Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat. Bouwdienst Rijkswaterstaat C5014 (1998)

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Bouwdienst Rijkswaterstaat

C5014 (1998)

S TANDAARDISATIE VAN TUNNELINSTALLATIES

R i j k s w a t e r s t a a t , Bouwdienst p o s t b u s 20000 3502 LA U t r e c h t opsteller uitgiftedatum printdatum

P. F o u r n i e r 3 0 maart 1998 17 f e b r u a r i 1999

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad 1

STANDAARDISATIE VAN TUNNELINSTALLATIES

INHOUD 1. 2. 3. 4. 5.

Begripsomschrijving I n v e n t a r i s e r i n g en i n d e l i n g v a n t u n n e l i n s t a l l a t i e s Indeling tunnels i n categorieen I n s t a l l a t i e s per tunnelcategorie V o o r b e e l d e n v a n t u n n e l s u i t genoemde c a t e g o r i e e n

6. 6.1.

BESCHRIJVING VAN TUNNELINSTALIiATIES, tevens basisprogramma v a n e i s e n : 6.1.1. A a n s l u i t i n g op openbaar n e t Energievoorziemng 6.1.2. H o o f d v e r d e e l i n r i c h t i n g 6.1.3. N o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g 6.1.4. No-Break v o o r z i e n i n g 6.1.5. P i e k - s t r o o m b e d r i j f 6.1.6. M i d d e n s p a n n i n g s i n s t a l l a t i e 6.1.7. A l t e r n a t i e v e e n e r g i e 6.2.1. T u n n e l v e r l i c h t i n g Algemene i n s t a l l a t i e s 6.2.2. L i c h t r o o s t e r 6.2.3. D r a i n a g e p o m p i n s t a l l a t i e 6.2.4. V e n t i l a t i e 6.2.5. PLC-systemen 6.2.6. Af standbewakingssysteem 6.2.7. A f s t a n d s b e w a k i n g + b e d i e n i n g 6.2.8. L i f t e n en r o l t r a p p e n 6.3.1. I n t e r c o m i n s t a l l a t i e Communicatiemiddelen 6.3.2. Luidspreker-omroepsysteem 6.3.3. M o b i l o f o o n i n s t a l l a t i e 6.3.4. HF-systeem 6.3.5. Telefoonverbindingen V e i l i g h e i d s v o o r z i e n i n g e n 6.4.1. B r a n d b l u s i n s t a l l a t i e 6.4.2. H u l p p o s t e n + p o e d e r b l u s p o s t e n 6.4.3. V l u c h t r o u t e v o o r z i e n i n g e n 6.4.4. CO- en/of z i c h t m e t i n g 6.4.5. Bescherming c o n s t r u c t i e s tegen a a n r i j d i n g 6.4.6. C a l a m i t e i t e n r o u t e s 6.4.7. Branddetectiesysteem 6.4.8. Calamiteitenknop Verkeersgeleidingsystemen V e r k e e r s g e l e i d i n g s y s t e e m 6.5.1. 6.5.2. Slagbomen en m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g (VEVA) 6.5.3. Verkeersdetectiesystemen 6.5.4. C C T V - i n s t a l l a t i e s 6.5.5. H o o g t e d e t e c t i e s y s t e m e n 7.1. Centrale bedieningsruimte Dienstruimten 7.2. V e r l i c h t i n g van d i e n s t r u i m t e n 7.3. B e v e i l i g i n g en bewaking 7.4. Klimaatinstallaties 7.5. Brandmelding en b l u s m i d d e l e n 7.6. Bliksemafleiderinstallatie 7.7. Geluidscriteria 8.1. M a t e r i a l e n en a f d i c h t i n g Algemeen 8.2. Anticorrosiebehandeling 8.3. E l e k t r i s c h e voedingkabels 8.4. Algemeen a p p a r a t u u r i n de t u n n e l b u i s 8.5. Voorbereiding afstandsbediening/bewaking

6.2.

6.3.

6.4

6.5.

7.

8.

9.

Aanwijzingen

10.

M o t i v a t i e v o o r een k a b e l - k a n a a l

11.

Literatuurlijst

standard/230498

i n verband met economische b e d r i j f s v o e r i n g van t u n n e l s c.q. middenkanaal

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

STANDAARDISATIE VAN

2.

30

maart

1998

printdatum:

23

april

1998

TUNNELINSTALLATIES

S T A N D A A R D I S A T I E 1.

uitgiftedatum:

blad

VAN

T U N N E L

2

I N S T A L L A T I E S

BEGRIPSOMSCHRIJVING De s t a n d a a r d i s a t i e van t u n n e l i n s t a l l a t i e s h e e f t t o t d o e l t u n n e l i n s t a l l a t i e s t e ontwerpen en u i t t e v o e r e n v o l g e n s vastgestelde, voor a l l e tunnels uniforme r i c h t l i j n e n .

de vooraf

INVENTARISERING EN INDELING VAN TUNNELINSTALLATIES I n s t a l l a t i e s t e n behoeve van v e r k e e r s t u n n e l s kunnen i n de volgende groepen en sub-groepen worden o n d e r s c h e i d e n : Energievoorziening 1. A a n s l u i t i n g op openbaar n e t 2 . Hoofdverdeelinrichting 3. N o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g 4. No-Break v o o r z i e n i n g 5. V o o r z i e n i n g e n t b v . p i e k s t r o o m b e d r i j f 6. Hoog-en m i d d e n s p a n n i n g s i n s t a l l a t i e 7. A l t e r n a t i e v e e n e r g i e v o o r z i e n i n g Algemene i n s t a l l a t i e s 1. T u n n e l v e r l i c h t i n g 2 . Lichtrooster 3 . Drainagepompinstallatie 4 . Tunnelventilatie 5 . PLC-systemen 6 . Afstandbewakingssysteem 7 . Afstandsbedienings+bewakingssysteem 8 . L i f t e n en r o l t r a p p e n Communicatiemiddelen 1. I n t e r c o m i n s t a l l a t i e 2. Luidspreker-omroepsysteem 3. M o b i l o f o o n i n s t a l l a t i e 4. HF-systeem 5. Telefoonverbindingen Veiligheidsvoorzieningen 1. B r a n d b l u s i n s t a l l a t i e 2. Hulpposten+poederblusposten 3. V l u c h t r o u t e v o o r z i e n i n g e n 4. CO- en/of z i c h t m e t i n g 5. Bescherming t u n n e l c o n s t r u c t i e s tegen a a n r i j d i n g en/of v a n d a l i s m e 6. V o o r z i e n i n g e n t b v . c a l a m i t e i t e n r o u t e s 7. Brandmelding- en d e t e c t i e s y s t e e m Verkeersgeleidingsysteem 1. Verkeersgeleidingsystemen 2. Slagbomen en v e r w i j d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g 3. Verkeersdetectiesystemen 4. C C T V - i n s t a l l a t i e s 5. H o o g t e d e t e c t i e s y s t e m e n V o o r z i e n i n g e n t b v . tunnelgebouwen en 1. C e n t r a l e b e d i e n i n g s r u i m t e 2 . V e r l i c h t i n g van d i e n s t r u i m t e n 3. B e v e i l i g i n g en bewaking 4. K l i m a a t i n s t a l l a t i e s 5 . Brandmelding en b l u s m i d d e l e n 6. B l i k s e m a f l e i d e r i n s t a l l a t i e

standard/230498

dienstruimten

(VEVA)

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


blad 3

3.

INDELING VAN TUNNELS I N CATEGORIEEN

3.1.

N e d e r l a n d s e t u n n e l s kunnen worden i n g e d e e l d i n de volgende c a t e g o r i e e n : t u n n e l s i n s n e l v e r k e e r s w e g e n met g e s c h e i d e n t u n n e l s type A: rijbanen; gemiddelde r i j s n e l h e i d > 100 km/u ,A' I n N e d e r l a n d i s de v e r k e e r s d i c h t h e i d i n de ; t u n n e l t y p e n A over h e t algemeen > 50.000 v o e r t u i g e n p e r dag t u n n e l s i n tweestrookswegen; t u n n e l s type B: gemiddelde r i j s n e l h e i d 50 - 100 km/u f i e t s - en v o e t g a n g e r s t u n n e l s . t u n n e l s type C:

3.2.

De a. b. c.

3.3.

De t u n n e l t y p e n A kunnen worden o n d e r v e r d e e l d i n : a. bewaakte t u n n e l s : t u n n e l s d i e v o o r t d u r e n d worden bewaakt en g e o b s e r v e e r d v a n u i t een c o n t r o l e c e n t r u m d a t t e r p l a a t s e o f e l d e r s (= afstandsbediening) i s gelegen. N.B. I n h e t algemeen z i j n l a n g e en z e e r lange v e r k e e r s t u n n e l s type A bewaakt. b. onbewaakte t u n n e l s ( i n de r e g e l z i j n d i t k o r t e t u n n e l s ) . N.B. B i j onbewaakte t u n n e l s i s m e e s t a l een b e p e r k t e bewaking van de i n s t a l l a t i e aanwezig; bv. b e l a n g r i j k e s t o r i n g e n v a n de i n s t a l l a t i e worden doorgemeld n a a r een meldpunt b u i t e n h e t kunstwerk.

standard/230498

t u n n e l t y p e n A en B kunnen worden o n d e r v e r d e e l d i n : k o r t e t u n n e l s : t u n n e l s met een g e s l o t e n l e n g t e < 100-200m l a n g e t u n n e l s : t u n n e l s met een g e s l o t e n l e n g t e > 100-200m z e e r l a n g e t u n n e l s met een g e s l o t e n l e n g t e > 2500 m

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


4.

INSTALLATIES PER TUNNELCATEGORIE 1) 2) 3) 4) 5)

= = = = =

a l l e e n b i j t u n n e l s > 30 m, a f h a n k e l i j k v a n de s i t u a t i e . i n de r e g e l worden s t o r i n g e n b i j onbewaakte t u n n e l s e l d e r s gemeld. a l l e e n b i j v o o r t d u r e n d bewaakte t u n n e l s . a l l e e n b i j een v r i j e d o o r r i j h o o g t e < 4,7 m. a l l e e n b i j t u n n e l s beneden h e t o p p e r v l a k t e w a t e r n i v e a u . Z type

4.1.

4.2

4.3

4.4

4.5.

4.6.

/230496

blad 4

tunnel

Energievoorziening 1. a a n s l u i t i n g openb.net + kWh-meting 2. h o o f d s t r o o m v e r d e e l i n r i c h t i n g 3. noodstroomvoorziening 4. No-Break s t r o o m v o o r z i e n i n g 5. v o o r z . p i e k s t r o o m b e d r i j f 6. m i d d e n s p a n n i n g s i n s t a l l a t i e 7. a l t e r n a t i e v e e n e r g i e v o o r z i e n i n g Algemene i n s t a l l a t i e s 1. t u n n e l v e r l i c h t i n g (dag + nacht) 2. l i c h t r o o s t e r 3. d r a i n a g e - p o m p i n s t a l l a t i e s 5) 4. t u n n e l v e n t i l a t i e 5. PLC-besturing 6 . afstandbewakingssysteem 7. a f s t a n d s b e d i e n i n g + b e w a k i n g s s y s t e e m 8. l i f t e n en/of r o l t r a p p e n Communicatiemiddelen 1. i n t e r c o m i n s t a l l a t i e 2. l u i d s p r e k e r - o m r o e p s y s t e e m 3.mobilofooninstallatie 4. H F - r a d i o c o m m u n i c a t i e s y s t e e m 5. t e l e f o o n Veiligheidsvoorzieningen 1. b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e 2. hulpposten/poederblusposten 3. vluchtroutevoorzieningen 4 . CO-meting en/of z i c h t m e t i n g 5. bescherming t u n n e l c o n s t r u c t i e s t e g e n a a n r i j d i n g en/of v a n d a l i s m e 6 . voorz. calamiteitenroutes 7. b r a n d m e l d / d e t e c t i e s y s t e e m V e r k e e r s g e l e i d i n g + bewaking 1. verkeersgeleidingssysteem 2. Veva, slagbomen 3. verkeersdetectiesysteem 4. C C T V - i n s t a l l a t i e 5. hoogtedetektiesysteem

lang

A |k

lang *

* * * * *

*

B j kort I *

*

* (1 k r a c h t / l i c h t v e r d e l i n g ) ( * ) - - -

(facultatief) * * * * * 2) * (afh. * * (*) * * * * * * * * (*)

1)

*

1)

-

-

-

-

*

*

*

*

1)

-

-

-

-

* 2)

* 2)

* 2)

* 2)

-

-

-

-

van de

situatie)

-

-

-

-

(*)

(*)

-

-

-

-

-

-

*

*

*

*

-

-

_

_

(*)

_

* * 3)4)

Dienstruimten 1. c e n t r a l e b e d i e n i n g s r u i m t e 2. v e r l i c h t i n g 3 . b e v e i l i g i n g en bewaking 4. k l i m a a t i n s t a l l a t i e 5 . b r a n d m e l d i n g en b l u s m i d d e l e n 6. b l i k s e m a f l e i d e r i n s t a l l a t i e ( a l l e e n b i j gebouwen boven m a a i v e l d n i v e a u )

Rijkswaterstaat

uitgiftedatum:

Bouwdienst

printdatum:

23 a p r i l 1998

VOORBEELDEN VAN TUNNELS UIT GENOEMDE CATEGORIEEN

b.

c.

d. e.

standard/230498

1998

blad 5


5.

30 maart

tunnels type A-lang: - Velsertunnel - Coentunnel - Schipholtunnels - Beneluxtunnels - Heinenoordtunnel - VIaketunnel - Drechttunnel - Botlektunnel - Zeeburgertunnel - Noordtunnel - Wijkertunnel - Westerscheldetunnel

(770 m) (590 m) (530 m) (800 m) (620 m) (330 m) (575 m) (530 m) (580 m) (535 m) (640 m) (6500 m)

tunnels type A-kort: - Gouweaquaduct - Aquaduct r i n g v a a r t A4 - Margriettunnel - Aquaduct Grouw

( 45 ( 35 ( 77 ( 80

m) m) m) m)

t u n n e l s type B-lang: - t u n n e l i n de weg P u r m e r e n d - S p i j k e r b o o r (onder A7) - t u n n e l i n de Koninginneweg t e Rotterdam - S t a t e n t u n n e l t e Rotterdam - D i e r g a a r d e t u n n e l t e Rotterdam - S t a t i o n s t u n n e l t e Nijmegen t u n n e l s type B - k o r t : - div.onderdoorgangen

\

onder r i j k s w e g e n

t u n n e l s type C: - d i v . f i e t s - v o e t g a n g e r s t u n n e l s onder r i j k s w e g e n

(92 (133 (112 (100 (210

m) m) m) m) m)

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

STANDAARDISATIE VAN

uitgiftedatum:

30

maart

1998

printdatum:

23

april

1998

TUNNELINSTALLATIES

blad

6

6.

STANDAARD INSTALLATIEBESCHRI JVING TTJNNELINSTALLATIES , TEVENS PROGRAMMA VAN EISEN

6.1.

Energievoorziening

6.1.1.

A a n s l u i t i n g op het openbaar net

6.1.1.1.

Tunnels d i e w e i n i g vermogen afnemen u i t h e t openbare net (minder dan 30-50 kW) en g u n s t i g z i j n g e l e g e n t e n o p z i c h t e van een openbaar net t r a n s f o r m a t o r s t a t i o n , kunnen g e w o o n l i j k van een 3-fase 400V a a n s l u i t i n g worden v o o r z i e n . H i e r v o o r moet een r u i m t e met d o o r de s t r o o m l e v e r a n c i e r t e bepalen a f m e t i n g e n t e r b e s c h i k k i n g worden g e s t e l d . De kwh-meter moet door de personen i n d i e n s t van of gemachtigd d o o r de s t r o o m l e v e r a n c i e r kunnen worden b e r e i k t met b e h u l p van een door de s t r o o m l e v e r a n c i e r voorgeschreven v o o r z i e n i n g . M e e s t a l wordt v o o r d i t d o e l door het s t r o o m l e v e r e n d b e d r i j f een s l o t t e r b e s c h i k k i n g g e s t e l d o f wordt een s l e u t e l k a s t j e g e l e v e r d v o o r z i e n van een s t a n d a a r d door de s t r o o m l e v e r a n c i e r t e v e r s t r e k k e n s l o t .

^

M o g e l i j k e a a n v u l l e n d e e i s e n d i e worden g e s t e l d b i j t u n n e l s type B en C: motoren van meer dan 2,5 kW mogen n i e t d i r e c t a a n l o p e n ; de kWh-meter mag n i e t i n een r u i m t e beneden m a a i v e l d n i v e a u worden opgesteld. 6.1.1.2.

Voor t u n n e l s d i e v e e l vermogen afnemen o f op g r o t e a f s t a n d van een openbaar net t r a n s f o r m a t o r s t a t i o n z i j n g e l e g e n , wordt door het strooml e v e r e n d e b e d r i j f een m i d d e n s p a n n i n g s a a n s l u i t i n g g e e i s t . H i e r t o e moet i n de n a b i j h e i d van het kunstwerk of i n het k u n s t w e r k z e l f een middenspanningsruimte worden i n g e r i c h t . I n deze r u i m t e wordt een t r a f o g e p l a a t s t d i e de middenspanning t e n behoeve van de t u n n e l t r a n s f o r m e e r t naar g e b r u i k e r s s p a n n i n g 230/400/700 VAC. De i n r i c h t i n g van de genoemde r u i m t e n moet a l t i j d g e s c h i e d e n i n o v e r l e g met het e n e r g i e l e v e r e n d e b e d r i j f. De kWh-meting v i n d t g e w o o n l i j k p l a a t s i n de l a a g s p a n n i n g na de t r a f o . De t r a f o i s a a n g e s l o t e n op een l a a g s p a n n i n g s v e r d e e l i n r i c h t i n g vanwaaruit het t u n n e l b e d r i j f wordt gevoed.

6.1.1.3.

Zeer lange t u n n e l s ( > 2500 m) kunnen n i e t meer v a n u i t een m i d d e n s p a n n i n g s a a n s l u i t i n g over de v o i l e l e n g t e e l e k t r i s c h gevoed worden met l a a g s p a n n i n g . Ook e l d e r i n het l e n g t e p r o f i e l van de t u n n e l moeten dan m i d d e n s p a n n i n g s a a n s l u i t i n g e n worden gemaakt. Een middenspanningsv o e d i n g k a b e l wordt d a a r t o e door de gehele l e n g t e van de t u n n e l g e l e i d . De t u n n e l v e r d e l e n i n v o e d i n g s s e c t i e s . I n e l k e s e c t i e i s een t r a n s f o r m a t o r s t a t i o n ondergebracht dat r e c h t s t r e e k s gevoed worden u i t het m i d d e n s p a n n i n g s d i s t r i b u t i e n e t en dat de b e t r e f f e n d e s e c t i e van de t u n n e l van l a a g s p a n n i n g 230/400/700 VAC v o o r z i e t . E l k e t r a f o i s a a n g e s l o t e n op een l a a g s p a n n i n g s v e r d e e l i n r i c h t i n g voor de l a a g s p a n n i n g s t r o o m v e r d e l i n g i n de b e t r e f f e n d e t u n n e l s e c t i e .

6.1.1.4.

Overweging: I n d i e n de t u n n e l i s gelegen b i n n e n het l e v e r i n g s g e b i e d van twee ona f h a n k e l i j k e e l e k t r i c i t e i t s n e t t e n , v e r d i e n t h e t a a n b e v e l i n g de t u n n e l t e v o o r z i e n van een redundante a a n s l u i t i n g op b e i d e n e t t e n . E l k van de a a n s l u i t i n g e n moet dan voldoende c a p a c i t e i t hebben om b i j w e g v a l l e n van de s t r o o m v o o r z i e n i n g u i t een van b e i d e n e t t e n , het t u n n e l b e d r i j f op v e i l i g e w i j z e t e kunnen c o n t i n u e r e n . N.B. I n d i e n de openbare s t r o o m v o o r z i e n i n g s n e t t e n op e l k van de oevers voldoende o n a f h a n k e l i j k van e l k a a r z i j n , kan een van het openbare net o n a f h a n k e l i j k e n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g door m i d d e l van noodstroomaggregaten achterwege worden g e l a t e n .

s-andard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad 7

Het i s n o o d z a k e l i j k d i t t e berekenen door m i d d e l van een f a a l k a n s b e r e k e n i n g , w a a r b i j moet worden aangetoond d a t de kans op g e l i j k t i j d i g e u i t v a l van de e n e r g i e v o o r z i e n i n g op b e i d e o e v e r s t e n g e v o l g e v a n s t o r i n g e n i n h e t openbaar n e t , minder i s dan een a c c e p t a b e l e waarde. Door de R i j k s w a t e r s t a a t wordt een u i t v a l k a n s v a n 1 x 50 j a a r met een gemiddelde o n d e r b r e k i n g s d u u r van max. 2 u r e n a c c e p t a b e l g e a c h t .*# (ref.Westerscheldetunnel). Het n i e t - i n s t a l l e r e n v a n een N S A - i n s t a l l a t i e h e e f t c o n s e q u e n t i e s v o o r de e i s e n d i e aan andere i n s t a l l a t i e s worden g e s t e l d , z o a l s b i j v o o r b e e l d : de c a p a c i t e i t v a n de N o - b r e a k - i n s t a l l a t i e s moeten worden v e r g r o o t t o t t e n m i n s t e 60 minuten; de v e r k e e r s i n s t a l l a t i e moet z o d a n i g worden aangepast d a t de t u n n e l v e i l i g ontruimd k a n worden b i j v o l l e d i g e spanningswegval; p i e k s t r o o m b e d r i j f i s n i e t meer m o g e l i j k , hetgeen t a r i e f s c o n s e q u e n t i e s kan hebben.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.1.2.

uitgiftedatum:

30 maart 1998

printdatum:

23 a p r i l 1998 blad 8

Hoofdstroomverdeelinrichting

6.1.2.1.

B i j t u n n e l s t y p e A, met twee t u n n e l b u i z e n / r i j r i c h t i n g e n , moet de stroomv o o r z i e n i n g p e r r i j r i c h t i n g z o v e e l m o g e l i j k worden g e s c h e i d e n .

6.1.2.2.

T o t v r i j r e c e n t was h e t g e b r u i k e l i j k de l a a g s p a n n i n g s v e r d e l i n g te.-* s c h e i d e n i n p r e f e r e n t e en n i e t - p r e f e r e n t e groepen en deze t e voeden vanaf v e r s c h i l l e n d e r a i l s ; p r e f e r e n t e groepen vanaf een noodstroomgevoede r a i l en n i e t - p r e f e r e n t e groepen vanaf een netstroomgevoede r a i l . Toepassing v a n programmeerbare b e s t u r i n g s a p p a r a t u u r (PLC) maakt h e t thans m o g e l i j k a l l e groepen vanaf een n e t s t r o o m en noodstroom gevoede h o o f d r a i l t e voeden. I n de noodstroomgevoede s i t u a t i e b e p a a l t h e t programma welke groepen b i j vermogenstekort v r i j g e g e v e n en g e b l o k k e e r d moeten worden v o l g e n s een geprogrammeerde v o l g o r d e v a n p r e f e r e n t i e .

6.1.2.3.

Voeding v a n i n s t a l l a t i e s i n t u n n e l s t o t + 2500 m v i n d t p l a a t s vanaf een centrale hoofdverdeling. De v o e d i n g op de c e n t r a l e h o o f d v e r d e e l i n r i c h t i n g wordt g e l e v e r d door: a. h e t openbare n e t b. de n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e c. a l t e r n a t i e v e e n e r g i e , b i j v o o r b e e l d een windmolen. Vanaf de c e n t r a l e h o o f d v e r d e e l i n r i c h t i n g wordt e n e r g i e o v e r de t u n n e l i n s t a l l a t i e s v e r d e e l d en wordt de e v e n t u e l e n o - b r e a k v o o r z i e n i n g gevoed.

6.1.2.4.

B i j t u n n e l s t y p e A - l a n g met een l e n g t e v a n + 500 - 2500 m, wordt u i t economische overwegingen de s t r o o m v o o r z i e n i n g v e r d e e l d over 2 v e r d e e l i n r i c h t i n g e n ; een h o o f d v e r d e e l i n r i c h t i n g i n h e t l a n d h o o f d aan de hoofdv o e d i n g s z i j d e v a n de t u n n e l en een o n d e r v e r d e e l i n r i c h t i n g i n h e t andere l a n d h o o f d . I n p r i n c i p e wordt v a n u i t e l k l a n d h o o f d een h a l v e t u n n e l l e n g t e gevoed. De h o o f d v e r d e l i n g v o o r z i e t de o n d e r v e r d e e l i n r i c h t i n g v a n stroom d.m.v. een step-up/step-down m i d d e n s p a n n i n g s a a n s l u i t i n g a l s v o l g t : De v o e d i n g s s p a n n i n g vanaf de h o o f d v e r d e l i n g aan de h o o f d v o e d i n g s z i j d e van de t u n n e l wordt door m i d d e l v a n een step-up t r a n s f o r m a t o r omhoog g e t r a n s f o r m e e r d t o t 10 kv, door de t u n n e l g e t r a n s p o r t e e r d door m i d d e l van een lOkV-middenspanningskabel en b i j de o n d e r v e r d e e l i n r i c h t i n g ( e n ) e l d e r s i n de t u n n e l dmv. step-down t r a n s f o r m a t o r e n weer omlaag g e t r a n s f o r m e e r d en a a n g e s l o t e n op de t e voeden o n d e r v e r d e e l i n r i c h t i n g . Deze w i j z e v a n s t r o o m v o o r z i e n i n g h e e f t a l s v o o r d e e l d a t a l l e v o e d i n g s bronnen op de h o o f d v e r d e l i n g (dus ook noodstroom en e v e n t u e l e a l t e r n a t i e v e e n e r g i e ) v i a de s t e p - u p / s t e p down v o o r z i e n i n g kunnen worden g e d i s t r i b u e e r d over a l l e o n d e r v e r d e e l i n r i c h t i n g e n .

6.1.2.5.

B i j t u n n e l s t y p e A - l a n g met een l e n g t e > + 2500 m, i s h e t n o o d z a k e l i j k i n de t u n n e l een o f meer t r a f o s t a t i o n s , a a n g e s l o t e n op een middenspanningsvoeding, t e p l a a t s e n (bv. i e d e r e 1000-1500m), v a n w a a r u i t s e c t i e s v a n de t u n n e l van l a a g s p a n n i n g worden v o o r z i e n . H i e r v o o r moeten b i n n e n de t u n n e l c o n s t r u c t i e midden- en l a a g s p a n n i n g s r u i m t e n worden i n g e r i c h t , b i j v o o r b e e l d i n h e t middenkanaal. E v e n t u e l e noodstroomaggregaten moeten i n deze s i t u a t i e d.m.v. een s t e p up t r a f o worden a a n g e s l o t e n op de c e n t r a l e middenspanningsvoeding.

6.1.2.6.

Op de v e r d e e l i n r i c h t i n g e n worden a l l e t u n n e l i n s t a l l a t i e s a a n g e s l o t e n . I n d i e n v o e d i n g aanwezig i s u i t h e t openbare n e t , moet voldoende e n e r g i e aanwezig z i j n om a l l e i n s t a l l a t i e s v o l l e d i g t e voeden, e v e n t u e e l met vermogensuppletie door m i d d e l v a n de e i g e n n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e (zgn. piekstroombedrijf).

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum: printdatum:


30 maart

1998

23 a p r i l 1998 blad 9

B i j h e t w e g v a l l e n van h e t openbare n e t wordt door de P L C - b e s t u r i n g van de t u n n e l een a a n t a l g e b r u i k e r s a u t o m a t i s c h g e b l o k k e e r d v o l g e n s een geprogrammeerde v o l g o r d e v a n p r e f e r e n t i e . I n d i e n a l l e noodstroom- en n o - b r e a k v o o r z i e n i n g e n normaal werken, dan kunnen a l l e i n s t a l l a t i e s genoemd i n de h o o f d s t u k k e n n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g en n o - b r e a k s t r o o m v o o r z i e n i n g worden gevoed...-* B i j het wegvallen of g e d e e l t e l i j k f a l e n van noodstroomvoorzieningen worden s t r o o m g e b r u i k e r s v o l g e n s de aangegeven p r e f e r e n t i e s g e b l o k k e e r d (nr. 1 i s h e t minst p r e f e r e n t en wordt dus h e t e e r s t e g e b l o k k e e r d ) . 1. liften/roltrappen 2. verwarming b r a n d b l u s l e i d i n g + h u l p p o s t e n 3. deel gebouwverlichting 4. k l i m a a t i n s t a l l a t i e s i n gebouw 5. deel tunnelverlichting 6. CO-meting en/of z i c h t m e t i n g 7. gebouwbewaking 8. 50% drainagepompen 9. vluchtgangventilatie 10. d e e l v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e e m (slagbomen) 11. tunnelventilatie 12. brandblusinstallatie 13. k o e l v e n t i l a t o r e n v a n de d i e s e l i n s t a l l a t i e (14). A l l e systemen a a n g e s l o t e n op de n o - b r e a k i n s t a l l a t i e . Toelichting: De n o - b r e a k i n s t a l l a t i e k a n n i e t a u t o m a t i s c h van de n o o d / n e t r a i l worden a f g e s c h a k e l d ; o f w e l a l l e i n s t a l l a t i e s a a n g e s l o t e n op de n o - b r e a k i n s t a l l a t i e b l i j v e n i n b e d r i j f t o t h e t v o l l e d i g w e g v a l l e n v a n de n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g , t e n z i j z i j met de hand worden afgeschakeld.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l 1998 blad

10

6.1.3.

Noods t roomvoorz i e n i n g

6.1.3.1.

Noodstroom wordt v e r z o r g d door m i d d e l v a n ( b i j voorkeur) 3 watergekoelde d i e s e l a g g r e g a t e n , d i e r e c h t s t r e e k s op de h o o f d v o e d i n g r a i l z i j n geschakeld. De n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e moet v a n zodanige c a p a c i t e i t z i j n d a t gecLurende t e n m i n s t e 5x24 u u r h e t t u n n e l b e d r i j f op v e i l i g e w i j z e kan worden ; v o o r g e z e t met b e h u l p van de e n e r g i e l e v e r i n g u i t deze N S A - i n s t a l l a t i e . De n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g moet t o e r e i k e n d z i j n voor h e t g e l i j k t i j d i g voeden v a n de volgende i n s t a l l a t i e s , w a a r b i j inbegrepen de i n s t a l l a t i e s a a n g e s l o t e n op de no-break, d i e immers b i j w e g v a l l e n v a n de n e t s p a n n i n g wordt gevoed door de n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g : 1. d e e l v a n de t u n n e l v e r l i c h t i n g 2. 50% d r a i n a g e - p o m p c a p a c i t e i t 1 t u n n e l b u i s 100% v e n t i l e r e n 3. 4. de t u n n e l b e s t u r i n g s s y s t e m e n de a f s t a n d s m e l d i n g e n en b e s t u r i n g e n 5. 6. verwarming b r a n d b l u s l e i d i n g + h u l p p o s t e n 7. alle communicatiemiddelen 8. de b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e 9. a l l e vluchtroutevoorzieningen, i n c l . vluchtgangventilatie 10. de v e r l i c h t i n g van de h u l p p o s t e n + SOS-bordjes 11. de CO-meting en/of z i c h t m e t i n g 12. de v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e m e n 13. de T V - i n s t a l l a t i e 14. het hoogtedetektiesysteem 15. een d e e l v a n de d i e n s t r u i m t e n v e r l i c h t i n g en verwarming 16. de gebouwbewaking 17. liften 18. brandmeldapparatuur 19. de v o e d i n g van h e t d i e s e l m o t o r k o e l i n g s y s t e e m . De o v e r i g e i n s t a l l a t i e s b e d r i j f geblokkeerd.

6.1.3.2.

standard/230498

z i j n n i e t - p r e f e r e n t en worden b i j noodstroom-

De n o o d s t r o o m s i t u a t i e vangt aan b i j w e g v a l l e n van de e l e k t r i s c h e voeding u i t h e t openbare n e t . Het n o o d s t r o o m b e d r i j f v e r l o o p t a l s v o l g t : 1. de v o e d i n g u i t h e t openbare n e t v a l t weg; 2. a l l e dieselmotoren s t a r t e n ; 3a. de e e r s t e g e n e r a t o r d i e op spanning i s wordt op h e t t u n n e l n e t geschakeld; 3b. de b e l a s t i n g d i e d i r e c t moet worden opgebracht i s d i e van de n o - b r e a k i n s t a l l a t i e en de n u l l a s t v a n step-up t r a n s f o r m a t o r e n ; I n d i e n h e t vermogen v a n 1 noodstroomaggregaat onvoldoende i s om de i n s c h a k e l s t r o o m v a n de n o - b r e a k i n s t a l l a t i e s en de s t e p up t r a n s f o r m a t o r e n op t e nemen, moeten e e r s t twee noodstroomaggregaten worden g e s y n c h r o n i s e e r d , waarna z i j b e i d e op h e t t u n n e l n e t kunnen worden g e s c h a k e l d ; 4. de volgende g e n e r a t o r ( e n ) worden, z o d r a z i j op spanning z i j n , g e s y n c h r o n i s e e r d aan de voorgaande en op h e t t u n n e l n e t g e s c h a k e l d . De t i j d t u s s e n netspanningswegval en v o l l e d i g n o o d s t r o o m b e d r i j f i s max. 3 0 s e c . 5. h e t gevraagde vermogen z o v e e l m o g e l i j k g e l i j k v e r d e l e n over de b e s c h i k b a r e aggregaten; 6. a l l e d r i e de aggregaten b l i j v e n i n b e d r i j f z o l a n g de n o o d s t r o o m s i t u a t i e aanwezig i s ; 7. O p t i e : I n d i e n voldoende vermogen t e r b e s c h i k k i n g i s omdat n i e t a l l e p r e f e r e n t e i n s t a l l a t i e s i n b e d r i j f z i j n , kunnen door de programmeerbare b e s t u r i n g s i n s t a l l a t i e van de t u n n e l (PLC),

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



8. 9.

30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 11

i n s t a l l a t i e s worden v r i j g e g e v e n t o t d a t maximaal noodstroomvermogen wordt afgenomen; b i j terugkomen v a n h e t openbare n e t s y n c h r o n i s e e r t h e t noods t r o o m b e d r i j f aan h e t openbare n e t , waarna op n e t b e d r i j f wordt ove rge s chake1d; na een n a d r a a i t i j d v a n + 10 min. de a g g r e g a t e n stoppen. ^

6.1.3.3.

B i j i n s t a l l a t i e s waarmee r e g e l m a t i g p i e k s t r o o m b e d r i j f z a l worden g e d r a a i d , i s h e t r e n d a b e l om w a r m t e t e r u g w i n n i n g s v o o r z i e n i n g e n te treffen i n d i e n v o o r deze warmte een n u t t i g e bestemming (binnen o f b u i t e n de t u n n e l ) k a n worden gevonden. Door m i d d e l van deze v o o r z i e n i n g e n k a n warmte u i t h e t k o e l w a t e r v a n de d i e s e l m o t o r e n worden g e b r u i k t v o o r ruimteverwarming.

6.1.3.4.

E l k e d i e s e l m o t o r v o o r z i e n v a n een e i g e n k o e l w a t e r r a d i a t e u r . De r a d i a t e u r k o e l i n g wordt v e r z o r g d door minimaal twee k o e l l u c h t v e n t i l a t o r e n , d i e o p g e s t e l d s t a a n i n een e i g e n l u c h t c i r c u l a t i e k a n a a l , v i a k l e p p e n verbonden met de r u i m t e c i r c u l a t i e . A l s de d i e s e l a g g r e g a t e n i n b e d r i j f komen wordt 1 k o e l v e n t i l a t o r g e s t a r t . B i j h e t aanspreken van een v e r s c h i l d r u k s c h a k e l a a r o f b i j een t e hoge r e t o u r - k o e l w a t e r t e m p e r a t u u r , wordt de 2e k o e l v e n t i l a t o r g e s t a r t .

6.1.3.5.

De r u i m t e v e n t i l a t i e v a n de d i e s e l r u i m t e wordt v e r z o r g d door een i n de normale s i t u a t i e op l a a g t o e r e n draaiende v e n t i l a t o r , d i e l u c h t v a n b u i t e n a f a a n z u i g t . De v e n t i l a t i e l u c h t wordt de d i e s e l r u i m t e i n g e b l a z e n v i a n a a s t de d i e s e l s gelegen, door beloopbare r o o s t e r s a f g e d e k t e inblaaskanalen. A l l e v e n t i l a t i e l u c h t wordt e e r s t g e f i l t e r d en a f h a n k e l i j k v a n de r u i m t e t e m p e r a t u u r , b i j d r a a i e n d e d i e s e l s , gemengd met r a d i a t e u r k o e l l u c h t . I n d i e n de d i e s e l a g g r e g a t e n n i e t i n b e d r i j f z i j n en de r u i m t e t e m p e r a t u u r onder de gewenste waarde d a a l t , wordt de b u i t e n l u c h t r e g e l k l e p d i c h t g e s t u u r d en een r e c i r c u l a t i e k l e p opengestuurd. I s d i t n i e t v o l d o e n d e , dan wordt een luchtverwarmer i n g e s c h a k e l d . O v e r s c h r i j d t daarna de r u i m t e t e m p e r a t u u r de i n g e s t e l d e waarde, dan wordt de b u i t e n l u c h t c i r c u l a t i e door een r e g e l i n g i n omgekeerde v o l g o r d e weer hersteld. I n d i e n de r u i m t e t e m p e r a t u u r de i n g e s t e l d e waarde met meer dan 5°C o v e r s c h r i j d t , s c h a k e l t de b u i t e n l u c h t v e n t i l a t o r o v e r op hoog t o e r e n .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.1.4. 6.1.4.1.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

8 maart

1999

b l a d 12

No-breakstroomvoorziening: Voor een v e i l i g t u n n e l b e d r i j f i s h e t v a n b e l a n g d a t een a a n t a l v i t a l e i n s t a l l a t i e s permanent i n b e d r i j f b l i j f t . Om de s t r o o m l o z e p e r i o d e t u s s e n h e t w e g v a l l e n v a n de n e t s p a n n i n g en h e t i n b e d r i j f komen v a n de n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e t e overbruggen, moet*een op e l k e h o o f d s t r o o m v e r d e l i n g een n o - b r e a k s t r o o m v o o r z i e n i n g worden geinstalleerd. Zodra op noodstroomvermogen kan worden overgegaan neemt de noodstroomv o o r z i e n i n g h e t no-breakvermogen o v e r . De n o - b r e a k i n s t a l l a t i e moet voldoende vermogen hebben v o o r h e t gedurende t e n m i n s t e 10 min. g e l i j k t i j d i g voeden v a n de v o l g e n d e i n s t a l l a t i e s , v o o r z o v e r deze n i e t v a n een e i g e n permanente s p a n n i n g s b r o n z i j n voorzien: 1. (een d e e l v a n de) t u n n e l v e r l i c h t i n g 2. de t u n n e l b e s t u r i n g s s y s t e m e n de a f s t a n d s m e l d i n g e n en b e s t u r i n g e n 3. 4. a l l e communicatiemiddelen z o a l s : - intercom - luidsprekers - mobilofooninstallatie - hoogfrequent systeem - telefoon 5. a l l e vluchtroutevoorzieningen 6. de v e r l i c h t i n g v a n de h u l p p o s t e n + SOS-bordjes 7. (een d e e l v a n de) v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e m e n ( l i c h t e n + signaalgevers) 8. verkeersdetectiesysteem 9. de C C T V - i n s t a l l a t i e 10. het hoogtedetektiesysteem 11. een d e e l v a n de d i e n s t r u i m t e n v e r l i c h t i n g 12. brandmeld/detectieapparatuur 13. CO- en/of z i c h t m e t i n g

6.1.4.2.

