Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097
Nummer 66 • mei-juni 2012
Tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw
‘80 jaar Caritas in België’ Fototentoonstelling april – november 2012
Inhoudstafel Editoriaal
p.
03
Caritas Wereldwijd
p.
06
Solidariteit
p.
10
Kerk & samenleving
p.
16
Gezondheid & Welzijn
p.
18
Foto frontpage: © Jan Bierkens
Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen. Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.
Verschijnt
Redactie & administratie
Tweemaandelijks tijdschrift
Caritas Vlaanderen vzw
Oplage
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
2400 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever
T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75
[email protected]
Dominic Verhoeven,
Grafisch ontwerp & druk
Directeur
Licap cvba
Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
T 02 509 96 83
[email protected]
www.licap.be
p.
03 66
Nieuwsbrief
Edito (Brood en) Spelen Bij het verschijnen van dit nummer zal de nieuwe Europese kampioen voetbal bekend zijn. Sinds begin juni ritmeert het sportnieuws weer het dagelijkse leven. Na het kampioenschap in Polen en Oekraine volgen nog de Ronde van Frankrijk, én de Olympische Spelen in Londen. Stof genoeg om de lange zomeravonden buiten mee te vullen. We zullen nauwelijks gemerkt hebben dat voor heel wat mensen er geen andere optie meer is, dan de lange zomeravonden buiten door te brengen. Acuut wordt het immers pas als de winter er weer aan komt. Maar evenzo is het hebben van een dak boven het hoofd voor steeds meer mensen steeds minder een vanzelfsprekendheid. Ook al is het een mensenrecht. De sportmanifestaties zijn echter een welkome afleiding om de realiteit even van ons af te zetten. De elasticiteit van onze bekommernis is immers niet oneindig. De crisis zal in de herfst dan ook al vijf jaar aan de gang zijn. Een hele tijd, vooral voor wie er midden in zit. Voor ons Belgen lijkt het vergelijkenderwijze dan nog mee te vallen. Ook al hadden we lange tijd geen regering, en wordt de huidige al eens een gebrek aan daadkracht verweten, we doen het lang niet slecht in het Europese peloton. Zonder messcherpe besparingen en door via tijdelijke werkloosheid massale afvloeiingen te vermijden, lijkt België zich geruisloos te verwijderen van de grootste gevarenzone, waar nu vooral Zuid-Europa zich bevindt. Al illustreert deze lezing misschien meteen ook wel de fundamentele zwakte van het systeem: spijts de unie en de euro, wordt er toch vooral intra-Europees vergeleken, en zijn er goede en slechte leerlingen in de klas. En zijn we allemaal blij als we bij de beteren zijn natuurlijk. En de anderen dan? Caritas Griekenland organiseert terug maaltijden voor de schoolkinderen, opdat ze minstens één keer per dag een degelijke maaltijd zouden kennen. De realiteit achter de Griekse tragedie heeft ook andere uitzichten – en gezichten – dan die van econometrische extrapolaties... Ondertussen werd wereldwijd 4500 miljard euro gespendeerd om de bankwereld te redden en een meltdown van het systeem te voorkomen. Dat alternatief is allicht te vermijden. Maar dat maakt het nog niet tot een noodzakelijk akkefietje. Het gaat om een transfer van 4500 miljard - middelen die niet meer voor iets anders kunnen ingezet worden en die vaak gehaald worden uit het terugschroeven van sociale programma’s – om de perverse hebzucht van een op hol geslagen financieel economische logica te remediëren. Indignons-nous. Het moet anders kunnen. Het volgende Europese jaar staat al dan niet toevallig in het teken van ‘Active Citizenship’. Het mag daarbij niet alleen gaan om de participatie aan de democratische processen binnen fortress Europe en om de invoering van Europese referenda, het moet ook gaan om een opwaardering van de Europese samenleving als geheel – dus ook over toegankelijk burgerschap, over de mondiale context, over de participatie van de niet-actieven. Dat is waar we als caritasorganisaties binnen Europa ook moeten en zullen voor vechten. Op het sociale speelveld raakt de tijd voor de extra-times stilaan uitgeput. We wensen u een deugddoende zomer, om er nadien met opgeladen batterijen terug tegenaan te gaan.
Luk De Geest
Dominic Verhoeven
voorzitter
directeur
p.
04 66
Nieuwsbrief
Caritas Europa ALGEMENE VERGADERING CARITAS EUROPA Warschau,10 – 12 mei 2012 M igranten
engageren zich in de zorg .
wij ook voor hen
Z orgen
!
De jaarlijkse Algemene Vergadering van Caritas Europa in Warschau, Polen, van 10 tot 12 mei, was de eerste meerdaagse bijeenkomst na de grondige reorganisatie van de werking afgelopen herfst. Ze vond bovendien plaats tegen de achtergrond van de crisis die Europa in haar greep houdt, wat ook weerspiegeld werd in de slotverklaring. Die verklaring vangt aan met de vaststelling dat de Europese Caritasorganisaties gealarmeerd zijn door de ernstige gevolgen van de economische crisis voor de meest kwetsbare groepen in de samenleving, in Griekenland maar ook op zovele andere plaatsen in Europa. Het beklijvende getuigenis van Fr. Voutsinos directeur van Caritas Griekenland liet daarbij niemand onberoerd, maar ook uit andere getuigenissen bleek met welke snelheid de sociale situatie erop achteruit gaat. De antwoorden van de beleidsmakers op de crisis zijn erg korte termijn gericht, en lijken eerder de bestaande structuren voor sociale bescherming onderuit te halen, dan ze te versterken. ‘Care and Migration’ was het inhoudelijke thema van de bijeenkomst. Zorgverlening, inzonderheid voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen, is een hoeksteen van de operationele werking van Caritas, en vormt een noodzakelijk onderdeel in een integrale aanpak van het probleem van de armoede. Met ‘Zorg en Migratie’ als centrale thema voor dit en volgend jaar voor Caritas Europa, kwamen dan ook verschillende deelproblematieken aan bod: de ‘care drain’ die kan ontstaan in de herkomstlanden, waaruit de – vaak zeer goed opgeleide – verpleegkundigen afkomstig zijn, de gevolgen voor kinderen en families die achter blijven. Caritas pleit dan ook voor de mogelijkheid van familie-hereniging – een fundamenteel recht overigens in het Europese recht. Een restrictief beleid op dit vlak leidt al gauw naar de illegaliteit, en verder naar uitbuiting en misbruik. Op het einde van haar bijeenkomst nam de Algemene Vergadering een aantal resoluties aan, die onder te brengen zijn onder vijf aandachtsvelden:
S amenwerking
tussen zendende en ontvangende landen
De lidorganisaties van Caritas willen meer inzetten op onderlinge samenwerking tussen ontvangende en zendende landen, zowel naar informatieverspreiding, opvang en begeleiding. Voorbeelden van goede praktijken zullen worden uitgewisseld en ondersteund. Opvang en begeleiding kunnen o.m. hulp omvatten bij het aanvragen van arbeidsvergunningen, het aanbieden van taalcursussen of nog bemiddeling bij familiehereniging. Daarnaast blijft Caritas ijveren voor een betere wettelijke bescherming en voor meer integratie-inspanningen door de overheid.
Migratie is een opportuniteit, maar wordt vooral gezien als een bedreiging. Tegelijkertijd is er nood aan zorg, die niet wordt ingevuld. We hebben nood aan een zorgzame samenleving voor allen’ (Erny Gillen, Voorzitter van Caritas Europa).
p.
05 66
Nieuwsbrief
zorgverleners en het belang van een goede opleiding en (na)vorming voor de medewerkers, maar ook voor een zorg op maat van de zorgvrager. Zorg is een mensenrecht en moet dus ook toegankelijk zijn voor migranten en vluchtelingen, de toegang tot de
M igratie
zorg mag niet afhangen van een identiteitsbewijs.
en ontwikkeling
de
‘Elke migrant is in de eerste plaats een mens die
ontwikkeling van landen in het zuiden. Denken
als dusdanig fundamentele en onvervreemdbare
we alleen al maar aan de financiële middelen die
rechten heeft die door iedereen en in alle
naar het thuisland worden opgestuurd. Maar er
omstandigheden moeten gerespecteerd worden’
zijn ook de diaspora organisaties, zowel in de
(Caritas in Veritate)
Migratie
speelt
een
belangrijke
rol
in
zendende als in de ontvangende landen. Het is tijd dat dit ook zo erkend wordt en doordringt in
‘Het
de beeldvorming bij het brede publiek.
dramatische
afkalven
van
de
sociale
rechten in Europa heeft de meest kwetsbare groepen in erge mate getroffen. In verschillende
M igranten
verkiezingscampagnes hebben we gezien hoe
in de zorg
migranten mee verantwoordelijk worden gesteld voor de crisis. Migratie biedt nochtans veeleer
Heel wat migranten vinden hun weg naar de zorg,
opportuniteiten voor de ontvangende landen,
vaak als illegaal huispersoneel, zonder wettelijke
o.m. inzake zorgverlening, en heeft negatieve
bescherming. Caritas Europa dringt er op aan
gevolgen in het land van herkomst, zowel wat
dat het respect voor de mensenrechten ook voor
care drain betekent, als voor wat betreft de zorg
deze groep zou worden hardgemaakt. De ratificatie
voor achterblijvende kinderen en familieleden.
van de recent goedgekeurde ILO-conventie over ‘Domestic Workers’ door de regeringen is daarin een belangrijke stap.
Michel Roy: ‘Migranten zorgen voor onze ouderen. Laten wij dat ook zorg dragen voor hen.‘
A ctief O uder W orden , V rijwillig engagement en Z org
De belangrijke rol die migranten spelen en de bijdrage die ze leveren aan de samenleving moet
In het jaar van het vrijwilligerswerk deed Caritas
erkend worden. De rol van het gezin kan daarin
Europa een oproep tot de Europese Unie alsook
ook niet voldoende benadrukt worden. In het licht
tot de Raad van Europa, om de waarde van het
van deze recente evoluties stelt de Algemene
vrijwilligerswerk te erkennen, ook in het kader
Vergadering van Caritas Europa dan ook dat
van de zorg en van de uitbouw van een zorgzame
het thema ‘Migration and Care’ ook Care for
samenleving. In het jaar van actief ouder worden, ligt
Migration moet inhouden, zorg voor migranten.
de klemtoon meer op de inzet en op de participatie van oudere vrijwilligers. Caritas pleit er voor dat
Dominic Verhoeven
het verrichten van vrijwilligerswerk ook zou worden
Chairman Social Policy Working Group
meegerekend voor de pensioenberekening of als ervaring bij aanvang van de beroepsloopbaan, zonder dat het evenwel geïnstrumentaliseerd kan worden
E en
toegankelijke en hoogstaande zorg
Inzake de toegankelijkheid van de zorg herbevestigt Caritas Europa de keuze voor een vrije keuze van
© Lomnicka, Slovakia
als een goedkoop alternatief voor betaald werk.
p.
