Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Afgiftekantoor Brussel 4 P4A9097
Nummer 86 • september–oktober 2015
86
Kort tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Vluchten, niet voor even CN 86.indd 1
15/10/15 13:33
Inhoudstafel P.
03
CARITAS WERELDWIJD
P.
04
ARMOEDE
P.
05
VRIJWILLIGERS
P.
11
SOLIDARITEIT
P.
14
GEZONDHEID & WELZIJN
P.
20
IDENTITEIT & PASTORAAL
P.
22
P.
24
EDITORIAAL
PUBLICATIES
Nieuwsbrief Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen. Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.
Verschijnt
Redactie & administratie
Tweemaandelijks tijdschrift
Caritas Vlaanderen vzw
Oplage
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
2240 exemplaren
Verantwoordelijke uitgever
CN 86.indd 2
T 02 608 00 72 – F 02 608 00 75
[email protected]
Dominic Verhoeven,
Grafisch ontwerp & druk
Directeur
Licap
Maatschappelijke zetel Caritas Vlaanderen vzw:
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
Liefdadigheidstraat 39 – 1210 Brussel
T 02 507 05 83
[email protected]
www.licap.be
15/10/15 13:33
P.
03 86
Nieuwsbrief
EDITO
VLUCHTEN, NIET VOOR EVEN.
Sinds de drama’s van de drenkelingen in de Middellandse Zee en voor Lampedusa, is de problematiek van de vluchtelingen quasi permanent in onze media aanwezig geweest. Toch kwam de recente golf van eind augustus begin september voor velen nog als een verrassing. Plots kwamen via de Balkanroute honderdduizenden vluchtelingen naar Europa. Ons opvangsysteem kraakt in zijn voegen, en kan de toevloed niet aan. Toch kan het geen kwaad even de proportionaliteit van het verhaal onder ogen te zien. Als België verhoudingsgewijs evenveel vluchtelingen zou opvangen als Jordanië, zouden we plaatsen moeten voorzien voor zo’n slordige 2,7 miljoen mensen. Maar de dramatische oproep van de Jordaanse koningin kreeg nauwelijks aandacht op het politieke schaakbord. De relevantie van vergelijkingen is immers beperkt. En het hemd blijft nader dan de rok. En voor vele Europese landen, inclusief België, was de vluchtelingencrisis een schok, en een pijnlijk politiek ontwaken. Vorig jaar werden de opvangfaciliteiten immers nog afgebouwd – in volle verkiezingsstrijd – omdat het statistisch aangetoond zou zijn dat er dit jaar significant minder vluchtelingen zouden arriveren. Sic. Maar met alle hens aan dek werd door overheid en middenveld naar oplossingen voor de opvangcrisis gezocht: in kazernes, leegstaande gebouwen, centra, en campings. Hartverwarmend was en is de spontane solidariteit van vele mensen. De gezamenlijke oproep van Caritas en de Belgische Bisschoppen voor solidaire eigenaars kreeg een overweldigende respons, zowel wat het aanbod aan woningen betreft, als het aantal vrijwilligers dat zich aandiende. Organisaties allerhande plooiden zich dubbel. En ook bij Caritas was – en is – iedereen in de weer. Charité n’a pas d’heure. Caritas International heeft op vraag van Fedasil de zorg op zich genomen voor de opvang van een 750-tal mensen in campings in de Ardennen. Een tijdelijke oplossing. Met de winter die voor de deur staat, wordt koortsachtig gezocht naar andere opvangplaatsen. Na de opvangcrisis – en ook daarvan is het einde nog niet in zicht – wacht ons vervolgens de integratiecrisis. Voor de mensen die als vluchtelingen erkend zullen worden, moet immers een woning en een thuis gevonden worden: een welkome plaats in onze samenleving. Dan zal het aanbod van individuele woningen ten volle zijn nut bewijzen, en zullen vele duizenden handen van helpende vrijwilligers van pas komen. Toekomst bouw je niet op met papieren alleen. Laat ons hopen dat deze integratie inderdaad kan plaats vinden in de warme samenleving waarop we prat gaan. Want er zijn ook heel wat tegenstemmen. Dat merken we tot in onze mailbox. De vluchtelingencrisis raakt aan onze rust, en misschien zelfs ook wel wat aan de overvloed van onze welvaart. Om de hoek loert, veelvormig, ook het spook van de politieke recuperatie van de vluchtelingencrisis. Laat er geen plaats zijn voor electoraal gespin en gewin, op kap van de ellende van mensen die de gruwel van de oorlog en de dreiging van Daesh ontvluchten. We mogen de hoop koesteren dat staatsmanschap de zorg voor deze mensen op de eerste plaats zet, voorbijgaand aan een politiek opbod dat zich pas in 2018 opnieuw in stemmen moet vertalen. Er is genoeg te doen. Laat er ons samen werk van maken !
Luk De Geest Dominic Verhoeven voorzitter directeur
CN 86.indd 3
15/10/15 13:33
P.
04 86
Nieuwsbrief
CARITAS WERELDWIJD NEPAL REVISITED. VIJF MAANDEN NA DE AARDBEVING. De heropbouw loopt niet van een leien dak. Niet alleen zijn er nog steeds de naschokken, de geografie van het land en de weinig ontwikkelde verkeersinfrastructuur maken dat de hulpverlening niet alle plaatsen even gemakkelijk bereikt. Het gespannen politieke klimaat, en de ermee gepaard gaande brandstofblokkade aan de Indische grens, werpt bijkomende hindernissen op.
Op 25 april verwoeste een aardbeving het hartland van Nepal. Achtduizend mensen vonden
Toch komt het verhaal op gang, en zullen de meeste mensen voor de winterperiode in voorlopige shelters zijn ondergebracht, en niet langer in tenten. De eigenlijke heropbouw van het land zal echter nog een werk van lange adem zijn.
de dood, dubbel zoveel werden
Bij de wederopbouw zullen we ons vanuit Caritas International in
gewond; 200.000 huizen werden
België vooral richten op samenwerking met de lokale Caritasorgani-
verwoest, nog eens 170.000
satie, en met onze Nederlandse en Zwitserse collega’s. We zetten
liepen zware schade op. Op 12
in op de bouw van scholen en huizen, met veel aandacht voor wat in het jargon heet: ‘Disaster Risk Reduction’, en trachten ervoor te
mei volgde een nieuwe zware
zorgen dat bij een volgende aardbeving de gevolgen voor mens en
beving, en sindsdien zijn er nog
infrastructuur beperkter zullen zijn. Dat kan o.m. door rekening te
dagelijks schokken. De mensen zijn het gewoon, maar de seismische activiteit geeft aan dat de bodem nog niet tot rust is gekomen.
houden met bouwtechnieken, maar het vergt ook heel wat vorming. Met Caritas Nepal en met onze partnerorganisatie CPCS (Child Protection Centers and Services) werken we ook aan de rehabilitatie van straatkinderen, en aan preventiestrategieën. Tijdens het korte bezoek dat Marisol Martinez en ondergetekende in september aan het land brachten, konden we een aantal initiatieven van CPCS in de – zwaar getroffen – regio rond Charikot bezoeken. Door in te zetten op de scholing van de arme kinderen uit de dorpen – met financiële ondersteuning – zodat zij eveneens naar school kunnen, zorgt men ervoor dat deze kinderen niet langer uitgesloten zijn, en vermindert de kans dat ze uiteindelijk als straatkind in Kathmandu terecht komen. Bovendien krijgen zowel de kinderen als de ouders ook begeleiding én vorming, vb. rond het belang van de geboorteaangifte. Al te vaak gebeurt dit immers nog niet, waardoor het kind later ook letterlijk niet bestaat, en nergens aanspraak kan op maken. Met kleine stapjes wordt de weerbaarheid van kinderen versterkt, zodat ze toegerust worden op om eigen benen te staan,en mee te bouwen aan de toekomst van hun land. Want dat de heropbouw van Nepal nog lange tijd in beslag zal nemen, mag duidelijk zijn. Dominiek Verhoeven Directeur Caritas Vlaanderen vzw
CN 86.indd 4
15/10/15 13:33
P.
05 86
Nieuwsbrief
ARMOEDE CARITAS VLAANDEREN RICHT AANDACHT OP ARMOEDE IN WOONZORGCENTRA A rmoede Met een Charter Armoede in Woonzorgcentra kaart
in
W oonzorgcentra
Het armoederisico bij mensen ouder dan 60 is de laatste jaren afgenomen. In 2005 kende 22% van de ouderen een armoede-
Caritas Vlaanderen de
risico, in 2014 was dit nog 16% (EU-SILC 2015). Bij 75-plus-
armoedeproblematiek in de
sers blijft het armoederisico hoger: 19,4%. We kunnen ervan
residentiële ouderenzorg aan. Er worden in het Charter meteen
uitgaan dat deze evolutie zich ook doorzet in woonzorgcentra, waar geen specifieke armoedecijfers voorhanden zijn. Uit een steekproef van Zorgnet-Icuro (2014), weten we wel dat 2,5%
13 punten aangereikt, waarop
van de bewoners in woonzorgcentra het factuur één of meer-
woonzorgcentra kunnen inzetten
dere malen niet tijdig betaalden. Bij de meerderheid van deze
om armoede en sociale uitsluiting
bewoners met betalingsmoeilijkheden werd een oplossing ge-
in hun voorziening aan te pakken.
zocht in overleg met de sociale dienst. Daarnaast moeten we er rekening mee houden dat armoede vaak ook onzichtbaar is
Caritas Vlaanderen stelde dit
en zich uit in bijvoorbeeld weinig sociale contacten, een gebrek
Charter voor in het Vlaams
aan juiste hulpmiddelen of afwezigheid op betalende activiteiten.
