Kerkinformatie. Afscheid Gerrit de Fijter Europa en de kerken Vijf jaar Protestantse Kerk

Kerkinformatie Nummer 170

Mei 2009

Afscheid Gerrit de Fijter Europa en de kerken Vijf jaar Protestantse Kerk

Inhoud

Colofon

Nummer 170 Mei 2009

3 Diaconaat Vakantieweken

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland.

4 Afscheid synodepreses ‘De wittebroodsweken zijn voorbij’

Algemeen adres

8 Kleine Synode Verslagen 27 maart 2009

Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, fax (030) 880 13 00.

9 Berichten Tips voor Pinksteren

Abonnementenadministratie

6 Kroniek 7 Berichten

10 Europa en de kerken Protestanten en Europa 12 Berichten 13 Recensie Verlangen en vertrouwen 14 Vijf jaar Protestantse Kerk ‘Kerkblad stimuleerde tot samengaan’ 16 Fotocollage Vijf jaar Protestantse Kerk 18 Berichten 20 JOP ‘Hoe betrekken we de jeugd weer meer bij de kerk?’ 22 Berichten

Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buiten-land € 24,–. Vanaf 35 ex.: € 15,– per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmel-den bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected]. Dit blad is voor visueel gehandicapten in aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres

26 Bijbelteksten

Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17. Fax (030) 880 14 45. E-mail: [email protected] Advertenties: [email protected] tel. (030) 880 14 17.

27 Predikantswisselingen

Redactie

24 Berichten Calvijnjaar 2009 24 Collecten

28 Advertenties

Janet van Dijk, Evert-Jan Hazeleger, JanGerd Heetderks (hoofdredacteur), Michiel Nap, Marieke Raatgever en Frans Rozemond (eindredactie).

Basisvormgeving Total Identity, Amsterdam

Opmaak Interface Communicatie, Ede

Druk Koninklijke BDU, Barneveld

Kerkinformatie op internet www.pkn.nl>Tijdschriften/Nieuwsbrieven

Bij de voorplaat: Bij deeen voorplaat: Mei: maand van gedenken en vieren, vaak met klokgelui.

Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

Hier de klok op het terrein van conferentiecentrum Hydepark te Doorn. (foto: Protestantse Kerk/ Freek Visser)

ISSN 1380-460X

Kerkinformatie

Diaconaat

Mei 2009

Anne de Vries-Robijn

Nieuwe arrangementen VakantieBureau Het VakantieBureau heeft dit jaar twee nieuwe arrangementen in het aanbod opgenomen: een vakantieweek voor gasten met afasie en een week voor mantelzorgers met partner tot 65 jaar. Er zijn nog plekken vrij. In samenwerking met de Protestantse Kerk in Nederland en Kerk in Actie organiseert het VakantieBureau al bijna vijftig jaar ’vakanties met aandacht’. Deze vakanties onderscheiden zich door de sfeer, gastvrijheid, gezelligheid en wederzijdse verbondenheid tussen gast en vrijwilliger. Alle vakanties worden georganiseerd vanuit een protestants-christelijk karakter. Dat betekent onder meer dat tijdens iedere week een pastor aanwezig is en op zondag een kerkdienst plaatsvindt in ‘eigen huis’. Gasten echte aandacht geven en een onvergetelijke vakantie bezorgen, is waar het om draait tijdens deze vakanties. Het zijn vakanties voor onder meer ouderen die om wat voor reden dan ook veel (alleen) thuis zijn en voor wie het niet (meer) zo eenvoudig is op vakantie te gaan, mensen met een lichamelijke of visuele beperking en (echt)paren met een thuiswonende dementerende partner. Daarnaast organiseert het VakantieBureau in samenwerking met YMCA vakanties voor éénoudergezinnen.

Vakantieweek voor mensen met afasie Samen met de Afasie Vereniging Nederland tekent het VakantieBureau voor de organisatie van een vakantieweek voor mensen met afasie (al of niet met hun partner, familielid of vriend(in). De week staat gepland van 18 tot 25 juli 2009 in VakantieHotel De

Werelt in Lunteren. Het is de eerste keer dat het VakantieBureau en de Afasie Vereniging Nederland de krachten bundelen en deze vakantieweek organiseren. De week is vooral bedoeld voor mensen die in een vergelijkbare situatie zitten en ervaringen kunnen uitwisselen, verhalen willen delen en lotgenoten willen ontmoeten. Er wordt een programma aangeboden, waaraan mensen vrijwillig kunnen deelnemen, bijvoorbeeld een gespreksgroep of workshop met een logopedist of therapeut. Daarnaast is er een recreatieprogramma met creatieve workshops, een koffieconcert, dagjes uit en dergelijke. Voor de nodige begeleiding en verzorging zijn er betrokken en deskundige vrijwilligers die de gasten een fijne vakantie bieden.

Vakantieweek voor mantelzorgers met partner (tot 65 jaar) De vakantieweek voor mantelzorgers is afgestemd op (mentaal vitale) gasten die (veel) zorg nodig hebben en/of gebonden zijn aan een rolstoel, die samen met hun partner, familielid of vriend(in) op vakantie willen. De vakantie is van 11 tot 18 juli 2009 in VakantieHotel De Werelt in Lunteren. Doel is om samen met leeftijdsgenoten vakantie te vieren. Uiteraard bestaat ook de mogelijkheid om afzonderlijk van elkaar activiteiten te ondernemen. Omdat er voldoende deskundige vrijwilligers aan-

wezig zijn kan de zorg van de partner uit handen worden gegeven en heeft de vitale partner de handen vrij om er alleen of samen met andere gasten op uit te trekken. In de ontmoeting met andere gasten kan men persoonlijke ervaringen delen en hierdoor wellicht gesterkt worden.

Vakanties voor ouderen Het VakantieBureau vraagt dit jaar graag aandacht voor de ouderen voor wie het niet zo vanzelfsprekend is om op vakantie te gaan. Met name ouderen die wellicht wat eenzaam zijn en juist een weekje vakantie met aandacht heel goed kunnen gebruiken. Vaak ziet men er tegenop om alleen te gaan. Ze hebben soms een duwtje in de rug nodig om te reserveren voor een vakantieweek. Uit de verhalen van andere gasten weten wij hoe men uiteindelijk heeft genoten van een vakantieweek waarin men weer eens aan tafel zit met andere gasten en kan genieten van een avondje theater. En ook hier zijn enthousiaste vrijwilligers aanwezig die samen met de gasten zorgen voor een bijzondere sfeer tijdens de week. Anne de Vries-Robijn is communicatiemedewerker van het Vakantiebureau.

Meer informatie

Meer over bovengenoemde of over deze vakantieweken van het Vakantiebureau zie: www.hetvakantiebureau.nl. U kunt ook contact opnemen met het VakantieBureau dat u graag informatie toestuurt: Postbus 6, 6740 AA Lunteren, tel. (0318) 48 66 10, e-mail: [email protected].

Sommigen hebben een duwtje in de rug nodig om te reserveren (foto: Het Vakantiebureau)

3

Kerkinformatie

AFSCHEID SYNODEPRESES

Mei 2009

Frans Rozemond

‘De wittebroodsweken zijn voorbij’

‘Ik zal het twee jaar doen’, zei ds. Gerrit de Fijter toen hij in april 2007 werd gekozen als preses van de generale synode. Bij zijn afscheid blikten we met hem terug en spraken we over het samenspel tussen gemeenten en synode, dat hard nodig is om als kerk een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat. Als synodelid heeft de Kamper predikant er ruim negen jaar op zitten. Een enerverende periode, waarin de kerkvereniging van 2004 er uiteraard uitspringt. De Fijter: ‘In het jaar 2000 werd ik in de hervormde synode gekozen en was ik lid van het breed moderamen. Zo maakte ik de eindspurt van het Samen op Weg-proces mee, uitlopend in de Protestantse Kerk. Toen er gestemd moest worden, heb ik als gereformeerde bonder van harte voor de kerkvereniging gestemd. Dat heb ik de afgelopen jaren vaak moeten uitleggen aan m’n geestverwanten. Toch ligt het voor mij niet zo ingewikkeld. Wat God is begonnen met de Reformatie in ons land, wordt niet afgebroken door de komst van de Protestantse Kerk, maar daarin juist voortgezet. Ik kon dus niet anders dan meegaan, bij alle bedenkingen die je soms persoonlijk kan hebben. In het fusiejaar 2004 werd De Fijter in het moderamen gekozen, als enige nieuweling. De andere moderamenleden kwamen nog uit de moderamina van afzonderlijke fusiepartners. ‘Een van de kranten schreef toen, dat ik het “vernieuwende element” in de Protestantse Kerk was!’, herinnert De Fijter zich met een brede glimlach. Volgens De Fijter heeft de kerkvereniging bij velen de ogen weer geopend voor de katholiciteit (algemeenheid) van de kerk. ‘Ik werd daar onlangs weer bij bepaald tijdens de vergadering van het Contact Orgaan voor de Gereformeerde Gezindte (COGG). Dat is een gespreksplatform voor de kleinere orthodox-gereformeerde kerkgenootschappen en organisaties in ons land. Het ging daar over ‘Katholiciteit en schismatiek’. Tot m’n vreugde zag ik dat ook deze kerken steeds meer op één lijn gaan zitten. Al die repeterende breuken hebben hen niet verder gebracht en dat ervaren ze zelf ook zo. Er was belangstelling voor het idee van een nationale synode. Men beseft ook in behoudende kringen, dat nieuwe generaties echt niet meer geïnteresseerd zijn in het instituut ‘kerk’ of in angstvallig bewaakte kerkgrenzen. Jongeren in de kerk verwachten veeleer, dat de kerk een helder en authentiek woord over God en Jezus Christus in deze wereld spreekt.’

Plaatselijke gemeenten

Gerrit de Fijter (foto:Protestantse Kerk)

Maatschappelijk debat De Fijter is ervan overtuigd dat de kerk volop moet meedoen in het maatschappelijk debat. Namens het moderamen (dagelijks bestuur) van de synode heeft hij daaraan de afgelopen jaren zijn steentje bijgedragen. ‘In januari woonde ik de presentatie bij van het boek ‘Overheid en godsdienst’, geschreven door CDA-Eerste Kamerlid dr. mr. Sophie van Bijsterveld. Zij concludeert dat de overheid de afgelopen decennia erg afwijzend stond tegenover religie. Godsdienst werd als een privé-zaak gezien, waarmee de overheid verder niks te maken had. Maar volgens dr. Van Bijsterveld heeft godsdienst ook maatschappelijke en publieke kanten. Ik ben het met haar eens dat we als kerken moeten proberen te participeren in de samenleving, zodat iedereen ziet waar we op grond van de bijbel voor staan. Als ik dan naar de mogelijkheden van de Protestantse Kerk kijk, ben ik niet pessimistisch. Ons presbyteriaalsynodale kerkmodel biedt veel meer ruimte voor gezamenlijke gedachtevorming dan hiërarchisch aangestuurde kerkgenootschappen. Bij ons kan de kerk vanuit het brede grondvlak - de plaatselijke gemeenten, via de classes en de generale synode discussies voeren en tot standpunten komen. Ik wil dat hier nog eens benadrukken, want in de beeldvorming leeft wel eens het idee dat de Protestantse Kerk wordt geregeerd vanuit het Utrechtse dienstencentrum, dat als een soort ‘vaticaan’ de lakens uitdeelt. Dat is echt een verkeerde voorstelling. De synode wortelt in de plaatselijke gemeenten.’

4

Dat mensen toch het idee hebben dat ‘de synode’ of ‘Utrecht’ aan de touwtjes trekt is dus niet zozeer te wijten aan de kerkorde, denkt De Fijter. ‘De classis is juist in de nieuwe kerkorde de plek, waar gemeenten van allerlei snit met elkaar in gesprek kunnen gaan. Maar daar zit wel een zorgelijk punt. Ik signaleer in een aantal gemeenten congregationalistische tendenzen. Men steekt geen energie meer in de eigen regio, laat staan in de agenda van de landelijke kerk. Als op de kerkenraad gevraagd wordt ‘Wie wil er naar de classicale vergadering?’, blijft het vaak een tijdje stil. De aanvoerlijn vanaf het grondvlak zit verstopt. Dan krijg je op den duur vanzelf de indruk dat de synode namens zichzelf spreekt. Volgens De Fijter zijn er veel capabele ambtsdragers, maar die hebben lang niet altijd animo om zich in te zetten voor het bovenplaatselijke werk. Hetzelfde signaleert hij onder predikanten. Elke kerkenraad vaardigt volgens een rooster twee ambtsdragers af, waarbij predikanten, ouderlingen, ouderling-kerkrentmeesters en diakenen elkaar afwisselen. De dominee zit er dus niet automatisch bij. ‘Veel collega-predikanten bezoeken daardoor geen classisvergaderingen meer. Ze mogen er wel naar toe, maar ze houden het voor gezien. Dat is erg! Ik voel me er als synodelid mede schuldig aan. We hebben in de kerkorde de vroegere bepaling laten varen, dat elke predikant de classicale vergaderingen moet bijwonen. Wat mij betreft voeren we dat weer in.’ Is de classicale vergadering niet meer aantrekkelijk voor predikanten? De Fijter: ‘Het is een vicieuze cirkel: als de agenda uit regeldingen bestaat en het niveau van de gesprekken afzakt, is het niet leuk meer. Terwijl predikanten juist iets kunnen doen om het interessant te maken. Zeker van onze betaalde professionals, met een bijzondere roeping om leiding te geven aan het leven en werken van de kerk, mag je verwachten dat ze meepraten in de regionale en landelijke kerk. Ze hebben daar vanuit hun ervaring en deskundigheid een

Kerkinformatie

Mei 2009

over Jezus, hoe Hij over de schare met innerlijke ontferming bewogen was. Het werd zeer gewaardeerd. Dat heb ik ook gemerkt als we met moslimleiders spraken over gezamenlijke verklaringen en vorig jaar rondom de reis van kerkleiders en moslimleiders naar Cairo, naar aanleiding van de film van Wilders. Het was goed om daar als volgeling van Jezus Christus bij betrokken te zijn.

Synode

Tussen de genodigden bij de viering van het 40-jarig bestaan van de Raad van Kerken in 2008 (foto:Ronald Bolwijn)

belangrijke inbreng. De verplichte presentie zou de kwaliteit van ons landelijke werk vooruit helpen, maar ook de plaatselijke gemeente zou ervan profiteren. Juist in de classicale vergadering kan het geloofsgesprek tussen de richtingen gevoerd worden. Je hoort daar hoe buurtgemeenten hun roeping vormgeven. Je leert er hoe je elkaars verschillen kunt respecteren zonder ruzie te maken. Het is de plek waar zichtbaar wordt dat we samen één kerk van Jezus Christus zijn.’

Getuigenis De boodschap is helder: de synode, het moderamen, een preses of scriba, hebben een draagvlak nodig om in de samenleving een kerkelijk getuigenis te kunnen laten horen. De Fijter merkt steeds meer, dat de samenleving daar om vraagt. ‘Men hunkert naar spiritualiteit. Kijk maar met hoeveel succes de theoloog en econoom Ruben van Zwieten namens de Thomaskerk in Amsterdam zingevingsbijeenkomsten en bijbelklassen organiseert voor advocaten, bankiers en andere snelle jongens op de Zuid-As, het financiële centrum van Amsterdam. Het lijkt wel of men heel hard roept: Kerk, waar ben je nou?!’ De kerk moet zich dus regelmatig laten horen en in het publieke domein vervullen de preses en de scriba van de synode die rol. De Fijter: ‘Sommigen zagen in mij vooral een gereformeerde bonder. Dat ben ik ook van harte, maar als preses van de

synode heb ik vooral geprobeerd om binnen de ‘krijtstrepen’ te blijven die de kerk al had uitgezet voordat ik aantrad. Inhoudelijk was het rapport ‘Jezus Christus onze Heer en Verlosser’ een belangrijke pijler voor het beleid. De synode en het moderamen hebben dat rapport vlees en bloed laten worden in de visie-nota ‘Leren leven van de verwondering’, dat in veel gemeenten bestudeerd is. Dat laatste kun je ook merken. Op allerlei niveaus in de kerk ontstaat er meer vrijmoedigheid om te spreken over Jezus Christus als Heer en Verlosser. Dat spreekt mij aan, omdat ik soms ook merk dat het populair is om maar een beetje vaag te spreken over God en vooral Jezus ongenoemd te laten. Ik denk dat je juist als Protestantse Kerk in het openbaar over Jezus Christus mag spreken. Wie niet meer weet wie God is, moet immers naar Jezus kijken. Soms denk ik dat mensen de boodschap liever vaag houden, omdat ze dan gemakkelijker het interreligieuze gesprek van de grond krijgen. Mijn ervaring is precies tegenovergesteld. Een dag na de moord op Theo van Gogh - het land was in rep en roer - bezocht ik met een paar moderamenleden het vrijdagavondgebed in een Utrechtse moskee. Met hulpbisschop Gerard de Korte mocht ik daar het woord voeren. Daar stond ik, voor honderden moslims, met boterhamzakjes om m’n schoenen – door een autoongeluk kan ik niet staan zonder schoenen – en ik sprak

5

Bij zijn vertrek wil Gerrit de Fijter wel kwijt dat er veel is om dankbaar te zijn in de Protestantse Kerk. De sfeer in de synodevergaderingen is volgens hem ‘enorm’ verbeterd. ‘Men is meer in staat om onbevangen naar elkaar te luisteren, vanuit een gevoel: we staan er met elkaar voor. We hebben ook goede ervaringen opgedaan met nieuwe debatvormen en met het opstellen van een groot scherm, waardoor je de sprekers beter ziet. En we hebben de publieke tribune vergroot van 50 naar 4000 zitplaatsen: de IKON zond de synodezittingen live uit via haar website. Ik hoorde van collega’s die de uitzending de hele dag hadden aanstaan en er voor gingen zitten als het spannend werd. Wellicht is een volgende stap, dat achteraf van elke synodevergadering een compilatie wordt gemaakt. Dat zou een mooi audiovisueel archief opleveren.’ ‘In de vijf jaar dat we nu samen optrekken merk ik meer en meer: dit is onze kerk, wij willen er zijn voor het volk, voor de mensen. Niet als dominante volkskerk, maar als Jezus, zonder ons te verheffen, met ontferming bewogen. Die bereidheid zie ik bij mijn eigen achterban in de gereformeerde bond, maar ik zie het ook bij een beweging als Op Goed Gerucht, het Evangelisch Werkverband en andere groepen. Er is hartelijke betrokkenheid, men zet zich met liefde in voor de kerk. Iedereen is bezig z’n plek te vinden, maar onze wittebroodsweken zijn voorbij.’ Ook persoonlijk heeft De Fijter ervaren dat het onderlinge respect is toegenomen. ‘Vorig jaar werd ik vlak voor een synodevergadering ernstig ziek. Uit heel de kerk kreeg ik ontroerende bewijzen van meeleven. Niet alleen van nabije geestverwanten, maar ook uit de kring van Op Goed Gerucht en bijvoorbeeld de IKON. Dat was in mijn belevenis een opsteker. Ik ontdekte wat ik uit de Hervormde Kerk ook kende: we zijn het niet altijd eens, maar we herkennen elkaar wel als leden van één Lichaam.’ Frans Rozemond is eindredacteur van Kerkinformatie.