06 66
Nieuwsbrief
INDIGNONS-NOUS ?!
bovendien in vele landen weerklank. De Spaanse protestbeweging noemde zich naar Hessels boek ‘Los Indignados’. En ook met de Occupy Wall
EEN ANDER VERHAAL VAN TRANSFERS
Street-beweging in de Verenigde Staten zijn er duidelijke gelijkenissen. Wil dat zeggen dat daarmee de revolutionaire
In oktober 2010 verscheen er een klein boekje van amper 32 pagina’s, eerder een politiek pamflet, met een oplage van amper 6.000 exemplaren, getiteld : Indignez-vous ! Op enkele maanden tijd gingen echter meer dan drie miljoen exemplaren de deur uit, en werd de oproep vertaald in meer dan 15 talen. ‘Indignez-vous !’ werd in ijltempo een bestseller, en een inspiratiebron voor de tegenstroom.
eerste de beste : Stéphane Hessel, in 1917 geboren zoon van Duitse ouders maar op jonge leeftijd naar Parijs gekomen, waar hij de Franse nationaliteit aanneemt. In de oorlogsjaren is hij lid van de Franse weerstand, hij wordt gevangen genomen en weggevoerd naar Buchenwald en Dora, waar hij slechts overleeft door de naam een
gestorven
medegevangene
‘spook door Europa waart’? Zover zijn we nog lang niet. En de beweging is in wezen ook niet partijpolitiek ingekleurd. Maar het feit dat ze in zoveel andere landen en bewegingen nagalmt, geeft aan dat de verontwaardiging een grond heeft. Centraal staat de vraag naar democratische controle en naar een meer rechtvaardige verdeling van de maatschappelijke middelen.
De auteur van het boekje is natuurlijk niet de
van
tijden van Mei ’68 terug zijn, of dat er een nieuw
aan
te
nemen. In 1948 was Stéphane Hessel betrokken bij de redactie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, en later bekleedt hij verschillende hoge functies. In 2004 ontvangt hij de Noord-Zuid Prijs van de Raad van Europa, in 2008 die van de Unesco.
‘We are the 99 %’ is een andere slogan van de ‘Occupy Wall Street’ beweging. Het gaat om ‘de 99% anderen’ die zich buiten de machtscenakels bevinden, die niet tot de allerrijksten behoren, maar die het systeem wel draaiende houden… Het gaat zowel om jongeren die geen job vinden, om mensen die op een andere manier in de marge van de maatschappij terecht gekomen zijn, maar ook om academici. Ze zijn een mobiliserende factor in de massademonstraties die door de steden van de meditterane landen trekken. Men ligt er niet wakker van, en er wordt wat meewarig over gedaan. Het is voorzeker niet omstandig academisch onderbouwd, en de link met de hardere links-anarchistische traditie wordt
Niet niemand dus, en ook na zijn actieve carrière
vlug gelegd. Maar de wanhoop van de mensen is
blijft hij politiek betrokken o.m. in het kader van
reëel, net als de honger van de Griekse kinderen
acties voor daklozen, en tegen de Israëlische
die opnieuw een maaltijd op school aangeboden
militaire interventies in de Gaza-strook. In 2010,
krijgen, omdat ze dan tenminste één complete
op 93-jarige leeftijd, verschijnt dan zijn pamflet
maaltijd hebben gehad.
‘Indignez-vous’.
Maar op zijn minst heeft de beweging er
Daarin roept hij de Fransen op om opnieuw
inderdaad toe bijgedragen dat massaal vragen
verontwaardigd te zijn – net zoals in de tijd van de
gesteld worden hij het gangbare maatschappelijke
weerstand tegen de Duitse invasie. Het gaat bij
en economische model. Na de val van de Muur
Stéphane Hessel zowel om de toenemende kloof
en van het Ijzeren Gordijn, was de triomf van
tussen de erg rijken en de zeer armen, als om de
het kapitalistische marktdenken compleet. Het
behandeling van vreemdelingen zonder papieren,
zette de deur alleen maar verder open voor een
het behoeden van de verzorgingsstaat en het
ongebreidelde geldhonger naar steeds meer. De
milieu, de noodzaak van een vrije pers, als om het
‘sky’ werd dermate de ‘limit’, dat het hele systeem
lot van de Palestijnse bevolking. Het gaat niet goed
ook werd volgezogen met gebakken lucht, tot de
met Frankrijk, en het is hoog tijd dat de Fransen
zeepbel op een bepaald moment uit elkaar spatte.
dat laten merken en hun verontwaardiging uiten.
The Invisible Hand, die Adam Smith achter het
Zoals gezegd wordt het pamflet in een mum van
systeem vermoedde, en die je best kon laten
tijd een bestseller, en vindt de oproep van Hessel
doen, bleek toch redelijk vaak gebeefd te hebben,
p.
07 66
Nieuwsbrief
en is de controle verloren. Individuele schuldigen
van de laatste jaren leren dat de campagne nog
aanwijzen is moeilijk en zelfs irrelevant. Het is het
steeds actueel blijft. Ze werd opgepikt door Caritas
systeem zelf dat oververhit is geraakt…
International, onder het thema ‘One Human Family.
Paradoxaal genoeg is de officiële boodschap daarbij dat het systeem inderdaad heeft gefaald, maar dat er desondanks massaal veel geld moet worden ingepompt, omdat het alternatief nog
Zero Poverty’, voor de periode 2011-2015. Volgend jaar staat het Europees Jaar bovendien in het teken van ‘Active Citizenship’, waarmee de inclusiegedachte opnieuw bovenaan de agenda staat.
meer te duchten is. De keuze van Griekenland
Tijdens de Algemene Vergadering in Warschau
voor Nea Demokratia en voor de Euro is er zo één.
werd duidelijk de polsslag van de samenleving
Met het herinvoeren van de drachme zou het land
gevoeld. Over gans Europa zijn Caritasorganisaties
naar de pure armoede worden gekatapulteerd.
actief in de zorg voor en de opvang van mensen
Nu is het allicht alleen maar pure miserie…
aan de marge van de samenleving. Dag in dag
Deze ‘we zouden wel willen maar we kunnen
uit gebeuren schitterende dingen. Maar we
niet anders’-logica zorgt ervoor dat in recordtijden record-bedragen in de banken kunnen en
moeten opletten dat we ons niet beperken tot het managen van de gevolgen van de crisis. We zijn
allicht moeten worden geïnjecteerd. Tot op heden
geen onderaannemers van de overheid.
wereldwijd zo’n 4.500 miljard euro. Nu zijn we
Onze doelstelling moet verder reiken dan dat.
natuurlijk wel een land met een traditie op het
Onze doelstelling blijft een wereld zonder armoede.
gebied van aangevochten transfers, maar met
Omdat elke arme er één teveel is, omdat elke arme
dit bedrag wordt toch een nieuwe dimensie
een inbreuk vormt op Gods droom. Daar moeten
gecreëerd. Deze 4.500 miljard euro komen
we ook politiek voor blijven gaan.
ook niet van de drukpersen van de Europese Centrale Bank, maar worden met – toch zeker in de zuiderse landen – draconische maatregelen bespaard op de lopende begroting, en vaak vooral op sociale en ontwikkelingsprogramma’s. De Griekse tragedie, de Spaanse werkloosheid, de Celtic Tiger van Ierland die al lang uitgemergeld en uitgeteld is. Achttien miljoen Europeanen moeten beroep doen op voedselhulp. De impact in het Zuiden zal nog veel groter zijn. ‘Doe de armen de
En daarmee moeten we misschien ook terug de boer op. Van Lissabon tot Kiev, van Malta tot Helsinki. Van parochiezaal naar parochiezaal. Vanuit het verhaal waarmee Paulus op een gammele boot de oversteek maakte. Omwille van de Blijde Boodschap die we als christenen uit te dragen hebben. Want: ‘Voor kleine mensen is Hij bereikbaar, Hij geeft hoop aan rechtelozen, hun bloed is kostbaar in zijn ogen, Hij koopt hen vrij uit het slavenhuis.’ (Huub
crisis betalen’, het lijkt wel een pijnlijke parodie op
Oosterhuis, naar psalm 72).
de Amada-slogan van eertijds… Mogen we dan
Laten we dat doen met wat door theologen wel
een klein beetje verontwaardigd zijn, toch ?
eens omschreven wordt als de ‘Heilige Veront waardiging’. Indignons-nous !
In 2010 voerden we met Caritas Europa campagne voor sociale insluiting, en tegen armoede, onder
Dominic Verhoeven
het motto ‘Zero Poverty. Act Now’. De ervaringen
Chairman Social Policy Working Group
p.
08 66
Nieuwsbrief
BEYOND 2015
tegen 2015 bereiken. Maar wereldwijd blijven er
Wenen, 1 & 2 juni 2012
“Het is een verschrikkelijke erfenis die we nalaten
“Hoe kunnen we zwijgen over het feit dat zelfs voedsel is uitgegroeid tot
nog steeds schrille contrasten.
aan de volgende generaties. Geen enkele uitdaging heeft meer nood aan innovatie en intellectuele standvastigheid dan deze waarvoor dit congres is georganiseerd. “
het voorwerp van speculatie en gekoppeld is
“Voedsel is de meest eenvoudige, elementaire
aan het verloop van de financiële markten die,
behoefte en zorg, het biedt ook verlangen en vreugde
bij gebrek aan duidelijke regels en
voor de gehele mensheid. In westerse landen wordt
nagenoeg ontdaan van morele principes,
voedsel te vaak als vanzelfsprekend beschouwd, tot overvloed toe, die niet eens wordt opgebruikt
als enige doelstelling winst blijken te hebben? “
en die resulteert in enorme verspilling van voedsel.
Benedictus XVI
Voor ontwikkelingslanden, is voedselonzekerheid (het ontbreken van ‘dagelijks brood’ voor iedereen)
E en
een realiteit die de ontwikkeling van mensen
wereld zonder honger ?
belemmert en hen van hun menselijke waardigheid berooft. Nochtans is waardig leven, vrij van honger,
Caritas
boog
zich,
op
het
congres
‘Een
toekomst zonder honger’, in Wenen op 1 en 2 juni 2012,
over de uitdaging van de honger in
de wereld. Het congres, georganiseerd door Caritas Internationalis, Caritas Europa en Caritas Oostenrijk, bood een diepgaande kijk op de actuele ontwikkelingen op het vlak van voedselzekerheid, wereldhandel
en
hongersnood.
33
sprekers
afkomstig uit 19 landen en vanuit verschillende delen van de wereld, waren samen in Wenen om over het thema te debatteren. Deskundigen uit
voedselonzekerheid en ondervoeding een recht voor iedereen. “ Michael Hauser, hoofd van het Instituut voor Ontwikkelingsonderzoek aan de Universiteit van Wenen, en Marcela Villareal van het FAO van de VN (Food and Agriculture Organization) wezen er op hoe weinig er van ontwikkelingshulp - iets meer dan 4 procent – wordt besteed aan landbouw. Het is duidelijk dat, wanneer we de strijd tegen de honger willen voeren, er meer moet worden
de academische, de economische, de politieke
geïnvesteerd in de landbouw.
wereld, en hulporganisaties, stelden presentaties
In haar toespraak bevestigde mevrouw Giorgieva
voor en discussieerden met de deelnemers over de
dat de EU ‘s werelds grootste donateur is voor de
te volgen strategieën in de strijd tegen de honger.
ontwikkeling van voedselzekerheidprogramma’s.
