Missionaire. Agenda Werkschrift voor missie, ontwikkeling en vredeswerk. De missionaire kerk. Pinksteractie

Werkschrift voor missie, ontwikkeling en vredeswerk

Missionaire

Agenda

2010 - 1

• De missionaire kerk • Pinksteractie • Vieren met Maria • Wandelen in West-Frieslan • Helpt de hulp?

missionaire agenda

2010 - 1

Van de redactie

Missionaire Jaaragenda Het kerkelijk collecterooster voor 2010 ziet er zo uit:

Inhoud

pagina 2

De tijd rond de jaarwisseling heeft weer een natuurramp gebracht. De aardbeving in Haïti heeft, net als de tsunami in de Indische Oceaan, geleid tot een aantal slachtoffers dat nauwelijks te bevatten is. Menigeen zoekt naar verklaringen. De een zegt: in zo’n arm land kunnen ze nauwelijks aardbevingsbestendig bouwen. De ander noemt occulte krachten, weer een ander een straf van God voor de zonden van de bestuurders van het land. Hoe dan ook: de ramp laat zien dat zelfs een overheid of een VN-vredesmacht niets kan doen als haar eigen structuren, materieel en immaterieel, zwak zijn. De ramp laat ook zien dat wij Nederlanders best een succes willen maken van een spectaculaire TV-actie. We leven mee met adoptieouders, met reddingswerkers, en met kinderen die iets willen doen voor het goede doel. Opeens is de hele wereld bezorgd om de toekomst van Haïti. Gaat het land gewoon op de oude voet verder? Of is

dit eindelijk een teken dat God heeft gezien hoe ellendig zijn volk eraan toe is, en dat God hun jammerklachten heeft gehoord? Zou het de Haïtianen, met hulp van de rest van de wereld, dit keer lukken om op te staan?

• 6, 7 februari, Memisa • 17 februari t/m 3 april, Vastenaktie • 17, 18 april, Mensen in Nood • 25 april, Roepingenzondag • 2 mei, Zondag Oosterse Kerken • 15 t/m 23 mei, Week Nederlandse Missionaris

• 28, 29 augustus, Miva • 19 t/m 26 september, Vredesweek • 2, 3 oktober, Wereldmissiedag voor kinderen • 23, 24 oktober, Wereldmissiedag • 7 november, Willibrordzondag • 27 november t/m 19 december, Adventsactie

De Missionaire Agenda wil groepen ondersteunen in hun kostbare werk. Ook dit jaar gaan we daarmee door. We willen graag discussie aanzwengelen. Uw reactie op al onze artikelen is welkom. In dit nummer beginnen we een serie over het onderwerp missionaire kerk. Wat houdt het in dat de kerk missionair is? Hoe komt het dat bisdommen hier in de laatste jaren aandacht voor hebben gekregen? Sneeuwt de aandacht voor het Zuiden niet onder als we vooral bezig gaan met missie in Nederland zelf? De redactie is benieuwd naar uw mening. Stuur die naar ons mailadres [email protected].

Pinksteractie WNM: ‘Afrika opent je hart’

pagina 3

Van toeristische bezienswaardigheid tot mens

pagina 4

Stem uit het Zuiden: Het karakter van Maria

pagina 6

Suggesties voor Liturgie: Vieren met Maria

pagina 7

Beeldmeditatie: Ontmoeting

pagina 10

Nederland Solidair: 40 MM

pagina 12

Boekbespreking: Dambisa Moyo - Doodlopende hulp

pagina 14

Nieuwe serie: Missionaire Kerk

pagina 15

Missionaire Kerk I: Missionering speerpunt bisdom Rotterdam

pagina 16

Nieuws / Berichten

pagina 18

Column: Een Palestijns gezin

pagina 20

‘Afrika opent je hart’

Week Nederlandse Missionaris 2010

13 t/m 24 mei 2010 Giro 676 Den Haag

De Pinksteractie van de Week Nederlandse Missionaris (WNM) gaat dit jaar over Afrika en heeft als thema ‘Afrika opent je hart’. Van 13 t/m 24 mei (van Hemelvaartsdag tot en met Pinksteren) wordt in alle katholieke kerken in ons land gecollecteerd voor de WNM. Missionarissen en missionair werkers vertellen over hun inzet tegen uitsluiting van groepen mensen in Afrika. Hun visie en die van de WNM is dat iedereen recht heeft op een plek in de maatschappij, van straatkinderen en ex-kindsoldaten tot inheemse volkeren. Groepen die vaak uitgesloten zijn van een volwaardige plek in de samenleving. De campagne van 2010 vraagt aandacht voor de standvastigheid van missionarissen en missionair werkers die vaak onder zware omstandigheden werken en leven. Zij stellen zich in hun werk toegankelijk, open en oprecht op. Zij leven tussen de mensen, zijn geworteld in de samenleving en voelen zich verbonden met de gemeenschap. Zij hebben hun hart geopend voor Afrika. Door de missionarissen en missionair werkers aan het woord te laten en hun belevenissen verder te vertellen, wil de WNM het belang laten zien van oprechte interesse: open je hart en kijk zonder vooroordelen naar mensen en gemeenschappen. Uitsluiting is de voornaamste oorzaak van armoede en conflict in Afrika. En er kan alleen sprake zijn van ontwikkeling wanneer mensen open staan voor elkaar. In de actieweek van de WNM – 13 t/m 24 mei 2010 – wordt benadrukt dat mensen hun hart voor elkaar moeten openen. Pas dan verdwijnen vooroordelen en is vreedzame ontwikkeling mogelijk.

den. De dag begint met een Afrikaanse lunch. Er zijn missionarissen en missionair werkers die vertellen over hun ervaringen in Afrika en er is muziek en dans. In diverse verrassende workshops bieden we u de gelegenheid het thema van de campagne helemaal eigen te maken, en kunt u discussiëren over de dilemma’s waar missionarissen dagelijks tegenaan lopen in hun werk. Meld u direct aan op de website, iedereen is welkom en toegang is gratis!

Speciale website en Inspiratiedag op 16 april

Collecteert ook dit jaar voor het werk Voor meer uinformatie en weer aanmeldingen voor de Inspiratiedag kunt u zich van de missionaris? Heel hartelijk bedankt en wenden tot: hopelijk tot ziens16442, op de2500 Inspiratiedag! WNM, Postbus BK Den Haag

Voor de campagne van de WNM is een speciale website ontwikkeld: www.weeknederlandsemissionaris.nl. Hier vindt u achtergronden, materialen en portretten. Ook kunt u zich via de website inschrijven voor de gratis nieuwsbrief en voor de Inspiratiedag: in de Nicolaikerk in Utrecht op vrijdag 16 april van 12.00-16.30 uur De inspiratiedag belooft heel bijzonder te wor-

WNM boekje en parochiemateriaal

Zoals u van ons gewend bent, geeft de WNM ook dit jaar een boekje uit in de reeks Mensen met een Missie. Hierin staat het werk en de inspiratie van missionarissen en missionaire werkers centraal. Dit jaar wordt een aantal mensen geportretteerd die in Congo, Kenia en Uganda missionair actief zijn. Net zoals het thema van de Pinksteractie zullen deze portretten uw hart openen, laat u inspireren door de verhalen. En ook dit jaar zijn er parochiematerialen ontwikkeld. Wanneer u voorgaande jaren materiaal voor de Week Nederlandse Missionaris hebt ontvangen, krijgt u het materiaal automatisch toegestuurd: een preeksuggestie, voorbede, collecte-aankondiging, posters en algemene informatie. De MOV-groepen ontvangen deze rond 6 april. U kunt de materialen tegen die tijd ook downloaden van de website.

