OLTtimer. Nieuwsbrief Levertransplantatie. Jan (80) en Kittie Stelwagen over de meest ingrijpende periodes in hun leven

OLTtimer Nieuwsbrief Levertransplantatie

1

jaargang 15 nummer 1 april 2011

Nieuwsbrief van de levertransplantatiegroep van het Universitair Medisch Centrum Groningen

Inhoudsopgave Jan en Kittie Stelwagen Het studenten-leverteam UEF-JSM Talent Grant Regioavond Maag-darm-leverziekten www.levertransplantatie.umcg.nl Robert Bandsma Lab! Keuzeproject Geneeskunde Refereeravonden Levertransplantie Certificering Opleiding OLT-Chirurgie Vierde Groninger HPB-dag DocPortal Gewijzigde protocollen Patiënten Informatie Map Nieuw protocol Indicatie en selectie Afscheid Thea Haak Grote verhuizing MDL-passage Ochtendrapport Zoeken met een lampje Publicaties Levertransplantatie Even voorstellen... Even voorstellen... Boek Godfried Beumers Donorregistratie ongewijzigd Nieuwe richtlijn Perscommunicatie Vorig jaar 57 levers getransplanteerd Nieuwe taakverdeling donatie- en transplantatiecoördinatoren Bereikbaarheid transplantatieteam Teamwork Agenda Colofon

1 4 5 6 6 7 8 9 10 10 11 12 12 13 13 14 15 16 17 18 19 20 20 21 21 22 22 23 24 24 24

De heer Stelwagen: 22 jaar na levertransplantatie

Jan (80) en Kittie Stelwagen over de meest ingrijpende periodes in hun leven door Joukje Koehoorn

Begin dit jaar ontvingen we deze prachtige foto van het echtpaar Stelwagen-van Zwet. De heer Stelwagen is onlangs 80 jaar geworden. Bovendien is hij onze oudste getransplanteerde man! Het echtpaar woont in het zuiden des lands, dus wij spraken af voor een telefonisch interview met de beide echtelieden. Beiden zaten ze flink op de praatstoel, want de levertransplantatie van de heer Stelwagen in 1988 staat hun nog als de dag van gisteren op het netvlies. Net zoals de tijd in de Jappenkampen in Indië. Stelwagen: “Het kamp en de transplantatie zijn allebei heel ingrijpend geweest.” Stelwagen is in 1931 geboren op Sumatra. Hij was de oudste van vier kinderen. Zijn ouders waren in 1924 naar Indië gegaan om te werken voor de zending. Vader was onderwijzer op Java op een Hollands/Chinese school. In 1929 werd hij onderwijzer op een MULO op Sumatra. lees verder op pagina 2 en 3

Universitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

OLTtimer

Stelwagen vertelt uitgebreid over zijn jeugd in Indië: “Ik was tien jaar toen de oorlog met Japan uitbrak in december 1941. De Jappen kwamen als een vloedgolf over Indië heen. We werden meteen geïnterneerd. Vier jaar hebben we in Japanse kampen gezeten. De eerste jaren waren eentonig; ik was een jongetje van net 11 jaar en er was niets te doen. Ik mocht heel graag lezen, nu nog steeds, maar in de kampen waren er weinig boeken. Ik heb toen dagboekjes geschreven, gebeurtenissen die ik opschreef voor mijn vader die krijgsgevangene was. Door de vele verhuizingen naar andere kampen zijn die, in totaal vier, verloren gegaan. Het laatste dagboek is wel bewaard en uitgegeven. Het is een mooi document geworden voor onze kinderen en vrienden.” Ingrijpend Stelwagen: “Naarmate ik langer in het kamp zat werd het steeds erger. Vanaf mijn 13de moest ik met mijn broertje van 11 naar het mannen- en jongenskamp. Dit was gebouwd in een ontoegankelijk moerasgebied. Er was altijd te weinig te eten. Ik heb daar een groeiachterstand opgelopen. We werden opgeborgen in open barakken; ik heb malaria, dysenterie en pellagra gehad. En dat alles zonder dat we iets van onze ouders wisten.” De oorlog met de Japanse internering en de Bersiaptijd erna met de Indonesische revolutie duurde vijf jaar. Er kwam een onverwacht einde aan de oorlog door de atoombommen op Japan. In oktober 1945 was het gezin Stelwagen weer bij elkaar. In 1946 begon de repatriëring van de Nederlanders terug naar Holland. Weduwen en wezen gingen voor. Omdat vader Stelwagen onderwijzer was, moest hij met zijn gezin blijven totdat de laatste lichting vertrok. Ze woonden in de stad Medan, in een door het Britse leger verdedigd gedeelte. Vader heeft daar in een nood-HBS les gegeven. Er waren geen boeken. Ze hadden alleen één schoolschrift voor alle vakken. In augustus 1946 kon het gezin Stelwagen terug naar Holland; ze waren per schip een hele maand onderweg. Vader ging in 1947 weer terug naar Indië, hij moest daar werken tot aan zijn pensioen maar werd afgekeurd in 1950. Parallel In Nederland heeft Stelwagen vier jaar HBS gevolgd. Hij ging in Delft Technische Natuurkunde studeren. “Dat was al duidelijk toen ik in Indië zat. Ik heb nooit goed leren ontleden, omdat ik maar vier jaar lagere school heb gehad.” Tijdens zijn studie leerde Stelwagen zijn vrouw kennen. Hun ouders kenden elkaar uit Indië. Ook mevrouw Stelwagen is in Indië geboren: “Onze levens liepen parallel, en toen we elkaar daarna in Holland leerden kennen bleek dat heel prettig te zijn. Je begrijpt elkaar goed door hetzelfde Indische verleden. Na twee jaar zijn we verloofd en drie jaar later getrouwd.” Stelwagen ging als natuurkundig ingenieur aan de slag bij Philips. Hij werkte op het NatLab bij een groep die zich richtte op werktuigbouwkundige problemen. Mevrouw merkt op dat het ´zelfklemmende wasmachinedeksel´ een uitvinding was van haar man. “Klopt”, zegt Stelwagen; ook met productontwikkeling en het aanvragen van octrooien heeft hij veel te maken gehad. Mevrouw heeft na het HBS-examen in 1955 gewerkt bij de Shell.

2

“We werkten met een grote computer met electronicabuizen. Het heeft altijd mijn interesse gehouden. Ik werk nu ook graag met de PC. Toen Philips in 1980 de eerste computer introduceerde zat ik vooraan.” Het echtpaar kreeg vier zoons; allemaal ingenieurs, hoe kan het anders met twee technische ouders. Cryptogeen Stelwagen werd in 1965 voor het eerst ziek. Hij was toen 34. In 1966 volgde een galblaasoperatie in het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop en in 1967 “ging ik tegen de vlakte”. Hij had een leverontsteking en moest acht maanden het bed houden met antibiotica-injecties. In 1983 kreeg hij slokdarmbloedingen. In het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen werd hij gescleroseerd door dr. Peter Jansen, die hij later weer in Groningen zou treffen. In de periode van 1983 tot 1988 kreeg Stelwagen meer en meer last van verwardheid, encephalopatie, en werd hij regelmatig in Nijmegen opgenomen. Hij werkte halve dagen, maar het was niet vol te houden. In 1988 ging hij, 57 jaar oud, met invaliditeitspensioen. Begin 1988 was hij weer “niet goed bij zijn hoofd” aldus mevrouw Stelwagen. Hij werd weer opgenomen in Nijmegen en kreeg de boodschap dat men daar niets meer voor hem kon doen. De papieren werden opgestuurd naar Groningen en hij mocht thuis wachten op bericht uit Groningen. In april was het eerste contact met dr. Haagsma en op 3 mei het eerste onderzoek. Stelwagen: “Wij hadden tot dat moment niet eens gespeeld met de gedachte van een levertransplantatie. Dat gebeurde toen nog niet zo veel. Het was reuze spannend. De diagnose ‘cryptogene cirrose’ werd gesteld, cirrose met een onduidelijke oorzaak. Wellicht hebben de tropenziektes dit veroorzaakt.” One banana Eind juni 1988 sprak mevrouw met dr. Haagsma: “Ze zei dat mijn man naar huis mocht als hij voor de vakantie, die 24 juli inging, niet was getransplanteerd. En dan komt hij waarschijnlijk niet meer hier, zei ze. Ik keek haar aan en zei: ‘ Wilt u dat zelf aan mijn man gaan vertellen’. Stelwagen gaat verder: “Ik was eigenlijk opgelucht, want dan hoefde ik het niet langer vol te houden. Ik kon niet meer, het was heel zwaar. Zoutloos eten, niet teveel vocht. Ik woog nog maar 63 kg, zelfs het zitten deed me zeer, maar ik moest blijven bewegen. ‘Wij trainen voor de marathon’ zeiden we dan wanneer we op de gang liepen.” Stelwagen: “Ik ben niet echt bang geweest dat de donorlever niet op tijd zou komen. Maar de laatste maand is mijn conditie flink achteruit gekacheld, dus ik had natuurlijk liever gehad dat de lever eerder was gekomen.” Na twee ‘ongeschikte’ levers was er eindelijk een goede donorlever beschikbaar. Mevrouw: “Mijn man kwam net uit badkamer waar hij was gedouched door onze zoon Uilke, die mij assisteerde bij de verzorging.. ‘Jan, er is een lever’ zei Klompmaker. ‘Yes, there is one banana today!‘ zongen we.” Stelwagen was vooral opgelucht: “Ik heb het gehaald tot aan de transplantatie, dat wat het enige wat ik dacht. En daarna zien we wel weer verder.” Stelwagen was psychotisch na de transplantatie en had veel pijn. Mevrouw: “Ze hebben mij een bavianenlever gegeven, Kittie, je


