Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097
Nummer 74 • september–oktober 2013
Kort tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Prijs Caritas International-Deckers voor SOSAME, Bukavu
Inhoudstafel p.
03
p.
04
Solidariteit
p.
08
Armoede
p.
10
Vrijwilligers
p.
14
p.
17
p.
18
p.
24
Editoriaal Caritas in europa
Pastoraal & Identiteit gezondheid & welzijn Publicaties/aankondigingen
Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen. Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.
Verschijnt
Redactie & administratie
Tweemaandelijks tijdschrift
Caritas Vlaanderen vzw
Oplage
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
2450 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever
T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75
[email protected]
Dominic Verhoeven,
Grafisch ontwerp & druk
Directeur
Licap cvba
Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
T 02 509 96 83
[email protected]
www.licap.be
p.
03 74
Nieuwsbrief
Edito
Vae Victis
Op 28 september opende het Red Star Line Museum zijn deuren. Het museum vertelt het verhaal van miljoenen Europeanen die moedig of wanhopig genoeg waren om hun oude leven achter te laten en op zoek te gaan naar een beter bestaan. Een verhaal van mensen die de oversteek maakten en hun geluk gingen beproeven in de nieuwe wereld. Ook in mijn kleine dorp waren er, die succesvol een nieuw leven begonnen in Canada. De hardwerkende Vlaming kan het ook elders maken, en er werd en wordt met trots naar opgekeken ! Minder dan een week later, op 3 oktober, verging een schip met 500 schipbreukelingen voor de kust van Lampedusa. Amper 155 opvarenden werden opgepikt. Nauwelijks een week later verging een tweede schip, opnieuw met tientallen doden tot gevolg. Deze boten behoorden niet tot een prestigieuze rederij, op de kade stonden geen familieleden die de vertrekkers kwamen uitwuiven. Tegen woekerprijzen en in gammele bootjes proberen mensen alsnog de grens met Europa over te steken. Voor velen dodelijk tevergeefs. Al waren ook zij moedig of wanhopig genoeg om hun oude leven achter te laten en op zoek te gaan naar een beter bestaan. De toonzetting is echter helemaal anders. Dit zijn in onze beeldvorming geen hardwerkende Malinezen, Ethiopiërs of wat dan ook. Dit zijn economische gelukzoekers die zich komen wentelen in onze voorzieningen en onze sociale zekerheid. Er geen plaats voor hen in onze herberg. Dat ze het tóch proberen en er hun hachje bij inschieten, is jammer, maar het is collateral damage voor het vrijwaren van fortress Europe. Ze staan aan de verliezende kant van de geschiedschrijving. Vae victis. Het drama van Lampedusa zou moeten aanzetten tot een grondige reflectie over het Europa, en over de bredere wereld die we willen. Is onze oplossing een continent met een hek rond, met drommen arme drommels aan de andere kant? En zullen we dan geruster leven? Dat is niet het Europa dat we willen, zeggen COMECE en Caritas Europa (zie verder). In het licht van de Europese (en Belgische) verkiezingen die er aan komen, dringt een dergelijke reflectie zich op. Migratiebeleid moet meer zijn dan de perfectionering van een efficiënt inbraakalarm. Als onze idealen van vrijheid, democratie en participatie, van broederlijkheid en gelijkheid zo belangrijk en universeel zijn, dat onze eerste bekommernis erin bestaat ze aan anderen te ontzeggen, zijn we misschien net iets te bescheiden bezig. Europa is meer. Europa moet meer zijn. ‘In deze wereld van globalisering, zijn we aanbeland bij de globalisering van de onverschilligheid’, zei Paus Franciscus in Lampedusa. Na de voorbije legislatuur, waarbij het bezweren van de crisis permanent de agenda beheerste, is het misschien tijd dat Europa zichzelf en z’n eigen waarden heruitvindt. En die zijn, durven we hopen, niet het vrijwaren en het maximaliseren van de rijkdom van een minderheid ten koste van alle anderen, die in dat schema alleen maar verliezers kunnen zijn. Dat is inderdaad niet het Europa dat we willen, en daar moeten we ons tegen blijven verzetten.
Luk De Geest Dominic Verhoeven voorzitter directeur
04 74
p.
Nieuwsbrief
Caritas in Europa ©
HET DRAMA VAN LAMPEDUSA:
L’os s m er vator e Ro
EEN ZEESCHOK DIE NAWERKT ?
an
o
P astoraal
bezoek
Naar aanleiding van de scheepsramp in juni, bezocht Paus Francis-
Op 3 oktober verging een boot met
cus begin juli het eiland. Het was zijn eerste pastorale bezoek. De paus gooide een krans in zee ter nagedachtenis van de duizenden
meer dan 500 vluchtelingen voor de
die stierven bij hun poging om de overtocht te maken van Afrika
kust van het kleine Italiaanse eiland
naar Italië. Het kleine eiland Lampedusa balt het contrast samen
Lampedusa, dat omwille van zijn
tussen het Noorden en het Zuiden, tussen de ‘haves’ en de ‘have
ligging, dicht bij de Tunesische en Libische kust, zowat de ‘hub’ is om Europa binnen te komen – sinds 1999
nots’ van deze wereld, en het illustreert dat de naastenliefde uit het evangelie niet beperkt kan blijven tot de onmiddellijke buur. De paus sprak hij verschillende migranten en dankte de inwoners van Lampedusa, de reddingswerkers, de NGO-medewerkers en de
waren het er meer dan 200.000.
vrijwilligers voor hun inzet. Vervolgens ging hij voor in een misvie-
Van de meer dan vijfhonderd
ring voor 15.000 aanwezigen, waarbij de liturgische kleur paars
opvarenden van het schip, konden
was, omdat het in de ogen van de paus ‘een boeteliturgie’ was.
er slechts 155 gered worden. Voor alle anderen kreeg de droom van een
‘Niemand in de wereld voelt zich hiervoor verantwoordelijk, we hebben ons gevoel van verantwoordelijkheid voor onze broeders verloren. We hebben de hypocriete houding aangenomen van de
betere toekomst een zeemansgraf.
priester en de leviet in de parabel van de Barmhartige Samaritaan:
Nauwelijks acht dagen later verging
we zien onze broeder halfdood langs de kant van de weg liggen,
opnieuw een schip. En ook in juni was er één vergaan. En ook daarvoor zijn
denken misschien ‘arme stakker’ en vervolgen onze weg.(…) In onze geglobaliseerde wereld zijn we vervallen in de globalisering van de onverschilligheid. We zijn gewoon geraakt aan het lijden van
er, en ook na 11 oktober zullen er
anderen, het belangt ons niet aan, it’s none of our business.” Paus
gammele, overladen schepen blijven
Franciscus bad vervolgens om vergeving, ‘voor de onverschilligheid
vergaan voor Lampedusa.
tegenover zovele broeders en zusters, voor diegenen die aan zichzelf genoeg hebben, die opgesloten zitten in hun eigen weelde en wiens hart gevoelloos geworden is, voor de beleidsmensen wiens beslissingen op mondiaal niveau situaties hebben gecreëerd die leiden tot dit soort van tragedies: vergeef ons, Heer !”
G edeelde
hoop
?
De persoonlijke en directe betrokkenheid van de paus bij de opeenvolgende tragedies rond Lampedusa blijft groot. Na een gesprek van Paus Franciscus met de voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schultz, op 11 oktober, verklaarde deze laatste alvast dat hij de overtuiging deelde dat het een schande was voor de rijkste regio van de wereld, dat slechts op enkele meters van de grenzen mensen moeten sterven. ‘Wat de Europese Unie moet doen, net als de lidorganisaties, is het hele immigratiebeleid hervormen’, zei Schultz. ‘De Dublin II Convention regelt het politieke asiel, maar tijdelijke bescherming voor vluchtelingen uit gebieden met burgeroorlogen of die geteisterd worden door natuurrampen, hebben we niet, evenmin zelfs als een systeem van wettelijke migratie.’
p.
05 74
Nieuwsbrief
Oproep van Caritas Europa tot de Europese Unie na de tragedie van Lampedusa Naar aanleiding van het bezoek van commissie-voorzitter Barroso aan Lampedusa, riep Caritas Europa de lidstaten op om ook mensen in nood te beschermen, bij de bescherming van nationale grenzen. De Europese en Internationale wettelijke kaders zijn misschien niet perfect, maar ze bieden de EU en haar lidstaten de instrumenten om tragedies als die van Lampedusa te voorkomen, maar de politieke wil ontbreekt. Alle lidstaten hebben de plicht om mensen die op zee in moeilijkheden komen te redden en in veiligheid te brengen. De EU is momenteel bezig regelgeving te ontwikkelen rond ‘Sea Border Surveillance’. Caritas Europa dringt er in dat verband op aan dat de lidstaten zouden garanderen dat de rechten van migranten en asielzoekers verzekerd zijn tijdens operatie op zee, hetzij onder eigen vlag van de lidstaat, hetzij onder Frontex-vlag (Frontex staat voor ‘Frontières extérieures, en is het Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen). De Raad van Bestuur van Caritas Europa neemt akte van de wil van de Europese Raad om dergelijke tragedies in de toekomst te vermijden, en herinnert er de Raadd in dat verband aan dat één manier om dat te bereiken er alvast in bestaat om te zorgen voor resettlement en humanitaire corridors voor mensen die Noord-Afrika vastzitten. Caritas Europa dringt er bij de lidstaten op aan om gezamenlijk op te treden, en hun gemeenschappelijk engagement te versterken op EU-niveau, in de onderhandelingen over het meerjarenplan voor justitie en binnenlandse zaken; dat eind 2014 onder Italiaans voorzitterschap moet aangenomen zijn. Caritas Europa vraagt sterke garanties dat de engagementen van de lidstaten zullen leiden tot acties, met name op het vlak van: •
Gevrijwaarde toegang tot de asielprocedure;
•
Significante quota voor resettlement in elke lidstaat; en
•
Meer ondersteuning vanuit de EU om vluchtelingencrises buiten Europa aan te pakken.
Boodschap van COMECE aan CommissieVoorzitter Barroso:
Vluchtelingen en asielzoekers hebben recht op een
Lampedusa: dit is niet het Europa dat we willen !
Wat deze crisis nog verergert, is een duidelijk ge-
In een ontmoeting met Commissievoorzitter Barroso
brek aan solidariteit. Het moet een dringende pri-
drukte kardinaal Marx, voorzitter van Comece, zijn die-
oriteit zijn voor de Raad van Ministers van Justitie
pe bezorgdheid uit voor de situatie van vluchtelingen
en Binnenlandse Zaken om tot een overeenkomst te
en asielzoekers, zeker na de tragedie van Lampedusa.
komen inzake resettlement quota voor elke lidstaat.
