Kerkinformatie. Wie herdenken we? Protestanten in Limburg Tien jaar Protestantse Kerk Jeugdpastoraat hoort bij kerk-zijn. nummer 225 mei 2014

Kerkinformatie nummer 225 • mei 2014

Wie herdenk en we?

Protestanten in Limburg • Tien jaar Protestantse Kerk • Jeugdpastoraat hoort bij kerk-zijn

2|

Internetnieuwtjes Televisie on demand

Op de wijs van…

www.npospirit.nl

www.nieuwoudlied.nl

Televisie kijken via smartphone, computer of tablet wordt steeds gewoner. De programma’s van de Nederlandse Publieke Omroep zijn in de loop van 2014 onder één noemer te vinden: NPO. De redactie van het onderdeel NPO Spirit plaatst dagelijks actualiteiten, interviews en reportages over religie en levensbeschouwing. Iedere dag worden de nieuwste levensbeschouwelijke programma’s van de Publieke Omroepen toegevoegd aan dit on-demand platform.

In het Nieuwe Liedboek en andere kerkliedbundels staan liederen op melodieën die oorspronkelijk zijn gecomponeerd voor een ander lied. Deze website verzamelt zulke nieuwe kerkliederen en nodigt mensen uit om hun nieuwe liedteksten online te plaatsen, zodat ook anderen ze kunnen zingen. Eén van de voorwaarden is dat de liederen vrij gebruikt mogen worden in kerkdiensten. Liedteksten uit verschillende tradities mogen worden toegevoegd.

Samen sterk

Pelgrimage

www.festival316.nl

www.raadvankerken.nl/?b=2798

Op 24 mei wordt in Ureterp het chris telijke Festival316 gehouden. Met het thema ‘Samen sterk’ willen de organisatoren christenen in Noord-Nederland bij elkaar brengen om God te zoeken en te aanbidden. Er worden weer duizenden jongeren verwacht. Via Twitter, Facebook en deze website wordt het festival gepromoot. Met optredens van Gerald Troost, Guvna B, Stellar Kart, Hanne de Vries, The Abram Brothers en het Vreemdelingencollectief.

Op de website van de Raad van Kerken zijn teksten geplaatst over het thema ‘pelgrimage’. De Raad volgt hiermee de oproep van de assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan. Naast theoretische achtergronden is er praktisch materiaal te vinden: meditaties, bezinning uit andere werelddelen, interviews met ervaren pelgrims, het uitzetten van wandelingen langs betekenisvolle plaatsen, en gebeden. De site wordt telkens uitgebreid.

iPad

Nieuwe website Kerk in Actie

www.kerkinactie.nl De website van Kerk in Actie is vernieuwd en helemaal geschikt voor het gebruik op mobieltjes en iPads. Hoewel de meeste bezoekers van de website van Kerk in Actie dit nu nog vooral vanaf de vaste computer doen, stijgt het mobiel gebruik. De nieuwe website is goed ingericht op deze nieuwe ontwikkeling. Kerk in Actie heeft de website eenvoudiger gemaakt met minder webpagina’s om alles beter vindbaar te maken. Neem een kijkje op de nieuwe website: www.kerkinactie.nl. Voor diakenen is er een aparte pagina: www.kerkinactie.nl/diakenen. Zwo-groepen en zendingscommissies kunnen goed terecht bij www.kerkinactie.nl/zwo (Kom in actie!). We hopen dat alle bezoekers snel hun weg weer kunnen vinden op de nieuwe site. Lees meer op www.kerkinactie.nl/nieuwewebsite. Vragen of opmerkingen kunt u doorgeven aan: [email protected].

Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net!

Colofon Kerkinformatie 225 – mei 2014 ISSN 1380-460X

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, e-mail: [email protected]. Kerkinformatie • mei 2014

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 20,- per jaar; buitenland e 27,50. Vanaf 35 ex.: e 17,50 per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected] Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17 (di, wo, do). E-mail: [email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek. Redactie Rian Binnendijk (hoofdredacteur), Janet van Dijk, Sandra Haverman (beeldadviezen), Marloes NouwensKeller, Marieke Riedemann, Henk van IJken en Frans Rozemond (eindredactie). Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven

Opmaak Ladenius Communicatie B.V., Houten Druk De Groot Drukkerij, Goudriaan Kerkinformatie op internet www.pkn.nl/kerkinformatie Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

|

Inhoud

Ten geleide

Frans Rozemond eindredacteur Kerkinformatie

4

Gedenken

4 mei: één dag om te herdenken 8

Boek

Twaalf artikelen over de Heilige Geest 9

Bidden

‘Help ons U te vinden’ 10

Samenleving

Zorgzame Kerk in de participatiesamenleving 14 Grensgebied Protestanten in Limburg tellen duidelijk mee 17

Buitenland

kerk in actie

Deze maand bestaat de Protestantse Kerk officieel tien jaar. De kerkvereniging in 2014 markeerde het eind van een lang proces en het begin van een nieuwe fase. Net als in de oude kerken staat een verenigde kerk voor grote uitdagingen, zo schrijft synode scriba Arjen Plaisier in zijn kroniek in dit nummer. In Limburg bijvoorbeeld worden protestanten uitgedaagd om kerk te zijn in een grensstreek. Elly Verduyn, voorzitter van de classicale vergadering Limburg, vertelt enthousiast hoe ze samen met rooms-katholieken, Belgen en de Duitsers opkomen voor vluchtelingen. ‘Wij eisen een vluchtelingenpolitiek die in overeenstemming is met de grondwaarden waarop de Europese beschaving is gebaseerd (…) en met onze christelijke opdracht’, zo verklaarden zij onlangs samen in Aken. ‘Wij roepen alle christenen op zich sterk te maken voor een ommekeer in de Europese vluchtelingenpolitiek.’ Kerken maken op zo’n manier gebruik van de vrijheid waarvoor veel mensen in de jaren 1940-1945 hebben gevochten en hun leven hebben gegeven. De slachtoffers (en niet de daders) van de Tweede Wereldoorlog moeten worden herdacht op 4 mei, zo stelde recent het Caïro-overleg van joden, christenen en moslims. En daarna, vanaf 5 mei, volgt een grote uitdaging, ook voor de kerk: verzet tegen het wegzetten en vermoorden van mensen ‘om wie ze zijn’.

3

Zuid-Europa-pastor: ‘Wat in Nederland niet lukt, kan hier’ 18

Geldwerving

Nalaten? Vergeet uw kerk niet! 19

Kerk en theoloog

Rob van Waarde: ‘Stel je bloot aan de wereld van een ander’ 20

Hoezo Zending?

Zoetermeer: zending vindt lokaal haar weg 22

Servicepagina

De diaken op de website 23

Gemeente

Startzondag 2014: vieren en verbinden 24

JOP

‘Jeugdpastoraat is de essentie van het kerk-zijn’ 26

Statistiek

Jaarbrief geeft inzicht in trends kerkelijk leven

bi

j

Rubrieken

6 Kroniek d

e

co ve

12

Mensen (inclusief predikantswisselingen)

13

Daar in Utrecht

rfot

16 Missionaire modellen 31 Collecten

o

32 Bijbelteksten Taizé 33 Advertenties

De kunstenaar Gunter Demnig legt sinds 1997 overal in Europa ‘Stolpersteine’ in het trottoir voor de vroegere woonhuizen van oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Zoals deze, voor het voormalige Joodse Weeshuis aan de Nieuwe Gracht in Utrecht. Wie herdenken we op 4 mei? Zie p. 4-5. Foto: Sandra Haverman. Kerkinformatie • mei 2014

4|

364 dagen voor verzoening en bevrijding

4 mei: één dag om te herdenken

nn ee sk Gm nn ee ed

De behoefte om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken is onverminderd groot. Dat wees het vorig jaar gehouden Nationaal Vrijheidsonderzoek uit. Maar tijdens de Dodenherdenking op 4 mei moeten geen Duitse soldaten en ook geen foute Nederlanders worden herdacht. ‘We herdenken slachtoffers, geen daders’, zei directeur Nine Nooter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei baseert zijn beleid op het memorandum van 1961 waarin onder andere staat: ‘Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken we allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.’ In 2012 wekte het comité echter de indruk dat het er geen probleem in zag naast slachtoffers ook daders te herdenken. Het wilde op 4 mei van dat jaar bij de dodenherdenking op de Dam in Amsterdam het gedicht ‘Foute keuze’ van Auke de Leeuw laten uitspreken, waardoor het leek of hiermee ook een omgekomen SS’er werd herdacht. Het gedicht werd na veel pressie uiteindelijk ingetrokken. Herdenken is geen verzoenen Het plan om de dodenherdenking te verbreden was voor het Caïro-overleg aanleiding om contact te zoeken met het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Het Caïrooverleg is een informeel overleg van het Contactorgaan Moslims en Overheid, de Raad van Kerken in Nederland, het Nederland Verbond voor Progressief Jodendom en het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap. De gesprekken over de 4 meiherdenking vonden begin 2013 plaats. Het Caïro-overleg vindt het belangrijk dat het accent van de herdenking ligt bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de Sjoa in het bijzonder, en niet veralgemeniseerd wordt naar de slachtoffers van alle oorlogen. De herdenking moet zeker niet verbreed worden naar de soldaten die toen instrument waren van het nazibewind. In de Tweede Wereldoorlog werden mensen vermoord op grond van hun identiteit. Het was een ontkenning van de menswaardigheid van Joden, Roma, Sinti en homoseksuelen en liep uit op genocide. Dit virus van ‘racisme’ maakt nog steeds slachtoffers. Het begint met het apart zetten van mensen om wie ze zijn, en het kan uitlopen op moord, zoals bijvoorbeeld ook is gebeurd met duizenden moslims in Srebrenica. Met het oog op de jongere generatie is het belangrijk dat deze Kerkinformatie • mei 2014

Hanneke Gelderblom-Lankhout (Joodse Gemeenschap) en Rasit Bal (Contractorgaan Moslims en Overheid), leggen witte rozen bij de Nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam op 4 mei 2013. Foto: Jan Post Hospers.

boodschap helder wordt doorgegeven. Daarom stelde het Caïro-overleg voor om op 4 mei uitsluitend de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken, dus degenen uit het Koninkrijk Nederland die • werden vermoord, slachtoffers van genocide als gevolg van racisme en discriminatie • stierven in de nazi-werkkampen en

de Jappenkampen of als verzetsheld werden geëxecuteerd • het leven verloren bij de verdediging en bevrijding van Nederland als militair of zeeman • als burgerslachtoffers het leven lieten, zoals bij bombardementen. We herdenken dat mensen het leven hebben verloren in of ten gevolge van een strijd tegen onrecht en onmenselijkheid.

|

Stolpersteine / struikelstenen De Duitse kunstenaar Gunter Demnig plaatste in 1997 de eerste Stolperstein in de Berlijnse wijk Kreuzberg. Je kunt er niet omheen, je struikelt er bijna over: Stolpersteine. Inmiddels liggen ze door heel Europa, als herinnering aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Allereerst aan vele de joodse slachtoffers, maar ook aan de omgebrachte Sinti's en Roma, politieke gevangenen, homo's, Jehova's getuigen en 'euthanasie-slachtoffers'. Een Stolperstein is een betonnen steen van 10 bij 10 centimeter, met aan de bovenkant een messing plaatje waarin de naam, geboorte- en overlijdensdatum en de plaats van overlijden wordt gestanst. Deze wordt geplaatst in de stoep voor het voormalige woonhuis van het slachtoffer. Gunter Demnig geeft zo ieder slachtoffer een monument. Zijn motto is: 'Een mens is pas vergeten als zijn of haar naam vergeten is’. Borne was in 2007 de eerste plaats in Nederland waar Stolper steine zijn gelegd. Een lijst van Stolper steine in Nederland is te vinden via www.wikipedia.nl. Glanerbrug kreeg in 2009 haar Stopersteine. Foto: Sandra Haverman

Ons gedenken richt zich tegen onrecht, uitsluiting, genocide. Als vanzelf trekken we lijnen naar het heden: wat toen gebeurde zou nooit meer mogen gebeuren. Helaas is de realiteit anders: oorlogen van allerlei aard en omvang hebben sinds 1945 steeds gewoed. Om te helpen ze in te dammen participeerde Nederland geregeld in VN-vredesmissies. Men kan zeggen dat de inzet voor vrede en vrijheid een verplichting is die 5 mei, Bevrijdingsdag, ons oplegt. Dan past het om landgenoten die bij het volvoeren van deze taak het leven lieten, te gedenken op 4 mei. Teken van verzoening? In 2012 en 2013 speelde ook de ‘kwestie Vorden’. De organisatie van de dodenherdenking in dat dorp in de Achterhoek, niet ver van de grens met Duitsland, wilde de ceremonie afsluiten door langs de graven van omgekomen Duitse soldaten

Eén dag per jaar Het is van belang om de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog één dag per jaar te herdenken. Op de overige dagen kan gewerkt worden aan verzoening, kan de bevrijding gevierd en de vrijheid doorgegeven worden. Meer informatie: www.raadvankerken.nl > Actueel > 2014 > april > Verklaring over 4 mei.

te lopen. De organisatie ziet dat als ‘een teken van verzoening’. Het Caïro-overleg ging in gesprek met burgemeester H.A.J. Aalderink van Bronckhorst (Vorden behoort tot de gemeente Bronckhorst) en de heer Bart Hartelman, voorzitter van het 4 mei Comité Vorden en voorzitter van de plaatselijke raad van kerken. De aanleiding om langs de Duitse graven te gaan, was een brief van een inwoner van Vorden. Die schreef getroffen te zijn door de vergevingsgezinde houding van de Indonesiërs die hij had ervaren tijdens een bezoek aan Indonesië. Hij stelde daarom voor om ook langs de graven te lopen van de in de Tweede Wereldoorlog omgekomen Duitsers. Vanaf de herdenkingsplek in Vorden zijn twee uitgangsmogelijkheden; één ervan is langs de Duitse graven. De gemeenteraad besloot op advies van het plaatselijke Comité 4 en 5 mei op 4 mei 2012 na de herdenkingsplechtigheid de uitgang langs de Duitse graven te nemen. Dit werd na felle kritiek verboden door de rechter. In 2013 werd besloten dat de burgemeester en het Comité niet langs de Duitse graven zouden lopen, maar dat de Vordense bevolking de gelegenheid kreeg een eigen keuze te maken. Moslims doen ook mee Bij het gesprek in Vorden was ook Rasit Bal, voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), aanwezig.

Het CMO heeft te maken met een generatie die de geschiedenis van Nederland niet van binnenuit kent. De motivatie om mee te doen in de gesprekken over de herdenking op 4 mei is het feit dat zij zien dat het mechanisme van het wegzetten en vermoorden van de mensen om wie ze zijn zich nog steeds voordoet. Het CMO besloot aanwezig te zijn op de Jom Hasjoa-herdenking op 21 april 2013 in de Kloosterkerk in Den Haag, deed mee aan de Nationale Herdenking op 4 mei op de Dam en riep de 380 bij haar aangesloten moskeeën op mee te doen aan de plaatselijke herdenkingen. Een prachtig voorbeeld van samen werking voor de andere partners in het Caïro-overleg. Op 4 mei 2013 legden vertegenwoordigers van de Joodse Gemeenschap, het CMO en de Raad van Kerken voor het eerst samen bloemen bij het monument op de Dam in Amsterdam. Voor elk van de drie religies zes witte rozen, als symbool voor de zes miljoen vermoorde Joden. Samen achttien rozen, het getal dat in het jodendom symbool staat voor leven. De samenwerking tussen deze drie religies staat ook voor een nieuw leven. Jan Post Hospers projectmedewerker is coördinator van het Caïro-overleg (waarin joden, christenen en moslims samenwerken)

Kerkinformatie • mei 2014

5

6|

Kroniek

Tien jaar Protestantse Kerk Op 1 mei 2014 bestaat de Protestantse Kerk in Neder-

De kerkvereniging is het eindpunt geweest van een

land tien jaar. Op 14 september zullen we daar in een

lang proces. Het is vooral het begin geweest van een

kerkdienst bij stilstaan. Thema van die dienst zal zijn

nieuwe fase. Er zullen weinig kerkleden geweest zijn,

‘verbinding’. Dat sluit aan bij waar de Protestantse

die tien jaar geleden dachten op de lauweren te kunnen

Kerk voor wil staan: verbinding met God, met elkaar

gaan rusten. Ook een verenigde kerk is een kerk die

en met de wereld.

voor grote uitdagingen staat. Daarom is onze tiende verjaardag vooral een moment om ons opnieuw open

Het besluit tot de vereniging was door de drie fusie-

te stellen voor de Geest. ‘Kom heilige Geest, vernieuw

kerken definitief gemaakt op 12 december 2003.

uw kerk’, dat was het gebed dat werd gebeden op

Toen kwam een einde aan een lang proces van voor-

de drempel van de kerkvereniging. Datzelfde gebed

bereiding. Voor velen is dat een emotioneel moment

bidden we nu.

geweest. Er was veel vreugde dat broeders en zusters elkaar vonden en kerkmuren vielen. Dat wat bij

‘Kom heilige Geest, geef ons geloof, verbind ons

elkaar hoorde nu ook bij elkaar kwam. Dat herken-

intenser aan de Heer van de kerk en bewaar ons voor

ning in geloof en belijden leidde tot vereniging in

ongeloof en ontrouw.

één kerkverband. Ontroering, dankbaarheid en

Kom heilige Geest, geef ons liefde en zorg voor elkaar en

vreugde, die velen zich nog als de dag van gisteren

red ons van de onverschilligheid voor elkaar en anderen.

zullen herinneren.

Kom heilige Geest, geef ons hoop en redt ons van traagheid en neerslachtigheid.’

