Milieujaarverslag 2007

Milieujaarverslag 2007 Foto 1

Foto 2

Sappi Limburg - Lanaken Mill • België

Milieuverklaring 2007 Sappi Lanaken NV over de milieuprestaties van 2007, in het kader van zijn EMAS registratie (registratienummer B-VL-000015)

3

Verklaring Milieuverificateur Deze Milieuverklaring van Sappi Lanaken NV, welke betrekking heeft op de milieueffecten van 2007, is aan een verificatieonderzoek onderworpen door DNV Certification BV. Op basis van de documenten, de gegevens en de informatie, die gedurende het verificatieproces voortkwamen uit het onderzoek naar de interne procedures van Sappi Lanaken NV, verklaart de heer J.A.K. Donatz namens DNV Certification BV dat het milieumanagementsysteem, inclusief het milieubeleid, -programma en milieuverklaring voldoet aan de vereisten van de EMAS-verordening (EU nr. 761/2001 van april 2001)

Naam: Arjan J.A.K. Donatz Datum: 26 juni 2008 Plaats: Barendrecht

Volgende uitgave milieuverklaring Sappi Lanaken NV streeft ernaar om haar milieuverklaring over 2008 uit te geven vóór juli 2009. Deze milieuverklaring wordt ter beschikking gesteld via internet, intranet, gerichte mailings en op aanvraag zijn gedrukte exemplaren verkrijgbaar.

4

Inhoudstafel Voorwoord ............................................................................................................................................... 6 Samenvatting .......................................................................................................................................... 7 Even voorstellen… Sappi Limburg .......................................................................................................... 8 En waar staan we voor…? .................................................................................................................... 14 Een zoeken naar synergie op het vlak van milieu .................................................................................. 22 Geïntegreerde SHEQ management systemen binnen Sappi Lanaken NV ............................................ 24 Energiebesparing omwille van kosten en CO2 uitstoot ......................................................................... 26 Reject manage ment: de overheid moet meedenken ........................................................................... 28 PEFC: Duurzame bosbouw economisch en milieutechnisch noodzakelijk ........................................... 30 Lean stimuleert het milieubewustzijn .................................................................................................... 32 Groene energie door biogasmotor ........................................................................................................ 33 Milieudoelstellingen - Lanaken Mill ....................................................................................................... 34 Milieueffecten - Grafieken en toelichtingen ........................................................................................... 38 Begrippen- en afkortingenlijst ............................................................................................................... 55

Colofon

Sappi Limburg – Lanaken Mill Sappi Lanaken NV Montaigneweg 2 B – 3620 Lanaken Tel +32 (0)89 719719 [email protected] www.sappi.com Verantwoordelijke uitgever: Edward de Vries, bedrijfsdirecteur Samenstellers: Carine Steegen, SHE Manager & SHEQ Systems Manager Maurice Creten, Communications Manager Sappi Limburg Foto’s: Alert Design & Advertising Communications Sappi Limburg Fotostudio CL - Frans Bastings & Jo Houben Compres Media System - Jeroen Kaasenbrood In het kader van het gelijke kansenbeleid willen wij erop wijzen dat elke verwijzing in dit rapport naar ‘de werknemer / hij ‘ ook moet geïnterpreteerd worden als ‘de werkneemster / zij’.

Deze brochure werd gedrukt op papier geproduceerd door Sappi Limburg, Magno 300 gr/m2 en Royal Print 115 gr/m2

5

Sappi Limburg een zoeken naar synergie, ook op het vlak van milieu.

6

Voorwoord Na het EMAS rapport van 2006, dat leidde tot onze EMASregistratie, ligt vandaag opnieuw een uitgebreid EMASrapport 2007 op uw tafel. Uitgebreid, niet omdat het procedurematig moet, maar wel omdat we in 2007 zoveel meegemaakt hebben en zoveel aan u te vertellen hebben.

Organisatorisch werden sinds november 2006 de Sappi bedrijven van Lanaken (B) en Maastricht samengevoegd tot 1 bedrijf, Sappi Limburg, onder 1 directie en management. 2007 is dan ook het jaar waarin de integratie van beide bedrijven op volle toeren draait en waarin we de kennis in beide bedrijven, inclusief de milieu-expertise, trachten te consolideren. Het lijkt voor Sappi Limburg een beetje op de film ‘Back to the future’. Lanaken Mill is immers ontstaan uit het Maastrichtse moederbedrijf, het toenmalige KNP. Eerst gestart als ‘buitenlands productiefiliaal’, begon Lanaken Mill vanaf 1981 een zelfstandig juridisch leven. In 1988 werd het bedrijf zelfs volledig zelfstandig als ‘Publication Paper Division’. Vanuit die oorspronkelijke moeder-dochter relatie, zijn beide bedrijven - via een kleine zijsprong - aan een nieuwe zusterrelatie begonnen. Beide bedrijven hebben intussen veel meegemaakt en veel bijgeleerd. En het zijn net die ervaringen die ons terug samenbrengen en ons als nieuw geheel sterker moeten maken om de druk en de concurrentie in de branche op te vangen. Die twee-eenheid geeft ons binnen de Europese en wereldwijde Sappiorganisatie een sterkere strategische positie en dit voor het behoud van de toekomst van Sappi Limburg en beide bedrijven apart. Wij hopen dat u na het doornemen van dit EMAS-milieuverslag merkt dat Milieuaandacht bij Sappi en Sappi Limburg met hoofdletter geschreven wordt. Niet omdat het zo modern en cool staat, maar wel omdat wij in de meest brede zin van het woord zeer dicht bij het milieu staan. Zij het vanuit het standpunt van grondstoffen en energie, zij het vanuit het standpunt ‘milieu en leefomgeving waarin we werken’. Aan de hand van rapportages, reportages en interviews met onze interne milieu- en productiespecialisten laten wij u zien hoe wij in 2007 op milieuvlak geboerd hebben. Wij hopen dat u beaamt dat Sappi Limburg - Lanaken Mill een duurzame ondernemer is met volle aandacht voor Mens, Milieu en Maatschappij.

Lanaken, april 2008

Namens directie en management Edward de Vries Bedrijfsdirecteur Sappi Limburg

7

Samenvatting Organisatie Sappi Lanaken nv (Sappi) is onderdeel van het Zuid-Afrikaanse Sappi-concern en produceert jaarlijks met circa 620 medewerkers circa 490.000 ton houthoudend en bijna-houtvrij papier in rollen en vellen en circa 190.000 ton pulp.

Bedrijfsproces Grond- en hulpstoffen worden per schip of per vrachtwagen aangevoerd. De grond- en hulpstoffen worden intern opgeslagen op diverse locaties conform wet- en regelgeving. De pulpproductie begint met de opslag van boomstammen, waarna ze ontdaan worden van hun schors. Daarna worden ze gekapt tot chips en vermengd met aangekochte chips. Deze chips worden verder gemalen tot fijne houtvezels, gewasen en gebleekt. Het papierprocuctieproces bestaat uit de stofvoorbereiding, de productie op de papiermachine en de nabewerking van de papierrollen. Een gedeelte van de rollen wordt verder versneden tot vellen. Tevens zijn er niet-procesgebonden activiteiten zoals de WKK, technische dienst, afvalwaterzuivering, intern transport en de brandwachten. Afvoer gereed product vindt plaats per vrachtwagen.

Milieuzorgsysteem en vergunningen Bij Sappi Lanaken nv is een gecertificeerd milieuzorgsysteem (ISO 14001 : 2004) in werking. In het milieuzorgsysteem is geborgd dat wordt voldaan aan eisen in vergunningen en overige wet- en regelgeving middels de operationele beheersing van de (significante milieu-aspecten). Jaarlijks worden milieudoelstellingen opgesteld. Hierbij zijn meerjaren- en jaarplannen instrumenten voor het behalen van de doelstellingen. Hiervan wordt jaarlijks verslag gedaan in de gevalideerde milieuverklaring (EMAS). Er worden metingen, registraties, milieu-inspecties en audits uitgevoerd. Afwijkingen, tekortkomingen en klachten worden bijgestuurd door corrigerende en/of preventieve maatregelen. De effectieve werking van het milieuzorgsysteem wordt beoordeeld door het uitvoeren van een management review.