Hij vroeg de Europeanen om actie te ondernemen:
De Europese Unie en de internationale gemeenschap
“Europa is geen abstract internationaal orgaan. Het
moeten een klare oproep lanceren aan die landen van
is een Unie van volkeren, van vrouwen en mannen
waaruit de migranten en asielzoekers afkomstig zijn
die geloven in een aantal principes, waarvan het be-
of die ze doorkruisen, om hun menselijke waardigheid
langrijkste is: de menselijke waardigheid. Het is een
te respecteren.
Unie van 28 staten die zich geëngageerd hebben tot onderlinge solidariteit, en tot solidariteit met de rest van de wereld. (…)
menswaardige behandeling.
We zullen dergelijke tragedies alleen maar kunnen voorkomen in de toekomst, in de mate dat we effectief in slagen om buiten Europa de crisissen aan te pakken
Het is de verantwoordelijkheid van alle Europese bur-
die deze migraties veroorzaken. We moeten de ontwik-
gers om op te roepen tot gecoördineerde politieke
kelingslanden en de minder ontwikkelde landen hierbij
actie, om te voorkomen dat een dergelijke tragedie
helpen. Na deze tragedie moeten de Europese burgers
zich herhaalt. Jarenlang hebben we een beleid ge-
opkomen voor meer ambitieuze Milleniumdoelstellingen
volgd dat erop gericht was om mensen in nood te
inzake armoedebestrijding. Het uiteindelijke antwoord
verhinderen onze kusten te bereiken. Dit is niet het
op de uitdagingen in verband met de vluchtelingen-
Europa dat we willen. Asiel aanvragen is een funda-
problematiek en met migratie, die we nu kennen in
menteel mensenrecht dat we moeten respecteren.
Europa, is immers een Rechtvaardige Wereld.”
p.
06 74
Nieuwsbrief
Secours Catholique Trouw aan de oorspronkelijke inspiratie, is het werk van Secours Catholique geënt op het evangelie en de sociale leer van de
Secours Catholique - Caritas France, opgericht in 1946, en lid
Kerk: het respect voor de waardigheid van de menselijke persoon, rechtvaardigheid, solidariteit, broederschap, verzoening, vrede, de voorkeursoptie voor de armen, de integrale ontwik-
van de Caritas Confederatie, is een
keling van de menselijke persoon, subsidiariteit, de universele
dienst van de katholieke kerk. Als
bestemming van de goederen, de ondeelbaarheid van rechten
geregistreerde non-profit liefdadigheidsinstelling, beheert Secours Catholique een jaarlijks budget van
rechtvaardige en broederlijke samenleving op te bouwen. Secours Catholique gaat de strijd aan tegen armoede en sociale uitsluiting vanuit een integrale visie, met als doel de menselijke waardigheid te herstellen en die kadert in een perspectief
€ 148.000.000. Het heeft een
van duurzame ontwikkeling.
netwerk van 62.000 vrijwilligers
Secours Catholique bestaat uit 81 diocesane delegaties, 4228
om “zonder enige voorkeur, hulp en
lokale teams en kan rekenen op 62.000 vrijwilligers. De activi-
ondersteuning te bieden, direct of indirect, moreel of materieel, daar waar de noodzaak zich voordoet, en dit ongeacht filosofische of religieuze overtuiging van de begunstigde” (statuten, artikel 1).
teiten in de diverse werkvelden van Secours Catholique liggen vooral in de handen van dat netwerk van vrijwilligers, ondersteund door medewerkers van het nationale hoofdkwartier. Nationaal worden jaarlijks 1.450.000 mensen onthaald en begeleid, op 2440 locaties. Internationaal wordt aan meer dan 3,7 miljoen persoenen directe hulp geboden via 480 vestigingen in 69 landen en in samenwerking met het Caritasnetwerk (165 Caritas).
M issie • De christelijke naastenliefde vorm te geven door het bevorderen van concrete solidariteit tussen alle mensen, in Frankrijk en in de hele wereld. • Secours Catholique heeft als uitgangspunt dat mannen, vrouwen en kinderen die in armoede leven de eerste actor zijn bij hun ontwikkeling. • Secours Catholique wil samen met hen strijden tegen de oorzaken van armoede en uitsluiting, en de ontwikkeling bevorderen van de menselijke persoon in al zijn dimensies. • Daarom beoogt Secours Catholique een actief partnership met organisaties die dezelfde doelstellingen hebben, om sociale rechtvaardigheid op de agenda te plaatsen zowel in het nationale als het internationale beleid. • Getuigend van het Evangelie, nodigt Secours Caholique elke persoon uit om de hand te reiken aan de allerarmsten, naar hen te luisteren, hen te ondersteunen en om samen met hen aan een rechtvaardige samenleving te bouwen. Hierbij gaat Secours Catholique, zowel bij de nationale als de internationale acties, uit van zes belangrijke beginselen: • een plaats en een stem geven aan mensen die armoede leven; • mensen als actoren beschouwen van hun eigen ontwikkeling; • partnership aangaan met mensen in situaties van armoede; • werken aan de ontwikkeling van de menselijke persoon in al zijn dimensies; • de strijd aangaan tegen de oorzaken van armoede en uitsluiting; • solidariteit bevorderen.
p.
07 74
Nieuwsbrief
Caritas Alsace Microkredieten Het project ‘individueel gegarandeerd microkrediet’ ontstond in ja-
De acties van de
nuari 2013 uit een samenwerking tussen Caritas Alsace Reseau
1566 vrijwilligers van het
Secours Catholique, de Banque Postale en de Caisse des Depôts en Alsace. Doelgroep: personen die geen toegang hebben tot de
Caritas Alsace Catholic Relief
‘klassieke bankleningen‘. Opgericht in navolging van de Franse wet
Network zijn niet uitsluitend gericht
op de sociale cohesie van 2005, is het de bedoeling mensen te
naar degenen die in armoede leven,
helpen om zich sociaal en professioneel beter te integreren, door de financiering van: opleiding, het afschaffen van een vervoermid-
maar ook naar wie hulp nodig
del voor een betere mobiliteit (en grotere kans op het vinden van
heeft om niet het slachtoffer te
werk), materiële steun die bijdraagt tot een ’menswaardig leven’,
worden van sociale uitsluiting.
niet terugbetaalde – maar essentiële zorg...
Het persoonlijk microkrediet maakt het mogelijk leningen van kleine bedragen toe te kennen, voor korte periodes, met als doel het vertrouwen van de begunstigden te herstellen, hun economische integratie te verbeteren en hen in staat te stellen, met de ondersteuning van een maatschappelijk werker, te investeren in een project en aan een betere toekomst te bouwen. Het verstrekken van toegang tot een beveiligd krediet, onder begeleiding van een sociale instantie en binnen een sociaal of professioneel integratieproject, is ook een manier om te vechten tegen de schuldenlast van gezinnen. Eénoudergezinnen, part-time en laagbetaalde werknemers zijn de belangrijkste risicogroepen. Om deze dienstverlening uit te bouwen, kan Caritas Alsace rekenen op een netwerk van 90 teams verspreid over de Elzas: 1566 vrijwilligers betrokken bij de individuele, sociale ondersteuning van mensen in precaire situaties. De vrijwilligers stellen het project voor aan de mensen die zij onthalen en die aan de criteria voldoen (het is immers niet de bedoeling om mensen in nog grotere moeilijkheden te brengen met een krediet dat ze niet kunnen betalen), maar ook aan iedereen die doorverwezen wordt door de sociale diensten of instanties van de Banque Postale die de kredieten toekent. De Caisse des Depôts en Alsace staat garant voor verliezen op microkredieten verstrekt door de Banque Postale en steunt Caritas Elzas financieel voor het uitbouwen van de begeleiding van de begunstigden van microkredieten. De vrijwilligers komen regelmatig samen met de begunstigden voor een stand van zaken en om hen te helpen bij de realisatie van hun project. Na verloop van enkele maanden is er reeds een positieve wending: de persoonlijke begeleiding van de begunstigden werpt vruchten af; wanbetalingen komen zelden voor omdat banken en sociale referenten mekaar op regelmatige basis ontmoeten en overleg plegen. Denis Tschann, verantwoordelijk binnen Caritas Alsace voor het project ‘microkredieten’, controleert, samen met twee vrijwilligers, de dossiers. “Sinds het begin van het jaar werden elf leningen verstrekt, onze doelstellingen zijn daarmee ruimschoots overtroffen. De toegekende leningen zijn allen bedoeld voor de aankoop van een voertuig. Het is onmiskenbaar een enorme hulp bij een effectieve maatschappelijke integratie van mensen. In principe zijn deze mensen uitgesloten van de traditionele bankleningen, maar vaak is een klein duwtje in de rug een voldoende impuls om op te veren vanuit een moeilijke situatie. In de huidige economische context, biedt het microkrediet hen een uitweg. Ik denk aan de heer F., de eerste ontvanger van een microkrediet met ondersteuning vanuit Caritas, die in staat was om een auto aan te schaffen en daardoor aan de slag kon in een job die hij had gevonden in Duitsland. De heer F. was net vrij gekomen na een korte gevangenisstraf. Met het microkrediet, het voertuig en de nieuwe baan kwam hij weer in een positieve en duurzame dynamiek van sociale integratie.”
08 74
p.
Nieuwsbrief
Solidariteit Carita
Prijs Caritas International - Deckers
In
rn
rs
s
te
ati
c onal - De
ke
voor Psychiatrisch centrum SOSAME in Zuid-Kivu (DR CONGO) “Met de prijs - 65.000 euro - wil de gelijknamige Stichting een persoon/organisatie lauweren die een voortrekkersrol speelt
De driejaarlijkse prijs Caritas International-Deckers gaat deze keer naar het centrum SOSAME
of heeft gespeeld binnen een van de werkterreinen van Caritas International (noodhulp – ontwikkeling - opvang en begeleiding van niet – EU-migranten”, aldus voorzitter B. Ryeland op de prijsuitreiking, 18 september j.l.
omwille van zijn pionierswerk op het
SOSAME (Soins Santé Mentale) is door de Broeders van Liefde
vlak van geestelijke gezondheidszorg
opgericht in 1994 met als doel het verstrekken van psychiatri-
in een regio die zwaar getekend is
sche zorg aan Rwandese vluchtelingen in Bukavu en een twee-
door gewelddadige conflicten.
tal nabijgelegen vluchtelingenkampen. Ook aan de lokale Congolese bevolking werd gespecialiseerde zorg verstrekt. Sinds augustus 2002 is het ziekenhuis door de overheid erkend als een gespecialiseerd psychiatrisch overheidsziekenhuis. Vandaag bedraagt de opnamecapaciteit van het ziekenhuis 100 personen. Zowel geesteszieken (psychisch lijden, psychiatrische stoornis en verslavingszorg) als veelal zwaar getraumatiseerde slachtoffers van de oorlog (problematiek van de seksuele genocide, kindsoldaten, oorlogsslachtoffers…) kunnen op de zorgen een beroep doen. Er worden jaarlijks ongeveer 10.000 consultaties gehouden en ruim 500 patiënten gehospitaliseerd. Het zorgteam van het psychiatrisch centrum bestaat uit artsen, psychologen, algemeen verpleegkundigen, medisch laboranten, sociaal assistenten en ergotherapeuten. Er is een EEG-faciliteit aanwezig voor de diagnostiek van epilepsie.
p.
