Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097
Nummer 85 • juli–augustus 2015
85
Kort tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Vreugde om de schepping CN 85.indd 1
14/08/15 10:04
Inhoudstafel P.
03
ENCYCLIEK FRANCISCUS
P.
04
EUROPA
P.
07
ARMOEDE
P.
11
SOLIDARITEIT
P.
14
VRIJWILLIGERS
P.
16
P.
18
P.
20
P.
21
EDITORIAAL
PASTORAAL & IDENTITEIT GEZONDHEID & WELZIJN AANKONDIGINGEN
Foto frontpage: © Isabel Corthier
Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen. Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.
Verschijnt
Redactie & administratie
Tweemaandelijks tijdschrift
Caritas Vlaanderen vzw
Oplage
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
2270 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever
CN 85.indd 2
T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75
[email protected]
Dominic Verhoeven,
Grafisch ontwerp & druk
Directeur
Licap cvba
Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
T 02 509 96 83
[email protected]
www.licap.be
14/08/15 10:04
P.
03 85
Nieuwsbrief
EDITO FRELE SCHOUDERS TORSEN DE ZWAARSTE LASTEN
Griekenland likt zijn wonden. Het derde steunpakket komt er, en het gevreesde Grexit is afgewend. De euro en het Europese huis hebben alweer een crisis overleefd en de gewone Yanis-met-de-pet zal met ongeziene solidariteit mee de prijs betalen van de nationale en Europese onbezonnenheid en dito schuldig verzuim uit het verleden. Bovenop deze humane catastrofe, kampt Griekenland ook nog eens met een ongeziene vluchtelingeninstroom. Meer dan 70.000 hebben er dit jaar al voet aan wal gezet - tegen het einde van het jaar verwacht men er 100.000. Ze komen voornamelijk uit Syrië en Irak en stranden meestal op de eilanden Lesbos, Chios en Kos, nauwelijks tien kilometer van het Turkse vasteland verwijderd. De penibele situatie van Griekenland maakt dat het land in de verste verte niet in staat is een minimale opvang te organiseren. Mensen installeren zich in geïmproviseerde kampen, in parken, of in verlaten of niet afgewerkte hotels. Het kleine Caritas Griekenland verzet bergen om zowel vluchtelingen als de meest kwetsbare lokale families van een basisondersteuning te voorzien, met financiële steun van zusterorganisaties, waaronder ook Caritas International België. De Griekse overheid is in de huidige omstandigheden niet bij machte veel te doen, en voor Europa liggen de prioriteiten duidelijk elders. De ‘billijke verdeling’ van de vluchtelingen over de Unie is niet voor morgen, en zal ook nooit het tempo van de nieuwe toestroom kunnen volgen. Vooral de landen die aan de Middellandse Zee grenzen, dragen hier de zwaarste lasten, terwijl ze ook al de zwakste economieën hebben. Het is het fatsoen voorbij, wanneer we er als Europese Unie niet in slagen een gezamenlijk antwoord te bieden aan deze noodsituatie. Het schiet ook onze christelijke opdracht van gastvrijheid voor wie uit nood bij ons aanklopt, ver voorbij. In elke wanhopige blik, bij elke kreet om hulp die ons interpelleert, schuilt ook het gelaat van de Gans Andere die ons oproept. Maar het lijkt er eerder op dat de ‘Bange Blanke Man’ weer helemaal terug is. In België zou 61 % een negatieve visie hebben tegenover migratie. In Hongarije wil men het ijzeren gordijn terug, maar nu aan de andere kant van het land. We moeten ten allen koste vermijden het sociale vangnet van het Midden-Oosten te worden … Toch kan het ook anders: in het kleine met uitstervende bedreigde Italiaanse dorpje Riace met 1700 inwoners, slaagde burgemeester Lucano erin, door het aantrekken van meer dan 400 vluchtelingen, om het schooltje te laten heropenen, om nieuwe arbeidsplaatsen te creëren, om zijn dorp terug leven in te blazen… We wensen u allen bij het begin van het nieuwe werkjaar een gunstige wind toe,die een aanzet mag bieden tot out-of-the-box creatieve antwoorden op de problemen die ons bezighouden!
Luk De Geest Dominic Verhoeven voorzitter directeur
CN 85.indd 3
14/08/15 10:04
P.
04 85
Nieuwsbrief
PAUSELIJKE ENCYCLIEK
LAUDATO SI ! DE VREUGDE OM DE SCHEPPING
De langverwachte eerste encycliek
E cologische
crisis
van Paus Franciscus gaat over de schepping. Met ‘Laudato Si’ (‘Geprezen zijt Gij’) roept paus
Paus Franciscus maakt in zijn encycliek een erg kritische analyse van de manier waarop de mens omgaat met de schepping. Hij zorgt voor vervuiling, put de bodemrijkdommen uit en is ook
Franciscus gelovigen en alle mensen
verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde. De paus
van goede wil op tot sterkere zorg
verwijst ook naar het gebrek aan zuiver water en naar het ver-
voor de schepping én de mens, en maant hij ook aan om ons gedrag indringend te veranderen. Franciscus stelt daarbij Franciscus van Assisi als model voor een zorgzame en beschermende, maar ook blijde en dankende omgang met de schepping.
lies van de biodiversiteit. De ongebreidelde consumptiedrang van de mens en het eindige ontwikkelingsmodel maken dat de vooruitgang en groei van de voorbije twee eeuwen niet geleid hebben tot een algemene verbetering van de levenskwaliteit, maar wel tot de klimaatcrisis zoals we ze nu kennen. We moeten ons bewust worden van de broosheid van de aarde, maar ook van de eigen verantwoordelijkheid van de mens, en van de oorzaken van ons gedrag.
Z org
voor de schepping
Paus Franciscus grijpt terug naar de joods-christelijke visie op de schepping, waarbij aan de mens de zorg voor de aarde wordt toevertrouwd, met daarbij de zorg voor alle schepselen. Dit is een gezamenlijke opdracht voor de ganse mensheid, maar waarvoor we allemaal samen de verantwoordelijkheid delen. Het verhaal van de schepping is fundamenteel voor onze bezinning over de relatie tussen de mens en de andere schepselen. Het menselijke bestaan berust op drie fundamentele relaties: de relatie met God, met de naaste en met de aarde. Een verstoring van deze relaties betekent een toestand van zonde. De mens kreeg de aarde toevertrouwd om haar te beheren, niet om haar te vernietigen. Het herstel van die toestand van zonde, vergt een ecologische bekering. De mens moet een stap terug zetten en niet zozeer de heerser over, dan wel de beheerder van de schepping willen zijn.
CN 85.indd 4
14/08/15 10:04
P.
05 85
Nieuwsbrief
LAUDATO SI Z org
voor de mens
Een erg belangrijke dimensie van de encycliek, zeker vanuit een Caritas-perspectief, is de band die de paus legt tussen de ecologische crisis en de leefomstandigheden van de zwaksten. De klimaatcrisis treft vele bevolkingsgroepen maar vaak en in de eerste plaats opnieuw de meest kwetsbaren onder hen. Ze is bovendien een belangrijke oorzaak van nieuwe vormen van migratie – met name de klimaatvluchtelingen.. Een gevoel van diepe eenheid met de rest van de natuur kan niet echt zijn als ons hart geen tederheid, medelijden en bezorgdheid voelt voor onze medemens. Alles is verbonden. (LS 91)
© Isabel Corthier
De economische, sociale en ecologische dimensies mogen niet los van elkaar worden gezien, maar hangen samen. Dit betekent dat een nieuwe ecologische manier van omgaan met de schepping automatisch ook een nieuw ontwikkelingsmodel impliceert. Daarbij moeten de fundamentele rechten van de armen en de meest kwetsbaren een centrale plek innemen. De ‘markt’ zal immers nooit
In zijn encycliek roept de paus de politici alvast op om tot bindende afspraken te komen om de voortschrijdende ecologische crisis een halt toe te roepen, en daarbij zichzelf te overstijgen en niet enkel hun eigen belangen en die van hun land voor ogen te houden, maar wel die van de ganse wereld.
in staat zijn op zichzelf een model van integrale ontwikkeling en sociale inclusie voort te brengen.
O proep
aan de wereldleiders
Daarmee zijn we aangekomen bij het politieke niveau. Paus Franciscus benadrukt in het bijzonder de grote verantwoordelijkheid van de politiek die er tot nu toe niet in geslaagd is om werkzame oplossingen aan te dragen.
O proep
tot persoonlijke bekering
Toch zal ook dat niet volstaan. Paus Franciscus maant daarom ook ieder van ons aan tot een ecologische bekering. We moeten komen tot een nieuwe, andere levensstijl, een nieuw verbond tussen de mensheid en het milieu, tot soberheid, het overwinnen van geweld, uitbuiting en egoïsme en tot de herontdekking en viering van de relatie tussen het geschapene en de band met de Schepper.