Realisatie doelstellingen Van de vooropgestelde doelstellingen voor 2007 werd de EMAS-registratie behaald, het specifiek energieverbruik is verder gedaald en de CO2-emissies liggen binnen het toegewezen allocatiepakket. Om het effluent binnen de lozingseisen te houden werd een plan opgesteld en zijn er nog proeven lopende. De doelstelling om 35 % gecertificeerd hout aan te kopen blijft schommelen tussen de 30 en 35 %.

Leeswijzer Deze milieuverklaring bestaat voornamelijk uit 2 grote delen : een eerste deel waarin beschreven wordt wie Sappi is en waar het voor staat. In een tweede deel worden de significante milieu-effecten toegelicht aan de hand van grafieken.

8

Even voorstellen... Sappi Limburg Sappi Limburg werd opgericht op 1 november 2006 en is de werknaam, of virtuele onderneming, die de bedrijven Sappi Lanaken Mill en Sappi Maastricht Mill verenigt, onder 1 naam en 1 directie en management. De oprichting van Sappi Limburg heeft geen invloed op de juridische structuur van de Belgische en Nederlandse vestigingen. Sappi Limburg groepeert de productieactiviteiten en ondersteunende diensten van beide vestigingen in Nederlands en Belgisch Limburg. Meteen mag het ook duidelijk zijn dat centrale en decentrale groepsdiensten, ondergebracht in Sappi Netherlands Services BV zoals : Research & Development, Logistiek, IT, Financiële boekhouding,… niet betrokken zijn in deze samenvoeging. Sappi heeft de kracht van beide bedrijven gebundeld om door een grotere daadkracht en een bredere inzetbaarheid van mensen en middelen te komen tot een sterkere marktpositie. De voorbeelden van en de positieve resultaten uit vorige agglomeraatvormingen binnen de groep van Sappi Fine Paper North America en binnen Sappi Austria, waren de aanzet voor een gelijkaardige krachtenbundeling in Limburg. Binnen de herstructurering die tijdens 2006-2007 in de 7 Europese Sappi bedrijven werd doorgevoerd, past het dat Sappi Limburg op zoek gaat naar verdere synergetische voordelen binnen beide vestigingen. Ondertussen kunnen reeds een aantal positieve resultaten uit deze synergie als voorbeeld naar voren geschoven worden. We denken hier aan: - HR Sappi Limburg, inclusief Opleidingen - Supply Chain, waaronder ook alle Inkoopactiviteiten - Maintenance, met als meest sprekend voorbeeld de samengevoegde walsenwerkplaatsen. - PQM Sappi Limburg en Controlling Sappi Limburg - En, last but not least, de bundeling van onze SHEQ-aanpak, onder een gemeenschappelijk Energie en Restenstroombeheer en een gemeenschappelijk Risk management. De Sappi Limburg bundeling heeft uiteraard ook gevolgen voor de bedrijfsorganogrammen. Nieuw hierin is dat er 4 teams geïnstalleerd werden: - Managementteam Sappi Limburg (7 leden), dat zich focust op overkoepelende materies voor Sappi Limburg. - Support team Sappi Limburg (3 leden), dat zich – ter ondersteuning van de directie – concentreert op zeer specifieke materies, zoals : VOF warmtekrachtcentrale (Maastricht) , Energy & Reject Management, Supply Chain activiteiten voor Sappi Limburg en Specialiteiten Papieren PM5. - Daarnaast werd voor beide bedrijven een Operations Management Team (OMT) geïnstalleerd (8 leden voor Lanaken Mill, 9 leden voor Maastricht Mill). Hun opdracht is het beheren van de dagdagelijkse operaties. De voorzitters van beide OMT’s zetelen in het Managementteam van Sappi Limburg.

9

Organogram Sappi Limburg Sappi Limited

Grondstoffen

Mechanische pulp

Chemische pulp

Sappi FPE

Manufacturing

R&D

Utilities

Sales & Marketing

Water

Energie

Logistics

Purchasing

Productie

Accounting

Rollenafwerking

IT

Vellenafwerking

T&E

PQM

Supply Chain

Sappi Limburg

Papierproductie

Directie & Mgmt

Inkoop / Facilitaire D

Expeditie

Controlling

HR

Techniek

Maintenance

Engineering

Technology SHE

10

Kerncijfers en -data Bedrijfsfiche

Lanaken Mill

Maastricht Mill

Bedrijfsoppervlakten

35 ha

14 ha

Aantal medewerkers (FTE)

618,9

704,3

1323,2

Capaciteit Papiermachines Capaciteit Pulpfabriek

490.000 ton 190.000 ton

350.000 ton -

840.000 ton 190.000 ton

Productie uitrusting Papiermachines Coatingmachines Kalanders Rollensnijmachines Vellensnijmachines Schoonsnijmachines Riemeninpaklijnen Palletinpaklijnen Rolleninpaklijnen

Sappi Limburg

2 1 1+2 1+2 8 1 4 3 1

2 1 2+2 4+3 4 1 1 1 1

4 2 7 10 12 2 5 4 2

Productiefaciliteiten

PM5

PM6

PM7

PM8

CTMP

Opstartjaar Offcoater Laatste ombouw

1952 2001

1962 1989 2005

1968 1992 2006

1986 2001

1987 1989 3de lijn 2004 4de lijn

houtvrij etiketten en verpakkingspapieren

houtvrij grafisch papier en karton

70 - 120

170 - 400

65 - 115

60 - 80

Papierbreedte

3.250 mm

4.250 mm

4.800 mm

7.400 mm

Machinesnelheid

630 m/min

850 m/min

1150 m/min

1370 m/min

7 refiners 1500 m/min

Capaciteiten

65.000 ton/j 290.000 ton/j 195.000 ton/j 298.000 ton/j

170.000 ton/j (luchtdroog)

Producten

Gramgewicht gr/m2

houthoudend chemisch, houthoudend en thermisch, en bijna-houtvrij mechanische bijna-houtvrij papier pulp papier in rollen (fijnspar en in rollen en vellen populier)

11

Producten Sappi Limburg bedrijven Producten Specialiteitenpapier - etiketten niet-natsterk papier 90% / natsterk papier 10% - Parade Prima - Parade Aqua / Parade Souplesse Specialiteitenpapier - verpakkingspapier - Royal Roto T - Royal Poncho Houtvrij grafisch papier en karton - Magno - Hanno - Quatro - Royal Xpress Houthoudend grafisch papier - Royal Press (rollenpapier) - Royal Print (vellenpapier) Mechanische pulp voor houthoudend papier

Maastricht Mill

Lanaken Mill

PM5

70-120 gr/m2 70-90 gr/m2

PM5 70-90 gr/m2 90-100 gr/m2

PM6

PM7

170-400 gr/m2 170-400 gr/m2 170-250 gr/m2 70-115 gr/m2 PM7 / PM8 60-115 gr/m2 60-115 gr/m2 CTMP

12

Sappi Limburg - Lanaken Mill

13

Sappi Limburg - Maastricht Mill

14

En waar staan we voor ?... Net zoals Sappi Limburg een omwenteling meegemaakt heeft in 2007, hebben ook Sappi Fine Paper Europe en Sappi Limited de nodige beleidsmatige herschikkingen doorgevoerd. In de loop van 2007 zagen zowel Sappi Ltd, als Sappi Fine Paper Europe, hun CEO’s, hun voortrekkers – wegens pensioengerechtigde leeftijd – vertrekken. De heer Eugene van As werd op Sappi Groupniveau vervangen door CEO Ralph Boettger. Wolfgang Pfarl, Europees CEO werd opgevolgd door Berry Wiersum. Zonder dit afbrekend te bedoelen, mogen we stellen dat de Sappi organisatie meteen geconfronteerd werd met het gezegde “nieuwe heren, nieuwe wetten”. Het bestaande Duurzaamheidcharter kreeg meteen een facelift en inhoudelijke opfrissing. Nieuw hierin was dat de sedert 1998 zeer uitdrukkelijk benoemde SHEQ-filosofie, niet afgezworen werd, maar wel geïntegreerd werd in het Duurzaamheidbeleid. De aandacht voor Mens, Milieu en Maatschappij (People, Planet & Prosperity) impliceert de volle aandacht voor Veiligheid en Gezondheid, Milieu en Kwaliteit.

