OLTtimer. Nieuwsbrief Levertransplantatie. Homepage levertransplantatie in de steigers. Inhoudsopgave

OLTtimer Nieuwsbrief Levertransplantatie

2

jaargang 14 nummer 2 oktober 2010

Nieuwsbrief van de levertransplantatiegroep van het Universitair Medisch Centrum Groningen

Inhoudsopgave Homepage in de steigers Ervaring van Linda Rouwenhorst Transplantatiesportdag Anneke de Bruin Wereldcongres: East meets West Protocollen OLT Refereeravonden Lab! Marloes Bargeman, MDL-arts i.o. Verhuizing verpleegafdeling Symposium ‘Zoeken met een lampje’ Job de Haas, leverstudent Erik Heeg, leverstudent Veerle Brenninkmeijer, leverstudent Greetje Sienot neemt afscheid Irma Saro, verpleegkundig consulent Publicaties Promotie Ilona Pereboom Marlieke Banus, leverstudent Dirk van der Zwart, leverstudent Max Madu in Australië Artikel Leverdonor Teamwork Agenda Colofon

1 4 5 6 8 10 10 11 12 13 14 15 16 16 17 17 18 19 20 20 21 22 22 22 22

Homepage levertransplantatie in de steigers door Joukje Koehoorn en Ingrid Bodewes

De huidige homepage levertransplantatie was aan vernieuwing toe, dat hadden we al vaker tegen elkaar gezegd. Niet dat de teksten niet meer klopten of dat er onwaarheden op stonden maar het was tijd voor een frisse wind. De meesten van u zullen het kunnen beamen: een homepage bijhouden is een hele klus, om maar niet te spreken van het doorvoeren van de soms onvermijdelijke facelifts. Maar nu lijkt het dan toch zo ver te zijn; per 1 november a.s.* hoopt het UMCG haar nieuwe afdelingspagina’s te kunnen presenteren. De site levertransplantatie-site dient daarbij als voorbeeld voor andere afdelingshomepages. Net terug van vakantie krijgen wij in augustus 2010 de mogelijkheid mee te draaien in een pilot met staf Communicatie voor vernieuwing van de UMCG-afdelingspagina’s. De homepage levertransplantatie leent zich hier goed voor omdat het een multidisciplinaire homepage is. En voor ons komt dit aanbod op het juiste moment; onze homepage is immers toe aan een opknapbeurt. Het blijkt een goede match te zijn; eenmaal met elkaar in gesprek vliegen de ideeën over tafel: “Eén foto op de openingspagina is te weinig om te vertellen wie wij zijn, we hebben er minstens vijf nodig!” En kijk straks maar eens naar het eindresultaat: het zijn er vijf geworden die beurtelings in een vernuftig carrouselsysteem worden getoond. De voordelen van het meedoen aan deze pilot worden al snel duidelijk: ook al hebben wij de nodige ervaring met de bestaande homepage levertransplantatie, nu worden we op sleeptouw genomen door een groep ‘communicatievelingen’ met een gerichte opdracht van de raad van bestuur. Zie het als een treinstel; wij zijn het laatste wagonnetje wat wordt aangekoppeld aan de locomotief die al redelijk veel snelheid heeft. Al slingerend achteraan proberen we invloed uit te oefenen op het eindproduct. Zo nu en dan ontsporen we bijna maar na een paar weken raken we in cadans. lees verder op pagina 2-3

Universitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

OLTtimer

Win-win Het meedoen aan de pilot is niet alleen voor ons al levertransplantatiegroep een ‘win’ maar ook voor de projectgroep van staf Communicatie; het neerzetten van een homepage in een multidisciplinaire setting is immers waardevol omdat hiermee gemakkelijk nog meer wagons kunnen worden aangekoppeld. Dit geeft een prettige vorm van samenwerking en gelijkwaardigheid in het ontwikkelingsproces. Daar waar voordelen zijn, zijn er ook nadelen, uiteraard. We moeten alle zeilen

bijzetten om onze plannen in korte tijd op papier te krijgen. En om vanuit de levertransplantatiegroep diverse teksten los te krijgen. Maar gelukkig krijgen we hiervoor veel medewerking vanuit het team. ‘Echte’ mensen Gaandeweg blijkt dat binnen de pilot veel mogelijk is, zowel in uitvoering als qua faciliteiten. Zo maken we een serie nieuwe foto’s voor de homepage. We willen hiervoor ‘echte’ mensen fotograferen, dat wil zeggen: geen verpleegkundigen

2

in bed en zeker geen acteur-dokters met stethoscoop om de nek! Op de foto’s moet je kunnen zien wie onze medewerkers zijn, wie beslissen over de behandeling van patiënten, wie de patiënten verzorgen en wie op het laboratorium onderzoek doen. Maar bovenal willen wij laten zien wie onze patiënten zijn: volwassenen, kinderen en hun ouders, een kind getransplanteerd met een stuk lever van haar moeder. En zodoende kan het niet anders dan dat je homepage een authentieke uitstraling heeft. We hebben inmiddels de beschikking over een mooie serie foto’s, waarmee we

3

OLTtimer

kunnen variëren op de homepage. Hierdoor is er steeds iets nieuws te zien en is het aantrekkelijk de homepage regelmatig te bezoeken. Dynamisch Eind september en begin oktober staan vooral in het teken van het uitzoeken en checken van teksten. Een grote input bestaat de nieuwe serie patiënteninformatie levertransplantatie volwassenen in de zogenaamde PIM (PatiëntenInformatieMap). Deze informatie is zo ‘up to date’ dat het op de homepage

wordt geplaatst nog voordat het in gedrukte vorm uitkomt. En dat is nu precies waarvoor de homepage levertransplantatie gebruikt zou moeten worden. Niet als archief van alles wat met levertransplantatie te maken heeft. Maar als een dynamisch medium wat bij de tijd is, waarvan gebruik gemaakt wordt om bezoekers precies datgene aan te bieden waarnaar ze op zoek zijn. Niets meer en niets minder. Uw reactie Als u dit leest zal de nieuwe homepage nog net niet ‘live’ zijn. Maar hierbij toch alvast

Een dagje fotograferen > Met een strak draaiboek trekken we medio september een dagdeel met fotograaf Pim Feijen (van de UMCG-webredactie) door het

UMCG. De OLT-vrijdagbespreking wordt ‘discreet’ gefotografeerd, de discussie moet natuurlijk gewoon doorgaan. Ondertussen maken we een foto van kinderarts Patrick van Rheenen als ‘professional’. Patrick: “Moet ik een witte jas aan?” Dan mag, maar hoeft niet, maar de stereotype stethoscoop is verboden! We treffen in de ambulancekelder de taxichauffeur die normaliter de donororganen naar het UMCG transporteert; hij is speciaal voor de foto met een ‘lege doos’ vanuit Drachten naar Groningen gekomen en klimt een aantal keren in en uit de ambulance met de doos. Vervolgens levert hij de ‘lever’ af bij de balie van het operatiecentrum. Dan fotograferen we de muur met klaprozen op het Operatiecentrum. Anesthesist Herman Hendriks loopt minstens 10 keer heen en weer voor de klaprozen om de fotograaf net dat juiste plaatje te laten schieten. Op het chirurgisch onderzoekslaboratorium zijn we iets te vroeg: “Is Ton Lisman er toevallig al?” De heren grappen dat hij waarschijnlijk nog bij de kapper zit, maar ze hebben al wel een aantal proefopstelling op het lab staan. De fotograaf kan zo aan het werk, zelfs voor ‘rookeffecten’ wordt gezorgd. Tot zover loopt het voorspoedig. Maar dan blijkt onze verpleegafdeling besmet en dus gesloten te zijn. Op het laatste moment wordt een patiënt op de verpleegafdeling van de MDL gevraagd, en gelukkig is zij bereid! Eenmaal aan het fotograferen blijkt mevrouw een waar actrice te zijn. Verpleegkundige Petra Bakema en verpleegkundig specialist Gerda Drent, die aan het bed staan, gaan volledig op in het gesprek. Op diezelfde afdeling loopt een jongeman stage als verpleegkundige in opleiding; hij is zeven jaar geleden getransplanteerd, dus ook hem nemen we mee. Een mooi beeld van iemand die een carrière aangaat na levertransplantatie. De gefotografeerde patiënten hebben allen getekend voor plaatsing van de foto’s op internet; het UMCG hecht grote waarde aan deze toestemmingsverklaringen omdat niet iedereen met het gezicht op het internet wil en dat moeten we uiteraard respecteren. ’s Middags treffen we Wiebe en zijn ouders op de poli van de kinder-MDL. Hij is vier jaar geleden getransplanteerd. Wiebe laat zien dat je gewoon weer lekker kind kunt zijn na transplantatie en dat is toch wat wij ook willen laten zien op onze homepage. Daarnaast heeft Wiebe een prachtig stel ouders en een leuk zusje. Zij poseren levenslustig in de theateropstelling bij het Beatrix Kinderziekenhuis en ze houden er ook nog eens een prachtige gezinsfoto van Pim aan over.

.

Het is een mooie serie foto’s geworden. We kunnen hiermee variëren op de homepage. Hierdoor is er steeds iets nieuws te zien en is het aantrekkelijk de homepage regelmatig te bezoeken.



een vriendelijk verzoek aan de lezers van de OLTtimer om in de loop van november eens te kijken op www.levertransplantatie.umcg.nl Wij zijn benieuwd naar uw reacties, open aanmerkingen. Wees vooral kritisch! De homepage levertransplantatie is tenslotte ons visitekaartje. * Ten tijde van het schrijven van deze tekst is de live-datum 1 november 2010. Er kunnen echter omstandigheden zijn waardoor deze datum niet wordt gehaald.