3

OLTtimer

moet er achteraan gaan! zei hij tegen mij. En hij zag in een soort rooster de Mona Lisa! Hij was echt helemaal gek, ik wist ook niet wat ik ermee aan moest.” Hij is vanwege de pijn daarna nog een keer geopereerd, maar de chirurgen konden niets bijzonders vinden. Toen hebben ze een psycholoog ingeschakeld. Hij kreeg medicatie en reageerde daar heel goed op. Dat was het begin van het uiteindelijke herstel. Familie Stelwagen was rondom zijn transplantatie vijf maanden opgenomen in het UMCG. Zijn vrouw logeerde in het zusterhuis. Ze was de hele dag bij haar man en heeft ook emotioneel alles meegemaakt. Mevrouw: “De artsen leefden zo mee, Klompmaker, Haagsma, Annemarie Grefte, later Van den Berg, en Slooff. Het was een mooi stel, onze familie in Groningen, zo voelde dat. En niet alleen de dokters, ook de verpleging. Mijn man werd gewoon geknuffeld toen hij getransplanteerd was! We hebben bijvoorbeeld veel gepraat met zuster Majella Stijfhoorn; jaren nadien gingen we na de jaarcontroles nog bij haar langs in Roden.” Waar mevrouw soms wel moeite mee had was het feit dat de Groningers zo ‘rechtuit’ zijn: “Ik heb het er wel eens met dr. Slooff over gehad (hij komt immers ook van beneden de rivieren): ‘Hoe doet u dat toch?’ En hij antwoordde: ‘Ik red het door mijn vrouw’. En pas veel later zag ik dat zijn vrouw uit Curaçao komt!” Mooi niet! Om te ontsnappen aan de ziekenhuissfeer huurde mevrouw Stelwagen na een tijdje een flatje elders in de stad. Dit was van een Servisch-Kroatische vrouw die ´s zomers naar Servië ging. Na de transplantatie heeft Stelwagen hier ook nog een maand gewoond. Hij moest toen dagelijks nog naar het ziekenhuis maar het was prettig weer bij elkaar te zijn. Stelwagen: “We hebben veel uitstapjes gemaakt in de omgeving. Bij één van de tripjes ben ik van een stoepje gevallen en heb ik mijn enkel gebroken! En ik had al een klapvoet (de andere) van het lange liggen.“ Mevrouw: “Toen had ik hem in de rolstoel, dus de snelheid was eruit. Maar door de medicatie was hij helemaal eufoor en high. Ik zei: ‘Wat kijk je toch naar de vrouwen. Ja, hij liep wel wat te hard van stapel ….” Tijdens een van de uitjes bezochten ze een begraafplaats in Bergum, het geboortedorp van Stelwagens´ grootvader: Stelwagen: “Het eerste wat we daar zagen was het graf van ene Jan Stelwagen. ‘Mooi niet!’ zeiden wij tegen elkaar!” Mevrouw heeft hem tijdens zijn ziekenhuisopname in 1988 o.a. alle Antoon Wachter-boeken van Vestdijk voorgelezen. Vlak voor de transplantatie wilde ze daarmee doorgaan, maar Stelwagen kon het niet meer volgen. “Schei maar uit”, zei hij. Zelfs kinderboeken waren te moeilijk. “Ik was vergiftigd in mijn hoofd.“ Mevrouw: “Maar toen hij naar huis mocht zei ik: ‘Ik hou nu op je te verzorgen, we doen thuis alles samen.’ Mijn man zei nog dat hij slecht kon koken. Dus ik ging koken en hij deed de afwas. En dat is nog steeds zo.”


Nuchter Stelwagen: “Eigenlijk zijn wij vrij nuchter gebleven onder de hele situatie. Hoe erg kan het nog zijn, als je als kind in een Jappenkamp hebt gezeten. En dat is ook de manier waarop onze kinderen ernaar kijken. Zij waren de deur al uit toen ik voor langere tijd werd opgenomen in Groningen. Wel wilde onze derde zoon trouwen voordat ‘pap’ werd getransplanteerd. De gebeurde in mei 1988. Helaas kon ik er niet bij zijn. De Limburgse schoonfamilie huilde omdat ‘sien pap’ er niet was.” Twee van de vier kinderen zijn bloeddonor. En allemaal staan ze als donor geregistreerd. “En van mij mogen ze ook alles hebben”, aldus Stelwagen. “Mijn lever was afkomstig van een jong iemand. Verder weet ik het niet. We vieren nog steeds op de transplantatiedatum mijn 2de verjaardag.” Mevrouw Stelwagen overdenkt wat haar man allemaal zou hebben gemist als hij het niet had gered: “We hadden al twee schoondochters, toen nog een schoondochter en acht kleinkinderen… Daar zijn we heel dankbaar voor, dat blijft steeds bij je.” Mantelzorg Het echtpaar woont sinds 1973 in een huis met een grote tuin. Stelwagen: “Ik heb vroeger bomen in de tuin geplant, die ik nu al niet meer kan omarmen.“ Voor de transplantatie hebben ze autoreizen gemaakt met de kinderen. Na de transplantatie kochten ze een boot “want we dachten dat we alles konden.“ Helaas kreeg mevrouw een paar jaar later ernstige reuma. De boot werd verkocht en de rollen werden omgedraaid: hij zorgde voor haar. In 1995 kreeg Stelwagen een hartinfarct en is hij in 2000 geopereerd met 4 bijpasses. Ook heeft hij nu diabetes en moet insuline spuiten. Eén zoon woont nog thuis en werkt in een verpleeghuis. Hij is mantelzorger voor zijn ouders. Inmiddels is Stelwagen bijna 23 jaar na zijn transplantatie. Omdat het reizen naar Groningen niet meer zo gemakkelijk gaat, gebeuren de controles nu in het Maxima Ziekenhuis in Veldhoven. In verband met de bijwerkingen van de medicatie moet hij twee keer per jaar naar een huidarts vanwege keratose (zonlichtbeschadigingen van de huid) en basale cellencarcinoom. “En toch blijft het bijzonder”, zegt Stelwagen. “Ik ben in mijn werkzaam leven heel veel ziek geweest. Ik kon qua gezondheid niet meekomen op mijn werk. Veel van mijn collega’s waren rokers; zij zijn inmiddels overleden, en nu ben ik al zo oud.” Wesp Om nu in 2011 nog eens te praten over deze periode is totaal geen probleem. Stelwagen: “Zowel de periode in de Jappenkampen en de Bersiaptijd daarna, als de transplantatie herinner ik mij als de dag van gisteren. De oorlog en de nasleep ben je nooit kwijt, de levertransplantatie ook niet. Maar het is wel een leukere herinnering want de transplantatie was een groot geschenk. De periode voor de transplantatie was een heel beroerde tijd, maar ondanks dat heb ik geweldige herinneringen aan Groningen. Ik weet nog toen ik voor het eerst weer buiten was, bij het Infectiepaviljoen. Ik werd zeer geëmotioneerd door het zien van een wesp. Ja een wesp! Prachtig, ik hoorde er weer bij!”

OLTtimer

4

Voorzitter Rens van der Linde over ‘zijn’ studenten-leverteam door Rens van der Linde, leverstudent

Op het moment dat ik dit schrijf ben ik net actief betrokken geweest bij de 11de levertransplantatie van 2011. Ik zit nu een ruim een jaar in het team. Elke keer is het weer bijzonder een levertransplantatie van dichtbij mee te maken; meekijken vanaf de anesthesie of aan tafel bij de chirurgen, elke keer is weer anders. De leverteam-studenten zijn tijdens een levertransplantatie een vaste factor op OK 19. Wij houden het anesthesieverslag bij, verwerken biopten en bloed voor onderzoek en assisteren bij de chirurgen aan tafel. Daarnaast lopen er sinds kort eens per week studenten mee met de chirurgen bij onder andere pancreas- en leverressecties. Dit is georganiseerd om de studenten wat meer ervaring naast de chirurg aan tafel


op te laten doen zodat, als het zover is, ze bij een OLT weten hoe het er aan tafel aan toe gaat. Daarbij is het natuurlijk ontzettend interessant en leerzaam om met een operatie mee te mogen doen. Verder gaat binnenkort het geautomatiseerde anesthesieverslag zijn intrede doen op OK 19, iets waar wij als leverteam-studenten ook een belangrijke rol bij gaan spelen. Naast de werkzaamheden op de OK zijn ook in het onderzoek studenten van het leverteam actief, iets waar Fleur de Koning in deze OLTtimer meer over zal vertellen (zie pag 9). Eens per jaar wordt de samenwerking met het studenten-leverteam buiten de OK gevierd, tijdens het traditionele leverteamdiner. Zo ook afgelopen Kerst. Met een sprookjesachtig besneeuwde Grote Markt als uitzicht, werd er samen met chirurgen, anesthesisten en onderzoekers van het levertransplantatieprogramma gezellig gedineerd in de bibliotheek van studentenvereniging Vindicat atque Polit. Tenslotte kan ik nog melden dat het studenten-leverteam sinds kort is versterkt met twee nieuwe studenten die zich elders deze OLTtimer voorstellen en dat er een reünie met oud-leverstudenten op de planning staat. Zoals u ziet zijn we druk bezig met activiteiten, zowel op de OK als daarbuiten. Met andere woorden: het studentenleverteam leeft!

e

e 9, n

n

5

OLTtimer

Sanne op den Dries gelukkige winnaar UEF-JSM Talent Grant voor onderzoek naar levertransplantaatfalen Wetenschappelijk onderzoek kost vaak veel geld. Beperkte beschikbaarheid van ‘bench fee’ is in veel gevallen een rem op dit type onderzoek. Het Ubbo Emmius Fonds heeft daarom via haar relatienetwerk en alumni, in samenwerking met de Junior Scientific Masterclass, extra financiële steun (‘bench fee’) geworven voor MD/PhD-studenten die geld tekort komen om het maximale uit hun onderzoeksperiode te halen. Eén van de drie gelukkige winnaars van een dergelijke Talent Grant is Sanna op den Dries, een geneeskundestudente die promotieonderzoek doet onder leiding van prof.dr. R.J. Porte en prof.dr. J.A. Lisman. Zij heeft op maandag 7 maart j.l. een cheque van 10.000 euro in ontvangst mogen nemen voor haar onderzoek naar schade- en herstelmechanismen van


intrahepatische galwegen na levertransplantatie. De gewonnen prijs zal de komende twee jaren worden gebruikt om galwegschade en herstelmechanismen te bestuderen in verschillende modellen, zowel in vivo (proefdiermodellen) als ex-vivo (levers geperfuseerd tijdens machinepreservatie). Galwegschade met fibrosering (verlittekening) van de galwegen in de lever is de meest voorkomende complicatie na levertransplantatie, vaak leidend tot een noodzaak tot retransplantatie omdat een adequate behandeling nog niet bestaat. Inzicht in schade- en herstelmechanismen van de galwegen is naar verwachting belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwe preventieve en/of therapeutische strategieën om het aantal retransplantaties te verminderen. Om dit kostbare proefdieronderzoek grondig uit te kunnen voeren is de UEF-JSM Talent Grant een grote steun!