09 74
Nieuwsbrief
Broeder Stockman & broeder Jean-Baptiste Musawu
palen die de weg naar de vrede in de weg staan B. Ryeland, voorzitter Stichting Caritas - Deckers & broeder Jean-Baptiste Musawu
in Congo waardoor, alleen al in Noord-Kivu, een miljoen mensen op de vlucht zijn. Vrede is wat de mensen willen, maar ze is nog niet voor vandaag.
De aanpak van het centrum heeft een belangrijke mentaliteitswijziging tot stand gebracht in de Kivu streek. Vroeger werden psychiatrische patiënten vaak verstoten of opgesloten omdat men dacht dat ze bezeten waren door boze geesten. De familie wordt via het systeem van de ‘garde malade’ nauw betrokken bij het rehabilitatieproces. De mensen in de Kivustreek weten nu dat hun psychisch ziek familielid kan geholpen worden met therapie en medicatie. Tijdens de plechtigheid – in aanwezigheid van Johan Bultinck, stichter en voormalig directeur van het centrum en Broeder Jean-Baptiste Musawu, huidig directeur - sprak Broeder Stockman, generale overste van de Broeders van Liefde, uitvoerig over de betekenis van caritas, een wezenlijk onderdeel van de identiteit van zowel de Broeders van Liefde als de Caritasorganisaties. “Echte caritas veronderstelt een liefdevolle openheid naar de medemens, compassie en concrete actie en last but not least: professionaliteit.” Het grote probleem in de gezondheidszorg vandaag is, volgens Broeder Stockman, “de verzakelijking van de sector” en het feit dat professionaliteit gereduceerd wordt tot techniciteit. Als congregatie actief in de geestelijke gezondheidzorg willen de Broeders tegen die stroom blijven ingaan en de mens centraal stellen.
Oswals Musoni, directeur Caritas Goma
Oswald Musoni, directeur van Caritas Goma gaf het startschot voor de septembercampagne van Caritas International “Hope for Goma”. Caritas Goma slaagt erin met de hulp van Caritas International en de Belgische overheid 9.500 mensen in Noord-Kivu eten te geven en de nodige middelen te bezorgen om waar mogelijk zelf eten te produceren. Caritas International wil met zijn campagne meer middelen bijeenbrengen voor deze interventie want de noden blijven groot. Oswald Musoni benadrukte de belangrijke rol van de Kerk in Congo die met alle lagen van de bevolking in contact staat en op het vlak van verzoening ondanks de moeilijke situatie toch wel resultaten boekt. Belangrijk is hierbij de strijd tegen de armoede aan te gaan
Het geweld in de regio ligt vaak aan de basis van
en te zorgen voor werk, een toekomst te creë-
de zware trauma’s waarmee Sosame geconfron-
ren. “Als mensen niets om handen hebben, zullen
teerd wordt. Frank De Coninck, voorzitter van
ze gegarandeerd opnieuw de wapens opnemen”.
Caritas in Belgium, voormalig ambassadeur en
Oswald Musoni verwees daarbij naar de woorden
speciaal gezant voor België voor de streek van de
van Paus Paulus VI: “Ontwikkeling is het nieuwe
Grote Meren, gaf zijn visie over de politieke hinder-
woord voor vrede”.
p.
10 74
Nieuwsbrief
Armoede WIE ARM IS, ONDERBENUT GEZONDHEIDSZORG In 2010 en 2011 ging 20 procent van de mensen met een leefloon (en hun gezinnen) naar de tandarts voor een preventief mondonderzoek. Niet-leefloners deden dat dubbel zoveel. CM vond verklaringen hiervoor door de ervaring van haar diensten Maatschappelijk Werk aan te vullen met input van enkele armoedeverenigingen. De kostprijs, vaak cash te betalen, speelt
Mensen in armoede gaan maar de helft zo vaak naar de tandarts
hier zeker een rol. Ook de vrees voor de prijs van een vervolgbehandeling (bvb. een beugel) speelt mee.
voor een preventieve controle dan
Dat kan vreemd lijken, want sommige maatregelen beperken
anderen. Ze gaan ook minder
de kostprijs voor tandzorg, zoals de gratis tandzorg tot de 18e
naar de huisarts en vaker naar
verjaardag voor iedereen en de volledige terugbetaling van het mondonderzoek en tandsteenverwijdering voor mensen met
de spoeddienst, zo wijst een CM-
verhoogde tegemoetkoming (o.a. leefloners) tussen de 18e
studie uit. “Dat is in het nadeel
en 63e verjaardag die het jaar ervoor ook naar de tandarts
van de mensen in kwestie. Maar ook voor de betaalbaarheid van
gingen. Maar ook het gebrek aan informatie speelt een rol. Mensen in armoede geven aan dat ze de regels niet kennen, vaak omdat de informatie niet bij hen geraakt of niet duidelijk
ons model op de langere termijn
gecommuniceerd wordt. Een laatste verklaring is wellicht dat
vormt dit een probleem. Dit is een
mensen in armoede veel urgente problemen hebben waarvoor
bijkomend signaal dat we de strijd
een oplossing zich opdringt, waardoor er minder aandacht is voor de preventie van mogelijke problemen in de toekomst.
tegen de sociale ongelijkheid in de gezondheidszorg moeten opvoeren. Daar wint iedereen bij”, stelt CMvoorzitter Marc Justaert.
M inder
naar huisarts , meer naar spoed
Mensen in armoede gaan ook minder naar de huisarts. 63 procent van de leefloners ging in 2011 minstens eenmaal naar de huisdokter, bij niet-leefloners was dit 9 procent meer. Dat ondanks het feit dat verschillende studies al aangeven dat mensen in armoede ongezonder zijn. Ook hier spelen bovenvermelde factoren een rol: vrees voor de kostprijs, de verwachte kostprijs van de opvolgbehandeling (bvb. medicatie, naar de specialist), en het ge-
© Isabelle Pateer, Otherweyes
brek aan informatie. Een lichtpunt in dit verband zijn ongetwijfeld de wijkgezondheidscentra: zij slagen er in om met hun laagdrempelig aanbod toch bijna 12 procent van de leefloners te bereiken. Wie een leefloon ontvangt, gaat ook vaker naar de spoeddienst, dan wie geen leefloon krijgt (resp. 24 procent en 15 procent). Deze duurdere vorm van gezondheidszorg blijkt meer vertrouwen te krijgen van mensen met een leefloon. Dat daar de rekening niet meteen moet betaald worden, speelt ongetwijfeld een rol. Ook zijn de wachtdiensten van huisartsen nog niet overal even toegankelijk.
p.
11 74
Nieuwsbrief
behandeling. Ten tweede zien we dat, wanneer er gezondheidsproblemen optreden, mensen in armoede zorg uitstellen, waardoor de behandeling ook intensiever – en dus duurder - wordt. Tot slot is de spoeddienst een duurdere vorm van zorg, die
O nderbenutting De voorzitter van CM, Marc Justaert, maakt zich zorgen bij deze cijfers. “Mensen met een laag inkomen zouden, zoals elke Belg, naar de huisarts
in bepaalde gevallen beter kan opgevangen worden door de huisarts, al dan niet via de wachtdienst”, zegt Justaert. Een efficiënter gebruik van gezondheidszorg door patiënten, maakt middelen vrij en komt op die manier iedereen ten goede, vindt CM.
of tandarts moeten kunnen stappen wanneer dat
“Deze cijfers tonen datgene aan waar Caritas
nodig is. We kunnen het niet aanvaarden dat onze
Vlaanderen al vijf jaar rond werkt”, zegt Dominic
gezondheidszorg voor hen minder toegankelijk is”.
Verhoeven, directeur van Caritas Vlaanderen. “De
Ook voor de betaalbaarheid van het systeem vindt
gezondheidszorg is nog steeds niet voor iedereen
CM de cijfers problematisch. “Ten eerste is voorko-
toegankelijk. Om het met de woorden van Elise Hen-
men altijd goedkoper dan genezen. Voor elke euro
in, die het onderzoek van CM uitgevoerd heeft te
die we investeren in preventie en een efficiënte
stellen: ‘Op vlak van gezondheid is niet iedereen ge-
communicatie daarvan, sparen we er twee uit voor
lijk’. Dat heeft dit onderzoek zeker en vast bewezen”.
De Christelijke Mutualiteit doet drie voorstellen om de sociale ongelijkheid in het gebruik van gezondheidszorg weg te werken: 1. Het belang van de eerstelijnszorg (de huisarts) en preventie (bvb. tandzorg) dient van jongs af onder de aandacht gebracht te worden. CM beveelt aan dat het onderwijs aan deze thema’s aandacht besteedt. 2. Een verdere automatisering van de rechten voor mensen uit sociale categorieën, zoals de automatische toepassing van de derdebetalersregeling (waarbij de patiënt enkel het remgeld betaalt) en de pro-actieve opsporing van gerechtigden op het Omnio-statuut door de ziekenfondsen versterken via een automatisch signaal van de belastingsadministratie. 3. Een betere afstemming tussen de huisartsenwachtpost en de spoedgevallendienst van het ziekenhuis met het oog op een optimaler gebruik bij spoedgevallen.
I nzetten
op toegankelijkheid en gezondheidspromotie
Caritas Vlaanderen onderschrijft de drie voor-
Verder blijft Caritas Vlaanderen ijveren voor een
stellen van de Christelijke Mutualiteit, al gaat zij
betere en patiëntgerichte communicatie. Heldere
nog een stap verder. “Wij vragen een maximum
communicatie die de patiënten op het juiste mo-
voor cash-betalingen in de eerstelijnszorg en bij
ment bereikt, kan een hefboom zijn in de armoe-
specialisten. Vanaf een wettelijk vastgelegd be-
debestrijding binnen de zorgsector. Over dit on-
drag, moet dan gewerkt worden met bancaire
derwerp werkt de organisatie momenteel aan een
betalingen. Daarnaast moet elke patiënt een uit-
publicatie, die aan het einde van dit kalenderjaar
gebreid overzicht krijgen van elke geneeskundige
moet worden voorgesteld.
verstrekking”, aldus Dominic Verhoeven. “Ook wij onderschrijven al jaren een geautomatiseerd der-
Thijs Smeyers
debetalerssyteem. Eenzelfde methode als bij de
Stafmedewerker Armoede in de Zorgsector Caritas in Belgium | Vlaanderen
apotheker, moet mogelijk zijn. Op basis van je SISkaart krijg je er als patiënt meteen de juiste prijs. Zo glipt niemand door de mazen van het net.”