De encycliek komt niet maar zomaar uit de lucht
CN 85.indd 5
vallen. In de komende maanden zijn een aantal erg
De heilige Theresia van Lisieux nodigt ons uit om
belangrijke internationale conferenties gepland: op
de kleine weg van liefde te beoefenen, geen vrien-
de jaarlijkse algemene vergadering in september,
delijk woord ongezegd te laten en geen lach of
zullen de Verenigde Naties nieuwe Duurzame Ont-
klein gebaar van vrede en vriendschap te missen.
wikkelings Doelstellingen bekend maken (waaraan
Een integrale ecologie bestaat ook uit eenvoudige
de paus overigens zal deelnemen) en in december
dagelijkse gebaren die de logica van geweld, uit-
volgt dan de belangrijke klimaattop in Parijs.
buiting en egoïsme breken. (LS 230)
14/08/15 10:04
P.
06 85
Nieuwsbrief
D e V reugde
om de
S chepping
Na de exhortatie over de Vreugde van het Evangelie (‘Evangelii Gaudium’) komt de paus opnieuw met een vreugdevolle boodschap. In plaats van ons te laten leiden door doemdenken en cynisme, roept hij op tot een nieuw elan: de omgang met de schepping en met onze medemensen, is een bron van vreugde. Paus Franciscus verwijst daarbij naar het zonnelied van Franciscus van Assisi, waarin die zijn liefde en dankbaarheid voor de schepping uitzong. ‘Voor mij is Sint-Franciscus het voorbeeld bij uitstek van zorg voor de kwetsbare en van een vreugdevol en authentiek beleefde integrale ecologie. Hij was een mysticus en een pelgrim die in eenvoud leefde en in een wonderlijke harmonie met God, met anderen, met de natuur en met zichzelf. Hij toont ons precies hoe onverbreekbaar
© Isabel Corthier
de band is tussen bekommering om de natuur, rechtvaardigheid voor de armen, engagement in de samenleving en innerlijke vrede’ (LS 10)
minstens het effect ervan te temperen. We versterken de stem van de stemlozen, niet alleen om schadelijke ontwikkelingen aan te klagen, maar ook
H et belang van L audato S i voor C aritas
en vooral om met elkaar goede en werkbare voorbeelden te delen in verband met de strijd tegen de honger en de bescherming van onze leefomgeving.’
In de vorige Caritas Nieuwsbrief hebben we al gewe-
De Caritas Confederatie wil dan ook de encycliek
zen op de grote verwachtingen ten aanzien van de
van paus Franciscus als leidraad nemen voor haar
toen nog in het vooruitzicht gestelde encycliek, zowel
programma voor de volgende vier jaar: ‘One Hu-
bij de deelnemers aan de Algemene Vergadering, als
man Family, Caring for Creation.’
bij een aantal uitgenodigde externe sprekers. ‘Laudato Si’ is voor Caritas zowel een boodschap van hoop, als een oproep tot actie, een aansporing om met nog meer energie en enthousiasme door te gaan. Pierre Cibambo, Ecclesiastical Assistant van Caritas Internationalis, verwoordde het zo:
‘Ik kom soms op bezoek bij gemeenschappen waar mensen op vuilnisbelten leven. Kinderen worden geboren tussen het vuilnis, groeien er op, en sterven er. Ze voelen zich vuilnis. Dit is niet Gods Schepping, dit is het gevolg van het handelen van mensen. Paus Franciscus nodigt eenieder uit hier-
‘De opdracht van Caritas bestaat erin om de ar-
over na te denken. Hij roept ons op een nieuwe
men, kwetsbaren en uitgeslotenen bij te staan, te
levensstijl na te streven, de economische verhou-
dienen en lief te hebben, en voor hen op te komen
dingen die zoveel kwaad hebben aangericht, om
– zoals Jezus het ons heeft voorgedaan. De Zorg
te vormen, en onze verantwoordelijkheid op te ne-
voor de Schepping betekent in dat verband zorg
men voor anderen en voor de aarde. ‘Laudato Si’
dragen voor de mensen aan de rand van de samen-
zal dan ook voor vele jaren een inspiratiebron zijn
leving, mensen die geen toegang hebben tot voed-
voor het werk van de Caritas-organisaties.’
sel, onderwijs, gezondheidszorg, mensen die lijden onder verdrukking en discriminatie, en bewerkstel-
(kardinaal Tagle,voorzitter Caritas Internationalis)
ligen dat zij hun eigen toekomst in handen kunnen
CN 85.indd 6
nemen. We vormen weerbare gemeenschappen,
Dominic Verhoeven
die toegerust zijn om rampen te voorkomen of toch
Directeur Caritas Vlaanderen vzw
14/08/15 10:04
P.
07 85
Nieuwsbrief
EUROPA GRIEKS DRAMA IN (TE) VEEL BEDRIJVEN Er komt dus – althans voorlopig en in de voorwaardelijke wijze – geen Grexit. Het gebricoleerde compromis, net voor de deadline - Europa op z’n best – was echter geen eindplus, enkel het begin. De saga gaat verder. Week na week, pakket na pakket, komen er nieuwe verplichtingen of hervormingen bij, die daarbij door een grote meerderheid in het Griekse parlement gelaten worden goedgekeurd. Voor de reeds kapot bespaarde Griekse economie wordt dit een zeer zware dobber, maar allicht nog net verkiesbaar boven de abyss van een Nieuwe Drachme in vrije val. Dat internationaal befaamde economen grote vraagtekens plaatsen bij deze operatie, snijdt echter geen hout in een grotendeels politieke discussie, waarbij politici op het thuisfront moeten gaan uitleggen dat vb. een haircut van 25 % op de uitstaande schuld van Griekenland voor België bv. zou betekenen dat de begrotingscontrole niet naar 1,7 miljoen op zoek moest, maar naar het dubbele... En in een aantal landen is bovendien een expliciete instemming van het parlement nodig. Men ziet de bui dus hangen. Zoals in zovele Europese debatten heeft iedereen zijn eigen kleine gelijk, en betaalt de arme onderkant van de samenleving het gelag. Vandaar de hoogdringendheid om in te zien dat het Europese huis nog steeds een vluchtige prefab constructie is, waar zonder naar de funderingen te kijken, bijgebouwen worden opgetrokken volgens de luim van de dag. Van een politiek project, gebaseerd op vrede door samenwerking, evolueerde de EGKS al snel naar een Europese Economische Gemeenschap, gericht op het bewerkstelligen van een Europese vrije markt. De sociale dimensie was daarbij nauwelijks van tel, want grotendeels irrelevant. Dat de Europese Unie in eerste instantie een economisch construct is, betekent echter nog niet dat politici noodzakelijkerwijze rekening houden met economische premissen. De uitbreiding van de Unie van 15 naar 25, dan 27 en tenslotte 28 leden, was vooral een politieke opportuniteit na de val van de muur. Dat de heterogeniteit van de nieuwe lidstaten dermate groot was, en de vereiste aanvaarding van het ‘Acquis Communautaire’ ruim onvoldoende, was op dat moment niet aan de orde. Dat de organisatie van de Unie niet voorbereid was om met 28 partners te werken, al evenmin. Historische opportuniteiten laat je immers niet voorbijgaan.
CN 85.indd 7
14/08/15 10:04
P.
08 85
Nieuwsbrief
De invoering van de euro – een eenheidsmunt zon-
schuldigd zijn, maakt dat wisselende economische
der politieke unie, zonder gemeenschappelijk econo-
ontwikkelingen ook in de toekomst voor crisissen
misch beleid en zonder gemeenschappelijk sociaal
zullen blijven zorgen, met speculaties over een
vangnet – was een gelijkaardig staaltje van politiek
Pexit, Cyprexit, Spexit of Italexit als gevolg.
vakwerk. In tijden van hoogconjunctuur goed voor een economische boost, maar minder robuust als
Het wordt hoog tijd dat het politieke project van één
bij crisissen sommige landen kiezen voor soberheid
Europa, met een monetaire, sociale en economische
en andere voor deficit spending, waarbij het omzei-
dimensie terug de bovenhand haalt, en waarbij wat
len van minimale Europese normen in eigen land
ons bindt centraal mag staan. Het is ook en vooral
als een pluspunt wordt gezien. En de politieke ver-
een zaak van identificatie met de Europese zaak:
antwoording wordt lokaal afgelegd, niet Europees…
vrede en solidariteit zijn zo’n verbindende factoren,
Kortom: de huidige Griekse crisis is zeker niet de
een 2%-verhoging van het BNP zal dat nooit zijn…
laatste. De grote politieke vrije ruimte, met de verregaande autonomie van nationale staten die
Dominic Verhoeven
alleen aan hun eigen kiezers verantwoording ver-
Directeur Caritas Vlaanderen vzw
Igent laciento cus et accaecupta
VERHALEN UIT HET DAGELIJKS LEVEN F lora : “I k
hoop op een toekomst ”
De Griekse crisis blijft haar tol eisen.