Parlement, op 6 oktober 2015.
D rie
elementen
Het Charter Armoede in Woonzorgcentra focust op drie elementen van armoede in de residentiële ouderenzorg, legt Thijs Smeyers, stafmedewerker Armoede en Sociaal Beleid, uit. “De financiële toegankelijkheid wordt gegarandeerd door dagprijzen te hanteren waarin alle basiszorg en basisdienstverlening inbegrepen is en door hier eerlijk over te communiceren. Daarnaast zoeken woonzorgcentra die het Charter ondertekenen naar een realistisch afbetalingsplan bij moeilijkheden, in plaats van gerechtelijke procedures te starten”. Vaak speelt ook financiële uitsluiting een belangrijke rol, ook in voorzieningen. “Woonzorgcentra die het Charter ondertekenen zetten daarom in op sensibilisering en vorming van hun werknemers, helpen bewoners in het uitoefenen van hun rechten en zetten een hulpmiddelenbeleid op waardoor ook minder kapitaalkrachtige bewoners menswaardig kunnen leven”.
CN 86.indd 5
15/10/15 13:33
P.
06 86
Nieuwsbrief
Om werknemers ten slotte te ondersteunen, proberen de woonzorgcentra die het Charter ondertekenen jobzekerheid op lange termijn te bieden en hebben zij aandacht voor situaties van armoede en sociale uitsluiting bij hun werknemers.
P ositief
onthaald
Het Charter Armoede in Woonzorgcentra wordt alvast positief onthaald. Zowel Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, als Luc Martens, voorzitter van de Vereniging van Vlaam-
V orming
het lanceermoment veel lof voor het initiatief van
Om woonzorgcentra bij te staan in de vorming
Caritas Vlaanderen. Luc Martens noemde het ini-
van werknemers, richt Cairos op vraag van Cari-
tiatief nodig, omdat het ons steeds appelleert aan
tas Vlaanderen een reeks rond dit thema in. “We
de zorg die we voor de ander moeten hebben. Pe-
zochten hiervoor samenwerking met Bind-kracht”,
ter Degadt stelde dat het Charter op zich logisch
legt Annemie Van den Bussche, coördinator van
lijkt, maar dat net het feit dat zovele organisaties
Cairos, uit. “Zij zetten in op krachtgericht werken,
het toch nodig vinden het allemaal nog eens op
een invalshoek die wij ook willen hanteren. Con-
te lijsten duidelijk maakt dat het belangrijk is om
creet bestaat het aanbod uit drie luiken. Voorzie-
blijvend aandacht te hebben voor dit thema.
ningen kunnen starten met een aanbod in huis.
Ook Vlaams Minister van Welzijn, Jo Vandeurzen,
We geven er uitleg rond armoede en krachtgericht werken, zodat werknemers ermee aan de slag kunnen. Daarnaast is er een open aanbod, dat gedurende meerdere dagen verdiepend werkt met een kleine groep.”
CN 86.indd 6
se Steden en Gemeenten (VVSG), hadden tijdens
is overtuigd van de rol die het Charter kan spelen. Het initiatief van Caritas Vlaanderen om een Charter Armoede in Woonzorgcentra op te stellen en te verspreiden, sluit naadloos aan bij de uitgangspunten van de missie van de Vlaamse overheid
Tot slot wil Cairos, samen met Caritas Vlaande-
wat betreft de ouderenzorg”, zegt hij. “Door het
ren, voorzieningen ook begeleiden tijdens de im-
ondertekenen van het Charter Armoede in Woon-
plementatie van het Charter. “Hiervoor kijken we
zorgcentra beklemtoont een woonzorgcentrum
eerst naar wat er in een voorziening al voorhan-
dat het in het woon-, zorg- en ondersteunings-
den is en maken we dan een lijst op van belang-
aanbod dat het aanreikt, wil rekening houden met
rijke punten. Samen met de voorzieningen gaan
de leefwereld van mensen die in armoede leven
we dan aan de slag om het Charter ten volle te
en het appel dat van hen uitgaat. Het woonzorg-
implementeren.”
centrum gaat hierbij de verbintenis aan om op
15/10/15 13:34
P.
07 86
Nieuwsbrief
een innovatieve wijze haar zorg- en ondersteuningsbeleid, opnamebeleid, financieel beleid en medewerkersbeleid op aan te passen. Het is mijn overtuiging dat een woonzorgcentrum dat deze stap zet een bijkomende maatschappelijke waarde creëert die meer dan waardevol is.” Liesbeth Homans, Vlaams Minister van Armoedebestrijding, hoopt op haar beurt dat het Charter massaal
www.charterarmoedewzc.be
ondertekend wordt door voorzieningen. “Ik waardeer dit Charter Armoede in Woonzorgcentra, dat niet alleen de (financiële) toegankelijkheid voor de bewoners wil garanderen, maar ook sociale uitsluiting wil tegengaan. Want ook dat is een kwalijk gevolg van armoede. Dit Charter waakt ook over een correcte beeldvorming omtrent armoede, informeert en sensibiliseert en zorgt voor een zo groot mogelijke participatie van alle bewoners. Het ondersteunt het Vlaamse armoedebeleid en het zorgt ervoor dat armoede op een efficiënte manier wordt aangepakt.”
M eer
informatie
Het Charter Armoede in Woonzorgcentra is een initiatief van Caritas Vlaanderen en kwam tot stand dankzij de medewerking van onder meer Zorgnet-Icuro, VVSG, OKRA, Welzijnszorg, Vlaamse Ouderenraad, NVKVV, de Koning Boudewijnstichting en de Vlaamse Regering. Meer informatie over het Charter, de vormingsmomenten en het implementeren van het Charter is terug te vinden op http://www.charterarmoedewzc.be. Thijs Smeyers Stafmedewerker Armoede en Sociaal Beleid Caritas Vlaanderen vzw | Caritas in Belgium
CN 86.indd 7
Banner 205x85.indd 1
15/10/15 13:34
9/09/15 09:13
P.
08 86
Nieuwsbrief
dentikit Wie?
Familiehulp
Wat?
ZORGEN VOOR MORGEN: de kracht van gezinszorg bij mensen in armoede
Dienst voor thuiszorg
Waar?
Gezinszorg is een vorm van zorgverlening waarbij stappen kunnen gezet worden op verschillende levensdomeinen. Zowel op vlak
Vlaanderen
Capaciteit?
+80.000 cliënten (cijfers 2012)
Personeel?
van huisvesting, gezondheid, hulpverlening als gezinsondersteuning kunnen verzorgenden concrete taken opnemen. Vanuit hun knowhow leren verzorgenden cliënten vaardigheden aan en kunnen cliënten zich spiegelen aan de verzorgenden. Daardoor komt
12.000 medewerkers (cijfers 2012)
gezinszorg heel ongedwongen en laagdrempelig binnen bij cliënten
Website?
zorgen verzorgenden ervoor dat cliënten in armoede na verloop
http://www.familiehulp.be
in armoede. Op een zeer praktische en laagdrempelige manier van tijd de regie van hun leven terug in handen kunnen nemen. Het project Zorgen voor morgen bood de kans om in de vier regio’s van de provincie Antwerpen (regio Antwerpen, Herentals,
De armoedecijfers in Vlaanderen blijven stijgen. Familiehulp, dienst voor gezinszorg en aanvullende
Mechelen en Turnhout) initiatieven rond armoede te nemen om verzorgenden en hun verantwoordelijken te sensibiliseren over de complexe armoedeproblematiek én concrete handvatten te geven over de rol van gezinszorg bij cliënten in armoede.
thuiszorg, is zich hiervan bewust
De vier initiatieven werden anders ingevuld door andere methodie-
en wil met het project ‘Zorgen voor
ken te gebruiken, andere lokale partners aan te spreken of andere
morgen. De kracht van gezinszorg bij mensen in armoede’ zijn
accenten te leggen. We wilden hierbij zoveel mogelijk inspelen op de vragen en de noden die leefden bij onze medewerkers in de verschillende regio’s. Op deze wijze wilden we een ruime en diverse
medewerkers inzichten geven in de
expertise binnenhalen en regionaal een breed netwerk uitbouwen
leefwereld van mensen in armoede.
om onze zorg aan mensen in armoede verder te optimaliseren.
H et
project
‘Ik besef nu pas dat mensen in armoede door hun vele negatieve ervaringen heel sterk het gevoel hebben dat ze niet bij de maatschappij horen. Die gekwetste binnenkant bepaalt heel sterk hoe ze zich gedragen, ook ten opzichte van mij. Hier ga ik in de toekomst zeker rekening mee houden.’ – een verzorgende In regio Antwerpen participeerden twee wijkteams van verzorgenden die regelmatig worden geconfronteerd met cliënten in armoede. Om hiermee te leren omgaan kregen zij inzichten in de aanpak van moeilijke opvoedingssituaties via een aantal sessies over een specifieke opvoedingsmethode (Triple P). Daarop gingen ze in dialoog met mensen uit een Vereniging waar Armen het woord nemen over opvoeding en armoede. © Layla Aerts
CN 86.indd 8
15/10/15 13:37
P.
