BETROKKENHEID
Missionaire Gemeente Beweging
Hulpmiddelen voor sociale betrokkenheid
Missionaire GemeenteBeweging BETROKKENHEID Hulpmiddelen voor sociale betrokkenheid Regio Eurazië
2
Inhoud 5
Hoofdstuk 1 Basisprincipes van ontferming (erbarmen/genade)
15
Hoofdstuk 2 Holistisch pastoraat in de plaatselijke gemeente
25
Hoofdstuk 3 Het aandeel van de gemeente in de transformatie van de maatschappij
35
Hoofdstuk 4 Holistische ontwikkelling van het kind
39
Hoofdstuk 5 Fondsenwerving voor Compassionate Ministries
3
Copyright © Gustavo A. Crocker and Helmer Juarez, 2010 Oorsrponkelijke titel: Rhema: the church’s faith in action. Resources for Compassionate Ministries and Community Transformation Dit boek is een samenvatting van trainingssessies en aantekeningen over de bediening van ontferming door Gustavo Crocker in Latijns Amerika tussen 1992-1996. Vertaling: Alma Florusse, M.J. Florusse en ds. Ruud Blom. Tenzij anders aangegeven zijn alle citaten uit de Bijbel uit de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). Uitgegeven door de Publicatieraad van het Nederlandse district van de Kerk van de Nazarener, 2011.
4
Hoofdstuk 1 Basisprincipes van ontferming (erbarmen/genade)
5
Het zichtbaar maken van compassie is onderwerp van discussie in de plaatselijke gemeente. Is compassie onderdeel van de opdracht – doelstelling van de gemeente? Wanneer je wordt bepaald bij de noden van anderen, ligt dan de verantwoordelijkheid bij de gemeente of bij de overheid? Zoals verwoord in Handelingen was compassie een normale ‘activiteit’ in het leven van christenen, een natuurlijk bewijs van de echte getuigen van Christus. Het holistisch leven van de eerste generatie christen laat zichtbare resultaten zien, zowel binnen als buiten de kerk. Deze christenen deelden ALLES samen; niemand had gebrek aan wat dan ook. Bezittingen van de één werden via de apostelen uitgedeeld aan de behoeftigen. Het verbazingwekkend resultaat: de gemeente groeide en zelfs buitenstaanders bekeerden zich omdat men die God hadden leren kennen Die zulke dramatische veranderingen in levens van mensen had teweeg gebracht. Natuurlijk was niet alles even gemakkelijk. Er waren ook problemen, met klachten als deze: “Waarom krijgen de weduwen van deze groep minder aandacht dan die van de andere groep?” (Handelingen 6). In andere gevallen was het nog erger, omdat sommige ‘gelovigen’ niet de apostelen, maar God probeerden te bedriegen door het brengen van niet oprechte offers (Handelingen 5). Dit geeft al aan dat het menselijk hart totaal moet worden veranderd door God om echt op te gaan in de opdracht van liefde tot de ander. Bij het ontstaan van de Kerk van de Nazarener, begin 1900, was de visie op een holistisch bediening in de dagelijkse praktijk een essentieel onderdeel van het christelijk leven in de gemeente. Naar gelang de behoeften van die tijd werden door de gemeente verscheidene acties georganiseerd. Zorg voor weduwen en wezen, en nadrukkelijk speciaal voor de armen, had prioriteit. Voorbereiden van christenen op het zorgen voor noden van mensen wordt al sinds de oprichting van de Kerk van de Nazarener serieus genomen. Praktische bedieningen kregen vorm door opleidingen voor verpleegkundigen, die werden opgericht ter voorbereiding van zendingszusters, en ook door de verzorgingshuizen voor alleenstaande ongehuwde en mishandelde moeders.
6
HOOFDSTUK 1
Toen de Kerk van de Nazarener begon met sturen van zendelingen naar de verschillende delen van de wereld, werden ook de behoeften van de gemeenten in het dit proces betrokken. Deze bediening van compassie resulteerde in het opzetten van klinieken en scholen om voor gezondheidszorg en opleiding zorg te dragen. Dit bracht ook met zich mee dat zendelingen actief werkten aan vertaling van de Bijbel in lokale talen van de pasbekeerden . Na verloop van tijd en om diverse redenen raakten deze praktijken in het slop en werden van minder vitaal belang geacht in het leven van de gemeente in het algemeen. Pas rond 1980 werd deze bediening van praktische naastenliefde en dienstbetoon weer geaccepteerd door de gelovigen van de Kerk van de Nazarener. Dat is de start van het Nazarener Compassionate Ministries (NCM), om ons te herinneren aan het feit dat liefde voor God ook liefde voor de naaste inhoudt. Het is nu nog steeds belangrijk de noden te begrijpen en te lenigen, zoals de leden van de ‘eerste’ gemeente deden. Deze noden van de leden van de gemeente waren op sociaal, lichamelijk en economisch vlak. De apostelen, die werden aangewezen ter leniging hiervan, waren mensen met speciale gaven, vervuld van de heilige Geest, goede getuigen en vol wijsheid. Vervuld van de heilige Geest om liefde en medeleven voor mensen te tonen; wijsheid om alle middelen te verzamelen en daarvan uit te delen; en ook als goede getuigen, eerlijke gelovigen, zodat de mensen kunnen geloven in die God, Die hen deze dienaar heeft gezonden. Hoe is de situatie in de kerk van vandaag? Hoewel de meeste gelovigen denken dat "compassie een goede zaak” is, kunnen we ten minste zeven verschillende filosofische standpunten identificeren die leiders en leden van de kerk aanhangen bij de aanpak van de kwestie van medeleven of holistisch pastoraat: 1. Compassie als een obstakel. Door degenen die deze visie aanhangen, wordt medeleven beschouwd als een obstakel voor evangelisatie. In deze visie is de enige legitieme bedoeling van de kerk om zielen te winnen voor de eeuwigheid, mensen te redden van de eeuwige verdoemenis. Compassie tonen kost tijd, energie en geld, en leiden af van de kerk en haar belangrijkste doelstelling: het winnen van zielen.
7
2. Compassie als vermomming. Voor degenen die deze benadering aanhangen, is ‘compassie een middel tot een doel’. In dit geval voelen mensen dat daden van compassie van belang zijn omdat deze daden mensen kunnen aantrekken tot Christus. Activiteiten van medeleven zijn aanvaardbaar zolang zij echte resultaten aantonen, dat wil voor deze mensen zeggen: nieuwe bekeerlingen. 3. Verlossend medeleven. Aanhangers van deze theorieën geloven dat verlossing een natuurlijk gevolg is van daden van meeleven. Onze barmhartige daden tonen de liefde van God, die aan hen getoond wordt en die toegang verleent tot Christus en het christelijk geloof. Hierdoor kunnen ze de weg tot Christus vinden en worden gered. Hierin gaan verlossing en compassie hand in hand en worden samen een strategische integratie van compassie en evangelisatie. Het resultaat van compassie in de vroege kerk was de groei van de gemeente en de veranderingen in individuen. 4. Compassie als levensstijl. Hierin is medeleven een levensstijl voor elk individueel lid van de gemeente. Het wordt dus vaak getoond. Gelovigen wachten niet op speciale gelegenheden of op grote projecten. Wanneer en waar dan ook tonen alle leden van de gemeente medeleven wanneer ergens nood is Gelovigen die ‘compassie als levensstijl’ omarmen, zijn ervan overtuigd dat de liefde tot anderen en het dienen in het DNA van een christen zit en, omdat zij het als hun plicht zien anderen te dienen, ook daadwerkelijk te zorgen voor de noden van anderen opdat God de geredden zal toevoegen aan Zijn gemeente. 5. Gevoel en compassie Voor sommigen is medeleven het antwoord op de noden/behoeften van de gelovigen en de gemeente in tijden van crisis. Grote catastrofes, rampen en opkomende noden maken het medeleven van de gemeente wakker, special bij diegenen die zich geroepen voelen anderen te helpen in hun nood. Als resultaat van dit gevoel heeft de Kerk van de Nazarener het Fonds voor Honger en Rampen opgericht en het Fonds van Compassionate Ministries. In vele delen van de wereld zijn christenen niet goed op de hoogte van noden direct rondom hen en in de rest van de wereld. Echter, het ‘gevoel van compassie’ wordt geactiveerd wanneer ze worden geconfronteerd met crises, en ze zullen dan graag van dienst zijn.