Het doel van de bijeenkomst is het vinden van
In L’Aquila, werd door de EU 3,8 miljard USD
globale oplossingen voor de 925 miljoen mensen die wereldwijd lijden aan honger. “Elke 12 seconden sterft een kind van de honger. Nochtans is honger is niet onvermijdelijk. De oorzaken zijn zowel van sociale, economische als politieke aard”, aldus de voorzitter van Caritas Internationalis, kardinaal Oscar Rodríguez Maradiaga, een van de belangrijkste sprekers op het congres.
toegezegd over een periode van drie jaar. In amper twee jaar tijd werd aan deze belofte voldaan. “We zijn nu van start gegaan met de uitvoering van ons 1 miljard MDG initiatief, een grote inspanning om de landen die vechten om de MDG-doelen te bereiken bij te staan. We richten ons hierbij in het bijzonder op die landen die nog het verst van die Millenniumdoelstellingen af staan.” Vrouwen vormen een krachtig potentieel en moeten
O ntwikkeling
empowered
worden.
Investeren
in
vrouwen op het platteland is van het grootste belang. Als we investeren in onderwijs, in kennis
Volgens officiële gegevens, kan Millennium Develop
van hun rechten, in het verbeteren van die rechten
ment Goal One, dat een ijkpunt vormt in de strijd
en het toegang hebben tot de nodige instellingen
tegen honger en armoede, de doelstelling van het
en middelen, kan dat wereldwijd resulteren in
halveren van het aantal mensen dat honger lijdt,
117 miljoen minder mensen die honger lijden .
p.
09 66
Nieuwsbrief
“Mobiliseer hen, geef hen gelijke kansen”, was
vervangen worden door een nieuwe reeks doelstel
de boodschap van Shimray Mungreiphy van
lingen, ze moeten worden gehandhaafd en versterkt
Caritas India en Jane Magigita van Gelijke Kansen
worden met vernieuwende inzichten. En belangrijker:
voor Groei uit Tanzania. De voorbeelden die zij
we willen een participatief proces ontwikkelen, waar
aanhaalden weerspiegelden perfect wat werd
ook de stem van de betrokkenen wordt beluisterd,
benadrukt door Tesfai Tecle, speciale adviseur
om een nieuw kader te ontwerpen na 2015.”
van Kofi Annan: een multidimensionele aanpak is nodig en we moeten investeren in mensen.
Caritas zal een krachtig signaal sturen naar Rio +20, gebaseerd op de besluiten van het congres
“We willen een toekomst met een visie”. Voor haar
‘Een toekomst zonder honger’ in Wenen. Onze
anti-armoede beleid richt de VN zich op de Millennium
slogan voor Rio luiden: “We hongeren allen naar
Development Goals (MDG’s), waarin een dergelijke
rechtvaardigheid, gelijkheid, duurzaamheid van
visie reeds vooropgesteld werd in het jaar 2000.
het milieu en medeverantwoordelijkheid”. Niet
Marina Ponti, de Europese directeur van de VN-
verwonderlijk dus dat het eerste punt van onze
Millennium Campagne onderlijnde op het congres:
boodschap zal zijn dat we een toekomst zonder
“We willen niet dat de Millenium Develoment Goals
honger willen.
C onclusie : Caritas is ervan overtuigd dat de meeste mensen kunnen en willen meewerken en aan een antwoord op deze ernstige ontwikkeling. Door zich bewust te zijn van het gevaar, door het aannemen van een andere levensstijl, vanuit liefde en respect voor alle medemensen. Caritas maakte gebruik van het Congres om de “10 geboden voor een toekomst zonder honger” te lanceren : 1. Draag ertoe bij dat iedereen op aarde genoeg te eten heeft. 2. Speculeer niet met het brood van je buurman. 3. Vul je tank niet met het voedsel dat hongerige mensen nodig hebben. 4. Respecteer de aarde en maak er werk van om de klimaatveranderingen tegen te gaan, zo zorg je voor een langer en beter leven voor jezelf en voor alle andere mensen van deze wereld 5. Zorg dat je levensstijl niet ten koste gaat van anderen. 6. Begeer de grond en eigendom van je buur niet. 7. Richt het landbouwbeleid op het verminderen van honger en niet op het verhogen ervan. 8. Onderneem actie tegen corrupte regeringen. 9. Help gewapende conflicten en oorlogen voor komen. 10. Bestrijd honger effectief door ontwikkelings hulp.
p.
10 66
Nieuwsbrief
Solidariteit
caritas International D.R. Congo thema Noord-Kivu: toenemend geweld, grote noden V oedselhulp Het is opnieuw erg onrustig in Noord-Kivu. Verhevigde gevechten tussen het leger en rebellen van Bosco Ntaganda en tussen Congolese Mai Mai en Rwandese Hutumilities veroorzaken mas sale volksverplaatsingen. Eens te meer is de bevolking de dupe van onmenselijke wreedheden. Het geweld concentreert zich momenteel vooral op het grondgebied Rutshuru en mensen zoeken wanhopig een veilig onderkomen. In de regio Rutshuru ligt het dorp Ntamungenga. Hier alleen al heeft Caritas Goma op 17 mei 4.400 verplaatste families (20.000 personen) geteld die zich gegroepeerd hebben rond het klooster van de ‘Poolse zusters’. Deze mensen hebben alles moeten achterlaten en hebben boven alles een tekort aan eten. “Tot dusver hebben zij van niemand voedselhulp gekregen, de situatie is dan ook zeer onrustwekkend en er moet iets gebeuren”, aldus Laurent Chevalier expat in Goma voor Caritas International. Caritas International heeft beslist onmiddellijk tussen te komen en voedsel te verdelen aan deze 4.400 families en dit gedurende minstens een maand. Het budget dat hiervoor nodig is bedraagt 50.000 EUR en komt volledig op rekening van de organisatie.
H uishoudartikelen ( non - food ) Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties zorgt in principe voor de verdeling van voedsel onder de verplaatste personen, maar komt niet tussen waar nieuwe kampen ontstaan zoals in het dorp Ntamungenga. Waar het wel gebeurt liggen de noden anders. De meeste mensen zijn halsoverkop gevlucht en hebben zo goed als alles moeten achterlaten. Het internationale Caritasnetwerk gaat daarom van start met een dringende nood
p.
11 66
Nieuwsbrief
K aderwet
voor landbouw
In december vorig jaar werd een landbouwwet uitgevaardigd door het Congolese staatshoofd die de grote lijnen vastlegt van het landbouwbeleid in de kointerventie van non-food items voor 10.039 ver
mende jaren. Het is zeer belangrijk dat lokale land-
plaatste families (gemiddeld 6 personen): 8.039
bouwgroeperingen kunnen wegen op de commissie
in Noord-Kivu en 2.000 in de Westprovincie van
die zich de komende maanden zal buigen over de uit-
Rwanda. Elke familie krijgt een kit met o.m. dekens,
voeringsbesluiten en dat ze accenten kunnen leggen
kleren, borden, bekers, potten, zeep, plastic em
die hun familiale landbouwactiviteiten ondersteunen.
mers, een zeil, matten, een plastic jerrycan van 20
Alliance AgriCongo en CONAPAC hebben in dit ver-
liter. De situatie wordt op de voet gevolgd om waar
band een ambitieus programma opgezet met o.m.
nodig het programma bij te sturen. Het budget van
de actieve participatie van Caritas International en
deze interventie wordt geraamd op 1.431.719 EUR.
de steun van de Belgische overheid. Alliance AgriCongo is een consortium van 8 Belgische NGO’s die de algemene werking en de lobbycampagnes van
Caritas International organiseert workshop rond nieuwe landbouwwet L andbouw
bron van inkomsten
Bijna 7 op 10 Congolezen wonen op het platte land. Zij zijn voor hun levensonderhoud volledig aangewezen op familiale landbouw. Toch erkennen de nationale beleidsverantwoordelijken de gezins landbouw niet als een motor voor duurzame ontwikkeling van Congo, net zomin als de belangrijkste buitenlandse financiers. Er vloeien weinig of geen publieke en private investeringen naar deze sector waardoor boeren en boerinnen vele kansen tot meeropbrengst of inkomstengenerende nevenactiviteiten aan zich moeten laten voorbijgaan. Caritas International heeft daarom de voorbije jaren naast zijn noodhulpprogramma’s heel wat geïnvesteerd in familiale landbouw met het oog op meer voedselzekerheid: meer productie en meer variatie maar ook bewustwording en onderlinge samenwerking.
boerenorganisaties in Congo ondersteunen. In België ijveren zij voor een ontwikkelingssamenwerking die oog heeft voor de lokale landbouwdynamiek in Congo waarbij plaatselijke landbouworganisaties een centrale plaats toebedeeld krijgen. CONAPAC is de nationale confederatie van boeren in Congo.
B elangenverdediging familiale boerderijen
Over een periode van 2 jaar worden 26 workshops georganiseerd met de steun van een aantal gelegenheidspartners waaronder Caritas International. Caritas International was verantwoordelijk voor de organisatie van de eerste workshop in april in Kenge, provincie Bandundu maar ook boerenorganisaties uit de provincies, Bas-Congo, de Evenaarsprovincie, Noord- en Zuid-Kivu zijn betrokken bij het programma. 4 thema’s komen aan bod in verschillende sessies met het oog op een vastleggen van prioriteiten bij het lobbywerk en het versterken van provinciale en nationale landbouwstructuren: microkredieten, de kaderwet, de landbouwinfrastructuur en landzekerheid. Johanna Vanraes Caritas International vzw
p.
12 66
Nieuwsbrief
DOSSIER ARMOEDE Ziekenhuisrapport van De Standaard legt pijnpunten sector bloot De reeks over de Vlaamse ziekenhuizen die De
niet of onvolledig gelezen heeft. De minister ziet bijvoorbeeld de meerpersoonskamers als prioriteit omdat ‘patiënten met weinig geld ervoor kiezen’. Dit terwijl sociaal verpleegkundige Klara Beyst duidelijk aangeeft dat mensen in armoede ‘graag een kamer voor zich alleen hebben omdat ze zich schamen voor hun situatie’. Het luik over financiën van het Ziekenhuisrapport, toonde vooral dat de Vlaamse zorgsector nog niet
Standaard eind mei publiceerde, deed her en
zo toegankelijk is als we zouden willen. Patiënten
der stof opwaaien. Wij keken vooral uit naar
krijgen (veel te) weinig informatie over kosten en
woensdag 23 mei. Toen werden de artikels over de ziekenhuisfacturen gepubliceerd.
facturen, sociale diensten zijn onbestaande of te ver af en gezondheidskosten worden nog steeds uitgesteld. Voor ons reden genoeg om naar De Standaard te stappen en te vragen of wij de
Redactrice Maxie Eckert schreef niet alleen over de
artikels mochten overnemen in onze Nieuwsbrief.
verliezen van ziekenhuizen door kwijtschelding van
Op die manier hopen we de problematiek blijvend
facturen (10,5 miljoen euro in 2010), maar ook
onder de aandacht te brengen en jou aan te zetten
over onduidelijke facturen, hoge extra kosten en
de zorgsector nog toegankelijker te maken.
de moeilijke tocht naar sociale diensten. En ze liet zelfs een opgeleide ervaringsdeskundige in armoede
Thijs Smeyers Projectmedewerker Armoede in de Zorgsector
en sociale uitsluiting aan het woord. Mie Heijligen getuigde over hoe ze kosten uitstelde, daardoor nog zieker werd en uiteindelijk dure ingrepen nodig had. In de krant van 25 mei reageerde de minister van Volksgezondheid, Laurette Onkelinx, op het ziekenhuisrapport. Over de artikels over financiën en facturen, zei de minister het volgende: − ‘In De Standaard lag de focus op patiënten die
Eten is belangrijker dan operatie
hun facturen niet kunnen betalen. Maar de Belgische gezondheidszorg is sterk gereguleerd en daardoor eigenlijk heel toegankelijk. Ook voor wie weinig geld heeft.’