09 86
Nieuwsbrief
‘Zorgverlenen bij cliënten in armoede is zoals de processie van Echternach. Maar ook dat is nog altijd vooruitgang.’ – een verzorgende Verzorgenden en hun verantwoordelijken van regio Mechelen volgden een ‘armoedetraject’. Tijdens dit traject wilden we zowel oog hebben voor jonge gezinnen in armoede als voor ouderen en de gezondheidsrisico’s waar ouderen in armoede mee geconfronteerd worden. Na een vorming over armoede, wisselden de verzorgenden hun ervaringen met cliënten in armoede uit in verschillende sessies supervisie. Ze reikten elkaar handvatten aan om de zorg aan mensen in armoede te verbeteren en vol te houden. Een ervaringsdeskundige in de armoede nam deel aan de supervisie om de stem van mensen in armoede te vertegenwoordigen. In een laatste fase van het project gingen de deelnemers in dialoog met mensen in armoede in een Vereniging waar armen het woord nemen. ‘Voordien stelde ik mezelf wel eens de
© Layla Aerts
vraag of ik, als verzorgende, mensen in armoede wel écht kan helpen. Door het deelnemen aan de supervisie, ben
De vorming en sessies supervisies hadden plaats
ik ervan overtuigd geraakt dat we heel
in lokale Welzijnsschakels of Verenigingen waar
waardevol werk kunnen doen bij die
armen het woord namen. Op die manier leerden
mensen die in het verleden weinig
onze medewerkers lokaal organisaties kennen
kansen kregen.’ – een verzorgende
waar cliënten in armoede terecht kunnen.
In regio Turnhout lag de focus op jonge gezinnen
‘Ik heb er nooit bij stilgestaan dat de
met kinderen en de totaliteit van de problemen
vragen die wij op een intake stellen,
die gezinnen in armoede trotseren, met speciale
zoals een telefoonnummer van een
aandacht voor de opvoeding van de kinderen. In
mantelzorger, een heel andere bete-
eerste instantie, kreeg het ganse team van ver-
kenis krijgen bij mensen in armoede,
antwoordelijken een vorming over armoede door mensen uit de lokale Vereniging waar armen het woord nemen. Daarnaast stelden mensen van een
een professionele hulpverlener.’ – een verantwoordelijke
Centrum Kinderzorg en Gezinsondersteuning hun
De kennismaking met de lokale Verenigingen waar
werking en hun visie op positief opvoeden voor. Via
armen het woord nemen vormden een belangrijk
casussen uit het werkveld dachten de verantwoor-
element van het project in regio Herentals.
delijken na over de concrete aanpak in moeilijke cliëntsituaties.
CN 86.indd 9
die soms niemand hebben behalve
In een eerste fase kregen alle verantwoordelijken een vorming over armoede. Met die kennis als ba-
In een tweede fase van het project, namen verzor-
gage gingen kleine groepjes van verzorgenden met
genden deel aan een supervisie waarin ze ervarin-
hun leidinggevenden op bezoek in de vier Verenigin-
gen met cliënten in armoede konden delen. Een
gen waar armen het woord nemen in de zorgregio.
ervaringsdeskundige in armoede nam eveneens
Door in dialoog te gaan met mensen in armoede
deel aan de sessie supervisie.
leerden ze kijken door de bril van arme cliënten.
15/10/15 13:37
P.
10 86
Nieuwsbrief
Een terugkoppeling van de bezoeken en ervaringsuitwisseling gebeurden in een sessie supervisie. Opnieuw vertegenwoordigde een ervaringsdeskundige de stem van mensen in armoede. om hun vooroordelen t.a.v. mensen in armoede
R esultaten
te bespreken. Concrete tips in het omgaan met mensen in armoede vormen de leidraad van de
Armoede is meer dan een gebrek aan inkomen.
verschillende getuigenissen. De verschillende frag-
Armoede speelt zich af op de verschillende levens-
menten geven de kans aan hulp- en zorgverleners
domeinen. Voor veel medewerkers van Familiehulp
om hardop vragen te stellen over hun zorgverle-
brengt dit een nieuw inzicht. Deze nieuwe kijk doet
ning aan mensen in armoede en om hun eigen
hen beseffen dat ze meer te maken hebben met
waarden en normen in vraag te stellen.
cliënten in armoede dan ze oorspronkelijk dachten.
Via de film en het gesprek hierover, krijgen zorg-
In dialoog met mensen in armoede leerden we
en hulpverleners een houvast om vol te houden
de leefwereld van mensen in armoede kennen.
in complexe cliëntsituaties en resultaten te leren
Mensen in armoede werden op hun beurt geïnfor-
zien op lange termijn.
meerd over de werking van Familiehulp.
De film is een instrument om met andere zorgver-
Door de kennismaking met Verenigingen waar
leners te reflecteren over het werken bij cliënten
armen het woord nemen en Welzijnsschakels,
in armoede. De bijhorende handleiding bevat een
werkten we samen met partners, andere dan die-
aantal richtvragen, waarmee de vormingswerker
gene waar we binnen Familiehulp regelmatig mee
of gespreksleider de deelnemers kan uitnodigen
samenwerken. Het project heeft het thema ‘ar-
tot reflectie over hun professioneel handelen.
moede’ bespreekbaar gemaakt binnen Familiehulp.
De opmaak van de film en de bijhorende handleiding zullen ervoor zorgen dat ook binnen Familiehulp dit
De
film
‘Z orgen
voor morgen ’
Om de opgedane ervaringen te kunnen versprei-
thema blijft leven via vorming en supervisie. Medewerkers blijven nood hebben aan concrete handvatten in het omgaan met cliënten in armoede.
den, zowel intern als naar andere organisaties, verzamelden we via beeldmateriaal getuigenissen van cliënten, medewerkers en directie van Familiehulp. Concrete handvatten om mensen in armoede te bereiken en de zorg vol te houden vormen de leidraad van deze film. Hij leert ons kijken door de bril van mensen in armoede zodat we in de toekomst nog meer ‘zorg op maat’ van
Wie meer informatie wenst, kan hiervoor terecht bij Nele Vanderheyden, stafmedewerker zorg- en dienstverlening Familiehulp, via
[email protected] of
deze doelgroep kunnen leveren.
015/45.31.20. De film met bijhorende hand-
De film vertelt over de leefwereld van mensen
(exclusief verzendingskosten).
in armoede en nodigt hulp- en zorgverleners uit
CN 86.indd 10
Praktisch
leiding kan ook besteld worden. Kostprijs: €15
15/10/15 13:37
P.
11 86
Nieuwsbrief
VRIJWILLIGERS GEPAST ANTWOORD OP GOLF VAN SOLIDARITEIT Daarom beslisten we om zo snel mogelijk info-avonden te organiseren in de verschillende bisdommen. Tijdens deze info-avonden geven we juiste en genuanceerde informatie, verduidelijken we de verschillende asielprocedures en de verschillende statuten, leggen we uit wat de rol van Caritas is in de verschillende fasen van
Sinds augustus is het thema alom tegenwoordig: de stijging van het aantal vluchtelingen en de problemen die dat in Europa veroorzaakt wat de registratie en opvang betreft. Opinies genoeg de voorbije weken. Maar feiten en nuances ontbreken veelal. Daarnaast kregen we de voorbije weken heel veel mails van mensen die, geraakt door de ellende waaruit deze mensen vluchten en de - helaas soms bijna even grote - ellende waarin ze terecht komen aan de grenzen van Europa, ons vroegen of ze iets konden betekenen. Een vraag die we met heel veel dankbaarheid aanhoorden maar waar we helaas niet altijd en niet onmiddellijk een concreet voorstel konden tegenover stellen.
asiel en stellen we enkele concrete taken voor waar kandidaatvrijwilligers zich voor kunnen engageren. De eerste info-avond in Gent bracht 65 mensen samen. Het bevestigde voor ons dat er heel veel nood is aan dergelijke info-momenten. We geven hieronder de data van de volgende info-avonden die op dit moment al vastliggen, al zullen bij het versturen van deze nieuwsbrief de meeste info-avonden voorbij zijn. We hopen dat we op deze manier toch voor een stuk de gevoelens van solidariteit maar ook van onmacht hebben kunnen beantwoorden. • Brussel, maandag 19 oktober 2015, 19u, Vlasfabriekstraat 14-18, Sint-Gilles (franstalig) • Luik, dinsdag 20 oktober 2015, 19u, Evéchée - Séminaire épiscopal, Rue des prémontrés 40, 4000 Liège (franstalig) • Antwerpen, donderdag 22 oktober 2015, 19u, De Loodsen, SintJacobsmarkt 43, 2000 Antwerpen • Leuven, donderdag 29 oktober 2015, 19u, Damiaancentrum, SintAntoniusberg 5, 3000 Leuven • Hasselt, maandag 9 nov 2015, 19u, PCS Hasselt, Tulpinstraat 75, 3500 Hasselt • Doornik en Namen nog te bepalen
Het is voor ons ook het startpunt om per bisdom met een groepje vrijwilligers aan de slag te gaan, telkens afhankelijk van de noden die we in dat bepaald bisdom voelen. Geïnteresseerden kunnen zich aansluiten op onze facebook-groep – Caritas Vrijwilligers
Word lid van onze facebookgroep Caritas Vrijwilligers - Volontaires
- Volontaires – waar ook de komende maanden nog taken zullen gepost worden die door vrijwilligers kunnen opgenomen worden.