Een vreugde die echter niet door ieder gedeeld werd. Er waren gemeenten en leden die schoorvoetend

De toekomst is niet in onze hand. We weten niet hoe

meegingen, omdat er nu eenmaal toe besloten was.

onze kerk er over tien jaar uit zal zien. Wel weten we

Er zijn ook gemeenten, voorgangers en leden niet

dat die toekomst vandaag begint. Met het geloof dat

meegegaan. De pijn over dat laatste is nog steeds

God ons vandaag geeft. Dat geloof is genoeg. Ook als

voelbaar in gemeenten die scheurden. Zal er een tijd

er veel weg zal vallen, zal dat geloof ons een weg doen

komen dat deze scheuring ongedaan wordt gemaakt?

vinden, naar de dag van morgen en naar alle dagen die

Ik hoop het. Zoals ik ook hoop dat deze vereniging een

zullen volgen. Misschien is het geloof wel de meest

vervolg zal krijgen. Er zijn kerken van de Reformatie

onderschatte en verwaarloosde gave van God en hebben

niet meegegaan in de vereniging. Als Protestantse

we ons te zeer blind gestaard op onze verworvenheden

Kerk hebben we nog niet zo lang geleden uitgesproken

en onze faciliteiten. Laat dan de komende tien jaar

dat de verschillen tussen deze kerken niet zodanig

vooral de ontdekking van de gave van het geloof zijn.

zijn, dat nog langer gescheiden optrekken te recht-

Dan gaan we tien kostbare jaren tegemoet.

vaardigen valt. Wat dat betreft is 1 mei 2014 opnieuw een uitnodiging en stimulans om verdere vereniging

Arjan Plaisier

na te streven. Niet als kerkelijke hobby, maar omdat

scriba van de generale synode

de Heer van de kerk ons aan elkaar schenkt en aan elkaar verbindt. Ik hoop dat over nog eens tien jaar er op het gebied van de oecumene nieuwe doorbraken te gedenken zijn.


| • berichten

Tijdens twee lange weekends rond Hemelvaartsdag en Pinksteren exposeren dertien kunstenaars uit het Groene Hart hun kunstwerken over Pinksteren in kerkgebouwen in Bodegraven, Gouda, Haastrecht, Harmelen en een zorg centrum in Reeuwijk. Ze doen dit in het kader van het tweejaarlijkse project ‘Feest van de Geest’. Het thema van de expositie dit jaar is ‘Vuur dat nooit meer dooft’. Meer informatie: www.feestvandegeest.nl > Groene Hart.

Foto: PR Ineke Smienk/Feest van de Geest Groene Hart.

• Kerken gezamenlijk tegen racisme: Wij geloven in meer! De gezamenlijke kerken in Nederland hielden zondag 23 maart j.l. een speciale dienst tegen racisme. Vertegenwoordigers vanuit de breedte van christelijk Nederland waren aanwezig om samen met deze viering een statement te maken. Sprekers waren ds. Karin van den Broeke (Protestantse Kerk in Nederland), Tom Mikkers (Remonstranten), Samuel Lee (migrantenpastor) en mgr. de Korte (Rooms-Katholieke Kerk). 'We willen hiermee een weerwoord geven aan de haatzaaierij die rond de verkiezingen expliciet naar boven kwam. Liefde en verdraagzaamheid vormen de kern van de boodschap van het christelijk geloof. Juist in deze dagen willen we dat naar voren brengen, om onszelf en iedereen in de Nederlandse samenleving op te roepen om dat in praktijk te brengen', aldus synodepreses Karin van den Broeke. Aanleiding voor deze viering was het

PVV-incident in Den Haag, waar de PVV-leider aan zijn publiek vroeg of ze meer of minder Marokkanen wilden in Nederland. De zaal scandeerde: 'Minder, minder, minder.' Geert Wilders reageerde: 'Dat gaan we regelen.' Een meerderheid van de Nederlanders vindt de uitspraken van Geert Wilders over Marokkanen niet kunnen, blijkt uit onderzoek van EenVandaag. Ruim 6 van de 10 deelnemers van het EenVandaag Opiniepanel vindt Wilders' actie niet kunnen. Drie van de tien deelnemers heeft geen problemen met de uitspraken van Wilders. Onder de PVV-aanhangers is een veel hoger percentage het eens met de uitlatingen, 89 procent. (Bron: www.eo.nl/geloven/ nieuws). De dienst is terug te kijken via www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/ 1406371. Zie ook: www.pkn.nl/actueel, bericht 21 maart 2014. •

• Werkmap Eredienst voor bondsgemeenten

De Werkmap Eredienst wil gereformeerde bondsgemeenten in de Protestantse Kerk helpen zoeken naar een eigentijdse vormgeving van de viering, die volop in de reformatorische traditie staat. De nieuw ontwikkelde ‘Werkmap Eredienst’ kan daarvoor als handleiding dienen. De Werkmap Eredienst put uit de praktijkervaringen die gemeenteadviseurs in plaatselijke gemeenten opgedaan hebben met bezinningsprocessen binnen deze gemeenten rond eigentijdse vormen van eredienst. Ook is gebruik gemaakt van materiaal dat door kerkenraden zelf is ontwikkeld. Daarnaast zijn ervaringen en materialen van het programma ‘Gemeente en Eredienst’ van de HGJB benut. De werkmap wordt tijdens drie regionale bezinnings- en informatieavonden gepresenteerd: • Woudenberg: maandag 2 juni, kerkelijk Centrum Eben Haëzer, Schoutstraat 8a. Informatie en aanmelden bij Lydia Roosendaal via [email protected], tel. 06-15 17 93 67. • Hardinxveld-Giessendam: dinsdag 3 juni, Hervormd Centrum, Talmastraat 9. Informatie en aanmelden bij Jaap van der Giessen via j.vander.giessen@ pkn.nl, tel. 06-21 41 95 97. • Kampen: donderdag 5 juni, Broederhuis (Botermarktzaal), Broederstraat 16. Informatie en aanmelden bij Aart Peters via [email protected], tel. 06-15 90 85 54. De bijeenkomsten beginnen om 20.00 uur. Aanmelden s.v.p. vóór 26 mei. •

Foto: Wiebe Kiestra Fotografie/HH


7

8|

Twaalf artikelen over de Heilige Geest

Pin ntseernen mkes

'De heilige Geest, dat is God die werkelijk nabij is. Hij brengt ons God te binnen. Hij brengt ons Jezus te binnen.' Dat schrijft synodescriba dr. Arjan Plaisier in een onlangs verschenen boekje met bijdragen over de heilige Geest. In ‘12 artikelen over de heilige Geest’ heeft de stichting Schrift en Belijden een serie van drie boekjes met uitleg over de Apostolische Geloofsbelijdenis afgerond. Net als de boekjes met 12 artikelen over God en Jezus, die in 2012 en 2013 verschenen, werd dit boekje op 1 april namens de stichting door voorzitter dr. Herbert Wevers aan het moderamen van de synode aangeboden. Bij die gelegenheid werd uitgesproken dat het geloofsgesprek over centrale thema’s van geloof en kerk cruciaal is. Kernvragen Vanuit de Schrift en de geloofstraditie beantwoorden twaalf auteurs uit het brede confessionele midden van de kerk kernvragen over de heilige Geest, de kerk en het eeuwig leven. Auteurs en thema’s zijn: drs. Nynke

Dijkstra-Algra, Wat moet ik mij bij de heilige Geest voorstellen?; dr. Herbert Wevers, De Geest van de Vader en de Zoon; dr. Arjan Plaisier, De heilige Geest en mijn geest; ds. Elly van der Meulen,

De heilige Geest werkt in de wereld; dr. Ciska Stark, De heilige Geest, de preek en de sacramenten; ds. Dick Wolters, Hoe kan dat zoveel kerken?; dr. René de Reuver, Zonder de kerk geen geloof?; dr. Edward van ’t Slot, Is de kerk wel een gemeenschap van heiligen?; prof. dr. Bram van de Beek, Vergeving der zonden en het eeuwig leven (prof. dr. Bram van de Beek); prof. dr. Benno van den Toren, Opnieuw geboren?; ds. Barend Weegink, Uit het stof verrezen?; dr. Jurrien Mol, Zonder eeuwig leven geen leven? Bestelgegevens 12 artikelen over de heilige Geest (serie Geloven op goede gronden), 72 p. Boekencentrum, ISBN 978 90 239 2772 3. Prijs: € 8,90. www.boekencentrum.nl.

Van links naar rechts: synodepreses ds. Karin van den Broeke, dr. Herbert Wevers (voorzitter stichting Schrift en Belijden), scriba dr. Arjan Plaisier en H.E. Knoeff (lid hoofdbestuur Confessionele Vereniging). Foto: Irene Versnel

• berichten

• Benefietdiner Pakistaanse gemeente

Op zaterdag 14 juni 2014 is er in Leiderdorp een Pakistaans benefietdiner met muzikale optredens en een modeshow. De Pakistaanse Urdu-gemeente in Rotterdam en Amsterdam, aangesloten bij de Protestantse Kerk, organiseert deze unieke bijeenkomst om anderen kennis te laten maken met de gemeente, met de Pakistaanse cultuur én om geld bijeen te brengen voor het gemeentewerk. Een unieke gelegenheid om kennis te maken met deze bijzondere gemeente van de Protestantse Kerk en met Pakistan. Het feest begint om 17.30 uur en vindt plaats in De Levensstroom, Elisabethhof 5, 2353 EW Leiderdorp. De toegangsprijs € 17,50 en aan de zaal € 25,-. Voor kinderen is er een gere Kerkinformatie • mei 2014

duceerd tarief. Kaarten zijn verkrijgbaar bij mw. A. William, tel. (020) 631 14 10, [email protected]. Informatie over de gemeente is te vinden op www.ucholland.org. •

• Reünie Kompaskampleiders België

De Belgische Kompaskampen voor protestantse jongeren en hun vrienden bestaan 53 jaar. Ze staan voor ruim een halve eeuw kamperen in Bévercé, Amougies, Mirwart, Rödgen, Gembes. Er wordt een ontmoetingsdag van oudleiders gehouden op zaterdag 17 mei 2014 van 12.00-22.00 uur in De Hoge Rielen in Rillaar (bij Kasterlee). In verband hiermee zoekt de organisatie naar namen van oud-kampleiders. Zij kwamen uit

heel Vlaanderen, maar vaak ook uit Nederland. Bent u oud-leider en wilt u aan de bijeenkomst deelnemen, neem dan contact op met mw. Annemarie Haverkorn, Lindendreef 14 in 1780 Wemmel (België), tel. 00.32.2.460.42.86; e-mail: [email protected]. •

|

9

Stilte God, stil zijn is moeilijk voor mij in dit land waar zo weinig stilte is. Waar het alleen stil is op 4 mei wanneer wij onze doden herdenken. God, wilt U het stil laten worden in mij. Wilt U komen in het zachte suizen van een koele stilte en spreken tot mijn ziel. Ik ben stil. En weet dat U God bent. Amen Hoe vind je de juiste woorden in een consistoriegebed? Foto: Sandra Haverman.

Bidden

‘Help ons U te vinden’ Het is niet altijd eenvoudig om de juiste woorden te vinden als u in een bepaalde situatie (hardop) wilt bidden. Met enige regelmaat wordt de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk dan ook gebeld met vragen naar geschikte teksten voor het openen van een vergadering of bijvoorbeeld een gebed om hardop in de consistorie op zondagochtend, voor aanvang van de kerkdienst, uit te kunnen spreken. Een nieuw boekje met 101 gebeden geeft uitkomst. onder woorden valt te brengen. De gebeden zijn samengebracht in de bundel ‘Help ons U te vinden, 101 gebeden’. Het zijn laagdrempelige teksten, geschikt voor persoonlijk gebruik maar ook om hardop uit te spreken. Met dit gebedenboekje zit u voorlopig niet meer om woorden verlegen.

Bestellen ‘Help ons U te vinden, 101 gebeden’ is een hardcoveruitgave en heeft een leeslint. Het is te bestellen voor € 7,95 via www.pkn.nl/webwinkel, bestellingen@ pkn.nl of (030) 880 13 37.

• Symposium ‘Onopgeefbaar

naar de Palestijnse gebieden. Een groep Israëlgangers uit Ommen doet verslag van recente ontmoetingen met inwoners van Israël en de Palestijnse gebieden. Plaats en tijd: Hervormd Centrum, Prinses Julianastraat 8 te Ommen, 14.00-16.00 uur, toegang € 4,- Aanmelden (voor 16 mei) ds. Coby de Haan, e-mail [email protected]. •

maken, opdat ons onrustige leven doortrokken wordt met de daden van God in Jezus Christus. Dan is er geen doodse en angstige stilte, maar een gevulde stilte in vrede. Deze uitgave S richt zich op de voorbereiding voor Kerst, Pasen, Hemelvaart en Med itat ieve voo rbe reid ing Pinksteren en is op de heil sfei ten Ds. A.L. van Zwet onder andere geschikt om cadeau te geven. Spreek tot mijn hart verscheen bij Groen in Heerenveen, 192 p., € 12,50. •

Verbonden’

• Boekje over de heilsfeiten

Ds. A.L. van Zwet (1959) is predikant van de hervormde gemeente te Putten. Hij diende eerder de gemeenten van Nieuwer ter Aa, Uddel, Hoevelaken

In de Artiosserie van de Gereformeerde Bond verscheen van de hand van ds. A.L. van Zwet Spreek tot mijn hart. Meditatieve voorbereiding op de heilsfeiten. De hervormde predikant uit Putten gaat ervan uit dat stilte nodig is om Gods stem te horen. De inhoud van Spreek tot mijn hart wil de lezer stil

en Woudenberg.

tilte, alstublieft.

Een bekende zinsnede! Stilte wordt gevraagd als er belangri jke informatie wordt gegeven. God heeft ons oneindig veel te zeggen. Hij wil met ons spreken over wat Hij doet in deze wereld en in ons persoonlijke leven. Dat zijn zaken van levensbelang. In het bijzonder gaat het om ons eeuwig heil. Om daarvan op de hoogte te komen, is stilte nodig. Zeker rondom de ons gegeven heilsfeiten. De meditaties van Spreek tot mijn hart helpen ons om stil te worden, zodat ons onrustige leven doortrokken wordt van Gods daden in Jezus Christus. Dan is er geen doodse en angstige stilte, maar een gevulde stilte in vrede. Wie verlangt daar niet naar?

9

Spreek tot mijn hart

Op vrijdag 23 mei houdt de werkgroep Vorming en Toerusting Ommen een symposium over de onopgeefbare verbondenheid van de Kerk met Israël. Dr. Henk Vreekamp, oud-medewerker van Kerk en Israël, gaat in op bijbelse, theologische, kerkhistorische en kerkrechtelijke aspecten van deze relatie. Maar ook: hoe verhoudt onze verbondenheid met Israël zich tot onze verbondenheid met de Palestijnen en in het bijzonder met de Palestijnse christenen? Hoe kun je als kerk zowel Israël als de Palestijnen steunen? Verder zal spreken Meta Floor, oud-medewerkster bij Sabeel, oecumenisch centrum voor Palestijnse bevrijdingstheologie in Oost-Jeruzalem en betrokken bij uitwisselingsreizen

Ds. A.L. van Zwet

De Protestantse Kerk vroeg tien mensen, vijf mannen en vijf vrouwen die aan de basis van het kerkenwerk staan of hebben gestaan, om nieuwe gebeden te schrijven. Rond thema’s als ‘troost’, ‘geloof’, ‘barmhartigheid’, ‘gerechtigheid’, ‘verbinding’ en ‘stilte’ verwoordden zij wat soms maar moeilijk

Spreek tot mijn hart

789088 970931


10 |

Zorgzame Kerk: gemeente-zijn in de participatiesamenleving

Sa m nlseevning meen

‘Zelf doen en meedoen’ is het devies van de participatiesamenleving. Maar wie dat niet lukt, valt tussen wal en schip. De kerk heeft een lange traditie om juist zulke mensen een helpende hand toe te steken. Steeds vaker keert die oude taak terug op de agenda van lokale kerken. Om hen daarbij te ondersteunen, is nu het project Zorgzame Kerk gestart. Met het woord ‘participatiesamenleving’ is iets vreemds aan de hand. Het eerste deel van het woord zegt iets over wat al een noodzakelijk kenmerk is van het deel dat erop volgt. Je kunt niet ‘samen’ leven zonder te participeren; een maatschappij waarin mensen op zichzelf en langs elkaar heen leven is geen samenleving. Maar kennelijk is een dergelijk woord nodig om uit te drukken dat samenleven ook werkelijk participeren betekent. Terug naar oude rol Is ook het bijvoeglijk naamwoord ‘zorgzaam’ bij kerk niet overbodig? Van oudsher is zorgzaamheid immers juist de kerntaak van de kerk. Eeuwenlang was de kerk de plek waar zorg plaatsvond. Naarmate de overheid een grotere rol ging vervullen in het vormgeven van de zorg, raakte de kerk meer op de achtergrond. Overigens bieden kerkelijke gemeenten nog vaak een helpende hand. Veel kerkelijke vrijwilligers leveren

een noodzakelijke aanvulling op de professionele zorg. Herbergen Als de participatiesamenleving vorm krijgt en de overheid een terugtrekkende beweging maakt, ontstaat een nieuwe en tegelijkertijd oorspronkelijke rol voor de kerk. Een rol die er in de eerste plaats uit bestaat mee te bouwen aan een maatschappij waarin mensen meer op elkaar betrokken zijn. Maar vooral ook een rol die gericht is op het herbergen van mensen die door maatschappelijke veranderingen en bezuinigingen in nood komen: sociaal isolement, gebrek aan zorg of overbelasting (mantelzorgers). Plaatselijke gemeenten zoeken vaak naar manieren waarop ze in hun eigen omgeving mantelzorgers kunnen ondersteunen. Nieuw project Kerk in Actie is - samen met de afdeling Kerk in Ontwikkeling van de diensten

organisatie - een project gestart dat lokale gemeenten ondersteunt bij het oppakken van hun concrete rol in de participatiesamenleving. Het project heet ‘Zorgzame Kerk’ en bestaat uit vier deelprojecten. • Kerk als schakel: richt zich op het (her)gebruik van het kerkgebouw voor bijvoorbeeld laagdrempelige dagbesteding. • Knooppunt levensvragen: gaat over oog en oor hebben voor zingevingsen levensvragen binnen en buiten de kerk. • Zorgmaatjes: hier worden kerkelijke vrijwilligers in nauwe afstemming met de professionele zorg gekoppeld aan mensen die ondersteuning nodig hebben. • Lokale Lobby: lokale gemeenten worden ondersteund om op te komen voor mensen die niet in staat zijn tot ‘zelf doen en meedoen’.