OLTtimer

19 april 2011 in het UMCG Regioavond Maag-darm-leverziekten Wat te doen als alcohol gaat jeuken? Een update over cholestatische jeuk en alcoholische hepatitis

De tweede MDL-regioavond van dit seizoen heeft een hepatologisch karakter. Op het programma staan twee klinische onderwerpen die u als behandelaar voor lastige keuzes stellen. • jeuk bij cholestase: fysiologie, (nieuwe) middelen en hoe die in te zetten. • alcoholische hepatitis: behandelmogelijkheden. Zoals altijd kunt u uw kennistoename toetsen door voor en na de voordrachten vragen te beantwoorden. Zelf casuïstiek presenteren is uiteraard ook mogelijk. Wij nodigen u van harte uit voor de regioavond. Het complete programma en een inschrijfformulier vindt u op de website van het Wenckebach Instituut. Namens de sprekers, Dr. G. Dijkstra, maag-darm-leverarts UMCG Dr. K. van der Linde, maag-darm-leverarts MCL


6

www. levertransplantatie. umcg.nl door Joukje Koehoorn Na een turbulent najaar, waarin we voorbereidingen troffen voor de nieuwe homepage levertransplantatie, is het nu wat rustiger. Alhoewel, met een homepage ben je natuurlijk nooit klaar. De eerste weken na de lancering op 1 november 2010 hebben we vooral met de ‘kinderziektes’ van de nieuwe site te maken gehad: “Wie heeft deze tekst verwijderd!” Geen idee… “Waarom staat die foto opeens ergens anders!” Eh… Maar daarna ging het gelukkig steeds beter. Er staat inmiddels een tweede serie foto’s in de carrousel op de openingspagina. Het is prettig dat we zoveel mooie plaatjes op voorraad hebben, dus we kunnen de foto’s zeker een aantal keren per jaar verversen. Naast een ander beeld houdt dit ook in dat de linken vanaf deze nieuwe foto’s weer kunnen verwijzen naar andere teksten op de site. Zo proberen we alle aspecten van de site onder de aandacht te brengen. Bovendien blijft het aanpassen van de teksten voortdurend aan de orde. Een goed voorbeeld is de vernieuwde patiënteninformatiemap voor levertransplantatie bij volwassenen. Deze wordt op dit moment gedrukt en dus moeten de teksten ook op de homepage worden aangepast. Wij stellen het zeer prijs als u wilt blijven meedenken met de homepage levertransplantatie. Hebt u suggesties voor aanpassingen of nieuwe teksten, mail het ons! [email protected]

7

OLTtimer

Versterking op de kinderMDL

Interview met Robert Bandsma, kinderMDL-arts door Anneke de Bruin

Op een woensdagmiddag, tijdens het telefonisch spreekuur, houd ik een interview met onze nieuwe kinderMDL-arts per 1 februari jl. , Robert Bandsma.

Robert is zijn opleiding tot kinderarts begonnen in het UMCG. Tijdens deze periode is hij twee jaar op Curaçao geweest voor het perifere deel van de opleiding. In 2004 is Robert gepromoveerd op het onderwerp ‘Regulatie van vet en suikerstofwisseling in de lever’. Robert heeft hij tijdens zijn opleiding een tropencursus gevolgd en is in 2007 vertrokken naar Malawi. Het enige universiteitsziekenhuis aldaar is voor een klein jaar zijn werkterrein geweest. Hij heeft hier gewerkt als kinderarts en docent. Daarnaast heeft hij in Malawi wetenschappelijk onderzoek verricht. Het ziekenhuis in Malawi is een groot contrast met het UMC in Groningen. Robert vertelt: “Er waren veel opnames, vaak rond de 100 per dag. Bedden met drie patiënten waren geen uitzondering want iedereen werd opgenomen. Diagnostiek was vrijwel niet mogelijk: Hematocriet, malariasmear en kweken kon, maar verder laboratoriumonderzoek was meestal niet aan de orde. Het sterftecijfer was mede hierdoor hoog, maar was vooral gerelateerd aan het gebrek aan verpleegkundig en medisch personeel.” Na dit jaartje vertrekken Robert en zijn vriendin Meta naar Toronto, waar Robert de opleiding tot MDL- arts volgt in het Hospital for sick children (of SickKids zoals het in de wandelgangen genoemd wordt). SickKids is één van de grootste kinderziekenhuizen ter wereld, waar alle specialismen bij kinderen vertegenwoordigd zijn. Het opleidingstraject is er anders dan in Groningen. Het duurt drie jaar, waarvan het eerste jaar alleen maar klinische zorg. Tijdens het tweede en derde jaar is er veel tijd voor onderzoek. In het eerste jaar van de opleiding in Toronto is zoon Simon geboren. Gevraagd naar de overeenkomsten tussen het UMCG en SickKids is het antwoord van Robert: “De patiënten (ziektebeelden) zijn in het UMCG net zo boeiend en er is in beide ziekenhuizen veel kennis om tot een goede diagnose en optimaal behandelplan te komen.”


Wat Robert erg inspirerend vond in Sick Kids, was de korte afstand tussen kliniek en laboratorium. Er is gemakkelijk overleg mogelijk over moeilijke diagnostische casussen of mogelijk nieuwe ziektebeelden, met daaraan toegevoegd de mogelijkheid om dit in korte tijd in het lab om te zetten in experimenten. Dit leidt tot echte academische zorg en tegelijkertijd nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen. Terug in Nederland moet Robert nog drie maanden onder supervisie werken, waarna hij officieel geregistreerd zal worden als kinderMDL-arts. Hierna blijft Robert bij de kinderMDL in het UMCG als staflid. Hij gaat zich verder toeleggen op voeding en stofwisseling bij lever en darmziekten en daarbij zal hij proberen de interactie tussen kliniek en laboratorium te versterken. Tijdens ons gesprek is de telefoon al een paar keer gegaan en wordt het tijd om het telefonisch spreekuur te hervatten…

Bezetting medische staf kinderMDL Met de komst van Robert Bandma is de medische staf kinderMDL weer op volle sterkte: Frank Bodewes | Robert Bandsma | Hester van Meer (fellow kinderMDL) | Patrick van Rheenen | Rene Scheenstra (hoofd kinderMDL) | Edmond Rings (gedeeltelijk kinderMDL en hoofd Patiëntenzorg Beatrixkinderziekenhuis) | Henkjan Verkade (gedeeltelijk kinderMDL en hoofd van het Beatrixkinderziekenhuis) Nieuwe e-mailadressen levertransplantatie kinderMDL De verpleegkundig consulenten OLT kinderen en polikliniek KinderMDL zijn te bereiken via de volgende e-mailadressen (telefoonnummers zijn ongewijzigd): • e-mailadres verpleegkundig consulenten OLT kinderen: [email protected] • e-mailadres polikliniek KinderMDL: [email protected]

OLTtimer

8

Lab!

door Ton Lisman, adjunct-hoogleraar Experimentele Chirurgie, Chirurgisch Onderzoekslaboratorium

Het is niet heel moeilijk voor te stellen dat er continu kwalitatief hoogstaand wetenschappelijk onderzoek nodig is om vooruitgang te boeken in de medische wetenschap. Zonder onderzoek uitgevoerd door medici en onderzoekers met een opleiding in bijvoorbeeld (bio) chemie of farmacie zouden behandelingen die we vandaag heel normaal vinden niet bestaan. Denk aan een goed functionerende narcose voor een operatie, het voorschijven van antibiotica om bacteriële infecties te bestrijden, en het vaccineren van uw kinderen tegen vreselijke ziektes als difterie, knikhoest en polio. Hoewel de kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland uitstekend is, boeken we nog steeds vooruitgang door het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Voor relevant wetenschappelijk onderzoek zijn goed opgeleide talentvolle wetenschappers nodig. Bovendien kost goed onderzoek gewoon heel veel geld. Dit geld is niet alleen nodig om het salaris van de wetenschappers en het ondersteunend personeel te betalen, maar ook om apparatuur en andere laboratoriumbenodigdheden aan te schaffen, waaronder bijvoorbeeld chemicaliën en proefdieren. Hoe wordt in Nederland nu het medisch onderzoek gefinancierd? De overheid speelt hierbij een belangrijke rol. Niet alleen financiert de overheid de universiteiten en hun vaste medewerkers, ook steunt de overheid individuele onderzoekers of onderzoeksgroepen, of consortia van meerdere onderzoeksgroepen. De Nederlandse vereniging voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is een zelfstandige organisatie die tot doel heeft het wetenschappelijk onderzoek in Nederland te stimuleren en te financieren. Het verdelen van dit geld gaat door middel van competities gebaseerd op onderzoeksvoorstellen. Er worden veel meer aanvragen ingediend dan er gefinancierd kunnen worden en alleen de allerbeste onderzoeksvoorstellen worden dus gehonoreerd. In november 2010 is aan mij een VIDI-subsidie van NWO toegekend. De VIDI- subsidie is onderdeel van het ‘vernieuwingsimpuls’ programma van NWO, wat als doel heeft om talentvolle onderzoekers te ondersteunen in het opbouwen van hun carrière. Om een VIDI-subsidievoorstel te mogen indienen moet je als onderzoeker verbonden zijn aan een universiteit en mag je maximaal 8 jaar geleden je academische promotie (tot doctor in de wetenschappen) hebben afgerond. Vorig jaar dienden, met mij,

meer dan 500 onderzoekers een aanvraag in. In een eerste ronde werden de kandidaten zelf beoordeeld, en gingen alleen die kandidaten met het beste CV door naar de volgende ronde. In die volgende ronde werden de projectvoorstellen beoordeeld door nationale en internationale wetenschappers met een specifieke interesse in het onderwerp. In de laatste ronde werden de kandidaten geïnterviewd door een commissie van Nederlandse wetenschappers die de kritische vragen van de beoordelaars uit de tweede ronde bespraken en onderzochten of de kandidaten in staat zouden zijn met de subsidie succesvol een onderzoeksgroep te gaan leiden. Uit de meer dan 500 aanvragen is uiteindelijk aan 88 kandidaten, waaronder dus ondergetekende, de subsidie toegekend. Met de subsidie, die 800.000 euro bedraagt, zal ik in de komende 5 jaar onderzoek gaan doen naar de bijdrage van bloedplaatjes aan het herstellend vermogen van de lever. Niet alleen gaan we kijken naar hoe een lever die beschadigd is door een leverziekte zich probeert te herstellen, ook zullen we kijken naar de regeneratie van levers bijvoorbeeld na een ‘split’- of levende donor-levertransplantatie. Bij zo’n bijzonder type levertransplantatie moet het getransplanteerde stuk lever na transplantatie weer aangroeien tot de grootte van een volledige lever. Met de 800.000 euro uit de subsidie zullen vier mensen worden aangesteld, en zullen diverse laboratoriumbenodigdheden worden aangeschaft. Het onderzoek zal worden uitgevoerd door twee jonge onderzoekers die vier jaar lang op ons lab zullen zijn en de vier jaar onderzoek zullen afronden met een academische promotie. Deze onderzoekers worden ondersteund door twee analisten die gespecialiseerd zijn in het werken met proefdieren. We zijn natuurlijk erg blij dat we door dit forse subsidiebedrag onderzoek kunnen gaan doen dat op de langere termijn hopelijk de behandeling van patiënten in de hepatobiliaire kliniek nog verder zal verbeteren. Aan de andere kant is het ook gewoon erg leuk om als winnaar uit zo’n subsidiecompetitie te komen. We hebben het binnenhalen van deze subsidie dan ook gevierd met een klein glaasje champagne. We werken heel hard aan het nog verder verbeteren van de zorg van onze patiënten, maar vergeten niet ons na het werk ook af en toe te ontspannen.