Elise Henin Departement Onderzoek en Ontwikkeling Christelijke Mutualiteit / Mutualité Chrétienne
p.
12 74
Nieuwsbrief
ARMOEDE (op den) BUITEN Armoede op het platteland is minder zichtbaar. Veel plattelandsbewoners durven niet met hun problemen naar buiten komen uit schaamte. In een kleinere dorpsgemeenschap is er minder anonimiteit en mensen zetten er niet snel de stap naar de for-
De geur van vers gemaaid gras
mele hulpverlening. Dit maakt dat armoede er minder meetbaar
en pas geoogst koren. Genieten
is, en daardoor ook minder zichtbaar en vaak vergeten …
van mooie landschappen en
Met de campagne ‘Armoede (op den) buiten’ wil Welzijnszorg
vergezichten. Een toevluchtsoord
deuren openen en de problematiek van plattelandsarmoede
van rust uit het drukke stadsleven. Gemoedelijkheid en persoonlijke contacten. Het platteland op zijn mooist. Het platteland als een
naar buiten brengen.
D iensten
en voorzieningen
Een klein buurtwinkeltje, de warme bakker, de groenteboer, de
idyllische plaats. Onzichtbaar en
beenhouwer en het café verdwijnen her en der uit het dorpsbeeld.
verborgen in dit plaatje is de harde
Mensen moeten richting de dichtstbijzijnde grotere gemeente of
realiteit van een leven in armoede.
stad om hun boodschappen te doen. Ook post- en bankkantoren, zorg- en onderwijsinstellingen, sport- en culturele centra trekken weg. De bereikbaarheid van heel wat diensten en voorzieningen wordt steeds minder vanzelfsprekend.
Het sociale weefsel verzwakt op die manier. Diensten en voorzieningen zijn net die plaatsen waar mensen over koetjes en kalfjes kunnen praten, waar ze een sociaal netwerk kunnen uitbouwen. Een zwakker sociaal netwerk verhoogt de kansen op vereenzaming en sociaal isolement.
“De medewerkers van Kind en Gezin komen aan huis als je het vraagt. Voor de spuitjes moet je wel naar het bureau van Kind en Gezin in het centrum. Ik kan niet met de auto rijden, dus ik zou met de bus naar het centrum moeten. Met 4 kinderen is dat niet simpel. Daarom ga ik voor de spuitjes naar de huisdokter hier dichtbij. Ik moet dan wel een consultatie betalen terwijl Kind en Gezin gratis is.” (getuigenis Welzijnsschakels)
M obiliteit Voldoende mogelijkheden hebben om je te kunnen verplaatsen, is belangrijk voor de leefbaarheid van kleinere dorpen en gemeenten, zeker gezien het wegtrekken van diensten en voorzieningen. Niet iedereen beschikt over een wagen. De bus brengt mensen wel van en naar grotere steden, maar de verbindingen zijn vaak slecht en beperkt. Een belbus blijkt jammer genoeg geen soelaas te bieden.
p.
13 74
Nieuwsbrief
Op het platteland is er steeds meer sprake van
maken van sociale woningbouw op het platteland
vervoersarmoede. Vervoersproblemen beknotten
moet wel hand in hand gaan met goede, en vlot
mensen in het volwaardig kunnen deelnemen aan
bereikbare, dienstverlening.
het openbare leven of zelfs te voorzien in hun basisbehoeften. Voor sommige bewoners is het dan
“Vorig jaar met de vrieskou zat ik in tempe
ook een extra factor in het sociale isolement.
raturen van 7 graden. Het huis is oud en niet afgewerkt. Deze winter heb ik me een
“Voor mij is boodschappen doen een pro
tank stookolie kunnen aanschaffen. Die was
bleem. Ik heb rugproblemen, dus zware din
jammer genoeg al op in januari. Nu heb ik
gen kan ik niet zelf dragen. De buurtwinkel
een houtkachel en koop ik zakjes brandhout.
levert aan huis maar hij heeft geen drinken.
Ik wacht tot ’s avonds 20 uur om de kachel
Daarbij is het veel duurder dan het groot
aan te steken.”
warenhuis. Ik heb geen eigen wagen, ik ben
(getuigenis Welzijnsschakels)
aangewezen op openbaar vervoer. Een bus die stopt aan het goedkope warenhuis zou een oplossing zijn.” (getuigenis Welzijnsschakels)
Wil je meer weten over de problematiek van plattelandsarmoede? Op
http://www.welzijnszorg.be/onze-pijlers/
campagne vindt u meer informatie over de cam-
L okaal
armoedebeleid
pagne, een uitgebreid dossier en het beschikbare campagnemateriaal.
Financieel hebben veel plattelandsgebieden het moeilijk, wat een invloed heeft op hun bestuurskracht. De keuze van een lokaal bestuur voor een sterk armoedebestrijdingsbeleid is niet steeds eenvoudig. Wanneer armoede minder zichtbaar
December: wintermaand, campagnemaand en
is, leeft dit bovendien minder bij de inwoners. Toch
SOEP OP DE STOEP-MAAND!
moeten ook gemeenten op het platteland duidelijk
Warme soep. Lekker, gezond en een warm ge-
kiezen om armoede uit te sluiten.
baar dat niet veel moeite kost. Dat is de basis van Soep op de stoep.
“Je vindt nergens informatie over. Als je op
Steeds meer mensen leven op of onder de
het gemeentehuis iets vraagt, zullen ze ant
armoedegrens. Ze ervaren dagelijks dat ze
woorden maar je moet het zelf eerst vragen.
er niet bij horen en worden afgesloten van de
Wij zijn zelf moeten gaan vragen waar het
meest noodzakelijke basisvoorzieningen.
OCMW is.”
Met onze jaarlijkse Soep op de stoep-actie vra(getuigenis Welzijnsschakels)
gen we aandacht voor de armoedeproblematiek en zamelen we geld in om lokale armoedeprojecten te ondersteunen.
H uisvesting
Want armoede bestaat … ook in België. Doe jij ook mee?
Op het platteland zijn betaalbare huizen vaak talrij-
Op www.soepopdestoep.be
ker in vergelijking met het aanbod in de steden. Dit
vind je alle informatie over
trekt mensen in armoede aan. Maar de kwaliteit
de soepactie, kan je je
van de woningen weerspiegelt deze lage prijs. Extra
actie registreren en
hoge energieprijzen doen de lagere huurprijs teniet.
kan je een gratis
Daarnaast is het aanbod op de sociale huisves-
‘Soep op de stoep’
tingsmarkt in landelijke gebieden erg beperkt en
promopakket bestellen.
vallen veel kwetsbare mensen uit de boot. Werk
p.
14 74
Nieuwsbrief
Vrijwilligers DRAAIBOEK: STAPPENPLAN VOOR EEN GOED DRAAIENDE VRIJWILLIGERSWERKING: VAN MINIMUMUITRUSTING TOT DROOMSCENARIO Het draaiboek is een werkdocument met praktische tips en te gebruiken volgens de eigen cultuur en bestaande vrijwilligerswerking. Sommige voorzieningen hebben een jarenlange traditie in het werken met vrijwilligers, in andere voorzieningen
Voorzieningen die het geluk hebben een goed draaiende
staat de vrijwilligerswerking in zijn kinderschoenen. Voor de ene is het opmaken van een visie aan de orde, anderen hebben praktische vragen over bijvoorbeeld het aanwerven van
vrijwilligerswerking te hebben,
vrijwilligers. Daarom de titel van het draaiboek: Stappenplan
weten dat vrijwilligers voor heel
voor een goed draaiende vrijwilligerswerking: van minimumuit-
veel meerwaarde kunnen zorgen. Maar het gaat niet vanzelf. Vrijwilligers op een goede manier
rusting tot droomscenario. Het draaiboek is in eerste instantie gericht naar de ouderenzorg aangezien het is ontstaan uit het CERA-project ‘Anders ouder worden’, maar is bruikbaar voor zorgvoorzieningen in andere sectoren.
omkaderen, vraagt een investering vanuit de voorziening. Hoe dat
Ter info:
concreet in zijn werk gaat, vatte
Het draaiboek kwam tot stand in het
Present samen in een draaiboek
kader van het CERA-project ‘Anders
gericht naar besturen, directies en vrijwilligersverantwoordelijken van zorgvoorzieningen.
ouder worden’. Via dit project wou CERA innoverende projecten voor kwetsbare ouderen ondersteunen. Dit project liep van 2010 tot 2012. De eindresultaten werden in de vorige nieuwsbrief besproken.
W aarom
kiest u voor vrijwilligers in uw voorziening ?
In het eerste deel herhalen we nog eens waarom Present gelooft in vrijwilligerswerk in de zorgsector. Voor ons betekent de aanwezigheid van vrijwilligers in de zorg het verschil tussen ‘welvaart’ en ‘welzijn’. De vrijwilligers accentueren de menselijke kant van de zorg, zonder daarbij de taken van het personeel over te nemen. Als zorgvoorziening is het interessant om met vrijwilligers te werken: ze brengen de buitenwereld binnen en zijn ambassadeurs van de voorziening in die buitenwereld.
p.
15 74
Nieuwsbrief
communicatie naar vrijwilligers - maar zeker ook naar de personeelsleden - en het beste uit de vrijwilligers naar boven halen. Dit kan door tijd te nemen om de mens achter de vrijwilliger te leren kennen, zijn talenten op te sporen en te bekijken waar deze het best kunnen ingezet worden in de voorziening. Wanneer een voorziening creatief durft te denken, is enorm veel mogelijk! Het draaiboek bevat een heleboel praktische informatie over het rekruteren van vrijwilligers, kennismaking en onthaal, selecteren, begeleiden, erkennen, bedanken en vormen. We schudden deze tips niet zomaar uit onze mouw maar haalden de mosterd uit diepte-interviews met vrijwilligersverantwoordelijken en uit de vormingen die we organiseren. Daar wordt telkens rond cases gewerkt, meegebracht door de deelnemende vrijwilligersverantwoordelijken. De creatieve oplossingen die hier gevonden worden, hebben ons geïnspireerd bij het schrijven van dit draaiboek. Als toemaatje voegen we wat informatie toe over de kosten van een vrijwilligerswerking, de wetgeDe inzet van vrijwilligers betekent een meerwaarde voor alle bewoners en patiënten en zeker voor diegene die in mindere mate kunnen rekenen op familie en vrienden. Maar die meerwaarde is niet gegarandeerd. Wij zijn ervan overtuigd dat een goede vrijwilligerswerking maar tot stand kan komen wanneer er een gedragen visie is en wanneer een vrijwilligersverantwoordelijke wordt aangeduid. Dit zijn de twee pijlers die in het draaiboek uitgebreid aan bod komen. Het draaiboek bevat een vragenlijst die kan helpen om tot een visie te komen. Een functieprofiel en een lijst met nodige vaardigheden voor een vrijwilligersverantwoordelijke helpen u de juiste persoon te vinden.