Kerkinformatie

Kroniek

Gerrit de Fijter

Bid- en dankdag voor de Schepping Hoe hoog het zit bleek wel uit het feit dat ik door de gespreksleider onderbroken werd tijdens mijn toespraak op de netwerkdag van het Christelijk Ecologisch Netwerk, het Interkerkelijk Milieu Netwerk en de Projectgroep Kerk en Milieu van de Raad van Kerken te Nijkerk. Ik had nog maar nauwelijks gezegd dat wij in de Protestantse Kerk belijden dat de Schepping alle aandacht verdient of ik werd abrupt onderbroken met de vraag of ik als preses van onze kerk dan ook voor een Scheppingszondag ben. We hebben al een veelheid van speciale zondagen, flitste door mijn hoofd. Moet er dan weer een bijzondere zondag aan worden toegevoegd? ‘Levend uit Gods genade in Jezus Christus vervult de kerk de opdracht van haar Heer om het Woord te horen en te verkondigen’, zegt onze kerkorde. Primair gaat het in de kerk om Jezus Christus – daar hoef ik niet lang over na te denken. In de Protestantse Kerk belijden we dat God de Schepper is van hemel en aarde. En die belijdenis moet gestalte krijgen in het persoonlijke leven van elke christen. Daar ging het dan ook over in de klimaatoproep die - onder de titel ‘Kwetsbaarheid, verantwoordelijkheid en moed’ - op de netwerkdag werd gepresenteerd. Tussen alles wat er in de samenleving gezegd wordt over milieu, klimaat en duurzaamheid is het voor de kerk primair haar taak ook hierin uit eigen bron te putten. Christenen moet Gods schepping verantwoord beheren en, in matigheid en zorgzaamheid, daar in hun eigen leven invulling aan geven. De Bijbel is er glashelder over. Kijk bijvoorbeeld eens naar Titus 2 vers 12 (hier geciteerd uit de Statenvertaling): ‘We zullen de wereldse begeerlijkheden verzakende, matig en rechtvaardig, en godzalig leven in deze tegenwoordige wereld’. Zo’n houding staat vaak haaks op wat er in ons leven en in ons hart omgaat. Daarom onderschrijf ik wat er in de klimaatoproep over kwetsbaarheid, wijsheid, schuld en vernieuwing wordt gezegd: ‘Traditionele christelijke begrippen als zonde, genade en vergeving willen niet anders dan wijzen op de vernieuwing van het leven door Christus.’

Het lijkt mij een goede aanzet voor verdere verdieping. Ik wil de kerken, hun studieafdelingen en de theologische universiteiten in ons land aanmoedigen om een goede theologische benadering van klimaatverandering verder voort te zetten en uit te diepen. In de klimaatoproep wordt tot de kerken gezegd: geef de klimaatverandering ook een belangrijke plaats in werkzaamheden op het terrein van ‘pastoraat, diaconaat, toerusting en liturgie’. Nou, dat omvat zo’n beetje het hele kerkelijk leven. Nog een Bijbelcitaat, dat die elementaire houding precies verwoordt: ‘Niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God’ (Micha 6:8). Laten we daar dan ook naar luisteren! Concreet! Het kan niet anders dan dat zo’n houding doorwerkt in hoe wij omgaan met de schepping, met milieu en klimaat. Nog even terug naar het idee van een Scheppingszondag. Ik pleit voor een revitalisering van de biden dankdag voor gewas en arbeid. En laten we die dagen anders gaan noemen: Bid- en Dankdag voor de Schepping. Ik zou de hele samenleving nadrukkelijk bij die Biden Dankdagen voor de Schepping willen betrekken. Vandaag is klimaatverandering het belangrijkste probleem en de grootste uitdaging van deze eeuw. Het beste lijkt het de Bid- en Dankdag voor de Schepping te houden op de huidige doordeweekse dagen. We zijn in onze maatschappij meer omgeven door glas, beton en asfalt dan natuur. Daarom moeten we de samenleving erop wijzen dat God zich ook laat kennen in de natuur. Wie zegt dat je God niet kunt kennen uit de natuur? Ik met m’n bijbelse bril op van de Schriftuur zie niet anders dan de grootsheid van Gods schepping in de natuur. Mooi hé. Gerrit de Fijter nam eind april afscheid als preses van de generale synode. Dit is zijn laatste Kroniek in Kerkinformatie.

6

Mei 2009

Kerkinformatie

Mei 2009

BERICHTEN

Raad van Kerken onderzoekt verbreding dooperkenning De Raad van Kerken in Nederland is een onderzoek gestart naar verbreding en verdieping van de wederzijdse erkenning van de doop tussen de kerken. Mensen die gedoopt zijn in de kerk van het ene kerkgenootschap hoeven dan niet meer opnieuw gedoopt te worden op het moment dat ze zich aansluiten bij een andere kerk. Verder willen de kerken de mensen die zichzelf of een kind laten dopen zich bewuster laten zijn van de keus die ze maken. De Raad van Kerken in Nederland heeft in april unaniem tot het onderzoek besloten tijdens de plenaire vergadering van de Raad in Utrecht. Een voorstel daartoe was ingediend door mgr. Jan van Burgsteden vanuit de Rooms-Katholieke Kerk. Er bestaan op dit moment officiële dooperkenningen tussen de Rooms-Kathlieke Kerk, de Protestantse Kerk in Nederland en de Remonstrantse Broederschap. De Raad verwacht dat ook andere kerken zullen overgaan tot het maken van dergelijke afspraken. Het is ook de bedoeling om een gezamenlijk doopcertificaat uit te brengen. De eerste doopovereenkomst tussen de kerken in ons land dateert uit 1968. De

herdoop van prinses Irene was destijds aanleiding voor Nederlandse kerken om als eersten in Europa dergelijke afspraken te maken. In de tekst wordt uitgegaan van doop met water onder het uitspreken van de drie-enige Naam van God.

Betekenis van de doop De Raad verwacht met het onderzoek naar de mogelijkheden voor wederzijdse dooperkenningen een stimulans te geven aan de doordenking van wat de doop eigenlijk is. De herontdekking van de geestelijke en spirituele waarde van de doop zal het oecumenisch engagement versterken en verrijken en dienen als inspiratiebron voor andere vormen van samenwerking. En het kan dienen om het missionair besef bij de kerkleden zelf te vergroten.

Vormen van doop De Raad wil ook de dialoog tot stand brengen met kerken die geen lid zijn van de Raad. De verwachting is dat verschillende migrantenkerken, evangelicale en pentacostale kerken en diverse protestantse denominaties bereid zullen zijn het gesprek aan te gaan. Daarbij zullen allerlei gevoeligheden aan de orde komen, zoals

De gemeente als werkgever Onlangs verscheen de brochure ‘Werken in de kerk: leeswijzer voor werkgevers en werknemers in plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk’. Het boekje is bestemd voor plaatselijke gemeenten in hun rol van werkgever. Er staat praktische informatie in die hen kan helpen het werkgeverschap zo goed mogelijk te vervullen. Het boekje beschrijft eerst de context waarin de landelijke kerk en de plaatselijke gemeenten hun werkgeverschap uitoefenen en de wettelijke voorwaarden die daarbij gelden. Vervolgens wordt het specifieke van het werkgever- en werknemerschap in de kerk behandeld. Daarna volgen de onderwerpen die in een goed personeelsbeleid aan de orde moeten komen en worden de arbeidsvoorwaardenen personeelsregelingen kort geïntroduceerd. Achterin zijn verwijzingen opgenomen naar modellen, draaiboeken, literatuur, websites en belangrijke adressen. De modellen en draaiboeken zijn ook te downloaden van www.pkn.nl/arbeidsvoorwaarden De publicatie is een gezamenlijk initiatief van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB), CNV-Bond voor kerkelijke medewerkers (BKM) en Diensten-

het onderscheid tussen kinderdoop en volwassenendoop, en een benadering vanuit een waterdoop en een Geestesdoop. De noodzakelijke gesprekken en consultaties zullen worden gehouden in 2009 en 2010. In Duitsland is een soortgelijk initiatief geweest. Dat heeft geresulteerd in een bijeenkomst op 29 april 2007 in het Duitse Magdeburg. Elf kerken, waaronder enkele orthodoxe, besloten daar tot een gezamenlijke dooperkenning.

Actueel thema Het thema van de doop is voor veel kerken actueel. De synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft eerder uitgesproken een gedachtewisseling belangrijk te vinden over het onderwerp in verband met de aangehaalde banden met de pinksterkerken. En de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten is al langer bezig met een interne discussie over het thema en zal er in de loop van dit jaar een boek over uitbrengen. Binnen de Raad van Kerken in Nederland zijn ook kerken vertegenwoordigd die geen sacramenten kennen zoals de doop met water. Meer informatie: www.raadvankerken.nl.

Kirchentag 2009 organisatie van de Protestantse Kerk. Besteladres: www.webwinkel.pkn.nl, of [email protected] voor € 4,95 (inclusief verzendkosten).

7

Van 20 tot en met 24 mei 2009 (het lange weekend van Hemelvaart) wordt de 32e Kirchentag in Bremen gehouden. Tijdens deze Kirchentag komen naar verwachting meer dan 100.000 mensen vijf dagen naar de oude Hanzestad Bremen voor een ‘groot feest van het geloof’. Ongeveer 3000 bijeenkomsten zullen plaatsvinden, variërend in grootte van 30 tot 10.000 mensen. Het thema voor deze Kirchentag is: ‘Mens, waar ben je?’ uit Genesis 3:9. Deze vraag van God aan Adam en Eva wordt ontvouwd in verschillende Bijbelteksten die centraal staan tijdens Bijbelstudies, erediensten, gebeden, zang, muziek en andere activiteiten. Het programma wordt uitgewerkt vanuit drie thema’s: horizon van het geloof, perspectieven voor de samenleving en kansen voor de wereld. Het jaar 2009 is in Duitsland een bijzonder jaar: 70 jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, 60-jarig bestaan Bondsrepubliek en 20 jaar na de val van de muur tussen Oost en West. Meer informatie: www.kirchentag.de/mitwirken. E-mail: [email protected].

Kerkinformatie

verslagen kleine synode 27 maart 2009

Mei 2009

Michiel Nap

Zes voorzieningen aanvaard, één voorziening afgewezen De kleine synode heeft op 27 maart 2009 ingestemd met zes voorzieningen voor hersteld hervormde gemeenten. De voorzieningen betreffen gemeenten in Andelst, Kesteren, Veenen-daal, Staphorst, Heesbeen en Putten. In totaal zijn er nu 48 definitieve voorzieningen getroffen ten behoeve van hersteld hervormde gemeenten. Er volgen er nog dertien. De voorziening voor de hersteld her-

vormde gemeente te Ouddorp is afgewezen. Het is voor het eerst dat de kleine synode gebruik maakt van de mogelijkheid een voorziening af te wijzen. Voornaamste struikelblok was het feit dat de hervormde gemeente na uitvoering van de voorziening niet meer zou beschikken over één van de twee kerkgebouwen in het dorp. De Commissie van Bijzondere Zorg beraadt zich op de nu ontstane situatie.

Woonbijdrage voor ambtswoningen ook via centrale kas De kleine synode heeft op advies van de Beleidscommissie Predikanten besloten de woonbijdrage voor ambtswoningen van predikanten via de centrale kas predikantstraktementen te verevenen. Deze extra verevening, die alleen geldt voor predikanten met een ambtswoning, gaat in per 1 januari 2010.

Predikanten die een ambtswoning bewonen, betaalden tot op heden aan de gemeente een woonbijdrage, waarvan de hoogte afhankelijk was van het eigen traktement. Een beginnende, jonge predikant betaalde daardoor minder woonbijdrage dan een predikant met meer dienstjaren.

Afscheid van synodeleden De kleine synode nam afscheid van tien aftredende synodeleden. Zij werden bedankt voor hun inspanningen en in het zonnetje gezet door het moderamen. Tijdens de generale synode in november was al afscheid genomen van de grootste groep aftredende synodeleden. De termijn van

vertrekkende synodeleden eindigt per 1 januari, met uitzondering van de aftredende leden van de kleine synode. Die maken tot de eerste vergadering van de generale synode van het nieuwe jaar deel uit van de kleine synode.

Plan van Aanpak ledenregistratie aanvaard De kleine synode heeft unaniem ingestemd met het Plan van Aanpak voor de Ledenregistratie Protestantse Kerk (LRP). In dat plan zijn de stappen van het proces en de procedure beschreven om te komen tot een nieuw ledenregistratiesysteem. De kleine synode besluit tegen het eind van het jaar over het projectplan als een totaalpakket, inclusief begroting. De Adviescommissie Ledenregistratie (commissie van deskundigen) wordt betrokken bij alle stappen om tot dat projectplan te komen en de kleine synode wordt regelmatig over de vorderingen geïnformeerd. In het plan dat er nu ligt wordt aangegeven dat het systeem op z’n vroegst in het najaar van 2010 operationeel is. In de synode werd met waardering gesproken over het Plan van Aanpak, maar er werden ook veel verduidelijkende vragen gesteld. Nadrukkelijk werd gewaarschuwd voor al te groot optimisme. Ook werd gewezen op transparantie en op het belang van goede communicatie met toekomstige gebruikers. Vanuit de projectleiding werd toegezegd dat het project strak aangestuurd zal worden en dat men vastberaden is zich binnen de grenzen van het plan te bewegen. De ontwikkeling van een nieuw systeem is noodzakelijk omdat het ledenregistratieproject Numeri vorig jaar werd gestaakt. Uitgangspunten voor het nieuwe systeem zijn onder andere dat het een goede ondersteuning biedt voor het plaatselijke- en landelijke kerkenwerk en dat het een zodanige gebruikersvriendelijkheid heeft dat in beginsel geen speciale opleiding nodig is. De kleine synode telt 32 leden, gekozen uit en door de leden van de generale synode. De kleine synode behandelt onderwerpen die betrekking hebben op financiën, organisatie en personeel en vergadert minstens vier keer per jaar.

SYNODE OP WEBSITE

Ds. Gerrit de Fijter neemt afscheid van diaken M.M.G. Eppinga- Fazzi (classis Woerden), daarchter v.l.n.r. diaken A.C. Burggraaf (cl. Gorinchem), ouderling- kerkrentmeester P.R. de Vries (cl. Emmen) en diaken A. de Vrij (cl. Doorn) (foto: Jan- Gerd Heetderks)

8

Meer informatie over de (kleine) synode met onder andere verslagen en besluiten van de vergaderingen is te vinden op www.pkn.nl (onder Bestuur en Organisatie, Generale Synode).

Kerkinformatie

Nieuw pinksterboekje ‘Opengaan’ Met als titel ‘Opengaan – vijftig mogelijkheden om je open te stellen’ verschijnt 1 mei een nieuw pinksterboekje. Het is een inspirerend boekje met vijftig pagina’s vol kunst, foto’s, liederen, overdenkingen, gedichten en gebeden. Een deel van de pagina’s trof u al eerder in de boekjes ‘Vol van Geest’ (2004), ‘Bezield!’ (2005) en ‘Verwondering’ (2006) – uit deze drie boekjes haalden we de mooiste pagina’s. De nieuwe pagina’s bevatten onder meer gedichten, gebeden, liederen en prachtige foto’s.

