Kerkinformatie. Migrantenkerken Missionaire films Kerk en media: Friesch Dagblad

Kerkinformatie Nummer 132 152

December Oktober 2007 2005

Migrantenkerken Missionaire films Kerk en media: Friesch Dagblad

Inhoud

Kerkinformatie

BERICHTEN

Colofon

December 2005

Vooraanstaand bericht met goedgevulde kop Intro Nummer 152 oktober 2007

Eerste tekstregel Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland.

3

Dankdag Driemaal duurzaam

4

JOP Ervaringen met een jongerenwerker in Halfweg-Zwanenburg

6

Kroniek 26.000 lijken

7

Berichten

8

Kerkrecht Termijnen in de kerkorde

9

Missionair Werk Boekbespreking: Missionair is mogelijk?!

10

Kerkbalans ‘De kerkenraad moet ook meedoen!’

12

Kerk & Media Friesch Dagblad wil het goede en schone dienen

14

Meditatie Vacare: van netwerk naar beweging?

16

Missionair Werk dvd bij Basiscursus Geloven

Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, fax (030) 880 13 00.

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buitenland € 24,–. Vanaf 35 ex.: € 15,– per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected].

Artikel van minder belang; 18 Eredienst Dienstboeken beschikbaar op website kop over een kolom 19

Algemeen adres

Dit blad is voor visueel gehandicapten in aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Studiedag Orgaandonatie

Eerste tekstregel 20 Samen kerk Migrantenkerken in de Bijlmer

Redactie-adres

23

Zo zijn we kerk Raad van Kerken Roosendaal floreert

24

Berichten

25

Oicocredit Investeren in Zuid-Afrika

26

Berichten

Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17. Fax (030) 880 14 45. E-mail: [email protected] Advertenties: [email protected] tel. (030) 880 14 17.

28

Predikantswisselingen

Redactie

29

Bijbelteksten

30

Advertenties

Ronald Bolwijn, Mieke Brak, Lenny van den Brink-’t Hart (hoofdredactie), Ad van Oost, Frans Rozemond (eindredactie), Corinth van Schaik.

Artikel van minder belang; kop over een kolom

Basisvormgeving Total Identity, Amsterdam

Opmaak Eerste tekstregel

Roto Smeets GrafiServices

Druk Roto Smeets GrafiServices

Kerkinformatie op internet www.pkn.nl Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

Bij de voorplaat: De ‘rijdende Kerk’ van de Protestantse Kerk stond in Sneek opgesteld tijdens de Sneekweek 2007. Wilt u ook de rijdende kerk een keer gebruiken? Kijk op: www.rijdendekerk.nl (foto: Nel Hogendoorn)

2

ISSN 1380-460X

Kerkinformatie

Oktober 2007

RUBRIEK

Auteur

Driemaal duurzaam Op 7 november (of de zondag erop volgend) vieren we dankdag, maar wat vieren we dan eigenlijk? Van oudsher brengen we op deze dag onze afhankelijkheid van God onder woorden en onze dankbaarheid voor zijn zegen. Hoe beleven we dat vandaag de dag?

We kennen tegenwoordig in de samenleving een breed besef van ecologische en sociale duurzaamheid. De keerzijde van dit besef zou je de ‘ontdekking’ kunnen noemen van onze afhankelijkheid van de natuur en de mensen rondom ons (wereldwijd). Het is een ‘ontdekking’ die door schade en schande tot stand komt. Ze wordt teweeggebracht door een harde confrontatie met de gevolgen van een kortzichtig streven dat gericht is op het beheersen en exploiteren van natuur en mensen met het oog op financieeleconomisch rendement.

‘Duurzame tempelbouw’ Inspireert de christelijke traditie tot het onderkennen van deze samenhang van duurzaamheid en afhankelijkheid? Met deze vraag in gedachten is het aardig om eens te kijken naar de tekst die voor dankdag op het rooster staat: 1 Kronieken 29:10-16. In dit gedeelte worden de voorbereidingen voor wat ‘duurzame tempelbouw’, door David afgesloten met gebed en lofzegging. Bij monde van David belijdt het volk, dat God het fundament vormt van het bestaan en de toekomst van Israël. In tal van bewoordingen wordt de relatie tot God beklemtoond als een van fundamentele afhankelijkheid. De voorbereidingen van de tempelbouw komen zo in het perspectief te staan van het bouwen door het volk van een adres voor hun afhankelijkheid. Deze afhankelijkheid zelf kan echter ook gezien worden als de eigenlijke tempel. Het huis waar God wil of juister kán wonen.

Dankdag Juist in het zichzelf afhankelijk maken van God, plaatst het volk zich in de positie dat God het groot, sterk kan maken en duurzaamheid kan geven. Dit geheim gaat ook schuil in de verwante bede uit het Onze Vader ‘Uw Koninkrijk kome’. In het zoeken van dit Koninkrijk van recht en vrede gaat het er om dat mensen zich afhankelijk durven te maken van het visioen van God en zo meewerken aan de toekomst van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Op dankdag Gods zegen vragen, betekent zo dat we in leven en werken een kwaliteit zoeken die

(foto: ICCO) eeuwigheidswaarde heeft, die in het licht van Gods recht en vrede duurzaam is.

Spiritualiteit De ontdekking van onze afhankelijkheid van de natuur en de mensen rondom ons vraagt om een verhaal, waarin wij ons verlangen naar geborgenheid weten uit te drukken in samenhang met de natuur en de mensen rondom ons: een spiritualiteit van duurzaamheid. Zonder zo’n spiritualiteit vervlakt de ontdekking en ligt een vermoeiend activisme op de loer. Een elan is nodig waarin het streven naar duurzaamheid een spirituele basis en een uitnodigend karakter heeft. De kern hiervan zou het besef kunnen zijn dat ons leven van meet aan bestemd is om duurzaam te zijn. Willem Barnard heeft dit mooi verwoord in gezang 225 (Liedboek voor de Kerken). Van Godswege is ons leven ‘rust en duur gegund, zin en samenhang’. Duurzaamheid is ons gegund, maar is tegelijk afhankelijk van de zorgzame wijze waarop wij omgaan met de aarde onder

3

onze voeten, de natuur rondom ons en de mensen waarmee we samenleven en samenwerken. God gunt ons leven rust, duur, zin en samenhang, maar durven wij op deze gunst in te gaan door op onze beurt onszelf, elkaar en de natuur die rust, duur, zin en samenhang ook te gunnen? Trinus Hoekstra is projectmanager bij het binnenlands diakonaat van Kerk in Actie en mededirecteur van landelijk bureau DISK.

MATERIAAL

In samenwerking met Kerk in Actie heeft Disk rond dit thema een brochure voor viering en gesprek gemaakt ‘Driemaal duurzaam – economie, mens en natuur in balans’. Deze brochure kan voor € 2,50 (exclusief verzendkosten) worden besteld bij Landelijk Bureau Disk, Luijbenstraat 17, 5211 BR ‘s-Hertogenbosch, e-mail: [email protected], tel. (073) 612 82 01.

Kerkinformatie

JOP

Oktober 2007

Marloes Meijer

Ervaringen met een JOP jongerenwerker In maart van dit jaar ging Gert van de Meeberg in Halfweg-Zwanenburg als eerste JOP-jongerenwerker aan de slag. Inmiddels zijn er zo’n vijftien werkzaam in het gehele land en er lopen nog meer aanvragen. Enkele betrokkenen uit Halfweg-Zwanenburg vertellen hoe het bevalt.

Leo Kranenburg (51) is voorzitter van de kerkenraad. ‘Sinds mei vorig jaar was onze gemeente vacant’, vertelt hij. ‘Doordat we ook te maken hadden met terugtredende jeugdouderlingen kwam er een lacune in het jeugdwerk. Er waren weinig kartrekkers over. We zochten een stimulerend persoon, naast de interimpredikant. Het was een bewuste keuze om in het jeugdwerk te investeren. Als dat goed is opgezet, kunnen we het in de toekomst hopelijk zelf weer dragen.’ ‘We merken dat we er nu vruchten van gaan plukken. De start van JOP was een gelukkige samenloop. We hadden al contact met Gert van de Meeberg en vonden het een goed idee om hem via JOP in dienst te nemen. Een kennisbank op de achtergrond, een ervaren jongerenwerker met een goede staat van dienst, dat gaf ons wel vertrouwen.’

Benoeming en begeleiding Gert en de gemeente Halfweg-Zwanenburg hadden al contact. Maar ook wanneer een gemeente zelf geen relatie heeft met jongerenwerkers kan ze terecht bij JOP. Na een

kennismakingsgesprek waarin de verwachtingen en het kerkelijk profiel worden verkend, zoekt JOP een jongerenwerker die daarbij past. Deze jongerenwerker wordt gecoacht vanuit JOP waar dat nodig blijkt te zijn. Want schapen met vijf poten zijn erg gewenst, maar zeer zeldzaam. Het feit dat de jongerenwerker bij een grote organisatie in dienst is, geeft zowel de gemeente als de jongerenwerker zelf de nodige zekerheden. Hoe gaat een jongerenwerker aan de slag? Uiteraard begint het werk met kennismaken met de gemeente als geheel en de jongeren en hun begeleiders in het bijzonder. Waar liggen de behoeften? Welke sterke punten kunnen voortgezet worden? Waar zitten eventuele gaten in het aanbod? En dan komt het erop aan: het werk begint.

30-plus-groep Petra Parlevliet is deelnemer aan de nieuw opgezette gespreksgroep 30-plus-geloven. ‘Gert doet het geweldig’, vertelt zij enthousiast. ‘Een aantal van de leden van de 30plus-geloven groep organiseert ook de tienerdiensten voor 16-plussers. Hij heeft ons

gemotiveerd om hier toch mee door te gaan. Vroeger was de opkomst niet hoog, maar nu neemt die behoorlijk toe. Gert durft zich open op te stellen, daardoor bereikt hij veel. Voor ons ‘oudere jongeren’ heeft hij een gespreksgroep opgezet. Mensen die voorheen niet veel in de kerk kwamen, zijn nu weer meer betrokken. Zo bereiden we met deze groep een kerkdienst voor. En velen nemen nu hun eigen kinderen ook weer mee naar de kerk. Sinds april is de catechese weer gestart. Gert weet jongeren te prikkelen en onderneemt regelmatig iets extra’s met de groep. Gert is iemand die te vertrouwen is.’ Mooi, jongeren van alle leeftijden aanspreken! Maar als je iemand in dienst neemt voor het jongerenwerk, loop je dan niet het risico dat jong en oud wat uit elkaar drijven? Dat de gemeente uit een jong en ouder deel gaat bestaan? Helga Traas (68) is lid van het moderamen, dat ook optreedt als begeleidingscommissie: ‘Via JOP hebben we iemand die zelf geweldig werk verricht en daarnaast de kennis en ervaring van een hele organisatie meeneemt. We hebben contact met enkele medewerkers van het landelijk dienstencentrum in Utrecht gehad en we kunnen hen zo bellen als dat nodig is. Maar Gert staat open TRAINING EN BEGELEIDING

Dankzij extra inspanning van de jongerenwerker zaten er met palmpasen 30 kinderen extra in de kerk van Halfweg. (foto: Onno Bart)

4

Het onderdeel Diensten van JOP, de Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland, verzorgt trainingen en adviezen aan op het gebied van jeugdwerk. Boeking en informatie loopt via het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie, zie: www.toerustingeneducatie.pkn.nl. Daarnaast detacheert JOP Diensten jongerenwerkers. Zij werken volgens de uitgangspunten van JOP en de wensen van de plaatselijke gemeente. De gemeente betaalt per gewerkt uur en hoeft dus niet zélf iemand in dienst te nemen. JOP coacht de jongerenwerkers en de Protestantse Kerk in Nederland neemt de werkgeverslasten op zich. Meer informatie? Neem contact op met JOP Diensten: Walter Meijles, Joost Schelling of Marloes Meijer, telefoon (030) 880 15 03.

Kerkinformatie

voor kritiek. Hij gaat een eind mee met de mensen die hij spreekt, maar staat zelf ook duidelijk ergens voor. Hij gelooft zoals wij ook opgevoed zijn: geloven is bidden en werken. Hij staat in de orthodoxe traditie. Maar door de voorbeelden die hij gebruikt, ook wanneer hij voorgaat in diensten, is hij tegelijk vernieuwend. Zo weet hij oud én jong aan te spreken. We waren even bang dat hij te jong zou zijn, maar dat is hij zeker niet. In zes maanden heeft hij al veel bereikt. Een lot uit de loterij.’

Meer kinderen naar de kerk Niet onbelangrijk is de mening van degenen om wie het allemaal begonnen is, de jongeren! Jonathan Kranenburg (14) volgt de catechese bij de jongerenwerker. ‘Gert is erg aardig en vriendelijk. Hij heeft ons met ons overlegd hoe de kerk voor ons aantrekkelijker gemaakt kan worden. Op catechisatie geeft hij goede voorbeelden en hij heeft het een nieuwe naam gegeven: Windows. Je kunt

Oktober 2007

merken dat hij er is, hij heeft alles goed opgepakt. Je merkt ook dat steeds meer kinderen weer naar de kerk gaan. Ik ga wanneer ik kan. Soms moet ik voetballen, maar anders ga ik meestal wel. Gert maakt er gewoon iets moois van.’ Hoe kijkt Gert van de Meeberg eigenlijk zelf tegen zijn werk aan? ‘De contacten met de gemeenteleden, zowel jong als oud, lopen vanaf het begin goed. Ik ervaar ruimte om nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Zo hebben we bijvoorbeeld tijdens de startdienst een eigen Top 12 van kerkliederen gepresenteerd én gezongen. Het is de bedoeling dat in de komende tijd regelmatig een lied uit die Top 12 gezongen wordt in de diensten. Naast het jongerenwerk heb ik nu ook de interim-werkzaamheden op me genomen, zodat ik (tijdelijk) fulltime hier aan het werk ben. Als mijn werk in deze gemeente erop zit, wil ik graag als predikant aan de slag.’

Project-∑ – Stop talking, start acting! Het thema engelen blijft met kerst niet abstract en ver weg. In samenwerking met SGO en Youth for Christ/Switch dagen JOP en de NCRV jongeren uit om zelf een engel te worden voor hun omgeving en zo de boodschap van het goede nieuws handen en voeten te geven. Jongeren kunnen met hulp van JOP een ∑-team gaan vormen. Deze teams zijn als een engel voor hun omgeving, omdat ze misstanden in een positieve draai geven. Bijvoorbeeld door een verwaarloosde hangplek op te knappen, een feestmiddag voor eenzame mensen organiseren

Eind juni bezocht Gert van de Meeberg met een groep jongeren naar Ons’ lieve Heer op solder, een rooms katholieke schuilkerk uit de 17e eeuw in Amsterdam. Op de terugweg zou hij de jongeren op de bus zetten en zelf naar huis gaan. Toen de bus niet kwam opdagen nam Gert z’n verantwoordelijkheid. Hij wachtte anderhalf uur bij de jongeren, tot één van de ouders met een auto arriveerde en een deel uiteindelijk toch nog de bus kon pakken. Soms loopt iets niet als gepland. En dan komt het aan op het improvisatievermogen en verantwoordelijkheidsgevoel van de jongerenwerker. Met Palmpasen organiseerde HalfwegZwanenburg een speciale dienst voor jongeren. Gert besloot om ook de christelijke scholen te betrekken bij de kerk. Hij heeft een stukje geschreven in de nieuwsbrief van de basisscholen en ze daarin uitgenodigd om ook eens langs te komen met hun leerlingen. En zo zaten met Palmpasen 30 kinderen extra in de kerk.

Marloes Meijer is medewerker van JOP.

X-Mas Proof Op 23 december 2007 organiseert JOP een kerstfeest voor jongeren uit heel Nederland vanaf ongeveer 14 jaar. X-Mas Proof is een kerstevenement met sfeer, goede muziek, ontmoeting en een eigentijdse kerstboodschap. Op X-Mas Proof spelen engelen de hoofdrol. Engelen als boodschappers, als weldoeners, als beschermers. Engelen spreken veel mensen tot de verbeelding. Ze laten in de bijbelse verhalen vaak een goddelijk licht schijnen, kondigen het wonder aan en vragen mensen om zich daarop voor te bereiden. Engelen nodigen ons uit en brengen ons in beweging. Het goede nieuws van de engelen met kerst is immers geen boodschap om bij achterover te leunen, maar om zelf ook in actie te komen. Stop talking, start acting is dan ook de ondertitel van een gezamenlijke campagne van JOP en de NCRV op weg naar kerst 2007.

UIT DE PRAKTIJK

hart op de juiste plaats! De ∑-teams maken filmpjes van de situaties van voor en na de opknapbeurt, de verandering enzovoort. Deze filmpjes kunnen ze plaatsen op www.projectE.nl. Tijdens X-Mas Proof worden de ∑-teams uit de schaduw gehaald en in het zonnetje gezet…. De acties kunnen door kleine groepjes (twee of drie jongeren is al voldoende) gedaan worden. Om zelf een ∑-team worden, kunnen groepen gratis ∑ -informatie aanvragen via: [email protected], of (030) 880 17 24.

‘JOP nodigt jongeren uit zelf een engel te worden…‘ (foto: Monika Cziria)

of andere activiteiten. De teams worden uitgedaagd om een filmpje te maken van voor en na hun actie en deze te uploaden op de website van Project-∑. Want ∑-teams doen dit alles in het verborgene. Ze houden het stil, doen het ’s nachts, of als een surprise-actie. De ∑-teams doen het niet voor de eer, maar voor het goede doel (en voor het eigen plezier natuurlijk). De hele stad, het hele dorp is verbaasd wanneer de troep ineens is opgeruimd. De nieuwe stoelen voor het opvanghuis staan ineens op hun plaats. Het feestje is een complete verrassing. Als mensen zich afvragen wie dit gedaan heeft, zullen ze dat nooit weten. Waren het mensen, waren het engelen? In ieder geval waren het weldoeners, een geheimzinnige club met het

5

Slotbijeenkomst X-Mas Proof vormt de grootse afsluiting van Project-∑. Tijdens het feest worden de ∑-teams bedankt voor hun inzet en zijn filmpjes te zien die de jongeren zelf gemaakt hebben. Daarnaast is er een verrassende engelenmodeshow Ook worden op het feest delen uit de NCRV-kerstmusical ‘Blauwe Engelen’ gezongen. Het geheel wordt afgesloten met muzikale afterparty met bands, een dj en andere artiesten. Iedereen vanaf ongeveer 14 jaar is welkom dit sfeervolle en swingende kerstfeest mee te komen vieren! ∑-teams die hun filmpje hebben geplaatst op www.projectE.nl krijgen een gratis entreekaartje voor X-Mas Proof. Informatie Tijd en plaats: zondag 23 december 2007 van 16.0021.00 uur in de Pieterskerk te Leiden. Entreeprijs: € 12,50. Zie ook www.jop.nl/young en www.projectE.nl of neem contact op met Coby Oppewal (030) 880 15 03, [email protected]

Kerkinformatie

Oktober 2007

KRONIEK

Gerrit de Fijter

46.000 lijken

Aarzelend volgden we de jonge vrouw omlaag de trappen af, naar een grote ruimte onder de kerk. Daar stonden, afgedekt door de Rwandese vlag, de lijkkisten van meer dan 46.000 gedode Rwandezen. Bijeen gebracht vanuit de regio. In 1994 was ze 18 jaar oud, vertelt de vrouw. Het was het jaar van de Rwandese genocide. Vijfduizend mensen waren naar de kerk gevlucht. Ze dachten er veilig te zijn, maar werden allen gedood. De Rwandese genocide heeft naar schatting tussen de 800.000 en een miljoen mensen het leven gekost. Ze werden in koelen bloede afgeslacht. De kerk is tot herdenkingsplaats gemaakt.