• berichten

• Kerkmuziekdagen voor de jeugd

Foto: Henk Zomer.


Kinderen en jongeren tussen de 7 en de 21 jaar zijn hartelijk welkom op de Kerkmuziekdagen voor de Jeugd (KMDJ) 2014. Ze kunnen er zingen en spelen onder enthousiaste en deskundige leiding op een mooie locatie. Het programma bestaat uit circa vier koorrepetities per dag met tussendoor recreatieve activiteiten. Het gaat om gezongen kerkmuziek uit allerlei tijdperken en in allerlei stijlen. Het thema is ‘Veni Creator Spiritus’. Plaats en tijd: Veldwerkcentrum in Heien Boeicop, van woensdag 28 mei t/m zondag 1 juni. Op zondag wordt het geheel afgesloten door mee te werken aan een kerkdienst, gevolgd door een afsluitend concert voor ouders en andere belangstellenden. Artistieke leiding: Willeke Smits en Annemarie de Heer. Informatie en aanmelding:

[email protected]. Zie voor een impressie van vorig jaar: www.kerkzang.nl en op Facebook (KMDJ). •

• Werkdag waarderende intervisie

Op 16 juni organiseert het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie een werkdag voor predikanten en kerkelijk werkers om kennis en ervaring op te doen met waarderend werken, in het bijzonder collegiale consultatie door middel van waarderende intervisie. Dit gaat uit van de ervaring dat waardering krijgen beter werkt dan kritiek ontvangen. Je eigen gaven en talenten benutten is beter dan te blijven focussen op de problemen en zwakke kanten. Positieve feedback en een andere kijk op je eigen functioneren kun je krijgen bij collegiale ondersteuning door middel van waar-

| Het project ‘Zorgzame Kerk’ is erop gericht plaatselijke gemeenten op een ‘kerkeigen’ manier hun rol te laten vervullen in de participatiesamenleving. Met ‘kerkeigen’ wordt bedoeld dat in het project informele zorg wordt nagestreefd die gekenmerkt wordt door Bijbelse waarden. Deze zijn vertaald in onder andere de volgende kenmerken van zorg: wederkerigheid, inclusief denken en de presentiebenadering. Extra begeleiding Kerkelijke gemeenten die één van de vier pijlers als invalshoek willen kiezen om ‘zorgzaam kerk’ te zijn, kunnen proeftuin worden. Zij ontvangen extra begeleiding bij het zoeken naar de juiste aanpak, het netwerken en het thuisraken in de ‘kerkeigen’ benadering. Informatie: www.kerkinactie.nl > over Kerk in Actie > Onze thema's > Zorgzame Kerk. Anneke van der Velde gemeenteadviseur classes Zwolle en Kampen en projectleider van het deelproject Knooppunt Levensvragen

Peter Hilz/Hollandse Hoogte.

derende intervisie. Het is gebaseerd op Appreciative Inquiry en het werkt met modellen waar ook Waarderende Gemeenteopbouw op is gebaseerd. Meer informatie: www.pkn.nl/pcte. •

• Ontmoetingsdag in Noordhorn

Tijdens de Hemelvaartontmoetingsdag op 29 mei 2014 in Nordhorn zal prof. dr. Wim Verboom uit Harderwijk spreken over ‘Verlangend uitzien naar de Wederkomst?!!’ Hij gaat onder meer in op de vraag hoe het komt dat de terugkeer van Christus bij veel christenen zo weinig leeft. Naast het hoofdprogramma zijn er ook speciale programma’s voor kinderen van 4-9 jaar en voor tieners van 10 jaar en ouder. Voor de allerkleinsten is er kinderoppas. Organisatie: provinciale afdelingen

Gereformeerde Bond in Friesland en Groningen/Drenthe. Plaats en tijd: De Wegwijzer (Oosterweg, bij de Hervormde Kerk) in Noordhorn, aanvang 14.30 uur, afsluitend wordt een broodmaaltijd gehouden. Deelname is gratis, er wordt een collecte voor de onkosten gehouden. Informatie: www.gereformeerdebond-friesland.nl of ds. J. Noordam, [email protected]. •

• Gedichten lezen met Renée

telijke filosofie in Leiden en publiceerde vier dichtbundels: Jagend licht (1984), De vrouw en de trommel (1987), Gevleugeld/ontvleugeld (1997), Krekels in de keuken (2008). ’s Ochtends worden haar gedichten gelezen, ter voorbereiding op haar bezoek ’s middags. Plaats en tijd: Bergkerk, Dr. A. Kuyperlaan 2, Amersfoort, 9.30-16.30 uur. Kosten: € 50,- per deelnemer (met lunch). PE-punten: ¼ punt. Aanmelden: peppel10@ziggo.nl en [email protected]. •

van Riessen

Kerk en geloof kunnen niet zonder dichters. Beeldspraak is een belangrijk onderdeel van liturgie en geloofstaal. Els Deenen en Peter van de Peppel organiseren op 12 mei een studiedag over de poëzie van Renée van Riessen (1954). Zij is bijzonder hoogleraar ChrisKerkinformatie • mei 2014

11

12 |

Predikantswisselingen

me n s e n M

Beroepen te Asperen (hervormd), ds. J. Tadema te Urk; te Emst (hervormd), proponent E. van den Noort te Kampen; te Giethoorn, ds. A.C.J. van Waard-Pieterse te Echtenerbrug-Oosterzee; te Huizen (hervormd, Oude Kerk), ds. A.N. van der Wind te Hollandscheveld; te Katwijk aan Zee (hervormd, wijk De Noord), ds. D. Jongeneel te Arnemuiden; te Loenen aan de Vecht (hervormd), ds. P. Nagel te Woerden; te Maarssen (hervormd wijk 2), ds. M. van Dam te Hagestein; te IJsselstein (hervormd), ds. J.K.M. Gerling te Veenendaal; te Moordrecht (hervormd Beth-El), ds. H.J. van der Veen te Sliedrecht; te Nieuwerkerk aan den IJssel (hervormd), ds. P.F. Bouter te Bodegraven; te Nieuw-Lekkerland (hervormd), ds. D. Jongeneel te Arnemuiden; te Waddinxveen (hervormd wijk Noord), ds. M. van Dam te Hagestein; te Winsum (gereformeerd, als predikant in algemene dienst beroepen via de mobiliteitspool), proponent G. Feddes te Rutten (N.O.P.). Aangenomen naar Amsterdam (predikant met bijzondere opdracht, als docent godsdienst en levensbeschouwing aan hogeschool iPabo), ds. C. Ravensbergen te Amsterdam; naar Broek in Waterland (deeltijd), ds. M.G. Pettinga te Monnickendam, die ook deeltijd-predikant blijft te Monnickendam; naar Giethoorn, ds. A.C.J. van Waard-Pieterse te Echtenerbrug-Oosterzee; naar Hollandscheveld (gereformeerd), ds. L. Kramer te Zwaagwesteinde; naar Houten (hervormd), ds. P. Baas te Zalk en Veecaten; naar Maarn-Maarsbergen (deeltijd), ds. A. den Besten te Nijkerk, die ook deeltijd-predikant blijft te Zwolle; naar Nijkerk (hervormd wijk 3), proponent M.K. de Wilde te Ridderkerk; naar Nijmegen (studentenpastoraat, beroepen door de synode als predikant in algemene dienst), ds. F.E. Smit te Arnhem; naar Nijverdal (toezegging van beroep), ds. L. van Weijen te Doetinchem (PKN); naar OosterbeekWolfheze, ds. P.J. Doorn te Den Haag; naar Oosternijkerk (Dongeradeel), ds. G.J. van Wieren te Twijzelerheide; naar Putten (hervormd wijk 2), ds. L. de Wit te Bleskensgraaf; naar Wyckel in combinatie met Sloten, ds. W.M. Schinkelshoek te Oosterwierum; naar Zuiderwoude-Uitdam (hervormd), ds. C.J.C. Kremer-Elzinga te Zoetermeer; benoeming tot predikant in algemene dienst, proponent T. Dijkstra-Algra te Houten. Bedankt voor Asperen (hervormd), ds. J. Tadema te Urk; voor Besoyen (Waalwijk-West, hervormd), ds. G.J. Codée te De Bilt; voor Capelle aan den IJssel (hervormd wijk west), ds. A. Bloemendal

te Groot-Ammers; voor Giessendam/Neder-Hardinxveld (hervormd wijk 3), ds. H.J. Lam te Ridderkerk; voor Huizen (hervormd, Oude Kerk), ds. A.N. van der Wind te Hollandscheveld; voor Ouderkerk aan den IJssel (hervormd), ds. H.J.T. Lubbers te Nieuwe Tonge en Herkingen; voor IJsselmuiden-Grafhorst (hervormd, De Hoeksteen), ds. G.J. van Beek te Ridderkerk. Beroepbaar Beroepbaar: ds. C. Hoogerwerf (voorheen krijgsmachtpredikant), Roggeakker 1, 3941 LC Doorn, e-mail ds.c.hoogerwerf@gmail. com, tel. (0343) 41 13 71. ds. H.J.C.C.J. Wilschut te Bovensmilde, e-mail hjccjwilschut@ ziggo.nl, tel. (0592) 31 86 28; proponent L. Hoftijzer te Hardinxveld-Giessendam, e-mail [email protected], tel. (0184) 63 45 99; Toegelaten tot de evangeliebediening maar niet beroepbaar proponent H. de Kok-Mellema te Diever, die in Diever pastorale hulpdiensten gaat verlenen. Overleden 14 maart dr. A. Kruyswijk (geb. 29 april 1926); 14 maart ds. J. Smit (geb. 5 juni 1923); 19 maart ds. E.F. Verbaas (geb. 6 mei 1929); 21 maart ds. J. Hoekstra (geb. 8 februari 1956); 22 maart ds. L.J. Bouma (geb. 9 februari 1940); 18 maart 2014 F. de Boer (geb. 18 september 1909); 22 maart ds. M.E. van Oel (geb. 24 april 1962), 25 maart ds. A.A. van Leeuwen (geb. 10 mei 1926); 27 maart 2014 ds. J.C. Delbeek (29 oktober 1932).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Slagvink 7, 3906 AE Veenenaal, [email protected]

• berichten

• Pastorieboek over Nuenen De oude pastorie van Nuenen, nu bekend als Van Goghhuis, bestaat 250 jaar. Haar bouwen bewonersgeschiedenis is onlangs vastgelegd in een fraai boek. In de pastorie woonden vanaf 1764 twintig predikanten met hun gezin, onder wie ds. Theodorus van Gogh, domineeszoonschrijver Stephanus Hanewinckel en de spraakmakende ds. Bart de Ligt, die vanwege zijn ideeën zelfs uit Brabant werd verbannen. Behalve de schilder Vincent van Gogh verbleven er ook andere kunstenaars: Nico Eekman, Henri van der Waals en de dominee-kunstenaar Ruud Bartlema. Geput is onder meer uit Kerkinformatie • mei 2014

niet eerder gepubliceerde correspondentie met de Van Goghs. Het boek bevat veel afbeeldingen van huis en tuin van werk van Vincent van Gogh en andere kunstenaars. De relatie van de dominees en hun protestantse gemeente tot de overwegend katholieke bevolking van Nuenen komt eveneens aan de orde. Peter van Overbruggen en Jos Thielemans, Van domineeshuis tot Van Goghhuis, 250 jaar pastorie Nuenen en haar bewoners, is te bestellen via de website: www.pastorieboek.nl en kost € 25,excl. verzendkosten. •

|

13

Daar in Utrecht ... Is er een kloof tussen gemeenten en dienstenorganisatie? Het is goed om daar alert op te zijn, want ‘Utrecht’ werkt voor en namens alle gemeenten in de Protestantse Kerk. Veel medewerkers van de dienstenorganisatie zijn niet alleen actief voor de landelijke kerk, maar ook voor hun plaatselijke kerkelijke gemeente. In deze rubriek vertellen ze daarover. Deze maand deel 23: Matthijs Geluk (30).

'Voorgaan is mooi werk!' motivatie

Matthijs Geluk is gemeenteadviseur voor Kerk in Actie en programmacoördinator van Luisterend Dienen. Hij woont in Nieuwegein en hoort bij de Hervormde Gemeente Vreeswijk. Daar is hij wijk ouderling en lid van de zendingscommissie. Als theoloog gaat hij regelmatig voor in kerkdiensten. Matthijs is getrouwd en vader van drie kinderen.

Kun je iets noemen in jouw gemeente dat onlangs is verbeterd? ‘Als wijkouderling ben ik verantwoordelijk voor het bezoekwerk in mijn wijk. Ik kom vooral bij mensen die wat meer aandacht nodig hebben. Het valt niet altijd mee om dat te combineren met werk en gezin. Dat heb ik niet alleen: het merendeel van de kerkenraadsleden heeft, net als ik, een jong gezin. Die volle agenda’s kwamen het bezoekwerk niet ten goede en daarom hebben we het werk opnieuw opgezet: we gaan werken met wijkteams, gevormd door wijkouderlingen, diakenen en bezoekwerkers. Zo zien we er samen op toe dat iedereen de aandacht krijgt die nodig is.’

Wat doe je graag? ‘Als kerkenraadslid en theoloog ga ik ook af en toe voor in kerkdiensten of in de weekendvieringen in het plaatselijke verzorgingshuis. Voorgaan is mooi werk! Het mooiste is als mensen teruggeven dat het in de uitleg écht over hun leven ging. En verder: onze zendingscommissie organiseert regelmatig acties voor zendingswerk in het buitenland. Tegelijk is er aandacht voor missionair werk in onze eigen omgeving. Boeiend is dat er in ons land mensen van ver weg heel dichtbij wonen. Wij komen flink wat migranten tegen die christen zijn, maar geen aansluiting vinden bij de traditionele Nederlandse kerken. Daarom zijn we begonnen met de Cross Cultural Meetings, speciaal voor migranten en voor mij een van de mooiste activiteiten om aan mee te werken. Dat doe ik samen met mijn vrouw, die in Peru geboren is. De ontmoetingen zijn er twee keer in de maand, op zondagmiddag. We beginnen met een maaltijd ‘op z’n Amerikaans’:

Foto: Het Dok/Jan van Dam

iedereen neemt eten mee om met elkaar te delen. Daarna zingen we, lezen we uit de bijbel en is er een korte uitleg, meestal door de predikant. En dan gaan we in groepjes in gesprek. Voor de kinderen is een apart programma. Er komen iedere keer zo’n dertig tot vijftig volwassenen uit ongeveer twintig verschillende landen.’

Wat raakt je tijdens die ontmoetingen? ‘De Cross Cultural Meetings betekenen veel voor de bezoekers. Ze vinden er een plek waar ze welkom zijn en anderen ontmoeten die als migrant in hetzelfde schuitje zitten. En ze delen er hun geloof, ieder vanuit eigen achtergrond en traditie. Er komen ook mensen op af die geen

christen zijn, maar er wel een plek vinden waar ze zich thuis voelen. In de groepsgesprekken komen de levensverhalen van al die mensen naar voren. Ze voelen zich hier veilig om dat te delen. Het mooiste vond ik wel dat een deelnemer tegen me zei: “Hier voel ik me even geen allochtoon!” Dan hebben we toch een belangrijk doel gehaald!’ ‘En ja, ook persoonlijk heb ik veel aan deze ontmoetingen. Niet in het minst omdat we er ook vrienden aan over houden. Een van hen is de vaste oppas van onze dochter, dat zegt wel wat!’ Irene Versnel communicatiemedewerker Protestantse Kerk


Grensgebied

14 |

Pier Prins en Elly de Haan-Verduyn bij hun 'belangrijke tafel' in de Opstandingskerk van Geleen. Foto: Marieke Viergever

‘Protestanten in Limburg tellen duidelijk mee’ De classis Limburg van de Protestantse Kerk in Nederland omvat niet meer dan twaalf gemeenten, waarvan één lutherse. Hun leden vormen slechts 1 procent van de Limburgse bevolking, ‘maar we tellen wel duidelijk mee’, zegt Elly de HaanVerduyn, preses van de classis. Zij wijst op de verschillende initiatieven waarbij de Limburgse protestanten betrokken zijn: op oecumenisch, diaconaal en internationaal gebied, op het terrein van jongerenwerk en hulp aan vluchtelingen. ‘Limburg heeft eigenlijk nooit echt grote gemeenten gekend’, aldus Elly de Haan. ‘Daarom kunnen we daar goed mee omgaan. We zijn gewend aan verspreid wonende gemeenteleden en aan veel verhuizingen die met het werk te maken hebben. Sommige gemeenten zijn qua oppervlakte heel groot. Er moet dan altijd een aanzienlijke afstand worden afgelegd om de kerkdienst of andere activiteiten bij te wonen. Je wordt creatief en je leert goed plannen. De classicale vergadering heeft enige jaren geleden voorgesteld om vanaf 2013 één Protestantse Gemeente Limburg te vormen. Dat was nog een brug te ver; wel is het bewustwordingsproces op gang gekomen. Sommige gemeenten zijn samengevoegd, andere zijn een samenwerkingsverband aangegaan en enkele Kerkinformatie • mei 2014

gemeenten zijn nog in de voorbereidende fase. Dit alles vanuit het ideaal om het Protestantisme in Limburg in stand te houden’, zegt De Haan. Open naar samenleving Ada Hagreis-van der Berg spreekt over de Protestantse Gemeente Oude Mijnstreek (Landgraaf en Kerkrade) als een warme gemeente. ‘We ondernemen van alles.’ Eenzelfde geluid komt van ds. Pier Prins uit Geleen. ‘Ondanks de getalsmatige achteruitgang en ook minder betrokkenheid is de sfeer goed. De kerken zijn heel erg afhankelijk van de werkgelegenheid die voor een deel wegvloeit naar de Randstad. Vroeger kwamen protestanten uit andere provincies om hier te werken, eerst in de mijnen en later bij grote bedrijven als DSM.’