OLTtimer

4

5

OLTtimer

Afscheid van leverstudent Linda Rouwenhorst, die naar het behalen van haar bachelor vertrekt naar een steekziekenhuis in Malawi

Mijn ervaringen in het studentenleverteam door Linda Rouwenhorst

YES! Dat is wat ik dacht toen ik gevraagd werd om te komen solliciteren voor het studenten Leverteam. Wat een mooie dingen zou ik te zien krijgen, wat zou ik veel leren, en wat een ervaringen zou ik op doen. Voor ons studenten is het leverteam een kans om het reilen en zeilen op de OK eens mee te maken. Ik weet de eerste keer dat ik op de OK kwam nog goed; wat een wereld gaat er voor je open! Wij mogen dan geneeskundestudenten zijn, met de praktijk komen wij nog weinig in aanraking. De OK binnenkomen was dus al een ervaring op zich. Overal apparatuur, van de helft heb je nog geen idee waarvoor het eigenlijk dient. Tijdens de eerste drie jaar van onze studie leren wij voornamelijk de theorie uit boeken. Eén keer in de week hebben wij een ‘patiëntcollege’, wat inhoudt dat er een patiënt komt vertellen over zijn of haar ziekte, gerelateerd aan het onderwerp van de studieweek. Verder hebben wij heel af en toe een gesprek met een patiënt in het kader van onze beroepsvoorbereiding. Daar houdt het op. Door het leverteam komen wij met de kliniek in aanraking. Het is voor ons heel anders om opeens een patiënt te zien met een bolle buik vol ascites. In de boeken kan het nog zo mooi beschreven staan, maar pas als je dingen met eigen ogen ziet heb je door hoe heftig de ziektebeelden kunnen zijn en wat voor een impact het op de patiënt kan hebben. Bovendien kunnen wij op de OK aan iedereen onze vragen stellen en merken wij ook dat iedereen alles goed aan ons wil uitleggen. Bij elke levertransplantatie hebben er twee studenten dienst. Van deze twee helpt degene die het minst lang in het team zit bij de anesthesie. Degene die al wat langer in het team zit mag de chirurgen assisteren. Ikzelf zit nu anderhalf jaar in het team. In die anderhalf jaar heb ik al best veel gezien en meegemaakt. Zo heb ik een aantal maanden terug een prikaccident gehad. Sinds een tijdje worden er namelijk biopten genomen tijdens de transplantaties en verwerken wij deze biopten. Ik wilde een biopt bijsnijden en sneed mijzelf hierbij in mijn vinger. Een heel klein


sneetje was het maar, maar toch moest ik naar de spoedeisende hulp om er melding van te maken en de patiëntgegevens te laten checken. Misschien is het voor de meeste van u niet iets heel bijzonders, maar ik zal u eerlijk bekennen dat ik stond te trillen op mijn benen. Gelukkig bleek er niets aan de hand en was het voorval hiermee afgedaan. Hoewel het geen positieve ervaring was, was ik was wel een enorme ervaring rijker. Weinig studenten geneeskunde zullen in deze fase van hun studie een prikaccident gehad hebben. Ook hebben veel studenten nog nooit op de OK gestaan, laat staan een lever vastgehouden in de buik van een patiënt. De eerste keer dat ik steriel bij de operatietafel stond heb ik het ook niet lang volgehouden. Na tien minuten werd alles zwart voor mijn ogen en moest ik even gaan zitten. Of het kwam door de hitte, weinig eten en drinken, of de ervaring zelf weet ik niet; maar gelukkig gebeurt het veel van ons en kijkt niemand er echt raar van op. Helaas zit mijn tijd bij het leverteam er al weer bijna op. In principe zit iedere student twee jaar in het team. Ik hoop echter over twee maanden mijn bachelor geneeskunde te halen en zal daarom iets eerder uit het team stappen. Na het behalen van mijn bachelor ga ik naar Malawi (Afrika), om daar in een ziekenhuisje stage te lopen en te ervaren hoe het is om arts te zijn in een ontwikkelingsland. Daarna zult u mij misschien nog wel als co-assistent tegenkomen in het ziekenhuis. Ik hoop u met dit stukje te hebben laten zien dat het voor ons een voorrecht is om bij levertransplantaties aanwezig te zijn. Het is voor ons erg leerzaam, interessant en vooral ook erg leuk om aanwezig te zijn en een stukje te kunnen bijdragen aan zo’n grote operatie!

De Transplantatiesportdag; een bijzonder evenement

Professor Rings krijgt klop van Maureen (Bron: DvhN/Corne Sparidaens)

door Ingrid Bodewes

Zaterdag 18 september jl. in alle vroegte was het al een drukte van belang rondom de grote fontein in het UMCG. Grote groepen enthousiaste medewerkers, vrijwilligers en natuurlijk deelnemers verzamelden zich om zich klaar te maken voor de eerste transplantatiesportdag. Om aandacht te vragen voor orgaandonatie had het UMCG, als grootste transplantatiecentrum van Nederland, een bijzondere sportdag georganiseerd. Op verschillende locaties in Groningen vonden diverse (sport)activiteiten plaats. Voor mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan, maar ook voor nietgetransplanteerden. Zoals Bert Bruggeman, voorzitter van de Raad van Bestuur, het in zijn welkomstwoord formuleerde: “De Transplantatiesportdag is georganiseerd voor jong en oud. Omdat samen sporten niet alleen goed voor je is, maar ook erg leuk. En omdat zoveel mogelijk mensen moeten zien welke geweldige resultaten we bereiken met transplantaties. En het belangrijkste: dat meer mensen zich gaan registeren als orgaandonor.” Opgewonden gezichten zochten elkaar op rondom de


inschrijfbalie. Weerzien van mensen die elkaar al jaren kennen en misschien wel uit het oog waren verloren. Het was een bijzonder gezicht. Zoveel sporttassen op een plek waar je ze normaal niet zou verwachten. Met rondom het centrale punt kraampjes van onder andere de Transplantatie Stichting, Stichting Sport en Transplantatie en World Runners. Artsen in witte jassen die toch even een kijkje kwamen nemen, alles wees erop dat het geen gewone zaterdag zou worden. Rond 10.15 was het zover; de ‘grande’ opening van dit fantastische evenement. En hoe kun je zo’n evenement beter openen dan met het koningsnummer: de 100 meter sprint. Maureen (12 jaar en heeft op haar vijfde een levertransplantatie ondergaan) mocht het opnemen tegen prof.dr. Edmund Rings. En natuurlijk was het Maureen die als eerste over de finish kwam (zie foto). Een geslaagde opening voor, wat aan het eind van de dag bleek, een geslaagd evenement. In de overLEVERing van december 2010 zal meer aandacht worden besteed aan de Transplantatiesportdag, de deelnemers en de organisatoren.

OLTtimer

6

7

OLTtimer

Anneke de Bruin (tweede van links) samen met haar jubilerende collega’s (zie kader).

Anneke de Bruin, verpleegkundig consulent levertransplantatie:

“Niks te vertellen over 25 jaar kinderkliniek”

heb mijn scriptie geschreven over ‘Het recht van het kind om dood te gaan’. Achteraf vond de professor van de neonatologie dat ik het in een toelichtend gesprek met hem toch wel iets genuanceerder uitlegde dan dat het ‘zwart-wit’ op papier stond. Maar voor mij was het duidelijk dat ik niet geschikt was voor de vroeggeborenen.

door Joukje Koehoorn

Op 1 september jl. was het 25 jaar geleden dat Anneke de Bruin, verpleegkundig consulent kinderlevertransplantatie, in dienst trad bij het UMCG, toen nog AZG. Dit is normaliter goed voor een interview in de OLTtimer. Anneke zit echter zelf in de redactie van deze nieuwsbrief en merkte op dat dit niet nodig was: “Ik heb niks te vertellen.” Maar dat viel wel mee! Geboren in het Friese Zwaagwesteinde wist Anneke al vroeg dat ze de verpleging in wilde. Ze was een jonge leerling en op haar 15de klaar met de MAVO. Voor de verpleegstersopleiding moest ze echter 17 zijn. Anneke: “Ik had bedacht dat ik nog wel een jaar vormingsklas kon doen, maar daar wilde mijn vader niets van weten: ‘Patat eten kun je thuis ook wel’ zei hij, en stuurde me naar de HAVO. Achteraf moet ik zeggen dat hij dat ook wel goed had gezien...” Toen ze 17 was verhuisde Anneke naar Sneek, naar het zusterhuis van het Sint Antonius Ziekenhuis. Anneke: “Dat ‘Sint’ hoorde er toen nog voor. Mijn eerste ‘hoofd’ was een non.” Groei In 1985 solliciteerde Anneke bij het AZG. Ze wilde haar kinderaantekening halen en daarvoor moest ze naar Groningen.