Flora en haar twee kinderen worden elke dag opnieuw door Cari-
Onderhandelingen slepen langer
tas Griekenland geholpen. Zoals bij miljoenen andere kwetsbare
aan dan ooit: de overheid probeert haar bevolking zoveel als mogelijk
gezinnen, beïnvloeden de talloze bezuinigingsmaatregelen hun leven zeer negatief. Van de ene op de andere dag bevond Flora zichzelf in een situatie waarin ze aan het eind van elke maand
te sparen, terwijl de Europese Unie
niet langer kon rondkomen. Bovendien is de overheid gestopt met
het land zo snel mogelijk terug op de
het verstrekken van diensten en ondersteuning, die iedereen zou
rails wil krijgen – koste wat het kost. Wij trokken naar onze collega’s in Griekenland en luisterden naar hun verhaal, het Griekse verhaal.
CN 85.indd 8
verwachten van een verzorgingsstaat binnen de Europese Unie. In 2008 had Flora een baan die goed betaalde. Ze kon het zich veroorloven om een huis te huren, met een eigen kamer voor elk van haar kinderen. Vervolgens brak de crisis uit. Jobs werden schaarser, lonen gingen in vrije val. Het gezin moest verhuizen
14/08/15 10:04
P.
09 85
Nieuwsbrief
In
cijfers
Bruno Tersago, journalist voor VRT en correspondent in Griekenland, noteert dit indrukwekkend lijstje cijfers, dat we aanvulden met gegevens van onze Griekse collega’s. Ongeveer 1 miljoen mensen (op een bevolking van iets meer dan 10 miljoen) hebben sinds 2009 hun baan verloren, en 1 op de 4 kmo’s die in 2008 nog operationeel waren, heeft de deuren moeten sluiten. De werkloosheid bedraagt in Griekenland vandaag bijna 27%. Zes op de tien jongeren vindt er geen werk. Van de 1.317.848 geregistreerde naar een kleiner appartement, met nog slechts
werklozen die Griekenland kende in juni 2014, krij-
één kamer. Vandaag slaapt Flora samen met haar
gen er slechts 157.921 een werkloosheidsuitkering
twee kinderen in de woonkamer, tussen de keuken-
van rond de 400 euro, die beperkt is in tijd.
tafel en de zetel. “De kinderen hebben geen goede ruimte om te studeren, om te spelen of zelfs om gewoon te zitten”, vertelt Flora.
Wie langer dan 12 maanden werkloos is, heeft geen recht meer op een uitkering. Wie langer dan 24 maanden werkloos is, heeft geen recht meer
Elk maand rondkomen is onmogelijk voor Flora. De
op ziekteverzekering. De Grieken die wel nog werk
enige job die ze nog heeft gevonden, heeft haar
hebben, moeten vaak maanden wachten op hun
slechts vier uur per week nodig en betaalt maar
loon, omdat de werkgevers geen geld meer heb-
€ 275 per maand. Caritas Griekenland helpt de
ben. Diegenen die wel nog tijdig betaald worden,
familie financieel. “Ik ben nog nooit zo gefrustreerd
hebben hun loon met gemiddeld 30% zien zakken.
geweest”, vervolgt Flora. “Ik hoop op een fatsoenlijk salaris, zodat ik kan leven van wat ik doe zonder afhankelijk te zijn van de hulp van Caritas of anderen. Ik hoop op een volwaardige kindertijd voor mijn kinderen. Ik hoop op een mooie toekomst voor hen. Al ziet het er vandaag allemaal heel somber uit.”
De ontslagregelingen zijn versoepeld onder druk van de banken, wat heeft geleid tot werkgevers die hun duurdere werknemers ontslaan om jonge werklozen in dienst te nemen tegen het minimumloon, dat in Griekenland teruggebracht is tot 586 euro bruto per maand, terwijl de levensduurte vergelijkbaar is met die van België.
W at
kan
G riekenland
nog ?
Jaren van bezuinigingsmaatregelen hebben grote sociale en economische schade veroorzaakt. Het BBP is op vijf jaar tijd gedaald met 25%, wat geleid heeft tot ernstige sociale kosten. Het armoederisico in Griekenland steeg tot het hallucinante 35,7%. De Grieken hebben de voorbije vijf jaar gigantisch bespaard. “In 2009 zaten ze nog met een tekort op hun begroting van 15,6 procent. Dat hadden ze in 2014 teruggedrongen tot een tekort van 2,5 procent”, schrijft De Standaard-journalist Ruud Goossens. “Dat is ongezien. Een wereldprestatie. Ter vergelijking: in België hadden we ongeveer twintig jaar nodig om na een deficit van ruim 12 procent (onder premier Mark Eyskens in 1981) terug te keren naar een evenwicht op onze begroting (in het begin van deze eeuw)”, voegt hij nog toe.
CN 85.indd 9
14/08/15 10:04
P.
10 85
Nieuwsbrief
De sociale zekerheidskassen zitten diep in de schulden: 549.151 werkgevers hadden in september 2014 de bijdragen voor de voorbije twee jaar voor hun werknemers nog steeds niet betaald. Om dit verlies op te vangen, gaan de kassen over tot het in beslag nemen van onroerend goed.
aan juridische en praktische hulp, zoals scholen
Alleen al in 2014 hebben ze zo meer dan 4.959
voor de kinderen, hulp met de asielprocedure,…
inbeslagnames gedaan.
“We kunnen hen geen hulp weigeren, ook zij reke-
Begin 2014 meldde de Griekse overheid voor
nen op ons. Moeilijk soms, want onze budgetten
het eerst een primair overschot van 691 miljoen
worden er zeker niet groter op.”
euro, geld dat overblijft nadat alle uitgaven zijn
“Wat trouwens niet in cijfers te vervatten is”, ver-
gedaan, maar vóór de interesten op de leningen zijn afbetaald. Het overschot kwam er voornamelijk door het snijden in de pensioenen en door het verhogen van de belastingen.
volgt Evelyn, “dat zijn de psychologische en fysieke gevolgen van de besparingen. Mensen worden er letterlijk ziek van. Het is een echte uitputtingsslag. Het gebeurt dan ook regelmatig dat bij mensen die we proberen te helpen, de stoppen doorslaan. Pas
C aritas G riekenland : E lpis Intussen lanceerde Caritas Griekenland het Elpis Project. Elpis is Grieks voor hoop, de hoop die
echt pijnlijk wordt het, wanneer mensen, moeders en vaders die we al een hele tijd ondersteunen, geen uitweg meer zien. De zelfmoordcijfers in Griekenland stijgen na elke nieuwe besparingsronde.”
ook Flora in haar getuigenis uitsprak. Het project wordt gefinancierd door andere Caritas-organisaties, zoals Caritas Italië, Caritas Spanje, Caritas Frankrijk en CRS, en wordt uitgevoerd door Caritas Griekenland, in samenwerking met Caritas Europa. Elpis biedt ondersteuning aan 230 arme gezinnen in verschillende geografische gebieden van Griekenland. Het belangrijkste doel is bij te dragen aan de vermindering van de gevolgen van de crisis bij arme en sociaal uitgesloten gezinnen. De hulp is financieel of door middel van distributie van voedsel.
W aardigheid Waardigheid is een fundamentele waarde voor Fr Antonios Voutsinos, voorzitter van Caritas Griekenland. “Wat er echt toe doet, dat zei paus Franciscus ook al, is de waardigheid van de mens, de waardigheid van onze volkeren.” Voutsinos vindt dan ook dat Europa moet terugkeren naar de waarden van solidariteit, democratie en wederzijds respect. “Mensen zijn geen nummers en hun
“Tot voor de crisis lag onze belangrijkste focus
leven kan niet minder belangrijk dan zijn economi-
bij de vele migranten die Griekenland binnen ko-
sche factoren en cijfers. Europa moet vermijden
men”, zegt Evelyn Karastamati, stafmedewerkster
om mensen met elkaar te laten wedijveren, om
bij Caritas Griekenland en coördinatrice van Elpis.
mensen tegen elkaar op te zetten. Zo’n situaties
“Vandaag proberen we met heel beperkte midde-
kunnen alleen maar leiden tot toenemende onge-
len iets te kunnen betekenen voor onze eigen bur-
lijkheid tussen arm en rijk in heel Europa.”
gers, terwijl onze programma’s voor vluchtelingen van buiten Griekenland ook nog lopen.” Zo helpt Caritas Griekenland in de hoofdstad Athene nog steeds zo’n 800 asielzoekers. Zij hebben nood
CN 85.indd 10
Thijs Smeyers Stafmedewerker Armoede en Armoedebestrijding Caritas Vlaanderen vzw | Caritas in Belgium
14/08/15 10:04
P.