8
HOOFDSTUK 1
6. Compassie zonder te getuigen. Sommige christenen hanteren medeleven in plaats van evangelisatie. Zij geloven dat hun meelevend handelen evangelisatie is en ze zijn bang om expliciet te evangeliseren, bang dat ze hun overtuiging opdringen in deze moeilijke omstandigheden. In dit geval heeft de kerk geen evangelisatieprogramma’s paraat tezamen met hun hulpprojecten, omdat ze vinden dat hulp aan naasten gelijk staat aan de christelijke betrokkenheid bij de wereld. 7. Politiek medeleven. Ook zijn er mensen die geloven dat medeleven als sociaal handelen gebruikt kan worden om politieke verandering teweeg te brengen in een samenleving. Het Koninkrijk van God wordt gezien als een politiek programma, dat de structuur van de samenleving wil veranderen. Volgens voorstanders van deze theorie is evangelisatie niet noodzakelijk en zou het de aandacht afleiden van verandering van politieke structuren of de samenleving. Bovenstaande perspectieven geven een heel gevarieerd beeld van de compassie in het leven van de kerk. Sommige sluiten medeleven uit omdat het een belemmering kan zijn voor het winnen van zielen. De tegenovergestelde stelling sluit evangelisatie uit omdat het een begrenzing zou zijn van het vermogen van de gemeente om politieke verandering teweeg te brengen. De realiteit echter is dat de kerk zich niet kan permitteren stelling te nemen in één ervan. Bijbels gezien moet er een balans zijn in het pastoraat tussen de geestelijke en fysieke noden van de gemeentes eromheen. Om deze balans te vinden hebben evangelische christenen het concept van ‘Integrale Zending’ onderzocht: Integrale zending is de verkondiging en het zichtbaar maken van het evangelie. Dat betekent niet alleen dat evangelisatie en sociale betrokkenheid gelijktijdig plaats moeten vinden. Immers, in de integrale zending heeft onze verkondiging sociale implicaties, omdat we mensen oproepen elkaar lief te hebben en te vergeven in ieder facet van ons leven. En onze sociale betrokkenheid heeft evangelische consequenties, omdat we getuigen zijn van de levensveranderende genade van Jezus Christus. Zouden we de wereld negeren, dan verraden we het Woord van God, dat ons de wereld ingezonden heeft. Zouden we het Woord van God
9
negeren, dan hebben we niets meer om de wereld aan te bieden! Recht en rechtvaardiging door geloof, aanbidding en politieke actie, het geestelijke en het materiële, persoonlijke en sociale verandering horen bij elkaar. Precies zoals in het leven van Jezus vormen het zijn, het doen en het zeggen het hart van onze integrale taak! 1 De weg naar compassie de overheid en sociale groepen staan verschillend tegenover menselijke problemen. Deze zijn ingegeven door verschillende leerstellige, theologische, ideologische en individuele factoren. Ook zijn hun antwoorden afhankelijk van hoe gevoelig zij zijn in hun waarneming van verschillende crisissituaties. Sommigen NEGEREN van problemen van de mensheid (en dat lijkt niet menselijk of christelijk); anderen reageren op drie verschillende manieren wanneer men geconfronteerd wordt met moeilijke situaties van anderen. Die reacties zijn afhankelijk van de mate van menselijke gevoeligheid, en zijn: liefdadigheid, sociale actie en compassie. Liefdadigheid: Dit is de meest voorkomende reactie wanneer men geconfronteerd wordt met de noden van anderen. Mensen geven van wat ze over hebben, of vanuit hun overvloed. Met andere woorden: liefdadigheid vraagt om a) de personen in staat te zijn iets te geven en b) dat er een zichtbare nood is, reëel of niet. Alles wat mensen moeten doen is hulp vragen en de donors zullen geven. Dit wordt echter ingegeven door een impuls of reactie op een situatie waarvan men hoorde of die men zag. De sterkste motivatie voor liefdadigheid is instinct. Mensen geven wanneer iets ze emotioneel geraakt worden. Wanneer je iets ziet, ruikt, aanraakt of proeft dat verkeerd dreigt te gaan of gaat, zul je reageren. Een filantroop vraagt zich altijd af of er al dan niet fondsen zijn daar waar ze nodig zijn. Daarom wordt de meerderheid van liefdadigheidsacties
1 Bovenstaande is een uittreksel uit de Micah Declaration on Integral Mission, ontwikkeld door de aanwezigen bij de Micah Network consultatie voor Integrale Zending zoals gehouden in Oxford in september 2001.
10
HOOFDSTUK 1
gedaan door individuen en organisaties die zelf fondsen hebben of weten te werven. In de praktijk heeft liefdadigheid niet een direct contact nodig met datgene waarvoor die bedoeld is. Mensen raken al gemotiveerd door iets wat ze zien op tv, in het nieuws, in publicaties of door een gesprek over problemen die zich waar dan ook voordoen. Maar het gevoeligheidsniveau dat voor filantropie nodig is, is vluchtig en afhankelijk van de omstandigheden aldaar! Sociale actie: onder hedendaagse christenen is sociale actie de meest geaccepteerde vorm van compassie tonen. Voorwaarde is dat bepaalde gemarginaliseerde delen van de bevolking zich moeten organiseren met als doel hun noden duidelijk op tafel te leggen. Op die manier kunnen zij toegang krijgen tot een beter niveau van leven. Aangezien sociale actie is gebaseerd op gewenste veranderingen, vereist deze werkwijze een bepaald niveau van kritisch bewustzijn en een begrip van de sociale dynamiek van de problemen die onze naasten tegenkomen. Als zodanig is sociale actie ingegeven door mentale logica. Wanneer mensen een helder begrip ontwikkelen voor hun situatie, dan zijn ze gemotiveerd om de problemen op een rationele manier te proberen op te lossen, op geplande wijze, ook wereldwijd. Zelfs in situaties waarin sociale activisten geen toegang tot middelen hebben, maakt hun niveau van begrip voor de situatie het mogelijk groepen en gemeenschappen te mobiliseren, met als doel de gewenste verandering teweeg te brengen. Om een juist begrip van de situatie te ontwikkelen moeten leiders goede voelsprieten en een sociaal bewustzijn hebben. Deze voelsprieten zijn opgedaan door op de hoogte te zijn van de problemen en door dit zelf ervaren of bestudeerd te hebben. Deze praktijk van sociale actie vereist een nauw contact met de maatschappij. In het algemeen zijn sociale activisten leiders in hun eigen gemeenschap, hoewel veel leiders vaak geen deel uitmaken van het dagelijks leven in die achtergestelde gemeenschap. Deze leiders mobiliseren groepen en middelen. Ze maken ook vaak de plannen die door anderen worden uitgevoerd.
11
Het is belangrijk te weten dat zulke plannen worden samengesteld door de meest creatieve en gestudeerde persoon in de groep of door ‘intellectuelen’ die van buitenaf komen om de gemarginaliseerde groepen bij te staan. Compassie/medeleven: dit antwoord op de noden van de maatschappij waarin wij leven is waarschijnlijk het zwaarst en meest moeilijk te realiseren. Medeleven is meer dan simpelweg een reactie op een moeilijkheid zoals geregistreerd. Feitelijk gaat dit verder dan het goed begrijpen en een kritische analyse van de situaties waarin onze naasten zich bevinden. Medeleven bestaat uit ‘verinnerlijking’ van die situaties in ons eigen bestaan. Met andere woorden: medeleven is meevoelen en meebeleven wat anderen voelen en beleven! Alleen door op deze manier te reageren, kunnen ook anderen misschien daarop in crisissituaties, moeilijkheden of zelfs in vreugdevolle omstandigheden zelf in actie gaan komen! Wanneer mensen kunnen meelijden met de lijdenden, hebben ze ook de levensstijl van compassie die Jezus predikte, bereikt. Jezus Zelf is het beste voorbeeld van een leven vol compassie. Hij zag en begreep het lijden van de mensheid (benodigd voor liefdadigheid zowel als sociale actie). Het hield daarmee echter niet op voor Hem. Jezus was op aarde als mens en Hij droeg de pijn van zijn schepping. Zijn houding tegenover de ellende van Zijn volk was niet slechts het bewogen zijn door erbarmen. Zijn bediening was niet die van sociale actie. Zijn menswording tot lijdende was en is een daad van compassie. Het hoofdingrediënt van compassie is liefde. We kunnen onmogelijk een leven van medeleven leiden wanneer we de liefde niet hebben. Paulus schreef aan de Korintiërs (een heel actieve gemeente) en benadrukte: “Al verkocht ik mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven (liefdadigheid), al gaf ik mijn lichaam prijs en kon ik daar trots op zijn (sociale actie) – had ik de liefde niet, het zou mij niet baten.” (1 Korintiërs 13:3 - aanvullingen van de opsteller) Compassie vraagt erom dat alle facetten van dat medeleven zijn ingebed en gekend door hen die de volheid van het leven willen ervaren. Jezus was met ontferming bewogen over de verlorenen, de zieken, de berooiden en de behoeftigen. Daarom ging Hij de steden in om het evangelie
12
HOOFDSTUK 1
van genade te prediken; te genezen en te onderwijzen. Beter nog: Hij leefde bij de armen. Toch, hoewel Hij onder hen leefde en deel van hun was, handelde Hij niet zoals zij. Door het voor te leven onderwees Hij een nieuwe en echte leefstijl. Praktische vragen voor een discussie: • Op welk niveau van compassie sta jij als individu? • Op welk niveau staat jouw plaatselijke gemeente als lichaam? • Op welk niveau staat de groep die jij vertegenwoordigt nu?