Haar sollicitatiegesprek voerde ze met Ina Holwerda en Joke van der Enk; Joke werkt ook nog in het UMCG. Anneke: “Ik kwam bij de ‘kleuters’ terecht. Na stages op de verschillende kinderspecialismen had ik na anderhalf jaar mijn kinderaantekening op zak. Vervolgens heb ik de Midden Management Opleiding gedaan en werd ik regieverpleegkundige, weer bij de ‘kleuters’. Na verloop van tijd begon het weer te kriebelen, ik wilde verder groeien en ging de opleiding voor IC-verpleegkundige doen. Hierdoor zat ik voornamelijk op de pediatrie en neonatologie. Dat laatste vond ik toch minder leuk. Die heel kleine kinderen van 24 of 25 weken, ik kon er niet mee om gaan. Ik

Leidinggevende Het was 1990, de nieuwe kinderkliniek was inmiddels klaar en Anneke ging naar M4. Even later kwam er een vacature voor regieverpleegkundige in het ziekenhuis in Stadkanaal. Anneke werd voor anderhalf jaar gedetacheerd in Stadskanaal. Samen met de al aanwezig regieverpleegkundige heeft ze hier met veel plezier leiding gegeven aan de afdeling voor zuigelingen. Anneke: “Het werkt prettig in een klein ziekenhuis, je kent iedereen, en nadat je een keer in de kantine hebt gegeten kent ook iedereen jou. Je hebt snel contact, de lijnen zijn kort. Maar zo niet de afstand. Na een dik jaar had ik genoeg van het heen en weer rijden, elke dag meer dan 100 km én om half 8 beginnen, he!” Gelukkig kon ze weer terug op haar oude stek

> Anneke de Bruin, verpleegkundig consulent kinder-MDL, was per 1 september jl. 25 jaar in dienst van het UMCG. Dit vierde ze op vrijdag 3 september jl. samen met vier collega’s van de kinderkliniek. Ook zij zijn 25 jaar werkzaam bij het UMCG. Samen zijn ze dus goed voor 125 jaar UMCG! Er kwamen veel collega’s op het feest af en het werd een grote en gezellig receptie in de patio van het Beatrix Kinderziekenhuis. De dames werden met cabaret nog eens extra in het zonnetje gezet. Als kado wilden ze graag geld inzamelen voor twee goede doelen, waaraan twee van de jubilerende medewerkers dit najaar gaan meewerken. Het gaat om een hulpproject ten behoeve van een revalidatiecentrum in Polen en een school die in Tanzania wordt gebouwd. En dit is goed gelukt; ze hebben ruim 800 euro ingezameld wat meegaat als sponsorgeld naar Polen en Tanzania.


bij de kinderkliniek. Daar raakte ze in gesprek met toenmalig verpleegkundig consulent levertransplantatie Caroline van den Akker. Verpleegkundig consulent En zo is het gekomen dat Anneke in 1997 verpleegkundig consulent levertransplantatie werd. Anneke: “Inmiddels al 13 jaar, het grootste deel van die 25 jaar!” Een goed teken dus. Anneke heeft het ook erg naar haar zin: “Mijn collega Greetje (Sekema) en ik zijn goed op elkaar ingespeeld. Naast de levertransplantaties doen we ook consulentenwerk voor de Peg en de Mickey, de dunne darm, de IBD-groep en de obstipatiepoli. Officieel heten we dan ook verpleegkundig consulent kinder-MDL.” Geen leidinggevende functie meer dus. “Nee”, zeg Anneke, “maar ik hoef niet meer zo nodig in het management; je zit altijd tussen twee vuren in.” De verpleegkundig consulent is vaak het aanspreekpunt voor patiënten, en bij kinderen ook voor de ouders. Ze stellen praktische vragen maar komen ook bij hen met allerlei andere zaken. Zo heeft de functie van verpleegkundig consulent zich in de afgelopen jaren alleen maar verder ontwikkeld. Anneke: “Ik vind het prima dat we als consulenten meer taken krijgen (en gelukkig ook meer uren!); zo blijft er uitdaging en variatie. Met name de IBD (inflammatory bowel disease), waarmee we sinds 2008 werken, is nog een onontgonnen gebied.” Contact via ouders Anneke heeft de meeste ervaring als verpleegkundig consulent levertransplantatie: “In vind de levertransplantatie leuk vanwege

de langdurige contacten met kinderen en hun ouders. De mensen staan dichtbij je, het is vertrouwd, we noemen elkaar bij de voornaam. Ik weet ook vaak alles over opa’s en oma’s, vakanties en andere dingen die ze me toevertrouwen. Het is prettig dat ik gerust een uur kan uittrekken voor een gesprek als dat nodig is. Als je dan in het contact investeert werkt dat later weer in je voordeel, en in dat van de ouders natuurlijk.” Na transplantatie ziet Anneke de kinderen jaarlijks op de poli, of vaker als het nodig is. Meestal zijn ze dan weer goed gezond, “en daar kan ik van genieten” zegt Anneke. “Ik heb de kinderen vooraf vaak in een beroerde situatie meegemaakt en dan is het mooi om te zien waarvoor je het allemaal doet. Natuurlijk raak ik wel eens ontroerd, maar je kunt niet altijd meegaan in de emoties van de ouders. Maar het gebeurt wel eens hoor...” Bijzonder aan haar werk is dat ze voornamelijk contact met de ouders onderhoudt over de kinderen. Pas als de kinderen 16 jaar zijn kunnen ze zelf per mail contact met de verpleegkundig consulenten onderhouden. Eerder ook wel, maar dan worden altijd nog de ouders erbij betrokken. Soms is er ook nog wel eens contact als de kinderen met 18 jaar overgaan naar de volwassenen-MDL. Dan bellen ze en zeggen: “Zeg Anneke, wat moet ik met dit of met dat, jij kent ons kind zo goed…” Jacob en Guust... Het is nog verre toekomstmuziek maar het is Anneke’s bedoeling met haar 60ste met de VUT te gaan: “Als het dan tenminste nog kan.” Dan wil ze met haar man Jacob genieten van de vrije tijd, veel fietsen, wandelen en vakantie vieren. Alhoewel, de laatste tijd zit een lange vakantie er niet meer in. Want daar


is Guust, de zwarte kater. Langer dan twee weken houden ze het niet vol van huis te zijn, Anneke en Jacob wel te verstaan. Beiden zijn verslingerd aan Guust. Is het hun eerste kat? Anneke: “Ja, want ik wilde nooit een kat, ik hou niet van katten... behalve van Guust natuurlijk! En àls we met vakantie gaan houden we het niet droog. Pas bij Nieuwe Schans gaat het weer redelijk. Het ‘G-woord’ is desalniettemin de eerste dagen van de vakantie taboe. Naast reizen leest Anneke graag, momenteel vooral Scandinavische thrillers. 25 jaar kinderkliniek Het 25-jarig dienstjubileum werd op 3 september jl. gevierd met vier collega’s van de kinderkliniek. Anneke vond het ge-wel-dig! Margreet kent ze via de ‘kleuters’, Annette en Edith van de kinderaantekening en Ellis van de kinderpoli. Cadeautip voor het feest was een bijdrage voor een goed doel in het buitenland. Is het niets voor Anneke om eens aan zo’n project mee te werken? “Welnee” zegt Anneke, “ik heb zo’n last van heimwee!” O ja, Guust natuurlijk. “Nee, Jacob! Ik was laatst met de kinderartsen naar een congres in Istanbul. Ze hebben niet veel aan mij gehad. Ik had zo´n heimwee. En bovendien houd ik niet van vliegen.” Gelukkig maar voor het levertransplantatieteam. Dan wordt het voor Anneke waarschijnlijk nog ‘gewoon’ 13 jaar kinderkliniek.

•

OLTtimer

8

International Liver Transplantation Society (ILTS) 2010 te Hong Kong

Hét wereldcongres over levertransplantatie: East meets West door Ruben de Kleine, fellow HPB/OLT

Hét jaarlijks congres op het gebied van levertransplantatie werd van woensdag 16 tot en met zaterdag 19 juni 2010 in Hong Kong (HK) gehouden. En, zoals gebruikelijk, was ook dit jaar weer een enthousiaste en grote groep van professionals aanwezig vanuit Groningen. Onder leiding van Prof. Porte kwamen we met een zestal verschillende vluchten aan in de eilandengroep, die nog maar kort geleden werd overgedragen van de Engelsen aan de Chinezen. Aangezien Marieke de Boer een aantal maanden in HK gewoond heeft maakten we ons geen zorgen over het vinden van de juiste restaurants, hotels en andere mooie plekjes. Al snel haakten de transplantatiecollega’s uit Rotterdam en Leiden aan zodat over een Nederlandse delegatie gesproken kon worden.

De overkoepelende organisatie, de ILTS, heeft als doel om de levertransplantatie naar een hoger nivo te brengen, wereldwijd. Ook dit jaar is het gelukt om vanuit de hele wereld experts naar één plek te krijgen om met passie te discussiëren over de laatste ontwikkelingen en verbeteringen. 1200 geïnteresseerden uit 40 landen konden kiezen uit een grote bron van kennis. 512 geaccepteerde posters en 165 voordrachten waren beschikbaar met daarnaast de plenaire sessies met invited speakers. Naast de presentatie van Prof. Porte waren er uit Groningen ook posters en presentaties van Sander IJtsma, Christiaan van der Hilst, Michael Sutton en Sanna op den Dries. Op dit congres kon men het beste van twee werelden leren: het westen presenteerde haar ruime ervaring in

De Kleine legde zelf HK op haar mooist vast.

post mortale levertransplantatie en het oosten bracht haar explosief stijgende hoeveelheid kennis over levende donatie levertransplantatie. De eerste dag werd geopend door Ronald Busuttil uit Los Angeles tijdens het symposium The Art of Surgery & Medicine in Liver Transplantation. Deze autoriteit rapporteerde over de laatste 20 jaar in zijn centrum. Een overleving van meer dan 50 procent na 20 jaar werd gehaald. Belangrijk nog was het feit dat de kwaliteit van leven van patiënten beter was dan anderen met een chronische aandoening! Michael Abecassis uit Chicago vertelde over de laatste ontwikkelingen op het gebied van laparoscopische mobilisatie van de lever. Hierdoor kan een kleinere incisie gemaakt worden zonder dat de operatietijd langer wordt. Hij past deze techniek nu standaard toe bij levende donatie levertransplantatie. Na een aantal anderen sloot S.T. Fan, recent nog de mentor van ons eigen staflid Marieke de Boer, de dag af met een indrukwekkende sessie over de resultaten van zijn ziekenhuis betreffende living donor liver transplantation (LDLT). Veneuze uitstroom van het transplantaat is en blijft een achilleshiel.

