ONDERNEMING EN 5 JAAR NIEUW BURGERLIJK RECHT
onder redactie van Prof.mr. S.C.J.J. Kortmann Mr. N.E.D. Faber Mr. A.A. van Rossum Prof.mr. H.L.E. Verhagen
Serie Onderneming en Recht deel7
W.E.J. Tjeenk Willink -1997
INHOUDSOPGAVE
Woord vooraf
XIX
BOEK 2 BW Prof.mr. E.A.A. Luijten De onderneming op de woelige baren van het huwelijksvermogensrecht 1. Inleiding 2. Een omstreden wijziging van art. 1:88 BW 3. Een gevaar voor de onderneming 4. Slotbeschouwing
3 3 4 6 10
Prof.mr. P.J. Dortmond
Het merkwaardige lidmaatschap van een onderlinge waarborgmaatschappij 1. Inleiding 2. Het lidmaatschap van rechtswege 3. Lidmaatschap van derden 4. Overdracht van het verzekeringsbedrijf aan een nv 5. De na de overdracht van het verzekeringsbedrijf resterende rechtspersoon 6. Slot
13 13 13 14 17 19 20
Mr. M. Koelemeijer
Volmacht en aandeelhouders 1. Inleiding 2. De aandeelhouder/volmachtgever 3. Gedrag van de gevolmachtigde 4. Gedragsregels gevolmachtigde: informatie- en overlegplicht 5. Proxy-praktijken in publieke vennootschappen in de Verenigde Staten, Engeland, Duitsland en Frankrijk
21 21 22 25 26 28
6. Beoordeling stemgedrag gevolmachtigde in het kader van proxy solicitation 7. Rechtsgevolgen stemgedrag gevolmachtigde; toerekenen en afrekenen? 8. Samenvatting
Mr. Ch.E. Honee Mededelings-, informatie- en onderzoeksplicht bij een aandelenfusie - de positie van de over te nemen vennootschap I Inleiding II Mededelings-, informatie- en onderzoeksplicht in het algemeen m Het "due diligence"-onderzoek (ABP/FGH) IV Mededelings-, informatie- en onderzoeksplicht van koper en verkoper en de (rechts)positie van de over te nemen vennootschap V Slot
Prof.mr. F.J.P. van den Ingh Bestuurlijke unies bij stichtingen 1. Inleiding 2. Verschijningsvormen 3. Juridische grondslag 4. Invloed op interne verhoudingen 5. Invloed op externe verhoudingen 6. De bestuurder met rechtspersoonlijkheid 7. Enige conclusies
32 35 36
39 39 40 41
46 51
53 53 53 54 56 59 62 63
BOEKEN 3 EN 5 BW Mr.}. Beuving Bestanddeel en hulpzaak: de stand van zaken
67
Mr. Th.A.L. Kliebisch Vijf jaar fiducia-verbod 1. Inleiding
75 75
VI
2. 3. 4. 5. 6. 7.
Petite Histoire De verklaarde tegenstand van Meijers Het"Sogelease'-arrest Mogelijke gevolgen voor de toekomst Enige praktische voorbeelden Slot
Mr. W. Snijders Nog een duit in de zak van de trust
75 76 78 83 84 86
87
Mr. L. Groefsema
Gelden van derden
Mr. T.H.D. Struycken Het bepaaldheidsvereiste in ontwikkeling 1. Het beginsel in het nieuwe BW A. Bepaaldheid in zesvoud I De obligatoire fase II De titel voor levering HI De goederenrechtelijke overeenkomst IV De leverings- en vestigingsformaliteiten en handelingen V De mededeling aan de debiteur VT De vordering waarvoor zekerheid wordt verstrekt B. De plaats van een algemene bepaaldheidseis 2. Kritische analyse van een oud beginsel A. De ratio van het bepaaldheidsvereiste: over behoud van bescherming enerzijds B. Afschaffing van bepaaldheid anderzijds C. Vereniging van het onverenigbare 3. Alternatieve instrumenten voor bescherming - Beschermingsinstrumenten ten gunste van de zekerheidsverlener - Beschermingsinstrumenten ten gunste van de crediteuren - Alternatief of aanvullend?