Een operatie uitstellen omdat de opname te veel gaat kosten. Niet op controle gaan omdat
− ‘We moeten van de ereloonsupplementen in
de benzine voor de verplaatsing te duur is.
meerpersoonskamers af. De twintig zieken
‘Je kunt niet anders als je met 250 euro per
huizen die ze nog aanrekenen, wil ik dat nog dit jaar verbieden.’ − ‘Op termijn moeten we ook de ereloonsupple menten in de eenpersoonskamers beperken. Maar mijn prioriteit zijn de meerpersoonskamers - omdat patiënten met weinig geld ervoor kiezen.’ − ‘Dit jaar breid ik ook het systeem van de referentietarieven uit. Voor courante ingrepen zoals een cataract- of een blindedarmoperatie mogen ziekenhuizen dan niet méér aanrekenen dan het gemiddelde. Doen ze dat toch, leggen we hen een boete op.’
maand moet rondkomen’, zegt Mie Heijligen. ‘De arts keek naar de röntgenfoto van mijn nek wervels en zei: “we moeten opereren,. Ik raakte in paniek. Door de operatie zou mijn schuldenberg alleen maar groeien. En er belden al voortdurend deurwaarders bij ons thuis aan. Er zouden geen meubels meer in de woonkamer staan, wanneer ik na de opname naar huis zou komen, dacht ik.’ In de herfst van 2009 bleek dat Mie Heijligen (46) een nekhernia had. Om te voorkomen dat de nekwervels verder zouden afslijten, wilde haar arts haar snel
Uit deze reactie kunnen we alleen maar besluiten
opereren. Voor de hernia ging het al niet goed met
dat de minister de artikelen van Maxie Eckert
Heijligen. Ze leefde van een uitkering van het zieken
p.
13 66
Nieuwsbrief
fonds, zo’n 600 euro per maand. Door het sleuren
de onbetaalde rekeningen.’ Het duurde niet lang
met pakken bloem in de bakkerij waren de zenuwen
voordat de deurwaarder aan de deur stond. ‘Weet
in haar polsen ontstoken. De ontsteking werd
je wat ik altijd tegen de deurwaarders zeg? Voor
chronisch omdat ze met de bloem bleef sleuren.
150 euro kan mijn hele gezin drie weken eten. Dan
‘Om mijn eigen geld te verdienen’, zegt Heijligen.
betaal je toch geen rekeningen van 150 euro.’
In maart 2010 ging Heijligen dan toch onder het
‘De deurwaarder antwoordde dat ik naar het OCMW
mes. ‘Mijn kinderen zeiden tegen me: nu is het
moest gaan om in schuldbemiddeling te stappen.
welletjes geweest, nu heb je genoeg pijn gehad.
Dat heb ik uiteindelijk, na lang wikken en wegen, ook
Ze beloofden om thuis de boel te laten draaien,
gedaan. Gelukkig maar. Want zo kwam ik in contact
voor mijn ouders te zorgen en de deur niet open
met de sociale dienst van het ziekenhuis. We hebben
te doen wanneer een deurwaarder zou aanbellen.’
een stappenplan voor de afbetaling vastgelegd.’ ‘Ik heb ook tegen de sociaal verpleegkundige
S chuld
gezegd dat ze beter zélf naar de patiënten met als schande
financiële problemen kon stappen. Die mevrouw gaf toe dat het ook een beetje hun schuld was dat
‘Ik weet nog hoe ik het ziekenhuis binnenstapte en ik ondertussen probeerde te berekenen hoeveel de operatie me zou kosten. Ik keek ook naar de deur van de sociale dienst, maar klopte niet aan.’
ze niet iedereen helpen die dat nodig heeft.’ Nog steeds gaat Heijligen liever niet naar het ziekenhuis. Drie of vier keer per jaar zou ze er op controle moeten gaan voor haar nek. ‘Ik ben al een
‘Ik schaamde me. Wat als iemand op de sociale
jaar niet meer geweest. De kosten voor de consultatie
dienst me zou herkennen? Ik woon al mijn hele
zou mijn advocaat wel betalen. Maar vergeet niet
leven in deze regio en ken hier veel mensen.
dat ik ook in het ziekenhuis moet geraken. Als je als
Maar niemand mocht weten dat ik schulden had.
gezin een leefgeld van 250 euro per maand hebt,
Ik vond het zelf een schande.’ Vandaag schaamt
schiet er niet veel over voor benzine of de parking
Heijligen zich er niet meer voor dat haar advocaat
van het ziekenhuis. Als ik problemen krijg met mijn
alle facturen betaalt.
nek omdat ik niet op controle ga, ja, dan zie ik wel
Heijligen volgt een opleiding tot ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting. Tijdens de
weer verder. Wij leven van dag tot dag. Ik vind het belangrijk dat mijn gezin vanavond iets kan eten.’
lessen heeft ze geleerd dat ze wel zelf schulden
Maxie Eckert
heeft gemaakt, maar dat de situaties waar ze
Redactrice De Standaard
inrolde, niet alleen haar schuld zijn. Zoals de scheiding van haar eerste echtgenoot. Als vijfentwintigjarige met vier kleine kinderen verliet Heijligen haar man. Midden in de vechtscheiding kreeg ze baarmoederkanker. De behandeling in het UZ Leuven was voor haar toen gratis omdat de artsen bij haar een nieuwe methode testten. Maar voor de kamer moest Heijligen wel 36.000 Belgische frank, of bijna negenhonderd euro, betalen. Voor ze het wist, zat ze op een berg schulden. ‘Als je schulden hebt, hoor je bij hulpverleners altijd dat ondertoontje: het is je eigen schuld. Of beter, je vreest dat iemand dat tegen je zou kunnen zeggen. Ook daarom klopte ik niet aan bij de sociale dienst van het ziekenhuis.’ Een maand na de operatie viel de factuur van het ziekenhuis bij haar in de bus. 1.500 euro had de operatie met twee dagen opname gekost. ‘Ik stopte de factuur in de kast. Bij de rest van
p.
14 66
Nieuwsbrief
Ziekenhuisfactuur is dure verrassing De tarieven die artsen aanrekenen, verschillen van ziekenhuis tot ziekenhuis. ‘Voor veel patiënten is hun ziekenhuisfactuur een grote verrassing.’ Ziekenhuizen die hun patiënten via folders of de website informeren over de kosten van een opname, zijn in de minderheid: maar 20 van de 56 zieken
Om patiënten met financiële problemen te helpen,
huizen doen dat. Dat blijkt uit de inspectieverslagen
heeft Jan Palfijn, net als 17 andere Vlaamse zieken
van de Vlaamse ziekenhuizen, die De Standaard heeft
huizen, een sociale dienst. Die loodst de patiënten
opgevraagd. Een ziekenhuisopname is nochtans
door de administratieve molen van tegemoetkoming
duur. Volgens de vorige ziekenhuisbarometer van
en of stelt samen met de patiënt een afbetalingsplan
het christelijk ziekenfonds CM kost een verblijf in
op. ‘De centrale betalingsdienst stuurt patiënten
een eenpersoonskamer de patiënt gemiddeld 1.250
naar ons door, als ze de consultatie niet kunnen be
euro. Wie voor een meerpersoonskamer kiest, komt
talen’, zegt sociaal verpleegkundige Klara Beyst. ‘Uit
er een stuk goedkoper van af: zijn factuur bedraagt
zichzelf zouden ze ook niet naar ons komen. Veel
gemiddeld 282 euro. In die bedragen zit niet wat het
mensen schamen zich voor hun schulden.’
ziekenhuis rechtstreeks van het ziekenfonds krijgt.
De sociaal verpleegkundigen bekijken met hen hoe
Uit de inspectieverslagen blijkt ook dat de prijzen
ze de kosten voor de patiënt kunnen beperken. Door
politiek van de ziekenhuizen erg verschillend is. Zo moeten artsen zich in een kwart van de zieken huizen niet aan de onderhandelde tarieven houden. Ze kunnen dan voor een operatie of een consultatie meer aanrekenen dan het bedrag dat de ziekte verzekering terugbetaalt.
A fbetalingsplan
ze zo kort mogelijk in het ziekenhuis te houden, bijvoorbeeld. ‘We hameren er ook op dat die patiënten zeker niet voor een eenpersoonskamer kiezen. Zodat ze niet ook nog eens de ereloonsupplementen moeten betalen. Maar net mensen met financiële problemen hebben graag een kamer alleen omdat ze zich schamen voor hun situatie.’ Dat voor veel mensen een hoge ziekenhuisfactuur taboe is, blijkt ook uit de reacties van de patiënten die naar de sociale dienst komen. Van de vijftien
‘Voor de meeste patiënten is hun ziekenhuisfactuur
patiënten die vandaag bij de sociaal verpleegkundigen
een complete verrassing’, zegt Marc Justaert, voor
zitten, wil niemand met ons praten. Een Afrikaanse
zitter van de CM. ‘We kijken vaak facturen na van
zwangere vrouw kijkt schuw naar ons, zegt ‘nee,
patiënten die zijn geschrokken van wat ze moeten
nee’, wanneer ze hoort dat we van een krant zijn.
betalen.’
Het blanke koppel wil enkel kwijt dat de sociale
In 11 van de 56 ziekenhuizen mogen artsen ook
dienst ‘iets moet regelen’. En het Romagezin met
erg hoge honorariumsupplementen aanrekenen.
de buggy loopt snel door.
Ze vragen meer dan 100 procent extra, wanneer patiënten voor een eenpersoonskamer kiezen. Ook al houden artsen zich aan de vaste tarieven en zijn de ereloonsupplementen beperkt tot 100 procent, toch kunnen niet alle patiënten hun factuur betalen. Zoals in het Gentse Jan Palfijnziekenhuis. Veel patiënten die naar dit ziekenhuis komen, zijn OCMW-klanten. In 2010 moest het ziekenhuis ook 1.345 euro per bed kwijtschelden. Dat is meer dan het dubbele van het Vlaamse gemiddelde.
Wie weinig geld heeft, stelt zijn zorg ook uit, zegt sociaal verpleegkundige Martine Desmet. ‘Natuurlijk koop je met de laatste centen op het einde van de maand eten en ga je dan maar niet naar de huisarts. Uiteindelijk beland je wel met een serieus probleem in het ziekenhuis. En krijg je een torenhoge factuur in de bus.’ Maxie Eckert Redactrice De Standaard
15 66
p.