Pinksteren vieren in de geest van Calvijn De werkgroep Eredienst van de Protestantse Kerk heeft voor de viering van de zondag van Pinksteren, dit jaar op 31 mei, een aantal boeiende liturgiesuggesties gevonden die alles te maken hebben met Johannes Calvijn en zijn liturgische erfenis. Bij alle aandacht voor historische, dogmatische en kerkrechtelijke aspecten uit het leven van de Geneefse kerkhervormer is het mogelijk om met Pinksteren iets feestelijks en spiritueels naar voren te halen. Om maar wat te noemen: Calvijn liet - heel revolutionair - de gewone mensen in de kerk de psalmen zingen. Voordien deed alleen de voorganger dat, soms samen met een koor. Voorgesteld wordt om tijdens deze Pinksterviering nu ook in allerlei toonaarden te zingen: Liedboek voor de kerken,

Psalmen voor Nu, Lutherse versies, de nieuw gedichte themapsalm 78 met vlotte muziek, en zelfs een keer op hele noten zonder orgel, zoals calvinisten later deden. Er is heel veel mogelijk. Te denken valt ook aan een viering van het Heilig Avondmaal, zoals Calvijn zo graag in elke dienst wilde. Of aan gescheiden zitplaatsen: vrouwen en kinderen voorin, en de mannen achterin of in de zijbeuken. Predikanten kunnen citaten vinden uit Calvijns eigen pinksterpreken en uiteraard worden de tien Woorden gezongen of gelezen. Deze orde van dienst, voorzien van een uitvoerige liturgische toelichting door de werkgroep Eredienst, is te vinden en de downloaden via www.pkn.nl/calvijnjaar, Liturgiesuggesties en Calvijnlied.

De kerk viert feest!

Psalmboekje ‘Alles wat adem heeft’

Op veler verzoek heeft de Protestantse Kerk besloten het boekje ‘De kerk viert feest!’ opnieuw uit te geven. In de kerk wordt veel feest gevierd. Met Kerst, Pasen en Pinksteren, maar ook als een kind wordt gedoopt, als twee mensen een zegen over hun huwelijk vragen, als brood en wijn worden gedeeld. ‘Opengaan’ is geschikt als cadeauboekje, voor familie en vrienden, maar ook gemeenteleden en vrijwilligers. Uit reacties op de eerder verschenen pinksterboekjes blijkt dat de boekjes gebruikt worden voor persoonlijke meditatie, voor de opening van vergaderingen, voor bespreking in groepen en om in handen te geven van mensen die niet veel (meer) hebben met kerk en geloof. Het boekje is gemaakt van stevig papier en heeft een ringbandje. De prijs van het boekje bedraagt € 4,95. U betaalt geen verzendkosten. Het pinksterboekje ‘Ontmoeting’ (2007) is ook nog verkrijgbaar. Te bestellen via [email protected], tel. (030) 880 13 37.

Het boekje ‘De kerk viert feest!’ geeft informatie over deze feesten. Het laat zien hoe de kerkelijke feesten hun oorsprong vinden in de Bijbel. Het vertelt ook over de betekenis van de feesten voor het leven van mensen. Prijs € 3,95. Te bestellen via [email protected], tel. (030) 880 13 37.

Werkboekje pinksterviering Vorig jaar gaf de Protestantse Kerk met als titel ‘Vurige tongen, feest voor de geest’ een pinkster-cd uit. Daarbij was een werkboekje gemaakt waarmee predikant en gemeenteleden samen de pinksterviering kunnen voorbereiden, met onder meer suggesties voor het voeren van een

Mei 2009

berichten bij Pinksteren

geloofsgesprek over Pinksteren en onderdelen voor een pinksterviering. De cd is uitverkocht, maar van het werkboekje zijn nog exemplaren verkrijgbaar. Prijs € 3,95. Te bestellen via [email protected], tel. (030) 880 13 37.

9

Mede dankzij Calvijn zijn de psalmen een grote rol gaan spelen in de protestantse kerkdiensten in Nederland. Daarover is meer te lezen in ‘Alles wat adem heeft’, dat begint met een korte inleiding op de psalmen en verder een aantal bewerkingen van psalmteksten bevat. Van een bewerking uit de tijd van Calvijn tot eigentijdse bewerkingen van hedendaagse dichters als Karel Eykman en Huub Oosterhuis. Portretjes van mensen die, professioneel of als hobby, bezig zijn met de psalmen geven het boekje een persoonlijk tintje. Aandacht voor de psalmen in de vroege kerk en het Jodendom bieden een bredere achtergrond. Om zelf te lezen, uit te zingen, uit voor te lezen, om cadeau te geven. Prijs € 4,50. Te bestellen via [email protected], tel. (030) 880 13 37.

Kerkinformatie

Europa

Mei 2009

David Renkema

Verkiezingen Europees parlement op 4 juni 2009

Protestanten en Europa

Heeft de Protestantse Kerk in Nederland ‘iets’ met Europa? Misschien moet ik de vraag anders stellen. Zijn er raakvlakken tussen de thema’s die de Protestantse Kerk ter harte gaan en de thema’s die spelen in Europa, meer in het bijzonder in de Europese Unie? Zo ja, waar liggen die dan? Met het oog op de verkiezingen voor het Europese parlement (4 juni) zijn deze vragen actueel. Geert Mak publiceerde in 2004 een belangrijk boek: In Europa. Reizen door de twintigste eeuw. Later heeft hij zijn Europese reis herhaald voor de gelijknamige tv-serie en de bijbehorende website. Zijn kracht is dat hij de recente Europese geschiedenis verbindt met levensverhalen van mensen. Ik werd bij het lezen getroffen door de onvoorstelbare aantallen mensen die gedood zijn op slagvelden, in concentratiekampen en tijdens bombardementen. De geschiedenis van de twintigste eeuw lijkt een aaneenschakeling te zijn van humanitaire rampen. Tegelijkertijd liet Geert Mak ook een sterke onderstroom zien van mensen die gedreven werden door een verlangen om deze internationale conflicten voor eens en altijd uit te bannen. De Europese GemeenEuropa-debat op 28 mei

Stichting Oikos heeft het initiatief genomen om rondom de komende verkiezingen aandacht te vragen voor de achterliggende waarden. Wat zijn de grenzen van Europa? Wat is de identiteit van Europa? Wat mogen we van de Europese Unie verwachten? Dit project is mede mogelijk gemaakt door Kerk in Actie. De website www.waardenwijzer.nl bevat een analyse van de verkiezingsprogramma’s, links naar de websites van politieke partijen en naar websites met kerkelijke documenten en columns van allerlei mensen met hun visie op Europa. De website bevat ook een aantal vragen waarmee u kunt ontdekken welk wereldbeeld het meeste aansluit bij uw waarden. Stichting Oikos organiseert in samenwerking met het tijdschrift VolZin en het Citypastoraat van de Domkerk in Utrecht een Europadebat op 28 mei (19.00 – 21.00 uur) in de Domkerk te Utrecht. De cultuurhistoricus dr. Thomas von der Dunk zal zijn visie op Europa geven. Mgr. dr. Gerard de Korte (bisschop GroningenLeeuwarden) en Kathalijne Buitenweg (europarlementariër) zullen reageren. Het debat staat onder leiding van mw. Pauline Kuijper (Soeterbeeck programma RKK). Informatie: David Renkema, Stichting Oikos, Postbus 19170, 3501 DD Utrecht en via de www.waardenwijzer.nl

schap voor Kolen en Staal was bedoeld om gestalte te geven aan dit verlangen. De huidige Europese Unie staat in deze traditie van humaniteit. Deze geschiedenis is min of meer verdrongen door de economische samenwerking binnen de Europese Unie. Het middel lijkt een doel in zichzelf geworden te zijn. Het vrije verkeer van goederen, diensten, mensen en kapitaal tussen de huidige 27 lidstaten bracht en brengt ontegenzeggelijk veel voordelen. De vorming van één markt betekent ook meer onderlinge concurrentie, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt en de landbouwmarkt. Om die concurrentie in goede banen te leiden, is weer allerlei regelgeving – of op zijn minst afstemming tussen de regelgeving van de lidstaten nodig: voedselveiligheid, dierenwelzijn, arbeidswetgeving. Om een relatief onschuldig voorbeeld te noemen: de klassieke acceptgiro zal onder invloed van ‘Brussel’ verdwijnen. De regelgeving die rondom dergelijke kwesties ontstaat, draagt zeker bij aan het bemoeizuchtige imago van de Europese Unie.

Uitdagingen voor de Europese Unie De eerste uitdaging ligt rondom het omgaan met de grote verschillen tussen en binnen de lidstaten van de Europese Unie. Is het verantwoord om het marktmechanisme zijn werk te laten doen in een situatie waarbij landen en mensen zo sterk verschillen? Leidt dat niet per definitie tot uitsluiting van de armsten? Hoever reikt de solidariteit binnen de Europese Unie? Alles wijst erop dat een aantal lidstaten uit Midden- en Oost-Europa economisch gezien in zeer zwaar weer komen. De druk om prioriteit te geven aan de eigen – nationale – belangen is echter groot, ook in Nederland. De tweede uitdaging ligt op het terrein van klimaat en energie. De Europese Unie heeft haar ambities om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen vastgesteld. Deze ambities zijn echter niet radi-

10

caal genoeg om klimaatverandering tegen te gaan. Maar vanuit economisch oogpunt lijken ze juist onhaalbaar. De Europese Unie is voor haar energievoorziening afhankelijk van de toevoer van olie en gas uit niet al te stabiele regio’s, waar democratie en mensenrechten nog ver te zoeken zijn. Is de beoogde omslag naar nietfossiele energiebronnen te maken? Past kernenergie in dat plaatje? De derde uitdaging heeft betrekking op de relaties tussen de Europese Unie en de wereld om haar heen. De Europese Unie is economisch gezien een wereldmacht, maar kan politiek gezien geen vuist maken. De politieke eenheid ontbreekt. Dat maakt het ook lastig om naar buiten toe op te treden als vredesfactor. De vorming van één interne markt houdt bovendien in dat de Europese Unie zich afschermt van de wereldmarkt. Het meest schrijnend is dat rondom arbeidsmigratie: economische vluchtelingen uit Afrika stellen hun leven in de waagschaal om het fort Europa binnen te komen. Maar ook in de sfeer van de goederenhandel zijn te veel voorbeelden bekend van exportsubsidies en importbelemmeringen. Ten slotte speelt hier ook de vraag naar de grenzen van Europa. Kan Turkije toetreden? Is WitRusland een volgende kandidaat?

Verschillende wereldbeelden Deze uitdagingen kunnen niet alleen in termen van politieke en economische belangen geduid worden. Het duiden veronderstelt ook een visie op Europa, op de verscheidenheid en op de grenzen van Europa. De filosoof Ad Verbrugge stelt in zijn boek Tijd van onbehagen dat er een spanning zit tussen enerzijds de politieke en economische samenwerking in de Europese Unie en anderzijds het goeddeels ontbreken van een gedeelde geschiedenis, taal en cultuur van de Europese bevolking. Dit laatste stelt als het ware grenzen aan wat er gezamenlijk politiek en economisch mogelijk is, zowel intern als extern. Maar de visie op Europa

Kerkinformatie

Mei 2009

Samenwerkende kerken in Europa

De Protestantse Kerk is één van de 125 lidkerken van de Conferentie van Europese Kerken. Binnen de CEC, die in 1959 werd opgericht, werken orthodoxe, protestantse en oud-katholieke kerken samen (zie: www.cec-kek.org). De Rooms-Katholieke Kerk is geen lid van de CEC. Er is wel een nauwe samenwerking tussen de CEC en de Raad van Europese Bisschoppenconferenties. De CEC bestrijkt overigens heel Europa, inclusief de lidstaten van de Europese Unie. De CEC heeft drie vestigingen: Genève, Straatsburg en Brussel. De CEC commissie voor Kerk & Samenleving biedt de lidkerken de ruimte om maatschappelijke thema’s te bespreken, gezamenlijk op te treden richting Europese instituties e.d. Deze commissie werkt weer samen met verwante meer gespecialiseerde christelijke organisaties zoals Aprodev (ontwikkelingssamenwerking), Eurodiaconia (sociale zekerheid) en de Kerkelijke Commissie voor Migranten. Ter gelegenheid van de verkiezingen hebben deze vier kerkelijke organisaties een gids voor kerken en christelijke organisaties in de Europese Unie samengesteld (zie: www.ecumenicalvoices2009.eu/ . Ze vragen aandacht voor hun zorg voor de schepping, voor de houding jegens migranten en vluchtelingen, voor het uitsluiten van mensen en voor vrede & ontwikkeling buiten de Europese Unie.

lijkheden dat ieder mens – binnen en buiten de Europese Unie – in waardigheid kan leven. De Protestantse Kerk in Nederland is via haar vertegenwoordiging in de CEC en verschillende werkgroepen nauw betrokken bij dit alles.

(foto: Oikos)

kan ook in minder beladen termen uitgewerkt worden, bijvoorbeeld Europa als waardengemeenschap, waarbij menselijke waardigheid, individuele vrijheid, rechtvaardigheid en duurzaamheid richtinggevend zijn. Het beeld van Europa als markt, met alle nadruk op het vrije marktmechanisme, eigendomsrechten en een level playing field, domineert echter de discussie. Een ander beeld gaat uit van de veiligheid in en van Europa. Achter ieder beeld gaan bepaalde waarden schuil, met alle gevolgen van dien voor de aanpak van de genoemde uitdagingen. De waardenwijzer die Oikos heeft ontwikkeld ter gelegenheid van de Europese verkiezingen probeert deze waarden aan de orde te stellen.

Presentie van de kerken De synode van de Nederlandse Hervormde Kerk heeft meer dan tien jaar geleden bijgedragen aan het debat over Europa. Zij publiceerde in 1996 een rapport waarin de ervaring, kennis en visies inzichtelijk werden gemaakt: Hart en ziel

voor Europa? Het rapport gaat uitvoerig in op de grote verschillen tussen de kerken, de contexten waarbinnen ze vieren, dienen en getuigen en op de pogingen om bij alle verschillen ook te komen tot samenwerking. Verzoening, gerechtigheid, vrede en vrijheid waren destijds de sleutelwoorden. Eén van de uitdagingen was toen (en is nog steeds) de verhouding tussen individu en gemeenschap. Een andere uitdaging ligt bij de verhouding tussen geloof en leven. Sindsdien is er veel gebeurd. De Conferentie van Europese Kerken denken vanuit de eigen tradities kritisch mee met de Europese Unie. Ze stelt kritische vragen bij economische structuren die blijvende schade toebrengen aan de natuur en het klimaat. Ze pleit voor een ethische discussies over het gebruik van biofuels en het gebruik van genetische gemodificeerde organismen. Ze praktiseert en bepleit interculturele dialoog. Ze vraagt ruimte voor verschillen in identiteit, levensbeschouwing en religie. Bovenal gaat het haar om de reële moge-

11

Het zouden vrome wensen zijn indien de kerken het bij woorden lieten. In hun lokale en nationale contexten zijn geloofsgemeenschappen ook betrokken bij bewegingen die streven naar gerechtigheid, vrede en duurzaamheid. Daarbij past ook het werk van de diaconieën in Nederland en de ondersteuning die Kerk in Actie elders in Europa biedt, variërend van het bevorderen van interreligieuze dialoog en gemeenschapsontwikkeling tot en met het (doen) trainen van kader van geloofsgemeenschappen en het verzorgen van theologisch onderwijs. Het gaat bij de komende verkiezingen om belangrijke uitdagingen, waarbij ook waarden in het geding zijn. Het maakt uit wie op welke wijze deel zal nemen aan de debatten in het parlement. Kortom, ik hoop dat u op 4 juni het feest van de democratie zult vieren! Ir. D.L. Renkema is werkzaam bij de stichting Oikos te Utrecht.