Met de beperkte middelen en mensen die we binnen Caritas hebben, betekenen de helpende handen van de vrijwilligers echt een meerwaarde! GROTE DANK AAN IEDEREEN DIE ONS DE VOORBIJE WEKEN ZIJN HULP AANBOOD! Lieve Coorevits Stafmedewerker vrijwilligerswerk, Caritas in Vlaanderen
CN 86.indd 11
15/10/15 13:37
P.
12 86
Nieuwsbrief
VORMING VOOR VRIJWILLIGERS EN VRIJWILLIGERSVERANTWOORDELIJKEN VAN ZORGVOORZIENINGEN
Present is een organisatie die het vrijwilligerswerk in de zorg ondersteunt. Een heel belangrijk
Vorming vrijwilligers 2015-2016 15-10-15: Autismespectrumstoornis: ander gedrag, andere aanpak – PCS Hasselt
aspect in die ondersteuning
16-10-15: Dementie… een tipje van de sluier –TPC Antwerpen
is het aanbieden van vorming
29-10-15: De wereld van dementie – Noord-Zuidcentrum Roe-
voor vrijwilligers en voor
selare 29-10-15: Gesprekken met een knipoog –
vrijwilligersverantwoordelijken. We geloven immers dat vrijwilligerswerk een echte meerwaarde kan betekenen voor
AZ Sint-Lucas Gent 17-11-15: Omgaan met mensen met gehoorproblemen - Vicariaat Brussel 04-12-15: Positief denken en de kunst van het genieten – PCS Hasselt 10-12-15: Positief denken en de kunst van het genieten – TPC Antwerpen
mensen die in een voorziening
10-12-15: EHBO initiatie: Huis-, tuin- en keukenongevallen –
moeten verblijven, op voorwaarde dat
Sint-Lucas Gent 04-02-16: Verliesverwerking en
er gewaakt wordt over de kwaliteit.
angst bij kinderen en jongeren – Provinciaal Noord-
Voor vrijwilligers bieden we daarom een hele waaier van thema’s aan verspreid over de provincies. Alle vrijwilligers zijn hier welkom. Meer informatie over locaties,
Zuidcentrum Roeselare 09-02-16: Film: Still Alice - Jessa Ziekenhuis Campus Salvator Hasselt 18-02-16: Dementie… een tipje van de sluier - AZ Sint-Maarten Mechelen 19-02-16: Positief denken en de kunst van het genieten –AZ Sint-Lucas Gent 14-03-16: Beslis-
inschrijving,… is te vinden op onze
singen bij het levenseinde – Kliniek Sint-Jan Brussel
website. Hieronder lijsten we
15-03-16: Gekkenwerk: kleine ondeugden voor vrijwilligers –
alvast de thema’s op.
TPC Antwerpen 19-04-16: Actief luisteren – TPC Antwerpen 25-04-16: Zorg goed voor jezelf – AZ Sint-Maria Halle 19-05-16: EHBO: hoe reageren bij een onverwacht probleem? – PCS Hasselt 20-05-16: Vrijwilligen: het hoe en het waarom – Provinciaal Noord-Zuidcentrum Roeselare 26-05-16: In gesprek gaan als het moeilijk wordt – WZC Sint-Jozef Gent
CN 86.indd 12
15/10/15 13:37
P.
13 86
Nieuwsbrief
Maar zeker ook de vrijwilligersverantwoorde-
Daarnaast is er ook een thema dat enkele keren
lijken willen we ondersteunen door hen interes-
herhaald wordt maar telkens voor een groep vrijwil-
sante vorming aan te bieden. Bovendien horen
ligersverantwoordelijken uit een welbepaalde sector.
we van hen dat de uitwisseling tussen collega’s,
Door mensen per sector samen te brengen, mer-
waar in elke vorming ruimte voor is, voor hen een
ken we dat een onderwerp dieper uitgewerkt kan
echte meerwaarde betekent. Het inspireert en
worden: context en voorbeelden leunen dichter bij
het motiveert om te horen hoe anderen bepaalde
elkaar aan. Dit jaar is het thema ‘Op zoek naar nieu-
aspecten van een vrijwilligerswerking aanpakken.
we vrijwilligers…een haalbare kaart’. Deze vorming
Er zijn vormingen met verschillende thema’s ver-
zal gegeven worden door Walter Van Wouwe. De
spreid over de provincie die openstaan voor alle
data en locatie staan hieronder opgesomd en meer
vrijwilligersverantwoordelijken.
informatie is te vinden op de website van Present.
Vorming voor vrijwilligersverantwoordelijken 2015-2016 Narren-vrijheid: over drie kleine ondeugden in de zorg, WZC Sint-Jozef Gent, 06-10-2015 Samen groeien naar een warm en effectief vrijwilligersbeleid, VZW Zonnebloem Heule , 22-10-2015 Autismespectrumstoornis en vrijwilligerswerk, AZ Sint-Maarten, campus Zwartzustersvest Mechelen, 23-11-2015 Hoe krijg ik het gezegd? (namiddag) Alles wat je wilde weten over wetgeving, reglementering en verzekering (avond), Natuurpunt Hasselt, 26-11-2015 Op zoek naar nieuwe vrijwilligers…een haalbare kaart: • voor verantwoordelijken uit de gehandicaptensector • 16/02/16, TPC Antwerpen • 26/02/16, De Ceder Deinze • voor verantwoordelijken uit de ouderenzorg • 19/02/16, De Ceder Deinze • 23/02/16, TPC Antwerpen • voor verantwoordelijken uit de psychiatrie • 08/03/16, Grimbergen • voor verantwoordelijken uit de ziekenhuizen • 11/03/16, Grimbergen
Voor aangesloten voorzieningen biedt Present ook een basisvorming voor nieuwe vrijwilligers en een vorming voor nieuwe vrijwilligersverantwoordelijken aan. Voor palliatieve eenheden is er, zowel voor vrijwilligers als voor vrijwilligersverantwoordelijken, ook een specifiek aanbod. Alle informatie over het volledige vormingsaanbod van Present, de korte inhoud van elke vorming, de locatie, de mogelijkheid tot inschrijving is te vinden op www.presentweb.be. Lieve Coorevits Stafmedewerker vrijwilligerswerk Caritas en Present
CN 86.indd 13
15/10/15 13:37
P.
14 86
Nieuwsbrief
SOLIDARITEIT
a © Is
SOLIDAIR MET VLUCHTELINGEN
be
o lC
rt
hi
er
Mensen op de vlucht voor oorlog
E uropa
en geweld zoeken met de moed
Conflict en armoede in het Midden-Oosten, Azië en Afrika heb-
der wanhoop naar een veilige thuis.
ben de stroom van migranten en vluchtelingen naar Europa ge-
Caritas gaat met hen op weg: in hun thuisland, in de buurlanden, op hun route naar en in Europa en ook in ons eigen land.
voelig opgedreven. Het Syrische conflict is ondertussen zijn vijfde jaar ingegaan. Het aantal Syriërs dat wanhopig op zoek is naar een toekomst en daarbij de extreem gevaarlijke route richting Europa neemt, groeit gestadig. Vreselijke verhalen van dood en ontbering en misbruik door mensesmokkelaars halen de media. In Italië, maar vooral in Griekenland arriveren de bootvluchtelingen massaal. Op de Griekse eilanden – Lesbos, Chios, Kos en Rhodos loopt de situatie uit de hand. De meesten onder hen reizen door naar Noord- en West-Europa, langs de Balkanlanden Macedonië, Bulgarije, Albanië en Servië op zoek naar bescherming. Mensen zoeken beschutting in parken, bossen, oude fabrieken en vervallen gebouwen. Niet overal zijn ze welkom. Paus Franciscus roept elke parochie in Europa op om één familie op te vangen. Lokale Caritasorganisaties zorgen voor voedsel, basisbenodigdheden en onderdak. Medewerkers en vrijwilligers geven informatie, maken vertalingen, geven juridische ondersteuning zodat de migranten op basis van correcte
© Isabel Corthier
informatie doordachte beslissingen kunnen nemen.
B elgië Er zijn de beelden: lange rijen voor de dienst Vreemdelingenzaken, een heus vluchtelingenkamp in het Maximiliaanpark waar vrijwilligers mensen zonder onderdak verder helpen in afwachting van hun asielregistratie. Er zijn de statistieken: in september 5.472 asielaanvragen, tegenover 2.975 in juli, 2.289 in juni. We kunnen er niet naast kijken: ook België krijgt heel wat meer volk over de vloer. Medewerkers van Caritas International zetten zich van bij het begin in voor kwetsbare families: ze zorgen ervoor dat ze voorrang kregen bij de registratie en het toekennen van een opvangplaats. Als dat niet lukt, krijgen ze een slaapplaats in de kerk van Sint-Rochus in Brussel dankzij de medewerking van de parochie. De 200 opvangplaatsen die Caritas International op vraag van Fedasil in reserve houdt, raken in een mum van tijd bezet. Samen met de bisschoppen lanceren we een oproep voor solidaire huiseigenaars: een ongekend succes. Op drie kampeerterreinen in de Ardennen kunnen we tijdelijk 750 asielzoekers onderbrengen. Die noodoplossing proberen we
CN 86.indd 14
15/10/15 13:38
P.