11 85
Nieuwsbrief
ARMOEDE dentikit Wie?
Wijkgezondheidscentrum ‘De Brugse Poort’
Wat?
Wijkgezondheidscentrum
Waar? Gent
KLARE TAAL IN DE EERSTELIJNSZORG H et W ijkgezondheidscentrum In principe is een wijkgezondheidscentrum (WGC) een alternatief voor de huisdokter. Je kan er terecht met grote en minder grote medische problemen. Naast een huisarts werken er nog andere zorgverleners zoals kinesisten, diëtisten, verpleegkundigen,… De
Capaciteit?
5.500 ingeschreven patiënten
Personeel?
28 medewerkers en 10 artsen
Website?
http://www.wgcbrugsepoort.be
samenstelling verschilt per wijkgezondheidscentrum. Elk wijkgezondheidscentrum is anders, wat te maken heeft met de grootte van het centrum, de patiënten, de wijk waarin het wijkgezondheidscentrum werkt, de leeftijd van een wijkgezondheidscentrum,… Alle wijkgezondheidscentra hebben 11 criteria gemeenschappelijk waaronder multidisciplinaire samenwerking: huisartsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners werken er samen onder één dak. Ook preventie en gezondheidspromotie staat heel duidelijk in één van de criteria. Een ander belangrijk criteria is het zorgen voor en werken aan een fysieke en financiële toegankelijkheid en het wegwerken van drempels die deze toegankelijkheid in de weg kunnen staan.
Ze bestaan nog niet zo heel erg
Een wijkgezondheidscentrum wil fysiek toegankelijk zijn, we zorgen
lang: de Wijkgezondheidscentra.
dat mensen met een beperkte mobiliteit toegang hebben. We
Anders dan andere
zorgen ook dat mensen zich welkom voelen door bijvoorbeeld een
zorgverstrekkers, werken ze bovendien via een forfaitair betalingssysteem. Dit systeem zet de centra aan om, ook vanuit
warm onthaal en een aangename wachtzaal te voorzien. Onze financiële toegankelijkheid steunt op het forfaitair betalingsprincipe: als ingeschreven patiënt betaal je niets voor een consultatie in het WGC, want de betaling wordt rechtstreeks geregeld met het ziekenfonds. Geen gedoe dus met doktersbriefjes en gele klevertjes.
hun eigen filosofie, sterk in te zetten op gezondheidspromotie en preventieve gezondheidszorg. Als gevolg van de uitzonderlijk
in armoede
We merken dat sommige mensen denken dat een wijkgezondheidscentrum enkel bedoeld is voor mensen in armoede. Dat is
lage financiële drempel zijn de
zeker niet het geval. Een wijkgezondheidscentrum is er voor ieder-
centra een perfect alternatief voor
een die in het werkingsgebied van het WGC woont. Wij streven
kwetsbare groepen. We geven je daarom graag een inleiding in onze werkwijze en filosofie, in de hoop dat die ook jou kan aanspreken.
CN 85.indd 11
M ensen
er zelfs naar om een heel divers publiek over de vloer te krijgen. Het is wel een feit dat kwetsbare doelgroepen sneller de weg vinden naar een wijkgezondheidscentrum. Voor iemand die in armoede leeft is 5 euro meer of minder echt wel een groot verschil. Daarnaast merken we dat medische huizen, zoals wijk-
14/08/15 10:04
P.
12 85
Nieuwsbrief
gezondheidscentra, vaak meer aansluiten bij het idee dat mensen met een ander origine hebben van eerstelijnsgezondheidszorg.
P reventie
en promotie op maat
Elk wijkgezondheidscentrum engageert zich om aan patiëntgerichte preventie en patiënt- en wijk-
H ier
spreekt men … klare taal
Al het voorgaande, maakt dat wijkgezondheidscentra veelal veel nationaliteiten tellen onder hun patiëntenpopulatie. Dat zorgt dan ook wel voor de nodige
financieringssysteem (via forfaitaire betaling in plaats van per prestatie) stimuleert preventief werken. Als WGC ontvangen we immers van het ziekenfonds een bedrag per patiënt, waarmee we
uitdagingen op het vlak van communicatie. Voor ons
onze patiënt zo gezond mogelijk willen houden.
communicatiebeleid vertrekken we van het uitgangs-
Met preventie bedoelen we het voorkomen dat
punt dat patiënt en zorgverstrekker elkaar moeten
patiënten ziek(er) worden, zoals griepvaccinaties,
kunnen verstaan. Communicatie is een belangrijke
diabetesspreekuur of individuele adviezen bij zorg-
voorwaarde voor goede zorg.
verleners. Met gezondheidspromotie richten we ons
Eén aanpak voor alle wijkgezondheidscentra bestaat
naar zowel patiënten als de wijk en willen we men-
er echter niet. Elk wijkgezondheidscentrum is anders
sen versterken om gezonder te leven. Dit kan gaan
en dus zal elk centrum een andere aanpak ontwik-
over laagdrempelige beweeglessen in de wijk, tot
kelen. Zo kan het éne WGC een overwicht hebben
advies rond gezonde voeding, tot deelnemen aan
van een bepaalde bevolkingsgroep, waardoor het in-
buurtinitiatieven. Bij preventie gaan we vooral uit
teressant kan zijn om een intercultureel bemiddelaar
van wat wordt aanbevolen door overheden en litera-
in huis te hebben die een brug kan vormen tussen
tuur. Gezondheidspromotie krijgt vorm door vragen,
patiënt en zorgverlener of kunnen zorgverleners an-
signalen en noden van zorgverleners, patiënten en
dere talen gaan aanleren om de patiënt beter te be-
de wijk. Maatwerk is hier aangewezen.
grijpen. Een andere manier om aan de communicatie
Een mooi voorbeeld van zo’n maatwerk is het Gro-
te werken is gebruik maken van tolken (ter plaatse, telefonisch of via webcam). Sommige centra vragen ook of patiënten een volwassen familielid meebrengen die kan tolken. De meeste centra moedigen hun patiënten aan om sowieso Nederlands te leren.
te tandenspel. De gezondheidspromotoren van de Gentse wijkgezondheidscentra ontwikkelden een tandzorgspel in kader van het project ‘Niets aan de tand’ (2004). Het project ‘Niets aan de tand’ ontstond vanuit signalen van tandartsen en wijkbewo-
Erg belangrijk, voor alle centra, is het gebruik van
ners. Zij ervaren knelpunten rond kennis en vaar-
eenvoudige en klare taal en het gebruik van visueel
digheden om te komen tot een goede mondzorg.
materiaal zoals prenten, filmpjes, websites,… Hier-
Via de methodiek van het gezelschapsspel konden
mee wordt ook rekening gehouden als er folders of
Gentse bewoners op een laagdrempelige manier
wachtzaalthema’s worden uitgewerkt. Inzicht ver-
hun kennis verhogen rond een aantal thema’s zo-
werven in levensstijl, waarden en normen, ideeën,
als mondhygiëne, de tandarts, voeding, anatomie
vooroordelen die bij bepaalde groepen leven, enzo-
en pathologie alsook een aantal basisvaardigheden
verder, is natuurlijk ook essentieel om te kunnen
oefenen rond tanden poetsen en verzorgen.
communiceren. Dit kan door interesse te tonen in de patiënt en zijn of haar leefomgeving, door zorgverleners te vormen en uitwisseling te faciliteren tussen zorgverleners en mensen die ervaring hebben met of mensen uit de doelgroep.
CN 85.indd 12
gerichte gezondheidspromotie te doen. Ook ons
In navolging van het project ‘Niets aan de tand’ ontstond in 2009 het project ‘Zet je tanden er in’. Dit omdat we nog steeds heel wat noden op het vlak van mondhygiëne en toegankelijke mondzorg, in het bijzonder bij de kwetsbare groepen in Gent ervaren.
Dit is allemaal zeker niet zo eenvoudig, het vraagt
Er werd opnieuw samengewerkt met verschillende
om alertheid en een zeker engagement van de
partners, zoals wijkorganisaties, de stad Gent en de
zorgverleners, een open blik naar patiënten en
Universiteit Gent. Gezien het succes van het oor-
een wil bij zorgverleners om zich aan te passen.
spronkelijke tandzorgspel bleven de achterliggende
Een wijk en dus ook een patiëntenpopulatie, die
visie en het concept ook in de nieuwe, herwerkte
veelal een weerspiegeling is van de wijk, is immers
editie van het spel behouden. Het Grote Tandenspel
constant in verandering en nieuwe uitdagingen bie-
kreeg een update, werd geactualiseerd en kreeg
den zich steeds weer aan.
een moderner jasje. We willen met dit spel vooral
14/08/15 10:04
P.