9

OLTtimer

Keuzeproject Geneeskunde: meelopen op het Chirurgisch Onderzoekslaboratorium door Fleur de Koning, student geneeskunde en lid van het studenten-leverteam In het kader van mijn Keuzeproject Persoonlijke Profilering van de studie Geneeskunde heb ik vier weken meegelopen op het Chirurgisch onderzoekslaboratorium van de Hepatobiliaire Chirurgie en Levertransplantatie. Tijdens dit onderdeel van de studie wordt het leren van ervaringen centraal gesteld aan de hand van een verdere verdieping in specifieke onderdelen van de (klinische) geneeskunde. Het keuzeonderwijs is bedoeld als hulp bij het ontdekken en ontwikkelen van ieders persoonlijke interesses en kwaliteiten. Door het studenten Leverteam komen wij tijdens de levertransplantaties in aanraking met het verzamelen van onderzoeksmateriaal voor het laboratorium. Wij moeten tijdens de operatie bloedmonsters vragen aan de anesthesist en leveren/of galbiopten aan de chirurgen. Eigenlijk hebben wij, leverstudenten, geen idee wat hierna met dit materiaal wordt gedaan. Vandaar dat ik in het kader van mijn keuzeproject hier iets mee wilde doen. Ik heb onze onderzoeksbegeleider van het team benaderd, die een eigen onderzoek heeft binnen de levertransplantaties. Mij leek dit een mooie kans om in aanmerking te komen met het onderzoek en het laboratorium en met de vele gebruikte technieken binnen deze afdeling.


Invulling van het keuzeproject Het keuzeproject moest vooral een ‘snuffelstage’ worden, waarbij ik gedurende de meeloopweken een goed beeld kon krijgen van het laboratorium en de (dier)proeven die op de afdeling worden uitgevoerd. Daarnaast ben ik aan de slag gegaan met het schrijven van een kort wetenschappelijk verslag over het onderwerp van het onderzoek van Greg Hugenholtz, de MD/ PhD student die mij heeft begeleid. Het lopend onderzoek waarbij ik heb meegekeken heeft als doel meer te weten te komen over de mechanismen van het bloedstelpingssysteem. Kort samengevat gaat het erom dat tijdens het falen van de lever het bloedstelpingssysteem verandert, waarbij de stolling wordt geactiveerd en er minder plasma eiwitten worden aangemaakt. In recente proefdiermodellen is aangetoond dat deze activatie bijdraagt aan de progressie van de leverziekte. In het project waarbij ik mee heb gelopen onderzoeken ze de mechanismen die verantwoordelijk zijn voor het verergeren van acuut leverfalen door activatie van het bloedstelpingssysteem. Enthousiasme voor de ‘lever’ Ik heb de afgelopen periode als een leerzame en positieve belevenis ervaren. Ik ben veel te weten gekomen over het onderzoeksonderwerp en ik heb kunnen zien wat er zoal wordt uitgevoerd binnen de wetenschap. Ook is mijn enthousiasme voor de ‘lever’ op een andere manier vergroot, dan alleen binnen de OK. Kortom, ik ben blij dat ik mijn keuzeproject op deze manier heb ingevuld.

OLTtimer

Refereeravonden Levertransplantie 2011 De refereeravond levertransplantatie vindt eens per maand plaats (uitgezonderd de zomerperiode) op een woensdag van 17.30 uur – 18.30 uur. Locatie: Eerlandzaal, afdeling Chirurgie.

Voor de komende periode zijn de volgende data gepland. Voor zover bekend is het te behandelen onderwerp vermeld. 13 april

Kinder MDL Wat te doen met positieve kweken preservatievloeistof?’ door dr. Scholvinck

11 mei

MDL ‘Gecoverde metalen stents in de behandeling van anastomose-stricturen van de galwegen’ door dr. Verdonk

8 juni 2011

Anesthesiologie

14 september Chirurgie 12 oktober

Kinder-MDL

9 november

Chirurgie

14 december

Intensive Care Volwassenen

Als u per e-mail op de hoogte gehouden wilt worden over de invulling van de refereeravonden, dan kunt u zich aanmelden via [email protected]


10

UMCG-opleiding levertransplantatiechirurgie internationaal gecertificeerd bron: UMCG - 11 januari 2011

Als een van de eerste centra in Europa is het UMCG officieel erkend als opleidingscentrum voor de vervolgopleiding levertransplantatiechirurgie. De certificering door de European Board of Surgery (EBS) en de Union Européenne de Médecins Spécialistes (UEMS) bevestigt de kwaliteit van het levertransplantatieprogramma van het UMCG en de pioniersrol die het vervult op het gebied van transplantatiegeneeskunde. Tot nu toe hebben ruim twintig Nederlandse en buitenlandse chirurgen de tweejarige vervolgopleiding voor het subspecialisme levertransplantatiechirurgie in het UMCG gevolgd. Sindsdien is het merendeel van hen werkzaam op leidende posities in vooraanstaande medische centra over de hele wereld, waaronder in Japan, Polen, Hongarije, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Het zogenoemde ‘fellowship levertransplantatiechirurgie’ van het UMCG is ruim twintig jaar geleden geïnitieerd door prof. Maarten Slooff. Er zijn steeds twee opleidingsplaatsen voor jonge chirurgen beschikbaar. Met het certificeren van opleidingscentra voor chirurgische subspecialisaties beogen EBS-UEMS een internationale kwaliteitsstandaard te realiseren. Dit zorgt ervoor dat gespecialiseerde chirurgen die in het ene land binnen Europa zijn opgeleid en in een ander land aan de slag gaan aan dezelfde kwaliteitscriteria voldoen. Pionier Het UMCG is een pionier op het gebied van transplantatiegeneeskunde. Een aantal orgaantransplantaties verrichtte het UMCG als eerste in Nederland. Zo voerde het ziekenhuis in 1979 de eerste levertransplantatie uit bij een volwassene en in 1982 bij een kind. Ook op het gebied van gecombineerde hart-longtransplantatie, dunne darmtransplantatie, transplantatie van de Eilandjes van Langerhans en non-heartbeating longtransplantatie had het UMCG de primeur.

11

OLTtimer

Vierde Groninger HPB dag symposium 28 april 2011 4

th

4 th G r o n i n g e n H P B d a y Thursday 28th April 2011

Programme 09.30

Reception and registration

10.00

Opening Ineke Middelveldt

13.45

Neoadjuvant chemotherapy for colorectal liver metastases Chairmen: Koert de Jong and Geke Hospers

CT or MRI for detection of liver lesions; guidelines for a rational choice Vanessa Berger-Kulemann

14.15

The results of the Dutch multicentre POLEM study: the role of PET in patients with colorectal liver metastases Bastiaan Wiering

14.45

Contrast enhanced ultrasound can prevent additional CT or MRI imaging Andreas Schuler

15.15

Break

15.45

Optimal imaging strategy for navigation during ablation of liver tumors David Sindram

16.15

Detection of recurrences during follow-up after liver surgery for colorectal metastases: both CEA and imaging of importance! Charlotte Verberne

16.35

Panel discussion

16.55

Concluding remarks Robert Porte

17.00

Drinks and snacks

10.15

Neoadjuvant therapy in unresectable liver metastases Gunnar Folprecht

10.45

Neoadjuvant therapy in resectable liver metastases Antoine Brouquet

11.15

Break

11.45

The side effects of neoadjuvant chemotherapy in relation to liver surgery Koert de Jong

12.15

Interactive case discussion and Panel discussion

12.45

Lunch

Groningen HPB day s ymp os i um

University Medical Center Groningen

Imaging of liver tumors Chairmen: Robert Porte and Eric van der Jagt

Thursday 28th April 2011

Meer informatie? [email protected] wwwwenkebachinstituut.nl

Submission of cases The organizers invite you to submit a case you want to be discussed in the plenary session on neoadjuvant chemotherapy. Send a brief summary of the case history and relevant pictures before April 1st to [email protected] You will be informed beforehand whether your case is selected for presentation. Organization The Wenckebach Instituut in co-operation with the department of Surgery, section Hepato-Pancreato-Biliary and Liver Transplantation, UMCG, Groningen. This symposium will be organized under auspices of the Nederlandse Werkgroep Leverchirurgie and the Dutch Chapter of the International Hepato-Pancreato-Biliary Association (IHPBA). The symposium is financially supported by unrestricted grants from Bayer-Schering, Merck, Integraal Kankercentrum Nederland, Microsulis Medical Ltd, Mundi Pharma, Nycomed and Roche. Targetgroups Surgeons, internists, gastroenterologists / hepatologists, medical oncologists, radiologists and specialists in training. Location The symposium will be held at the University Medical Center Groningen, Hanzeplein 1, Groningen, The Netherlands, Conference room ‘Rode Zaal’ 2nd floor. Reception and registration in the ‘Blauwe Patio’ 1st floor. Directions inside the UMCG will be sign posted. Language The official language during the symposium is English. No simultaneous translation will be provided.

Costs and registration Registration costs for the symposium amount to € 125,- per person for specialists and € 65,- per person for specialists in training. This price includes coffee, tea, lunches and abstract book. You can register for the symposium until 14th April 2011 on line at www.wenckebachinstituut.nl. Only Dutch residents can authorise the Wenckebach Instituut for the registration fee. Cancellation of your registration is possible before 14th April 2011: full refund minus € 10,- handling fee. Cancellation after 14th April 2011: no refund. Travel Information The local bus no. 4, 22 and 24 departs from the railway station to the University Medical Center Groningen. The bus stop is situated at the main entrance of the Hospital. Parking facilities are available in Garage ‘Noord’, entrance Antonius Deusinglaan (paid parking). Certificate Participants will receive a certificate of attendance. Accreditation of this program for Dutch participants will be requested for at: de Nederlandse Vereniging van Heelkunde (NVvH), de Nederlandse Vereniging van Radiologie (NVvR), de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) and de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Requests for further information For further information please contact the Wenckebach Instituut, Postgraduate School of Medicine (FC20), University Medical Center Groningen, P.O. Box 30.001, 9700 RB Groningen, The Netherlands, telephone: +31-(0)50-3611402, fax +31-(0)50-3611819, e-mail: [email protected], www.wenckebachinstituut.nl

Wenckebach Instituut


OLTtimer

12

Protocollen Levertransplantatie te vinden op DocPortal

Gewijzigde protocollen Levertransplantatie per 1-1-2011

door Ingrid Bodewes

door Ingrid Bodewes en Jop Helleman

Vanaf januari 2011 zijn alle UMCG-protocollen te vinden zijn op DocPortal (ook wel iDocument genoemd). Deze protocollen stonden voorheen gepubliceerd op Qualinet. DocPortal is net als Qualinet te raadplegen via het UMCGintranet.

