Oan Provinsjale Steaten
Gearkomste Wurklistnûmer Beliedsprogramma Ôfdieling Behanneljend amtner Tastel Registraasjenûmer Primêr nûmer
: : : : : : : :
Ûnderwerp
: Nota inzet Falcon middelen
Taheakke
: Nota
Oanlieding / Beliedsramt
: Op 16 juni 2009 is bij de behandeling van de verkoop aandelen Nuon een amendement aangenomen waarin het college gevraagd is om regels op te stellen met betrekking tot de Reserve Falcon. Deze nota geeft hier invulling aan.
(* foech, wetlik ramt, rol PS)
16 febrewaris 2011 01B Algemene Middelen FPC Ingrid Lagerburg 5416 927730
Koarte gearfetting
: Deze nota geeft de kaders aan waar binnen de Falcon middelen ingezet kunnen worden rekening houdende met eerdere uitspraken van de Staten hierover.
Taljochting
: In 2008 is de BV Falcon opgericht om op die manier de aandelen NUON te gelde te kunnen maken. Voor de inzet van deze middelen zijn toen de zgn. Falcon-criteria door de Staten vastgesteld. Samengevat beteken deze criteria het volgende: De aanwending van de Falcongelden voor grootschalige projecten dient een duurzaam karakter te hebben en passen voornamelijk bij projecten in de investeringssfeer, en wel zodanig dat effecten op de Friese samenleving gedurende de langere termijn merkbaar en zichtbaar zijn. Het betreft projecten met een herkenbare plus voor Fryslân, die koersversterkend zijn en zichtbaar zijn voor de burgers.
1
In juni 2009 zijn de aandelen NUON verkocht en hebben wij de beschikking gekregen over Falcon middelen. De Falcon constructie is daarmee komen te vervallen, echter de criteria voor het inzetten van de Falcon middelen kunnen gehandhaafd blijven. Bij de verkoop zijn tevens aanvullende criteria door de Staten gesteld. Bij de Begroting 2009 zijn verschillende amendementen en moties aangenomen welke wederom een nadere invulling geeft aan projecten welke gebruik kunnen maken van de Falcon middelen. Deze nota geeft een totaalbeeld van door de Staten benoemde criteria. Daarnaast wordt aangegeven welke vormen van inzet van de middelen er mogelijk zijn. Naast de reguliere vorm van het verlenen van subsidie voor projecten kan bij deze middelen tevens gedacht worden aan vormen als participaties (aandelen) en financiering (leningen, rekening courant). Hiermee ontstaan andere mogelijkheden om revolverende projecten uit te voeren. Het vermogen kan hierbij in stand blijven zodat ook op langere termijn projecten via het Falcon vermogen uitgevoerd kunnen worden. Projecten welke gebruik willen maken van de Falcon middelen zullen afzonderlijk aan de Staten worden voorgelegd.
Ljouwert, Deputearre Steaten fan Fryslân,
J.A. Jorritsma
, foarsitter
Drs. A.J. van den Berg
, siktaris
2
BESLÚT NR.
:
PROVINSJALE STEATEN fan FRYSLÂN
Nei it lêzen fan it útstel fan Deputearre Steaten fan Fryslân fan , nr.
Oerwagende dat
:
Voor de inzet van Falcon middelen criteria voor projecten moeten worden vastgesteld.