15 86
Nieuwsbrief
ming, huursubsidie, basisgezondheidszorg en psychologische ondersteuning. Ook de lokale bevolking heeft te lijden onder de massale toestroom van vluchtelingen: voedsel- en huurprijzen stijgen, de lokale infrastructuren zijn overbevraagd. Caritas helpt daarom ook de kwetsbare lokale bevolking zo vlug mogelijk in te ruilen voor duurzame woonge-
om eventuele spanningen te verminderen en mee
legenheid. Zeker 109 huizen/appartementen staan
te bouwen aan een ‘vredevol samenleven’ tussen
ter beschikking van erkende vluchtelingen die hun
verschillende nationaliteiten en godsdiensten.
opvangplaats moeten verlaten en zelf moeten huren. Alle aanbiedingen worden grondig geëvalueerd. De solidariteit is voelbaar en hartverwarmend: zeker 600 mensen bieden spontaan hun diensten aan, zijn zelf bereid vakantie op te nemen hiervoor. Men wil goederen inzamelen, vluchtelingen in huis nemen, taallessen geven…. Die solidariteit blijft ook in de toekomst erg belangrijk want er is nog een lange weg te gaan. Velen nieuwkomers zullen het vluchtelingenstatuut krijgen en in ons land mogen blijven. Zij moeten hun leven uitbouwen in een maatschappij die hen compleet vreemd is, meestal met weinig of geen middelen. Caritas International wil hen daarbij helpen: bij het zoeken naar een woning, naar werk, een school. De financiële steun die Caritas n.a.v. de opvangcrisis mocht ontvangen – 150.000 euro eind september - zal onder meer hiervoor ingezet worden.
T erug
naar school
600.000 Syrische vluchtelingenkinderen in Jordanië en Libanon zitten niet op school. Zonder basiskennis en sociale vaardigheden zijn zij allicht veroordeeld tot een tweederangs bestaan. Daar wil Caritas International iets aan doen. Met onze septembercampagne, waar enthousiast op gereageerd wordt, willen we 8.700 kinderen in Libanon en Jordanië terug op school krijgen. Om dit project kracht bij te zetten zijn op 1 september 200 medewerkers van Caritas International ‘terug naar school’ getrokken om steun te vragen voor kinderen die niet naar school kunnen. Tot dusver willen 35 scholen onze actie ondersteunen en hun traditionele klasfoto linken aan onze oproep. Op het ogenblik dat we dit schrijven heeft Caritas International 1 miljoen euro ingezameld voor haar humanitaire
M idden -O osten 12 miljoen Syriërs zijn op de dool. Daarvan zijn er 7,6 miljoen op de vlucht binnen Syrië zelf. 4
hulpverlening in Syrië en de buurlanden! We zijn hier erg dankbaar voor. De noden blijven ontzettend groot en het einde van de crisis in het MiddenOosten is jammer genoeg nog lang niet in zicht.
miljoen mensen zijn gevlucht naar één van de buurlanden. (Honderdduizenden Syriërs zijn o.a.
Johanna Vanraes
gevlucht naar Iraaks-Koerdistan, een politiek rela-
Voor meer informatie surf naar: www.caritasinternational.be
tief autonoom gebied dat naar schatting nog eens 2,8 miljoen opvangt die op de vlucht zijn geslagen voor Islamitische Staat). Europa ontvangt dus maar 400.000 Syrische vluchtelingen: slechts een fractie van het totale aantal. Caritas International draagt sinds 2011 actief bij aan de humanitaire hulpverlening van de lokale Caritasorganisaties in Syrië (€ 555.000), Irak (€ 605.200), Libanon (€ 866.816), Jordanië (€ 280.000) en Turkije (€ 90.000). Dit kan dankzij de steun van bisdommen, parochies, sympathisanten en de Belgische en Vlaamse Overheid. Wij helpen mensen die buiten de kampen moeten overleven, in een leegstaand gebouw of een gehuurde kamer, met eten, kleren, dekens, verwar-
CN 86.indd 15
© Matthieu Alexandre Caritas Internationalis
15/10/15 13:38
P.
16 86
Nieuwsbrief
NOODOPVANG OP DE CAMPING De bestaande opvangstructuren – die overigens recent werden afgebouwd – kunnen de huidige toevloed niet aan, en bijgevolg wordt gezocht naar alle mogelijke vormen van alternatieven. De opvang op campings in de Ardennen is er daar één van. Op vraag van Fedasil bekommert Caritas International zich over 750 plaatsen die in allerijl werden gecreëerd op drie campings in de Ardennen, in stacaravans en in tenten van B-Fast, die inderhaast werden opgetrokken. Het is geen eenvoudige opdracht. Mensen komen naar West-Europa, met de trauma’s en de verschrikkingen van oorlog en conflict in hun ziel gebrand, en moeten dan wachten, samen met vele anderen, onbekend en heel verschillend, met wie ze alleen hun vluchtelingenstatus gemeen hebben. Wachten, op het verder verloop van de procedure, wachten op de uiteindelijke uitkomst. In een omgeving die in de zomermaanden een leuke plek van plezier en ontspanning is, maar die nu troosteloos naar de herfst opschuift. De inzet van de Caritas-medewerkers en coördinatoren en de helpende handen van vele vrijwilligers maken het wachten draaglijk. Kinderen van vele nationaliteiten vinden elkaar rond knutseltafels, en helpen elkaar met de eerste woordjes Frans. Ook onder de volwassenen is de sfeer niet slecht. ‘Het zijn nette mensen,’ vertelt de Nederlandse campinguitbater ons, wanneer er op bezoek gaan. ‘Geen troep op de grond.’ De camping ligt er als het ware properder bij, dan in de zomermaanden met de normale toeristenstroom. Toch schuilen achter de vriendelijke hoofdknik en de uitgestoken hand, pijn en onmacht. Deze mensen hebben veel achtergelaten. Velen hebben hun laatste middelen aangewend om de overtocht te maken en hun familie in veiligheid te brengen in Europa. Maar op die uiteindelijke zekerheid is het nog wachten, wacht er een hele procedure. Dit is geen korstondig oponthoud, maar een proces van lange adem, dat het uiterste vergt van mensen, om het vol te houden. We gaan nog vele handen nodig hebben om hen daarbij te helpen.
CN 86.indd 16
15/10/15 13:38
P.
17 86
Nieuwsbrief
HUREN: EEN ONBEREIKBARE DROOM? Voor de meesten onder ons is het iets vanzelfsprekend. We komen thuis op een kille avond, hangen onze jas weg, zetten de verwarming wat hoger en maken het behaaglijk warm. Toch is dat niet voor iedereen het geval: voor sommigen is het vinden van een betaalbare woning met een minimum aan comfort een lijdensweg. En wanneer er in slaagt om een kwaliteitsvolle en betaalbare huurwoning te vinden, komt het probleem van de huurwaarborg bove ndrijven. Een totaalbedrag van twee keer, tot in sommige gevallen vijf keer, de maandelijkse huurprijs. Ongeveer een kwart van de huurders geeft dan ook aan dat de huurwaarborg een zware tot zeer zware last is. De septemberactie van Caritas Hulpbetoon wil deze mensen een hart onder de riem steken ! We willen
© Layla Aerts
met deze oproep een beperkt huurwaarborgfonds oprichten, waarmee we mensen een renteloze lening kunnen bieden, om hun huurwaarborg te kunnen betalen, zodat die niet langer een hinderpaal kan zijn om hun leven op de rails te krijgen. Op vraag van een hulpverleningsorganisatie, zorgt Caritas Hulpbetoon voor het benodigde bedrag, waarmee de bewoner zelf zijn huurwaarborg kan afsluiten. Na afloop van het huurcontract, stort de bewoner het bedrag van de huurwaarborg terug aan de betreffende hulpverleningsorganisatie. Op die manier kan dan een andere huurder verder geholpen worden met zijn zoektocht naar een betaalbare en kwaliteitsvolle huurwoning. We doen dat zoals steeds in samenwerking met begeleidingsdiensten die borg staan voor een bredere zorg en omkadering. Mogen we opnieuw op uw steun rekenen ?
© Layla Aerts
U kan uw gift overmaken op rekeningnummer BE80 7765 9023 3377 van de vzw Caritas Hulpbetoon met vermelding ‘Huurwaarborg’. Voor elke gift van 40 euro of meer ontvang tu een fiscaal attest
CN 86.indd 17
15/10/15 13:38
P.