Nieuwsbrief
80 jaar Caritas in belgië Op 1 april 2012 ging de fototentoonstelling ’80 jaar Caritas in België’ van start in de H.-Magdalenakerk in Brugge. Bij het afsluiten op 30 april hadden meer dan 4000 personen de fototentoonstelling bezocht. Van 4 tot en met 31 mei was de tentoonstelling te gast in de Scaldiszaal van de KBC-toren in Antwerpen. De feestelijke opening vond plaats op vrijdag 5 mei, in aanwezigheid van Mgr. Johan Bony. In zijn openingswoord verwees Dominic Verhoeven, directeur van Caritas Vlaanderen vzw, naar de historiek van Caritas in België en de missie en de diverse werkvelden van Caritas anno 2012. De fortotentoonstelling “80 jaar Caritas in België’ brengt deze werkvelden van Caritas in beeld, met foto’s van Isabelle Pateer en Jan Bierkens en is Dominic Verhoeven, directeur Caritas Vlaanderen vzw
te bekijken op
volgende locaties: In juni wordt de tentoonstelling verdeeld over twee locaties: Brussel, Sint-Michiels en Goedelekathedraal, van 5 t/m 24 juni Leuven, St. Antoniuskapel (Damiaankerk), van 6 t/m28 juni Gent, St.-Niklaaskerk, van 3 t/m 29 juli Luik, Cathédrale Saint-Paul, van 8 augustus t/m 2 september Aarlen, Eglise Saint Martin, van 5 t/m 27 september Doornik, Cathédrale Notre Dame, van 2 oktober t/m 29 oktober Hasselt, PCS, van 6 november t/m 29 november !! Opgelet: op enkele locaties werden de data aangepast!!
Vlnr: Isabelle Pateer & Mgr. Johan Bony
Enkele impressies van de opstelling in de H. Magdalenakerk in Brugge
Van harte welkom!
16 66
p.
Nieuwsbrief
Kerk & samenleving rw
eye
s
Zorg voor de zorgenden.
© Isabell
eP a
te
er ,
O
e th
Een pastorale competentie? C ongres
en algemene vergadering
beroepsvereniging voor katholieke pastores
Op zaterdag 2 juni was het weer verzamelen geblazen voor het jaarlijkse congres van de beroepsvereniging. Het provinciehuis
Voor het voormiddaggedeelte koos de raad van bestuur een thema dat vaak opdook bij de suggesties die de deelnemers van het vorige congres (15 oktober 2011) hadden achtergelaten op de evaluatieformulieren: zorg voor de zorgenden. De vraag
van Leuven, dat uitblinkt in
was of dit een specifiek pastorale competentie is? Aan twee
accommodatie en bereikbaarheid,
pastores en een directeur werd gevraagd om te getuigen
was ‘the place to be’. Bij de
over hoe zij dit bij hen op de werkvloer beleven. Madeleine
ontvangst kregen de deelnemers niet alleen een congresmap, maar ook
Burghoorn, ziekenhuispastor in het regionaal ziekenhuis Sint Trudo in Sint Truiden, beet de spits af. Vertrekkend vanuit het advies van Zorgnet Vlaanderen over pastorale competenties
twee minder gebruikelijke zaken. Ten
beschreef ze verschillende facetten van het zorgdragen
eerste een opdracht: ‘praat vandaag
voor collega’s. Daarnaast is Madeleine ook een van de twee
met minstens twee collega’s die je niet kent, uit een andere sector en
vertrouwenspersonen in het ziekenhuis, wat betekent dat ze aanspreekpersoon is voor ongewenst grensoverschrijdend gedrag op het werk. Een eerder ongewone combinatie, die
uit een ander bisdom’. Benieuwd
tegelijk belemmerend als verrijkend kan werken. Positief
welke interessante gesprekken dit
is in ieder geval dat de zorg voor zorgverleners door het
opgeleverd heeft! Ten tweede kreeg
ziekenhuisbeleid zo wordt gewaardeerd dat er een extra fulltime
iedere deelnemer een bundeltje ‘zinnige zinnen in zakformaat’. Voor
equivalent aan de pastorale dienst werd toegevoegd. Faut le faire! Na Madeleine kwam Hendrik Devriendt aan het woord. Hendrik is directeur van het woonzorgcentrum Sint Jozef in
pastores – spiritueel zorgverleners
Ruiselede, en hij gaf tijdens zijn getuigenis een rondleiding
tout court – is de taal immers
doorheen dat woonzorgcentrum. Deze rondleiding vertrok bij
het belangrijkste instrument. De kaartjes zijn een voorproefje van het
de gastvrijheid, niet van het personeel maar van de bewoners. Devriendt stelde zich namelijk de vraag wat bewoners ons kunnen leren over ‘zorg voor de zorgenden’ als pastorale
aanbod dat we in het najaar zullen
competentie, een originele invalshoek die originele inzichten
verspreiden naar aanleiding van de
oplevert. Zo blijkt de spiritualiteit van de ouderdom (dus van
dag van de pastor op 15 oktober. Afgaand op de reacties werden deze twee ongewone zaken wel geapprecieerd.
bewoners) inspirerend te zijn
voor de zorgprofessionals.
‘Spiritualiteit is het hart van de professionaliteit’, dixit Devriendt. De derde en laatste getuigenis kwam van Ria Vercamer, die als pastor te werk gesteld is in het dienstverleningscentrum Heilig Hart te Deinze. Ze vertelde boeiend over de manier waarop
p.
17 66
Nieuwsbrief
ze een zorgzame cultuur probeert te realiseren, vaak door kleine ingrepen en door aandachtigheid voor wat – soms goed verborgen – bij collega’s leeft. Daarnaast ging ze dieper in op het eigene van pastorale zorg voor de zorgenden. Na de getuigenissen volgde een panelgesprek dat gemodereerd werd door Anne Vandenhoeck. Dominiek Lootens en Mgr. Johan Bonny gaven namen ook deel aan dit gesprek. Ze reageerden op de drie getuigenissen en haalden een aantal zaken naar voor. Mgr. Bonny drukte zijn waardering uit
© Isabelle Pateer, Otherweyes
voor het werk van pastores, en bevestigde de noodzaak om dit kerkelijk wat meer in het voetlicht te
plaatsen.
Het
voormiddaggedeelte
werd
afgesloten met de avant-première van de nieuwe look van de Elisabethwebsite. Liesbeth Pulinckx en Dominique Stinissen wilden speciaal voor de beroepsvereniging alvast een inkijkje geven. Het is echter pas in het najaar dat de nieuwe site online komt te staan.
Het namiddaggedeelte was exclusief voorbehouden voor de leden van de beroepsvereniging. Bij het ter perse gaan van de Caritas Nieuwsbrief waren we al met 182 leden. Een kleine helft daarvan was paraat voor de algemene vergadering, en gelukkig waren er voldoende volmachten om geldig te kunnen vergaderen. Naast een inkijk in de financiële situatie van de vereniging – met het
Met een goed verzorgd walking dinner werd de
voorleggen en goedkeuren van de jaarrekening
perfecte aanvulling geleverd op het geestelijk
en begroting – werd een overzicht gegeven van
voedsel dat in de voormiddag geserveerd was.
het werk dat de raad van bestuur sinds oktober
Er was gelegenheid tot ontmoeting, uitwisseling
vorig jaar verzet heeft. En hoewel er nog geen
en gesprek (zie de opdracht die alle deelnemers
concrete resultaten voorgelegd kunnen worden,
gekregen hadden). Er was ook een aanbod
blijkt dit toch reeds indrukwekkend te zijn. Het
van Symposion, de ‘woordenwinkel’ van Sofie
publiek stelde kritische en constructieve vragen,
Verscheure, en een heel omvangrijke boekenstand
en toonde ook veel waardering voor de inzet van
van het liturgisch centrum Castrum/avimo.
hun collegapastores uit de raad van bestuur.
© Isabelle Pateer, Otherweyes
p.
18 66
Nieuwsbrief
Gezondheid & welzijn
VAN HIP-HOP TOT WALS: OUD EN JONG DANSEN SAMEN Naast het organiseren van jongerenkampen in verscheidene zorgvoorzieningen tijdens de zomer- en paasvakantie, werkt Joka jaarlijks een intergenerationeel project uit. In 2009 startte Joka
Naar aanleiding van het
dit initiatief met een muziekproject waarbij jongeren en ouderen
Europees jaar van ‘actief ouder
samen een muzikaal optreden brachten. Later werd er samen
worden en solidariteit tussen de
gewerkt aan een boek met verhalen over jong en oud en bracht
generaties’ organiseerde Joka een intergenerationeel dansproject.
een intergenerationele theatergroep een toneelopvoering. Dit jaar, het Europees jaar van ‘actief ouder worden en solidariteit tussen generaties’, mocht het intergenerationeel project van
Vijf ouderen: Lea (85), Lucie (78),
Joka zeker niet ontbreken. Een intergenerationele dansgroep
Diana (78 jaar), Charles (78)
danste in verschillende stijlen tijdens een Thé Dansant in WZC
en Denise (86) en vijf jongeren:
Sint-Jozef te Gent.
Trees (20), Hanne (26),
Drie maanden lang werd op zaterdagvoormiddag het woonzorg-
Liesbeth (21), Lisa (19) en
centrum Sint-Jozef omgetoverd tot een dansschool. Iedere repe-
Leen (23) vormen samen een intergenerationele dansgroep.
titie startte met opwarmingsoefeningen waarbij de jongeren de spieren van de ouderen moesten losmaken. Er werd veel aandacht gegeven aan het onderlinge contact en samenwerking. Hoe
De dansgroep kreeg
langer hoe meer kregen de ouderen het gevoel dat ze meer in hun
drie maanden de tijd om een
mars hadden dan ze oorspronkelijk dachten. Ondanks uitspraken
dansvoorstelling op poten te zetten. Verschillende choreografieën kregen vorm onder leiding van danscoach Margriet Dehaene.
zoals “ik kan niet dansen!” kregen de choreografieën steeds meer vorm. Er werd samen gewerkt naar de Thé Dansant, het ultieme moment waarop de dansers lieten zien wat ze konden bereiken op drie maanden tijd. De dansgroep mag fier zijn op het resultaat. Danscoach Margriet
Het resultaat toonden zij tijdens de
De Haene haalde het beste uit elke danser en hield rekening met
‘Thé Dansant’ op 4 en 5 mei 2012
ieders interesse en talenten. Het persoonlijke karakter van ieder
in WZC Sint-Jozef te Gent.
individu kreeg een plaats in het geheel van verschillende dansstijlen. Hopelijk valt het project niet stil en zullen de jongeren nog regelmatig op bezoek gaan bij de ouderen. Joka organiseert in ieder geval een reünie in het najaar. Een gelegenheid om samen de film van de dansvoorstelling te herbekijken en herinneringen op te halen. Ouderen worden vaak benaderd vanuit hun beperkingen. Met de intergenerationele projecten wil Joka de zelfredzaamheid van ouderen verhogen door uit te gaan van de capaciteiten die men
p.