107
121 124 124 125 125 126 127 129 131 132 134 134 139 142 143 143 145 147
vn
4. Aanscherping van een vage goederenrechtelijke norm A. Vijf differentiaties I Beschikking cum creditore versus andere typen van beschikking II Tegenwoordige versus toekomstige goederen TTT Duurzame goederen versus goederen met hoge omloopsnelheid IV Natuurlijke personen versus rechtspersonen V Consumenten versus kooplieden B. Toepassing van de differentiaties 5. Tenslotte
Prof.mr. H.L.E. Verhagen Het mededelingsvereiste bij cessie 1. Inleiding 2. Rechtsgeschiedenis 3. Rechtsvergelijking 4. Het Nederlandse recht 5. Beoordeling van het mededelingsvereiste
Mr. N.E.D. Faber Levering van toekomstige goederen en overdracht onder opschortende voorwaarde Een uitgemaakte zaak? 1. Inleiding 2. Artikel 3:84 lid 1 BW: drie zelfstandige vereisten voor overdracht 3. Levering van toekomstige goederen 3.1. Algemeen 3.2. Drie visies met betrekking tot levering en vestiging bijvoorbaat 3.3. Levering bij voorbaat van toekomstige roerende zaken, niet-registergoederen 3.4. Levering bij voorbaat van toekomstige vorderingen 3.5. Dubbele levering en vestiging bij voorbaat 4. Overdracht onder opschortende voorwaarde 4.1. Algemeen
vm
148 149 149 152 154 156 157 158 162
163 163 165 167 174 175
179 179 180 183 183 185 189 196 200 202 202
4.2.
4.3.
4.4. 4.5.
Het rechtskarakter van de overdracht onder opschortende voorwaarde; de opvattingen in de literatuur Het rechtskarakter van de overdracht onder opschortende voorwaarde; de wet en de Parlementaire Geschiedenis Het rechtskarakter van de overdracht onder opschortende voorwaarde; het systeem van de wet De rechtsposities van de vervreemder en de verkrijger onder opschortende voorwaarde
5. Slot
203
205 209 215 220
Mr. K. Breken Stil verpande vorderingen; faillissement van de pandgever 1. Inleiding 2. Stil pandrecht op vorderingen in de praktijk onder huidig recht 3. Casus; procesverloop 4. Het Connection-arrest - Inleiding - Inningsbevoegdheid - Separatisme - Fixatiebeginsel - Parlementaire Geschiedenis - Verrekening van girale betalingen - Ongerechtvaardigde verrijking 5. Conclusie en enige kanttekeningen 6. Literatuur
226 227 229 229 230 230 230 231 231 232 232 235
Mr. E.B. Rank-Berenschot Substitutie na inning van een openbaar verpande vordering 1. Inleiding 2. Inningsbevoegdheid 2.1. Stil pandrecht 2.2. Openbaar pandrecht 3. Substitutie: pandrecht op het geinde 4. Substitutie bij chartale betaling 5. Substitutie bij girale betaling
237 237 238 239 240 241 241 243
223 223
IX
5.1. Wat is "het geinde"? 5.2. Vermogensafscheiding 5.3. Kwaliteitsrekening 5.4. Positie innende pandhouder 5.5. Positie overige pandhouders 5.6. Omvang van het probleem 6. Conclusie
Mr. ing. A. van Weverwijk De trusthypotheek: Vertrouwen in zekerheid Inleiding 1. De niet ingevoerde bewindstitel 2. De trusthypotheek bij obligatieleningen; eigendom ten titel van beheer? 3. Parallel covenants 4. Het gemeenschapsmodel als mogelijkheid? 5. Het gebruik van bijzondere constructies 6. Eisen waaraan de trusthypotheek moet voldoen 7. Het vereiste van toebehoren 8. Een afgescheiden vermögen en art. 3:84 lid 3, slot, BW 9. Paritas creditorum 10. Accessoiriteit en splitsing van hoedanigheden 11. Overdraagbaarheid hypotheekrecht 12. Conclusie
243 244 245 248 249 250 251
253 253 254 255 256 257 259 261 261 262 265 265 268 270
BOEK 6 BW Mr.drs. J.A.M. Strens-Meulemeester Samenloop van contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid - Inleiding - Samenloop in het algemeen - Lex specialis derogat legi generali - Samenloop van contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheidsgronden - "Onafhankelijk van de schending van contractuele verplichtingen onrechtmatig"
X
273 273 274 275 277 277
- Recente jurisprudentie - Conclusie
279 287