Duurzaamheidcharter

15

Onze boodschap over

Milieu

Duurzame Ontwikkeling Om de meest uitmuntende onderneming in de pulp- en papierbranche te zijn, moeten wij zorgen voor uitstekende opbrengsten voor onze aandeelhouders, wetende dat wij voor onze daden verantwoording verschuldigd zijn aan onze bedrijfspartners. Wij moeten ons concentreren op een verantwoorde uitvoering van onze kernactiviteiten en ervoor zorgen dat de principes van duurzame ontwikkeling verankerd zijn in onze bedrijfsvoering. Door actief te sturen en te meten en hierover ook te communiceren met onze bedrijfspartners, zullen wij onze bijdrage aan duurzaamheid tonen. Ons Charter voor Duurzame Ontwikkeling definieert 16 leefregels voor de 3 pijlers van Duurzaamheid: Mens, Milieu en Maatschappij. Ons engagement komt tot leven door het bewustzijn en de acties van alle Sappi medewerkers, . wereldwijd

Mensen •

Wij dragen verantwoordelijkheid voor het welzijn, de gezondheid en de veiligheid van onze interne en externe medewerkers, van de gebruikers van onze producten en van de gemeenschap waarin wij werken.

•

Wij belonen onze medewerkers correct en rechtvaardig.

•

Wij motiveren en ondersteunen onze medewerkers om, door training en promotiekansen, te werken aan hun persoonlijke en functionele ontwikkeling.

•

Wij geloven in de menselijke diversiteit en persoonlijke vrijheid; wij tolereren geen enkele vorm van discriminatie.

•

Wij communiceren open en constructief met alle personen en instanties die belang hebben bij onze onderneming.

•

Wij nemen deel aan de sociale en economische ontwikkeling van de gemeenschap waarin wij werken.

•

Wij minimaliseren de milieueffecten van onze activiteiten door de reductie van onze emissies en reststoffen en door verantwoord gebruik van water en energie.

•

Wij onderzoeken en beperken de milieueffecten van nieuwe projecten.

•

Wij gebruiken geloofwaardige en door derden gecertificeerde managementsystemen en standaarden voor het beheer van onze bedrijven en bosplantages.

•

Wij beschermen het milieu en de biodiversiteit door een juist beheer van de impact van onze processen, producten en diensten en zijn hierbij voorstander van een totale productbewaking.

•

Wij gebruiken uitsluitend hout, vezelstoffen en andere grondstoffen van duurzame oorsprong.

Maatschappij • Wij hanteren een efficiënte bedrijfsvoering en bieden onze aandeelhouders en andere belanghebbenden de garanties van een lange termijn winstgevendheid en .groei • Wij luisteren naar onze klanten, wij anticiperen op hun behoeften en wij overtreffen hun verwachtingen. , • Wij gaan uit van een deugdelijk bestuur waarbij wij op een verantwoorde en ethische manier handelen, met de zekerheid dat al onze activiteiten, producten en diensten beantwoorden aan geldende wetten, regels en normen. • Wij zijn voortdurend op zoek naar uitdagingen om een concurrerende prestatie en productiviteit neer te zetten, zeker op het vlak van technologische innovatie en uitmuntendheid. • Wij zijn ons bewust van de sociale en economische effecten van onze bedrijfsactiviteiten en hun invloed op onze omgeving.

16

Sappi Strategie Naast dit Duurzaamheidbeleid werd ook een bijgewerkte Sappi Strategie opgesteld en gecommuniceerd naar de wereldwijde Sappi-organisatie.

Afgeleid van de bijgestuurde Sappi Strategie ontwikkelde ook Sappi Fine Paper Europe een nieuwe Strategie, neergeschreven in het Management Statement. De oproep aan alle Europese medewerkers om ‘loyaal’ te zijn en zich betrokken en geëngageerd te voelen tegenover dit Statement wordt gesymboliseerd door de oregami-figuur van de trouwe hond.

Het Europese managementteam ging nog verder en stelde dat een Statement, dat aanduidt in welke richting het concern wil uitgaan en dat niet aangevuld wordt met richtlijnen HOE de organisatie zich naar dit nieuwe punt moet begeven, een dode letter is. Naast het Management Statement en er ook onlosmakelijk mee verbonden, verscheen de Management Vision.

Meteen werd de Europese Sappi organisatie geconfronteerd met de 4 kernwaarden van Sappi Fine Paper Europe: Zakelijke kennis, Integriteit, Moed en Snelheid. Deze kernwaarden, gekoppeld aan ons engagement tegenover duurzaam ondernemen en ondernemersgeest, moéten leiden tot een nieuwe groei en toekomst van Sappi.

17

18

19

Met de nieuwe Sappi strategieën en filosofieën voor ogen werd in 2007 door het management Sappi Limburg gewerkt aan de transformatie van haar SHEQ-beleid naar een Duurzaamheidbeleid.

20

Daarvan afgeleid ontstonden de Doelstellingen Sappi Limburg 2008, met daarin aandacht voor langetermijn-doelstellingen periode 2008-2012 en de meer toegespitste jaardoelstellingen voor 2008. Deze doelstellingen waren, op hun beurt, de basis om de jaardoelstellingen voor de bedrijven van Maastricht en Lanaken te definiëren. Dit is meteen ook de eerste maal dat zo duidelijk, zo breed en zo compleet over de strategieën en beleidslijnen werd gecommuniceerd. Het bleef niet enkel bij visuele communicatie (posters), want tijdens 12 informatiesessies (oktober-november 2007) werden alle Sappi-medewerkers mondeling geïnformeerd over deze materie. Enkel op deze manier is het mogelijk om ‘de neuzen in dezelfde richting’ te krijgen en de handen op elkaar te krijgen om de uitdagende doelstellingen en opdrachten tot een goed eind te brengen. Sappi Limburg - Lanaken Mill - Bedrijfsdoelstelling 2008

21

Sappi Limburg - Maastricht Mill - Bedrijfsdoelstelling 2008

22

Tos Heuts Manager PQM

Sappi Limburg: zoeken naar synergie op het vlak van milieu De 2 Sappi Limburg-bedrijven, Lanaken Mill en Maastricht Mill, hebben sinds hun KNP periode een hechte band. Op het vlak van uitwisseling van kennis , kunde en informatie is er reeds vanuit de KNP-periode steeds synergie aanwezig geweest. Dit geldt ook voor de milieuaspecten. Uitgaande van de Europese Milieuwetgeving, vertaald in de Vlaamse wetgeving (Vlarem) en de Nederlandse wetgeving (Wet Milieubeheer, Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren, IPPC, BAT/BREF, CFK-besluit, Activiteitenbesluit, Emissiehandel e.d.), zijn er wel enkele verschillen in diepgang te onderkennen, die soms zeer mill-specifiek zijn. Dit aspect bevordert de samenwerking alleen maar meer. Voor wat betreft grondstoffen is reeds sinds 1998 een samenwerkingsverband tussen Nijmegen, Lanaken en Maastricht mill van kracht, waarbij - naast de specificaties en veiligheidsvoorschriften - ook milieutechnische aspecten op de agenda staan. De uitspraak “Kennis delen is de basis voor een goede samenwerking”, is hier duidelijk op zijn plaats. Vanaf het moment dat Sappi Limburg geboren werd vindt er in het kader van verdergaande

synergie ook op organisatorisch vlak structureel overleg plaats tussen de SHE- en ISO-system managers van beide bedrijven. De focus hierbij is in eerste instantie gericht op het gebruik van uniforme milieubeheersystemen en projectstructuren, zoals platforms en andere overlegorganen. Als voorbeeld kan genoemd worden het SFPE overlegplatform in het kader van REACH (Registratie, Evaluatie, Analyse van CHemicaliën), waarbij voor beide bedrijven de introductie van nieuwe chemicaliën wordt uitgevoerd volgens de Europese REACH-richtlijn. Sinds de introductie van de milieunorm ISO 14001 en de Europese richtlijn EMAS hebben beide Limburgse bedrijven in overleg diverse projecten opgestart, o.a. continue reductie van CO2. Door de vervanging van grondstoftransporten per vrachtauto vanuit Lanaken mill door rechtstreekse leveringen per schip, worden circa 5000 vrachtwagenbewegingen per jaar uitgespaard, waardoor het milieu en de woonomgevingen duidelijk minder belast worden. Een andere vorm van samenwerking kan worden gezien als het E-waterproject (in samenwerking met Ciba) en het gebruik van

23

biogas als brandstof voor elektriciteitsopwekking in Lanaken Mill. De tijd schrijdt voort en nieuwe uitdagingen liggen op het pad van Sappi Limburg, waarbij we in het kader van Duurzaam Ondernemen een pilootproject opgestart hebben dat gericht is op onze Limburg omgeving. Logisch dat hier als eerste Sappi Maastricht Mill voor uitgekozen werd, gezien zijn ligging op amper 10 minuten loopafstand van het Vrijthof en oprukkende bebouwing van de nieuwe wijk Belvédère. Maastricht Mill zal door deze bouwplannen geconfronteerd worden met verhoogde milieueisen op het gebied van geur en geluid. Om een indruk te krijgen waar we nu staan m.b.t. Duurzaamheid is er in 2008 een imago-onderzoek gepland in de buurt rondom de Maastrichtse locatie om de mening van de omwonenden te peilen. Hier geldt het spreekwoord: “Een goede buur is beter dan een verre vriend”. De resultaten van dit onderzoek zullen gebruikt worden om het Sappi Limburg-beleid in het kader van Duurzaam Ondernemen waar nodig bij te stellen.