‘Hier in Geleen’, zegt ds. Prins, ‘zijn in 1992 twee kerkgebouwen afgebroken en is deze Ontmoetingskerk gebouwd als teken van een nieuw begin. Er zijn hier door de week veel activiteiten, ook niet-kerkelijke, bijvoorbeeld concerten. Wij willen ons presenteren als een kerk die open is voor de samenleving. Er zijn zoveel mensen die hier binnenlopen voor een kop koffie. De tafel waaraan wij nu zitten, is een belangrijke tafel.’ Vechten voor vluchtelingen Niet alleen op plaatselijk niveau, maar ook op provinciaal en euregionaal niveau participeren de Protestantse kerken van Limburg met het bisdom Roermond in het streven naar een rechtvaardiger wereld. Op 2 februari was er in de Domkerk van Aken een vredesdienst

| die door ongeveer 500 mensen werd bijgewoond. Daar werd een krachtig manifest aangeboden: ‘Vluchten is geen misdaad. Vluchten is een mensenrecht’, ondertekend door onder anderen de rooms-katholieke bisschoppen van Luik en Roermond, de classis Limburg en de Verenigde Protestantse Kerk in België. ‘Wij eisen een vluchtelingenpolitiek die in overeenstemming is met de grondwaarden waarop de Europese beschaving is gebaseerd, […] en met onze christelijke opdracht. Wij roepen alle christenen op [..] zich zonder mitsen en maren sterk te maken voor een ommekeer in de Europese vluchtelingenpolitiek’, aldus het manifest (op te vragen via [email protected]) Buiten kantooruren ‘Sinds 1994 is de stichting GAAV (Geestelijke aandacht voor Afrikaanse vluchtelingen) actief. In de (Franssprekende) Waalse gemeente van Maastricht hadden Afrikaanse vluchtelingen contact gezocht met Nederlandse christenen. Zo kwamen de vluchtelingen op de kerkelijke kaart’, vertelt Ada Hagreis van GAAV. In de jaren 1997-98 verleende de kerk in Geleen wekenlang kerkasiel. Verder was er samenwerking met het Missionair Centrum in Heerlen. ‘Wij zijn niet juridisch onderlegd. Dat laten wij aan Vluchtelingenwerk over. Wij zijn een luisterend oor. De kracht van GAAV is ook dat wij buiten kantooruren bereikbaar zijn. Wij proberen te helpen bij het vinden van onderwijs voor de kinderen en bij rechtzittingen. Soms moeten we onszelf afremmen’, zegt Hagreis. ‘Ik heb tien jaar een gezin begeleid. Dat was heel zwaar. Maar je hebt elkaar ook veel te bieden. Ik ben echt geraakt door hun veerkracht.’

Ds. Prins vertelt dat Iraanse en Armeense vluchtelingen uit het AZC in Spaubeek elke zondag aanwezig zijn in de kerkdienst in Geleen. Zelf bezoekt hij eens in de twee weken het AZC. ‘Dan lees ik met hen het bijbelverhaal dat ik de zondag erna in de preek behandel. Dan hebben ze een beetje een idee waar het over gaat. Dat leidt vaak tot leuke gesprekken.’

Dreiländertag op 25 mei ‘Je merkt elke keer weer dat de grenzen er zijn’, zegt ds. Pier Prins uit Geleen. ‘Maar ook dat de buurlanden soms dichterbij zijn dan bijvoorbeeld Utrecht of Amersfoort.’ Daarom participeert de classis Limburg in drie Euregionale werkgroepen. In een daarvan ontmoeten de protestantse kerken uit Limburg, Rijnland en het Duitse deel van België elkaar. Eens in de twee jaar is er een zogenaamde ‘Dreiländertag’. Dit jaar op 25 mei in Geleen, onder het motto ‘Grenzenloos zingen in vele stemmen en talen’. De bijeenkomst begint met een kerkdienst in drie talen. Er wordt veel gezongen en er is een bijbelquiz. Na de warme maaltijd is er ‘s middags een excursie naar het mijnverleden. In Geleen was de grootste mijn van Limburg. Ook is er een rondleiding door het centrum van Geleen om de leegstand van de winkels in ogenschouw te nemen. Voor jongeren is er een eigen programma. Informatie en aanmelden kan voor 15 mei 2014 bij H.H. de Haan– Verduyn, e-mail: dehaan-verduyn@ freeler.nl, tel. (043) 362 42 40.

Aandacht voor jongeren Sinds de jaren negentig kent de Protestantse Kerk in Limburg open levensbeschouwelijk jeugd- en jongerenwerk, georganiseerd in ’t pgcj. Daaruit is in 1998 de Carrousel voortgekomen, een halfjaarlijkse bijeenkomst voor jongeren van 12 tot 16 jaar, telkens op een andere plaats, elke keer met een eigen thema. ’s Morgens is er een dienst die door de jongeren samen met de predikant wordt voorbereid. Daarbij zijn de ouderen op bezoek bij de jongeren. ’s Middags zijn er allerlei activiteiten. Levensbeschouwing is in de visie van ’t pgcj een wisselwerking tussen de levensvragen en de persoonlijke levensbeschouwing. Daarin staan verwondering en verbeelding centraal. Daar komen bij nieuwsgierigheid, argumentatie en communicatie. Levensbeschouwelijke ontwikkeling is een proces waarbij kinderen en jongeren de eigen leefwereld zin leren geven, aldus Nelleke de Kruik, senior-adviseur van ’t pgcj. Toekomst Door de oprichting van de Protestantse Kerk in Nederland tien jaar geleden is er in Limburg in principe niets veranderd. De meeste gemeenten waren al gefedereerd en werkten reeds als één gemeente. ‘In Limburg bestond Samen op Weg al voordat het woord was uitgevonden’, vat Elly de Haan-Verduyn de situatie samen. Over de toekomst bezinnen de Limburgse protestanten zich graag in grotere oecumenische verbanden. In mei spreekt prof. dr. Henk de Roest voor de Oecumenische Euregionale werkgroep over het thema ‘De toekomst van de kerk – de kerk van de toekomst in de Euregio’. Deze werkgroep organiseert sinds 1993 elk jaar een conferentie over een voor de kerk actueel onderwerp, bedoeld voor predikanten, priesters en andere kerkelijke werkers en bestuurders, bij toerbeurt in Aken, Eupen of Zuid-Limburg. Er komen tussen de 60 en 100 deel nemers. Elly de Haan heeft vertrouwen in de toekomst: ‘Kijk over (lands)grenzen heen, je leert van en inspireert elkaar. Samenwerken geeft energie. Ik verwijs graag naar het motto van ons classicale beleidsplan: ‘Niet somberen doet wonderen’. Dirk Visser freelance journalist

Vredesdienst in Aken, februari 2014. Meer dan 500 bezoekers uit drie landen roepen alle christenen op zich sterk te maken voor een ommekeer in de Europese vluchtelingenpolitiek. Kerkinformatie • mei 2014

15

16 |

Missionaire modellen In de afgelopen jaren waren er twee missionaire rondes door het hele land. Heel kort gezegd ging het erom hoe we kerk zijn in onze eigen context. Er werden dertig kansrijke missionaire modellen aangereikt. Kerkinformatie laat gemeenten zien die hun missionaire mogelijkheden goed benutten. De modellen kunt u vinden op www.pkn.nl/missionair > 30 modellen.

Kerk midden in het dorp De kerk is van iedereen. Vanuit die gedachte beschikt ’s-Heer Hendrikskinderen, een klein dorp in Zuid-Beveland, sinds kort over een liturgietuin rond de kerk. De tuin is een coproductie van de protestantse en de burgerlijke gemeente, wil bijdragen aan de leefbaarheid van het dorp en fungeren als ‘bindmiddel’ tussen dorp, kerk en gemeente. In de liturgietuin verwijzen de struiken en bloemen door hun naam of kleur naar het liturgisch (kerkelijk) jaar. In totaal zijn er meer dan duizend stuks van 52 plantensoorten gepland. De tuin is op 11 april jl. officieel geopend. ‘Waarschijnlijk kan zo’n coproductie alleen in een klein dorp als dat van ons’, denkt Kees van Sabben, ouderling-kerkrentmeester in de Protestantse Gemeente ’s-Heer Hendrikskinderen. ‘De kerk is hier gewoon bij iedereen bekend, dat is het mooie van een klein dorp. En we weten hier veel van elkaar. Als kerk hebben we dan ook regelmatig overleg met de dorpsraad. We zoeken naar verbinding met elkaar.’ Speerpunten Ook al lijkt de samenwerking tussen kerk en dorp in ’s-Heer Hendrikskinderen vanzelfsprekend te gaan, de protestantse gemeente heeft officieel in haar beleid gezet dat ze als gemeente de blik naar buiten wil richten. Als kerkelijke gemeente

Synodepreses ds. Karin van den Broeke opende op 11 april de liturgietuin. Foto: http://monnikenwerk.pzc.wegenerwordpress.nl

aansluiten bij wat leeft en vormgeven aan de diaconale en missionaire roeping van de gemeente zijn de speerpunten. Deze zijn opgesteld aan de hand van een eerder uitgevoerde ‘gemeentescan’ met behulp van de gemeenteadviseur. Naast de blik naar buiten wil de gemeente groeien in geloof, meer verdieping aanbrengen in de dingen die ze doet en

daarover communiceren richting dorp en samenleving. Daartoe organiseert ze onder meer filmavonden met nagesprek waar ook andere mensen dan gemeenteleden op afkomen.

voor het bijwonen van de voorstelling, en na afloop een ontmoeting te organiseren. Dertig gemeenten maakten al van het aanbod gebruik. De voorstelling is nog steeds te boeken bij Kees van der Zwaard, tel. (0345) 53 33 81 of [email protected]. Subsidie is echter niet meer aan te vragen. •

rust, inspiratie en gemeenschap. De opstartfase was intensief. Nu is de tweede fase aangebroken, de verbouwing van de kerk van Jorwerd. Om deze verbouwing mogelijk te maken zoekt Nijkleaster donateurs. De eerste honderd deelnemers die € 1000,- doneren krijgen tijdens een exclusieve bijeenkomst op zondag 28 september in de kerk van Jorwerd een kunstwerk aangeboden. Schrijver Geert Mak zal er spreken. Meer informatie op www.nijkleaster.nl/hetverhaalgaatdoor. Nijkleaster is een pioniersplek van de Protestantse Kerk in Nederland. •

Janet van Dijk communicatieadviseur in de Protestantse Kerk

• berichten

• Geen subsidie voor ‘Hier sta ik’ meer

Een jaar lang subsidieerde de Protestantse Kerk gemeenten die de voorstelling ‘Hier sta ik – dansen en vechten met Maarten Luther’ van theoloog en theatermaker Kees van der Zwaard boekten. Vanwege een overweldigende belangstelling wordt de subsidie nu stopgezet. Gemeenten die ’Hier sta ik’ boekten, konden € 500,- subsidie ontvangen. Voorwaarde was dat er een missionair evenement van werd gemaakt, bijvoorbeeld door de voorstelling breed bekend te maken in dorp of stad, actief te werven Kerkinformatie • mei 2014

• Nijkleaster: help ons bouwen! Een ‘klooster nieuwe stijl’ moet het worden, Nijkleaster in Jorwerd op het Friese platteland. Mensen uit allerlei tradities kunnen er nu al terecht voor

|

17

Nederlandse interkerkelijke gemeenten in Spanje, Portugal en Turkije

Wat in Nederland niet lukt, kan hier Een Rooms-Katholiek in de kerkenraad? In Nederland ondenkbaar. Van hetzelfde kaliber: een nieuwe kerk op poten zetten, in een tijd dat men de kerk massaal verlaat. Waar vind je een christelijke gemeente, die zorgt dat moslim kindjes goede schoenen krijgen? Daarvoor moet je over de vaderlandse grenzen gaan: Spanje, Portugal, of Turkije.

Buitenland

Opmerkelijke Nederlandse interkerkelijke gemeenten zijn elders ontstaan. Helaas wat buiten de aandacht van de Hollandse media. Maar daarom niet minder inspirerend en attractief, zoals onlangs RKK Kruispunt in een reportage over Benidorm liet zien. Zonzoekers Het begon eind jaren zestig. Nederlanders trokken er op uit. Oud en jong. Naar Spanje, Portugal, Turkije. Het was de zon die trok. Het landschap en de andere cultuur gaven een surplus. En duur was het er toen ook niet. Velen - oud-Indische Nederlanders, multinational-werkers, oud-zeelieden - besloten zich er blijvend te vestigen. Anderen kwamen periodiek. Met de tent, de caravan, of voor langer in een huur-appartementje. Zo vormde zich een kern van blijvers en van periodieke bezoekers vanuit Nederland. Aangevuld met zomergasten. Een kerk Ze wilden wat. Een kerk. Regels lagen daarvoor niet vast. Met Paulinische ijver en vrijmoedigheid werden overal gemeenten gesticht. Aan de Spaanse Costa's. In de Portugese Algarve en later aan de Turkse Riviera. Interkerkelijke gemeenten werden het. In de breedste zin van het woord. Traditionele kerkgrenzen golden hier niet. Wat telde was de taal van het hart. En de Nederlandse taal, zodat ook Vlamingen

Informatie Wilt u voor de komende zomer, of voor overwinteren bredere informatie, over het kerkelijk leven en de kerkdiensten in de genoemde landen en plaatsen? Bekijk de website van de I.P.N.Z.E (www.ipnze.nl). Daar vindt u alle informatie en de nodige links. De stichting 'Interkerkelijk Pastoraat onder Nederlanders in Zuid-Europa' is in Nederland het steunen overlegorgaan voor de genoemde kerken in het buitenland.

Foto: Luuk van der Lee/HH

onderdak vonden. De basis is steeds de belijdenis van Petrus: 'U bent de Christus, de Zoon van de levende God'. Nederlands kerkelijk leven Fuengirola (Costa del Sol) is de oudste Spaanse gemeente met levendig oecumenisch Nederlands kerkelijk leven. Benidorm en Denia, Costa Blanca, werden medio '70 gesticht. Torremolinos en Gran Canaria volgden. Zelfs werd recent een nieuwe gemeente gesticht: Guadamar del Segura (Costa Blanca Zuid), krap zes jaar oud. In de zomer zijn er Nederlandse kerkdiensten aan de Costa Brava. In Portugal zijn vier gemeenten: in Albufera, Praia da Rocha, Armacao de Péra en Monte Gordo. Tenslotte Turkije, een heus avontuur in een moslimland. In Alanya bestaat de kleine en groeiende Nederlandse Interkerkelijke Gemeente Alanya al vijf jaar, met veel internationale contacten met Duitsers en Noren.

Er zijn voor de ander Het is waar: in de meeste gemeenten ligt de gemiddelde leeftijd wat hoger dan in een vaderlandse kerk. De activiteiten zijn er niet minder om. Integendeel! Evenmin wil men een op zichzelf betrokken Hollands eilandje zijn in een buitenlandse zee. Zo heeft Alanya schooltjes in het arme Turkse achterland geadopteerd met een 'Schoenen-project'. Denia levert geld en mensen voor de Spaanse voedselbank en heeft veel succes met het 'Medicijnen-project' voor Spanjaarden. ‘Er zijn voor de ander’ is ook voor Benidorm, Guadamar en de Algarve een lokale diaconale opdracht. drs. Alfred C. Bronswijk bestuurslid stichting I.P.N.Z.E.


18 |

Nalaten? Vergeet uw kerk niet!