Telefoon 070-3136700 [email protected] www.weeknederlandsemissionaris.nl De uitvoering van de campagne rond de Week Nederlandse Missionaris is toevertrouwd aan Mensen met een Missie.

pagina 3

missionaire agenda

2010 - 1

Van toeristische bezienswaardigheid tot mens Marginalisering

Bisschop Cor Schilder

Mill-Hill-missionaris en missiebisschop Cor Schilder (1941) leefde bijna veertig jaar onder de Maasai. Hij steunde het nomadenvolk in de strijd om economische en culturele overleving. Vanwege een zwakke gezondheid legde Schilder in augustus 2009 zijn functie neer.

Masaaivrouwen

pagina 4

Cor Schilder heeft nooit de ambitie gehad om bisschop te worden. Tot zijn benoeming was hij provinciaal overste van de missionarissen van Mill Hill in Kenia en Uganda. Zijn benoeming tot bisschop van Ngong door paus Johannes Paulus II (1920-2005) kwam als een volkomen verrassing. Hij noemt zijn benoeming indertijd ‘een kerkelijke waardering voor het pionierswerk van de Nederlandse missionarissen onder de Maasai.’ Na bijna veertig jaar vindt Cor Schilder het moeilijk om Kenia in een paar woorden te karakteriseren. ‘Er leven in dit Oost-Afrikaanse land negentien verschillende volkeren waaronder de Kikuyu, Luo, Kalenjin, Somali en Maasai. Die volkeren vormen een etnisch, cultureel en religieus mozaïek. De etnische onlusten in 2008 waarbij ruim 1300 mensen om het leven kwamen, geven aan dat het proces van eenwording en democratisering met horten en stoten verloopt maar, ondanks de soms tragische ontwikkelingen, heb ik vertrouwen in een goede afloop.’

Eerst als missionaris en provinciaal overste, en daarna als bisschop heeft Cor Schilder zich vooral ingezet voor de lotsverbetering van een van Keniaas bekendste volkeren, de Maasai. Dit nomadenvolk beheerste in de negentiende eeuw een groot deel van de Rift-Valley. Rond 1890 was het gebied voor een groot deel ‘leeg’. Droogte, epidemieën en (onderlinge) strijd hadden hun tol geeist. Het Britse koloniale bestuur maakte gebruik van de zwakte van de Maasai en onteigende een groot deel van het vruchtbaarste land. De resterende gronden kregen de status van reservaat waarin de Maasai hun traditionele levenswijze konden voortzetten. Na de onafhankelijkheid in 1963 kwam een grote migratie op gang van nietMaasaivolkeren, vooral de Kikuyu. Zij kochten grond van de Maasai die vaak geen enkel besef hadden van de waarde. Een hectare grond verwisselde niet zelden van eigenaar voor een kist bier. Ook de demografische situatie is de afgelopen bijna vijftig jaar dramatisch veranderd. Telde het gebied in 1963 ruim 80 duizend inwoners, vrijwel allemaal Maasai, in 2010 wonen er 1 miljoen mensen waarvan 100 duizend Maasai. De trotse nomaden zijn een gemarginaliseerde minderheidsgroep geworden in hun ‘eigen’ provincie. Onderwijs

Cor Schilder heeft de Maasai geholpen in hun aanpassing op de veranderende omstandigheden. Hij richtte zich daarbij vooral op de opbouw en verbetering van het onderwijs. ‘Dat ging in het begin moeizaam. De kerk was weliswaar overtuigd van de noodzaak van scholing maar de Maasai niet. Waarom zouden nomaden zoals zij moeten leren lezen en schrijven? Maasai verzorgen koeien en hoe je dat moet doen, leer je in de praktijk. Dat was het gangbare idee. We hebben eindeloos met de mensen gepraat om ze uit te leggen dat onderwijs nodig is omdat ze anders op termijn hun land, vee en cultuur zouden kwijtraken. Toen we de ouderen uiteindelijk hadden overtuigd en de eerste jongens naar school

Masaai-jongeren

gingen – meisjes moesten meehelpen in het huishouden – kregen we te maken met een gebrek aan goed gemotiveerde en geschoolde leraren. Vanwege dat tekort haalden geen van de jongens het toelatingsexamen voor de middelbare school. Als reactie daarop besloten de katholieke scholen om jongens, en later ook meisjes, tot het voortgezet onderwijs toe te laten ook al waren hun resultaten onvoldoende. Een leerling die op een slecht gefaciliteerde school redelijk weet te presteren, verdient een kans om zichzelf onder betere omstandigheden te bewijzen. We konden dat beleid voeren omdat we als particuliere scholen zelf mogen bepalen wie we als leerling toelaten. Dus lieten we op onze middelbare scholen de bovenste helft van elke hoogste klas uit het basisonderwijs toe, ongeacht de cijfers die de leerlingen hadden behaald. Na een jaar keken we naar de vorderingen. In de meeste gevallen bleken de leerlingen goed mee te kunnen.’ Ontwikkeling

Behalve voor beter onderwijs heeft de Mill-Hillcongregatie, waartoe Cor Schilder behoort, zich ook ingezet voor sociaal-economische en culturele ontwikkeling van de Maasai. Met oog daarop zette pater Jan Voshaar in 1974 het fokprogramma Ilkirin op om de veestapel van de Maasai te verbeteren. Het begon klein, met de aankoop van

enkele stieren uit een ander deel van Kenia, en groeide geleidelijk uit tot een enorm ontwikkelingsproject. Naast de verbetering van de veestapel, werden er waterdammen gebouwd, wegen en scholen. Het fokprogramma heeft ervoor gezorgd dat de koeien meer melk geven. Daardoor leverde het project een bijdrage aan het behoud van de cultuur. Immers, een Maasai zonder koeien, is niemand. Om de culturele identiteit van de Maasai te waarborgen, heeft het bisdom Ngong de bouw van een cultureel centrum mede mogelijk gemaakt. Naast de uitgebreidste bibliotheek ter wereld over de Maasai biedt het centrum cursussen aan en exposeert het sieraden en gebruiksvoorwerpen. Pragmatisch: de middelen zijn goed besteed

Terugblikkend vindt Cor Schilder dat hij erin is geslaagd om de samenwerking tussen de bisschop en de priesters, zusters, lekenmissionarissen en catechisten soepel te laten verlopen. Hij kijkt met gepaste trots terug op wat er bereikt is met de steun van Mill Hill en de aanvullende steun van de Week Nederlandse Missionaris. De middelen zijn goed besteed, hoe moeilijk meetbaar dat soms ook is. Dankzij het cultureel centrum bijvoorbeeld hebben de Maasai zichzelf en hun cultuur herontdekt. Ze zijn meer geworden dan een bezienswaardigheid. Ze zijn weer mens.’

‘De Maasai als mens zien’ is een illustratie van het thema van de komende Pinksteractie van de Week Nederlandse Missionaris (WNM): Afrika opent je hart. Door de missionarissen en missionair werkers aan het woord te laten en hun belevenissen verder te vertellen, wil de WNM het belang laten zien van oprechte interesse: open je hart en kijk zonder vooroordelen naar mensen en gemeenschappen. Over de Pinksteractie van de WNM, die wordt gehouden van 13 tot en met 24 mei, leest u meer op bladzijde 3.

pagina 5

2010 - 1

Stem uit het zuiden

missionaire agenda

Zuster Lucineide Lucineide dos Santos Pereira (38) is religieuze Ze werkte jaren o.a. met het pastoraat voor de vuilophalers. Sinds enige tijd woont deze jonge religieuze, afkomstig uit een volkswijk, in de metropool Recife. Ze is gekozen om van daaruit de congregatie te leiden.