24

Carine Steegen SHE Manager / SHEQ System Manager

Geïntegreerd SHEQ managementsysteem binnen Sappi Lanaken Mill Binnen Sappi Lanaken Mill wordt bewust gekozen voor een volledig geïntegreerd managementsysteem, gericht op duurzaam ondernemen, dat voldoet aan de eisen van zowel ISO-9001, ISO-14001 als OHSAS-18001. Hiermee wil Lanaken Mill benadrukken dat om een goed functionerend bedrijf te managen, evenveel aandacht vereist is voor alle elementen: kwaliteit, milieu, veiligheid en gezondheid. Om te voldoen aan de voorwaarden voor het milieuzorgsysteem, werd als basis het milieuaspectenregister (en verder uitgebreid naar veiligheid en gezondheid als de ‘risico-analyse t.a.v. SHEQ-elementen’) opgezet. Hierbij worden alle processen - zowel in normale als abnormale omstandigheden - in kaart gebracht met hun mogelijke milieu-aspecten (en veiligheids- en gezondheidsrisico’s). Voor al deze aspecten worden - volgens procedure - volgende aantal criteria gehanteerd om na te gaan in hoeverre dit proces een effect heeft op het milieu (en op veiligheid en gezondheid) : algemene criteria (wet- en regelgeving, corporate richtlijnen, publieke belangstelling, frequentie, radio-actieve bronnen, geurhinder), de invloed op de verschillende milieucompartimenten (water, lucht, afval, geluid,

25

bodem) en het gebruik van grond- en hulpstoffen. wetswijzigingen opgevolgd en doorvertaald binnen Ook de reeds voorgekomen incidenten vormen de organisatie. D.m.v. interne audits wordt nageeen criterium. gaan in hoeverre de verschillende afdelingen voldoen aan de geldende wetgeving. Deze interne Afhankelijk van de hieruit bekomen eindscore, audits worden periodiek uitgevoerd volgens een worden binnen de betreffende afdeling maatrege- goedgekeurd (door de directie) auditplan door gelen gedefinieerd om deze effecten te minimalise- kwalificeerde auditors. De resultaten van keurinren, of worden er beheersmaatregelen vastgelegd gen, controles, audits, opvolgen van wetgeving … (instructies, doelstellingen,…). worden als basis gebruikt voor allerlei rapportages, waaronder ook de management review. Dit alles wordt geborgd in een aantal documenten: management procedures voor afspraken die Hierdoor kunnen conclusies getrokken worden afdelingsoverschrijdend zijn en werkvoorschriften en waar nodig bijgestuurd worden om zo een voor de afdelingsgebonden af spraken. De nodige continu verbeterproces te garanderen. keuringen en controles worden via dezelfde documenten vastgelegd. Milieu-inspectie brengt regelmatig controleBinnen het zorgsysteem zijn ook afspraken vastge- bezoeken aan Sappi, waarbij in 2007 geen legd m.b.t. het controleren van het blijven voldoen officiële opmerkingen gemaakt werden. Deze voraan de nodige afspraken, alsook aan de wetge- men de basis voor een positieve samenwerking. ving. Via specifieke sites op het internet worden

26

Energiebesparing omwille van kosten en CO2-uitstoot Met de huidige energieprijzen is ieder bedrijf verplicht om te zoeken naar besparende maatregelen. Bij Sappi Limburg heeft het management dan ook twee besparingstrajecten ingeschreven in de doelstellingen voor 2008. Jo Killaars, Manager Energy and Rejects: ‘Voor Lanaken mill moeten we tien procent besparen bóven op het jaarbudget. Voor Maastricht mill is dat vijf procent. We zitten nu volop in de fase van het aandragen van ideeën, plannen en projecten om die doelstellingen te halen. En als ik het goed kan inschatten, dan zullen we daar tegen het einde van het jaar ook wel in slagen. We worden daar een stuk in geholpen door twee studies die respectievelijk voor Lanaken Mill (door PTS) en voor Maastricht Mill (door ECN) uitgevoerd werden. PTS (**) maakte een totale energiescan in het bedrijf van Lanaken. Uit die scan zijn vele ideeën af te leiden. We zijn druk doende die ideeën te wegen op hun bruikbaarheid. In Maastricht mill is ECN (***) nog aan het bekijken wat er eventueel allemaal mogelijk is.‘ De meeste projecten zullen te maken hebben met stoombesparing en met de luchthuishouding in de kappen: ‘De PM6 werd in 2006 al omgebouwd van

Jo Killaars Manager Energy & Rejects roterende naar stationaire sifons, hetgeen al een besparing betekende op de stoomhuishouding. De PM5 en de PM7 worden momenteel omgebouwd.’ Maar niet alleen Sappi is bezig met energiebesparing. Jo Killaars: ‘Op landelijk vlak heeft de VNP (Vereniging van Nederlandse Papierproducenten) het ambitieuze plan gelanceerd om tegen 2020 toe te komen met de helft van de energie die men in 2005 verbruikt heeft. Ook wij zijn lid van die VNP en werken mee aan het realiseren van de gestelde doelstelling (****).’

(*) Reject management : het beheer van de verschillende reststromen. (**) PTS : Papier Technische Stiftung (***) ECN : Energieonderzoek Centrum Nederland (****): Om de inspanningen tot 2010 meer te focussen heeft de Nederlandse papier- en kartonindustrie een tussenevaluatie opgesteld. Voor de nog niet gerealiseerde doelstellingen zijn de volgende onderwerpen in kaart gebracht: nieuwe regelgeving, nieuw beleid, reeds gedane inspanningen en voortschrijdend inzicht.

27

28

Reject Management: Overheid moet meedenken

Jo Killaars Manager Energy & Rejects

‘Wacht even,’ zegt Jo Killaars wanneer we samen rond de tafel zitten om het over Reject Management te hebben, ‘in de eerste plaats moeten we onze instroom en productieproces bekijken. De effectiviteit van het aanwenden van grondstoffen is dé belangrijkste factor om milieuvriendelijk te produceren, met zo weinig mogelijk afval. Als Reject Manager kan ik er dan ook niet genoeg op hameren bij de productie om zomin mogelijk afval tijdens het productieproces te produceren, wetende dat ze hierop hun uiterste best doen. Ondanks deze inspanningen blijven er reststromen aanvallen en blijft het een hele klus deze te herdefiniëren en te herschikken. Jo Killaars: ‘We zitten met verschillende soorten reststromen. Datgene dat met het hout te maken heeft - zoals bast en zaagmeel - is herbruikbaar in de spaanplatenindustrie. Dat zijn reststromen met een baat: het brengt nog geld op en verdwijnt als reststroom om in een nieuw product verwerkt of gebruikt te worden. Andere reststromen zijn het primaire papierslib en het secundaire zuiveringsslib. In Lanaken mill kunnen we die twee van elkaar scheiden. In Maastricht mill niet. Daar hebben we alleen zuiveringsslib dat omgezet wordt in absorberende producten zoals kattenbakvulling en absorptiemateriaal om olie op te vangen. Momenteel maken we circa 2,5 duizend ton kattenbakvulling. Het is de bedoeling dat op te trekken tot acht a tienduizend ton per jaar. Als we dat realiseren, verwerken we ongeveer het hele slib van Maastricht mill.’ Maar Jo Killaars is ook op andere terreinen het cradle-to-cradle principe aan het onderzoeken: ‘De vraag stelt zich hoeveel afval we kunnen recupereren en veranderen in een nieuw product.