13
14
Hoofdstuk 2 Holistisch pastoraat in de plaatselijke gemeente
15
Het sleutelingrediënt voor holistisch pastoraat is mobilisatie: in actie komen. Het is een taak voor ALLE christenen, niet alleen voor de voorganger of de leider (en zeker niet voor de Commissie van Compassie). Vaak leggen we meer nadruk op ofwel activiteiten ofwel mensen. Mobilisatie impliceert ruimte geven aan de balans tussen pastoraat voor alle activiteiten én alle gelovigen. Deze integratie van soorten van pastoraat helpt ons de gemeente als een geheel te zien als een plaats waar de diversiteit ons helpt de gemeente te ontwikkelen. Hoewel holistisch pastoraat zowel bijbels als praktisch is voor het leven en de groei van de gemeente, denken sommige sceptici dat dit concept wat idealistisch is voor een kleine gemeente en speciaal voor die in armere gebieden. Echter, integraal of holistisch pastoraat is mogelijk (en geboden) zelfs voor pasbekeerden. Het is onze taak discipelen te maken die in staat zijn te doen wat de Heer ons heeft geleerd. Onderstaand een aantal principes die kunnen helpen om gemeentes vanaf hun start holistisch en veranderingsgezind te maken: 1. Onderricht nieuwe gelovigen vanaf het allereerste begin van hun discipelschap in de theologie en de praktijk van het pastoraat naar anderen. Houd voor ogen dat pastoraat voor geestelijke en fysieke noden niet iets is dat exclusief is voor geestelijk volwassen christenen. 2. Baseer je discipelschapsstrategie op de Bijbelse passages die de waarheid over naastenliefde openbaren. 3. Als discipel moet je een evenwichtig leven leiden en gebruik maken van integraal pastoraat.Dat evenwichtig leven leert de leden van je gemeente en de maatschappij dat je ook tijd neemt om om te kijken naar geestelijke en fysieke noden of behoeften van anderen. 4. Begrijp dat de levensstijl van de leden van de gemeente overeen moet komen met de totaliteit van het pastoraat van die plaatselijke gemeente. Hun programma’s moeten een afspiegeling zijn van wat individuen en families praktiseren in hun dagelijks leven. Wanneer dat alleen is omdat de gemeente dat voorschrijft, zal hun levensstijl niet ten goede veranderen. Hun deelname aan geïsoleerde programma’s
16
Hoofdstuk 2
zal dan hun excuus zijn om dit holistisch leven niet consequent door te voeren. 5. Ontdek de visie die God heeft op de samenleving. Bid, lees en bespreek de implicaties voor integraal pastoraat vanuit bijbels perspectief. Onderzoek de noden binnen de maatschappij. Vraag jezelf af: “Hoe zou het zijn als Jezus Zelf de leider was van de omgeving waarin wij wonen?” “Welke veranderingen zou Hij invoeren in geestelijke, sociale, fysieke, emotionele en morele zin?” Wanneer deze visie zich openbaart, is die vanzelfsprekend dynamisch. Dan zullen tijdens dit proces Gods bedoelingen steeds helderder worden. 6. Maak duidelijk dat Gods bedoelingen om Zijn mensen in zijn geheel te herstellen zichtbaar wordt gemaakt door wat wij voor onze naaste doen. Om te beginnen: vertel elke keer wanneer zo’n initiatief wordt genomen: “God wil de behoeftigen helpen” . Ten tweede: bid voortdurend tijdens het plannen, uitvoeren, evalueren en vooral vieren van deze activiteit. Op zo’n manier zien toeschouwers dat gelovigen God vragen om Zijn leiding en voorziening, en zien ze dat de gemeente gelooft en handelt alsof God Zelf het project leidt. Ten derde: alle eer, zowel publiekelijk als intern, moet aan God gegeven worden als belangrijkste ‘uitvoerder’ van al het werk. Gebeurt dit niet, dan loopt de gemeente het risico dat alle eer gaat naar de mensen, voorganger of leider, die God ons heeftgegeven voorzien. 7. Gebruik plaatselijke hulpmiddelen, die God ons al heeft gegeven, voor je naar hulp van buiten gaat kijken. God maakt geen uitzonderingen. Ook de armen moeten geven, volgens de geboden, om te delen wat Hij hen heeft gegeven. God verheugt zich over wat vanuit het hart wordt gegeven, hoe weinig dat ook lijkt. God toont Zijn macht en Zijn verlangen hen te zegenen en te eren die Hem met gehoorzaamheid eren. Wees bedacht op mensen die naar je kerk of gemeente komen met geld om uit te geven en te doneren. Vaak handelen deze groepen of individuen alsof de armen zo arm zijn dat ze zelf niets hebben om uit te delen (en zelf geen verantwoordelijkheid dragen om anderen te helpen). Zonder zich dat te realiseren, pakken ze van die mensen de vreugde af van het zien hoe God hun gehoorzaamheid zal zegenen –
17
misschien wel door het delen van de enige gave (het penninkje van de weduwe) die ze bezitten. (Matteüs 25:14-28). 8. Begin met ervaring opdoen in kleine integrale pastorale activiteiten, waarbij plaatselijke hulpmiddelen betrokken zijn voor je aan grotere projecten begint waar externe hulp voor vereist is. Wanneer je grote hoeveelheden externe bronnen gebruikt nog voor de gemeente is begonnen in afhankelijkheid van God met hun eigen gelimiteerde middelen, dan loop je risico’s: 1) De gemeente zou kunnen denken dat de zorg voor de fysieke en sociale noden uitsluitend van buitenaf dient te komen; 2) De gemeente zou gewend kunnen raken aan het opzetten van projecten die (grotendeels) afhankelijk zijn van hulp van buitenaf; 3) de gemeente zal nooit leren om zelf integraal pastorale projecten op te zetten, louter gebaseerd op hun eigen hulpmiddelen. 9. Neem contact op met broeders en zusters en met andere kerken om nieuwe strategieën en hulpmiddelen te leren kennen, zodat jouw gemeente leert haar eigen omgeving op een integrale manier te dienen. Kijk voor je een programma start hoe andere groepen omgaan met soortgelijke problemen of noden. Probeer uit te vinden hoe zij aan hun hulpmiddelen zijn gekomen. Bij verschillende uitkomsten is het het beste de oplossing om, samen met de leiders, te zoeken binnen de context van je eigen plaatselijke gemeente. 10. Ontwikkel de houding van een dienaar, niet van een controleur. De plaatselijke gemeente moet een baken van licht zijn, een positieve invloed hebben op de maatschappij in plaats van een hoofdkwartier van een politiek-religieuze organisatie. De gemeente kan deelnemen aan en sommige projecten begeleiden die het welzijn van de maatschappij om zich heen voor ogen hebben, maar niet de leiding van het hele proces monopoliseren! In Marcus 6:34-44 vinden we een aantal principes dat Jezus hanteerde om de behoeften van een gemeenschap te benoemen: • Er was een grote menigte aanwezig op die dag. De Bijbel beschrijft alleen het aantal mannen (5.000), maar we nemen aan dat er ook vrouwen, jongeren en kinderen bij waren. • Er was grote nood: ze hadden honger.
18
Hoofdstuk 2
• De discipelen wilden de mensen wegsturen. Zij hadden ook honger en bijna niets om te verdelen. • Eén jongen had wat brood en vis. • Jezus zette de mensen ordelijk in groepen neer dat en het wonder geschiedde. Bij het organiseren van een werkplan voor de omgeving om de gemeente heen kan uitgegaan worden van een aantal principes: Breng de noden in kaart De Bijbel vertelt ons dat Jezus en Zijn discipelen drie soorten nood binnen de gemeenschap identificeerden: • Gebrek aan organisatie in de gemeenschap (ze waren als schapen zonder herder (v. 34). • Honger (v. 36). • Gebrek aan plek om te overnachten (Lucas 9:12). Wanneer eenmaal een lijst met potentiële noden is opgesteld, moet beslist worden welke de belangrijkste is. Aan jou te beslissen welke dat is: • Welke behoeft vraagt om onmiddellijke aandacht? • Welke is minder nodig? • Welke kan wachten tot later? Maak een lijst met alternatieve oplossingen Het is vitaal alle mogelijke oplossingen voor een probleem te bestuderen. Dit moet voorzichtig gebeuren, omdat we soms in plaats van een oplossing te vinden veel schade kunnen berokkenen. In de verschillende delen van de wereld kun je discussiëren over oplossing-versus-afhankelijkheid. In deze Bijbelse passage kunnen we twee oplossingen vinden: • zorg ervoor dat mensen terugkomen (bevorder desorganisatie, vers 37), of • geef ze te eten (bevorder organisatie, vers 37).