9

OLTtimer

Via twee kleine katheters geplaatst in de getransplanteerde lever werden metabolieten gemeten bij 73 patiënten gedurende gemiddeld 9 dagen. Naast vroeg falen van een lever kan ook vroege rejectie worden aangetoond. Door deze vroegere detectie kan er eerder worden ingegrepen dan nu waardoor minder complicaties overblijven. Michael vertelde over de stijging van het aantal donoren na invoering van het nationale Nederlandse protocol voor leverdonatie. Een nuttige sessie met bruikbare adviezen aan andere landen! Christiaan rapporteerde over de verandering van kosten en uitkomsten tussen heart-beating en non-heart beating donoren. Sander presenteerde de Nederlandse resultaten over de relatie tussen wachtlijst, wachttijd en de bloedgroep van de patiënt. Nadat haar poster was gepresenteerd vertelde Sanna over haar onderzoek betreffende wat voor informatie een patiënt eigenlijk wil ontvangen. Wat wil iemand weten voordat iemand op de wachtlijst komt? Wederom veel vragen uit de zaal en veel enthousiaste reacties!

De avond werd extra indrukwekkend omdat de voormalige fellow Aiki Soyama met zijn collega Mitsumishu uit Japan speciaal waren over gekomen om een dag met ons door te brengen. Samen met voormalig fellow Wojchech Polak, nu werkzaam in Rotterdam, werd het een zeer bijzondere avond. De derde dag, vrijdag, begon voor ons niet om de gebruikelijke 8 uur ’s ochtends door het intensieve avondprogramma op donderdag. Gelukkig waren we wel op tijd voor de presentatie van Sung-Gyu Lee. Hij is het hoofd van de levertransplantatie-afdeling in het Asian Medical Center in Seoul, ZuidKorea. Zijn presentatie over meer dan 800 living donor levertransplantaties was meer dan indrukwekkend. Als laatste vertelde hij over de mogelijkheid om van twee donoren een transplantaat te oogsten zodat de ontvanger voorzien wordt van twee stukken lever. Hierdoor kan toch een benodigd minimum aan volume gehaald worden. Onze eigen professor Porte vertelde vervolgens

De tweede dag, donderdag, was de dag van de Rising Stars. Een volledige sessie werd besteed aan jonge en energieke onderzoekers begeleid vanuit alle windstreken. Hun mentor begon met het schetsen van de onderzoeksvraag en de mogelijke verbeteringen voor de patiënt. De onderzoeker presenteerde vervolgens de resultaten en beantwoorde hierna de vragen van het publiek en van het expert panel. Absolute topper was Haakon Haugaa uit Oslo die de resultaten liet zien van microdialyse.



over de stolling en het ontbreken van stolling. De nu geldende waardes en parameters zijn lang niet toereikend om een compleet beeld te krijgen van de pre, per en postoperatieve stolling. De thrombo-elastografie (TEG) heeft hierin een aanzienlijke verbetering gebracht maar nog veel werk moet verzet worden in dit gebied. De laatste dag, zaterdag, was de afsluitingsceremonie van het congres, inclusief de basic science sessie. Vanwege de wedstrijd van Nederland tegen Japan vertrokken we op tijd naar het vliegveld. Nadat de bus volledig oranje was gekleurd, konden we ruim twee uren in de file staan vanwege een uitgebreide lokale betoging. Na een omweg waren we nog net op tijd voor de wedstrijd. Nu alleen nog even inchecken bij de KLM zodat we ergens een televisie konden vinden. Helaas ging de balie niet open, ook niet na navragen van onze kant, zodat het eerste kwartiertje gemist werd. De poeier van Sneijder via de Japanse keeper was de slagroom op de taart. Een congres om nooit te vergeten.

OLTtimer

10

11

OLTtimer

Lab! Protocollen OLT: Van Qualinet naar iDocument door Jop Helleman en Ingrid Bodewes

Vanaf januari 2011 zullen alle UMCG-protocollen te vinden zijn op iDocument. Dit programma zal het huidige Qualinet vervangen. Sinds enkele jaren staan alle OLT-richtlijnen en procedures gepubliceerd in het documentenbeheersysteem Qualinet. Aangezien Qualinet niet meer voldeed aan de huidige wensen is UMCG-breed besloten over te stappen op iDocument. Dit documentenbeheerssysteem wordt in veel ziekenhuizen gebruikt en de eerste testresultaten binnen het UMCG zijn positief. Wij, Jop Helleman en Ingrid Bodewes, houden ons namens de Chirurgie/Plastische Chirurgie en de werkgroep Levertransplantatie bezig met het publiceren en het verwerken van wijzigingen in protocollen. Wij zorgen er ook voor dat auteurs van protocollen een seintje krijgen op het moment dat protocollen gereviseerd moet worden. De afspraak binnen de WLT is dat ieder protocol na twee jaar opnieuw geactualiseerd moet worden. Momenteel zijn wij samen met de diverse aandachtsgebieden en werkgroepen aan de slag om de (bijna) verlopen protocollen aan de auteur ter revisie aan te bieden en de eventuele wijzigingen te verwerken. Het kan dus zijn dat ook u binnenkort een mailtje krijgt met het verzoek een protocol te controleren op juistheid. Ontbreken er protocollen, moeten er protocollen gewijzigd worden of zijn er andere vragen; mail dan naar [email protected]


Refereeravonden Levertransplantie Woensdagavond vanaf 17.30 uur tot 18.30 uur, Eerlandzaal

De data voor 2010 zijn: 10 november

Chirurgie Condorstudie door dr. K.P. de Jong

8 december

ICV Prognose van IC-patiënten met levercirrose door dr. M. Rodgers

door Ton Lisman, Chirurgisch Onderzoekslaboratorium

In de vorige OLTtimer hebben ikzelf en een aantal promovendi uit mijn groep wat verteld over het wetenschappelijk onderzoek wat wij uitvoeren op het chirurgisch onderzoekslaboratorium in het UMCG. Onze bijdragen vielen blijkbaar in de smaak want met ingang van deze editie van de OLTtimer is de vaste column ‘Lab!’ een feit. Ik hoop u in deze column op te hoogte te houden van de ontwikkelingen in het wetenschappelijk onderzoek naar levertransplantatie met speciale aandacht voor het onderzoek wat binnen het UMCG gebeurt. Het laboratorium onderzoek naar complicaties die patiënten met een leverziekte voor, tijdens, en na een levertransplantatie kunnen doormaken wordt geleid door Prof. Dr Robert Porte en mijzelf. Prof. Porte weet als hoofd van het levertransplantatieprogramma in het UMCG als geen ander welke problemen patiënten kunnen doormaken. Ik behandel geen patiënten, maar houd me full-time bezig met het opzetten, uitvoeren, en publiek maken van wetenschappelijk onderzoek. De samenwerking tussen Prof. Porte en mijzelf maakt het mogelijk om kwalitatief hoogstaand wetenschappelijk onderzoek te doen wat direct relevant voor de patiënt zou kunnen zijn. Wat doen wij nu eigenlijk precies in het laboratorium? Zoals uiteengezet in de vorige editie van de OLTtimer houden wij ons bezig met twee belangrijke onderzoeksvragen. We proberen meer te weten te komen over bloedingen en trombotische complicaties voor, tijdens en na een levertransplantatie en houden ons bezig met problemen met de galwegen na een levertransplantatie. We voeren veel experimenten uit met bloed en weefsel van patiënten die ermee instemmen om bloed en weefsel af te staan voor wetenschappelijk onderzoek. Ook is het voor bepaalde vraagstellingen soms nodig om proefdieren (meestal muizen of ratten) te gebruiken. In televisieseries zoals ‘House’, ‘NCIS’, en ‘CSI’ lijkt laboratoriumonderzoek buitengewoon eenvoudig. Bloed, DNA monsters verzameld op wattenstaafjes, en halve vingerafdrukken worden zonder pardon in indrukwekkende apparaten gestopt. Binnen seconden hebben deze apparaten complexe analyses uitgevoerd en kan de diagnose gesteld of de verdachte gearresteerd worden. Helaas gaat het in werkelijkheid niet zo gemakkelijk. Thomas Edison, de uitvinder van de gloeilamp, zei al dat


onderzoek voor 99% uit transpiratie en 1% uit inspiratie bestaat. Het is dus hard werken voor we wetenschappelijke vraagstukken opgelost hebben, maar het is lastig uit te leggen waar we nu precies zoveel tijd mee kwijt zijn. In de pakweg 650 woorden van deze column gaat mij dit niet lukken. Daarom verwijs ik graag naar twee boeken over het leven van een onderzoeker die ook voor mensen zonder medische of academische achtergrond heel goed leesbaar zijn. Een goed geschreven, waarheidsgetrouwe, en vooral heel grappige roman over het reilen en zeilen in een onderzoekslaboratorium heet ‘Lab’ en is geschreven door Miquel Bulnes. Het verhaal speelt zich af in een laboratorium voor kankeronderzoek en wordt verteld vanuit een jonge onderzoeker die bezig is met zijn promotieonderzoek. Het boek geeft een goed inzicht in wat het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek nou precies inhoudt en waarom de resultaten van onderzoek soms lang op zich laten wachten. Ook legt het boek de politieke spelletjes in de academische onderzoekswereld onder de loep. Dat de grens tussen wetenschap en politiek niet zo groot is bewijzen de vele wetenschappers die hun labjas en laboratorium inruilen voor een maatpak en een kamer op het Binnenhof. Ronald Plasterk was voor hij in 2007 minister van onderwijs, cultuur, en wetenschap werd een wereldberoemd hoogleraar in de ‘moleculaire genetica’. Plasterk bracht in 2000 de bundel ‘Leven uit het lab’ uit, waarin hij in een verzameling columns ook een bijzonder leesbaar en humoristisch overzicht geeft van het dagelijks leven in een onderzoekslaboratorium. Ik hoop in toekomstige edities van de OLTtimer verschillende aspecten van het wetenschappelijk onderzoek rondom levertransplantaties aan het licht te laten komen. Niet alleen het onderzoek zelf, maar ook de enthousiastelingen die het onderzoek uitvoeren zullen aan bod komen. Prof. Porte en ik zijn de kapiteins op het onderzoeksschip, maar zonder matrozen, stuurlui, machinisten en een kok zouden we al snel stranden. Misschien had ik deze column geen ‘Lab!’, maar ‘Labtoppers’ moeten noemen…

OLTtimer

Het brede spectrum van MDL-arts i.o. Marloes Bargeman door Thea Haak en Joukje Koehoorn

12

ben ik enthousiast geworden voor de MDL, omdat je door het doen van scopieën een bepaalde mix kunt vinden tussen beide specialismen. Ik ben geen onderzoeker, meer een klinische dokter. Maar als er iets wetenschappelijks op mijn pad komt sta ik er wel voor open. Promoveren zal er voorlopig niet van komen.” Na vier jaar Enschede nu dus nog twee jaar in het UMCG. Bargeman vindt de sfeer binnen de MDL prettig, men heeft respect voor elkaar. Discussies worden gevoerd op inhoud, op basis van argumenten en met kennis van zaken. Het laatste jaar van haar opleiding wil Bargeman zich gaan toeleggen op de oncologie.