29

Zo bewandelen we de piste om slib te gebruiken als basis om wormen te kweken of om aan grondverbetering te doen. Of we onderzoeken de mogelijkheid om papier en/of slib te gebruiken in andere fabrieken, bijvoorbeeld als grondstof of als brandstof voor energie. In Lanaken mill hebben ze al een anaërobe waterzuiveringsinstallatie die gassen produceert, die op hun beurt gebruikt worden om de biogasmotor aan te drijven om stroom op te wekken. Dat zou kunnen uitgebreid worden naar het verwerken van slib. Het enige probleem is dat je dan aan schaalvergroting moet gaan doen. Om dat rendabel te maken heb je veel meer input nodig dan wij op dit moment genereren en moet je dit dus elders gaan inkopen. Dit zou wel eens de weg kunnen zijn voor Lanaken mill. Dat onderzoeken we momenteel. Tevens zien we mogelijkheden voor afzet in de keramische industrie. Daar wordt het nog geen nieuw product. Je creëert daar geen

positieve waarde, maar wel een minder negatieve en dat op zich is ook al vooruitgang. Bij verbranding hou je circa vijftig procent as van het slib over (slib is een compositie van coating en vezels). Dat is niet goed. Maar de keramische- en cementindustrie verwerkt die assen in hun product en dan heb je wel een win-situatie.’ Jo Killaars maakt wel één grote kanttekening bij het hele reject management: ‘Een constructief overleg tussen industrie en overheid zal uiteindelijk moeten leiden tot een duurzaam reststromenbeheer. De term afval zou moeten geherdefinieerd worden. Ons slib bevat enkel natuurlijke stoffen en is in andere processen perfect herbruikbaar. Maar… ons slib wordt door de overheid gelijkgesteld met gevaarlijk afval. Dit heeft tot gevolg dat je, met de huidige regelgeving, het hergebruik van afval niet optimaal kan benutten.

30

PEFC: Duurzame bosbouw economisch en milieutechnisch noodzakelijk

Paul Lemmens Manager Raw Materials / Utilities

Sappi heeft zich tot doel gesteld om papier te maken met duurzame grondstoffen en deze op duurzame manier in te zetten. Dit gebeurt onder andere via milieuvriendelijk bosbouwbeheer waarop wordt toegekeken door certificeringorganisaties zoals FSC (Forest Stewardship Council) en PEFC (Pan European Forest Council). Die laatste werd in juni 1999 opgericht in Parijs en is gebaseerd op de Verdragen van Rio de Janeiro (1992) en van Kyoto (1997), aangevuld met criteria van de Europese Verdragen van Helsinki (1995) en Lissabon (1998). PEFC staat voor duurzaamheid, geloofwaardigheid, verantwoordelijkheid en aanpasbaarheid. Inmiddels zijn reeds 40% van de Europese bossen PEFC gecertificeerd. Via het PEFC (en ook het FSC) wordt “de betrouwbaarheid van de houtbevoorradingsketen” (*) volledig vastgelegd, van de bosbouwer via de houtverwerkers tot bij de consument.

31

Paul Lemmens (Manager Raw Materials & Utilities): ‘Het Sappi-beleid verbindt zich tot naleving van duurzaam houtgebruik. Dat betekent dat wij ook staan achter de internationale regels voor duurzame bosbouw. Certificeringorganisaties zoals FSC en PEFC laten we toe om daarop toe te zien. In die zin is Sappi één van de behoeders van de bossen. Wij hebben er immers alle belang bij dat de bossen op een duurzame manier gekapt en heraangeplant worden.’

pakken in volgorde van afnemende wenselijkheid. Dat betekent voor hout dat het eerst in zijn primaire functie als bouwmateriaal gebruikt wordt. Van de rest maken we papier. Dit papier recycleren we zover als kan. Het afval dat daar nog van rest, kan uiteindelijk gebruikt worden als biobrandstof.‘

Volgens Paul Lemmens is het ook economisch verantwoord om aan duurzaam bosbeheer te doen: ‘Op een onlangs gehouden pulpconferentie werd duidelijk gesteld dat papier niet enkel meer een technisch product is dat aan bepaalde technische kwaliteiten moet voldoen, maar ook een emotionele kant heeft op de consumentenmarkt. Papier krijgt een omgeving, een emotioneel aspect dat erg belangrijk wordt voor de eindconsument. Want die wil ook milieuvriendelijk papier.’ En er is meer. Het heraanplanten van de bossen is niet alleen milieuvriendelijk. Het is ook noodzakelijk vermits er sinds de dure energiekost steeds meer kapers op de kust zijn die hout willen gebruiken als brandstof. Paul Lemmens: ‘In feite is er nog voldoende hout. Rusland beschikt nog over enorme voorraden, maar zij geven die niet zomaar meer weg. Zij eisen dat degenen die hun hout komen kappen, ook daadwerkelijk investeren in Rusland. Uiteraard zijn er lokaal spanningen op de markt door het feit dat verschillende spelers in eenzelfde vijver aan het vissen zijn en dat hout steeds meer gezien wordt als biobrandstof. Daar is niets mis mee, zolang men dat maar doet volgens de ‘ladder van Lansing’ (**). Die leert ons hoe we milieuproblemen kunnen aan-

(*) In de certificering ‘Chain of custody’ genoemd. (**) De ladder van Lansing leert ons hoe we de milieuproblematiek kunnen aanpakken in afnemende orde van wenselijkheid : 1) preventie 2) hergebruik 3) recyclage 4) verbranden

32

Lean stimuleert het milieubewustzijn

Eric Raedts Operations manager

‘Door Lean (*) zién we de foute dingen sneller’ Voor Lanaken mill betekent Lean volgens Operations Manager Eric Raedts, het ontwikkelen van een aantal tools die ons moeten toelaten om continu te verbeteren

(*): ‘Samen met de medewerkers stellen we SOP’s op die resulteren in nieuwe werkvoorschriften. Het constant aanpassen en verbeteren van die werkvoorschriften is de basis van Lean. En binnen die SOP’s hoort ook het verbeteren van het milieubeleid. Zo komt een beper-

king van het aantal kilo’s cassé, ook het milieu ten goede. Lean tools worden toegepast om het aantal papierbreuken te verminderen. En het vermijden van machinestops door zo’n breuken, is ook een goede zaak voor het milieu. Iedere minuut dat een machine voor niets draait, wordt er immers onnodig energie verbruikt met een te hoge kostprijs en een onnodige uitstoot van CO2.’ ‘Lean verandert langzaam maar zeker de gedachtegang van onze mensen. Ze gaan bewuster om met de zaken en met ‘waste’ (**). Ze zién sneller waar het mis kan gaan of effectief fout zit. Ze leren achter het eerste probleem, achter het proces kijken naar zaken die onder andere milieubelastend kunnen zijn. Lean is dus ook heel belangrijk in de mentaliteitsverandering die nodig is om efficiënter, veiliger en milieubewuster te werken.’

(*) Lean transformation. Is een traject van 12 weken waarin strikt afgebakende groepen zich de Lean principes en -technieken eigen maken en de Lean werkmethode als nieuwe werkcultuur aannemen. Na het eerste 12-weken-traject volgen er nog CI-waves (Continuous Improvement) of diverse periodes waarin gezocht wordt naar Permanente Verbetering. (**) Waste. Het Engelstalige waste dekt meer dan enkel het woord afval. Ook verspilling, inefficiënt werken en aanleunende begrippen zitten hierin vervat. Daarom dat wij ervoor kozen de Engelse benaming te behouden. Waste kan in onze processen voorkomen in 8 vormen: 1. Overproductie: meer produceren dan gevraagd werd 2. Wachttijden: niet-productieve tijd in afwachting van … 3. Transport: onnodige transporthandelingen van producten 4. Overkwaliteit: door een te hoge kwaliteit - hoger dan de klant vraagt, wordt het product meestal ook duurder 5. Voorraad: onnodige voorraden aanleggen 6. Herbewerken: productfouten leiden tot herbewerking dat de productkostprijs verhoogt. 7. Beweging: onaangepaste lay-out binnen een afdeling, aan een machine, leidt tot onnodige menselijke bewegingen. 8. Talent: kennis en kunde van medewerkers die ondermaats herkend en gebruikt wordt.