Wij, Jop Helleman en Ingrid Bodewes, houden ons namens de Chirurgie/Plastische Chirurgie en de werkgroep Levertransplantatie bezig met het publiceren en het verwerken van wijzigingen in protocollen. Wij zorgen er ook voor dat auteurs van protocollen een seintje krijgen op het moment dat protocollen gereviseerd moet worden. De afspraak binnen de WLT is dat ieder protocol na twee jaar opnieuw geactualiseerd moet worden.

Het bekende symbooltje

is echter vervangen door

Met de komst van DocPortal is ook gekeken naar de inrichting van het systeem en op welke wijze de protocollen snel te raadplegen zijn. De protocollen geldende voor het aandachtsgebied Levertransplantatie zijn als volgt te vinden: Chirurgie/Medisch/ Levertransplantatie.

De protocollen zijn onderverdeeld in een achttal submappen, te weten: 1. Beeldvorming 2. Behandelprotocollen 3. Diversen 4. Indicatie en selectie 5. Laboratorium 6. Levende donor levertransplantatie 7. Operatie en technieken 8. Orgaandonatie Met de overgang van Qualinet naar DocPortal is ook het e-mailadres van de beheerders van het systeem gewijzigd. Ontbreken er protocollen, moeten er protocollen gewijzigd worden of zijn er andere vragen; mail dan naar idocument@chir. umcg.nl.

Momenteel zijn wij samen met Joukje Koehoorn aan de slag om de (bijna) verlopen protocollen aan de auteur ter revisie aan te bieden en de eventuele wijzigingen te verwerken. Het kan dus zijn dat ook u een verzoek ontvangt om een protocol te controleren op juistheid. Onderstaande protocollen zijn de afgelopen twee maanden gewijzigd gepubliceerd, ongewijzigd geautoriseerd en gepubiceerd of nieuw gepubliceerd op DocPortal: • • • •

Protocol Intensive care na pediatrische levertransplantatie (gewijzigd) Protocol Levertransplantatie bij Jehova Getuigen (ongewijzigd geautoriseerd) Richtlijn Perscommunicatie over transplantaties (nieuw) Protocol Indicatiestelling en selectie (gewijzigd)

N

s

v

H k w p D L

L h v i g o

I k v w H t

H e t v g O b t

I E ( k I i

D b m V E T t Universitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

13

OLTtimer

Nieuw protocol ‘Indicatiestelling en selectie voor levertransplantatie bij volwassenen en kinderen in Nederland’ Het protocol ‘Indicatiestelling en selectie voor levertransplantatie bij volwassenen en kinderen in Nederland’ is gereviseerd. De vorige versie dateerde uit 2003. De belangrijkste wijzigingen in het nieuwe protocol hebben betrekking op de wijze van prioritering van patiënten op de wachtlijst. De revisie van het protocol is een initiatief van de levertransplantatiecentra in Groningen, Leiden en Rotterdam. Levertransplantatie is geïndiceerd bij alle leverziektes die een belangrijke negatieve invloed hebben op de levensverwachting en/of kwaliteit van leven, die definitief of langdurig verholpen kunnen worden door transplantatie en waarvoor geen effectieve of minder ingrijpende behandeling voorhanden is. Contra-indicaties voor levertransplantatie worden gevormd door alle medische en psychosociale omstandigheden die de kans op langdurige overleving na de ingreep sterk verkleinen. In het protocol ‘Indicatiestelling en selectie voor levertransplantatie bij volwassenen en kinderen in Nederland’ wordt aandacht besteed aan de procedures rondom verwijzing voor transplantatie, indicatiestelling en selectie, alsmede aan de gang van zaken rondom wachtlijst en prioritering. Het protocol is bedoeld ter ondersteuning van verwijzers en als richtlijn voor de transplantatiecentra. Het protocol ‘Indicatiestelling en selectie voor levertransplantatie bij volwassenen en kinderen in Nederland’ wordt uniform gehanteerd in de drie genoemde transplantatiecentra. Met name wijzigingen ten aanzien van de wijze van prioritering van patiënten op de wachtlijst, welke nu gebaseerd is op de MELD-/PELD-score, hebben geresulteerd in een grondige revisie van het protocol. Omdat inzichten en criteria kunnen veranderen ten gevolge van nieuwe ontwikkelingen blijft het noodzakelijk dat verwijzers laagdrempelig overleggen met de artsen van de transplantatiecentra. In Nederland zijn drie centra waar levertransplantatie bij volwassenen wordt verricht: het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam (EMC), het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Levertransplantaties bij kinderen worden uitsluitend in het UMCG verricht. In elk centrum is een multidisciplinair behandelteam verantwoordelijk voor de indicatiestelling, selectie en timing van transplantatie. De digitale versie van het protocol ‘Indicatiestelling en selectie voor levertransplantatie bij volwassenen en kinderen in Nederland’ is te vinden op DocPortal (alleen voor UMCGmedewerkers) en kunt u downloaden op de website van de Nederlandse Transplantatie Vereniging ( www.transplantatievereniging.nl ) Een gedrukt exemplaar kunt u aanvragen via het secretariaat van de Nederlandse Transplantatie Vereniging (mail: [email protected] of tel. 023 - 55 13 016). Universitair Medisch Centrum Groningen | Levertransplantatie

Patiënten Informatie Map (PIM) OLT voor volwassenen vernieuwd door Hilda Dijk, secretariaat levertransplantatie MDL

Op dit moment ligt de patiënteninformatiemap ter afronding bij de drukker. In de patiënteninformatiemap staat informatie over levertransplantatie bij volwassenen in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Deze map wordt uitgereikt aan volwassen patiënten die het UMCG bezoeken om uit te laten zoeken of een levertransplantatie mogelijk en noodzakelijk is. In de patiënteninformatiemap is het gehele traject van een levertransplantatie in ons ziekenhuis uitgebreid beschreven, dus van de vooronderzoeken tot en met de nazorg. Wij raden de patiënten aan deze map altijd mee te nemen voor een polikliniekbezoek of opname. De patiënteninformatiemap is bedoeld als een aanvulling op de mondelinge informatie. Ook voor partners en familieleden kan de patiënteninformatiemap heel nuttig zijn. Bovendien kan de patiënt thuis alles nog eens rustig nalezen. De teksten uit de patiënteninformatiemap zijn tevens te downloaden vanaf onze internet-homepage www.levertransplantatie. umcg.nl Opmerkingen over of aanvullingen op de patiënteninformatiemap kunnen worden doorgegeven aan het secretariaat levertransplantatie, e-mail: [email protected]

OLTtimer

14

Op 20 januari 2011 nam Thea Haak afscheid van het UMCG na een dienstverband van maar liefst 43 jaar. Thea begon haar loopbaan in 1967 bij het ziekenhuis als medisch registratie- assistent op de röntgenafdeling van de Interne Kliniek. Daarna werkte ze meerdere jaren voor de vakgroep Obstetrie en Gynaecologie. De afgelopen 10 jaar werkte Thea Haak met veel plezier en toewijding op het Secretariaat Levertransplantatie.

Afscheid van Thea Haak, secretaresse Levertransplantatie: “Betrokken en opgewekt” door Sonja Hinzen, secretariaat Levertransplantatie MDL

Dat haar inzet niet ongemerkt is gebleven was te zien aan de grote opkomst tijdens haar afscheidsreceptie in de voor de gelegenheid gezellig versierde Ronde Zaal van het UMCG. MDL-artsen Dr. E. Haagsma en Dr. A.vd Berg (zie foto) hielden beiden een toespraak, ondersteund door een PowerPoint-presentatie, waarin Thea’s werk op het secretariaat werd geprezen. Met name haar nauwe betrokkenheid bij het levende donoren-programma oogstte veel lof. Ook werd er aandacht besteed aan de veranderingen in het werkproces die Thea heeft meegemaakt op het Secretariaat. In 10 jaar tijd verandert er natuurlijk veel, vooral op ICT-gebied, maar Thea ging elke vernieuwing opgewekt tegemoet, tot aan de introductie van het nieuwe informatiesysteem CRM toe. Thea en haar man willen de komende jaren gaan reizen, te beginnen een rondreis van twee maanden door Australië. Om hun wat reistips te geven werd aan Thea’s collega’s gevraagd hun persoonlijke reisverhalen, foto’s en anekdotes aan te leveren. Deze geheime operatie resulteerde in een gestaag toenemend aantal e-mails welke werden gebundeld in het boek Reistips voor reizigers: door reizigers. Het omvangrijke boek werd op de dag van het afscheid aan blij verraste Thea aangeboden. Om alvast een voorproefje te geven van alle leuke reisbestemmingen werd tijdens de presentatie van het boek een diashow afgespeeld. Thea en haar man hoeven zich de komende jaren dus niet te vervelen! Dat haar inzet niet ongemerkt is gebleven was te zien aan de grote opkomst tijdens haar afscheidsreceptie in de voor de gelegenheid gezellig versierde Ronde Zaal van het UMCG. MDL-artsen Dr. E. Haagsma en Dr. A.vd Berg (zie foto) hielden beiden een toespraak, ondersteund door een PowerPoint-presentatie, waarin Thea’s werk op het secretariaat werd geprezen. Met name haar nauwe betrokkenheid bij het levende donoren-programma oogstte veel lof.


15

OLTtimer

Ook werd er aandacht besteed aan de veranderingen in het werkproces die Thea heeft meegemaakt op het Secretariaat. In 10 jaar tijd verandert er natuurlijk veel, vooral op ICT-gebied, maar Thea ging elke vernieuwing opgewekt tegemoet, tot aan de introductie van het nieuwe informatiesysteem CRM toe. Thea en haar man willen de komende jaren gaan reizen, te beginnen een rondreis van twee maanden door Australië. Om hun wat reistips te geven werd aan Thea’s collega’s gevraagd hun persoonlijke reisverhalen, foto’s en anekdotes aan te leveren. Deze geheime operatie resulteerde in een gestaag toenemend aantal e-mails welke werden gebundeld in het boek Reistips voor reizigers: door reizigers. Het omvangrijke boek werd op de dag van het afscheid aan blij verraste Thea aangeboden. Om alvast een voorproefje te geven van alle leuke reisbestemmingen werd tijdens de presentatie van het boek een diashow afgespeeld. Thea en haar man hoeven zich de komende jaren dus niet te vervelen!