Geldwerving

Organisaties voor goede doelen zijn al jarenlang actief met het werven van nalatenschappen. Een groot deel van hun inkomsten is afkomstig uit nalatenschappen. Hoe is dat geregeld binnen de kerk? Exacte cijfers hierover zijn niet bekend, maar we weten wel dat de kerk relatief minder inkomsten uit nalatenschappen ontvangt dan dat goede doelen hieruit weten te genereren. Inkomsten uit nalatenschappen zijn belangrijk voor de kerk en diaconie, zeker nu veel gemeenten kampen met teruglopende inkomsten. Dit laatste komt onder andere doordat oudere gemeenteleden overlijden en dit wordt onvoldoende gecompenseerd door de aanwas van nieuwe leden. En vaak zijn juist de oudere gemeenteleden de mensen die substantieel bijdragen. Vroeger Nalatenschappen komen niet zomaar naar de kerk toe. Vroeger was dat anders. Toen was de binding met de eigen gemeente heel sterk en was het gebruikelijk dat welgestelden (een deel van) hun bezit nalieten aan de kerk. Veel kerkelijke gemeenten en diaconieën bezitten nog pachtgronden en huizen die door vererving in bezit zijn gekomen. Maar sinds de tweede helft van de vorige eeuw wordt de secularisatie zichtbaar. De kerk is niet meer de enige partij waar men binding mee heeft. De kerk is dus vaak niet meer de enige erfgenaam. De afgelopen twintig jaar is ook de vanzelfsprekendheid om de kerk in een testament te vermelden afgenomen. Ook bij mee levende gemeenteleden. Goede doelen Goede doelen-organisaties zijn heel ijverig in het werven van nalatenschappen. Zij huren telemarketeers in die donateurs opbellen met de vraag of zij bij het maken van het testament hun organisatie willen opnemen. Dit vragen zij aan donateurs die zij niet of nauwelijks kennen. In tegen-

Een nalatenschap biedt toekomst. Spelende kinderen na de cycloon Nargis op Myanmar (2008). Foto: Kerk in Actie

stelling tot goede doelen-organisaties kent de kerk haar eigen betrokken gemeenteleden wel goed. Dat maakt het benaderen van kerkleden over hun nalatenschap niet zo gemakkelijk. Je hebt al snel het gevoel: waar bemoei ik mij mee? Het vermogen van een ander is toch bij uitstek een privéaangelegenheid? Actieve aanpak Toch kan ook de kerk actiever worden bij het werven van nalatenschappen. In een artikel in het kerkblad, een tekst op de website of een folder over nalaten aan de kerk mag best aangegeven worden dat een erfenis of een legaat voor de kerk van groot belang is en ook wordt gewaardeerd. Deze boodschap heeft de

Meer weten? Geloven in mming een beste VOOR HET LEVEN EEN GESCHENK WWW.KERKINACTIE.NL ING 456, UTRECHT

Informatie over nalaten is te lezen op www.pkn.nl of www.kerkinactie.nl of vraag de brochure ‘Geloven in een bestemming’ aan. In de brochure staat praktische informatie over het opstellen van een testament en hoe kerkleden hun gemeente en diaconie bij de bestemming van uw nalatenschap kunnen betrekken.

kerk te weinig gecommuniceerd. Tijd om dat signaal luid en duidelijk te laten horen. Het werven van nalatenschappen vergt aandacht en een planmatige aanpak. Eén keer communiceren helpt niet, je dient de boodschap te blijven herhalen. Verder is het van belang dat er in de gemeente enkele mensen beschikbaar zijn om over dit onderwerp te praten met mensen die naar aanleiding van de publicaties daarom vragen. Niet aan toegekomen? Misschien heeft een gemeentelid wel eens gedacht over nalaten aan de kerk, maar is het niet bekend wie daarvoor aangesproken moet worden. Met goede communicatie bijvoorbeeld door middel van een folder of een artikel in het kerkblad schep je de mogelijkheid om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Gemeenteleden zijn vaak gemotiveerd om hun betrokkenheid lokaal en wereldwijd te tonen en te delen. Door geld na te laten kunnen zij later iets betekenen voor een ander, waar ze soms bij leven niet aan toegekomen zijn. Zo krijgt het werven van nalatenschappen misschien wel een hele mooie pastorale insteek. Rik Gorter relatiebeheerder nalatenschappen


|

Kerk en theoloog Aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in Amsterdam en Groningen worden predikanten opgeleid. Wie geven daar les? Wat is hun specialisme? En hoe staan ze in de kerk? Een serie interviews, deze maand ds. Rob van Waarde.

Rob van Waarde over Urban Mission

‘Stel je bloot aan de wereld van een ander’ Een Rooms-Katholiek in de kerkenraad? In Nederland ondenkbaar. Van hetzelfde kaliber: een nieuwe kerk op poten zetten, in een tijd dat men de kerk massaal verlaat. Waar vind je een christelijke gemeente, die zorgt dat moslim kindjes goede schoenen krijgen? Daarvoor moet je over de vaderlandse grenzen gaan: Spanje, Portugal, of Turkije. Rob van Waarde (39) onderzoekt de theologische relevantie van ‘Exposure in Urban Mission’. ‘In multi-etnische stadswijken weten predikanten en kerkelijke werkers geloofsgemeenschappen te vormen van mensen met verschillende achtergronden. De zogenaamde ‘exposurebenadering’ helpt hen om open te staan voor de ander en te bouwen aan wederkerige relaties. Kerken denken dikwijls dat zij het risico lopen hun identiteit op te geven. Maar vaak levert het nieuwe inspiratie aan de geloofspraktijk’, zegt Van Waarde. Hij hoopt volgend najaar op dit onderwerp te promoveren. Zijn promotor is dr. Mechteld M. Jansen, hoogleraar missiologie aan de PThU. Van Waarde is ook part-time missionair studenten-

predikant in Leiden. Daarvoor werkte hij als buurtpastor in een oude wijk in Rotterdam. In 2012 verscheen Zo wordt het Spel Gespeeld, dat hij met Titus Schlatmann schreef.

Achterstandswijken ‘Je moet jezelf onder kritiek stellen. De ander heeft ook een visie op jou. Je laat je dragen door de zorg van een ander en door je open te stellen voor de blik van de ander. Zo ontstaat er een ontmoeting waaruit spiritualiteit en betrokkenheid kunnen voortkomen. Urban Mission speelt zich vaak af in achterstandswijken, waar zogenaamde zelforganisaties worden gecoördineerd en begeleid door een predikant. De grenzen tussen verschillende groepen

zijn er nog, maar worden soms overschreden. Als kerken vanuit een missionaire gedachte werken, is het belangrijk naar de maatschappij te kijken. Exposure is een manier om naar buiten te kijken. Je moet dan relaties leggen en je niet beperken tot het vertellen van je eigen verhaal. Je moet kijken naar het gezamenlijk belang terwijl de verschillen blijven. Op een aantal plekken is hier al mee geëxperimenteerd.’

Bruggetje In de wijk in Rotterdam, waar een proces van stedelijke herstructurering in gang was gezet, ging ik langs de deur en vroeg de bewoners: hoe kijkt u aan tegen de op handen zijnde sloop van de buurt? Een enkeling had totaal geen interesse. De meesten wilden wel toelichting geven. Soms kreeg je te horen: ‘Als je dat echt wilt weten, moet je maar binnenkomen.’ Zo krijg je het vertrouwen zodat mensen je toelaten in het intieme domein van hun leven. Als je je blootstelt aan de ander, kan die je toelaten. Soms zat ik dan anderhalf uur met iemand te praten. Iedereen is weer anders. Soms was er een bruggetje nodig. Dan zagen ze mij bij een ander staan praten. Daarna vroegen ze mij nog es langs te komen. Veel hangt af van de eigen interesse. Sommigen dachten dat je namens de politiek of de woningbouwcorporatie kwam.

‘Ik ben dominee’ Er is enige lef voor nodig om te zeggen: ‘Ik ben dominee’. Wat gebeurt er dan bij de ander? Roept het vooroordelen op of geeft het de ander het vertrouwen om over geloven te spreken. Ook in mijn werk als studentenpastor moet ik me afstemmen op degene voor me. Deze methode helpt bewoners om zelf de regie in handen te nemen. Je hoort van hen dat ze zich meer gezien weten. Mensen met een kerkelijke achtergrond krijgen via dit soort plekken opnieuw binding met geloven. Alles is gebaseerd op vertrouwen en wederkerigheid. Dit geldt ook voor de beroepskracht. Ook hem wordt een spiegel voorgehouden. Als beroepskracht ben je ook mens. Daarin ben je gelijk aan de bewoners. Dat leidt tot een meer ontspannen beroeps- en ambtsopvatting’, aldus Van Waarde. Dirk Visser freelance journalist

Rob van Waarde is de eerste van links. Foto: www.rapenburg100.nl Kerkinformatie • mei 2014

19

20 |

Hoezo Zending? Zending is een woord dat bij velen vragen oproept. Is dat nog wel belangrijk? Waarom doet de Protestantse Kerk nog steeds aan zending? In een korte serie gaat Kerkinformatie op zoek naar de huidige praktijk van zending en laat de mensen aan het woord die namens onze kerk in het buitenland werken. In dit derde artikel vertellen Marius Cusell en Jan Buurma over de band tussen de kerk op Zuid-Sumatra en Zoetermeer.

Zoetermeer bouwt aan relatie met Sumatra

Zending vindt ook lokaal haar weg Zoetermeer heeft iets met zending. Kleinschalig en bescheiden, maar toch. De kerk in de wijk Noord heeft een levendige connectie met Henriëtte Nieuwenhuis, door Kerk in Actie uitgezonden naar Sumatra. Ook in de wijk Oase staat ‘zending’ op de agenda, al is het soms moeilijk om de vaart er een beetje in te houden. Marius Cusell (62) van de wijk Oase en Jan Buurma (61) van de wijk Noord zijn beiden nauw betrokken bij het ZWO-werk vanuit de Protestantse Gemeente Zoetermeer. De eigentijdse opvatting van het fenomeen zending wil volgens Marius maar moeilijk landen in de lokale kerk. ‘Als je in de kerk het woord zending gebruikt, ontstaat er een soort van blokkade. Om de een of andere reden kleeft er vooral nog een imago aan van zieltjes winnen, zeg maar.’ Levenshouding en bezieling Zending heeft inmiddels een andere inhoud gekregen. Geen kwestie van geld, maar respect voor elkaar, het leren van elkaar en het open staan voor elkaars culturen. Een opvatting die Marius en Jan erg aanspreekt. Marius: ‘Zending is niet iets van oude mensen die sokken zitten te breien voor de rest van de wereld. Het heeft te maken met levenshouding en bezieling. En met de beleving van je geloof die je een ander ook gunt. Daarom denk ik dat zending in de lokale kerk begint met hoe je zelf in het leven staat en dat uitdraagt. Als je geen oog meer hebt voor mensen buiten je eigen gemeenschap, dan gaat de levensvatbaarheid uit je kerk.’

Jan Buurma en Marius Cusell. Foto: Gerrit Groeneveld

Interactief Voor Jan Buurma heeft zending binnen de kerk handen en voeten gekregen sinds de samenwerking met Henriëtte Nieuwenhuis. ‘Het contact met Henriëtte is ontstaan op een bijeenkomst van de Classis Zoetermeer. Daar spraken we met Mieke Labots van Kerk in Actie over de betekenis van interactieve zending. Wij als Noord hebben toegezegd dat we daaraan willen meewerken, maar

dat we wel een contactpersoon ter plekke moeten hebben. Henriette was net aan haar eerste uitzending toe, naar ZuidSumatra, en zo zijn we met haar in zee gegaan.’ Een aantal keren per jaar is er contact tussen Zoetermeer en Henriëtte Nieuwenhuis. En goed beschouwd gaat dat steeds over ‘Rumah Bersama’, wat staat voor ‘gezamenlijk huis’. Het contact geeft goed aan hoe zending op lokaal niveau


in de moderne tijd een grote wederzijdse meerwaarde kan hebben, vanuit respect voor elkaars cultuur. ‘De woorden “Rumah Bersama” landden hier wel, omdat we in Zoetermeer-Noord te maken hebben met de samenvoeging van drie wijkgemeenten met ieder hun eigen geschiedenis. Henriëtte vertelde ons dat de mensen in Zuid-Sumatra - waar de oorspronkelijke bevolking en de import van Bali en Java soms tegenover elkaar staan - via de

|

Henriëtte Nieuwenhuis tussen boeren op Sumatra. Foto: Kerk in Actie

kerk weer in staat zijn om tot elkaar te komen, om weer aan een gezamenlijk huis te bouwen. Wij dachten: als ze dit in Zuid-Sumatra kunnen, dan kunnen wij dat hier ook. Je kunt gerust zeggen dat wij het motto van de christelijke kerk van Zuid-Sumatra hebben opgepikt om er hier van te leren. Het idee dat mensen tot elkaar moeten komen, los van cultuur- en andere verschillen. Zoals de verschillende bevolkingsgroepen in Zuid-Sumatra dat ook voor elkaar krijgen.’ Voor beiden betekent ‘zending in je eigen kerk’ vooral het uitdragen van een boodschap. Maar zowel Jan Buurma als Marius Cusell stellen dat het in de praktijk erg lastig is om diaconaal werk en zending te scheiden. Voor hen hoeft dat overigens ook niet per se. ‘Een conflict oplossen begint met het repareren van beschadigde huizen. Het eindigt met het herstellen van beschadigd vertrouwen. En dat heeft weer te maken met bezieling, hoe sta je in het leven en hoe draag je de beleving van je geloof uit?’

e Werelddag! Kom naar de Kerk in Acti

GRENZELOOS DELEN

MET: uitgezonden medewerkers workshops viering

DE GLIND AG 24 MEI IN ZATERD kerkinactie.nl/werelddag g, aanmelden via: www. Gratis toegan

Duidelijker gezicht Henriëtte Nieuwenhuis heeft de afgelopen jaren een warm contact onderhouden met onder andere de kerk in Zoetermeer. ‘Wat de waarde is van een interactieve relatie? Over en weer leren we van elkaars situatie. Veel christenen in zuidelijk Sumatra wisten niet over de ontkerke lijking en uitdagingen die daarmee gepaard gaan in Nederland. Andersom leert Nederland wat het betekent om christen te zijn in een multireligieus en etnisch verdeeld land als Indonesië.’ ‘Toen afgelopen augustus de Nederlandse jongeren over de vloer kwamen bij gemeenteleden van de GKSBS (de Christelijke kerk van Zuid-Sumatra), kreeg de vriendschap een duidelijker gezicht. De relatie verstevigde. Voor sommige GKSBSgemeenteleden voelde het alsof ze er een familielid bij hadden gekregen. Ze leerden over de zelfstandigheid van Nederlandse jongeren. Andersom waren de jongeren van de protestantse gemeente onder de indruk van de gastvrijheid, de rol van de kerk in het dagelijkse leven en

de goede relatie tussen christenen en moslims.’ ‘Wat heb je nodig?’ ‘Ondertussen kennen ze elkaar een beetje via de brieven en de ontmoeting. Wellicht kan er in de toekomst een actueel thema besproken worden in de brieven of zouden ze elkaar meer kunnen bevragen: wat hebben jullie als christenen nodig in Nederland of Indonesië? Wat willen jullie? Waarbij kunnen we jullie helpen? En dat is niet alleen een ‘geestelijke’ ondersteuning of samenwerking. Activiteiten, geld en andere middelen kunnen gedeeld worden ter opbouw van geloof en het koninkrijk van God. Dat betekent trouwens niet dat de ontvanger niets in huis heeft. Laten we elkaar vooral blijven zien als subjecten en niet als objecten. Als mensen die de ene keer geven, de andere keer ontvangen.’ Gerrit Groeneveld freelance journalist

Welkom op de Kerk in Actie Werelddag! Grenzeloos delen in geloof, hoop en liefde. Op zaterdag 24 mei 2014 staat dit thema centraal op de Kerk in Actie Werelddag. Vanuit verschillende delen van de wereld komen er mensen samen om hun kennis en ervaring te delen. Wat valt er als Nederlander te leren van iemand uit Indonesië en als Indonesiër van iemand uit Nederland? Welke gaven en talenten hebt u om met anderen te delen? Ga in gesprek met medewerkers van partnerorganisaties van Kerk in Actie, ontmoet uitgezonden medewerkers, lees de Bijbel door Keniaanse ogen, ga met een Chinese in gesprek over geloof en kerkgroei in China en Nederland, ervaar wat er komt kijken bij noodhulp. Vier, bid, ontmoet, deel, ontvang met christenen wereldwijd. Iedereen is welkom op zaterdag 24 mei, vanaf 9.30 uur. Locatie: Dorpscentrum de Glindster, Rudolphlaan 2, De Glind. Meer informatie: www.kerkinactie.nl.


21

22 |

Servicepagina De website van de Protestantse Kerk wil onder meer ambts- en taakdragers ondersteunen. Maar de kerk is breed en de ene plaatselijke gemeente is de andere niet. Daardoor lijkt de website soms ingewikkeld. Hoe vind je wat je zoekt? In de komende maanden geeft Kerkinformatie bij elke taak in de gemeente een overzicht van wat de website biedt. Handig om bij de hand te houden.