19 66
Nieuwsbrief
heeft. Jaarlijks werken jongeren en ouderen samen aan een project dat zowel ouderen als jongeren aanspreekt. Muziek, literatuur, theater en dans kan zowel bij het jonge als het oude publiek gesmaakt worden. Door intensieve samenwerking tussen generaties werken we aan een positieve beeldvorming en proberen we vooroordelen de wereld uit te helpen. Joka legt zowel de nadruk op product als proces van het project. Het eindresultaat is een kers op de taart, maar de samenwerking tussen de jongeren en de ouderen is het belangrijkst. Enkel bij goede interactie en interpersoonlijke relaties kan er samen gewerkt worden aan een goed product. Kim Vandenhoeck Stafmedewerker Joka
ALGEMENE VERGADERING
De leden van het Vlaams Welzijnsverbond gaan de komende jaren op zoek naar zo’n 13.500 personeelsleden voor uitbreiding en
IN HET TEKEN VAN TEWERKSTELLING IN WELZIJN EN DE NIET-INDEXERING WERKINGSMIDDELEN N iet - indexering
van werkingsmiddelen
behoud van het jobvolume. De hele Vlaamse social profit zal 67.500
Het Vlaams Welzijnsverbond vraagt gegarandeerde indexering van
werknemers moeten vervangen
de werkings- en verblijfssubsidies. Tijdens de algemene vergade-
omwille van de vergrijzing. Een uitdaging! Hoe gaan we hiermee om
ring ondertekenden de leden een petitie om hun verontwaardiging hierover te uiten. Deze petitieposters worden de komende dagen afgeleverd aan minister Vandeurzen.
en wie zijn onze partners? Op 22 mei 2012 vond de jaarvergadering van het Vlaams Welzijnsverbond plaats, die gekruid werd met een
D eskundige
panelleden
aan het woord tijdens het debat
debat onder het motto ‘Welzijn@
Na de algemene vergadering startte het debat over tewerkstelling
work’. We focusten op de uitdagingen
in welzijn. De aanwezige panelleden waren Lon Holtzer, ambassa-
voor de tewerkstelling in de sector.
deur zorgberoepen, Fons Leroy, administrateur-generaal VDAB,
Eveneens hadden we ook heel wat aandacht voor de niet-indexering van de werkingsmiddelen.
Jan Smets, directeur Nationale Bank en Paul Windey, voorzitter NAR. Bruno Aerts, directeur Verso, modereerde het debat. Het debat bracht heel wat inspirerende en interessante inzichten. Een greep van de interessante uitspraken:
p.
20 66
Nieuwsbrief
“De arbeidsmarkt voor zorgberoepen is nu al krap,
door de budgettaire krapte. Maar waarom zouden
de vergrijzing dreigt het arbeidsaanbod er nog af te
ouderen (65+) niet ingeschakeld kunnen worden in
remmen en de toenemende arbeidskraptes in de
bv. vrijwilligerswerk en dienstencheques.”
rest van de economie zouden nog meer concurren tie van andere sectoren kunnen teweegbrengen. Dus is het alle hens aan dek…”
“Bepaalde voorzieningen werken met een intern interimbureau. Mensen die tijdelijk wat meer wen sen te werken (en dus te verdienen) kunnen naar
“Bepaalde zaken/regelgeving staan een beetje haaks op de realiteit. Zijn we bv. wel goed bezig als we ADV-dagen invoeren, wat een daling van arbeid betekent, terwijl we net meer arbeid nodig hebben?!” “Via samenwerken kan je makkelijker competenties uitwisselen. Nood breekt wet. Soms zit je inderdaad
dit interimbureau gaan en zo worden ‘gaten’ opge vuld. Dit is in een kleinere voorziening niet vanzelf sprekend, maar hier kan samenwerking dan mis schien een antwoord bieden.” Het was een zeer interessant debat en als Vlaams Welzijnsverbond gaan we na wat we zelf kunnen
op de grens van het wettelijke. Als men onderling ak
opvolgen van deze boeiende analyse. Graag danken
koord gaat en dit op papier zet, moet dit mogelijk zijn.”
we ook alle sprekers voor hun aanwezigheid.
“Ook al zouden we allemaal tot 65 jaar werken, dan nog is het ganse probleem nog niet opgelost
INFO: Frank Cuyt, tel. 02 507 01 38
GEZOCHT: 6.400 M/V IN WELZIJNSSECTOR J aarlijks Het Vlaams Welzijnsverbond hield op 22 mei 2012 haar jaarvergadering, die gekruid wordt met een debat
wordt
13%
van
de medewerkers vervangen
Eerder berekenden we dat er de komende tien jaar 13.500 personeelsleden nodig zijn bij onze leden uit de sectoren ondersteuning van personen met een handicap (OPH), kinderopvang (KO), bijzon-
onder het motto ‘Welzijn@work’.
dere jeugdbijstand (BJB) en gezinsondersteuning (GZO). Dit zowel
Om dit debat te kunnen voeden,
voor de verwachte groei als om bijvoorbeeld pensionering op te
werd een bevraging rond vacatures in de welzijnssector uitgevoerd. Dit leverde heel wat interessant materiaal op.
vangen. De ganse Vlaamse zorgsector zal 60.000 werknemers moeten vervangen, enkel omwille van de vergrijzing. Zopas hebben we een studie afgerond naar de vacatures in de sector. Een representatief staal van 215 voorzieningen (OPH = 93 / KO = 64 / BJB = 42 / GZO = 16), die samen goed zijn voor 16.485 personeelsleden, werd bevraagd. In 179 voorzieningen (83,26%) waren er in de eerste vier maanden van dit jaar één of meerdere vacatures. Het gaat om een totaal van 884 vacatures. Als we dit extrapoleren naar de volledige sector, zou het voor vier maanden gaan over ongeveer 2.130 vacatures of bijna 6400 per jaar. 13% van het jobvolume wordt jaarlijks (al of niet tijdelijk) vervangen. Wanneer we deze 884 uitsplitsen naar functies, merken we dat men – zoals verwacht – vooral op zoek is naar begeleidend, sociaal en therapeutisch personeel (637 vacatures of 72,06%). Minder
© Isabelle Pateer, Otherweyes
verwacht is het vrij hoge aantal vacatures voor logistiek perso-
p.
21 66
Nieuwsbrief
neel, nl. 104 vacatures of 11,76%. Daarna volgen
Op
administratief personeel (52 vacatures of 5,88%),
werknemers en kansengroepen
zoek naar oudere
leidinggevenden (40 vacatures of 4,52%), stafpersoneel (31 vacatures of 3,51%) en medisch perso-
Vandaag is in de sector 40% 45plus en een kwart
neel (20 vacatures of 2,26%). Merk op dat er in
50plus. In tegenstelling hiermee tonen de cijfers
de kinderopvang een groot tekort is aan onthaalou-
van de vacatures dat slechts 7% wordt ingevuld
ders, maar dat deze groep niet in deze cijfers zit.
met plus45-jarigen en voor minder dan 2% met plus-50-ers… Wat de kansengroepen betreft,
90%
voeren we wel een bewust aanwervingsbeleid,
van de aanwervingen
maar dit resulteert vooralsnog niet in overtuigende
voor het behoud van het
cijfers: uit onze personeelsenquête blijkt er wel
jobvolume en de vervangingen
een lichte groei te zijn van 1,73% werknemers van
Van de 884 vacatures waren er 95 voor uitbreiding (10,75%) en 789 voor jobbehoud of vervanging (89,25%). Dit laatste percentage is erg hoog en we vrezen hiervoor op termijn onvoldoende geïnteresseerden te vinden. Het gaat hier immers over het
allochtone afkomst of met een arbeidshandicap in 2007 tot 2,16% in 2010. Hier is zeker nog een potentieel dat nuttig kan aangeboord worden!
Een meersporenbeleid gewenst
opvangen van allerlei vormen van loopbaanonder-
Het Vlaams Welzijnsverbond vroeg de voorzieningen
breking of arbeidsduurvermindering. Er is bovendien
om suggesties. We vatten samen:
veel deeltijds werk in de sector: volgens cijfers van de FOD Economie is er in België 26,6% deeltijds werk, terwijl dat dubbel zoveel is in de welzijnsorganisaties (bijna 51%). Ook vervanging omwille van zwangerschapsverlof scoort hoog in een overwegend vrouwelijke sector (80% van de werknemers zijn vrouw), zeker in de kinderopvang met 98% vrou-
De sector heeft relatief goede aanvangsbarema’s, maar bijvoorbeeld via extralegale voordelen kan er zeker nog gesleuteld worden aan een aantrekkelijker verloningspakket. Dit wordt echter niet gesubsidieerd, en kan alleen gefinancierd worden met eigen inkomsten van de voorzieningen.
welijke werknemers. Het gaat vaak over de vervan-
De hoge anciënniteit (16 jaar) bij het personeel
ging van deeltijdse en tijdelijke jobs, die voor jonge
verwijst naar een grote trouw aan de sector. De
mensen minder aantrekkelijk zijn en dus moeilijker
mogelijkheid om deeltijds te werken en de ar-
ingevuld geraken. En dan hebben we het nog niet
beidsduurvermindering voor oudere werknemers
gehad over de organiseerbaarheid hiervan, die heel
is een troef van de sector maar tegelijkertijd een
wat gepuzzel vraagt van de verantwoordelijken van
probleem. De subsidies voor de vervangingen zijn
de voorzieningen.
vaak onvoldoende, waardoor de last op de schouders van jonge werknemers terecht komt…
B russel en V laams -B rabant
Een ander probleem is het imago van de sector. zwak ,
L imburg
best
Wanneer we kijken hoeveel vacatures er nog niet ingevuld zijn, blijkt dit vooral te gaan om medisch en leidinggevend personeel, waar respectievelijk 50% en 32,50% van de vacatures nog niet ingevuld zijn. De vacatures voor logistiek en begeleidend perso-
De Vlaamse Gemeenschap stelde een Zorgambassadeur aan, die allerlei initiatieven (zoals de website www.ikgaervoor.be) neemt om hieraan iets te doen. En de sector nam zelf mee het voortouw en maakte van de eerste “Dag van de Zorg” in maart 2012 met 300.000 bezoekers een groot succes.
neel blijken het gemakkelijkst ingevuld te worden.
Tenslotte is er de afstemming tussen de oplei-
Het gaat hier evenwel om een momentopname,
ding en de werkvloer. Niet alleen in het reguliere
waaruit alleen een tendens af te leiden is. De groot-
onderwijs wordt hieraan gewerkt, ook de sociale
ste problemen doen zich voor in Vlaams-Brabant
partners nemen via de sociale fondsen initiatief
en Brussel: zo is – in tegenstelling tot de algemene
en in 2011 startten bijna 9.000 cursisten met
tendens – in Brussel 50% van het begeleidend per-
een VDAB-opleiding in de social profit. De zorg-
soneel niet ingevuld. Limburg scoort hier het best.
sector is een grote klant van de VDAB.
p.
22 66
Nieuwsbrief
Een creatief HR-beleid De opdracht is groot. Maar de sector blijft aantrekkelijk om in te werken: de sector staat in de top 5 van de groeisectoren (Dun & Bradstreet, 2012), er is geen loonkloof tussen mannen en vrouwen, er zijn jobs dicht bij huis te vinden. Vandaag zoeken we naar nieuwe, innoverende antwoorden. Samen met onze partners maken we werk van een creatief HR-beleid!