Kerkinformatie

Mei 2009

BERICHTEN

Bijdrage aan ontmoeting lutheranen en hervormden/gereformeerden Met het doel een helder inzicht te verschaffen in de belangrijkste lutherse thema’s verscheen onlangs het boek ‘Luthers gezien. Een oude traditie in een nieuwe kerk’. Het boek is een verzameling artikelen, door lutherse theologen geschreven om een stevige inhoudelijke bijdrage te leveren aan het geloofsgesprek tussen de gereformeerde en lutherse traditie binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Tijdens een feestelijke presentatie in de Evangelisch-Lutherse kerk van Haarlem op 20 maart stelde Eddy Hallewas, de voorzitter van de lutherse theologische commissie en mede-eindredacteur van het boek: ‘Het luthers erfgoed krijgt niet altijd de aandacht die het verdient.’ Om er kernachtig aan toe te voe-

gen: ‘Luthers theologie is samengevat: de Allerhoogste openbaart zijn heerlijkheid in het kleine, in het onooglijke.’ Het boek werd geschreven in opdracht van de evangelisch-lutherse synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Een van de taken van die synode is het zorg dragen voor het bewaren en levendig houden van de lutherse traditie en bovendien die traditie dienstbaar maken aan de hele kerk. De Protestantse Kerk in Nederland vindt haar basis in twee confessies, de gereformeerde en de lutherse, zoals verwoord in het eerste artikel van de kerkorde. Na de vereniging bijna vijf jaar geleden kwam de vraag naar het hoe van de lutherse traditie zowel van binnen de lutherse kring als van buiten, van de fusiepartners. In ‘Luthers gezien’ komen aspecten van Luthers theologie aan bod zoals de rechtvaardiging, wet en evangelie, vrijheid, schrift en belijdenis, doop, de kerk, de biecht, maar ook oecumene, Israël en de kerk, liturgie en muziek. Arjan Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, was na lezing van de teksten ‘opnieuw onder de indruk van de theologie’. En: ‘Deze theologie is enerzijds eenvoudig, in de zin van de eenvoud van het evangelie. Het is een theologie die het licht van het evangelie wil dienen, het Woord Gods tot zaligheid.’ Hij koppelde daaraan de hoop dat ‘‘Luthers gezien’ haar dienst mag bewijzen in onze kerk en daar buiten.’ Wonno Bleij, één van de auteurs, oud-president van de Evanglisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden onder

Meer lutheranen: bijna 72 miljoen Wereldwijd is het aantal lutheranen in het jaar 2008 gegroeid. Met een groei van 141.792 komt het totale aantal lutheranen dat via hun kerk bij de Lutherse Wereldfederatie (LWF) is aangesloten op een kleine 68,5 miljoen mensen. De groei komt vooral door de continenten Afrika, Azië, Latijns Amerika en het Caribische gebied. Noord Amerika en Europa kenden weer een lichte terugloop van lutheranen. De LWF kent naast de 140 lidkerken ook nog eens tien erkende kerken en gemeentes en één erkende kerkenraad. De LWFlutheranen zijn wereldwijd vertegenwoordigd in 79 landen. Het totale aantal lutheranen is nog groter, namelijk 72 miljoen. De niet-LWF lutheranen zijn voor het overgrote deel vertegenwoordigd in de International Lutheran Council, van wie de LCMS, de Lutheran Church Missouri

Synod, het grootste is. De gestaag groeiende Ethiopische evangelische kerk Mekane Yesus is, na de lutherse kerk in Zweden, de grootste kerk wereldwijd. De snelste stijger in Afrika is de Evangelisch-Lutherse Kerk in Kenya, 17,6 procent ten opzichte van 2007. Met twaalf procent stijging timmerde Rwanda ook aan de weg. In India groeide de ‘Good Samaritan Evangelical Lutheran Church’ in absolute cijfers het meest. Procentueel was dat de ‘Protestant Christian Batak Church in Indonesië. De grootste dalers waren te vinden in Noord- Amerika (100.000) en in Frankrijk, Zweden, Finland. De Duitse kerken verloren 84.000 leden op een totaal van 12,5 miljoen. In Rusland daarentegen steeg het aantal lutherse kerkleden met vijfduizend naar een totaal van 80.000. (bron: Elkkwartaal maart 2009)

12

Ds. Eddy Hallewas overhandigt een exemplaar van ‘Luthers gezien’ aan ds. Wonno Bleij. Dr. Arjan Plaisier kijkt op de achtergrond toe.

wiens leiding de lutheranen in het Samen op Weg proces stapten én degene aan wie het boek is opgedragen, memoreerde dat Luther en Calvijn elkaar nooit hebben ontmoet. Wat hem betreft is ‘die ontmoeting in de Protestantse Kerk in Nederland en in de maatschappij dringend wenselijk’. Bestelgegevens: E. Hallewas en H. Mudde (red), Luthers gezien. Een oude traditie in een nieuwe kerk. Kok Kampen 2009. Met bijdragen van: Wim van Beek, Wonno Bleij, Joop Boendermaker, Christoph Burger, Ilona Fritz, Alida Groeneveld, Sonny Hof, Eddy Hallewas, Hans Mudde en Klaas Zwanepol.

Cursus Theologische Vorming viert jubileum Dit jaar viert de cursus Theologische Vorming Gemeenteleden (TVG) zijn dertigjarig jubileum. De TVG is een begrip in de Protestantse Kerk. Vele duizenden gemeenteleden en geïnteresseerden hebben sinds 1979 deze driejarige theologiecursus gevolgd in een van de 28 verschillende plaatsen in het land waar deze wordt gegeven. Ter gelegenheid van het jubileum wordt er op 10 oktober een studiedag gehouden voor cursisten en oud-cursisten, predikanten, kerkenraden, leden van werkgroepen Vorming&Toerusting en andere belangstellenden binnen en buiten de Protestantse Kerk. De werkdag wordt gehouden in de Schakel te Nijkerk. Informatie: [email protected] of www.pkn.nl/tvg.

Kerkinformatie

Recensie

Mei 2009

Peet Valstar

Handboek gemeenteopbouw tegen peptalk en opwekkend gebabbel

Voor wie zich ooit heeft verdiept in kerkelijk opbouwwerk is Jan Hendriks geen onbekende. In zijn nieuwe handboek voor gemeenteopbouw ‘Verlangen en vertrouwen’ concentreert, herschikt en verdiept Hendriks zijn eerder verschenen werk. Hij komt ook met nieuwe gezichtspunten. Alles vanuit het verlangen om de essentie van het vak gemeenteopbouw onder woorden te brengen en de lezer te bemoedigen. Gedreven als altijd beschrijft Hendriks mogelijkheden voor gemeenten en parochies om te vitaliseren. Centraal staat voor hem niet zozeer de vraag: waartoe zijn wij kerk?, als wel de vraag: hoe zijn wij kerk? In zijn eigen woorden: ‘hoe kan het een beetje beter?’. Het hoofdaccent ligt voor Hendriks ook niet op het analyseren van de fase waarin de geloofsgemeenschap zich bevindt (planting, groei, continuering, revitalisering of kerksluiting). Daarvoor biedt dat andere mooie handboek ‘Levend Lichaam’ handvatten (Brouwer e.a., 2007). Gemeenteopbouw is er voor Hendriks ‘op gericht de Spirit van de gemeente te veranderen, haar te redden van apathie en wanhoop, haar geloof te geven in haar missie en vertrouwen in haar toekomst’. Zo kan de kerk weer een hulpmiddel worden om God te ervaren. Dat is nodig, want de kerk is aan erosie onderhevig; de situatie waarin de kerk - in de kern en aan de rand - verkeert kan theologisch het best worden getypeerd als ballingschap. ‘Peptalk en opwekkend gebabbel helpen daarbij niet meer’.

Ballingschap Hendriks valt hier terug op Dingemans die er al over schreef in 1986. Voor Hendriks bevindt de kerk zich in een tijd van vreemdelingschap, ‘by the rivers of Babylon’. ‘We hebben de zaak niet meer in eigen hand, verkeren in een minderheidspositie. Het tijdsperspectief biedt geen houvast meer. Het komt nu aan op vertrouwen, het besef ‘er gaat iemand met ons mee!’. In dit perspectief is de hoop meer getemperd als bij het uittocht- of Exodusperspectief. Er is minder hoop op een goede afloop. Misschien kun je zeggen dat ook voor Hendriks zelf dat perspectief is verschoven. Maar dat besef van ballingschap kan ook de kans bieden om de bedreigde identiteit als kerk terug te vinden. Dat start met de vraag in de gemeente ‘hoe kijken

we tegen de huidige situatie aan?’.

Bekend De aanpak van Hendriks heeft, voor wie eerdere boeken van hem gelezen heeft, een aantal vertrouwde kenmerken: vitalisering via ‘een gezamenlijke trektocht’, over de eigen kerkgrenzen heen, lerenderwijs, midden in de maatschappij, van onderop, dakpansgewijs (niet de hele gemeente direct overhoop willen halen), gericht op innovatie, het ambt dat stimuleert, ondersteunt en voorwaarden schept. Nodig zijn inspirerende leiders, geen managers die uit zijn op efficiency en geloof als ‘output’ registreren.

van het verlangen, zoals bijvoorbeeld bij Willow Creek en Taizé. Wat zij gemeen hebben is dat zij geleid worden door een visie waarop hun verlangen is gericht, een begaanbare weg die zij zien en het vertrouwen dat zij hebben. ‘Mainstream’-kerken die verlangen naar een constructiever omgaan met pluraliteit kunnen hun voordeel doen met dit boek. En voor wie zich wil oriënteren op het vak gemeenteopbouw is ‘Verlangen en vertrouwen’ -verplichte kost. Peet Valstar is gemeenteadviseur in de classes Zeist en Amersfoort.

Lichtpuntjes Een nieuw inzicht is de weg die de gemeente kan gaan om tot vernieuwing te komen. Voor het eerst duikt het begrip ‘Appreciative Inquiry’ op. Je kunt aanknopen bij het tekort en dan volgens het bekende vliegermodel de problemen oplossen. Maar je kunt ook aanknopen bij de lichtpuntjes en die systematisch proberen te versterken. Een sleutelwoord is waarderen: wat zijn positieve ervaringen die inspireren en hoe kunnen die verder versterkt worden? Hendriks wil hiermee de problemen die er zijn niet wegpoetsen, maar wijst er op dat we daar vaak alleen maar oog voor hebben. Een gemeente die al jarenlang alleen maar problematiseert kan er baat bij hebben om nu eens de ‘best practises’ te gaan beschrijven. Overigens deed Hendriks dat zelf ook al in zijn mooie ‘Kijken met andere ogen’ (2004) waarin hij gastvrije kerken beschrijft.

Simplistisch Dat in deze tijd vooral evangelicalen de toekomst hebben, vindt Hendriks te simplistisch. Groei en bloei, zo is zijn stelling, zit niet in de aard van de spiritualiteit of theologische ligging, maar in de intensiteit

13

Jan Hendriks, Verlangen en vertrouwen. Het hart van gemeenteopbouw. Kok Kampen, 445 pagina’s, € 19,90.

Kerkinformatie

Mei 2009

Vijf jaar Protestantse Kerk

Berber Bijma

Vijf jaar Protestantse Kerk

De Protestantse Kerk in Nederland bestaat op 1 mei 2009 vijf jaar. De vereniging van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden heeft op plaatselijk niveau vaak een ander tempo dan landelijk. In een korte serie vertellen verschillende lokale ‘kerkenwerkers’ over hun inzet voor de kerk en hoe zij de plaatselijke en landelijke vereniging hebben ervaren. Deze maand deel 1: de kerkbladcoördinator.

Arnold Arentsen, coördinator van kerkblad Aalten-Bredevoort:

‘Kerkblad stimuleerde samengaan’

‘Ons kerkblad wordt stukgelezen’, zegt Arnold Arentsen, coördinator van ‘KerkVenster’, het blad van de protestantse gemeenten van Aalten en Bredevoort. Hij opperde al in 1996 dat er iets beters moest komen dan het zwart-wit-blaadje dat de kerken in de regio toen samen hadden. Vijf jaar later lag het er: full colour, tweewekelijks en ‘mateloos populair’. In de tijd dat ‘KerkVenster’ nog niet op internet stond, werd het soms wel dertien keer doorgegeven, vertelt Arnold Arentsen uit Aalten. ‘Tot in Canada of Australië. Ik hoor nog steeds van bijvoorbeeld katholieken die het blad van een protestants gemeentelid krijgen en helemaal lezen.’ Het kerkblad van de Protestantse Gemeenten van Aalten en Bredevoort is ongetwijfeld een van de mooiste kerkbladen in protestants Nederland. Zestien pagina’s full colour, een mooie vormgeving, veel foto’s, interviews, vaste rubrieken. ‘Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen?’, wordt Arentsen regelmatig gevraagd. Sommige andere gemeenten hebben het idee en de organisatie van KerkVenster inmiddels (deels) overgenomen. Het vernieuwde kerkblad was er niet van de ene op de andere dag, vertelt Arentsen. ‘Ik had in 1996 al eens aan de bel getrokken. We hadden een zwart-wit blaadje voor de classis Winterswijk-DoetinchemZutphen. Eerlijk gezegd: het zag er niet uit. Tekst, tekst en nog eens tekst. Je moest een abonnement nemen om het blad te krijgen en tegelijk met het aantal kerkleden liepen ook de abonnementen terug. Ik vond en vind dat communicatie erg belangrijk is om mensen bij de kerk betrokken te houden.’ In eerste instantie kreeg hij geen gehoor, maar enkele jaren later werd er in Aalten een commissie benoemd om het kerkblad te vernieuwen. Arentsen zat niet in die commissie, maar was allang blij dat er iets ging gebeuren. Maar helaas, zegt hij: het nieuwe kerkblad was nog slechter dan het

vorige. Er kwam ontzettend veel kritiek op, niet alleen van hem. De kerkenraad zat er wat mee in z’n maag en moet gedacht hebben: ‘we hebben altijd Arnold Arentsen nog’, zegt Arentsen lachend. ‘Ik ben niet altijd de makkelijkste, daarom hadden ze wat aarzelingen om me te vragen, denk ik.’ Toen de pas aangetreden predikant ds. Wytze Andela met Arentsen kwam praten over vernieuwing van het kerkblad, waren ze er in een paar uur uit, vertelt hij. ‘Ik stelde voor om een groep mensen bij elkaar te roepen die een nieuw kerkblad zou bedenken. Maar daar wilde ik niemand bij uit de kerkenraad of de vorige kerkbladcommissie. We moesten helemaal opnieuw beginnen. Ds. Andela mocht er dus ook niet bij. Dat vond hij niet leuk, maar hij stemde toch in.’

Lijvig rapport Arentsen vond mensen met verschillende deskundigheden: vormgeving, financiën, (eind)redactie, organisatie. ‘Bijna allemaal jonge mensen, zo tussen de 25 en 40.’ Een paar maanden later, in juni 2000, lag het voorstel er: een full colour blad, gratis bezorgd bij alle ‘pastorale eenheden’ (adressen) die bij de kerk hoorden. Iedereen was het erover eens dat het er prachtig uitzag, maar vrijwel niemand geloofde dat het financieel haalbaar was, vertelt Arentsen. De kerkbladcommissie schreef een lijvig rapport om alle denkbare bezwaren te weerleggen. De commissie stelde voor dat er geen abonnementsgeld betaald hoefde te worden, maar dat ontvangers een vrijwillige bijdrage gaven. Het

14

kerkblad moest op alle 4700 ‘kerkadressen’ bezorgd worden. Die bezorging moest niet langer per post maar door bezorgers plaatsvinden. Full colour druk hoefde niet duurder te zijn dan zwart-wit, mits de kerk een goedkope drukker zocht. Nog steeds gingen de - toen nog gescheiden - kerkenraden van Aalten niet overstag, vertelt Arentsen. Vooral sommige hervormde kerkvoogden hielden bezwaren. Een enquête met een gratis proefnummer haalde uiteindelijk de meeste twijfelaars over de streep: gemeenteleden waren laaiend enthousiast en bijna negen op de tien geënquêteerden wilden het kerkblad wel in een klein wijkje bezorgen.

Kerkinformatie

Mei 2009

Met de toegezegde vrijwillige bijdragen kon alles ruimschoots betaald worden. Inmiddels waren ook de hervormde gemeenten en de gereformeerde kerk van Bredevoort in de plannen betrokken. Nog even leek de hervormde kerkvoogdij van Aalten toch roet in het eten te gooien. ‘Dat was een hele nare, hectische periode. Ik heb er weleens over gedacht om het bijltje erbij neer te gooien’, zegt Arentsen nu. Toen de kerkbladcommissie besloot om dan maar een blad te maken voor gereformeerd Aalten en hervormd en gereformeerd Bredevoort, ging hervormd Aalten alsnog overstag. In het voorjaar van 2001 was de kogel door de kerk. In september van dat jaar, op de startzondag, verscheen het eerste officiële nummer van KerkVenster.

Geolied De afgelopen acht jaar is de organisatie van het blad een geoliede machine geworden. De redactie bestaat uit acht mensen. Arentsen zelf is geen officieel redactielid, maar coördineert wel veel werkzaamheden en houdt zich bezig met de opmaak. Als hij iedereen meetelt die op de een of andere manier bij het maken of verspreiden van het kerkblad betrokken is, komt hij op zo’n 260 mensen. Onder hen 218 bezorgers, een distributiehoofd, twee vaste fotografen, twee administratieve krachten en veel mensen die regelmatig iets schrijven. De rubriek ‘Geleuf ’t maor’, waarin iemand in de eigen streektaal over geloven schrijft, is bijvoorbeeld al vanaf het begin erg populair. Het kerkblad is een professionele aangelegenheid, met onder meer een deskundige vormgever, eigen apparatuur en software en zelfs een eigen ruimte in het gebouw bij de kerk, opgeknapt met geld van een speciale inzameling. Het blad verschijnt iedere veertien dagen, in de zomer eens per vier weken. ‘KerkVenster wordt stukgelezen’, zegt Arentsen. ‘We dringen er bij de bezorgers op aan dat het op vrijdagavond om acht uur bij iedereen in de bus ligt, anders staat de telefoon roodgloeiend.’

Arnold Arentsen (foto: Kerkvenster)

gelukkig regelmatig hebben, zit de kerk vaak afgeladen vol. Ik denk dat het dan toch scheelt dat iedereen via het kerkblad weet dat er iets bijzonders is. De wijkavonden en -middagen worden ook weer beter bezocht dan vroeger. Dat zou ook best iets met het kerkblad te maken kunnen hebben.’ Arentsen denkt verder dat KerkVenster een positieve invloed heeft gehad op het saamhorigheidsgevoel onder hervormden en gereformeerden. Zowel in Aalten als in Bredevoort gingen hervormden en gereformeerden in juni 2006 samen op in een Protestantse Gemeente. ‘In Aalten was dat proces al veel eerder begonnen, maar duurde het langer. Het kwam in een stroomversnelling toen de hervormde en gereformeerde predikanten samen om tafel gingen zitten.’ Een hele expliciete rol heeft het kerkblad niet gespeeld, maar de redactie volgde de laatste ontwikkelingen wel steeds op de voet. ‘Ik denk bovendien dat het kerkblad wel een positieve rol heeft gespeeld in de beeldvorming. Er waren over en weer nogal wat vooroordelen.’