pagina 6

Het karakter van Maria Maria is een van de meest gebruikte namen voor vrouwen, in Brazilië en in de hele wereld. Zou dit soms al voorzien zijn in het Magnificat? Daar staat immers: ‘Voortaan prijzen alle generaties mij gelukkig’ (Lucas 1,48) En wij herinneren ons Maria omdat ze een vrouw is met karakter. Kijk maar eens naar Maria als jonge vrouw. In plaats van de weg te gaan van het gebruikelijke, traditionele, verbindt zij zich aan het totaal nieuwe, dat haar wordt voorgesteld in het plan van God. Afzien van persoonlijke voorkeuren en plannen voor het welzijn van de mensheid is een genereuze daad om echt jaloers op te zijn. Zoiets kom je niet vaak tegen in onze tijd, waarin het eigenbelang voorop staat. Ik denk nu aan de vele moeders, die het eten uit hun eigen mond sparen om de honger van hun kinderen te stillen. Het moederschap is zo grandioos, haast goddelijk! Neem Maria, een oudere vrouw van 67 jaar. Jaren geleden is ze naar de stad Recife getrokken. Moeder van zes kinderen. Toen ze nog getrouwd was, voerde ze nauwgezet al haar huishoudelijke taken uit. Ze was super beschermend voor haar kinderen. Tegelijk kon ze grof zijn, net als haar man, de autoritaire vader. Na de scheiding van haar man, vanwege veel ruzie en bedrog, kwam deze vrouw plots als uit het niets naar voren. Al haar kinderen betrok ze in de overlevingsstrijd. Financiële moeilijkheden werden overwonnen. Uit de schaduw trad ze naar voren. Een nieuwe vrouw stond op: vrij, niet meer bang, een heldin. Twee episoden uit het leven van deze vrouw zijn vermeldenswaard. Het verlies van een kleinzoon, die vermoord is, en de gevangenschap van een van haar zonen door moord. Bij de eerste gebeurtenis gaat zij niet naar de begrafenis. Ze blijft thuis. Ze overdenkt wat er gebeurd is in haar gebeden. De volgende dag bezoekt zij in alle vroegte haar zoon en schoondochter die rouwen. Ze denkt: ‘Nu ga ik daar heen, want zij hebben mijn troost nodig.’ Haar pijn om het verlies wordt onmiddellijk verwisseld voor solidariteit. Dit gebaar herhaalt ze dertig dagen lang na het vertrek van haar lieve kleinzoon. In het tweede geval, van de gevangenschap van

haar zoon, lukt het haar om vijf maanden lang stil te blijven in verbondenheid met haar schoondochter. Haar zoon zit namelijk vijf maanden vast in afwachting van het proces. En elke week bedenkt ze wat om naar de gevangenis te kunnen reizen om haar zoon te kunnen bezoeken en troosten. Zoals Onze Lieve Vrouw Maria is ook deze Maria een voorbeeld van solidaire presentie in het leven van familieleden die lijden. Van de moeder van Jezus heeft ze geleerd om een troostrijke Maria te zijn. Een vrouw met een eenvoudig geloof, zonder pretenties. Ze is ervan overtuigd dat de Heer vele goede dingen voor haar gedaan heeft. Inderdaad, Hij heeft deze nederige vrouw verheven. In Zijn liefde is Hij altijd trouw aan de missie die Hij haar heeft toevertrouwd. Dit is maar één voorbeeld. Al generaties lang blijft de spiritualiteit van Maria levend. In het leven van de Braziliaanse Maria en van talloze andere Maria’s. God blijft wonderen verrichten via de getuigenissen van deze vrouwen. Daarom geloof ik zo sterk in de uitdrukking van het Magnificat: ‘Voortaan prijzen alle generaties mij gelukkig.’ Mijn ziel prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om God, mijn redder: hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn naam. Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht, voor al wie hem vereert. Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm en drijft uiteen wie zich verheven wanen, heersers stoot hij van hun troon en wie gering is geeft hij aanzien. Wie honger heeft overlaadt hij met gaven, maar rijken stuurt hij weg met lege handen. Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar, zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd: hij herinnert zich zijn barmhartigheid jegens Abraham en zijn nageslacht, tot in eeuwigheid. Lucas 1,46-55

Vieren & doen We steken veel energie in een goed verzorgde liturgie. Er is volop aandacht voor de aankleding van de kerk, de liturgische gewaden, een waardig Evangeliarium. We spannen ons in voor mooie gezangen, lectoren worden getraind om verstaanbaar te lezen. Liturgie vraagt tijd en aandacht. Maar… uiteindelijk gaat het niet om de liturgie. De viering wijst van zichzelf af, wijst naar buiten, naar het leven zelf. We vieren geen liturgie omdat dat zo prettig en aangenaam is. Nee, we vieren liturgie om nieuw mens te worden, liturgie vormt ons om en zendt ons als mensen van God de wereld in.

De verhalen uit de Bijbel die we in de liturgie lezen zetten ons op het spoor van zending en missie. Zij roepen ons op tot daden van solidariteit, naastenliefde en barmhartigheid. Zoals God de kleine, ontrechte mens levenskansen wil geven (lees bijvoorbeeld het Magnificat), zo doen ook wij. Daartoe delen we brood, als getuigenis van ons geloof dat een nieuwe wereld komen zal. Vieren & doen: het een roept het ander op, het vieren zet aan tot doen, het doen wordt gevoed door het vieren.

Maria, moeder van de armen Er verscheen in de hemel een indrukwekkend teken: een vrouw, bekleed met de zon, met de maan onder haar voeten en een krans van twaalf sterren op haar hoofd. Ze was zwanger en schreeuwde het uit in haar weeën en haar barensnood. Er verscheen een tweede teken in de hemel: een grote, vuurrode draak, met zeven koppen en tien horens, en op elke kop een kroon. Met zijn staart sleepte hij een derde van de sterren aan de hemel mee en smeet ze op de aarde. De draak ging voor de vrouw staan die op het punt stond haar kind te baren, om het te verslinden zodra ze bevallen was. Maar toen ze het kind gebaard had – een zoon, die alle volken met een ijzeren herdersstaf zal hoeden –, werd het dadelijk weggevoerd naar God en zijn troon. De vrouw zelf vluchtte naar de woestijn. God had daar een plaats voor haar gereedgemaakt, waar twaalfhonderdzestig dagen lang voor haar gezorgd zou worden.

Suggesties voor Liturgie

hier is nog plaats over

pagina 7

missionaire agenda

2010 - 1

Lezing

Lied: Jouw geloof, O Vrouwe melodie: Wees gegroet o Sterre; tekst: Marion Corvers

Er verscheen in de hemel een indrukwekkend teken: een vrouw, bekleed met de zon, met de maan onder haar voeten en een krans van twaalf sterren op haar hoofd. Ze was zwanger en schreeuwde het uit in haar weeën en haar barensnood. Er verscheen een tweede teken in de hemel: een grote, vuurrode draak, met zeven koppen en tien horens, en op elke kop een kroon. Met zijn staart sleepte hij een derde van de sterren aan de hemel mee en smeet ze op de aarde. De draak ging voor de vrouw staan die op het punt stond haar kind te baren, om het te verslinden zodra ze bevallen was. Maar toen ze het kind gebaard had – een zoon, die alle volken met een ijzeren herdersstaf zal hoeden –, werd het dadelijk weggevoerd naar God en zijn troon. De vrouw zelf vluchtte naar de woestijn. God had daar een plaats voor haar gereedgemaakt, waar twaalfhonderdzestig dagen lang voor haar gezorgd zou worden.

Jouw geloof, o vrouwe, staat bol van vertrouwen in een God die mensen ziet, ongeacht hoe klein, gegriefd. Wees gegroet, wees gegroet Maria.

Openbaring 12,1-7

Gebed in afwisseling gebeden / tekst naar M. Steehouder

Om te komen tot onszelf, tot het stil en diep geheim dat ons leven in zich draagt, daarom noemen wij jouw Naam: God, onmeetbaar en onzichtbaar, als een woord aan ons gegeven, steeds aanwezig in ons midden als de warmte om ons heen, die wij noemen: vader, moeder, vuur en adem van ons leven, lieve schaduw, zachte vrede, altijd bezig in ons hart, die wij danken om iedere mens die op aarde leven mag, om ieder kind dat wordt geboren, om de vriendschap tussen mensen. Die wij vieren om het licht dat dóórbreekt in ons leven, die toekomst geeft, voor alle mensen, die bevrijden wil van alle kwaad, die ons roept om op te staan, tegen onrecht, hier en wereldwijd, die in ons werkt als kracht tot liefde, die ons draagt, als stil en diep geheim.

pagina 8

Bol van gloednieuw leven wil jij aan ons geven profetie van recht en macht aan de kleinen toebedacht. Wees gegroet, wees gegroet Maria. Groots als de profeten laat jij allen weten dat de God die jij bezingt hoogmoed uit de tijden dringt. Wees gegroet, wees gegroet, Maria.