13 85
Nieuwsbrief
ook kansengroepen bereiken, en daarom werd bij
heidsbeleid en werken we mee aan een gezond-
het opstellen van de vragen expliciet rekening ge-
heidsbevorderende omgeving, wat concreet kan
houden met eenvoudig taalgebruik. Het spel werd
gebeuren door signalen door te geven aan de be-
een eerste maal inhoudelijk en vormelijk herwerkt
voegde instanties, te participeren in werkgroepen
met de medewerking van de vakroep maatschappe-
die het beleid vorm geven, enzoverder.
lijke tandheelkunde (UGent) en werd uitvoerig getest (2010) binnen de verschillende 19e-eeuwse wijken van Gent. Het grote tandenspel werd 8 maal aangemaakt om een ruimere doelgroep te kunnen bereiken. Nieuw aan deze editie was de mogelijkheid om het spel ook met kinderen van lagere school leeftijd te spelen of in groepen met kinderen en ouders samen.
Daarnaast gaat een wijkgezondheidscentrum in het kader van gezondheidspromotie aansluiten bij gemeenschapsactiviteiten om zo aan te sluiten bij bestaande netwerken, groepen en activiteiten en een netwerk uit te bouwen. Een laatste maar niet onbelangrijk terrein is het inspireren van lokale voorzieningen door het delen van ervaringen, wat met deze bijdrage mooi geïllustreerd wordt.
Na de vele spelervaringen van de gezondheidspro-
Gezondheidspromotie en preventie kunnen dus
motoren werd het spel in 2011 nog een tweede
verschillende vormen aannemen naargelang de
maal inhoudelijk herwerkt. In het voorjaar van
eigen mogelijkheden van het centrum, het netwerk
2013 werd een vereenvoudigde versie van het
waarover zij beschikt en de vragen van patiënten,
Grote Tandenspel uitgewerkt. Zo zijn er basisvra-
zorgverleners en organisaties uit de wijk.
gen per thema vastgelegd met bijhorende visualisaties om de vraag en het antwoord goed te kunnen overbrengen. ‘Het Basisspel’ werd opgemaakt in
De
kracht van de eerste lijn
samenwerking met de doelgroep, nadat er signalen waren gekomen over het feit dat het spel nogal uit-
De wijkgezondheidscentra zijn sterke ‘believers’ in
gebreid en moeilijk was voor de meest kwetsbare
de kracht van de eerste lijn. Huisartsen, of ze nu
groepen. Ondertussen bestaat er een handleiding
solo werken, in groepsverband of multidisciplinair
en kunnen organisaties die met kwetsbare groepen
in een WGC, leveren prima werk. De wijkgezond-
of kinderen werken het spel ook ontlenen.
heidscentra zijn gewoon een andere manier om zorg te organiseren. Zij hebben een aantal troe-
A ansluiten
ven in de hand om voor iedereen een toegankebij de gemeenschap
lijke gezondheidszorg te kunnen waarborgen, zoals het al genoemde forfaitair betalingssysteem.
Niet alle gezondheidspromotie speelt zich uiteraard
Daarnaast beschikken wij over de ruimte en het
op zo’n grote schaal af. De meeste projecten zijn
engagement om ons in te zetten voor preventie
heel wat kleinschaliger. Wat voor ons belangrijk
en gezondheidspromotie, met extra aandacht
is met betrekking tot gezondheidspromotie is het
voor bepaalde doelgroepen die door algemene
werken vanuit de principes van het Ottawa char-
campagnes weinig of moeilijker worden bereikt.
ter. Dit charter stelt dat om te werken aan een
Een slechte gezondheid gaat helaas vaak hand in
betere gezondheid, je op verschillende terreinen moet actief zijn. Gezondheidspromotie kan zich bijgevolg op verschillende terreinen afspelen. Daarenboven gaan interventies elkaar versterken als ze zich afspelen op verschillende terreinen. Zo speelt leefstijladvies in een individueel consult bij een zorgverlener zich af op één van de terreinen van gezondheidspromotie, maar kan tegelijkertijd ook in de wijk aandacht zijn voor dit thema, bijvoorbeeld op een buurtfeest of in een buurtkrantje. Andere terreinen van gezondheidspromotie naast het veelal gekende gezondheidsvoorlichting en -opvoeding, zijn bijvoorbeeld beleidsbeïnvloeding. Via deze weg streven we naar een gezonder over-
CN 85.indd 13
hand met armoede: naarmate men zich lager op de sociale ladder bevindt neemt de gezondheid af, met de befaamde gezondheidskloof als gevolg. De wijkgezondheidscentra willen bij dragen aan het verkleinen van de gezondheidskloof. Wij geloven dat door ons model en door het inzetten op duidelijke communicatie op maat en preventie en gezondheidspromotie op maat, wij stap voor stap kunnen werken aan een gezondere wijk en even goede gezondheid voor iedereen. Thijs Smeyers (red.) Uit Caritas Cahier 13 Armoedebestrijding via inclusieve communicatie
14/08/15 10:04
P.
14 85
Nieuwsbrief
SOLIDARITEIT CARITAS INTERNATIONAL EEN OP NEGEN OEKRAÏNERS HEEFT HUMANITAIRE HULP NODIG De problemen in Oekraïne beginnen eind 2013, wanneer president Viktor Janoekovitsj beslist om het associatieverdrag met
Het conflict in Oekraïne weegt steeds zwaarder door op de
de Europese Unie niet te ondertekenen. De bevolking van Kiev komt massaal op straat en het Onafhankelijkheidsplein, wordt het theater van een bloedige confrontatie tussen manifestan-
burgers. Ondanks de verslechterde
ten en regeringstroepen. Janoekovitsj en een groot deel van
toestand hebben de donorlanden
zijn regering vluchten het land uit. Tot de verkiezingen van mei
slechts 35% van het gevraagde
2014 neemt een tijdelijke regering het roer over.
budget voor humanitaire hulpverlening gegeven. Caritas Oekraïne doet het onmogelijke voor de meest noodlijdenden.
E scalatie De reactie van de pro-Russische regio’s van Oekraïne, volgt al snel. De Krim, alsook een deel van het oosten van Oekraïne, keren zich tegen de nieuwe, tijdelijke regering. In maart 2014 roept de Krim de onafhankelijkheid uit en kondigt Rusland de annexatie aan. In de daaropvolgende weken volgt in het oosten een verwoede strijd van de separatistische bewegingen met het Oekraïense leger voor de onafhankelijkheid van de Volksrepublieken Donetsk en Loehansk en toenadering tot Moskou. Eind december 2014 schat men het aantal Oekraïners die als gevolg van de kou en het geweld dringend humanitaire hulp nodig hebben op 1,4 miljoen. Vandaag is dit aantal opgelopen tot 5 miljoen!
O nzichtbare
crisis , stille slachtoffers
De internationale gemeenschap lijkt de omvang van deze humanitaire crisis niet correct te kunnen inschatten. De nationale solidariteit die door sommige waarnemers als heldhaftig wordt omschreven, bereikt momenteel haar grenzen. En de internationale hulpverlening volstaat bijlange niet om aan alle behoeften te voldoen. Ondanks de verslechterde toestand hebben de donorlanden tot nu toe slechts 35% van de 316 miljoen dollar gegeven die de hulporganisaties gevraagd hebben volgens de Verenigde Naties! Niet alleen het gebrek aan veiligheid en de inbreuken tegen de mensenrechten baren grote zorgen, maar ook de materiële situatie van de vele stille slachtoffers van deze onzichtbare cri-
CN 85.indd 14
14/08/15 10:04
P.
15 85
Nieuwsbrief
geneesmiddelen, hygiënische pakketten en babyluiers; medische zorg aan gewonden en zieken; psychologische hulp aan getraumatiseerde kinderen en volwassenen; huisvesting (herstelllingen en administratieve en financiële ondersteuning). sis. Oekraïne kent een inflatie en een financiële
Caritas Oekraïne, zag op een jaar tijd zijn perso-
crisis die de economie volledig ontwricht heeft.
neel verdrievoudigd en werkt momenteel met 65
In december kreeg je nog één dollar voor 8 gri-
betaalde en evenveel vrijwillige medewerkers.
vna. Vandaag moet je daar drie keer meer grivna voor neertellen. De huizen, scholen, ziekenhuizen en weeshuizen zijn veranderd in ruïnes. Voedsel, water en geneesmiddelen zijn schaars. De elektriciteits- en drinkwaterleidingen zijn beschadigd. En de overheidsdiensten zijn in het beste geval overbevraagd, in het slechtste geval stopgezet.
Andrej Waskowitsch, voorzitter van Caritas Oekraïne: “We willen ingrijpen waar de noden het grootst zijn. Dat betekent onder andere dat we de hulp tot bij de ouderen thuis brengen en niet verwachten dat ze naar ons komen tijdens onze verdelingen. Ook vandaag blijven wij onze sociale visie trouw. En we zullen hier ook nog zijn wanneer de internationale organisaties ons land weer verlaten hebben.’