Beslute
: De nota inzet Falcon middelen vast te stellen
Sa feststeld troch Provinsjale Steaten Fan Fryslan yn harren iepenbiere gearkomste fan 16 febrewaris 2011,
, foarsitter
, griffier
3
Nota inzet Falcon middelen
Gedeputeerde Staten 30 november 2010
4
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 – Inleiding ........................................................................................................... 6 Hoofdstuk 2 – Het Falcon vermogen ...................................................................................... 8 2.1 NUON-aandelen ........................................................................................................... 8 2.2 De Falcon BV-constructie ............................................................................................. 8 2.3 Falcon vermogen en vermogensbeheer ........................................................................ 8 Hoofdstuk 3 – Reserve Falcon ............................................................................................. 11 3.1 Reserve Falcon en provinciale doelstellingen ............................................................. 11 Hoofdstuk 4 – Vrij inzetbare deel reserve Falcon ................................................................. 13 4.1 Investeringscriteria...................................................................................................... 13 4.2 Toelichting op de criteria ............................................................................................. 13 4.3 Instrumentarium .......................................................................................................... 14 Bijlage 1 – Overzicht amendementen en moties................................................................... 16
5
Hoofdstuk 1 – Inleiding De provincie Fryslân was een van de grootaandeelhouders (12,7%) in het energiebedrijf NUON. Op 17 juni 2009 besloot het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Fryslân de aandelen Nuon te verkopen aan het Zweedse energiebedrijf Vattenfall (nadat eerder al Provinciale Staten positief besloten hadden). De verkoop was het slotstuk van een langdurig proces, dat zijn begin had in 1999/2000. Door de samenwerking met NUON is een bedrijf ontstaan dat in Europa nummer 1 is op het gebied van offshorewindenergie en dat groot genoeg is op de Europese energiemarkt om klanten goed te voorzien van schone en betaalbare energie. In de splitsingswet is bepaald dat de netwerken om energie te transporteren in publieke handen moeten blijven. Na de verkoop van Nuon ging het netwerkbedrijf Alliander zelfstandig verder. Met de verkoop van onze aandelen zijn middelen beschikbaar gekomen binnen de financiële huishouding van onze provincie. Op 16 december 2009 hebben de Staten verzocht om concreet beleid voor duurzaam vermogensbeheer. Daarnaast zijn bij de behandeling van de Begroting 2010 op 4 november 2009 verschillende moties en een amendement aangenomen/overgenomen met betrekking tot de mogelijke inzet van de Reserve Falcon. In bijlage 1 zijn de betreffende moties en amendement opgenomen. Deze nota geeft de kaders aan waar binnen de Falcon middelen ingezet kunnen worden rekening houdende met eerdere uitspraken van de Staten hierover. Samengevat beteken deze criteria het volgende: De aanwending van de Falcongelden voor grootschalige projecten dient een duurzaam karakter te hebben en passen voornamelijk bij projecten in de investeringssfeer, en wel zodanig dat effecten op de Friese samenleving gedurende de langere termijn merkbaar en zichtbaar zijn. Het betreft projecten met een herkenbare plus voor Fryslân, die koersversterkend zijn en zichtbaar zijn voor de burgers. Naast de reguliere vorm van het verlenen van subsidie voor projecten kan bij deze middelen tevens gedacht worden aan vormen als participaties (aandelen) en financiering (leningen, rekening courant). Hiermee ontstaan andere mogelijkheden om revolverende projecten uit te voeren. Het vermogen kan hierbij in stand blijven zodat ook op langere termijn projecten via het Falcon vermogen uitgevoerd kunnen worden. In de nota wordt onderscheid gemaakt tussen het Falcon vermogen en de reserve Falcon. Schematisch wordt dit als volgt weergegeven.
Schematische weergave van de gevolgen van de inset van Reserve Falcon
Reserve Falcon beleidsruimte
start
€ 1.080
inzet voor beleid
€
resultaat
€ 1.000
miljoen
80- miljoen miljoen
Kasgeld (treasury) beheerd door externe vermogensbeheerders
€ 1.080 €
Rentebaten in Begroting
miljoen
3,5%
€ 38
80- miljoen
3,5%
€
3,5%
€ 35
€ 1.000
miljoen
miljoen
3- miljoen miljoen
6
Leeswijzer In hoofdstuk 2 en 3 wordt beknopt teruggeblikt op de totstandkoming van het Falcon vermogen en op de wijze waarop de Reserve Falcon al wordt ingezet en nog ingezet kan worden voor het realiseren van provinciale doelstellingen. In hoofdstuk 4 zijn de criteria opgenomen die Provinciale Staten ten aanzien van de aanwending van het vrij aanwendbare deel van de Reserve Falcon hebben vastgesteld. Daarnaast worden daar de verschillende instrumenten beschreven waarmee gelden ingezet kunnen worden.