Voor t o e p a s s i n g i n t u n n e l i n s t a l l a t i e s komen twee n o - b r e a k v o e d i n g systemen i n aanmerking: a. een d i e s e l m o t o r - v l i e g w i e l / e l e c t r i s c h e k o p p e l i n g - g e n e r a t o r c o m b i n a t i e b. een s t a t i s c h e no-break ( s t a t i s c h e o m v o r m e r / a c c u b a t t e r i j c o m b i n a t i e ) . Thans wordt v o o r k e u r gegeven aan t o e p a s s i n g v a n een s t a t i s c h e no-break. H i e r i n z i j n geen d r a a i e n d e d e l e n aanwezig en h e t r u i m t e b e s l a g i s g e r i n g . A l s s t a t i s c h e no-break k a n worden gekozen u i t s e r i e e l e no-breaks en p a r a l l e l l e no-breaks. B i j serieele no-breaks staat de no-breakinstallatie in serie met de afgaande voeding, d.w.z. het op de no-break geschakelde vermogen gaat ook tijdens aanwezigheid van het net volledig door de no-break. Voordeel is dat de no-break altijd paraat is; storing is direct merkbaar. Nadeel is blind-stroom en warmteverlies. Bij parallelle no-breaks is de no-break via een smoorspoel op het net aangesloten en wordt het op de no-break geschakelde vermogen bij aanwezigheid van het net buiten de no-break om aan het net onttrokken. Pas bij uitvallen van het net wordt het volledige no-breakvermogen aan de no-break onttrokken. Energetisch zijn parallelle no-breaks in het voordeel t.o.v. serieele no-breaks gezien het -in de stand-by toestandgeringere warmte en blindstroomverlies.

standard/080399

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

8 maart 1999 b l a d 13

6.1.4.3.

No-break i n de hoofdstroom l a a g s p a n n i n g s v e r d e l i n g e n : E l k e n o - b r e a k v o o r z i e n i n g omvat i n hoofdzaak: een afgaand v e l d waarop a a n g e s l o t e n een 3-fase systeem s t a t i s c h e no-break en een no-break v e r d e e l i n r i c h t i n g De no-break i n s t a l l a t i e s v o o r z i e n v a n o n d e r h o u d s v r i j e l o o d a c c u ' s . Enige standaard output s p e c i f i c a t i e s : Normaal v o l b e l a s t b e d r i j f : o u t p u t 3 f a s e 400V + 1 % z B i j b e l a s t i n g v a r i a t i e v a n 0-100% : o u t p u t 400V + 3% F r e q u e n t i e 50 Hz ± 1% O v e r b e l a s t i n g 120% gedurende 90 s e c .

6.1.4.4.

E l k e n o - b r e a k i n s t a l l a t i e omvat i n hoofdzaak de volgende componenten: een l a a d / g e l i j k r i c h t e r ; een s t a t i s c h e omvormer; een a u t o m a t i s c h e , s t a t i s c h e by-pass s c h a k e l a a r ; een a c c u b a t t e r i j met a c c u s c h a k e l a a r ; een handbediende mechanische onderhouds by-pass. een s e r i e e l e u i t g a n g voor s t o r i n g s - en b e d r i j f s m e l d i n g e n .

6.1.4.5.

Werking: a. Onder normale b e d r i j f s o m s t a n d i g h e d e n z a l h e t n e t de no-breaki n s t a l l a t i e voeden. De g e l i j k r i c h t e r z e t de i n g a n g s - w i s s e l s p a n n i n g om i n een c o n s t a n t e g e l i j k s p a n n i n g . B i j s e r i e e l e no-breaks wordt met deze g e l i j k s p a n n i n g een s t a t i s c h e omvormer gevoed. Deze s t a t i s c h e omvormer l e v e r t een g e s t a b i l i s e e r d e w i s s e l s p a n n i n g aan de k r i t i s c h e v e r b r u i k e r s . I n d i e n z i c h n e t s t o r i n g e n v o o r d o e n wordt de s t a t i s c h e omvormer a u t o m a t i s c h en zonder o n d e r b r e k i n g door de a c c u b a t t e r i j gevoed. B i j p a r a l l e l l e no-breaks wordt met de g e l i j k s p a n n i n g de b a t t e r i j gevoed en op spanning gehouden; de h o o f d v o e d i n g gaat e c h t e r b u i t e n de de g e l i j k r i c h t e r om r e c h t s t r e e k s n a a r de k r i t i s c h e g e b r u i k e r s . B i j n e t s t o r i n g e n s c h a k e l t een s t a t i s c h e s c h a k e l a a r de h o o f d v o e d i n g naar de k r i t i s c h e g e b r u i k e r s om n a a r b a t t e r i j v o e d i n g v i a een s t a t i s c h e omvormer. b. S t a t i s c h b y - p a s s b e d r i j f : I n d i e n de i n s t a l l a t i e wordt o v e r b e l a s t o f i n d i e n e r i n de i n s t a l l a t i e een s t o r i n g o p t r e e d t , moet de s t a t i s c h e b y - p a s s - s c h a k e l a a r de v e r b r u i k e r s a u t o m a t i s c h en zonder o n d e r b r e k i n g o v e r s c h a k e l e n n a a r netbedrijf. c. Onderhouds by-pass b e d r i j f : I n d i e n voor onderhoud o f v e r v a n g i n g de g e h e l e no-break i n s t a l l a t i e b u i t e n w e r k i n g moet worden g e s t e l d , moet dmv. een onderhouds by-pass s c h a k e l a a r de no-break k r a c h t l i c h t v e r d e l i n g d i r e c t op h e t n e t g e s c h a k e l d kunnen worden, zonder s t r o o m o n d e r b r e k i n g t e n g e v o l g e van het s c h a k e l e n .

6.1.4.6.

standard/080399

B i j een s t o r i n g van de n o - b r e a k i n s t a l l a t i e , moeten - i n d i e n een NSAi n s t a l l a t i e aanwezig i s - b i j w i j z e van v o o r z o r g t e n m i n s t e twee d i e s e l a g g r e g a t e n worden g e s t a r t , g e s y n c h r o n i s e e r d en p a r a l l e l aan h e t net worden g e s c h a k e l d .

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


blad

14

6.1.5.

V o o r z i e n i n g e n v o o r p i e k - en s p e r s t r o o m b e d r i i f

6.1.5.1.

Piekstroombedrij f T i j d e n s normaal b e d r i j f i s h e t m o g e l i j k p i e k b e l a s t i n g e n door de e i g e n i n s t a l l a t i e o v e r t e l a t e n nemen. Afhankelijk van de tariefafspraken met het stroomleverend b e d r i j f wordt een maximale n e t s t r o o m a f n a m e c a p a c i t e i t i n g e s t e l d . I n d i e n h e t door de t u n n e l i n s t a l l a t i e a f t e nemen vermogen boven deze c a p a c i t e i t u i t s t i j g t , wordt een van de noodstroomaggregaten g e s t a r t , aan het n e t g e s y n c h r o n i s e e r d en b i j g e s c h a k e l d . D i t a g g r e g a a t moet zo hoog m o g e l i j k worden b e l a s t om een r e n d a b e l p i e k s t r o o m b e d r i j f m o g e l i j k t e maken. U i t v e i l i g h e i d s o v e r w e g i n g e n moet een m i n i m a l e netstroomafname worden gehandhaafd (20 - 50% van de maximaal i n g e s t e l d e a f n a m e c a p a c i t e i t ) en mag n i e t h e t g e h e l e n e t a f g e s c h a k e l d i n d i e n h e t b e s c h i k b a r e aggregaatvermogen hoger i s dan de i n g e s t e l d e maximale n e t s t r o o m a f n a m e c a p a c i t e i t . Het t o t a a l afgenomen vermogen wordt v o o r z o v e r m o g e l i j k g e l i j k v e r d e e l d t u s s e n n e t en a g g r e g a a t , w a a r b i j h e t aggregaat v o o r maximaal 80% mag worden b e l a s t . I n d i e n i n deze s i t u a t i e h e t aggregaat met meer dan 80% van z i j n maximale vermogen g a a t worden b e l a s t , moet een tweede aggregaat worden g e s t a r t en bijgeschakeld. Het afgenomen vermogen wordt nu weer g e l i j k v e r d e e l d o v e r de twee b e s c h i k b a r e a g g r e g a t e n en h e t n e t w a a r b i j weer een m i n i m a l e netstroomafname moet worden gehandhaafd. D e z e l f d e s i t u a t i e h e r h a a l t z i c h v o o r h e t derde aggregaat. Wanneer de a g g r e g a t e n met minder dan 2 0% v a n hun maximale c a p a c i t e i t worden b e l a s t , wordt h e t l a a t s t ingekomen aggregaat g e s t o p t , en wordt het benodigde vermogen h e r v e r d e e l d o v e r de o v e r g e b l e v e n a g g r e g a t e n en het n e t . Wanneer h e t t o t a a l door de i n s t a l l a t i e afgenomen vermogen u i t h e t openbaar n e t k l e i n e r wordt dan + 80% van de i n g e s t e l d e maximale n e t s t r o o m a f n a m e c a p a c i t e i t , worden de a g g r e g a t e n a f g e s c h a k e l d . De i n s t a l l a t i e moet tegen p e n d e l e n worden b e v e i l i g d door m i d d e l van een minimumdraaitijdregeling. P i e k s t r o o m b e d r i j f maakt h e t m o g e l i j k v o o r d e l i g e t a r i e f s a f s p r a k e n met de s t r o o m l e v e r a n c i e r t e maken, danwel h e t door h e t GEB t e i n s t a l l e r e n (en t e r e s e r v e r e n ) vermogen t e beperken. P i e k s t r o o m d r a a i e n i s v o o r a l r e n d a b e l i n d i e n de a f v a l w a r m t e v a n de d i e s e l m o t o r e n op een o f andere w i j z e n u t t i g k a n worden gemaakt.

6.1.5.2.

standard/.30498

Sperstroombedrii f S p e r s t r o o m b e d r i j f wordt g e d r a a i d gedurende de u r e n d a t een s p e r t a r i e f van k r a c h t i s en i s i n hoofdzaak g e l i j k aan p i e k s t r o o m b e d r i j f . Gedurende s p e r t i j d wordt zo w e i n i g m o g e l i j k vermogen v a n u i t h e t openbare net afgenomen en wordt z o v e e l m o g e l i j k vermogen door de e i g e n i n s t a l l a t i e g e d r a a i d , w a a r b i j h e t vermogen g e l i j k wordt v e r d e e l d o v e r e l k v a n de b i j g e s c h a k e l d e aggregaten. De stroomafname u i t h e t openbare n e t wordt n i e t g e h e e l u i t g e s c h a k e l d , doch b e p e r k t t o t een s o o r t stand-by-vermogen v a n m i n i m a a l c a . 10 kW.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.1.6.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 15

Middenspannings i n s t a l l a t i e Z o a l s r e e d s omschreven i s h e t i n verband met de vaak g r o t e a f s t a n d e n i n een t u n n e l , r e n d a b e l om op meer p l a a t s e n i n de t u n n e l ( b i j t u n n e l s t u s s e n 300-2500 m i n b e i d e landhoofden en i n z e e r lange t u n n e l s > 2500 m een o f meermalen t u s s e n b e i d e landhoofden) een v o e d i n g v e r d e l i n g op*te stellen. De s t r o o m vanaf de h o o f d v o e d i n g v e r d e l i n g naar de andere v o e d i n g - ". v e r d e l i n g ( e n ) wordt g e t r a n s p o r t e e r d v i a (10 kv) step-up/step-down t r a f o ' s gekoppeld door middenspanningskabels. De step-up en step-down t r a n s f o r m a t o r e n moeten i n een a p a r t e r u i m t e worden o p g e s t e l d , o f w e l door m i d d e l v a n s t a l e n , geaarde hekken v a n de o v e r i g e i n s t a l l a t i e s worden afgeschermd. Droge t r a n s f o r m a t o r e n g e n i e t e n de v o o r k e u r . V o o r z i e n i n g e n moeten worden aangebracht voor h e t a f v o e r e n v a n de door de t r a n s f o r m a t o r e n o n t w i k k e l d e warmte. ;

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.1.7.

Alternatieve

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

16

energievoorziening

Op de h o o f d v o e d i n g v e r d e l i n g kunnen v e l d e n worden g e r e s e r v e e r d v o o r de a a n s l u i t i n g v a n a l t e r n a t i e v e e n e r g i e b r o n n e n , z o a l s windmolens, een w a t e r k r a c h t v o o r z i e n i n g o f zonnepanelen.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.2. 6.2.1.

6.2.1.1.

30 maart 1998 17 f e b r u a r i

1999

b l a d 17

Algemene i n s t a l l a t i e s Tunnelverlichting: G r o n d s l a g voor de v e r l i c h t i n g s b e r e k e n i n g v a n de t u n n e l z i j n de "Standard f o r the l i g h t i n g o f r o a d t r a f f i c t u n n e l s " , CEN/TC169/WG6, 7 t h d r a f t , d.d. 21 maart 1995. (N.B. L a t e r e d r a f t s v a n de "Standard f o r t h e l i g h t i n g of road t r a f f i c t u n n e l s " z i j n vereenvoudigde i v e r s i e s en mogen a l l e e n i n o v e r l e g met de o p d r a c h t g e v e r worden toegepast) o f e v e n t u e e l de ( i e t s verouderde) "Aanbevelingen v o o r v e r l i c h t i n g van l a n g e a u t o t u n n e l s " , u i t g a v e Nederlandse S t i c h t i n g v o o r V e r l i c h t i n g s k u n d e (NSW 1990) De r i c h t l i j n e n geven a a n w i j z i n g e n v o o r de a a n l e g v a n c o n v e n t i o n e l e (symmetrische) v e r l i c h t i n g en voor t e g e n s t r a a l - (assymmetrische) verlichting. Tegenstraal v e r l i c h t i n g onderscheidt z i c h van conventionele v e r l i c h t i n g doordat d.m.v. s c h u i n e p l a a t s i n g v a n h e t armatuur i n c o m b i n a t i e met een assymmetrische s p i e g e l o p t i e k , h e t l i c h t onder een b e p a a l d e hoek tegen de v e r k e e r s r i c h t i n g i n wordt g e s t r a a l d . H i e r d o o r o n t s t a a t een v e r s t e r k t e c o n t r a s t w e r k i n g . B i j t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g i s de i n v l o e d v a n r e f l e c t i e v a n de tunnelwanden minder dan b i j c o n v e n t i o n e l e symmetrische v e r l i c h t i n g . Voor t u n n e l s type A i n autosnelwegen wordt i n h e t algemeen een o n t w e r p s n e l h e i d aangehouden v a n 120 km/u V r i j w e l a l l e bestaande t u n n e l s z i j n v o o r z i e n v a n T L - v e r l i c h t i n g . A l l e t u n n e l t y p e n v o o r z i e n v a n een l i j n v e r l i c h t i n g . B i j de t u n n e l t y p e n A met 2 r i j s t r o k e n , de l i j n v e r l i c h t i n g b i j v o o r k e u r i n h e t h a r t van de t u n n e l b u i s , boven de s c h e i d i n g s l i j n e n t u s s e n de r i j s t r o k e n opgehangen. L i c h t l i j n e n mogen geen " k n i k " v e r t o n e n . B i j v e r l i c h t i n g met TL i n een t u n n e l met 3 r i j s t r o k e n k a n i n het algemeen nog voldoende l i c h t n i v e a u worden b e r e i k t met een l i c h t l i j n i n het h a r t van de t u n n e l boven h e t h a r t v a n de m i d d e l s t e r i j s t r o o k . B i j 4 r i j s t r o k e n z a l een T L - l i c h t l i j n n i e t meer v o l d o e n en moeten 2 l i c h t l i j n e n worden aangebracht ( b i j v o o r k e u r aan de z i j w a n d e n ) . B i j t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g z a l een voldoende n i v e a u u i t s l u i t e n d b e r e i k t kunnen worden door t o e p a s s i n g v a n SON. I n t u n n e l s v o o r z i e n v a n een t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g z a l h e t v o o r d e l e n hebben de g e h e l e t u n n e l met SON te v e r l i c h t e n . E r z i j n geen overwegende bezwaren tegen t o e p a s s i n g v a n l a g e druk n a t r i u m v e r l i c h t i n g SOX. H i e r b i j k a n worden opgemerkt d a t SOX een hoge s p e c i f i e k e l i c h t s t r o o m (lm/W) g e e f t en e r i s een hoge k o n t r a s t w e r k i n g . E c h t e r de g o l f l e n g t e v a n SOX l i g t o n g u n s t i g t . o . v . de o o g g e v o e l i g h e i d s kromme ( P u r k i n j e - e f f e k t ) waardoor h e t p o s i t i e v e e f f e c t v a n de hoge k o n s t r a s t w e r k i n g t e n i e t wordt gedaan. V o o r t s g e e f t SOX een z e e r s l e c h t e kleurweergave.

6.2.1.2.

Ingangsverlichting; A l l e t u n n e l t y p e n A, u i t g e z o n d e r d d i e met een l e n g t e minder dan + 80 m, v o o r z i e n van een i n g a n g s v e r l i c h t i n g o v e r een l e n g t e v a n 60-80 m ( a f h a n k e l i j k van de o n t w e r p s n e l h e i d ) , v e r d e e l d i n twee o f meer zones. Deze i n g a n g s v e r l i c h t i n g vormt een overgang t u s s e n de hoge l i c h t n i v e a u s b u i t e n de t u n n e l en de l a g e r e v e r l i c h t i n g s n i v e a u s i n h e t g e s l o t e n d e e l van de t u n n e l . De overgang v a n de hoge v e r l i c h t i n g s n i v e a u s b u i t e n de t u n n e l naar het l a g e r e v e r l i c h t i n g s n i v e a u b i n n e n de t u n n e l moet v e r l o p e n conform de t e o l a a t b a r e o o g - a d a p t a t i e . B i j t u n n e l s type B i s b i j u i t z o n d e r i n g een i n g a n g s v e r l i c h t i n g n o o d z a k e l i j k ; m e e s t a l hebben deze t u n n e l s voldoende d o o r z i c h t om zwarte g a t e f f e c t e n t e v e r m i j d e n . V o o r t s i s de v e r k e e r s s n e l h e i d l a a g .

standard/170299

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart 1998 8 maart 1999 blad

18

6.2.1.3.

Het m i n i m a a l v e r e i s t e l i c h t n i v e a u overdag i n de c e n t r a l e zone van een t u n n e l t y p e A- en B - l a n g i s (Ehor.gem.= r i c h t w a a r d e 200 l u x ) o f ongeveer L = 8 cd/m2 (= 100%). D i t n i v e a u k a n worden b e r e i k t door m i d d e l v a n twee r i j e n aaneengesloten i n l i j n g e p l a a t s t e "TL"-buizen. B i j l a n g e r e t u n n e l s z i j n l a g e r e n i v e a u s i n de c e n t r a l e zone t o e l a a t b a a r (tot ongeveer m i n i m a a l Ehor.gem= r i c h t w a a r d e 30-50 l u x , gemeten op#enig punt v a n h e t wegdek), a f h a n k e l i j k v a n de v e r k e e r s i n t e n s i t e i t i n de t u n n e l . Men r a a d p l e g e h i e r v o o r de "Standard f o r t h e l i g h t i n g o f ro.ad t r a f f i c tunnels".

6.2.1.4.

Overgangszones: B i j de i n g a n g s v e r l i c h t i n g z i j n de minimaal v e r e i s t e n i v e a u s a f h a n k e l i j k van de t o e g e p a s t e i n g a n g s v e r l i c h t i n g c o n s t r u c t i e : (N.B. de drempelzone i s de overgang t u s s e n h e t hoge b u i t e n l i c h t n i v e a u en de k u n s t m a t i g v e r l i c h t e l e overgangszone): a. t u n n e l met l i c h t r o o s t e r ( n i e t u i t g e v o e r d met t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g ; ) drempelzone = zone onder h e t l i c h t r o o s t e r l e overgangszone = ( r i c h t w a a r d e 600 l u x = 300%) 2e overgangszone = ( r i c h t w a a r d e 400 l u x = 200%) N.B. Een l e overgangszone met een n i v e a u v a n 600 l u x i s n i e t v e r e i s t i n de z u i d e l i j k e ingang v a n n o o r d - z u i d g e s i t u e e r d e t u n n e l s . b. t u n n e l zonder l i c h t r o o s t e r ( n i e t u i t g e v o e r d met t e g e n s t r a a l verlichting : drempelzone = + 6000 l u x l e overgangszone = + 3500 l u x 2e overgangszone = + 1500 l u x c. t u n n e l met t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g : De t u n n e l i n g a n g v o o r z i e n v a n een SON t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g v o l g e n s de a a n w i j z i n g e n v a n de Bouwdienst R i j k s w a t e r s t a a t en de "Standard f o r the l i g h t i n g o f r o a d t r a f f i c t u n n e l s " , CEN/TC16 9/WG6, 7 t h d r a f t , d.d. 21 maart 1995. B i j t o e p a s s i n g v a n een t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g i s h e t aanbrengen van een l i c h t r o o s t e r v o o r de t u n n e l i n g a n g n i e t l a n g e r n o o d z a k e l i j k . De s p e c i f i c a t i e s t e s t e l l e n aan de t u n n e l v e r l i c h t i n g , b u i t e n de tegenstraalverlichtingszone blijven gelijk. B i j t o e p a s s i n g v a n een t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g d.m.v. assymmetrische SON, kan een c e n t r a l e zone worden i n g e r i c h t met b e h u l p v a n symmetrische SON, m i t s v o l d a a n wordt aan de maximaal t o e l a a t b a r e l i c h t v a r i a t i e s v o l g e n s de "Aanbevelingen".

6.2.1.5.

S p e c i f i c a t i e s v o o r u i t v o e r i n g v a n een t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g : a. de k o n t r a s t k w a l i t e i t s c o e f f i c i e n t q moet 0,7 o f hoger z i j n ( q = a0,7) ; b. U i t s l u i t e n d t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g s a r m a t u r e n d i e z i j n b e p r o e f d en goedgekeurd door de RWS Bouwdienst mogen worden t o e g e p a s t ; c

6.2.1.6.

De hoge i n g a n g s v e r l i c h t i n g s n i v e a u s voor t u n n e l s zonder l i c h t r o o s t e r en zonder t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g worden b e r e i k t door t o e p a s s i n g van hoge druk natriumlampen (SON o f SOX-E). De i n g a n g s v e r l i c h t i n g s n i v e a u s i n de o n t w e r p f a s e v a n de t u n n e l b e p a l e n met b e h u l p v a n de s l u i e r l u m i n a n t i e m e t h o d e ( v e i l i n g l u m i n a n c e ) : NB.

standard/080399

c

Bij sluierluminantie-berekeningsmethode wordt rekening gehouden met versluiering en demping van het beeld van de tunnelingang voordat dat het netvlies van de automobilist bereikt die de tunnel nadert.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart 1998

printdatum:

8 maart 1999 b l a d 19

Versluiering vindt plaats in de atmosfeer (uitlaatgasnevel) tussen de automobilist en de tunnelingang, in de voorruit van het voertuig en binnenin het oog van de automobilist. Voor de versluiering in de voorruit en binnen het oog worden per definitie bepaalde parameters aangenomen. Voor de versluiering in de lucht voor de tunnel moet voor het: bepalen van de parameters onder andere rekening worden gehouden met omgevingseffecten, bijvoorbeeld de effecten van wandrefXectie en hemelhelderheid. Deze omgevingseffecten varieeren met de afstand vanaf de waarnemer tot de tunnelingang. 6.2.1.7.

B i j b e r e k e n i n g kunnen g l o b a a l de volgende r i c h t w a a r d e n worden aangehouden v o o r de d i f f u s e r e f l e c t i e f a c t o r e n v a n o p p e r v l a k k e n i n tunnelbuizen: betonnen wanden 0,1 tegelwanden ( w i t ) 0,5 wegdek 0,1 plafond 0,1 De d e p r e c i a t i e f a k t o r ( m a i n t e n a n c e f a c t o r ) v a n de wanden moet i n b e r e k e n i n g e n g l o b a a l op minimaal 0,7 worden g e s t e l d . De d e p r e c i a t i e f a k t o r v a n de armaturen moet i n b e r e k e n i n g e n g l o b a a l op m i n i m a a l 0,9 worden g e s t e l d .

6.2.1.8.

Daar de i n een drempelzone benodigde hoge i n g a n g s v e r l i c h t i n g s n i v e a u s hoge e n e r g i e k o s t e n vergen, worden thans b i j v o o r k e u r t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g en/of e v e n t u e e l l i c h t r o o s t e r s t o e g e p a s t .

6.2.1.9.

T u n n e l s t y p e A - k o r t moeten over h e t algemeen v o l d o e n aan de voorwaarden g e s t e l d aan t u n n e l s t y p e A - l a n g . D i t moet p e r g e v a l worden b e o o r d e e l d . I n t u n n e l s t y p e B - k o r t en t u n n e l s t y p e C i s een v e r l i c h t i n g s n i v e a u van m i n i m a a l 100 l u x (E hor.gem.) i n h e t algemeen voldoende. Voor d i t n i v e a u i s geen a a n e e n g e s l o t e n l i j n v e r l i c h t i n g n o o d z a k e l i j k .

6.2.1.10. Het v e r l i c h t i n g s n i v e a u b i n n e n de t u n n e l s moet a u t o m a t i s c h kunnen worden aangepast aan h e t v e r l i c h t i n g s n i v e a u b u i t e n de t u n n e l s . A a n p a s s i n g b i j de t u n n e l s type A - l a n g en B - l a n g g e s c h i e d t door m i d d e l van e e n b u i t e n l i c h t n i v e a u m e t i n g door m i d d e l v a n l i c h t g e v o e l i g e e e l l e n b u i t e n de t u n n e l en een r e f e r e n t i e m e t i n g b i n n e n de t u n n e l ; b i j de o v e r i g e t u n n e l s door m i d d e l v a n een a s t r o n o m i s c h e s c h a k e l k l o k . E v e n t u e l e n a c h t s t a n d e n s c h a k e l e n door m i d d e l v a n een s c h a k e l k l o k met vast ingestelde t i j d e n . B i j t u n n e l s type C wordt soms r e c h t s t r e e k s g e s c h a k e l d d.m.v. een a a n s l u i t i n g op de p l a a t s e l i j k e openbare v e r l i c h t i n g , z o d a n i g d a t de t u n n e l v e r l i c h t i n g i n de n a c h t s t a n d s c h a k e l t op h e t o g e n b l i k d a t de openbare v e r l i c h t i n g wordt i n g e s c h a k e l d . 6.2.1.11. B i j t u n n e l s type A - l a n g , zonder l i c h t r o o s t e r , wordt h e t v e r l i c h t i n g s n i v e a u v a n de drempelzone g e r e g e l d door een b u i t e n de t u n n e l g e i n s t a l l e e r d e h e l d e r h e i d s m e t e r v o o r z i e n v a n een l e n s , z o d a n i g d a t een k e g e l wordt gemeten met een tophoek v a n 20° (L20-meting). De t u n n e l i n g a n g d i e n t z i c h i n h e t centrum v a n de waarnemingskegel t e b e v i n d e n . Binnen de t u n n e l i s een r e f e r e n t i e m e t i n g w e n s e l i j k . 6.2.1.12. A a n p a s s i n g v a n de v e r l i c h t i n g s n i v e a u s i n de t u n n e l g e s c h i e d t door h e t i n - o f u i t s c h a k e l e n , e v e n t u e e l dimmen, v a n lampen i n de armaturen. B i j TL dimmen d.m.v. f a s e - s n i j d i n g , b i j SON d.m.v. f a s e - s n i j d i n g o f h e t t o e p a s s e n v a n een v o o r s c h a k e l w e e r s t a n d .

standard/080399

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

8 maart

1999

blad

20

Voor en nadelen van schakelen en dimmen: a. Schakelen t.o.v dimmen: Nadelen: • Inschakelen veroorzaakt stroompiek, opwarmtijd noodzakelijk. Bij continue regeling kunnen lampen op maximaal gedimd niveau stand-by worden gehouden, zodat er op het gewenste moment ingeschakeXd kan worden en inschakelpieken worden vermeden. • Schakelende lichtregeling is alleen in stappen mogelijk, ofwel teveel licht als nog niet naar een volgende stap kan worden geschakeld. Het grootste deel van de ingeschakelde tijd wordt dus verlicht op een hoger niveau dan noodzakelijk. Hierdoor zijn bij schakelende verlichting meer (onnodige) nominale branduren waardoor een ongunstiger energiegebruik ontstaat t.o.v. een continue geregelde verlichting. • Bij een schakelende lichtregeling is altijd maximale lichtstroom per lamp, waardoor een kortere levensduur en snellere remplace noodzakelijk is; • Groot assortiment aan lamptypen noodzakelijk om geleidelijke stappen te kunnen maken. Voordelen: • Een schakelende lichtinstallatie is technisch eenvoudig, en goedkoop in aanleg; b. Dimmen t.o.v. schakelen: Nadelen • c o n t i n u e regelbare installatie is relatief duur in aanschaf, heeft meer componenten en heeft daardoor een grotere storingskans; • Alleen ongecompenseerde VSA's kunnen worden toegepast waardoor een slechte cosphi ontstaat die in de onderverdeelinrichting moet worden gecompenseerd. • Nadeel: door eigen gebruik van de regelaars grotere warmtedissipatie t.p.v. de regelaars; Voordelen • Elk gewenst lichtniveau < nominaal kan worden gerealiseerd; • gemiddeld lagere bedrijfstemperatuur van de lampen; • Overdimensionering kan worden weggeregeld; • Depreciatie t.g.v. veroudering en vervuiling kan worden gecorrigeerd d.m.v. regeling; • B e p e r k t aantal armatuur en lamptypen volstaat; • V o o r d e e l : dimmen is goedkoper vanwege lager energiegebruik en (veel) langer levensduur van de lampen. B i j u i t s c h a k e l e n o f wegdimmen van t u s s e n l i g g e n d e armaturen i n een l i j n v e r l i c h t i n g moet vermeden worden d a t voor h e t v e r k e e r h i n d e r l i j k e w i s s e l i n g e n i n v e r l i c h t i n g s s t e r k t e o n t s t a a n (het zgn. f l i k k e r e f f e k t ) . F l i k k e r f r e q u e n t i e s rondom 9 Hz b i j 80-120 km/u moeten worden vermeden ( h a r t a f s t a n d e n v a n 3-4m t u s s e n brandende armaturen v e r m i j d e n ) . 6.2.1.13. C o n f i g u r a t i e De i n de t u n n e l s A toegepaste armaturen, n i e t z i j n d e t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g s a r m a t u r e n , b e v a t t e n e l k twee r i j e n v a n d r i e i n l i j n g e p l a a t s t e "TL"-buizen. In e l k armatuur moeten de "TL"-buizen p e r r i j a f z o n d e r l i j k kunnen branden. De v e r l i c h t i n g s n i v e a u s a l s v o l g t s c h a k e l e n : a. c e n t r a l e l i j n : 1. a l l e lampen branden (niveau 100%) 2. a l l e lampen aan een z i j d e van e l k armatuur branden ( n i v e a u 50%)

standard/080399

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

8 maart 1999 blad

21

3. een op d r i e armaturen b r a n d t ( n i v e a u 3 3 % ) , v e r l i c h t i n g onder eventueel l i c h t r o o s t e r inschakelen; 4. a l l e lampen aan een z i j d e van een op d r i e a r m a t u r e n branden ( n i v e a u 16%) (nachtstand) b. overgangszones : 1. t e r u g s c h a k e l e n v a n 300% naar 100% door p e r s c h a k e l n i v e a u s t e e d s 100% p e r zone a f t e s c h a k e l e n t o t 100% 2. d a a r n a meeschakelen met de c e n t r a l e z6ne c. de s c h a k e l i n g t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g , drempel- en overgangszones i n t u n n e l s zonder l i c h t r o o s t e r wordt p e r g e v a l ontworpen met b e h u l p van de s l u i e r l u m i n a n t i e m e t h o d e (programma aanwezig b i j de Bouwdienst R i j k s w a t e r s t a a t ) en a d a p t a t i e c u r v e s . 6.2.1.14. V o e d i n g : De v o e d i n g v a n de t u n n e l v e r l i c h t i n g van t u n n e l s t y p e A v e r d e l e n o v e r de net-, nood- en no-break v o o r z i e n i n g van de t u n n e l , z o d a n i g d a t b i j e l k v e r l i c h t i n g s n i v e a u voldoende lampen b l i j v e n branden b i j n o - b r e a k v o e d i n g . M o g e l i j k e c o n f i g u r a t i e s om d i t t e b e r e i k e n : a. 1 op 3 armaturen a a n s l u i t e n op n o - b r e a k v o e d i n g b. a l l e lampen aan een z i j d e v a n (TL—) armaturen a a n s l u i t e n op p r e f e r e n t e voeding c. de lampen aan de andere z i j d e van (TL-) armaturen a a n s l u i t e n op n i e t - p r e f e r e n t e voeding. U i t g a a n d e v a n 100% b e d r i j f , z a l i n deze s i t u a t i e b i j s p a n n i n g s w e g v a l 1/3 armaturen b l i j v e n branden op no-breakvoeding, t o t d a t de noodstrooma g g r e g a t e n h e t t u n n e l n e t gaan voeden. Vanaf d a t o g e n b l i k wordt v a n a l l e o v e r i g e ( n i e t - n o - b r e a k ) armaturen de h e l f t i n g e s c h a k e l d ; 2/3 v a n de t u n n e l v e r l i c h t i n g i s nu i n b e d r i j f . I n d i e n de v e r m o g e n s s i t u a t i e h e t t o e l a a t k a n nu door de PLC de niet-preferente v e r l i c h t i n g vrijgegeven. U i t e r a a r d k a n ook gekozen worden om voldoende noodstroomvermogen t e i n s t a l l e r e n v o o r 100% v e r l i c h t i n g s n i v e a u . I n d i e n de t u n n e l n i e t v o o r z i e n i s van een nood-voeding, maar a a n g e s l o t e n i s op twee o f meer v a n e l k a a r o n a f h a n k e l j k e n e t v o e d i n g e n , dan zo m o g e l i j k de e n e r g i e v o o r z i e n i n g van de v e r l i c h t i n g p e r b u i s v e r d e l e n over de v e r s c h i l l e n d e n e t v o e d i n g e n . 6.2.1.15. Algemene e i s e n t . b . v . v e r l i c h t i n g s a r m a t u r e n : A l l e armaturen v o l l e d i g i d e n t i e k z i j n ; a r m a t u u r h u i z e n en d a a r b i j behorende o n d e r d e l e n v a n v o l l e d i g c o r r o s i e b e s t e n d i g m a t e r i a a l z o a l s AlMgSiO,5, AISI316 o f ongewapend(!) k u n s t s t o f , v o o r z i e n v a n een h a r d g l a z e n r u i t d i k 6mm en v o l d o e n aan I P 65. N.B. Het g e b r u i k v a n gewapend k u n s t s t o f moet s t e r k worden o n t r a d e n g e z i e n de c o r r o s i e g e v o e l i g h e i d i n de t u n n e l a t m o s f e e r . Ongewapend, hooggevuld PUR b l i j k t i n de p r a k t i j k goed t e v o l d o e n . A l l e a r m a t u u r r u i t e n moeten v o l l e d i g o m s l o t e n z i j n door een sponning, en mogen geen andere k r a c h t e n opnemen dan d i e t e n g e v o l g e v a n h e t eigen gewicht. De w e r k i n g van de armaturen moet onveranderd b l i j v e n b i j een omgevingstemperatuur van -15°C t o t +40°C. A l l e e l e k t r i s c h e o n d e r d e l e n moeten b i n n e n i n h e t armatuur onderg e b r a c h t worden. A l l e m e t a l e n d e l e n d i e n e n g e a a r d t e worden. S t e k e r v e r b i n d i n g e n a l l e e n t o e p a s s e n b i n n e n h e t armatuur en v o o r z i e n van een voorlopende aarde. V e r l i c h t i n g s a r m a t u r e n moeten geopend kunnen worden zonder g e b r u i k van gereedschap. N o o d z a k e l i j k e r w i j s l o s s e o n d e r d e l e n moeten o n v e r l i e s b a a r aan de armaturen z i j n b e v e s t i g d .

standard/080399

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 22

6.2.2.

Lichtrooster

6.2.2.1.

Een t u n n e l l i c h t r o o s t e r i s een c o n s t r u c t i e v e v o o r z i e n i n g v o o r de t u n n e l ingang en h e e f t t o t f u n c t i e een g e l i j k m a t i g e overgang t e b e w e r k s t e l l i g e n t u s s e n de hoge l i c h t n i v e a u s b u i t e n de t u n n e l en de l a g e l i c h t n i v e a u s b i n n e n de t u n n e l . _i L i c h t r o o s t e r s boven t u n n e l u i t r i t t e n worden o v e r b o d i g g e a c h t . Immers de t u n n e l i n r i j d e n d wordt de t u n n e l i n r i t a l s een zwart g a t waargenomen w a a r i n een v o o r r i j d e n d e auto t i j d e l i j k o n z i c h t b a a r wordt. De t u n n e l u i t r i j d e n d i s d i t n i e t h e t g e v a l . V o o r t s i s de a d a p t a t i e v a n h e t oog t e t r a a g om s n e l l e overgangen v a n l i c h t n a a r donker t e kunnen v o l g e n . Een overgang van donker naar l i c h t z o a l s o p t r e e d t b i j h e t v e r l a t e n van een t u n n e l g e e f t v r i j w e l geen problemen. Een l i c h t r o o s t e r maakt een hoge d r e m p e l v e r l i c h t i n g o v e r b o d i g en i s dientengevolge energiebesparend. v

6.2.2.2.

Het l i c h t n i v e a u onder h e t l i c h t r o o s t e r wordt b e p a a l d door de l i c h t d o o r l a a t v a n h e t r o o s t e r . Een l i c h t r o o s t e r d i e n t een k o n s t a n t e v e r h o u d i n g l i c h t n i v e a u b i n n e n / l i c h t n i v e a u b u i t e n t e handhaven. a. L i c h t r o o s t e r s d i e z o n - d i c h t z i j n worden n i e t meer t o e g e p a s t omdat b i j deze r o o s t e r s de l i c h t d o o r l a a t u i t s l u i t e n d a f h a n k e l i j k i s door een goede i n t e r n e r e f l e c t i e v a n h e t r o o s t e r (dat d a a r t o e v a n g l a n z e n d aluminium werd v e r v a a r d i g d ) en h e m e l r e f l e c t i e . B i j z o n - d i c h t e r o o s t e r s gaat door v e r v u i l i n g en o x i d a t i e de i n t e r n e r e f l e c t i e op den d u u r v r i j w e l g e h e e l v e r l o r e n . De h e m e l r e f l e c t i e k r i j g t zodoende steeds meer i n v l o e d op de l i c h t d o o r l a a t van h e t r o o s t e r , hetgeen een s t e r k v a r i a b e l e l i c h t d o o r l a a t t o t g e v o l g d i e n i e t e v e n r e d i g i s met de h o e v e e l h e i d l i c h t b u i t e n de t u n n e l . De d o o r g e l a t e n h o e v e e l h e i d l i c h t neemt daardoor a f en i s n i e t meer i n v e r h o u d i n g met de l i c h t s t e r k t e i n h e t v r i j e v e l d . b. Zondoorlatende l i c h t r o o s t e r s z i j n n i e t g e v o e l i g v o o r v e r m i n d e r i n g van r e f l e c t i e t.g.v. v e r o u d e r i n g en v e r v u i l i n g . De i n t e r n e r e f l e c t i e i s b i j v o o r b a a t u i t g e s c h a k e l d door h e t r o o s t e r n i e t - r e f l e c t e r e n d u i t t e v o e r e n . Zondoorlatende r o o s t e r s z i j n samengesteld u i t h o r i z o n t a a l opgehangen d o n k e r g e k l e u r d e aluminium; een s o o r t j a l o e z i e c o n s t r u c t i e , d i e g e z i e n v a n u i t de g e z i c h t s h o e k v a n de t u n n e l g e b r u i k e r de hemel (en dus ook de zon) a f s c h e r m t . Een d e e l van h e t b o v e n i n v a l l e n d z o n l i c h t wordt e c h t e r d o o r g e l a t e n . B i j deze r o o s t e r s s p e e l t de i n t e r n e r e f l e c t i e , dus ook de v e r v u i l i n g , geen r o l ; de h e m e l r e f l e c t i e i s ongeveer even b e l a n g r i j k a l s b i j de v r o e g e r e l i c h t r o o s t e r s , e c h t e r b i j een onbewolkte hemel (met l a g e r e f l e c t i e ) wordt z o n l i c h t d o o r g e l a t e n en a l d u s o n t s t a a t de gewenste v a s t e verhoudng t u s s e n l i c h t n i v e a u i n h e t v r i j e v e l d en l i c h t n i v e a u onder h e t r o o s t e r . De v e r h o u d i n g l i c h t n i v e a u b i n n e n / l i c h t n i v e a u b u i t e n i s a f h a n k e l i j k v a n de o n d e r l i n g e a f s t a n d t u s s e n de l a m e l l e n .