13

OLTtimer

Verhuizing verpleegafdeling maag-, darm- en leverziekten van E3VA naar C3VA Een verschil van 66 stappen door Thea Haak, secretariaat Maag-, Darm- en Leverziekten

Op de gloednieuwe verpleegafdeling C3va spreken we met mw. Marloes Bargeman. Zij is MDL-arts in opleiding. De afgelopen vier maanden was ze zaalarts op de verpleegafdeling voor o.a. levertransplantatiepatiënten. Bargeman zit in het vijfde jaar van haar opleiding tot MDL-arts. De opleiding duurt in totaal zes jaar. Werden voorheen twee van de zes opleidingsjaren besteed aan de MDL-specialisatie, inmiddels zijn het er vier. Tegenwoordig is er in het 6de jaar de mogelijkheid om je binnen MDL verder te specialiseren, bijvoorbeeld in de hepatologie of oncologie. “Aan de ene kant begrijpelijk”, vindt Bargeman, “het gaat toch steeds meer draaien om kwaliteit in de gezondheidszorg”. Anderzijds vindt ze een vergaande specialisatie een verarming, jammer voor het brede spectrum waarin ze patiënten graag ziet. De eerste vier jaar van haar opleiding heeft Bargeman gedaan in het Medisch Spectrum Twente, een groot ziekenhuis (1000 bedden) met twee hepatologen. Levertransplantatie Van 1 juni tot 1 oktober jl. was Bargeman zaalarts in het UMCG op C3va: “Patiënten die hier zijn opgenomen zijn met name patiënten vóór transplantatie, al dan niet op de wachtlijst, en patiënten met complicaties na levertransplantatie. Daarnaast wordt op C3va de screening van ouders voor levende donatie gedaan.” Ouders die ten gevolge van de donorschaarste besluiten een stuk van hun lever af te staan aan hun kind; wat vindt Bargeman hiervan? “Tja, ik heb zelf drie kinderen, ik zou het ook doen.” Over aanpassing van het Nederlandse donorsysteem als remedie tegen het donortekort is Bargeman ambivalent: “Het is een lastige discussie. In een systeem waarin iedereen donor is tenzij je niet wilt, vang je in feite de mensen die nu niet de moeite nemen zich in te schrijven in het donorregister. Maar wie je ook meeneemt is de groep mensen die om principiële redenen geen donor wil zijn. Ik vraag me af wat zwaarwegender is. Mijn man komt uit Tanzania en ik ken vanuit deze cultuur hun principes ten aanzien van orgaandonatie. Die moet je ook respecteren.” Mix Over de keuze voor haar specialisatie tot de MDL-arts zegt Bargeman: “Tijdens de co-schappen vond ik de chirurgie het leukst, de interne geneeskunde beviel minder goed. Uiteindelijk

Wereldverbeteraar Bargeman vertelt dat ze van huis uit wel een beetje een wereldverbeteraar is: “Dat was zeker mijn drive om arts te worden. Eerst wilde ik dierenarts worden, toen kinderarts, tropenarts en uiteindelijk wordt het straks dus MDL-arts. Inmiddels weet ik dat ik de wereld niet kan verbeteren door dokter te zijn. Ik zeg ’s ochtends thuis wel eens: ‘Ik ga vandaag mensen beter maken.’ Maar dat kan natuurlijk niet altijd en dat frustreert me nu niet meer. Je kunt ook voldoening halen uit het begeleiden en behandelen van patiënten,

De verpleegafdeling Maag, Darm en Leverziekten is verhuisd van E3VA naar C3VA. Vanaf het secretariaat Maag-, Darm- en Leverziekten naar E3VA was het 92 stappen lopen. Nu moeten we 66 stappen verder. Na deze 158 stappen tref je een prachtige afdeling aan. De afdeling is rigoureus opgeknapt en heeft als voordeel dat het in vergelijking met E3VA centraler ligt ten opzichte van het Dagcentrum, de Radiologie en het Thoraxcentrum. Alleen het Endoscopiecentrum ligt iets verder weg. C3VA heeft een ruime balie met een goede uitstraling. Daarachter is er een grote medicijnruimte en ook een mooie koffiekamer ten behoeve van het personeel. Toegegeven, voor de verhuizing zag men het niet zo zitten om de oude stek te verlaten, om de lichtgele E3VA in te ruilen voor de groene C3VA. Maar de verhuizing heeft goed uitgepakt! De regieverpleegkundige geeft aan dat de medewerkers al helemaal gewend zijn aan de nieuwe locatie. Kortom: de afdeling heeft het naar de zin!

bijvoorbeeld bij een chronische ziekte of zelfs bij overlijden. Juist bij chronisch ziekten is goede begeleiding en empathie belangrijk; je kunt bijvoorbeeld extra aandacht geven aan de mogelijkheden om een patiënt in goede conditie te houden.” Betrokken Bargeman: “Ik ben betrokken bij mijn patiënten en vraag me natuurlijk ook wel eens af of ik het misschien niet anders had moeten aanpakken Gelukkig lig ik er niet wakker van, dat zou ook niet goed zijn.” Het werken op C3va ervaart ze als intensief: “Ik merk dat levertransplantatiepatiënten zeer goed op de hoogte zijn van hun ziekte en behandeling. Je communiceert daardoor op een hoog niveau. Maar daar hebben patiënten uiteraard ook recht op.”



OLTtimer

14

UMCG, 11 NOVEMBER 2010

PROGRAMMA

Symposium ‘Zoeken met een lampje’

09.45

Ontvangst en inschrijving (Fonteinpatio UMCG)

10.25

Opening Prof.dr. M.J.H. Slooff

10.30

Recente ontwikkelingen rondom levertransplantaties Dr. A.P. van den Berg

10.55

10 jaar vervolg opleiding transplantatie verpleegkunde C. Oosterhoff en G.J. Bolt

11.20

Levende lever donatie, ervaringen in Japan Drs. M.T. de Boer

11.45

Lunch

12.45

Kinderen kunnen zelf beslissen of ze donor willen zijn, een lesprogramma Msc. M.J. Siebelink

13.10

Masterplan donatie D.M. Nijkamp

13.35

Werkgroep transplantatie verpleegkunde Groningen Dr. G. Drent

14.00

Donor gerelateerde risico’s Prof.dr. Robert Porte

14.25

Theepauze en Poster presentaties van (voormalige) studenten vervolgopleiding transplantatie verpleegkunde

15.05

Stellingen en discussies

16.00

Afsluiting met aansluitend een borrel

door Ingrid Lamminga (seniorverpleegkundige L1VA) namens de programmacommissie

Sint Maarten, 11 november, is een echt ‘lichtfeest’ waarop kinderen met hun lantaarns/lampions langs de duren gaan. Maar 11 november is ook de dag dat wij, werkgroep transplantatieverpleegkunde UMCG, ons symposium hebben georganiseerd met als titel ‘Zoeken met een lampje’. Want een lampje kun je immers goed gebruiken als begeleiding tijdens je zoektocht. In ons geval een zoektocht naar mogelijkheden voor meer donoren en organen, de beste manieren om over donatie te denken en te spreken, waar professionele en persoonlijke grenzen liggen. Maar ook op zoek naar studenten die goede transplantatieverpleegkundige worden (de opleiding transplantatieverpleegkunde, georganiseerd vanuit het UMCG, viert haar 10-jarig bestaan) en uiteindelijk naar de beste zorg voor de patiënt! Kortom, een aantrekkelijk en interactief programma voor iedereen die met transplantaties te maken heeft, waarin we opzoek gaan naar antwoorden, ontwikkeling en grenzen.