19
Bij het kijken naar alternatieve oplossingen moeten gemeentes begrijpen dat er verschillende soorten leiders zijn en ook verschillende perspectieven ten opzichte van de noden van anderen (zie ook hoofdstuk 1). In vers 37 vinden we twee soorten leiderschap: Leiders die zeggen: “Dit is niet ons probleem”; zij zeggen in feite tegen de mensen dat ze hun eigen oplossingen moeten zoeken. Zij geloven niet dat ze iets kunnen doen om de problemen op te lossen. Zij zijn leden van de maatschappij, maar zijn niet geïnteresseerd in de problemen van die maatschappij, tenzij ze er zelf door getroffen worden. We moeten voorzichtig zijn als we oplossingen kiezen, maar we moeten ook het advies opvolgen om te observeren en te luisteren (Exodus 3:7). De belangrijkste nood in deze Bijbelse passage was het gebrek aan voedsel (vers 36). Leiders die zeggen: “Geef ze te eten” geloven dat ze er zijn om problemen op te lossen. Ze maken deel uit van die gemeenschap en zelfs als de problemen hen niet persoonlijk raken, zijn de problemen van die gemeenschap ook de hunne. Als leiders van Compassionate Ministries moeten we weten welke soort leiders wij zelf zijn en welke soort leiders we in ons team willen hebben. Onderzoek welke hulpmiddelen er zijn Het is verbazingwekkend welke antwoorden mensen geven als hen wordt gevraagd welke hulpmiddelen ze hebben. Zoals bij de discipelen is het meest gehoorde antwoord: “We hebben niet meer dan 200 denarie (zilverstukken), we zijn arm, help ons!” In vers 38 vraagt Jezus aan zijn discipelen: “Hoeveel broden zijn er? Kijk eens rond!” Dit is feitelijk een bevel om te tonen dat je je ogen moet openen Deze opdracht stimuleert ons om te zien wat er nog meer rondom je gebeurt. Veel kerkleiders verspillen hun tijd met huilen om hun arm en miserabel leven, omdat ze niet verder kunnen of willen kijken dan hun neus lang is. Denk eens aan het verhaal over het paard waarvan de eigenaar een manier ontdekte het dier lopend te houden door een wortel om zijn nek te hangen. Bij het volgen van de wortel kon hij de grazige weiden naast de weg niet zien. Helaas concentreren de meesten onder ons zich ook meer op de
20
Hoofdstuk 2
wortel (kleine externe hulpmiddelen) en vergeten welke bronnen we om ons heen zouden kunnen aanboren! De beste manier om deze hulpmiddelen te leren kennen is “Kijk eens rond”. Kijk eens rond! Hoeveel menselijke hulpmiddelen heb je tot je beschikking? Maak een lijst: vrouwen, mannen, artsen, timmerlieden, jongeren, leraren, bouwvakkers, verpleegsters, boeren, enz. En wat voor materiële middelen heb je? Maak een lijst: water, dieren, vastgoed, hout, steen, planten, enz. Neem het volgende op in je plannen. Benodigde hulpmiddelen: wat heb je nodig? In het voorbeeld van jezus was dat het eten om de mensen te voeden. • Lokale hulpmiddelen: je moet weten waaruit je kunt putten in je maatschappelijke omgeving. Kijk eens rond! • Externe hulpmiddelen: hoeveel hebben we van buitenaf nodig om aan de vraag te voldoen? In het algemeen gesproken zou een donor je in de toekomst van het nodige kunnen voorzien. Organiseer en overweeg de hulpmiddelen. In de meeste gevallen zijn lokale hulpmiddelen aanwezig waar het pastoraat wordt toegepast. Soms moet je er zowel binnen als buiten de naaste omgeving naar zoeken. Om het werk gedaan te krijgen zouden alle hulpmiddelen te vinden moeten zijn zo dicht mogelijk bij de plaats waar het pastoraat plaatsvindt (Matteüs 18:8). We moeten ook leren dat alle hulpmiddelen aan God toebehoren. Dus alvorens de hulpmiddelen aan te wenden en anderen om hulp te vragen, moeten we eerst alles aan God toewijden door te bidden om: • Zijn zegen voor de aanwezige plaatselijke hulpmiddelen, • Zijn zegen over de noodzakelijke hulpmiddelen, en • Zijn ingrijpen om de benodigde hulpmiddelen te vermenigvuldigen. Maak een werkplan Dit is het belangrijkste om een initiatief op het gebied van compassionate ministry te plannen. En project zonder werkplan is gedoemd te
21
falen. Het helpt de gemeente zich zodanig te organiseren dat alle fases en hulpmiddelen die worden aangewend te herkennen zijn, totdat de gestelde doelen zijn bereikt. Een plan helpt de gemeente ook om beter gebruik te maken van de aanwezige middelen. In het plan moeten zoveel mogelijk te nemen stappen staan genoemd, volgens de gestelde doelen. In het voorbeeld uit Marcus zijn er vier (4) fases, te weten: • organisatie van de gemeenschap (vers 39-40); • distributie (vers 41); • overzicht en evaluatie van de gelenigde noden (vers 42-43); en • beloning voor de werkers (vers 43). Organiseer de gemeenschap Waarom is het zo belangrijk voor een project om dat goed te organiseren? Er zijn meerdere redenen, waaronder: • de situatie beter in de hand te hebben; • de hulpmiddelen beter te verdelen; • ter voorkoming van slecht gebruik van beperkte middelen; • kritiek en roddel te vermijden; • de leiderschapscapaciteiten te maximaliseren; • op de hoogte te zijn van de verscheidenheid in noden; • de benodige mensen te leren kennen en te hun taken te coördineren; en • de kennis en kunde van de mensen te begrijpen. Definieer de doelen van het programma of project. Dit zal helpen ons voor te stellen hoeveel we willen bereiken met dit project en hoe we het moeten aanpakken. Stel je even voor dat we in een klein stadje wonen. Op een ochtend word je wakker en zeg je tegen je vrouw: “Lieverd, morgen moet ik naar de stad om vijf klanten te bezoeken. Ik ben tegen middernacht weer thuis”. Dit simpele voorbeeld toont duidelijk aan welke de doelen van deze man waren: • Morgen naar de stad gaan. • Overdag vijf klanten bezoeken. • Tegen de nacht weer thuis zijn.
22
Hoofdstuk 2
In dit geval somde hij duidelijk zijn doelen voor het project op, inclusief aantallen en alle verdere informatie. In Marcus 6:42 zien we dat het gewenste doel bereikt was: iedereen had te eten en er was genoeg. Het plan moet dus zoveel mogelijk de benodigde stappen in zich hebben, al naar gelang het beoogde doel. Evalueer Hoe weet je of het initiatief de goede kant opgaat? Hoe zie je of er wijzigingen nodig zijn om fouten te corrigeren om op de beste manier de gestelde doelen te bereiken? Een goede evaluatie toont hoe de voortgang is en wat verder verbeterd moet worden. Het doel van evaluatie is te bepalen waar we nu zijn en welk resultaat met het project is bereikt. We twijfelen niet aan de macht van Jezus, Hij weet alles. Toch wisten de discipelen (vooral Marcus, die er waarschijnlijk zelf bij is geweest) dat iedereen had gegeten omdat ze dat hadden geëvalueerd (Marcus 6:42). Nazorg Veel projecten falen omdat er geen goede nazorg is. Nazorg is belangrijk omdat het de leiders helpt om te controleren of mensen echt iets hebben geleerd en of hun levens zijn veranderd. Om mensen te helpen leren en in de praktijk brengen wat er is geleerd, moeten we voortdurend nazorg aan onze acties geven. Cholera, bijvoorbeeld, is een ziekte die voortdurend overal in de wereld dodelijke slachtoffers maakt. Sommige simpele hygiënische maatregelen kunnen de ziekte helpen voorkomen. Maar de Kerk en andere instanties moeten deze mensen steeds blijven opleiden, zodat ze deze gezondheidsregels kunnen leren en ze ook blijvend gaan toepassen. Voortdurende training en nazorg staan erom bekend gemeenschappen te helpen goed op deze potentieel dodelijke ziekte te reageren en die te helpen voorkomen. De nazorg moet ook voortgaan wanneer de compassionate ministry al verwezenlijkt is.