6.2.2.3.

L i c h t r o o s t e r s , v o o r z o v e r nog i n N e d e r l a n d t o e g e p a s t z i j n ongeveer 100 m l a n g en worden v e r d e e l d i n d r i e zones. Een e e r s t e zone van + 30 m l a n g w a a r i n de j a l o e z i e l a m e l l e n op een o n d e r l i n g e a f s t a n d v a n h.o.h. 50 cm z i j n g e p l a a t s t , een tweede zone v a n 30m l a n g met l a m e l l e n h.o.h. 40 cm en een derde zone van 40 m l a n g met l a m e l l e n h.o.h. 3 0 cm. Zowel z o n e l e n g t e s a l s l a m e l a f s t a n d e n kunnen p e r t u n n e l worden g e v a r i e e r d .

6.2.2.4.

De afweging w e l / n i e t t o e p a s s e n v a n een l i c h t r o o s t e r wordt onder andere gedaan aan de hand v a n een v e r g e l i j k i n g van de c o n t a n t e waarde v a n de k o s t e n van de a a n l e g , onderhoud en e n e r g i e g e b r u i k v a n v e r l i c h t i n g met de c o n t a n t e waarde van de k o s t e n v a n a a n l e g en onderhoud v a n een l i c h t r o o s t e r , b e i d e gerekend o v e r een p e r i o d e g e l i j k aan de l e v e n s d u u r van een l i c h t r o o s t e r (ongeveer 30-50 j a a r ) . E n e r g i e k o s t e n v o o r v e r l i c h t i n g z i j n h i e r b i j een b e l a n g r i j k e bepalende f a k t o r .

scan_ar_/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

STANDAARDISATIE VAN

TUNNELINSTALLATIES

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

23

6.2.3.

Drainagepompinstallaties

6.2.3.1.

A l l e t u n n e l t y p e n , v o o r z o v e r g e l e g e n beneden h e t omringende o p p e r v l a k t e w a t e r n i v e a u , v o o r z i e n van een o f meer drainagepompi n s t a l l a t i e s . eze hebben t o t d o e l regen- en l e k w a t e r van de t u n n e l en de open a f r i t t e n a f t e v o e r e n . .** Elke drainagepompinstallatie bestaat u i t : : a. een w a t e r k e l d e r waarop de t e d r a i n e r e n o p p e r v l a k t e a f w a t e r t ; b. drainagepompen: b i j t u n n e l t y p e n A en B moeten i n e l k e w a t e r k e l d e r t e n m i n s t e 2 (dompel)pompen worden g e p l a a t s t , w a a r b i j ( u i t g e z o n d e r d de middenpompkelder), de t o t a a l c a p a c i t e i t v a n de p o m p i n s t a l l a t i e , verminderd met de c a p a c i t e i t van 1 pomp moet v o l d o e n aan de gewenste c a p a c i t e i t . b i j de t u n n e l t y p e n C kan i n z e e r k l e i n e t u n n e l s soms worden v o l s t a a n met 1 pomp. Mede bepalend v o o r de keus v a n h e t a a n t a l pompen z i j n k o s t e n overwegingen, b e s c h i k b a r e k e l d e r i n h o u d en p o m p b e d r i j f s t i j d e n .

6.2.3.2.

Waar m o g e l i j k , voeren de p o m p i n s t a l l a t i e s a f op h e t meest n a b i j g e l e g e n o p p e r v l a k t e w a t e r ; waar d i t n i e t m o g e l i j k i s , z o a l s i n een s t e d e l i j k e omgeving, op h e t openbare r i o o l . B i j h e t ontwerp van d r a i n a g e p o m p i n s t a l l a t i e s moet erop g e l e t worden dat o p p e r v l a k t e n d i e n i e t behoeven a f t e wateren op de tunneldrainagepompi n s t a l l a t i e s , d i t ook n i e t doen. Iedere o v e r b o d i g e b e l a s t i n g van de d r a i n a g e p o m p i n s t a l l a t i e k o s t e x t r a , o v e r b o d i g e , p o m p c a p a c i t e i t en waterkelderinhoud. De v o o r s c h r i f t e n van de Wet V e r o n t r e i n i g i n g O p p e r v l a k t e w a t e r (WVO) vormt soms een beperkende f a k t o r b i j h e t l o z e n v a n a f v a l w a t e r u i t de t u n n e l op open water i n de omgeving. H i e r d o o r kan h e t n o o d z a k e l i j k worden b i j de t u n n e l een s c h e i d i n g u i t t e voeren t u s s e n v e r o n t r e i n i n g d water u i t de t u n n e l en n i e t v e r o n r e i n i g d regenwater. V o o r t s kan de wet v e r p l i c h t e n om b i j de t u n n e l een s l i b en/of o l i e a f s c h e i d i n g u i t t e v o e r e n , waarna h e t e f f l u e n t kan worden g e l o o s d en de a f g e s c h e i d e n s t o f f e n a f z o n d e r l i j k moeten worden a f g e v o e r d .

6.2.3.3.

E r kunnen d r i e typen d r a i n a g e p o m p i n s t a l l a t i e s worden onderscheiden: a. h o o f d p o m p i n s t a l l a t i e s ; d i t z i j n p o m p i n s t a l l a t i e s d i e h e t van de b u i t e n de t u n n e l g e l e g e n wegen en a f r i t t e n komende water en door het v e r k e e r v e r l o r e n v l o e i s t o f f e n opvangen en a f v o e r e n , v o o r z o v e r d i t n i e t l a n g s n a t u u r l i j k e weg kan worden g e l o o s d op h e t omringende oppervlaktewater. A l l e t u n n e l t y p e n z i j n v o o r z i e n van een o f meer h o o f d p o m p i n s t a l l a t i e s . B i j t u n n e l s type A wordt om onderhouds- en v e i l i g h e i d s r e d e n e n a f g e v o e r d door m i d d e l van twee g e s c h e i d e n o f t e s c h e i d e n a f v o e r leidingen b. m i d d e n p o m p i n s t a l l a t i e s ; d i t z i j n p o m p i n s t a l l a t i e s d i e h e t w a t e r dat z i c h op h e t d i e p s t e punt van de t u n n e l v e r z a m e l t a f v o e r e n . In t e g e n s t e l l i n g t o t b i j de o v e r i g e k e l d e r s , v e r z a m e l t z i c h i n de middenpompkelders v r i j w e l u i t s l u i t e n d l e k w a t e r , b r a n d b l u s w a t e r , schoonmaakwater en door h e t v e r k e e r v e r l o r e n v l o e i s t o f f e n . De m i d d e n p o m p i n s t a l l a t i e v o e r t a f op b e i d e h o o f d k e l d e r s door m i d d e l van g e s c h e i d e n o f t e s c h e i d e n l e i d i n g e n . B i j k o r t e t u n n e l s wordt de middenpompkelder v r i j w e l a l t i j d gecombineerd met de h o o f d k e l d e r ; d.w.z. i n deze s i t u a t i e i s de t u n n e l v o o r z i e n van een p o m p i n s t a l l a t i e waar de a f r i t t e n voor en na de t u n n e l op a f v o e r e n en waar tevens h e t i n t e r i e u r van de t u n n e l op loost.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 24

c. h e l l i n g p o m p i n s t a l l a t i e s ; d i t z i j n p o m p i n s t a l l a t i e s d i e h e t regenwater vanaf de b i j de tunnelomgeving behorende v l a k k e n en h e l l i n g e n opvangen en a f v o e r e n , v o o r z o v e r d i t n i e t l a n g s n a t u u r l i j k e weg kan worden a f g e v o e r d op h e t omringende o p p e r v l a k t e w a t e r . H e l l i n g p o m p i n s t a l l a t i e s z i j n i n s l e c h t s enkele gevallen noodzakelijk, b i j v o o r b e e l d daar waar de t u n n e l i n r i t omgeven i s door k a n t e l d i j - k e n , waarbinnen een v r i j a a n z i e n l i j k beregend o p p e r v l a k aanwezig i s . 6.2.3.4.

Voor de b e r e k e n i n g v a n h e l l i n g p o m p i n s t a l l a t i e s en h o o f d p o m p i n s t a l l a t i e s g e b r u i k maken v a n s t a t i s t i s c h e gegevens van h e t KNM1. a. B i j t u n n e l s t y p e n A en B u i t g a a n v a n de r e g e n w a t e r h o e v e e l h e i d b i j een b u i met een f r e q u e n t i e v a n 1x2 50 j a a r (volgens C.Braak). b. B i j t u n n e l s t y p e C kan een l a g e r e f r e q u e n t i e worden aangenomen, b i j v o o r b e e l d 1 x 50 j a a r . c. De b e r e k e n i n g v a n de a f t e v o e r e n h o e v e e l h e i d water b i j t u n n e l a f r i t t e n gelegen binnen een v l i e s c o n s t r u c t i e , v e r s c h i l t i n p r i n c i p e n i e t v a n d i e b i j a f r i t t e n b i n n e n damwanden o f k a n t e l d i j k e n . De a f t e v o e r e n hoeveelheden moeten e c h t e r worden verhoogd met de lekkagehoeveelheden van h e t v l i e s . d. B i j pompkelders o f h e l l i n g k e l d e r s w a a r b i j n e e r s l a g h o e v e e l h e d e n t i j d e l i j k kunnen worden geborgen b i n n e n een v l i e s o f i n b e r m s l o t e n ( t e l t mee a l s b e r g i n g ) , moet b i j de b e r e k e n i n g van de pompi n s t a l l a t i e s r e k e n i n g worden gehouden met c u m u l a t i e v e n e e r s l a g hoeveelheden b i n n e n een a a n e e n g e s l o t e n p e r i o d e van een a a n t a l dagen. A a n b e v e l i n g : g e b r u i k v o o r de b e r e k e n i n g van de a f t e v o e r e n hoeveelheden regenwater op d i t s o o r t t e r r e i n e n de hoeveelheden d i e B u i s h a n d en V e l d s aangeven b i n n e n een a a n e e n g e s l o t e n p e r i o d e van 10 dagen met een h e r h a l i n g s t i j d v a n 100 j a a r . e. Voor de b e r e k e n i n g van m i d d e n p o m p i n s t a l l a t i e s u i t g a a n v a n v a s t e waterhoeveelheden. M i n i m a a l moet de w a t e r l e v e r i n g s c a p a c i t e i t van de b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e kunnen worden a f g e v o e r d . I n de r e g e l worden middenpompen gekozen met een w a t e r l e v e r i n g s c a p a c i t e i t v a n 1,5 m3/min p e r s t u k i n d i e n werkend op 1 a f v o e r l e i d i n g . M e e s t a l kan i n de m i d d e n p o m p i n s t a l l a t i e worden v o l s t a a n met 2 pompen, a f h a n k e l i j k v a n de b e s c h i k b a r e b e r g i n g s c a p a c i t e i t van h e t r e s e r v o i r en de p o m p b e d r i j f s t i j d e n .

6.2.3.5.

Voor de a f v l o e i i n g s c o e f f i c i e n t e n moet h e t v o l g e n d e aangehouden worden: verhard horizontaal 1 onverhard h o r i z o n t a a l 0,1 - talud 1 : 5 tot 1 : 3 0,1 - talud 1 : 3 tot 1 : 1 0,2 - talud 1 : 5 tot 1 : 3 (met k l e i b e k l e d i n g ) 0,2 - talud 1 : 3 tot 1 : 1 (met k l e i b e k l e d i n g ) 0,3 Er h o e f t geen r e k e n i n g t e worden gehouden met " v e r t r a g i n g " op h e t wegdek of i n h e t r i o o l s t e l s e l .

6.2.3.6.

s_andard/230498

Onder b e r g i n g s c a p a c i t e i t v a n een pompkelder wordt v e r s t a a n : de inhoud t u s s e n h e t i n s c h a k e l p e i l v a n de pompen en h e t maximale p e i l . De b e r g i n g s c a p a c i t e i t v a n een h o o f d p o m p i n s t a l l a t i e i n een t u n n e l type A en B moet voldoende z i j n om, i n d i e n a l l e pompen minus 1 i n w e r k i n g z i j n , het volume regenwater d a t n i e t d i r e c t door de p o m p i n s t a l l a t i e kan worden a f g e v o e r d t i j d e n s de b u i 1 x 250 j a a r , t e bergen ( k e l d e r mag n i e t overstromen). I n d i e n a l l e pompen i n w e r k i n g z i j n mag h e t i n h e t r e s e r v o i r i n g e s t e l d e h o o g w a t e r p e i l n i e t worden o v e r s c h r e d e n . B i j t u n n e l s t y p e C kunnen deze e i s e n l a g e r worden g e s t e l d .

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


STANDAARDISATIE VAN

TUNNELINSTALLATIES

30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 25

De b e r g i n g s c a p a c i t e i t v a n een middenpompkelder moet b i j v o o r k e u r zo g r o o t z i j n , d a t een m i n i m a l e d r a a i t i j d v a n +7 min. van de middenpompen n o d i g i s om h e t geborgen water weg t e pompen. 6.2.3.7.

6.2.3.8.

I n t u n n e l s waarin t r a n s p o r t van g e v a a r l i j k e s t o f f e n i s t o e g e l a t e n z i j n de W U T - r i c h t l i j n e n v a n t o e p a s s i n g , z o a l s : .»# de n u t t i g e b e r g i n g s c a p a c i t e i t van de hoofdpompkelder moet t e n m i n s t e 270 m3 z i j n ; h e t v l o e i s t o f o p p e r v l a k mag n i e t g r o t e r z i j n dan 20.0 m2. N.B.: De b e r g i n g s c a p a c i t e i t v a n de middenpompkelders wordt i n p r i n c i p e b e p a a l d de b l u s w a t e r h o e v e e l h e i d d i e v r i j k o m t b i j 2 u u r b l u s s e n , v e r m e e r d e r d met l x de inhoud v a n de middenpompkelder. t u s s e n h e t e e r s t e i n s c h a k e l p e i l en h e t u i t s c h a k e l n i v e a u minimaal aanhouden h e t hoogste van: 100 mm waterhoogte o f 6 m3. de n u t t i g e b e r g i n g s c a p a c i t e i t van de middenpompkelder moet tenminste 30 m3 z i j n ; h e t v l o e i s t o f o p p e r v l a k mag n i e t g r o t e r z i j n dan 80 m2. N.B.: De b e r g i n g s c a p a c i t e i t v a n de middenpompkelders wordt i n p r i n c i p e b e p a a l d door de m o g e l i j k h e i d a l l e b i j een c a l a m i t e i t met een tankwagen v r i j k o m e n d e v l o e i s t o f i n de k e l d e r t e bergen, zonder d a t de k e l d e r overstroomt. de r u i m t e n d i r e c t grenzend aan de w a t e r k e l d e r , daar n i e t v o l l e d i g l u c h t t e c h n i s c h v a n a f g e s l o t e n , v e n t i l e r e n met b u i t e n l u c h t o f l u c h t v a n u i t h e t k a b e l k a n a a l o f middenkanaal onder handhaving van een g e r i n g e o v e r d r u k , z o d a n i g d a t e v e n t u e l e verdampingsprodukten u i t de w a t e r k e l d e r de aangrenzende r u i m t e n n i e t kunnen b i n n e n d r i n g e n . De middenpompkelder mag om deze reden n i e t r e c h t s t r e e k s t o e g a n k e l i j k z i j n v a n u i t k a b e l k a n a l e n - o f d i e n s t g a n g e n , maar mag s l e c h t s v i a een a f z o n d e r l i j k e , a f g e s c h e i d e n r u i m t e n a a s t - o f boven de w a t e r k e l d e r kunnen worden b e t r e d e n . De w a t e r k e l d e r s v o o r z i e n v a n een o n t - b e l u c h t i n g , zo m o g e l i j k naar de b u i t e n l u c h t , o f n a a r een v a n de t u n n e l b u i z e n . De o n t - b e l u c h t i n g moet zo h o o g m o g e l i j k i n de t u n n e l b u i s uitkomen. De o n t - b e l u c h t i n g e n v o o r z i e n v a n een vlamdover. c o n t i n u e a f l e z i n g op a f s t a n d v a n h e t v l o e i s t o f n i v e a u i n de w a t e r k e l d e r s moet m o g e l i j k z i j n ; o n m i d d e l l i j k i n g r i j p e n i n de werking v a n de p o m p i n s t a l l a t i e vanaf e l d e r s m o g e l i j k maken door m i d d e l van d i r e c t e (hand)bediening (calamiteitenknop). a f v o e r e n v a n e v e n t u e l e i n de w a t e r k e l d e r s aanwezige g e v a a r l i j k e v l o e i s t o f n a a r een b u i t e n de t u n n e l g e l e g e n a l t e r n a t i e f r e s e r v o i r , tankwagen o f t a n k s c h i p m o g e l i j k maken door middel v a n een permanente v o o r z i e n i n g op de p o m p i n s t a l l a t i e A l l e i n de t u n n e l u i t s t r o m e n d e v l o e i s t o f f e n v e r z a m e l e n z i c h i n de pompkelders. I n t u n n e l s w a a r i n v e r v o e r v a n g e v a a r l i j k e s t o f f e n i s t o e g e l a t e n , i s h e t n o o d z a k e l i j k e r r e k e n i n g mee t e houden d a t e x p l o s i e g e v a a r l i j k e s t o f f e n de pompkelders kunnen binnen stromen. D i t i m p l i c e e r t d a t de pompen en a l l e o v e r i g e a p p a r a t u u r binnen h e t w a t e r r e s e r v o i r v a n de pompkelders e x p l o s i e v e i l i g moet z i j n , g e s c h i k t voor t o e p a s s i n g i n zone 1. A l l e a p p a r a t u u r i n r u i m t e n grenzend aan h e t w a t e r r e s e r v o i r , w a a r i n v e r d a m p i n g s p r o d u k t e n v a n de z i c h i n h e t w a t e r r e s e r v o i r bevindende g e v a a r l i j k e s t o f kunnen d o o r d r i n g e n , moet e x p l o s i e v e i l i g z i j n , g e s c h i k t voor t o e p a s s i n g i n zone 2. H i e r t o e worden de v o l g e n d e b e v e i l i g i n g s m a a t r e g e l e n aanbevolen: a. de pompen e x p l o s i e v e i l i g u i t v o e r e n minimaal v o l g e n s NEN 50014 Ex d3 k l a s s e G5 (zone 1 ) ; de dompeldiepte en/of de u i t v o e r i n g van de pompen z o d a n i g k i e z e n d a t de o p p e r v l a k t e temperatuur van de pomp onder de b i j een c a l a m i t e i t t e v o o r z i e n e b e d r i j f s o m s t a n d i g h e d e n , n i e t hoger wordt dan de i n de gegeven zone t o e g e l a t e n waarde.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

STANDAARDISATIE

VAN


TUNNELINSTALLATIES

30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 26

b. a l l e i n de pompkelders en pompruimten aanwezige s c h a k e l a p p a r a t u u r , v e r l i c h t i n g , l a s d o z e n , e t c . e x p l o s i e v e i l i g u i t v o e r e n (Ex) G4 (zone 2 ) . S c h a k e l a p p a r a t u u r zo m o g e l i j k i n een n i e t e x p l o s i e g e v a a r l i j k e r u i m t e onderbrengen. Waar h e t n i e t m o g e l i j k i s s c h a k e l a p p a r a t u u r b u i t e n de e x p l o s i e - - * g e v a a r l i j k e r u i m t e onder t e brengen k a n gekozen worden v o o r een o v e r d r u k v e n t i l a t i e met b u i t e n l u c h t . De r u i m t e waar deze e x p l o s i e g e v a a r l i j k e a p p a r a t u u r i s o n d e r g e b r a c h t , wordt dan z o d a n i g met b u i t e n l u c h t onder overdruk g e v e n t i l e e r d , d a t e x p l o s i e g e v a a r l i j k e gassen de r u i m t e n i e t kunnen b i n n e n d r i n g e n ; c. I n d i e n droog o p g e s t e l d e drainagepompen worden g e b r u i k t i n t u n n e l s w a a r i n h e t v e r v o e r van g e v a a r l i j k e s t o f f e n i s t o e g e s t a a n , moeten deze van een p a k k i n g b u s met s p e r v l o e i s t o f worden v o o r z i e n , i.v.m. de v e r e i s t e g e s c h i k t h e i d voor h e t verpompen v a n g e v a a r l i j k e v l o e i s t o f f e n N.B.

V o l g e n s de Europese c l a s s i f i c a t i e van g e v a a r l i j k e r u i m t e n worden Ex-zones a l s volgt gedefinieerd: zone 0: g e b i e d w a a r i n c o n t i n u o f gedurende h e t g r o o t s t e d e e l v a n de t i j d een e x p l o s i e v e a t m o s f e e r aanwezig i s zone 1: g e b i e d waar gedurende normaal g e b r u i k een e x p l o s i e v e a t m o s f e e r aanwezig kan z i j n ; zone 2 : g e b i e d waar gedurende normaal g e b r u i k geen e x p l o s i e v e a t m o s f e e r aanwezig i s , en i n d i e n de e x p l o s i e v e a t m o s f e e r i n deze r u i m t e o n t s t a a t , i s d i t gedurende een k o r t e p e r i o d e . ;

6.2.3.9.

Niveauregeling: De d r a i n a g e p o m p i n s t a l l a t i e s z i j n a u t o m a t i s c h werkend. Dat w i l zeggen: b i j s t i j g e n d w a t e r n i v e a u i n de w a t e r k e l d e r s t a r t e n de pompen a c h t e r e e n v o l g e n d , t o t d a t na d a l i n g v a n h e t w a t e r n i v e a u h e t minimumniveau b e r e i k t i s . B i j d i t n i v e a u stoppen a l l e pompen gelijktijdig. a. I n d i e n t e n g e v o l g e v a n een s t o r i n g h e t w a t e r p e i l d o o r s t i j g t t o t h e t hoogwaterniveau, k r i j g e n a l l e pompen een startcommando en wordt een hoogwateralarm gegeven. Het startcommando b l i j f t gehandhaafd t o t d a t het hoogwateralarm wordt g e r e s e t . N.B. Een uitzonderingssituatie is een hoogwatermelding die ontstaat doordat de pompen zijn gestopt door bediening van de calamiteitenknop (zie aldaar): Indien na het bedienen van de calamiteitenknop ( in tunnels die geschikt zijn gemaakt voor het transport van gevaarlijke stoffen) hoogwater in de pompenkelder ontstaat, moet een keus worden gemaakt tussen overlopen van de pompkelder in de tunnel, waarbij mogelijk een gevaarlijke stof in de tunnelbuis wordt verspreid, of starten van de pompen waardoor de gevaarlijke stof uit de kelder wordt weggepompt en mogelijk wordt verspreid in het milieu. In deze situatie is gekozen voor een niveauschakeling waarbij op het hoogst toelaatbare niveau in de kelder, boven de hoogwaterniveaumeting, een extra hooghoogwater meting wordt geinstalleerd. Bij de hoogwatermelding wordt een alarm gegeven. Indien het water in de kelder doorstijgt worden op het hooghoogwaterniveau de pompen ingeschakeld en weer uitgeschakeld direct na het onderschrijden van het hooghoogwaterniveau. Aldus ontstaat een pendelende regeling waarbij de kelder maximaal vol blijft staan, niet overloopt, en de minimumhoeveelheid water/gevaarlijke vloeistof wordt afgevoerd. b. I n d i e n t e n g e v o l g e van een d e f e c t de pompen n i e t u i t s c h a k e l e n b i j h e t minimumniveau, wordt dmv. een l a a g w a t e r n i v e a u - i n d i c a t i e een s t o r i n g s m e l d i n g gegeven.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

STANDAARDISATIE VAN

TUNNELINSTALLATIES

uitgiftedatum:

30

maart

1998

printdatum:

23

april

1998

blad

27

De pompen behoeven op het l a a g w a t e r n i v e a u n i e t t e worden u i t g e s c h a k e l d a a n g e z i e n v r i j w e l a l l e t y p e n dompelpompen g e s c h i k t z i j n voor "droogdraaien". c. Hoogwater en l a a g w a t e r n i v e a u m e t i n g e n u i t v o e r e n met hardware. 6.2.3.10. E n k e l e algemene u i t v o e r i n g s d e t a i l s : a. De pompen zo m o g e l i j k v o o r z i e n van 1 a a n s l u i t k a b e l ; : b. De p o m p a a n s l u i t k a b e l ( s ) v i a ruime s p a r i n g e n d o o r v o e r e n n a a r een droge r u i m t e en a l d a a r op een wandcontactdoos a a n s l u i t e n door m i d d e l van een CEE c o n t a c t s t o p , z o d a n i g dat b i j het v e r w i j d e r e n van de pomp, de e l e k t r i s c h e a a n s l u i t i n g zonder demontagewerkzaamheden kan worden losgenomen; c. B i j pompen zonder k o e l m a n t e l , i n t u n n e l s waar geen g e v a a r l i j k e s t o f f e n i n z i j n t o e g e l a t e n , b e h o e f t de temperatuur b e v e i l i g i n g i n de m o t o r w i k k e l i n g e n ( k l i x o n , PTC) n i e t naar b u i t e n t e worden gevoerd. d. N a b i j de pompen een s t a r t - s t o p b e d i e n i n g p e r pomp aanbrengen; i n d i e n een pomp met de drukknop " s t a r t " i s i n g e s c h a k e l d , moet deze b i j het b e r e i k e n van het " u i t " n i v e a u a u t o m a t i s c h u i t s c h a k e l e n , t e n z i j de drukknop " s t a r t " wordt vastgehouden. e. Pompen s c h a k e l e n door m i d d e l van n i v e a u w i p p e r s of drukopnemers f. P o m p i n s t a l l a t i e s v o o r z i e n van een a f t a p m o g e l i j k h e i d b i j v o r s t , d i e e v e n t u e e l permanent open kan b l i j v e n s t a a n zonder de goede w e r k i n g van de p o m p i n s t a l l a t i e t e b e i n v l o e d e n , o f een t h e r m o s t a a t - g e s t u u r d e a f v o e r l e i d i n g v e r w a r m i n g aanbrengen door m i d d e l van verwarmingsmanchetten g. B i j a f s t a n d s b e d i e n d e t u n n e l s een c o n t r o l e m o g e l i j k h e i d op de goede w e r k i n g van de p o m p i n s t a l l a t i e inbouwen door m i d d e l van een minimaalstroommeting p e r pomp. De pompen n i e t a f s c h a k e l e n nav. een minimaalstroommeting. Een minimaalwerkende pomp doet a l t i j d nog meer dan een s t i l s t a a n d e pomp, en v r i j w e l a l l e dompelpompen z i j n g e s c h i k t voor "droogdraaien". h. Instroomopeningen naar pompkelders v a n u i t open w a t e r , afschermen dmv. een krooshek. i . P o m p i n s t a l l a t i e s zo m o g e l i j k v o o r z i e n van een e i g e n , z e l f s t a n d i g e h i j svoorziening.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

3 0 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


6.2.4.

b l a d 28

Ventilatie Tunnelventilatie dient: a. v o o r h e t beheersen v a n de v e r o n t r e i n i g i n g s g r a a d van de t u n n e l l u c h t . Maatgevende v e r o n t r e i n i g i n g e n z i j n CO, N0 en s t o f ( z i c h t ) . b. v o o r h e t i n een gewenste r i c h t i n g w e g v e n t i l e r e n v a n rook en gasmen d i e b i j een c a l a m i t e i t kunnen v r i j k o m e n c. v o o r h e t b e w e r k s t e l l i g g e n v a n een v o l l e d i g e v e r b r a n d i n g t e r p l a a t s e van de brand. O n v o l l e d i g e v e r b r a n d i n g t e r p l a a t s e k a n l e i d e n to"t h e r o n t s t e k i n g ( e x p l o s i e ) v a n onverbrande verdampingsprodukten e l d e r s i n de t u n n e l . 2

6.2.4.1.

E r b e s t a a n i n hoofdzaak de v o l g e n d e methoden om t u n n e l s t e v e n t i l e r e n : a. d w a r s v e n t i l a t i e , w a a r b i j v i a v e n t i l a t i e k a n a l e n o v e r de v o i l e l e n g t e van de t u n n e l , aan een z i j d e van h e t d w a r s p r o f i e l v e r s e l u c h t wordt t o e g e v o e r d , t e r w i j l aan de andere z i j d e van h e t d w a r s p r o f i e l de v e r o n t r e i n i g d e l u c h t wordt afgezogen. b. l a n g s v e n t i l a t i e , w a a r b i j de v e n t i l a t i e l u c h t v i a de t u n n e l i n g a n g wordt aangevoerd, door h e t g e h e l e l a n g s p r o f i e l wordt g e t r a n s p o r t e e r d en v i a de t u n n e l u i t g a n g de t u n n e l weer v e r l a a t . De t u n n e l z e l f i s h i e r b i j a l s h e t ware h e t v e n t i l a t i e k a n a a l c. een mengvorm v a n l a n g s v e n t i l a t i e en d w a r s v e n t i l a t i e , zgn. semi-dwarsventilatie.

6.2.4.2.

L a n g s v e n t i l a t i e i s de e n i g e vorm van v e n t i l a t i e waarmee de l u c h t s t r o m i n g i n l e n g t e r i c h t i n g van de t u n n e l kan worden b e h e e r s t . D i t maakt h e t m o g e l i j k om b i j brand de rook en gassen van h e t tegen de c a l a m i t e i t g e s t r a n d e v e r k e e r weg t e b l a z e n . D i t i s h e t voornaamste argument om l a n g s v e n t i l a t i e voor t e s c h r i j v e n i n tunnels waarin t r a n s p o r t van v e r v o e r van g e v a a r l i j k e s t o f f e n i s t o e g e l a t e n . Om rook en g a s s e n t e kunnen m a n i p u l e r e n i s omkeerbaarheid van de l a n g s v e n t i l a t i e n o o d z a k e l i j k . V o o r t s i s l a n g s v e n t i l a t i e goedkoop en b e h o e f t v r i j w e l geen bouwkundige v o o r z i e n i n g e n . L a n g s v e n t i l a t i e k a n b i j normaal v e r k e e r ook v o o r (zeer) l a n g e t u n n e l s worden t o e g e p a s t . Omdat e c h t e r a l l e v e n t i l a t i e l u c h t v i a de t u n n e l i n g a n g wordt aangezogen wordt de t o e p a s s i n g b e p e r k t door de maximaal t o e l a a t b a r e v e r v u i l i n g v a n de l u c h t aan h e t e i n d e ( u i t b l a a s z i j d e ) van de tunnelbuis. I n de r e g e l z i j n de omstandigheden d i e b i j brand o p t r e d e n b e p a l e n d ; i n lange t u n n e l s i s m e e s t a l NO- b e p a l e n d . I n d i e n b i j de v e n t i l a t i e b e r e k e n i n g r e k e n i n g wordt gehouden met zeer langzaam r i j d e n d f i l e v e r k e e r i n de t u n n e l , wordt b i j toenemende t u n n e l l e n g t e h e t punt g e p a s s e e r d waarop n i e t l a n g e r de s i t u a t i e b i j brand bepalend i s , maar de v e r v u i l i n g door h e t v e r k e e r . I n d i t g e v a l k a n ook gekozen worden v o o r d o s e r i n g v a n h e t v e r k e e r op de t u n n e l t o e r i t t e n dmv. de v e r k e e r s r e g e l i n g en de v e r k e e r s d e t e c t i e (de f i l e b l i j f t b u i t e n de t u n n e l , en h e t v e r k e e r wordt i n zodanige a a n t a l l e n i n de t u n n e l b u i s t o e g e l a t e n d a t h i e r i n voldoende v e r k e e r s s n e l h e i d kan worden g e h a a l d ) . Deze v e r k e e r s d o e r i n g kan b i j l a n g e t u n n e l s een a a n z i e n l i j k e b e s p a r i n g op de t u n n e l v e n t i l a t i e (dus ook op h e t g e i n s t a l l e e r d e vermogen en h e t e n e r g i e v e r b r u i k van de t u n n e l ) o p l e v e r e n . Aangezien a l l e Nederlandse t u n n e l s b i n n e n de c a t e g o r i e v a l l e n d i e kan worden v o o r z i e n van l a n g s v e n t i l a t i e , z a l u i t s l u i t e n d l a n g s v e n t i l a t i e i n deze s t a n d a a r d i s a t i e worden b e s c h r e v e n .

standard/230496

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.2.4.3.

uitgiftedatum:

30 maart 1998

printdatum:

23 a p r i l 1998 b l a d 29

Locatie tunnelventilatoren: a. Een l a n g s v e n t i l a t i e s y s t e e m k a n worden opgebouwd door i n h e t l a n g s p r o f i e l v a n de t u n n e l een o f meer (groepen o f c l u s t e r s ) a a n j a a g v e n t i l a t o r e n aan h e t t u n n e l p l a f o n d t e b e v e s t i g e n . Om a a n r i j d i n g v a n v e n t i l a t o r e n t e beperken, deze v o o r z o v e r m o g e l i j k b u i t e n b e r e i k v a n h e t v e r k e e r hangen. D.w.z. b i j vpprkeur boven l i n k e r r i j s t r o k e n , waar h o o f d z a k e l i j k ( n i e t hoog) z personenverkeer rijdt; C l u s t e r s v e r d e l e n o v e r de langsdoorsnede. De v e n t i l a t o r e n i n een c l u s t e r v e r d e l e n o v e r de dwarsdoorsnede. Door de v e n t i l a t o r e n i n aerodynamisch gevormde n i s s e n i n h e t p l a f o n d t e p l a a t s e n wordt h e t aanrijdingsgevaar beperkt; v e n t i l a t o r e n d i c h t naast e l k a a r p l a a t s e n gaat ten koste van het rendement v a n de o p s t e l l i n g ; v o o r t s i s de g e l u i d s p r o d u c t i e van een c l u s t e r v e n t i l a t o r e n g r o t e r dan van een e n k e l e v e n t i l a t o r . Hiermee moet b i j de b e p a l i n g v a n de STI van de l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e en i n t e r c o m r e k e n i n g worden gehouden. v e n t i l a t o r e n op k o r t e a f s t a n d ( i n l e n g t e r i c h t i n g ) v a n e l k a a r p l a a t s e n gaat t e n k o s t e v a n h e t rendement. G e s t r e e f d moet worden n a a r een o n d e r l i n g e a f s t a n d > 75 a 100m. Het e f f e c t v a n een v e n t i l a t o r k a n v e r b e t e r d worden door h e t t o e p a s s e n v a n a f b u i g s c h o e p e n , waardoor de l u c h t s t r a a l onder een g e r i n g e hoek n a a r h e t centrum van de t u n n e l d w a r s d o o r s n e d e wordt g e r i c h t . A f b u i g s c h o e p e n hebben h e t n a d e e l d a t e v e n t u e l e s t r a t i f i c a t i e v a n rook t i j d e n s brand t . g . v . de v e n t i l a t i e wordt verbroken. b. Doordat b i j b r a n d v e n t i l a t o r e n d i e binnen de t u n n e l b u i s hangen v e r l o r e n z u l l e n gaan, moet hiermee b i j de b e r e k e n i n g van h e t a a n t a l t e i n s t a l l e r e n v e n t i l a t o r e n r e k e n i n g worden gehouden door deze u i t v a l t e compenseren. T i j d e n s b r a n d mag de i n s t a l l a t i e t.g.v. u i t v a l n i e t gaan p r e s t e r e n beneden de g e s t e l d e c r i t e r i a . Door v e n t i l a t o r e n t e i n s t a l l e r e n d i e b e s t a n d z i j n tegen hoge t e m p e r a t u r e n k a n de u i t v a l t i j d e n s brand worden b e p e r k t . Beide laatstgenoemde m a a t r e g e l e n hebben h e t meeste e f f e c t i n k o r t e t u n n e l s . c. Ook k a n een d e e l v a n de v e n t i l a t o r e n ook z o d a n i g worden o p g e s t e l d en dat z i j g e v r i j w a a r d z i j n v a n de i n v l o e d v a n brand, b.v. door o p s t e l l i n g i n een c l u s t e r boven h e t i n g a n g s p o r t a a l van de t u n n e l . De i n g a n g s v e n t i l a t o r e n stuwen l u c h t onder een n i e t t e s t e i l e hoek h e t t u n n e l p r o f i e l b i n n e n . T o e p a s s i n g van i n g a n g s v e n t i l a t o r e n s t e l t e i s e n aan de vormgeving v a n h e t i n g a n g s p o r t a a l v a n de t u n n e l i.v.m. p l a a t s i n g en a a n s t r o o m p r o f i e l van de v e n t i l a t o r e n . Doordat boven h e t i n g a n g s p o r t a a l meer p l a a t s i s dan binnen h e t t u n n e l p r o f i e l kan h i e r van een g r o t e r e d i a m e t e r en zwaarder type v e n t i l a t o r e n g e b r u i k worden gemaakt. Aan i n g a n g s v e n t i l a t o r e n worden i n p r i n c i p e geen t e m p e r a t u u r e i s e n gesteld. d. I n g a n g s v e n t i l a t o r e n z i j n n i e t omkeerbaar. I n t u n n e l s waar de l u c h t s t r o o m i n de v e r k e e r s b u i s omkeerbaar moet z i j n i.v.m. de b e h e e r s b a a r h e i d v a n rook t i j d e n s brand, k a n n i e t v o l s t a a n worden met u i t s l u i t e n d i n g a n g s v e n t i l a t o r e n , maar moet eveneens een ondersteunende, omkeerbare v e n t i l a t i e b i n n e n de t u n n e l b u i s worden aangebracht. I n de normale, h o o f d - v e n t i l a t i e r i c h t i n g moet de i n s t a l l a t i e v o l l e d i g v o l d o e n aan a l l e g e s t e l d e e i s e n i n de A a n b e v e l i n g e n . I n omgekeerde v e n t i l a t i e r i c h t i n g kunnen de e i s e n l a g e r worden g e s t e l d g e z i e n de g e r i n g e kans d a t de omekeerde v e n t i l a t i e r i c h t i n g a l s h o o f d v e n t i l a t i e z a l worden toegepast

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


6.2.4.4.

blad

30

Werking van de v e n t i l a t i e : I e d e r e (groep) a a n j a g e r ( s ) stuwt een massa t u n n e l l u c h t t o t aan de volgende (groep) a a n j a g e r ( s ) . A l d u s wordt de t u n n e l l u c h t o v e r de v o i l e l e n g t e v a n de t u n n e l i n beweging gebracht en gehouden. De l a n g s v e n t i l a t i e moet i n s t a a t z i j n om i n de t u n n e l voldoende l u c h t s n e l h e i d t e handhaven om de l u c h t v e r o n t r e i n i g i n g b i n n e n de ^ i n g e s t e l d e grenswaarden t e houden. -» Maatgevende waarden en omstandigheden: a. Voor zover n i e t anders g e s p e c i f i c e e r d door de o p d r a c h t g e v e r , moet de t u n n e l v e n t i l a t i e worden berekend v o l g e n s de methoden en r i c h t l i j n e n aangegeven i n : " V e n t i l a t i e v a n A u t o t u n n e l s , A a n b e v e l i n g e n 1991", u i t g e g e v e n door h e t K I V I , b. De l a n g s v e n t i l a t i e moet t i j d e n s een " g r o t e " b r a n d i n s t a a t z i j n een l u c h t s t r o o m v a n minimaal 88 m3/sec i n de t u n n e l t e handhaven b i j een w i n d s n e l h e i d b u i t e n de t u n n e l l o o d r e c h t op h e t t u n n e l p o r t a a l , t e g e n g e s t e l d aan de v e n t i l a t i e r i c h t i n g . c. T u n n e l v e n t i l a t i e moet b i j v o o r k e u r p r o b a b i l i s t i s c h worden berekend, z o a l s aangegeven i n de "Aanbevelingen 1991". I n d i e n de o p d r a c h t g e v e r b e p a a l t d a t de v e n t i l a t i e d e t e r m i n i s t i s c h mag worden berekend, g e l d e n de volgende algemene r i c h t w a a r d e n : s t a g n e r e n d v e r k e e r , r i j s n e l h e i d v e r k e e r 6-10 km/u, de l o o d r e c h t op de t u n n e l i n g a n g g e r i c h t e component v a n de b u i t e n l u c h t s n e l h e i d i s 15 m/sec op 10 m boven m a a i v e l d . brand, s t i l s t a a n d v e r k e e r i n de t u n n e l , l u c h t s t r o o m i n de t u n n e l 88 m3/sec, de l o o d r e c h t op de t u n n e l i n g a n g g e r i c h t e component van de b u i t e n l u c h t s n e l h e i d i s 10 m/sec op 10 m boven m a a i v e l d . d. U i t v a l t i j d e n s brand moet worden gecompenseerd door e x t r a ventilatoren te installeren.