‘Christenen hebben gedood’ ‘De volkerenmoord is een schande voor ons allen’, zei dominee Eliphaz Hakizimana van de Presbyteriaanse Kerk in Rwanda tien jaar na de slachting. ‘Onder de christenen zijn er die gedood hebben en anderen die dat niet gedaan hebben. Er zijn ook christenen die niet alleen gedood hebben, maar hebben geprobeerd anderen te verdedigen. Vraag me niet om percentages.’ Het gruwelijke verleden van het Afrikaanse land speelde een rol tijdens de vierdaagse herdenking van het 100-jarig bestaan van de Eglise Presbytérienne au Rwanda, afgelopen augustus. Hoogtepunt in de vieringen was in Amahoro, het grootste stadion van de Rwandese hoofdstad Kigali. Namens de

generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland was een delegatie aanwezig: de predikanten H. Makkinga en J. van Schaardenburgh, die vroeger als zendingswerkers in Rwanda actief waren, Sietske Renting namens Kerk in Actie en ondergetekende als preses van onze synode. Vanuit vele Afrikaanse, Amerikaanse, Canadese en Europese kerken waren vertegenwoordigers aanwezig. Al bijna vijftig jaar waren er bijzonder goede contacten tussen Rwanda en de Gereformeerde Kerken in Nederland. Veel van het prachtige werk dat we in het Afrikaanse land aantroffen werd vanuit die bloedgroep in onze Protestantse Kerk gerealiseerd. Ook Kerk in Actie draagt op dit moment bij aan een aantal projecten in Rwanda.

Lichaam van Christus Er is internationaal grote waardering voor de inzet die de Presbyteriaanse Kerk van Rwanda geeft voor de opbouw van het kerkenwerk en daarmee ook voor de opbouw van het land. In het Amahoro-stadion mocht ik spreken namens onze kerk. Daar heb ik benadrukt dat we als kerken wereldwijd samen ‘het lichaam van Christus’ vormen. En dat, naar het woord van de apostel Paulus, als één lid lijdt, alle anderen meelijden. Namens de generale synode van onze kerk hebben we een plaquette aangeboden met daarop het woord uit Psalm 36 vers 10: ‘Bij

Meer dan 100.000 Rwandese kinderen wonen in een kinderhuishouden. (foto: ICCO/Carl Jansen)

6

U is de fontein van het leven, in Uw licht zien wij licht’. Iets van dat licht zagen we tijdens ons bezoek aan de diaconessen in het dorp Rubengera. Deze zustergemeenschap, verbonden met het Zendings-Diaconessenhuis in Amerongen, heeft in samenwerking met de Presbyteriaanse kerk de zorg voor wees- en straatkinderen op zich genomen. Na de genocide waren er 95.000 wezen. Momenteel leven in Rwanda meer dan 100.000 kinderen in kinderhuishoudens: de ouders zijn overleden, de oudste kinderen zorgen voor de kleinsten. De diaconessen in Rubengera hebben inmiddels zes wooneenheden gebouwd voor elk 12 kinderen. Onder inspirerende leiding van Anke Slagmolen krijgt wordt een adoptieplan voor 150 kinderen uit de omgeving uitgevoerd. Aan het landbouw-toerustingsproject van de zusters levert de Nederlander Wim Nijwening uit Dronten vanuit zijn vakgebied (Hogere Landbouwschool) een grote bijdrage.

In de diepte Bij alle gerechtvaardigde vreugde over het 100-jarig bestaan van de Presbyteriaanse Kerk hebben we ook gedeeld in de vele zorgen die deze en de andere kerken meemaken, dertien jaar na de genocide. Er is veel onderling wantrouwen, er is latente haat, maar het is geweldig bemoedigend om te zien hoe in die gevoelens kracht wordt geput uit het Evangelie. Naast de grote last van het genocideverleden, kampt het land onder de grote nood van de hiv- en aidsproblematiek en van grote aantallen weesen straatkinderen. Wat een veerkracht voor dit zo zwaarbeproefde volk. Opnieuw wordt geprobeerd ‘in de diepte met het Evangelie bezig te zijn’, zei de eerder genoemde dominee Elifaz. Dat is niet alleen nodig in Rwanda. We weten dat het er ook in ons zo geseculariseerde land voor de christelijke kerk op aan komt. Opnieuw heb ik veel geleerd van christenen in een totaal andere context dan de onze. En van de geschiedenis! Laten we vandaag ook ten aanzien van de nood in een ander Afrikaans gebied, Darfur, niet een andere kant uitkijken. Gerrit de Fijter is preses van de generale synode.

Kerkinformatie

BERICHTEN

Oktober 2007

voert het professionele theatergezelschap Stut ook de voorstelling ‘Maxima komt!’ op: gebaseerd op verhalen uit de buurt. De Landelijke Diaconale Dag is er speciaal voor diakenen en zwo-ers, maar ook andere geïnteresseerden zijn van harte welkom om zich te laten inspireren bij hun inzet in de

samenleving. Tijd en plaats: zaterdag 17 november in het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs te Utrecht. De kosten (inclusief lunch) bedragen € 25,-. U kunt zich voor deze dag aanmelden bij Kerk in Actie via de website www.kerkinactie.nl/ldd2007

Landelijke Diaconale Dag: 17 november De Landelijke Diaconale Dag heeft dit jaar als thema: Diaconaat in de buurt. Het in- debuurt-zijn bij mensen in de knel is de belangrijkste opdracht voor diakenen. Voor mensen met problemen houdt de nabijheid van diakenen een belofte in, voor een toekomst, voor een omgeving waarin ook zij meetellen. Maar hoe maak je deze belofte waar? Op die vraag gaat de Landelijke Diaconale Dag in met interviews, theater, een informatiemarkt. En met workshops over diaconaat in de stad, op het platteland, wereldwijd. De buurt is de plek waar het leven van mensen zich afspeelt. Of dat nu een vinexwijk is of een dorpje rond een waterput in Sudan. ’s Morgens spreekt Doekle Terpstra – bestuursvoorzitter van ICCO en de HBOraad en betrokken bij kerk en samenleving – over het thema van de dag. Jacobine Geel, theologe en tv-presentator, houdt vraaggesprekken met diakenen en deelnemers aan diaconale activiteiten uit stad en land. De workshops vinden ’s middags plaats. Dan

Diaconaat in de buurt staat centraal tijdens de Landelijke Diaconale Dag in Utrecht. (foto: Kerk in Actie/Freek Visser)

Stadhuis en Kerk: echt verbonden? De Vereniging Beraad Grote Steden in de Protestantse Kerk in Nederland organiseert op vrijdag 23 november haar najaarsconferentie in de Nicolaïkerk in Utrecht. Het thema luidt: ‘Stadhuis en Kerk: echt verbonden?’. Dr. Herman Noordegraaf laat een aantal modellen de revue passeren die

de relatie kerk-overheid typeren. Dr. Egbert de Vries, voorzitter stadsdeel oudzuid in Amsterdam en lid van de Kleine Synode, vertelt uit eigen ervaring hoe hij omgaat met het spanningsveld kerk-overheid. Drie gemeenteleden uit de kerken in Lelystad, Rotterdam en Amersfoort laten

ons zien wat de kerk de overheid te bieden heeft in hun woonplaats. Zij gaan in op de dilemma’s die zij ervaren in hun contact met de overheid. Opgave: bgs@kerkelijkbureau. nl, leden gratis, niet leden betalen ter plaatse 15 euro. Inlichtingen: Eveline Bersma, tel. (020) 301 65 09 (elke maandag).

Naamswijziging Gereformeerde Vrouwen Bond De Gereformeerde Vrouwenbond verandert haar naam in Protestantse Vrouwen Organisatie (PVO). De wijziging gaat officieel in op 2 oktober. Op die dag viert de vrouwenbond haar 70-jarig bestaan in de Kruiskerk te Nijkerk. Bij die gelegenheid zullen ook het nieuwe logo en een antependium worden onthuld. Tijdens de jubileumviering zal Tweede Kamerlid Kathleen Ferrier spreken over ‘Armoede, de angel in onze rijkdom’. Het

middagprogramma wordt verzorgd door Kees van der Zwaard, theoloog, schrijver en theatermaker. De Protestantse Vrouwen Organisatie (PVO) is de opvolger van de Gereformeerde Vrouwenbond (GVB), die op 13 november 1937 werd opgericht door en voor vrouwen in de Gereformeerde Kerken in Nederland. De naamswijziging wordt gezien als een logisch gevolg van het ontstaan van de Protestantse Kerk in 2004. Het bestuur

verklaart overigens dat het doel van de vrouwenorganisatie niet zal veranderen: ‘bezinning op de Bijbel en geloof, toerusten van vrouwen en de leden helpen zich te ontwikkelen in het aktief deelnemen in kerk en samenleving.’ Meer informatie: voorzitter mevr. H.H. van Weeghel-de Boer, tel. (040) 262 39 79, of met de secretaris mevr. H. Elema-de Lange, tel. (0528) 35 12 57.

koos ze ervoor om meer te doen dan het gewone? Waarom zouden wij daar niet ook voor kiezen? De preek wordt van commentaar voorzien door de eerste criticus, ds. A. Elverdink van Eastermar en Jistrum. Vervolgens zullen de aanwezigen met de preker en met elkaar in gesprek gaan over de inhoud en het taalgebruik van de preek. Na de pauze geeft, volgens gewoonte, een van de leden een les in Fries taalidioom.

Tot besluit is er gelegenheid om stellingen te poneren en afspraken te maken. Voorgangers, lid of gastlid die al een inleiding voor 2008 in gedachten hebben, mogen zich daarvoor opgeven. Bezoekers wordt verzocht het Fryske lieteboek foar de Tsjerken mee te nemen. Informatie: ds. E. Jongstra te Blija, tel. (0519) 56 27 32, e-mail: [email protected]

Friese voorgangers bijeen Het Ferbân fan Fryske Foargongers vergadert woensdag 21 november 2007 om 9.30 uur in de Kurioskerk aan de Julianalaan te Leeuwarden. De dag is vrij toegankelijk voor elke liefhebben van Bijbelse exegese en actualiteit. Ds. Sjoerd Runia van Drachten zal een preek houden over de heidense vrouw Ruth, die koos voor het ongewisse leven in armoede met haar Joodse schoonmoeder Naomi. Waarom

7

Kerkinformatie

Oktober 2007

KERKRECHT

Margreet Willemze

Termijnen in de kerkorde:

De tijd vliegt… Wie hoort praten over termijnen in de kerkorde, zal misschien meteen denken aan de ambtstermijnen van ouderlingen en diakenen. Daar hebben we in juni over geschreven. Maar er worden ten aanzien van veel meer zaken in de kerkorde termijnen gehanteerd. Wie daar als gemeente, kerkelijk lichaam of gemeentelid niet goed op let, loopt het gevaar op onverwachte problemen te stuiten.

Allereerst zijn er de termijnen die te maken hebben met kerkelijke bevoegdheden. In het algemeen kan men ervan uitgaan dat bevoegdheden in de kerk niet voor een onbeperkte tijd worden verleend.

Preekconsent Zo wordt de bevoegdheid om kerkdiensten te leiden verleend ‘voor een nader te bepalen periode en voor kerkdiensten in de aangegeven gemeente dan wel in het aangegeven ressort’ (art. 1-5 Generale regeling preekconsent). Voor welke periode en voor welk gebied verschilt per ‘soort’ preekconsent en is verder afhankelijk van de omstandigheden van degene die het preekconsent krijgt en de situatie waarin deze werkzaam is. Theologiestudenten die de predikantsopleiding volgen, kunnen - in een bepaald stadium van hun studie - een preekconsent krijgen. Dat consent geldt voor alle gemeenten, maar blijft ten hoogste één jaar geldig (art. 4-3). Zij die de opleiding hebben afgerond, kunnen een preekconsent krijgen eveneens voor alle gemeenten; hun bevoegdheid wordt echter verleend voor een periode van vier jaar (art. 5-4). Aan kerkelijk werkers, die werkzaam zijn een gemeente of instelling die in een uitzonderlijke situatie verkeert, kan een preekbevoegdheid worden verleend voor de duur van de aanstelling als kerkelijk werker in die gemeente of instelling met een maximum van vier jaar; hun bevoegdheid is veelal beperkt tot de gemeente(n) of instelling waar ze werkzaam zijn (art. 6 en 7).

Niet iedereen is zich ervan bewust dat aan verlening van kerkelijke bevoegdheden een ‘eindtijd’ zit. Ook gebeurt het nogal eens dat iemand zich niet realiseert dat de periode waarvoor een bevoegdheid verkregen is al weer is omgevlogen. Preekconsenthouders én gemeenten kunnen voor onplezierige verrassingen komen te staan als een preekregelaar bij het maken van een afspraak of een kerkenraad voor de kerkdienst (art. 2-3 Generale regeling preek-

Kerkelijke rechtspraak Termijnen zijn ook van groot belang in de kerkelijke rechtspraak. Voor het indienen van een bezwaarschrift en/of beroepschrift staat vrijwel altijd een termijn van dertig dagen. Kijk het altijd even naar na, want soms zijn kortere termijnen gesteld. Bij verkiezing van ambtsdragers geldt bijvoorbeeld een bezwaartermijn van één week! In de rechtspraak - en dat geldt ook voor de kerkelijke rechtspraak - worden termijnen strikt gehanteerd. De reden daarvoor is dat met het stellen van termijnen zekerheid wordt geboden over het moment waarop een besluit bindend is en niet meer aangevochten kan worden. Een termijnoverschrijding - ook al is het maar met een enkele dag - leidt in de rechtspraak dan ook vrijwel altijd tot een ‘niet ontvankelijk verklaring’, wat betekent dat het bezwaar of beroep niet (verder) in behandeling wordt genomen. Overschrijding van termijnen heeft - zeker in dat geval - grote gevolgen.

Onplezierige verrassingen Ook voor andere kerkelijke bevoegdheden geldt vrijwel altijd dat deze een beperkte duur hebben. Een predikant die eervol ontheven is van het ambt, wordt voor een periode van vier jaar beroepbaar predikant (met alle bevoegdheden van dien), tenzij deze geen beroep in overweging kan nemen; dan behoudt betrokkene voor een periode van vier jaar alleen de bevoegdheid tot de bediening van Woord en sacramenten. Deze bevoegdheden kunnen worden verlengd, telkens voor een periode van vier jaar (ord. 3-26 en 27).

consent) informeert naar het preekconsent en tot de ontdekking komt dat de voorganger niet (meer) bevoegd is. Minstens zo onaangenaam is het als een kerkenraad ermee geconfronteerd wordt dat men in een beroepingsprocedure in gesprek blijkt te zijn, met iemand die niet meer beroepbaar is en die - voordat de procedure kan worden voorgezet - eerst een hele procedure moet doorlopen om weer tot beroepbaarstelling te komen. Het is dus zaak om de termijnen, die in de kerkorde staan en/of op een bepaalde bevoegdheidsverklaring staan vermeld, goed in het oog te houden en tijdig een verzoek om verlenging van de bevoegdheden in te dienen.

Ook ten aanzien van verschillende andere onderwerpen zijn er kerkordelijke termijnen. Wie niet voor onaangename verrassingen wil komen te staan, zal daar op letten en zo nodig tijdig maatregelen nemen. Margreet Willemze geeft leiding aan het synodesecretariaat en de afdeling Juridische zaken Sta op tijd stil bij de tijd. (foto: PKN)

8

en colleges.

Kerkinformatie

Oktober 2007

DANKDAG VOOR GEWAS EN ARBEID

Trinus Hoekstra

Boekbespreking:

Missionair is mogelijk!? ‘Meer dan ooit zijn kerkelijke gemeenten zich vandaag de dag bewust van hun missionaire opdracht. Ze willen niet alleen gemeente zijn voor zichzelf, met als hoogste doel dat ze het met elkaar goed hebben. Gemeenteleden willen wat ze hebben delen met anderen…’

Deze tekst op de achterflap van het nieuwe boek Missionair is mogelijk straalt volop optimisme uit. Of deze beschrijving overeenkomt met de kerkelijke werkelijkheid anno 2007 is nog maar de vraag. De drie auteurs van het boek zijn in ieder geval enthousiast over de missionaire mogelijkheden van de plaatselijke gemeente. Zij hebben in de praktijk ervaren dat er zich veel kan ontwikkelen. Het is volgens hen zelfs zo dat ‘gemeenten die missionair aan het werk gaan, er niet minder van worden’ in de zin dat meer geloofsgesprek ontstaat, de onderlinge gemeenschap wordt verstrekt en dat zich nieuw enthousiasme ontwikkelt.

‘Fijn dat je er bent’ Het boek is zeer praktisch van aard en de auteurs leggen een groot accent op een methodische, bewuste manier van handelen. Toch is het aardige dat dit nergens dwingend wordt. Henk de Roest merkt daarover in het voorwoord op dat de toon en de inhoud van het boek juist het scheppen van ruimte beogen. ‘Opdat mensen de kerk zullen naderen…en de kerk zal zeggen: welkom, fijn dat je er bent.’ Na een inleiding met onder meer een analyse van kerk, cultuur en samenleving, maken de auteurs duidelijk dat je keuzes moet maken en hoe je dat dan doet. In het derde en vierde hoofdstuk komt aan bod wat je moet beginnen als je kiest voor buurtgericht werk of als je je juist meer wilt richten op inzet van ‘het sociale netwerk van gemeenteleden’. In beide gevallen betekent het dat je systematisch zal moeten werken aan de hand van een zogenoemd missionair traject. Immers: ‘Effectief missionair werk zal mensen een traject moeten kunnen aanbieden’ omdat het doel van dat werk verder gaat dan “het aangaan van relaties en mensen kennis laten maken met christelijk geloof. Het gaat er om mensen te laten groeien tot volgelingen van Jezus en hen te betrekken bij de gemeente.’ Ik kan me voorstellen dat dit voor een gemiddelde gemeente allemaal te ambitieus wordt. Toch zou het jammer zijn om het boekje daarom onmiddellijk bij het oud

papier te zetten. Daarvoor reikt het teveel waardevol materiaal aan, dat goed bruikbaar is in iedere gemeente. Bovendien is zo’n traject nadrukkelijk niet bedoeld als een stappenplan, waardoor mensen als het ware automatisch tot geloof komen. Dat is immers ‘een zaak tussen God en hen’ en is niet iets wat te organiseren valt, aldus de auteurs. ‘Het traject is een weg die iemand kan afleggen en waarvan we hopen dat die eindigt bij Jezus Christus.’

Contactfasen Een dergelijk traject bestaat uit de beschrijving en de uitvoering van activiteiten die passen bij diverse contactfasen die zich tussen de kerk en geïnteresseerden kunnen voordoen. Het wordt duidelijk dat in alle opzichten ‘maatwerk’ gewenst is, rekening houdend met de mate van contact, de opleiding en het interesseveld van mensen. In het zesde hoofdstuk worden tal van concrete activiteiten als voorbeeld genoemd. Een paar krenten uit de pap: voor een eerste contact valt bijvoorbeeld te denken aan de-

9

batavonden rond maatschappelijke onderwerpen, lezingen en allerlei kunstzinnige uitingen. Wanneer er al meer contact is, zou de organisatie van een introductiecursus christelijk geloof of gesprekgroepen rond trouwen, doop of rouw te overwegen zijn. Als het contact zich dan verder verdiept, behoren vervolgkringen, missionaire diensten e.d. tot de mogelijkheden. Het boek geeft ook tips over organisatie en randvoorwaarden voor het werk. Het is zonder meer bruikbaar voor veel gemeenten die vinden dat missionair mogelijk zou moeten zijn. Otto Sondorp is gemeenteadviseur bij de regio Midden.