Mr. G.J. Scholman Actie tot winstafdracht blijkt slechts wijze van schadebegroting 1. Inleiding 2. Verschiliende schadebegrippen 2.1. Schade 2.2. Schadevergoeding 2.3. Abstracte schadeberekening 2.4. Bloembergens abstracte begrip schade 2.5. Winstafgifte 2.6. Toepassing definities 3. Winstafdracht of abstracte schadeberekening? 3.1. Parlementaire Geschiedenis 3.2. Het arrest van de Hoge Raad inzake Maatschap Wayen-Scheers/Naus 3.3. De vaststelling dat er door de maatschap geen schade werd geleden 3.4. Geen winstafdracht maar abstracte schadeberekening? 4. Heeft artikel 6:104 BW nog zelfstandige betekenis? 4.1. Bewijslastverdeling 5. Bestaat er nog behoefte aan een ruimere bepaling? 5.1. Rechtvaardiging voor een ruimere winstafdrachtregeling 5.2. Ruimere opvatting artikel 6:104 BW is gewenst 6. Tenslotte
301 302 303
Mr. R.H. van Erp Het rechtskarakter van de verrekening - Algemeen - Het materiele karakter van de verrekening - De zekerheidsfunctie - Verrekening en het pandrecht - Verrekening en de opschortingsrechten - Verrekening en beslag
305 305 306 307 310 315 321
289 289 289 290 290 290 292 292 293 294 294 295 297 298 300 300 301
XI
De betalingsfunctie Slot
Prof.mr. H.C.F. Schoordijk Prospectusaansprakelijkheid, een garantieverplichting? I Inleiding II Opkomst en ontwikkeling van de zogenaamde geruststellende verklaring als bron van verbintenissen in Negligent Statements en geruststellende verklaringen naar Engels recht IV Het emissieprospectus, een geruststellende verklaring met garantie-elementen? A. De aard van de prospectusaansprakelijkheid B. Het garantie-element in de rechtspraak V Prospectusaansprakelijkheid en aansprakelijkheid uit hoofde van zogenaamde geruststellende verklaringen in Duitsland VI Afsluiting en conclusies
326 328
329 329 329 333 337 337 340
342 344
Mr. G.T.J. Hoff De lessen van het Co op-arrest - Casus van de Co op-procedure - Toepasselijke regeling - Openbaar maken van een mededeling - Stelplicht - Bepalen inhoud en inkleding van een prospectus - Verwijtbaarheid van de lead manager - Causaal verband tussen misleiding en schade - Plicht tot waarschuwen? - Het Reglement Procedure Beursnotering - Kennisgeving betreffende verantwoordelijkheden - Besluit
Prof.mr. R.P.J.L. Tjittes Naar een bijzonder contractenrecht voor ondernemers 1. Inleiding 2. Waarom een bijzonder contractenrecht voor ondernemers?
xn
347 348 349 351 353 356 359 363 364 365 369 373
375 375 378
3. Erkenning van een bijzonder contractenrecht voor ondernemers 3.1. Dwaling 3.2. Uitleg 3.3. Toetsing van algemene voorwaarden 4. Slot
382 382 384 385 387
Mr. A. Hammerstein Garanties zijn geen garanties - Inleiding - Een recent arrest - Betekenis van garantie - Stilzwijgende garantie - Tot slot
389 389 389 392 395 396
Prof.mr. f.M. van Dünne Onderzoeks- en spreekplichten bij bedrijfsovername Hoe "due" is "due diligence" sinds Hoog Catharijne? 1. Inleiding 2. Bedrijfsovername en het dwalingsleerstuk 3. De Hoog Catharijne-zaak 4. Analyse van het Hoog Catharijne-arrest
399 399 400 405 408
Prof.mr. Jac. Hijma Richtlijn 93/13/EEG betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten 1. Inleiding 2. De Richtlijn in vogelvlucht 3. Een vergelijking 4. Richtlijnconforme interpretatie 5. Niet-algemene voorwaarden 6. Mondelinge voorwaarden 7. Onduidelijke of onbegrijpelijke voorwaarden 8. Multi-interpretabele voorwaarden 9. De Europese bedingenlijst 10. Besluit
415 415 416 417 419 420 421 422 423 424 425
Xffl
Mr. A.A. van Rossum Imprevision en de hardship-clausule 1. Inleiding 2. Art. 6:258 BW 3. Heronderhandelingsplicht 4. Buitenlandse rechtsstelsels 5. Unidroit Principles en de Principles of European Contract Law 6. Tot slot
427 427 427 433 435 437 439
BOEK 7 BW Mr. M.M. van Rossum De gevolgen van de aanwezigheid van asbest voor koper en verkoper bij de verkoop van een bedrijfspand 1. Inleiding 2. De zaak voor het Hof Den Bosch van 27 november 1995 3. De rechtsmiddelen van de koper 4. De stand van de wetenschap en de techniek 5. De Status van contractspartijen 6. Slotopmerkingen