6.2.4.5.

De maximaal t o e l a a t b a r e t u n n e l - l u c h t v e r o n t r e i n i g i n g t e n g e v o l g e van v e r k e e r i s g e k o p p e l d aan de b e d r i j f s s i t u a t i e en i s a f h a n k e l i j k v a n de v e r b l i j f t i j d van mensen i n de t u n n e l . Thans wordt a l s ontwerpwaarden gehanteerd: a. Voor CO 50 ppm CO t i j d e n s werkzaamheden ( v e r b l i j f t i j d >1 u u r ) 150 ppm CO b i j een c a l a m i t e i t ( v e r b l i j f t i j d <1 u u r ) 300 ppm CO b i j normaal v e r k e e r b i j CO >400 ppm moet de t u n n e l worden o n t r u i m d . De v e r s c h i l l e n d e b e d r i j f s s i t u a t i e s moeten met de hand kunnen worden i n g e s t e l d door m i d d e l v a n een k e u z e s c h a k e l a a r . b. Voor NOMaatgevend v o o r N0 i s n i e t a l l e e n de maximaal t o e l a a t b a r e v e r o n t r e i n i g i n g i n de t u n n e l z e l f , maar ook de maximaal t o e l a a t b a r e v e r o n t r e i n i g i n g van de b u i t e n l u c h t i n de omgeving v a n de t u n n e l u i t m o n d i n g . De maximaal t o e g e l a t e n waarden z i j n aangegeven i n de "Aanbevelingen 1991" t a b e l 6.3 en 6.4: i n de t u n n e l m a x . t o e g e l a t e n g e h a l t e NO =400 fig/m3 (0,2 ppm) i n de omgeving van de t u n n e l m a x . t o e g e l a t e n g e h a l t e N0 =135 fig/m3 (98-percentiel) de t o e l a a t b a r e z i c h t v e r s l e c h t e r i n g b i j v<40 km/u (par.3.5) moet zijn: k ^ = 9.10" i n u i t z o n d e r i n g s g e v a l l e n , b i j v o o r b e e l d t i j d e n s werkzaamheden mag t i j d e l i j k h e t N0 g e h a l t e s t i j g e n t o t de MAC-tgg-8uur waarde aangegeven i n de "Aanbevelingen". 2

2

2

3

< 4 0 k m / u

2

c. I n verband met de o v e r i g e s t o f f e n d i e door h e t v e r k e e r worden u i t g e s t o t e n k a n worden opgemerkt d a t thans geen v a n deze s t o f f e n a l s maatgevend wordt beschouwd v o o r de b e r e k e n i n g v a n t u n n e l v e n t i l a t i e . Benzeen en f i j n s t o f worden e c h t e r s t e e d s b e l a n g r i j k e r g e a c h t . standard/230498

R i j k s w a t e r s t a a t Bouwdienst

STANDAARDISATIE VAN

6.2.4.6.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

TUNNELINSTALLATIES

31

De v e r o n t r e i n i g i n g v a n de t u n n e l l u c h t kan op twee manieren worden gemeten ( z i e h e t h o o f d s t u k CO-meting en/of z i c h t m e t i n g ) : a. door m i d d e l van CO-en/of N0 -meetapparatuur: b. door m i d d e l van z i c h t m e e t a p p a r a t u u r : Deze methode g e e f t meer problemen dan de voorgaande i n v e r b a n d met v e r l o p e n van de meetwaarden t e n g e v o l g e van de g e v o e l i g h e i d v o o r v e r v u i l i n g . Bovendien i s v e r v u i l i n g met CO g e v a a r l i j k e r . z E r k a n een v a s t e r e l a t i e worden v e r o n d e r s t e l d t u s s e n t u s s e n z i c h t v e r m i n d e r i n g en C O - v e r o n t r e i n i g i n g . Mede h i e r d o o r kan i n een a a n t a l s i t u a t i e s (o.a. k o r t e t u n n e l s w a a r i n h e t b r a n d s c e n a r i o a l t i j d b e p a l e n d i s v o o r de v e n t i l a t i e c a p a c i t e i t ) worden v o l s t a a n met u i t s l u i t e n d een CO-meting. 2

6.2.4.7.

De t u n n e l v e n t i l a t i e moet a u t o m a t i s c h door m i d d e l van CO-, N0 -, en/of z i c h t - m e t i n g en met de hand kunnen worden i n g e s c h a k e l d . E r z i j n een a a n t a l a l t e r n a t i e v e n : 2

a. Schakeling aan de hand van gemeten verontreinigingen: Op b a s i s van i n g e s t e l d e maximale h o e v e e l h e i d v e r o n t r e i n i g i n g (bepaald d.m.v. i n de t u n n e l b u i s g e p l a a t s t e meetapparatuur) de worden de t u n n e l v e n t i l a t o r e n g r o e p s g e w i j s g e s t a r t i n de normale v e n t i l a t i e richting . Nadat de v e r o n t r e i n i g i n g beneden h e t t o e g e s t a n e maximum i s g e d a a l d , de v e n t i l a t i e g e s t o p t ; b. Schakeling aan de hand van verkeersparameters: Op b a s i s van h e t a a n t a l a u t o ' s i n de t u n n e l , de gemiddelde d o o r r i j t i j d ( v e r b l i j f t i j d ) , gemiddelde v e r k e e r s s n e l h e i d en de c l a s s i f i c a t i e van h e t v e r k e e r (gemeten d.m.v. h e t v e r k e e r s d e t e c t i e s y s t e e m ) worden de t u n n e l v e n t i l a t o r e n g r o e p s g e w i j s i n - en u i t g e s c h a k e l d i n de normale v e n t i l a t i e r i c h t i n g . Voor grenswaarde m e t i n g b l i j f t een CO- en z i c h t - m e t i n g n o o d z a k e l j k . c. Schakeling anticiperend op een nog n i e t aanwezige verontreinigingsgraad: I n lange v e r k e e r s t u n n e l s kan z e e r economisch g e v e n t i l e e r d worden door d.m.v. l o g i s c h e programmatuur t e a n t i c i p e r e n op een nog n i e t aanwezige v e r k e e r s s i t u a t i e Aan de hand van v e r k e e r s g e g e v e n s , i n c o m b i n a t i e met g e l o g d e gegevens u i t h e t v e r l e d e n , kan a n t i c i p e r e n d worden g e v e n t i l e e r d met minder v e n t i l a t o r e n (de v e n t i l a t i e wordt a l g e s c h a k e l d op h e t moment d a t de maximum ( v e r v u i l i n g ) c o n d i t i e s nog n i e t aanwezig z i j n ) . Voor grenswaarde m e t i n g b l i j f t een CO- en z i c h t - m e t i n g n o o d z a k e l j k . d. handinschakeling: Handinschakeling geschiedt

vanuit het controlecentrum

van de t u n n e l ;

6.2.4.8.

Omdat onvoldoende vermogen b e s c h i k b a a r i s om a l l e v e n t i l a t o r e n t e g e l i j k t e l a t e n aanlopen, moet h e t handprogramma h i e r t e g e n b e v e i l i g d z i j n . Ook moet d i t b e v e i l i g d z i j n tegen p l o t s e l i n g omkeren van de d r a a i r i c h t i n g van de v e n t i l a t o r e n t i j d e n s h a n d b e d r i j f o f t e n g e v o l g e van h e t overgaan van hand op a u t o m a t i s c h b e d r i j f o f v i c e v e r s a . Het mag n i e t m o g e l i j k z i j n v e n t i l a t o r e n b i n n e n een t u n n e l b u i s i n v e r s c h i l l e n d e v e n t i l a t i e r i c h t i n g e n i n t e schakelen.

6.2.4.9.

I n t u n n e l s met n a a s t e l k a a r g e l e g e n b u i z e n voor t e g e n g e s t e l d e v e r k e e r r i c h t i n g e n i s de kans g r o o t d a t u i t de ene t u n n e l b u i s o n t w i j k e n d e v u i l e v e n t i l a t i e l u c h t d i r e c t weer aangezogen wordt i n de aangrenzende verkeersbuis. Om deze k o r t s l u i t i n g b i j de e i n d p o r t a l e n t e voorkomen i s een rookmuur onvoldoende. V e r s p r i n g e n d e e i n d p o r t a l e n (minstens 20m) g e e f t een

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 32

r e d e l i j k e g a r a n t i e op h e t voorkomen v a n k o r t s l u i t i n g . V o o r t s i s h e t aan t e b e v e l e n om t i j d e n s een c a l a m i t e i t i n een v a n de t u n n e l b u i z e n , w a a r b i j rook en gassen moeten worden w e g g e v e n t i l e e r d , (een d e e l van) de t u n n e l v e n t i l a t i e i n de t e g e n o v e r s t a a n d e v e r k e e r s b u i s i n d e z e l f d e r i c h t i n g i n t e s c h a k e l e n opdat i n b e i d e aangrenzende b u i z e n een luchtstroom i n dezelfde r i c h t i n g ontstaat. 6.2.4.10. T i j d e n s een brand z a l de v e n t i l a t i e a u t o m a t i s c h s t a r t e n i n d i e n de . i n g e s t e l d e maximum CO-waarde o f h e t minimum z i c h t wordt o v e r s c h r e d e n . De l a n g s v e n t i l a t i e s t a r t dan i n de normale r i j r i c h t i n g , waardoor de rook en gassen v a n het door de brand g e b l o k k e e r d e v e r k e e r a f worden g e b l a z e n . Gestrande a u t o m o b i l i s t e n k r i j g e n h i e r d o o r g e l e g e n h e i d door een r o o k v r i j e t u n n e l b u i s weg t e v l u c h t e n . In verband met de b r a n d b e s t r i j d i n g k a n op h a n d b e d r i j f worden overgegaan en kan de v e n t i l a t i e r i c h t i n g e v e n t u e e l worden omgekeerd. B i j d w a r s v e n t i l a t i e kunnen geen e e n s l u i d e n d e r e g e l s worden gegeven. I n i e d e r g e v a l moet g e t r a c h t worden de v e r s p r e i d i n g v a n rook en g a s s e n door de t u n n e l z o v e e l m o g e l i j k t e beperken. T e r p l a a t s e v a n de b r a n d a l l e v e n t i l a t i e c a p a c i t e i t i n s t e l l e n op z o v e e l m o g e l i j k a f z u i g e n g e e f t vermoedelijk het beste r e s u i t a a t . 6.2.4.11. I n d i e n t i j d e n s n o o d s t r o o m b e d r i j f meer vermogen wordt afgenomen door de v e n t i l a t i e dan n o d i g i s om 1 t u n n e l b u i s 100% t e v e n t i l e r e n , mag h e t m o g e l i j k z i j n dat door de programmeerbare v e r m o g e n s v e r d e l i n g v e n t i l a t i e groepen worden g e b l o k k e e r d t e n g u n s t e v a n een andere p r e f e r e n t e i n s t a l l a t i e ( b i j v o o r b e e l d drainagepompen). 6.2.4.12. Enkele u i t v o e r i n g s a s p e c t e n v a n een t u n n e l v e n t i l a t o r : a. T u n n e l v e n t i l a t o r e n d i e i n de t u n n e l b u i s z i j n opgehangen moeten b i j een b r a n d i n b e d r i j f kunnen b l i j v e n gedurende 1 u u r b i j een omgevingstemperatuur van t e n m i n s t e 2 50°C. Door deze e i s hoger t e s t e l l e n , t o t 400°C gedurende 1 uur, k a n i n k o r t e t u n n e l s (soms a a n z i e n l i j k ) b e s p a a r d worden op h e t a a n t a l v e n t i l a t o r e n . Immers doordat i n k o r t e t u n n e l s r e l a t i e f v e e l v e n t i l a t o r e n n o d i g z i j n , z u l l e n de v e n t i l a t o r e n i n k o r t e t u n n e l s d i c h t op e l k a a r hangen en z u l l e n b i j brand r e l a t i e f v e e l v e n t i l a t o r e n v e r l o r e n gaan. Door de t e m p e r a t u u r - e i s hoger t e s t e l l e n v e r m i n d e r t het a a n t a l v e n t i l a t o r e n d a t z a l u i t v a l l e n b i j brand. A l d u s kan b e s p a a r d worden op h e t a a n t a l i n de t u n n e l t e p l a a t s e n v e n t i l a t o r e n . b. De minimum rendabele d i a m e t e r v a n a a n j a a g v e n t i l a t o r e n i n t u n n e l b u i z e n i s 75 cm. K l e i n e r e d i a m e t e r s geven r e l a t i e f hoge v e r l i e z e n . c. I.v.m. l o s t r i l l e n v a n de b e v e s t i g i n g van v e n t i l a t o r e n aan de t u n n e l wand, moet b e v e s t i g i n g g e s c h i e d e n door m i d d e l v a n chemische ankers. B i j g r o t e r e v e n t i l a t o r e n moet de v e n t i l a t o r b e v e s t i g d worden op t r i l l i n g d e m p e r s , z o d a n i g dat breuk v a n een t r i l l i n g d e m p e r n i e t h e t l o s r a k e n van de v e r b i n d i n g t o t g e v o l g h e e f t . d. De g e h e l e v e n t i l a t o r i n c l u s i e f e v e n t u e l e afbuigschoepen, tussenframes en b e v e s t i g i n g s m i d d e l e n moet z i j n t h e r m i s c h v e r z i n k t , o f z i j n v e r v a a r d i g d v a n c o r r o s i e b e s t e n d i g e m a t e r i a l e n , en v o o r t s z i j n v o o r z i e n van een e p o x y c o a t i n g . e. De minimale b e s c h e r m i n g s k l a s s e i s IP55: de i s o l a t i e k l a s s e H volgens IEC 85, motoren v o o r z i e n v a n een c o n d e n s - a f v o e r o p e n i n g . f. Het g e l u i d s v e r m o g e n s n i v e a u v a n v e n t i l a t o r e n moet worden b e p a a l d door m i d d e l van een g e l u i d s i n t e n s i t e i t s m e t i n g a l s omschreven i n " D r a f t i n t e r n a t i o n a l s t a n d a r d ISO/DIS 9614-1" (scanning methode), o f d.m.v. de methode aangegeven i n de AMCA 3 00-85 ( r e v e r b e r a n t room methode) In a f w i j k i n g v a n de ISO/DIS 9614-1, hoeven de b e v e s t i g i n g s z i j d e ( o n d e r z i j d e ) en de p e r s z i j d e v a n de v e n t i l a t o r n i e t i n de m e t i n g t e worden b e t r o k k e n , maar moeten de t e g e n o v e r l i g g e n d e z i j d e n twee keer worden gemeten.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 33

g. Het g e b r u i k van w e r k s c h a k e l a a r s aan de v e n t i l a t o r e n i n de t u n n e l b u i z e n moet worden vermeden. B e t e r i s i n de g r o e p e n - o n d e r v e r d e e l k a s t installatieautomaten t e gebruiken d i e i n uitgeschakelde stand vergrendelbaar z i j n .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 34

6.2.5.

Programmeerbaar

besturinqssysteem

6.2.5.1.

Taken t u n n e l b e s t u r i n g s s y s t e e m : Het t u n n e l b e s t u r i n g s systeem h e e f t de volgende t a k e n : a. E n e r g i e v e r b r u i k bewaken; b. T u n n e l i n s t a l l a t i e s s t u r e n en bewaken; *~ c. Voedingen s t u r e n en bewaken; _• d. Communicatie v e r z o r g e n t u s s e n de o p e r a t o r en de t u n n e l t e c h n i s c h e installaties; e. V l u c h t w e g a a n d u i d i n g en o n t g r e n d e l i n g s t u r e n en bewaken. rS

6.2.5.2.

De o n d e r d e l e n v a n de P L C - i n s t a l l a t i e p l a a t s e n i n een daarvoor i n g e r i c h t e k a s t o f r u i m t e . De b e s t u r i n g , s i g n a l e r i n g en b e d i e n i n g v a n meerdere d e e l i n s t a l l a t i e s mogen worden ondergebracht i n een PLC. De programma's van de b e t r e f f e n d e d e e l i n s t a l l a t i e s moeten i n d e z e l f d e PLC worden o n d e r g e b r a c h t . G e z i e n h e t b e n o d i g d a a n t a l s i g n a a l o v e r d r a c h t e n t u s s e n de t u n n e l i n s t a l l a t i e s en een e v e n t u e e l aanwezige v e r k e e r s i n s t a l l a t i e , de b e s t u r i n g s e e n h e i d van de v e r k e e r s i n s t a l l a t i e i n t e g r e r e n i n de tunnelbesturingsinstallatie.

6.2.5.3.

Een programmeerbaar b e s t u r i n g s s y s t e e m i s i n hoofdzaak u i t de volgende elementen opgebouwd : b e s t u r i n g s PLC's; een communicatie-netwerk; een b e e l d s c h e r m p r e s e n t a t i e i n de s c h a k e l r u i m t e en/of de b e d i e n i n g s r u i m t e , waarmee de d i v e r s e i n s t a l l a t i e o n d e r d e l e n kunnen worden bewaakt; een s u p e r v i s i e s y s t e e m waarmee b e e l d s c h e r m p r e s e n t a t i e s v a n b e l a n g r i j k e b e d r i j f s s i t u a t i e s e n i g e t i j d kunnen worden bewaard; een programmeerapparaat; s c h a k e l k a s t e n , b e k a b e l i n g en toebehoren; i n d i e n meerdere samenwerkende PLC aanwezig z i j n , een o f meer d a t a s e l e c t o r s waarop de i n d i v i d u e l e PLC's v i a een r a n g e e r k a s t z i j n a a n g e s l o t e n en w a a r i n d a t a v a n de PLC's worden verzameld, v e r w e r k t en gecoordineerd; een s t o r i n g s m e l d e r ; een o f meer p r i n t e r s v o o r h e t r e g i s t r e r e n van alarmen en b e d r i j f s t o e s t a n d e n , i n t e r c o m - o p r o e p e n en s t o r i n g e n ; een (hardware) n o o d b e d i e n i n g s s y s t e e m voor p r e f e r e n t e f u n c t i e s , b u i t e n de PLC om.

6.2.5.4.

I n t u n n e l s met een v e r k e e r s s i g n a l e r i n g s s y s t e e m d a t v a n u i t de t u n n e l b e d i e n i n g wordt g e s t u u r d , i s h e t z i n v o l h e t v e r k e e r s s i g n a l e r i n g s s y s t e e m te i n t e g r e r e n i n h e t t u n n e l b e d i e n i n g s s y s t e e m . Een g r o o t a a n t a l k o p p e l i n g e n k a n h i e r d o o r worden vermeden cq. worden vereenvoudigd.

6.2.5.5.

Overdracht v a n s i g n a l e n over l a n g e r e a f s t a n d e n v o o r zover m o g e l i j k dmv. g l a s v e z e l en e t h e r n e t v e r b i n d i n g e n . De s i g n a l e n t u s s e n v e r u i t e e n g e l e g e n t u n n e l t e c h n i s c h e i n s t a l l a t i e s overbrengen dmv. een g l a s v e z e l v e r b i n d i n g . De v e r b i n d i n g e n i n de l e n g t e r i c h t i n g v a n de t u n n e l dubbel en redundant u i t v o e r e n , z o d a n i g d a t d a t b i j v e r l i e s van een k a b e l , de v e r b i n d i n g kan worden overgenomen door een andere.

6.2.5.6.

De PLC's v o o r de s t u r i n g en bewaking van de n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e z i j n o n d e r d e e l v a n de n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e en moeten door de l e v e r a n c i e r van de n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e worden g e l e v e r d en geprogrammeerd.

6.2.5.7.

De communicatie t u s s e n a f z o n d e r l i j k e PLC's i n u i t g e s t r e k t e i n s t a l l a t i e s g e s c h i e d t door middel v a n een s n e l l e b u s v e r b i n d i n g . I n d i e n t i j d - k r i t i s c h

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l

1998

blad

35

t . b . v . b e s t u r i n g en v e r g r e n d e l i n g g e s c h i e d t de communicatie op I/O b a s i s , anders v i a de b u s v e r b i n d i n g . T e c h n i e k e n z o a l s e t h e r n e t en minimap communicatie hebben v o o r k e u r . Profibussystemen z i j n i n p r i n c i p e toegelaten 6.2.5.8.

;tandard/230 498

Programmering conform IEC 1131-3 met SCADA s o f t w a r e p a k e t t e n , zodanJ»g d a t een open systeem o n t s t a a t . Remote d i a g n o s t i c s en programmering moet mogelijk z i j n .

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 36

6.2.6.

Af s tandsbewakincr

6.2.6.1.

I n onbewaakte t u n n e l s moeten s t o r i n g e n d i e kunnen l e i d e n t o t c a l a m i t e i t e n en/of t o t b e s c h a d i g i n g v a n de t u n n e l i n s t a l l a t i e s n a a r e l d e r s worden gemeld. B e l a n g r i j k e , b i j i e d e r e t u n n e l door t e melden s t o r i n g e n z i j n : ^ a. s t o r i n g e n p o m p i n s t a l l a t i e ~" b. hoogwater i n een v a n de w a t e r k e l d e r s c. hoofdstroom en/of s t u u r s t r o o m u i t v a l d. ( s t o r i n g e n n o o d s t r o o m i n s t a l l a t i e ) e. (brandmeldingen) f. (intercomsysteem) g. (gebruik v a n brandblussysteem) Eventueel kunnen s t o r i n g e n worden gecombineerd en a l s algemene s t o r i n g worden doorgegeven.

6.2.6.2.

S t o r i n g e n b i j k l e i n e t u n n e l i n s t a l l a t i e s worden naar e l d e r s doorgegeven door middel v a n een t e l e f o o n v e r b i n d i n g . D i t apparaat k a n v o o r a f geprogrammeerde s i g n a l e n doorgeven v i a een geprogrammeerde t e l e f o o n k i e z e r o f v i a een d i g i t a l e u i t g a n g . B i j g r o t e r e i n s t a l l a t i e s , waar v e r s c h i l l e n d e , t e o n d e r s c h e i d e n s i g n a l e n moeten worden doorgegeven, k a n n i e t worden v o l s t a a n met een t e l e f o n i s c h doormeldapparaat, maar moet g e b r u i k worden gemaakt v a n a l o f n i e t u i t g e b r e i d e o v e r d r a c h t s a p p a r a t u u r v i a een e i g e n v e r b i n d i n g o f een PTT-aansluiting. Het i s i n a l l e g e v a l l e n aan t e b e v e l e n de o v e r d r a c h t s a p p a r a t u u r v a n een e i g e n noodvoeding t e v o o r z i e n .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

STANDAARDISATIE VAN

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

TUNNELINSTALLATIES

blad

37

6.2.7.

Afstandsbedienings

en bewakingssvsteem

6.2.7.1.

I n r e g i o ' s w a a r i n z i c h meerdere t e b e d i e n e n en t e bewaken o b j e c t e n op k o r t e a f s t a n d van e l k a a r b e v i n d e n , wordt e r n a a r g e s t r e e f d om de b e d i e n i n g en bewaking t e c o n c e n t r e r e n i n c e n t r a a l g e l e g e n b e d i e n i n g s - en b e w a k i n g s c e n t r a . C o n c e n t r a t i e v a n bewaking en b e d i e n i n g maakt g e i n t e g r e e r d management v a n wegen en t u n n e l s m o g e l i j k . Om b i j w e g v a l l e n van de t r a n s m i s s i e t u n n e l b e d i e n i n g m o g e l i j k t e maken moet een a l t e r n a t i e v e m o g e l i j k h e i d aanwezig z i j n : a. I n de t u n n e l z e l f b l i j f t een l o k a l e b e d i e n i n g s m o g e l i j k h e i d aanwezig waar n a a r t o e o v e r g e s c h a k e l d wordt b i j w e g v a l l e n van de c e n t r a l e bediening; G e l i j k t i j d i g e b e d i e n i n g v a n u i t b e i d e c o n t r o l e c e n t r a mag n i e t m o g e l i j k z i jn. b. De t r a n s m i s s i e v a n de t u n n e l b e w a k i n g en b e d i e n i n g wordt redundant u i t g e v o e r d , b i j v o o r b e e l d door deze a l s r i n g v e r b i n d i n g u i t t e v o e r e n w a a r b i j meerdere t e bewaken en t e b e d i e n e n o b j e c t e n i n d e z e l f d e r i n g worden o n d e r g e b r a c h t . Een l o k a l e b e d i e n i n g s m o g e l i j k h e i d wordt i n deze s i t u a t i e n i e t noodzakelijk geacht. A l d u s b l i j f t b i j s t o r i n g e n van de o v e r d r a c h t s a p p a r a t u u r , werkzaamheden i n de t u n n e l en b i j c a l a m i t e i t e n , de m o g e l i j k h e i d gehandhaafd de t u n n e l t e r p l a a t s e t e bewaken en t e b e d i e n e n .

6.2.7.2.

O v e r d r a c h t v a n s i g n a l e n en TV-beelden v i n d t p l a a t s door m i d d e l van i n t e r f a c e a p p a r a t u u r en k a b e l - e n / o f g l a s v e z e l v e r b i n d i n g e n . De v i d e o s i g n a l e n worden door m i d d e l v a n f r e q u e n t i e d i v i s i o n m u l t i p l e x i n g g e t r a n s p o r t e e r d . H i e r b i j wordt i e d e r v i d e o s i g n a a l door m i d d e l v a n f r e q u e n t i e m o d u l a t i e op een a p a r t e d r a a g g o l f g e p l a a t s t zodat een a a n t a l ( maximaal 32) v a n deze s i g n a l e n o v e r een g l a s v e z e l g e t r a n s p o r t e e r d kunnen worden. De m u l t i p l e x e r s d i e n e n t e v o l d o e n aan de CCITT-recommendations.

6.2.7.3.

Voor h e t t r a n s p o r t e r e n v a n d a t a s i g n a l e n t.b.v. van een e t h e r n e t v e r b i n d i n g .

6.2.7.4.

Voor h e t t r a n s p o r t e r e n v a n de t e l e m e t r i e s i g n a l e n op h e t t e bewaken o b j e c t een t e l e m e t r i e m u l t i p l e x e r p l a a t s e n . Deze t e l e m e t r i e m u l t i p l e x e r z a l de t e l e m e t r i e s i g n a l e n verwerken t o t een d a t a s i g n a a l d a t v e r v o l g e n s v i a een m u l t i p l e x e r g e t r a n s p o r t e e r d k a n worden.

6.2.7.5.

De g l a s v e z e l v e r b i n d i n g moet een v o l l e d i g t r a n s p a r a n t systeem z i j n . De s i g n a l e n door m i d d e l v a n monomode g l a s v e z e l s t r a n s p o r t e r e n . K a b e l s i n de grond moeten worden g e b l a z e n i n een HDPE b u i s .

6.2.7.6.

De k a b e l moet aan b e i d e z i j d e n worden afgemonteerd op een o p t i s c h p a t c h p a n e l . De r e s e r v e c a p a c i t e i t op de o p t i s c h e p a n e l s d i e n t t e n m i n s t e 50% t e z i j n . De t e g e b r u i k e n o p t i s c h e a p p a r a t u u r en g l a s v e z e l k a b e l d i e n t z o d a n i g g e d i m e n s i o n e e r d t e worden d a t a l l e i n f o r m a t i e gedurende de g e h e l e l e v e n s d u u r van h e t t r a n s m i s s i e s y s t e e m p r o b l e e m l o o s over de gewenste a f s t a n d g e t r a n s p o r t e e r d kan worden.

6.2.7.7.

Het t e l e m e t r i e s y s t e e m d i e n t v o l g e n s h e t zogenaamde " m a s t e r - s l a v e " p r i n c i p e t e z i j n opgebouwd, w a a r b i j de master i s o p g e s t e l d aan de z i j d e van de b e d i e n i n g s r u i m t e .

6.2.7.8.

A l l e t r a n s m i s s i e a p p a r a t u u r moet aan g e s t e l d e s p e c i f i c a t i e s b l i j v e n v o l d o e n b i j temperaturen v a n - 10°C t o t + 40°C ( gemeten op een hoogte van 1,5 m e t e r ) .

standard/230498

de p i c ' s g e b r u i k maken

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l

1998

blad

38

6.2.8.

L i f t e n en/of r o l t r a p p e n

6.2.8.1.

I n t u n n e l s w a a r i n door f i e t s e r s en v o e t g a n g e r s een g r o o t n i v e a u v e r s c h i l moet worden o v e r b r u g d , zonder d a t voldoende r u i m t e aanwezig i s om een o p r i t met een aanvaardbare s t e i l h e i d (+ 2,5%) aan t e l e g g e n , worden soms l i f t e n o f r o l t r a p p e n aangelegd. Naast deze v o o r z i e n i n g moet a l t i j d een a l t e r n a t i e f aanwezig b l i j v e n i n de vorm v a n een o p r i t o f een v a s t e t r a p . B i j deze v o o r z i e n i n g e n moet v e e l aandacht worden geschonken aan bewaking en b e v e i l i g i n g , zonder d a t h i e r d o o r de k w e t s b a a r h e i d v o o r v a n d a l i s m e toeneemt. Het i s gewenst r o l t r a p p e n t e g e n w e e r s i n v l o e d e n t e beschermen.

6.2.8.2.

L i f t e n en r o l t r a p p e n a a n s l u i t e n op de noodstroom v o o r z i e n i n g . H y d r a u l i s c h e l i f t e n kunnen worden v o o r z i e n v a n een r e g e l i n g waardoor b i j spanningswegval de l i f t e n naar hun l a a g s t e s t a n d zakken, i n welke s t a n d de deuren a u t o m a t i s c h openen.

6.2.8.3.

L i f t e n behoeven n i e t v a n een n o o d s t o p v o o r z i e n i n g t e worden u i t g e r u s t . R o l t r a p p e n moeten w e l v a n een n o o d s t o p v o o r z i e n i n g worden v o o r z i e n . De noodstop v a n de r o l t r a p mag worden g e r e s e t op a f s t a n d onder de volgende voorwaarde vlgs.NEN-EN 115 R o l t r a p / R o l p a d n o r m a r t . 1 4 . 2 . 4 . 1 : "Na het stoppen door een noodstopinrichting mag het opnieuw aanzetten mogelijk zijn zonder bediening van de aanzetschakelaar, indien op een andere wijze is gewaarborgd dat er niemand op de treden, paletten of band is...etc." A r t . 14.2.1. v o e g t h i e r a a n t o e "De persoon die de schakelaars bedient, moet de roltrap geheel kunnen overzien, of zich ervan kunnen vergewissen, dat niemand de roltrap gebruikt wanneer wordt ingeschakeld."

scandard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.3.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 39

Communicatiemiddelen

6.3.1.

Intercominstallatie

6.3.1.1.

De i n t e r c o m i n s t a l l a t i e i s i n de e e r s t e p l a a t s b e d o e l d v o o r h e t g e b r u i k door t u n n e l g e b r u i k e r s i n g e v a l v a n pech o f c a l a m i t e i t e n . De b e d i e n i n g moet eenvoudig en d i r e c t z i j n . De i n s t a l l a t i e i s opgebouwd a l s v o l g t : p e r r i j r i c h t i n g i s 1 v a n de andere r i j r i c h t i n g e n g e s c h e i d e n i n t e r c o m i n s t a l l a t i e aanwezig, d.w.z. p e r r i j r i c h t i n g / t u n n e l b u i s kunnen de i n t e r c o m i n s t a l l a t i e s g e s c h e i d e n worden g e b r u i k t . V e r l o r e n gaan v a n de i n s t a l l a t i e s i n 1 r i j r i c h t i n g h e e f t geen i n v l o e d op de i n s t a l l a t i e s i n de andere r i j r i c h t i n g . de i n t e r c o m t o e s t e l l e n b e v i n d e n z i c h b i n n e n de t u n n e l i n de h u l p p o s t e n en p o e d e r b l u s p o s t e n en b u i t e n de t u n n e l i n p r a a t p a a l k a s t j e s op een s t a l e n mast i n de b e d i e n i n g s l e s s e n a a r v a n de t u n n e l b e v i n d t z i c h de ontvangst/bedieningsapparatuur: 1 bedieningstoestel per r i j r i c h t i n g i n de a p p a r a t u u r r u i m t e b e v i n d t z i c h de i n t e r c o m c e n t r a l e Voor e l k e r i j r i c h t i n g i s een o n a f h a n k e l i j k werkende i n t e r c o m c e n t r a l e aanwezig. op e l k e c e n t r a l e b e v i n d t z i c h een s e r v i c e b e d i e n i n g s t o e s t e l ; op h e t b e d i e n i n g s t o e s t e l moet een o p t i s c h e t e r u g m e l d i n g aanwezig z i j n i n de vorm v a n een d i s p l a y , waarop h e t nummer v a n de oproepende en maximaal 2 wachtende i n t e r c o m t o e s t e l l e n kunnen worden getoond.

6.3.1.2.

Het g e b r u i k g a a t a l s v o l g t : de g e b r u i k e r neemt de h o o r n v a n h e t i n t e r c o m t o e s t e l v a n h e t t o e s t e l ; i n de hoorn wordt een wektoon gegenereerd en op h e t b e d i e n i n g s t o e s t e l wordt de oproep o p t i s c h en a k o e s t i s c h gemeld (beide i n t e r m i t t e r e n d ) i n de c e n t r a l e worden t e r u g m e l d i n g e n a a n g e s t u u r d n a a r de PLC, ebn i n d i e n aanwezig de p r i n t e r , b e e l d s c h e r m o f l a m p e n t a b l e a u . na h e t opnemen v a n de h o o r n v a n h e t b e d i e n i n g t o e s t e l komt de spreekverbinding t o t stand (duplexverbinding) de v e r b i n d i n g wordt v e r b r o k e n door: a. t e r u g l e g g e n v a n de h o o r n v a n h e t i n t e r c o m t o e s t e l o f h e t bedieningstoestel b. s e l e c t i e f u i t s c h a k e l e n vanaf h e t b e d i e n i n g s t o e s t e l o f p l a a t s e n van het gesprek i n de w a c h t s t a n d t e n gunste van een andere oproep b i j e e n z i j d i g v e r b r e k e n v a n de v e r b i n d i n g , wordt aan de andere z i j d e een b e z e t t o o n h o o r b a a r , d i e e i n d i g t door t e r u g p l a a t s e n v a n de hoorn.

6.3.1.3.

De i n t e r c o m i n s t a l l a t i e moet v e r s c h i l l e n d e p a r a l l e l o p r o e p e n kunnen verwerken. Oproepen worden i n p r i n c i p e a f g e h a n d e l d i n v o l g o r d e v a n binnenkomst. I n d i e n h e t b e d i e n i n g s t o e s t e l i n g e s p r e k i s met een voorgaande oproep, worden volgende oproepen i n een w a c h t s t a n d g e p l a a t s t , d i e e v e n a l s b i j de normale p r o c e d u r e een wektoon k r i j g e n . Op de t e r u g m e l d i n g moet dan t e z i e n z i j n welke p o s t e n z i c h i n de wachtstand bevinden. Het t o t s t a n d brengen v a n g e s p r e k k e n i n de w a c h t s t a n d i s o v e r e e n k o m s t i g de normale p r o c e d u r e , met d i e n v e r s t a n d e d a t door m i d d e l v a n d o o r s c h a k e l i n g een i n t e r c o m t o e s t e l u i t de w a c h t s t a n d k a n worden g e h a a l d en weer t e r u g g e p l a a t s t i n d i e n h e t voorgaande gesprek nog n i e t was beeindigd. Met i e d e r t o e s t e l d a t z i c h i n de w a c h t s t a n d b e v i n d t moet op eenvoudige w i j z e v e r b i n d i n g kunnen worden gemaakt.

6.3.1.4.

Diverse

standard/230498

eisen:

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart 1998

printdatum:

23 a p r i l 1998 b l a d 40

de p o s t e n moeten n a b i j h e t b e d i e n i n g s t o e s t e l g e o g r a f i s c h worden g e p r e s e n t e e r d op een t a b l e a u o f beeldscherm, waarop ook b e d r i j f s s i t u a t i e s z i c h t b a a r worden gemaakt. i n v e r b a n d met h e t onderhoud o f s t o r i n g moet h e t m o g e l i j k z i j n een o f meer i n t e r c o m p o s t e n s e l e c t i e f u i t t e s c h a k e l e n . U i t g e s c h a k e l d e p o s t e n moeten o p t i s c h worden g e s i g n a l e e r d . het systeem moet z i j n v o o r z i e n van een l i j n - en t o e s t e l b e w a k i n g , o n a f h a n k e l i j k v a n de o v e r i g e b e s t u r i n g s s y s t e m e n de g e l u i d s d r u k v a n de t e l e f o o n h o o r n s moet r e g e l b a a r z i j n en het" omgevingslawaai (denk aan v e r k e e r s l a w a a i en d r a a i e n d e t u n n e l v e n t i l a t o r e n ) van ± 100 dB met 10 dB kunnen o v e r s c h r i j d e n . m i c r o f o o n s u i t v o e r e n met n o i s e - c a n c e l l i n g ; haakcontacten van i n t e r c o m t o e s t e l l e n u i t v o e r e n a l s r e e d r e l a i s of c o n t a c t l o z e n a d e r i n g s s c h a k e l a a r s zonder mechanisch bewegingsmechanisme. praatpaalkasten uitvoeren i n r o e s t v r i j staal; i n t e r c o m t o e s t e l l e n moeten w a t e r d i c h t z i j n en u i t g e v o e r d i n s l a g v a s t kunststof; i n t u n n e l s zonder n o - b r e a k v o o r z i e n i n g , moet de i n t e r c o m i n s t a l l a t i e z i j n v o o r z i e n v a n een e i g e n noodstroomvoeding met een c a p a c i t e i t voldoende v o o r 1 u u r v o l l e d i g b e d r i j f ;

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

41

6.3.2.