‘Missionair is mogelijk - een praktische handleiding voor missionair gemeentezijn’ is geschreven door Jurjen de Groot, Niels de Jong en Arjen Markus en is een uitgave van het Boekencentrum.

Kerkinformatie

Oktober 2007

KERKBALANS

Frans Rozemond

Dirk Bijl over Kerkbalans Nieuwe Stijl:

‘De kerkenraad moet ook meedoen!’ De actie Kerkbalans kan meer geld opbrengen als de kerkenraad zich ermee gaat bemoeien. Dat zegt Dirk Bijl, voorzitter van de Interkerkelijke Commissie Geldwerving. Aan deze commissie zal het niet liggen. Met een vernieuwde website, een boekje over randkerkelijkheid en een nieuwe dvd voor gemeenteavonden zette zij een volgende stap in haar meerjarenbeleid onder het motto ‘Verbreden en verdiepen’.

Het plaatselijk kerkenwerk kost geld en dat moet voor een belangrijk deel bij de eigen leden vandaan komen. Voor de actieve kern in een gemeente spreekt dat vanzelf, maar menige kerkelijke kaartenbak kent honderden leden die het in financieel opzicht laten afweten. Toch willen velen best een bijdrage geven, als je ze maar op de juiste manier benadert. Van sommige gevers kan de bijdrage verder stijgen. Kerkleden trekken hun portemonnee om uiteenlopende redenen en het is belangrijk om daar bij de geldwerving rekening mee te houden. De Interkerkelijke Commissie voor de Geldwerving liet vorig jaar onderzoek doen naar geefgedrag en experimenteerde in een aantal gemeenten met methoden om doelgroepen apart te benaderen. Kerkinformatie deed daar verslag van in februari van dit jaar. De onderzoeken leidden tot een aanbod aan ondersteuning en begeleiding onder de noemer ‘Kerkbalans Nieuwe Stijl’, waarvoor in de gemeenten verrassend veel belangstelling blijkt te bestaan.

Vrijwillige adviseurs Het netwerk van door de commissie benoemde vrijwillige deskundigen behandelt op dit moment adviesaanvragen uit ruim 350 gemeenten. ‘Dat aantal overtreft onze stoutste verwachtingen’, zegt voorzitter Dirk Bijl niet zonder trots. ‘Want signaleren dat de bijdragen omhoog gaan als je gerichter geld werft is één ding, maar kerkrentmeesters en kerkenraden overtuigen dat het ook echt werkt is hele andere koek. Dat vraagt om maatwerk en een persoonlijke aanpak. Daarom ben ik ook zo blij dat we een flink aantal deskundige kerkleden bereid hebben gevonden om als vrijwillig adviseur colleges van kerkrentmeesters en kerkenraden te bezoeken. Zij helpen bijvoorbeeld bij het analyseren van het ledenbestand of bij het opstellen van wervingsbrieven voor doelgroepen. De adviseurs zijn veelal mensen met een relevant beroepsverleden, die het leuk vinden om na hun vut of pensioen de kerk met hun professionele kennis van dienst te zijn. Ze

Dirk Bijl (foto: PKN)

krijgen alleen een onkostenvergoeding. Een prachtig staaltje van kerkelijk vrijwilligerswerk, waar ik heel positief over ben.’ Momenteel kost een bezoek van een adviseur de gemeente niets. De ICG-voorzitter sluit echter niet uit dat op den duur een vergoeding zal worden gevraagd. ‘We werken nu nog met een landelijk budget dat voor het nieuwe beleid is uitgetrokken. Op een gegeven moment zul je natuurlijk quitte moeten spelen.’

nacht ijs. Ze wisselen graag ervaringen uit met andere gemeenten. Daarom gaat de website www.kerkbalans.nl op 9 oktober de lucht in. Naast een publiek gedeelte met pagina’s over onderzoeken, methoden en campagnematerialen is er een gesloten gedeelte aangelegd voor de fijnproevers. Daarmee kun je dieper doordringen tot gedetailleerde cijfervoorbeelden en in contact treden met andere gemeenten. Elk college van kerkrentmeesters, kerkenraad of parochie kan hier sinds kort met een eigen unieke code inloggen. Het mooie is, dat deze interactieve website kon worden gerealiseerd dankzij bijdragen van een groot aantal lokale colleges van kerkrentmeesters. In een ommezien hadden we € 60.000,- voor dit doel bij elkaar. Dat zegt veel over de behoefte aan deze voorziening’.

Randkerkelijkheid Het tweede punt heeft te maken met het vraagstuk van de randkerkelijkheid. Dirk Bijl daarover: ‘Toen wij ons plan ‘Verbreden en verdiepen’ tijdens een tournee door het land aan kerkrentmeesters presenteerden, kozen veel gemeenten in eerste instan-

Resultaten Het werken met ‘Kerkbalans nieuwe stijl’ levert nieuw elan op binnen de gemeenten, zo constateert Bijl. ‘Je zult maar als college van kerkrentmeesters jaar in jaar uit wat machteloos hebben aangekeken tegen de teruglopende inkomsten. Dan stimuleert het geweldig als je met relatief eenvoudige middelen de opbrengst van Kerkbalans al omhoog kunt krijgen. Maar er is meer. Het aardige van het werken met vrijwillige adviseurs is ook dat we het ingezette beleid tijdens de rit kunnen toetsen. Zij geven ons informatie door, waarmee we als landelijke commissie direct kunnen inspelen op vragen waar gemeenten tegenaan lopen.’

Interactieve website In dit verband noemt Bijl drie concrete resultaten. ‘Als eerste onze interactieve website. Kerkrentmeesters gaan niet graag over één

10

De nieuwe DVD zal velen overtuigen van nieuwe mogelijkheden.

Kerkinformatie

Oktober 2007

tie voor het verbreden van de gevende ‘achterban’. Je kijkt dan naar de mensen die je nooit ziet maar wel kerklid zijn. Hoe ziet de kerk hen, wat beweegt hen en kun je in die categorie ook verschillende segmenten in aanwijzen? Daarom hebben wij tijdens een studiedag in april het begrip ‘randkerkelijkheid’ onder de loep genomen. De gehouden voordrachten zijn gebundeld onder de titel “Investeren in maatwerk. Gedachten over een strategische pastorale en financiële benadering van randkerkelijken”. Het boekje is eind september verschenen en kan besteld worden bij de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer, tel. (078) 639 36 66 of www.kerkrentmeester.nl. Prijs: € 5,- per stuk, bij 10 of meer exemplaren € 4,- per stuk (exclusief verzendkosten).

nog een wereld te winnen is op het terrein van de kerkelijke geldwerving. Het stimuleert me enorm dat je dat samen met zoveel anderen doet’.

Dvd voor kerkenraden en gemeenteavonden Een derde resultaat betreft het draagvlak voor een nieuwe manier van geldwerven in de gemeente. Dirk Bijl: ‘Met het oog daarop ontvangen alle gemeenten dezer dagen een instructie-dvd met de titel ‘Gooi het net uit aan stuurboord’. De dvd kan vertoond worden tijdens kerkenraadsvergaderingen of gemeenteavonden en bijeenkomsten van kerkrentmeesters. De film laat flitsen zien van positieve resultaten die bereikt zijn in onder meer Zeeland, Raalte, Heerenveen en Dronten, bijvoorbeeld met gesprekstrainingen, het voeren van telefoongesprekken, het opstellen van brieven enzovoort. Zo hopen we mensen te overtuigen van de impact van Kerkbalans Nieuwe Stijl op de hele gemeente.’ De dvd komt voort uit vragen van kerkenraden, heel concreet: hoe krijgen we onze gemeente zover? Aanvankelijk dachten we dat met een bezoek aan het college van kerkrentmeesters de zaak wel zou gaan rollen. In de praktijk blijkt dat genuanceerder te liggen. Geldwerving heeft immers alles te maken met de manier waarop je mensen benadert, waarop je ze aanspreekt en wie dat doet. Hier ligt heel duidelijk een relatie met het pastoraat. Daar moet een kerkenraad soms nog helemaal van overtuigd raken. Gelukkig hoor ik steeds vaker dat kerkenraden een halve avond van hun agenda vrijmaken om juist hierover met de kerkrentmeesters van gedachten te wisselen. Wat betekent het bijvoorbeeld dat de leeftijdsca-

Punten van zorg

De nieuwe bundel over randkerkelijkheid.

tegorie van 35-50 zo slecht meeleeft? Hoe komt het dat werkende thuiswonende kinderen hun bijdrage vergeten over te maken? Als je de doelgroepen ook pastoraal leert onderscheiden, zal dat gunstig effect hebben op de geldwerving. Die samenhang zou je in je beleidsplan zichtbaar moeten maken. Maar let op: als je segmenten gaat onderscheiden, dan moet je daarvoor ook draagvlak verwerven in je eigen gemeente. Mede daarom is die dvd ontwikkeld. We hebben er veel verwachting van. Het was een initiatief van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving in de Protestantse Kerk. Het project kon worden gerealiseerd uit giften van het Fonds Stormbrand en de Maatschappij van Welstand. De Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer staat garant voor de verspreiding. In dit opzicht loopt de Protestantse Kerk voorop. Maar gelukkig komt bij de katholieken ook beweging: in 2007/2008 gaan vier bisdommen geldwerven met behulp van Kerkbalans Nieuwe Stijl.

Toch zou Dirk Bijl naar eigen zeggen ‘geen goede voorzitter zijn’, als hij niet ook een paar punten van zorg zou aangeven. Bijl: ‘Sommige colleges van kerkrentmeesters zijn met geen tien paarden vooruit te krijgen. Ze willen gewoon de financiële problemen niet onder ogen zien. Als je in de jaarcijfers van je gemeente ziet dat de opbrengst van Kerkbalans in tien jaar tijd met 20 procent is verminderd, dan moet er toch wat gebeuren? Of als het kerkbezoek in 10 jaar tijd met 15 procent daalt, dan maak je je toch zorgen over de toekomst? Colleges van kerkrentmeesters zien soms geen mogelijkheid om de noodzakelijke “dalreparaties” te realiseren. Of ze zeggen tegen ons: “Wat u wilt past niet bij onze gemeente, we hebben geen mensen en geen tijd”. Ongelofelijk, daar breek je nauwelijks doorheen! Dat is één grote zorg.’ ‘In de tweede plaats: als je al niet overtuigd raakt door de neergang van de inkomsten ter plaatse, dan dien je als college van kerkrentmeesters of als kerkenraad tenminste te bedenken dat het hier wel gaat over een kerkordelijke verantwoordelijkheid! Het stimuleren van offervaardigheid is een ambtelijke taak, die voorwaarden schept voor een gezond plaatselijk kerkelijk leven. Ook in dat opzicht merken we soms een nonchalance die me verbaast. Ik zou willen dat we ook dit soort kop-in-het-zand-gemeenten konden overtuigen. Die taak staat toch niet voor niks in de kerkorde?’ Frans Rozemond is eindredacteur van

Dirk Bijl is een optimist. Er is veel tijd gestoken in publiciteit. En het doet hem zichtbaar goed dat er zo massaal gereageerd wordt op de nieuwe aanpak van de Interkerkelijke Commissie Geldwerving (ICG). Met de ijver van de vele vrijwilligers kan hij zich uitstekend identificeren: ‘Ik ben er zelf ook een, mijn voorzitterschap van de ICG en lidmaatschap van de Raad voor de Geldwerving van de Protestantse Kerk is onbezoldigd en vrijwillig. Ik doe het vanuit een besef van verantwoordelijkheid en omdat ik zie dat er

11

Kerkinformatie.

MEER WETEN?

Zie: www.kerkbalans.nl

Kerkinformatie

KERK & MEDIA

Oktober 2007

Dirk Visser

Hoofdredacteur Lútsen Kooistra van enige christelijke regionale krant:

Friesch Dagblad wil het goede en het schone dienen ‘Het blad Christenen in Contact van de EO, waaraan de Protestantse Kerk ook bijdragen levert, vervreemdt een deel van het kerkvolk. Die mensen herkennen zich niet in de onderwerpen die erin aan de orde komen of missen onderwerpen die er niet instaan. Ook sommige advertenties roepen een sfeer op waar deze mensen zich niet bij thuis voelen. Dit hoor ik en lees ik in mailtjes van mijn lezers. De vraag is of Christenen in Contact de breedte en de diepte van de Protestantse Kerk in Nederland weergeeft.’ Aan het woord is Lútsen Kooistra, hoofdredacteur/directeur van het Friesch Dagblad, de enige regionale krant met een christelijke signatuur, en van de weekkrant Het Goede Leven. ‘Na alle emoties van de fusie heeft de Protestantse Kerk in Nederland een geweldig belang bij een duidelijke en heldere communicatie, vooral over inhoudelijke zaken. Gelukkig is de navelstaarderij en het naar-binnen-gekeerd-zijn over. De Protestantse Kerk moet nu laten zien waar het in de kerk omgaat.’ ‘Als organisatie is de Protestantse Kerk gebaat bij een goede informatievoorziening over alles wat des geloofs en des kerks is. Te meer omdat de meeste kerkleden in Nederland geen christelijke krant lezen. Ze horen eigenlijk alleen wat over God als het Sociaal en Cultureel Planbureau weer een rapport uitbrengt of via de Da Vinci Code en andere narigheden of als een predikant is ontheven die moeite had met het zevende gebod.’ ‘Niet alle plaatselijke kerkbladen geven goede informatie over de breedte en diepte van de kerk. Daarmee wil ik niets negatiefs zeggen over het belang van het wijkbericht. Maar heel veel kerkleden, zowel actieve als randkerkelijke, lezen zelden kwalitatief goede informatie over kerk en geloof. De Protestantse Kerk moet zich goed realiseren dat informatie de eerste voorwaarde voor betrokkenheid is.’

Armoede van de kerk ‘Alleen al om ‘bedrijfsmatige’ redenen moet de Protestantse Kerk ervoor zorgen dat zo veel mogelijk goede informatie bij zoveel mogelijk mensen terechtkomt. Christenen in Contact is niet voldoende.’ Typerend vindt Kooistra een opmerking van synodevoorzitter ds. G. de Fijter in zijn krant van 3 augustus jl. Daarin ziet De Fijter dat de Protestantse Kerk de samenwerking met de EO in Christenen in Contact als een kans om onze berichten op een relatief goedkope manier bij veel gemeenteleden onder de aandacht te brengen’. Kooistra noemt dat ‘de armoede van de kerk’.

Sprekend over het relatief kleine marktaandeel van de christelijke kranten zegt Kooistra zich erover te verbazen dat christenen in Nederland het zo ver hebben laten ko-

Nederland, met Miskotte in haar traditie, moet weten dat religie iets anders is dan geloof.’ ‘Bij het Friesch Dagblad zijn we ervan over-

Lútsen Kooistra (foto: FD)

men. Trouw, Reformatorisch Dagblad, Nederlands Dagblad en Friesch Dagblad hebben samen zo’n 200.000 abonnees. ‘Dat is bijna marginaal. Als organisatie kon de Protestantse Kerk in Nederland (en konden haar voorgangers) hier weinig aan doen. We hebben met zijn allen laten gebeuren dat een flink deel van de kranten gemaakt wordt door een bedrijf dat op de beurs is genoteerd. Nieuws als koopwaar.’

In rapport met de tijd ‘In de kerken hebben de leden en de beleidsmakers het effect onderschat van het feit dat God en de kerk steeds minder in de media aan bod komen. Wel krijgen rapporten van het SCP en de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid veel aandacht. In die zin is er sprake van een zekere herwaardering van het religieuze in de Nederlandse samenleving. Maar de Protestantse Kerk in

12

tuigd dat de christelijke traditie onverminderd van belang is voorde samenleving en voor het individu. Dus proberen wij die christelijke traditie in rapport met de tijd te brengen. Dat doen we op het niveau van het individu, van instellingen en ook van kerken.’ ‘We merken dat de christelijke traditie verrassend actueel kan zijn als de goede vragen maar worden gesteld. We zien ook dat er telkens weer nieuwe mensen door worden aangesproken. De krant heeft de laatste tijd een serie over ‘’terugkeerders’’ en over volwassenen die zich laten dopen en zich bij de kerk aansluiten. Ook daaruit blijkt hoe geweldig vitaal de christelijke traditie is en hoe het christelijk geloof mensen in hun wezen kan raken en kan veranderen.’’ ‘Het Friesch Dagblad geeft elke dag relevante informatie over kerkelijke en theologische zaken zodat onze lezers daarover goed op

Kerkinformatie

de hoogte zijn. Zij stellen dat geweldig op prijs.’ Kooistra ontving recentelijk een briefje van een man die schreef dat het Friesch Dagblad hem als persoon had meegevormd, door de artikelen, de analyses en de hoofdredactionele commentaren.

Het goed zoeken ‘Elk journalistiek product is het resultaat van een keuze, zowel het onderwerp (nemen we het mee of niet) als de wijze waarop dat onderwerp wordt behandeld. Wat is hiervan de motivering, wat zijn de argumenten en wat is de gezindheid waarmee die keuze wordt gemaakt. In die gezindheid ligt het christelijke: proberen wij mee te werken aan het goede of gaat het ons om een smeuïg verhaal ten dienste van oplagecijfers en beursnotering? Bij het FD hebben we een soort praktijk ontwikkeld waarin onze uitgangspunten die geworteld zijn in het christelijk geloof, een praktische vertaling krijgen in de journalistieke praktijk. We zeggen wel eens dat de kern daarvan is: waarachtigheid. Dat is meer dan het zoeken van de (formele) waarheid, het is ook het zoeken naar en het dienen van het goede en het schone. Kooistra noemt als voorbeeld de brand afgelopen zomer op een plezierbootje die het leven kostte aan een meisje dat met haar grootouders op vakantie was. ‘Het is niet eens bij ons opgekomen om een foto van die uitgebrande boot in de krant te zetten. Andere kranten deden dat wel. De aanblik van die geblakerde boot is voor de nabestaanden en familieleden een zeer treurige gebeurtenis. De meerwaarde van de emoties die de foto bij de lezers oproept, was ons minder waard dan het extra leed dat door publicatie wordt toegebracht.’

Gemeenschap van lezers Volgens een recent onderzoek heeft er bij de publieke omroep onder invloed van de commerciële omroep een verschuiving plaats gevonden. ‘Nieuws en emoties worden steeds meer koopwaar’, zegt Kooistra. ‘Het Friesch Dagblad hanteert een set criteria

Oktober 2007

voor het maken van het nieuws. Een ervan is de integriteit van de persoon. Een ander is

vormd of gereformeerd. Voor ons biedt dat een kans omdat hervormden in Friesland

‘…de Protestantse Kerk in Nederland, met Miskotte in haar traditie, moet weten dat religie iets anders is dan geloof’ het zoeken naar wat echt van belang is. We doen bijvoorbeeld niet aan buurtbevraging als er iets ernstigs is gebeurd. Of de buren hadden het nooit gedacht of ze hadden het altijd al gedacht. Dat soort informatie voegt niets toe; ze bevredigt heel oppervlakkige behoeftes. Daar doen we niet aan mee. En de lezers waarderen die keuze’, aldus Kooistra. ‘Het Friesch Dagblad is meer dan een krant; het is een gemeenschap van lezers. Het FD is dan ook meer dan beletterd papier, het is ook gevoel en sfeer. Er zijn veel mensen die zich er goed bij voelen. Vorig jaar wilden we investeren in automatisering. We zijn niet naar de bank gestapt, maar gingen in op een suggestie van een lezer hebben om een lening uit te schrijven onder abonnees. Dat hebben we gedaan. In zes, zeven weken hadden we 500.000 euro binnen. Dat is al bijzonder, maar minstens zo opmerkelijk is dat de helft van het geld binnenkwam als gift. Van de andere helft kunnen we ook weer voor de helft de rente in eigen zak houden. De gevers hoefden die niet, zeiden ze.’ Kooistra voegt er aan toe: ‘Die lenersactie geeft aan hoe mondig onze lezers zijn: ze nemen mede-verantwoordelijkheid voor hun nieuwsvoorziening.’ ‘Omdat we een gemeenschap van lezers zijn, doen we ook andere dingen, zoals avonden met lezingen over kerkelijke onderwerpen. Ook houden we bijeenkomsten om te laten zien hoe je met het geloof om moet gaan. Op spreekbeurten merk ik dat de jongere generaties niet meer denken in her-

13

vanouds het ‘gereformeerde’ Friesch Dagblad niet lazen. Dat verandert.’ Dirk Visser is freelance journalist.