15

OLTtimer

ORGANISATIE De werkgroep Transplantatieverpleegkunde in samenwerking met het Wenckebach Instituut. DOELGROEPEN Transplantatieverpleegkundigen, verpleegkundigen, OK- en anesthesie assistenten, laboranten en röntgen laboranten, fysiotherapeuten, donatie functionarissen en transplantatie coördinatoren dialyseverpleegkundigen, diëtisten en andere zorgprofessionals die bij transplantaties betrokken zijn. ACCREDITATIE Accreditatie van het programma is aangevraagd bij de V&VN. CERTIFICAAT U ontvangt na afloop een nascholingscertificaat. PLAATS Het symposium vindt plaats in het UMCG. Ontvangst: Fonteinpatio Programma: Blauwe Zaal (intern UMCG-adres: Winkelstraat 1) PARKEREN U kunt de auto parkeren in Parkeergarage Noord (betaald parkeren). Van daaruit volgt u de bewegwijzering naar ‘Ingang UMCG’. Maakt u gebruik van het openbaar vervoer dan neemt u vanaf het Centraal Station buslijn 8, 22 of een taxi. KOSTEN Deelname aan het symposium kost €125,- per persoon, inclusief koffie, thee, lunch, borrel en reader. INSCHRIJVING Bij het verschijnen van deze OLTtimer is de officiële inschrijftermijn voor het symposium inmiddels verstreken. Bent u geïnteresseerd dan kunt u zich alsnog inschrijven via www.wenckebach-instituut.nl Deelname is echter aan een maximum aantal gebonden, inschrijving vindt plaats op de volgorde van binnenkomst. Wij informeren u zo snel mogelijk over plaatsing. MEER INFORMATIE Secretariaat Postgraduate School of Medicine (t) 050-3610265, (e) [email protected]



Leverstudent Job de Haas “De transplantaties die ik heb meegemaakt waren stuk voor stuk een mooie ervaring” Beste lezer, Sinds afgelopen zomer maak ook ik deel uit van het leverteam, en ik zal me in dit stukje aan u voorstellen. Ik kom oorspronkelijk uit Den Haag, waar ik tot mijn 17e levensjaar heb gewoond. Gedurende mijn middelbare schooltijd ben ik fanatiek begonnen met (wedstrijd) zeilen. Dit resulteerde erin dat ik op mijn 16e bij zeilschool Vinea terechtkwam en ben begonnen met lesgeven aan kinderen op zeilkampen in de zomer. Dit doe ik nog steeds met veel plezier en enthousiasme. Als gevolg hiervan dreigt mijn studie tijdens de zomermaanden vaak even naar de achtergrond te verdwijnen en moet ik, als het weer wat rustiger is, alle zeilen bijzetten. Vanwege het feit dat ik mijn studie met veel enthousiasme doe, komt het altijd toch wel weer goed. Dat ik voor geneeskunde zou kiezen stond al voor een wat langere tijd vast, alleen heb ik lang getwijfeld over de plek waar ik dit zou gaan doen. De aantrekkingskracht van de stad en de positieve verhalen van vele kanten hebben me uiteindelijk voor Groningen doen kiezen, een keuze waar ik nog steeds volledig achter sta (ook al is het natuurlijk niet naast de deur). Op dit moment ben ik net aan mijn 2e jaar begonnen en maak ik sinds kort tot mijn vreugde ook deel uit van het leverteam. Het lijkt me ontzettend leuk om komende 2 jaar op de O.K. te staan en hier zoveel mogelijk te leren en te ervaren en de transplantaties die ik tot nu toe heb meegemaakt waren stuk voor stuk een mooie ervaring. Met vriendelijke groet, Job de Haas

OLTtimer

16

17

OLTtimer

Afscheidsreceptie Greetje Sienot Leverstudent Erik Heeg “Met veel plezier actief zijn in het leverteam en veel leren van deze periode”

Leverstudent Veerle Brenninkmeijer “Niet veel studenten krijgen de kans om zoiets indrukwekkends als een levertransplantatie bij te wonen”

Beste lezer,

Beste lezer,

Sinds begin mei dit jaar behoor ik tot het leverteam en heb al een aantal levertransplantaties meegemaakt. Voor wie mij al een beetje of anders nog niet kende zal ik wat over mezelf vertellen. Ik ben geboren op 28 april 1989 hier in Groningen, waar toen mijn beide ouders werkten. Na 2 jaar zijn we toen verhuisd naar Zwolle. Daar ben ik opgegroeid in een groot gezin, bestaande uit 3 broers en 3 stiefzussen, waarvan er één broer ook in Groningen studeert. Tijdens mijn middelbare school tijd heb ik veel getennist, gehockeyd en bespeelde met veel plezier de saxofoon. Mijn resultaten op de middelbare school kwamen wat langzaam op gang, maar na 2 jaar op het VMBO, gevolgd door 3 jaar Havo en uiteindelijk het VWO met een N&G profiel op zak kon ik uiteindelijk gaan studeren. Toen ik begin augustus hoorde dat ik was nageplaatst voor geneeskunde in Amsterdam, heb ik gelukkig nog op tijd kunnen ruilen voor Geneeskunde in Groningen, waar mijn voorkeur naar uit ging. Tussen het studeren door probeer ik nog wel te sporten en hockey dan ook twee keer per week. Hardlopen doe ik ook wekelijks en heb afgelopen zomer ook meegedaan aan de halve marathon in Zwolle. Ik woon en studeer nu 2 jaar geneeskunde in Groningen en wist van een huisgenoot, die mij is voor gegaan, hoe leuk en leerzaam het is om in het leverteam te zitten. De komende 2 jaar hoop ik dan ook met veel plezier in het leverteam actief te zijn en veel te kunnen leren van deze periode.

In de zomer van 2008 ben ik richting Groningen gekomen, enigszins teleurgesteld door mijn uitloting voor Geneeskunde. Als jonkie van 17 jaar oud zou ik dat jaar Bewegingswetenschappen gaan studeren en lid worden van de studentenvereniging Vindicat. Mijn eerste jaar was een jaar vol gezelligheid en nieuwe ervaringen. Een jaar waarin ik mijn plekje in Groningen heb gevonden en meer volwassen ben geworden. Het enige puzzelstukje wat ontbrak was de studie die ik zo graag wilde doen, Geneeskunde. Gelukkig werd ik vorig jaar wel ingeloot en mocht ik beginnen aan de studie. Ik ben erg gemotiveerd en enthousiast begonnen aan Geneeskunde en merk dat deze studie helemaal bij mij past. Het is alweer 2 jaar geleden dat ik naar Groningen ben gekomen, ik ben nu 19 jaar oud en ik begin dit jaar aan het 2e jaar van Geneeskunde. Naast mijn studie hockey ik in Dames 1 van Groninger Studs in de eerste klasse. Ik ben erg fanatiek en wil net zo lang op dit niveau door blijven hockeyen totdat ik het niet meer kan combineren met studie/stages. Ik ben vóór de zomer in het Leverteam gekomen, mijn motivatie om hiervoor te solliciteren was dat ik heel graag iets naast mijn studie wilde doen, dat de praktische kant van Geneeskunde omvat. Ik ben erg blij dat ik deel uitmaak van het team, want niet veel studenten krijgen de kans om zoiets indrukwekkends als een levertransplantatie bij te wonen. Ik zie uit naar de komende twee jaar en zal u vast nog wel een keer tegenkomen op de OK.

Met vriendelijke groet, Erik Heeg

Greetje Sienot is sinds 1969 in dienst van het UMCG. Per 1 januari 2010 is een eind gekomen aan haar dienstverband. Greetje heeft hier inmiddels meer dan 40 jaar gewerkt. Het grootste deel van haar werkzaam leven in het UMCG heeft ze doorgebracht op het laboratorium. De laatste jaren heeft ze eindeloos veel data uitgezocht en was ze verantwoordelijk voor de invoering hiervan in de OLT-database. Op donderdag 15 april jl. werd in de Kikker een afscheidsreceptie gehouden voor Greetje Sienot. Het was een gezellige samenkomst. Prof. Porte gaf Greetje mooie woorden mee. Het was duidelijk dat Greetje genoot van deze receptie. Niet omdat ze het UMCG ging verlaten, maar omdat er zoveel collega’s aanwezig waren om haar uit te zwaaien. Wij wensen Greetje ook vanaf deze plaats het allerbeste toe voor de toekomst!

Greetje Sienot ontvangt gelukwensen van Prof. Porte.

Beste lezers, Sinds 06 september 2010 werk ik bij de verpleegkundige consulenten levertransplantatie. Sommigen van u zullen mij al weleens gezien hebben anderen nog niet, daarom zal ik iets over mij zelf vertellen. Ik ben geboren in Suriname en samen met zes oudere zussen en een jongere broer opgegroeid in de stad Paramaribo. In Suriname heb ik gewerkt met moeilijk opvoedbare kinderen, zeer leerzame periode geweest, vooral omdat ik nu zelf moeder ben. Ik word blij van muziek maken, muziek luisteren, dansen, lezen en theaterbezoeken. Ik heb in het ziekenhuis in Lelystad gewerkt op een chirurgische longstayafdeling. Vanuit die positie heb ik samen met een collega een verpleegkundige poliklinisch spreekuur opgezet voor Mamma-care patiënten. Ik ben sinds december 2000 werkzaam geweest als seniorverpleegkundige op de afdeling Maag-, Darm-en leverziekten (MDL). Op de afdeling zie je een grote groep patiënten na de screening-, en transplantatie periode niet meer. Je ziet alleen de patiënten die problemen hebben na de ingreep. Als verpleegkundig consulent levertransplantatie heb je contact met en overzicht van alle levertransplantatiepatiënten hetzij op afstand, via de telefoon, via de mail en tijdens het verpleegkundig spreekuur op de polikliniek in het UMCG. Ik ben altijd al nieuwsgierig geweest naar het beloop na de transplantatieperiode. Het totaalbeeld van screenen tot follow-up is voor mij nu dus rond. Ik vind het een leuke en spannende uitdaging om hierin mijn steentje bij te dragen. In het UMCG heb ik in 2005/2006 de Transplantatie-opleiding gevolgd. Op de afdeling heb ik samen met een collega het voortouw genomen om een structureel overlegmoment in te voeren om het leerproces van de leerling/stagiaire te bewaken. Ik werk nu 3 weken als verpleegkundig consulent levertransplantatie. Dat iemand een nieuwe lever krijgt en daardoor een veel beter vooruitzicht heeft, dat blijf ik speciaal vinden. Het is voor mij nog zoeken naar het juiste evenwicht in begeleiden en adviseren op afstand. Hartelijke groet, Irma Saro

Groetjes, Veerle Brenninkmeijer


Even voorstellen: Irma Saro Verpleegkundig consulent Levertransplantatie


OLTtimer

18

Publicaties levertransplantatie 2010 > Activation and regulation of hemostasis in acute liver failure and acute pancreatitis. Lisman T, Porte RJ. Semin Thromb Hemost. 2010 Jun;36(4):437-43. Epub 2010 Jul 7.