23
24
Hoofdstuk 3 Het aandeel van de gemeente in de transformatie van de maatschappij
25
Wat voor verschil maken we als christenen in onze maatschappij waarin wij leven? Zijn we instrumenten van verandering binnen die maatschappij? Dit zijn de vragen waarop we ons richten wanneer we over gemeentegebaseerde verandering in de maatschappij spreken. Hoe kunnen we als christenen een verschil maken in de wereld die de kerk omringt? Wat zijn de problemen die spelen in de gemeenschappen om ons heen? Hoe kunnen we ze oplossen? De gemeente van vandaag is omgeven door tal van problemen: armoede, ondervoeding, analfabetisme, geweld onder jongeren, werkloosheid, HIV/AIDS en andere ziekten, gebrek aan schoon water, immigratie, corruptie, kinderarbeid, mensenhandel, slechte oogsten, gebrek aan werkgerichte opleidingen, en talloze anderen zaken die onze maatschappij beïnvloeden. Kunnen we hier iets aan doen als gemeente? Laten we onze opties eens bekijken. De ontwikkeling van christelijke antwoorden op de noden van mensen Mensen, die geen discipel zijn geworden, noch bekend zijn met de holistische visie op compassionate ministries vinden het onder normale omstandigheden moeilijk actief deel te nemen aan dit veranderingsproces door middel van een balans van verkondiging en voorleven . Onze ervaring is dat het voor christenen belangrijk is om vooruitgang te boeken in hun reacties op de menselijke noden. Het proces is niet eenzijdig, omdat wij als christenen geloven in Gods soevereiniteit, die door de kracht van de heilige Geest, iedereen ertoe kan bewegen om een vertegenwoordiger van het complete evangelie te worden ten opzichte van de totale persoon. Echter, normaal gesproken ontwikkelen de meeste christenen zich op het pad naar deze geïntegreerde bediening als volgt: 1. Gebed 2. Noodhulp 3. Geïnstitutionaliseerde sociale bijstand 4. Ontwikkeling van de maatschappij rondom ons 5. Geïntegreerde bediening
26
Hoofdstuk 3
Zoals met alle tekenen van opwekking in de kerk worden ook holistische bedieningen geboren door gebed. Gebed is de motor, die mensen gevoelig maakt voor de noden van anderen. Een gemeente die bidt voor de noden van anderen ontwikkelt niet alleen een karakter van voorbede, maar ook een actieve geest, die gelovigen mobiliseert om iets te doen ten behoeve van hen die lijden. Bob Cloud was een lid van een kerk aan de Amerikaanse westkust en zag op het nieuws beelden van de verwoestende aardbeving, die in 1976 een groot deel van Guatemala had vernietigd. Hij had vaak verhalen gehoord over de groei van de kerk in dat land en hij begon te bidden. Vele avonden riep hij zijn predikant en kerkvrienden op om te bidden voor de slachtoffers van deze aardbeving in Guatemala. Gebed en voorbede gaven Bob de energie om iets te doen. Enkele maanden later maakte Cloud deel uit van een team dat naar Guatemala reisde om woningen in een aantal van de getroffen gebieden van het land weer op te bouwen. Dankzij de hulpverlening in Guatemala kwam Cloud in contact met de plaatselijke leiders, die werkten met weduwen en wezen die slachtoffers waren geworden van de aanhoudende burgeroorlog in het land. Hij zag hun lijden en met de medewerking van veel van zijn kerkvrienden in Amerika, begon hij een weeshuis in het centrum van Guatemala te steunen. Het ‘Hogar del Niño’ (‘Huis van de kinderen’) begon en de kinderen werden onder de hoede van de nationale leiders geplaatst op een campus, die werd ontworpen voor het specifieke doel van de zorg voor deze kwetsbare wezen van de burgeroorlog. Het werk van het weeshuis echter bracht veel andere sociale rampen aan het licht, waarmee kinderen en hun gezinnen geconfronteerd werden in dat deel van het land. De directeur van het weeshuis, zelf arts, besefte dat alleen deze zorg in dit tehuis, hoewel een duidelijk voorbeeld van christelijke zorg en getuigenis, niet voldoende inging op de meest acute noden van de maatschappij waar deze kinderen uiteindelijk weer naar terug zouden keren en in leven. Dus werden, met de participatie van de kerken in de omliggende buurten, verschillende buurtinitiatieven gestart. Deze initiatieven, geleid door de landelijke kerk en nog steeds ondersteund door gelovigen die, net als Bob Cloud, toonden het belang
27
van gemeentegebaseerde sociale transformatie en ontwikkeling van de maatschappij. Tegenwoordig staat de kerk in het gebied van Verapaz model voor deze geïntegreerde bediening van compassie. Kerken groeien, buurten worden getransformeerd, en de naam van Christus wordt hooggehouden. Niet als het Hoofd van een godsdienst, maar als de transformerende kracht die individuen, buurten en samenlevingen veranderd, vandaag en tot in de eeuwigheid. Het proces van de geintegreerde bediening door gemeentegebaseerde ontwikkeling van de maatschappij Basisbegrippen Instellingen voor gemeenschapswerk noemen zich vaak "Ontwikkelingsbureaus." Er zijn echter maar weinig dienstverlenende instellingen die echt deze visie op het ontwikkelingsconcept in de brede interpretatie toepassen. Deze misleidende interpretatie van het begrip ontwikkeling is te wijten aan het gebrek aan duidelijkheid over de doelstellingen en actiegebieden waarin de verschillende soorten dienstverlening aan de maatschappij plaatsvinden. Dat is ook de reden waarom het zo belangrijk is om de verschillen in deze vormen van gemeenschappelijke dienstverlening helder uiteen te zetten. De vormen van dienstverlening die vaak verward worden zijn verwant aan noodhulp, sociale hulp en ontwikkeling. Deze drie dimensies zijn als volgt gedefinieerd: Noodhulp. De eerste dimensie voor gemeenschapshulp komt in de vorm van noodhulp. Noodhulp heeft de volgende kenmerken: • Hoofddoelstelling: reageren op noodsituaties door middel van acties die het probleem tijdelijk verlichten. • Dienstverlenende instellingen: tijdelijke hulp, zoek- en reddingsacties, geschenken in natura, hulpgoederen. • Aard van de projecten: stijgend aantal projecten, korte termijn oplossingen en -steun. De projecten zijn gericht op een bepaalde groep op een bepaald moment en meestal met slechts één vorm van hulp. • Voorbeelden van hulpacties: de meest voorkomende zijn kledingdistributie, financiële donaties en voedsel en materialen als antwoord
28
Hoofdstuk 3
op een natuurramp of sociale en politieke onrust. Hier vindt u ook de medische teams, evenals kortetermijnreconstructieteams. • Deelname van de eigen mensen: In deze situaties ontwikkelt de gemeenschap, als ontvangers van de hulp, een passieve houding. En hebben als gevolg hiervan de neiging zich onverantwoordelijk op te stellen ten opzichte van hun eigen behoeftes. • Donor deelname: donateurs en dienstverleners, de sociale technici, meten zich een bevoogdende houding aan en verdelen de hulp via lijsten, of nog erger: door regeringsinstanties. Sociale bijstandsprojecten. Sociale bijstandsprojecten onderscheiden zich van de hulpacties in duur en de mate van continuïteit. De belangrijkste kenmerken van de sociale bijstandsprojecten zijn als volgt: • Hoofddoel: zorg voor mensen die lijden door hulpverleningsinstellingen die de getroffen personen isoleren van hun sociale, politieke en economische leven • Dienstverlening: sociale bijstand vindt plaats door middel van projecten die specifiek zijn ontworpen door experts, zonder overleg met de gemeenschap. • Aard van de projecten: op een grote schaal, kostbaar en complex. Ze vereisen extern personeel door hun opzet en uitvoering. Projecten zijn doorgaans plaatselijke kopieën van andere soortgelijke projecten. • Voorbeelden van sociale bijstandsprojecten: de meest voorkomende zijn klinieken, verpleeghuizen, ziekenhuizen, weeshuizen, scholen voor speciaal onderwijs, opvangcentra voor vluchtelingen, enz. • Deelname van de gemeenschap: net als bij de hulpmaatregelen krijgt de gemeenschap een passieve rol in het ontvangen van hulp. En in veel gevallen verwaarlozen sociale bijstandsprojecten grote groepen mensen van de gemeenschap, omdat ze vooral zijn gericht zijn op groepen met specifieke noden binnen de gemeenschap. • Donor deelname: ook al is er meer contact in de sociale bijstandsprojecten tussen donoren en begunstigden, de relatie is nog steeds bevoogdend. Donororganisaties en plaatselijke functionarissen hebben de neiging om de financiële middelen en de distributie van diensten over te nemen.
29
Ontwikkelingsprogramma’s Het derde type dienstverlening aan de gemeenschap vindt plaats via kerkgebaseerde ontwikkelingsinitiatieven voor de betreffende maatschappij. Ontwikkeling van die gemeenschap kan als volgt worden gedefinieerd: • Primaire doel van de ontwikkeling: voorwaarden voor integrale vooruitgang voor de hele gemeenschap creëren met de actieve deelname van de mensen in die gemeenschap en met de maximale initiatieven vanuit die gemeenschap. • Mechanismen van dienstverlening: programma's ontstaan vanuit die gemeenschap, waarvan de reeks projecten worden uitgevoerd op de korte en middellange termijn, met als doel het vervullen van de langetermijn transformationele doelstellingen van die gemeenschap. • Aard van de projecten: het zijn ontwikkelingsprojecten, omdat in hun opzet, de belangrijkste elementen de deelname van die buurt in de besluitvorming en het definiëren van hun eigen problemen zijn. De projecten zijn, omdat ze deel uitmaken van een ontwikkelingsprogramma, kort, beheersbaar, goedkoper, flexibeler en zeker voor iedereen toegankelijk. • Voorbeelden van ontwikkelingsprogramma's: de meest succesvolle ontwikkelingsprogramma's vallen in de vijf belangrijkste ontwikkelingscategorieën: voedselzekerheid, integraal onderwijs, bevordering van de gezondheid, het genereren van inkomsten en infrastructurele ontwikkeling. • Deelname van de buurt: omdat de ontwikkelingsprojecten voor de hele gemeenschap zijn en opgesteld zijn met de gemeenschap en niet ‘namens de gemeenschap’, is er actieve deelname in alle fasen: leiderschap, besluitvorming, planning en uitvoering. De gemeente houdt toezicht op deze communicatie over en weer en wordt het centrum van de veranderingen in deze buurt. • Donor deelname: in de ontwikkelingsprogramma's eigenen de donoren en hun technici zich de rol van hulpverlener toe. Zij worden de technische en financiële adviseurs van de gemeenschap.