Gebed

Maria, Koningin van de vrede, wij vertrouwen ons leven aan jou toe. Behoed ons voor oorlog, haat en onderdrukking. Leer ons in vrede te leven, elkaar de vrede te leren. Inspireer ons rechtvaardig te handelen en al wat God gemaakt heeft te eerbiedigen. Plant de vrede onwrikbaar in ons hart en in onze wereld. Amen.

Lezing

Lucas 1,39-45

Meditatietekst gelezen door 1 of 2 sprekers tekst: Pieter Butz (uit: Vieren met Maria, Uitgeverij Abdij van Berne)

Magnifiek, zing ik met Hanna en Maria, met al die vrouwen die gerechtigheid baarden, met al die mannen die vrede deden, magnifiek is de weg van de Nabije, een weg van liefde. Machtigen grabbelen, graaien wind jagen zij na; prelaten en predikheren hun woorden verwaaien; bestormers van hemel en aarde broodetende profeten.

Gebed

Maria, moeder van mensen, uw rotsvaste vertrouwen in een God die liefde is en leven geeft droeg daadwerkelijk vrucht. Het kind in uw schoot werd de vleesgeworden belofte aan de mensen: zó nabij is God, zo tastbaar aanwezig. Sterk ons in het geloof dat het leven ook voor ons nog vol belofte is. Dat er volop toekomst is elke dag van ons leven tot in eeuwigheid. Amen. Met dank aan Marion Corvers die bovenstaande suggesties ter beschikking stelde. Bewerking, aanvulling en redactie: Werkgroep voor Liturgie Heeswijk.

Maar kleine mensen vrouwen, onopvallend in zorg en liefde mannen, tevreden met het daaglijks brood kinderen, gelukkig met niets armen, tot delen bereid, mensen, zonder stem, zij geschieden Zijn wil naar hen ziet Hij om.

Lied

een gezongen Magnificat

hier is nog plaats over

pagina 9

missionaire agenda

2010 - 1

Beeldmeditatie

Ontmoeting

pagina 10

Schrijf al je zorgen op voor de dag van morgen zodat je ze vandaag vergeten mag Kijk om je heen en zie misschien is er wel iemand die zijn zorgen met jou delen mag Schrijf ze samen op een briefje en ga zorgeloos de dag tegemoet

Meer zijn dan gewoon Gewoon meer zijn dan

pagina 11

missionaire agenda

2010 - 1

De start om 7.00 uur ‘s ochtends

Wandelaars in Tanzania

Wereldwijd wandelen in West-Friesland

Nederland solidair

Elk jaar, op de zaterdag na Hemelvaartsdag, lopen rond de 2.000 mensen mee met hét wandelevent in de regio West-Friesland voor de Derde Wereld. Onder de naam 40MM organiseert de Stichting Missie Zending en Ontwikkeling 40MM Aktie al sinds 1974 een sponsorloop voor missionarissen en andere wereldwerkers. Wat toen kwam overwaaien uit Canada is nu een gevestigde traditie in de regio. Op een zeer gezonde manier laten mensen hun verbondenheid zien met de Derde Wereld en met degenen die eropuit trekken om daar te gaan bijdragen aan missie, zending en ontwikkeling. Mieke Boots, bestuurslid van de stichting, vertelt, in samenspraak met voorzitter Piet Boon.

pagina 12

40MM staat voor 40.000 meter mars. Het oorspronkelijke idee komt uit Canada. De 40MM is een stichting die zich inzet voor mensen in de Derde Wereld. Dat doet ze door het organiseren van een jaarlijkse sponsorwandeltocht van 40 km, op de zaterdag na Hemelvaart. De tocht loopt door de dorpen Venhuizen, Hem, Wijdenes, Oosterleek en Schellinkhout in de gemeente Drechterland. Onderweg komen de wandelaars langs verschillende stempelposten waar ze ook wat lekkers te eten en te drinken krijgen. Er zijn ook korte routes, variërend van 8 tot 20 kilometer. Piet Boon, voorzitter 40MM: ‘Voor iedereen die wandelt geldt dat meedoen belangrijker is dan uitlopen. En met z’n allen doen we een stapje meer voor mensen in de Derde Wereld die het minder hebben dan wij.’

Tweeduizend wandelaars

Jaarlijks nemen rond de tweeduizend mensen deel. Wandelaars variëren van jong tot oud. Jonge moeders lopen met hun kinderen, opa’s en oma’s nemen hun kleinkinderen mee om een korte wandeling te lopen, er zijn basisschoolkinderen die met elkaar afspreken om te gaan lopen. Vormelingen lopen met grote groepen en halen de 40 kilometer met gemak. Maar er zijn ook collega’s die samen lopen. De groep wandelaars bestaat voor een groot deel uit trouwe deelnemers, maar er komen ook altijd weer nieuwe bij, die hebben gehoord dat het zo’n gezellige tocht is. Wanneer wereldwerkers die uit de regio afkomstig zijn, in Nederland verblijven, proberen velen een stukje van de 40MM mee te lopen om de sfeer te proeven en ook omdat ze dankbaar zijn dat ze sponsorgelden mogen ontvangen. Om deel te kunnen nemen aan de 40MM wandeling hoeft men slechts € 2,- inschrijfkosten te betalen. Hiervoor krijg je een inschrijfformulier waarop sponsoren kunnen worden vermeld. Je kan je bijvoorbeeld per kilometer of voor een vast bedrag laten sponsoren. Bij de start krijg je een stempelkaart en de route mee. Onderweg worden versnapering aangeboden, er rijdt een bus rond als wandelaars tussentijds opgeven, en bij de finish krijgt iedere wandelaar een aanden-

ken. Dit is een presentje dat uit de Derde Wereld komt van één van de projecten die sponsorgeld ontvangen van de 40MM. Een mooie stimulering voor het project en het geeft extra binding. De organisatie is in handen van de stichting. Ze wordt daarin ondersteund door vele vrijwillig(st) ers, die zijn georganiseerd in werkgroepen. Via deze werkgroepen spelen ook de parochies een rol. Wel is er een verschuiving naar groepen die zich richten op het steunen van de Derde Wereld, en dat komt niet altijd meer vanuit de parochies. Het gaat echter niet vanzelf. ‘De laatste paar jaar merken we dat het aantal wandelaars gestaag terug loopt’ aldus Piet Boon. ‘Dit komt mede doordat er steeds meer wandeltochten voor goede doelen bij komen. We moeten onszelf blijven onderscheiden ten opzichte van andere wandelinitiatieven. Wij kunnen na bijna 40 jaar nog steeds zeggen dat er niets aan de strijkstok blijft hangen. Wie kan dat nog meer? Nieuwe doelgroepen zullen we moeten aanboren om de wandeling levendig te houden en het aantal wandelaars op peil. Jongeren is één van de doelgroepen waar we ons op zullen blijven richten, zij zijn de generatie van de toekomst.’ Projecten

