Films bekijken en bespreken Wat betekent het om, samen met andere christenen, als protestant in het leven te staan? Hoe kunnen wij iets betekenen voor de wereld waarin wij leven? Hoe geloofwaardig zijn we daarin? U vindt hier een werkvorm voor het bekijken en bespreken van (drie) films in een groep. Dit kan een bijdrage leveren aan de bewustwording van de eigen protestantse of roomskatholieke identiteit, en laten zien in welk opzicht het protestantisme toekomst heeft en relevant is voor mensen van nu. Geloven is een belangrijk onderdeel van de identiteit van mensen. Daar zijn mensen kwetsbaar in. Het is daarom van belang dat alles wat gezegd wordt in de gesprekken achteraf in de groep blijft. Alleen op deze manier kunnen mensen zich veilig voelen om hun gedachten te delen. Hieronder volgen eerst algemene werkvormen. Per onderdeel zijn ook specifieke vragen ter bespreking opgenomen. Vooraf U mag zeggen wat u wilt. Niets wat gezegd wordt is fout of goed. Groepsgesprek Het is goed als iemand de ‘leiding’ van het gesprek op zich neemt zodat het gesprek richting krijgt en iedereen aan de beurt kan komen. 1. Geef een eerste indruk van de film (waarbij u niet meteen scènes interpreteert). 2. Wat heeft u geraakt in de film en welke emotie bracht dat bij u boven (huiver, angst, verbijstering, walging, verwondering, bewondering, fascinatie enz.)? 3. Welke scène zal u bijblijven, welk moment laat u niet los? 4. Waar doet deze scène u aan denken? Laat deelnemers reageren op elkaar (waarbij niet geïnterpreteerd en gediscussieerd wordt). 5. Welk dilemma of welke keuze uit de film wilt u in de groep bespreken?
‘Des hommes et des dieux’
De film ‘Des hommes et des dieux’ vertelt het verhaal van acht Franse monniken in Algerije die trouw bleven aan hun islamitische dorpsgenoten tijdens de burgeroorlog in 1996. Het klooster ligt hoog in de bergen in het plaatsje Tibhirine. Acht Franse monniken leven er in harmonie met hun islamitische dorpsgenoten. Ze helpen hen aan werk en aan levensmiddelen, nemen deel aan hun feesten en staan met hun medische kennis de dorpsgenoten bij. Vriendschappen ontstaan. Terreur en geweld nemen in de omgeving steeds meer toe. Ondanks de onrust en het toenemende gevaar dat hen omringt groeit de vastberadenheid onder de monniken om te blijven. Ze behandelen enkele gewonde terroristen en bezwijken niet onder de druk om terug te keren naar Frankrijk. De monniken houden de waarde van naastenliefde en trouw hoog, ook als het moeilijk wordt. Het is hun innerlijke overtuiging, de (veer)kracht van de geest en de roeping die nou eenmaal met zich meebrengt dat je mensen die je hulp nodig hebben niet in de steek laat. Zij moeten dat met de dood bekopen. De film is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal en kon worden naverteld door de ene monnik die het drama overleefde. Vooraf Bij opdracht 1: kopieer de tekst van de Barmhartige Samaritaan of lees de tekst voor. Bij opdracht 2 en 3: kopieer de stelling voor iedere deelnemer. Bij opdracht 4: kopieer het lijstje voor iedere deelnemer. Start Opdracht 1: Lees het verhaal van de Barmhartige Samaritaan (Lucas 10: 25-37). Hoe ziet u de film in het licht van deze tekst? Opdracht 2: ‘Liefde voor de vijanden is de ware toetssteen voor onze liefde: zolang we die liefde niet opbrengen, kunnen we niets bewijzen, wat onze geestelijke vrijheid of onze ware naastenliefde betreft.’ (Benedictijnse monnik Benoît Standaert, Spiritualiteit als levenskunst, alfabet van een monnik, Tielt)
Geef op een schaal van 1-10 een cijfer voor hoe realistisch u deze uitspraak van Benoît Standaert vindt. Wissel met elkaar uw gedachten uit. Waarom gaf u het cijfer dat u gaf? Wat staat u in de
weg om een hoger cijfer te geven? Wat is voor u nodig om een hoger cijfer te kunnen geven? Geef na de gedachtewisseling opnieuw een cijfer en vertel elkaar op basis waarvan u het cijfer omhoog of omlaag hebt gebracht. Opdracht 3 ‘Daar waar geweld het belangrijkste wapen is, zijn er alleen maar verliezers en gooit het elk geloof te grabbel. De monniken doen juist hun uiterste best de islam te omarmen en verdiepen zich erin. Op hun nachtkastje ligt naast de Bijbel ook de Koran.’ (Arjan Welles) Reageer op deze stelling. Hoe ziet u de relatie tussen moslims en christenen? Hoe blijven de monniken trouw aan hun christelijke geloof en hoe blijven zij geloofwaardig? Opdracht 4 Welke woorden hebben voor u (als protestant) een belangrijke betekenis? Ieder stelt voor zichzelf een top drie samen uit onderstaande woorden. Bespreek daarna plenair welke drie woorden u heeft gekozen en waarom, en wat het effect van deze woorden op uw eigen geloofsleven is.