7
Hoofdstuk 2 – Het Falcon vermogen Dit hoofdstuk geeft een beknopte terugblik op de totstandkoming van het Falcon vermogen en de omvang daarvan. 2.1 NUON-aandelen Het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Friesland verzorgde sinds 1916 de elektriciteitsvoorziening in de provincie Friesland (uitgezonderd de distributie in Leeuwarden). Opwek, transport en distributie van elektriciteit was een nutsvoorziening en werd gerekend tot de publieke taak van de provincie (tak van dienst). In de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw vond een ware fusiegolf plaats in de energiesector in Nederland. In 1994 fuseerden diverse energiebedrijven waaronder het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Friesland tot de N.V. NUON. De provincie Friesland werd een van de grootaandeelhouders met een belang van 12,7%. 2.2 De Falcon BV-constructie Het aandelenbelang in N.V. NUON kende een hoge verwachtingswaarde maar kon niet te gelde worden gemaakt, omdat het niet vrij verhandelbaar was. Omdat de wens daartoe wel bestond, werd in juni 2006 de BV Houdstermaatschappij Falcon opgericht. Doel van de Falcon constructie was om via Falcon het aandelenbelang van de Provincie Fryslân in NUON onder te brengen in een onderneming die vervolgens de mogelijkheid had om financiering aan te trekken op de waarde van het aandelenbelang. De opzet van Falcon was een unieke mogelijkheid voor de Provincie Fryslân om gelden uit haar aandelenbelang in NUON NV direct vrij te maken en tegelijkertijd volledig te blijven profiteren van een eventuele verkoop van het aandelenbelang in NUON NV. NUON NV werd in 2009 gesplitst in een leveringsbedrijf (NUON Energy) en een netwerkbedrijf (Alliander). NUON Energy is verkocht aan het Zweedse Vattenfall. Het netwerkbedrijf Alliander is en blijft in publieke handen. Vanaf 2009 is de provincie dus indirect (via B.V. Houdstermaatschappij Falcon) grootaandeelhouder in Alliander. Nu NUON Energy is verkocht en de netwerkbedrijven in publieke handen moeten blijven, heeft Falcon zijn functie verloren en is het streven erop gericht om uiterlijk in 2010 Falcon op te heffen / te liquideren. Gedeputeerde Staten dienen, in de hoedanigheid van aandeelhouder, via de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Falcon BV te besluiten tot liquidatie en zullen daarvan melding maken aan Provinciale Staten. Bij liquidatie van Falcon vallen de bezittingen en verplichtingen van Falcon terug “in de schoot” van de provincie Fryslân. 2.3 Falcon vermogen en vermogensbeheer De verkoop van de NUON-aandelen levert (in tranches) € 1,252 miljard op. De beschikbaar gekomen (en nog komende) liquide middelen gaan mee bij het bepalen van de financieringsbehoefte van onze provincie. Dit omdat het niet is toegestaan (volgens de wet Financiering Decentrale Overheden (Fido)) om gelden uit te zetten (beleggen in obligaties) en tegelijkertijd geld te lenen. De provincie hanteert dus een systeem van totaalfinanciering. Omdat sprake is van een omvangrijk financieringssaldo (overschot) is het vermogensbeheer met ingang van juli 2009 ondergebracht bij professionele vermogensbeheerders. Een deel van het liquiditeitsoverschot is dus uitgezet bij externe vermogensbeheerders. Mede met het oog op toenemende onrust op de financiële markten is het beleggings-
8
mandaat, waaraan de vermogensbeheerders zich dienen te confirmeren, verder aangescherpt. Medio 2010 is 74,9% van het vermogen belegd in de meest veilige categorie obligaties met AAA-rating. Voor het overige deel geldt de restrictie van minimaal een AA-rating. Hieronder volgt een korte uitlerg over de rating. Kwaliteitsoordeel over een effect of andere beleggingsmogelijkheid door een bedrijf dat zich daarop toelegt. De ratingkwalificaties van Moody’s en Standard&Poor’s zijn: Moody’s Standard&Poor’s Lange termijn ratings Aaa AAA Extreem kredietwaardig Zeer kredietwaardig. Veiligheidsmarge echter niet zo hoog Aa AA als bij AAA-categorie. Zeer kredietwaardig Er zijn echter factoren aanwezig waardoor afbetaling in de toekomst enig gevaar loopt. Uit de A A hoofdtekst blijkt dat minimaal deze ratings vereist zijn voor een prudente uitzetting. Leningen met een Aaa/AAA-rating zijn in de meeste gevallen uitgegeven door een overheid, of worden door een overheid gegarandeerd. Een uitzondering hierop wordt gevormd door leningen waarbij hypothecaire vorderingen als zekerheid zijn verstrekt. Daarnaast hebben enkele banken zoals de Bank Nederlandse Gemeenten en de Rabobank een AAA-rating. De rendementsverwachting van de obligatieportefeuilles, beheerd door BNG en BNP Paribas, voor de komende jaren is 3,4% (per jaar). Door de aanhoudende lage kapitaalmarktrente wordt hierin op korte en middellange termijn nog geen verbetering verwacht. Hieronder wordt een schetsgegeven van het totale rendement op het Falcon-vermogen.