18 86
Nieuwsbrief
SCHENK EEN WARME WINTER: KLEDINGKETEN JBC ORGANISEERT INZAMELACTIE TEN VOORDELE VAN CARITAS DIRECT JBC organiseert in oktober 2015 voor de eerste maal een kledinginzamelingsactie in samenwerking met Caritas Direct en Wereld Missie Hulp. Een deel van de kleding gaat rechtstreeks naar mensen die het nodig hebben. De rest wordt verkocht en met het geld steunen Caritas Direct en Wereld Missie Hulp projecten in België en elders in de wereld. “Als familiebedrijf hebben we respect voor mens en milieu”, zegt Griet Cattaert, CSR Manager bij JBC. “JBC is bewust lid van Fair Wear Foundation, een organisatie die zich inzet voor betere arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie. Kleding een tweede leven geven is één van de vele initiatieven waarmee we ons steentje bijdragen aan een betere wereld.” Om de inzamelactie logistiek mogelijk te maken, werkt Caritas Direct samen met Wereld Missie Hulp. Zij zamelen al jaren kledij en materiaal in via de gekende rode kledingcontainers. “Via partnerorganisaties, zoals Caritas, kunnen we mensen in België verder helpen met bruikbare kleding, matrassen of dekens”, vertelt directeur Wim Smit. “Wat niet bruikbaar is, verkopen we verder. Met die opbrengst financieren we dan projecten in Derde Wereld landen wereldwijd. Caritas Direct verspreidt op haar beurt de bruikbare kleding in het kader van de jaarlijkse Winteractie. Hiervoor doet Caritas Direct beroep op organisaties waar ze vandaag al mee samen-
© Layla Aerts
werkt. Dominic Verhoeven, bestuurder van Caritas Direct: “Caritas Direct overkoepelt verschillende regionale organisaties. Met Caritas Hulpbetoon werken we samen met lokale organisaties in Vlaanderen, zoals Kras in Gent of De Loodsen in Antwerpen. Caritas Secours doet hetzelfde in Wallonië. Als derde partner is ook Caritas International.be betrokken binnen Caritas Direct. Heel actueel verdelen we via hen bruikbare materialen aan vluchtelingen en asielzoekers in onze opvanglocaties.” Een deel van de opbrengst van de verkoop van niet-bruikbare kleding wordt door Caritas Direct verder ingezet in structurele armoedebestrijding. Hiermee worden lokale initiatieven gefinancierd die armoedeproblematiek structureel aanpakken. Een
CN 86.indd 18
© Layla Aerts
15/10/15 13:38
P.
19 86
Nieuwsbrief
ander deel wordt door Wereld Missie Hulp ingezet voor projecten in het buitenland. “Zo ondersteunen we op dit moment projecten in Peru, Congo, de Filipijnen, enzoverder”, zegt Wim Smit. Kleding deponeren in uw vertrouwde JBC-winkel brengt dus heel wat op. Niet alleen krijg je als klant zelf een mooie korting als bedanking, ook zorg je voor een warme winter voor velen die er nood aan hebben. De actie helpt mensen bij ons die het financieel niet makkelijk hebben, mensen zonder eigen thuis, mensen op de vlucht én mensen in landen in ontwikkeling in heel de wereld.
© Layla Aerts
ELK KIND ONDER DAK Voor onze campagne van ‘Elk kind onder dak’ van dit jaar stellen we het initiatief van Brussel Onthaal Open Deur in Brussel centraal. Dit is een eerste lijndienst die zeer toegankelijk is voor mensen op zoek naar antwoorden op hun sociale of religieuze vragen. Een sociale permanentie onthaalt, begeleidt en verwijst de bezoekers door naar gespecialiseerde diensten. Deze dienst bemiddelt voor administratieve en andere procedures en discriminaties in de huisvesting waarmee vele personen geconfronteerd worden en een ondersteuning hiervoor vragen. Onze wintercampagne start dit jaar op 12 november, in plaats van tussen Kerstmis en Nieuwjaar.
CN 86.indd 19
15/10/15 13:38
P.
20 86
Nieuwsbrief
GEZONDHEID & WELZIJN In het najaar van 2015 en het voorjaar van 2016 organiseren Fara en het Overlegcentrum voor Ethiek (KU Leuven) een reeks debatavonden. Uitgangspunt van deze debatten zijn de discussies die het afgelopen jaar in de media werden gevoerd in het domein van zwangerschapskeuzes: de invoering van de NIPT (niet-invasieve prenatale test), 25 jaar abortuswet in België en de hele thematiek rond afstamming (adoptiekinderen, donoren,
OVER ETHIEK EN BUIKGEVOEL DEBATAVONDEN OVER ZWANGERSCHAPSKEUZES VANDAAG Georganiseerd door Fara, luister – en informatiepunt rond zwangerschapskeuzes en het Overlegcentrum voor Ethiek (KU Leuven)
vondelingenschuif,...). Met deze avonden willen we de verschillende stemmen in deze discussies aan het woord laten en ethiek en praktijk elkaar laten ontmoeten.
3 december 2015 - Prenatale testen: Keuzevrijheid of Keuzeplicht? Prenatale testen worden standaard aangeboden aan zwangere vrouwen/koppels. Zij hebben de keuze om hier al dan niet op
Waar? Hollands College, Pater Damiaanplein 8, 3000 Leuven
Wanneer? donderdagavond van 19u30 tot 21u30 29 oktober 2015 3 december 2015 21 januari 2016
in te gaan, maar hoe vrij voelen zij zich om deze keuzes te maken? Is het verantwoord om ‘niet te willen weten’? Om ruimte te laten voor het onverwachte? Hoe beïnvloeden maatschappelijke percepties rond een goed of kwaliteitsvol leven het keuzeproces wanneer een prenatale test uitwijst dat er iets mis is? Hoe spelen beleidskeuzes inzake terugbetaling van prenatale testen en/of ondersteuningsmogelijkheden van mensen met een beperking mee in het nadenken over behoud of afbreken van een gewenste zwangerschap? In dit debat willen we graag gynaecologen, ethici en ouders een stem geven.
10 maart 2016
Inschrijving? Deelname is gratis, maar inschrijven is verplicht.
Meer informatie? www.faranet.be/over-ethiek-enbuikge-voel © Isabelle Pateer, Otherweyes
CN 86.indd 20
15/10/15 13:38
P.
21 86
Nieuwsbrief
Griet Galle, filosofe en ervaringsdeskundige Ignaas Devisch, ethicus Bettina Blaumeiser, gynaecoloog Jo Lebeer, expert handicapstudies
21 januari 2016 – Anonimiteit of Afstamming? Wettelijk gezien wordt anoniem donorschap opgelegd en als maatschappelijke norm aanvaard, terwijl anoniem bevallen afgestraft wordt (of hoogstens gedoogd in de vorm van de vondelingenschuif). Regelmatig beroeren deze thema’s de media: wanneer donor - en/of adoptiekinderen van zich laten horen, wanneer er opnieuw een baby te vondeling is gelegd, wanneer mensen opgeroepen worden zaad- of eiceldonor te worden. De perspectieven van de betrokken kinderen, donoren, wensouders of vrouwen die hun kind afstaan, lijken vaak lijnrecht tegenover elkaar te staan. In dit debat laten we graag deze verschillende stemmen aan het woord. Tegelijkertijd willen we ook bekijken wat deze discussies zeggen
© Isabelle Pateer, Otherweyes
over hoe wij als maatschappij kijken naar ouderschap en bloedverwantschap om van daaruit de gesprekken te voeden. Arnold Burms, filosoof Guido Pennings, ethicus
In dit debat willen we het nadrukkelijk hebben over wat een taboe precies is. Hoe kwamen
Bart Pattyn, ethicus
taboes tot stand? Zijn taboes relicten uit het
Bruno Vanobbergen, kinderrechtencommissaris
verleden en staan ze ons enkel in de weg of
Ellen Van Stichel, ethica Thomas d’Hooge, fertiliteitsarts
10 maart 2016 – Taboe op abortus: zin of onzin? Er gaan stemmen op om de abortuswet uit de strafwet te halen omdat men het taboe rond abortus wil doorbreken. Het taboe zou immers stigmatiserend werken en mensen ten onrechte
CN 86.indd 21
zij ook de wens om het taboe te doorbreken?
hebben ze ook in moderne samenlevingen zin? Is het realistisch aan te nemen dat je een taboe kan opheffen? Kunnen we ons een samenleving voorstellen waarin niet langer taboes bestaan? Mochten taboes belangrijk zijn rond welke grenzen zouden ze moeten gecreëerd of in stand gehouden worden? Wim Lemmens, filosoof Peter Rober, psycholoog- systeemtherapeut
culpabiliseren. Toch merken we dat de vrouwen
Françoise Dedrie, Luna
zelf schroomvol met het thema omgaan. Hebben
Katrien Ruytjens, raad van bestuur Fara
15/10/15 13:38
22 86
P.