De 40MM heeft zo’n 180 kleinschalige projecten waar sponsorgelden naartoe gaan. Om met alle projecten goede contacten te onderhouden wordt samengewerkt met werkgroepen in de gemeenten van West-Friesland. Welke projecten komen nu in aanmerking voor 40MM sponsorgeld? ‘De projecten zijn alle kleinschalig en de aanvrager moet een directe link met het project hebben. Het moet dus niet zo zijn dat de aanvraag via de buurman van een kennis loopt die eens op vakantie is geweest en veel ellende had gezien. We willen er absoluut zeker van zijn dat het geld goed terecht komt en ook goed wordt besteed. Hier zien de contactpersonen op toe, velen bezoeken zelfs af en toe of jaarlijks hun projecten. Ieder jaar moet ook een nieuwe aanvraag worden gedaan, waarin wordt aangegeven wat men van plan is te realiseren van het sponsorgeld. Eenmaal een aanvraag gedaan betekent dus zeker niet dat je als project zijnde gebakken zit en achterover kan leunen. Als we de aanvra-

gen ontvangen, zitten daar geregeld foto’s bij van projecten die bijvoorbeeld een schooltje hebben gerealiseerd of waarbij een groep jonge meiden naailes krijgt op aangeschafte naaimachines. Dit is echt heel mooi om te zien!’ Een greep uit de aanvragen die de 40MM binnenkrijgt: interieur school en lesmiddelen, uniformen en studiebeurzen voor Indonesiërs. Slechtziendenhulp voor Roemenen. Medische voorzieningen, poliklinische hulp en medicijnen voor onder andere India, Gambia en Kameroen. Ondersteuning AIDS-wezen in Tanzania en de opvang van jeugdige drugsverslaafden in Chili. WereldWijdWandelen

Niet alleen In Nederland wordt een wandeltocht georganiseerd. Het gebeurt ook op 24 andere plaatsen in de Derde Wereld. Projecten organiseren een eigen wandeltocht en door hun extra inzet te tonen en te wandelen, krijgen zij extra sponsorgeld tot een maximum van € 750,-. In 2009 liepen wereldwijd 18.539 mensen op de continenten Azië, Afrika, Zuid-Amerika en Europa. Tezamen is 550.000 kilometer gewandeld. Piet Boon: ‘Het is mooi om te zien dat er zoveel groepen in de Derde Wereld lopen. Het is een veelvoud van de wandelaars in Nederland. Het aantal kilometers dat iedereen heeft gewandeld, is fenomenaal. De verbondenheid is groot. Iedereen doet er graag een stapje meer voor, waar ook ter wereld.’

Een stempelpost

Mensen van 40MM namen in 2008 deel aan de tocht in Tanzania

Vertrouwen

Mensen hebben vertrouwen in de 40MM. Het wordt een geweldig initiatief gevonden dat zichzelf al meer dan heeft bewezen. Al het sponsorgeld komt op de goede plaats terecht en dat weet iedereen. Het vertrouwen blijkt uit de jaarlijkse giften die worden ontvangen. Geld van een verjaardag of een huwelijksfeest of bijvoorbeeld geld dat is opgehaald door een vrouwengroep die een high tea heeft gehouden. ‘Het is toch een mooi gebaar als mensen geld naar de stichting overmaken en daarmee vertrouwen hebben in hetgeen je doet. Dit is een mooie stimulans om het werk dat het bestuur, alle werkgroepen en de vele vrijwilligers op de 40MM-dag doen, nog vele jaren voort te zetten.’

Een gift van vrouwengroep Ladies Circle De Cogge Rondte

pagina 13

missionaire agenda

2010 - 1

Doodlopende hulp? Tegenstanders van ontwikkelingshulp kregen onlangs steun uit onverwachte hoek. De Zambiaanse econome Dambisa Moyo gooide met haar boek Doodlopende hulp. Waarom ontwikkelingshulp niet werkt en wat er wel moet gebeuren een stevige knuppel in het toch al onrustige hoenderhok. Eén vraag houdt haar al heel lang bezig: hoe kan het dat Afrika zo weinig vooruit is gekomen? Steeds meer groeide bij haar de overtuiging dat hulp niet werkt. Erger nog: het is de belangrijkste oorzaak van de groeiende armoede op het Afrikaanse continent. Hulp houdt corruptie in stand, beloont slecht beleid en verstikt elk initiatief. De reacties waren voorspelbaar. Tegenstanders van ontwikkelingssamenwerking juichen haar boek toe en voorstanders vinden dat ze te kort door de bocht gaat.

Doodlopende hulp. ??? pagina’s. prijs € ??,??.

Boekrecensie

Dit artikel is een samenvatting van een uitgebreide boekbespreking in BIS-Berichten nr.169. Te bestellen bij BIS, Heinsbergerweg 2, 6045 CH Roermond, tel. 0475 332 886.

pagina 14

Het is een feit dat veel hulp niet heeft gebracht wat ervan verwacht werd, en de vraag is, hoe dat kon gebeuren. Wat voor bedoelde en onbedoelde effecten heeft ontwikkelingshulp? Moyo heeft een punt, omdat ze als Afrikaanse econome na alle hulp terecht teleurgesteld is over de situatie waarin haar continent verstrikt zit en ze zoekt een weg om uit de impasse te komen. De discussie over die hulp wordt vaak ondoorzichtig door de vele belangen die er spelen. De bilaterale hulp (de officiële hulp van regering naar regering) en de multilaterale hulp (via de internationale instellingen zoals Wereldbank, IMF en de VN) zijn van meet af aan verbonden geweest met westerse commerciële en politieke belangen. Als binnen de context van de koude oorlog een regime bevriend was, of als er goede handel te drijven was, werd er betaald, zonder goed te kijken waar het geld terechtkwam. Moyo’s belangrijkste kritiek op de hulp is dat deze is doorgegaan, ook toen alle afspraken flagrant niet nagekomen werden, bijvoorbeeld in Zaïre onder Mobutu. Eigenlijk spreekt ze in haar kritiek minder over hulp en de effecten van hulp dan wel over het politiek misbruik van de hulp. Omdat in haar ogen hulp niet werkt, heeft Moyo haar hoop gevestigd op een goed benutten van de vrije markt. Zo zijn leningen beter dan geld dat geschonken wordt, want de noodzaak om terug te betalen maakt dat je er zorgvuldig mee omgaat. Beperkingen van de vrije markt, bijvoorbeeld de Europese landbouwsubsidies, moeten zo veel mogelijk worden afgebroken. Verder zijn buitenlandse investeringen voor de lange termijn van wezenlijk belang. Zo’n investering creëert werkgelegenheid en winst, waardoor de lokale economie aangejaagd wordt. Maar om tot

handel te kunnen komen, is er kapitaal nodig. Moyo vindt dat elke Afrikaan toegang moet kunnen krijgen tot (micro-)krediet. Mensen die nu alleen maar hun kostje bijeen scharrelen in het informele circuit, kunnen met een klein krediet initiatieven ontwikkelen die hen voor altijd uit de armoedecirkel brengen. Moyo stelt dat investeren in Afrika een kwestie van eigenbelang is van het westen. Als de situatie niet verbetert, kunnen corruptie, ziekte, armoede en oorlog vanuit Afrika overslaan. Maar ze beseft ook dat investeringen op grotere schaal alleen komen als de verwachting van rendement reëel is. En dat vraagt om versterking van instituties en rechtszekerheid. Als essentie van haar voorstellen noemt zij aansprakelijkheid. Degenen die verantwoordelijkheid dragen moeten aansprakelijk worden gehouden als ze niet presteren. Zonder aansprakelijkheid zal corruptie en machtsmisbruik niet te keren zijn. Precies op dit punt heeft de hulpverlening volstrekt gefaald. Dambisa Moyo heeft een harde aanklacht geschreven tegen politiek misbruikte hulpverlening, die Afrika meer kwaad dan goed heeft gedaan. Ze gaat volledig voorbij aan positieve resultaten die wel degelijk ook bereikt zijn en gaat wel erg kort door de bocht als ze de hulp tot hoofdoorzaak van alle kwaad benoemt. Ook is het de vraag of ze niet te veel heil verwacht van de vrije markt. Maar het feit dat Afrika er na vijftig jaar ontwikkelingshulp alleen maar op achteruit is gegaan, vraagt om nadere analyse, om een discussie die tot op heden veel te weinig is gevoerd. Als Dambisa Moyo met haar provocerend boek er in slaagt deze discussie los te maken, heeft zij een belangrijk punt gescoord.