Rendementsverwachting (bedragen x € 1 miljoen)
2011
2012
2013
2014
2015
8,5
8,5
8,5
8,5
8,5
Preferent dividend (2% Kapitaalvergoeding door Nuon)
14,6
9,0
10,9
5,2
7,9
Rendement Falcon (obligatieportefeuille)
17,9
17,1
16,2
16,8
16,6
Inflatiecorrectie i.v.m. waardevast houden (indexering)
-3,8
-5,0
-5,0
-6,3
-6,4
Totaal rendement
37,2
29,6
30,5
24,3
26,6
Dividend Alliander
Toelichting: - Het preferent dividend is de vergoeding van Vattenfal over de nog niet uitbetaalde bedragen inzake de toekomstige verkooptranches aandelen Nuon in 2011, 2013 en 2015. - Het rendement Falcon is het rendement dat wordt behaald uit het in obligaties belegde vermogen door de vermogensbeheerders. - In verband met het waardevast houden van een deel van de reserve Falcon moet een deel van het rendement toegevoegd worden aan de reserve Falcon. Het overige deel komt ten gunste van de begroting van Fryslân.
In de bovenstaande tabel wordt een doorkijk gegeven van de rendementsverwachting op het Falcon-vermogen zoals dat is geprognosticeerd in de Begroting 2011. Zoals uit de tabel blijkt wordt een deel toegevoegd (inflatiecorrectie) aan de reserve Falcon om de helft waardevast te houden; het overige deel komt ten gunste van exploitatiebegroting van Fryslân. Het rendement uit het vermogensbeheer (nu nog in de vorm van dividend via Falcon) wordt ingezet om het wegvallende dividend uit de aandelen NUON te compenseren. Op deze wijze zetten we de NUON middelen (rendement Falcon) duurzaam in zodat:
9
het stamkapitaal in de reserve Falcon in stand blijft (deels nominaal; deels waardevast). Er een structurele bate is ter compensatie van het weggevallen dividend NUON.
10
Hoofdstuk 3 – Reserve Falcon Dit hoofdstuk geeft een recapitulatie van de wijze waarop de reserve Falcon al wordt ingezet, of nog ingezet kan worden, voor het realiseren van provinciale doelstellingen. 3.1 Reserve Falcon en provinciale doelstellingen De verkoop van de NUON-aandelen levert (in tranches) € 1,252 miljard op. In de vergadering van 16 juni 2009 hebben Provinciale Staten (met amendement 1 versie 3) aanvullende voorwaarden gesteld ten aanzien van de verkoopopbrengst van de aandelen. Deze komen er op neer dat de opbrengst van de aandelen NUON, minus een bedrag van € 252 miljoen, in een reserve Falcon gestopt moeten worden. Deze reserve kent dus een minimale omvang van 1 miljard euro, waarvan de helft een waardevast karakter moet hebben. Uitgangspunt daarbij is dat de hoofdsom van de reserve intact blijft. De maximale uitname van € 252 miljoen heeft betrekking op de co-financiering van het Regionaal Specifiek Pakket (RSP) (€ 164,2 miljoen), rentebaten bij 2e Bestuursrapportage 2009 (€ 6,1 miljoen) en overige provinciale doelen (€ 81,7 miljoen) die voldoen aan de zogenaamde Falcon-criteria. Zolang deze middelen niet zijn aangewend vormen zij tevens onderdeel van de reserve Falcon. Bovenstaande kan als volgt schematisch worden weergegeven: Reserve Falcon (bedragen x € 1.000.000) Opbrengst NUON (inclusief rentevergoeding)
1.252,0 -/-
Reserve Falcon (hoofdsom waardevast in stand houden)
-/-
Reserve Falcon (niet-waardevast; hoofdsom in stand houden) Vrij inzetbaar deel
252,0 -/-
PS 24 juni 2009: Inzet voor RSP OV
-/-
PS 24 juni 2009: Inzet voor RSP REP
500,0 500,0
131,8 32,4
-/-
e
Dividend FALCON (o.a. i.v.m. rentevergoeding bij 2 Berap 2009) Restant vrij inzetbaar deel
-/-
6,1 81,7
Zoals hierboven is aangegeven wordt een deel van de reserve Falcon geïnvesteerd in de co-financiering van RSP. Op 24 juni 2009 hebben Provinciale Staten van Fryslân daartoe besloten. In totaal gaat het om een bedrag van € 164,2 miljoen. De investeringsimpuls heeft betrekking op zowel het Openbaar Vervoer binnen onze provincie als op het Ruimtelijk Economische Programma (REP). De middelen worden gefaseerd onttrokken aan de reserve Falcon en in de meerjarenbegroting van de provincie opgenomen. Besluitvorming Provinciale Staten 24 juni 2009 (bedragen x € 1 miljoen) Inzet voor RSP OV Inzet voor RSP REP Totaal