barmhartigheid/naastenliefde trouw hoop Solidariteit Saamhorigheid gelijkwaardigheid (mensen zijn in Gods ogen gelijk) innerlijke overtuiging (veer)kracht Roeping Vrede vriendschap liefde geestelijke vrijheid (vul zelf in)
‘Les hommes libres’
De film ‘Les hommes libres’ vertelt het verhaal van moslims die in de Tweede Wereldoorlog het leven van Joden redden door hen in de Grote Moskee in Parijs (2bis Place du Puits de l'Ermite) onder te laten duiken, hen voorzagen van valse papieren en hen hielpen te vluchten. Zo redden zij honderden Joden het leven. Spil in de operatie was de moskeeleider Ben Ghabrit. De filmer Ismaël Ferroukhi kijkt door de ogen van de Algerijnse twintiger en immigrant Younes. Hij leeft van de zwarte markt in de tijd dat Duitsers Parijs hebben bezet (1942). Als hij daarvoor wordt opgepakt, sluit de politie met hem een deal: als hij rapporteert wat er in de moskee gebeurt, ontkomt hij aan gevangenisstraf. Younes vindt het best, maar staat voor een dilemma als hij bevriend raakt met de Algerijnse zanger Salim Halali die Joods blijkt te zijn. Salim overtuigt hem om in het verzet te gaan. Als Younes zich zijn lot aantrekt, komt hij in aanraking met Ben Ghabrit, leider van de moskee. Voor de buitenwereld collaboreert hij met de Duitse bezetter, maar achter de schermen redt hij Joden. De film is op historische feiten gebaseerd. Vooraf Bij werkvorm 1: kopieer de tekst van Jozua 2:1-24 of lees de tekst voor. Bij werkvorm 2: kopieer het werkblad in veelvoud. Start Werkvorm 1 Lees Jozua 2:1-24 Rachab is een vrouw die naar men aanneemt een herberg dreef. Haar huis lag in de muur van de stad. Zij verleent verspieders van het volk Israël onderdak door ze te verbergen. Via een koord ontsnappen de mannen en blijven uit handen van de soldaten van de koning van Jericho. Als dank wordt zij en haar familie bij de inneming van Jericho gespaard. En, zo staat in Jozua 6:25, Rachab en haar nakomelingen bleven onder de Israëlieten wonen. Rachab (Bijbel) en Ben Ghabrit (moskee/film) gaan in tegen de autoriteiten. Door mensen te redden lieten zij zien dat zij weerwoord durfden te geven. Ook Luther gaf weerwoord met de ’95 stellingen’. Zo vraagt iedere tijd om zijn eigen weerwoord. Keuzes maken, geloven dat het anders kan en moet, consequenties trekken uit je geloof, geloofwaardig zijn. Geloof,
hoop en liefde dat zichtbaar werd in het leven van Jezus zijn daarvoor de basis en geven richting. Bewust of onbewust, voorbereid of pas achteraf zichtbaar, klein of groot. Welke consequenties trekt u uit uw manier van geloven? In hoeverre is het protestantisme relevant voor u in deze tijd waarin Nederland steeds multicultureler wordt? Werkvorm 2 Soms zou je wel een monument willen oprichten voor iets of iemand, of een statement willen afgeven. Neem het werkblad en beantwoord de vraag (ieder voor zich). Wissel daarna de antwoorden in de groep uit. Werkvorm 3 Frank Boeijen schreef een lied ‘Zwart Wit’. Daarvan luidt het refrein: Denk goed na aan welke kant je staat. Denk niet wit, denk niet zwart, denk niet zwart-wit maar in de kleur van je hart. Welke kleur heeft uw hart? Welke waarde heeft die kleur voor uw geloven?