De missionaire kerk (inleiding) Ergens in de jaren negentig stelden de bisschoppen vast dat Nederland een missieland is geworden. Dit werd uitgewerkt in de missiebrief van 2006. Op veel plaatsen zijn er ook initiatieven genomen om de ‘herevangelisering’ in ons eigen land aan te pakken. Wij, als mensen die vanouds de missionaire traditie dragen, staan daar vaak buiten. Er zijn niet veel parochies waar de MOVgroep de speerpunt van het beleid is. De missionarissen en de religieuzen, die vanouds veel missiewerk hebben ondernomen, merken dat zij al bijna vergeten zijn. Bovendien stellen wij ook wel kritische vragen bij deze hernieuwde aandacht voor missie. Deze kritische vragen zijn geen reden om deze ontwikkeling af te keuren. Er is vernieuwing nodig, en een begin met die vernieuwing is al lang geleden gemaakt. Wanneer we kijken wat er sinds het Tweede Vaticaans Concilie (19621965) is geschreven over missie, zien we dat missie de hele kerk aangaat en iedere gedoopte afzonderlijk. Daarmee vallen oude onderscheiden weg. Er zijn geen missielanden en missionerende landen meer. Nederland is dat dus ook niet. Eigenlijk is zelfs de term missionaris daarmee problematisch geworden, want als iedereen deel heeft aan de missie, is er dus geen fundamenteel onderscheid tussen een missionaris en een ‘gewone’ gelovige. Toch lijkt het alsof de ingezette vernieuwing niet doorzet. Wat houdt dat nu in, dat de hele kerk missionair is? Wanneer je dat vraagt aan verschillende mensen, zul je ook verschillende antwoorden krijgen. En hoe concreter dat antwoord is, des te meer discussie is erover mogelijk. De Missionaire Agenda gaat dit jaar proberen iets te laten zien van missie nieuwe-stijl. Enkele van die invullingen van het begrip ‘missionaire kerk’ zullen we aan bod laten komen. Het eerste artikel is van de hand van Ton Snepvangers, medewerker missionaire kerk van het bisdom Rotterdam. Hij beschrijft hoe het bisdom sinds enkele jaren werk maakt van missionering. Verderop in de serie zullen we pastores aan het woord laten en ook enkele bijzondere missionaire initiatieven aan bod laten komen. Aan het einde van de serie hopen we de balans op te kunnen maken. Bij dit opmaken van de balans zullen we diverse vragen in gedachte houden. In de eerste plaats is dat de zorg dat de aandacht voor het Zuiden achter de horizon verdwijnt. De Nederlandse

kerk is veel minder internationaal georiënteerd dan vroeger. Dat is vervelend voor de mensen in het Zuiden, en het is ook niet goed voor de Nederlandse kerk zelf. Op zich is het begrijpelijk dat we in Nederland veel tobben over het kerkzijn, maar meestal word je niet gelukkiger van tobben over je eigen toekomst. Wat je nu ziet, is dat er heel veel activiteiten worden ontplooid voor het Zuiden, maar dat de kerk daar niet bij betrokken is. Een ander punt is: Wat leren we nu van de christenen in het Zuiden? Gedurende de laatste decennia hebben mensen uit het Zuiden het woord genomen in de wereldkerk, en hebben ze laten zien dat ze veel kunnen geven. Het blijkt voor ons vaak niet eenvoudig om daar iets van te ontvangen. De missie heeft wereldwijd een ander gezicht gekregen. De grote vraag voor de toekomst is hoe we in Nederland daar bij kunnen blijven. Tom Boesten, hoofdredacteur Missionaire Agenda

pagina 15

missionaire agenda

2010 - 1

Missionering speerpunt in beleid bisdom Rotterdam ‘Wie Christus wil volgen wordt een mens met een missie.’ Dat schreven de Nederlandse bisschoppen Pinksteren 2006 in hun brief Getuigen van de hoop die in ons leeft. Met hun brief bouwden zij voort op gedachten van het Tweede Vaticaans Concilie en de missie-encycliek Redemptoris Missio van Johannes-Paulus II uit 1991. Het ging de bisschoppen ‘om het aanmoedigen tot een missionaire levenshouding van onze geloofsgemeenschap en van iedere gelovige persoonlijk.’ Het bisdom Rotterdam heeft die aanmoediging in de afgelopen jaren vertaald in gericht beleid. Onze tijd heeft behoefte aan mensen en locale geloofsgemeenschappen die de sprakeloosheid rond God en geloof doorbreken. Zij kunnen zonder schroom, vanuit een herwonnen zelfbewustzijn, in hun naaste omgeving anderen deelgenoot maken van de rijkdom die zij in en vanuit hun geloof en hun parochie dagelijks ervaren.

Missionaire Kerk

Hernieuwde aandacht voor de maatschappelijke bijdrage van kerken

pagina 16

Dat de tijd er rijp voor is, blijkt onder meer uit diverse onderzoeken die wijzen op het sociale belang van christelijke kerken: Geloven in het publieke domein van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2006), God in Nederland (2007), en het rapport Tel uw zegeningen van het Nijmeegs Instituut voor Missiologie (2008), dit laatste over Rotterdam. Al deze rapporten wijzen in dezelfde richting: kerken dragen veel bij aan de samenleving. Driekwart van de vrijwilligers in ons land zijn kerkmensen. Kerken zorgen voor betrokkenheid, voor aandacht voor de zwakkeren en kwetsbaren, voor een gevoel van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Kerken doorbreken overtrokken individualisme en isolement, en brengen mensen bij elkaar. Ook mensen die zelf niet gelovig zijn, vinden vaak dat godsdienst belangrijk is voor het besef van ‘normen en waarden’. Een forse meerderheid van de ondervraagden is van oordeel dat kerken niet mogen verdwijnen, omdat men anders bang is dat zwakke groepen eronder zouden lijden.

Kerken lijken qua ledenaantal langzaam te verdwijnen, maar de kloosters zitten vol, tienduizenden volgen jaarlijks de oude pelgrimsroutes naar Compostella, Rome en andere bedevaartsoorden. De honger naar spiritualiteit is, getuige het succes van een blad als Happinez, een manifestatie als de Wereldjongerendagen, de Maand van de Spiritualiteit en de Nacht der Kerken in Rotterdam, groter dan ooit. Het zijn vreemdelingen op doorreis. Zinzoekers, mensen die op scharnierpunten van hun leven behoefte hebben aan woorden van hoop, van geloof en liefde. Die aankloppen met de vraag of hun moeder toch netjes begraven mag worden, hoewel zij noch haar kinderen ooit in de afgelopen jaren nog in de kerk kwamen. Het zijn jongeren op zoek naar houvast in een chaotische maatschappij, die vertwijfeld het internet afzoeken. Die hun verhaal kwijt willen, en liefst anoniem om advies vragen. Missionering wel te verstaan

Missionering heeft al gauw de bijklank van ‘zieltjes winnen’ en krijgt daarmee voor veel mensen een nare bijsmaak. Het heeft iets opdringerigs of zelfs betweterigs. Alsof wij als kerkgemeenschap wel eens zullen bepalen wat goed is voor andere mensen. Maar we zien dat mensen soms hunkeren naar woorden, verhalen, rituelen. Ze zoeken een gemeenschap waarin dingen waar het écht om draait in hun leven, in alle openheid ter sprake worden gebracht. Het dubbelgebod

Juni 2009: 38 kerken zetten hun deuren open tijdens de tweede Nacht der Kerken in Rotterdam.