-/-/-
131,8 32,4 164,2
Door de inzet van de reserve Falcon voor de cofinanciering van het RSP krijgt enerzijds het provinciale verkeer- en vervoerbeleid een sterke impuls, anderzijds kan tot en met 2020 uitvoering worden gegeven aan het ruimtelijke economische programma van de provincie Fryslan. De middelen voor beide onderwerpen worden gefaseerd opgenomen in de provinciale begroting. Onder andere via de planning- en control instrumenten vindt verantwoording over de inzet van de middelen plaats. Uit bovenstaande kan geconcludeerd worden dat het overgrote deel van de reserve Falcon al een bestemming heeft gekregen. Voor een bedrag van € 81,7 miljoen is dat nog
11
niet het geval. Op 24 juni 2009 hebben Provinciale Staten besloten dit gedeelte van het vrije deel van de reserve Falcon ingezet kan worden voor overige provinciale doelen die voldoen aan de Falcon-criteria. Voor dit deel van de reserve Falcon (en dus voor “de funding” van projecten en initiatieven) zijn dus de Falcon-criteria van toepassing verklaard. Bovenop de Falcon-criteria komen nog een aantal aanvullende criteria waartoe Provinciale Staten hebben besloten1. In paragraaf 4.1 worden alle criteria uiteengezet. Het vrij inzetbare deel van de reserve Falcon levert momenteel nog rendement op voor de exploitatiebegroting. Niet aangewende middelen genereren immers in het kader van vermogensbeheer rendement op de uitgezette middelen. Indien dit deel van de reserve Falcon wordt ingezet, zal tevens aangegeven worden wat het wegvallende rendement hierbij is.
1
Amendement 19 maart 2008 + Amendement 1 versie 3 van 16 juni 2009
12
Hoofdstuk 4 – Vrij inzetbare deel reserve Falcon Dit hoofdstuk gaat over de criteria voor de inzet van Falcon, de eisen waaraan projectvoorstellen moeten voldoen en de instrumenten die kunnen worden ingezet. 4.1 Investeringscriteria Projectenvoorstellen, waarbij voor de financiering een beroep gedaan wordt op het vrij inzetbare deel van de reserve Falcon, moeten passen binnen het provinciale beleid (zie hoofdstuk 1). De projecten moeten sterk onderscheidend zijn ten opzichte van de reguliere projecten, kunnen niet worden opgelost binnen de bestaande “reguliere” provinciale middelen en moeten zoveel mogelijk verleiden tot grote financiële (private) inspanningen van anderen. Om dit te bewerkstelligen en om ook op langere termijn profijt te hebben van dit deel van de Falcon reserve hebben Provinciale Staten op 19 maart 2008 de zogenaamde Falconcriteria vastgesteld. Het vrij inzetbare deel van de reserve Falcon kan worden aangewend met inachtneming van deze (onderstaande) criteria. Algemeen 1. Waar lange termijneffecten (structurele/duurzame effecten) voor de Friese samenleving (sociaal, cultureel, ecologisch, economisch) worden bereikt, die voor meerdere generaties merkbaar zijn. 2. Waar rol en financiële inzet van de provincie een aantoonbare structuurversterking als gevolg heeft. 3. Waar voor de Friese bevolking zichtbare en/ of merkbare projecten kunnen worden gerealiseerd die “er toe doen”. 4. Waar forse extra financiële inspanningen nodig zijn om koersversterkende ambities en projecten te realiseren 5. Waar forse financiële bijdragen van rijk en/of particuliere investeerders worden uitgelokt. De bijdrage van de provincie is maximaal 1/3 van de projectkosten. Het vrij inzetbare deel is niet bestemd voor: 6. het dichten van gaten in de begroting, bijvoorbeeld veroorzaakt door opgelegde bezuinigingen 7. instandhoudingsubsidies voor externe organisaties 8. de interne huishouding van de provincie, inclusief de huisvesting 9. voorstellen met structurele financiële consequenties In de Statenvergadering van 19 maart 2008 zijn via een amendement de volgende voorwaarden en criteria toegevoegd: 10. Voorstellen die worden gedekt uit het fonds worden apart ter besluitvorming aan Provinciale Staten aangeboden. 11. Alleen incidentele uitgaven worden uit het fonds gedekt. 