> Rebalanced hemostasis in patients with liver disease: evidence and clinical consequences. Lisman T, Porte RJ. Blood. 2010 Aug 12;116(6):878-85. Epub 2010 Apr 16.

> Lectin complement pathway gene profile of donor and recipient determine the risk of bacterial infections after orthotopic liver transplantation. De Rooij BJ, van Hoek B, Ten Hove WR, Roos A, Bouwman LH, Schaapherder AF, Porte RJ, Daha MR, van der Reijden JJ, Coenraad MJ, Ringers J, Baranski AG, Hepkema BG, Hommes DW, Verspaget HW. Hepatology. 2010 Sep;52(3):1100-10.

> Intact thrombomodulin-mediated regulation of fibrinolysis during and after liver transplantation, despite a profoundly defective thrombomodulin-mediated regulation of coagulation. Ruitenbeek K, Meijers JC, Adelmeijer J, Hendriks HG, Porte RJ, Lisman T. J Thromb Haemost. 2010 Jul;8(7):1646-9. Epub 2010 Apr 16.

> Long-term results of urgent revascularization for hepatic artery thrombosis after pediatric liver transplantation. Warnaar N, Polak WG, de Jong KP, de Boer MT, Verkade HJ, Sieders E, Peeters PM, Porte RJ. Liver Transpl. 2010 Jul;16(7):847-55. > Hemostasis and thrombosis in patients with liver disease: the ups and downs. Lisman T, Caldwell SH, Burroughs AK, Northup PG, Senzolo M, Stravitz RT, Tripodi A, Trotter JF, Valla DC, Porte RJ; Coagulation in Liver Disease Study Group. J Hepatol. 2010 Aug;53(2):362-71. Epub 2010 May 12. > The Psychometric Properties and Practicability of Self-Report Instruments to Identify Medication Nonadherence in Adult Transplant Patients: A Systematic Review. Dobbels F, Berben L, De Geest S, Drent G, Lennerling A, Whittaker C, Kugler C; the transplant360 Task Force. Transplantation. 2010 Jul 27;90(2):205-19. > Similar liver transplantation survival with selected cardiac death donors and brain death donors. Dubbeld J, Hoekstra H, Farid W, Ringers J, Porte RJ, Metselaar HJ, Baranski AG, Kazemier G, van den Berg AP, van Hoek B. Br J Surg. 2010 May;97(5):753. > The role of platelets in liver inflammation and regeneration. Lisman T, Porte RJ. Semin Thromb Hemost. 2010 Mar;36(2):170-4. Epub 2010 Apr 22.

> Patients with isolated polycystic liver disease referred to liver centres: clinical characterization of 137 cases. van Keimpema L, de Koning DB, van Hoek B, van den Berg AP, van Oijen MG, de Man RA, Nevens F, Drenth JP. Liver Int. 2010 Apr 16. > Treatment of chronic hepatitis E in liver transplant recipients with pegylated interferon alpha-2b. Haagsma EB, Riezebos-Brilman A, van den Berg AP, Porte RJ, Niesters HG. Liver Transpl. 2010 Apr;16(4):474-7. > The International Normalized Ratio (INR) in the MELD Score: Problems and Solutions. Porte RJ, Lisman T, Tripodi A, Caldwell SH, Trotter JF; the Coagulation in Liver Disease Study Group. Am J Transplant. 2010 Jun; 10(6): 1349-53. Epub 2010 Mar 19. Review. > Liver transplantation for unresectable hepatocellular carcinoma in patients without liver cirrhosis. Mergental H, Porte RJ. Transpl Int. 2010 Jul; 23(7): 662-7. Epub 2010 Mar 12. > Increasing Cycles of Intermittent Ischemia Can Effectively Maintain Liver Function during the Acute Phase of Ischemia Reperfusion Injury by Promotion of Bile Flow and Reduction in Bile Salt Toxicity. Peters J, Nieuwenhuijs VB, Morphett A, Porte RJ, Padbury RT, Barritt GJ. Dig Surg. 2009 Feb;26(6):455-64. Epub 2010 Jan 8.


19

OLTtimer

Promotie Ilona Pereboom op woensdag 8 september 2010

Transfusie bloedplaatjes wellicht overbodig bij levertransplantatie Blood platelets in liver transplantation. Clinical studies on the function of blood platelets and primary hemostasis during and after liver transplantation Bron: www.umcg.nl

Tijdens levertransplantaties blijft de functie van bloedplaatjes behouden. Het is daarom niet nodig tijdens een levertransplantaties uit voorzorg bloedplaatjes toe te dienen. Sterker nog: dit is zelfs gevaarlijk voor de patiënt. Dat blijkt uit onderzoek van UMCG-promovendus Ilona Pereboom. Op basis van onderzoek uit de jaren ’70 en ’80 werd aangenomen dat gedurende een levertransplantatie de bloedplaatjesfunctie verslechtert, waardoor meer bloedverlies optreedt. Dit blijkt echter niet juist te zijn. Het aantal bloedplaatjes neemt weliswaar af, zo laat het onderzoek van Pereboom zien, maar de functie van de bloedplaatjes blijft behouden. De afname van het aantal bloedplaatjes wordt gecompenseerd door een toename van de zogeheten von Willebrand factor (vWF). De vWF zorgt er voor dat bloedplaatjes beter aan de vaatwand hechten. Hierdoor zijn transfusies van bloedplaatjes tijdens een levertransplantatie als voorzorgsmaatregel tegen bloedverlies wellicht overbodig. Daarnaast toont het onderzoek aan dat transfusie van bloedplaatjes een negatief effect kan hebben op de getransplanteerde lever en de verdere gezondheid van de patiënt. Pereboom toont aan dat na transfusie van

bloedplaatjes vaker acute longschade optreedt, wat een fatale afloop kan hebben. Ook toont het onderzoek aan dat na een levertransplantatie vaker complicaties optreden zoals trombose (overmatige stolling van het bloed); Pereboom identificeerde enkele genetische factoren die het risico hierop kunnen vergroten. Curriculum Vitae Ilona Pereboom (Vinkega, 1980) studeerde Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit te Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek binnen de afdeling Chirurgie en het Chirurgisch Onderzoekslaboratorium van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en binnen onderzoeksschool GUIDE. Het onderzoek werd mede gefinancierd door Bayer BV, het Tekke Huizenga Fonds en het Jan Kornelis de Kock Fonds. Pereboom werkt thans als chirurg in opleiding in het Medisch Centrum Leeuwarden. De titel van haar proefschrift luidt: “Blood platelets in liver transplantation. Clinical studies on the function of blood platelets and primary hemostasis during and after liver transplantation.”


OLTtimer

20

21

OLTtimer

Onderzoek in Australië “Misschien wel de beste zes maanden van mijn leven” door Max Madu

Even voorstellen… Leverstudent Marlieke Banus “Een buitenkans om ervaring op te doen in een werkomgeving waarin ik geïnteresseerd ben”

Even voorstellen… Leverstudent Dirk van der Zwart “Het is het dubbel en dwars waard” Beste lezer,

Vanaf april jongstleden mag ik mezelf ook een waardig lid noemen van het leverteam. U kent me waarschijnlijk een heel klein beetje of u kent me helemaal niet, en daarom ga ik wat over mezelf vertellen. Ik ben geboren in Almelo op 18 september 1990. Gelukkig hebben mijn ouders toen ik 7 jaar oud was een goede keuze gemaakt om te verhuizen richting het hoge noorden; het mooie dorpje Haren. Ik heb hier altijd met erg veel plezier gewoond. Mijn middelbare schooltijd was echt fantastisch en daarnaast heb ik ook nog paar geweldige hockeyjaren gehad. Met een grote groep vriendinnen ging ik ook vaak naar de stad Groningen om toch wat van het studentenleven mee te krijgen. Ik vond dat altijd geweldig en ik wist ook dat ik hier wilde blijven, ik moest en zou in Groningen studeren. Ook wist ik al vrij snel dat ik Geneeskunde wilde studeren. Met erg veel geluk werd ik in mijn eerste jaar ingeloot, maar wel in Utrecht. Na lang gedoe is het mijn toch nog gelukt om te ruilen met de stad Groningen en mijn geluk kon toen niet meer op! Inmiddels studeer ik hier al twee jaar met ontzettend veel plezier. Ik hoop daarom ook dat mijn studentenleven nog lang mag duren, maar volgens mij hoef ik me daar met deze studie geen zorgen over te maken. Sinds kort zit ik ook nog eens bij het leverteam en ik ben erg blij dat ik hier deel van uit mag maken. Voor mij is dit een buitenkans om zoveel ervaring op te doen en om dicht bij een werkomgeving te staan waar ik erg geïnteresseerd in ben. Ik heb zin om de komende twee jaar met dit ontzettend leuke team mee te lopen! Tot ziens!