30
Hoofdstuk 3
Het proces van geïntegreerde bediening door ontwikkeling vanuit de maatschappij door de gemeente Hoe speelt uw gemeente in op de behoeften van haar leden? Gebaseerd op de eerder genoemd concepten kunnen we zien dat het proces van ontwikkeling niet noodzakelijkerwijs een proces van uitwerking van projecten is. Het ontwikkelingsproces bestaat uit met de maatschappij zoeken naar mogelijkheden die kunnen helpen bij het oplossen van hun problemen, zoals de maatschappij ze heeft gezien. Op deze manier start het proces van ontwikkeling door participatie en identificatie van de lokale behoeften door de maatschappij zelf. Centraal in dit proces is de rol die de gemeente speelt in: a) het vertegenwoordigen van de maatschappij, b) het luisteren naar de maatschappij, en c) het mobiliseren van de maatschappij. Zodra de leden van de maatschappij hun behoeften (beperkingen) en hun middelen (prestaties)hebben geïdentificeerd, is hun perspectief duidelijker dan aan het begin. Dat komt omdat het proces hen in staat stelt hun eigen prioriteiten en behoeften vast te stellen. Wanneer de behoeften en middelen zijn geïdentificeerd, is de volgende stap om hieraan een prioriteitenvolgorde te geven. Bepalen aan welke behoeften en middelen prioriteit gegeven wordt, vereist het identificeren van die problemen die moeten worden uitgevoerd in een opeenvolgende vorm. De problemen die direct moeten worden verholpen, met bestaande of externe middelen, moeten eerst worden aangepakt, daarna is de maatschappij in staat om die problemen te onderkennen die een oplossing op langere termijn nodig hebben. Zodra de maatschappij voorrang heeft gegeven aan hun behoeften en middelen, kunnen de inwoners, samen met de hulpverleners, bepalen of er behoefte is aan een project dat de plaatselijke of externe bronnen erbij betrekt. Dit is de favoriete fase van de meeste ‘ontwikkellaars’, omdat voor veel dienstverlenende instanties (en niet de ontwikkeling), deze projecten de reden van hun bestaan vormen, in plaats van manieren te vinden om te voldoen aan de behoeften, geconstateerd door de maatschappij en samen met de maatschappij. Zo gaat het niet met de plaatselijke gemeente. Wanneer de maatschappij de behoeften en middelen
31
heeft geïdentificeerd en vervolgens prioriteiten gesteld heeft, resulteert de manier van handelen, geholpen door de plaatselijke gemeente, in plannen die de leden van de kerk en die maatschappij samen kunnen uitvoeren omwille van de maatschappij zelf. In die gevallen waarin de maatschappij een project begint, is het projectvoorstel niet het einde van het ontwikkelingsproces. Integendeel, de uitwerking van het project is maar de helft van het participerende ontwikkelingsproces. De uitvoering vereist hulp van de maatschappij, technisch adviseurs, hulpverleners en administratieve medewerkers van het project. In elke fase van de uitvoering van het project moeten de deelnemers passende stappen nemen voor evaluatie, nazorg en toezicht. Deze laatste fase is voortdurend en permanent. Het beperkt zich niet tot de traditionele financiële en kwaliteitscontrole. Naast de nodige controles hierboven vermeld dienen kerken en maatschappij vast te stellen op welke wijze ze voortdurend evalueren wat het effect van de ontwikkelingsinspanningen in de hele maatschappij (cultuur, economie, waarden, organisatie, enz.) is. Zelfs wanneer het project wordt opgevat als succesvol en perfect ten opzichte van de behoeften van de maatschappij, moet het toch voortdurend worden geëvalueerd om de continuïteit, annulering, wijziging of herhaling te bepalen. Van het allergrootste belang is het evalueren van de geestelijke impact van het initiatief in het dagelijkse leven van de maatschappij. Het helpt niet om mensen uit hun ellende te halen, als uiteindelijk blijkt dat we niet in staat zijn geweest de ellende uit de mensen weg te nemen. Anders gezegd: het leven in overvloed in Christus is niet in de eerste plaats materieel. Leven in overvloed begint met de eeuwigheid in het achterhoofd, blijft met die eeuwigheid in het achterhoofd, en eindigt met die eeuwigheid in het achterhoofd. In dit hele proces is de kerk niet alleen verantwoordelijk voor de economische en sociale welvaart van de maatschappij, maar ook (en vooral) voor het geestelijk welzijn en vrede van die gemeenschap als geheel. Dit concept van integrale transformatie is vastgelegd in opdracht van God aan Zijn volk, toen ze in ballingschap in Babylon woonden:
32
Hoofdstuk 3
“Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël, tegen de ballingen die hij vanuit Jeruzalem naar Babel heeft laten voeren: Bouw huizen en ga daarin wonen, leg tuinen aan en eet van de opbrengst, ga huwelijken aan en verwek zonen en dochters, zoek vrouwen voor je zonen en huw je dochters uit, zodat zij zonen en dochters baren. Jullie moeten in aantal toenemen, niet afnemen. Bid tot de HEER voor de stad waarheen ik jullie weggevoerd heb en zet je in voor haar bloei, want de bloei van de stad is ook jullie bloei.” (Jeremia 29:4-7) Praktische vragen voor een discussie: • Wat is de reactie van uw gemeente op de behoeften van de buurt om u heen? • Bespreek met de groep een aantal ideeën om uw gemeente te mobiliseren tot een actievere inbreng in de buurt om u heen. • Wat zijn de belangrijkste obstakels op weg daarheen?
33
34
Hoofdstuk 4 Holistische ontwikkelling van het kind
35
Waarom zijn kinderen belangrijk in het leven van de gemeente? Er zijn verschillende redenen waarom kinderen prioriteit hebben in kerk en maatschappij: • Kinderen vertegenwoordigen de toekomst van kerk en de maatschappij. • Niet investeren in een kind zal een negatieve invloed hebben op de ontwikkelingsmogelijkheden van die maatschappij. • Kinderen hebben enorme mogelijkheden om zich te ontwikkelen. • Ouders, maatschappij, kerk, overheid en allerlei onafhankelijke instellingen kunnen veel ontwikkelingseisen van kinderen vervullen. • Betrokken zijn bij de verschillende stadia van ontwikkeling van een kind als kostbare diamant, zal resulteren in een verantwoordelijke, tot zijn volle recht gekomen, actieve christelijke volwassene. • Gezinnen, maatschappij en kerk moeten begrijpen dat het tot volle ontplooiing brengen van mogelijkheden van een kind van cruciaal belang is. • Kinderen hebben lichamelijke, geestelijke, sociale, emotionele en intellectuele behoeften die verschillen van de behoeften van volwassenen. • Als de gemeente de ontwikkeling van kinderen bevordert, geeft zij uiting aan haar toewijding aan het leven van kinderen. • De ontwikkeling van een kind is een proces van verandering, waardoor het zijn geestelijke, fysieke, mentale, emotionele en sociale potentieel kan bereiken, dat door God in hen gelegd is. • De ontwikkeling van al deze dimensies moet gelijktijdig worden aangeboden en moet worden gezien als een continu en voortdurend proces. Een paar hedendaagse feiten: • Kinderen jonger dan 15 jaar vertegenwoordigen 40% van de totale bevolking in ontwikkelingslanden. • Zo’n 35.000 kinderen onder de leeftijd van vijf jaar sterven dagelijks als gevolg van honger of ondervoeding. • Miljoenen kinderen leven op straat. • Ongeveer tien miljoen kinderen in de wereld worden gedwongen tot prostitutie.