Nieuwsbrief
IDENTITEIT & PASTORAAL
tee © Isabell e Pa
VERDIEPEN WIE WE ZIJN
h Ot r,
er
we
yes
De vzw Provincialaat der Broeders
PV – Het eerste deel van de tekst is gewijd aan een sociologische analyse van de context waarin jullie onderwijs en zorg organiseren. De Nederlandse socioloog Staf Hellemans wordt hier vaak geciteerd. Kun je de krachtlijnen van zijn denken even schetsen?
van Liefde heeft in april van dit jaar
KDF – Naast andere auteurs hebben we ons inderdaad sterk
een visietekst gepubliceerd over
laten inspireren door de godsdienstsociologische studie ‘Het
wat het op vandaag kan betekenen
tijdperk van de wereldreligies. Religie in agrarische civilisaties
een christelijk geïnspireerde school of voorziening te zijn. De titel
en in moderne samenlevingen’ van Staf Hellemans. Zijn uitgangspunt was voor ons bijzonder belangrijk. Zijn stelling is dat elke grote verandering in de cultuur fundamentele veranderin-
van de tekst luidt: ‘Verdiepen wie
gen op het vlak van religie met zich meebrengt, en dit zowel
we zijn. Over zorg voor bezieling
op het macro, meso- en microniveau. In zijn werk schetst Staf
en christelijke inspiratie in het
Hellemans enkele van die grote culturele transformaties met hun telkens ingrijpende gevolgen voor religie en religiositeit.
samen leven en werken’. Pieter
Belangrijk voor ons is dat hierbij ook duidelijk wordt hoe tijd-
Vandecasteele ging in gesprek
gebonden elke vertolking en organisatorische vormgeving van
met Koen De Fruyt – hoofd van
religie is, dus ook deze van de katholieke cultuur die we gekend
de dienst Identiteit bij de groep Broeders van Liefde in België – die het denkproces rond deze tekst
hebben tussen pakweg 1800 en 1960. Als het dan gaat over de vraag hoe je als kerk of religieus geïnspireerde organisatie omgaat met de transformatie sinds 1960 in onze geavanceerde moderniteit, heeft dit grote consequen-
heeft gemodereerd en uiteindelijk
ties. Je boodschap alleen maar in een nieuw kleedje steken, is
ook de pen heeft gehanteerd.
dan niet voldoende. De grondige transformatie van cultuur en religie vraagt dan veeleer een diepgaande herbronning en grondige heroriëntatie vanuit de uitdagingen van de eigen context en in gesprek met de kernintuïties van je spirituele traditie(s). De Australische theoloog Gerald Arbuckle spreekt in dat verband over de uitdaging van ‘refounding’, wat veel verder gaat en ingrijpender is dan louter ‘renewing’.
PV – Het lijkt wel een nieuwe ontdekking te zijn om te gaan denken in termen van ‘transformatie’. Wat wordt hier precies mee bedoeld? KDF – Wat mij betreft, heeft het denken in termen van ‘transformatie’ bij de sociologische analyse het grote voordeel dat je hiermee op een niet oordelende, maar louter beschrijvende
CN 86.indd 22
15/10/15 13:38
P.
23 86
Nieuwsbrief
KDF – We kiezen er inderdaad voor om ons niet te laten leiden door heimwee naar wat vroeger was of door angst voor de toekomst, maar om vanuit een principieel appreciërende grondhouding én met een open geest te kijken naar wat zich vandaag aandient. Bezieling moet in de huidige context in eerste instantie niet binnen gebracht manier in kaart brengt hoe een samenleving ver-
worden, maar is hier reeds rijkelijk aanwezig. Al-
andert en hoe in het spoor hiervan ook het religi-
leen zien we dat vaak niet. De geest waait van-
euze veld, de diverse religies en de individuele re-
daag even hard als vroeger, zij het vaak op heel
ligiositeit in die context grondig mee veranderen.
andere manieren dan we gewoon zijn te zien.
Te vaak is in het verleden vanuit een meer oor-
De theologische basiskeuze die wij maken is om de
delende manier naar veranderingsprocessen ge-
veelkleurige bezieling van mensen vandaag binnen en
keken, waarbij men de voorafgaande culturele
buiten onze leef- en werkgemeenschappen te zien,
periode met haar vormgeving van religie vaak als
erkenning te geven, te behoeden en tot relevant on-
een soort normatief nulpunt hanteerde van waaruit
derwerp van gesprek te maken … En, onlosmakelijk
men dan naar het heden keek. Evoluties inzake reli-
daarmee verbonden, om deze aanwezige bezieling
gie en spiritualiteit werden dan vaak nogal eens als
tegelijk te voeden en te inspireren, onder andere
een ‘deformatie’ beschouwd die moest geremedi-
vanuit de centrale intuïties van de veelkleurige chris-
eerd worden. Heel wat denken in termen van ‘secu-
telijke tradities, waar dit zinvol en relevant is.
larisatie’ zat op dat spoor. Dat vernauwde vaak de
De onderliggende grondovertuiging hierbij is voor ons
blik en belemmerde het creatief nadenken over hoe
dat passende aandacht voor bezieling en inspiratie
als kerk of religieus geïnspireerde organisatie toe-
het samen leven en werken van mensen ten goede
komstgericht in te spelen op de eigentijdse context.
komt én dat het veelkleurige erfgoed uit de christe-
In onze visietekst proberen we aan de hand van tien sleuteltermen de actuele transformatie van cultuur en religie in onze geavanceerde moderniteit beschrijvend in kaart te brengen, in gesprek met Staf Hellemans en andere boeiende auteurs als Manuela Kalsky, Kees de Groot en Joep de Hart… Deïnstitutionalisering, pluralisering, individualisering en flexibilisering zijn maar enkele van deze beschrijvende sleuteltermen. Fundamenteel in heel de analyse is enerzijds de vaststelling van het toenemend verlies aan impact en zeggenschap van religieuze instituties ten aanzien van het spirituele leven van mensen. Al even wezenlijk is anderzijds het gegeven dat keuzes inzake de invulling envormgeving van het spirituele leven steeds meer bij het individu komen te liggen. En dat individu geeft zijn of haar spirituele leven zeer persoonlijk vorm, vaak in gesprek met meerdere tradities, in een wereld die constant in beweging is en steeds meer een fundamentele veelkleurigheid laat zien.
PV – In het tweede deel van de tekst wordt een theologische bril opgezet, en wordt er vanuit de christelijke inspiratie gekeken naar de leef- en werkcontext. Jullie kiezen resoluut voor een positieve benadering?
CN 86.indd 23
lijke tradities, naast het al even veelkleurige erfgoed uit andere tradities, mensen in dat samen leven en werken ook vandaag blijvend zinvolle inspiratie te bieden heeft. Dit veronderstelt echter wel dat je op een passende manier zorg draagt voor die bezieling van vandaag in creatief en goed gedoseerd gesprek met dat inspirerende erfgoed van wie ons voorgingen.
PV – In het derde deel worden zeven strategische basisopties geformuleerd. Welke vind je zelf het belangrijkst? KDF – Voor mij zijn ze alle zeven even belangrijk, maar de rode draad doorheen alle opties gaat over het belang dat we als organisatie en congregatie hechten aan het verder bewust aandacht besteden aan en letterlijk en figuurlijk ruimte geven aan de bezieling van mensen én de christelijke inspiratie van waaruit wij ontstaan zijn. Een én/én verhaal dus. Hier toekomstgericht en creatief op inzetten vanuit de overtuiging dat dit verbindend en verdiepend werkt voor ons samen leven en werken, dat is de basisovertuiging en tegelijk de basiskeuze waar het in heel deze nota om draait. interview: Pieter Vandecasteele Stafmedewerker Identiteit en Pastoraal, Caritas Vlaanderen vzw | Caritas in Belgium
15/10/15 13:38
P.
24 86
Nieuwsbrief
PUBLICATIES PASTORALE PERSPECTIEVEN 168 - SEPTEMBER 2015 RESEARCH AND DEVELOPMENT IN PASTORALE ZORG ?! De titel van dit themanummer van Pastorale Perspectieven is ‘Research&Development in de pastorale zorg (?!)’. Zowel het vraagteken als het uitroepteken zijn hierbij van groot belang. Eerst het vraagteken: wordt R&D niet eerder geassocieerd met grote fabrieken of high-techbedrijven, waar nieuwe smartphones, revolutionaire zelfrijdende auto’s en dies meer worden ontwikkeld? Of met de farma-industrie, waar geëxperimenteerd wordt met medicatie die misschien en ten vroegste over een tiental jaren beschikbaar zal zijn? Wat heeft Research-and-Development dan überhaupt te maken met pastorale en spirituele zorg? Moeten pastores en spiritueel zorgverleners zich niet eerder ver houden van deze afdeling? Is hun plaats niet bij patiënten en bewoners? Of in de kapel of de stille ruimte? Is er naast de ‘trage vragen’ ook plaats voor bliksemsnelle evoluties en innovaties? Tot zover het vraagteken. Laat ons om te antwoorden gaan kijken naar het uitroepteken. Een zorgdiscipline die met complexe zingevingsvragen geconfronteerd wordt, in een samenleving die levensbeschouwelijk steeds complexer wordt, móet een goed werkende R&D afdeling hebben! Een zorgdiscipline die tegelijk onder constante legitimatiedruk staat, móet haar methodieken en doelstellingen kunnen staven aan de hand van innovatief en praktijkgericht onderzoek! Het jaarlijkse congres van de beroepsvereniging voor katholieke pastores stond in het teken van dergelijk onderzoek. In dit nummer van Pastorale Perspectieven nemen we enkele bijdragen van dit congres op. Els Gryson heeft het over wat kapellen en stille ruimtes zeggen over de identiteit van de zorgvoorziening. Deze analyse en de interpretatie van de resultaten aan de hand van het concept van de dialoogschool vormden het onderwerp van een masterproef. Kristien Henderickx stelt een fotoboek met ‘koesterbeelden’ voor. Het is ontwikkeld in het kader van een opleiding tot rouwconsulent. Debbie De Saedeleer ten slotte heeft het over de plaats van stilte en non-verbale communicatie in het pastorale gesprek.