Luidspreker-omroepsvsteem

6.3.2.1.

E v e n a l s b i j de i n t e r c o m i n s t a l l a t i e v e r d i e n t h e t a a n b e v e l i n g ook de l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e s p e r r i j r i c h t i n g gescheiden u i t t e voeren, e l k met een e i g e n v e r s t e r k e r en een e i g e n m i c r o f o o n op de b e d i e n i n g s lessenaar. De l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e v e r d e l e n i n o n a f h a n k e l i j k werkende s e c t i e s , d i e c o r r e s p o n d e r e n met de T V - s e c t i e s . De l u i d s p r e k e r s b i n n e n de t u n n e l b e v e s t i g e n aan h e t t u n n e l p l a f o n d ; b u i t e n de t u n n e l aan masten en v o o r z o v e r m o g e l i j k aan reeds l a n g s h e t t r a c e aanwezige masten en p o r t a l e n . De l u i d s p r e k e r s tegen h e t v e r k e e r i n r i c h t e n .

6.3.2.2.

De l u i d s p r e k e r s s c h a k e l e n p e r s e c t i e . De s e c t i e s e l e c t e r e n v i a de v i d e o m a t r i x v a n de T V - i n s t a l l a t i e , zodanig d a t de m i d d e l s t e v a n d r i e opeenvolgende op h e t TV-monitorpaneel g e o b s e r v e e r d e T V - s e c t i e s wordt b e s p r o k e n a l s de l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e wordt i n g e s c h a k e l d . S e l e c t i e v e b e d i e n i n g i s m o g e l i j k v i a de T V - d e t a i l m o n i t o r ( z i e v e r d e r h e t h o o f d s t u k T V - i n s t a l l a t i e ) . I n d i e n geen d e t a i l TV-monitor wordt g e p l a a t s t , moet op andere w i j z e " h a n d " s e l e c t i e van de t e b e s p r e k e n luidsprekersectie mogelijk z i j n .

6.3.2.3.

De g e l u i d s p r o d u k t i e moet z o d a n i g z i j n d a t een p e r s o o n i n o f b u i t e n een v o e r t u i g t i j d e n s f i l e - v e r k e e r , een gesproken boodschap d u i d e l i j k kan v e r s t a a n boven de g e l u i d s p r o d u k t i e van f i l e - v e r k e e r (+ 95 dB) en/of de i n bedrijf zijnde tunnelventilatie u i t . H i e r t o e moet h e t g e l u i d s n i v e a u a u t o m a t i s c h r e g e l b a a r z i j n . De Speech T r a n s m i s s i o n Index (STI) moet t e n m i n s t e 0,35 bedragen i n de s e c t i e s b i n n e n de g e s l o t e n t u n n e l . A l v o r e n s t o t d e f i n i t i e f ontwerp v a n een l u i d s p r e k e r s y s t e e m i n de t u n n e l b u i z e n o v e r t e gaan, moet een verkennende STI-meting i n de t u n n e l b u i s worden gedaan. N.B. een b e l a n g r i j k e g e l u i d s b r o n i n t u n n e l s wordt gevormd door de t u n n e l v e n t i l a t o r e n . B e p e r k i n g van de g e l u i d s p r o d u c t i e v a n t u n n e l v e n t i l a t o r e n d r a a g t d e r h a l v e b i j aan h e t v e r b e t e r e n van de v e r s t a a n b a a r h e i d v a n de l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e . T u n n e l v e n t i l a t o r e n d i e i n c l u s t e r s worden opgehangen p r o d u c e r e n t e r p l a a t s e samen meer g e l u i d dan een e n k e l e v e n t i l a t o r . Hiermee r e k e n i n g houden b i j de b e p a l i n g v a n h e t g e l u i d s n i v e a u v a n de luidsprekerinstallatie.

6.3.2.4.

De volgende t e c h n i s c h e v o o r z i e n i n g e n z i j n n o o d z a k e l i j k : a. de s p r e e k m i c r o f o o n s v o o r z i e n v a n een a u t o m a t i s c h e v o l u m e r e g e l i n g van het m i c r o f o o n s i g n a a l ; b. een s p e c t r u m c o r r e c t i e f i l t e r om t e b e w e r k s t e l l i g e n d a t h e t s p r a a k s i g n a a l v o o r f r e q u e n t i e s boven 1000 Hz, t e n m i n s t e 6 dB boven het v e r k e e r s l a w a a i u i t k o m t Voor f r e q u e n t i e s beneden 1000 Hz h e t s p r a a k s i g n a a l verzwakken met 12 dB p e r o k t a a f ; c. de dynamiek v a n de spraak comprimeren t o t 6 dB; k o r t e p i e k e n d i e de bovengrens van h e t dynamische b e r e i k met meer dan 3 dB o v e r s c h r i j d e n , afsnijden (peak-clipping); d. h e t l u i d s p r e k e r s i g n a a l aanpassen aan h e t s t o o r n i v e a u v a n h e t v e r k e e r i n de t u n n e l . H i e r t o e op een r e p r e s e n t a t i e v e p l a a t s i n de t u n n e l een meetmicrofoon p l a a t s e n d i e c o n t i n u h e t g e l u i d s n i v e a u i n de t u n n e l meet. B i j i n s c h a k e l e n v a n de g e l u i d s i n s t a l l a t i e wordt h e t l a a t s t gemeten g e l u i d s n i v e a u g e b r u i k t a l s s t u u r s i g n a a l voor h e t i n s t e l l e n van h e t aan de l u i d s p r e k e r s a f t e geven s p r a a k s i g n a a l . Het moet ook m o g e l i j k z i j n v i a h e t s t u u r s i g n a a l h e t aan de l u i d s p r e k e r s a f t e geven s p r a a k s i g n a a l aan t e passen.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 42

e. i n t e spreken boodschappen v o o r a f l a t e n gaan door een a t t e n t i e s i g n a a l (ding-dong).

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.3.3.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 43

Mobilofooninstallatie Ten behoeve van i n t e r n r a d i o v e r k e e r t u s s e n h e t c o n t r o l e c e n t r u m v a n de t u n n e l en h e t d i e n s t d o e n d e p e r s o n e e l i n de t u n n e l o f i n de n a a s t e omgeving v a n de t u n n e l , wordt i n h e t algemeen v a n m o b i l o f o o n v e r b i n d i n g e n g e b r u i k gemaakt. De t u n n e l s kunnen h i e r t o e v a n een e i g e n m o b i l o f o o n s y s t e e m worden voorzien. B i j d i t s o o r t i n s t a l l a t i e s b i n n e n de b e t o n c o n s t r u c t i e van de t u n n e l moet b i j z o n d e r e aandacht aan de p l a a t s van de antenne worden b e s t e e d . Een goed b r u i k b a r e p l a a t s b l i j k t t e z i j n op h e t d i e p s t e punt v a n de t u n n e l , s t r a l e n d naar b e i d e u i t e i n d e n v a n de t u n n e l . I n d i e n i n de t u n n e l een HF-(HoogFreguent r a d i o c o m m u n i c a t i e ) - s y s t e e m aanwezig i s , i s een a p a r t e m o b i l o f o o n i n s t a l l a t i e b i n n e n de t u n n e l n i e t noodzakelijk. B i j c o m b i n a t i e van een op de t u n n e l g e p l a a t s t m o b i l o f o o n s y s t e e m en een HF-systeem i n de t u n n e l d a t de m o b i l o f o o n f r e q u e n t i e h e r - u i t z e n d t , moet het systeem zodanig worden ontworpen, d a t r o n d z i n g e n v a n h e t m o b i l o f o o n s i g n a a l wordt vermeden.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


b l a d 44

6.3.4.

Hoocffrecruent r a d i o c o m m u n i c a t i e s v s t e e m (HF-systeem) :

6.3.4.1.

H u l p v e r l e n e n d e i n s t a n t i e s z o a l s brandweer en p o l i t i e hebben e i g e n m o b i l o f o o n v e r b i n d i n g e n , d i e e c h t e r n i e t zonder s p e c i a l e v o o r z i e n i n g e n b i n n e n de t u n n e l kunnen worden g e b r u i k t . Het HF-systeem i s b e d o e l d om o n d e r b r e k i n g s v r i j e o n t v a n g s t b i n n e n de t u n n e l m o g e l i j k t e maken v a n i n de open l u c h t aanwezige r a d i o f r e q u e n t i e s en m o b i l o f o o n v e r k e e r v a n u i t de g e s l o t e n t u n n e l . Een HF-systeem moet g e s c h i k t z i j n v o o r : a. h e t ontvangen en h e r u i t z e n d e n v a n F M - r a d i o k a n a l e n i n h e t g e s l o t e n tunneldeel; b. doorgeven v a n m o b i l o f o o n ( d u p l e x ) k a n a l e n v o o r a u t o m a t i s c h mobilofoonverkeer; c. doorgeven v a n m o b i l o f o o n (duplex) werkkanalen; d. doorgeven v a n een a a n t a l m o b i l o f o o n - en p o r t o f o o n k a n a l e n v o o r a u t o m a t i s c h m o b i l o f o o n v e r k e e r v a n u i t h e t g e s l o t e n t u n n e l d e e l naar de c e n t r a l e s v a n h u l p d i e n s t e n z o a l s p o l i t i e en brandweer. Voor a u t o m o b i l i s t e n i n de t u n n e l i s a l d u s normale r a d i o - o n t v a n g s t van de l a n d e l i j k e en, i n d i e n de t u n n e l b e h e e r d e r d i t wenst, r e g i o n a l e FM-zenders mogelijk. M o b i l o f o o n v e r k e e r op de d a a r t o e g e i n s t a l l e e r d e k a n a l e n k a n b i n n e n de t u n n e l normaal worden v e r v o l g d zonder tussenkomst van derden. Door b e w a k i n g s p e r s o n e e l i n h e t c o n t r o l e c e n t r u m v a n de t u n n e l kunnen boodschappen en a a n w i j z i n g e n v o o r i n de t u n n e l aanwezige a u t o m o b i l i s t e n op de f r e q u e n t i e s v a n de F M - r a d i o k a n a l e n worden i n g e s p r o k e n .

6.3.4.2.

I n i e d e r e t u n n e l b u i s ( r i j r i c h t i n g ) moet een o n a f h a n k e l i j k v a n de andere t u n n e l b u i z e n ( r i j r i c h t i n g e n ) werkend d e e l v a n de H F - i n s t a l l a t i e aanwezig z i jn. Een HF-antennesysteem i s opgebouwd u i t : a. een antenne i n s t a l l a t i e b u i t e n de t u n n e l : A l l e antennes v o o r h e t t o t a l e HF-systeem worden samengebracht op een antennemast d i e b u i t e n de t u n n e l op een hoog punt boven h e t m a a i v e l d (dak tunnelgebouw) i s aangebracht. b. een antenne o v e r de v o i l e l e n g t e v a n de t u n n e l b u i s ; H i e r v o o r k a n g e b r u i k worden gemaakt van: een open c o a x - k a b e l , b e v e s t i g d i n de t u n n e l b u i s en i n d i e n n o d i g i n aangrenzende r u i m t e n . De open c o a x - k a b e l vanaf b e i d e e i n d e n en/of i n s e c t i e s voeden, z o d a n i g d a t de k a b e l b l i j f t f u c t i o n e r e n i n d i e n h i j t g v . een c a l a m i t e i t p l a a t s e l i j k wordt v e r n i e l d ; een s t r a l e n d e t w e e d r a a d s l e i d i n g bestaande u i t v e r k o p e r d s t a a l d r a a d , b e v e s t i g d op u i t h o u d e r s tegen h e t t u n n e l p l a f o n d . c. o v e r d r a c h t s a p p a r a t u u r van de t u n n e l

i n apparatenkasten

i n een van de dienstgebouwen

d. a a n s t u u r a p p a r a t u u r i n h e t c o n t r o l e c e n t r u m : Voor i e d e r e t u n n e l b u i s ( r i j r i c h t i n g ) moet een o n a f h a n k e l i j k werkende i n s t a l l a t i e worden aangebracht. 6.3.4.3.

standard/230498

Uitvoeringseisen: b i j de s i g n a a l o v e r d r a c h t mogen de r a d i o f r e q u e n t i e s v a n de o o r s p r o n k e l i j k e u i t z e n d i n g n i e t worden g e w i j z i g d ; v a n u i t h e t c o n t r o l e c e n t r u m v a n de t u n n e l moet m e e l u i s t e r e n op de a f z o n d e r l i j k e kanalen mogelijk z i j n i n s p r e k e n op de F M - r a d i o k a n a l e n en de twee k a n a l e n v o o r a u t o m a t i s c h m o b i l o f o o n v e r k e e r moet m o g e l i j k z i j n ;

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 45

h e t systeem moet de s i g n a l e n v a n F M - r a d i o - o n t v a n g s t , m o b i l o f o o n s i m p l e x k a n a l e n en d u p l e x k a n a l e n , g e l i j k t i j d i g kunnen verwerken. Zowel van b u i t e n naar b i n n e n , v a n b i n n e n naar b u i t e n a l s v a n b i n n e n naar b i n n e n ( v i a een r e l a i s v e r b i n d i n g ) , op l a a g - en h o o g f r e q u e n t n i v e a u . h e t systeem moet a l l e w i l l e k e u r i g e k a n a l e n b i n n e n h e t b e r e i k v a n 68 MHz t o t 900 MHz kunnen b e s t r i j k e n . I n o v e r l e g met ( v e r t e g e n w o o r d i g e r s van) de t u n n e l g e b r u i k e r s / b e h e e r d e r s moet u i t e i n d e l i j k b e p a a l d wcJrden w e l k e f r e q u e n t i e s n o o d z a k e l i j k z i j n v o o r de c o m m u n i c a t i e v e r b i n d i n g e n ; h e t zendvermogen i n de t u n n e l mag minimaal 1 W en maximaal 15 w - z i j n ; de n u t t i g e v e l d s t e r k t e v a n de antenne i n de t u n n e l mag v o o r de F M - r a d i o f r e q u e n t i e s een waarde van 3 0 dB en voor de m o b i l o f o o n f r e q u e n t i e s 17,5 dB n i e t o n d e r s c h r i j d e n de i n s t a l l a t i e b i n n e n de t u n n e l b u i s moet zodanig z i j n g e c o n s t r u e e r d , d a t e e n p l a a t s e l i j k e temperatuur van 1000°C gedurende 1 u u r geen u i t v a l van het uitgezonden s i g n a a l t o t gevolg h e e f t .

tandard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.4.1.1.

30 maart 1998 8 juli

1998

b l a d 48

Eisen: a. De b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e moet g e s c h i k t z i j n om v l o e i s t o f b r a n d e n t e b l u s s e n en moet v e i l i g kunnen worden g e b r u i k t door ondeskundigen, d i e bovendien op het moment d a t z i j g e b r u i k w i l l e n maken v a n h e t b l u s s y s t e e m geen aandacht z u l l e n hebben v o o r g e b r u i k s i n s t r u c t i e s . De b e d i e n i n g moet dus l o g i s c h en eenvoudig z i j n . *~ b. De door de brandweer g e e i s t e minimale w a t e r l e v e r i n g s c a p a c i t e i t i n t u n n e l s type A - l a n g i s a f h a n k e l i j k v a n de door hen g e b r u i k t e b l u s m a t e r i a l e n . Voorafgaand aan een t u n n e l o n t w e r p d i e n t h i e r o v e r met de brandweer worden o v e r l e g d . A l s r i c h t l i j n g e l d t de WUT. c. G l o b a l e u i t g a n g s p u n t e n b i j h e t ontwerp v a n een systeem z i j n : 100 1/minuut p e r spuitmond op i e d e r e w i l l e k e u r i g e s l a n g h a s p e l (worpafstand 17 t o t 20 m); de t o t a l e c a p a c i t e i t v a n het systeem - 2000 1/min b i j g e b r u i k van twee aangrenzende h u l p p o s t e n - De c a p a c i t e i t van 2000 1/min moet gedurende t e n m i n s t e 1 u u r met e i g e n middelen kunnen worden g e l e v e r d . de maximale druk i n het systeem t e r p l a a t s e v a n een b r a n d k r a a n i n i e d e r e w i l l e k e u r i g e h u l p p o s t b i j Q = 0 1/min s 13,5 b a r ; - de g e b r u i k s d r u k k e n i n het systeem t e r p l a a t s e v a n een b r a n d k r a a n i n i e d e r e w i l l e k e u r i g e h u l p p o s t i s m i n i m a a l 4 b a r en max. 8 b a r b i j afname van 1550 1/min op de b e t r e f f e n d e b r a n d k r a a n t e r w i j l g e l i j k t i j d i g i n een d i r e c t aangrenzende h u l p p o s t een h o e v e e l h e i d water wordt afgenomen v a n 450 1/min. d. B i j h e t ontwerp van het b r a n d b l u s s y s t e e m r e k e n i n g houden met w a t e r s l a g i n het b r a n d b l u s s y s t e e m en c a v i t a t i e v a n de pompen; i n l a n g e t u n n e l s i s h e t n o o d z a k e l i j k om a l s o n d e r d e e l v a n h e t ontwerp een w a t e r s l a g b e r e k e n i n g u i t t e voeren. M o g e l i j k e v o o r z i e n i n g e n t e r voorkoming v a n w a t e r s l a g z i j n : t o e p a s s i n g van a f s l u i t e r s d i e n i e t s n e l kunnen worden d i c h t g e d r a a i d , v e r t r a a g d s l u i t e n d e o n t l u c h t e r s en b e p e r k i n g v a n de w a t e r l e v e r i n g s c a p a c i t e i t van de pompen t i j d e n s v u l l e n van het systeem ( b i j v o o r b e e l d d.m.v. een o m l o o p l e i d i n g d i e b i j extreme d r u k d a l i n g a u t o m a t i s c h wordt afgesloten). Deze l a a t s t e v o o r z i e n i n g k a n tevens g e b r u i k t worden t e r b e p e r k i n g van c a v i t a t i e t i j d e n s extreme g e b r u i k s c o n d i t i e s .

6.4.1.2.

Voor o p t i m a l e b e d r i j f s z e k e r h e i d de s c h a k e l i n g v a n de brandbluspompen zo m o g e l i j k f a i l s a f e u i t v o e r e n . V o o r t s h e t a a n t a l a u t o m a t i s c h schakelende b e v e i l i g i n g e n i n het e l e k t r i s c h e c i r c u i t van de pompen, z o a l s t h e r m i s c h e b e v e i l i g i n g en m i n i m a a l s t r o o m b e v e i l i g i n g , z o v e e l m o g e l i j k beperken.

6.4.1.3.

Voor h e t b l u s s e n van brand door n i e t - d e s k u n d i g e n , i s water i n p r i n c i p e het meest g e s c h i k t e b l u s m i d d e l omdat: a. g r o t e worpafstand, dus k o r t e b e n a d e r i n g v a n de b r a n d i s n i e t noodzakelijk; b. water h e e f t z e e r goede koelende eigenschappen d i e de kans op h e r o n t s t e k i n g van een brand door n a g l o e i e n d e m e t a a l o p p e r v l a k t e n s t e r k reduceren,c. i e d e r e e n i s vertrouwd met water; d. h e t i s een o n g e v a a r l i j k e v l o e i s t o f ; e. water i s een goedkoop b r a n d b l u s m i d d e l d a t i n v r i j w e l onbeperkte hoeveelheden b e s c h i k b a a r i s . Een e r n s t i g n a d e e l van water i s e c h t e r d a t branden v a n op water d r i j v e n d e v l o e i s t o f f e n z o a l s benzine, zeer m o e i l i j k t e b l u s s e n z i j n . T o e p a s s i n g van water l e i d t b i j d i t s o o r t branden t o t v e r s p r e i d i n g van de brandende v l o e i s t o f , dus u i t b r e i d i n g v a n de b r a n d .

standard/080798

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


STANDAARDISATIE VAN

TUNNELINSTALLATIES

30 15

maart juli

1998 1998

blad 4 9

D i t probleem wordt v o o r een g r o o t d e e l o p g e l o s t door aan het b l u s w a t e r AFFF (Aqueous F i l m Forming Foam c o n c e n t r a t e ) ook wel " l i g h t w a t e r " genoemd, toe t e voegen. De R i j k s w a t e r s t a a t maakt thans g e b r u i k van 1% AFFF, type 201 AF, v o r s t v r i j t o t -18°C. Water gemengd met 1% AFFF 201 AF vormt een s c h u i m l a a g d i e i n s t a a b * i s brandende k o o l w a t e r s t o f f e n a f t e dekken. D i t , gecombineerd met de^ o v e r i g e eigenschappen van water maakt water gemengd met AFFF t o t een v e i l i g door ondeskundigen t o e t e passen b l u s m i d d e l . 6.4.1.4.

Om het g e b r u i k van de b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e zo eenvoudig m o g e l i j k t e maken en om t e v e r m i j d e n d a t moet worden gewacht op het v u l l e n van het systeem, moet de i n s t a l l a t i e permanent g e v u l d z i j n . Z o v e e l m o g e l i j k h a n d e l i n g e n moeten a u t o m a t i s c h p l a a t s v i n d e n . Door middel van een b r a n d s l a n g l e n g t e moet de a f s t a n d t u s s e n twee h u l p p o s t e n kunnen worden overbrugd, v o o r h e t g e v a l een c a l a m i t e i t t e r p l a a t s e van een h u l p p o s t p l a a t s v i n d t (198 7, b r a n d i n de Velsertunnel).

6.4.1.5.

juist

De b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e i s a l s v o l g t opgebouwd: a. i n het bedieningsgebouw van de t u n n e l b e v i n d t z i c h een w a t e r r e s e r v o i r met een n e t t o ( b r u i k b a r e ) inhoud van 120 m3 (1 uur v o i l e b r a n d b l u s capaciteit). D i t r e s e r v o i r wordt g e v u l d en a u t o m a t i s c h v o l gehouden door m i d d e l van een a a n s l u i t i n g op het w a t e r l e i d i n g n e t met een c a p a c i t e i t van tenminste 10 m3/uur. N.B. I n d i e n i n een tunnelgebouw geen r u i m t e i s v o o r de bouw van een w a t e r r e s e r v o i r , kan worden gedacht aan h e t g e b r u i k van een b u i t e n het gebouw gelegen r e s e r v o i r . Aan een v o r s t v r i j e l i g g i n g moet aandacht worden b e s t e e d . b. twee pompen met e l k een c a p a c i t e i t van 6 0 m3/uur, z u i g e n water u i t d i t r e s e r v o i r en p e r s e n d i t v i a een c e n t r a l e b r a n d b l u s l e i d i n g naar de h u l p p o s t e n i n de t u n n e l . N.B. B i j t o e p a s s i n g van een b r o n wordt het b l u s w a t e r g e l e v e r d door m i d d e l van een of meer bronpompen. De brandbluspompen b e v e i l i g e n tegen c a v i t a t i e d i e kan o p t r e d e n b i j w e g v a l l e n van de systeemdruk b.v. i n d i e n n a b i j de p o m p i n s t a l l a t i e z e e r v e e l water wordt afgenomen. Een goede methode h i e r v o o r i s t o e p a s s i n g van een o r i f i c e met r e g e l b a a r omloopkanaal. De r e g e l i n g moet g e s t u u r d worden aan de hand van de momentane p e r s d r u k d i r e c t aan de p e r s f l e n s van de pomp. c. De c e n t r a l e b r a n d b l u s l e i d i n g v e r v a a r d i g e n u i t r o e s t v a s t s t a a l (RVS) w e r k s t o f n r . 1.4435 (Een Mo-gehalte > 2,5% i s n o o d z a k e l i j k t e r v e r m i j d i n g van s p l e e t c o r r o s i e ) , t h e r m i s c h v e r z i n k t s t a a l o f g l a s v e z e l - v e r s t e r k t Epoxy (GRE) t o e g e s t a a n . I n v o l l e d i g van de t u n n e l b u i s afgeschermde r u i m t e n i s e v e n t u e e l HDPE t o e g e l a t e n . A f t a k k i n g e n i n k o n t a k t met de t u n n e l a t m o s f e e r n i e t i n k u n s t s t o f uitvoeren. 1

d. i n e l k e h u l p p o s t b e v i n d t z i c h een b r a n d s l a n g h a s p e l waarop 50 m 1" s l a n g met een spuitmond, c a p a c i t e i t + 100 1/min, w o r p a f s t a n d 17-20 m. De b r a n d s l a n g h a s p e l i s gemonteerd op een u i t k a n t e l b a r e s t o e l , z o d a n i g d a t door het uitnemen van de spuitmond de s l a n g h a s p e l naar b u i t e n de h u l p p o s t d r a a i t en tevens de w a t e r t o e v o e r wordt geopend. Door een c o n t a c t op de k a n t e l s t o e l worden de brandbluspompen g e s t a r t . e. eveneens i n de h u l p p o s t b e v i n d t z i c h een tank w a a r i n 25 l i t e r AFFF, FC-185 ( l i g h t w a t e r c o n c e n t r a a t ) . Door m i d d e l van een tussenmenger

standard/150798

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


STANDAARDISATIE VAN

TUNNELINSTALLATIES

30

maart

8 juli blad

1998 1998 50

wordt b i j g e b r u i k van de b r a n d s l a n g d i t l i g h t w a t e r c o n c e n t r a a t met het b l u s w a t e r gemengd i n een v e r h o u d i n g 1 : 100. D i e n t e n g e v o l g e i s e r gedurende 25 minuten l i g h t w a t e r b e s c h i k b a a r . f. n a a s t de b r a n d s l a n g h a s p e l b e v i n d t z i c h i n i e d e r e h u l p p o s t een b r a n d b l u s a f s l u i t e r , v o o r z i e n van een 2M" S t o r z - k o p p e l i n g , a a n g e s l o t e n op de c e n t r a l e b r a n d b l u s l e i d i n g . „ B i j g e b r u i k van deze b r a n d b l u s a f s l u i t e r s kunnen de brandbluspompen door m i d d e l van een i n i e d e r e h u l p p o s t aanwezige drukknop worden gestart. g. v o o r t s b e s t a a t de m o g e l i j k h e i d het g e h e l e b r a n d b l u s s y s t e e m onder druk t e z e t t e n d o o r m i d d e l van een p e r s a a n s l u i t i n g aan e l k tunnelgebouw, bestaande u i t 2 S t o r z k o p p e l i n g e n 2M" v o o r z i e n van een d e k s e l volgens NEN 3374 n r . 2 7 . De brandweer moet h i e r een e i g e n pompvoorziening op kunnen a a n s l u i t e n met een c a p a c i t e i t van 120 m3/h/l2 b a r . Deze a a n s l u i t i n g moet worden b e v e i l i g d t e g e n t e hoge aanvoerdruk. h. de h a s p e l k o n t a k t e n en de drukknoppen i n de h u l p p o s t e n en de b i j b e h o r e n d e c i r c u i t s v o o r het s t a r t e n van de brandbluspompen moeten f a i l - s a f e z i j n . Dwz. de brandbluspompen s t a r t e n b i j i e d e r e s t o r i n g , v e r b r e k e n van het c i r c u i t of v e r n i e l i n g van h e t h a s p e l c o n t a c t of de drukknop. 6.4.1.6.

A a n w i i z i n g b i i de t o e p a s s i n g van een a a n t a l m a t e r i a l e n : a. T o e p a s s i n g GRE I n v e r b a n d met de g r o t e r e k w e t s b a a r h e i d en g e r i n g e r e b r a n d b e s t e n d i g h e i d dan s t a a l mag k u n s t s t o f a l l e e n b u i t e n de v e r k e e r s b u i s g e b r u i k t worden op p l a a t s e n waar de l e i d i n g tegen hoge t e m p e r a t u u r en mechanische b e s c h a d i g i n g i s afgeschermd. A f t a k k i n g e n n a a r de v e r k e e r s b u i s moeten i n i e d e r g e v a l worden v e r v a a r d i g d van s t a a l . G e z i e n de g e r i n g e s l a g v a s t h e i d mogen glasvezelgewapende k u n s t s t o f f e n ( z o a l s GRE) a l l e e n worden t o e g e p a s t i n d i e n v o o r z i e n van een s l a g v a s t e b u i t e n m a n t e l . L i j m v e r b i n d i n g e n d i e i n het werk moeten worden aangebracht moeten worden vermeden. T r e k v a s t e k o p p e l i n g e n hebben de v o o r k e u r . D e t a i l l e r i n g en v e r w e r k i n g van de k u n s t s t o f moet i n o v e r l e g met de f a b r i k a n t g e s c h i e d e n . A d v i e z e n van de f a b r i k a n t z i j n bindend. De l e i d i n g e n moeten worden b e v e s t i g d dmv. t h e r m i s c h v e r z i n k t s t a l e n o n d e r s t e u n i n g e n met kapbeugel, hoh. 2000 mm. Ter p l a a t s e van e l k e v a s t e a f t a k k i n g moet de l e i d i n g z i j n v o o r z i e n van een v a s t punt; dwz. een verzwaarde b e v e s t i g i n g s b e u g e l moet worden g e b r u i k t , t e r w e e r s z i j d e n waarvan f i x a t i e s c h a l e n op de GRE b u i s moeten worden g e l i j m d . B i j z o n d e r e aandacht moet worden b e s t e e d aan het opvangen van s p a t k r a c h t e n welke b i j bochten en aan de u i t e i n d e n van de p i j p l e i d i n g e n kunnen optreden. I n verband met h e t P o i s s o n e f f e k t mogen l e n g t e c o m p e n s a t o r e n i n k u n s t s t o f l e i d i n g e n n i e t worden toegepast - A a n s l u i t i n g e n vanaf de k u n s t s t o f h o o f d l e i d i n g op RVS-aftakkingen, k o p p e l l e i d i n g e n , h o o f d a a n v o e r l e i d i n g e n o f op een appendage, moeten u i t g e v o e r d worden a l s f l e n s v e r b i n d i n g , w a a r b i j de RVS p i j p o f de appendage moet z i j n v o o r z i e n van een zgn. " f l a t - f a c e " f l e n s . l e i d i n g e n en l e i d i n g d e l e n b i j v o o r k e u r n i e t i n s t o r t e n i n beton. b. T o e p a s s i n g HDPE - HDPE i s a l l e e n toepasbaar op p l a a t s e n waar de b r a n d l e i d i n g onder a l l e omstandigheden v o l l e d i g i s afgeschermd van de t u n n e l b u i s . Temperaturen op of n a b i j de l e i d i n g hoger dan 60 °C z i j n n i e t toegelaten.

standard/080798

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


STANDAARDISATIE VAN

TUNNELINSTALLATIES

30

maart

8 juli blad

1998 1998 51

I n v e r b a n d met het g e l e i d e l i j k opvangen van ( u i t ) z e t t i n g e n van de l e i d i n g i n de l e n g t e r i c h t i n g moet b i j een l e i d i n g d i a 150-200 een v a s t punt worden g e p l a a t s t . D i t kan eenvoudig worden gedaan door de l e i d i n g d e l e n t e k o p p e l e n d.m.v. e l e k t r o l a s - m o f f e n d i e tevens a l s v a s t punt kunnen worden ingeklemd. S p i e g e l l a s s e n z i j n i n het werk l a s t i g e r t e maken en z i j n n i e t g e s c h i k t a l s v a s t punt..^ Pijpleidingflenzen z i j n overschuifflenzen. z A f t a k k i n g e n n a a r h u l p p o s t e n i n s t a a l (RVS o f t h . v e r z i n k t ) u i t v o e r e n . A a n g e z i e n b i j a f t a k k i n g e n geen k r a c h t e n op de h o o f d l e i d i n g mogen worden o v e r g e b r a c h t het T-stuk i n de h o o f d l e i d i n g eveneens i n s t a a l u i t v o e r e n HDPE kan n i e t zonder meer van een l e i d i n g v e r w a r m i n g worden v o o r z i e n ( g e l e i d geen warmte, dus p l a a t s e l i j k e o v e r v e r h i t t i n g door de v e r w a r m i n g s k a b e l i s m o g e l i j k ) , maar moet e e r s t omwikkeld worden met aluminiumband (om de warmte t e v e r s p r e i d e n ) a l v o r e n s de v e r w a r m i n g s k a b e l kan worden aangebracht. c. T o e p a s s i n g van RVS: A l l e r o e s t v a s t s t a l e n l e i d i n g e n moeten z i j n v e r v a a r d i g d u i t r o e s t v a s t s t a a l (RVS) w e r k s t o f n r . 1.4435. RVS l e i d i n g w e r k p r e f a b r i c e r e n en i n het werk k o p p e l e n door middel van f l e n s v e r b i n d i n g e n ; RVS-RVS v e r b i n d i n g e n u i t v o e r e n dmv. o v e r s c h u i f f l e n s - v e r b i n d i n g e n , w a a r b i j de o v e r s c h u i f f l e n z e n van andere k w a l i t e i t RVS mogen z i j n ; P a k k i n g e n t p v . RVS f l e n z e n moeten z i j n van F r e n z e l i t , of ( a l s a l t e r n a t i e f ) van c h l o r i d e v r i j r u b b e r ; h e t t o e p a s s e n van zgn. k r a a g b u s s e n i s n i e t t o e g e s t a a n i n verband met de kans op s p l e e t c o r r o s i e ; l e i d i n g e n en l e i d i n g d e l e n b i j v o o r k e u r n i e t i n s t o r t e n i n beton; 6.4.1.7.

Naast de watervoerende armaturen b e v i n d t z i c h i n i e d e r e h u l p p o s t een p o e d e r b l u s s e r PG 9. In i e d e r e p o e d e r b l u s p o s t moet eveneens een p o e d e r b l u s s e r PG 9 worden geplaatst. De p o e d e r b l u s s e r s op een v o e t p l a a t p l a a t s e n w a a r i n een n a d e r i n g s s c h a k e l a a r i s gemonteerd. Op deze w i j z e kan het wegnemen van een poederb l u s s e r worden g e d e t e c t e e r d en e v e n t u e e l a l s brandmelding d i e n e n .

6.4.1.8.

G e b r u i k van het systeem: E r kunnen twee g e b r u i k s s i t u a t i e s worden o n d e r s c h e i d e n : a. (ondeskundig) g e b r u i k door p u b l i e k : de g e b r u i k e r opent de h u l p p o s t en neemt de spuitmond u i t de houder de k a n t e l s t o e l k a n t e l t de s l a n g h a s p e l naar b u i t e n en opent de w a t e r t o e v o e r . Door het c o n t a c t op de k a n t e l s t o e l worden de brandbluspompen g e s t a r t . de g e b r u i k e r h o e f t nu nog s l e c h t s de spuitmond t e openen. H i j h e e f t d a a r b i j de keus u i t een s t r a a l en een b r o e s gedurende de e e r s t e 25 min z a l l i g h t w a t e r b e s c h i k b a a r z i j n . De g e b r u i k e r h e e f t n i e t de m o g e l i j k h e i d de l i g h t w a t e r c o n c e n t r a a t t o e v o e r t e stoppen. Nadat a l het l i g h t w a t e r c o n c e n t r a a t i s v e r b r u i k t , z a l u i t s l u i t e n d nog d r i n k w a t e r t e r b e s c h i k k i n g z i j n De spuitmond wordt i n opgehangen p o s i t i e v e r z e g e l d , om c o n t r o l e op h e t g e b r u i k m o g e l i j k t e maken. b.

standard/08079-

(deskundig) g e b r u i k door de brandweer of (RWS)personeel: Voor zover van de b r a n d s l a n g h a s p e l s g e b r u i k wordt gemaakt i s het g e b r u i k conform het omschrevene i n a. B i j g e b r u i k van u i t s l u i t e n d de S t o r t z brandkranen kunnen de brandbluspompen worden g e s t a r t door b e d i e n i n g van de i n e l k e h u l p p o s t aanwe z i g e drukknop.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.4.1.9.

3 0 maart 1998 8 juli blad

1998 52

V a n u i t een h u l p p o s t kunnen de brandbluspompen a l l e e n worden g e s t a r t , maar n i e t g e s t o p t . Stoppen g e s c h i e d t dmv. h a n d b e d i e n i n g v a n u i t een c e n t r a l e b e d i e n i n g s r u i m t e , door d a a r t o e bevoegd p e r s o n e e l . Om a b u s i e v e l i j k p o m p b e d r i j f t e voorkomen moet een maximale d r a a i t i j d bewaking ( a l l e e n melding) worden aangebracht.

6.4.1.10. Het b r a n d b l u s s y s t e e m moet worden v o o r z i e n v a n een l e k - i n d i c a t i e . D i t k a n b i j v o o r b e e l d door middel v a n een l e k - i n d i c a t i e r e s e r v o i r d a t een (geringe) s t a t i s c h e druk op h e t b r a n d b l u s s y s t e e m h a n d h a a f t . N i v e a u , o f d r u k - d a l i n g v a n het water i n het l e k - i n d i c a t i e r e s e r v o i r i s a a n w i j z i n g voor lekkage. Het l e k - i n d i c a t i e r e s e r v o i r wordt g e v u l d en g e v u l d gehouden d.m.v. een a a n s l u i t i n g op de w a t e r l e i d i n g . 6.4.1.11. Het b r a n d b l u s s y s t e e m i s a l t i j d met water g e v u l d . D i t i m p l i c e e r t d a t a l l e watervoerende d e l e n voor z o v e r n i e t v o r s t v r i j g e s i t u e e r d , moeten worden verwarmd en g e i s o l e e r d . H i e r t o e worden a l l e h u l p p o s t e n verwarmd en wordt de c e n t r a l e b r a n d b l u s l e i d i n g waar n o d i g v o o r z i e n v a n een t r a c i n g en e e n i s o l a t i e . De verwarming v a n de c e n t r a l e b r a n d b l u s l e i d i n g wordt door m i d d e l v a n een buitentemperatuurvoeler geschakeld. (inschakelen b i j een b u i t e n temperatuur <2°C) Om verwarming van a l l e l e i d i n g d e l e n m o g e l i j k t e maken moeten deze b i j voorkeur n i e t o v e r g r o t e l e n g t e n worden i n g e s t o r t . 6.4.1.12. A l l e m a t e r i a l e n d i e i n c o n t a c t z i j n met de t u n n e l a t m o s f e e r moeten h i e r t e g e n afdoende z i j n behandeld. S t a a l moet t h e r m i s c h worden v e r z i n k t en v o o r z i e n v a n een d u p l e x s y s t e e m coating. K u n s t s t o f o n d e r d e l e n mogen a l l e e n op p l a a t s e n worden t o e g e p a s t d i e door de omliggende bouwkundige k o n s t r u k t i e afdoende z i j n beschermd t e g e n de hoge t e m p e r a t u r e n d i e op kunnen t r e d e n t i j d e n b r a n d i n de t u n n e l b u i z e n . Maatgevend h i e r b i j i s de CH t e m p e r a t u u r - t i j d c u r v e gedurende 1 u u r .

standard/080798

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 53

€.4.2.

H u l p p o s t e n en p o e d e r b l u s p o s t e n

6.4.2.1.