36
Hoofdstuk 4
• Tussen 100 en 200 miljoen kinderen zijn op dit moment verplicht om te werken, wat ten koste gaat van hun opleiding en persoonlijke ontwikkeling. • Minstens 15% van de straatkinderen heeft drugs geprobeerd. • Rond twee miljoen kinderen sterven elk jaar als gevolg van het ontbreken van beschermende vaccins. • Elk jaar worden 500.000 kinderen blind door gebrek aan vitamine A. • Er zijn vier miljoen kinderen gehandicapt als gevolg van oorlogen. Deze situaties zouden ons ertoe moeten brengen om na te denken over de sociale realiteit van kinderen in die landen waar wij het evangelie prediken. Kinderen behoren tot de meest kwetsbare groepen in de samenleving; bovendien is de Bijbelse opdracht: ‘’Voor God, de Vader, is alleen dit reine, zuivere godsdienst: wezen bijstaan in hun nood” (Jakobus 1:27). Kinderen moeten dus een duidelijke prioriteit innemen in de bediening van elke lokale kerk. In een programma voor kinderen kan je nadruk leggen op: • Educatieve hulp en didactische gidsen. -- Help kinderen bij hun schoolcarrière. • Gezondheid en Voeding. -- Bevordering van de gezondheid van kinderen. -- Zorg voor goede voorwaarden waar de kinderen worden verzorgd: goede en schone vloeren, schoon water, badkamers, enz. • Onderwijs in gezondheidszorg en de ontwikkeling van praktische vaardigheden. -- Sociale verbeteringen. -- Moedig de kinderen aan om samen hun problemen op te lossen en samen hun doelen te bereiken. -- Zorg dat de kinderen in contact blijven met andere kinderen, in kampen, weekenden, speciale dagen, kamperen, recreatie en anderen. • Emotionele verrijking. -- Moedig de kinderen aan hun gevoelens te uiten door middel van kunst, muziek, tekenen, drama en andere activiteiten. -- Luister naar de kinderen en hecht waarde aan wat ze te zeggen hebben.
37
• Vorming van geestelijke waarden. -- Verwerk de boodschap van het evangelie in elk programma en alle activiteiten op een cultureel passende manier. • Verantwoordelijk ouderschap. -- Stimuleer de ouders in hun verantwoordelijkheid voor de zorg voor hun kinderen en hun ontwikkeling en in het creëren van een kindvriendelijke omgeving. • Spreuken 22:6 leert ouders over hun verantwoordelijkheid om een verlangen naar geestelijke dingen al in jongere kinderen te creëren. • Efeziërs 6:1-4 moedigt ouders aan om hun kinderen te onderwijzen in de discipline en kennis van de Heer. • Kolossenzen 3:21 leert ouders om hun kinderen niet teveel te prikkelen, anders zullen zij ontmoedigd worden. • Kinderen in hun context. -- Houd rekening met de sociale, politieke en historische context van hun maatschappij of buurt. -- Kinderen mogen niet los gezien worden van hun sociale context. Elke poging om een beter leven te hebben moet hierop worden gebaseerd. • Kinderen als voorbidders. -- Doe voorbede met of in de naam van de kinderen en hun gezinnen op lokaal, nationaal of internationaal niveau.
38
Hoofdstuk 5 Fondsenwerving voor Compassionate Ministries
Door Trino Jara 2
2 (Trino Jara is de coördinator van Nazarene Compassionate Ministries (NCM) in de vroegere Sovjet-Unie. Hij heeft eerder gediend in Compassionate Ministries in Latijns-Amerika en Afrika en is wereldwijd trainer voor NCM.)
39
Voordat we gaan denken aan allerlei activiteiten om fondsen te werven binnen de kerk, moeten we weten wat de Bijbel zegt over de noodzaak voor christenen om christelijke liefde toe te passen en door te geven. Dit is het soort liefde die ons aanzet om te geven. De Bijbel leert ons in 1 Johannes 4:8 dat God liefde is. Hij openbaarde ons Zijn eeuwige liefde toen Hij Zijn enige Zoon, onze Heer Jezus Christus, gaf om voor ons te sterven. Daarom, als wij als plaatselijke gemeente fondsen willen gaan werven en programma’s ontwikkelen op het terrein van compassinate ministries, dan moeten wij ervoor zorgen dat de gemeente is betrokken bij deze vier fundamentele principes: 1. Draag ware liefde uit: Lukas 9:1-2; Matteüs 10:5-8, 25:34-40; Handelingen 4:32, 1 Tessalonicenzen. 4:9-12, Jacobus 2:15-17, Johannes 3:14-18, 1 Petrus 3:8; 1 Timoteüs. 5:08 2. Deel met elkaar uit liefde: Handelingen 11:27-30, Romeinen 15:2627; 16:1-2; 2 Korintiërs 8:16-23 3: Ondersteun je voorgangers en gelovigen uit je eigen gemeente: 1 Korintiërs 16:1-4; 2 Korintiërs 9:15; Filemon 2:25; 4:18; 3 Johannes 1:58, 1 Korintiërs 9:13-14; Filemon 4:10-17, 1 Timoteüs. 5:17-18; 2 Korintiërs 8:1-15. 4. Draag compassie uit als uw levensstijl: Johannes 13:35, Handelingen 5:12-26; 3 Johannes 12. Ideeën om geld in te zamelen in de plaatselijke gemeente Als uw plaatselijke gemeente liefde als levensstijl uitdraagt, zal het makkelijk zijn om fondsen te werven. Als je hieraan begint, denk dan aan dit spreekwoord: ". De rivier raakt druppel voor druppel vol ". Begin met kleine projecten om geld en middelen in te verzamelen. Normale collectes voor compassionate ministies: Collectes zijn normaal in de kerk. Sommige kerken hebben elke drie tot zes maanden speciale collectes. De voorganger en de plaatselijke commissie voor compassionate ministries van de gemeente hebben de verantwoordelijkheid
40
HOOFDSTUK 5
om een goede schatting te maken van het bedrag dat worden verwacht. Een ander idee is om een klein houten kistje op een zichtbare plaats in de kerk te zetten zodat mensen daar hun giften in kunnen doen. In dit geval moet de commissie leden van de kerk herinneren aan de functie van de kist. U kunt ook kartonnen dozen in een hoek van de kerk neerzetten en de leden van de kerk uitnodigen deze te vullen met verse producten, kleding en andere producten die nuttig zijn voor mensen in nood in de gemeente en in de buurt. Deze dozen moeten ook constant gepromoot worden door leden van de commissie. Sporttoernooien: Een andere manier voor het verkrijgen van financiële middelen is het organiseren van toernooien: voetbal, basketbal, volleybal, tennis, marathon, handbal, koren of Bijbelquizzen. De organisatie is eenvoudig: • Stel een commissie in die verantwoordelijk is voor het toernooi. • Bepaal de verschillende categorieën die zullen worden opgenomen. • Bepaal waar en wanneer de wedstrijd zal plaatsvinden. Het toernooi kan een of meerdere dagen duren. • Bepaal de regels en voorwaarden voor de competitie. Voor een wedstrijd over de Bijbel moet je vooraf kiezen voor een Bijbelboek dat zal worden opgenomen als onderdeel van de wedstrijd. • Maak bekend wat de prijzen zijn en welke plaatsen worden beloond. De prijzen kunnen beloningen zijn, die gevonden kunnen worden binnen je buurt. Hoe kun je deze prijzen van je buurt krijgen? Dit zijn een aantal mogelijkheden: -- Maak een lijst van mogelijke gevers van prijzen binnen de buurt. Deze lijst kan bestaan uit alle ondernemers en dergelijke in uw plaats. Dit motiveert mensen om betrokken te raken en te helpen door een of meer prijzen te geven. -- Bezoek de mogelijke gevers en geef uitleg over het toernooi en moedig hen aan om prijzen voor de wedstrijd te geven. Nodig ze uit zodat ze aanwezig kunnen zijn tijdens de finale en zelf prijzen aan de winnaars kunnen uitdelen. Kerklunch: Een idee van sommige kerken is het houden van een kerklunch. De commissie van de compassionate ministries organiseert een lunch na de eredienst.
41
Hier zijn een aantal stappen die je kunt volgen: • Stel het menu samen. Er zijn twee opties: 1) laat de commissie het eten bereiden en betrek leden van de kerk erbij door ingrediënten mee te brengen, en 2) nodig de leden van de kerk uit om door hen thuis bereid voedsel mee te nemen. • Kondig de lunch drie of vier weken van tevoren aan; nodig de mensen uit om hieraan deel te nemen. • De commissie kan gezinnen van de gemeente bezoeken om ze uit te nodigen voor de lunch en te helpen door het meebrengen van ingrediënten of een kant-en-klaar gerecht. • Bepaal de prijs en maak kaartjes voor de lunch. De penningmeester is verantwoordelijk voor de verkoop van de kaartjes voor de lunch. • Organiseer een team van vrijwilligers om te helpen bij de voorbereiding en het serveren van de lunch aan de deelnemers. • Zet alle materialen en ingrediënten die nodig zijn om de lunch te bereiden klaar. Sommige kerken hebben een eigen keuken, borden, bestek, kopjes, en pannen; die kunnen worden gebruikt. Als ze niet hebben wat nodig is, kunnen leden van de kerk uitlenen wat nodig. In sommige plaatsen, vooral in de tropische gebieden, wordt eten geserveerd op een bananenblad of een ander blad. Deze vorm van presenteren maakt de maaltijd plezierig om te eten. • Als je hebt gekozen voor de optie om de leden van de kerk te laten helpen met de ingrediënten, kan de bereiding van het voedsel op zaterdagmiddag plaatsvinden. • Bedank de mensen die hebben deelgenomen en vertel de volgende zondag hoeveel geld werd opgehaald. De wetenschap dat ze iets hebben bijgedragen zal hen stimuleren om betrokken te zijn bij andere projecten. Rommelmarkt: Dit is een geweldige mogelijkheid om geld in te zamelen voor een project. Mensen geven kleding en vele andere dingen die ze niet meer nodig hebben, maar die nog nuttig zijn voor iemand anders. Als je kleding of andere zaken in goede staat hebt organiseer dan een rommelmarkt om je project te financieren. • Selecteer alle kleding en voorwerpen die in goede staat zijn om te verkopen en breng ze naar de opslagplaats van uw gemeente. • Kondig een paar weken van te voren aan dat er een aantal leuke koopjes zijn.