Saamhorigheid

Herkenbaar logo

De invloed van de vernieuwing van het kerkblad op het kerkelijke leven in Aalten en Bredevoort, is moeilijk te meten, zegt Arentsen. Maar hij is ervan overtuigd dat KerkVenster een positieve invloed heeft. ‘Ik denk dat het heeft gezorgd voor meer betrokkenheid. Iedere veertien dagen laat de kerk weer even zien: wij zijn er nog. Het gemiddelde kerkbezoek is nog steeds niet erg hoog, maar voor dopen, trouwen en begraven komen mensen altijd naar de kerk. En bij bijzondere diensten, die we

Ook de landelijke actualiteit krijgt steevast een plaats in KerkVenster. De landelijke vereniging, twee jaar eerder dan in Aalten en Bredevoort, werd uiteraard verslagen. Die eenwording heeft verder niet veel invloed gehad op het plaatselijke samengaan, zegt Arentsen. Dat was toch vooral een zaak waar de harten en hoofden ter plaatse rijp voor moesten zijn. ‘We hebben de vereniging in Aalten grandioos gevierd in een soort openluchttheater. Alle kerken van Aalten waren uitgenodigd. Er kwamen

15

1500 mensen. Het was de oecumene ten top. Eigenlijk jammer dat we die fenomenale sfeer niet wat langer hebben weten vast te houden. Je vervalt toch al snel weer in trage processen en eindeloos overleggen.’ Na de landelijke vereniging is het kerkblad van Aalten wel overgestapt op andere vormgeving, met het logo van de Protestantse Kerk. ‘We willen in één oogopslag als kerk herkenbaar zijn.’

Moederkerk Arentsen kan heel wat minder positieve zaken opnoemen over het landelijke en plaatselijke kerkleven, maar het is niet voor niets dat hij toch met veel plezier minstens één dag per week voor de kerk in touw is. ‘Ik ben altijd al een kerkganger geweest die graag shopt en af en toe een snipperdag neemt, maar de kerk is me gewoon ontzettend lief. Ik wil het geloof graag doorgeven aan de volgende generatie. Tijdens een vervelende periode in de hervormde gemeente heb ik op het punt gestaan om uit de kerk te gaan, maar uiteindelijk ben ik toch bij de moederkerk gebleven. Ik zou gewoon geen beter alternatief weten. Er zijn heel veel dingen die fantastisch gaan: we hebben een mooi team van predikanten, heel goed georganiseerd pastoraat en veel aandacht voor de mensen. Daar staat de kerk voor en daarom wil ik erbij blijven.’ Berber Bijma is free-lance journalist.

Kijk ook op www.kerkvenster.nl

Kerkinformatie

Mei 2009

fotocollage

Stilstaan bij vijf jaar Protestantse Kerk Verzoek aan de kerkenraden Het moderamen van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de kerkenraden gevraagd in de kerkdienst van 26 april of 3 mei ‘op bescheiden wijze’ aandacht te besteden aan de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland vijf jaar geleden. Op 1 mei 2004 vond de vereniging van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden plaats. In april ontvingen alle kerkenraden een brief, waarin zij worden opgeroepen tijdens de kerkdienst voorbede te doen voor de (landelijke) kerk en het werk van de kerk. Ook is aan de kerkenraden gevraagd om in de kerkdienst een brief van synodescriba

Arjan Plaisier voor te lezen, waarin het gebed om de vernieuwende kracht van de Heilige Geest centraal staat. ‘Bid dat de Geest van God ons allen geloof, hoop en liefde mag geven om in de wereld Gods kerk te zijn,’ zo klinkt het in de brief. Om dat gebed te onderstrepen, wordt ook voorgesteld het lied ‘Gebed om de Geest voor de kerk’ te zingen. Het moderamen van de generale synode is op zondagochtend 3 mei (10.00 uur) met genodigden te gast bij een kerkdienst in kerkelijk centrum De Brug te Amersfoort. De dienst heeft als thema ‘Op weg naar de toekomst – Vijf jaar Protestantse Kerk’. Dr. Arjan Plaisier en drs. Nynke Dijkstra-Algra gaan in deze dienst voor. De dienst wordt ’s middags via IKON-radio uitgezonden.

6

5

4

Bij de foto’s: vijf jaar geleden De Protestantse Kerk kwam tot stand na een besluit van de drie afzonderlijke synoden te Utrecht op 12 december 2003, met aansluitend een kerkdienst in de Domkerk te Utrecht. Op 1 mei 2004 werd de verenigingsakte ondertekend, waarna op 12 juni een Kerkdag met ruim 5000 belangstellenden plaatsvond.

3

1. Lutherse synode, Ev. Lutherse Kerk, 12 december 2003. 2. Synodescriba Bas Plaisier bekijkt het boek dat dr. B. Wallet in 2005 over het Samen op Weg-proces publiceerde. 3. De kerkdienst op de avond van 12 december 2003 in aanwezigheid van koningin Beatrix. Links de hervormde en lutherse synodevoorzitters: ds. Arie van der Plas en ds. Ilona Fritz. 4. Gereformeerde synode, Nicolaikerk 12 december 2003. 5. Koor tijdens Kerkdag, 12 juni 2004. 6. Dr. Bas Plaisier tekent de verenigingakte, 1 mei 2004. 7. Publiek Kerkdag, 12 juni 2004. 8. Onderonsje lutherse hoogleraren M. Barnard en J.P. Boendermaker, 12 december 2003. 9. De gereformeerde synodepreses ds. Jan-Gerd Heetderks, persconferentie in Catharijne-Convent op 12 december 2003. 10. Ds. Ilona Fritz, slotviering Kerkdag, 12 juni 2004. 11. Hervormde synode, Jacobikerk 12 december 2003.

2

16

1

Kerkinformatie

Mei 2009

Fotocollage

8

9

7 10

11

17

Kerkinformatie

BERICHTEN

Winnaars Webfish en Guppy Awards 2009 ‘Een buitengewoon fraaie portal voor surfende katholieken,’ aldus het juryrapport over www.isidorusweb.nl. Deze website won in april de Gouden Webfish Award 2009 (een prijs voor de beste christelijke websites) in de categorie ‘overige christelijke websites’. In de categorie ‘gemeenten en parochies’ haalden de makers van de site van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) in Nijmegen, www. gkv-nijmegen.nl de Gouden Webfish binnen. De jury prijst de site onder meer om zijn ‘originele en indringende vormgeving’. Dit jaar zijn voor het eerst Guppy Awards uitgereikt voor de beste christelijke websites voor en door jongeren tot 27 jaar. De Gouden Guppy Award 2009 ging naar www.transformed.nl die in het leven is geroepen door een aantal enthousiaste jongeren met verschillende kerkelijke achtergronden. ‘Aanstekelijk evangeliserend jongerenwerk dat impact heeft,’ oordeelt de vakjury. In de categorie ‘overige christelijke websites’ waren de landelijke site van de Remonstrantse Broederschap www.remonstranten.org (zilver) en www.katholiekgezin.nl (brons), een initiatief van onder meer het Katholiek Nieuwsblad, de gelukkigen. Zilver en brons in de categorie ‘gemeenten en parochies’ gingen naar respectievelijk www.pinkstergemeente-agape.nl en nomadensoest.wordpress.com. De zilveren Guppy Award viel ten deel aan www.credible.nl, een site die als een ‘geintje’ begon en inmiddels is uitgegroeid tot het grootste christelijke jongerenforum van Nederland. De bronzen Guppy Award ging naar www.youthalpha.nl, een geza-

Werkweek voor liturgie en kerkmuziek

Prijswinnaar namens de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt te Nijmegen (foto: Protestantse Kerk)

menlijk project van Youth for Christ en de Alpha Cursussen. De Webfish en Guppy Awards zijn een initiatief van de IKON, de Protestantse Kerk in Nederland, het Nederlands Bijbelgenootschap en Stichting Leve de Kerk. De jury voor de Webfish Award 2009 werd dit jaar gevormd door mediacoördinator van Agapè Wouter van der Toorn, freelance web producer Matthijs Vermoten, pastor en voormalig hoofd Godsdienst KRO Bart Verreijt, Lia Vieveen van Frankwatching.nl en Rogier van der Weijden, webmaster van Oikos die vorig jaar een gouden Webfish Award in de wacht sleepte. Zij moesten maar liefst 215 websites beoordelen, het dubbele van vorig jaar, waarvan 121 in de categorie ‘parochie en gemeente’, 65 in de categorie ‘overige kerkelijke websites’ en 29 ‘guppies’.

Liedboekdag 16 mei Het thema van de jaarlijkse Liedboekdag, ‘Stem en tegenstem’, is ontleend uit Psalm 81. De berijmde versie noemt stem en tegenstem instrumenten voor de lofzang aan God. De Liedboekdag is een impuls voor kerkmuziek in de praktijk van de plaatselijke gemeenten. Daarom worden er ook nieuwe of onbekende liederen gezongen, en bekende liederen in nieuwe of bestaande toonzettingen. Jaarlijks komen er tussen de 300 en 500 bezoekers. De dag begon ooit als ‘verjaardagsfeestje’ van het Liedboek voor de Kerken (1974) en wordt voor de 34e keer gehouden. De dag is bedoeld voor iedereen die van zingen houdt en geïnteresseerd is in eredienst, liturgie en kerkmuziek. Muzikale medewerking verlenen Peter Ouwerkerk en Ko Zwanenburg (orgel), het

Mei 2009

Vocaal Theologen Ensemble onder leiding van Hanna Rijken en het koperensemble van muziekvereniging Eendracht uit Winterswijk. Er is een bijzonder gastoptreden van de muziekgroep Agua Viva, afkomstig uit het cultureel religieuze centrum Kairos in Matanzas op Cuba. De dagleiding is in handen van Els Dijkerman, Reinoud G. Egberts, Pieter Endedijk en Wim Ruessink. Voor kinderen is er een eigen programma. In de ochtend repeteren zij het muziekspel ‘Isidoor, wat draag je?’ Dit spel van Jan Marten de Vries is gebaseerd op bekende ezelsverhalen uit de bijbel: de vlucht uit Egypte, de intocht in Jeruzalem, Bileam en natuurlijk de barmhartige Samaritaan. ’s Middags voegen de kinderen zich bij de andere deelnemers in de Nicolaikerk om het spel op te voeren. De organisatie is in

18

Het thema van de Werkweek voor liturgie en kerkmuziek, die van 14-17 juli wordt gehouden, staat in het teken de Veertigdagentijd en Pasen 2010. Het motto luidt ‘De toekomst is al gaande’, ontleend aan een paaslied van Inge Lievaart uit de bundel Tussentijds. Wat kan je in die tijd zingen, wat liever niet? Hoe combineer je de bijbellezingen met de muziek? Welke ideeën zou je wel eens willen uit proberen? Het gaat niet alleen om concrete suggesties over Pasen. Na afloop is men beter in staat om liturgische vragen en muziekstukken aan te pakken. De werkweek voor liturgie en kerkmuziek in Hoeven (NB) is sinds 1972 een jaarlijks terugkerend evenement binnen de Protestantse Kerk. Het trekt mensen die er plezier in hebben om ontspannen muziek te maken en die zich willen verdiepen in de achtergrond en betekenis van de liturgie. Mensen geven zich individueel op, maar ook samen met anderen, gezinsleden, cantorijleden, voorgangers en kerkgangers, dirigenten en zangers. Gedurende elke dag wordt er ongeveer zes uur gewerkt aan zang, afgewisseld met inleidingen van de theologen Geertien Morsink en Roel Bosch. Muzikale medewerking: Reinoud G. Egberts, Christa Hijink, Elske te Lindert, Hans Leeuwenhage, Gijs van Schoonhoven. Tijd en plaats: dinsdag 14 juli (aankomst 10.30 uur) - vrijdag 17 juli (vertrek 14.00 uur). Kosten: € 302,- p.p. (bij gebruik van een tweepersoonskamer) standaard, tot € 397,- bij gebruik van een luxe eenpersoonskamer. Kinderen tot 12 jaar € 105,-, kinderen vanaf 12 jaar/studerenden € 175,-. (standaard twee per kamer). Met dieetwensen wordt rekening gehouden. Adres: Centrum Bovendonk, Hofstraat 8, 4741 AK Hoeven, nabij Bergen op Zoom en Roosendaal. Informatie en aanmelding: www.pkn.nl/kerkmuziek.

handen van de Protestantse Kerk in Nederland en de interkerkelijke stichting voor het Kerklied. De dag wordt gehouden op 16 mei 2009 in de Nicolaïkerk te Utrecht, aanvang 10.30 uur. Kinderen tot 12 jaar kunnen gratis deelnemen, jongeren betalen € 5, volwassenen € 14 p.p. Aanmelden: maak het juiste bedrag over op giro 374 21 20 van Bureau Kerkmuziek van de Protestantse Kerk in Nederland te Utrecht. Na betaling krijgt u het programma met de muziek toegestuurd. Meer informatie: www.pkn.nl/kerkmuziek.

Kerkinformatie

Mei 2009

BERICHTEN

Kandidaten gezocht voor klankbordgroepen Liedboek 2012 In april 2007 stemde de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland in met een voorstel van de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK) voor het maken van een nieuw liedboek. Het nieuwe liedboek moet in 2012 klaar zijn en is bedoeld voor gebruikt in de bij deze stichting aangesloten kerken. Behalve de Protestantse Kerk zijn dat de Algemene Broederschap der Remonstranten, Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB, Doopsgezinde Sociëteit, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt. Het Liedboekproject staat onder leiding van een door de ISK benoemde redactie en een aantal redactionele werkgroepen.

Klankbordgroepen Daarnaast bestaat de mogelijkheid om per aangesloten kerk deel te nemen aan een supervisie-traject. De Protestantse Kerk maakt van deze mogelijkheid gebruik. Het is een kans om op constructieve wijze te

werken aan vergroting van het draagvlak voor een nieuw liedboek. Het moderamen van de generale synode heeft negen supervisoren benoemd, die voor de Protestantse Kerk het concept-materiaal voor het Liedboek 2012 beoordelen op de volgende thema’s: missionaire inhoud, liturgie, spiritualiteit, pastoraat, gender, jeugd, kerkmuziek, theologie en Lutheranisme. Voor elk thema komt er een klankbordgroep, geleid door een supervisor. De supervisor brengt uiteindelijk advies uit aan de liedboekredactie.

Wie komt in aanmerking? Het moderamen zoekt nog geschikte kandidaten voor de klankbordgroepen. Van een deelnemer aan een klankbordgroep wordt verwacht dat hij/zij belangstelling heeft voor het geestelijk/kerkelijk lied, bijvoorbeeld als gemeentelid of als lid van een zanggroep of cantorij. Daarnaast wordt verwacht dat hij/zij zich betrokken voelt bij één of meer van bovengenoemde

thema’s. Wie mee wil doen moet ook bereid en in staat zijn om over de kwaliteit van uiteenlopende liederen (onder meer taal, muziek, theologie, bruikbaarheid, aansprekendheid) vanuit de optiek van het gekozen thema te discussiëren. Voorts moet de kandidaat bekend zijn met verschillende liedculturen en/of bereid zich daarvoor open te stellen. Hij/zij moet zich conformeren aan de ISK-notitie Een nieuw liedboek, het synodebesluit van april 2007 en de taakomschrijving klankbordgroepen. Daarbij wordt verwacht dat elke deelnemer bereid is om de discussieleiding van de supervisor te aanvaarden.

Periode De klankbordgroepen zullen in de periode medio 2009 tot eind 2010 bijeenkomen. Wie deelneemt kan een vergoeding van onkosten krijgen. Van deelnemers wordt verwacht dat zij overweg kunnen met internet en e-mail. Meer informatie en aanmelding: www.pkn.nl/kerkmuziek.