Mr. D.W. Aertsen Lastgeving tot verkoop en levering in eigen naam 1. Inleiding 2. Beschikkingsbevoegdheid kan contractueel worden verleend 3. Levering van andermans goederen in eigen naam 3.1. Het te leveren goed is een roerende zaak, nietregistergoed, of een recht aan toonder (die/dat zieh in de macht van de vervreemder bevindt) 3.2. Het te leveren goed is een onroerende zaak of een ander registergoed 3.3. Het te leveren goed is een vordering op naam 3.4. Het te leveren goed is een recht aan order 4. Conclusie
XTV
443 443 443 445 448 450 451
453 453 454 455
455 459 461 462 462
Mr. W.A.K. Rank Privatieve last tot hypotheekvestigihg: een nieuwe zakelijke zekerheid? 1. Inleiding 2. Inschrijfbaarheid 2.1. Volmacht 2.2. Privatieve last 3. Bescherming 3.1. Volmacht 3.2. Privatieve last 4. Pauliana 4.1. Volmacht 4.2. Privatieve last 5. Kosten 5.1. Notariskosten 5.2. Kadastrale rechten 6. Samenvatting en conclusies
465 465 468 468 469 471 471 472 475 475 477 477 477 477 478
Prof.mr. S.C.J.J. Kortmann
Onderlastgeving - Jahn/Nask - Te onderscheiden figuren - Bevoegdheid tot onderlastgeving - Hulppersoon of niet? - Verhouding lastgever en derde - Bezits- en eigendomsverkrijging - Ontstaan vordering tot doorbetaling - Tot besluit
Prof.mr. T. Hartlief Van art. 7A:1638x naar art. 7:658 BW Beantwoordt de regeling van de aansprakelijkheid van de werkgever nog aan de noden van deze tijd? 1. Inleiding 2. De aard van de aansprakelijkheid: van schuld naar risico? 3. Ontsnappingsmogelijkheden voor de werkgever: (te) vergaande bescherming van de werknemer tegen zichzelf 4. Stelplicht en bewijslast
481 481 482 484 486 487 490 491 494
495 495 496 497 501 XV
5. 6. 7. 8. 9.
Cumulatie met afdeling 6.3.2 BW In-enuitleen Reflexwerking bij andere overeenkomsten? Werkpiek Slotopmerkingen
503 504 507 507 508
VARIA Prof.mr. W.D.H. Asser Mijns broeders hoeder? Enkele gedachten bij de doorwerking van de redelijkheid en billijkheid in het civiele proces
Prof.mr. A.I.M. van Mierlo Vernieuw(en)d beslagrecht 1. De noodzaak tot vernieuwing van het beslagrecht 2. Een aantal vernieuwingen per 1 januari 1992 a. Beslagregels voor alle vermogensbestanddelen b. Algemene bepalingen conservatoir beslag c. Substitutie (art. 455a en 507a Rv) d. Object derdenbeslag (art. 475 en 718 Rv) e. Verklaring derde-beslagene (art. 476a Rv) f. Cumulatie van beslagen 3. Een aantal ontwikkelingen sedert 1 januari 1992 a. Grijs maken conservatoir beslag b. Eis in de hoofdzaak (art. 700 lid 3 Rv) c. Samenloop derdenbeslag en verpanding bij voorbaat d. Opheffing van beslag e. Herleving van beslagen 4. "Open" kwesties a. Beslag op brandstofvoorraad aan boord van een luchtvaartuig? b. Betaling in weerwil van beslag; grenzen blokkerende werking c. Beslag op stil verpande vordering 5. Besluit
XVI
513
535 535 537 537 538 539 543 545 546 548 548 549 551 553 557 559 559 561 563 565
Mr. ].]. van Hees Enkele pauliana-perikelen - Inleiding - De pauliana als zelfstandige bevoegdheid - Benadeling/wetenschap van benadeling - De relatieve werking van de pauliana - Ten slotte
Mr. A. van Hees De negatieve faillissementsboedel - Boedelschulden - Welke schulden zijn boedelschulden? - Waarom boedelschuld? - De curator met een negatieve boedel - De oneigenlijke boedelschulden van de art. 39 en 40 Fw zijn achtergesteld - Tot slot
Mr. R.J. van Galen Het primaat van de pandhouder 1. Probleemstelling 2. De opzet van 1896 3. De herziening van 1992 4. De oplossingen 5. De regeling van de zuivering bij de onrechtmatigheidsoplossing 6. De rang van de onrechtmatige daadsvordering 7. HR 3 december 1993, NJ1994,176 (Glebbeek/Dijkstra q.q.) 8. HR 17 februari 1995, NJ 1996,471 (Mulder q.q./Credit Lyonnais) 9. Conclusies
567 567 568 570 573 575
577 577 578 580 582 584 586
587 587 588 592 592 598 600 601 603 605
xvn