C aritas
Caritas Oekraïne bereidt zich ondertussen met de
helpt
steun van het Caritasnetwerk voor op het ergste: Caritas Oekraïne startte vorige winter met mas-
“een plotse en intense opflakkering van het geweld,
sale hulp in het centrum en het oosten van het
met een verplaatsing van 600 000 ontheemden
land en is van plan dit werk zolang nodig voort
naar het westen omdat niets hen nog tegenhoudt,
te zetten: distributie van voedsel, water, kleding,
omdat ze toch alles al verloren hebben…”
DE VERGETEN SLACHTOFFERS VAN OEKRAÏNE. Valentina (74 jaar) getuigt.
Leven in isolement.
Valentina heeft haar toevlucht
Het sobere leven zonder vooruitzichten weegt door op
gezocht in het klooster van
haar moraal. “We hebben noch de middelen, noch de
Svyatohirsk in de vallei van
juiste papieren om terug naar huis te gaan. Sommige
Donbass, die in het verleden
mensen komen hier 3 of 4 dagen op bedevaart en trek-
eerder overspoeld werd door
ken daarna verder. Wij zitten hier al 9 maanden. De
toeristen en pelgrims dan
drang om terug te keren is groter dan de schrik voor
vluchtelingen.
mijn eigen leven. Maar ik moet blijven. Voor mijn kinderen
In augustus vorig jaar kwam ze er met haar 2 dochters
en kleinkinderen.”
(51 en 53) en haar kleindochter (14) aankloppen voor
Het isolement weegt al even zwaar als het bestaan in bal-
hulp. In ruil vragen de orthodoxe monniken aan de mensen
lingschap. En zonder enige werkgelegenheid in de buurt,
die ze opvangen niets maar dan enkele uren van hun tijd.
hebben zelfs de jonge mannen niets om handen. Valentina
Valentina is elke dag vanaf 6 u paraat om mee te helpen
probeert te overleven met een maandelijkse overheids-
in de keuken en de wasserij en ze volgt de religieuze dien-
steun van 800 grivna bovenop haar pensioen van 1.100
sten. Ondertussen dragen haar handen de sporen van
grivna. “Moet iemand heel zijn leven zo hard werken om
‘de tonnen aardappelen en bieten die ze geschild heeft’.
dan hier te belanden… “
Net als vele anderen is Valentina ook een slachtoffer van
Nog niet zo lang geleden ontving Valentina financiële steun
de oorlog. Ze ontvluchtte haar stad Gorlovka kort nadat de
van Caritas (300 dollar). Met een deel van het geld kocht
bombardementen de ramen van haar huis stuk sloegen.
ze warme kleren voor haar kleindochter. Het overige houdt
Ze hoopte een onderkomen te vinden in een van de vele
ze opzij voor een retourticket naar huis en voor de vervan-
vakantieparken die de streek rijk is, waar vandaag voorna-
ging van de ruiten in haar woning, waar ze zo graag terug
melijk vluchtelingen worden opgevangen. Maar deze vakan-
naartoe wil. Ze heeft nooit schulden gehad “en nu ga ik
tieparken kunnen de vraag niet meer aan en dus zag ze
die ook niet meer maken”.
zich verplicht om met haar gezin een toevlucht te zoeken in het klooster dat gratis opvang biedt aan vluchtelingen.
CN 85.indd 15
14/08/15 10:04
P.
16 85
Nieuwsbrief
VRIJWILLIGERS JOKA-JONGEREN OP KAMP IN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS ASSTER Op zondag 5 juli maakten vijf jongeren hun valies om zich klaar te maken voor een onvergetelijke week. Neen, deze jongeren gingen niet naar Lloret de Mar. Ze trokken naar het psychiatrisch ziekenhuis in Sint-Truiden om er de bewoners een weekje te animeren en extra aandacht te geven! Want dat is wat Joka doet! Over heel Vlaanderen gaan er zo’n 30-tal kampen door bij ouderen, mensen met een beperking, psychiatrische patiënten en asielzoekers. De jongeren bezorgen de bewoners –en zichzelf- een weekje buitengewone vakantie. De vijf meiden hebben zelf een verslag geschreven van hun avonturen in Asster en willen dit heel graag delen met de lezers van Nieuwsbrief!
In de week van 5 tot 10 juli 2015 werden er plots andere dialecten gehoord in het Limburgse stadje Sint-Truiden. Meer bepaald in de buurt van het psychiatrisch verzorgingstehuis van het PZ Asster. Er was een vleugje Antwerps vanuit Hoboken, wat West-Vlaams vanuit Diksmuide en Oostende en een beetje Oost-Vlaams vanuit Oudenaarde. Het gemeenschappelijke kenmerk van al deze dialecten? Het waren allemaal Jongeren met een Open Kijk op Anderen! Wij zijn Shakti, Emma, Amy, Ine en Celeste, de 5 meisjes die een avontuur aangingen en er heel tevreden op terug kijken! De talrijke activiteiten zullen ons voor altijd bij blijven. Zo was er bijvoorbeeld met de mensen van Luwte 2 het rolstoel-over-boomwortelsduwen in het domein Bokrijk. Daar was er ook de bijhorende picknick met verse fruitsla die op de gevoelige plaat is vastgelegd. We organiseerden ook een heus welness en relax salon met nagelstudio in Luwte 1. Daar ontdekten we ook bewoners met een geweldig danstalent bij de ochtendgymnastiek! Fascinerende waterspelletjes en creatieve tekeningen zorgden voor wat afkoeling en ontspanning bij Luwte 3. Een muziekquiz toonde ons wat een ambiance en goede zangers er hier zijn met een streepje begeleidende muziek. We knutselden ook samen bekers en posters naar aanleiding van ons supercoole festival “Lecc’a Loca”.
Wat zullen we het lieve personeel en de fantastische bewoners missen! Zo veel onvergetelijke mensen leren kennen die elk hun eigen indruk nalaten. We kunnen het PZ Asster alleen maar bedanken dat ze zich openstelden om een Joka-kamp te organiseren. We hebben genoten van iedere seconde!
CN 85.indd 16
14/08/15 10:04
P.
17 85
Nieuwsbrief
Een Joka-kamp vraagt ook heel wat medewerking van het personeel. Maar de interne verantwoordelijke van het kamp, Bea Schoubs, heeft er alleszins zelf ook enorm van genoten. “Het kamp was supergeslaagd! We hadden een hele week rond muziek gewerkt en vrijdag een echt festival georganiseerd op de wei. Daar hadden we dan stoelen gezet en de bewoners hadden in de loop van de week optredens geoefend. De dag zelf bleven de bewoners maar komen! Ik dacht echt ‘van waar komen die allemaal?’ Zoveel volk! Ik denk dat 80% van de mensen daar was. We hadden partytentjes gezet en iedereen kreeg een hotdog en een ijsje.” Ik heb ons festivalbandje nog steeds aan! Ik had ook de directie uitgenodigd dus die waren ook aan het meedansen met hun festivalbandje rond de pols. Wat een mooie afsluiter van een geweldige week!
Vrijwilligers in de bloemen Veel voorzieningen zetten hun vrijwilligers jaarlijks in de bloemen. Terecht wordt hun inzet erkend en gewaardeerd door alle vrijwilligers samen te brengen, een hapje en drankje aan te bieden, met warme dankwoorden van de directie of andere extraatjes. Ook AZ Maarten organiseerde dit jaar zo’n vrijwilligersfeest. “Als de lente komt, dan stuur ik jou, … een uitnodiging voor het jaarlijkse vrijwilligersfeest. Ook dit jaar mochten we onze vrijwilligers in de ‘figuurlijke’ bloemetjes zetten op 3 maart 2015. Het ziekenhuis wenst op deze manier de vele vrijwilligers te bedanken voor hun inzet en aandacht naar de patiënten toe. Hun aanwezigheid in ons ziekenhuis is immers voor ons en onze patiënten een groot geschenk. Na het welkomst- en dankwoord van algemeen directeur Jan Ennekens en verantwoordelijke voor de vrijwilligerswerking, Kathleen Rottey, werd de vrijwilligers een winterbarbecue aangeboden. Dit jaar werden de vrijwilligers van de afdeling het Anker extra vermeld omwille van hun behaalde prijs. Ze wonnen de ‘Prijs van de Vrijwilliger’, uitgeschreven en uitgereikt door de Stad Mechelen. Deze prijs symboliseert de waardering van het ziekenhuis en de maatschappij voor de inzet van alle vrijwilligers in ons ziekenhuis. “ Marleen Serneels, vrijwilligersverantwoordelijke
CN 85.indd 17
14/08/15 10:04
P.