In
de praktijk …
Wanneer de vrijwilligerswerking op deze twee pijlers kan steunen, kan het beleid opgemaakt worden. Dit is nodig om een vrijwilligersvriendelijk klimaat te creëren waarbinnen vrijwilligers gemotiveerd zijn én blijven. Het gaat hier over een duidelijke plaats voor de vrijwilligers in de werking - in theorie (organigram) en praktijk-, veel en goede
ving en enkele creatieve ideeën. Door onze contacten met de werkvloer, beseffen we dat het niet evident is om dit alles waar te maken. Daarom brachten we op het einde van het draaiboek de aanbevelingen samen waarvan we doorheen het project aanvoelden dat deze noodzakelijk zijn om tot ‘het droomscenario’ te kunnen komen.
p.
16 74
Nieuwsbrief
Geïnteresseerd? Het draaiboek is gratis te downloaden op de website van Present: www.presentweb.be, bij ‘Publicaties’. Zin in meer? Op diezelfde website, ook onder publicaties, vindt u –– ‘In gesprek met vrijwilligersverantwoordelijken’, de samenvatting van de diepte-interviews met vrijwilligersverantwoordelijken uit de ouderenzorg met nog meer ideeën en tips. –– ‘Tips voor een goed draaiende vrijwilligerswerking’ die in het Europees jaar van het vrijwilligerswerk 2011 verstuurd werden naar alle directies en besturen van woonzorgcentra. Ook deze publicaties zijn geschreven vanuit de ouderenzorg doordat ze kaderen in het CERA-project maar zijn zeker bruikbaar in de andere sectoren. Lieve Coorevits, stafmedewerker Vrijwilligerswerk Caritas in Belgium | Vlaanderen
p.
17 74
Nieuwsbrief
Pastoraal & Identiteit Pastorale Perspectieven. Driemaandelijks vaktijdschrift voor en door pastores PP 160: LEGITIMERING VAN PASTORALE ZORG Terreinverkenning in GGZ en OPH Het herfstnummer van Pastorale Perspectieven snijdt een heel belangrijk, maar tegelijk relatief onontgonnen thema aan: de legitimering van pastorale zorg. De redactieraad wil met dit nummer aangeven dat het van groot belang is om na te denken over de legitimering van pastorale zorg, en wel vanuit verschillende perspectieven en aan de hand van verschillende strategieën. Deze nadruk op de nood aan legitimatie zal sommige lezers misschien verrassen. In de hedendaagse zorgsector moet álles gemeten en geregistreerd worden, vanuit (onder andere) een legitimeringslogica. Pastorale zorg daarentegen vertrekt vanuit een vrijplaats die niet aan deze logica onderhevig zou zijn. Maar niets is minder waar, althans niet vandaag. Net zoals de andere dimensies van goede integrale zorgverlening, moet ook de aanwezigheid van de spirituele dimensie zich rechtvaardigen, en dit kan op verschillende manieren. De efficiëntie en de zinvolheid van haar tussenkomsten kan en moet – waar mogelijk – gemeten worden, om zo argumenten te verzamelen voor de beleidsopties die in de voorziening genomen worden. De bijdrage van spirituele zorg aan de kwaliteit van de zorg moet op een adequate wijze bevraagd worden, bijvoorbeeld in de patiënt/cliënt-bevragingen van de voorziening, om op die manier de eigen waarde en betekenis voor het voetlicht te brengen. Ook wanneer we het thema vanuit een macroperspectief bekijken, zien we de noodzaak tot legitimering opduiken. In Vlaanderen zijn vandaag ongeveer 500 pastores werkzaam in ziekenhuizen, ouderenzorgvoorzieningen, geestelijke gezondheidszorg of in de sector ondersteuning voor personen met een handicap. Drie jaar geleden waren dat er meer dan 600 en in 2007 stond de teller nog op een kleine 700. Deze daling is deels te wijten aan het veranderende profiel van de pastor, of spiritueel zorgverlener. Er vindt een verjonging en een vervrouwelijking plaats. De groep (oudere) aalmoezeniers – vaak in woonzorgcentra – was in 2007 nog relatief groot, maar is de afgelopen jaren sterk geslonken. Het is een uitdaging om daar waar plaatsen vacant worden, bijvoorbeeld omdat de aalmoezenier stopt, te zorgen voor opvolging. De directie moet er voor kiezen om de vacante plaats te behouden en er moeten ook goede kandidaten beschikbaar zijn: geen eenvoudige zaak. De daling moet natuurlijk ook gezien worden tegen de achtergrond van de groeiende financiële druk op de zorg- en welzijnssector. Men hoeft geen expert ter zake te zijn om te zien dat er in de laatste jaren steeds meer bespaard moet worden in allerhande sectoren, ook in de gezondheidszorg. Daarom wordt er gekeken naar – onder andere – het kostenplaatje van de pastorale zorg. Het valt ons op dat bij iedere besparingsronde mandaatruimte verdwijnt, samen met andere zaken, zoals werkingsbudget, vormingsmogelijkheden of zelfs de kapel in de voorziening. Tegen deze logica ingaan vereist sterke argumenten. Zoals de ondertitel van het nummer aangeeft, gaan we op terreinverkenning in de sectoren van de geestelijke gezondheidszorg en van de sector ondersteuning voor personen met een handicap. Onze gidsen daarbij zijn Koen De Fruyt (pastor in PC Sint Amandus Beernem, en stafmedewerker op het provincialaat Broeders van Liefde Gent), Roeland Polspoel (pastor in PC Sint Annendael Diest) en André De Decker (Algemeen directeur in DVC Heilig Hart Deinze).
p.
18 74
Nieuwsbrief
Gezondheid & Welzijn LEIDERSCHAP IN DE SOCIAL PROFIT HISTORISCHE SITUERING Binnen de social profit is leiderschap geen evident thema. De schroom rond leiderschap is te begrijpen vanuit historische ontwikkelingen binnen de samenleving die een bijzondere kleur kreeg in de social profit. We lichten ze even toe.
Binnen de social profit is
Halverwege de 20ste eeuw was Vlaanderen nog niet ontvoogd. De samenleving kende nog een ordening via instituten, duidelijke
leiderschap geen evident thema.
rollen en posities waarbij autoriteit nog een evidentie was. Dit
De schroom rond leiderschap is
verschijnsel deed zich ook voor in de social profit. Ook hier was
te begrijpen vanuit historische ontwikkelingen binnen de samenleving die een bijzondere
directief leiderschap een evidentie. Wanneer in de samenleving de ontvoogding zich inzet en autoriteit in vraag gesteld wordt, zien we ook ontwikkelingen op visie in leiderschap. In de social profit doet dit verschijnsel zich
kleur kreeg in de social profit. We
eveneens voor. Er wordt gekozen voor experten. Het waren de
lichten ze even toe.
hulpverleners die opvielen door hun inzet en prestaties op het werkveld. Deze nieuwe leidinggevenden zagen hun nieuwe rol als mogelijkheid om de kwaliteit van hun werking te verhogen. Zij zetten vooral in op inhoud van het werk. Naar de medewerkers toe zetten ze ook hun skills in waarover ze vanuit hun opleiding beschikten: hulpverleningsvaardigheden. Zij gingen zwaar inzetten op ondersteuning van hun medewerkers en hoopten dat hun eigen voorbeeldgedrag naar de cliënt richting zou geven. Aansturing was uit den boze, er was zelfs sprake van enige allergie ten aanzien van directiviteit.
Vandaag de dag zien we nog de naweeën van dit verschijnsel. Het is nog niet gebruikelijk om leidinggevenden te selecteren op leidinggevende capaciteiten. Voor vele leidinggevenden brengt de nieuwe rol dan ook een persoonlijke worsteling met zich mee.
COACHEND LEIDERSCHAP Definitie Coachend leiderschap kan men definiëren als leiderschap waar men inzet op eigenaarschap. Er wordt aangestuurd op output (wat moet je realiseren?) en gecoacht op ontwikkeling van professionele groei. Het kunnen inzetten van talenten en het tot ontwikkeling brengen van competenties is de focus van de ondersteunende acties van de leidinggevende. Deze definitie brengt een aantal consequenties met zich mee voor de rol van de leidinggevende. We sommen er enkele op: • De leidinggevende neemt zijn rol als aanstuurder nadrukkelijk op. Hij formuleert de criteria waar het resultaat aan moet voldoen (geen persoonlijke willekeur, maar gekoppeld aan visie en missie van de organisatie) en volgt ook op in welke mate deze gerealiseerd worden.
p.
19 74
Nieuwsbrief
leiderschapsvaardigheden. Het verlaten van de expertenrol en het ontwikkelen van hun rol als leidinggevende en coach. Leidinggevenden laten zich vanuit hun verantwoor• De medewerker is eigenaar van het uitvoerende werk. Dit betekent dus dat de medewerker gevraagd wordt om expertise te ontwikkelen en in te zetten om de gevraagde resultaten
delijkheidsgevoel nogal eens wat taken opsolferen. Het is van belang om na te gaan wat tot de eigen rol behoort en de eigen rol ook te definiëren en te communiceren naar iedereen die verwachtingen heeft.
te behalen. Het is niet de rol van de leiding-
In de social profit blijft de mythe dat het onmoge-
gevende om zelf expert te zijn. Hoe meer hij/
lijk is om resultaten te definiëren hardnekkig aan-
zij dit doet, hoe minder de medewerker uitge-
wezig. Dit is een misvatting, zij het dat de oefening
daagd wordt tot zelfontwikkeling en hoe minder
weliswaar moeilijker is dan wanneer je resultaten
eigenaarschap zich ontwikkeld.
met cijfers kan definiëren.
• De leidinggevende ondersteunt de medewerker door feedback te geven over de link tussen resultaat en handelen, te coachen waar de medewerker zijn/haar zelfsturing vastloopt en de condities te creëren om goed te kunnen werken. • In de social profit is teamwerking een veel voorkomend
gegeven.