33

Groene stroom via onze biogasmotor

Chris Geers CI Engineer Energy Met een opbrengscapaciteit van 1 megawatt op een totaal verbruik van 80 megawatt is de biogasinstallatie maar een kleine producent van benodigde stroom in Lanaken mill. Maar het is wél groene stroom die een gunstig effect heeft op het milieubeleid van de fabriek. Chris Geers: ‘Voor de zuivering van het zwaar vervuilde afvalwater van de CTMP hebben wij naast de aerobe waterzuivering ook een anaerobe voortrap. Die kan grote brokken COD verwerken waarbij relatief weinig slib geproduceerd wordt. Bovendien blijft er een voorraad biogas achter. Die kunnen we aanwenden om energie te produceren. In eerste instantie gebruikten we dat biogas op een klassieke stoomketel, maar dat had het nadeel dat er zwavel (H2S) meekwam met hoge SO2-emissies in de rookgassen. Bovendien conden-

seerde dat H2S tot zwavelzuur en dat vrat de leidingen aan. We hebben dat probleem grondig bekeken en geopteerd voor het gebruik van een aparte biogasinstallatie in combinatie met een ontzwavelingsinstallatie. Na de opstart in 2006 bleek de zwavel nagenoeg helemaal verdwenen en werd de hoeveelheid H2S gereduceerd van 20.000 ppm naar minder dan 200 ppm. We hebben nog een bijkomend voordeel omdat de energie die de biogasmotor opwekt, groene energie is die vrijgesteld is van CO2. Daarvoor krijg je vanwege de Vlaamse regering certificaten die je te gelde kan maken. Omdat we de warmte van de biogasmotor op zijn beurt gebruiken om het voedingswater van de stoomketel op te warmen, mag je spreken van een kleine warmtekrachtkoppeling waarvoor we opnieuw certificaten krijgen van de Vlaamse Regering.’

Met de evolutie richting biogasinstallaties, komt Lanaken mill ook tegemoet aan de nieuwe Europese 20-20-20 doelstelling om tegen 2020 twintig procent minder CO2 uitstoot te hebben en twintig procent van de energie uit groene stroom te betrekken. Chris Geers: ‘We zouden wel meer biogas willen gebruiken, maar we hébben er gewoon niet meer. We zijn nu pistes aan het onderzoeken om eventueel de bast van het hout en het waterzuiveringsslib te laten vergisten en daaruit biogassen te halen. Dat zou twee keer een besparing zijn: ten eerste verkleint het gisten de massa, zodat we minder moeten betalen aan afvoerkosten en ten tweede produceren we extra groene stroom dankzij het biogas dat in dat gistingsproces ontstaat.’

34

Milieudoelstellingen - Lanaken Mill Doelstellingen 2006 - De EMAS-registratie strandde door een procedurefout, maar de doelstelling werd terug opgenomen in de doelstellingen van 2007. - De ‘Chain of Custody’-audit in het kader van de aankoop van gecertificeerd hout werd succesvol afgerond. Het percentage aangeleverd gecertificeerd hout schommelt rond de 30 %. - Na een groot aantal besprekingen tussen de verschillende overheden en Sappi, werd het licht op groen gezet voor de uitvoering van het spoorproject in 2010. Deze doelstelling werd hiermee gerealiseerd. - Het specifieke energieverbruik werd met 10 % verminderd t.o.v. het Sappi-jaar 2004 door energiebesparende maatregelen in de verschillende afdelingen, waarbij vooral de nadruk lag op modulatie.

Doelstellingen 2007 - Behalen van de EMAS-registratie tegen december 2006. De milieuverklaring over de resultaten van 2006 werd opgesteld en geverifieerd. Intussen werd de registratieprocedure positief afgehandeld en kregen we het registratienummer toegekend: EMAS / B - VL - 000015. - Onderbouwen van het plan om het effluent van de waterzuivering binnen de lozingseisen te houden. Het plan is klaar en onderbouwd, de proeven zijn lopende. - Voldoen aan de CO2 emissienorm ten opzichte van het toegewezen allocatiepakket. De CO2 emissies liggen binnen het toegewezen allocatiepakket, waardoor de doelstelling gerealiseerd werd. - Verhogen van de inname van gecertificeerd hout tot 35 % : dit in het kader van de Europese PEFCregelgeving. De aangeleverde hoeveelheid gecertificeerd hout schommelt tussen 30 en 35 %. - Verminderen van het specifieke energieverbruik door de uitvoering van de vastgelegde Everest-maatregelen. Over 2007 zijn 17 Everest-maatregelen uitgevoerd met een aanzienlijke besparing, waardoor het specifiek energieverbruik verder gedaald is.

Ons doel is om ‘continue verbetering’ na te streven. Hiertoe worden jaarlijks de nodige organisatorische en financiële middelen voorzien (in 2007 voornamelijk 2 grote projecten met een totale investering van 75.000 €), die ons toelaten om dit bredere doel en specifieke jaardoelstellingen te bereiken.

35

Toetsing aan BAT-BREF De toetsing gebeurt aan de hand van de beschikbare IPPC-referentiedocumenten, uitgaande van de gegevens voor een geïntegreerde TMP-plant met een papierproductie voor houthoudend papier (LWC), terwijl we in Lanaken werken met een CTMP-plant. Voor de primaire energie-input werden de gegevens gebruikt van Jaakko Pöyry (in het kader van het benchmark-convenant). Er werd ook een vervolg benchmarkstudie uitgevoerd door Åf. De cijfers werden berekend op basis van kalenderjaren i.p.v. Sappi-jaren. Parameter

Eenheid

Emissieniveau bij gebruik BBT

Lanaken 2006

Lanaken 2007

BOD (*)

kg/ton

0,17

0,71

0,52

COD (*)

kg/ton

2,7

3,88

4,62

0,62

1,56

Zwevende bestanddelen P (fosfor)

g/ton

4,3

0

0,01

N (stikstof)

g/ton

24

0,1

0,13

Debiet effluent (***)

m3/ton

14,1

20,6

21,62

Primaire energie-input

GJ/ton

17,60

12,40

12,20

* Er is een volledige studie gestart onder begeleiding van externe consultantsbureaus om deze parameters omlaag te krijgen. Door de hogere productie van hoge witheid CTMP, ontstaat er ook een zwaardere COD-belasting. ** Er wordt een andere meetmethode gebruikt (andere filter, conform extern labo). *** Jaarlijks worden doelstellingen meegenomen om het waterverbruik te verminderen. Daar onze vergunningseis voor COD een concentratie-eis is en geen vracht-eis, is het zeer moeilijk meer water te besparen daar bij vermindering van het debiet, de concentratie nog hoger zal worden en we meer overschrijdingen van onze COD-norm veroorzaken.

Audits 1. Externe audits Voor de opmerkingen die gemaakt werden tijdens de audit in 2005 zijn afspraken voor vervolgacties gemaakt en uitgevoerd, deze werden afgesloten tijdens de audit in maart 2007. In maart 2007 kwamen bijkomend volgende ‘minor’ opmerkingen naar boven : - Enkele brandblussers waarbij het zegel verbroken was. - Bij het voorbereid zijn op noodsituaties worden er geen checklijsten gebruikt voor milieu-incidenten, bomalarmen (zoals voor brandalarmen). 2. Interne audits In 2007 werden alle interne audits uitgevoerd volgens planning. De vaststellingen werden gerapporteerd en indien nodig ook verder opgevolgd.