I n de r i j r i c h t i n g g e z i e n b e v i n d e n z i c h i n de l i n k e r tunnelwanden h u l p p o s t e n op een o n d e r l i n g e a f s t a n d v a n + 50 m. Tegenover e l k e h u l p p o s t b e v i n d t z i c h een p o e d e r b l u s p o s t . A l l e h u l p p o s t e n en p o e d e r b l u s p o s t e n moeten i n w e n d i g worden v e r l i c h t en z i j n v o o r z i e n van h e l d e r g l a z e n deuren om de h e r k e n b a a r h e i d v a n de i n h o u d t e bevorderen. Boven de h u l p p o s t e n en p o e d e r b l u s p o s t e n hangen i n w e n d i g v e r l i c h t e * SOS-pictogrammen. De deuren van de p o s t e n z i j n v o o r z i e n v a n n a d e r i n g s s c h a k e l a a r s om d e t e c t i e v a n een open deur m o g e l i j k t e maken. De n a d e r i n g s s c h a k e l a a r s z i j n gekoppeld aan de v i d e o m a t r i x .

6.4.2.2.

Z o a l s voor een d e e l reeds i s omschreven i n h e t voorgaande, b e v i n d t z i c h i n iedere hulppost: a. een s l a n g h a s p e l op u i t k a n t e l b a r e s t o e l b. een l i g h t w a t e r t a n k ( i n d i e n m o g e l i j k i n h e t a c h t e r de h u l p p o s t gegelegen middenkanaal p l a a t s e n ) + d o s e e r s y s t e e m c. een p o e d e r b l u s s e r op een v o e t p l a a t d. een 2M" S t o r t z k r a a n e. een TL o f PL v e r l i c h t i n g f. een r i b b e n b u i s k a c h e l 100 a 150 W, v o o r z i e n v a n t h e r m o s t a a t g. een i n t e r c o m t o e s t e l h. een wandcontactdoos 23 0 V i . d i v e r s e l a s d o z e n o f klemmenkasten j . i n c i d e n t e e l andere a p p a r a t u u r , z o a l s b.v. o n d e r d e l e n v a n de CO- o f N0 -meetinstallatie k. een drukknop voor h e t s t a r t e n van de brandbluspompen. 2

6.4.2.3.

In a. b. c. d.

6.4.2.4.

A l l e a p p a r a t u u r i n de h u l p p o s t e n en p o e d e r b l u s p o s t e n d i e n e n i n c o n t a c t t e z i j n met de t u n n e l a t m o s f e e r . Aan a f d i c h t i n g , c o r r o s i e b e s t e n d i g h e i d en o n g e v o e l i g h e i d v o o r v e r v u i l i n g moet dan ook hoge p r i o r i t e i t worden gegeven b i j de keus o f h e t ontwerp van deze a p p a r a t u u r .

6.4.2.5.

De p l a a t s van de h u l p p o s t e n moet z i c h t b a a r worden gemaakt op een g e o g r a f i s c h e p r e s e n t a t i e v a n de t u n n e l v o o r z i e n v a n t e r u g m e l d i n g o f op een b e e l d s c h e r m p r e s e n t a t i e .

standard/230498

iedere poederbluspost bevindt z i c h : een p o e d e r b l u s s e r op een v o e t p l a a t een i n t e r c o m t o e s t e l een TL o f PL v e r l i c h t i n g een wandcontactdoos 230 V.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.4.3. 6.4.3.1.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 54

Vluchtroutevoorzieningen B i j b r a n d en b i j c a l a m i t e i t e n w a a r b i j rook en s c h a d e l i j k e gassen v r i j k o m e n , z u l l e n de i n de t u n n e l g e s t r a n d e w e g g e b r u i k e r s t r a c h t e n zo snel mogelijk t e ontvluchten. V o o r a l i n l a n g e v e r k e e r s t u n n e l s i s h e t n o o d z a k e l i j k aan de v l u c h t e n d e weggebruiker een zo v e i l i g m o g e l i j k e v l u c h t r o u t e aan t e b i e d e n . De v l u c h t r o u t e v o o r z i e n i n g e n moeten v o o r een c a l a m i t e i t wegvluchtende ' t u n n e l g e b r u i k e r s zo s n e l en zo v e i l i g m o g e l i j k v a n u i t de g e v a a r l i j k e zone w e g l e i d e n . I n de r e g e l i s h i e r v o o r h e t middenkanaal b e s c h i k b a a r , e c h t e r i n t u n n e l s zonder middenkanaal kan h i e r v o o r de andere t u n n e l b u i s g e b r u i k t worden. I n d i t g e v a l moet z o r g v u l d i g overwogen worden onder welke omstandigheden deze v l u c h t r o u t e o p e n g e s t e l d z a l worden, omdat de v l u c h t b u i s e e r s t v e r k e e r s v r i j moet worden gemaakt a l v o r e n s de v l u c h t v e r b i n d i n g wordt i n g e s t e l d . De g e h e l e v l u c h t r o u t e moet worden v o o r z i e n van een v l a k k e v l o e r . A p p a r a t u u r moet v o o r z o v e r m o g e l i j k b u i t e n h e t l o o p g e d e e l t e v a n de v l u c h t r o u t e worden g e p l a a t s t , o f i n i e d e r g e v a l z o d a n i g worden g e p l a a t s t , d a t de doorgang n i e t wordt belemmerd.

6.4.3.2.

E r moet v o o r h e t b e p a l e n v a n f a c i l i t e i t e n v a n u i t worden gegaan d a t a l l e v l u c h t e n d e p e r s o n e n g e b r u i k z u l l e n maken van de v l u c h t r o u t e . Het a a n t a l i n een 2 - s t r o o k s t u n n e l b u i s aanwezige personen i s ca. 220 personen/km 1

6.4.3.3.

De b i j een c a l a m i t e i t t e v o l g e n v l u c h t r o u t e moet worden gemarkeerd. I n de r e g e l k a n worden v o l s t a a n met inwendig v e r l i c h t e pictogrammen, e v e n t u e e l a a n g e v u l d met v a s t e p i j l e n , waarmee de v e i l i g s t e v l u c h t r i c h t i n g wordt aangegeven. I n bewaakte t u n n e l s wordt de inwendige v e r l i c h t i n g v a n de pictogrammen pas o n t s t o k e n a l s b i j een c a l a m i t e i t v l u c h t e n n o o d z a k e l i j k kan z i j n . A a n w i j z i n g e n boven v e r - / o n t - g r e n d e l d e deuren mogen i n de v e r g r e n d e l d e s i t u a t i e n i e t l e e s b a a r z i j n . B u i t e n de v l u c h t r o u t e s i t u a t i e mogen deze inwendig

6.4.3.4.

De toegangen v a n u i t de t u n n e l n a a r h e t middenkanaal moeten worden v o o r z i e n van a f s l u i t b a r e b r a n d v e r t r a g e n d e ( s c h u i f - ) d e u r e n (2 u u r CHkromme), d i e v a n u i t h e t c o n t r o l e c e n t r u m v a n de t u n n e l door m i d d e l van a f s t a n d s b e d i e n i n g kunnen worden o n t g r e n d e l d . O n t g r e n d e l e n moet p e r t u n n e l b u i s m o g e l i j k z i j n .

6.4.3.5.

I n d i e n m o g e l i j k worden de i n de v l u c h t r o u t e opgenomen d i e n s t g a n g e n en middenkanaal v o o r z i e n van een o v e r d r u k - v e n t i l a t i e s y s t e e m , d a t t i j d e n s de v l u c h t r o u t e s i t u a t i e schone b u i t e n l u c h t onder o v e r d r u k i n de v l u c h t r o u t e b l a a s t om rook en g a s s e n b u i t e n de v l u c h t r o u t e t e houden. B u i t e n de v l u c h t s i t u a t i e k a n een middenkanaal g e b r u i k t worden a l s afvoerkanaal voor afgewerkte g e b o u w v e n t i l a t i e l u c h t .

6.4.3.6.

Het middenkanaal i s t e r w e e r s z i j d e n van de middenpompkamer b i j de e e r s t e vluchtdeur afgesloten.

6.4.3.7.

De v e r l i c h t i n g van de v l u c h t r o u t e d i e n t afgestemd t e z i j n op deze f u n c t i e , o f w e l een m i n i m a l e l i c h t s t e r k t e van 100 l u x .

scandard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


STANDAARDISATIE VAN

30

maart 19 9 8

23

april blad

TUNNELINSTALLATIES

1998 55

6.4.4.

CO-

en/of NO,-meting en z i c h t m e e t a p p a r a t u u r

6.4.4.1.

De l u c h t i n de t u n n e l s wordt door het v e r k e e r v o o r t d u r e n d v e r o n t r e i n i g d met g i f t i g e g a s s e n en r o o k . De gassen CO en N0 z i j n h i e r b i j het b e l a n g r i j k s t e : CO vanwege de g i f t i g h e i d - b i j hoge c o n c e n t r a t i e s en/of l a n g d u r i g e b l o o t s t e l l i n g l e i d e n d t o t b e w u s t e l o o s h e i d of dood. N0 vanwege de i r r i t e r e n d e eigenschappen van d i t gas, l e i d e n d t o t asthmaachtige verschijnselen. U i t h e t oogpunt van v e i l i g h e i d i s het n o o d z a k e l i j k om v o o r t d u r e n d de v e r o n t r e i n i g i n g s g r a a d van de t u n n e l l u c h t t e meten. Voor i e d e r e t u n n e l b u i s moet een o n a f h a n k e l i j k werkende meting worden geinstalleerd. G e z i e n de s t e r k e v e r v u i l i n g waaraan a l l e i n de t u n n e l b u i z e n o p g e s t e l d e a p p a r a t u u r b l o o t s t a a t , i s s l e c h t s een b e p e r k t a s s o r t i m e n t a p p a r a t e n g e s c h i k t gebleken voor toepassing. E s s e n t i e e l h i e r b i j i s de g e v o e l i g h e i d v o o r v e r v u i l i n g en de m o g e l i j k h e i d de m e e t a p p a r a t u u r t e onderhouden en i n t e s t e l l e n vanaf een p l a a t s b u i t e n de v e r k e e r s t u n n e l . Z o a l s r e e d s i n het h o o f d s t u k " V e n t i l a t i e " i s v e r m e l d , b e s t a a n e r twee methoden om v e r o n t r e i n i g i g van de t u n n e l l u c h t t e meten: 2

2

6.4.4.2.

M e t i n g d o o r m i d d e l van CO- en/of NO,-meetapparatuur: De i n de t u n n e l p r a k t i j k meest betrouwbaar en nauwkeurig g e b l e k e n meetmethode v o o r CO i s gebaseerd op o x i d a t i e van CO t o t C0 op een k a t a l y s a t o r van H o p k a l i e t . De h i e r b i j v r i j k o m e n d e warmte i s maatgevend v o o r de g e o x i d e e r d e h o e v e e l h e i d CO. a. E l e k t r o c h e m i s c h e meetkoppen z i j n t o e g e s t a a n ; I n f r a r o o d m e t i n g b l i j k t t e onnauwkeurig t e z i j n ; Voor CO en N0 z i j n a f z o n d e r l i j k e meetkoppen noodzakeljk. b. De t o e l a a t b a r e m e e t a f w i j k i n g van een systeem i s < 5% van de i n g e s t e l d e maximum meetwaarde (CO max.meetbereik=400 ppm; N0 maximum meetbereik=1000 -_tg/m3) A f w i j k i n g e n i n de meetnauwkeurigheid > 10% b i n n e n een o n d e r h o u d s l o z e p e r i o d e van 6 maanden i s n i e t t o e l a a t b a a r . c. I n e l k e t u n n e l b u i s t o t 1000m z i j n op een t e n m i n s t e d r i e r e p r e s e n t a t i e v e p l a a t s e n t u n n e l l u c h t monsternamepunten/detectiepunten opgesteld. Boven 1000m t u n n e l l e n g t e moet p e r o b j e k t b e p a a l d worden welk a a n t a l en welke p l a a t s van de d e t e c t i e p u n t e n een r e p r e s e n t a t i e v e m e t i n g z a l geven. d. De a n a l y s e t i j d v o o r een l u c h t m o n s t e r mag n i e t g r o t e r z i j n dan 5 minuten. Een v o l l e d i g e c y c l u s t i j d l a n g e r dan 10 minuten p e r t u n n e l buis i s ontoelaatbaar. 2

2

2

6.4.4.3.

standard/230498

M e t i n g door m i d d e l van z i c h t m e e t a p p a r a t u u r : Z i c h t m e e t a p p a r a t u u r werkt v o l g e n s o p t i s c h e p r i n c i p e s . De meetapparatuur, bestaande u i t een zender en een ontvanger, moet i n de t u n n e l b u i s worden g e p l a a t s t . V i a een l e n z e n s t e l s e l wordt door de zender een l i c h t b u n d e l u i t g e s t r a a l d naar de o n t v a n g e r . De v e r z w a k k i n g van het l i c h t s i g n a a l i s r e p r e s e n t a t i e f v o o r de v e r v u i l i n g van de t u n n e l l u c h t . Z i c h t m e e t a p p a r a t u u r h e e f t a l s n a d e e l d a t de meetapparatuur i n de t u n n e l b u i s moet worden g e p l a a t s t . D i e n t e n g e v o l g e i s de a p p a r a t u u r m o e i l i j k b e r e i k b a a r v o o r onderhoud, kwetsbaar v o o r b e s c h a d i g i n g door het v e r k e e r en o n d e r h e v i g aan s n e l l e v e r v u i l i n g . Ten g e v o l g e van deze v e r v u i l i n g ( b e r o e t i n g van de o p t i e k ) kunnen i n g e s t e l d e meetwaarden s n e l v e r l o p e n en worden de door de a p p a r a t u u r afgegeven gegevens onbetrouwbaar. D i t v e r d i e n t b i j z o n d e r e aandacht b i j het a a n s c h a f f e n van de meter.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 56

6.4.5.

Bescherming v a n t u n n e l c o n s t r u c t i e s tegen a a n r i i d i n g en/of v a n d a l i s m e

6.4.5.1.

I n t u n n e l s t y p e A en B i s h e t z i n v o l de i n t u n n e l b u i z e n aanwezige c o n s t r u c t i e s t e beschermen tegen de g e v o l g e n v a n een a a n r i j d i n g . Met name c o n s t r u c t i e s aan h e t t u n n e l p l a f o n d z i j n kwetsbaar v o o r v e r n i e l i n g door t e hoge v o e r t u i g e n , v o e r t u i g e n met omhoogstekende l a d i n g o f d s o r opbollende d e k z e i l e n . Door m i d d e l v a n een k o o i c o n s t r u c t i e moet v i t a l e a p p a r a t u u r z o a l s " TV-camera's, de l u i d s p r e k e r s , de meetmicrofoons v a n de l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e en v e r k e e r s s i g n a l e r i n g s m a t r i x e n worden beschermd.

6.4.5.2.

I n t u n n e l s t y p e C en i n mindere mate i n t u n n e l s t y p e B moet r e k e n i n g worden gehouden met v a n d a l i s m e . Het meest kwetsbaar h i e r v o o r z i j n de v e r l i c h t i n g s a r m a t u r e n . Het v e r d i e n d a a n b e v e l i n g de v e r l i c h t i n g s a r m a t u r e n zodanig t e monteren d a t z i j n i e t van de wand kunnen worden g e s l o o p t ( i n s t o r t e n o f i n m e t s e l e n ) . De armaturen i n t u n n e l s type C v o o r z i e n v a n s l a g v a s t e h a r d g l a s o f k u n s t s t o f r u i t e n (Macrolon), e v e n t u e e l a f g e d e k t door s t a l e n gaasroosters. Op v o o r h e t p u b l i e k b e r e i k b a r e p l a a t s e n i n deze t u n n e l s geen k u n s t s t o f , maar b i j v o o r b e e l d r o e s t v r i j s t a l e n k a s t e n i n s t a l l e r e n . A l l e l u i k e n en deuren v e r g r e n d e l e n . P o m p k e l d e r l u i k e n kunnen op eenvoudige w i j z e worden v e r g r e n d e l d door m i d d e l v a n v e r z o n k e n aangebrachte i n b u s b o u t e n M16 (grote maat om onbevoegd openen t e voorkomen).

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.4.6.

30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 57

V o o r z i e n i n q e n t e n behoeve van c a l a m i t e i t e n r o u t e s H i e r v o o r z i j n s l e c h t s algemene r i c h t l i j n e n t e geven. I n samenwerking met p l a a t s e l i j k e h u l p v e r l e n i n g s d i e n s t e n moeten a l t e r n a t i e v e wegen en v o o r z i e n i n g e n worden i n g e r i c h t d i e d o o r h u l p v e r l e n e n d v e r k e e r kunnen worden g e b r u i k t i n d i e n b i j een calami£eit de normale toegangswegen z i j n g e b l o k k e e r d door v a s t g e l o p e n v e r k e e r o f door de c a l a m i t e i t z e l f . Om i n d i t s o o r t s i t u a t i e s de t u n n e l t o c h t o e g a n k e l i j k t e maken kunnen a f s l u i t b a r e dienstwegen, v e r w i j d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g s c o n s t r u c t i e s en andere v o o r z i e n i n g e n worden aangelegd om h u l p v e r k e e r aan t e v o e r e n , e v e n t u e e l tegen de normale v e r k e e r s r i c h t i n g i n . Deze v o o r z i e n i n g e n moeten b i j v o o r k e u r kunnen worden b e d i e n d v a n u i t h e t c o n t r o l e c e n t r u m v a n de t u n n e l , o f z o d a n i g z i j n i n g e r i c h t d a t z i j u i t s l u i t e n d door bevoegden kunnen worden g e b r u i k t .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.4.7.

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

58

Branddetectiesvstemen

6.4.7.1.

B r a n d d e t e c t i e s v s t e m e n kunnen n u t t i g z i j n op p l a a t s e n waar onopgemerkt brand kan o n t s t a a n . Door m i d d e l v a n deze a p p a r a t u u r wordt e e n b r a n d i n een v r o e g s t a d i u m gemeld, hetgeen b e l a n g r i j k k a n z i j n v o o r een effectieve bestrijding. Nederlandse v e r k e e r s t u n n e l s b e v i n d e n z i c h a l l e m a a l i n i n t e n s i e f g e b r u i k t e wegen. Een brand i n de v e r k e e r s r u i m t e z a l i n de r e g e l d i r e c t worden opgemerkt en v i a aanwezige communicatiemiddelen worden gemeld. De g r o t e s n e l v e r k e e r s t u n n e l s z i j n a l l e c o n t i n u bewaakt. Op grond v a n deze overweging en omdat b r a n d d e t e c t i e s y s t e m e n i n h e t algemeen z e e r s t o r i n g s g e v o e l i g z i j n , b e h o e f t i n de v e r k e e r s r u i m t e van bewaakte t u n n e l s geen b r a n d d e t e c t i e s y s t e e m t e worden t o e g e p a s t .

6.4.7.2.

I n t u n n e l s k a n h e t z i n v o l z i j n een b r a n d d e t e c t i e s y s t e e m t e i n s t a l l e r e n i n h e t k a b e l t r a c e . Brand i n h e t h o o f d - k a b e l t r a c e k a n e r n s t i g e g e v o l g e n hebben.

6.4.7.3.

I n bewaakte t u n n e l s wordt h e t openen van een h u l p p o s t o f p o e d e r b l u s p o s t gemeld i n de c o n t r o l e k a m e r , waardoor tevens de TV-camera d i e g e r i c h t s t a a t op de b e t r e f f e n d e t u n n e l s e c t i e a u t o m a t i s c h wordt i n g e s c h a k e l d . V o o r t s wordt e r v a n u i t gegaan d a t i n bewaakte (en onbewaakte) t u n n e l s een brand a l t i j d gemeld z a l worden door de t u n n e l g e b r u i k e r s , d i e h i e r t o e bv. g e b r u i k kunnen maken van de l a n g s r i j k s w e g e n en i n t u n n e l s aanwezige praatpalen. In bewaakte en onbewaakte t u n n e l s v e r o o r z a a k t h e t u i t k a n t e l e n v a n een b r a n d s l a n g h a s p e l en h e t wegnemen van een p o e d e r b l u s s e r t e v e n s een brandmelding.

6.4.7.4.

standard/230498

U i t v o e r i n g i n de t u n n e l b u i z e n en/of k a b e l k a n a l e n : Over g r o t e l e n g t e s kan automatische brandmelding h e t b e s t e g e s c h i e d e n dmv. een s e n s o r k a b e l , a a n g e s l o t e n op een s e n s o r c o n t r o l u n i t , overeenkomstig NEN 2535. De s e n s o r c o n t r o l u n i t i n een van de eindgebouwen v a n de t u n n e l plaatsen. A l a r m e r e n op maximum temperatuur en t e m p e r a t u u r s v e r h o g i n g p e r tijdseenheid.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


b l a d 59

6.4.8.

Calamiteitenknop: In t u n n e l s type A kan, i n g e v a l van een c a l a m i t e i t e n s i t u a t i e , de t u n n e l b e d i e n i n g een v o o r a f i n de t u n n e l b e s t u r i n g geprogrammeerd c a l a m i t e i t e n p r o g r a m m a i n s c h a k e l e n dmv. een c a l a m i t e i t e n k n o p . De c a l a m i t e i t e n s t u r i n g g r i j p t i n op een a a n t a l d e e l i n s t a l l a t i e s . Na nadere v e r k e n n i n g van de c a l a m i t e i t kunnen deze d e e l i n s t a l l a t i e s p e r s t u k worden a f g e s c h a k e l d v a n h e t c a l a m i t e i t e n p r o g r a m m a waarna z i j t weer autonoom f u n c t i o n e r e n .

6.4.8.1.

P e r t u n n e l b u i s een c a l a m i t e i t e n k n o p . Het c a l a m i t e i t e n p r o g r a m m a wordt i n g e s c h a k e l d door b e d i e n i n g v a n de drukknop. B i j a f s t a n d b e d i e n d e t u n n e l s mag r e s e t t e n ( a f s c h a k e l e n v a n h e t c a l a m i t e i t e n p r o g r a m m a a l l e e n g e s c h i e d e n door b e d i e n i n g v a n h e t l o k a l e t o e t s e n b o r d o f h e t l o k a l e beeldscherm. I n g r i j p e n i n h e t c a l a m i t e i t e n p r o g r a m m a dmv. v a n h a n d b e d i e n i n g moet p e r d e e l i n s t a l l a t i e mogelijk z i j n . I n a l l e g e v a l l e n gaat b i j ingeschakeld calamiteitenprogramma handbediening voor c a l a m i t e i t e n b e d i e n i n g .

6.4.8.2.

D e e l i n s t a l l a t i e s d i e kunnen worden opgenomen i n h e t calamiteitenprogramma: a. V e r l i c h t i n g : De t u n n e l v e r l i c h t i n g s c h a k e l t naar 100% ( v o l l e d i g e c e n t r a l e l i j n ) . Reeds i n g e s c h a k e l d e v e r l i c h t i n g b l i j f t branden; b. P o m p i n s t a l l a t i e s : Ongeacht i n welke b u i s de c a l a m i t e i t h e e f t p l a a t s g e v o n d e n moeten a l l e d r a i n a g e p o m p i n s t a l l a t i e s worden g e b l o k k e e r d , u i t g e z o n d e r d i n - en u i t s c h a k e l e n op hooghoogwaterpeil. H i e r b i j i s de keus gemaakt t u s s e n : o f w e l overstromen v a n de b i j een c a l a m i t e i t v r i j g e k o m e n m o g e l i j k g e v a a r l i j k e v l o e i s t o f f e n i n de v e r k e e r s r u i m t e v a n de t u n n e l , o f w e l gedoseerd wegpompen van deze v l o e i s t o f n a a r r i o o l o f open w a t e r , t e n g u n s t e van de tweede m o g e l i j k h e i d . c. B r a n d b l u s i n s t a l l a t i e : B e i d e brandbluspompen worden g e s t a r t ; d. E v t . v l u c h t r o u t e v o o r z i e n i n g e n : Inschakelen; e.

Verkeersinstallatie: De b e t r e f f e n d e t u n n e l b n u i s b l o k k e r e n en a f s l u i t e n v o o r h e t v e r k e e r , e v e n t u e e l een o m l e i d i n g s r o u t e i n s t e l l e n ;

f. M o g e l i j k e u i t b r e i d i n g e n z i j n : A u t o m a t i s c h e oproep naar c e n t r a a l punt; Stand-by v a n i n s t a l l a t i e s z o a l s NSA en v e n t i l a t i e .

standard/230498

•i

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.5. 6.5.1.

Verkeersgeleidings-en

30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 60

bewakinqsvoorzieninqen

Verkeersgeleidingssysteem

6.5.1.1.

Om onderhoudswerkzaamheden i n v e r k e e r s t u n n e l s type A m o g e l i j k t e maken, om h e t v e r k e e r t e kunnen r e g e l e n en g e l e i d e n b i j pech o f calamitedJ-en en om h e t v e r k e e r b i j stremmingen t e kunnen o p t i m a l i s e r e n , i s een veirkeersgeleidingssysteem noodzakelijk. I n v e r k e e r s t u n n e l s i n autosnelwegen v o o r z i e n v a n MCSS+ v e r k e e r s s i g n a l e r i n g s s y s t e e m i s v o o r een d e e l v o o r z i e n i n bovenomschreven mogelijkheden. I n k o r t e , onbewaakte t u n n e l s v o o r z i e n van een v l u c h t s t r o o k z a l v e r k e e r s s i g n a l e r i n g i n h e t algemeen n i e t n o o d z a k e l i j k z i j n i n d i e n een o n r e g e l m a t i g h e i d i n de v e r k e e r s a f w i k k e l i n g geen e r n s t i g e v e r s t o r i n g e n voor de o v e r i g e w e g g e b r u i k e r s z a l hebben.

6.5.1.2.

Door middel v a n h e t v e r k e e r s g e l e i d i n g s y s t e e m moet h e t m o g e l i j k een s n e l h e i d s b e p e r k i n g i n t e s t e l l e n ; (gedeeltelijke) rijstrookblokkeringen te realiseren; het v e r k e e r t e stoppen; de t u n n e l a f t e s l u i t e n ; t e g e n v e r k e e r i n de t u n n e l b u i z e n t e r e a l i s e r e n .

zijn:

De i n l e i d e n d e m a a t r e g e l e n v a n een v e r k e e r s m a a t r e g e l , z o a l s s n e l h e i d s b e p e r k i n g en r i j s t r o o k w i s s e l i n g e n , moeten v o o r h e t g e s l o t e n g e d e e l t e van de t u n n e l worden g e r e a l i s e e r d . D e r h a l v e b e g i n t h e t v e r k e e r s g e l e i d i n g s systeem e n i g e honderden meters v o o r de t u n n e l , a f h a n k e l i j k v a n h e t a a n t a l r i j s t r o k e n en h e t b e n o d i g d a a n t a l i n l e i d e n d e maatregelen. 6.5.1.3.

De i n bewaakte t u n n e l s t o e g e p a s t e v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e m e n werken ( h a l f ) a u t o m a t i s c h ; d a t w i l zeggen door middel v a n d e t e c t i e l u s s e n o f door m i d d e l van CCTV-beeldbewerking (image-processing) worden de verkeersbewegingen g e d e t e c t e e r d , waardoor de ( h a l f ) a u t o m a t i s c h e apparatuur wordt g e a c t i v e e r d . B i j beide systemen komt h e t systeem i n a c t i e b i j v o o r a f geprogrammeerde onregelmatigheden i n h e t verkeer. B i j h a l f - a u t o m a t i s c h werkende systemen k r i j g t de t u n n e l b e d i e n i n g i n h e t c o n t r o l e c e n t r u m een a t t e n t i e s i g n a a l en e v e n t u e e l a a n w i j z i n g e n omtrent de t e voeren a c t i e , o f w e l de a p p a r a t u u r neemt i n e e r s t e i n s t a n t i e z e l f a c t i e waarna de t u n n e l b e d i e n i n g v e r d e r b e p a a l t welke v e r v o l g a c t i e moet worden genomen. B i j a u t o m a t i s c h werkende systemen h a n d e l t de a p p a r a t u u r geprogrammeerde i n s t r u c t i e s zonder m e n s e l i j k i n g r i j p e n .

volgens

B i j a l l e systemen moet d i r e c t e hand-bediening m o g e l i j k z i j n waarmee e v e n t u e e l kan worden ingegrepen i n h e t automatische programma. Ook t i j d e n s h a n d b e d i e n i n g moet de a p p a r a t u u r de h a n d e l i n g e n v a n de bedieningsman bewaken, om t e voorkomen d a t b e d i e n i n g s f o u t e n t o t gevaarlijke situaties leiden. 6.5.1.4.

standard/230498

I n k l e i n e r e onbewaakte t u n n e l s kunnen v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e m e n worden toegepast zonder v e r k e e r s d e t e c t i e , w a a r b i j u i t s l u i t e n d t e n behoeve van werkzaamheden o f c a l a m i t e i t e n de v e r k e e r s g e l e i d i n g t e r p l a a t s e met de hand wordt i n - en u i t g e s c h a k e l d . D i t s o o r t handbediende v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e m e n worden m e e s t a l bediend v a n u i t een k a s t l a n g s de weg; o f w e l p e r k a s t i n s t e l b a a r , o f w e l wordt een v o o r a f geprogrammeerde i n s t e l l i n g dmv. een draagbare PC i n h e t systeem i n g e b r a c h t . Ook h i e r moeten b l o k k e r i n g e n tegen f o u t e b e d i e n i n g z i j n ingebouwd.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

61

6.5.1.5.

De f e i t e l i j k e w i j z e v a n programmering v a n h e t v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e e m moet i n o v e r l e g met de g e b r u i k e r worden b e p a a l d .

6.5.1.6.

S i g n a a l g e v i n g aan h e t v e r k e e r wordt g e r e a l i s e e r d door middel v a n m a t r i x s i g n a a l g e v e r s , DRIPs, v e r k e e r s l i c h t e n , v e r d w i j n s i g n a l e n , en e v e n t u e e l aan de p l a a t s e l i j k e s i t u a t i e aangepaste (vaste) a a n w i j z i f i g e n . De s i g n a a l g e v e r s worden b i n n e n de t u n n e l aan h e t p l a f o n d v a n de t u n n e l b u i s b e v e s t i g d en b u i t e n de t u n n e l aan p o r t a l e n en masten boven en l a n g s h e t t u n n e l t r a c e opgehangen. Ook b i n n e n de t u n n e l worden naast e l k a a r opgehangen s i g n a a l g e v e r s a l s " p o r t a a l " aangeduid. In t u n n e l s w a a r i n t e g e n v e r k e e r moet kunnen worden i n g e s t e l d , moeten aan i e d e r p o r t a a l b i n n e n de t u n n e l s t e e d s twee t e g e n g e s t e l d g e r i c h t e s i g n a a l g e v e r s boven een r i j s t r o o k worden opgehangen; een i n de normale r i j r i c h t i n g mee en een tegen de normale r i j r i c h t i n g . P o r t a l e n op r i j k s w e g e n , b u i t e n de t u n n e l moeten z i j n v o l g e n s h e t type A - p o r t a a l conform de s p e c i f i c a t i e s v a n de RWS. S i g n a a l g e v e r s b i n n e n de t u n n e l op zodanige a f s t a n d van e l k a a r d a t de a u t o m o b i l i s t v o o r t d u r e n d t e n m i n s t e 1 s i g n a a l g e v e r binnen z i j n gezichtsveld heeft. DRIPs s t a a n l o s v a n MCSS o f andere v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e m e n , en kunnen o n a f h a n k e l i j k d a a r v a n g e b r u i k t en geprogrammeerd worden.

6.5.1.7.

G l o b a l e opbouw en c o n f i g u r a t i e van een systeem: a. De r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s kunnen de v o l g e n d e beelden tonen: een w i t t e v e r d r i j f p i j l n a a r l i n k s ; een w i t t e v e r d r i j f p i j l n a a r r e c h t s ; een rood k r u i s , v o o r een a f g e s l o t e n r i j s t r o o k ; een groene v a l l e n d e p i j l of een s n e l h e i d s b e p e r k i n g , voor een i n g e b r u i k z i j n d e doorgaande r i j s t r o o k . b. De v e r k e e r s l i c h t e n moeten een rood, groen, o r a n j e en o r a n j e - k n i p p e r s i g n a a l aan h e t v e r k e e r kunnen tonen. c. De r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s z i j n a a n g e s l o t e n op p o r t a a l s t a t i o n s b e v a t t e n d e : n e t v o e d i n g ; s c h a k e l a p p a r a t u u r ; e l e k t r o n i c a ; een no-break b a t t e r i j v o e d i n g ( a l l e e n b i j a f w e z i g h e i d v a n een e x t e r n e no-break voeding). d. G e b r u i k van de v e r k e e r s l i c h t e n , s n e l h e i d s b e p e r k i n g en t e g e n v e r k e e r a a n d u i d i n g d i e n t b u i t e n de o v e r d e k t e t u n n e l b e g e l e i d t e worden door h e t v e r t o n e n v a n a t t e n t i e s i g n a l e n , z o a l s o r a n j e k n i p p e r l i c h t e n en voorwaarchuwingen. e. De b e d i e n i n g v a n de i n s t a l l a t i e v i n d t p l a a t s met behulp van een c e n t r a l e computer welke wordt o p g e s t e l d i n h e t bedieningsgebouw. De p o r t a a l s t a t i o n s z i j n d.m.v. c o m m u n i c a t i e k a b e l s met de c e n t r a l e computer verbonden.

6.5.1.8.

standard/230498

Beeldbewaking: De navolgende b e e l d e n o f c o m b i n a t i e s v a n b e e l d e n mogen i n een r i j r i c h t i n g i n geen g e v a l boven de weg getoond worden: a. I n h e t d w a r s p r o f i e l op een r i j b a a n mogen de volgende c o n f i g u r a t i e s n i e t getoond worden: een v e r d r i j f p i j l w i j z e n d naar de berm, v l u c h t s t r o o k o f tunnelwand. een v e r d r i j f p i j l w i j z e n d naar een rood k r u i s . twee v e r d r i j f p i j l e n naar e l k a a r t o e w i j z e n d (ook i n d i e n e r een o f meer v a l l e n d e groene p i j l e n t u s s e n g e p l a a t s t z i j n ) . twee van e l k a a r a f w i j z e n d e v e r d r i j f p i j l e n . meer dan 1 v e r d r i j f p i j l i n d e z e l f d e r i c h t i n g . rode k r u i s e n boven a l l e r i j s t r o k e n .

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

62

een v e r d r i j f p i j l i n h e t o v e r d e k t e t u n n e l d e e l . werkende r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s n a a s t een werkend v e r k e e r s l i c h t . b. I n h e t l a n g s p r o f i e l mogen n i e t getoond worden: een r o o d k r u i s na een groene p i j l . een groene p i j l na een v e r d r i j f p i j l . twee v e r d r i j f p i j l e n na e l k a a r , w i j z e n d i n d e z e l f d e en i n tegengestelde r i c h t i n g . het l a a t s t a c t i e v e p o r t a a l v a n een v e r k e e r s m a a t r e g e l moet groene p i j l e n v e r t o n e n . Het l a a t s t e p o r t a a l mag w e l een k r u i s v e r t o n e n i n d i e n de v e r k e e r s m a a t r e g e l t o t v o o r b i j h e t l a a t s t e p o r t a a l doorloopt. c. De beeldbewaking i n l a n g s p r o f i e l g e s c h i e d t m i d d e l s de c e n t r a l e computer. De beeldbewaking i n h e t d w a r s p r o f i e l g e s c h i e d t zowel door de c e n t r a l e computer a l s i n de p o r t a a l s t a t i o n s . 6.5.1.9.

B i j t e g e n v e r k e e r i n de t u n n e l mag een eenmaal i n g e s t e l d e r i j s t r o o k s c h e i d i n g n i e t meer worden v e r a n d e r d t o t aan h e t e i n d e v a n h e t tunneltrace. V e r k e e r s w i s s e l i n g moet b u i t e n de o v e r d e k t e t u n n e l , b u i t e n de open bak van de t u n n e l p l a a t s v i n d e n , zo m o g e l i j k op een h o r i z o n t a a l g e l e g e n weggedeelte.

6.5.1.10. B e s t u r i n g v a n de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s : De r e l a i s h e t i n - o f u i t s c h a k e l e n van de beeldlampen i n de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s , alsmede de d a a r b i j behorende s t u u r - en b e w a k i n g s s c h a k e l i n g e n worden ondergebracht i n p o r t a a l s t a t i o n s en v a n u i t een c e n t r a l e computer b e s t u u r d . a. I n d i e n boven een r i j s t r o o k een b e e l d wordt getoond, moeten a l l e s i g n a a l g e v e r s v a n d a t p o r t a a l een b e e l d tonen. b. B i j d u i s t e r n i s moet c e n t r a a l de l i c h t s t e r k t e van de r i j b a a n s i g n a a l g e v e r s a u t o m a t i s c h gedimd worden. 6.5.1.11. B e v e i l i g i n g b i j lampfouten: Het g e h e l e systeem moet b e v e i l i g d z i j n tegen lampfouten. Er wordt v a n een lampfout o f - d e f e c t gesproken a l s h e t c i r c u i t t u s s e n het i n s c h a k e l p u n t , de lamp en de n u l n i e t g e s l o t e n i s . Een lampfout wordt aangeven op de t e r m i n a l i n de c e n t r a l e bedieningsruimte. I n d i e n b e i d e lampen van een i n b e d r i j f t e s t e l l e n r o o d k r u i s o f v e r d r i j f p i j l d e f e c t i s , kunnen e r op h e t b e t r e f f e n d e p o r t a a l geen b e e l d e n worden getoond. D i t met u i t z o n d e r i n g van h e t o v e r d e k t e tunneldeel. Is een rood k r u i s o f v e r d r i j f p i j l i n g e s c h a k e l d en gaat daarna een lamp van d i e v e r d r i j f p i j l d e f e c t , dan b l i j v e n a l l e b e e l d e n v a n d a t portaal intact. Het d e f e c t z i j n van een o f b e i d e lampen v a n een v a l l e n d e groene p i j l i n een o f meer r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s v a n een p o r t a a l l e i d t n i e t t o t v e r g r e n d e l i n g v a n h e t i n s c h a k e l e n van een p o r t a a l b e e l d o f t o t h e t a f s c h a k e l e n v a n de getoonde b e e l d e n van d a t p o r t a a l . 6.5.1.12. Voor a l l e p o r t a a l i n s t a l l a t i e s g e l d t , d a t de gegevens v a n h e t l a a t s t e b e k r a c h t i g d e p o r t a a l b e e l d , b i j u i t v a l van de v o e d i n g s p a n n i n g , minimaal 200 u r e n bewaard moet b l i j v e n . 6.5.1.13. B e v e i l i g i n g tegen o n j u i s t e handbediening: Ter b e v e i l i g i n g tegen o n j u i s t e handbediening mogen a l l e e n v o o r a f geprogrammeerde, i n h e t geheugen van de c e n t r a l e computer v a s t g e l e g d e b e e l d e n en c o m b i n a t i e s van b e e l d e n boven de weg worden getoond: standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

G3

B e e l d e n kunnen naar de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s boven de weg worden g e s c h a k e l d , pas nadat de g e h e l e gewenste t o e s t a n d aan de b e d i e n a a r op h e t b e e l s c h e r m i s getoond en akkoord bevonden. H i e r n a k a n h e t b e e l d boven de weg worden i n g e s t e l d . N i e t t o e g e s t a n e b e e l d c o m b i n a t i e s kunnen n i e t worden d o o r g e s c h a k e l d n a a r de s i g n a a l g e v e r s boven de weg; B i j een w i j z i g i n g v a n de b e e l d e n , n a a r een n i e t t o e g e s t a n e c o m b i n a t i e , b l i j f t h e t oude b e e l d i n de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s " gehandhaafd. Slagbomen kunnen a l l e e n b e d i e n d worden i n d i e n a l l e v e r k e e r s m a a t r e g e l e n genomen z i j n om het v e r k e e r t e s t o p p e n . Deze v e r g r e n d e l i n g "hard" u i t v o e r e n . 6.5.1.14. B e h u i z i n g p o r t a a l s t a t i o n s : De a p p a r a t u u r v o o r i e d e r p o r t a a l , met v o e d i n g s a p p a r a t u u r wordt o n d e r g e b r a c h t i n een p o r t a a l s t a t i o n g e s c h i k t v o o r b u i t e n o p s t e l l i n g : De k a s t moet i n g e s l o t e n t o e s t a n d een b e s c h e r m i n g s g r a a d v a n I P 54 hebben en v o l d o e n aan de i n de NEN 3 384 genoemde normen. B u i t e n de t u n n e l de p o r t a a l s t a t i o n k a s t e n monteren op de p o r t a a l p o e r v a n een A - p o r t a a l . B i j h e t o n t b r e k e n van deze v o o r z i e n i n g v o o r de k a s t b e v e s t i g i n g , d i e n t i n de d i r e c t e n a b i j h e i d van de p l a a t s van de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s een betonnen v o e t g e p l a a t s t t e worden met d e z e l f d e v o o r z i e n i n g e n v o o r de k a s t b e v e s t i g i n g a l s i n de p o e r v a n de A-poot. Binnen de t u n n e l de p o r t a a l s t a t i o n s p l a a t s e n i n h e t m i d d e n k a n a a l . 6.5.1.15.