Grote verhuizing op de MDL-passage door Sonja Hintzen, secretaresseLevertransplantatie MDL

In plaats van de grote voorjaarschoonmaak vonden er in februari ‘de grote verhuisdagen’ plaats in de Maag-Darm-Leverpassage. De arts-assistenten Marcel Janse, Hans Blokzijl en Robert Verdonk ruilden hun vroegere kamers in en zijn nu gezamenlijk te vinden in T3.210. Dr. Els Haagsma verhuisde op haar beurt naar de oude kamer van Marcel Janse, T3. 232. Tot slot zal Robert Borgers, manager, de oude kamer van Els Haagsma betrekken, T3. 230.

Aan alle collega’s. Nog even een klein geheugensteuntje: Overdonderd was ik, geweldig, prachtig zoveel mooie reacties bij het mijn afscheid op 20 januari 2011. Het heeft op mij een onvergetelijke indruk gemaakt. Heel, heel hartelijk bedankt, voor de mooie woorden, de prachtige bloemen, de cadeaus, de flessen wijn, en niet te vergeten de Australische dollars, de Euro’s en de cadeaubonnen, voor de versiering van de Maagdarmpassage op mijn laatste werkdag en de mooi aangeklede Ronde Zaal. Verder heb ik genoten van het boek “Reistips door reizigers voor reizigers”. Het heeft me zeer ontroerd en het geeft een heel goed gevoel dat je weet dat je zo gewaardeerd wordt. Aan de mensen die niet op mijn afscheid konden komen, wens ik alle goeds toe. Thea


Robert Verdonk: Hans Blokzijl: Marcel Janse: Els Haagsma Robert Borgers:

T3.210 T3.210 T3.210 T3.232 T3.230

Alle telefoonnummers blijven ongewijzigd.

OLTtimer

Ochtendrapport afdeling Chirurgie thema ‘levertransplantatie’ door Marieke Vogd, medewerker Onderwijs en Opleiding Chirurgie Op de afdeling Chirurgie vindt iedere werkdag van 7.45 uur tot 8.30 uur het ochtendrapport plaats. Uitgangspunt van het ochtendrapport is dat overdracht, onderwijs en opleiding een belangrijk en uniek moment vormen om de dag gezamenlijk te beginnen. Het ochtendrapport bestaat uit overdracht van de zorg en onderwijs en opleiding: Overdracht van zorg Randvoorwaarden: korte zakelijke overdracht van de zorg van de voorafgaande avond en nacht. Uitwerking: de oudste assistent van dienst leidt de bespreking. Onderwijs en opleiding Volgens een vaste weekindeling wordt structureel tijd besteed aan onderwijs en opleiding. Randvoorwaarden: voldoende tijd voor voordracht en discussie binnen een beperkte tijdsduur. Uitwerking: vanuit de eindtermen Heelkunde wordt een cyclus van drie jaar gevormd, waarin ieder aandachtsgebied in ieder geval een bepaald thema behandelt op het niveau van ‘state of the art’. Hierbij dienen de thema’s niet als rigide gezien te worden, maar als richtinggevend. Op maandag wordt gepresenteerd: incidenten van de week.

Op dinsdag wordt gepresenteerd: een CAL (Critical Appraisal of Literature). Een artsassistent behandelt een concreet en klinisch relevant probleem. Op woensdag wordt een Journal Club gepresenteerd. Een arts-assistent zoekt een artikel in overleg met de weekcoördinator, waar zowel vorm (methodologie/statistiek) als inhoud belangrijk is. Op donderdag presenteert iemand van buiten de Chirurgie (Buitenwacht). Op vrijdag wordt ‘Bij de Tijd’ gepresenteerd; een stafpresentatie over een nieuwe ontwikkeling op het gebied van diagnostiek en therapie, vanuit een deelgebied van de chirurgie waar hij/zij bijzondere expertise in heeft.

Het ochtendrapport in het teken van levertransplantatie Tijdens het ochtendrapport in week 2 (10 t/m 14 januari 2011) hebben dr. R. Scheenstra (kinderMDL-arts) en dr. G. Sieders (chirurg) een presentatie gegeven met als thema ‘levertransplantatie’. De gehouden presentaties Lange termijn follow-up na levertransplantatie op de kinderleeftijd door dr. R. Scheenstra en Kinderlevertransplantatie en de wachtlijst door dr. E. Sieders zijn terug te vinden op het intranet van de afdeling Chirurgie Intranet Chirurgie > Onderwerpen > Onderwijs & Opleiding > Ochtendrapport - onderaan de pagina staan de twee presentaties. Bent u werkzaam buiten het UMCG, dan kunt u bij de redactie van de OLTtimer deze presentaties opvragen.


16

17

OLTtimer

Symposium ‘Zoeken met een lampje’ 11 november 2010 door Marjan Bijmolen (verpleegkundig consulent MDL) en Ingrid Lamminga (verpleegkundige L1VA)

Op 11 november 2010 (‘Sint Maarten’!) vond het symposium ‘Zoeken met een lampje’ plaats in het UMCG. Het symposium was georganiseerd door de werkgroep transplantatieverpleegkunde UMCG en was een groot succes! Ongeveer 70 collega’s uit verschillende ziekenhuizen in het land en van verschillende disciplines hadden zich aangemeld. Onderwerpen als ‘Recente ontwikkelingen rondom levertransplantaties (dr. A.P. van den Berg), Levende donatie; ervaringen in Japan (drs. M.T. de Boer), Masterplan donatie (D.M. Nijkamp) en Donor gerelateerde risico’s (prof.dr. R.J. Porte) kwamen aan bod. Door Marion Siebelink werd uitleg gegeven over het een lesprogramma voor kinderen op basisscholen, over zelf kunnen beslissen om wel of geen donor te zijn. Omdat het symposium ook in het teken stond van het 10 jarig bestaan van de vervolg opleiding Transplantatieverpleegkunde, kreeg de zaal een ‘lesje transplantatieverpleegkunde’ van Glenda Bolt (kerndocent vervolg opleiding transplantatieverpleegkunde) en Christina Oosterhoff (tevens verbonden aan de opleiding). Er werd kennis getest in de vorm van ‘petje op, petje af’, wat voor grote hilariteit in de zaal zorgde. Gerda Drent vertelde over het ontstaan van onze werkgroep transplantatieverpleegkundige UMCG (WTV) en van het belang hiervan voor kennis, overdracht en onderlinge netwerken. Ook de landelijke werkgroep transplantatieverpleegkundigen (LWTV) en de internationale werkgroep transplantatieverpleegkundigen (ITNS) werden in deze presentatie benoemd. Vooraf aan elke presentatie werd er een stelling gepresenteerd waar de zaal op kon reageren met een groen (eens) of rode (oneens) kaartje. Na de presentatie werd op de zelfde stelling opnieuw gestemd om te kijken hoe, met de nieuwe kennis, de meningen uit de zaal nu waren. Tijdens de theepauze kon men posterpresentaties bezoeken van (oud)studenten van de vervolgopleiding


Transplantatieverpleegkunde. De posters waren de afgelopen 10 jaar gemaakt als afstudeerproject voor de opleiding. Het symposium werd afgesloten met stellingen waarover we met elkaar in discussie konden gaan. Voorin de zaal zat een deskundig panel (sprekers van de presentaties) die waar nodig extra toelichting konden geven. Aan het einde van de discussie bleek dat er drie acteurs in de zaal zaten die een extra (soms heftige) input gaven aan de discussie. Deze hele dag werd, op geheel eigenwijze, door Prof. M.J.H. Slooff geleid! Kortom: een zeer geslaagd symposium, met veel nieuwe kennis en inzichten.

OLTtimer

18

Publicaties levertransplantatie Onderstaand overzicht bevat de publicaties van het levertransplantatieteam UMCG over het laatste half jaar 2010 en begin 2011. > The role of lithocholic acid in the regulation of bile acid detoxication, synthesis, and transport proteins in rat and human intestine and liver slices Khan AA, Chow EC, Porte RJ, Pang KS, Groothuis GM. Toxicol In Vitro. 2010 Oct 1. > Anemia as a potential contributor to bleeding in patients with liver disease - Neglected but not forgotten. Lisman T, Caldwell SH, Porte RJ. J Hepatol. 2010 Oct 14. [Epub ahead of print] No abstract available. PMID: 21084133 > The hemostatic status of pediatric recipients of adult liver grafts suggests that plasma levels of hemostatic proteins are not regulated by the liver. Lisman T, Platto M, Meijers JC, Haagsma EB, Colledan M, Porte RJ. Blood. 2010 Nov 10. > The combination of primary sclerosing cholangitis and CCR5-Δ32 in recipients is strongly associated with the development of nonanastomotic biliary strictures after liver transplantation. Op Den Dries S, Buis CI, Adelmeijer J, Van der Jagt EJ, Haagsma EB, Lisman T, Porte RJ Liver Int. 2010 Dec 7. doi: 10.1111/j.1478-3231.2010.02422.x.

> Mortality of biliary atresia in children not undergoing liver transplantation in the Netherlands. de Vries W, de Langen ZJ, Aronson DC, Hulscher JB, Peeters PM, Jansen-Kalma P, Verkade HJ; also on behalf of NeSBAR. Pediatr Transplant. 2010 Dec 27. doi: 10.1111/j.1399-3046.2010.01450.x. > Genome-wide association analysis in primary sclerosing cholangitis identifies two non-HLA susceptibility loci. Melum E, Franke A, Schramm C, Weismüller TJ, Gotthardt DN, Offner FA, Juran BD, Laerdahl JK, Labi V, Björnsson E, Weersma RK, Henckaerts L, Teufel A, Rust C, Ellinghaus E, Balschun T, Boberg KM, Ellinghaus D, Bergquist A, Sauer P, Ryu E, Hov JR, Wedemeyer J, Lindkvist B, Wittig M, Porte RJ, Holm K, Gieger C, Wichmann HE, Stokkers P, Ponsioen CY, Runz H, Stiehl A, Wijmenga C, Sterneck M, Vermeire S, Beuers U, Villunger A, Schrumpf E, Lazaridis KN, Manns MP, Schreiber S, Karlsen TH. Nat Genet. 2010 Dec 12. > Honoring the contract with our patients: outcome after repeated re-transplantation of the liver. Eguchi S, Soyama A, Mergental H, van den Berg AP, Scheenstra R, Porte RJ, Slooff MJ. Clin Transplant. 2010 Dec 27. doi: 10.1111/j.1399-0012.2010.01389.x. > Mannose-binding lectin and ficolin-2 gene polymorphisms predispose to cytomegalovirus (re)infection after orthotopic liver transplantation. de Rooij BJ, van der Beek MT, van Hoek B, Vossen AC, Hove WR, Roos A, Schaapherder AF, Porte RJ, van der Reijden JJ, Coenraad MJ, Hommes DW, Verspaget HW. J Hepatol. 2011 Feb 17.