De
leidinggevende
heeft een belangrijke rol om in te zetten op het coachen van het team. Resultaat van deze coaching dient te zijn dat de samenwerking vlot loopt, er een feedbackcultuur ontwikkeld wordt, conflicten benut worden en diversiteit
Te ontwikkelen vaardigheden Het is voor de hand liggend dat de leidinggevende zijn/haar communicatieve vaardigheden dient te ontwikkelen. Het geven van feedback, het duidelijk expliciteren van verwachtingen, nieuwsgierige vragen stellen, het actief luisteren, het spreken in gedragstermen… allemaal communicatieve vaardigheden die zorgen dat het belangrijkste tool van de leidinggevende, namelijk communicatie, ook effectief is.
een sterkte wordt. De teamcontext dient er
De communicatieve vaardigheden zijn de tool om
één te zijn waar leren centraal staat.
verbinding te kunnen maken. De kwaliteit van het relationele contact tussen leidinggevende en me-
Mythes en valkuilen In de social profit zien we vaak dat diversiteit van
dewerker, tussen leidinggevende en team zijn resultante van de graad van dialoog.
rollen niet tot ontwikkeling komt vanuit de mythe
Het omgaan met eenzaamheid. Iedere leiding-
dat iedereen gelijk is. Dat alle mensen gelijkwaar-
gevende staat deels buiten de groep die hij aan-
dig zijn hoeft geen betoog maar betekent niet dat
stuurt. Het gepast kunnen inzetten van afstand
we allemaal gelijk zijn. Diversiteit is een menselijk
en nabijheid, het loslaten, het er bij momenten
gegeven en diversiteit van rollen noodzakelijk om
alleen voorstaan zijn elementen die onlosmakelijk
de verschillende functies in een organisatie tot ont-
verbonden zijn met leiderschap.
plooiing te brengen. Zo is de rol van leidinggevende
Het reflecteren over de eigen rol is een belangrijke
een complementaire rol voor team en individuele medewerker.
opdracht voor de leidinggevende. Dit impliceert dat de leidinggevende in staat is om zijn/haar
De leidinggevende dient om te gaan met het ge-
werk zodanig te organiseren dat er ruimte is om
geven enerzijds aangesproken te kunnen worden
te reflecteren. In het reflecteren betrekt hij/zij
op het resultaat van het team en anderzijds een
de verwachtingen ten aanzien van zijn/haar eigen
rol te hebben om het leren van de medewerker te
rol, feedback van medewerkers, collega leidingge-
stimuleren. We zien nogal eens dat leidinggeven-
venden en de eigen leidinggevende en de resulta-
den de tendens hebben om over te nemen en zelf
ten op de werkvloer. De leidinggevende onderzoekt
op te lossen, vaak vanuit de motivering ‘dan is het
zijn/haar eigen aandeel en ontwikkelt alternatieve
vlugger gedaan en zeker in orde’.
acties. Dit reflecteren kan ook gebeuren in de
Leidinggevenden zijn veelal opgeleide hulpverleners.
vorm van het zich laten coachen.
Zij dienen dus afscheid te nemen van het hulpver-
Het innemen van een metapositie. Dit is noodzake-
lenersvak en hun vaardigheden om te turnen naar
lijk om het reflecteren waarvan hierboven sprake
p.
20 74
Nieuwsbrief
mogelijk te maken. Anderzijds dient de leidingge-
voor iedereen in de organisatie helderheid over wat
vende in de uitvoering van zijn/haar rol ten aanzien
er verwacht kan worden van leidinggevenden.
van de werking waar hij/zij leidinggevende is deze metapositie eveneens te kunnen innemen. De leidinggevende duikt niet in de inhoud van het team of de medewerker, maar focust op het kunnen doen van procestussenkomsten die medewerker en team krachtig maken als eigenaar van de inhoud.
De leidinggevende heeft een behoorlijk complexe opdracht. Hij heeft dus ook recht op duidelijke verwachtingen en op coaching. Leiderschap in de organisatie moet dus top down ontwikkeld worden. Leidinggevenden dienen dus ook goed aangestuurd, eigenaarschap te krijgen over hun verantwoorde-
Het formuleren van duidelijke verwachtingen in
lijkheidsgebied en gecoacht te worden. Dit is een
outputtermen. Het is fundamenteel belangrijk dat
wezenlijke ondersteuning om de eigen rol te kunnen
de leidinggevende de meetlat aanbrengt, definieert
ontwikkelen en te kunnen groeien als leidinggevende.
wat de professionele norm is. Deze expliciteren en opvolgen zijn cruciale acties in functie van het geven van een goede aansturing die enerzijds richting geeft en anderzijds eigenaarschap organiseert.
De eindverantwoordelijke in een organisatie staat voor de opdracht om een vorm van ondersteuning te organiseren die helpt om de eigen invulling van de rol van eindverantwoordelijke zodanig te
Het ontwikkelen van coachingvaardigheden. Mede-
ontwikkelen dat alle medewerkers stimulerende
werkers komen zichzelf tegen in hun job en de zelf-
contexten hebben om in te werken.
sturing blokkeert. De leidinggevende die verbinding heeft met zijn/haar medewerkers kan dan ook in de rol van coach optreden. Het is dan van belang om in staat te zijn om in gesprek te gaan met de medewerker op zodanige wijze dat die terug tot zelfsturing komt. De coach doet tussenkomsten die van die aard zijn dat de medewerker eigen mentale modellen in vraag stelt en ontwikkelt naar nieuwe eigen mentale modellen. Deze vaardigheden dienen ook ingezet in de coaching van het team.
Condities
BESLUIT Nog niet zo gek lang geleden was de leidinggevende in de social profit per definitie expert. Deze expertenrol voldoet niet meer aan de verwachtingen die leidinggevenden vandaag de dag moeten inlossen. Organisaties zijn complexer geworden, de inhoud van de werking eveneens, medewerkers zoeken naar zingeving in hun werk, er zijn voortdurende veranderingen… Het ontwikkelen van coachend leiderschap biedt een antwoord op
Er worden aan de leidinggevende dus heel wat
deze nieuwe roldefiniëring, maar stelt tegelijkertijd
verwachtingen gesteld. Om deze te kunnen inlos-
de leidinggevende voor heel wat uitdagingen.
sen zijn er twee belangrijke condities die een leidinggevende ondersteunen in zijn/haar rol.
Michel ROSIUS is gegradueerde in de orthopedagogiek en systeem- en communicatie therapeut. Hij
Het is aan de organisatie om een visie op leider-
heeft ruime ervaring in het coachen van groepen
schap te ontwikkelen. Vele organisaties hebben al
en personen binnen een professionele context en in
een visie ontwikkeld op de werking vanuit de missie.
het leidinggeven, zowel op teamniveau als op direc-
Gezien de leidinggevenden een rol hebben in het
tieniveau. Binnen VOCA Training & Consult richt hij
creëren van de gepaste condities om de missie te
zich op thema’s als communicatie en leidinggeven,
realiseren, zijn organisaties ook genoodzaakt om
begeleiden van veranderingsprocessen, teambege-
een visie op leiderschap te ontwikkelen. Dit geeft
leiding en individuele coaching.
OPEN OPLEIDINGEN VOCA TRAINING & CONSULT IN SOCIAL PROFIT: De essentie van leiderschap in de zorg Deinze, 14, 15 november en 19 december 2013 Effectieve communicatie voor leidinggevenden Wilrijk, 10 en 11 oktober 2013 Coachen: jezelf coachend leiden Leuven, 21 en 22 november 2013
Voor meer info: VOCA Training & Consult Diestsepoort 1, 3000 Leuven T 016 40 41 01 * E
[email protected]
Bezoek ook onze website: www.voca.be
p.
21 74
Nieuwsbrief
OP MAAT VAN JE ORGANISATIE: Met je team op zoek naar een nieuw elan Je team draait wel maar toch. Als jullie samen gaan eten is het best gezellig maar op de werkplek komt het toch niet echt op dreef. Dezelfde discussies duiken geregeld op: Je team zit in de knel. Je hebt al allerlei acties geprobeerd maar het blijft vechten tegen de bierkaai. • In je team zitten taboes. • Sinds het vertrek van 1 teamlid komt het team niet meer op dreef. • Je bent nieuwe leidinggevende van een reeds lang bestaand team. Het lukt niet echt om verbinding te maken. Je wordt niet echt aanvaard. • Het lijkt wel of er een generatiekloof is in je team. De anciens en de nieuwe, steeds weer discussie... • Op de vergadering wordt altijd over de cliënten gesproken, nooit over samenwerking. Maar in de wandelgangen… • We maken wel afspraken maar telkens weer… • Het zit potvast. Er wordt nog nauwelijks met elkaar gesproken. En als er gesproken wordt escaleert het. We ontwikkelden hiertoe de methodiek van sculpting als instrument om teams te begeleiden. Deze methodiek is een krachtig instrument om op één dag: Met je team een uitdagend toekomstbeeld te creëren. • Met je team acties uit te werken die van dit beeld realiteit maken. • De samenwerking in je team een krachtig impuls te geven. • Iedereen tools te geven om zijn/haar eigen invloed constructief in te zetten. • De krachten van het team te mobiliseren. • Alternatieve mogelijkheden te creëren voor het huidig teamfunctioneren. Voor meer informatie contacteer Michel Rosius: T 016 40 41 01 - E
[email protected]
Jongelui en ouderen vinden elkaar terug bij de start van het schooljaar Begin dit jaar startte Zorgnet Vlaanderen het project ‘Dialoog
Meer en meer slaan woonzorgcentra de handen in elkaar met scholen, vrijetijdsverenigingen en andere organisaties om samen leuke en
tussen jong en oud – Uit het leven in het woonzorgcentrum gegrepen’ (1). Het brengt de bereidheid van de jongere generatie om de oudere generatie bij te staan, en omgekeerd, in kaart. Soms lijkt het of ze twee aparte werelden vormen, maar de praktijk toont dat het ook anders kan.
educatieve projecten op te zetten. Alles is mogelijk: van een kinderdagverblijf
Alleen voordelen voor jong én oud
in het woonzorgcentrum tot samen
Intergenerationeel samenwerken vraagt tijd en energie van perso-
turnen met de kleuters of het haar
neel, maar die inspanning weegt niet op tegen de positieve erva-
laten verzorgen door middelbare
ringen. Ouderen die geconfronteerd worden met een toenemende
scholieren. Zelfs de wisselwerking met
zorgbehoevendheid, worden door deze projecten aangesproken
personen met dementie blijkt succesvol.
op hun vaardigheden, kennis, wijsheid en zorgende houding. Ze
Zorgnet Vlaanderen verzamelde originele praktijkvoorbeelden in een inspiratieboek en een aantal beeldreportages, gekoppeld aan concrete do’s-and-don’ts.
leven op en hun zelfvertrouwen krijgt een flinke duw. De jongeren leren deze andere kant van de ouderen kennen, waardoor ze hun onwennigheid overwinnen en een positiever beeld krijgen van de bewoners. Ze leren dat de zorgbehoevendheid slechts een deel is van de oudere en dat het bovenal mensen zijn met een bijzondere levenservaring die al hun respect verdienen.
p.