‘HET GOEDE LEVEN’

Het Friesch 4 10 6 12 Dagblad verscheen voor het eerst in 1903. Lútzen Kooistra (1951) is sinds 1994 hoofdredacteur en directeur. De beste Buitensporig salaris holt motivatie uit niet-regionale artikelen van het Friesch Dagblad verschijnen in de weekkrant Het Goede Leven, dat in kerkelijk Nederland positief wordt beoordeeld. Toen Kooistra in 2005 de tweejaarlijkse Spaanprijs in ontvangst nam, noemde de jury de oprichting van Het Goede Leven ‘een prijzenswaardig en interessant initiatief’. De jury roemde vooral het feit dat het Friesch Dagblad het heil zoekt in verdieping. ‘De krant is degelijk, serieus en naar huidige begrippen verbazend terughoudend en onsensationeel. Dat is, vindt de jury, vernieuwing.’ De Spaanprijs wordt toegekend aan iemand die in de publiciteit of op een andere manier bijdraagt aan vernieuwing in godsdienst of levensbeschouwing. De journalist en verzetsstrijder J.B.Th. Spaan was onder meer oprichter van Hervormd Nederland. Weekkrant voor doen, Praten met baby denken, geloven, genieten in gebaren? Onzin!

Via Pronk naar Agnes Jongerius

Religie als hulp bij vragen van nu

Bijna vierhonderd keer veertig bij veertig

6de jaargang, nr 37 14 - 21 september 2007 Losse verkoopprijs: 2,60 euro

Helpt een cursus babygebaren jonge ouders om beter contact met hun baby te krijgen? Geloof het maar niet.

Als Pronk voorzitter van de PvdA wordt, is dat een signaal dat Wouter Bos als partijleider heeft afgedaan. Wie volgt hem op?

De protestantse traditie kan bijdragen om de vraagstukken van deze tijd aan te pakken, betoogt minister Donner.

De ‘Eerste Friese Miniprent Biënnale’ in Drachten toont grafiek van hoog niveau, in 356 prenten van 40 bij 40 centimeter.

Doen

Denken

Geloven

Genieten

Postbus 412 8901 BE Leeuwarden www.hetgoedeleven.com

Journalist Leon Verdonschot: ,,Je hebt vaak een keuze tussen óf een soort van zekerheid, óf een onbestemde toekomst. Achteraf ben ik blij dat ik elke keer voor het tweede koos.” - Pagina 7: Portret

Graaiende topmanagers hebben niet door welke effecten hun geldzucht heeft op de maatschappij. Foto: EPA

E C O N O O M G R A A F L A N D P L E I T V O O R A A N PA K G R A A I C U L T U U R

Topmanagers verliezen hun motivatie door de hoge beloningen die ze ontvangen. Dat stelt prof. dr. Johan Graafland, hoogleraar op de Universiteit van Tilburg vandaag in Het goede leven. Mensen die buitensporige salarissen verdienen hebben niet door welke impact hun graaigedrag heeft op de maatschappij.

Vorige week presenteerde Graafland zijn boek Het oog van de naald. Hierin onderzoekt hij in hoeverre de markteconomie in overeenstemming is met ethische en bijbelse principes. Daarbij gebruikt hij drie kernwoorden: geluk, rechtvaardigheid en deugden. De hoogleraar Economie, onder-

neming en ethiek aan de Universiteit van Tilburg concludeert dat marktwerking niet in strijd hoeft te zijn met de christelijke ethiek, maar dat er ook grenzen aan moeten worden gesteld. Enerzijds biedt het kapitalistische systeem mensen vrijheid en vermindering van armoede en bevordert het

kapitalistische deugden als vlijt en ondernemingszin. Maar een markteconomie met sterke of felle concurrentie vormt ook een bedreiging voor menselijk geluk, een redelijke inkomensverdeling en de onderlinge solidariteit.

Graaicultuur Als voorbeeld hiervan noemt Graaf land de huidige graaicultuur bij topmanagers. Topinkomens zijn ongeleide projectielen geworden, stelt hij. De markt heeft er weinig grip op door de vele marktimperfecties. Maar ook de overheid zit met de handen in het haar. Terwijl het toch niet moeilijk is om aan te tonen dat de hoge in-

komens het algemeen geluk noch de rechtvaardigheid noch de karaktervorming bevordert. Als de markt noch de overheid kan disciplineren, blijft over een beroep op het innerlijk morele kompas. Helaas stelt de praktijk ook wat dat betreft niet gerust, meent Graafland. Topmanagers lijken een blinde vlek te hebben als het gaat om de vraag hoe hun beloning zich verhoudt tot die van anderen en welk voorbeeld van het incasseren van hun bonussen uitgaat. Oud-werkgeversvoorzitter De Lede gebruikte vorige week het woord ‘huurlingen’. ,,Dat is een goede illustratie van de uitholling van intrinsieke motivatie waartoe de

hoge geldelijke beloningen in deze markt leiden”, aldus Graafland.

Goede herders De goede herders verdwijnen, stelt Graafland. Een voortgaande zoektocht naar regelgeving over hoge salarissen in combinatie met een voortgaand moreel debat over de waarden waar het in de economie om zou moeten draaien om deze trend te doorbreken lijkt daarom onvermijdelijk. Graaf lands boek loopt uit op een methode om concrete gevallen van marktwerking te evalueren op basis van verschillende waarden van christelijke ethiek. Pagina 5: Denken

Kerkinformatie

Oktober 2007

MEDITATIE

Lex Boot

Werkgroep overweegt landelijke meditatiedag:

Vacare: van netwerk naar beweging? Het zit in de lucht. In de ademnood van een opgejaagde cultuur groeit de aandacht voor meditatie, tot in het bedrijfsleven toe. Glossy bladen dienen het op in exotische geuren en gewagen van een kosmische ‘nieuwe tijd’. Voor christenen is meditatie echter geen nieuwtje. Sterker, we putten uit eeuwenoude bronnen. De kerk mag dit wel meer op de kaart zetten. Dat vindt Vacare, een netwerk van begeleiders van meditatiegroepen in de kerk. Geen herrie

‘Juist nu een blad als Happinez op de tafel van mijn tandarts ligt, zou de kerk iets van de rijkdom van haar meditatieve traditie kunnen uitdelen.’ (foto: PKN)

De wereldwijde christelijke traditie heeft altijd meditatieve bewegingen gekend. In sommige tijden waren ze naar de rand gedrukt of leidden hooguit een verborgen bestaan in kloosters en retraitecentra. Het protestantisme in ons land heeft zich echter lange tijd gekenmerkt door nadruk op de kracht van woorden, en op eenzijdige doordénking van de geloofsleer. Ondertussen zochten velen een weg naar de stilte. En vanuit een verlangen naar beléving van het geloof een weg uit het hoofd naar het hart.

ontvankelijk te zijn voor het Mysterie. Vandaar de naam: vacant worden, zoals in de vakantie. Een lege plek bereiden, om je heen en in jezelf, om geconcentreerd aandachtig en open te zijn. Waarin een Aanwezigheid ervaren kan worden, van een God

Naast andere geestelijke bewegingen met aandacht voor ervaring, kwam in de vorige eeuw ook de meditatieve praxis op. Binnen Vacare, het netwerk van predikanten en kerkelijk werkers die meditatiegroepen begeleiden, wordt dit positief opgepakt. In deze tijd is er duidelijk behoefte om los te laten en

‘in wie wij leven en bewegen’. Zo krijgen oude bronnen weer een kans tot vloeien. Zo krijgen meditatieve vormen als de Lectio Divina met aandacht voor de Schrift, de Ignatiaanse methode, of het contemplatief gebed weer een plek. Als oase in onze volle agenda, en als brood voor op de geestelijke weg.

Er zijn kerken waar bijvoorbeeld onder invloed van Taizé een meditatieve sfeer een liturgische inbedding heeft. Daarnaast zie je een opmars van meditatiegroepen binnen de kerk. Vacare brengt deze in kaart en verbindt ze. Nu maken mediterende mensen doorgaans geen herrie en ze gebruiken geen felle schijnwerpers. In vergelijking tot bijvoorbeeld de evangelische beweging valt de meditatieve beweging niet op. Dat kan voordelen hebben. Maar door bescheidenheid kunnen we ook kansen missen. Juist nu een blad als Happinez op de tafel van mijn tandarts ligt, zou de kerk iets van de rijkdom van haar meditatieve traditie kunnen uitdelen. Als toegang tot verdieping, herbronning en vernieuwing van het geloofsleven van de gemeente. Ik denk ook aan het visiedocument Leren leven van de verwondering, waarin de synode in haar uitgangspunten voor beleid zegt, dat de kerk handreikingen zal doen op het gebied van meditatie en spiritualiteit. Naast binnenkerkelijke vernieuwing kan dit ook een aanbod van de kerk zijn aan velen aan of over de rand, die in onze cultuur shoppen langs spirituele centra. Vacare wil vormen van christelijke meditatie een stevige en inspirerende inbedding in het kerkelijk aanbod geven. Deskundigheidsbevordering en netwerkvorming waren de afgelopen jaren de vertrekpunten.

Deskundigheidsbevordering De vraag naar meditatie binnen gemeenten leidde tot training en coaching van begelei-

‘Vergeleken bij de evangelische beweging valt de meditatieve beweging niet op.’

14

ders van groepen. Sinds een jaar zijn er meditatiecurssen voor predikanten en kerkelijk werkers. Nelleke Boonstra, Kick Bras, Daisy Smith en Paula van Cuilenburg waren hierbij de pioniers. Er verschenen toegankelijke boekjes met CD’s. Inmiddels kunnen op Hydepark en elders korte of langere trainingen

Kerkinformatie

Oktober 2007

gevolgd worden. Met hun ervaringen gaan de cursisten dikwijls terug naar hun gemeente om daar een meditatiegroep te starten. Zo is het binnen het Postacademisch Onderwijs mogelijk om begin 2008 de cursus ‘Stilte als Bron’ te volgen en start ook een nieuwe route van de Intensieve Meditatietraining. Daarvoor is veel belangstelling.

Netwerkvorming Het ontstaan van verschillende soorten meditatiegroepen binnen de kerk en de behoefte om van elkaar te leren vroegen om netwerk. Begin 2006 is vanuit het Protestants Landelijk Dienstencentrum de Landelijke Werkgroep Meditatie opgericht. Mede dankzij internet is er nu een overzicht van een groeiende groep predikanten en kerkelijk werkers die in hun gemeente werken met meditatie. Er is een indeling gemaakt in regio’s, elk met een eigen coördinator. Zij komen geregeld samen in het Dienstencentrum. In de regio’s ontmoeten begeleiders van meditatiegroepen van verschillende pluimage elkaar. Ze wisselen ervaringen uit, en informeren en inspireren elkaar. Vanuit de Landelijke Werkgroep wordt ook de nieuwsbrief Vacare uitgegeven. Deze wordt geredigeerd door Piet Langbroek uit Hardenberg en verschijnt vier keer per jaar. De nieuwsbrief is te vinden op de speciale webpagina’s over mediteren: www.pkn.nl/ mediteren. De regiogroepen, de nieuwsbrief en de website staan alle nog in de kinderschoenen, maar zullen steeds meer profiel krijgen.

Van netwerk naar beweging? Met de scholing en netwerkvorming van predikanten en kerkelijk werkers zit het wel goed. Maar een belangrijk terrein ligt nog braak. Wat hebben we te bieden aan gemeenteleden die ervaring hebben opgedaan met een meditatieve omgang met God? Als Vacare wil uitgroeien tot een bescheiden maar vitale beweging dan zullen de verschillende meditatiegroepen een gezamelijk gezicht en verbondenheid moeten krijgen. Links en rechts gebeurt dat al, ongepland. Soms in dwarsverbanden van andere bewegingen en op studiedagen. De uitda-

Kerkraam Taizé, Frankrijk. (foto: Jan Verhage)

ging voor Vacare op dit moment is te komen tot een landelijke meditatiedag voor alle belangstellenden. Een dag voor ontmoeting en inspiratie. Een dag met workshops om op verkenning te gaan in het meditatieve landschap en om ervaring in meditatie op te doen.

Verbinding en theologie Vacare is geen afgrenzende of tegendraadse club. Ze produceert geen kritische pamfletten om de kerkelijke bodem om te schoffelen. De grondhouding van een meditatieve omgang met God kan zich verbinden met de brede bedding van de rijke geloofstraditie. Vacare verbindt mensen uit verschillende theologische achtergronden. Haar eigenheid ligt in het pleidooi voor gebed en meditatie om te groeien op de geestelijke weg. Haar eigen geluid is het geluid van de stilte. Ze stimuleert een discipline in het scheppen van heilige ruimten in de tijd waarin verbinding wordt gezocht met de Bron van het bestaan. Naast het scheppen van vrijplaatsen voor verkenning gaan predikanten en kerkelijk

15

werkers de komende tijd ook aan de slag met theologische reflectie. Daar liggen uitdagingen. Bijvoorbeeld in de doordenking van hoe de presentie van God zich vandaag in de stilte laat verstaan. Of de verhouding van christelijke meditatie tot het ‘ietsisme’ of tot new-age spiritualiteit. Een ding is helder: werd in de theologie van het West-Europa van de vorige eeuw de afwezigheid van God nogal eens gethematiseerd, vandaag gaat het - zeker in de meditatieve beweging - vooral over de verborgen áánwezigheid. Het wordt nog een leuke tijd voor Vacare. Lex Boot is predikant van de Nieuwe Kerk in Harderwijk en binnen Vacare coördinator van regiogroep Gelderland.

MEER WETEN?

Meer informatie over het meditatie-aanbod voor predikanten en kerkelijk werkers in 2008, het meditatienetwerk en de nieuwsbrief Vacare: www.pkn.nl/mediteren

Kerkinformatie

MISSIONAIR WERK

Oktober 2007

Frans Rozemond

Nieuwe DVD bij missionaire cursus:

Op zoek naar ‘Een blinddate met God’ De 7+1 Basiscursus Geloven is een bijzondere cursus over het christelijk geloof. De ontmoeting staat centraal: met elkaar en met God. Zo ontstaat er ruimte voor de deelnemers om tot eigen geloofskeuzes te komen. Bij de cursus is nu een DVD van hoge kwaliteit verschenen, die de cursus nog toegankelijker kan maken. Een gesprek met de makers. De cursus waar het allemaal om draait is ontwikkeld door Peter Hendriks. Deze predikant uit Hengelo organiseert de cursus al enkele jaren. De ervaringen die hij heeft opgedaan zijn verwerkt in het cursusmateriaal. Het doel is dat de deelnemers toegroeien naar een eigen gelovige identiteit. De cursus is thematisch opgezet. Bijbelse verhalen hebben een centrale plaats. Tijdens zeven avonden komend de essentiële aspecten van de christelijke geloofstraditie aan de orde: Geloven, Ervaringen met God, Jezus ontmoeten, Inspiratie vinden, Een manier van leven, en: Uitzicht houden. ‘Er was behoefte aan deze cursus’, vertelt Hanna van Dorssen, gemeenteadviseur missionair werk en werkzaam bij het landelijk dienstencentrum in Utrecht. ‘Gemeenteadvieurs signaleerden dat als ze bij gemeenten op bezoek waren en gaven het aan ons door. De cursus past ook helemaal bij de missie van de Protestantse Kerk: het christelijk geloof vertalen naar deze tijd. Daarom hebben wij van harte meegewerkt aan de totstandkoming van het cursuspakket. Gemiddeld genomen komen de cursisten voor de helft uit de eigen gemeente en voor de helft van daarbuiten. Toen de cursus een tijdje liep, kwamen er aanvullende wensen van cursusleiders. Het valt niet altijd mee om het schriftelijke materiaal levendig en op en laagdrempelige manier te presenteren. Zo zijn we op het idee gekomen van een DVD, met films die de zeven hoofdstukken in het cursusboek in beeld brengen en de gesproken inleiding kunnen vervangen.‘

Caravan Met die opdracht trok regisseur Dio van Maaren zich een aantal weken terug in een caravan. Van Maaren hierover: ‘Toen ik er aan begon, wist ik dat ik mijzelf wéér eens door alle thema’s en vragen van de cursus en het christelijk geloof heen moest worstelen. Daarom heb ik me afgezonderd. Ik wilde tekst naar beeld vertalen, maar wel met een andere benadering dan het boek zelf. Het was een voortdurend laveren tussen het boek en mij persoonlijk. Ik heb kerkelijk heel wat gezien en schrik ook niet zo gauw van verschillen. Maar hoe breng je het christelijk

geloof in al haar breedte met gesproken tekst in beeld? Op een gegeven moment heb ik het boek weggelegd en de vragen maar gewoon op me af laten komen. Dat heeft uiteindelijk geleid tot een conceptscript voor zeven filmpjes.’ Het concept werd uitvoerig besproken in

Age Kramer, een cameraman en Dio van Maaren tijdens de opnamen in Italië (foto: Sync. Creatieve Producties)

een kleine redactie, behalve Dio zelf bestaande uit Hanna van Dorssen, auteur Peter Hendriks en verteller/presentator Age Kramer. Kramer is in het dagelijks leven directeur van kerkelijk centrum De Schinkel van de Protestantse Kerk in Amsterdam. Van zijn werkgever mocht hij tijd vrijmaken om aan dit project mee te werken. ‘Wij willen in Amsterdam meer gaan doen aan het geloofsgesprek’, legt Kramer uit. ‘Dat was een van de redenen om ‘ja’ te zeggen. Het unieke van dit project is dat de DVD kijkers prikkelt tot persoonlijke antwoorden op de vragen die worden opgeroepen. Het blijft absoluut niet afstandelijk. In de filmpjes vertel ik op diverse locaties de bijbelse verhalen die in de cursus worden behandeld, en vervolgens reageer ik daarop als gelovige: wat roept het op? Want laten we eerlijk zijn: ik ben natuurlijk zelf ook zo’n gelovige met vragen en antwoorden.’