42
HOOFDSTUK 5
• Organiseren van een team van vrijwilligers dat de Commissie kan helpen om kleding en andere artikelen te selecteren en van prijskaartjes te voorzien. • Maak de verkoop bekend door middel van posters. Hang ze op strategische plaatsen zoals buurtwinkels. Je kunt ook persoonlijke uitnodigingen uitdelen. • Zorg ervoor dat je de plaats klaar hebt voor de rommelmarkt. Indien mogelijk, kan je alle artikelen een dag van te voren, geprijsd en gelabeld, tonen. Zorg ervoor dat op de dag van de rommelmarkt jij en uw teams van vrijwilligers er op tijd zijn en dat alles klaar staat. • De penningmeester moet alle verkopen van de rommelmarkt noteren. • Sommige andere suggesties die kunnen worden meegenomen, zijn: -- In sommige plaatsen is zaterdagochtend de beste dag voor een rommelmarkt. -- Een plek om koffie, thee, koekjes en cakes te verkopen is ook een andere bron van inkomsten. Vergeet niet: Het succes van de rommelmarkt hangt af van hoe sterk het plaatselijke team van de compassionate ministries het evenement bekendmaakt in de buurt. Verkoop: Nodig de gemeente uit om het evenement te ondersteunen door dingen te brengen die ze niet (meer) gebruiken; natuurlijk kunnen zij ook zelf dingen kopen. Cafetaria: In Latijns-Amerika hebben veel evangelische kerken een dienst op zondagavond en andere diensten tijdens de week, plus op zaterdag een dienst voor de jeugd. Een kerk in Costa Rica ontdekte dat na elke dienst veel leden van de kerk rond bleven hangen voor vriendschappen, om te chillen. De leiders besloten om daar gebruik van te maken door een cafetaria te beginnen. In een kleine kamer tegenover de kerk zetten ze tafels en stoelen neer. Zij investeerden wat fondsen in een grill en een koffiezetapparaat en begonnen aan hun project. Nu, na elke dienst, blijven de kerkleden in de kantine om bij te praten. Het is een goede tijd voor vriendschap. Het cafetaria was vanaf het begin een zegen. Op een dag besloot de regering om een kliniek naast de kerk te bouwen. De kerk zag dit als een geweldige kans om te getuigen en inkomsten te verkrijgen. Nu heeft de kerk een cafetaria dat diensten
43
verleent aan mensen die naar de kliniek komen, en zodoende ook bijdraagt aan de enorme relaties van de gemeenteleden onderling. Kinderopvang: Dit is een aantrekkelijke mogelijkheid om voor de buurt bepaalde problemen op te lossen Ogetwijfeld beschikken vele kerken over alles wat nodig is om dit project te starten. Mijn kerk is een prachtige gebouw, door de leden van een Werk- en Getuigenisteam gebouwd. Onmiddellijk daarna gingen leden van de eigen gemeente met hun eigen uitdaging aan de slag: het bouwen van extra lokalen voor diverse doeleinden, met een goede sfeer voor ook de zondagsschool. Beetje bij beetje bereikte de kerk elk van deze doelstellingen. De multifunctionele ruimte is nu klaar. Nadat de bouw gereed was, waren de leiders van de gemeente bezorgd over andere belangrijke dingen; zij zeiden: "We hebben wel een mooie kerk en een nieuw gebouw dat de Heer ons heeft gegeven, maar we maken er door de week zo weinig gebruik. Hoe kunnen we er meer van profiteren en er beter gebruik van maken om onze buurt te helpen?" Het antwoord werd duidelijk toen ze ontdekten dat een aantal vrouwen uit de buurt alleenstaande moeders waren, die niet konden gaan werken omdat ze geen veilige plek hadden om hun kinderen achter te laten. De kinderen van die werkende moeders liepen vaak op straat zonder enig toezicht. De kerk begon een onderzoek om te beoordelen of een kinderdagverblijf zowel de buurt als de kerk ten goede zou komen. Ze ontdekten dat investeren in een dergelijk project de buurt zou helpen; dus zetten ze het kinderdagverblijf op. Ze vroegen de moeders een klein bedrag per week te betalen en iets om te eten aan hun kinderen mee te geven, evenals kleding voor de kinderen. Het schema voor de kinderopvang, was van zes uur ’s ochtends tot zeven uur ‘s avonds. Twee jonge vrouwen uit de kerk waren belast met de financiën. Velen uit de gemeente boden zich aan als vrijwilliger. Nu is de kerk er niet alleen om voor de kinderen zorgen, maar zij is ook begonnen met opvoedcursussen voor de moeders. Dit is een mooie gelegenheid om een dienstbare gemeente te ontwikkelen. Als de kerk beschikt over ruimtes voor zondagsschool en de mensen worden opgeroepen om te getuigen tegenover kinderen, kan dit een gouden kans zijn om te helpen ernstige noden voor de buurt op te lossen. Er zijn maar
44
HOOFDSTUK 5
weinig plaatsen waar werkende moeders hun kinderen veilig kunnen achterlaten.Om te helpen dit probleem op te lossen kun je het volgende doen: • Deel een formulier uit om te bepalen of het project nodig is. Beoordelen of een kinderopvangcentrum voldoende geld opbrengt om uitgaven te dekken, zoals salarissen en onderhoud. • Verkrijgen van de benodigde toestemming van de overheidsinstellingen. • Zorg voor de basisuitrusting zoals matrassen, keukengerei, speelgoed, EHBO-kit, enz. • Zoek een team van werknemers. De grootte zal afhangen van het aantal kinderen. Afhankelijk van de regelgeving van de overheid kan één persoon 10-12 kinderen verzorgen. Hun salarissen worden betaald van de bijdragen die de moeders van de kinderen betalen. • Leg de verantwoordelijkheden van het personeel, die “moeders” worden genoemd, vast. Ook moet worden vastgelegd wie de verantwoordelijkheid voor de wekelijkse betalingen door regelt en van het ophalen van hun kinderen op de geplande ophaaltijd. • Organiseer een team van vrijwilligers, in het bijzonder diegenen die betrokken zijn bij de zondagsschool. Ze kunnen helpen met het spelen met de kinderen en het vertellen van Bijbelverhalen. • Dit is ook een goede mogelijkheid om een groep voor vrouwen te beginnen. Sommigen van hen hebben te maken (gehad) met seksueel of fysiek misbruik, terwijl anderen in de steek gelaten zijn door hun dronken of drugsverslaafde mannen. Sommige vrouwen zijn gestrest omdat ze buitenshuis dubbele banen hebben. Deze moeders hebben geen tijd om te genieten van het leven. Er zijn studies die aantonen dat de meeste kinderen die door hun moeder mishandeld worden, vooral wanneer zij moe of gestrest zijn door hun werk.
45
De Kracht van Eén is een initiatief om kerkelijke gemeenten te ondersteunen bij het vervullen van hun missie om Christusgelijkvormige discipelen te maken, in alle naties. Geïnspireerd door de oproep in Efeziërs 4:4-6 om als Eén lichaam en Eén geest, geroepen in Eén hoop om als Eén Kerk, Eén Heer te dienen, is dit missionaire kerkelijke initiatief ontwikkeld om gemeenten te inspireren en te voorzien van materiaal om nog meer actief betrokken te zijn om hun wereld te veranderen, in Christus, lijkend op Christus en voor Christus. Het materiaal dat in deze serie worden aangeboden richt zich op de groei van de gemeente: innerlijk door discipelschap en extern door verschillende modellen van evangelisatie en kerkstichting. Ook moedigen wij de gemeenten aan om in een dagelijkse tijd met God samen op reis te gaan en persoonlijk te veranderen. Het is ons gebed dat dit zal leiden tot de verandering van onze gemeenten, onze gemeenschappen en onze maatschappij.
Power of One Kerk van de Nazarener, Regio Eurazië
INHOUD
Impact: hoe een kerk haar omgeving kan veranderen!