36

Milieu-incidenten 2007 Vorig jaar (2006) werden 382 meldingen geregistreerd, tegenover 654 meldingen dit jaar. Dit betekent dus een serieuze stijging van het aantal meldingen. De stijging is vooral terug te vinden in het aantal lozingen - zowel intern als extern, waarbij het consequent invullen van alle afwijkende parameters per monster de belangrijkste oorzaken vormen. Als incident worden ook die voorvallen gerapporteerd die nog geen milieu-impact veroorzaakt hebben maar wel die mogelijkheid hadden. Bovendien worden de afwijkingen m.b.t. de relevante lozingsparameters per dag alle apart gemeld. Het betreft nog steeds vooral meldingen die intern geconstateerd werden. De kolom met externe lozingen scoort, net zoals vorig jaar, het hoogst. Dit zijn alle interne metingen waarbij één of andere te meten parameter overschreden wordt in het afvalwater. Dit kan zowel temperatuur, zwevende stoffen, COD als BOD behelzen. Hierin zitten ook een aantal meldingen van incidenten die mogelijk een invloed kunnen hebben buiten Sappi. De nodige meldingen werden aan de overheid gedaan. Er kwam 1 interne melding binnen m.b.t. geur, waarbij in de refinerhal van de PM8 een sterke lijm- of solvent geur waargenomen werd. Bij controle en opvolging Afdeling

Geluid

Geur

Bodem

Lucht

Olielek

Extern

achteraf kon de geur echter niet meer waargenomen worden (oorzaak onbekend). Er waren ook 3 incidenten te melden met een risico op bodemvervuiling: 2 maal kwam een hoeveelheid slib/water op het kiezelterrein in de omgeving terecht, dit werd opgeruimd en de omgeving werd verhard. In onze CTMP-plant werd een kleine hoeveelheid pulp het dak op geblazen, waardoor de omgeving van de opslagtank bedekt lag onder een dunne laag houtvezel. Door het ontsnappen van biogas uit de reactor, bestond er ook eenmaal het risico op geurklachten vanuit de omgeving. M.b.t. afval werden er in de bermbeplanting van onze personeelsparking een aantal vuilniszakken gevonden, en was er een contractor die zijn afval in onze container dumpte. De interne lozingen zijn onvoorziene lozingen naar de waterzuivering maar die geen invloed hebben gehad op de lozingseisen. Hieronder ook een 6-tal kleine olielekkages, die volledig opgevangen zijn door de waterzuivering. De meldingen onder diverse hebben enerzijds te maken met foutieve lossingen, waarbij door goede en snelle reacties van de operators geen andere milieuaspecten beïnvloed werden, en anderzijds een allergische reactie van onze operators bij het werken aan een installatie gevuld met een chemisch product (meer gezondheid gerelateerd). Afval

Externe lozing

Interne lozing

Diverse

1

Totaal 1

HR

0

Supply Chain

0

PM7 PM8

1

Raw Mat.

3

1

1

27

4

36

1

42

4

2

583

1

1

571

28

Techniek

0

Alg. leiding

0

V&M

0

Totaal

0

1

3

1

6

2

571

67

3

654

Wetgeving De huidige milieuvergunning is geldig tot 2026, uitgezonderd voor een aantal parameters waarvoor eerst een studie uitgevoerd dient te worden. De vergunning voor deze parameters vervalt in juni 2010, indien de vergunning dan niet hernieuwd wordt.

37

38

Milieueffecten Lanaken Mill Grafieken en toelichting In onderstaande gerapporteerde cijfers is een aansluiting gezocht met de significante aspecten cq. wettelijke rapportages. Alle statistieken die volgen zonder een witte achtergrond geven ook informatie over hoeveelheden bruto ton productie.

Directe milieau-aspecten (direct te beïnvloeden / beheersen) 1. Input in het proces Grondstoffen en Hulpstoffen Pulpproductie - Hoeveelheid in ton 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000

Er werd meer pulp geproduceerd om te kunnen voldoen aan de vraag van de papiermachines. De productie van pulp is een kwestie van vraag en aanbod.

40 000 20 000 0

2003

2004

2005

2006

2007

Grond- en hulpstoffen per ton bruto productie - Hoeveelheid in ton per ton bruto productie 1,200

Vezelstoffen per ton bruto productie

Chemicaliën per ton bruto productie

Coating per ton bruto productie

Emballage per ton bruto productie

1,000

0,800

0,42

0,42

0,41

0,41

0,42

0,59

0,59

0,59

0,59

0,59

0,600

0,400

0,200

0,000

2003

2004

2005

2006

2007

Het verbruik van onze grondstoffen vertoont een vrij stabiel patroon

39

Natuurlijke hulpbronnen Water Waterinname - Inname in m3 12 000 000

Inname kanaalwater

Inname bronwater

Inname drinkwater

10 000 000 8 000 000

Daar onze vergunningseis voor COD een concentratie-eis is, en geen vracht-eis, is het zeer moeilijk meer water te besparen daar bij vermindering van het debiet, de concentratie nog hoger zal worden en we meer overschrijdingen van onze CODnorm veroorzaken.

6 000 000 4 000 000 2 000 000 0

2003

2004

2005

2006

2007

Waterinname per ton bruto productie - Hoeveelheid in m3 per ton bruto prod. 30

Kanaalwater per ton bruto productie

Bronw. per ton bruto productie

Drinkw. per ton bruto productie

25 20

Daar onze vergunningseis voor COD een concentratie-eis is, en geen vracht-eis, is het zeer moeilijk meer water te besparen daar bij vermindering van het debiet, de concentratie nog hoger zal worden en we meer overschrijdingen van onze CODnorm veroorzaken.

15 10 5 0 2003

2004

2005

2006

2007

40

Energie Stroomverbruik - Stroomverbruik in kWh (links) / stroomverbruik in kWh per ton bruto productie (rechts) Stroomverbruik

Stroomverbruik per ton bruto productie

700 000 000

1400

600 000 000

1200

500 000 000

1000

400 000 000

800

300 000 000

600

200 000 000

400

100 000 000

200

0

Het absolute stroomverbruik is licht gestegen door de hoger productie van papier en pulp. Het specifieke stroomverbruik is gedaald, mede door het energiebesparingsprogramma binnen CTMP.

0 2003

2004

2005

2006

2007

Gasverbruik - Verbruik in GJ (links) / Verbruik in GJ per ton bruto productie (rechts) 2 500 000

Totaal gasverbruik

5

Gasverbruik per ton bruto productie

4,5 4

2 000 000

3,5 3

1 500 000

2,5 2

1 000 000

1,5 1

500 000

0,5 0

0 2003

2004

2005

2006

Er werd efficiënter omgegaan met het gas-verbruik.

2007

Stoom - Hoeveelheid in ton (links) / Hoeveelheid in ton/ton bruto (rechts) 1 000 000

Totaal stoomproductie

Stoomproductie per ton bruto productie

2,5

800 000

2

600 000

1,5

400 000

1

200 000

0,5

0 2003

2004

2005

2006

2007

0

Zowel de stoom- als stroomproductie zijn licht stijgend, net als de productie van CTMP-pulp en papier.

41

2. Output van het proces Papier Bruto papierproductie - Bruto productie in ton 600.000 500 000 400 000 300 000 200 000

De productieverhoging wordt enkel veraoorzaakt door efficiencyverbeteringen.

100 000 0 2003

2004

2005

2006

2007

Stroom - Hoeveelheid in kWh 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000

In 2006 was de WKK een aantal weken buiten bedrijf, waardoor minder stroom geproduceerd kon worden. De hogere productie is te danken aan een betere efficiency van de WKK.

100 000 50 000 0

2003

2004

2005

2006

2007

Reststoffen Afval - Totaal in ton (links) / Hoeveelheid in ton/ton bruto (rechts) 80 000

Totaal

0,16

Afval per ton bruto productie

Slib

70 000

0,14

60 000

0,12

50 000

0,1

40 000

0,08

30 000

0,06

20 000

0,04

10 000

0,02

0

2003

2004

2005

2006

2007

0

In de totale afval-cijfers zijn alle afvalstromen meegenomen : zowel het bedrijfsafval als het gevaarlijk afval. Het grootste gedeelte van het afval bestaat uit afvalwaterzuiveringsslib. Door continue aandacht voor rioolverliezen wordt de hoeveelheid slib verminderd (bv. ATREX-installatie).

42

Lucht Stof - Ton per jaar 2

1

De stofemissies zijn afkomstig van de WKK en sinds 2002 niet meer onderhevig aan het meetprogramma. Deze waarde blijft vrij stabiel.

0

2003

2004

2005

2006

2007

CO-emissies - Ton per jaar 50 45 40 35 30 25 20 15 10

De gemeten CO-waardes blijven vrij stabiel.