AANKONDIGINGEN Ontmoeting en uitwisseling ‘Hoe mooi zouden onze steden zijn…’ Op 17 december 2015 nodigt Caritas in Belgium al haar leden, donateurs en partners uit om deel te nemen aan een dag van ontmoeting en uitwisseling ‘Hoe mooi zouden onze steden zijn….’ in het Provinciehuis te Leuven. Deze ontmoetingsdag heeft in het bijzonder betrekking op het thema van de verschillende gezichten van armoede in stedelijke gebieden. De toegankelijkheid van diensten zal een centrale rol spelen: het is niet voldoende dat deze diensten beschikbaar zijn, maar ook dat ze toegankelijk zijn door zo dicht mogelijk bij de hulpbehoevenden aanwezig te zijn.
CN 86.indd 24
15/10/15 13:38
P.
25 86
Nieuwsbrief
INTERSECTORALE BEHEERSINFORMATIE OVERZICHTSLIJST Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:
1137
Wet tot uitbreiding van de werkgelegenheid;
1138
Landingsbanen: NAR-cao’s nr 118 en nr 103bis.
1139
Cosoursing: de werkgeversgroepering – testfase verlengd.
1140
Uitvoering interprofessioneel akkoord: verhoging plafond resultaatsgebonden voordelen.
1141
Sociale verkiezingen 2016: de wet is er !
1142
Extra maand gewaarborgd loon bij ziekte – na uitstel nu ook afstel.
1143
ZIV-uitkeringen bij ‘omgezet moederschapsverlof’ voor co-ouders: het plaatje is volledig.
1144
Beschikbaarheid arbeidsmarkt SWT’ers en oudere werklozen.
1145
Sociale en fiscale werkbonus hoger sinds 1 augustus 2015.
1146
Verhoging van de pensioenleeftijd.
1147
Innovatiepremies geven blijft mogelijk.
1148
Nieuwe indeling en etikettering van stoffen en mengsels in de welzijnswetgeving.
Erratum In de vorige Nieuwsbrief (85) lieten we in Verhaal in beeld Rita Kirligitsis aan het woord over de perikelen in Griekenland. En we gaven ook haar recept voor abrikozentaart mee. We merkten pas achteraf dat, bij een laatste herschikking van de teksten, een stuk van de laatste zin weggevallen is. De baktijd voor de taart is 30 min. In een oven van 200° C.
CN 86.indd 25
15/10/15 13:38
P.
26 86
Nieuwsbrief
BEELD VERHAAL IN
We vergeten haast dat het om mensen gaat die al zeer lang onderweg zijn, niet wetend wat hun eindbestemming zou worden en vaak een speelbal binnen een breder netwerk van dubieuze mensensmokkelaars. Sommigen van hen wensen zelfs niet in België te blijven en willen doorreizen naar
MAXIMILIAANPARK Op
het terrein
Het blijft wennen; iedere ochtend opnieuw het aanzicht van zoveel mensen die moe en verward klaar staan om hun asielaanvraag bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) te laten registreren. Tijdens het weekend zijn de deuren van DVZ dicht, maar blijven er nieuwe kandidaat-vluchtelingen in Brussel aankomen. Noodgedwongen moeten zij een onderkomen vinden totdat het maandagochtend is. Voor de deuren openen heerst er nog een soort gelatenheid. De kwetsbare personen – families met minderjarige kinderen, de niet-begeleide minderjarigen en mensen met medische problemen – staan rechts in de rij. Alle anderen – voornamelijk alleenstaande mannen – staan links. We zien veel Syriërs, maar nog meer Irakezen. Ook veel, vooral jonge, Afghanen. Hier en daar eveneens personen afkomstig uit Somalië, Eritrea en Congo. Sommigen staan hier al van 3 uur in de ochtend aan te schuiven. Het verhaal doet de ronde dat ze dan als eerste binnen mogen, maar helaas werkt het zo niet. Deze mensen staan al uren recht, soms verkleumd en/of nat geregend.
Duitsland of verder noordelijk. Zoveel geruchten en zoveel verschillende bronnen van informatie.
A ntwoord
bieden
Hier moesten wij, als sociale dienst, een antwoord bieden. Begin augustus werden we voor het eerst geconfronteerd met gezinnen die geen opvangplaats kregen. Het hing in de lucht: het aantal asielaanvragen steeg en Fedasil, het agentschap verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers, moest meer en meer een beroep doen op de Brusselse noodopvang vooraleer ze een definitieve toewijzing konden doen. Voor drie gezinnen konden we in urgentie een oplossing aanbieden. Ze toonden ons een afspraakbrief van DVZ om op een latere datum hun asielaanvraag te laten registreren. We wisten dat we de situatie bij Dienst Vreemdelingenzaken van nabij moesten opvolgen. We praatten met verschillende personen in het Maximiliaanpark en we observeerden om te zien hoe wij een antwoord konden bieden op hun belangrijkste noden. Al snel werd duidelijk dat de ochtenden aan DVZ er chaotisch aan toe gingen. De kleine deur van Dienst Vreemdelingenzaken is niet voorzien op een toestroom van honderden personen. We begonnen mensen te informeren over hoe de rijen aan DVZ ingedeeld worden, over wat hier gebeurt en waarom het gebeurt. En vooral wilden we erop toezien dat alle kwetsbare personen zo snel mogelijk hun asielaanvraag kunnen registreren. De registratie is immers een voorwaarde om van Fedasil een opvangplek te krijgen. Met een team van geëngageerde collega’s staan we ondertussen al meer dan vijf weken iedere ochtend aan DVZ. We brengen mensen van de ene rij naar de andere. We beantwoorden hun vragen of proberen zelf het gesprek aan te gaan als we iemand als kwetsbaar identificeren. De taal is niet evident. Gelukkig kunnen we via vrijwilligers ter plaatse of telefonisch de juiste informatie meegeven. Ook gaan we rechtstreeks in overleg met de Dienst
CN 86.indd 26
15/10/15 13:38
P.
27 86
Nieuwsbrief
Vreemdelingenzaken zodat zij de meest kwetsbare personen, die soms te laat toekomen, de dag zelf nog kunnen ontvangen.
De
toekomst
Niemand kan inschatten hoe lang de actuele situatie nog duren zal. We merken vanuit onze
S teeds
weer die maandagen
Om 8 uur gaan eindelijk de deuren open. Het is maandag en uit ervaring weten we dat vandaag niet alle kwetsbare personen zullen toegelaten worden. Voor deze groep begonnen we aanvan-
ochtendpermanenties op dat de wachttijd voor een afspraak daalt. De opvangcapaciteit is op dit moment voldoende, maar ook daar heeft Caritas International gereageerd door als noodoplossing asielzoekers in campings op te vangen: maaltijden, een bed en degelijk sanitair worden gegarandeerd.
kelijk met het aanbieden van noodopvang in de
De dynamiek die we de voorbije weken zagen van-
Sint-Rochuskerk, honderd meter verderop. Dank-
uit burgers overal in België is hartverwarmend.
zij Père Hugo en de vrijwilligers van zijn parochie kunnen we deze mensen een warm bed, koffie en thee aanbieden.
We hopen dan ook dat deze dynamiek bestendigd zal blijven. We mogen niet vergeten dat over enkele maanden het percentage erkende vluchtelingen zal stijgen. In november verwachten we de eerste
Iedere dag weer wordt de opvangcapaciteit van
uitstroom van erkende asielzoekers. Het is dan dat
de wachtzaal van DVZ overschreden en krijgen
zij hun leven effectief opnieuw moeten opbouwen.
mensen teleurgesteld een afspraakbrief om la-
Burgers moeten buddy’s worden: samen Neder-
ter terug te keren voor de registratie van hun
lands/Frans spreken, de weg tonen in het dorp,
asielaanvraag. Sommige dagen werden meer dan
hun kinderen samen laten spelen, mee helpen zoe-
tweehonderd personen gevraagd om op een la-
ken naar een woning,… Kleine initiatieven met een
tere datum terug te komen.
grote betekenis voor hun integratie in België.
Sinds een paar weken wordt er op vraag van de
Laten we dan ook de eenvoudige veralgemening
Federale regering préopvang voorzien in de WT-
van de migrant als bedreiging achterwege laten
CIII-toren. Het duurde even vooraleer mensen hun
en onze verantwoordelijkheid nemen om hen echt
weg hier naartoe vonden. Ook daar hebben wij
te laten deelnemen aan onze samenleving. Enkel
de taak om correct te informeren en te oriën-
zo zullen zij de taal leren spreken, werk vinden en
teren. Het Maximiliaanpark recht tegenover het
een betere toekomst voor hun kinderen kunnen
park trekt ondertussen ook een ander, niet altijd
uitbouwen. Stap voor stap.
betrouwbaar publiek aan. Het is ondertussen be-
…
gin oktober en de koudere nachten maakt het niet langer evident om de nacht buiten in een tent door te brengen.
CN 86.indd 27
Steven Valckx Sociale Dienst Caritas International
15/10/15 13:38
BEELD
VERHAAL
Nepal Het lijkt wel Sysiphus’ werk. Huizen zijn ingestort. Levens zijn ingestort. Herbeginnen vergt zoveel kracht, en toch lukt het telkens weer. Hier zal een schooltje verrijzen. En een opvang-thuis. Beter bestemd tegen toekomstige schokken. Van de natuur, én van het leven. Toekomst is hoop die werkelijkheid wordt.
Dominiek Verhoeven directeur Caritas Vlaanderen vzw
Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal rechtvaardig is.
CN 86.indd 28
CU-COC-811200
15/10/15 13:38