22 74
Nieuwsbrief
Succesfactoren
Praktijkvoorbeelden Na een oproep bij de ouderenzorgvoorzieningen
Uit de voorbeelden die de woonzorgcentra aan-
naar concrete en inspirerende voorbeelden van
reikten, kunnen alvast een paar belangrijke tips
intergenerationele initiatieven in hun voorziening,
onthouden worden:
stroomden de reacties binnen.
–– Zorg ervoor dat het project loopt over een
–– Peuters en kleutertjes op bezoek: in Veilige
langere termijn. Kortstondige of eenmalige
Have in Aalter vind je sinds mei een kinderdag-
contacten kunnen een veeleer negatieve im-
verblijf in het woonzorgcentrum. De ouderen le-
pact hebben op het beeld dat jongeren van
ven op bij het zien en horen van het jong geweld
de oudere generatie hebben. Beide generaties
en komen steevast de kindjes groeten wanneer
moeten voldoende tijd krijgen elkaar beter te
ze op wandel zijn. In Lochristi komen de kleuter-
leren kennen.
tjes van de eerste kleuterklas maandelijks over
–– Start geleidelijk aan en probeer niet ineens
de vloer bij personen met dementie om samen
verschillende doelgroepen naar het woonzorg-
bewegingsoefeningen te doen of te knutselen.
centrum te halen. Eens de samenwerking goed
Zij blijken het uitzonderlijk goed met elkaar te
van start ging, is het uiteraard wel mogelijk er
kunnen vinden. De kleutertjes oordelen immers
een tweede of derde leeftijdsgroep bij te halen.
nog niet over een bepaald gedrag en denken
–– Breng de wensen van de doelgroep duidelijk in
niet in termen van “normaal” of niet.
kaart: kleuters voelen zich uiteraard geprikkeld
–– Samenwerken met de lagere school: in Bas
door andere activiteiten dan jongeren uit de
sevelde krijgen kinderen en leerkrachten elke
lagere of de middelbare school. Verlies ook de
middag de kans om samen met de ouderen een
noden van de ouderen niet uit het oog.
warme maaltijd te eten in het restaurant van het
–– Een direct contact tussen jong en oud is on-
woonzorgcentrum. In Zomergem gaan leerlingen
ontbeerlijk. Het is dus aan de initiatiefnemers
uit het derde leerjaar samen met de bewoners
om activiteiten uit te denken die de interactie
op schoolreis naar het Dolfinarium. Sommige
stimuleren en waaruit niet alleen de jongeren
woonzorgcentra organiseren in de zomermaan-
maar ook de ouderen wat halen.
den zelfs kampen voor jongeren in huis
–– Intergenerationeel samenwerken is geen tus-
–– Ook met middelbare scholieren zijn er raakvlakken:
sendoortje: het vraagt enige tijdsinvestering
in wzc Maria Boodschap in Niel trekken de ou-
van het personeel. Alles moet uiteraard goed
deren al eens naar de opleiding Haartooi voor
besproken en gepland worden.
een beruchte ‘watergolf’). In wzc Aqua Vitae in Gijzegem betrekken de scholieren de ouderen bij hun eindwerk en organiseren ze allerlei sportactiviteiten voor hen.
Meer over de inspirerende voorbeelden in het inspiratieboek: www.zorgnetvlaanderen.be (rubriek publicaties). Bekijk de beeldreportages op www.youtube.com/zorgnetvlaanderen.be.
(1) Een project binnen de campagne ‘Vroeger nadenken over later’ van de Koning Boudewijnstichting. Meer info: Catherine Zenner, stafmedewerker pers & communicatie Zorgnet Vlaanderen, 0478 99 53 11
p.
23 74
Nieuwsbrief
WIJ STEUNEN HET NIEUW EUROPEES NETWERK ‘SPECIAL YOUTH CARE’ Op initiatief van het Vlaamse Agentschap Jongerenwelzijn werd
S tartvergadering
in schoot van
ENSA- netwerk
op 5 september 2013 een nieuw
Deze startvergadering vond plaats tijdens de Algemene Vergade-
Europees netwerk voor de sector
ring van ENSA, het Europees netwerk van regionale overheden met
jeugdzorg gelanceerd onder de naam ‘Plat-form Special Youth Care’. De koepels Vlaams Welzijnsverbond,
sociale bevoegdheden. Kenniscentrum Sociaal Europa stond in voor de inhoudelijke ondersteuning en de netwerking van dit initiatief. Jeugdzorg, jeugdsanctierecht en sociaal beleid in het algemeen zijn stricto sensu geen bevoegdheden van het Europees beleid,
Pluralistisch Platform Jeugdzorg en
maar in de praktijk neemt de invloed van de Europese Unie ook
Jongerenbegeleiding waren mee
in de sociale sectoren steeds meer toe. Voor het sociale werk-
de drijvende krachten achter dit initiatief. 120 deelnemers uit 11
veld in het algemeen en de jeugdzorg in het bijzonder brengt die toenemende invloed niet enkel bedreigingen met zich mee, maar ook opportuniteiten. Het is dus ook voor de lokale en regionale
EU-landen waren aanwezig op de
overheden en dienstverleners uit de jeugdzorg noodzakelijk om op
startvergadering in Garda (Italië).
dit niveau actief te worden. Dit nieuwe platform zal in eerste in-
Ook de Europese Commissie was vertegenwoordigd en onderschreef het belang van dit nieuwe netwerk.
stantie een plaats zijn waar allianties kunnen worden opgebouwd tussen actoren uit de sector en een langetermijnstrategie kan worden bepaald. Op termijn kan het platform ook uitgroeien tot spreekbuis voor de sector op Europees niveau.
Stefaan Van Mulders, administrateur-generaal van het Agentschap Jongerenwelzijn: “Er zijn al heel wat Europese en nationale netwerken die werken rond de problematiek van kwetsbare jongeren, maar geen enkel netwerk brengt de actoren uit de overheden én de dienstverleners in de bijzondere jeugdzorg op Europees vlak samen. Daardoor is de sector en haar doelgroep afwezig en onzichtbaar in het Europese beleid! De brede steun van collega’s uit 11 EU-landen bevestigt dit.” Jan Bosmans, sectorcoördinator bijzondere jeugdzorg van het Vlaams Welzijnsverbond: “Door de oprichting van dit specifieke Europese platform voor ‘Special Youth Care’ worden eindelijk ook de jeugdhulpvoorzieningen op de Europese kaart gezet. Wederzijdse kennisdeling en uitwisseling van good practices over heel Europa worden nu echt mogelijk, maar ook de bekendmaking en het indienen van Europese projecten zullen hopelijk toegankelijker worden, we moeten in Vlaanderen die beschikbare middelen beter ontsluiten. Voor ons zullen het sociaal ondernemen in de jeugdhulp en de aanpak van jeugddelinquentie zeker items worden op de agenda van dit Platform. Nu kunnen we er aan beginnen, het Vlaams Welzijnsverbond zet hier graag zijn schouders onder !” Doelen van het ‘Platform Special Youth Care’ In de eerste fase van het platform zullen de leden samenwerken op vier niveaus: • Kennisdeling, data verzamelen en netwerking • Opvolgen en beïnvloeden van Europees beleid • Samenwerken aan grensoverschrijdende projecten in de jeugdzorg • ‘Slim netwerken’ met andere verwante netwerken en doelgroepen INFO: Jan Bosmans, 02 507 01 24
p.
24 74
Nieuwsbrief
Publicaties/aankondigingen 13 november 2013 | Netwerkdag racisme keren : Een boekje open over racisme EEN STUDIENAMIDDAG VAN KERKWERK MULTICULTUREEL SAMEN LEVEN OVER DE KRACHT VAN FICTIEBOEKEN OM RACISME TE KEREN. België is op enkele decennia multicultureel divers geworden. Maar is de literatuur ook mee verkleurd? Tijdens de 19e netwerkdag racisme keren staan we stil bij het diversiteitsgehalte van onze hedendaagse romans: krijgt etnisch-culturele diversiteit een plaats in fictieboeken voor kinderen, jongeren en volwassenen? Is racisme überhaupt een thema? Zijn er ook hoofdrollen weggelegd voor Marouchka, Mamadou en Manal? Hoe stereotiep of niet-stereotiep komt diversiteit in beeld? We wisselen ook uit over de rol die boeken kunnen spelen om racisme en vooroordelen te keren. Verschillende sprekers lichten toe hoe je in het onderwijs, in je leesgroep of vereniging met een boek aan de slag kan rond racisme. Ten slotte denken we na over de meerwaarde van auteurs met een migratieverleden in het streven naar een juistere weerspiegeling van diversiteit in kinder-, jeugd- en volwassenenboeken. Deze netwerkdag is een must voor boekenliefhebbers, leesgroepbegeleiders, leerkrachten lager en secundair onderwijs, boeken recensenten, en eenieder die iets in de strijd tegen racisme wil betekenen. Waar: Centrum voor stadspastoraal De Loodsen, Sint-Jacobsmarkt 43, 2000 Antwerpen. Wanneer: 13 november 2013, van 14u tot 17u. Inschrijven:
[email protected] Toegang: €7 Voor meer informatie en het volledige programma: www.kms.be
FEESTEN MET DE BUREN: UW JAARKALENDER 2014 Je leefomgeving is rijk, divers en je wilt meer te weten komen over al die culturen, religies en levensbeschouwingen om je heen. Je kent niet alle feestdagen, maar je bent er wel nieuwsgierig naar. In deze jaarkalender “feesten let de buren” zijn de feestdata opgenomen en kort uitgelegd. Binnenin vind je ook een overzicht van alle nuttige contact- en internetadressen van de vele religieuze groepen en levensbeschouwingen in Vlaanderen. Deze unieke kalender is handig voor thuis of op het werk, in de klas of in de vereniging. En een origineel cadeau met inhoud! Kostprijs: 8 euro. (kortingen vanaf 21 ex.)
[email protected]
p.