‘Bemin de Heer uw God en uw naaste als uzelf ’ zet ons aan om waarden en normen concreet te vertalen in belangeloze zorg, inzet en solidariteit. De christelijke geloofstraditie en locale geloofsgemeenschappen hebben zo veel te bieden, maar de realiteit leert ook dat diezelfde mensen nauwelijks de weg meer weten te vinden naar diezelfde parochiegemeenschappen. Missionering in beleidstermen van het bisdom Rotterdam is niet bedoeld als een overlevingsstrategie voor onze kerk, om de lege banken in onze kerken weer te vullen, maar het is eerst en vooral gericht op het heil en welzijn van de mensen zelf. Omdat we graag het goede willen delen, dat wij zelf in ons geloof en onze gemeenschap nog dagelijks mogen ervaren. En omdat we ons graag laten inspireren door impulsen van buitenaf en door nieuwe mensen die in onze geloofsgemeenschap hun licht willen opsteken. Missionaire presentie als speerpunt van diocesaan beleid

Missionaire presentie voor geloofsgemeenschappen betekent niet een klus erbij. Het is eerder een andere aanpak en presentatie van datgene wat er al gebeurt. Het komt erop neer dat je als parochie dingen doet waar je goed in bent, plezier aan beleeft en talent voor hebt, vanuit een overtuiging waar je voor uit durft te komen en een geloofsgemeenschap waar je trots op bent.

Het bisdom Rotterdam zette in 2006 de Dienst Missionaire Kerk op. Deze dienst heeft een drietal brochures uitgegeven. De eerste, Goed Nieuws voor alle mensen, gaat over het idee van missionaire presentie en biedt aan de parochies suggesties om ermee aan de slag te gaan vanuit ieders eigen beginsituatie. De vervolgbrochure Aanstekelijke verhalen geeft praktijkvoorbeelden. Het derde deel Missionering in de Praktijk geeft concrete handreikingen op alle terreinen van de pastoraal (leren,vieren, dienen, pastoraat en gemeenschapsopbouw). Hierbij wordt aangegeven dat elke parochie een bepaalde positie kan kiezen, die nieuwe mensen kan aanspreken. Sommige parochies zullen de kerk zien als rots in de branding, andere als uitvalsbasis, of vrijplaats, of stem. Wat men ook kiest, de brochure laat zien dat missionair kerk zijn voor elke parochie ‘te doen’ is. Naast deze brochures is er ook in het grootschalige reorganisatietraject van het Bisdom Rotterdam nadrukkelijk aandacht voor het ontwikkelen van nieuwe missionaire dynamiek in de plaatselijke geloofsgemeenschappen. Een van de taakgroepen brengt de missionaire mogelijkheden in kaart aan de hand van een recent ontwikkeld missionair analyse-instrument. Vliegwiel voor bezinning, openheid en creativiteit

Missionering is tegelijk een beweging naar binnen en naar buiten. Ze zet aan tot de bezinning rond vragen als: Waar staan we voor en waar gaan we voor? En daagt meteen ook uit de deuren van de gemeenschap te openen, naar buiten te treden en op een nieuwe en creatieve manier het Goede Nieuws naar nieuwe doelgroepen in de samenleving te presenteren. Uit ervaringen van parochies met missionering blijkt dat zij zich enerzijds meer bewust zijn geworden van de rijkdom van hun eigen geloofsgemeenschap, en anderzijds ook meer contacten hebben opgebouwd in hun naaste omgeving. Zowel die beweging naar binnen (bezinning, verdieping) als die beweging naar buiten (inleven, netwerken en manifesteren) zorgen in diverse parochies voor een heel verfrissende impuls. Ton Snepvangers, medewerker Missionaire Kerk, Bisdom Rotterdam

De brochures zijn te bestellen via de webwinkel van www.bisdomrotterdam.nl of via tel. 010 - 2815171

pagina 17

missionaire agenda

2010 - 1

Voor actueel nieuws kunt u ook kijken op: www.knr.nl/solidariteit (zie missienieuws) www.dederdekerk.nl daar vindt u ook een actueel gebed van de week.

Missionarissen in Congo starten vredescampagne

Missionarissen in de Congolese Kivu-regio hebben in een verklaring een militaire oplossing voor het conflict in oostelijk Congo van de hand gewezen. Ze vinden, dat het conflict alleen kan en moet worden opgelost door meer controle op de illegale export van mineralen uit het gebied en in dialoog met de bewoners van Kivu. Er is een netwerk in het leven geroepen dat ‘Vrede voor Congo’ heet en waarvan de Italiaanse missiecongregatie van de Xaverianen de voortrekkers zijn. De brief is ook gestuurd naar de Amerikaanse president Obama en EU, omdat de mineralen van de regio vooral naar Europa en Amerika gaan. Bron: Fides, www.dederdekerk.nl Noord- en West-Afrika

Noord-Afrika wordt door duizenden Afrikaanse asielzoekers beschouwd als doorgangsplaats naar Europa, hoewel het dikwijls een eindstation is. In het aartsbisdom Algiers werkt de beweging Ontmoeting & Ontwikkeling voor hun begeleiding. De Nederlandse broeder Jan Heuft M.Afr. is een drijvende kracht ervan. In 2008 klopten 2556 mensen van 14 verschillende nationaliteiten bij hen aan voor medische zorg en onderwijs. Onder hen zijn ook een aantal kinderen. De beweging heeft goede kontakten met de Afrikaanse nabuurlanden waar degenen die terugkeren naar hun land kunnen rekenen op ontvang. Bron: J. Heuft, InterPressService, www.afrikaeuropanetwerk.nl Wederopbouw van het onderwijs in Afghanistan

Indiase jezuïeten werken, met hulp van Indiase zusters en broeders, in Afghanistan mee aan de wederopbouw van het onderwijs. Ze doen dat op uitnodiging van de Afghaanse regering. De jezuïeten werken als docent aan diverse universiteiten en een lerarenopleiding, en als adviseurs van de regering. Ze doen dat al vanaf 2002. Hulp van anderen is welkom, zegt pater Stan Fernandes in het Ucan-interview. Het leven in Afghanistan is peperduur vanwege de vele veiligheidsmaatregelen. Vooral het reizen kost heel veel, omdat bijna alles met het vliegtuig moet vanwege het gevaar op de weg. Religie brengen de jezuïeten niet ter sprake in Afghanistan. Hun missie is er louter een van presentie. Bron: UCANews, www.dederdekerk.nl

Nieuws / Berichten

Klimaattop Kopenhagen mislukt

pagina 18

De topconferentie die in december in Kopenhagen werd gehouden over de klimaatverandering, is mislukt. De top kenmerkte zich door harde onderhandelingen, waarbij de landen in het Zuiden zich lieten gelden. De Afrikaanse landen trokken zich een tijdlang terug uit de besprekingen, uit protest tegen het feit dat de rijke landen met hun situatie geen rekening hielden. Aan het einde van de rit werd er lang gesproken over een akkoord. Het voorstel was zo mager, dat niemand meer kon zeggen dat het te ver ging. Zelfs de Verenigde Staten en China waren er voor. Enkele landen uit het Zuiden verwierpen het akkoord, omdat het de oplossing niet dichterbij brengt. Daarmee was de top ook officieel een mislukking. Noach en het milieu

De klimaattop in Kopenhagen heeft niet aan de verwachtingen beantwoord. Dat stellen vertegenwoordigers van Jodendom, Christendom en Islam in Nederland. Ze verwijzen naar de persoon van Noach, die in elk der religies de belichaming is van de houding van gerechtigheid en verantwoordelijkheid voor heel de schepping. De verklaring is naar buiten gebracht namens de Raad van Kerken, namens het Contactorgaan Moslims en Overheid en namens enkele Joodse kerkgenootschappen. De tekst is te lezen op www.knr.nl/solidariteit.