De diaken op de website Persoonlijke ontwikkeling Basiscursus Diaconaat Dit is een cursus voor mensen die lid zijn geworden van een diaconie of een diaconale werkgroep en mensen die meer willen weten over diaconaat. Aan het eind van de cursus hebt u inzicht in de uitgangspunten en doelen van diaconaal werk en de wijze waarop het lokaal, regionaal en landelijk wordt uitgevoerd. U bent daardoor in staat om uw eigen bijdrage te leveren aan het diaconale werk. www.pkn.nl/pcte > cursussen > diaconaat > Diaconaat

Inhoudelijke ondersteuning Cursus Vluchtelingen De deelnemers oriënteren zich op de vluchtmotieven en achtergronden, de asielprocedures, de internationale verdragen en ontwikkelen een visie op het (inter)nationale vluchtelingenvraagstuk. Ook ontwikkelen ze een visie op de taak van een diaconie/kerk met betrekking tot vluchtelingen en leren ze reflecteren op de verschillende soorten vreemdelingen in de Bijbel en hun eigen vreemdelingschap. De cursus bestaat uit theorie, inbreng van eigen ervaringen, visievorming, ontmoetingen met vluchtelingen en deskundige organisaties. www.pkn.nl/pcte > cursussen > diaconaat > Vluchtelingen Armoede in Nederland De diakenen die aan deze cursus meedoen, vormen zich een beeld van wat armoede in Nederland inhoudt voor betrokkenen door theorie en door ervaring op te doen en worden gestimuleerd in de eigen kerkelijke en burgerlijke gemeenschap armoede hoog op de agenda te zetten. www.pkn.nl/pcte > cursussen > diaconaat > Armoede Kerk en Duurzaamheid De deelnemers maken kennis met het thema duurzaamheid en verbinden dit met hun eigen ervaring en motivatie. Zij verbinden duurzaamheid met hun geloof en met de kerk, in het bijzonder in hun lokale kerk. Verder krijgen de deelnemers Kerkinformatie • mei 2014

Foto: David Jagersma

handvatten om in een lokale kerk stappen te zetten op weg naar een duurzame kerk en worden ze gestimuleerd in hun eigen kerkelijke gemeenschap duurzaamheid op de agenda te zetten. www.pkn.nl/pcte > cursussen > diaconaat > Duurzaamheid Michacursus Deze toerustingsbijeenkomst biedt de noodzakelijke voorbereiding aan cursusleiders die plaatselijk een Michacursus willen opzetten. De Michacursus zelf is een compleet programma om in de kerk betrokkenheid bij diaconaat en duurzaamheid te bevorderen. www.pkn.nl/pcte > cursussen > diaconaat > Michacursus

Praktische ondersteuning Gemeenteadviseur Voor de diaken kan de gemeenteadviseur klankbord zijn, die hem of haar helpt bij specifieke vragen op het gebied van diaconaat, geloofsgesprek en vragen rondom spiritualiteit. Daarbij wordt uitgegaan van een integrale benadering van toerusting en begeleiding. www.pkn.nl > Actief in de kerk > Diaken > Advies en begeleiding www.kerkinactie.nl/interactief

Materiaal voor de kerkenraad Het College van Diakenen houdt het besef van hulpvaardigheid en de onrust over allerlei onrecht gaande, zamelt geld in en helpt mensen in nood, waar ook ter wereld. De diaconie van de gemeente heeft rechtspersoonlijkheid. Het college van diakenen is het bestuur van de diaconie. De gemeente wordt in vermogensrechtelijke aangelegenheden van diaconale aard vertegenwoordigd door de diaconie. www.pkn.nl > Actief in de kerk > Diaken > Informatie en inspiratie Kerkorde Diakenen zijn volgens Artikel V in het bijzonder geroepen tot de dienst aan de Tafel van de Heer en het inzamelen en uitdelen van de liefdegaven, de dienst van barmhartigheid en gerechtigheid in gemeente en wereld, de toerusting van de gemeente tot het vervullen van haar diaconale roeping en de verzorging van de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de gemeente van diaconale aard. www.pkn.nl > Actief in de kerk > Diaken > Taken > Kerkorde artikel 5 Henk van IJken voorlichter Kerk in Actie

|

Startzondag 2014: vieren en verbinden ‘Met hart en ziel – vieren en verbinden’ is het thema dat dit jaar voor de startzondag wordt aangereikt. De Protestantse Kerk maakte materiaal voor een kerkdienst op startzondag en een programma na de dienst. Voor gemeenten die van het thema hun jaarthema willen maken, zijn allerhande suggesties en werkvormen beschikbaar. er hun eigen activiteiten bij. En dat is prima! Gemeenten die aan de slag willen met het thema dat de dienstenorganisatie aanreikt, hoeven niet zelf alles te bedenken. De verschillende afdelingen binnen de dienstenorganisatie ontwik-

suggesties voor het samen vieren met mensen van andere religies, zoals een idee voor een verbindende nieuw jaarsbijeenkomst of een gebedshuizenpad in de woonplaats en/of omringende plaatsen. • Korte verhalen van bijvoorbeeld uitgezonden medewerkers van Kerk in Actie en mensen op een pioniersplek van de Protestantse Kerk: hoe vieren zij? Klaar-voor-de-startzondag-run Bij het materiaal op de website staat ook een uitgewerkt idee om in het weekend van of op startzondag een (hard)loopwedstrijd te organiseren met het idee van sponsoring voor een goed doel. Dat kan een eigen doel zijn, maar ook het doel van de collecte van de startzondag. Op 7 september wordt gecollecteerd voor ‘kerk op de kop’ (pioniersplek op de Kop van Zuid, Rotterdam), op 14 september voor het jeugdwerk JOP om kerk te zijn in de jongerencultuur van vandaag en op 21 september voor het vredeswerk – ‘vrede is een werkwoord’. Janet van Dijk communicatieadviseur in de Protestantse Kerk

Feestelijke boekjes

Uitbeelding van de gelijkenis van de verloren zoon. Het nieuwe Startzondagmateriaal bevat onder meer uitgewerkte vormen voor bibliodrama. Foto: Sandra Haverman

Niet alles zelf bedenken Op de startzondag – vrijwel alle gemeenten vieren hun startzondag in september – vieren we als kerk het begin van nieuwe seizoen. Veel gemeenten bedenken voor deze dag hun eigen thema en verzinnen

Tien jaar Protestantse Kerk In de startzondagmaand wordt op zondag 14 september in een kerkdienst aandacht besteed aan ‘Tien jaar Protestantse Kerk’. Plaatselijke kerken kunnen op deze zondag bij deze viering aanhaken door dezelfde liederen en bijbelteksten te kiezen. Op de startzondagsite wordt daarvoor een concept-liturgie geplaatst.

kelden materiaal om op startzondag te kunnen ‘vieren en verbinden’.

De Protestantse Kerk heeft twee boekjes die passen bij het thema ‘vieren’ en bij het welkom van de startzondag. De kerk viert feest! is een feestelijk cadeauboekje over de belangrijkste feesten die de kerk kent, met informatie over hun oorsprong in de Bijbel en over de betekenis voor het leven van mensen. Welkom! geeft informatie over de kerk: over het gebouw, maar ook over wat zich in dat gebouw allemaal afspeelt. Op zondag én door de week. Beide boekjes kosten € 3,95 per stuk en kennen een staffelkorting. Te bestellen via www.pkn. nl/webwinkel, [email protected] of (030) 880 13 37.

Op de website Wat kunt u vanaf 1 mei zoal vinden op de website? • Voor de kerkdienst: een schets voor een dienst en verschillende lezingen en liederen om een keuze uit te maken, maar bijvoorbeeld ook een vrolijke kleurplaat voor kinderen. • Voor het programma na de dienst: allerhande korte en langere werk vormen, voor jong en oud(er). • Werkvormen voor een jaarthema, zoals een uitgebreid programma voor groothuisbezoek, uitgewerkte vormen voor bibliodrama, werkvormen om met kinderen en jongeren het jaarthema te markeren, maar bijvoorbeeld ook Kerkinformatie • mei 2014

Gemeente

Op de website www.pkn.nl/startzondag vindt u vanaf 1 mei suggesties voor de dienst op startzondag, werkvormen voor een programma na de dienst, en materiaal om van het thema een jaarthema te maken.

23

24 |

JOP is jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

‘Jeugdpastoraat is voor mij de essentie van het kerk-zijn’ Volgens Liesbeth Rodink is jeugdpastoraat niet zwaar of moeilijk. Want het zit ‘em in de relatie die je al hebt met de kinderen en jongeren. Je moet er wél bewust aandacht aan besteden in de gemeente. Ze is JOP-jeugdwerker in Houten en vertelt over haar ervaringen. ‘Heel vaak wordt er alleen gedacht aan hulp en ondersteuning bij bijzondere problemen als het gaat om jeugdpastoraat’, aldus Liesbeth Rodink. ‘Of men heeft er geen duidelijk beeld bij. Het pastoraat - en dus ook het jeugdpastoraat - is één van de kerntaken van de gemeente. Wij zeggen tegen iedere jeugdleider: jij bent de ogen en de oren van de kerk. In de relatie die je hebt met de kinderen en de jongeren, ben je hen pastoraal nabij. Gewoon door tijdens de activiteiten en daarbuiten echte aandacht te hebben voor ze. Dan bouw je aan een relatie, vanuit het verlangen om de liefde van God met hen te delen.’ Belletje De jeugdleiders in Houten vullen hun rol heel bewust in vanuit die relatie. Liesbeth: ‘Als iemand bijvoorbeeld hoort dat de ouders gaan scheiden van kinderen die we kennen, gaat er meteen een belletje rinkelen. We overleggen dan met de predikant hoe we hierin kunnen ondersteunen en we spreken af wie er contact houdt. Ik app bijvoorbeeld met deze jongeren en vraag regelmatig hoe het met ze is.’ Bij de start van het jeugdwerkseizoen wordt ook aandacht besteed aan jeugdpastoraat. De vrijwilligers worden dan toegerust en bewust gemaakt van de pastorale rol die ze hebben. ‘We leggen uit dat het erom gaat dat ze een stukje meelopen met de kinderen en de jongeren. Dat ze nabij zijn, interesse hebben in hun leven en weten wat hen bezighoudt. Het gaat zeker niet alleen om de ‘grote’ of moeilijke dingen. Juist in het kleine, in het alledaagse leven, daarin kan je laten merken dat je oog en oor hebt voor hen. Zodat ze zich echt gezien voelen. Die aandacht en zorg is veel belangrijker dan de rest. Je kan nog zulke leuke clubjes hebben, als dit mist heeft dat allemaal geen zin.’ Hulp De jeugdleiders komen in hun contact met de jeugd met van alles en nog wat in aanraking. Als ze zich zorgen maken over iemand of vragen hebben over hoe om te gaan met een bepaalde situatie, dan kunnen ze altijd contact opnemen met het team voor jeugdpastoraat. ‘Als er zorg is over een kind of jongere, dan leggen we dat altijd als casus aan elkaar voor. Meestal is dat geanonimiseerd, of we vragen het kind of de jongere toestemming om zijn of haar naam te noemen.’ In dit overleg wordt ook besproken of verwijzing naar de hulpverlening gewenst of noodzakelijk is. Liesbeth: ‘Je moet goed weten Kerkinformatie • mei 2014

wanneer een bepaalde situatie meer nodig heeft dan je als kerk kan bieden. We hebben daarom ook een plan voor hoe te handelen als er zich probleemsituaties voordoen.’ Hele gemeente Liesbeth benadrukt dat het jeugdpastoraat iets is wat de hele gemeente aan gaat: ‘Het moet niet apart staan van de rest. Belangrijk is dat de gemeente het ziet als één van haar kerntaken en dat de kerkenraad zich er verantwoordelijk voor voelt. Het gesprek over de visie die je hebt moet ook steeds gaande blijven. Die essentie, waar doe je het eigenlijk allemaal voor, het is goed dat telkens weer te benoemen. Nelleke Quist specialist Jeugdpastoraat JOP Zie ook het artikel in het katern in dit nummer van Kerkinformatie, pag 6.

Liesbeth Rodink. Foto: Laurens Oosterbroek.

|

Werkmaterialen Vindt u het ook belangrijk dat er echte aandacht is voor de kinderen en jongeren in uw gemeente? De werkmap Jeugdpastoraat is door JOP ontwikkeld om gemeenten te ondersteunen bij het op de agenda zetten en het vormgeven van het jeugdpastoraat.

• Werkmap Jeugdpastoraat Deel I Het eerste deel is vooral bedoeld voor jeugdwerkvrijwilligers die samen met hun predikant, kerkelijk werker of jeugdwerker de mogelijkheden voor jeugdpastoraat in hun eigen gemeente willen verkennen. Met behulp van deze map kijk je of er in de gemeente behoefte is aan jeugdpastoraat en zo ja, in welke vorm. Dit deel van de map is gratis te downloaden op www.jop.nl/jeugdpastoraat.

Deel II Als er besloten wordt om het jeugdpastoraat in de gemeente te introduceren, dan is het goed om deel 2 aan te schaffen. In dit deel staat hoe je de gekozen vorm van jeugdpastoraat op een goede wijze in het gemeentewerk kan integreren. Daarnaast bevat dit deel ook toerusting voor het uitvoeren van jeugdpastoraat en praktisch inzetbare voorbeeldprotocollen. Deze map is te bestellen via www.jop.nl/winkel en kost € 29,95.

• Werkvormen pastoraat Naast de werkmap heeft JOP ook gratis werkvormen over pastoraat. Ze zijn te vinden op www.jop.nl/werkvormen. Bent u nog niet aangemeld? Ga dan naar www.jop.nl/aanmeldformulier. Ook kunt u voor meer informatie en advies op maat contact opnemen met Nelleke Quist, specialist Jeugdpastoraat: [email protected]

• berichten

• Themadag Chris-kinderhulp ‘Maak ze sterk!’ Kinderen en jongeren groeien op in een wereld die zich snel ontwikkelt en waar van alles op hen af komt. Hoe help je hen stevig in hun schoenen te staan? Chris organiseert op zaterdag 24 mei 2014 de themadag ‘Maak ze sterk’. ijdens de themadag geeft Wietske Noordzij, algemeen manager Chris, een seminar over weerbaarheid, gevolgd door twee workshoprondes om dieper op een onderwerp in te gaan. Daarnaast vindt de presentatie plaats van het nieuwe boek ‘Maak ze sterk’ van Wietske Noordzij en Erik Smit (uitgeverij Ark Media). De themadag ‘Maak ze sterk’ is een inspirerende dag voor ouders, opvoeders, kinderwerkers, jeugdleiders en andere belangstellenden, om te bouwen aan een nieuwe generatie die stevig op zijn

benen staat. Noordzij hierover: ‘In mijn werk bij Chris zie ik hoe groot de impact is die we als ouders, kinderwerkers, jongerenwerkers, familie, leerkrachten en omgeving kunnen hebben. Deze themadag is er om elkaar te bemoedigen en te inspireren. We organiseren workshops over thema’s waar mensen het meest mee te maken krijgen: pesten, media, groepsdruk en zelfbeeld. We kunnen zoveel betekenen. Die prachtige kinderen en jongeren om ons heen zijn dat meer dan waard!’. Informatie en aanmelden: www.chris.nl. Meer kinderen zoeken contact Kinderhulpdienst Chris zet zich in om jonge mensen met vragen of problemen een luisterend oor te bieden. Het aantal contacten via de chat en Chris Connect (een beveiligd berichtenportal) is in 2013 weer gegroeid. Het aantal chat gesprekken steeg met 12% naar ruim 10.000 gesprekken. De meeste chatters vallen in de leeftijdsgroep van 13 t/m 15 jaar. Ze chatten vooral over seksualiteit, zelfmoord, pesten en depressie. Soms was de belangstelling zo groot, dat de chat-lijn niet direct te bereiken was. Evertine Krabbe, binnen Chris verantwoordelijk voor Connect en chat, reageert: ‘Regelmatig kon een jongere niet direct een gesprek beginnen. We staan open voor vrijwilligers met een hart voor jonge mensen, zodat we ook die jongeren kunnen bereiken.’ De grootste verandering in 2013 was

de introductie van Chris Connect. De jongere heeft via deze volledig beveiligde berichtenportal één op één-contact met een persoonlijke coach. Bij Connect kwamen vooral vragen binnen over onzekerheid, depressie, geloof, zelfmoord en automutilatie. Het aantal contact momenten via Connect is in 2013 met 40% gestegen. •


25

statistiek

26 |

In 2013 werden er 7.743 mensen gedoopt in de Protestantse Kerk. Foto: Erik Appeldoorn.

Statistische jaarbrief geeft inzicht in trends kerkelijk leven ‘In de Protestantse Kerk wordt haast niet meer gedoopt’, zo suggereerden enkele krantenkoppen onlangs. Aanleiding was de publicatie van een onderzoek van de Protestantse Theologische Universiteit naar de leeftijdsopbouw in de Protestantse Kerk. Dat de Protestantse Kerk vergrijst, is geen nieuws, maar wordt er echt niet meer gedoopt? De recent verschenen Statistische Jaarbrief 2014 geeft de exacte cijfers. Sinds twee jaar geeft de Protestantse Kerk een Statistische Jaarbrief uit die gebaseerd is op de gegevens van LRP, de ledenregistratie van de Protestantse Kerk. Door het nauwkeurig bijhouden van deze gegevens door de lokale ledenadministrateurs is de kerk in staat om trends zichtbaar te maken, zoals de ontwikkeling van het ledental en wijzigingen in de leeftijdsopbouw van de gemeenten. Daarnaast geeft de Statistische Jaarbrief dit jaar voor het eerst ook actuele cijfers, bijvoorbeeld over het aantal belijdenissen en het aantal keren dat de doop is bediend: In 2013 werden in de gemeenten Kerkinformatie • mei 2014

van de Protestantse Kerk 7.743 personen gedoopt en deden er 4.174 volwassenen belijdenis van hun geloof. Waarom statistiek? De vraag is natuurlijk: wat hebben we aan deze gegevens? Allereerst geven ze inzicht in het kerkelijk leven in de Protestantse Kerk. De genoemde cijfers maken bijvoorbeeld duidelijk dat er gemiddeld per gemeente jaarlijks vier personen (vooral kinderen) gedoopt worden en er 2,5 belijdenis doen. Belangrijker nog is dat dit soort gegevens inzicht geven in ontwikkelingen in de kerk. Daalt of stijgt

Aantal ingeschreven per sonen per 1 januari 2014 • Belijdende leden: 799.152. • Doopleden: 888.266. • Niet gedoopt, geen belijdenis: 344.588. • Totaal: 2.026.006 (daling van 2,9% vgl. met 2013). • Aantal voorkeursleden: 246.824 (betrokken bij een andere (wijk) gemeente dan de geografische gemeente).

|

Cijfers en feiten uit 2013

Leeftijdsopbouw Protestantse Kerk naar soorten leden (per 1 januari 2014) Aantal leden per leeftijdscategorie

• Gedoopt: 7.743 personen, waarvan 88% zuigelingen en 5% gedoopt op belijdenis (16 jaar of ouder). • Belijdenis gedaan: 4.175 personen, waarvan 55% vrouwen. • Favoriete leeftijd voor belijdenis: 20 jaar; gemiddelde leeftijd belijdenis: 29 jaar. • Favoriete momenten voor afleggen belijdenis: 1) Palmpasen, 2) Pinksteren, 3) Pasen.

het aantal belijdenissen? Op welke leeftijd worden kinderen gedoopt? Neemt het aantal dopen op belijdenis toe? Een deel van deze vragen kun je pas na een aantal jaar beantwoorden. Andere feiten uit de Statistische Jaarbrief geven meteen al stof tot nadenken. Zo blijkt dat onder hen die in 2013 belijdenis deden vrouwen zijn oververtegenwoordigd. Dit past bij het algemene beeld dat in alle leeftijdscategorieën (met een breedte van 20 jaar) vrouwen veel vaker dan mannen belijdenis hebben gedaan. De statistiek geeft geen antwoord op de vraag wat hiervan de oorzaak is, maar roept wel de vraag op of geloven, lidmaatschap van een kerk minder aantrekkelijk is voor mannen dan voor vrouwen. Plaatselijke gemeente Dit voorbeeld maakt helder dat statistieken meer zijn dan een hobby van cijferaars en grafieken-makers. Ze geven inzicht in ontwikkelingen in de kerk en kunnen aanleiding geven tot nader onderzoek of gesprek. Dit geldt voor de landelijke kerk, maar zeker ook voor de plaatselijke gemeenten. Ze kunnen allereerst de gesignaleerde trends aangrijpen voor eigen beleidskeuzes. Daarnaast kan iedere gemeente op basis van de plaatselijke ledenregistratie zijn eigen statistieken opzetten. LRP biedt er volop mogelijkheden voor. Kerkenraden kunnen hun eigen ledenadministrateur of lokaal beheerder ernaar vragen.