Grote vragen Het is misschien een wat modieuze vraag, maar komen andere religies ook aan bod? Dio van Maaren: ‘Het is geen documentaire waarin we nu eens objectief verschillende religieuze stromingen behandelen. De cur-

16

sus gaat heel nadrukkelijk uit van de Bijbel en dat geldt ook voor de DVD. Wij zijn als gelovigen getrouwd met dat boek! Via de Bijbel leren we God kennen. Hoe dat werkt komt natuurlijk wel aan de orde. Mozes wordt geroepen om het volk Israël te leiden. Waar komt die stem vandaan? Hoe zal hij dat ervaren hebben? En wat zegt dat over ons vermogen om Gods stem te horen? Het is heel boeiend om daar met elkaar over na te denken. Age en ik hebben regelmatig gesteggeld over de uit te spreken teksten. Het moesten woorden van vlees en bloed worden, geen hoogdravende taal. Hij heeft me daar geweldig bij geholpen. Ik herinner me dat ik in die caravan dagenlang had zitten puzzelen op de vraag: waarover gaat het nu éigenlijk in het christelijk geloof? Het stond net op papier toen ineens Age opbelde. Ik leg hem de vraag voor en hij zegt heel eenvoudig: “het gaat God er om dat mensen gelukkig worden”. Zo had ik het dus ook net opgeschreven... Zo zochten we samen steeds naar de essentie, naar kernachtige omschrijvingen.’ Omgekeerd had Age veel steun aan zijn regisseur. ‘Ik kreeg van Dio teksten om als verteller uit te spreken, maar ik ben natuurlijk geen robot. Ik wilde zelf achter die teksten kunnen staan. Op zo’n DVD wil je eerlijk en persoonlijk overkomen. Film is vluchtig, alles moet kort en snel. Als ik inga op de vraag: waarom moest Jezus lijden en sterven?, dan is er geen ruimte voor een breed uitgewerkt en genuanceerd verhaal, maar het mag nooit goedkoop of simplistisch worden. Ik weet nog dat ik op m’n slaapkamer een verteltekst in m’n hoofd zat te stampen en plotseling wist: dit krijg ik straks niet uit m’n mond! Ik heb direct Dio opgebeld en samen kwamen we tot iets beters. Zo zijn er soms op het laatste moment nog wijzigingen aangebracht. Het is een uiterst zorgvuldig proces geweest . We stellen de grote vragen aan de orde in het licht van de Bijbel. En we laten zien: dit is de stand van zaken in de kerk, hier gaan gelovigen over in gesprek, daar liggen de valkuilen en leerpunten van de christelijke traditie. Geen relativisme, ook geen dwang, maar ruimte

Kerkinformatie

Oktober 2007

WAAROVER GAAT DE DVD?

De DVD ‘Ontmoetingen met God. Een basiscursus geloven met bijbelse verhalen’ bevat zeven korte films waarin de kijker kennismaakt met het christelijk geloof. De films gaan over vragen als: Wat is geloven? Wie is de God van de Bijbel? Wat heeft Jezus in zijn leven gezegd en gedaan? Waarom is hij gestorven aan een kruis, en opgestaan? Wat is bidden? Welke spelregels staan er in de Bijbel? Hoe laat je zien wat je gelooft? Wat zegt de Bijbel over leven en dood? Welk visioen houdt je op de been? De films kunnen worden gebruikt als inleiding op een cursusbijeenkomst, maar zijn ook los van de cursus te gebruiken. Bij de DVD is een handreiking met verwerkingsmogelijkheden gevoegd. De DVD is gemaakt door Sync. Creatieve Producties, het bedrijf van Dio van Maaren te Hilversum (script, regie en montage). Opdrachtgever is de Protestantse Kerk in Nederland. Het project is gefinancierd door de Council for World Mission. In november wordt de DVD gepresenteerd aan de generale synode.

vragend voor God. Als een aanmoediging: jij mens, ga er maar mee aan de slag!’

‘Blinddate met God’ Er zijn binnen de Protestantse Kerk verschillende typen geloofscursussen in gebruik om geïnteresseerden nader kennis te laten

Kaart om jongeren uit te nodigen voor de cursusvariant ‘Toppers van geloven’.

maken met het christelijk geloof. Wat maakt de cursus Ontmoetingen met God bijzonder? Hanna van Dorssen: ‘Het sterke is dat de kennismaking via de bijbelse verhalen verloopt. De deelnemer hoort een heel aantal bijbelse verhalen uit zowel het Oude als het Nieuwe Testament. Verhalen die horen bij de kern van het christelijk geloof. Over het vertrouwen van Abraham in de stem die hem riep, over de moed van een profeet als

Handreiking bij de DVD

Ontmoetingen met

God

Een basiscursus geloven met bijbelse verhalen

Jeremia die opkwam voor armen en verdrukten, over Jezus die Gods koninkrijk liet zien in woord en daad. Deze narratieve methode is bepaald niet vrijblijvend, uitgangspunt is dat bijzondere boek. Maar Ontmoetingen met God is geen catechesemethode. De cursus is een hulpmiddel om vanuit de kerk met randkerkelijken of niet-leden in gesprek te gaan over de betekenis van het geloof.’ Dio van Maaren vult aan: ‘Het gaat ons in eerste instantie niet om de kerk, maar om het geloof, om de ontmoeting met een God die persoonlijk is en de ontmoeting met elkaar. De DVD biedt een “blinddate met God”. Het cursusboek en de films geven een aanzet voor die ‘date’, de plaatselijke gemeente werkt het verder uit. Daarom denk ik dat deze cursus geschikt is voor het brede midden van de Protestantse Kerk, maar ook gebruikt zal worden in evangelische gemeenten en bondsgemeenten. De DVD beledigt niemand, maar biedt juist veel aanknopingspunten om in gesprek te gaan.’

‘Missionair, maar niet drammerig’ Voor de DVD is op verschillende locaties gefilmd, zowel in Nederland als in Italië. Met veel creativiteit zijn beelden gezocht om de goede sfeer bij bijbelverhalen op te roepen. De filmmakers vonden het niet noodzakelijk om in Israël zelf te gaan filmen. De zeepier in

17

IJmuiden of een varende boot door een riviersluis blijken ook schitterende en betekenisvolle decors op te leveren. Age Kramer hierover: ‘Beeld en geluid hebben een werking die niet expliciteert. De beelden met de muziek vertellen hun eigen verhaal.‘ Bij elk hoofdstuk uit het cursusboek hoort een film van ongeveer een kwartier. Dio en Age kunnen onderhoudend vertellen over de opnamedagen en het hele avontuur daar om heen. Ze hebben er met heel veel plezier aan gewerkt en dat straalt de reeks ook uit. Wie de films bekijkt raakt onder de indruk van de zeggingskracht en de ernst waarmee bijvoorbeeld de roeping van Abraham of de Stille Week naar Pasen wordt behandeld. De kijker wordt in het verhaal meegenomen, het is onmogelijk om buitenstaander te blijven. De weergave is meditatief en eigentijds, volgt het bijbelverhaal op de voet, maar niet klakkeloos. In de woorden van regisseur Dio van Maaren: ‘Missionair, maar niet drammerig; je mag er je eigen vragen tegenaan gooien!’

BESTELLEN?

De DVD ‘Ontmoetingen 7+1 met God’ kost € 19,90 Basiscursus en is vanaf begin Geloven oktober verkrijgbaar bij uitgeveZeven korte films bij rij Boekencentrum, Ontmoetingen met God Postbus 29, 2700 AA Zoetermeer, tel. (079) 362 82 82, e-mail: info@ boekencentrum.nl. Meer informatie, ook over de andere cursusmaterialen zoals het nieuw verschenen cursusmateriaal voor jongeren Toppers van geloven, zie: www.pkn.nl/7plus1 © 2007 Protestantse Kerk in Nederland Alle rechten voorbehouden

Kerkinformatie

Oktober 2007

EREDIENST

Gert Landman

Dienstboeken beschikbaar op website Sinds de Dienstboeken verschenen (1998 deel I, 2004 deel II) klinkt de vraag naar digitale beschikbaarheid. Kerkgangers die getroffen zijn door een bepaalde formulering, vragen om de tekst. Voorgangers willen zelf knippen en plakken. Dat kan sinds kort.

Aan beide wensen is tegemoetgekomen door de uitgeverij Boekencentrum. In samenwerking met de landelijke Werkgroep Eredienst (opvolger van de Redactie Dienstboek) is de website www.dienstboek.nl gerealiseerd. Elke dienstboektekst kan worden gedownload, om te lezen (PDF) of om te bewerken (Word).

Dienstvoorbereiding Je wilt als predikant een doopdienst voorbereiden? Ga naar dienstboek.nl, klik op Gebruik/Documenten en download de paragrafen Doop van kinderen (Dienstboek II). Vul deze modellen in met de namen. Leg de ‘òf’-teksten aan de ouders voor, of kies als voorganger een variant. De keuzeteksten (andere onderwijzingen en doopgebeden) staan verderop, je moest altijd heen en weer bladeren… Nu kun je ze downloaden en bepaalde keuzeteksten alvast erin plakken. Of je bespreekt met belijdeniscatechisanten of een bruidspaar ‘hun’ dienst. Je legt hun de teksten voor, met de namen er al in. De modellen voor belijdenis en huwelijk zitten immers in je computer.

Gebeden voor thuis

Teksten mogen worden aangepast of gewijzigd (met vermelding ‘naar Db. I / II p. …’). Alleen mogen teksten met een rode achtergrondkleur niet worden gewijzigd, zoals de doopformule en de inzettingswoorden voor het avondmaal. Dat is een kerkelijke beslissing: woorden van Jezus volgens het evangelie, daar moet je van afblijven. En wat al eeuwen aan ambtsdragers wordt gevraagd, dat moet je niet zelf gaan uitvinden. Op drie manieren kunnen de teksten gebruikt worden: gelezen zoals ze er staan; bewerkt of aangepast aan de situatie; of als model voor eigen teksten, waarbij alleen de grondvorm of structuur is gevolgd. Zo is er alle ruimte voor liturgische creativiteit!

Interactief Ook anderen kunnen van deze plaatselijke creativiteit profiteren: a. ga naar Beproeven/Dienstboek I en II, en lever commentaar: die tekst gebruik ik altijd; die nooit (en waarom); en die alinea altijd met de volgende wijziging (tekst opsturen). Dankzij de reacties van gebruikers krijgt de Werkgroep Eredienst een beeld van welke

teksten het goed doen en welke niet; wat iedereen wijzigt en hoe dan. Bruikbare ‘oplossingen’ worden door de Werkgroep op de website geplaatst. b. ga naar ‘Nieuwe teksten’ en stuur het eigen doopgebed of tafelgebed, het gebed bij de opening van de Schrift, het huwelijksformulier of -gebed, enz. in. Wat de Werkgroep geschikt vindt voor breder dan alleen plaatselijk gebruik, komt voor allen beschikbaar.

Levende praktijk Over elke Dienstboek-pagina kunnen vragen gesteld worden (onder Beproeven). Dankzij de interactieve opzet wordt het Dienstboek een ‘open canon’. Er vindt voortdurend een update plaats vanuit de liturgische praktijk. Het voorwoord van Dienstboek deel I besluit met de eredienst in kerk en huis als het kloppende hart van de gemeente van Christus. Daar zal deze website zeker aan bijdragen. Dr. Gert Landman is predikant in De Bilt, lid van de Werkgroep Eredienst en één van de Dienstboekredacteurs.

Ook voor wie teksten wil nalezen is deze website ideaal. Zo worden bijvoorbeeld het gebed van de zondag, het tafelgebed of de nodigingstekst stof voor persoonlijke bezinning thuis. En op veel meer manieren kan het Dienstboek thuis gebruikt worden: voor een ochtend- middag- of avondgebed, als gezin/ huisgemeente of individueel; om te bidden met een zieke; aan tafel; om je kind te zegenen voor die grote reis; om het nieuwe huis niet zonder gebedsritueel te gaan bewonen; of om alvast iets op papier te zetten voor je eigen uitvaartdienst. Alle benodigde teksten zijn op www.dienstboek.nl te vinden.

Voorwaarden Digitale beschikbaarheid is goed, maar de auteursrechten dan? Lees de voorwaarden die vóór het downloaden in beeld komen. De meeste teksten zijn voor liturgisch gebruik vrijgegeven, mits de bron wordt vermeld. Voor grotere oplagen is toestemming van de uitgever nodig, evenals voor vaste liturgieboekjes met een eigen selectie van orden en gebedsteksten.

Elke dienstboektekst kan sinds kort worden gedownload, om te lezen of om te bewerken. (foto: Cees Breunese)

18

Kerkinformatie

BEZINNINGSDAG

Oktober 2007

Nelleke de Jong

Orgaandonatie, van grote donorshow naar bezinningsdag Had u een uitgesproken mening over orgaandonatie ten tijde van BNN’s Grote Donorshow? Voor de uitzending? En erna? Stond u al als donor geregistreerd, of heeft u zich alsnog gemeld? Of … bent u door alle media-aandacht juist gaan twijfelen? Het onderwerp is niet nieuw. Maar op de een of andere manier te gecompliceerd om gemakkelijk onder de aandacht te worden gebracht en te blijven. Dat heeft de meest onconventionele omroep van het Nederlandse medialandschap, BNN, in elk geval bereikt maar haar Grote Donorshow op 1 juni: orgaandonatie prominent op alle voorpagina’s en televisiezenders, tot in het buitenland toe. En daarmee op de agenda van alle Nederlanders. Op de website van het officiële instituut dat de aangemelde donoren registreert (www.donorregister.nl) is het effect te herkennen: ‘Door de grote drukte van de afgelopen tijd kan de verwerking van donorformulieren en beantwoording van (aan)vragen langer duren dan normaal. Onze excuses voor het ongemak. Als u een donorformulier heeft ingevuld, ontvangt u binnen zes weken bericht.’

Gecompliceerd Het onderwerp is niet nieuw. En het onderwerp is gecompliceerd. Het komt meestal pas aan de orde in een situatie die al moeilijk genoeg is, aan het sterfbed. Dat zullen ook pastores ervaren wanneer zij bij die situatie pastoraal betrokken zijn. Betrokkenen en hun nabestaanden zoeken steun en advies en vragen om een duidelijk standpunt. Terwijl de pastor in veel gevallen zelf helemaal geen uitgesproken mening heeft. Hoe kun je orgaandonatie onbevangen ter sprake brengen, als je er voor jezelf niet uit bent en nog veel vragen en twijfels hebt? Laat je het onderwerp dan maar terzijde? Vroeg of laat dringt het zich toch op: donatiefunctionarissen in ziekenhuizen moeten patiënten en hun familie erover aanspreken. Kan en wil de pastor dan ingaan op de vragen van de betrokkenen? Of laat hij of zij deze pastorale zorg liever over aan het medisch personeel?

op 1 oktober a.s. een bezinningsdag. Aan de orde komen vragen als: ik bemerk bij mijzelf een zekere weerstand om mij als pastor in orgaandonatie te verdiepen, hoe kan ik die overwinnen? Welke ethische overwegingen spelen rond orgaandonatie? Welke medisch-technische aspecten zijn voor mij van belang om te kennen? Er zal een praktijkverhaal uit het pastoraat worden gepresenteerd en het werkmateriaal voor in de gemeente zal worden gepresenteerd. De dag staat onder leiding van Harm Dane, studiesecretaris van het bezinningscentrum. Er zijn sprekers uit verschillende disciplines: mevrouw Bea Mulder (gemeentead-

viseur v/h PDC Overijssel–Flevoland, nu gemeenteadviseur zuid-oost), mevrouw dr. Lieke Werkman (docent ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit) en Mariëtte Lagas & André Broeks (donatiefunctionarissen van de Isala klinieken, Zwolle).

Onbevangen en neutraal Doel van de dag is om de vaardigheid te vergroten om in het pastoraat orgaandonatie onbevangen aan de orde te stellen. Het zal duidelijk worden dat dat óók mogelijk is zonder dat je daar zelf een uitgesproken mening over hebt.

WIE SNEL IS KAN NOG MEEDOEN

Bezinningsdag In 2006 heeft het Protestants Dienstencentrum Overijssel-Flevoland materiaal ontwikkeld dat voor pastores die orgaandonatie in de plaatselijke gemeente aan de orde willen stellen, zeer behulpzaam kan zijn. Op grond van de ervaringen die inmiddels met dat materiaal zijn opgedaan organiseert het Bezinningscentrum van de Protestantse Kerk

Wat: Bezinningsdag over orgaandonatie Voor wie: Predikanten, pastores, kerkelijk werkers, studenten, gemeenteadviseurs Waar: Conferentiecentrum Hydepark, Doorn Wanneer: maandag 1 oktober 2007 Kosten: € 20,- (inclusief lunch) Informatie: [email protected]; tel. (0343) 52 42 50 Aanmelding via: www.pthu.nl > cursussen en diensten > postacademisch onderwijs > aanmeldingsformulier

19

Kerkinformatie

Oktober 2007

SAMEN KERK

Henk Frans Jan Rozemond Gosseling

Contacten met migrantenkerken

Een vreemd bekend gezicht In veel plaatsen wordt gewerkt aan contacten met migrantenkerken. Door het kerkgebouw te verhuren aan een migrantenkerk, door een bezoek aan een dienst of door een conferentie over het thema. In de visienota’s van de Protestantse Kerk worden deze contacten aangemoedigd. Het is hoog tijd dat uit die contacten echte samenwerking gaat groeien. De gevestigde kerk in Nederland wordt een kleine minderheid, zo lezen we keer op keer in toekomstverkenningen. Voor de migrantenkerken daarentegen ziet de toekomst er zonnig uit: deze kerken zullen over tien jaar alleen al in Amsterdam zo’n 20.000 – relatief jonge leden tellen. Tegen die tijd een veelvoud van het aantal protestanten in de hoofstad. Veel christenen uit gevestigde kerken hebben al kennisgemaakt met migrantenkerken, bijvoorbeeld door mee te gaan op excursie door de Bijlmer waar veel migrantenkerken zijn. Ze waren onder de indruk van de volle kerken met swingende diensten en bevlogen voorgangers.

SWINGEND EN DIACONAAL

Ons land telt ongeveer duizend migrantenkerken, die zijn gesticht door nieuwkomers uit Afrika, Azie en Zuid-Amerika, het Midden Oosten en OostEuropa. Deze zitten vooral in de grote steden, zoals in Amsterdam Zuidoost. Daar groeit en bloeit de kerk. Wat is het geheim van deze kerken? Het is niet alleen een heftig geloofsverlangen dat maakt dat de kerken vol zitten. Ook speelt een rol dat de kerk voor migranten een sociaal referentiekader biedt. En dat heb je als migrant hard nodig. De kerk zorgt voor een gemeenschap van mensen die eenzelfde achtergrond hebben, een gedeelde migratie-ervaring. Het houdt de herinnering aan het land van herkomst levend. Leden hebben vaak dezelfde dagelijkse zorgen. De kerken bieden praktische ondersteuning als het gaat om werk, woning, geld en medische zorg. De zondagse eredienst duurt een paar uur, er is soms swingende muziek, een rijke liturgie en een bevlogen preek. Aan het einde zit de collectezak bomvol. Maar ook op doordeweekse dagen gonst het van de activiteiten. Huiswerkbegeleiding, mannengroepen, vrouwengroepen, maatschappelijk werk. Maar ook muziekochtenden en fitnesstrainingen, of een cursus ‘hoe zet je een eigen bedrijf op’. Deze kerken hebben niet alleen het geestelijk welzijn van hun leden op het oog, maar ook het materiele en fysieke welzijn. En dat van de hele wijk.