Diminrichting: De d i m i n r i c h t i n g s c h a k e l t de lampspanning v a n de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s van 42V a u t o m a t i s c h t e r u g n a a r een l a g e r n i v e a u , b i j een o n d e r s c h r i j d i n g van h e t b u i t e n l i c h t n i v e a u v a n 200 l u x +5% B i j o v e r s c h r i j d i n g v a n deze waarde wordt weer naar 42V t e r u g g e s c h a k e l d . Deze d i m r i c h t i n g maakt d e e l u i t van de s c h a k e l a p p a r a t u u r . De f o t o c e l wordt op de p o r t a a l l i g g e r van een v a n de p o r t a l e n boven de k a s t , b u i t e n de i n v l o e d s s f e e r van e v e n t u e l e openbare v e r l i c h t i n g aangebracht. De r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s i n de t u n n e l z i j n c o n t i n u gedimd.

6.5.1.16. R i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s : De r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s d i e n e n t e v o l d o e n aan de " S p e c i f i c a t i e R i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s t e n behoeve v a n t i j d e l i j k e o f v a s t e v e r k e e r s m a a t r e g e l e n " l a a t s t e v e r s i e , u i t g e g e v e n door de D i e n s t Verkeerskunde v a n de R i j k s w a t e r s t a a t . a. De r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s b u i t e n h e t g e s l o t e n g e d e e l t e v a n de t u n n e l d i e n e n t e worden gemonteerd aan p o r t a l e n , aan a c h t e r g r o n d s c h i l d e n . b. De r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s i n de t u n n e l d i e n e n aangebracht t e worden i n een tegen h e t t u n n e l d a k t e b e v e s t i g e n k o o i c o n s t r u c t i e t e r bescherming tegen mechanisch geweld, bv. k l a p p e r e n d e d e k z e i l e n v a n voertuigen. c. V o o r b e v e s t i g i n g v a n e v e n t u e l e r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s onder een l i c h t r o o s t e r , o f t u s s e n i n r i t - cq. u i t r i t w a n d e n , moet een s p e c i a l e v o o r z i e n i n g worden aangebracht. 6.5.1.17. B e k a b e l i n g naar de r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s : De v o e d i n g s k a b e l s van de p o r t a a l s t a t i o n s naar r i j s t r o o k s i g n a a l g e v e r s moeten z i j n v o o r z i e n van een f a b r i e k s m a t i g gemonteerde w a t e r d i c h t e meerp o l i g e c o n n e c t o r met pakkingbus. De k a b e l s i n de b u i t e n l u c h t moeten UV-bestendig z i j n . K a b e l s v a n de s i g n a a l g e v e r s b u i t e n de t u n n e l worden door de A-poot van het p o r t a a l gevoerd, door de poer t o t i n h e t p o r t a a l s t a t i o n . K a b e l s v a n de s i g n a a l g e v e r s b i n n e n de t u n n e l worden v i a i n t e s t o r t e n b u i z e n doorgevoerd naar h e t middenkanaal.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


blad

64

6.5.1.18. Het c e n t r a l e b e s t u r i n g s s y s t e e m : De c e n t r a l e s t u r i n g z a l b e s t a a n u i t c e n t r a l e computer v o o r z i e n v a n s e r i e l e p o o r t e n . Op e l k e s e r i e l e p o o r t wordt een groep p o r t a a l s t a t i o n s v i a z.g. m u l t i - d r o p v e r b i n d i n g e n aangesloten. De c o n t r o l e op de communicatie t u s s e n c e n t r a l e computer en p o r t a a l s t a t i o n z a l p l a a t s v i n d e n v i a l o n g i t u d i n a l redundancy c h e c k ^ (L.R.C.). Deze c o n t r o l e z a l a l l e e n p l a a t s v i n d e n , 10 seconden v o o r en t i j d e n s h e t i n s t e l l e n v a n een v e r k e e r s m a a t r e g e l . De s t o r i n g s s i g n a l e r i n g z a l e c h t e r w e l c o n t i n u f u n c t i o n e r e n . B i j h e t u i t v a l l e n van de v o e d i n g s s p a n n i n g v a n de c e n t r a l e computer, mogen, b i j t e r u g k e e r v a n de v o e d i n g s s p a n n i n g , de b e e l d e n boven de weg n i e t veranderen. Tevens mogen, z o l a n g de b e e l d e n n i e t b e k r a c h t i g d z i j n , eveneens b i j bovengenoemde s i t u a t i e , de b e e l d e n n i e t v e r a n d e r e n . 6.5.1.19.

Bediening: De t o t a l e b e d i e n i n g v a n de r i j s t r o o k s i g n a l e r i n g moet p l a a t s v i n d e n dmv. een beeldscherm met t o e t s e n b o r d en ( r o l l e r b a l - ) / m u i s b e d i e n i n g . Om een g e b r u i k e r s v r i e n d e l i j k e b e d i e n i n g t e v e r k r i j g e n moeten v e r s c h i l l e n d e "beelden" g e t o o n d kunnen worden b i j v o o r b e e l d a l s v o l g t : a. B e e l d 1: O v e r z i c h t s b e e l d Op d i t b e e l d z a l een een o v e r z i c h t s t e k e n i n g opgenomen z i j n v a n h e t t o t a l e t r a c e . V i a symbolen z a l aangegeven worden o f een v e r k e e r s m a a t r e g e l i s i n g e s t e l d . S t a t u s g e g e v e n s v a n p o r t a a l s t a t i o n s z i j n op d i t b e e l d n i e t a f t e l e z e n . H i e r v o o r z a l met de muis een b e p a a l d wegvak g e s e l e c t e e r d d i e n e n t e worden, b e e l d 2 z a l dan v e r s c h i j n e n . b. B e e l d 2: S t a t u s b e e l d Op h e t s t a t u s b e e l d i s v o o r h e t t r a c e d u i d e l i j k a f l e e s b a a r o f en welke v e r k e e r s m a a t r e g e l e n i n g e s t e l d z i j n . Het i n s t e l l e n en/of w i j z i g e n van een v e r k e e r s m a a t r e g e l kan gebeuren dmv. getoonde i n s t e l l i n g e n op b e e l d 3. c. B e e l d 3: I n s t e l b e e l d Op h e t i n s t e l b e e l d k a n een v e r k e e r s m a a t r e g e l b e k r a c h t i g d worden.

v o o r b e r e i d en

d. B e e l d 4: S t o r i n g s m e l d i n g S t o r i n g s m e l d i n g e n z u l l e n op a l de d r i e b e e l d e n opgenomen z i j n . Een s t o r i n g s m e l d i n g z a l v e r g e z e l d gaan v a n een m e l d i n g v a n de a a r d van de s t o r i n g en een a k o e s t i s c h s i g n a a l . Het systeem herkent de v o l g e n d e s t o r i n g e n : Lampstoringen m a t r i x s i g n a a l g e v e r s ; Communicatiestoringen; Portaalstation u i t b e d r i j f tijdens ingestelde

maatregel.

6.5.1.20. B e e l d b e v e i l i g i n g : De c e n t r a l e computer v o o r z i e n v a n een b e v e i l i g i n g s a l g o r i t m e v o o r h e t wegbeeld i n dwars- en l a n g s r i c h t i n g .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 65


6.5.2.

Slagbomen en v e r w i i d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i q i n q

(VEVA):

6.5.2.1.

B i j h e t v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e e m behoren eveneens harde v o o r z i e n i n g e n , z o a l s slagbomen en v e r w i j d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g e n .

6.5.2.2.

Slagbomen worden i n hoofdzaak g e b r u i k t t e r a f s l u i t i n g v a n een r i j b a a n , een t u n n e l b u i s en a l t e r n a t i e v e r o u t e s . * Slagbomen t e r a f s l u i t i n g v a n een s n e l v e r k e e r s b a a n moeten z o d a n i g z i j n u i t g e v o e r d , d a t a a n r i j d i n g geen e r n s t i g e g e v o l g e n h e e f t v o o r de i n z i t t e n d e n van h e t a a n r i j d e n d e v o e r t u i g . De slagboom moet dus van l i c h t m a t e r i a a l z i j n v e r v a a r d i g d en op een v e r b r e e k b a r e b e v e s t i g i n g z i j n gemonteerd. Slagbomen t e r a f s l u i t i n g v a n langzaamverkeersbanen o f f i e t s p a d e n moeten bestand z i j n tegen vandalisme. r

6.5.2.3.

V e r w i j d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g e n worden i n hoofdzaak g e b r u i k t t e r a f s l u i t i n g van d o o r s t e k e n i n m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g e n . Z i j worden geopend om h u l p - en w e r k v e r k e e r v i a een a l t e r n a t i e v e r o u t e op h e t t u n n e l t r a c e toe t e l a t e n , o f om een t i j d e l i j k e d o o r s c h r i j d i n g door h e t gewone v e r k e e r door de middenberm m o g e l i j k t e maken t i j d e n s werkzaamheden o f calamiteiten. V e r w i j d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g e n moeten z o d a n i g z i j n u i t g e v o e r d d a t z i j i n g e s l o t e n p o s i t i e a l s normale m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g f u n c t i o n e r e n , met a l l e e i s e n d i e daaraan worden g e s t e l d ; dus massa, u i t b u i g s t r a a l , s t i j f h e i d en kerende w e r k i n g moeten z o v e e l overeenkomen met d i e van de aansluitende vaste middenbermbeveiliging.

6.5.2.4.

Het t o t heden t o e g e p a s t e t y p e v e r w i j d e r b a r e m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g i s de VEVA, f a b r . Jansen Venneboer t e Wijhe. De VEVA's z i j n een door de R i j k s w a t e r s t a a t o n t w i k k e l d e harde v o o r z i e n i n g ten behoeve van h e t a f s l u i t e n v a n een middenbermdoorsteek. Aan b e i d e u i t e i n d e n wordt de VEVA a a n g e s l o t e n op een betonnen ( d e e l v a n de) m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g en d a a r i n g e s l o t e n t o e s t a n d aan v e r g r e n d e l d , opdat b i j een a a n r i j d i n g de m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g n i e t kan worden doorbroken. De VEVA a a n s l u i t e n op een 400V n e t - v o e d i n g . De VEVA moet worden g e p l a a t s t aan i e d e r e u i t r i t z i j d e v a n de t u n n e l op een met b e t o n o f a s f a l t v e r h a r d g e d e e l t e van de middenberm v a n +70m l a n g , a a n s l u i t e n d op h e t v e r l e n g d e v a n de betonnen m i d d e n b e r m b e v e i l i g i n g van de t u n n e l i n r i t ; De VEVA moet naar l i n k s en n a a r r e c h t s kunnen d r a a i e n , s c h a r n i e r z i j d e aan de t u n n e l z i j d e .

6.5.2.5.

B e d i e n i n g en b e v e i l i g i n g v a n de slagbomen en VEVA's v i n d t p l a a t s v a n u i t de c e n t r a l e b e d i e n i n g v a n h e t v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e e m . ( E c h t e r g e b r u i k van de VEVA kan om v e i l i g h e i d s r e d e n e n n i e t p l a a t s v i n d e n zonder b e g e l e i d e n d e m a a t r e g e l e n op de weg door de wegbeheerder).

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.5.3.

30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 66

Verkeersdetectiesvstemen

6.5.3.1.

E r kunnen twee vormen v a n v e r k e e r s d e t e c t i e worden o n d e r s c h e i d e n : a. a u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e b. v i s u e l e v e r k e e r s d e t e c t i e .

6.5.3.2.

A u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e i s n o o d z a k e l i j k b i j v e r k e e r s t u n n e l s ; met a u t o m a t i s c h e en h a l f a u t o m a t i s c h e verkeersgeleidingssystemen. V o o r t s i s een a u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e n o o d z a k e l i j k b i j g e b r u i k v a n een door v e r k e e r s s i t u a t i e s aangestuurde v i d e o m a t r i x v a n de CCTV-installatie. De a u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e moet i n s t a a t z i j n om p e r r i j s t r o o k v e r k e e r s i n t e n s i t e i t , v e r k e e r s s n e l h e i d ( s t i l s t a n d e n ) en a a n w e z i g h e i d van v e r k e e r t e meten.

6.5.3.3.

Voor a u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e g e b r u i k maken van i n d u c t i e l u s s e n i n het wegdek. S i n d s k o r t b e s t a a t de m o g e l i j k h e i d v e r k e e r s d e t e c t i e u i t t e v o e r e n d.m.v. b e e l d p r o c e s s i n g t e c h n i e k e n (Video Image S e n s i n g ) , w a a r b i j dan g e b r u i k kan worden gemaakt v a n een (vaak i n verband met andere e i s e n r e e d s aanwezig) CCTV-systeem.

6.5.3.4.

V i s u e l e v e r k e e r s d e t e c t i e wordt u i t g e v o e r d door m i d d e l v a n d i r e c t e waarneming o f door m i d d e l v a n een T V - i n s t a l l a t i e . D i r e c t e waarneming s p e e l t geen r o l i n de t u n n e l t e c h n i e k en komt a l l e e n nog i n c i d e n t e e l v o o r i n k o r t e t u n n e l s , d i e een handbediend v e r k e e r s g e l e i d i n g s s y s t e e m hebben d a t a l l e e n b i j werkzaamheden en c a l a m i t e i t e n wordt g e b r u i k t . B i j v e r k e e r s t u n n e l s met een n i e t - ( h a l f ) a u t o m a t i s c h v e r k e e r s g e l e i d i n g s systeem zonder a u t o m a t i s c h d e t e c t i e s y s t e e n hebben s p e e l t v i s u e l e d e t e c t i e door m i d d e l van de T V - i n s t a l l a t i e een b e l a n g r i j k e r o l .

6.5.3.5.

A u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e dmv. d e t e c t i e l u s s e n i n h e t wegdek p e r r i j s t r o o k , op een o n d e r l i n g e a f s t a n d van + 60m. De a u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e moet worden g e b r u i k t : a. Om p e r r i j s t r o o k v e r k e e r s i n t e n s i t e i t , v e r k e e r s s n e l h e i d ( s t i l s t a n d e n ) en a a n w e z i g h e i d v a n v e r k e e r t e meten; b. om de v i d e o m a t r i x van de T V - i n s t a l l a t i e aan t e s t u r e n .

6.5.3.6.

F i l e en/of s n e l h e i d s o n d e r s c h e i d i n g e n moeten v o l l e d i g o p e r a t i o n e e l worden aangeboden aan de b e s t u r i n g s i n s t a l l a t i e van de v e r k e e r s s i g n a l e r i n g s i n s t a l l a t i e en de T V - i n s t a l l a t i e van de t u n n e l en moet worden gemeld dmv. een a t t e n t i e s i g n a a l en z i c h t b a a r . Ook moeten a l l e n o o d z a k e l i j k e s t o r i n g - / s t a t u s m e l d i n g e n u i t de v e r k e e r s i n s t a l l a t i e v o l l e d i g o p e r a t i o n e e l worden aangeboden aan de b e s t u r i n g s i n s t a l l a t i e van de t u n n e l en z i c h t b a a r worden gemaakt.

6.5.3.7.

D e t e c t i e l u s s e n i n h e t wegdek moeten v o l d o e n aan " I n s t a l l a t i e v o o r s c h r i f t e n v o o r d e t e c t i e l u s s e n " , u i t g e g e v e n door de R i j k s w a t e r s t a a t , A d v i e s d i e n s t V e r k e e r en V e r v o e r ( A W ) .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



6.5.4. 6.5.4.1.

30 maart 1998 23 a p r i l blad

1998 67

CCTV-installatie: Voor de o b s e r v a t i e v a n h e t v e r k e e r en v a n i n c i d e n t e n i n de t u n n e l z i j n l a n g s h e t g e h e l e t u n n e l t r a c e p e r r i j r i c h t i n g TV-camera's g e p l a a t s t op z o d a n i g e a f s t a n d v a n e l k a a r d a t de camerabeelden e l k a a r j u i s t overlappen. B u i t e n h e t o v e r d e k t e d e e l van de t u n n e l worden de camera's op een mast of op een p o r t a a l g e p l a a t s t , binnen de t u n n e l z i j n de camera's aan h e t t u n n e l p l a f o n d opgehangen. De TV-camera's k i j k e n i n de normale v e r k e e r s s i t u a t i e a l t i j d met h e t v e r k e e r mee. B u i t e n de t u n n e l s t a a t b i j e l k e u i t r i t v a n de t u n n e l een algemeen o v e r z i c h t camera o p g e s t e l d op een hoge mast. Deze camera's z i j n d r a a i b a a r o p g e s t e l d en v a n een z o o m - o b j e c t i e f v o o r z i e n . In het c o n t r o l e c e n t r u m v a n de t u n n e l i s een m o n i t o r p a n e e l aanwezig, w a a r i n de TV-monitors z i j n g e p l a a t s t . B i j u i t g e b r e i d e i n s t a l l a t i e s i s i n de b e d i e n i n g s l e s s e n a a r v a n de t u n n e l v o o r e l k e r i j r i c h t i n g een d e t a i l m o n i t o r aanwezig. B e e l d e n vanaf de d e t a i l m o n i t o r s moeten kunnen worden v a s t g e l e g d op een videorecorder. Voor e l k e camera i s op de b e d i e n i n g s l e s s e n a a r een m o g e l i j k h e i d t o t h a n d b e d i e n i n g aanwezig. In het c o n t r o l e c e n t r u m i s de p o s i t i e v a n de camera's door m i d d e l v a n v e r k l i k k e r l a m p e n op een g e o g r a f i s c h i n g e d e e l d t e r u g m e l d p a n e e l aangegeven o f op een b e e l d s c h e r m p r e s e n t a t i e ( z i e l u i d s p r e k e r s en h u l p p o s t e n ) . De C C T V - i n s t a l l a t i e s t u r e n dmv. een v i d e o m a t r i x . :

6.5.4.2.

N i e t e l k e camera v o o r z i e n v a n een e i g e n m o n i t o r i n h e t m o n i t o r p a n e e l . B i j l a n g e t u n n e l s zou d i t t o t een g r o o t a a n t a l m o n i t o r s l e i d e n , hetgeen een u i t g e b r e i d e i n s t a l l a t i e n o o d z a k e l i j k maakt en b o v e n d i e n de o v e r z i c h t e l i j k h e i d n i e t t e n goede komt. A l l e e n v o o r de b u i t e n o p g e s t e l d e algemene o v e r z i c h t - c a m e r a ' s i s een v a s t e m o n i t o r aanwezig. De camera's l a n g s h e t t u n n e l t r a c e worden v e r d e e l d over s e c t i e s , corresponderend met de l u i d s p r e k e r s e c t i e s . ( B i j h e t ontwerp v a n de s e c t i e - i n d e l i n g moeten b e i d e s e c t i e - i n d e l i n g e n op e l k a a r worden afgestemd.) In e l k e T V - s e c t i e b e v i n d t z i c h een groep v a n 2 a 3 camera's; p e r groep i s 1 m o n i t o r aanwezig i n het m o n i t o r p a n e e l . In h e t algemeen k a n v o l s t a a n worden met 3 m o n i t o r s p e r r i j r i c h t i n g v o o r het o v e r d e k t e t u n n e l g e d e e l t e . I n s c h a k e l i n g van de TV-camera's en de TV-monitoren v i n d t p l a a t s v i a de v i d e o - m a t r i x . B i j aanwezigheid v a n een automatische v e r k e e r s d e t e c t i e , b e v i n d e n z i c h i n e l k e T V - s e c t i e een o f meer d e t e c t i e l u s s e n , o f i s een v e r k e e r s d e t e c t i e aanwezig d.m.v. image p r o c e s s i n g , d.m.v. de v i d e o - m a t r i x g e k o p p e l d aan de T V - i n s t a l l a t i e . In t u n n e l s zonder automatische d e t e c t i e kan e v e n t u e e l gekozen worden v o o r automatische s c a n n i n g met een i n s t e l b a r e o b s e r v e r i n g s t i j d p e r camera.

6.5.4.3.

Werking van de i n s t a l l a t i e b i j automatische d e t e c t i e : normaal s t a a t de g e h e l e T V - i n s t a l l a t i e stand-by, maar de monitorbeelden z i j n n i e t a c t i e f ; b i j g e b e u r t e n i s s e n z o a l s v e r k e e r s d e t e c t i e , openen van een h u l p p o s t (of p o e d e r b l u s p o s t ) , wordt i n het c o n t r o l e c e n t r u m een a t t e n t i e s i g n a a l gegeven en worden v i a de v i d e o m a t r i x 3 opeenvolgende camera's en a l l e 3 m o n i t o r s v a n de b e t r e f f e n d e t u n n e l b u i s i n g e s c h a k e l d , z o d a n i g d a t de m i d d e l s t e camera g e r i c h t i s op de g e a c t i v e e r d e d e t e c t i e l u s o f hulppost;

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

68

op h e t m o n i t o r p a n e e l wordt op de m i d d e l s t e v a n de d r i e m o n i t o r s h e t b e e l d v a n de m i d d e l s t e camera getoond en op de m o n i t o r s t e r w e e r s z i j d e daarvan de b e e l d e n v a n de voorgaande en de navolgende camera; voor e l k v a n de camera's b u i t e n de t u n n e l i s een v a s t e m o n i t o r aanwezig, d i e n i e t wordt meegeschakeld met de m o n i t o r e n v o o r de-~ tunnelbuizen; „ op de d e t a i l m o n i t o r kan e l k gewenst camerabeeld met de hand worden i n g e s c h a k e l d en e v e n t u e e l op de v i d e o worden opgenomen.Ook van " camera's d i e op d a t o g e n b l i k n i e t worden g e p r e s e n t e e r d op h e t monitorpaneel; b i j automatische i n s c h a k e l i n g v a n de T V - i n s t a l l a t i e wordt de d e t a i l m o n i t o r i n g e s c h a k e l d op h e t m i d d e l s t e m o n i t o r b e e l d (van de camera d i e op de g e a c t i v e e r d e d e t e c t i e l u s o f op de geopende hulppostdeur i s g e r i c h t ) . De automatische i n s c h a k e l i n g b e i n v l o e d t n i e t de de p r e s e n t a t i e op de d e t a i l m o n i t o r i n d i e n deze b e z e t i s door een e e r d e r i n g e s c h a k e l d b e e l d ( i n v e r b a n d met de m o g e l i j k h e i d d a t op d a t o g e n b l i k een v i d e o opname wordt gemaakt); i n d i e n t i j d e n s een a u t o m a t i s c h i n g e s t e l d e p r e s e n t a t i e a l s bovenomschreven een tweede s i g n a a l aan de v i d e o m a t r i x wordt gegeven t.g.v. een v e r k e e r s d e t e c t i e o f openen v a n een h u l p p o s t d e u r , b l i j f t de e e r s t i n g e s c h a k e l d e p r e s e n t a t i e s t a a n ; i n s c h a k e l e n van h e t tweede camerabeeld wordt gevraagd door m i d d e l v a n een a t t e n t i e s i g n a a l op de bedieningplaats; de bedieningsman h e e f t nu de keus t u s s e n i n s c h a k e l e n van h e t gevraagde camerabeeld, o f l a t e n s t a a n v a n h e t reeds aanwezige e e r s t ingeschakelde beeld. I n d i e n binnen 5 minuten n i e t op de i n s c h a k e l v r a a g wordt gereageerd, v e r v a l t deze. Deze h a n d e l w i j z e wordt g e m o t i v e e r d door de overweging d a t de e e r s t i n g e s c h a k e l d e p r e s e n t a t i e de b e l a n g r i j k s t e i n f o r m a t i e g e e f t , zodat deze p r e v a l e e r t boven welke andere i n f o r m a t i e dan ook; 6.5.4.4.

De t u n n e l b e d i e n i n g moet i n s t a a t i e d e r e a l o f n i e t a u t o m a t i s c h i n g e s t e l d e c a m e r a b e e l d p r e s e n t a t i e op i e d e r o g e n b l i k t e o v e r r u l e n . S c h a k e l t e c h n i s c h o n d e r s c h e i d t een z e l f gekozen b e e l d p r e s e n t a t i e z i c h n i e t van een a u t o m a t i s c h i n g e s t e l d e p r e s e n t a t i e ; ook h i e r b i j kan de automatiek de h a n d i n s t e l l i n g n i e t o v e r r u l e n , maar wordt een a t t e n t i e s i g n a a l gegeven.

6.5.4.5.

T V - i n s t a l l a t i e s i n systemen zonder a u t o m a t i s c h e v e r k e e r s d e t e c t i e z i j n normaal i n g e s c h a k e l d om v o o r t d u r e n d e o b s e r v a t i e van h e t v e r k e e r m o g e l i j k t e maken. Ook b i j deze systemen wordt zo m o g e l i j k c a m e r a - a t t e n t i e gevraagd i n d i e n een h u l p p o s t wordt geopend en worden de l u i d s p r e k e r s i n g e s c h a k e l d v i a de v i d e o m a t r i x .

6.5.4.6.

Z o a l s reeds omschreven i n " l u i d s p r e k e r - o m r o e p s y s t e e m " , wordt h e t i n s c h a k e l e n van een l u i d s p r e k e r s e c t i e g e s t u u r d v i a de v i d e o m a t r i x . I n s c h a k e l e n van een l u i d s p r e k e r s e c t i e g e s c h i e d t door e e r s t op de d e t a i l m o n i t o r h e t b e e l d van de TV-camera i n de t o e t e spreken l u i d s p r e k e r s e c t i e i n t e schakelen. I n d i e n daarna de l u i d s p r e k e r i n s t a l l a t i e wordt i n g e s c h a k e l d kan a l l e e n de b e t r e f f e n d e s e c t i e toegesproken. Toespreken v a n n i e t geobserveerde s e c t i e s i s n i e t m o g e l i j k . I n h e t algemeen v e r l o o p t g e b r u i k v a n de luidsprekerinstallatie als volgt: een t u n n e l g e b r u i k e r opent een h u l p p o s t ; de T V - i n s t a l l a t i e i n de b e t r e f f e n d e s e c t i e wordt i n g e s c h a k e l d ; de d e t a i l m o n i t o r t o o n t h e t b e e l d van de geopende h u l p p o s t ; door i n s c h a k e l i n g v a n de g e l u i d s i n s t a l l a t i e wordt a l l e e n de b e t r e f f e n d e s e c t i e toegesproken.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 69

6.5.4.7.

E n k e l e u i t v o e r i n g s e i s e n v a n de camera's: De camera's z i j n CCD-camera's; a. De camera's d i e n e n g e s c h i k t t e z i j n v o o r een a a n s l u i t s p a n n i n g van 230V, 50 Hz ±10%; b. De a a n s l u i t i n g t u s s e n de a a n s l u i t k a s t en de camera moet v i a een zogenaamde m u l t i c o r e k a b e l t o t s t a n d g e b r a c h t worden, zodat v i a _deze k a b e l a l l e s i g n a l e n worden o v e r g e b r a c h t ; I n l a n g e t u n n e l s kan V a n g l a s v e z e l t e c h n i e k e n g e b r u i k worden gemaakt. c. E l k e camera d i e n t e x t e r n g e s y n c h r o n i s e e r d t e kunnen worden; d. De a u t o m a t i s c h e l i c h t a a n p a s s i n g d i e n t i n s t e l b a a r t e z i j n t u s s e n topwaarde en gemiddelde waarde; e. De c a m e r a b e h u i z i n g d i e n t v o l l e d i g g e i s o l e e r d t e z i j n t e n o p z i c h t e van h e t binnenwerk; f. De c a m e r a b e h u i z i n g en h e t binnenwerk moeten b e i d e v a n een a a n s l u i t i n g v o o r een a a r d i n g worden v o o r z i e n ; g. De a a r d s c h r o e f v a n de c a m e r a b e h u i z i n g d i e n t aan de b u i t e n z i j d e van het h u i s aangebracht t e z i j n ; h. E l k e camera d i e n t v a n een a p a r t e v o e d i n g t e worden v o o r z i e n ; i . Het b e e l d f o r m a a t moet 2/3 i n c h z i j n met CCD g e i n t e r l i n i e e r d e overdracht; j . E l k e camera moet v a n een i n f r a r o o d - f i l t e r z i j n v o o r z i e n ; k. T e m p e r a t u u r b e r e i k -25°C t o t +55°C omgevingstemperatuur t i j d e n s bedrijf; 1. Het binnenwerk van de camera moet u i t g e w i s s e l d kunnen worden zonder dat de s t a n d v a n de c a m e r a b e h u i z i n g h i e r v o o r g e w i j z i g d moet worden; m. Het o b j e c t i e f moet v o l d o e n aan a u t o - i r i s 0,85/25 mm;

6.5.4.8.

B e h u i z i n g v a n de camera's: a. v e r v a a r d i g d v a n z e e w a t e r b e s t e n d i g aluminium, e v e n t u e e l k u n s t s t o f ; Oppervlakbehandeling: o n t v e t t e n en v e r w i j d e r e n v a n a l l e l o s s e d e l e n ; chromateren i n een dompelbad; 1 laag moffelprimer; 1 laag acrylaathars. b. I n de c a m e r a b e h u i z i n g d i e n t een verwarming t e z i j n aangebracht van voldoende vermogen om h i e r d o o r condens, sneeuw en i j z e l op de r u i t t e voorkomen; c. A l l e b e v e s t i g i n g s m i d d e l e n , z o a l s bouten, moeren en s l u i t r i n g e n d i e n e n van RVS, type A I S I 316 t e z i j n , w a a r b i j de v e r b i n d i n g " v e r l i e s v r i j " u i t g e v o e r d d i e n t t e worden; d. A l l e tv-camera's i n de t u n n e l b u i s tegen opwaaiende d e k z e i l e n beschermen door m i d d e l v a n een de camera omhullende k o o i c o n s t r u c t i e ; e. Camerabehuizing v o o r z i e n v a n zonnekap en r u i t a f s c h e r m i n g ; f. De o p s t e l l i n g moet w i n d s n e l h e d e n v a n 150 km/u kunnen w e e r s t a a n ; g. T r i l l i n g e n welke h e t g e v o l g z i j n v a n de wind o f h e t v e r k e e r op de c o n s t r u c t i e waarop de camera i s b e v e s t i g d , mogen de goede w e r k i n g van de camera n i e t b e i n v l o e d e n ;

6.5.4.9.

De v i d e o m a t r i x inbouwen i n een k a s t . De v i d e o s i g n a l e n moeten kunnen worden g e c o n t r o l e e r d zonder d a t h e t v i d e o s i g n a a l h i e r v o o r b e h o e f t t e worden onderbroken. Voor h e t programmeren en b e d i e n e n van de t o t a l e T V - i n s t a l l a t i e d i e n t een t o e t s e n p a n e e l , danwel een a p a r t e d i s p l a y op een e v e n t u e l e b e e l d s c h e r m b e d i e n i n g aanwezig t e z i j n . De s t a t u s v a n de T V - b e d i e n i n g moet d i r e c t a f l e e s b a a r t e z i j n .

6.5.4.10. B i j t u n n e l s v o o r z i e n v a n een h o o g t e d e t e c t i e s y s t e e m , wordt de TVi n s t a l l a t i e eveneens g e a c t i v e e r d door een hoogtemelding. H i e r v o o r moet dan een e x t r a TV-camera b i j de h o o g t e d e t e c t i e z i j n o p g e s t e l d .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


6.5.5.

uitgiftedatumi

30 maart 1998

printdatum:

23 a p r i l 1998 b l a d 70

Hoogtedetectiesysteem:

6.5.5.1.

Het i n v e r k e e r s t u n n e l s m i n i m a a l t o e g e l a t e n v r i j e p r o f i e l t e n behoeve v a n het v e r k e e r i s 4,5m hoog. I n de r e g e l wordt u i t kostenoverwegingen de r u i m t e t u s s e n h e t minimaal t o e g e l a t e n v r i j e p r o f i e l en de bouwkundige c o n s t r u c t i e , zo k l e i n m o g e l i j k gekozen. Tussen d i t v r i j e p r o f i e l en de bouwkundige c o n s t r u c t i e v a n de t u n n e l moet de i n de t u n n e l b u i s n o o d z a k e l i j k e i n v e n t a r i s , z o a l s verkeers-* s i g n a a l g e v e r s , t u n n e l v e r l i c h t i n g , v e n t i l a t i e e t c . worden opgehangen. Hoewel de maximaal t o e g e l a t e n v o e r t u i g h o o g t e op de Nederlandse wegen 4 m i s , wordt h i e r o p o n g e z i e n o n t h e f f i n g gegeven t o t 4,20 m. Het a a n t a l p e r t u n n e l g e d e t e c t e e r d e v o e r t u i g e n hoger dan 4,20 m kan i n v e r k e e r s t u n n e l s i n autosnelwegen op t o t 700 a 1200 k e e r p e r j a a r .

6.5.5.2.

I n d i e n de t u n n e l wordt v o o r z i e n v a n een v r i j p r o f i e l met een d o o r r i j h o o g t e < 4,70m, moet een h o o g t e d e t e c t i e s y s t e e m v o o r de t u n n e l i n g a n g e n worden g e i n s t a l l e e r d , door m i d d e l waarvan t e hoge v o e r t u i g e n kunnen worden g e d e t e c t e e r d , waarna z i j door m i d d e l v a n de v e r k e e r s i n s t a l l a t i e kunnen worden g e s t o p t . De hoogtemelding enige honderden meters voor de t u n n e l i n g a n g p l a a t s e n , b i j v o o r k e u r n i e t op de naar de t u n n e l a f d a l e n d e h e l l i n g . B i j een v r i j p r o f i e l > 4,70m i s een hoogtemelding n i e t n o o d z a k e l i j k .

6.5.5.3.

H o o g t e d e t e c t i e a l l e e n t o e p a s s e n i n c o n t i n u bewaakte (= geobserveerde) t u n n e l s . B i j n i e t bewaakte t u n n e l s i s door h e t o n t b r e k e n v a n m o g e l i j k h e d e n om d i r e c t i n t e g r i j p e n een h o o g t e d e t e c t i e s y s t e e m w e i n i g z i n v o l . De c h a u f f e u r van de t e hoge wagen i s z i c h m e e s t a l goed bewust van z i j n t e g r o t e hoogte en z a l z i c h door een a u t o m a t i s c h werkende hoogtemelding i n het algemeen n i e t g e m a k k e l i j k l a t e n tegenhouden nadat h i j a l de b e s l i s s i n g h e e f t genomen met z i j n t e hoge v o e r t u i g door de tunnel t e r i j d e n . B i j n i e t bewaakte t u n n e l s wordt dus h e t r i s i c o van b e s c h a d i g i n g geaccepteerd.

6.5.5.4.

H o o g t e d e t e k t i e moet a l t i j d gecombineerd worden met wegbouwkundige en v e r k e e r s t e c h n i s c h e maatregelen, z o a l s een o p s t e l p l a a t s en een a f l e i d i n g s r o u t e (normaal a f g e s l o t e n ivm. s l u i p v e r k e e r ) , om t e hoge v o e r t u i g e n g e l e g e n h e i d t e geven het t u n n e l t r a c e voor de t u n n e l i n g a n g t e verlaten.

6.5.5.5.

H o o g t e d e t e c t i e s y s t e m e n kunnen i n twee typen worden o n d e r s c h e i d e n : a. z a c h t e d e t e c t i e s y s t e m e n : d.m.v. l i c h t - o f ander s o o r t s t r a l i n g s b u n d e l d i e door een t e hoog v o e r t u i g wordt onderbroken; i n p r i n c i p e m o g e l i j k d.m.v. image p r o c e s s i n g v a n een camerabeeld. Zachte systemen koppelen aan een onder de h o o g t e d e t e c t i e aanwezige l u s i n h e t wegdek, om v a l s e meldingen t e beperken (melding wordt i n p r i n c i p e a l l e e n doorgegeven i n d i e n een h o o g t e d e t e c t i e i n c o m b i n a t i e p l a a t s v i n d t met een l u s d e t e c t i e . D e t e c t i e l u s s e n maken i n p r i n c i p e d e t e c t i e p e r r i j s t r o o k m o g e l i j k . b. harde d e t e c t i e s y s t e m e n : d.m.v. een over de weg gespannen draad, d i e wordt gebroken (of l o s g e h a a k t ) door het t e hoge voorwerp; Een systeem w a a r b i j boven de weg opgehangen " t r i a n g e l s " (een s o o r t schommels) worden g e r a a k t en opgezwaaid door h e t t e hoge v o e r t u i g . Door d i t v e r b r e k e n , r e s p . opzwaaien wordt een e l e k t r i s c h c o n t a c t g e a c t i v e e r d en het systeem i n w e r k i n g g e s t e l d .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

71

Voor h e t b e v e s t i g e n v a n harde systemen i s een v e r k e e r s p o r t a a l noodzakelijk. 6.5.5.6.

N a d e l e n v a n z a c h t e systemen z i j n , d a t z i j kunnen f a l e n b i j s m a l l e hoge l a d i n g o n d e r d e l e n d i e w e l schade kunnen v e r o o r z a k e n i n de t u n n e l . Een v o o r d e e l v a n z a c h t e systemen i s d a t z i j op a f s t a n d kunnen worden gereset. r V o o r d e l e n v a n harde systemen z i j n d a t z i j u i t s l u i t e n d en a l t i j d z u l l e n worden g e a c t i v e e r d door een t e hoge l a d i n g o f een t e hoog v o e r t u i g . Een n a d e e l v a n h e t d r a a d s y s t e e m i s , d a t i n p r i n c i p e n i e t p e r r i j s t r o o k kan worden g e d e t e c t e e r d . V o o r a l b i j 3- en 4-strookswegen i s h e t v a n b e l a n g , h e t o v e r i g e n i e t i n o v e r t r e d i n g z i j n d e v e r k e e r zo m i n m o g e l i j k te hinderen. Het harde " t r i a n g e l " - s y s t e e m d e t e c t e e r t p e r r i j s t r o o k en kan op a f s t a n d worden g e r e s e t .

6.5.5.7.

B i j a l l e harde h o o g t e d e t e c t i e s y s t e m e n op e n i g e honderden meters v o o r h e t p o r t a a l waarop h e t harde d e t e c t i e s y s t e e m i s gemonteerd een z a c h t detectiesysteem plaatsen. B i j aanspreken van de z a c h t e d e t e c t i e k r i j g t de tunnelbewaking een v o o r m e l d i n g door m i d d e l v a n een a t t e n t i e s i g n a a l en wordt h e t v e r k e e r gewaarschuwd door i n s c h a k e l e n v a n de m a t r i x s i g n a a l g e v e r s (geven een a d v i e s s n e l h e i d ) en o r a n j e k n i p p e r l i c h t e n . Wordt daarna de harde d e t e c t i e aangesproken, dan wordt de b e t r e f f e n d e r i j b a a n o f r i j s t r o o k g e b l o k k e e r d (rode k r u i s e n + v e r k e e r s l i c h t ) . Wordt de harde m e l d i n g n i e t aangesproken, dan k a n de t u n n e l b e d i e n i n g de zachte melding r e s e t t e n .