Werkblad
In Budapest vormen schoenen een indrukwekkend monument ter nagedachtenis aan de Hongaarse Joden die daar in de Tweede Wereldoorlog werden geëxecuteerd. Aan de oever van de Donau moesten ze eerst hun schoenen uittrekken voor ze het water in werden geschoten. Het monument is
bedacht en ontworpen door beeldend kunstenaar Gyula Pauer en filmregisseur en producent Can Togay.
Aanvankelijk zou in Parijs, net als in veel andere steden, een klimaatmars worden gehouden. Die werd afgelast na de aanslagen. In plaats daarvan werden duizenden paren schoenen op de Place de la République neergezet, bij wijze van symbolische klimaatmars.
Binnenweg Rotterdam
Op welke plek in uw dorp/stad/regio/land/wereld zou u uw schoen willen plaatsen en voor wie of voor wat?
'A thousand words'
De film ‘A thousand words’ vertelt het verhaal van de zakenman Jack McCall die op zoek gaat naar waar het in het in de kern van het leven wezenlijk om gaat. De gewiekste zakenman Jack McCall weet precies wat hij moet zeggen om zijn deals rond te krijgen. Is hij geloofwaardig? Dat niet, maar als het geld oplevert… Na een bezoek aan een spirituele goeroe hangt zijn leven plots af van een magische boom met duizend bladeren, één voor elk woord dat hij nog heeft. Nu moet Jack leren zwijgen en een creatieve manier vinden om te communiceren. Wat is wijs, en hoe wijs moet hij zijn om zijn leven te redden? Het is een met humor doorspekte film met een diepere boodschap. Vooraf Bij opdracht 1: kopieer voor iedere deelnemer het werkblad. Bij opdracht 2: kopieer de stappen. Start Opdracht 1 Teksten uit de Bijbel (Psalm 1) en het Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk. Lees de teksten van het werkblad met (bijbel)teksten. Welke tekst (woord of zin) spreekt u aan in het licht van de film ‘A thousand words’? Lees de tekst voor en vertel wat u specifiek in de tekst aanspreekt. Andere deelnemers kunnen vragen stellen (niet discussiëren). Opdracht 2 Benoît Standaert beschrijft in zijn boek Spiritualiteit als levenskunst drie stappen naar een menswaardig bestaan. Stap 1. Een verbod op het willekeurige gedrag dat alles ongeremd tot zich zou kunnen nemen hoort tot de kernstructuren van de menselijke mens. ‘Van alle bomen moogt ge eten, van die ene boom zult ge niet eten.’ Dat verbod uit het verhaal in Genesis geeft de fundamentele structuur aan. Niet alles opvreten, niet toegeven aan een mateloze vraatzucht.
Stap 2. Afzien van wat we met een zeker recht zouden kunnen opeisen. Met minder tevreden zijn, met weinig genoeg hebben of zelf op gepaste tijden afstand doen van het dagelijkse brood en vasten. Stap 3. Onthecht zijn van de onthechting zelf. Een al te bewuste onthechting kan een nieuwe vorm van gehechtheid betekenen. Breek je vasten en ontvang gulhartig een onverwachte gast. Ziet u iets van onthechting terug in de film? Herkent u in uw eigen leven onthechting? Opdracht 3 Hoe ziet een leven zonder ‘ik vergeef jou’ er volgens u uit? Hoe is het voor u dat God een vergevende God is?