Moment van gebed tijdens het gospelfestival Sing4life, dat het Kerkhuis onlangs organiseerde in samenwerking met migrantenkerken. (foto: Karien Spronk)

Dialoog en oecumene Dergelijke contacten zijn een begin, van belang voor de broodnodige dialoog met mensen van een andere etnische achtergrond en denominatie. Van belang ook voor nieuwe wegen in de oecumene; in een recente notitie van de synode worden migrantenkerken expliciet genoemd. Niet alleen kerkelijk, ook maatschappelijk gezien zijn

een fitnessclub voor de buurt. Voor de leden (en met name nieuwkomers) zijn deze kerken een wegwijzer naar werk, huisvesting en medische zorg. De pastores zijn een vraagbaak voor van alles en nog wat, en de leden vormen onderling een vangnet. Van belang in een samenleving waarin zorg voor elkaar, vrijwilligerswerk en mantelzorg aan een revival bezig zijn. Denk bijvoorbeeld

‘…Wat moeten we eigenlijk met de ’achterhaalde’ geloofsopvattingen van migrantenchristenen?’ contacten met migrantenkerken van belang. Migrantenkerken vormen namelijk bij uitstek een sociaal netwerk. Het kerk-zijn beperkt zich niet tot een uurtje op zondag, maar uit zich in een actieve gemeenschap op elke dag van de week. Met huiswerkbegeleiding voor jongeren, muziekgroepen, of

20

aan de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Dat de contacten met migrantenkerken belangrijk zijn, daarover is iedereen het eens. Maar over de reikwijdte ervan lopen de meningen uiteen. Na een excursie langs

Kerkinformatie

migrantenkerken in de Bijlmer vragen we de deelnemers: hoe gaan jullie hiermee verder? Wat moeten, kunnen en willen we met de migrantenkerken in ons land? Zo enthousiast als men was over de kennismaking, zo aarzelend zijn de deelnemers over mogelijke samenwerking. Wat moeten we eigenlijjk met de ’achterhaalde’ geloofsopvattingen van migrantenchristenen? Met de letterlijke bijbelinterpretatie? De overtuiging dat God op alle problemen het antwoord is (‘God will provide’). En met de andere normen en waarden. Een bezoek aan een kerk, accoord, maar samenwerking? Migrantenchristenen hebben ‘Een vreemd bekend gezicht’, zoals de titel van een conferentie begin dit jaar luidde.

Samenwerken op praktisch-diaconaal gebied Daarom blijft het vaak bij een excursie hier of een conferentie daar. En dat is jammer, want de toekomst van de Protestantse Kerk

Leden van de fitnessclub van de Maranatha Victory gemeente (foto: Annewieke Vroom)

is erbij gebaat om aansluiting te zoeken bij dit vitale segment van de kerk. Liever dan de belemmeringen uit te vergroten pleit ik dan ook voor een intensivering van de contacten met migrantenkerken. Mijns inziens kan je het beste beginnen op praktisch niveau: Zet samen een diaconale activiteit op. Laat zien hoe je als protestantse gemeenschap het kerkzijn invult. Leer van migranten hoe je jongeren bij de kerk houdt door eens te gaan kijken bij een jongerenactiviteit. Ga een slag dieper met intercultureel bijbellezen of samen zingen. Nodig een pastor en

Oktober 2007

Gospelfestival Sing4life, georganiseerd door het Kerkhuis in Amsterdam Zuid-oost in samenwerking met migrantenkerken. (foto: Karien Spronk)

een koor uit in je dienst. Of ga zelf als protestants pastor op bezoek bij een migrantenkerk – en wees erop voorbereid dat je gevraagd wordt de gemeente toe te spreken en een luid applaus krijgt. Tientallen mogelijkheden zijn er. Als medewerkers van het Kerkhuis in de Amsterdamse Bijlmer hebben we er ervaring mee, want contacten met migrantenkerken zijn onze core business. In dit stadsdeel zijn tientallen migantenkerken (niet alleen daar overigens, migrantenkerken zitten verspreid door het hele land). Sinds de start in 2004 hebben we een schat aan kennis en ervaring opgebouwd. Graag delen we onze kennis met andere geinteresseerden, over de praktische manieren van contacten met migrantenkerken en over interculturele communicatie. We ontwikkelen momenteel een training voor kerkelijk werkers en pastores.

‘De revival begint in de Bijlmer’ Gevestigde kerken en kerken van nieuwkomers staan samen voor de opdracht om kerk van de toekomst vorm te geven. Als je begint met samenwerking op praktisch/ diaconaal niveau komen al doende de diepere vragen aan bod. Dan kom je ook meer te weten over de kracht van het geloof van vele migrantenchristenen, die ons een spiegel voorhoudt. Van de visie op het christenzijn in een samenleving die steeds meer van

21

God los lijkt te zijn. Als we ons daardoor laten bevragen dan groeien we ook zelf. Voorwaarde is dat we over en weer respect ontwikkelen voor de diversiteit in geloofsbeleving. Mensen in gevestigde kerken moeten de gedachte loslaten dat het allemaal fundamentalisten zijn. Tegelijk mogen wij van migranten-christenen verwachten dat ze ons als gevestigde kerken respecteren als broeders en zusters in plaats van als bekeringsobjecten. Dan zullen zowel in gevestigde kerken als in migrantenkerken mensen opstaan die voortrekkers willen zijn van dit proces. Zoals een migrantenpastor die zei: ‘De revival begint in de Bijlmer!’ Als die contacten duurzaam worden en waar mogelijk tot samenwerking leiden dan maakt de Protestantse Kerk in Nederland straks volop deel uit van een vitale kerkelijke gemeenschap met alle ruimte voor diverse geloofstradities en –belevingen, waarin christenen uit verschillende culturen zich thuis voelen. Henk-Jan Gosseling is projectleider van het Kerkhuis in Amsterdam Zuidoost. MEER WETEN?

Over de activiteiten van het Kerkhuis zie: www.kerkhuis.nl en www.diaconie.org Over de migrantenkerken: www.skinkerken.nl

Kerkinformatie

Oktober 2007

ZO ZIJN WE KERK

Ad van Oost

Instituut op damesfiets geeft aanzet tot oecumenische toenadering

Raad van Kerken in Roosendaal floreert Marjan Hendrika Lolkema-van Vuuren beschrijft in haar boek Schoolreis naar nu een tocht door de geschiedenis van het protestants christelijk onderwijs te Roosendaal. Het boek geeft tevens een beeld van het leven van de kleine protestantse gemeenschap vanaf 1611. Haar man, ds. Wim Lolkema, is sinds 1996 predikant van de Protestantse Gemeente Roosendaal. Enthousiast vertellen Marjan en Wim over het reilen en zeilen van de protestanten in katholiek Roosendaal. In 1611 stichtten de Roosendalers hun eigen Nederduitse Gereformeerde Kerk. Hier begint het boek Schoolreis naar nu, waarin Marjan H. Lolkema-van Vuuren de lezer meeneemt op een boeiende tocht van vier eeuwen langs kerken en scholen in een sterk veranderende samenleving.

Protestants onderwijs De schoolreis start in de tijd dat de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in opstand is tegen de Spaanse overheersing. De Generaliteitslanden, waartoe het grootste deel van Staats-Brabant behoort, worden bestuurd door de protestants gerichte Staten-Generaal. Alle scholen zijn verplicht verbonden aan de Nederduits Gereformeerde Kerk, een kerk die vanaf 1816 de Nederlandse Hervormde Kerk genoemd wordt. Het openlijk uitoefenen van de katholieke godsdienst is verboden, ook al is in Brabant bijna iedereen katholiek. Op school mogen alleen protestantse onderwijzers, betaald en benoemd door de Staat, les geven. De school wordt gebruikt om de Brabantse bevolking te bekeren tot het protestantisme.

Van eenheid naar verdeeldheid Door de komst van de Fransen in 1795 komt aan de eeuwenlange overheersing door de protestanten een einde. Kerk en staat worden gescheiden. De mogelijkheden om vanuit eigen overtuiging een school op te richten worden vergroot. De Rooms-Katholieke

Kerk organiseert zich op de nieuwe situatie en groeit in de loop van de negentiende eeuw uit tot een eenheid. De Nederlandse Hervormde Kerk maakt een tegengestelde ontwikkeling door. Als reactie op de Verlichting en de groeiende vrijzinnigheid komen confessionele groepen buiten deze kerk te staan: in 1834 door de Afscheiding en in 1886 via de Doleantie. Confessionelen die de Nederlandse Hervormde Kerk van binnenuit willen hervormen, verenigen zich in de Inwendige Zending. De landelijke ontwikkelingen gaan niet aan Roosendaal voorbij. Horen de Roosendaalse protestanten aan het begin van de negentiende eeuw allemaal tot één kerkgenootschap, honderd jaar later zijn ze verdeeld over drie verschillende gemeenten.

Protestantse Gemeente te Roosendaal De volgelingen van de Afscheiding en de Doleantie vormen onder leiding van dr. Abraham Kuyper in 1892 een nieuw kerkelijk verband: de Gereformeerde Kerken in Nederland. In 1941 wordt de Gereformeerde Kerk in Roosendaal na vele jaren een zelfstandige kerkgemeenschap met een eigen kerkelijk leven en een eigen predikant. Naast de hervormde en de gereformeerde gemeenschap in Roosendaal vormt zich in 1976 een evangelische gemeenschap. Deze groep zoekt aansluiting bij een van de protestantse kerken, maar ze wordt aangemoedigd zelfstandig door te gaan. Bij eventuele samenwerking worden problemen verwacht op het gebied van onder andere de doop. De Evangelische Gemeenschap Roosendaal groeit in dertig jaar uit tot een actieve gemeenschap van ruim vierhonderd leden.

Ds. Wim Lolkema en Marjan H. Lolkema-van Vuuren (foto: Maike Lolkema)

22

Met het Samen-op-Wegproces wordt in Roosendaal in januari 1997 serieus een start gemaakt. Per 31 mei 2005 is de Protestantse Gemeente te Roosendaal (PGR) een feit.

Oprichting hervormde school Temidden van kerkelijke twisten wordt in 1906 de Vereniging tot bevordering van Hervormd schoolonderwijs in de provinciën Noord-Brabant en Limburg opgericht. Deze vereniging is de voorloper van de huidige Vereniging voor Protestants Christelijk Onderwijs (VPCO). Het zijn de leden van de Roosendaalse vriendenkring van de Inwendige Zending die in 1906 het initiatief nemen tot de oprichting van de Nederlandse Hervormde School in Roosendaal. Samenwerking met de in die tijd vrijzinnig hervormde kerkenraad wordt niet gezocht. De school aan de Emmastraat 96 wordt op 30 april 1907 geopend, ‘’s namiddags ten twee ure stadstijd’. De kerkenraad van de Hervormde Gemeente wordt uitgenodigd de opening bij te wonen. Het antwoord daarop spreekt voor zich: ‘Tevens zien wij ook niet in, dat het wenschelijk is zich te doen vertegenwoordigen waar uw bestuur bij ’t besluit tot oprichting en bij de totstandbrenging van de school gemeend heeft, alles buiten den kerkeraad om te moeten doen. ’t Doet den kerkeraad leed, dat zij meent in deze niet anders te mogen handelen, en dit u te moeten berichten.’

Kruiskerk In 2003 verbouwen de hervormden en gereformeerden samen de voormalig katholieke Heilig Kruiskerk tot een moderne plaats van samenkomst voor de kerkdiensten en het kerkelijk leven van de protestantse gemeente. De bisschop is blij dat het gebouw aan het Sint Lucasplein zijn functie als kerkgebouw behoudt. De naam van het kerkgebouw wordt voor de herkenbaarheid en continuïteit voor een deel gehandhaafd: de Kruiskerk. De gereformeerde kerk is verkocht aan een woningstichting en zal worden gesloopt voor appartementenbouw. Het hervormde kerkgebouw, een Waterstaatkerkje dat onder Monumentenzorg valt, is onder ketting-

Kerkinformatie

Oktober 2007

beding verkocht aan een horeca-onderneming, die er een mooie sfeervolle uitgaansgelegenheid van maakt.

Kruisbestuiving Meneer d’n deken H. van Mierlo is in de jaren vijftig in katholiek Roosendaal een man van groot gezag. Op zijn damesfiets houdt hij - in toga, bolhoed op - de gang van zaken nauwlettend in de gaten. Hij laat de plaatselijke protestanten weinig ruimte. Het instituut op een damesfiets ijvert voor de rooms-katholieke moederkerk. En dan gebeurt het. Deken H. van Mierlo roept in 1956 alle Roosendaalse kerken op om mee te lopen in de stille tocht als protest tegen de Russische inval in Hongarije. Want hier gaat het om gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor de wereld. De tienduizend mensen op De Markt horen ‘het massale Credo, Ik geloof, een belijdenis die een protest inhoudt tegen het bruut geweld en de onmenselijkheid in die landen, waar het geloof wordt onderdrukt (…) Roosendaal trok biddend door de haast verlaten straten, directeur naast arbeider, katholiek naast protestant, ouden en jongen, en men bad. (…) In deze stille avonduren had het Geloof een blok gevormd tegen het godloos communisme,’ schreef Brabants Nieuwsblad 7 november 1956. De oproep van deken Van Mierlo is een eerste aanzet tot toenadering tussen de katholieken en protestanten in Roosendaal. Na een lange periode van grote tegenstellingen vindt men elkaar eind jaren zestig in de plaatselijke Raad van Kerken.

Oecumene Wim Lolkema, voorzitter van de Raad van Kerken in Roosendaal: ‘We kunnen het als protestanten en katholieken goed met elkaar vinden. Vrijwel al het vormings- en toerustingswerk is oecumenisch van opzet. Katholieken doen mee aan ons V&T-werk, zelfs kloosterzusters. Anderzijds doen er protestanten mee aan katholieke V&T-activiteiten. De oecumenische commissie Spirit in Roosendaal, zorgt voor oecumenisch élan op dit gebied. We houden twee keer per jaar een oecumenische viering van Schrift en Tafel. Dat kan allemaal in een van de parochies. Daarvoor zijn er jarenlang oecumenische diensten in de Kapel Mariagaard geweest, opgezet voor gemengd gehuwden. Op jaarbasis zes oecumenische vieringen van Schrift en Tafel, waarvoor bisschop Ernst speciaal toestemming had gegeven. De vieringen in Mariagaard zijn stopgezet toen bleek dat de doelgroep niet meer werd bereikt. Vooral ouderen bezochten de vieringen. Sinds enkele jaren houden we twee keer per jaar een oecumenische viering, in

De kleuters van de protestantse bewaarschool in Roosendaal, omstreeks 1905. (Fotocollectie Sjoukje Driesprong-van der Molen)

de parochiekerk of in onze kerk, gewoon op zondagmorgen, prime time.’

Ontdekkingsreis Marjan Lolkema lardeert haar boek met prachtige foto’s van vroeger en verhalen van oud-leerlingen en –onderwijzers. Uniek zijn het verhaal en de foto’s van de Roosendaalse vriendenkring van de Inwendige Zending en hun bewaarschool uit 1897 – tot op heden onbekend. Marjan was helemaal niet van plan een boek te schrijven: ‘Ik zat zo’n twee maanden in het bestuur van de Vereniging voor Protestants Christelijk Onderwijs (VPCO), toen op 14 december 2004 een brief van het Roosendaalse Gemeentearchief binnenkwam. In 1998 had de VPCO haar archief bij het Gemeentearchief gedeponeerd. Het archief van de vereniging was geïnventariseerd en van de elf meter stond bijna de helft klaar ter vernietiging. Of het bestuur van de VPCO interesse in deze stukken had. Het bestuur zag het als een persoonlijke actie van mij dat ik de stukken wilde inzien voordat het materiaal eventueel zou worden weggegooid. Ik ben een dag na de melding met de auto naar het Gemeentearchief gegaan. De vraag die me dreef was: Waarom is er in 1907 zo’n protestantse schoolvereniging ontstaan in het katholieke Zuiden? Ik vond het leuk, boeiend om dingen te lezen en me een beeld te vormen. Uit die puur persoonlijke interesse ben ik gaan zoeken. Iedere keer als we een bestuursvergadering hadden, vertelde ik enthousiast “moet je horen wat ik nou weer heb gevonden”. Dan kreeg ik vijf minuten om te ratelen. Schooldirecteur Teun Dekker heeft mij gestimuleerd om al wat ik verzameld en geordend had in boekvorm uit te brengen.’

23

Van huis uit Marjan heeft geen geschiedenis gestudeerd en komt niet uit het onderwijs. Ze is fysiotherapeute en werkt parttime op een dagverblijf voor meervoudig complex gehandicapte kinderen. ‘Ik heb altijd dingen aangepakt die me interesseren en ga het onbekende niet uit de weg. Ik heb het boek kunnen schrijven met wat ik van huis heb meegekregen: grondigheid van mijn vader en historische interesse van mijn moeder.’ Door haar huwelijk met Wim Lolkema heeft die interesse een extra impuls gekregen. Zij is vernoemd naar haar vader Jan Hendrik en hecht eraan dat de H. van Hendrika en de naam Van Vuuren in het boek staan vermeld. Iedereen draagt zijn eigen geschiedenis. Ad van Oost is redacteur van Kerkinformatie.

MEER WETEN?

Boek bestellen Het boek ‘Schoolreis naar nu. Een tocht door de geschiedenis van het protestants christelijk onderwijs te Roosendaal’ is te bestellen via [email protected] of tel. (0165) 56 70 12. Het boek telt 160 pagina’s en kost € 12,95 + eventuele verzendkosten. Vermeld bij de bestelling uw adres, telefoonnummer en e-mailadres en de wijze waarop u het boek wilt ontvangen (ophalen in Roosendaal of verzending). Spreekbeurt Marjan Lolkema is bereid op een gemeenteavond of regionale bijeenkomst te vertellen over haar zoektocht in de geschiedenis. Haar e-mailadres voor het maken van een afspraak is: [email protected].

Kerkinformatie

BERICHTEN

Oktober 2007

Landelijke Ontmoetingsdag Kerken met Stip De projectgroep Kerken met Stip, onderdeel van het katholiek en protestants justitiepastoraat, belegt op 6 november 2007 voor het eerst een Landdag van Kerken met Stip. Het belooft een dag te worden van uitwisseling van ervaringen, impulsen over en weer, gezamenlijke viering en een lunch. Plaats van samenkomst: Baptistenkerk Silo,

Herenstraat 34-36, Utrecht. Alle kerken met stip (gearriveerd of in wording) ontvangen tijdig een uitnodiging met programma. Informatie: www.kerkenmetstip.nl, een site om justitiepastores, ex-gedetineerden en geloofsgemeenschappen sneller en doelgerichter op elkaars pad te brengen.

Help een kind met maar 15 cent per dag In oktober ontvangen de deelnemende diaconieën materialen om komend najaar de actie ‘Help een kind met maar 15ct per dag’ in de kerken te kunnen voeren. In het actiepakket zitten dit jaar als blikvangers: als collecteschalen en wielklemmen. Hiermee kunt u de gemeenteleden de kerkgangers attenderen op het uitdelen van de 15 cent actiemunten, die als formulieren

voor een éénmalige gift of een doorlopende bijdrage kunnen worden gebruikt. Rond Wereldvoedseldag op15 oktober vragen Kerk in Actie en ICCO via de regionale radio en in de pers extra aandacht voor het tekort aan voedsel in veel landen van de Derde Wereld. Eind augustus ontvingen de diaconieën het informatie pakket over de projecten van

Kerk in Actie en ICCO voor voedsel, schoon water en onderwijs in deze landen. Ook kunnen diakenen deelnemen aan trainingsavonden voor deze actie tijdens welke projecten voor voedsel, schoon water en onderwijs inhoudelijk worden toegelicht. Meer informatie op www.kerkinactie.nl of www.15cent.nl > voor de kerken.