6.5.5.8.

De C C T V - i n s t a l l a t i e moet g e a c t i v e e r d worden door een hoogtemelding, z o d a n i g d a t de TV-camera i n s c h a k e l t b i j een hoogtemelding, en d a t a u t o m a t i s c h h e t TV-beeld wordt v a s t g e l e g d op de v i d e o i n s t a l l a t i e . I n onbewaakte t u n n e l s k a n een d e r g e l i j k e v o o r z i e n i n g worden g e b r u i k t om s c h a d e r i j d i n g e n aan de t u n n e l t e a c h t e r h a l e n . D.m.v. een z a c h t e h o o g t e d e t e c t i e i n c o m b i n a t i e met een v i d e o i n s t a l l a t i e worden t e hoge wagens g e r e g i s t r e e r d .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 72

7.

DIENSTRUIMTEN

7.1.

Centrale bedieninqsruimte;

7.1.1.

I n g r o t e v e r k e e r s t u n n e l s type A - l a n g i s h e t gewenst d a t z i j permanent worden bewaakt v a n u i t een b e d i e n i n g s r u i m t e , waar a l l e v i t a l e f u n c t i e s van h e t t u n n e l b e d r i j f kunnen worden g e o b s e r v e e r d en b e d i e n d . Het i s n o o d z a k e l i j k a l t e r n a t i e v e b e d i e n i n g m o g e l i j k t e maken i n g e v a l de t r a n s m i s s i e t u s s e n h e t t e b e d i e n e n o b j e k t en de c o n t r o l e r u i m t e u i t v a l t . A l t e r n a t i e v e mogelijkheden z i j n : lokale bediening; een redundante v e r b i n d i n g .

7.1.2.

B i j l o k a l e b e d i e n i n g moet de d i e n i n g s r u i m t e i n g e r i c h t z i j n a l s (secundaire) b e d i e n i n g s - e n bewakingspost. De b e d i e n i n g s - en bewakingspost e l d e r s wordt a l s p r i m a i r beschouwd.

7.1.3.

Voortdurend bemande b e d i e n i n g s r u i m t e moet z o d a n i g z i j n g e s i t u e e r d , en van ramen worden v o o r z i e n , zodat v i s u e e l k o n t a k t met " b u i t e n " m o g e l i j k is.

s.andard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatumi printdatum:


30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 73

7.2.

V e r l i c h t i n g van dienstruimten:

7.2.1.

A l l e d i e n s t r u i m t e n moeten worden v o o r z i e n v a n een aan hun f u n c t i e aangepaste l i c h t i n s t a l l a t i e bestaande u i t : geschakelde w e r k v e r l i c h t i n g ; permanent i n g e s c h a k e l d e o r i e n t a t i e v e r l i c h t i n g ( v l u c h t w e g ) ; ~ wandcontactdozen. I n g r o t e tunnelgebouwen moet een o n d e r b r e k i n g s v r i j e n o o d v e r l i c h t i n g aanwezig z i j n , dus i n d i e n m o g e l i j k een d e e l v a n de v e r l i c h t i n g a a n s l u i t e n op de no-breakgroep, o f noodstroomarmaturen g e b r u i k e n met inwendige n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g .

7.2.2.

De v e r l i c h t i n g moet v o l d o e n aan de volgende waarden: centrale bedieningsruimte : 400lux b a s i s v e r l i c h t i n g s p o t v e r l i c h t i n g b i j de l e s s e n a a r w e r k p l a a t s en a p p a r a t u u r r u i m t e n : 400 l u x t r a f o ruimten : 150 l u x vluchtwegen en middenkanaal : 75 l u x (decentrale noodverlichting) : 1 lux B i j de b e r e k e n i n g de volgende f a k t o r e n i n acht nemen: reflectiefactoren: p l a f o n d = 0,5 wanden = 0,3 werkvlak= 0,1. depreciatiefactor: 0,8 ( g e r i n g e v e r v u i l i n g na een g e b r u i k s p e r i o d e van 2 j a a r ) . Werkvlak op 0,80 m boven de v l o e r .

7.2.3.

I n de NSA-ruimte, en i n de n a b i j h e i d v a n e v e n t u e l e h i j s o p e n i n g e n een krachtwandkontaktdoos i n s t a l l e r e n voor de v o e d i n g v a n een e v e n t u e l e elektrische takel.

7.2.4.

A l l e v e r l i c h t i n g d i r e c t voeden vanaf de l a a g s p a n n i n g s h o o f d v e r d e e l i n r i c h t i n g e n ; b i j netspanningswegval moet de v o e d i n g overgenomen worden door de n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g . Voor o v e r b r u g g i n g van de s t r o o m l o z e p e r i o d e t u s s e n netspanningswegval en s t a r t e n v a n de noodstroomaggregaten i s permanent brandende v e r l i c h t i n g en een d e e l v a n de g e b o u w v e r l i c h t i n g a a n g e s l o t e n op no-break v o e d i n g , e v e n t u e e l v o o r z i e n v a n een d e c e n t r a l e voedingsunit.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum: printdatumi


30 maart 1998 23 a p r i l blad

1998 74

7.3.

B e v e i l i g i n g en bewaking:

7.3.1.

Bedieningsgebouwen en b e d i e n i n g s r u i m t e n w a a r i n z i c h v o o r h e t t u n n e l b e d r i j f b e l a n g r i j k e a p p a r a t u u r b e v i n d t , moeten worden b e v e i l i g d en bewaakt t e g e n : a. b i n n e n d r i n g e n door ongewenste p e r s o n e n b. verwonding r e s p . b e s c h a d i g i n g van z i c h i n h e t gebouw bevindende personen en a p p a r a t u u r door m o l e s t v a n b u i t e n a f ; c. b e s c h a d i g i n g door brand.

7.3.2.

Te nemen m a a t r e g e l e n omvatten: a. I n s t a l l e r e n v a n een g e s l o t e n T V - c i r c u i t t e r o b s e r v a t i e v a n de gebouwtoegang, e v e n t u e e l a a n g e v u l d met o b s e r v a t i e v a n de gebouwgevel(s) o f h e t p a r k e e r t e r r e i n . I n de c e n t r a l e b e d i e n i n g s r u i m t e worden dan een o f meer m o n i t o r e n g e i n s t a l l e e r d ; b. I n d i e n t e n behoeve v a n de t u n n e l b e w a k i n g z i c h s l e c h t s 1 p e r s o o n i n het gebouw b e v i n d t , moet worden v o o r z i e n i n een a f w e z i g h e i d s d e t e c t i e naar e l d e r s ; b i j v o o r b e e l d een a t t e n t i e s i g n a a l v a n de a p p a r a t u u r d a t n i e t b i n n e n een i n s t e l b a r e t i j d wordt beantwoord, wordt doorgegeven naar e l d e r s waar a l d u s de a f w e z i g h e i d v a n de t u n n e l b e d i e n i n g wordt gesignaleerd; c. V i t a l e a p p a r a t u u r mag n i e t vanaf de openbare weg z i c h t b a a r worden opgesteld. Evenzo mag b e d i e n i n g n i e t p l a a t s v i n d e n v a n u i t een vanaf de openbare weg z i c h t b a r e r u i m t e . E v e n t u e e l moeten v o o r z i e n i n g e n worden g e t r o f f e n i n de vorm v a n i n b r a a k v r i j en/of k o g e l v r i j g l a s . B u i t e n d e u r e n en ramen moeten v a n een z o d a n i g e k w a l i t e i t z i j n , d a t i n b r a a k p o g i n g e n met normaal handgereedschap geen e f f e k t z u l l e n hebben, i n i e d e r g e v a l a a n z i e n l i j k worden v e r t r a a g d .

7.3.3.

I n onbemande bedieningsgebouwen d i e n t een i n b r a a k d e t e c t i e i n s t a l l a t i e t e worden aangebracht v o l g e n s de r i c h t l i j n e n v a n h e t TBBS ( k l a s s e 3 ) , u i t g e r u s t met een sabotage-alarm. de nodige bewegingsmelders i n de d i v e r s e r u i m t e n ; c o d e t a b l e a u v o o r IN/UIT s c h a k e l i n g v a n de i n s t a l l a t i e ; akoustisch binnenalarm; f l i t s e r / z w a a i l i c h t tegen de g e v e l . magneetcontacten op de e n t r e e d e u r e n met v e r t r a a g d e d o o r m e l d i n g i n verband met b e d i e n i n g c o d e t a b l e a u . A l a r m m e l d i n g n a a r de c e n t r a l e b e d i e n i n g s r u i m t e . I n d i e n d i t a l a r m n i e t b i n n e n (5 min.) wordt beantwoord, doormelding n a a r e l d e r s v i a de t e l e f o o n m e l d e r v a n de afwezigheidsdetectie.

7.3.4.

De toegang v a n bemande gebouwen v o o r z i e n v a n een t o e g a n g s s l u i s , dwz. h e t gebouw i s t o e g a n k e l i j k v i a a c h t e r e e n v o l g e n d e , op a f s t a n d a f z o n d e r l i j k t e bedienen deuren.

standard/230498

)

Rijkswaterstaat

uitgiftedatum:

Bouwdienst

printdatum: STANDAARDISATIE VAN TUNNELINSTALLATIES

30 maart

1998

23 a p r i l

1998

blad

75

7.4.

Klimaatinstallatie:

7.4.1.

D i e n s t r u i m t e n v a n onbewaakte t u n n e l s behoeven n i e t t e worden v o o r z i e n van e e n k l i m a a t i n s t a l l a t i e . H i e r kan worden v o l s t a a n met h e t v o r s t v r i j houden v a n de a p p a r a t u u r door m i d d e l v a n k a s t v e r w a r m i n g o f een ruimteverwarming. jf In g r o t e bedieningsgebouwen waar v i t a l e a p p a r a t u u r s t a a t o p g e s t e l d , i s een k l i m a a t i n s t a l l a t i e n o o d z a k e l i j k om: a. v e r v u i l i n g v a n h e t gebouw door v e r o n t r e i n i g d e t u n n e l l u c h t t e voorkomen b. h e t gebouw t e verwarmen, i n d i e n n o d i g p l a a t s e l i j k t e k o e l e n .

7.4.2.

V e r v u i l i n g v a n h e t gebouw door t u n n e l l u c h t voorkomen door een v e n t i l a t i e s y s t e e m t e i n s t a l l e r e n , w a a r b i j g e f i l t e r d e en a n d e r s z i n s g e r e i n i g d e b u i t e n l u c h t i n h e t gebouw wordt g e b l a z e n , z o d a n i g d a t i n h e t gebouw een minimale o v e r d r u k k a n worden gehandhaafd van 30 P a s c a l . Ramen, deuren d o o r v o e r i n g e n en andere s p a r i n g e n naar b u i t e n moeten zo goed m o g e l i j k worden a f g e d i c h t : de k i e r a f d i c h t i n g v a n de t e openen ramen h e e f t een C-waarde van 0,15 x 10-3 (m -s.m.Pa. 2 / 3 ) ; de k i e r a f d i c h t i n g v a n de e n t r e e d e u r h e e f t een C-waarde v a n 0,30 x 103 (m -s.m.Pa. 2/3), v o l g e n s de VMR 1986. 3

3

7.4.3.

Het o v e r d r u k s y s t e e m k a n worden gecombineerd met de k l i m a a t i n s t a l l a t i e v o o r h e t b e t r e f f e n d e gebouw, door m i d d e l v a n een luchtverwarmingssysteem. Een l u c h t v e r w a r m i n g s s y s t e e m l e e n t z i c h u i t s t e k e n d voor t o e p a s s i n g v a n r e c i r c u l a t i e en t e r u g w i n n i n g v a n apparatuurwarmte, z o a l s de a f v a l w a r m t e van noodstroomaggregaten, n o - b r e a k a p p a r a t u u r en b e s t u r i n g s a p p a r a t u u r . P l a a t s e l i j k e k o e l i n g i s a l l e e n n o o d z a k e l i j k i n de b e d i e n i n g s r u i m t e , e v e n t u e e l i n de k a n t o o r r u i m t e n en i n de r u i m t e n waar l o g i s c h e a p p a r a t u u r staat opgesteld. K o e l i n g door m i d d e l v a n een koudwater- ( u i t een bron) o f g e k o e l d watersysteem g e n i e t de v o o r k e u r . A l s a a n v u l l e n d e verwarmingsbron k a n g e b r u i k worden gemaakt v a n een met o l i e gestookte c.v.-ketel. Voor c o n d i t i o n e r i n g v a n de noodstroomaggregatenruimte,

z i e aldaar.

Restwarmte en a f v a l l u c h t u i t h e t bedieningsgebouw i n d i e n m o g e l i j k a f v o e r e n naar h e t middenkanaal c q . v l u c h t g a n g v a n de v e r k e e r s t u n n e l .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l 1998 b l a d 76

7.5.

Brandmelding

en b l u s m i d d e l e n :

7.5.1.

I n de d a a r v o o r i n aanmerking komende d i e n s t r u i m t e n v a n de t u n n e l s een a u t o m a t i s c h werkende brandmeldsysteem i n s t a l l e r e n b.v. i o n i s a t i e r o o k m e l d e r s , UVR-melders o f e v e n t u e e l handmelders, a a n g e s l o t e n op de s e n s o r c o n t r o l u n i t a l s b e s c h r e v e n onder 7.4.7.

7.5.2.

I n d i e n i n PLC-ruimten een b r a n d b l u s i n s t a l l a t i e n o d i g wordt geacht, de b e t r e f f e n d e r u i m t e v o o r z i e n v a n een d a a r t o e g e s c h i k t e b l u s i n s t a l l a t i e ; e v e n t u e e l een b l u s s y s t e e m met C0 o f een vervangende Halon, z o a l s FE-25. De b l u s i n s t a l l a t i e en h e t b l u s m i d d e l moet v o l d o e n aan de r i c h t l i j n e n van h e t m i n i s t e r i e v a n VROM. Halon 1301 en 1211 z i j n n i e t t o e g e s t a a n . 2

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998


7.6.

blad

77

Bliksemafleiderinstallatie:

7.6.1.

Op b e i d e eindgebouwen een b l i k s e m a f l e i d e r i n s t a l l a t i e NEN 1014, met tweede a a n v u l l i n g d.d. november 1985.

7.6.2.

A l l e metalen dakdelen, z o a l s schoorstenen, v e n t i l a t i e k a p p e n , metalen d a k l i s t e n e.d. moeten worden verbonden met de b l i k s e m a f l e i d e r i n s t a l l a t i e . B i j v e n t i l a t o r b e h u i z i n g e n e.d. een vdhkbrug toepassen. De a f l e i d e r i n s t a l l a t i e a a n s l u i t e n op met de gebouwwapening verbonden a a r d p l a t e n . B e v e s t i g i n g v a n de d a k l e i d i n g e n moet g e s c h i e d e n met n y l o n daksteunen.

standard/230498

p l a a t s e n conform

R i j k s w a t e r s t a a t Bouwdienst



7.7.

tandard/230498

30 maart

1998

23 a p r i l

1998

blad

78

Geluidscriteria: Het g e l u i d s d r u k n i v e a u t e n g e v o l g e v a n de w e r k t u i g k u n d i g e i n s t a l l a t i e s b i n n e n h e t dienstgebouw d i e n t t e v o l d o e n v o o r : de b e d i e n i n g s r u i m t e : 3 5 d B ( A ) overige verblijfsruimten:40 dB(A) b i j een i n w e r k i n g z i j n d e n o o d s t r o o m - i n s t a l l a t i e mag h e t g e l u i d s d r u k n i v e a u i n de b e d i e n i n g s r u i m t e met n i e t meer dan 5 CLB"TA) toenemen, conform ontwerpnorm 5077.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 79

8.

ALGEMEEN

8.1.

M a t e r i a l e n en a f d i c h t i n g e n : Het t u n n e l k l i m a a t i s b i j z o n d e r a g g r e s s i e f , mede door de a a n w e z i g h e i d v a n vocht i n c o m b i n a t i e met zwavelhoudend r o e t en s t r o o i z o u t . Door c u m u l a t i e kunnen z e e r hoge c o n c e n t r a t i e s v a n deze s t o f f e n o n t s t a a n . B i j de ke,Uze van m a t e r i a l e n i s h e t n o o d z a k e l i j k h i e r r e k e n i n g mee t e houden. Aan a f d i c h t i n g e n v a n a p p a r a t u u r d i e i s b l o o t g e s t e l d aan de a t m o s f e e r b i n n e n de v e r k e e r s r u i m t e worden b i j z o n d e r e e i s e n g e s t e l d v o o r wat b e t r e f t de s t o f d i c h t i n g ( r o e t ) . Men v o l g e h i e r v o o r de NEN 1010. A f d i c h t i n g I P 55 i s m i n i m a a l n o o d z a k e l i j k . N o o d z a k e l i j k e r w i j s "open" a p p a r a t u u r moet goed b e s t a n d z i j n t e g e n v e r v u i l i n g en moet, i n d i e n v e r v u i l d , s n e l en e e n v o u d i g kunnen worden gereinigd. r

Glasvezelgewapende k u n s t s t o f f e n b l i j k e n i n h e t algemeen s n e l t e c o r r o d e r e n zodra de g l a s v e z e l w a p e n i n g aan t . g . v . b e s c h a d i g i n g o f e r o s i e de o p p e r v l a k t e komt. U i t z o n d e r i n g h i e r o p vormt g e p u l t r u d e e r d e glasvezelwapening.

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


8.2.

standard/230498

uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

blad

80

Anticorrosiebehandeling: Moet v a n z e e r goede k w a l i t e i t z i j n . Aluminium (ook z e e w a t e r b e s t e n d i g e k w a l i t e i t ) moet worden g e c o a t ; S t a a l moet t h e r m i s c h worden v e r z i n k t v o l g e n s NEN 1275, met een l a a g d i k t e v a n 80 m i c r o n en, i n d i e n i n d i r e c t k o n t a k t met de t u n n e l a t m o s f e e r , worden gecoat (duplexsysteem); -~ B e v e s t i g i n g s m a t e r i a l e n i n de t u n n e l b u i z e n aan b e t o n v a n r o e s t v r i j s t a a l , a l t h a n s h e t d e e l van h e t b e v e s t i g i n g s m a t e r i a a l d a t b u i t e n h e t beton u i t s t e e k t ; O v e r i g e b e v e s t i g i n g s m a t e r i a l e n van r o e s t v r i j s t a a l A-4, e v e n t u e e l van t h e r m i s c h v e r z i n k t s t a a l , a l s de a f m e t i n g d i t t o e l a a t ; B e v e s t i g i n g s m a t e r i a l e n < M12, d i e worden t o e g e p a s t b i n n e n de t u n n e l b u i s van r o e s t v r i j s t a a l ; B i n n e n de t u n n e l b u i z e n mogen geen g e g a l v a n i s e e r d e (elektrolitisch v e r z i n k t e ) m a t e r i a l e n worden t o e g e p a s t .

Rijkswaterstaat

STANDAARDISATIE

8.3.

scandard/230498

Bouwdienst

VAN

TUNNELINSTALLATIES

uitgiftedatum:

30 maart 1998

printdatum:

23 a p r i l 1998 b l a d 81

E l e k t r i s c h e voedingskabels: K a b e l s , v o o r z o v e r n i e t met name vermeld i n de e e r d e r b e s c h r e v e n r u b r i e k e n , l e v e r e n i n de t y p e n YMvK en YMvK-MB. a. De k a b e l d o o r s n e d e n moet v o l d o e n aan de e i s e n van de NEN 1010. H i e r b i j i s h e t maximaal t o e g e s t a n e s p a n n i n g s v e r l i e s 5% t i j d e n s normaal b e d r i j f , t e n z i j de a a n g e s l o t e n a p p a r a t u u r anders t o e l a a t ; ^ b. K a b e l s z o v e e l m o g e l i j k aanbrengen i n k a b e l g o t e n en ladderbanen-.* H i e r b i j r e k e n i n g houden met h e t volgende: K a b e l s b u i t e n k a b e l t r a c e s i n gebouwen onderbrengen i n s l a g v a s t e p i j p , welk i s b e v e s t i g d door m i d d e l van verhoogde z a d e l s , z a d e l a f s t a n d n i e t g r o t e r dan 3 0cm. K a b e l s i n de t u n n e l b u i s zo m o g e l i j k i n i n g e s t o r t e b u i z e n , o f i n stalen pijp; Meerdere k a b e l s b i j e l k a a r aanbrengen i n k a b e l g o o t en/of ladderbaan; V e r t i c a a l gemonteerde k a b e l s op k a b e l g o t e n en l a d d e r b a n e n b e v e s t i g e n door m i d d e l v a n c o l s o n b a n d en/of t y - r a p s aan de s p o r t e n van de l a d d e r s . K a b e l s i n de grond en k a b e l s i n k a b e l g o t e n v o o r z i e n v a n een o n v e r l i e s b a r e kabelnummering. K a b e l - en a p p a r a a t v e r b i n d i n g e n b i n n e n de v e r k e e r s r u i m t e d.m.v. s t e k e r s , z i j n zeer s t o r i n g s g e v o e l i g en moeten v o o r z o v e r m o g e l i j k worden vermeden.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



8.4.

3 0 maart

1998


82

Algemeen a p p a r a t u u r i n de t u n n e l b u i s : a. V e r r i c h t e n v a n werkzaamheden i n de v e r k e e r s b u i s v a n een t u n n e l i s v r i j w e l a l t i j d g e v a a r l i j k , o f schept g e v a a r l i j k e s i t u a t i e s v o o r derden. Daarom moet a p p a r a t u u r v o o r z o v e r m o g e l i j k b u i t e n de v e r k e e r s r u i m t e worden g e p l a a t s t : i n v o l g o r d e van v o o r k e u r i n h e t eindgebouw o f - i n een middenkanaal. J* b. I n d i e n i n de v e r k e e r s b u i s opgehangen, moet de a p p a r a t u u r zo m o g e l i j k o n d e r h o u d s v r i j z i j n , z e e r s n e l g e r e i n i g d en g e m a k k e l i j k vervangen kunnen worden. c. I n verband met de kans op mechanische b e s c h a d i g i n g , moet kwetsbare a p p a r a t u u r i n de t u n n e l b u i s beschermd worden dmv. een s t a l e n k o o i k o n s t r u c t i e , z o d a n i g d a t de k o o i k o n s t r u c t i e de w e r k i n g en de s e r v i c a b i l i t y van de a p p a r a t u u r n i e t b e i n v l o e d t . 7

tandard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



8.5.

standard/2_0498

30 maart

1998

23 a p r i l

1998

blad

83

V o o r b e r e i d i n g a f s t a n d s b e d i e n i n c r en bewaking: Ook i n d i e n a f s t a n d s b e d i e n i n g v a n de t e i n s t a l l e r e n i n s t a l l a t i e s i n t u n n e l s t y p e A. n i e t v e r e i s t i s , moeten n i e t t e m i n a l l e t e i n s t a l l e r e n i n s t a l l a t i e s i n p r i n c i p e g e s c h i k t z i j n v o o r a f s t a n d s b e d i e n i n g en bewaking; dwz. v o o r z i e n i n g e n v o o r a f s t a n d s b e d i e n i n g en bewaking hoeven n i e t t e worden aangebracht, e c h t e r de t e i n s t a l l e r e n a p p a r a t u u r moet zonder p r i n c i p i e e l e a a n p a s s i n g e n aan de a p p a r a t u u r z e l f , kunnen worden a a n g e s l o t e n op a p p a r a t u u r t b v . a f s t a n d s b e d i e n i n g en bewaking.

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


STANDAARDISATIE VAN TUWELINSTALLATIES

30 maart 1998 23 a p r i l

1998

b l a d 84

9.

AANWIJZINGEN I N VERBAND MET ECONOMISCHE BEDRIJFSVOERING van t u n n e l s : M a a t r e g e l e n d i e de e x p l o i t a t i e k o s t e n van t u n n e l s kunnen r e d u c e r e n :

9.1.

R e d u c t i e van k o s t e n b i j e n e r g i e i n s t a l l a t i e s : Het v e r m i j d e n v a n p i e k e n i n h e t s t r o o m g e b r u i k maakt h e t m o g e l i j k v o o r d e l i g e t a r i e f a f s p r a k e n met s t r o o m l e v e r e n d e b e d r i j v e n t e majsen. Het met e i g e n m i d d e l e n "aftoppen" van p i e k e n ( p i e k s t r o o m b e d r i j f d.m.v. de e i g e n d i e s e l g e n e r a t o r s e t ) kan op deze w i j z e een t a r i e f s v o o r d e e l opleveren. Het g e b r u i k v a n de a f v a l w a r m t e van d i e s e l g e n e r a t o r s e t s voor verwarmingsdoeleinden. De t u n n e l redundant a a n s l u i t e n op twee o n a f h a n k e l i j k e e l e c t r i c i t e i t s n e t t e n . Door h e t l a g e r i s i c o op g e l i j k t i u j d i g e u i t v a l kan een d e e l van de g e b r u i k e l i j k e o n a f h a n k e l i j k e n o o d s t r o o m v o o r z i e n i n g e n vervallen.

9.2.

Reductie van kosten b i j v e r l i c h t i n g : Het 's n a c h t s t o t een minimum r e d u c e r e n v a n h e t v e r l i c h t i n g s n i v e a u d.m.v. een s c h a k e l k l o k met v a s t e t i j d e n . de t o e p a s s i n g v a n t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g i n de overgangszones verhoogt h e t v e r l i c h t i n g s e f f e c t waardoor minder l i c h t n o d i g i s t o e p a s s e n v a n donkere k l e u r e n i n de zone rondom de t u n n e l i n r i t t e n v e r m i n d e r d het "zwarte g a t " - e f f e c t a a n z i e n l i j k , waardoor minder i n g a n g s v e r l i c h t i n g nodig i s ; B i j symmetrische v e r l i c h t i n g v e r b e t e r e n l i c h t e k l e u r e n het e f f e c t . D i t werkt i n a l l e o p z i c h t e n besparend. B i j ( u i t s l u i t e n d ) t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g s p e e l t de w a n d r e f l e c t i e geen g r o t e r o l a a n g e z i e n h e t v e r l i c h t i n g s e f f e e t r e c h t s t r e e k s wordt b e r e i k t door de contratwerking van t e g e n s t r a a l v e r l i c h t i n g ; R e g e l m a t i g schoonmaken v a n de tunnelwanden en de v e r l i c h t i n g s armaturen z a l een b e s p a r i n g o p l e v e r e n i n e n e r g i e k o s t e n voor de v e r l i c h t i n g . H i e r b i j moet een optimum worden b e p a a l d t u s s e n schoonmaakkosten en e n e r g i e k o s t e n . Aanpassen v a n h e t v e r l i c h t i n g s n i v e a u aan de v e r k e e r s s n e l h e i d en h e t a a n t a l a u t o ' s , o f w e l h e t v e r l a g e n van het v e r l i c h t i n g s n i v e a u i n de t u n n e l gedurende drukke p e r i o d e n w a a r i n met l a g e s n e l h e i d wordt gereden. P i e k - n i v e a u ' s z i j n u i t s l u i t e n d n o o d z a k e l i j k gedurende e n k e l e t i e n t a l l e n u r e n p e r j a a r (op mooie zomerdagen). Door het i n s t e l l e n v a n een s n e l h e i d s b e p e r k i n g (de o n t w e r p s n e l h e i d van de t u n n e l wordt i n f e i t e t i j d e l i j k v e r l a a g d ) i s h e t i n s c h a k e l e n van het p i e k n i v e a u n i e t n o o d z a k e l i j k en kan dus b e s p a a r d worden op v e r l i c h t i n g . E r k a n z e l f s b e s l o t e n worden de hoogste v e r l i c h t i n g s t r a p u i t h e t ontwerp t e l a t e n en t e vervangen door een s n e l h e i d s b e p e r k i n g .

9.3.

R e d u c t i e van k o s t e n b i j v e n t i l a t i e : De noodzaak om t e v e n t i l e r e n kan a a n z i e n l i j k worden b e p e r k t door geen stagnerend v e r k e e r i n de t u n n e l b u i s t o e t e l a t e n . D i t i m p l i c e e r t d a t d.m.v. de v e r k e e r s i n s t a l l a t i e h e t v e r k e e r b u i t e n de t u n n e l wordt g e s t o p t i n d i e n de gemiddelde v e r k e e r s s n e l h e i d en v e r k e e r s d i c h t h e i d b i n n e n de t u n n e l a a n l e i d i n g geven t o t langzaam r i j d e n d en s t i l s t a a n d v e r k e e r . Door h e t v e r k e e r v e r d e r gedoseerd toe t e l a t e n kan worden b e r e i k t d a t b i n n e n de t u n n e l a l t i j d met o p t i m a l e s n e l h e i d gereden z a l worden. v e n t i l e r e n d.m.v. een a n t i c i p e r e n d sturingsprogramma d a t g e b r u i k t maakt v a n momentane v e r k e e r s g e g e v e n s ; i n s c h a k e l e n v a n (een d e e l van de) v e n t i l a t i e om p i e k e n i n v e r o n t r e i n i g i n g s g r a a d t e v e r m i j d e n i s economischer dan ( v o l l e d i g ) i n s c h a k e l e n naar a a n l e i d i n g van een p i e k .

standard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst

uitgiftedatumi printdatum:


30 maart

1998


85

9.4.

Reductie van kosten bin p o m p i n s t a l l a t i e s : Z o a l s reeds g e s t e l d i s h e t n i e t economisch om water d a t l a n g s n a t u u r l i j k e weg k a n worden g e l o o s d a f t e v o e r e n v i a een pompkelder. Een k l e i n e p o m p i n s t a l l a t i e d i e v e e l d r a a i u r e n maakt i s economischer dan een g r o t e p o m p i n s t a l l a t i e d i e w e i n i g u r e n maakt. E.e.a. s t a a t i n r e l a t i e t o t de w a t e r k e l d e r i n h o u d . B i j een gegeven h o e v e e l h e i d a f t e voeren water moet de p o m p i n s t a l l a t i e g r o t e r i f i j n naarmate de k e l d e r i n h o u d k l e i n e r i s .

9.5.

R e d u c t i e v a n k o s t e n en v e r b e t e r e n van de e f f i c i e n c y door c e n t r a l e bediening: Door h e t c o n c e n t r e r e n v a n b e d i e n i n g s en b e w a k i n g s f u n c t i e s v a n meer t u n n e l s i n een c e n t r a l e b e d i e n i n g s r u i m t e k a n worden b e r e i k t d a t : een r e d u c t i e v a n de benodigde h o e v e e l h e i d b e d i e n i n g s p e r s o n e e l . Door u n i f o r m e r i n g van de b e d i e n i n g i s p e r s o n e e l u i t w i s s e l b a a r t u s s e n de verschillende tunnels. v e r m i n d e r i n g van de k o s t e n v a n h u i s v e s t i n g ; c o o r d i n a t i e v a n v e r k e e r s - en b e h e e r s m a a t r e g e l e n b i n n e n de b e s t r e k e n r e g i o wordt v e e l e e n v o u d i g e r ; i n g e v a l v a n stremmingen kunnen g e i n t e g r e e r d m a a t r e g e l e n worden genomen v o l g e n s uniforme p r o c e d u r e s ;

9.6.

R e d u c t i e v a n k o s t e n door goede b e r e i k b a a r h e i d van de i n s t a l l a t i e s : Algemene m a a t r e g e l e n : De e f f i c i e n c y v a n tunnelonderhoud en e x p l o i t a t i e wordt a a n z i e n l i j k b e v o r d e r d door b i j h e t ontwerp r e k e n i n g t e houden met een v e i l i g e en g e m a k k e l i j k e toegang t o t de i n s t a l l a t i e ( - d e l e n ) . V e r k e e r s m a a t r e g e l e n om de i n s t a l l a t i e s t e kunnen b e r e i k e n en t e onderhouden, 's n a c h t s werken en werken i n v e r k e e r s b u i z e n , maakt t u n n e l e x p l o i t a t i e duur en o n v e i l i g en d i e n t t e worden vermeden. Door z o v e e l m o g e l i j k de a p p a r a t u u r t e i n s t a l l e r e n op p l a a t s e n d i e a l t i j d b e r e i k b a a r z i j n , b u i t e n de v e r k e e r s b u i s wordt de t u n n e l e x p l o i t a t i e v e i l i g e r , eenvoudiger en daardoor goedkoper; Ruimten waar r e g e l m a t i g wordt gewerkt moeten r e c h t o p s t a a n d beloopbaar zijn; S n e l l e en eenvoudige u i t w i s s e l b a a r h e i d v a n a p p a r a t u u r ; Levensduur v a n a p p a r a t u u r op e l k a a r afstemmen.

tandard/230498

Rijkswaterstaat

Bouwdienst


uitgiftedatum:

30 maart

1998

printdatum:

23 a p r i l

1998

b l a d 86

10.

MOTIVATIE v o o r een KABEL-kanaal, e.g. MIDDENKANAAL: I n een l a n g e , en zeker i n een lange en drukke v e r k e e r s t u n n e l i s een middenkanaal o f d i e n s t g a n g n o o d z a k e l i j k v a n u i t h e t oogpunt v a n onderhoudbaarheid van de i n s t a l l a t i e , l e v e n s d u u r v a n de i n s t a l l a t i e , v e i l i g h e i d v o o r p e r s o n e e l , en m i n i m a l i s a t i e v a n v e r k e e r s h i n d e r . H i e r v o o r i s de volgende m o t i v a t i e : ,~

10.1.

I n t u n n e l s l a n g e r dan 300 m i s h e t o n m o g e l i j k a l l e E - a p p a r a t u u r i n de t u n n e l b u i z e n ( v e r l i c h t i n g , v e n t i l a t i e , CO-meting, t e l e f o o n , verkee"rss i g n a l e r i n g , CCTV, l u i d s p r e k e r s , v e r k e e r s d e t e c t i e l u s s e n e t c . ) t e s t u r e n en t e voeden zonder o n d e r v e r d e l i n g e n en h u l p a p p a r a t u u r i n de t u n n e l I n t u n n e l s met een middenkanaal o f een d i e n s t g a n g i n de l e n g t e r i c h t i n g i s d i t geen probleem aangezien h e t middenkanaal o f d i e n s t g a n g voldoende m o g e l i j k h e d e n b i e d t voor h e t p l a a t s e n v a n d i t s o o r t a p p a r a t u u r . I n t u n n e l s zonder m i d d e n k a n a a l / d i e n s t g a n g z a l i n de t u n n e l b u i s z e l f p l a a t s moeten worden gevonden. D i t i s i n h e t algemeen m o g e l i j k door op r e g e l m a t i g e a f s t a n d e n a p p a r a t u u r n i s s e n i n de wand aan t e brengen. B i j b o o r t u n n e l s zonder d i e n s t g a n g i s p l a a t s i n g v a n a p p a r a t u u r n i s s e n i n de wand n i e t m o g e l i j k , en moet de apparatuur op de wanden worden aangebracht, hetgeen de k w e t s b a a r h e i d v e r g r o o t .

10.2.

Voor i n s p e c t i e en onderhoud, alsmede h e t v e r h e l p e n v a n s t o r i n g e n moet r e g e l m a t i g gewerkt worden t e r p l a a t s e van de a p p a r a t u u r : a: B i j p l a a t s i n g i n een m i d d e n k a n a a l / d i e n s t g a n g k a n d i t zonder verkeershinder plaatsvinden; b: B i j p l a a t s i n g i n de v e r k e e r s b u i s moet de omgeving v a n h e t t e s e r v i c e n apparaat v e r k e e r s v r i j worden gemaakt. D i t b e t e k e n t a f z e t t i n g v a n t e n m i n s t e een r i j s t r o o k , soms twee r i j s t r o k e n (tegenwoordig s c h r i j f t de ARBO-wet v o o r d a t b i j werkzaamheden op een snelweg t u s s e n de r i j s t r o o k waarop gewerkt wordt en de door h e t v e r k e e r g e b r u i k t e r i j s t r o k e n t e n m i n s t e een v r i j e r i j s t r o o k moet z i j n , danwel een harde b a r r i e r moet worden g e p l a a t s t ) , danwel de g e h e l e t u n n e l b u i s v e r k e e r s v r i j moet worden gemaakt. D i t b e t e k e n t d a t a f w e z i g h e i d van een m i d d e n k a n a a l / d i e n s t g a n g t o t g e v o l g h e e f t d a t t e n g e v o l g e v a n e l k e vorm van onderhoud aan a p p a r a t u u r i n de t u n n e l b u i z e n v e r k e e r s h i n d e r o n t s t a a t . Bovendien i s werken i n de t u n n e l b u i s t e r w i j l daar v e r k e e r r i j d t , v e l e malen g e v a a r l i j k e r dan werken i n een m i d d e n k a n a a l / d i e n s t g a n g .

10.3.

standard/230498

De t u n n e l a t m o s f e e r i s s t e r k v e r o n t r e i n i g d met a g g r e s s i e v e s t o f f e n z o a l s r o e t , z o u t , zwakke zuren en v o c h t . De c o m b i n a t i e van deze s t o f f e n v e r o o r z a a k t s t e r k e a a n t a s t i n g v a n a l l e a p p a r a t u u r i n de t u n n e l b u i s en maakt s p e c i a l e beschermende m a a t r e g e l e n ( i n e r t e m a t e r i a l e n en z e e r goede a f d i c h t i n g e n ) n o o d z a k e l i j k . I n i e d e r g e v a l wordt de l e v e n s d u u r v a n apparatuur v e r k o r t door p l a a t s i n g i n de t u n n e l b u i z e n .

Rijkswaterstaat

Bouwdienst



30 maart

1998

23 a p r i l

1998

blad

87

11.

l i t e r a t u u r l i i st:

1.

A a n b e v e l i n g e n v o o r de v e r l i c h t i n g van l a n g e t u n n e l s v o o r h e t g e m o t o r i s e e r d e wegverkeer. (Ned. S t i c h t i n g v o o r V e r l i c h t i n g s k u n d e , werkgroep t u n n e l v e r l i c h t i n g 1990)

2.

Standard f o r the l i g h t i n g o f road t r a f f i c tunnels and f i n a l d r a f t , d.d. 21 maart 1995).

3.

R i c h t l i j n e n v o o r h e t Ontwerpen v a n Autosnelwegen, H o o f d s t u k V. ( R i j k s w a t e r s t a a t D i e n s t Verkeerskunde 1990)

4.

Meededelingen en v e r h a n d e l i n g e n 34a: Het k l i m a a t v a n N e d e r l a n d , N e e r s l a g . (KNMI, dr.C.Braak)

5.

K l i m a a t v a n N e d e r l a n d 1: N e e r s l a g en verdamping. C.A.Velds)

6.

Regenkromme v a n Braak ( R i j k s w a t e r s t a a t ,

7.

V e r v o e r G e v a a r l i j k e S t o f f e n door t u n n e l s , Programma v a n E i s e n . (Bouwdienst R i j k s w a t e r s t a a t , a f d e l i n g Tunnelbouw, werkgroep WITT)

8.

V e n t i l a t i e van A u t o t u n n e l s , A a n b e v e l i n g e n 1991. ( K I V I ; R i j k s w a t e r s t a a t Bouwdienst)

9.

I n s t a l l a t i e v o o r s c h r i f t e n voor d e t e c t i e l u s s e n , ( R i j k s w a t e r s t a a t , D i e n s t Verkeerskunde)

standard/230498

(CEN/TC169/WG6, 7 t h

(KNMI, T.A.Buishand en

Bouwdienst)

Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat. Bouwdienst Rijkswaterstaat C5014 (1998)

Recommend Documents