Sinds 15 juni 2010 maak ik officieel deel uit van het leverteam. Ik zal mijzelf dan ook even voorstellen. Mijn naam is Dirk van der Zwart, tweedejaars geneeskunde en ik ben 6 oktober 1989 geboren te Voorburg. Dat is dan ook de enige link die ik met Voorburg heb want al gauw verhuisden we, via een korte tussenstop in Spijkenisse, naar Den Haag. Ik groeide op in een kindvriendelijke, groene wijk waar ik kon doen en laten wat ik wilde. Wegens de capriolen die ik samen met mijn vriendjes uithaalde waren we genoodzaakt om meer dan eens een bezoek aan het ziekenhuis te brengen. Elke keer vond ik het fantastisch, natuurlijk niet als ik zelf de pineut was. De artsen, de verpleegkundigen en alle apparaten intrigeerden mij. Aangezien mijn vader arts is en mijn broer geneeskunde studeert in Leuven was de keuze al snel gemaakt. Ik zou geneeskunde gaan studeren. Maar de keuze in welke stad had ik nog niet gemaakt. Gelukkig hoefde ik die keuze niet zelf te maken omdat ik zoals zo velen gezegend was met het lotingssysteem. Naarmate mijn eerste jaar vorderde, leerde ik steeds meer mensen kennen. Zo ook mensen uit het leverteam. Na alle mooie verhalen heb ik het besluit genomen om te komen solliciteren en ik vond het dan ook geweldig om te horen dat ik was aangenomen. Het leek me een ontzettende leerzame en leuke ervaring, een ervaring die weinigen studenten met mij kunnen delen. Ik denk dan ook dat het een voorrecht is om twee jaar lang mee te mogen kijken op de OK, een vleugje mee te krijgen van twee interessante vakgebieden en te achterhalen of ikzelf misschien geschikt zou zijn als anesthesist of chirurg. Ik heb nu een aantal levertransplantaties achter de rug en af en toe is het zwaar als plicht roept en je om vijf uur ’s ochtends naar het UMCG moet, maar als ik er eenmaal ben vind ik het hartstikke leuk en vind ik het allemaal dubbel en dwars waard!

Met vriendelijke groeten, Marlieke Banus

Met vriendelijke groeten, Dirk van der Zwart

Beste lezer,


Vorige keer heb ik in de OLTtimer een stukje geschreven over mijn aanstaande stage wetenschap in Adelaide, Australië. Mijn stage is nu helaas alweer achter de rug. Hierbij een kleine impressie van mijn reis en onderzoek. Voordat ik op het vliegtuig stapte was ik toch wel erg zenuwachtig en schetste al doemscenario’s waarbij ik geen mensen zou ontmoeten en alleen maar als een slaaf in het lab aan het werk zou zijn. Dit bleek meteen al grote onzin te zijn toen ik ’s ochtends vroeg door mijn aankomend huisgenootje Ruth, die op hetzelfde lab onderzoek deed, opgehaald werd bij het vliegveld. Ik kwam aan bij een groot studentenhuis op een paar minuten lopen van het strand en kon mijn kamer meteen in. Ruth moest naar het lab, dus ik heb de hele dag op het strand gelegen in de zon en heb de wijk geïnspecteerd. Later in de middag kwamen de andere huisgenoten thuis, een Duitser, een Fransman, nog een paar Nederlanders en een Indisch meisje. Een heel divers gezelschap, en heel leuk om een keer geen Nederlands te spreken. De dagen daarna ben ik naar het lab gegaan waar ik mijn begeleider ontmoet heb, een ontzettend vriendelijke en behulpzame man. Hij zorgde ervoor dat ik werd getraind in operatietechnieken en PCR en volgde het onderzoek nauwgezet. Na een paar weken in Adelaide besloot ik dat het toch erg handig zou zijn om een auto te hebben, aangezien Adelaide ontzettend uitgestrekt is en het Australische openbaar vervoer niet optimaal werkt. Ik heb toen het internet afgezocht naar een auto en ben verliefd geworden op een BMW 733i uit 1978, een hele grote sedan met witleren bekleding. Met deze auto reed ik vanaf toen elke dag naar het lab, wat een stuk meer flexibiliteit gaf. Het gevoel van zelf een auto hebben mis ik nog steeds. In de tussentijd was ik door mijn huisgenoten geïntroduceerd bij de internationale studentengemeenschap van de University of Adelaide. Dit was een grote groep internationale studenten die ontzettend veel activiteiten organiseerde. Zo ontvouwde het Australische leven zich, overdag hard aan het werk op het lab, ’s avonds barbecueën en biertjes drinken met huisgenoten. In het weekend was het altijd feest en werden er kroegentochten, wijnproeverijen en tripjes georganiseerd. ’s Avonds en in het weekend heerste


dan ook een groot vakantiegevoel en iedereen was erop uit om een leuke tijd te hebben. Het viel me op hoe gemakkelijk iedereen in de omgang was, het was bijvoorbeeld nooit een probleem om nieuwe mensen in een groep te introduceren, waar daar in Nederland nog wel eens moeilijk over wordt gedaan. Ik heb daardoor honderden mensen ontmoet en zou in veel landen niet eens een hotel hoeven boeken omdat ik wel bij iemand terecht zou kunnen. Onderzoek doen was ook een geheel nieuwe ervaring. Het opereren van ratten was moeilijker dan ik dacht, omdat er in het lab niemand was die precies dezelfde procedure eerder had gedaan was het vooral een kwestie van trial and error. Andere technieken zoals PCR waren iets gemakkelijker, maar nog steeds lastig om te perfectioneren. Uiteindelijk beheerste ik de technieken voldoende en kon ik mijn resultaten ook daadwerkelijk verwerken. Hier bleek dat er teveel variatie in de resultaten zat, zodat een significant resultaat niet haalbaar was. Een beetje jammer, maar ik heb heel veel geleerd over het denkproces van onderzoek doen en naar mijn mening is dat meer waard dan wat resultaten. Ik heb er uiteindelijk een mooi verslag over kunnen schrijven. Het kan erg frustrerend zijn als het mis gaat, maar als je dan wel resultaat hebt is dat ontzettend bevredigend, dus ik heb een haat-liefdeverhouding aan onderzoek doen overgehouden. Samenvattend heb ik een hele mooie tijd gehad in Australië, misschien wel de beste zes maanden van mijn leven. Ik kan iedereen aanraden om een buitenlandse stage te doen en ik grijp de eerstvolgende kans aan om weer naar het buitenland te gaan.

OLTtimer


22

23

OLTtimer


OLTtimer

Teamwork

Agenda

Greetje Sienot (OLTdatabase), heeft op 15 april jl afscheid genomen van het UMCG (zie artikel op blz. 17). Officieel is ze per 1 januari 2010 uit dienst gegaan. Greetje is meer dan 40 jaar werkzaam geweest in het UMCG!

Boston, 29 oktober - 2 november 2010 AASLD The Liver Meeting 2010 www.easl.eu

Marion Donkerbroek is gedurende bijna een jaar werkzaam geweest op het secretariaat van de Werkgroep Levertransplantatie. Per 1 mei jl. hebben we haar uitgezwaaid. Marion, ook hartelijk dank voor alles wat je voor de OLTtimer hebt gedaan! Op 1 september jl. was Anneke de Bruin (verpleegkundig consulent levertransplantatie kinderen) 25 jaar in dienst van het UMCG (zie artikel op blz. 6).

24

Groningen, 11 november Symposium ‘Zoeken met een lampje’ [email protected] Zurich, 2 - 4 december 2010 Consensus Conference on HCC and Liver Transplantation www.olt4hcc.org Athene, 10 - 12 december 2010 EASL - Alcoholic Liver Disease www.easl.eu/athens2010

Per 6 september jl. is Irma Saro (zie artikel op blz. 17) werkzaam als verpleegkundig consulent levertransplantatie volwassenen. Op 8 september jl. promoveerde Ilona Pereboom (zie artikel op blz. 19). De titel van haar proefschrift is ‘Blood platelets in liver transplantation. Clinical studies on the function of blood platelets and primary hemostasis during and after liver transplantation’. Op 19 september jl. is Hilda Dijk (secretariaat levertransplantatie MDL) de trotse moeder geworden van dochter Anouk. Hilda wordt tijdens haar zwangerschapsverlof (tot ca eind november) waargenomen door Sonja Hintzen. Binnen de groep levertransplantatiestudenten heeft een flink aantal wijzigingen plaatsgevonden, maar liefst zes studenten zijn vertrokken. Hun plaats wordt ingenomen door Marlieke Banus (blz. 20), Veerle Brenninkmeijer (blz. 16), Job de Haas (blz. 15), Erik Heeg (blz. 16) en Dirk van der Zwart (blz. 20). Eén van de vertrekkende studenten is Linda Rouwenhorst (zie artikel op blz. 4). Zij heeft ons niet alleen als student verlaten, maar ook als redactielid van de OLTtimer. Linda, vanaf deze plaats hartelijk dank voor alle ‘stukjes’ die je in de afgelopen periode hebt aangeleverd!


Colofon OLTtimer is bestemd voor het levertransplantatieteam van het UMCG en de verwijzers. Redactie Joukje Koehoorn, stafmedewerker (eindredactie) | Ingrid Bodewes, projectmedewerker | Gerda Boersma, anesthesioloog | Cees Brugman, transplantatiecoördinator | Anneke de Bruin, verpleegkundig consulent | Hilda Dijk, secretaresse levertransplantatie | Thea Haak, secretaresse levertransplantatie | Linda Rouwenhorst, leverstudent | René Scheenstra, kinderarts MDL | Greetje Sekema, verpleegkundig consulent Ontwerp en opmaak Gravis Ontwerpers, Nynke Visser Productie Huisdrukkerij UMCG De volgende OLTtimer verschijnt in het voorjaar van 2011. Kopij kunt u inleveren bij de redactie van de OLTtimer, afdeling Chirurgie, hpc BA33, Hanzeplein 1, 9713 GZ Groningen, tel. 050 -361 55 30, fax. 050-361 17 45, e-mail: [email protected], internet: www.levertransplantatie.umcg.nl

OLTtimer. Nieuwsbrief Levertransplantatie. Homepage levertransplantatie in de steigers. Inhoudsopgave

Recommend Documents