18 85
Nieuwsbrief
PASTORAAL & IDENTITEIT OPLEIDING PASTORALE SUPERVISIE De pastorale praktijk in lokale gemeenschappen, bewegingen en instellingen is volop in verandering. Priesters, pastorale werk(st)ers en diakens zijn verantwoordelijk voor diverse teams van professionals en/of vrijwilligers. Het vermogen tot zelfreflectie, begeleiden, coachen en management worden hierbij als competenties verondersteld. De kerk heeft in de huidige context nood aan pastorale supervisors. Die kunnen binnen een vertrouwelijke omgeving priesters, pastorale werk(st)ers en diakens ondersteunen om op een creatieve manier na te denken over prioriteiten, uitdagingen en werkzorgen binnen hun pastorale opdracht. Geestelijke begeleiding van het pastorale personeel krijgt toenemend aandacht als levengevend voor de betrokkenen en voor de lokale kerkgemeenschap. Geestelijke begeleiders hebben zelf ook nood aan mogelijkheden tot zelfreflectie binnen de context van pastorale supervisie. De nieuwe opleiding tot pastorale supervisie werd ontwikkeld om tegemoet te komen aan die verschillende uitdagingen. Het is een diepgaande opleiding die op een evenwichtige manier aandacht besteedt aan pastoraal theologische, spirituele en menswetenschappelijke thema’s. De opleiding heeft het karakter van een leergemeenschap, waarbij de werkervaring van de deelnemers volop ernstig wordt genomen. Ze bevat een variëteit aan leermethoden: inhoudelijke sessies onder leiding van de opleiders en externe supervisors, ervaringsoefeningen in kleine groep en reflectieve praktijksessies.
L eren
en certificaat
De ontwikkeling van de deelnemers zal concreet worden opgevolgd door de opleiders, de externe supervisors en de medecursisten. Hun leren wordt aangemoedigd door het schrijven van verslagen, door het presenteren van huiswerkopdrachten, door externe individuele leersupervisie, door groepssupervisie en intervisie. De opdrachten die de deelnemers krijgen zijn gericht op hun praktijk als pastorale supervisor. Aan het eind van de opleiding kunnen zij een certificaat ontvangen dat als bewijsstuk geldt voor hun verworven competenties.
CN 85.indd 18
14/08/15 10:04
P.
19 85
Nieuwsbrief
Aad Kok, master Begeleidingsdeskundige, coach supervisor en leersupervisor bij de Landelijke Vereniging voor Supervisie en Coaching, interne coach bij Avans Hogeschool en supervisor aan de academie voor sociale studies Breda.
M ogelijke
deelnemers
Andrea Radandt, lichaamspsychotherapeute en sportpsychologe aan de LWL-Kliniek voor Foren-
De opleiding is ontwikkeld voor priesters, pastorale werk(st)ers en diakens werkzaam in de diverse pastorale velden binnen onze Kerk: parochies, pastorale eenheden of zones, vormingswerk, diaconie, zorgvoorzieningen, gevangenissen, enz. Er gelden een aantal voorwaarden om te kunnen deelnemen:
sische Psychiatrie in Dortmund. Wim Smeets, hoofd geestelijke verzorging en pastoraat (GVP) in het Radboud UMC Nijmegen en pastoraal supervisor in het Expertisecentrum GVP Nijmegen.
• Zij hebben minimum 5 jaar professionele ervaring als priester, pastorale werk(st)er of diaken;
C ursusverloop
• Zij zijn op dit moment professioneel actief in hun pastorale context;
De opleiding pastorale supervisie vindt plaats in de
• Zij hebben van hun leidinggevende een op-
Abdij OLV van Nazareth in Brecht. Zij loopt over
dracht gekregen als pastorale supervisor;
twee jaar en start in oktober 2015. Concreet be-
• Zij krijgen in hun takenpakket voldoende ruimte
staat de opleiding uit een driedaagse, 3 x een
om de opleiding te volgen;
tweedaagse en 15 opleidingsdagen. In het tweede
• Zij hebben de mogelijkheid om tussen de ses-
jaar zijn er zes sessies met een externe leersu-
sies van de opleiding ervaring op te doen als
pervisor voorzien. Doordat iedere bijeenkomst
pastorale supervisor;
voorbouwt op de vorige, is een engagement om
• Zij hebben ruime ervaring als deelnemer aan
de hele opleiding te volgen essentieel.
supervisie of geestelijke begeleiding; • Zij zijn bekwaam tot zelfreflectie en beschikken over goede luistervaardigheden.
T oelatingsprocedure Kandidaten worden voorgedragen door hun res-
B egeleiders Dominiek Lootens, coördinator van de opleiding, werkt sinds 1997 als vormingswerker voor Caritas Antwerpen (DNGW) en Caritas Vlaanderen (Cairos)
pectievelijke verantwoordelijke vicaris of religieuze overste. Ze kunnen hiervoor worden gevraagd, of kunnen hiervoor zelf hun interesse kenbaar maken bij de betrokken vicaris of overste, maar de voordracht dient door deze laatste te gebeuren. De verantwoordelijke vicarissen en oversten bezor-
Sybryn Leirs, educatief medewerker CCV Antwerpen
gen de namen van de kandidaten met een beknopt
Johan Hovelynck, zelfstandig procesbegeleider en
CV aan de secretaris van de stuurgroep (Dominiek
deeltijds docent aan het Centrum voor Organisatiepsychologie en Opleidingskunde van de KU Leuven
Lootens). De kandidaten ontvangen vervolgens een aanmeldingsformulier en worden uitgenodigd voor een intakegesprek. De intakegesprekken worden afgenomen door de drie begeleiders.
E xterne
CN 85.indd 19
begeleiders
Na de intakegesprekken beslist de stuurgroep over de uiteindelijke samenstelling van de opleidingsgroep.
Frieda Boeykens, ziekenhuispastor in AZ Sint-Blasius,
Meer info en aanmelden:
Dendermonde en supervisor aan de Faculteit Theo-
Dominiek Lootens, 03 287 35 72,
logie en Religiewetenschappen van de KU Leuven.
[email protected]
14/08/15 10:04
P.
20 85
Nieuwsbrief
GEZONDHEID & WELZIJN
ABC VAN DE ANIMATIE IN HET WZC XYZ MET VISIE EN DURF AAN ZET Leuven, 22 en 23 oktober 2015 Antwerpen, 10 en 17 november 2015 van 9.30 tot 16.30 uur
ABC van animatie: Voor wie nieuw
Maar laat je niet enkel bepalen door wetten, kaders en rolinvul-
binnenkomt in de sector of in
lingen door anderen. Animatoren hebben ook een visie, lef en veel
het woon- en zorgdecreet, wil deze cursus kadering geven van de animatiefunctie. Wat wordt onder animatie verstaan? Wat is het wettelijke kader? Welke rol neem je op in het woon- en
goesting om aan de slag te gaan. Waar droom jij van? Welke visie wil je in huis brengen en hoe pak je dat aan? Welke zijn jouw talenten die je kan gebruiken om verbinding te maken met bewoners, met je collega’s en met het beleid van het huis. Op deze twee dagen laten we je alle hoeken van de kamer van animatie zien.
zorgcentrum? Wat zijn handvaten
Deelnameprijs: 160 EUR
om aan animatie te doen? Nieuwe
inclusief koffie, maaltijd en documentatie
animatoren hebben behoefte aan duidelijkheid. Je krijgt die ook.
Locaties Leuven: CAIROS Geldenaaksebaan 277 3001 Heverlee
Antwerpen: TPC Groenenborgerlaan 149 2020 Antwerpen
Vormingsbegeleider Marjet Garrebeek freelancer Cairos
Inschrijven www.cairos.be of
[email protected]
CN 85.indd 20
14/08/15 10:04
P.
21 85
Nieuwsbrief
AANKONDIGINGEN HEB JE VRIENDEN, KENNISEN, COLLEGA’S MET EEN ANDERE LEVENSBESCHOUWING OF RELIGIE DAN DE JOUWE? ZET JE CREATIEF IN BEWEGING MET DE WENSKAARTEN VAN ORBIT.
JOODS NIEUWJAAR Op 14 en 15 september vieren de joden nieuwjaar. Joodse vrienden, buren of collega’s een gelukkig nieuwjaar wensen kan met de nieuwe wenskaart, dit jaar getekend door illustrator Pieter Van Eenoge. Binnenin de kaart staat er een wens in verschillende talen en heeft u ook nog ruimte voor een eigen tekst.
ISLAMITISCH OFFERFEEST 2015 Op 24 en 25 september viert de moslimgemeenschap het offerfeest (Id al-Adha). Wens islamitische vrienden, buren of collega’s een gelukkig offerfeest met de nieuwe wenskaart getekend dit jaar door illustrator Shamisa Debroey.