Afrika kan niet wachten op klimaatgerechtigheid

Droogte, ontbossing en uitdroging van rivieren en bronnen leggen een grote druk leggen op de vaak kwetsbare samenlevingsvormen in Afrika. De Keniase professor Wangari Maathai, milieuactiviste en laureaat van de Nobelprijs voor Vrede in 2004, is ontgoocheld over de teleurstellend verlopen Klimaattop in Kopenhagen. Maar zij pleit ervoor dat Afrikaanse landen zelf stappen vooruit zetten. Afrika kan zich gewoon niet permitteren te wachten op acties van buiten, schreef ze in een opiniestuk. Er kan veel gebeuren zonder de financiële steun van rijke landen. Kleine maatregelen van bescherming van bossen en van waterbeheer kosten weinig en hebben snelle positieve effecten. Bron: www.pala.be ‘Zorg voor de schepping’ speerpunt religieuzen

Het bestuur van de KNR heeft ‘duurzaamheid’ dit jaar tot een van de belangrijke thema’s benoemd. Tijdens een jaarlijkse bijeenkomst met alle commissies is bekeken wat ieder van hen met dit thema kan doen. Op de website komt een speciale ‘duurzaamheidspagina’ met tips maar ook inspiratie en achtergrondverhalen. Zie www.knr.nl onder duurzaamheid. Getuigenis vanuit Haïti

De Amerikaan Bill Quigley, van de Catholic-Workerbeweging, was getuige van de ravage die de aardbeving had aangericht in Port-au-Prince. Midden in die ellende tekende hij uit de mond van een jonge Haïtiaanse man een getuigenis van hoop op: ‘Een goed teken is de solidariteit van de wereld. Artsen: moslims, joden en christenen, ze komen allemaal helpen. We zien dat kinderen in Gaza speelgoed ophalen voor Haïtiaanse kinderen. Het ziet er nu allemaal heel slecht uit, maar het is een grote kans voor de wereld en voor Haïti om iets te veranderen en om samen iets goeds

Aankondigingen

Hongerdoekententoonstelling: Reis om de wereld in veertig dagen. Tot en met 28 maart 2010 zijn in de kerk van Philippine op Zeeuws-Vlaanderen: tentoonstelling van 21 hongerdoeken. Deze unieke expositie biedt een uitstekende kans voor mensen om hun vastentijd te verdiepen. Open tijdens de vastentijd op zaterdag en zondag van 13.30 – 17.00 uur. Meer informatie: www.eparochie.nl/geloof_leven/expo_ hongerdoeken_2010.html Werk- en inspiratiedag over Liturgie Zaterdag 17 april in Den Bosch: een dag voor parochianen, pastores en vrijwilligers die zich bezig houden met liturgie; ook interessant voor MOV-groepen. Meer informatie: www.wlh.nl Studiedag Geaarde spiritualiteit Dinsdag 16 maart in Den Bosch: scholingsdag van het Werk-

verband Religieuzen voor Gerechtigheid en Vrede over geloven in duurzaam samenleven, onder het thema ‘Dat onze lieve aarde nog kans op redding heeft’. Kosten: € 12,- opgave zuster Corrie Bartels: [email protected] ‘Weer Thuis’ nieuw boekje Jongeren & Missie In het boekje vertellen enkele jongeren die via Jongeren en Missie voor een korte of langere periode hebben meegeleefd en gewerkt in het Zuiden, over hun ervaringen. Ze vertellen daarbij niet alleen over de tijd daar, maar vooral ook over wat het met hen gedaan heeft en hoe het invloed heeft op hun leven hier en nu. Meer informatie: www.jongerenenmissie.nl Groepsreis Tanzania Jongeren & Missie Jongeren & Missie organiseert in juli-augustus een reis naar Tanzania van vier weken. De voorbereiding begint in maart. Meer informatie: www.jongerenenmissie.nl

pagina 19

2010 - 1

Column

missionaire agenda

Louis Bohte Tekst?

Colofon De Missionaire Agenda is een werkschrift voor werkgroepen met een missie en verschijnt viermaal per jaar: maart, juni, september, december. Het is een uitgave van de Konferentie Nederlandse Religieuzen in samenwerking met Uitgeverij Abdij van Berne. ISSN: 1389-5192. Parochies ontvangen twee gratis exemplaren, waarvan één voor de missie- of MOV-groep. U vrijwillige bijdrage voor de Missionaire Agenda kunt u storten op rekeningnummer 1072107 ten name van Uitgeverij Abdij van Berne (Heeswijk) onder vermelding van “Missionaire Agenda”. Vragen om extra abonnementen is mogelijk. Redactie: Tom Boesten (hoofdredacteur), Kees Dekkers, Willie Gardien, Paul ten Hacken, Martin Hoondert. Redactieadres: KNR, Postbus 111, 5201 AC ’s-Hertogenbosch, [email protected] www.knr.nl/solidariteit Abonnementenadministratie: Drukkerij Berne Postbus 27, 5473 ZG Heeswijk missionaire-agenda@ drukkerijberne.nl

Een Palestijns gezin Binnen mijn orde, die van de minderbroeders, bestaat de oude traditie van de itineranten: broeders die langs ‘s Heren wegen gaan om zo de blijde boodschap te verkondigen en die daarbij afhankelijk zijn van de welwillendheid van mensen voor eten en onderdak. Zelf was ik een beetje een itinerant toen ik als burgerwaarnemer voor United Civilians for Peace op pad was. Op 26 november 2001 liep ik door het vluchtelingenkamp Al Azza om te achterhalen wat er precies gebeurd was, toen de bijna 13-jarige Kefah Abeed in de buurt van het graf van Rachel daags ervoor werd doodgeschoten, omdat hij stenen gooide. Louis Bothé met kinderen uit Palestijns gezin Een groepje mannen nodigde mij uit naar hen toe te komen bij een vuurtje rond een ton. Zelf spreek ik geen Arabisch en zij weinig eindelijk zijn studie kunnen bekostigen. Hij is nu Engels. Daarom vroegen zij een jongeman uit met zijn stage bezig om over een jaar advocaat te een naburige woning om te tolken. Dit was het zijn, de droom van zijn moeder verwerkelijkend. begin van een vriendschap met een familie in De derde geboren zoon is begonnen met een dit kamp. De geschiedenis van deze familie staat studie theater als de beste en geweldloze vorm symbool voor het Palestijnse volk. van verzet tegen de bezetting. Hij heeft er al een De moeder was bij haar trouwen beloofd, dat jaar opzitten in Caïro, maar nu is er in Ramalzij haar middelbare school af mocht maken en lah een eigen Palestijnse opleiding. Hij heeft al daarna rechten studeren. Zij kreeg kinderen en twee keer een reis naar het buitenland gemaakt van de belofte kwam niets terecht. om met theater zijn situatie in beeld te brengen. De leeftijdsopbouw van het gezin is een verhaal Een derde reis zegde hij af. Hij wil best met Israop zich. Tussen de eerste en de tweede zoon elische jongeren om de tafel zitten maar niet met zitten vier jaar. Tussen hen in was er een zoon, jongeren uit nederzettingen, die geïndoctrineerd die op tweejarige leeftijd stierf tijdens de eerste worden, dat alleen zij, de echte joden, recht hebIntifada. Er was traangas in hun huis gekomen ben op dit land onder verwijzing naar de Heen het kind moest naar het ziekenhuis vanwege breeuwse bijbel. Maar de Eeuwige, God, Allah is ademhalingsmoeilijkheden. Er was echter uitniet eenkennig. Alle mensenkinderen zijn Hem/ gaansverbod, zodat de moeder haar huis niet Haar lief. De volgende zoon van 13 heeft een stuuit mocht. Toen het uiteindelijk wel mocht, was diebeurs gekregen om vioolles te kunnen volgen. het te laat. In het ziekenhuis ging haar zoontje als een engeltje naar de hemel. Tussen de derde Er is meer dan alleen maar bezetting. geboren zoon en de vierde gaapt een gat van zes jaar: de vader van het gezin zat toen in een IsraLouis Bohte elische gevangenis, zoals dat 20% van de Palestijnse bevolking overkomen is. Hierna is nog een vijfde zoon geboren. De oudste zoon wilde graag recht gaan studeren, maar zijn vader is werkloos. Gelukkig heb ik uit-