JOP-voordeel Xnoizz Flevo Festival JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, pakt uit op het Xnoizz Flevo Festival: 5 halen, 4 betalen! Het Xnoizz Flevo Festival is een ideale gelegenheid voor jongeren om op een ontspannen manier met geloven bezig te zijn. Door anderen te ontmoeten, van muziek te genieten en je te laten inspireren door sprekers en workshops. JOP is er ook dit jaar bij en verzorgt de inhoudelijke programma’s van het festival. Ook de knallende aftrap van JOP WAKE UP CALL drive-in zal op het festival plaats-

vinden. Groepen uit gemeenten binnen de Protestantse Kerk die zich aanmelden via flevofestival@ jop.nl ontvangen iedere vijfde kaart gratis! (foto: JOP)

Studiedag over theatrale vormen in de liturgie Predikanten en kerkelijk werkers in de Protestantse Kerk merken steeds vaker, dat gemeenteleden tijdens de kerkdienst méér zijn dan een oor om het Woord te horen. Alle zintuigen doen mee. Hoe kun je daar meer mee doen in de zondagse liturgie? Over die vraag wordt op 26 mei op Hydepark een studiedag voor predikanten en kerkelijk werkers gehouden over theatrale vormgeving in de liturgie. Een dominee die niet kan preken heeft het slecht in een protestantse gemeente. Maar bij een ‘goeie preek’ gaat het niet alleen om een verantwoorde uitleg van een bijbelgedeelte. Dat voelen predikanten in toenemende mate. Het gaat de kerkgangers in de hele kerkdienst – bij de preek, in

het zingen, in de gebeden – om de ervaring van God, van troost, ontroering, blijdschap. Zij hopen in de kerk geraakt te worden. Aangeraakt, bewogen, zodat zij in beweging komen. Mensen hopen dat de kerkdienst zo’n moment is van ontmoeting met God en elkaar, waarin je die gemeenschap – koinoonia – ervaart. Hoe bereiken we dat (meer)? Die vraag houdt veel predikanten, kerkelijk werkers en liturgiegroepen bezig. Er bestaan al cursussen over vragen als: hoe leer ik concreter en beeldender preken? Hoe versterken we de liturgie? Zitten wij met onze liedcultuur en met onze kerkmuziek nog op de golflengte van veel van onze hoorders en zo niet – wat dan? De werk-

19

dag van 26 mei is op deze cursussen een aanvulling, speciaal met het oog op het gebruik van theatrale vormen in de liturgie en de theologische verantwoording daarachter. De werkdag wordt georganiseerd door het seminarium van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), in samenwerking met De Zevende Hemel, centrum voor bibliodrama en dans te Amsterdam. In het najaar en in het voorjaar volgen trainingen van De Zevende Hemel, en/of een PAO-cursus van de PThU met het oog op de theologisch-hermeneutische verdieping. Meer informatie over de werkdag en aanmelding: www.pthu.nl.

Kerkinformatie

JOP

Mei 2009

Joost Schelling en Hanna de Kam

‘Hoe betrekken we de jeugd weer meer bij de kerk?’

Hoeveel ruimte is er voor eigen inbreng van jongeren? En op welke manieren ben je als kerk betrokken op hun leven? De kerk heeft de jeugd veel te bieden. Er wordt veel voor hen georganiseerd, maar veel minder met hen of zelfs door hen. Hoe doet JOP dat op regionaal en lokaal niveau? Twee verhalen uit de praktijk.

Joost Schelling Als regiocoach voor de regio Zuidwest (Zuid-Holland, Zeeland en West-Brabant) werk ik bij JOP (de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk). Dat betekent dat ik kan worden uitgenodigd door personen en groepen, die zich (willen) inzetten voor het jeugdwerk in hun gemeente. JOP noemt hen ‘coaches’. Deze coaches doen een beroep op ons voor advies, begeleiding, training en beleid voor het jeugdwerk. In totaal zijn er binnen JOP zes regiocoaches actief, verspreid over het hele land, die beschikbaar zijn om het jeugdwerk te ondersteunen.

Hoe krijgen we de jeugd weer meer betrokken?

zoekt. Als je de vraag opnieuw formuleert kun je als kerk het initiatief weer naar jezelf toetrekken en aan de slag gaan met vragen die je wel kunt beantwoorden. Bijvoorbeeld: hoe kunnen wij als gemeente weer betrokken worden of raken bij onze jeugd? In veel plaatsen zien we dat het werken vanuit die vraag voor het jeugdwerk werkt. Jongeren de ruimte geven maakt hen meer betrokken. Vanuit deze vraag starten we als regiocoaches met ons advies en dienstverlening. Wat kan het jeugdwerk (of de kerk) zelf doen om kinderen en jongeren te laten ervaren dat de gemeente op hen betrokken is? Hoe kunnen we als kerk onze kinderen begeleiden en ondersteunen? (zie Kerkinformatie van februari en maart 2009). En: hoe kunnen we onze tieners coachen naar een zelfstandige beslissing om deel uit te gaan maken van de gemeente van Jezus Christus?

Veel vragen van coaches gaan over de afnemende betrokkenheid van de jeugd. Bijna al mijn contacten met kerkenraden, jeugdgroepen of predikanten beginnen met deze vraag. We doen als kerk wel een aanbod voor onze jongeren, maar we missen de betrokkenheid bij dat aanbod. Soms doen ze wel mee met het programma, maar blijft het passief en soms worden activiteiten gewoon slecht bezocht. Het werk van de regiocoach is in eerste instantie: goed luisteren naar de verhalen uit de gemeente en de juiste vragen stellen. Juist omdat je als buitenstaander de vraag hoort, kun je snel doorvragen. Vragen die de gemeente zichzelf al niet meer stelt, stelt de regiocoach (nog) wel omdat die niet bekend is met de plaatselijke situatie. En omdat je de vraag in veel verschillende plaatsen hoort, kun je trends signaleren en goede voorbeelden uit andere plaatsen inbrengen.

Vanuit JOP richten we ook zo onze evenementen, producten en dienstverlening in. Instrumenten aanreiken om kinderen en jongeren in en rondom hun eigen gemeente te begeleiden: eigentijds en met een duidelijk verhaal. Maar ook met veel ruimte om als jongere zelf te zoeken en te vinden. Aandacht en ruimte geven voor hun inbreng in het jeugdwerk. Daar coachen we ook onze jeugdwerkers in, die vanuit JOP in diverse plaatsen in het land werkzaam zijn zoals Hanna de Kam die op de pagina hiernaast een kijkje geeft in de praktijk van haar werk. Zo hopen we als JOP ons steentje bij te dragen aan een jeugdvriendelijke gemeente.

Ruimte geven

Joost Schelling is regiocoach namens JOP voor

De vraag: hoe krijgen we de jeugd weer meer betrokken?, is een vraag met teveel onzekere ‘variabelen’. We weten vaak niet wat de jeugd wil en verwacht van de kerk en ook niet wat voor betrokkenheid ze

de regio Zuidwest (Zuid-Holland, Zeeland en

Joost Schelling. (foto: JOP)

Producten en dienstverlening: coachen en meedoen

West-Brabant).

20

Dienstverlening aan de coach

Kerkelijk jeugdwerk is belangrijk, verrijkend, soms spannend en gelukkig vaak ook leuk. Maar ook een vak apart. In dit vak zijn veel vrijwilligers actief die kinderen en jongeren begeleiden in en om de kerk. JOP wil een coach zijn voor al die coaches in de lokale gemeenten. Naast producten biedt JOP daarom ook dienstverlening aan in de vorm van: • advies en begeleiding op maat • trainingen voor elke doelgroep via het toerustingscentrum: www.toerustingeneducatie.pkn.nl. • inzet van professionele jeugdwerkers in de lokale gemeente. Speciaal voor deze dienstverlening zijn in heel Nederland JOP regiocoaches actief. Elke regio heeft zijn eigen regiocoach. Heeft u vragen over plaatselijk jeugdwerk? Neem dan contact op met de regiocoach die bij uw regio hoort. Via www.jop.nl/ regiocoach vindt u uw regiocoach. Of bel met JOP: (030) 880 18 80.

Kerkinformatie

Mei 2009

JOP

Regiocoaches zijn naast adviseurs ook aanspreekpunt voor de lokale jongerenwerkers van JOP. JOP heeft een aantal jongerenwerkers in dienst die de gemeente werken. Wat doen zij en hoe integreren zij de producten en diensten van JOP in de praktijk? Hanna de Kam vertelt haar ervaringen.

Hanna de Kam Sinds 1 maart 2008 ben ik JOP- jeugdwerker in Badhoevedorp. Ik ben daar aangenomen om het jeugdwerk te stimuleren, met als speerpunten de Jeugdkapel en in een later stadium ook een 16+ groep.

De start De jeugdkapel (12-16 jaar) is een klein maar fijn groepje jongeren, ongeveer vijf per keer. Ze komen elke twee weken op zondagmorgen bij elkaar. Ze praten over onderwerpen die de leiding zelf verzint en uitwerkt. Toen ik kwam ging het redelijk, maar structuur was ver te zoeken. Dus stap één was snel gevonden: het vinden van een structuur. Samen hebben we gezocht naar geschikte materialen. Deze vonden we voornamelijk in het JOP COACH Magazine, maar ook in andere methodes, zoals Provider en Toppers van geloven. De structuur hebben we aangepast: we zoeken zelf een aantal onderwerpen uit die ons leuk lijken voor de jongeren. Die onderwerpen leggen we in een korte beschrijving aan de jongeren voor. Samen kiezen we vijf onderwerpen voor de eerst komende bijeenkomsten.

Hanna de Kam. (foto: JOP)

16+ groep

Materiaal

Nu de jeugdkapel leuk loopt, kan ik aan de slag met de 16+ groep. Ik ben begonnen bij de ouders en heb hen aangeschreven en uitgenodigd voor een bijeenkomst. Er kwamen helaas maar vier ouders opdagen. Beetje jammer, maar het werd toch een vruchtbare avond! We hebben een plande-campagne gemaakt en samen jongeren uitgenodigd voor een eerste bijeenkomst. Opkomst: acht jongeren! Het was een leuke interactieve avond, waarop we samen hebben bepaald wat we met elkaar willen doen. We willen praten over dingen waar we anders niet zo gauw over praten, bezig zijn met dingen die ons bezighouden en hierbij ook het geloof betrekken op een gezellige en serieuze manier.

Voor deze avonden gebruiken we verschillende methodes, afhankelijk van het onderwerp, zoals JOP COACH Magazine, Provider, Toppers van geloven, Alphacursus en onze eigen creativiteit. De keus is altijd aan de jongeren. We gebruiken dezelfde methode als bij de Jeugdkapel. Dit maakt het bedenken van onderwerpen een stuk makkelijker. Ook merk ik dat het gebruik van filmpjes van YouTube erg goed werkt. Voorbeeld: een filmpje van Hotdog (EO) bleek erg spraakmakend.

De aanhouder wint! De jongeren worden steeds meer betrokken, maar wat lastig blijft is het aantal jongeren. Het is moeilijk om er jongeren bij te

21

krijgen, wat wel heel prettig zou zijn. We steken veel energie in het benaderen van jongeren. Wanneer ze een keer aanwezig zijn, vinden ze het heel erg leuk! Een volgende keer laten ze zich niet meer zien. Hen bereiken en erbij houden kost veel tijd en energie, maar we houden vol. De ervaring leert dat de aanhouder wint! Ik geniet enorm van het jeugdwerk, een avond die goed loopt, vertrouwelijke gesprekken op de gang of in het kleine groepje, een Hyvesberichtje over de leuke jeugddienst die we samen hebben georganiseerd. Het jeugdwerk is top! Hanna de Kam is JOP-jeugdwerker in Badhoevedorp.

Kerkinformatie

Mei 2009

BERICHTEN

Zomerconferentie Lucasorde Bijbel10daagse 2009 Het thema van de jaarlijkse zomerconferentie van de oecumenische Lucasorde is: ‘Als een schaduw die geneest…, over geloof dat werkt’. In vieringen, lezingen, workshops, bibliodrama, muziek en dans wordt het thema aan de orde gesteld. Sprekers: J. Brandsma (Stichting De Schuilplaats Sneek), drs. R. van Essen (predikant in Den Haag); ds. J. P. Helder (Nijkerk), mw. ds. F. Hemrica (justitiepredikant Utrecht), drs. J. P. M. Lap en drs. M. E. P. Lap-Streur (Sint-Oedenrode), F.F.E.O. ter Kuile (Jeannette Noëlhuis te Amsterdam), mw. H. Poot-van der Windt (Rhenen), dr. A.F. Troost (Heusden), K. Versteeg (cabaretier te Gorinchem) en drs. K. H. Vonk (Reeuwijk). Leden van de Lucasorde geloven dat genezing (healing) een wezenlijk onderdeel is van de bediening van de gemeente. Dat kan vorm krijgen door voorbede, handoplegging en ziekenzalving. De Lucasorde is geen kloostergemeenschap, maar wil een gebedsgemeenschap zijn. Zie ook: www.lucasorde.nl. Deelname aan de conferentie staat open voor iedereen. De conferentie wordt gehouden van 6-11 juni in Bezinningscentrum Emmaus, Udenhoutseweg 15, 5268 CG Helvoirt (bij Den Bosch), tel. (0411) 64 37 25, www.emmausbezinningscentrum.nl Kosten: tweepersoonskamer met douche en toilet € 325,-; eenpersoonskamer € 360,-. Betalingsregeling is bespreekbaar. Deelname één of meer dagen is mogelijk. Informatie en aanmelding uiterlijk 25 mei bij secretariaat Lucasorde, Annie M.G. Schmidtweg 65, 1321 JA Almere, tel. (036) 53 00 540, e-mail: [email protected]

Het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) organiseert van 23 oktober tot en met 1 november de jaarlijkse Bijbel10daagse. Het thema is ‘Verhalenkaravaan’. Centraal staan de vele verhalen in de bijbel. In haar toelichting schrijft het NBG: ‘In bijbelverhalen kom je mensen tegen die, hoe verschillend ze ook zijn, dezelfde eigenaardigheden, kwaliteiten, zwakten, twijfels en emoties hebben als wij. Verhalen dóen iets met je’. Er zal een verhalenkaravaan door Nederland trekken die stilstaat bij scholen en kerken, op markten en pleinen. Ook reist er een verhalenverteller mee die bijbelverhalen op levendige wijze ten gehore zal brengen.

Op zondag 25 oktober is het Nationale Bijbelzondag. Het NBG stelt materiaal beschikbaar om op deze zondag de bijbel en het werk van het NBG extra onder de aandacht brengen. Meer informatie, tips en materiaal zijn te vinden op: www.bijbel10daagse.nl.

Jarige CNV nodigt dominees aan tafel Op 13 mei 1909 werd het CNV opgericht, aan een tafel in een Arnhems koffiehuis voor geheelonthouders. Aan die tafel werd besloten om samen op te komen voor de belangen van werkende mensen. Over die belangen gaat het nog altijd binnen het CNV. Daarom nodigt de organisatie predikanten en priesters dit jaar mensen uit voor een diner (‘Aan Tafel’) met een goed gesprek. Deelname is gratis voor leden en niet-leden. Tijdens de ontmoetingen worden telkens de verhalen uit één beroepsgroep centraal gesteld: politieagenten, dominees & priesters, accountants, vissers, verpleegkundigen, bouwvakkers, enzovoort. De jarige vakbond hierover: ‘In deze tijd van cijfers, meetbaarheid en bureaucratie prikkelen we de verbeelding. Geen overbodige luxe in een tijd van crisis. Als

Training Pastoraat afgesloten Op 27 maart werd de Uitgebreide Training Pastoraat voor vrijwilligers afgesloten. Op de foto de groep cursisten met hun docenten. Het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie organiseerde deze training van tien vrijdagen, in samenwerking met het centrum voor Klinisch Pastorale Vorming op Zon en Schild te Amersfoort. De training leidt vrijwilligers op tot in het pastoraat gespecialiseerde medewerkers. In het nieuwe seizoen wordt de cursus herhaald op de volgende data: 11 en 18 september, 2, 16 en 30 oktober, 13 en 27 november, 11 december, 15 januari en 5 februari. Voor informatie en aanmelding: www.toerustingeneducatie.pkn.nl. (foto: Henk Hogendoorn)

22

vertrekpunt nemen we een verhaal over werknemers uit de eerste eeuw: ‘De arbeiders van het elfde uur’. Wat zegt jouw werk over dit verhaal en andersom?’ De eerste maaltijd vindt plaats op 13 mei 2009 in Arnhem. Daarna trekt het CNV in mei en juni langs verschillende beroepsgroepen. Elk tafelgesprek staat onder leiding van deskundige gespreksleiders. Aan Tafel wordt samen met de Vrije Universiteit in Amsterdam georganiseerd. Aanmelding: predikanten kunnen zich met een groep collega’s opgeven door een mail te sturen naar: [email protected]. Graag erbij vermelden: naam, adres, telefoonnummer en beroep. Na aanmelding ontvangt men nadere informatie.

Kerkinformatie

BERICHTEN CALVIJNJAAR

Mei 2009

Calvijn op bezoek in Bodegraven Een aantal kerken in Bodegraven organiseert op 16 mei een ‘Bodegraafs Calvijn Symposium’. Het idee was afkomstig van ds. Leo Smelt van de hervormde gemeente. Over de organisatie vertelde hij het volgende. ‘Als Calvijn op doorreis in Bodegraven naar de kerk zou gaan, dan zou ik - net als collega Farel destijds - een dringend beroep op hem gedaan hebben om hier de predikantsvacature te gaan vervullen. Maar wie zouden we dan binnen halen? Iemand die goed kan schrijven over wat de gezonde, bijbelse leer van de kerk is. Iemand die het lef heeft het bestuur van de plaatselijke kerk dusdanig te reformeren dat mondige gemeenteleden zelf de schouders eronder gaan zetten. Hij weet de gemeente met behulp van een kinderkoor - zonder orgel - aan het zingen te krijgen!’ ‘Toen ik las dat Ferdinand Borger en Kees Posthumus met hun theater Calvijn op bezoek voor een breder publiek Calvijn uit de doeken deden, dacht ik: het zou mooi

zijn als Calvijn hier in Bodegraven ook wat bekender werd. Er zijn immers vijf kerken naar hem genoemd. Ik lanceerde het idee, zocht naar een datum waarop Borger kon en vond medestanderd in Jan Kees Hertog en André Meijers. We brainstormden: Dan moeten we het theater en de lezingen niet in een kerkgebouw laten plaatsvinden, maar in het culturele centrum van het dorp: het Evertshuis. De burgemeester moet het openen. We vragen dan ook één van de oud-Bodegraafse predikanten die op Calvijn is gepromoveerd: dr. W. Balke. En een econoom als dr. J.J. Graafland die een link kan leggen tussen Calvijn en kaas. Actueel voor ons kaasdorp. Warnaar is een bevlogen musicus die iets kan laten proeven van Calvijns invloed op de liturgie. Met fondsen van kerken en andere sponsors proberen we de organisatie rond te krijgen. En de rest doen de bezoekers. Het zal een heel gevarieerd publiek worden. Maar dat is ook de bedoeling. Zo kunnen een aantal bevlogen calvinisten

een interessant programma bedenken voor een lange avond uit in eigen dorp. Wellicht een idee voor andere dorpen in het land?’