DIWALI OF LICHTJESFEEST VOOR SIKHS, HINDOES, JAINS Op 11 november vieren Hindoes, jains en sikhs een bijzonder feest: Diwali. Diwali of Deepavali betekent letterlijk ‘een rij lichtjes’. Dit ‘lichtjesfeest’ staat centraal bij al deze gemeenschappen uit het Indische subcontinent. Met de wenskaart Diwali kan u uw wensen bij dit familiefeest overmaken. Deze wenskaarten zijn onderdeel van het eerste, vernieuwende én baanbrekende wenskaartenpakket ‘ZIN-VOLLE FEESTEN’ voor de superdiverse samenleving. Het pakket biedt een ruime keuze om wensen te sturen ter gelegenheid van diverse religieuze feesten. Prijs wenskaart: 0,60 € per stuk (excl. verzendingskost). Het hele pakket met de 9 kaarten en een uitlegkaart kost 6 €. Info en bestellen: http://www.orbitvzw.be/product-categorie/wenskaarten
INTERSECTORALE BEHEERSINFORMATIE OVERZICHTSLIJST Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:
CN 85.indd 21
1135
Gebruik van privé-voertuig voor beroepsdoeleinden: aanpassing kilometervergoeding vanaf 01.07.2015.
1136
Geleidelijke vermindering kwartaalbijdrage jaarlijkse vakantie arbeiders vanaf 1 april 2015.
14/08/15 10:04
P.
22 85
Nieuwsbrief
BEELD VERHAAL IN
Ano Pedina ligt centraal in de Zagori of Zagorochoria, een uitgestrekt gebied in de provincie Epirus, in het noordwesten van Griekenland. Zagori betekent ‘het land achter de bergen’. De dorpen van de Zagori staan bekend om hun beschermde en authentieke bouwstijl, de vriendelijkheid en gastvrij-
WEES WELKOM IN GRIEKENLAND Nieuws over Griekenland klinkt de laatste maanden zelden positief. De problemen zijn
heid van haar inwoners en van de adembenemende en hartverwarmende natuur. Pas kortgeleden – in 1973 – werd het laatste Zagoriaanse dorp aangesloten op het wegennet. Daarvoor was men uitsluitend aangewezen op vervoer per ezel, waarvan de zeer vele ‘ezelsbruggetjes’ nog getuigen zijn. Gedurende de Byzantijnse periode werden veel
groot en complex, zoveel is duidelijk. Dat de
kloosters gebouwd op onbereikbare plekken in de
weg uit de crisis een lang en zwaar traject
bergen, van waaruit men vaak magnifieke uitzich-
wordt, ook daar bestaat weinig twijfel over.
ten heeft, zoals in de Vikoskloof vanaf het klooster Agia Pareskevi in Monodendri. Het grootste deel
Maar niet alles is kommer en kwel. Collega Lina
van de Zagori is een beschermd natuurreservaat,
was vorig jaar te gast in het kleinschalige hotel
dat zich leent voor adembenemende wandelingen.
Porfyron, in Ano Pedina, bij Yiannis en Rita Kirligitsis en heeft nog steeds contact met hen.
“Τά πάντα ρεί και ουδέν μείνει” “Alles stroomt en niets blijft hetzelfde” Heraclitus
Rita is van Nederlandse afkomst en via haar nieuwsbrief voor de gasten, die we
Het komt weer goed met Griekenland, het tijdperk van het materialisme is voorbij, dat hebben som-
met jullie mogen delen, krijgen we een
mige mannen en vrouwen in Europa en de rest van
meer genuanceerd beeld over het leven in
de wereld nog niet door, maar dat komt nog wel.
Griekenland anno 2015.
Teveel is er geschreven en gesproken de laatste maanden, teveel hebben ze ons angst aangepraat. Terwijl er banken in Zwitserland bijna ploffen van het in bewaring gebrachte geld, lijkt Griekenland de eerste kolonie van Europa te worden. Maar zoals Heraclitus al wist, niets blijft hetzelfde, het water wat nu door de Boïdomatis stroomt, zal niet terugkeren om er nog eens door te stromen. We ondertekenen vandaag iets wat morgen misschien niet meer van toepassing is. Misschien heeft het te maken met megalomania-grootheidswaanzin, waar veel mensen last van hebben, veel Grieken, maar ook veel Europeanen. We lijken nu verzekerd te zijn van Europeaan te blijven, met een klein loon, een klein pensioen, maar nog steeds met de Griekse taal, en met dezelfde euro! Als wij geen tv zouden hebben, hadden we niet zoveel meegekregen van alle onrust en angst die in Griekenland heerst.
CN 85.indd 22
14/08/15 10:04
P.
23 85
Nieuwsbrief
Zomer in de Zagori. Dat betekent buiten eten, genieten van vuurvliegjes, van de kinderen die naar huis komen voor vakantie. Zwemmen in het schoonste water van Europa, genieten van sappige perziken, rijpe tomaten, bijna zwarte kersen, zoete watermeloen, eerlijke wijn, de lekkerste seizoengerechten en het beste gezelschap. Wees welkom in Griekenland! Met dank aan Rita Kirligitsis www.porfyron.gr/nl
De toeristen merken er dus niet veel van. Misschien in de grote steden iets meer, maar de Griek ontvangt zijn toeristen nog steeds met open armen, met een glimlach, een glaasje ouzo of tsipouro en met het vertrouwen dat alles goed gaat komen, want dat hebben ze geleerd van 400 jaar onderdrukking! Rita voegde ook dit persoonlijk bericht toe:
In de beste traditie van gastvrijheid mogen we ook dit recept
Veel vrienden en gasten vragen hoe ik deze
uit het kookboek Porfyron met
periode in Griekenland beleef, of ik nu toch niet liever in Nederland zou willen wonen? Dan
jullie delen.
moet ik zeggen dat ik me nog steeds een be-
Smakelijk!
voorrecht mens voel, ondanks de crisis, ondanks de slechte gezondheidszorg en ondanks de niet fraaie voorspellingen. Nog steeds heb ik vertrouwen in het goede, in recht, in democratie, anders zou ik hier niet meer kunnen wonen. Hier weggaan zou bijna als verraad voelen, zeker nu we bezig zijn het kookboek te schrijven waarin we alle moois van de Zagori met iedereen willen delen. Het boek wat echt elke maand mooier en nog beter lijkt te worden, wat nog steeds onder onze handen groeit. Er moet zoiets als een natuurwet bestaan die niet bestaat uit gekozen Europeanen maar die zijn eigen wetten en regels heeft. Dit recht zal zegevieren, als wij maar vertrouwen blijven houden. 23 miljoen mensen hebben gemediteerd voor het goede, het welzijn voor de Grieken en Griekenland. Er zijn niet veel mensen die zo mooi wonen als wij, in en met de natuur verbonden zijn. Wij genieten 24 uur per dag van ons prachtige ‘Porfyraki’ met het beste uitzicht van de hele wereld! Heerlijk om in Griekenland, de Zagori te mogen wonen!
CN 85.indd 23
Abrikozen taart - Tarta berikoko 200 gram margarine of boter 150 gram suiker 300 gram zelfrijzend bakmeel 3 eieren gescheiden 10 tot 12 mooie rijpe abrikozen een paar lepels honing wijnglas witte wijn Oven verwarmen op 200°C. De 3 eiwitten kloppen met 1/3 van de suiker, stijfgeslagen eiwit opzij zetten. Boter met de rest van de suiker romig kloppen, het eigeel en de wijn toevoegen en weer kloppen. Dan het meel erdoor kloppen, en tot slot voorzichtig het eiwit erdoor scheppen, het moet luchtig blijven. Op een ingevet bakblik of ovenschaal het deeg scheppen en verdelen. De gewassen abrikozen drogen en halveren en met de bolle kant onder in het deeg verdelen tot het hele deeg bedekt is met de halve abrikozen. Een beetje honing over de abrikozen laten lopen
14/08/15 10:04
BEELD
VERHAAL
Een omheining met het opschrift “BEWARE DON’T ADD TO RECENT DEATHS / DANGER OF DEATH“ kan mensen op vlucht van oorlog en geweld niet stoppen en een globale vluchtelingenstroom niet oplossen. Wat wel mogelijk is, is de vluchtelingenstroom beter beheren, zorgen dat opvang en asielprocedures goed lopen, naast ontwikkelingshulp in landen van oorsprong op Europees en Internationaal niveau. “Voor sommige migranten, is Calais een laatste stap vóór Engeland. Voor anderen, een patstelling. De ‘nieuwe jungle’, sinds begin april 2014 getolereerd door de Franse autoriteiten, onthaalt nu tussen de 2000 en 3000 ballingen. Secours Catholique (Caritas Frankrijk) en andere organisaties proberen om migranten te mobiliseren en met hen betere leefomstandigheden te creëren.” Reportage © Elodie Perriot / Secours Catholique http://www.secours-catholique.org/actualite/
Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is.
CN 85.indd 24
CU-COC-811200
14/08/15 10:05