19

OLTtimer

“Het leverteam is een geweldige verrijking van mijn studie en ik ben dan ook erg blij dat ik de kans heb gekregen om te solliciteren.”

Even voorstellen… Babette Becherer, student Leverteam Sinds oktober 2010 maak ook ik deel uit van het leverteam, dus hoog tijd om me even voor te stellen! 20 jaar geleden ben ik geboren in het kleine dorpje Drouwen (Drenthe). Na een paar jaar veilig op de kleine dorpsbasisschool gezeten te hebben, ben ik doorgestroomd naar het Ubbo Emmius in Stadskanaal. Tijdens deze middelbare schoolperiode deed ik veel en graag aan sport, zoals tennis, hockey en zeilen. Vanaf de 4de klas heb ik samen met een vriendin fanatiek wedstrijd gezeild in een 29er, een bijzondere, maar vooral erg snelle 2-persoons zeilboot. Het leuke van deze zeilklasse was dat, vanwege de kleine omvang in Nederland, alles al snel gericht was op Europa en dat we een heel hecht Nederlands team hadden. Na 6 jaar op het Ubbo heb ik het gymnasium afgerond en schreef ik me in voor de centrale loting van Geneeskunde. Helaas werd ik uitgeloot, waardoor ik eerst een jaar Farmacie aan de RuG heb gestudeerd. Het leuke leven als student in Groningen was alleen moeilijk te combineren met het intensieve zeilen, dus helaas vaar ik nu geen wedstrijden meer. Het zeilen doe ik nu nog wel veel recreatief en daarnaast geef ik met veel plezier elke zomer les op een zeilschool. Na mijn eerste jaar Farmacie werd voor het eerst in Groningen de decentrale selectie ingevoerd. Door deze selectie heb ik me gelukkig weten te plaatsen voor Geneeskunde en inmiddels zit ik nu in mijn tweede jaar. Het leverteam is een geweldige verrijking van mijn studie en ik ben dan ook erg blij dat ik de kans heb gekregen om te solliciteren. Ik ben trots dat ik nu deel uit mag maken van dit team en dat we ons samen in mogen zetten bij de levertransplantaties!

“Het leverteam lijkt mij een mooie kans om naast de theoretische kant van de opleiding meer met de praktijk van het dokter zijn in aanraking te komen.”

Even voorstellen… Nadine van Huijgevoort, student Leverteam Sinds oktober 2010 maak ik deel uit van het leverteam. Sommigen van u zullen mij al weleens gezien hebben anderen nog niet, daarom zal ik iets over mijzelf vertellen. Ik ben geboren op 2 januari 1991 in Leiden. Ik ben opgegroeid in een klein gezin in Noordwijk. Ik heb hier altijd met erg veel plezier gewoond. Mijn middelbare schooltijd was fantastisch, maar naar 6 jaar was ik er klaar voor om mijn vleugels uit te slaan en te gaan studeren aan de andere kant van het land. In de zomer van 2009 ben ik richting Groningen gekomen om Geneeskunde te gaan studeren. Mijn keuze om Geneeskunde te gaan studeren komt voort uit mijn interesse in de gezondheidszorg. Ik ben geïnteresseerd in mijn medemens en wil graag meehelpen om het leven van zieke mensen te verbeteren. Daarnaast vind ik het leuk om met mensen samen te werken en om met andere mensen in contact te komen. Een patiënt genezen doe je nu eenmaal niet in je eentje, maar in samenwerking met de patiënt zelf en met de andere artsen en verpleegkundigen. Het is alweer 1,5 jaar geleden dat ik naar Groningen ben gekomen, ik ben nu 20 jaar oud en ben dit jaar begonnen aan het 2de jaar van Geneeskunde. Naast mijn studie ben ik lid geworden bij een studentenvereniging. Ik ben er inmiddels helemaal van overtuigd dat er echt niks boven Groningen gaat! Ik ben van mening dat deelname aan het leverteam een unieke kans is om in een vroeg stadium van mijn studie met het klinische werk in aanraking te komen. De bacherlorfase van de opleiding geneeskunde is vooral gericht op het opdoen van medische kennis. Het leverteam lijkt mij een mooie kans om naast de theoretische kant van de opleiding meer met de praktijk van het dokter zijn in aanraking te komen.


OLTtimer

20

Getransplanteerd in het UMCG: Theaterregisseur publiceert aangrijpend boek over zijn levertransplantatie door Joukje Koehoorn

Even voorstellen… Versterking op het secretariaat maag-, darm- & leverziekten levertransplantatie Mijn naam is Suzanne de Bruin, 29 jaar, en ben sinds 1 maart 2011 werkzaam op het Secretariaat Levertransplantatie. De maand februari heb ik op de maandag en donderdag al kennis mogen maken met enkele werkzaamheden die op het secretariaat worden uitgevoerd. De overige dagen was ik nog werkzaam bij het Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde. Deze club heb ik per 1 maart verlaten. Ik heb hier 7 jaar met plezier gewerkt. Naast het werk ben ik regelmatig in de sportschool te vinden. Ook sta ik heel wat uurtjes in de week op de tennisbaan. Deze hobby heb ik helaas veel te laat ontdekt (3 jaar geleden). Ook paardrijden is iets wat ik graag doe. Ik ben tussen de paarden opgegroeid aangezien mijn ouders een manegebedrijf hebben gehad. Inmiddels kan ik zeggen dat ik al wel 21 jaar (de tijd gaat snel) met behoorlijke regelmaat op heel wat viervoeters heb gezeten. Deze hobby is tevens een aantal jaren mijn werk geweest. Ik hoop met veel plezier bij de MDL te werken… ik heb er zin in! Suzanne de Bruin


Op de avond van 22 december 2009 krijgt Godfried Beumers een telefoontje vanuit het UMC in Groningen. Er is een lever beschikbaar en het operatieteam staat klaar om nog diezelfde avond bij hem een transplantatie uit te voeren. Precies vijf weken ligt hij in het ziekenhuis, levend tussen euforie en hallucinaties. Op 18 februari jl. verscheen Beumers’ boek Een hellehond van pluche – het verhaal van mijn transplantatie. Het is het indringende en persoonlijke verhaal van zijn levertransplantatie; nu eens huiveringwekkend, dan weer licht absurd; het ene moment wanhopig, het volgende nuchter of haast vrolijk. Uitgeverij Meinema ISBN 978 90 211 4288 3 Op www.godfriedbeumers.blogspot.com schrijft Godfried Beumers over de nasleep van de operatie en het herstel, over zijn ‘tweede leven, ’de verschijning van zijn boek en de activiteiten daaromtrent.

21

OLTtimer

Donorregistratie blijft ongewijzigd bron: NU.nl - maart 2011 AMSTERDAM - Het huidige donorregistratiesysteem blijft ongewijzigd. Dat heeft minister van Volksgezondheid Edith Schippers (VVD) besloten, schrijft zij dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer. Een ander registratiesysteem leidt niet tot meer orgaandonoren, zo blijkt volgens de bewindsvrouw uit onderzoek. Dan gaat het om het zogeheten actieve donorregistratiesysteem, waarbij mensen automatisch worden geregistreerd als donor tenzij ze hiertegen bezwaar maken. Niet alleen leidt dit systeem niet tot meer donoren, het is ook een inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht, vindt Schippers. “Die inbreuk is alleen te rechtvaardigen als het een ontegenzeggelijke en aanzienlijke toename van het aantal donoren oplevert.” De bewindvrouw is wel hoopvol voor de rol die ziekenhuizen kunnen spelen bij het vinden van meer donoren. Als orgaandonatie topprioriteit krijgt en alle zorgverleners zich hiervoor inzetten, kan het aantal orgaantransplantaties ‘structureel hoger’ worden. Ook wordt de huidige campagne ‘Nederland zegt Ja’ voortgezet wegens succes. In 2010 lieten bijna 233 duizend mensen zich opnemen in het donorregister. In totaal zijn 5,5 miljoen mensen geregistreerd. Voor dit jaar verwachten de wervers veel van online(sociale)media en samenwerking met grote partners.

Nieuwe richtlijn ‘Perscommunicatie over transplantaties’ Om de perscommunicatie over transplantaties nog zorgvuldiger te laten verlopen, heeft het team persvoorlichting van het UMCG in december 2010 een nieuwe richtlijn opgesteld. De verschillende transplantatieprogramma’s binnen het UMCG hebben input geleverd voor dit document. Hierna volgt een samenvatting van de richtlijn. Het doel van het formuleren van een richtlijn, specifiek voor perscommunicatie over transplantaties, is het vragen van positieve aandacht voor transplantatie en donatie. Als zodanig kan het UMCG worden gepositioneerd als hèt transplantatiecentrum. Daar waar het perscontact gaat over donatie ligt de nadruk op het belang van donorregistratie in plaats van donorwerving. Vaak gaat perscommunicatie bij transplantaties over een specifieke patiënt. Dit gebeurt altijd geruime tijd na de transplantatie. Het is belangrijk dat de gezondheid van deze persoon op het moment van perscommunicatie stabiel is. Daarnaast moet in alle gevallen de anonimiteit van zowel de donor als de getransplanteerde gewaarborgd zijn. Er wordt ook geen informatie verstrekt waardoor de donor of de getransplanteerde traceerbaar zijn. Zo zal bijvoorbeeld niet de ‘transplantatiedatum’ worden genoemd, maar de ‘transplantatiemaand’. Uiteraard komt het voor dat patiënten of nabestaanden van een donor of een (levende) donor zelf de publiciteit zoeken. Als het UMCG hierbij wordt betrokken zal zij slechts een adviserende rol spelen, maar ook dan zal de nadruk liggen op het betrachten van enige terughoudendheid. De volledige tekst van de richtlijn ‘Perscommunicatie over transplantatie’ is te vinden op DocPortal (UMCG intranet > DocPortal > Chirurgie > Medisch > Levertransplantatie). Voor een nadere toelichting op deze richtlijn, of op de interpretatie hiervan, kunt u contact opnemen met de persvoorlichters van het UMCG (tel. 050 361 2200).


OLTtimer

Vorig jaar 57 levers getransplanteerd in UMCG bron: secretariaat levertransplantatie UMCG, Thea Haak

In het Universitair Medisch Centrum Groningen zijn in 2010 57 levertransplantaties verricht bij 51 patiënten. Het aantal levertransplantaties in het UMCG is de afgelopen jaren stabiel en ligt rond de 60.