INFO: Frank Cuyt, tel. 02 507 01 38
© Isabelle Pateer, Otherweyes
DEUGDELIJK BESTUUR Na de overgang van VOCA Training & Consult naar Acerta op 1 januari 2012 werd deze werking naar raden van bestuur niet stopgezet. Integendeel, we staan aan de vooravond van
In september 2008 zag de brochure ‘Focus op deugdelijk bestuur, aanbevelingen voor christelijk
een groots project dat eerstdaags zal gelanceerd worden. Wellicht heb je bij het lezen van dit artikel reeds de uitnodiging tot medewerking verkregen vanuit je positie als directie of als voorzitter van de raad van bestuur.
geïnspireerde voorzieningen in zorg en solidariteit’ van de Commissie Fundamenten van Caritas Catholica Vlaanderen het licht. Om de aanbevelingen in de verschillende sectoren te introduceren werd een
W erking
rond deugdelijk
bestuur anno
2011-2012
1. Samenwerking met de verbonden van Caritas Van bij het begin van VOCA I.D. was het al duidelijk dat de beste strategie om de raden van bestuur te bereiken via de verbonden
tweetal jaar geleden onder de naam
zou lopen. Op die manier kunnen we samen met de verbonden op
‘VOCA I.D.’ een nieuwe werking binnen
eenzelfde thema inzetten. Koepels, werkgeversorganisaties en
CCV-VOCA opgestart. Met als opdracht
stichtingen hebben ook het voordeel dat ze het tot hun missie re-
gever de Commissie Inspiratie, Missie en Strategie (CIMS) van Caritas Catho lica Vlaanderen en onder de begeleiding van een stuurgroep, samengesteld uit
kenen om het thema ‘deugdelijk bestuur’ hoog op hun agenda te plaatsen door een code te ontwikkelen of vorming aan te bieden. Een jaar na de start van VOCA I.D. begonnen beide verbonden van Caritas een actie naar de raden van bestuur van hun aangesloten voorzieningen.
experten uit het veld, werd dit thema
Bij Zorgnet Vlaanderen richtte die actie zich tot de sector
verder verkend en werd een strategie
ouderenzorg naar aanleiding van het project ‘GPS 2021’. Na het
bepaald om hierrond in de verschillende
bijhorende congres om GPS 2021 te lanceren en de bestuur-
sectoren van zorg en welzijn te werken. Onderstaand vind je een overzicht van de activiteiten en de ondersteuningsmo gelijkheden in dat kader.
dersdialogen in Vlaanderen werd zowel aan nieuwe bestuurders als aan nieuwe directies een vormingsprogramma aangeboden. Eén van de behandelde thema’s betrof ‘deugdelijk bestuur’ waarbij het accent werd gelegd op de relatie tussen de verschillende beleidsorganen.
p.
23 66
Nieuwsbrief
Bij het Vlaams Welzijnsverbond bereikten we vorig
De aandachtspunten die regelmatig naar boven kwa-
jaar een grote groep nieuwe directies van alle secto-
men gedurende de begeleidingen hadden te maken
ren rond hetzelfde thema. Daarnaast werden vanuit
met het soms moeilijke samenspel tussen raad van
dit verbond in Vlaanderen vijf bestuurdersdialogen
bestuur en het operationele beleid, het zoeken van
georganiseerd rond uitdagingen voor raden van
nieuwe bestuurders, streven naar een evenwichtige
bestuur waarbij naast sectorale uitdagingen voor
samenstelling van de raad van bestuur, de werking
bestuurders ook gefocust werd op de verschillende
en samenstelling van de Algemene Vergadering,
facetten van deugdelijk bestuur.
het optimaal inzetten van en werken met compe-
Beide verbonden zetten ook na 2011 in op het
tenties in de raad van bestuur, de taken van de raad
responsabiliseren en ondersteunen van raden van
van bestuur bij een wijzigend zorglandschap, zoals
bestuur in zorg en welzijn. De betrokken organi-
het ontstaan van netwerken, de aandacht vanuit de
saties hebben er immers alle belang bij om te
raad van bestuur voor de identiteit en missie van de
beschikken over een krachtige, alerte en betrok-
organisatie, …
ken raad van bestuur, gezien de uitdagingen die de komende jaren op hen afkomen.
4. Aanbod ter ondersteuning van raden van bestuur
2. Maatwerk vanuit VOCA Training & Consult in individuele raden van bestuur
Gebaseerd op onze ervaringen van de laatste jaren
De afgelopen jaren stegen de aanvragen vanuit
van bestuur, al dan niet onder externe begeleiding,
individuele raden van bestuur om begeleid te worden
kan hanteren om stil te staan bij de eigen werking.
bij hun werking. De meeste begeleidingen startten
Je kan uiteraard met ons contact opnemen voor
vanuit een zelfevaluatie, voorbereid door een gratis
meer informatie en voor een lijst met alternatieve
tool vanuit Voca en in alle gevallen was het de voor-
voorstellen.
zitter die ons inschakelde in het begeleidingsproces. Ondanks de noodzaak om het samen met de bestuurders te hebben over de opdrachten en werking van de raad van bestuur, ervaren we in onze begeleidingstrajecten dat het spreken over deugdelijk bestuur nog niet in de cultuur zit. De zelfevaluatie waar we soms mee starten wordt ten onrechte gekoppeld aan een evaluatie van de inzet van de bestuurders. Toch merken we een kentering en is de bewustwording aan het groeien dat ook dit beleidsorgaan actief werk dient te maken van zijn meerwaarde voor de organisatie en rekening dient te houden met structurele en operationele wetmatigheden. Meer en meer wordt een zelfevaluatie van dit beleidsorgaan als een daad van goed bestuur beschouwd.
3. Vaststellingen bij de begeleidingen
schetsen we hieronder enkele formules die een raad
1) Zelfevaluatie van de raad van bestuur d.m.v. de vragenlijst die bij VOCA Training & Consult verkrijgbaar is en aangepast kan worden aan de eigen terminologie en context. Deze vragenlijst kan op voorhand en desnoods anoniem ingevuld worden door de bestuurders, gevolgd door een overzicht en bespreking van de uitspraken en scores. Het zelfevaluatiedocument hoeft niet volledig doorlopen te worden en kan jaar na jaar de aanzet zijn om op bepaalde deelfacetten van de werking te focussen. 2) Verhouding raad van bestuur - organisatie: cruciaal voor het optimaal afstemmen van taken en bevoegdheden tussen de hoogste beleidsniveaus van de organisatie. Tevens
Waar de eerste benaderingen van deugdelijk be-
een moment bij uitstek om de wederzijdse
stuur vaak een vertaling waren van de code Buysse
verwachtingen te verkennen en die eventueel
naar de sector, merken we dat dit begrip ondertus-
om te zetten in een afsprakennota.
sen verbinding gemaakt heeft met andere begrippen en sectoreigen uitdagingen. We denken daarbij aan MVO of maatschappelijk verantwoord ondernemen, streven naar duurzaamheid, betrekken van stakeholders, netwerken met andere organisaties, … In die zin is ‘deugdelijk bestuur’ de kinderschoenen ontgroeid en is het een essentieel onderdeel geworden van het ‘zorgondernemerschap’.
3) Samenstelling raad van bestuur. Dit zeer actuele thema heeft te maken met het zoeken, werven en inscholen van nieuwe bestuurders, werken met competenties, samenstelling van comités, … 4) Actuele organisatiethema’s en de raad van bestuur: zoals MVO, netwerking met andere
p.
24 66
Nieuwsbrief
organisaties, identiteit van de organisatie,
Voor vragen ter verduidelijking van dit onderzoek
werken met stakeholders, dynamiseren van
kan je contact opnemen via:
de algemene vergadering, het ontwikkelen van een eigen code voor deugdelijk bestuur…
[email protected] of 016 33 69 10 met vermelding ‘deugdelijk bestuur’.
1. Een grondig onderzoek naar deugdelijk bestuur in de Vlaamse social profit
Voor vragen over de begeleiding van de raad van
Zoals er ook bij andere belangrijke organisatie-
[email protected] of
bestuur kan je contact opnemen met Jan Verbanck:
0495 54 82 41
thema’s nood is aan inzicht in de huidige situatie, geldt ook voor deugdelijk bestuur ‘meten is weten’. Alle conceptnota’s, codes en individuele onderzoeksinstrumenten ten spijt is er nood aan overzichtsgegevens van wat de social profit op dit ogenblik aan invulling geeft aan het begrip en aan de praktijk van ‘deugdelijk bestuur’. In opdracht van ACERTA zal de Universiteit Ant-
Jan Verbanck
werpen (UA) jaarlijks een onderzoek uitvoeren naar
Senior consultant
deugdelijk bestuur. Voor het eerste jaar wordt daar-
VOCA Training
bij een beroep gedaan op de onderzoeksexpertise
& Consult
van LUCAS, centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy van de K.U.Leuven. Dit eerste onderzoeksjaar kan beschouwd worden
Jan VERBANCK is licentiaat in de godsdienst-
als een soort nulmeting over bestuur in de social
wetenschappen en de toegepaste theologie.
profit en dat op twee niveaus: de voorzitter van
Hij is reeds sinds 1988 consultant bij VOCA
de raad van bestuur en de directie. Jaar na jaar
Training & Consult. Hij is geboeid door de
zal ingezoomd worden op deelfacetten van deug-
verschillende facetten van de menselijke in-
delijk bestuur waardoor de sector na verloop van
teractie in organisaties. Aan de KULeuven
tijd over een monitoringinstrument beschikt voor
volgde hij de postuniversitaire opleiding rond
deugdelijk bestuur.
organisatieontwikkeling.
Tevens komen op die manier de behoeften aan verheldering, ondersteuning en vorming steeds duidelijker in kaart, voor de organisaties zelf, voor hun sectoren en voor de overheid. We durven hopen dat de social profit actief zal meewerken aan dit onderzoek en geven feedback over de resultaten in het najaar van 2012.
De laatste jaren heeft hij zich mede gefocust op organisatiebrede thema’s zoals deugdelijk bestuur, samenwerking tussen organisaties, zorg voor organisatie-identiteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
p.
25 66
Nieuwsbrief
Het CRZ
(CENTRUM VOOR RELATIEVORMING EN ZWANGERSCHAPSPROBLEMEN)
Al dan niet kiezen voor ouderschap, is een van de meest wezenlijke beslissings momenten in het leven van veel mensen; zeker wanneer er onverwachte vragen opduiken,
ZET EEN NIEUWE KOERS UIT EN WORDT ‘FARA, LUISTER- EN INFORMATIEPUNT ROND ZWANGERSCHAPSKEUZES’
naar aanleiding van een ongeplande
Een grondige evaluatie van de werking van cRZ
zwangerschap bijvoorbeeld of bij
mondde uit in een bijsturing van de externe
een ongunstig prenataal testresultaat.
profilering en in een naamswijziging. cRZ heeft de
Niemand zal ontkennen dat het
voorbije decennia een rijke expertise opgebouwd over de wijze waarop mensen keuzes maken rond
om ‘levens’-belangrijke keuzes gaat,
zwangerschap en ze deze keuze beleven. Alle
maar toch is er weinig aandacht voor
vrouwen en koppels komen vóór of tijdens hun
op het publieke forum. Dat stelt het centrum voor Relatievorming
zwangerschap voor keuzes te staan. Vrouwen kunnen, al dan niet samen met een partner, beslissen om hun kinderwens actief proberen te vervullen, uit
en Zwangerschapsproblemen vast op
te stellen, of om af te zien van ouderschap. Tijdens
basis van haar jarenlange ervaring.
een zwangerschap staan ze onvermijdelijk voor de
Gelegenheid om een nieuwe koers uit te zetten met een nieuwe naam en aanpak.
keuze om al of niet te screenen op afwijkingen via prenatale testen. Deze keuzes lijken evident, maar soms staat men voor een bijzonder moeilijke keuze: omdat de zwangerschap ongepland is, omdat de vrouw in kwestie nog een tienermeisje is, omdat het kindje een ernstige afwijking blijkt te hebben… cRZ wil voortaan als Fara het belang van een kwaliteitsvol beslissingsproces in deze keuzes nog meer benadrukken en stimuleren.