Veertigdagentijd 2008: Vergeten worden is ook een ramp In de veertigdagentijd 2008 besteden Kerk in Actie en ICCO aandacht aan rampen, die in de loop der tijd in de vergetelheid zijn geraakt. Miljoenen mensen lijden nog iedere dag onder de gevolgen van een ramp die hen ooit trof. De veertigdagentijd is van oudsher een periode van inkeer en bezinning. Het is een goed moment om opnieuw bij deze mensen stil te staan. Want mensen mogen nooit vergeten worden. Volgens het oecumenisch rooster voor de veertigdagentijd 2008 lezen wij teksten uit het Bijbelboek Nehemia. Hierin staat het omzien naar kwetsbare mensen centraal. Bijvoorbeeld Nehemia 8: 10-12: “Maak een

feestmaal klaar met lekker eten en drinken, en deel ervan uit aan wie niets heeft, want deze dag is gewijd aan onze Heer. (…) Toen ging iedereen eten en drinken. Ze deelden alles met elkaar en maakten er een groot en vrolijk feest van. Ze hadden begrepen wat hun was verteld.” Dit jaar bestaat het campagnemateriaal uit een campagnekrant, liturgiekrant, een handreiking rondom het thema, posters, DVD’s en uiteraard materialen die de collectes ondersteunen. Nieuw is dit jaar het zogenoemde bemoedigingsboek. Hierin kunnen gemeenteleden een bemoedigende tekst, een bede of wens voor de

naaste in nood schrijven. Bezoekers van uw kerk kunnen door het boek bladeren als zij behoefte hebben aan een bemoedigend woord. Het is de bedoeling dat het bemoedigingsboek ook na de veertigdagentijd een vaste plek krijgt in uw kerk. Ook kunt u de teksten op de website van uw plaatselijke gemeente plaatsen. De website van Kerk in Actie voor de veertigdagentijdcampagne gaat 1 oktober online en de regionale voorlichtingsavonden starten 5 november. Meer informatie vindt vanaf 1 oktober op www.kerkinactie. nl/40dagentijd2008

GZB-informatieblad Alle Volken vernieuwd! Het informatieblad van de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) is vernieuwd. Elk nummer heeft voortaan een thema. Het thema van het eerste vernieuwde nummer (september) is ‘Midden Oosten: christenen op de tweede rang’. Nieuw is ook dat vanaf nu de Projectenkrant in Alle Volken is geïntegreerd. De GZB stuurde deze krant, met daarin een selectie van projecten, drie keer per jaar naar zendingscommissies en andere betrokkenen. Zij ontvangen voortaan Alle Volken, met daarin een speciaal projectenkatern. Alle Volken heeft ook een aantal nieuwe rubrieken. In ‘Het (on)gewone leven van…’ komen minder bekende kanten van zendingswerk aan de orde, in ‘U maakt het verschil’ wordt verteld wat er met het geld van donateurs voor een project is gebeurd

Informatieblad van de GZB | jaargang 100 • nummer 3 • september 2007

Alle Volken

Nieuw:

rant Projectenk n! in Alle Volke

Midden-Oosten: christenen op de tweede rang Nergens vrijheid voor christenen in het Midden-Oosten Theologische opleiding verboden voor moslims GZBlog familie Segers: Afscheid van Egypte En verder: Teleurstellingen in het zendingswerk

24

en in ‘Even voorstellen…’ staat een GZBbetrokkene in de schijnwerper. Nieuwe rubrieken in samenhang met de website zijn ‘GZBlog’: een internetdagboek van een zendingswerker en ‘Zeg nou zelf…’: een stelling waarop lezers via www. gzb.nl kunnen reageren. Alle Volken verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 43.500 en is gratis voor GZB-leden.

Kerkinformatie

Oktober 2007

OIKOKREDIET

Huub Lems

Investeren in Zuid Afrika Wie in de jaren tachtig propageerde dat investeren in Zuid Afrika een goede zaak was, vond meteen een flink deel van de kerkleden - de synode incluis - tegenover zich. Omdat bedrijven als Philips en Koninklijke Olie doorgingen met Zuid-Afrikaanse investeringen, daarmee het apartheidssysteem in stand houdend, riepen de synoden en de zendingsorganen de kerken op deze bedrijven uit de portefeuille te weren. Voor het kerkelijke pensioenfonds was het toen een brug te ver. Hoe anders verloopt de discussie nu!

De Zuid-Afrikaanse geschiedenis heeft sindsdien een wending ten goede genomen. Mandela kwam na 27 jaar (Robbeneiland) gevangenschap vrij en gaf met De Klerk leiding aan het proces van afschaffing van het apartheidsregiem. Ze kregen er gezamenlijk, zeer terecht de Nobelprijs voor De Vrede voor. De waarheidscommissie o.l.v. Nobelprijswinnaar Desmond Tutu legde de mensenrechtenschendingen bloot. Niet wraakgericht maar verzoeningsgericht. Een proces dat alom waardering oogst. Het is slechts een van de stappen die het land toekomstgericht zet. Maar de weg is nog lang; vol met voetangels en klemmen.

Armoede het grote probleem Eén op de zes Zuid-Afrikanen leeft onder de armoedegrens en verdient minder dan één dollar per dag. Het betreft bijna uitsluitend de zwarte bevolking. Ondanks een gunstige economische ontwikkeling, merkt de zwarte onderkant van de maatschappij hier maar bitter weinig van: de toenemende welvaart druppelt niet door naar de armste groepen. Iets anders moet de ongeveer 7,5 miljoen armen er bovenop helpen. Investeren in Zuid Afrika alleen is niet voldoende. Er moet gezocht worden naar investeren in de armen. Dat valt niet mee, maar het kan wel.

Soweto Soweto (South Western Townships) is het grootste zwarte township en ligt tegen Johannesburg aan. Tijdens de apartheid mochten zwarte Zuid-Afrikanen uitsluitend daar wonen. Er wonen nu zeker vijf miljoen mensen; een megastad op zich, met wijken met elk een eigen karakter. De Oikocredit jaarvergadering bracht ons in Orlando, al gesticht in 1931. De eerste bewoners was toegezegd dat de woningen na dertig jaar hun eigendom zouden worden. Dit gebeurde tijdens het apartheidsregime dus niet. Ook nu is de grond nog altijd van de regering. Orlando is duidelijk een langer bestaand township met een infrastructuur van straten, pleintjes, scholen en winkeltjes. De economische welstand is af te lezen aan het uiterlijk van de huizen of huisjes. Op vrijwel

Blue Dot Housing helpt huiseigenaren financieel zodat zij de huurkrotjes door stenen bouwsels kunnen vervangen. (foto Huub Lems).

alle erven zie je de golfijzeren bouwsels. Vaak slechts drie bij drie meter, gehuurd door meerdere mensen die maandelijks 100 Rand (10 euro) betalen. Er is, door de sterke trek van het door armoede geteisterde platteland, een schreeuwend tekort aan woonruimte. Dit blijkt de praktijkoplossing.

Lenen voor woningverbetering De situatie van vier tot acht huurkrotjes per erf is vaak slecht. Te veel mensen op een te kleine plek zonder goed sanitair. Blue Dot Housing doet hier iets aan. Zij biedt huiseigenaren een lening om de huurkrotjes door stenen bouwsels te vervangen. Ruimer en met beter sanitair. De verbeterde ‘shack’s’ zijn erg gewild ook tegen vervijfvoudigde huur. Er is groot tekort aan redelijke woonruimte. Met de gestegen inkomsten is aflossing in vijf jaar mogelijk. Het huis wordt meer waard. Het eigenaarvoordeel is veel groter. Een bewerkelijke vorm van leningverstrekking: veel voorlichting is nodig en maandelijkse ophalen van aflossingen. Maar maatwerk loont!

25

Investeren in de armen Een goed voorbeeld van investeren in de arme bevolking. Creativiteit in lenen loont. Ook voor kleine roulerende woningverbeteringleningen. Of microkrediet. Soweto: druppels op een gloeiende plaat maar ook sprankjes van hoop. Mogelijk omdat mensen in andere (arme) mensen durven geloven. Ook lenen is een ‘geloofszaak’. Investeren op deze wijze in Zuid-Afrika loont.

MEER WETEN?

Gemeenten en diaconieën kunnen via de Protestantse Kerk in Nederland deelnemen in Oikocredit. Belt u met mevrouw N. Smaal (030) 880 16 07. Gemeenteleden/ particulieren kunnen via het Oikocredit Nederland Fonds (ONF) deelnemen. Belt u met Oikocredit Nederland (030) 234 10 69. Zie ook de website: www.oikocreditnederlandfonds.nl

Kerkinformatie

CURSUSSEN PASTORAAT

Oktober 2007

pastores. In deze cursus worden de kennis en vaardigheden aangereikt waarmee men leert pastorale gesprekken bewuster te voeren en sneller en beter tot de kern te komen. Daardoor kunt kunnen pastores niet alleen zelf meer ruimte scheppen voor

echt contact en spiritualiteit, maar ook vrijwilligers in het pastoraat toerusten voor deze taak. Informatie en/of aanmelding: www.mennorode.nl/trainingen-bezinning of bellen met (0577) 49 81 11.

Cursus over het pastorale gesprek Op 28 en 29 oktober wordt bij Mennorode in Elspeet de cursus Tot de kern komen; de kunst van het pastorale gesprek gegeven. De cursus staat onder leiding van drs. Johan Smit. Het is een praktische training voor predikanten en andere professionele

Cursus Pastoraal Agogische Vaardigheden Pastoraat is ingewikkeld geworden. Pastoraat is tegenwoordig méér dan het spreken met mensen over het geloof en het bemoedigen en vertroosten vanuit de Bijbel. Als pastor kom je in de meest ingewikkelde situaties terecht, ontmoet je enorm veel problemen en krijg je vragen waarop antwoorden vrijwel onmogelijk blijken. Pastoraat lijkt hulpverlening te worden. Om mensen te steunen die in het pastoraat werken start het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie de cursus Pastoraal Agogische Vaardigheden. Het hoofddoel van de cursus is het aanleren, uitbouwen en verfijnen van pastorale vaardigheden. In groepsverband worden noodzakelijke pastoraal agogische vaardigheden getraind. Daarnaast krijgen de cursisten inzicht in diverse vormen van

pastoraat en in de diversiteit aan pastorale problematiek. In de cursus wordt ook onderscheid gemaakt tussen pastoraat en hulpverlening. De cursus Pastoraal Agogische Vaardigheden is bedoeld voor mensen die beroeps- of ambtshalve of vrijwillig werkzaam zijn in het pastoraat of in vergelijkbare vormen van hulpverlening en daarin reeds ervaring hebben opgedaan. Te denken valt aan predikanten, pastorale medewerkers en meer ervaren vrijwilligers in het pastoraat. Om deel te kunnen nemen dienen de cursisten voldoende vermogen en bereidheid te hebben tot leren, denken en functioneren op minimaal HBO-niveau en zij moeten ervaring hebben met pastorale begeleiding. Het cursus programma bestaat uit acht

vrijdagen van 9.30-16.00 uur. De eerste bijeenkomst is gepland op vrijdag 5 oktober 2007, vervolgens is er eens in de twee weken op vrijdag een cursusdag. Het grootste gedeelte van de cursus bestaat uit een basisprogramma waarna er drie dagen specifiek ingevuld kunnen worden met keuzemodulen. De cursus wordt afgesloten met het maken van een werkstuk. Indien dit werkstuk voldoende wordt beoordeeld en men 80% van het aantal lessen heeft gevolgd, ontvangen de deelnemers een Post-HBO diploma. In alle andere gevallen ontvangen ze een bewijs van deelname. Voor deelname aan de cursus betaalt een cursist € 825,00, inclusief materiaal, lunch en koffie/thee.

Missie-Zendingskalender 2008 ‘Vrouwen in het licht’ is het thema van de Missie-Zendingskalender 2008. Dit thema is uitgewerkt door de Ugandese schilder en glazenier Mathias Muwonge Kyazze. Hij vervaardigde een serie schilderingen over het leven van de vrouw in het Bagandavolk, waarbij haar visie op het leven, haar dromen en idealen uitgangspunt vormden. In de meeste kerken wordt de kalender voor € 6,50 te koop aangeboden via de zendingscommissie of ZWO-groep. U kunt ook een exemplaar bestellen via de webwinkel van Kerk in Actie, www.kerkinactie.nl. Inclusief verzendkosten is de prijs dan € 8,-.

Klinisch Pastorale Vorming Centrum Zon en Schild 2007-2008 De cursussen Klinisch Pastorale Vorming (KPV) in Zon en Schild te Amersfoort staan open voor aanmeldingen. Er zijn jaarlijks twee KPV’s in twee varianten van 31 maart tot 4 juli 2008 met een terugkomweek in het jaar daarna. De andere KPV begint op 18 augustus tot 26 september 2008 en kent twee vervolgblokken in het jaar daarna van drie weken. In 2008 bestaat de KPV van Zon en Schild veertig jaar. De KPV is van begin af aan een oecumenische beweging geweest en is momenteel opnieuw een van de weinige plekken waar theologen uit verschillende

tradities elkaar diepgaand ontmoeten, bevragen, confronteren en aanvullen. Naast deze lange trainingen zijn een aantal weekcursussen in het programma opgenomen, zie daarvoor www.symfora.nl In 2007 is nog plaats in de volgende cursussen: - De luister van het luisteren; nieuwe vormen van luisteren, focussen, opnieuw oefenen en aanscherpen van het eigen luisteren (3 december-7 december 2007); - Psychiatrie, trauma en geestelijke verzorging; de rol van trauma in het werk, secundaire traumatisering, literatuur (26 - 30

26

november 2007); Daarnaast kunt u voor individuele of groepssupervisie, voor teambegeleiding en conflictbemiddeling ook contact opnemen. Voor de kosten van de trainingen kan een beroep gedaan worden bij veel fondsen. Een lijst met fondsen is beschikbaar. Over alle cursussen is informatie verkrijgbaar bij: Hennie Kievit, tel. (033) 460 98 33, [email protected] Dineke Havinga, tel. (033) 460 98 33, [email protected]

Kerkinformatie

BERICHTEN

Oktober 2007

Protestanten en katholiciteit Op 31 oktober, hervormingsdag, vindt de presentatie plaats van de bundel Wij zijn ook katholiek. Over protestantse katholiciteit, onder redactie van dr. Hans Kronenburg en dr. René de Reuver. In het boek wordt aandacht gevraagd voor het feit dat de Protestantse Kerk in Nederland niet alleen een ‘protestantse’ kerk is maar ook een ‘katholieke’ kerk, verbonden met de ‘de kerk van alle tijden en alle plaatsen’, onderdeel van het wereldwijde netwerk van ‘de ene, heilige, katholieke en apostolische kerk’. Twaalf auteurs uit de volle breedte van de kerk (onder wie Gijsbert van den Brink, Margriet Gosker, Leo Koffeman en Hans Uytenbogaardt) beschrijven hoe dat valt af te lezen uit haar belijdenis, haar ambtsopvatting, haar kerkorde en haar liturgie. Terwijl ook wordt aangegeven wat dat betekent voor de visie op de plaatselijke gemeente, de oecumene, de zending en de cultuur. Tevens bevat het boek vijftien ‘portretten’ van theologen uit de geschiedenis van de Protestantse Kerk in Nederland die de katholiciteit hoog in het vaandel hadden: Luther en Melanchthon, Calvijn en Voetius; J.H. Gunning, H. Bavinck en G.C. Berkouwer; O. Noordmans

en G. van der Leeuw; A.A. van Ruler en J.M. Gerritsen; H. Berkhof en C.W. Mönnich; W.L. Tukker en W. Aalders. De bijeenkomst vindt plaats in het Protestants Landelijk Dienstencentrum te Utrecht, van 14.00 tot 16.45 uur. Na een verantwoording door de eindredactie zullen dr. B. Plaisier (scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk) en dr. Ton van Eijk (tot 1 oktober voorzitter van de Raad van Kerken) een eerste reactie geven op het boek. Tussen de bedrijven door worden er liederen gezongen ‘uit de schat van de kerk der eeuwen’, onder leiding van cantrix Hanna Rijken. Het boek is uitgegeven door de Protestantse Pers te Heerenveen en kost ca. € 19,50. Deelname aan het symposium kost € 8,-. Wie een exemplaar van het boek wil reserveren en tevens aan het symposium wil deelnemen wordt verzocht € 27,50 over te maken op giro 128727 t.n.v. A.N. Steffers-van Schaik te Ter Aar, onder vermelding van naam, adres, woonplaats, symposium + boek. Na afloop kan men het boek in ontvangst nemen. Ook opgave per e-mail is mogelijk bij: [email protected].

Indien men door omstandigheden niet aanwezig kan zijn, is het ook mogelijk het boek te bestellen bij hetzelfde adres. Toezending volgt dan na 31 oktober.

;MN^MNR

SSO OEXLSPMIO 3ZIVTVSXIWXERXWIOEXLSPMGMXIMX

HV./VSRIRFYVKHV6HI6IYZIV

Studieavonden ‘Sola Scriptura in 2007’ De Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond (THGB) organiseert in samenwerking met het Instituut voor Gemeenteopbouw en Theologie (IGT) van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) een serie studieavonden over het thema ‘Sola Scriptura in 2007’. Tijdens deze avonden wordt de actualiteit van de klassiek- gereformeerde visie op de Bijbel belicht. In het voorjaar waren de eerste drie bijeenkomsten, maar inschrijving is nog mogelijk voor de volgende drie donderdagen (19.3021.30 uur): 4 oktober dr. M. van Campen uit

Zwartebroek-Terschuur, ‘De verhouding van Woord en Geest’; 8 november prof. dr. G. van de Brink uit Woerden, ‘Schriftgezag in de breedte van de kerken’ ; 13 december drs. N. C. van der Voet uit Veenendaal, ‘De Bijbel als lamp voor mijn voet’ (Schriftgezag en ethiek). De avonden staan onder leiding van prof. dr. J. Hoek, directeur van de THGB. De THGB is een zelfstandige stichting die in Ede theologisch onderwijs verzorgt, in nauwe samenwerking met de CHE. Hij is opgericht in 1985 door de Gereformeerde

Bond als voortzetting van de catechetenopleiding. Het deeltijdonderwijs wordt in de vorm van een zaterdagopleiding aangeboden. Ook verzorgt de THGB samen met de CHE erkende beroepsopleidingen voor godsdienstonderwijs en pastoraal werk (HBO). Het is mogelijk om één of meerdere avonden bij te wonen voor € 15,- per avond. Aanmelding: CHE, tel. (0318) 69 63 23, e-mail: [email protected]

evangelie (in wat voor wereld leven wij?), spiritualiteit (hoe oefenen we de omgang met God?), geïntegreerd christen zijn (geloven als levensstijl) en de omgang met de bijbel (wát communiceren we daaruit?). Het programma bestaat uit lezingen, gevarieerde werkvormen en ochtend- en avondmomenten in de kapel. Niet minder belangrijk is de onderlinge ontmoeting en het uitwisselen van ervaringen. Mogelijk kan er zo ook een netwerk opgebouwd worden. Aan het programma werken vanuit de IZB mee: ds. Wim Dekker (studiesecretaris), dr. Arjan Markus (missionair predikant in

Utrecht) en de missionaire toerusters Johan Timmer en Coby van der Zee. Duur: donderdagmorgen t/m zaterdagmiddag. Juist voor mensen die weinig toekomen aan ‘bijtanken’ is deze driedaagse bijeenkomst bedoeld. Een waardevolle investering in jezelf én – door te werken aan een getuigende levensstijl - de mensen om je heen! Prijs: € 225,- (incl. alle kosten, logies in éénpersoonskamer); voor IZB-leden € 195. Meer informatie en aanmelding: IZB, tel. (033) 461 19 49, e-mail: [email protected]

IZB start ‘Transparant’ De IZB rust gemeenten toe voor missionair werk. Daarnaast wil deze organisatie voor zending in Nederland zich ook op individuele gemeenteleden richten, die in eigen omgeving transparant christen willen zijn. Bij de één gaat dat vanzelf, de ander heeft behoefte aan toerusting. Voor die laatste doelgroep start nu ‘Transparant’ - geloven ná de zondag. Van donderdag 29 november t/m zaterdag 1 december 2007 is er een Transparantbijeenkomst op Hydepark’, het conferentiecentrum van de Protestantse Kerk in Doorn. Er wordt aandacht besteed aan: cultuur en

27

Kerkinformatie

ADVERTENTIES RUBRIEK

Oktober 2007

Predikantwisselingen Beroepen

Beroepbaar

te Abbenes (prot. gem. i.w.), ds. J.G. Berbée-Bakhuis te Hem; te Grand Rapids (VS; Providence Reformed Church), ds. D.J. Budding te Waarder; te Gravenpolder/Baarland, ds. D. Westerneng te Vorden; te Lexmond (herv.), ds. P. de Jager te Huizen; te Papendrecht (hervormd-west; Sionskerk), ds. M.J. Tekelenburg te Sprang te Yerseke, ds. J. Tadema te Strijen (wijkgem.2); te Zegveld, ds. A. Baas te Alblasserdam.