12. Er moet een zeker evenwicht moet zijn tussen de thema‟s minsken, wurk en omjouwing. In de Statenvergadering van 16 juni 2009 hebben Provinciale Staten via amendement (amendement 1 versie 3) een aanvullende criterium toegevoegd met betrekking tot de aanwending van het Falcon vermogen. Op basis daarvan moet bij de aanwending van het Falcon vermogen: 13. sprake zijn van renderende aanwendingen. 4.2 Toelichting op de criteria De criteria in de vorige paragraaf geven de besluitvorming van Provinciale Staten weer. Deze paragraaf geeft op een aantal onderdelen een nadere toelichting.
13
Diverse criteria (1 t/m 4, 8 en 12) zijn aan te duiden als criteria met vooral een politiek karakter. Voor het beantwoorden van de vraag welke maatschappelijke effecten, op welke beleidsterreinen , en voor welke generaties “er toe doen”, is vooral een politieke afweging nodig. In de projectvoorstellen zullen deze criteria dan ook onderbouwd moeten worden door te verwijzen naar een coalitieakkoord of bestaand beleid. Omdat projectvoorstellen instemming nodig hebben van Provinciale Staten (criterium 10) worden zij ten finale politiek beoordeeld. Diverse criteria zijn van meer van financiële aard (5 t/m 7, 9, 11 en 13). Soms zijn criteria op voorhand minder zeker aan te geven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld over het gewenste 2/3 bijdrage van derden of het renderende karakter van projecten. Hierdoor zullen deze criteria meer gezien worden als als inspanningsverplichtingen waarover verantwoording zal worden afgelegd. Concrete projectvoorstellen die gebruik willen maken van de Falcon middelen zullen aan de Staten worden voorgelegd. Vanwege de integrale afweging zal dit zoveel mogelijk bij de Kadernota/Begroting plaatsvinden. 4.3 Instrumentarium Zoals eerder is toegelicht levert het nog niet ingezette deel van de reserve Falcon een rentebaten op in de exploitatiebegroting. Op het moment dat een deel van de reserve Falcon wordt ingezet, zal de kaspositie van de provincie afnemen, zullen de rentebaten afnemen, en zal de exploitatiebegroting krimpen. Subsidie Dit zal zeker zo zijn als de provincie de middelen als een bijdrage of subsidie ter beschikking stelt. Het geld is immers dan overgedragen. Ons huidig beleid is gericht op het verstrekken van subsidie aan derden. In het geval van subsidieverstrekking zal worden beschikt over de reserve Falcon waarbij deze middelen niet weer ingezet kunnen worden voor andere projecten. In feite wordt extra beleidsruimte toegevoegd aan de reguliere Begroting. Door het inzetten van het vermogen zal het rendement op het Falcon vermogen afnemen. Leningen/garanties De provincie kan ook kiezen voor andere vormen van financiële ondersteuning. Zo kan de provincie ook een lening verstrekking. Normaliter zal hierover een rentevergoeding betaald worden en zal de lening worden afgelost. Hierdoor rendeert het geld en komt het geld op termijn terug naar de provincie. In de wet Financiering decentrale overheden (wet Fido) geeft aan waaraan dergelijke leningen moeten voldoen. In artikel 2 van de wet staat dat provincies uitsluitend kunnen besluiten tot het aangaan van leningen, het uitzetten van middelen of het verlenen van garanties ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak. aanvullend hebben Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten, respectievelijk in de „Financiële verordening provincie Fryslân 2010‟ en in de „Uitvoeringsregeling treasury 2010‟, besloten om alleen bij uitzondering leningen of garanties aan derden te verstrekken2. Daarbij moeten dan wel zoveel mogelijk zekerheden worden bedongen. De leningen of garanties gaat niet ten laste van de reserve Falcon, maar van het Falcon vermogen (minder geld). De rentebaten van de leningen kunnen dan compensatie bieden voor het wegvallende rendement uit het vermogensbeheer. De reserve Falcon zal wel worden aangesproken om het eventuele risico te dekken.