Spreiding belijdenissen over leeftijden (2013) in gemeenten van de Protestanse Kerk

Spreiding aantal belijdenissen over het jaar (2013)

Ronald Bolwijn beleidsmedewerker van het Expertisecentrum van de Protestantse Kerk en medeopsteller van de Statistische Jaarbrief

Meer weten? De Statistische Jaarbrief 2014 is opgesteld door het Expertisecentrum van de Protestantse Kerk en is te bekijken op de website van de Protestantse Kerk. Zie voor de hele jaarbrief: www.pkn.nl/overons/ protestantse-kerk/feiten-en-cijfers.


27

28 | • D i e n s t g e h e i m e n

• berichten

• Cursussen en studiedagen PCTE

Is ziekenzalving wel protestants? Vraag: Mijn moeder woont sinds enkele maanden in een zorginstelling waar een geestelijk verzorger werkt die aan onze eigen gemeente verbonden is. Met verbazing hoorde ik dat hij – als dat gewenst wordt – ook 'het ritueel van de ziekenzalving' toepast. Is dat wel protestants? Antwoord: Ik kan me uw verbazing goed voorstellen. Ziekenzalving is geen ritueel waarmee wij protestanten vanzelfsprekend vertrouwd zijn. In de Rooms-Katholieke Kerk geldt de ziekzalving als sacrament en heeft ze een vaste plek in de liturgische en pastorale begeleiding van zieken en stervenden. Dat is in de protestantse traditie niet zo. Bij ons is op die plek, als moment van troost ten overstaan van een zware ziekte of de nabije dood, het sacrament van het Avondmaal de meer gebruikelijke vorm. Toch kan ook het zeer lichamelijke teken van de ziekenzalving, waarbij immers naast gebed en zegen nadrukkelijk sprake is van ‘aanraken’, op zo`n moment bijzonder heilzaam zijn. Het kan de woorden onderstrepen en tastbaar maken. Zo toegepast is het een buitengewoon pastorale en menselijke vorm om, anders dan in woorden, troost te geven. Ingebed in het geheel van de pastorale ontmoeting verliest het teken het magisch karakter dat er misschien aan zou kunnen kleven en wordt daarmee geheel en al ‘protestants’. Een teken waarvan wij in de vrijheid van het evangelie ontspannen en zegenrijk gebruik mogen maken. Kersten Storch lid van de werkgroep eredienst Heeft u een vraag over de eredienst? Stel deze via [email protected]


Hieronder staat het overzicht van de cursussen en activiteiten van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursusinhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: www.pkn.nl/pcte. Als predikanten en kerkelijk werkers punten kunnen halen in het kader van de Permanente Educatie (PE) staat dat erbij vermeld. Vragen? PCTE, Postbus 8504, 8503 RM Utrecht, tel (030) 880 15 58, e-mail: [email protected]. U kunt zich inschrijven voor de volgende cursussen en activiteiten (alleen de startdatum is vermeld): Cursus Pastoraat 6 mei, Gouda 3 juni, Dalfsen

Cursus Scriba 19 mei, Barendrecht Cursus ZWO 7 mei, Hengelo Training Begeleiden van rouwgroepen (punten PE: 0,75) 25 september, Utrecht

Cursus Kerkrentmeesters 13 mei, Colijnsplaat

Terugkomdag Begeleiden van Rouwgroepen (punten PE: 0,25) 1 oktober, Houten

Cursus Armoede in Nederland 12 mei, Waddinxveen 12 mei, Nieuwerkerk aan den IJssel

Training Zinvol visiteren I (punten PE 0,5) 26 september, Utrecht

Training Uitgebreid pastoraat voor vrijwilligers Training van 8 vrijdagen voor gemeenteleden die in en namens een gemeente werkzaam zijn als pastoraal medewerker en/of ouderling in het pastorale werk, op het niveau van het reguliere contacten bezoekwerk en in 'bijzondere' pastorale situaties. Startdatum: 26 september Studiedag ‘Diakenen staan er niet alleen voor’ 17 juni Op dinsdag 17 juni vindt in Utrecht een bijzondere bijeenkomst plaats in het teken van diaconaat en mensenrechten: ‘Diakenen staan er niet alleen voor; de betekenis van mensenrechten voor de diaconale opdracht van de kerk. De dag is bestemd voor diaconaal consulenten, predikanten en kerkelijk werkers met bijzondere aandacht voor diaconaat, diakenen en vindt plaats in het Protestants Landelijk Dienstencentrum. Prof.dr. Ernst Hirsch Ballin zal spreken over het belang om als christenen de vertaalslag te maken van diaconale betrokkenheid bij menselijke waardigheid naar een beroep doen bij de (lokale) overheid op internationaal vastgelegde mensenrechten, die door

Nederland zijn ondertekend. Ook zal spreken ds. Ranfar Kouwijzer van Diaconaal Centrum ‘Stem in de Stad’ te Haarlem. Training Presentatie voor voorgangers Training van vier dagdelen (verspreid over drie dagen) voor predikanten en kerkelijk werkers om de eigen presentatie te leren versterken. Trainingsdata Houten: 14 mei, 28 mei en 18 juni. Trainingsdata Drachten: 7 oktober, 21 oktober en 4 november. Punten PE: 0,5 Verdiepingsdag Presentatie voor voorgangers. Deze dag vindt plaats op 11 juni in Drachten en is bedoeld voor deelnemers die eerder de training Presentatie voor voorgangers volgden. Punten PE: 0,25. Training Omgaan met de Media Trainingsdag voor predikanten en kerkelijk werkers op 3 oktober 2014 in Utrecht. Voorgangers leren hoe ze beter voorbereid kunnen zijn in de omgang met diverse media en hoe de eigen presentatie hierbij versterkt kan worden. Punten PE: 0,25.

|

29

• Va n a f d e w e r k v l o e r

Training Zinvol visiteren II (punten PE 0,5) 20 juni, Doorn Training Conflicthantering I (punten PE 0,75) 6 mei, Doorn en Utrecht Training Conflicthantering II (punten PE 0,5) 7 november, Utrecht Cursus Jaargesprekken 22 september, Ingen Cursus Introductie Meditatie (punten PE: 1,5) 12 september, Maarssen Cursus Leidinggeven aan de gemeente Cursus over het verbeteren van de kwaliteit van leidinggeven aan de gemeente door de kerkenraad 17 juni, Zuid-Holland

• SKPV-training 2015 Radboudumc Nijmegen

De Nijmeegse training Klinisch Pastorale Vorming is gericht op een diepgaande herbronning van de identiteit en een duurzame verbetering van het handelen van deelnemers als predikant, pastor of geestelijk verzorger. De onderdelen van de training bieden daartoe verschillende invalshoeken. De training duurt 16 weken tussen januari en juni en vindt plaats op

Samenwerking biedt nieuwe kansen

Verdiepingsdag voor meditatiebegeleiders (punten PE: 0,25) 15 mei, Leeuwarden Werkweek liturgie en kerkmuziek 15 juni, Hoeven Zorg voor de ziel (punten PE: 2,5) Jaargang van zes keer een tweedaagse groepsretraite 2 maart 2015, Maarssen Werkdag Waarderende Intervisie (punten PE: 0,25) Werkdag voor predikanten en kerkelijk werkers om kennis en ervaring op te doen met waarderend werken, in het bijzonder collegiale consultatie door middel van waarderende intervisie. Zie ook pagina 10. 16 juni 2014, Amersfoort

donderdagen en vrijdagen. De voorbereiding vergt een dag en daarnaast zijn er twee werkdagen (bijv. voor leerstage) mee gemoeid. Omvang: 560 uur. Data 2015: 7 januari – 19 juni en terugkomdagen 19 en 20 november 2015. Trainer: drs. Jack de Groot. Cursusprijs € 5100, verblijf: € 1300,-. De training is geaccrediteerd voor de PE (12,5 punten). Zie verder www.radboudumc.nl/kpv of bel het secretariaat van de Dienst Geestelijke Verzorging en Pastoraat (024) 361 33 20.

• Module Actief Pastoraat

In veel plaatsen is sprake van een bloeiend kerkelijk leven. Mensen komen bij elkaar, er wordt gedoopt, en we zien inspirerende missionaire initiatieven. Maar er is ook een andere kant: te weinig ambtsdragers, zorgelijke financiën, en vaak een andere betrokkenheid van gemeenteleden, wat direct merkbaar is in kerkbezoek en deelname aan andere kerkelijke activiteiten. Al deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de vitaliteit van gemeenten. De eerste maanden van dit jaar is mijn agenda prettig gevuld met verkennende bijeenkomsten rond samenwerkingsmogelijkheden tussen gemeenten, een mogelijkheid om aan de vitaliteit te werken. Op initiatief van het breed moderamen van de classis worden groepen gemeenten uitgenodigd om met elkaar in gesprek te gaan. Als gemeenteadviseur mag ik die avonden leiden en het proces begeleiden. In de verkennende gesprekken staan twee vragen centraal. Welke zaken, ontwikkelingen of activiteiten in uw gemeente verlopen dermate goed dat u anderen daarvan graag laat profiteren? En: welke zaken, ontwikkelingen of activiteiten in uw gemeente baren u zorgen waarover u met andere gemeenten wilt doorpraten? Die vragen leveren inspirerende gesprekken op. Keer op keer verwonder ik me over hoeveel gemeenten elkaar te vertellen hebben en hoeveel suggesties er gedaan worden om zaken in de toekomst in gezamenlijkheid op te pakken. En dat kan op verschillende manieren: van het delen van kennis, via het actief openstellen van eigen activiteiten voor leden van andere gemeenten tot het samen opzetten van activiteiten die voor één gemeente ondoenlijk zijn om aan te pakken. De verkennende bijeenkomsten leveren voor mij twee waardevolle dingen op: herkenning en hoop. Herkenning omdat vragen gedeeld kunnen worden met anderen. Hoop omdat samenwerking nieuwe kansen lijkt te bieden. Zie ook www.pkn.nl/samenwerken. Nico Evers

HH/Sabine Joosten

Het VU-Medisch Centrum biedt een module pastorale gespreksvoering aan. De module is gebaseerd op de voornaamste elementen uit de - in 2008 beëindigde - cursus Voortgezette Opleiding Pastorale Gespreksvoering (VOPG) die door Jan Bodisco Massink en Jaap Roosjen werd gegeven. De cursus is bedoeld om pastores, geestelijk verzorgers en predikanten verdieping en hand-

gemeenteadviseur voor de classes Dordrecht, Barendrecht en Brielle

vatten aan te reiken voor het te voeren (pastorale) gesprek. Docenten: Jaap Roosjen en Nico de Reus. Locatie: VU Medisch Centrum. Periode: september 2014 – februari 2015 gedurende 9 dagen. (SKGV = 15 ptn; PE = 2,75 pnt). Inschrijven via www.vumc.nl/pgv, klik op: Actief Pastoraat, of mail: n.dereus@ vumc.nl. Kerkinformatie • mei 2014

30 | • berichten

• Leergang Kunst en Theologie Predikanten, geestelijk verzorgers en kerkelijk werkers die meer willen met het gebruik van kunst in liturgie, pastoraat en vorming en toerusting kunnen terecht bij de leergang Kunst en Theologie. De opleidingsdagen kennen de drieslag: theorie, casuïstiek en ‘zelf aan het werk’. Onderdelen: Theorie van de beeldtraditie en christelijke iconografie. Het onderscheid tussen waarneming en interpretatie. De eigenheid van het kunstwerk: hoe het kunstwerk te laten spreken. De reflectie op de (geloofs)communicatie

kijker en het kunstvoorwerp. Relevante theorieën, zoals die van Gadamer en Ricoeur komen aan bod. Bespreken van casuïstiek. Reflectie op het ervaren van het werken met creatieve werkvormen en kunst binnen het geheel van de religieuze communicatie. Workshops: boetseren, fotograferen, schilderen, tekenen. Opleiders: dr. Anne Marijke Spijkerboer (onderzoeker verhouding kunst en theologie) en drs. Harbert Booij (beeldend kunstenaar en docent theologie). Organisatie: drs. Hennie

• Vacare Verdiepingsdag Meditatie en gebed

• Noordmans Studiedag

Patrick Post/HH

Vacare organiseert samen met Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie op 15 mei een verdiepingsdag over meditatie en gebed. Theologe Holkje van der Veer zal de dag inleiden met een lezing waarin zij dieper ingaat op het verschil tussen meditatie, contemplatie en gebed. Dit zal zij illustreren met een presentatie over de negen gebedshoudingen van Dominicus. Vervolgens is er een toepassing van deze gebedshoudingen via de moderne kunst. 's Middags zullen er workshops zijn om de samenhang tussen meditatie en gebed

te onderzoeken. Eerst zal - aan de hand van een (mystieke) tekst - meditatie en gebed in het mystieke leven centraal staan. Dit kan worden verwerkt in een mandala-tekening. Deze verdiepingsdag is bedoeld voor predikanten, kerkelijk werkers en vrijwilligers die een meditatiegroep begeleiden - of dat willen gaan doen. Plaats: Doopsgezinde Kerk, Wirdumerdyk 18, Leeuwarden. Tijd: 10.00-15.30 uur. Kosten: € 25,-. (exclusief koffie, thee, lunch). PE-punten 0,25. Aanmelden en meer informatie: www.pkn.nl/pcte. •

• Zomerschool over de Belijdenissen van Augustinus Eind juni organiseert de Protestantse Theologische Universiteit een ‘summerschool’ voor predikanten over de Belijdenissen van Augustinus’. Een driedaagse cursus met lezingen, workshops, gesprekken en inleidingen over de betekenis, de schoonheid en de spiritualiteit van de Belijdenissen. Het boek ‘Confessiones’ van Augustinus (4e eeuw) geldt als een klassieker in de theologie. Het handelt over het godsverlangen van de mens en Kerkinformatie • mei 2014

Kievit (KPV-opleider). PE: 5,75 punten (VGVZ 24). Data: 2014: 12 september, 10 oktober, 14 november, 12 december. 2015: 16 januari, 13 februari, 13 maart,10 april, 8 mei, 5 juni. Plaats: KPV-Centrum Zon en Schild te Amersfoort. Informatie: Anne Marijke Spijkerboer: [email protected]. Aanmelding tot 15 augustus 2014: [email protected]; tel. (033) 460 98 33. •

is geschreven in de taal van het gebed. De grote bestaansvragen van toen en nu komen aan de orde: zonde, ambivalentie, verlies en dood, de vreugde van het geloof. Maar wat maakt dit boek zo bijzonder dat men het blijft lezen en herlezen? En heeft een boek uit de vierde eeuw ons vandaag werkelijk iets zinnigs te zeggen? Tijd en plaats: 23-25 juni, Hydepark Doorn. Informatie over programma en inschrijving: www.pthu.nl of klik hier. •

Op donderdag 5 juni wordt in Amsterdam een studiedag gehouden over het thema: ‘Religie zonder God? Noordmans herlezen in een actuele discussie over goddelijke presentie en liturgische praktijken’. Kun je in viering en gebed aan religie kunt doen zonder daar meteen een persoonlijke God in te betrekken? Over deze actuele vraag is in de twintigste eeuw veel en diep nagedacht. Ook door O. Noordmans, die met andere theologen zoals K. Barth nadruk legde op het volstrekt anders-zijn, ja het volstrekt onbekend-zijn van God. Wat betekent dat voor de liturgische praktijk van de kerk? Het thema wordt via drie invalshoeken verkend: 1. Dr. Karel Blei: O. Noordmans en diens visie op het ‘anders zijn’ van God en hoe dit doorkomt in de liturgie. 2. Aan prof. dr. Ger Groot worden enkele teksten van Noordmans voorgelegd. Is de positie van Noordmans herkenbaar? Waardering en kritiek. 3. prof. dr. Rick Benjamins brengt de discussie in historisch perspectief en bespreekt de ontwikkeling van theologie naar een posttheïstische positie. ’s Middag zijn er workshops. Organisatie: PThU, locatie VU Amsterdam, aanvang: 10.00 uur. Kosten: donateurs € 20,-, niet-donateurs € 40,-, € 10,(incl. lunch), te voldoen ter plekke. De lezingen verschijnen t.z.t. in een Noordmans Cahier. Informatie: dr. A. van der Kooi, e-mail: [email protected], tel. (038) 332 52 74. Aanmelding: [email protected], tel.

| • collecten

• Collecte Kerk in Actie Pinksterzendingsweek 8 juni 2014 Op zondag 8 juni staat de Kerk in Actiecollecte in het teken van het zendingswerk van de Kerk van Pakistan. In een land waar christenen een minderheid zijn, vormt de Kerk van Pakistan een krachtige geloofsgemeenschap. De kerk wil diaconaal aanwezig zijn in de samenleving en komt op voor de allerarmsten en zwaksten. Bijvoorbeeld voor plattelandsmeisjes. Zij mogen vaak niet naar school, maar de Kerk van Pakistan vangt hen op in een internaat waar ze een opleiding kunnen volgen. Shazia kon zo een opleiding tot vroedvrouw

volgen en heeft nu een baan. Haar droom kwam uit! Kerk in Actie steunt het werk van de Kerk van Pakistan van harte. Met de opbrengst van deze collecte steunt Kerk in Actie de Kerk van Pakistan en andere zendingsprojecten wereldwijd. Materiaal: Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie, een collecte afkondiging en een PowerPointpresentatie op: www.kerkinactie.nl/40dagentijd of www.pkn.nl/steunons. •

• Collecte Kerk in Actie Werelddiaconaat 15 juni 2014 Op zondag 15 juni is de landelijke collecte voor het wereldiaconale werk van Kerk in Actie. In het bijzonder vertelt Kerk in Actie u graag over de partnerorganisatie Harare Residents Trust (HRT) in Zimbabwe. HRT is een bewonersvereniging en helpt in de hoofdstad Harare inwoners die slachtoffer zijn geworden van corruptie en machtsmisbruik. Die hulp is hard nodig, want in Zimbabwe nemen politieagenten en ambtenaren het niet zo nauw met wetten en regels. HRT ondersteunt de bewoners om zich als buurt te organiseren, op te komen

voor hun rechten en om het gesprek met de autoriteiten aan te gaan. Samen met de slachtoffers en in overleg met de overheid zoekt HRT naar oplossingen en werkt zo aan een rechtvaardig Zimbabwe. Collecteert uw gemeente mee om deze en andere partnerorganisaties te ondersteunen? Materiaal: Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie, een collecte afkondiging en een PowerPointpresentatie op: www.kerkinactie.nl/40dagentijd of www.pkn.nl/steunons. •

• Gemeenten gezocht die op een bijzondere manier betrokken willen zijn bij een uitzending Begin 2015 vertrekken vijf nieuwe medewerkers van Kerk in Actie naar Guatemala, Colombia, Brazilië en ZuidAfrika. Ze gaan partnerorganisaties van Kerk in Actie helpen bij hun werk. Via de uitgezonden medewerker ontstaat er een unieke mogelijkheid om te leren hoe christenen in een ander land leven en geloven en hoe ze daar kerk zijn. Als gemeente/classis is er de mogelijkheid om aan één van deze medewerkers verbonden te worden. Als uitzendende gemeente is er een

verbintenis voor de periode van twee á drie jaar. In die periode zijn het contact met de medewerker en de ondersteuning door bemoediging en gebed belangrijk. Natuurlijk kunnen daar ook financiële afspraken aan verbonden worden. Tijdens verschillende verlofperiodes zal de medewerker in de plaatselijke gemeente vertellen over het werk en de partnerorganisatie. Het begin en het einde van de uitzending worden gemarkeerd door twee bijzondere kerkdiensten.