Koningin bij opening Calvijntentoonstelling Dordrecht Koningin Beatrix zal op 7 mei de opening van de tentoonstelling Calvijn & Wij in de Grote Kerk in Dordrecht bijwonen. Calvijn & Wij is de eerste overzichtstentoonstelling in Nederland over de befaamde denker Johannes Calvijn (1509-1564) en over het calvinisme als cultuurfenomeen. Valentijn Byvanck, directeur van het Nationaal Historisch Museum, levert een bijdrage aan de opening, evenals Dichter des Vaderlands Ramsey Nasr die met de voordracht van een speciaal gedicht over Calvijn en het calvinisme de opening verricht. De expositie Calvijn & Wij biedt met spectaculaire 3D-animaties een bijna persoonlijke ontmoeting met Calvijn en belicht zijn

tijd, zijn leven, en zijn betekenis voor het protestantisme in Nederland. Thema’s als tolerantie, genieten, spiritualiteit en muziek belichten Calvijns tijd en nalatenschap. Ook zijn er enkele zeldzame 16deen 17de- eeuwse uitgaven van Calvijns werk te zien. Daarnaast worden de persoon Calvijn en het begrip calvinisme ontward. Wat is calvinisme eigenlijk? Is het typisch Nederlands? Foto’s geven een impressie van calvinistisch Nederland en straatinterviews met bekende en minder bekende Nederlanders geven een beeld van de calvinistische medemens. Hoe calvinistisch we zijn valt ook te onderzoeken in de

tentoonstelling. Dordrecht vormt het middelpunt van de Calvijnherdenking in Nederland; met Calvijn & Wij in de Grote Kerk, met de fototentoonstelling Calvijn & Ik in het Hof, en met de iconografische expositie Calvijn in Beeld van het Dordrechts Museum. Daarnaast is er een uitgebreid cultureel programma in de historische binnenstad. Calvijn & Wij is een coproductie van Erfgoedcentrum DiEP en het Instituut voor Reformatieonderzoek van de Theologische Universiteit Apeldoorn, met medewerking van het Musée Internationale de la Réforme uit Genève. Meer informatie op www.calvijndordrecht.nl.

Premier opende Calvijntentoontstelling Berlijn Op 31 maart jl. opende premier J.P. Balkenende de internationale tentoonstelling Het Calvinisme in Duitsland en Europa te Berlijn. Ds. G. de Fijter en dr. A.J. Plaisier, respectievelijk preses en scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk, reisden evenals de christelijke gereformeerde kerkhistoricus prof. dr. H. Selderhuis mee in het regeringsvliegtuig. In zijn openingsrede stelde de minister president dat in het calvinisme een morele kracht ligt besloten. ‘Nederlanders zijn

calvinisten. Misschien niet allemaal in religieuze zin. Maar in ons gedrag vertonen wij vaak eigenschappen die traditioneel als typisch calvinistisch gelden’, aldus de premier. Met een hint naar de economische crisis wees hij op het verzet van Luther en Calvijn tegen misstanden in hun kerk. ‘In onze tijd spreken we over een ‘doorgeschoten bonuscultuur’ in de internationale financiële sector. Het zijn onvergelijkbare grootheden, maar beide hebben wel een sterk ethische dimensie. Calvijn zag heel scherp dat een samenleving

23

sterke morele ankerpunten nodig heeft’. De tentoonstelling in het Duits Historisch Museum beslaat 1100 vierkante meter en geeft een beeld van de verschillende levensperioden van Calvijn. Daarnaast is er aandacht voor de politieke, culturele en sociale invloed van het calvinisme in Europa. De tentoonstelling duurt tot 19 juli 2009.

Kerkinformatie

collecten

Mei 2009

(meer) aanwezig is, zoals in vinexlocaties of oude stadsbuurten, toch een plek blijft waar mensen elkaar op kunnen zoeken, kunnen bijpraten en hun ervaringen kunnen uitwisselen. En dat in een warme omgeving waar niet alleen de koffie altijd klaar staat, maar waar ook aandacht is voor mensen en voor hun vragen over geloof en leven. BOEI90 organiseert veel activiteiten, zoals een stiltemoment, een gespreksgroep,

kinderclub en een cursus christelijk geloof voor tieners. En ze vertellen mensen ook wat het is om Jezus te kennen en Hem te volgen. Er zijn bij deze collecte geen folders beschikbaar. Kijk voor meer informatie over deze collecte, zoals een collecteafkondiging, een poster en een advertentieprint, in de Collectekrant en op onze website www.pkn.nl/steunons.

Collecte Missionair Werk 7 juni 2009 Op 7 juni is de landelijke collecte voor het Missionair Werk. Dit keer staat het werk van BOEI90 centraal. BOEI90 wil voor de bewoners van de Haagse vinexwijk Wateringse Veld een plaats zijn waar kinderen, jongeren en volwassenen zich thuis voelen. Het is een van de pioniersplekken die door het Missionair Werk van de Protestantse Kerk is opgezet. De Protestantse Kerk vindt het belangrijk dat op plaatsen waar geen kerk

Collecte Werelddiaconaat 14-21 juni In de week van 14 – 21 juni collecteren veel gemeenten voor het werelddiaconale werk van Kerk in Actie. Het land Kenia staat tijdens deze collecte centraal. Meer dan twee miljoen Kenianen hebben hiv/ aids. Er is een kans van 40 procent dat hun kinderen het ook krijgen: bij de geboorte, of later via borstvoeding. Deze vorm van besmetting met het hiv/aidsvirus relatief eenvoudig te voorkomen. Als moeders de juiste medicijnen krijgen en voorzorgsmaatregelen treffen bij de borstvoeding

dragen ze het virus niet over. De organisatie CHAK, een netwerk van ruim 400 medische instellingen en meer dan 50 gezondheidsprogramma’s, werkt al sinds 1946 aan een betere toegang tot medische zorg voor alle Kenianen. Deze christelijke hulporganisatie doet er alles aan om moeder-kindinfecties bij de bevalling en via borstvoeding te voorkomen. Hiertoe traint de CHAK verpleegkundigen en zorgt voor de juiste medicijnen en apparatuur. Het project om besmetting

van moeder op kind te voorkomen draait nu met succes in dertig ziekenhuizen, CHAK wil het programma daarom in nog meer ziekenhuizen in gaan voeren. Materiaal: bij deze collecte zijn folders en posters beschikbaar. U kunt deze bestellen bij de brochureverkoop van het Protestants Landelijk Dienstencentrum: (030) 880 13 37of bestellingen@pkn. Kijk voor meer informatie op onze website, www.kerkinactie.nl of in de eerste Collectekrant.

berichten

KPV-training Zon en Schild

Noordmansdag over Calvijn

Voor de aaneengesloten KPV-training (Klinisch Pastorale Vorming) van 2010 zijn er nog enkele plaatsen vrij. De training wordt gehouden van 19 april tot 1 juli 2010 op het terrein van Zon en Schild te Amersfoort. De trainingsdagen zijn steeds van maandag tot en met donderdag. Een vruchtbare invulling van een studieverlof! Informatie: [email protected].

De Stichting dr. O. Noordmans houdt op 28 mei een studiedag over het thema Calvijn bij Noordmans. Hoofdsprekers zijn drs. H. J. Lam en prof. dr. G.W. Neven. De eerste geeft een overzicht van Noordmans’ Calvijn-interpretatie door zijn hele oeuvre heen. De tweede spreekt over: De wereld draait door? Noordmans’ lezing van Calvijn in ‘a secular age’ (Charles Taylor). ‘s Middags zijn er workshops, met afsluitend plenaire discussie.

Plaats en tijd: Bergkerk Amersfoort, van 10.30-16.00 uur. Kosten: donateurs en studenten € 20,-, anderen € 40,- (incl. lunch.). Informatie: dr. A. van der Kooi, voorzitter Stichting dr. O. Noordmans, [email protected] (038) 332 52 74). Aanmelding: dr. J.D.Th. Wassenaar, [email protected] of tel. (0548) 65 56 35.

Oecumenisch Bulletin vernieuwd Het Oecumenisch Bulletin, informatiemagazine van de Raad van Kerken, verschijnt voortaan in fullcolour. De Raad beoogt daarmee de uitstraling van het blad verder te verbeteren. Het Oecumenisch Bulletin is het kaderblad van de oecumene in Nederland. Alle plaatselijke en regionale raden van kerken ontvangen het. Vele leidinggevenden in kerk en samenleving hebben een abonnement. Het blad verschijnt drie keer per jaar als informatiemagazine. Daarnaast geeft de Raad van Kerken twee keer per jaar een thema-editie uit onder de titel Oecumenische Bezinning. Het laatste themanummer ging over

klimaatverandering als moment van de waarheid. Het jongste nummer van Oecumenisch Bulletin geeft informatie over onder meer het Global Christian Forum, de inbreng van jongvolwassenen in de oecumene en de samenwerking met de evangelische beweging. Het bureau van de Raad van Kerken verwacht dat het aantal abonnees met de facelift verder zal groeien. Men ondersteunt daarom de nieuwe uitgave met een campagne om het aantal abonnees verder te laten toenemen. Er zullen gericht present-exemplaren worden verstuurd naar

24

potentiële lezers. Een abonnement is gratis; een keer per jaar krijgen lezers een acceptgirokaart met het verzoek om een vrijwillige bijdrage. Informatie en aanmelding: www. raadvankerken.nl.

Kerkinformatie

Mei 2009

Predikantswisselingen

Predikantswisselingen Beroepen te Amersfoort (Adventkerk), ds. G. van Meijeren te Dirksland; te Apeldoorn (herv. wijkgemeente van buiteng. aard EbenHaëzer), ds. W.H.T. Moehn te Oldebroek; te Daarle (hervormd), kandidaat A.W.J. Theunisse te Dordrecht; te Genemuiden (hervormd wijk 2), ds. P.J. Teeuw te Papendrecht (herv. wijk Oost); te Harderwijk (hervormd wijk 2), ds. P.F. Bouter te Leerdam; te Hattem (hervormd wijk 1), ds. M.L.W. Karels te Rijswijk NB (herv.); te Hindeloopen, proponent J.W. Leurgans te Utrecht; te Maurik (herv.), ds. J Woltinge te Ruinerwold; te Zwolle icm wijkgemeente Stinskerkgemeente, ds. E. van ‘t Slot te Opende; te Rijssen (hervormd wijk 5), ds. P. Molenaar te Scherpenzeel (Gld); te Zoutelande, ds. G.J. Ruitenburg te Vleuten-De Meern.

Aangenomen naar Austerlitz (De Hoeksteen), ds. L.A. van Ketel te Epe; naar Baambrugge (geref.) en Loenen a/d Vecht (geref), proponent J. de Jong te Wijchen; naar Balk (pt), ds. mw. S.T. Bergsma en ds. P.R. van Commenee, beiden te Heerhugowaard (pt); naar Capelle aan den IJssel (geref. wijkgem. De Hoeksteen), proponent D. HoekstraOlthof te Alphen aan den Rijn; naar Eibergen-Rekken (prot. gem.), ds. W.Ch.P. Weersma te Velp; naar Ferwerd (herv.), ds. M.H. de Jong te Beesd, die bedankte voor Wezep (hervormd Pauluskerk); naar Gelselaar/Haarlo (herv.; streekg. De Wijngaard), proponent J.W. Leurgans te Utrecht, die bedankte voor Hindeloopen; naar Harderwijk (prot. gem. i.o.), ds. R. Hoekstra te Rijnsburg; naar Heumen, ds. D.J. Deunk te Deurne en Helenahaven; naar Leerdam (herv. wijkgem. West),

C. van den Berg te Nieuw Vennep/Burgerveen; voor Baarn (hervormd Calvijnkerk), ds. M.A. van den Berg te Zoetermeer; voor Bodegraven (herv. wijk 2), ds. A. van Lingen te Kinderdijk-Middelweg (herv.); voor Nieuwe Tonge (herv.) i.c.m. Herkingen (herv.), ds. W. Meijer te Yerseke; voor Rouveen (hervormd wijk II), ds. L.W. van der Sluijs te Nijkerkerveen (herv.); voor Sliedrecht (herv. wijk 3), ds. P.J. Visser te Den Haag (die voorlopig geen beroep meer in overweging neemt).

Beroepbaar

ds. J.A.W. Verhoeven te OudewaterHekendorp; naar Meppel (wijk Zuid), ds. P.W. Dekker te Velp; naar Middelburg (ouderenpastor; deeltijd), ds. G.B. Gross te Groede-Middelburg-Vlissingen (Ev. Luth.), die verbonden blijft aan de luth. gem. gemeente Groede-MiddelburgVlissingen; naar Nunspeet (hervormd Sionskerk), ds. D. Rodenburg te Enter; naar Scharendijke, proponent B. Boersma te Utrecht; naar Tange-Alteveer, proponent W.T. van Voorst te De Bilt; naar Tholen (herv.), ds. W. Meijer te Yerseke; naar Waverveen (herv.), proponent P.G. Oskamp te Nieuw-Lekkerland; naar Vriezenveen (herv. wijk 5), ds. R.J. Kranen te Putten (Andreaskerk); naar Wijk bij Duurstede, ds. H. Kroese te AmsterdamBuitenveldert; naar Woerden-Noord, ds. J.A. Berkheij te Leersum.

Bedankt

proponent mw. G. Loeve, Rupelmondelaan 12, 3555 XH Utrecht. proponent H. Lubbers, Roekelseweg 33, 6733 BN Wekerom, tel. (0318) 46 15 09. proponent J.T. de Koning, Van Asperenstraat 26, 3371 HR HardinxveldGiessendam, tel. (0184) 63 07 40. proponent W.P. Vermeulen, Wethouder Venteweg 146, 2805 JS Gouda, tel. (0182) 51 71 36.

Overleden 11 maart ds. E.J. Rietveld (geb. 17 juni 1921); 21 maart 2009 ds. P.F.T. Aalders (geb. 25 april 1920); 23 maart ds. D.J. Ras (geb. 24 juni 1944); 23 maart ds. G.H.N. Germans (geb. 26 mei 1926).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, e-mail: [email protected]

voor Amersfoort (hervormd; De Brug), ds. berichten

Symposium ‘Zorg voor je ziel’ Op 5 juni organiseert de Vereniging Kerkelijk Werkers (VKW) een symposium over de spiritualiteit van de pastor. Veel werkers in de kerk zijn erop ingesteld vooral te geven en dienstbaar te zijn aan anderen, waardoor het ‘opladen van de eigen accu’ wel eens op de achtergrond raakt. Drs. Gideon van Dam, werkbegeleider predikanten en kerkelijk werkers van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk en schrijver van het boek ‘Dichterbij het Onuitsprekelijke’ zal door middel van

verschillende werkvormen ingaan op wezenlijke vragen als: hoe blijf je als pastor in contact met je bron? Hoe kun je anderen, die aan jouw zorg zijn toevertrouwd, dichterbij ‘het Onuitsprekelijke’ brengen? Wat is precies geestelijke begeleiding en welke rol kan deze vervullen? (Hoe) kun je leren een ander als gids op de eigen weg te aanvaarden en zelf weer als gids voor anderen te fungeren? Een inspirerende middag, bedoeld voor kerkelijk werkers en andere belangstellenden die willen werken aan de eigen spiritualiteit.

25

Plaats en tijd: Goede Herderkerk, Nijkerk, 13.30–ca. 17.30 uur. Informatie en aanmelding via opgaveformulier op www.kerkelijkwerkers.nl of tel. (030) 785 07 66.