Participaties
2
Projecten die voldoen aan de in dit voorstel benoemde criteria rekenen we tot een uitzondering.
14
Ook kan de provincie kiezen om te participeren in een organisatie. Hierbij kan de provincie participeren in aandelenkapitaal. Dit biedt mogelijkheden om innovatieve projecten te stimuleren, waarin de markt nog niet in wil investeren uit te voeren. Participatie geeft de provincie ook een positie in het project. De provincie is dan een gelijkwaardige coöperatiepartner, in plaats van de geldschieter of een donateur. Participaties zullen normaliter een rendement opleveren. Echter de hoogte van het rendement en het moment dat uitkeren van dit rendement kan soms jaren verder liggen. Participaties hebben dus gevolgen voor het Falcon vermogen en op de exploitatiebegroting. Echter participaties kunnen ook risicovol zijn. Het is dus van belang om vooraf een goede inschatting te maken van de financiële risico‟s. Deze financiële risico‟s zullen ten lasten komen van de reserve Falcon. Onze huidige ervaring met participaties is beperkt tot drie cases, namelijk in ontwikkelingsmaatschappij cv/BV Westergo, het project voor innovatieve glastuinbouw “de Waddenkas” en destijds in cv/BV IBF (Internationale Bedrijvenpark Fryslân) te Heerenveen. Uit onze ervaringen leren wij dat een goede governancestructuur in deze projecten van essentieel belang is.
Conclusie Gezien het bovenstaande stellen we u voor om die instrumenten in te zetten die naar verwachting het meest succesvol zullen zijn om de projecten tot uitvoering te brengen. We zullen goed moeten kijken naar de opgedane ervaringen elders. Bij de inzet van middelen vanuit de publieke taak staan de beoogde maatschappelijke effecten voorop. Wel willen we daarbij trachten in totaal een vergelijkbaar financieel rendement te realiseren als het te verwachten rendement in het kader van het vermogensbeheer (treasuryfunctie). De projecten zoals bedoeld in de aangenomen/overgenomen moties en amendementen kunnen voldoen aan bovenstaande criteria. Bij de beoordeling van de projecten zullen die met name op deze onderdelen worden getoetst.
Overweging Het NUON vermogen is initieel ontstaan door provinciale investeringen in nutsvoorzieningen. Voor het behartigen van de publieke belangen (oogpunt publieke taak) is het niet ondenkbaar dat de Falcon middelen opnieuw worden aangewend voor het verwerven van belangen in nutsbedrijven die (al) opereren op de Friese markt: · en waarbij de bescherming van de Friese gebonden klanten noodzakelijk is en blijft; · of waarmee andere, voor de provincie Fryslân, maatschappelijke doelstellingen gerealiseerd kunnen worden; · of waarvan de netwerken in publieke handen moeten blijven. In dit geval zal er een jaarlijks dividend worden uitgekeerd over het aandelenbezit. De verwachte dividenden zullen gelijk of hoger moeten zijn aan de rendementsverwachtingen ten aanzien van het vermogensbeheer. Voor de aankoop van de aandelen zal het Falcon vermogen worden ingezet. Een voorstel hiertoe zal ten alle tijden aan de Staten worden voorgelegd.
15
Bijlage 1 – Overzicht amendementen en moties In deze bijlage zijn de moties en amendement opgenomen welke zijn overgenomen/aangenomen. 19 maart 2008 (Voorstel tot vaststelling van de criteria Falcon) - amendement 3 16 juni 2009 (Verkoop aandelen NUON) - amendement 1 versie 3 4 november 2009 (behandeling Begroting 2010) - motie 7 Investeren in Blue energy - motie 10 Uitwerken doe-fonds - amendement 13 Reserveren € 50 miljoen tbv uitgaven ikv duurzaamheid en kennisinfrastructuur - motie 24 Fries nutsbedrijf 16 december 2009 - motie 6
Bepalen concreet beleid duurzaam vermogensbeheer
16
17
18
19
20
21
22
23
24