M eter A nn R eymen (MNMradiopresentatrice ) beklemtoont belang van F ara
het
Radiopresentatrice Ann Reymen, zelf hoogzwanger van haar tweede kindje, drukt via haar meterschap haar solidariteit uit met vrouwen en koppels bij wie
de zwangerschap niet van een leien dakje loopt. Gedurende haar zwangerschap werd zij gelukkig niet voor zulke moeilijke keuzes geplaatst. “Ik ben zorgeloos zwanger. Het was zelfs uitgeteld, gepland, en meteen prijs. Toen dat in de media verscheen, kwam er ook veel reactie van vrouwen bij wie het niet meteen lukte. Of bij wie het helemaal niet lukte. Moest ik me daarom schuldig voelen? Je bent zo gelukkig dat je er verder niet bij nadenkt. Er wordt in de media steeds meer gesproken over taboes zoals IVF, adoptie, problemen bij zwangerschap, postnatale depressies, geboorteregeling…. Zelfs euthanasie bij kinderen. Ik heb het goed, heb vast werk, gezonde kinderen, een dak boven mijn hoofd, en een stabiele relatie. Ik besef heel goed dat ik geluk heb. Veel geluk. Dat ik geen keuzes moet maken. Alleen maar over een naam. Of de kleur van het park. Dat ik met mijn twijfels terecht kan bij vriendinnen en familie, en dat ik
p.
26 66
Nieuwsbrief
me in een omgeving bevind die me onvoorwaardelijk
zich ook tot alle professionelen in de onderwijs-,
steunt. Bij anderen kan het anders zijn. Zij staan er
gezondheids- of welzijnssector die mensen hierbij
misschien alleen voor. Dat mag en kan niet. Ik wil
begeleiden. Fara wil tevens het publieke debat hier
het niet. En daarom steun ik Fara.”
omtrent verruimen. Het cRZ geeft aan hoe dat kan en doet dit voortaan
K waliteitsvol
beslissingsproces
bij zwangerschapskeuzes begeleiden en stimuleren
onder de naam Fara, luister- en informatiepunt rond zwangerschapskeuzes.
faranet.be op het voorplan!
Vrouwen, koppels en hun omgeving hebben nood aan informatie en ondersteuning om tot een weloverwogen beslissing te komen. Daarom biedt Fara hen de kans om hun zwangerschapskeuzes te belichten vanuit hun gehele relationele context (met aandacht voor het perspectief van de vrouw, de eventuele partner, de bredere omgeving en ook het ongeboren leven). Fara heeft een ruim aanbod voor het brede publiek, met extra aandacht voor jongeren en wil op die manier mensen helpen om hun vragen, angsten en twijfels onder woorden te brengen. Vanaf 1 juni is er ook de Farachat nieuw: dit online hulpaanbod biedt de kans om in alle anonimiteit bij een Fara-medewerker je verhaal te doen en je vragen te stellen. Ook is er nood aan een ruimere bewustwording rond het belang van het maken van en het verwerken van zwangerschapskeuzes, ongeacht de keuze. Om de
Fara springt mee op de kar van de sociale media met een aantal (ver)nieuw(d)e communicatiekanalen, en wordt hiermee nóg makkelijker aanspreekbaar voor al wie informatie wenst of hulp nodig heeft: • 24/24, via onze gloednieuwe webstek faranet.be, een prak tische wegwijzer met een online hulpverleningsaanbod voor het ruime publiek en zorgprofessionals • elke werkdag van 9 tot 16u, via de Farafoon (016/386950), Faramail (
[email protected]), Luistertelefoon ongeplande zwangerschap (078/15 30 45), dagelijks tussen 18 en 22u, en de nieuwe Farachat (maandag tussen 14 en 17u, woensdag en vrijdag telkens tussen 13 en 16u) • of op afspraak begeleidingsgesprekken, individueel of in groep, voor hulpvragers en vorming voor professionals.
Met meer vragen over de werking van onze organisatie kan u terecht bij: Ellen Van Stichel: 016/38 69 56, 0472/69 16 31,
[email protected]
kwaliteit rond het nemen van en leven met beslis singen rond zwangerschap te stimuleren, richt Fara
Fara vzw • Geldenaaksebaan 277 • 3001 Heverlee • www.faranet.be
Intersectorale beheersinformatie Overzichtslijst Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:
1005
Energiewetgeving: verstrenging van de wetgeving inzake energieprestatiecertificaten (EPC’s) voor publieke gebouwen (waaronder ook de welzijns- en gezondheidsinstellingen).
1006
De curatieve individuele beroepsopleiding voor langdurig werkzoekenden (De individuele beroepsopleiding in het kort).
1007
Veiligheid en modernisering van in bedrijf zijnde liften.
p.
27 66
Nieuwsbrief
Beeld Verhaal in
Eindelijk vakantie! Na een druk voorjaar - organisatie rondreizende fototen toonstelling ’80 jaar Caritas in België’, afwerken jaar verslag, terwijl intussen ook het dagelijkse reilen en zeilen onverminderd aandacht vraagt - keek ik echt uit naar vakantie. Ook zo mijn wederhelft, die even hectische maan
geen tijd was om naar de garage te gaan. Maar het zal wel meevallen, er was te weinig koelvloeistof in de radiator, maar die is intussen aangevuld. We kunnen het erop wagen. Erop wagen?? Met bijna 1000 km voor de boeg heb ik daar écht een gerust gevoel bij… En dus vertrekken we onder een grijze lucht en met kil weer (goddank de verwarming doet het). We vertrekken, allebei, doodmoe. Nu denkt u: tja, vakantie neem je toch net om uit te rusten, om nieuwe krachten op te doen. Ja, natuurlijk. Maar uitgeput op vakantie vertrekken, met een lange rit voor de boeg, is een zéér slecht idee. Het enige waar ik kan aan denken is het bed dat wacht aan het einde
den achter de rug had.
van de rit. Ik opper dat we misschien beter gewoon thuis
Er werden dus reisplannen gemaakt. Ik had wel zin in
Wie weet welke calamiteiten ze nog in petto hebben?
zon, vanwege een overdosis grijs, koud en nat. Op mijn voorstel van een aantal zonnige bestemmingen, kwam een tegenvoorstel: Bretagne, Crozon (schiereiland net onder Brest). Hij wil er gaan duiken, free diving. Ik heb mijn twijfels, die allemaal van tafel worden geveegd. Bretagne half mei? We zijn daar toch eerder geweest, en toen viel het weer best mee. Het water is er momenteel 13° (wat research gedaan, want om te onderhandelen heb je solide argumenten nodig). Met een duikpak is dat best te doen. En wat als het erg waait, het is wel de Atlantische Oceaan, dat is wat anders dan de Middellandse Zee. Dat ziet er spectaculair uit, maar onder water heb je daar weinig last van. Bij gebrek aan tegenargumenten huren we dan maar een huisje aan de kust. Omdat het toch een flink aantal km rijden is lassen we een stop in halverwege.
gebleven waren. De goden zijn ons niet gunstig gezind.
Gedurende de ganse heenreis gaat het van grijs naar grijzer. We komen véél later aan in Bayeux dan gepland en ons bezoek aan de stad valt in het water. Wanneer we na een tweede vermoeiende reisdag aankomen in Crozon schijnt de zon. Helaas niet voor lang. Het eerste wat we in ons vakantiehuis doen is de verwarming aanzetten, het is niet te harden van de kou. ’s Anderdaags komen we nat en verkleumd terug van een uitstap. Mijn wederhelft zegt dat hij het de ganse winter zo koud niet heeft gehad. En zo blijft het de eerste helft van de week. Dan slaat het weer om. Van 13° bij aankomst gaan we naar 28° en zelfs 30° de laatste dag van onze vakantie. Dat hebben ze daar nog nooit meegemaakt. Je kan amper buiten komen zo drukkend warm is het. Aan het einde van de namiddag onweert het.
Op de heenreis in de buurt van Bayeux, op de terugweg
’s Anderendaags vatten we de terugweg aan, twee honds
in Le Havre. Alles is dus geregeld, tenminste wat de
warme dagen. Als we de eerste dag in de late namiddag
reisweg en het onderdak betreft…
Le Havre aankomen is het nog 27°, en de volgende dag is
En dan komt de dag van het vertrek nader. Ik google de
het niet beter. We tellen de km af tot thuis.
weersvoorspelling in de loop van de laatste week bijna elke
Over het doel van de reis kan ik het volgende vermelden:
dag: één groot onheilsbericht van grijs, koud, regen en
tijdens de twee duikbeurten – in niet al te helder water
wind. Dat krijg je nou als je niet naar redelijke argumenten
wegens veel wind en dus opwoelen van de bodem – werden
wil luisteren (ja, ik heb ook de prognoses voor mijn ‘optie
twee (!) vissen waargenomen, maar van een soort die hij
zon’ in het oog gehouden…). Is slecht weer een geldige
nog niet eerder gezien had.
reden om de annulatieverzekering aan te spreken? Alsof een ongelukkige keuze van vakantiebestemming niet genoeg is, wordt een drietal dagen voor het geplande vertrek één van de katten ziek. Beroerd genoeg om niet
En ook de auto incasseerde de kilometers zonder verpinken. Je moet maar geluk hebben! Ik wens jullie een ontspannen en deugddoende vakantie toe!
zomaar in de handen van de zorgzame buurvrouw die ze te eten komt geven achter te laten. Tussen het inpakken door in allerijl naar de dierenarts, die ons gerust stelt. De kater wordt en dagje ouder, maar er is niet direct een reden om thuis te blijven. Als wij een dagje ouder worden zullen er ook dagen zijn dat we ons niet tip-top voelen, oppert ze nog. De volgende dag krijg ik een telefoontje van het thuisfront: er is iets mis met de auto. De verwarming werkt niet meer en de motor loopt warm. Ik stel voor onmiddellijk naar de garage te gaan om te horen of het nog tijdig kan verholpen worden. De dag erop, donderdag, is het Hemelvaart en het vertrek is gepland voor vrijdagmorgen. Ik begin alvast oplossingen te bedenken in geval van worst case scenario. Wanneer ik ’s avonds thuis kom en naar het verdict van de garagist vraag, blijkt dat er wegens veel in te pakken
Regine De Bruycker
Stafmedewerker Caritas Vlaanderen vzw
Beeld Verhaal
Een bloedprik laten nemen… gelukkig is het meestal een onschuldig contact met de ziekenhuiswereld. Maar de resultaten kunnen ook iemands leven overhoop halen. Onaangekondigd of na verontrustende symptomen. Slecht nieuws na een lange periode van onderzoeken. Goed nieuws na wekenlang bang afwachten. Deze foto maakt deel uit van de fototentoonstelling naar aanleiding van het 80-jarig bestaan van Caritas in Belgium. Op het eerste zicht lijkt deze foto onschuldig tussen de andere foto’s uit de werkvelden van Caritas: foto’s uit Congo, uit overstroomde gebieden in Azië, foto’s van mensen met lichamelijke of fysieke moeilijkheden. Foto’s waarin kwetsbaarheid en tragedie duidelijk zichtbaar zijn. Toch bevat ook deze foto niet minder emoties, al zijn ze minder tastbaar. Wat lezen deze mensen in hun brief? Een tegenslag of meevaller? Hopelijk kunnen ze in het eerste geval rekening op een begripvolle en ondersteunende omgeving. En wie weet, in het geval van het tweede, motiveert het hen om zich in te zetten voor mensen in hun omgeving die minder goed nieuws krijgen. Lieve Coorevits Projectmedewerker Caritas Vlaanderen
Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is.
CU-COC-811200