Kerkinformatie Kerkinformatie

BIJBELTEKSTEN

Mei 2009

Mei 2009 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene. vr 1 Elke ochtend wekt de Heer mijn oor, zodat het toegerust is om aandachtig te horen. (Jesaja 50: 4-9)

wo 13 We hebben dit gebod van Christus gekregen: wie God liefheeft, moet ook de ander liefhebben. (1 Johannes 4: 16-21)

za 2 Jezus zegt: De oogst is groot, maar arbeiders zijn er weinig; vraag dus de eigenaar van de oogst of hij arbeiders wil sturen om de oogst binnen te halen. (Lucas 10: 1-9)

do 14 Moge Christus door uw geloof gaan wonen in uw hart, zodat u geworteld en gegrondvest blijft in de liefde. Dan zult u de liefde van Christus kennen die alle kennis te boven gaat. (Efeziërs 3: 14-19)

zo 3 Jezus zegt: Ik ben de goede herder. Een goede herder geeft zijn leven voor de schapen. (Johannes 10: 11-15)

vr 15 Paulus schreef: Dood noch leven, noch krachten, heden noch toekomst, hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, zal ons kunnen scheiden van de liefde van God, die hij ons gegeven heeft in Christus Jezus. (Romeinen 8: 31-39)

ma 4 Paulus schreef: Wat de Geest wil brengt leven en vrede. (Romeinen 8: 5-11) di 5 Jezus zegt: Zoek het koninkrijk van God, en de andere dingen zullen je erbij gegeven worden. (Lucas 12: 22-31) wo 6 Paulus schreef: Wij zwoegen en strijden, omdat wij onze hoop gevestigd hebben op de levende God, die de redder is van alle mensen. (1 Timoteüs 4: 7-10) do 7 Al wie nederig is en God vereert, prijs de Heer, bezing hem in eeuwigheid. Eeuwig duurt zijn erbarmen. (Toevoegingen aan Daniël 65-67) vr 8 Jakobus schreef: De boodschap alleen horen is niet genoeg, u moet wat u gehoord hebt ook doen. (Jakobus 1: 22-25) za 9 Paulus schreef: Geprezen zij God die ons in al onze ellende moed geeft, zodat wij door de troost die wijzelf van God ontvangen, anderen in al hun ellende moed kunnen geven. (2 Korintiërs 1: 3-7) zo 10 Jezus zegt: Ik ben de ware wijnstok. Een rank die niet aan de wijnstok blijft, kan uit zichzelf geen vrucht dragen. Zo kunnen jullie geen vrucht dragen als jullie niet in mij blijven. (Johannes 15: 1-8) ma 11 Jezus zegt: Gelukkig wie nederig van hart zijn, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. Gelukkig de zachtmoedigen, want zij zullen het land bezitten. (Romeinen 8: 5-11) di 12 Paulus schreef: Mijn leven hier op aarde leef ik in het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven. (Galaten 2: 15-21)

gegeven hebt, zodat zij één zijn zoals wij één zijn. (Johannes 17: 6-11) ma 25 Zegen uw vervolgers; zegen hen, vervloek hen niet. Wees blij met wie zich verblijdt, heb verdriet met wie verdriet heeft. (Romeinen 12: 14-21) di 26 Paulus schreef: Wie iets weggeeft, moet dat zonder bijbedoeling doen. Wie barmhartig voor een ander is, moet daarin blijmoedig zijn. (Romeinen 12: 3-13) wo 27 Voeg u bij Christus, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn kostbaarheid. (1 Petrus 2: 4-10)

za 16 Paulus schreef: Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde. (1 Korintiërs 13: 8-13)

do 28 Jezus zegt: God is geen God van doden, maar van levenden, want voor hem zijn allen in leven. (Lucas 20: 27-38)

zo 17 Jezus zegt: Mijn gebod is dat jullie elkaar liefhebben zoals ik jullie heb liefgehad. (Johannes 15: 9-13)

vr 29 Petrus zei: God, die weet wat er in de mensen omgaat, heeft blijk gegeven van zijn vertrouwen in alle volken door hun de heilige Geest te schenken. (Handelingen 15: 5-12)

ma 18 God sprak: Ik ben de Heer, uw God, die u uit de slavernij heeft bevrijd. Vereer naast mij geen andere goden. (Exodus 20: 1-21) di 19 Jezus zegt: De Mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was. (Lucas 19: 1-10) wo 20 God zei tot zijn volk: Kijk en zie welke vreugde God je brengt. (Baruch 4: 36-37) do 21 HEMELVAART Na Jezus’ hemelvaart gingen zijn leerlingen op weg om overal het nieuws bekend te maken. De Heer hielp hen daarbij en zette hun verkondiging kracht bij. (Marcus 16: 15-20) vr 22 Jezus zei tot zijn leerlingen: Wanneer de Geest van de waarheid komt, die ik van de Vader naar jullie zal zenden, zal die over mij getuigen. (Johannes 15: 18-27) za 23 Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val. (1 Johannes 2: 3-11) zo 24 Jezus bad zijn Vader voor zijn leerlingen: Ik ben al niet meer in de wereld, ik ga naar u toe, maar zij blijven wel in de wereld. Heilige Vader, bewaar hen door uw naam, de naam die u ook aan mij

26

za 30 Paulus schreef: Ik ben ervan overtuigd dat hij die zijn goede werk bij u begonnen is, het ook zal voltooien op de dag van Christus Jezus. (Filippenzen 1: 3-11) zo 31 PINKSTEREN De opgestane Jezus blies over zijn leerlingen heen en zei: Ontvang de heilige Geest. Als jullie iemands zonden vergeven, dan zijn ze vergeven. (Johannes 20: 19-31)

Kerkinformatie

Mei 2009

advertenties

Advertenties

Aanlevering

Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/ hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Andere advertenties bestaan in de formaten: 1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk: € 348, € 698, € 1.394, € 2.788.

Per e-mail aan: [email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand), per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Naam en logo’s De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste verticale tekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen

logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

Uiterste aanleverdata: (zie ook www.pkn.nl homepage, linksboven onder tijdschriften/nieuwsbrieven): Juninummer: 4 mei Juli-augustusnummer: 2 juni Septembernummer: 4 augustus De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > Actueel > Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

De Federatieve Protestantse Gemeente Sint Pancras komt graag in contact met een De Protestantse Gemeente (i.w.) Hindeloopen is op zoek naar een

kerkelijk werker (m/v)

predikant (m/v) 67%

De FPG Sint Pancras is recent tot stand gekomen. In april is een predikant bevestigd voor deze nieuwe gemeente, die bestaat uit ruim 800 leden. De gemeente wordt bestuurd door de federatiekerkenraad.

Wij zoeken een enthousiaste predikant(m/v), die:

Wij zoeken een fulltime kerkelijk werker of 2 parttime kerkelijk werkers, met minimaal HBO theologie, die zich vooral bezig dient / dienen te houden met pastoraat en catechese. Qua pastoraat bestaat Sint Pancras uit 6 wijken, waarvan het voornemen is dat de kerkelijk werker er 4 onder haar / zijn hoede neemt. Voor de catechese moet samen met de jeugdouderlingen en de jeugdraad opbouwwerk verricht worden en de uitvoering ter hand genomen worden.

• een grote waarde hecht aan het pastoraat. • in de prediking jong en oud kan boeien en inspireren. • ontmoeting met jongeren stimuleert en zoekt naar ver nieuwende vormen van vieren. • leiding geeft aan catechese en kringwerk. Wij zijn een betrokken gemeente met circa 290 leden in de Zuid-Westhoek van Friesland (voor meer informatie over Hindeloopen: www.vvhindeloopen.nl).

De kerkelijk werker(s) wordt / worden aangesteld in samenspraak met de predikant. Ervaring is een pré. Er is een profielschets van de gemeente beschikbaar. Beoogde aanstelling: september 2009. Sint Pancras is een prettig dorp met ongeveer 6000 inwoners in de omgeving van Alkmaar.

Voor de predikant(m/v) is een nieuwe pastorie beschikbaar. Een beleidsplan is aanwezig en voor verdere informatie kunt u terecht bij:

Nadere inlichtingen: mw. A. Verkuil, (072) 562 34 27; dhr. J. Leegwater, 06-52 00 44 62 of per e-mail: [email protected]

A. Sikkes tel. (0514) 52 21 78, e-mail [email protected] Uw schriftelijke reactie, voorzien van CV, kunt U voor 23 mei 2009 zenden naar: A. Sikkes, Balkepolle 7, 8713 LE Hindeloopen.

U kunt tot en met 30 mei uw belangstelling voor bovengenoemde functie kenbaar maken door te mailen naar [email protected] of te schrijven aan: dhr. J. Leegwater, Stuimellaan 45, 1834 GA Sint Pancras.

27

Kerkinformatie

advertenties

Mei 2009

Hervormde Gemeente Musselkanaal

Wij zijn op zoek naar een:

predikant (m/v) 50 - 70 % die zich met ons wil inzetten voor de continuering van prediking en gemeenteleven. Ons doel is de verkondiging van het evangelie van Gods reddend handelen in de persoon van Jezus Christus, de gekruisigde en opgestane Heer.

Uw werkgebied:

De nadruk ligt hierbij op:

De Hervormden in Musselkanaal en Mussel vormen samen de Hervormde gemeente Musselkanaal.

De dorpen Musselkanaal en Mussel liggen op de grens van Groningen en Drenthe nabij het prachtige natuurgebied Westerwolde en de uitgestrekte bossen van de Drentse Hondsrug.

• De wekelijkse eredienst • Vorming en toerusting • Pastoraat

Musselkanaal telt 472 leden en Mussel 106 leden. Mussel fungeert binnen ons geheel bijna als een wijkgemeente (grote mate van zelfstandigheid) en kan aanspraak maken op ongeveer 20% van de werktijd van de predikant.

Past bovenstaande bij uw roeping, vraag dan de profielschets aan bij:

Hervormd en Gereformeerd Musselkanaal/Mussel hebben de intentie om te gaan fuseren. De identiteit en de visie voor de nieuw te vormen gemeente zijn door beide kerkenraden aangenomen. De overige fusiestukken zijn nagenoeg gereed. De Gereformeerde kerk Musselkanaal heeft een fulltime predikant.

Mevrouw C. Borgers, Molenstraat 45 9584 AR Mussel, tel. (0599) 45 45 92, e-mail: [email protected]. Uw sollicitatie met c.v. zien wij graag voor 29 mei tegemoet op bovengenoemd adres.

28

Kerkinformatie

advertenties

Mei 2009

DEZE UITDAGING GA IK AAN ! Wij zijn op zoek naar een predikant die als bijstand in het pas-

DE PROTESTANTSE GEMEENTE i.w. TE BUNNIK

toraat de volgende taken op zich neemt:

is op zoek naar een enthousiaste

• het leiden van de basiscatechese

predikant

• pastorale zorg voor jongeren en jonge gezinnen, individueel en/of in groepsverband • meedenken over en uitvoering geven aan jeugddiensten.

die als Bijstand in het pastoraat ons gezamenlijke werk wil ondersteunen.

We zoeken iemand die gedurende twee jaar vijf à tien uur in de week zich zo wil inzetten voor een levende gemeente in een

In onze gemeente zijn veel jongeren actief en krijgen ouderen veel aandacht. Er is op muzikaal gebied veel variatie die zich vertaalt naar verschillende soorten kerkdiensten. We hebben al jarenlang een cantorij en sinds enkele jaren een groeiende praisegroep.

prettige sfeer. Voor nadere informatie kunt u terecht bij: M. Bax, tel. (030) 695 44 83 of [email protected]

Tientallen vrijwilligers zijn actief op allerlei gebied en met name ook ten aanzien van het jeugdwerk. Er is een full-time predikant aanwezig die in de laatste fase van

Uw sollicitatie met c.v. kunt u uiterlijk tot drie weken na verschijnen van dit blad richten aan de scriba: J.T.Collet, p/a Provincialeweg 32a, 3981 AP Bunnik.

haar werkzame periode verkeert.

De Protestantse Gemeente De Achthoek in Scherpenzeel (Gelderland) zoekt een fulltime

Wat zoeken wij? Wij zoeken een predikant, die het Woord van God, zoals verwoord in de missie van ons beleidsplan op inspirerende wijze verkondigt, waarbij ook eigentijdse geloofsvragen aan de orde komen. Daarnaast: • bereid is tot samenwerking met parttime collega (zij werkt 75%) • tenminste ervaring heeft in één gemeente • samenbindend werkt in een veelzijdige en actieve gemeente • affiniteit heeft met jeugd en jonge gezinnen • warme belangstelling heeft voor pastoraat en toerusting

predikant m/v Wie zijn wij? De Achthoek is een ontmoetingsplaats, waar we: • met respect voor elkaar ons geloof beleven • rekening houden met verschillende stromingen • veel aandacht hebben voor de jeugd • blijvend actief zijn in het in stand houden en vergroten van de betrokkenheid van leden en niet-leden bij het geloof • omzien naar de naaste dichtbij en veraf • inspirerend en vernieuwend willen zijn

Heeft u interesse? Op onze website www.de8hoek.nl is meer informatie te vinden over onze gemeente. Tevens is er een informatiepakket beschikbaar met daarin o.a. een profielschets, welke kan worden aangevraagd bij de secretaris van de beroepingscommissie.

Wat bieden wij? • Een gemeente, centraal gelegen in het landelijk gebied de Gelderse Vallei • Ruim 1600 leden, waarvan ongeveer 100 uit de buur gemeente Renswoude • Een pastorie in het dorp met studeerkamer en tuin • Een groot team enthousiaste en actieve vrijwilligers

Voelt u zich aangesproken en wilt u op deze advertentie reageren, dan verzoeken wij u uw brief voor 20 mei 2009 te sturen aan de secretaris van de beroepingscommissie: mevr. J. Bakker van Bruggen, Oosteinde 94, 3925 LG Scherpenzeel, (033) 277 48 98, [email protected]

29

Kerkinformatie

Mei 2009

advertenties

De Gereformeerde Kerk te Loppersum (Groningen) zoekt een

De Protestantse Gemeente te Purmerend zoekt een:

predikant(e) voor een 80% functie

predikant (m/v)

Hierbij denken wij aan een sterke persoonlijkheid met bindende eigenschappen voor onze veelkleurige gemeente.

die zich voor 50% voor 100 % wil inzetten.

Speerpunten uit ons beleidsplan zijn: • Jeugd • Samen op Weg • Toerusting en vorming

Wij zijn:

Onze gemeente werkt nauw samen met de Hervormde Gemeente Maarland en werkt toe naar een federatie.

• Een gemeente op trektocht die zich voortdurend bezint op

Nadere inlichtingen kunt u inwinnen bij de heer G.J. Reinders (voorzitter beroepingscommissie), via e-mail: [email protected] of telefonisch: (0596) 57 25 76. Een informatiepakket en een profielschets kunt u aanvragen via e-mail: [email protected].

• Een Protestantse Gemeente die is voortgekomen uit een

Uw brief met CV kunt u tot 3 weken na het verschijnen van dit blad sturen naar: de heer J.J. Hielema (secretaris beroepingscommissie) Kruisweg 18, 9919 BB Loppersum

Jij bent:

• Een gastvrije gemeente die de veelkleurigheid aan geloofsopvattingen en geloofsbelevingen positief waardeert. het heden en de toekomst. Gereformeerde Kerk, een Hervormde Gemeente en een Evangelisch Lutherse Gemeente.

• Iemand die graag samenwerkt met jong en oud. • Iemand die bevlogen, creatief en inspirerend kansen creëert in onderling gesprek en ontmoeting met mensen. • Iemand die in teamverband met de aanwezig pastores een aantal basistaken met betrekking tot de vieringen en het pastoraat gaat vervullen. • Iemand die mee wil werken aan de opbouw van onze gemeente en kan bogen op enkele jaren ervaring. Wat bieden wij: • De kans om het kerk-zijn nieuwe stijl mede vorm te geven. • Samenwerking met andere pastores, een JOP-jeugdwerker, een kerkmusicus en niet te vergeten veel enthousiaste vrijwilligers. • Advies bij het vinden van woonruimte. Spreekt het bovenstaande je aan ? Vraag dan het uitgebreide informatiepakket met profielschets aan bij de scriba Dineke Siersema-Jonker, Bisonstraat 138, 1448 WT Purmerend secretaris@pgpurmerend Wij nodigen belangstellenden uit een sollicitatiebrief met CV schriftelijk of per e-mail te sturen aan bovenstaand adres Neem ook eens een kijkje op onze website: www.pgpurmerend.nl

30

Kerkinformatie

advertenties

De Hervormde gemeente wijk 3 (Hervormd Gereformeerd Pastoraat) te Gorinchem zoekt voor 8 uur per week een

Mei 2009

• aantoonbare ervaring heeft in het geven van catechese; • zich als een vis in het water voelt in de interactie met jongeren; • graag samenwerkt met de predikant, collega kerkelijk werker en kerkenraad; • tenminste een afgeronde opleiding HBO-theologie heeft; • is ingeschreven in het register kerkelijk werker; • belijdend lid is van de Protestantse Kerk en affiniteit heeft met een hervormd-gereformeerde wijkgemeente.

kerkelijk werker (m/v) met enthousiasme voor catechese. Wijkgemeente 3 is een van de drie wijkgemeenten van de Hervormde Gemeente Gorinchem en staat voor een gemeenschap van christenen die in hun geloof eigentijds proberen voort te bouwen op een rijke traditie in de lijn van de Reformatie.

Wij bieden: • Een tijdelijk dienstverband voor één jaar met mogelijkheid tot verlenging. • Salaris en arbeidsvoorwaarden conform de CAO voor medewerkers van de Protestantse Kerk in Nederland. Informatie over wijkgemeente 3 kunt u vinden op www.hervormdgorinchemwijk3.nl. Voor een profielschets en verdere informatie kunt u contact opnemen met dhr. A. de Kock, ouderling vorming & toerusting, tel. (0183) 64 76 69.

De taken van de kerkelijk werker zijn: • geven van basiscatechese voor de leeftijdsgroep 12-13 jaar; • geven van voortgezette catechese voor de 18+ groep; • opzetten en geven van kindercatechese; • kerkelijk jongerenwerk; met name buiten het catechese seizoen om. Indiensttreding per 1 juli 2009.

U kunt uw reactie, inclusief curriculum vitae, uiterlijk 9 mei 2009 richten aan de scriba van de kerkenraad: dhr. J. van der Linden, Dikkertje Dap 102, 4207 WJ Gorinchem.

Wij vragen een kerkelijk werker (m/v) die • een persoonlijke relatie heeft met de Here Jezus;

31