22

Nieuwe taakverdeling donatie-/ transplantatiecoördinatie UMCG door Daniëlle Nijkamp, regionaal teamleider

Van de 57 levertransplantaties vonden 33 transplantaties plaats bij volwassen patiënten en 24 bij kinderen. Onder deze 24 kinderlevertransplantaties waren vier transplantaties met een donorlever afkomstig van een levende donor. Daarnaast ontving een kind in één operatie een lever, een dunne darm en een pancreas. Helaas zijn drie kinderen overleden na transplantatie in 2010. Bij de volwassenen werden twee gecombineerde transplantaties verricht (lever en nier). Van de 57 transplantaties ontvingen vier patiënten een zg. ‘split liver’. Dit is de helft van een donorlever, waarvan de andere helft ook is getransplanteerd in een andere ontvanger. Daarnaast is een patiënt getransplanteerd met een gereduceerde lever; een verkleinde lever waarvan het weggenomen gedeelte niet geschikt was voor transplantatie. Zes ontvangers werden getransplanteerd met een donorlever afkomstig van een zg. non-heart-beating donor. Een non-heart-beating donor is een overledene, van wie de lever nog wel geschikt is voor donatie. Eén patiënt is getransplanteerd met een dominolever. Dit is een lever die afkomstig is van iemand die zelf een levertransplantatie heeft ondergaan. De lever van die persoon functioneert door omstandigheden niet meer in het eigen lichaam, maar kan nog wel goed functioneren in een ander lichaam. De wachtlijsten voor een levertransplantatie zijn per 31-12-2010 iets gegroeid ten opzichte van eind 2009. De wachtlijst voor bloedgroep O is het langst. Voor negen mensen was de wachtlijst in 2010 te lang. Helaas zijn het afgelopen jaar twee volwassenen en zeven kinderen op de wachtlijst overleden. Dit aantal overledenen op de wachtlijst dwingt ons tot het actief blijven zoeken naar alternatieven voor orgaandonatie. In 2011 zal dan ook opnieuw de nadruk liggen op het verder uitbreiden van het aantal transplantaties met een donatie van een levende donor. Gelet op de sterfte op de wachtlijst onder kinderen zal dit met name voor kinderen voordeel kunnen bieden. Sinds 1979 tot en met 2010 zijn in Groningen 1176 levertransplantaties uitgevoerd bij 973 patiënten. In 2011 hopen wij de 1000ste patiënt in het UMCG te transplanteren.


In verband met het vertrek van donatiecoördinator Marion Siebelink zijn de taken van de donatiecoördinator per 1 maart jl. overgenomen door de transplantatiecoördinatoren in het UMCG en de regionaal teamleider. Voortaan kunt u voor vragen over donatie in het algemeen of specifiek over orgaan- of weefseldonatie terecht bij onderstaand team. Transplantatiecoördinatoren Ernst Buiter Cees Brugman Sjirk Fopma Eldrid Schoonhoven

Regionaal teamleider Daniëlle Nijkamp

Binnen kantooruren - pieper 77261 of tst. 13012 (Ernst Buiter) of tst. 13264 (Daniëlle Nijkamp) - e-mail: [email protected] of [email protected] Buiten kantooruren - de dienstdoende transplantatiecoördinator via de centrale van het UMCG, tel. 050 361 6161.

050-3613351 (+ voice mail)

050-3613284 b.g.g. 050-3613351

- jaarscontrole - machtiging medicijnen tegen afstoting - wijziging persoonsgegevens, adres, bereikbaarheid, huisarts of specialist - overzicht ziekenhuisbezoek voor ziektekostenverzekering - Europees medisch paspoort - controlelijsten en adresstickers - gastenverblijf: NH-hotel

- veranderen van prikcentrum - problemen met bloedafname in eigen prikcentrum - incidenteel toesturen van bloeduitslagen - laboratoriumpaspoort

Secretariaat levertransplantatie: maandag t/m vrijdag 08.30-16.00 uur

Uitslagencoördinator: maan-, woens-, donderdag 08.00-16.00 uur

- overleg over gezondheidsklachten (o.a. koorts)

-jaarscontrole - wijziging persoonsgegevens, adres, bereikbaarheid, huisarts of specialist -overzicht ziekenhuisbezoek voor ziektekostenverzekering

Buiten kantoortijden: Dienstdoende kinderarts/ kinderMDL arts

Polikliniek kinderMDL ma t/m vr: 08.30-12.00 uur

050-3612651

050-3616161 (24-uurs bereikbaarheid)

Telefonisch spreekuur: 050-3612244 ma t/m do: 08.30-10.00 uur vrijdag: 11.00-12.00 uur Dringende boodschappen via 050-3616161 (zoemer 77332)

050-3616161 (24-uurs bereikbaarheid)

- overleg over gezondheidsklachten (o.a. koorts)

Buiten kantoortijden: Dienstdoende internist maag-darm en leverziekten (vervanger dr. Haagsma en dr. Van den Berg)

Kinderen - Bereikbaarheid levertransplantatieteam UMCG Verpleegkundig consulent OLT - doorgeven van/overleg over gezondheidsklachten en ondernomen actie kinderen: - vragen over medicijnveranderingen maandag t/m vrijdag - veranderen van prikdatum 08.15-16.30 uur - ziekenhuisopname buiten het UMCG -machtiging medicijnen -controlelijsten en adresstickers - andere vragen die direct te maken hebben met lever-transplantatie en niet bij de andere medewerkers genoemd staan

Telefonisch spreekuur: 050-3612938 (+ voice mail) ma t/m do: 09.00-09.30 uur vrijdag: 11.00-11.30 uur b.g.g. 050-3613351 Dringende boodschappen via 0503616161(zoemer 55299)

- doorgeven van/overleg over gezondheidsklachten en ondernomen actie - vragen over medicijnveranderingen - veranderen van prikdatum - ziekenhuisopname buiten het UMCG andere vragen die direct te maken hebben met lever-transplantatie en niet bij de andere medewerkers genoemd staan

Telefoon: géén dringende berichten inspreken op de voice mail

Verpleegkundig consulent OLT volwassenen: maandag t/m vrijdag 09.00-17.00 uur

Volwassenen- -bereikbaarheid Bereikbaarheid levertransplantatieteam UMCG Volwassenen levertransplantatieteam UMCG Medewerker/werktijden: Onderwerp:

0503611787

0503611787

0503613151

0503613151

0503613151

Fax: géén dringende berichten

[email protected] mcg.nl

levertransplantatie @bkk.umcg.nl

secretariaatlevertransplantatie@mdl. umcg.nl

levertransplantatie @mdl.umcg.nl

E-mail: - géén dringende berichten -naam en geboortedatum s.v.p. duidelijk vermelden - antwoord binnen 1 werkweek

OLTtimer

24

Teamwork

Agenda

Sinds 1 december jl. is anesthesioloog David Fael niet meer werkzaam in het UMCG. Zijn collegaanesthesioloog Peter Mayer neemt zijn plaats in binnen het anesthesie-levertransplantatieteam.

European Association for the Study of the Liver (EASL) Berlijn, 30 maart - 3 april 2011 www.easl.eu

Joost van der Weerd is sinds eind 2010 het nieuwe gezicht op het secretariaat Hepatobilaire Chirurgie en Levertransplantatie. Hij neemt Linda Albronda waar tijdens haar zwangerschapsverlof. Thea Haak (secretariaat MDL-levertransplantatie) heeft op 20 januari jl. afscheid genomen van het UMCG (zie artikel op blz. 14). Thea is 43 jaar werkzaam geweest in het UMCG! Sonja Hintzen en Suzan de Bruin zijn de ‘nieuwe’ aanwinsten op het secretariaat MDLlevertransplantatie. Sonja werkte al enige tijd als vervanger op het secretariaat en wordt een vaste kracht in het team. Per 1 maart jl. is Suzan het secretariaat MDL- levertransplantatie komen versterken (zie introductie op blz. 20). Ton Lisman (adjunct-hoogleraar Experimentele Chirurgie) en zijn vrouw Yvonne hebben op 10 maart jl. een dochter gekregen met de naam Nienke. Gefeliciteerd! Robert Bandsma is vanaf januari 2011 de nieuwe fellow bij de Kinder-MDL (zie het interview op blz. 7). Binnen het studenten-leverteam heeft een aantal wijzigingen plaatsgevonden. De nieuwe studenten Nadine van Huijgevoort en Babette Becherer(zie blz. 19) stellen zich voor in deze OLTtimer. Erik Heeg is het nieuwe redactielid voor de OLTtimer namens het studenten-leverteam.

International Hepato-Pancreato-Biliary Association (IHPBA) Kaapstad, 12 -16 april 2011 www.ihpba.org European Donor Surgery Masterclass (EDSM) Leiden, 12 - 13 mei 2011 www.esot.org Joint International Congress of ILTS, ELITA, & LICAGE Valencia, 22 - 25 juni 2011 www.ilts.org International Liver Cancer Associationa (ILCA) Hong Kong, 2 - 4 september 2011 www.ilca2011.org European Society for Organ Transplantation (ESOT) Glasgow, 4 - 7 september 2011 www.esot.org Annual Eurotransplant meeting Leiden, 13 - 14 oktober 2011 www.eurotransplant.org American Association for Study of Liver Diseases (AASLD) The Liver Meeting San Francisco, 4 - 8 november 2011 www.aasld.org EASL Special Conference - Liver Transplantation Lissabon, 16 - 17 december 2011 www.easl.eu

Daniel Lukes, fellow Hepatobiliaire Chirurgie en Levertransplantatie, vertrekt per 1 april. Hij wordt opgevolgd door Ewan Harrison.

Colofon OLTtimer is bestemd voor het levertransplantatieteam van het UMCG en de verwijzers. Redactie Joukje Koehoorn, stafmedewerker (eindredactie) | Ingrid Bodewes, projectmedewerker | Gerda Boersma, anesthesioloog | Cees Brugman, transplantatiecoördinator | Anneke de Bruin, verpleegkundig consulent | Suzanne de Bruin, secretaresse levertransplantatie | Hilda Dijk, secretaresse levertransplantatie | Erik Heeg, leverstudent I Sonja Hintzen, secretaresse levertransplantatie | Greetje Sekema, verpleegkundig consulent Ontwerp en opmaak Gravis Ontwerpers, Nynke Visser Productie Huisdrukkerij UMCG De volgende OLTtimer verschijnt in het najaar van 2011. Kopij kunt u inleveren bij de redactie van de OLTtimer, afdeling Chirurgie, hpc BA33, Hanzeplein 1, 9713 GZ Groningen, tel. 050 -361 55 30, fax. 050-361 17 45, e-mail: [email protected], internet: www.levertransplantatie.umcg.nl


OLTtimer. Nieuwsbrief Levertransplantatie. Jan (80) en Kittie Stelwagen over de meest ingrijpende periodes in hun leven

Recommend Documents