25 74
Nieuwsbrief
Koning Boudewijnstichting voerde het Expertisecentrum Krachtgericht Sociaal Werk van de Karel de Grote-Hogeschool een kwalitatief onderzoek uit naar de beleving en de verwachtingen van autochtone en allochtone kansarme ouders met betrek-
OUDERS UIT KANS ARME MILIEUS AAN HET WOORD OVER ZORG EN ONDERWIJS VOOR JONGE KINDEREN
king tot voorzieningen, begeleidingsinitiatieven en scholen voor kinderen in hun eerste levensjaren. Op basis van diepte-interviews met 31 respondenten en 2 focusgroepen, werd een analyse gemaakt van de redenen voor niet-gebruik, de positieve en negatieve ervaringen met scholen en voorzieningen en hun voorstellen tot optimalisering van de werking voor kwetsbare doelgroepen. Een vergelijkbaar onderzoek bij franstalige ouders
Bea Van Robaeys en Kristel Driessens, Expertisecentrum
werd uitgevoerd door de Université de Liège (sa-
Krachtgericht Sociaal Werk, Karel de Grote-Hogeschool
menvatting in het Nederlands beschikbaar - zie
Dit rapport van 2013, i.s.m. de Karel de Grote-
rubriek ‘verwante publicaties’).
Hogeschool over noden en ervaringen van ouders
De studie ‘Ouders uit kansarme milieus aan het
(vooral mama’s), laat gezinnen met jonge kinderen
woord over zorg en onderwijs aan jonge kinderen’
in armoede aan het woord. In opdracht van de
kan gratis gedownload worden via www.kbs-frb.be.
Intersectorale beheersinformatie Overzichtslijst Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:
1058
Maaltijdcheques voortaan 12 maanden geldig
1059
Niet-recurrent resultaatsgebonden voordeel (loonbonus): verhoging van het fiscale grensbedrag.
1060
Extra loonpremies bij aanwerving jonge werklozen zonder HSO-diploma.
1061
Nieuw Systeem van pensioenbonus.
1062
VZW-wetgeving – bijeenroeping algemene vergadering – wettelijke termijn.
1063
Vervroegd pensioen – overgangsregeling.
1064
Dienstencheques – prijsverhoging en belastingsvoordeel.
1065
Wijziging loonkloofwet.
1066
Contract Reprobel.
1067
Procedure informatieverplichtingen terbeschikkingstelling.
p.
26 74
Nieuwsbrief
Beeld Verhaal in
TOPVOETBAL MET UW BELASTINGSGELD De Spaanse clubs domineren het Europese voetbal, ze kopen de beste spelers van de wereld en het nationale elftal won het EK en het WK. En dat allemaal met dank aan u. Begin september stond de wereld even op zijn kop na de duurste voetbaltransfer ooit. Welshman Gareth Bale werd door Real Madrid gekocht voor een bedrag rond de 100 miljoen euro. Bale zelf verdient bij zijn nieuwe club zo’n 10 miljoen euro per jaar. Om je een beeld te vormen van wat dat juist betekent, kan je een kijkje nemen op de website whatbaleearns.co.uk. Daar wordt met regelmaat het verdiende budget van Bale vergeleken met ‘dagelijkse’ uitgaven. Zo blijkt dat de Welshman na enkele uren, en zonder een bal geraakt te hebben, al een nieuwe auto kon kopen. Na anderhalve week verdiende hij dan weer het jaarsalaris van Barack Obama én David Cameron. Dit zou allemaal nog niet zo choquerend zijn (werkelijk?) moest Real Madrid zelf over voldoende middelen beschikken om dit circus draaiende te houden. Maar niets is minder waar. Samen met de andere Spaanse clubs domineren ze het Europese voetbal, maar zorgen ze er ook voor dat Spanje een land in crisis blijft. In tijden waarin Spanje moet bezuinigen en haar banken geld lenen bij de ECB, blijft het voor clubs als Real Madrid valzelfsprekend om enorme leningen af te sluiten. Sterker nog, intresten op leningen worden voor deze clubs zelfs kwijtscholden. De Nederlandse ex-wielrenner en sportjournalist Thijs Zonneveld schreef in 2012 al een artikel
over deze praktijken. Omdat we het er samen over eens waren dat dit debat niet mag uitdoven, stond Zonneveld heel graag toe dat we het artikel integraal overnamen in onze Caritas Nieuwsbrief. (TS) De voorzitter van Barcelona deed een belletje naar de bank. Of hij nog een lening kon krijgen. Miljoentje of 155, om de salarissen te betalen. Dat was geen probleem. Zodra de lening er was, kreeg Leo Messi nog maar eens een salarisverhoging en werd Cesc Fabregas voor een slordige 40 miljoen euro van Arsenal gekocht. 364 Miljoen euro (het was een aantal jaar geleden zelfs meer dan 500 miljoen) bedraagt de schuld van Barcelona, maar aan geld is er niet of nauwelijks gebrek: de bank springt altijd bij. Zo werkt het nu eenmaal in Spanje. Banken financieren de tekorten en de transfers, zeker bij de grote clubs. Er is geen bank die nee durft te verkopen aan de mastodonten van het voetbal, en er is er al helemaal niet één die zijn openstaande leningen durft op te eisen bij een club die dik in de rode cijfers staat. Geen enkele Spaanse bank wil verantwoordelijk zijn voor het failliet van clubs als Barça, Real Madrid en Valencia: het zou ze honderdduizenden, zo niet miljoenen klanten kosten.
G unstig
tarief
Grote voetbalclubs in Spanje zijn als Amerika: ze geven veel meer uit dan erin gaat, maar ze zijn zo groot dat er altijd wel iemand is die ze geld geeft om de tekorten te dekken. Voorbeeld: de transfer van Cristiano Ronaldo. Real Madrid (schuld van meer dan 200 miljoen euro) moest 94 miljoen euro voor CR7 betalen aan Manchester United – en daarvoor klopte het aan bij Banco de Santander en Bankia. Die twee banken hoestten het hele bedrag op. En o ja, ze bliezen ook nog even extra in de bus om de aankoop van Kaká (60 miljoen) te financieren. De lening werd afgesloten tegen een extreem gunstig tarief – Euriborrente plus 1,5 procent. Ter vergelijking: normale bedrijven betalen vaak minstens het dubbele. En als de banken het niet oplossen, dan doet de overheid dat wel. Gemeentes, provincies en de staat: allemaal steken ze geld in het Spaanse voetbal. Real Mallorca werd van de financiële ondergang gered door de belastingdienst, Real Madrid verkocht een aantal jaar geleden het trainingsveld voor 500 miljoen euro aan de stad – tot afschuw van de Europese Unie. De mededingingscommissie van de EU deed een onderzoek (commissaris Luder: ‘We geloven dat de stad veel te veel geld heeft betaald voor de grond’), maar kreeg geen voet aan de grond omdat direct bewijs voor grootschalige overheidssteun ontbrak. De 500 miljoen euro die Real van de stad ontving, waren tien jaar later trouwens allemaal op: de Koninklijke kreeg het voor elkaar om voor 648 miljoen euro (aankopen min verkopen) te verbrassen aan transfers. Barcelona doet het financieel trouwens nog veel slechter dan Real. Dat komt vooral door het uitgavenpatroon: geen enkele sportclub ter wereld besteedt zo veel geld aan spelerssalarissen als Barcelona.
p.
27 74
Nieuwsbrief
De kredietbubbel van de Spaanse voetbalclubs groeide de afgelopen jaren naar 3,4 miljard – totdat de crisis losbarstte. De banken wankelden. Maar zelfs toen ze op omvallen stonden, eisten ze hun leningen bij de clubs niet op. Ze vroegen wel steun aan bij de Europese Centrale Bank. Banco de Santander ontving 43 miljard, Bankia 36 miljard, La Caixa (de bank waar Barcelona vaak zaken mee doet) 18 miljard. Bankia gaf in de tweede ronde van de steunaanvragen zelfs de lening op Cristiano Ronaldo als onderpand om meer geld los te krijgen van de ECB. Wat zo’n lening waard is als Ronaldo zijn been op tien plaatsen breekt of twintig kilo aankomt, is een raadsel, maar kredietbeoordelaar Moody’s gaf de
à la Griekenland en Portugal, en zo wordt de kwijtschelding van de schulden aan de voetbalclubs mede betaald met gemeenschapsgeld uit andere Europese landen. De schuldenberg heeft het Spaanse voetbal geen windeieren gelegd. Mede door miljoenen euro’s van banken, overheid en ECB is het Spaanse nationale elftal regerend Europees en wereldkampioen, domineren de Spaanse clubs in de Champions en Europa League, en is de Primera División de beste competitie ter wereld. Dus mocht uw favoriete voetbalclub weer worden uitgeschakeld door een Spaans team, bedenk dan dit: u betaalt er zelf nog aan mee ook.
lening nog een AAA-rating mee ook. Mochten Bankia en Real failliet gaan, dan zijn Cristiano en zijn sixpack in theorie dus eigendom van de ECB. De clubs lenen van de banken, de banken lenen van de ECB – dus in feite maakt de ECB het sinds kort mede mogelijk dat de Spaanse clubs zich in de schulden steken. Europa (ja, ook u) betaalt mee aan de salarissen van Messi en Ronaldo. De Spaanse banken hebben miljoenen in bijna-failliete clubs gestoken uit politieke of sportieve overwegingen, maar de rest van Europa draagt nu via de ECB de risico’s van die roekeloze investeringen.
S peelbal Deze week deed de Spaanse staatssecretaris voor Sport, Miguel Cardenal, er nog een schepje bovenop. Hij maakte bekend dat hij erover denkt om de totale belasting- en premieschuld (1,3 miljard) van de Spaanse voetbalclubs kwijt te schelden. En dat in een tijd waarin Spanje miljarden moet bezuinigen om het snel oplopende begrotingstekort te drukken. Mocht het Spanje níét lukken om het begrotingstekort terug te dringen, dan wordt het land een speelbal op de financiële markten. De EU zal dan moeten reageren met steunmaatregelen
Thijs Zonneveld Ex-wielrenner Redacteur Algemeen Dagblad, Columnist Sportwebsites
Beeld Verhaal
Zonder commentaar Een diepgaande discussie onder vrienden, te lang om hier weer te geven, was de aanleiding om deze vier beelden naast mekaar te plaatsen. Wat mij betreft behoeven ze voor mij ook geen verder commentaar. Al hoop ik dat ze aanleiding geven tot commentaar, gesprek en discussie. TOP 10
BEVOLKING ONDER ARMOEDEGRENS (%)
1. Tsjaad
80
2. Haïti
80
3. Liberia
80
4. DR Congo
71
5. Sierra Leone
70,2
6. Nigeria
70
7. Suriname
70
8. Swaziland
69
9. Zimbabwe
68
10. Burundi
68
Regine De Bruycker Stafmedewerker Caritas in Belgium | Vlaanderen
Voedselverspilling per persoon (kg/jaar)
Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is.
CU-COC-811200