Ds. F. van den Bosch, Stedenmeen 20, 3844 JB Harderwijk, tel. (0341) 41 60 47. proponent J.K.M. Gerling, Postweg 32, 3881 EC Putten; proponent W.L. Dekker, Krakelingweg 10, 3707 HV Zeist, tel. 06 – 45 55 68 70; proponent mw. M.R. Kemink, Elzas 129, 3524 RV Utrecht (zij kan voorlopig geen beroepen in overweging nemen).

Aangenomen

8 juni ds. D. Beijersbergen (geb. 20 september 1937); 10 juni ds. K. Bouhuijs (geb. 21 januari 1931); 11 juni ds. J. van Vliet (geb. 10 maart 1921); 19 juni ds. J. Vermeulen–van Weelden (geb. 3 november 1939); 22 juni ds. G. Assies (geb. 11 augustus 1927); 1 juli ds. E.J.S. den Breejen (geb. 23 januari 1951); 1 juli ds. T. Kamper (geb. 26 augustus 1932); 2

naar Den Haag (wijkgem. Loosduinen-Centrum), ds. J. Korf te Den Haag (Duinzichtkerk/Vredeskapel); naar Nieuwendijk (herv.), ds. J. Verboom te Koudekerk aan den Rijn; naar Nieuwleusen (hervormd wijkg. Zuid), ds. G.A. Trouwborst te Scharendijke e.o.

Overleden

juli ds. S.D. Lankhuijzen (geb. 1 maart 1908); 3 juli ds. G.C. Tromp (geb. 5 november 1912); 7 juli ds. G. van Dijk (geb. 30 maart 1926); 27 juli ds. J. Koele (geb. 27 augustus 1916); 12 augustus ds. P. Hania (geb. 8 mei 1949); 18 augustus ds. R.G.J. Timmers (geb. 25 december 1925); 23 augustus ds. C.H. van Rhijn (geb. 29 februari 1924).

Deze advertentiepagina’s staan ook op www.pkn.nl Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail: [email protected]

TVG-dag over Maria De landelijke studiedag Theologische Vorming Gemeenteleden (TVG) wordt op 10 november gehouden te Nijkerk. Het thema is ‘Maria, een uitdagende figuur’. In de protestantse traditie ligt het accent in de vier evangeliën op Jezus. Maria is in deze traditie op de achtergrond gebleven. Een tweetal inleiders hoopt te laten zien dat we van Maria wel degelijk iets kunnen leren. Prof. dr. Wiel Logister, emeritus hoogleraar dogmatiek aan de Universiteit van Tilburg, publiceerde over dit onderwerp en zal een inleiding verzorgen. Ds. Herman de Vries uit Ternaard sluit hierbij aan en zet als protestant ‘de deur op een kier voor Maria’. Hij schreef een boek met de titel ‘Maria een weg tot Christus’.

In het middagprogramma kan men kiezen uit verschillende werkvormen: groepsgesprekken over de inleidingen, een creatieve verwerking onder leiding van Annemarie van de Veen, zingen met Hanna Rijken met ter voorbereiding van de afsluitende vesper. Ook is een ruim voorziene boekentafel aanwezig. De studiedag wordt georganiseerd door de Projectgroep Landelijke Studiedag voor Oud-cursisten Theologische Vorming Gemeenteleden en de Lutherse Lekenopleiding. Tijd en plaats: zaterdag 10 november 2007 van 10.30-16.00 uur in het Kerkelijk Centrum ‘De Schakel’, Oranjelaan 10 te Nijkerk. Aanmelding door overmaking vóór 15 oktober van € 22,50 op postbanknummer 83 33

966 t.n.v. ‘Theologisch vormingsberaad’ te Brunssum. Deelnemers ontvangen vóór 1 november een bevestiging met routebeschrijving. Programma en aanmeldingsformulier (waarop u voorkeur voor een workshop kunt aangeven) aanvragen bij: mw. M. van Hartens, Jellissenkamp 88, 8014 EX Zwolle, tel. (038) 465 13 47 of [email protected]

Drie mede-auteurs attenderen voorts op de cursus Pastorale zorg aan geweldsgetroffenen (prof. dr. Ruard Ganzevoort), Hulpverlening bij rampen (Ineke Prins, psychiater te Badhoevedorp) en op de cursus voor pastoraal kader ‘De rol van de kerk na een ramp’ (Plonie Robbers-van Berkel, gemeenteadviseur Protestants Landelijk Dienstencentrum). Drs. Dorien Sijm was tot voor kort gemeenteadviseur vanwege de Protestantse Kerk in de provincie Noord Brabant/Limburg. Eerder was zij zestien jaar werkzaam als

psychodiagnostisch werker in het Zaans Medisch Centrum te Zaandam. Dit boekje is een uitwerking van haar doctoraalscriptie Theologie ‘Pastorale zorg na rampen’ (Tilburg 2004) en gebaseerd op haar betrokkenheid bij de voorbereiding van lokale rampenplannen. De rol van de kerk na een ramp. Pastorale zorg bij de verwerking van een schokkende gebeurtenis verscheen bij Narratio te Gorinchem en is voor € 7,50 verkrijgbaar in de boekhandel.

Rol van de kerk na een ramp De pastorale opvang bij rampen in ons land is de laatste jaren zo voortreffelijk geweest, dat de overheid wettelijk heeft vastgelegd dat de geestelijke zorg wordt opgenomen in het gemeentelijk rampenplan. Met het oog daarop schreef Dorien Sijm, door studie en ervaring deskundig op dit terrein, een gids voor pastorale hulpverleners. In vier hoofdstukken worden behandeld: Trauma, rampen en verwerken; Psychosociale hulpverlenging na een ramp; Pastorale hulpverlening na een ramp, en: Geestelijke zorg in het rampenplan.

28

Kerkinformatie

ADVERTENTIES RUBRIEK

Oktober 2007

Oktober 2007 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene. ma 1 Paulus schreef: Volg het voorbeeld van God, als kinderen die hij liefheeft, en ga de weg van de liefde, zoals Christus, die ons heeft liefgehad en zich voor ons gegeven heeft. (Efeziërs 5: 1-4; 811) di 2 Velen zeggen: “Wie maakt ons gelukkig?” Heer, laat het licht van uw gelaat over ons schijnen. (Psalm 4)

de leerlingen hem gevonden hadden zei Jezus: Laten we naar de dorpen in de omtrek gaan, zodat ik ook daar het goede nieuws kan brengen. (Marcus 1: 29-39) vr 12 Mijn schuld steekt hoog boven mij uit, als een zware last, te zwaar om te dragen. Op u, Heer, hoop ik, van u komt antwoord, mijn Heer en mijn God. (Psalm 38)

wo 3 Jezus zei tot zijn leerlingen: Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn smaak verliest, hoe kan het dan weer zout gemaakt worden? (Matteüs 5: 13-16)

za 13 Zoals de aarde haar gewassen voortbrengt, zoals een tuin het gezaaide laat ontkiemen, zo laat God gerechtigheid ontkiemen. (Jesaja 61: 10-11)

do 4 Al wie nederig is en God vereert, prijs de Heer, bezing hem in eeuwigheid. Eeuwig duurt zijn erbarmen. (Toevoegingen aan Daniël 1: 67-68)

zo 14 Jezus zei tegen de door hem genezen Samaritaan, die terugkeerde om hem te danken: Sta op en ga. Uw geloof heeft u gered. (Lucas 17: 11-19)

vr 5 Jezus zegt: Blijf wakker en bid dat jullie niet in beproeving komen; de geest is wel gewillig, maar het lichaam is zwak. (Marcus 14: 32-41)

ma 15 De geboden van de Heer zijn heel dichtbij, in uw mond en in uw hart; u kunt ze volbrengen. (Deuteronomium 30: 11-14)

za 6 Wie op de Heer vertrouwt is als een boom geplant aan water.Tijden van droogte deren hem niet, steeds weer draagt hij vrucht. (Jeremia 17: 5-8)

di 16 Jezus zegt: De belangrijkste onder jullie zal jullie dienaar zijn. (Matteüs 23: 1-12)

ma 22 Ik beschouw het werk van uw handen, Heer, ik strek mijn handen naar u uit, dorstig als droge aarde. (Psalm 143) di 23 Zend uw licht en uw waarheid, God, laten zij mij geleiden. (Psalm 43) wo 24 Paulus schreef: Wat de Geest wil brengt leven en vrede. (Romeinen 8: 5-11) do 25 Paulus schreef: Wij zwoegen en strijden, omdat wij onze hoop gevestigd hebben op de levende God, die de redder is van alle mensen. (1 Timoteüs 4: 7-10) vr 26 Elke morgen schenkt God nieuwe weldaden. – Veelvuldig blijkt uw trouw! Goed is het geduldig te hopen op de Heer die redding brengt. (Klaagliederen 3: 22-26) za 27 Paulus schreef: Mijn leven hier op aarde leef ik in het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven. (Galaten 2: 15-21) zo 28 Jezus zegt: Degene die bidt: “God, wees mij zondaar genadig,” gaat naar huis als iemand die vergeven is. (Lucas 18: 9-14)

zo 7 Paulus schreef aanTimoteüs: God heeft ons niet een geest van lafhartigheid gegeven, maar een geest van kracht, liefde en bezonnenheid. (2 Timoteüs 1: 6-18)

wo 17 Jezus zegt: Iedereen die alles heeft achtergelaten omwille van mij en het evangelie, zal in deze tijd het honderdvoudige ontvangen, gepaard met vervolging, en in de tijd die komt het eeuwige leven. (Marcus 10: 17-30)

ma 8 Mijn ziel ziet uit naar de Heer en verlangt naar zijn woord, mijn ziel verlangt naar de Heer, meer dan wachters uitzien naar de morgen. (Psalm 130)

do 18 Jezus zegt: De oogst is groot, maar arbeiders zijn er weinig; vraag dus de eigenaar van de oogst of hij arbeiders wil sturen om de oogst binnen te halen. (Lucas 10: 1-9)

di 30 Paulus schreef: Geprezen zij God die ons in al onze ellende moed geeft, zodat wij door de troost die wijzelf van God ontvangen, anderen in al hun ellende moed kunnen geven. (2 Korintiërs 1: 3-7)

vr 19 Elke ochtend wekt de Heer mijn oor, zodat het toegerust is om aandachtig te horen. (Jesaja 50: 4-9)

wo 31 We hebben dit gebod van Christus gekregen: wie God liefheeft, moet ook de ander liefhebben. (1 Johannes 4: 16-21)

di 9 Jesaja zei: Baan voor de Heer een weg door de woestijn, effen in de wildernis een pad voor onze God. (Jesaja 40: 1-5) wo 10 Paulus schreef: Handel niet uit geldingsdrang. Heb niet alleen uw eigen belangen voor ogen, maar ook die van de ander. (Filippenzen 2: 1-4) do 11 Vroeg in de ochtend, stond Jezus op, ging naar buiten en liep naar een eenzame plek om daar te bidden.Toen

za 20 Jezus zegt: Zoek het koninkrijk van God, en de andere dingen zullen je erbij gegeven worden. (Lucas 12: 22-31) zo 21 Jezus zegt: Zal God niet zeker recht verschaffen aan hen die dag en nacht tot hem roepen? (Lucas 18: 7-8)

29

ma 29 De Heer gaf mij een vaardige tong, waarmee ik de moedeloze kan opbeuren. (Jesaja 50: 4-10)

Kerkinformatie

Advertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden resp. de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Andere advertenties bestaan in de formaten: 1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk: € 348, € 698, € 1.394, € 2.788.

Aanlevering Per e-mail aan: kerkinformatie.advertenties@

Oktober 2007

ADVERTENTIES RUBRIEK

pkn.nl (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpgbestand), per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Voor onze Gereformeerde Kerk (PKN) te Westerhaar zoeken wij een:

predikant(e) voor 50% met enige jaren ervaring die: – een inspirator kan zijn voor ons gemeenteleven. – de jeugd en jonge gezinnen weet te stimuleren. – gezien de aard van de gemeente licht evangelisch is ingesteld. – oog en hart heeft voor het pastoraat in de gemeente.

Uiterste aanleverdata: Novembernummer: 29 september 2007 Decembernummer: 2 november 2007 Januarinummer 2008: 30 november 2007

We bieden: – een evenwichtige balans tussen werk en privé. – een gemeente met circa 400 leden waarin aandacht voor elkaar echt wat betekent. – een grote groep betrokken vrijwilligers.

De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

Inlichtingen en sollicitatie bij: Dhr. H.Tempelman Dhr. G.Teunis Bakkersveenweg 18 Geraniumstraat 50 7676 AN Westerhaar. 7676 CE Westerhaar. Tel. (0546) 65 83 48. Tel. (0546) 65 84 20

De Gereformeerde Kerk Bodegraven, in federatief verband verbonden met de Evangelisch Lutherse gemeente en wijkgemeente 3 van de Nederlands hervormde Kerk, is een actieve, pluriforme gemeente, centraal gelegen in het Groene Hart. De gemeente telt op dit moment ruim 1500 leden in twee wijken, waarbij het pastoraal werk wordt verdeeld tussen een fulltime predikant, een parttime predikant en een kerkelijk werker.

Website: www.gkwesterhaar.nl De Protestantse gemeente te Driel zoekt een

predikant (m/v) 50% Onze gemeente telt 350 leden. Driel is een Betuws dorp op 10 km van Arnhem.

De functie van kerkelijk werker is vacant. Daarom zoeken wij een Wij zoeken iemand die:

kerkelijk werker m/v (20%)

– De bijbelse boodschap met bezieling en diepgang weet te vertalen, voor zowel jong als oud. – In het pastoraat stimulerend, enthousiasmerend en samenbindend is. – In staat is om de jongeren en jonge gezinnen bij het kerkelijk gebeuren te betrekken. – Aandacht heeft voor ouderen. – Bereid is om samen te werken met de katholieke kerkgemeenschap in ons dorp. – In ons dorp wil komen wonen.

die zich enthousiast voor onze kerkelijke gemeente wil inzetten. Wij zoeken iemand die: – sterk is in het aangaan en onderhouden van pastorale contacten – zich interesseert voor de leefwereld van jong en oud – zelfstandig kan werken en initiatief toont – goed kan samenwerken met de wijkpredikant, de kerkenraad en de collega’s binnen de federatie – op verzoek rouwdiensten wil leiden – een flexibele opstelling heeft ten aanzien van de te werken uren – een afgeronde opleiding HBO-theologie heeft.

Wij bieden:

Wij bieden: - een betrokken gemeente - een enthousiaste wijkkerkenraad - een dienstverband voor twee jaar - een mogelijke uitbreiding naar een dienstverband van 30% binnen de federatie - salaris en arbeidsvoorwaarden conform de CAO voor kerkelijk medewerkers.

– Een actieve en betrokken gemeente met veel enthousiaste vrijwilligers. – Een monumentaal 14de eeuws kerkgebouw met een bijzonder Conacher orgel. – Woonruimte. Een profielschets of verzoek om nadere informatie kunt u verkrijgen bij de voorzitter van de beroepingscommissie: Dhr. K. de Langen, Tuin v.d. Burgemeester 15, 6666 CZ Heteren Tel. (026) 474 32 78 E-mail: [email protected]

Uw reactie, voorzien van curriculum vitae, kunt u tot 1 november richten aan de scriba van de kerkenraad: mevr. M. A. Schipperusvan der Pol, Groene Zoom 107, 2411 SN Bodegraven, e-mail: [email protected]. Voor inlichtingen over de functie en de gemeente kunt u contact opnemen met de voorzitter van de kerkenraad: dhr. N. Minnaard, tel. (0172) 61 64 57 of e-mail: [email protected]

Uw sollicitatiebrief kunt u voorzien van CV (bij voorkeur per e-mail), voor 18 oktober 2007, richten aan bovenstaand adres.

30

Kerkinformatie

ADVERTENTIES RUBRIEK

De Hervormde wijkgemeente Adventskerk te Alphen aan den Rijn zoekt voor vijf dagdelen per week een

De Hervormde Gemeente te Ravenswaaij zoekt een

Bijstand in het pastoraat.

predikant

Onze gedachten gaan uit naar een pastoraal werker (m/v) of een emeritus predikant(e), die – bereid is pastoraal werk te verrichten, voornamelijk onder ouderen – leiding te geven aan kringwerk – in voorkomende gevallen rouwdiensten leidt – eventueel mag voorgaan in kerkdiensten. De aanstelling geschiedt voor een periode van één jaar, met uitzicht op verlenging tot drie jaar. U kunt een profielschets opvragen bij mevr. A.G.M. Kamphuis-Pieterse, scriba, Paltrokmolen 89, 2406 JS Alphen aan den Rijn, tel. (0172) 49 50 91, e-mail: scriba@ adventskerk.info. U kunt uw sollicitatie richten aan de scriba van de kerkenraad, binnen drie weken na het verschijnen van dit blad.

Oktober 2007

m/v in deeltijd (33%) St. Nicolaaskerk De gemeente Ravenswaaij telt ongeveer 180 leden waarvan een groot deel uit oudere leden bestaat. De gemeente Ravenswaaij maakt deel uit van het cluster Buren, gevormd door een achttal kerkdorpen uit de omgeving waarmee samengewerkt wordt. De kerkdiensten worden samen met de gemeente van Rijswijk gehouden wat betekent dat er om de week een kerkdienst in Ravenswaaij wordt gehouden. In ons beleidsplan is opgenomen dat er gekeken zal worden naar aansluiting bij een andere gemeente binnen onze classis. In geval van aansluiting bij een andere gemeente wijzigt de invulling van de predikantsplaats. We zoeken een predikant die: – op een inspirerende wijze de boodschap van de bijbel kan vertalen naar de huidige tijd – warme belangstelling heeft voor het pastoraat van jong en oud – jongeren bij geloof en gemeentewerk weet te betrekken – de vrijwilligers kan ondersteunen en toerusten – open staat voor wat er leeft in de samenleving en wil meewerken aan het kerk-zijn in het dorp – enthousiast, betrokken en creatief is en over humor beschikt. Meer informatie met betrekking tot het profiel van de gemeente zal u op aanvraag worden toegezonden door de voorzitter van de beroepingscommissie, de heer H. van Heteren, Prinses Margrietstraat 10, 4023 AD Rijswijk (Gld), tel. (0345) 55 84 95, e-mail: hvanheteren@hotmail. com. Uw sollicitatie met CV zien wij graag uiterlijk binnen 2 weken na het verschijnen van dit blad tegemoet op bovenstaand adres.

KERKELIJKE WERKERS vertrouwd verzekerd

verzekeringen voor kerkelijke werkers in loondienst, zoals huis, inboedel en auto ogmerk. zonder winsto Donatus werkt ij aan. Dat spreekt m

DONATUS

VERZEKERT¬VERTROUWDÊSINDS¬

Postbus 500 5240 AM Rosmalen www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

31

>hgV…aodcYV\ ,d`idWZg'%%, Kerkinformatie

ADVERTENTIES RUBRIEK

December 2005


KddgbZZg^c[dgbVi^Z/EgdiZhiVcihZ@Zg`^cCZYZgaVcY!@Zg`Zc>hgV…a!edhiWjh-*%)!(*%(GBJigZX]i! 32 iZa%(%--%&*&*!Z"bV^a/^c[d5e`c#ca!lZWh^iZ/lll#e`c#ca!\^gd()(-%%