Kortom: de gemeente is een soort ‘thuisbasis’ die meeleeft met de medewerker en zijn/haar werk. Belangstelling om uitzendende gemeente/classis te worden? Dan graag aanmelden vóór 1 juni 2014 bij Lin Tjeng. Zij is ook beschikbaar voor vragen: Lin Tjeng, medewerker bij Afdeling Zending, email: [email protected], tel. (030) 880 14 86. Meer informatie over de vacatures en de projecten: www.kerkinactie.nl. •

• berichten

• Ouderlingenblad over Kerk en Israël Het Ouderlingenblad heeft in april een themanummer uitgebracht over Kerk en Israël. Daarin bijdragen van. • Leen van Drimmelen, emeritusdocent kerkrecht aan de VU en UVA, gaat in op de relatie tot het volk Israël in kerkhistorisch perspectief. • Een kerkelijke opstelling in een politieke kwestie, hoe kan dat? Dit is de vraag die centraal staat in de bijdrage van Leo Koffeman, hoogleraar kerk-

recht en oecumene aan de Protestantse Theologische Universiteit. • Joden en christenen: hoe staan ze tegenover elkaar? Zijn Jodendom en Christendom nauw verbonden of gaat het om twee verschillende godsdiensten? • Predikant Dick Pruiksma gaat in op de knooppunten in het gesprek tussen joden en christenen. • Een pleidooi van Marieke den Hartog,

predikant van de protestantse gemeente Sint Michielsgestel, voor oprechte gesprekken en ontmoetingen tussen Kerk en Israël in de gemeente. Ouderlingenblad is één van de best gelezen tijdschriften binnen het kerkenwerk. De artikelen bevatten veel praktische tips en geestelijke reflectie voor kerkenwerk in de gemeente. Een praktijkblad voor bezoekwerkers en betrokken kerkgangers! Informatie: www.ouderlingenblad.nl. • Kerkinformatie • mei 2014

31

32 |

Bijbelteksten mei 2014 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door dit rooster te gebruiken verbonden met de wereldoecumene. do 1 Jezus zei tot zijn leerlingen: Nog een korte tijd en de wereld zal mij niet meer zien, maar jullie zullen mij wel zien, want ik leef en ook jullie zullen leven. (Johannes 14: 18-21) vr 2

Jezus zegt: Wie een van deze geringe mensen een beker koel water te drinken geeft alleen omdat het een leerling van mij is, ik verzeker jullie: die zal zeker beloond worden. (Matteüs 10: 37-42)

za 3

De opgestane Jezus kwam te midden van zijn leerlingen staan en zei: Vrede zij met jullie. (Lucas 24: 35-48)

zo 4

Toen de leerlingen in Emmaüs de opgestane Jezus herkend hadden, zeiden ze tegen elkaar: Brandde ons hart niet toen hij onderweg met ons sprak? (Lucas 24: 13-35)

ma 5 Jij die ontzag hebt voor de Heer, vertrouw op hem. Hoop op het goede, op ontferming en eeuwige vreugde. (Sirach 2: 1-11) di 6

De Heer zegt: Ik genees mijn volk van zijn ontrouw, mijn hart gaat naar hen uit. Ik wil hun liefde beantwoorden, mijn oog op hen richten. (Hosea 14: 2-9)

wo 7 De hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de heilige Geest, die ons gegeven is. (Romeinen 5: 1-11) do 8 God zegt: Ik zal voor je uit gaan. Dan zul je weten dat ik de Heer ben, die jou bij je naam roept. (Jesaja 45: 1-7) vr 9

Als we onze weg in het licht gaan, zoals God zelf in het licht is, dan zijn we met elkaar verbonden. (1 Johannes 1: 5-7)

za 10 Laat de Geest u vervullen. Zing en jubel met heel uw hart voor de Heer. (Efeziërs 5: 14-20) zo 11 Jezus zegt: Ik ben gekomen om het leven te geven in al zijn volheid. (Johannes 10: 1-10)


ma 12 Jubel, mijn volk, en verheug je, want ik kom in jullie midden wonen – spreekt de Heer. (Zacharia 2: 10-17)

do 22 Paulus schreef: Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven; houd dus stand. (Galaten 5: 1-6)

di 13 Petrus zei: God maakt geen onderscheid tussen mensen, maar hij trekt zich het lot aan van iedereen, uit welk volk dan ook, die ontzag voor hem heeft en rechtvaardig handelt. (Handelingen 10: 1-35)

vr 23 De Heer heeft mij gezonden om allen die treuren te troosten, om hun feestkledij te schenken in plaats van verslagenheid. (Jesaja 61: 1-4)

wo 14 Met heel mijn hart heb ik u gezocht, Heer. Uw belofte heb ik in mijn hart geborgen, zo zal ik niet tegen u zondigen. (Psalm 119: 1-16) do 15 Geprezen zij God die ons in al onze ellende moed geeft. Zoals wij volop delen in het lijden van Christus, zo delen wij volop in de troost die God ons door Christus geeft. (2 Korintiërs 1: 3-7) vr 16 Paulus schreef: De hele schepping zucht nog altijd als in barensweeën. En ook wij zuchten in onszelf in afwachting van de verlossing van ons sterfelijk bestaan. (Romeinen 8: 18-25) za 17 Jezus zegt: Het koninkrijk van de hemel lijkt op zuurdesem die door een vrouw met drie zakken meel werd vermengd tot alle meel doordesemd was. (Matteüs 13: 31-33) zo 18 Jezus zegt: Wees niet ongerust, maar vertrouw op God en op mij. (Johannes 14: 1-3) ma 19 Mozes sprak tot het volk: U mag uw God niet vergeten. Was hij het niet die u uit de slavernij bevrijdde; die u veilig door die grote woestijn leidde, dat dorre land waar geen water te vinden is; die voor u water liet ontspringen uit de rots? (Deuteronomium 8: 14-18) di 20 Johannes schreef: Ons vertrouwen in God geeft ons de zekerheid dat hij naar ons luistert, als wij hem iets vragen overeenkomstig zijn wil. (1 Johannes 5: 14-15) wo 21 De Heer zegt: Liefde wil ik, geen offers; met God vertrouwd zijn is meer waard dan enig offer. (Hosea 6: 3-4,6)

za 24 De Heer zei: Je hebt niet meer dan mijn genade nodig, want kracht wordt zichtbaar in zwakheid. (2 Korintiërs 12: 1-10) zo 25 Voor zijn lijden zei Jezus tot zijn leerlingen: Ik zal de Vader vragen jullie een andere pleitbezorger te geven, die altijd bij je zal zijn: de heilige Geest. (Johannes 14: 15-26) ma 26 Paulus schreef: U hebt de Heer nagevolgd: onder zware beproevingen hebt u het woord ontvangen met de vreugde van de heilige Geest. (1 Tessalonicenzen 1: 1-8) di 27 De Heer zegt: Kom terug, want ik ben vol genade. (Jeremia 3: 12) wo 28 Jezus zegt: Wie mijn woorden hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een verstandig man, die zijn huis bouwde op een rots. (Matteüs 7: 24-27) do 29 Voordat Jezus de wereld verliet om naar de Vader te gaan, bad hij voor zijn leerlingen: Ik bid niet alleen voor hen, maar voor allen die door hun verkondiging in mij geloven. (Johannes 17: 20-26) vr 30 Met Jezus ging in vervulling wat gezegd is door de profeet Jesaja: Hier is de dienaar die ik mij gekozen heb. Ik zal hem vervullen met mijn geest. Op zijn naam zullen alle volken hun hoop vestigen. (Matteüs 12: 15-21) za 31 Zing een lied voor de Heer: wonderbaarlijk zijn zijn daden. Laat heel de aarde dit weten. Jubel en juich, want groot is hij die in jullie midden woont. (Jesaja 12: 1-6)

|

• a d v e r t e n t i e s

Advertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. Andere advertenties kunnen worden aangeboden aan Marijanne Dubbink, tel. 06-30574768, e-mail: [email protected].

Aanlevering advertenties Per e-mail aan: [email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand) of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Uiterste aanleverdata (zie ook www.pkn.nl/kerkinformatie)

Naam en logo’s De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste naamtekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik rechtsboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

Juli-augustusnummer: 22 mei septembernummer: 24 juli oktobernummer: 21 augustus

Hervormde Gemeente Pauluskerk te Wezep

De Pauluskerk te Wezep zoekt vanwege het vertrek van één van haar predikanten een

predikant(e) voor 0,5 fte Wie zijn wij? Wij zijn een van oorsprong confessionele gemeente met evangelische accenten. Onze gemeente groeit en telt 2100 leden, in de gemiddelde leeftijd van 38 jaar. Onze gemeente is dynamisch, kent veel activiteiten met inzet van veel vrijwilligers. De Pauluskerk heeft qua formatie een fulltime predikant, een predikant (halftime) en een pastoraal medewerker (deeltijd). De functie van deeltijdpredikant is nu vacant. Gezien de samenstelling van ons team zouden wij het waarderen als ook oudere predikanten solliciteren. Wij zoeken een predikant die: • periodiek voorgaat in de eredienst • het pastoraat van 4 van de 13 wijken voor zijn/haar rekening neemt • sturing geeft aan een aantal zaken m.b.t. organisatie en beleid • de Bijbelse boodschap op een eigentijdse, praktische wijze weet te brengen, harten van de gemeenteleden weet te raken • de verschillende groepen in onze gemeente kan binden, boeien en behouden • trouw is in het pastoraat • een missionaire instelling heeft • zich vindt in ons Beleidsplan 2012-2017 “Geloofsgroei”. Informatie: www.pauluskerkwezep.nl of bij de scriba, dhr. P. W. Hardam, Ernst Casimirstraat 7, 8091 WC Wezep, tel. (038) 444 87 80, e-mail : [email protected]. Een exemplaar van het Beleidsplan en een beschrijving van onze gemeente is bij hem opvraagbaar. Uw sollicitatie ontvangen wij graag voor 18 mei 2014 op bovengenoemd adres.

Ondanks dat de aarde hier soms beweegt, is onze gemeente als een rots en op zoek naar een enthousiaste

predikant (m/v - fte 0,7) Belangstelling? Kijk voor de profielschets op onze website www.pkn-spijklosdorp.nl Voor inlichtingen kunt u contact opnemen met de heer P. Wiersema, voorzitter van de beroepingscommissie, tel. 06-23 17 21 72. Uw brief met motivatie en c.v. graag voor 26 mei 2014 sturen naar mevrouw E. Flikkema, secretaris van de beroepingscommissie, Havenweg 8, 9909 AZ Spijk.

Nes Ammim Israel is looking for a

Manager of the Centre for Learning and Dialogue Nes Ammim is an ecumenical Christian community in Israel, developing into a mixed village with Jewish and Arab inhabitants. The CLD supports local dialogue activities and offers a study program for the volunteers and visitors. The CLD-manager coordinates these activities, develops educational tourism and takes a leading role in the spiritual life of the community. See more on: www.nesammim.org/apply Kerkinformatie • mei 2014

33

34 |

• advertenties

De Protestantse Wijkgemeente Holy te Vlaardingen zoekt een

predikant (m/v - 1 fte) Als gevolg van het emeritaat van onze huidige wijkpredikant per 1 april 2014 is een vacature ontstaan voor een 100% werktaak. Onze gemeente: wil een eigentijdse en zorgzame gemeenschap zijn, open naar binnen en naar buiten, waar iedereen tot zijn recht kan komen. Vanuit de traditie waarin we zijn opgevoed en geïnspireerd door oude woorden en verhalen zoeken wij naar nieuwe manieren om invulling te geven aan de zondagse vieringen en de activiteiten doordeweeks. Met het oog op de toekomst willen wij ons richten op de opbouw van de gemeente, met specifieke aandacht voor de jongere generaties, zonder daarbij de anderen te vergeten. De predikant die wij zoeken: • helpt ons het beeld van God als een bron van liefde uit te dragen en samen met de gemeenteleden invulling te geven aan een gastvrije gemeente. • weet mensen te inspireren en enthousiast te maken in leren, vieren en dienen. • gaat op eigentijdse wijze voor in de kerkelijke vieringen en weet de gemeente aan het denken te zetten door actuele ontwikkelingen in theologie, muziek en maatschappij te delen. • heeft oog en oor voor alle geledingen in de gemeente en kan verbindingen leggen tussen jongere en oudere generaties. • heeft een open houding voor mensen buiten de wijkgemeente en helpt de gemeente bij haar kerk zijn in de wijk. De predikant werkt in teamverband met twee kerkelijk werkers die in deeltijd werkzaam zijn. Informatie Informatie over de wijkgemeente vindt u op de website www.wijkgemeenteholy.nl. Voor inlichtingen over de vacature en een informatiemap met profielschets kunt u contact opnemen met de secretaris van de Beroepingscommissie, de heer J. Baris, Carry Pothuiskade 110, 3137 ZC te Vlaardingen, tel. (010) 474 48 11, e-mail: [email protected]. Reactie Uw schriftelijke reactie met CV kunt u tot uiterlijk 24 mei 2014 per e-mail of per post zenden aan de secretaris van de Beroepingscommissie.


|

Protestantse Gemeente Krabbendijke ‘Ontmoetings gemeente’ en protestantse gemeente ‘De Levensbron’ Rilland-Bath zijn voor hun combinatie op zoek naar een fulltime

predikant (m/v) We zoeken een predikant die: • op een inspirerende manier samen met ons de weg in het geloof wil bewandelen; • op een hedendaagse en motiverende invulling aan de erediensten kan geven; • aandacht heeft voor het pastorale werk; • het leuk vindt met jeugd & jongeren te werken. Wij bieden: • 2 gemeenten met elk hun eigen betrokken kerkenraad en een diversiteit aan leden en vrijwilligers; • ruimte om eigen creativiteit in te zetten; • een moderne pastorie in Krabbendijke, die we graag weer bewoond zien. Bij vragen kan men contact opnemen met onze consulent dominee Deventer, mail: [email protected], tel. (0113) 34 12 16. Zie ook de website van ‘De Levensbron’: www.delevensbronrilland.nl. Belangstellenden worden uitgenodigd om te solliciteren voor 1 juni 2014. Dhr. C.J. Geuze, Kerkpolder 46, 4413 GB Krabbendijke Telefoon na 19.00 uur (0113) 50 33 42. Mail: [email protected]

De C van Cadeautje. Wij snappen dat u voorzichtig met uw geld omgaat en komen u graag tegemoet in deze moeilijke tijden. Daarom nu gratis 2 weken het nd©. Bel 0342 411711 of kijk op nd.nl/2weken Het Nederlands Dagblad. De krant met de C, van cadeautje en van christelijk.

nd

de krant met de c

Dit aanbod geldt alleen als u de afgelopen 6 maanden geen (proef)abonnement heeft gehad. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om, zie hiervoor www.nd.nl/privacy

Don atu s verz ekert vert ro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals catechese-lokalen, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

w w w .donatus .nl tel . 073 - 5 221700


35

Kom naar de Kerk in Actie Werelddag!

GRENZELOOS DELEN

MET: uitgezonden medewerker s wo r k s h o p s viering

ZATERDAG 24 MEI IN DE GLIND Gratis toegang, aanmelden via: www.kerkinactie.nl/werelddag


Kerkinformatie. Wie herdenken we? Protestanten in Limburg Tien jaar Protestantse Kerk Jeugdpastoraat hoort bij kerk-zijn. nummer 225 mei 2014

Recommend Documents