5 0 2003

2004

2005

2006

2007

NOX-emissies - Ton per jaar 180 160 140 120 100 80 60

De NOx waarden zijn afkomstig van de WKK en worden sinds 2006 online gemeten. In 2006 was de WKK een aantal weken buiten bedrijf, waardoor minder emissies.

40 20 0 2003

2004

2005

2006

2007

43

SO2-emissies - Ton per jaar 45 40 35 30 25 20

De SO2 emissies worden sinds 1999 enkel nog veroorzaakt door het stoken van methaangas. Sinds 2006 wordt het methaangas volledig via ontzwaveling in de biogasmotor verbrand.

15 10 5 0 2003

2004

2005

2006

2007

CO2-emissies - Ton per jaar 220 000 200 000 180 000 160 000 140 000 120 000

Volgens de benchmark behoren deze cijfers nog steeds tot de wereldtop. Er wordt ook gewerkt met een energieplan. De stijging in 2007 is te wijten aan de verhoogde productie. Vanaf 2004 is er een deelname aan de emissiehandel en wordt een andere methodiek toegepast.

100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2003

2004

2005

2006

2007

Ammoniakgehalte* per ton papier - Kg per ton papier 0,120

0,100

0,080

0,060

Er blijft continu aandacht uitgaan naar alternatieve grondstoffen die geen ammoniak of formaldehyde bevatten. Hierdoor blijven we nog steeds een lichte reductie bekomen.

0,040

0,020

0,000

2003

2004

2005

2006

2007

* De weergegeven getallen zijn maximale concentraties.

44

Formaldehydegehalte* per ton papier - Ton per jaar 0,009 0,008 0,007 0,006 0,005

Er blijft continu aandacht uitgaan naar alternatieve grondstoffen die geen ammoniak of formaldehyde bevatten. Hierdoor blijven we het 0-niveau voor formaldehyde aanhouden. * De weergegeven getallen zijn maximale concentraties.

0,004 0,003 0,002 0,001 0,000 2003

2004

2005

2006

2007

Water Lozingsdebiet effluent - Debiet in m3 (links) / Hoeveelheid in m /ton bruto (rechts) 3

12 000 000

Effluent

25

Effluent per ton bruto productie

10 000 000

20

8 000 000 15 6 000 000 10 4 000 000 5

2 000 000 0

2003

2004

2005

2006

2007

0

Daar onze vergunningseis voor COD een concentratie-eis is, en geen vracht-eis, is het zeer moeilijk meer water te besparen daar bij vermindering van het debiet, de concentratie nog hoger zal worden en we meer overschrijdingen van onze CODnorm veroorzaken.

COD geloosd water - mg / l 0

2

300

COD sec. effl.

COD eis

250 200 150 100 50 0

2003

2004

2005

2006

2007

De trendbreuk t.a.v. COD en BOD is te wijten aan de verhoogde pulpproductie. Dit sinds de uitbreiding van de CTMP en de zwaardere belasting van de AWZ, tegenover een hogere belasting CTMP (meer CTMP-inzet per ton papier + meer inzet hoge witheidpulp en populier). Er zijn studies gestart en investeringen gepland om deze parameters terug omlaag te krijgen. Een gedeelte van de verhoging is ook te wijten aan de slechte runnability van de papiermachines.

45

BOD geloosd water - mg / l 0 BOD sec. effl.

De trendbreuk t.a.v. COD en BOD is te wijten aan de verhoogde pulpproductie. Dit sinds de uitbreiding van de CTMP en de zwaardere belasting van de AWZ, tegenover een hogere belasting CTMP (meer CTMP-inzet per ton papier + meer inzet hoge witheidpulp en populier). Er zijn nog studies lopende en investeringen gepland om deze parameters terug omlaag te krijgen. De verlaging van de waarde in 2007 t.o.v. 2006 is voornamelijk te danken aan het herstel van de defecte anaerobe biologische reactor.

2

BOD eis

40 35 30 25 20 15 10 5 0 2003

2004

2005

2006

2007

Temperatuur geloosd water - Graden Celsius 35

Temperatuur sec. effl.

Temperatuur eis

30 25 20 15 10

De temperatuur van ons effluent is vrij stabiel over de verschillende jaren.

5 0

2003

2004

2005

2006

2007

Zwevende bestanddelen in het geloosde water - mg per l Zwevende bestanddelen sec. effl.

70

Eis zwevende bestanddelen

60 50 40 30 20 10 0

2003

2004

2005

2006

2007

Eind 2006 werd de meetmethode aangepast aan de meetmethode van ons extern labo, hierbij werd gebruik gemaakt van een glasvezelfilter i.p.v. een zwartbandfilter, waardoor systematisch een hogere waarde gemeten werd. De waardes in 2007 zijn dan ook over het ganse jaar hoger.

46

Bodem In 2007 was er geen verplichting of noodzaak tot het uitvoeren van een bodemonderzoek.

Geluid In opdracht van de overheid werden in het najaar 2007 geluidsmetingen uitgevoerd ter hoogte van onze geluidsbronnen, dit in verband met een klacht vanuit Nederland. De resultaten hiervan zijn met de overheid besproken op 25 juni 2008. Deze metingen passen binnen de geluidsmetingen die we zelf nog gepland hadden om het effect van onze maatregelen naar demping te controleren.

Geur In 2007 kregen we geen enkele externe melding binnen m.b.t. geur. Wel wordt er intern continu aandacht aan gegeven (mede door gerichte controlerondes), zodat bij de geringste waarneming ook naar de oorzaak gezocht en deze verholpen kan worden.

Verkeer Voor het aanleveren van onze belangrijkste grondstoffen - zoals cellulosebalen en pigmenten - wordt gebruik gemaakt van de scheepvaart. De overige grondstoffen worden aangeleverd via de weg. Ook voor het transport van onze afgewerkte producten zijn we afhankelijk van het wegverkeer. Hierin kan in de nabije toekomst wel verandering komen, door de reactivering van de spoorlijn tussen Lanaken en Maastricht.

Biodiversiteit Om het gebruik van milieubezwaarlijke producten die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid te voorkomen en alleszins te minimaliseren, worden alle nieuwe grondstoffen intern bedoordeeld. Dit gebeurt in samenwerking met BIG (Brandweer Informatiecentrum Gevaarlijke stoffen).

Indirecte milieu-aspecten (alleen beïnvloeden / niet beheersen)

Binnen het managementsysteem zijn alle afdelingen betrokken, omdat het handelen van iedereen - op zijn eigen manier - wel een invloed heeft op het milieu. Zo zijn veiligheid en milieu geïntegreerd in de inkooporders, voorschriften naar contractors, logistiek en ook in de noodoefeningen op het terrein.

47

48

Bijlagen stroomschema’s / bedrijfsprocessen Processchema ondersteunende diensten

Aankoop (centraal) - Grondstoffen - Technische goederen

IT (centraal)

Sales & Marketing

Research en Ontwikkeling (centraal)

Accounting Logistiek - Externe opslag - Extern transport - Productieplanning - Shopfloor control - Orderflow

Supply Chain - Procurement - Aanvoer grondstof - Expeditie - Verzending - Faciliteitenbeheer

Pulpproductie Papierproductie en -afwerking

Controlling

HR

Energie en Utilities - Elektriciteit - Stoom - Water - Perslucht - WKK

Kwaliteitscontrole - Grondstoffen - Water - Pulp / Coatings - Papier - Processen - Sales & Marketing

Techniek - Technologie - Engineering - Mechanisch Ond - Electrotechn Ond - Bouwkundig Ond - Intern transport

49

Processchema pulpproductie

Output en Reject Management

Houtplaats

Aanvoer rondhout

Opslag

Ontbasten

Bast

Afvoer

Chippen

Trillen/zeven

Aanvoer zagerijchips

Opslag

CTMP

Samenstellen chipmix

Overgrote chips Zaagmeel

Diktezeef

Niet bruikbare chips Zaagmeel Genereren en zuiveren stoom

Chips stomen / wassen

impregneren

Malen

Pulp wassen en persen

Pulp reinigen en indikken

Pulp bleken

Pulpopslag - lage witheid - hoge witheid - populierpulp

PM’s

50

Processchema papierproductie

Aanvoer hulpen grondstoffen

Opslag

Stofvoorbereiding pulpen

Opslag

Papiermachine 7

Off-line Coater 7

Afwerking

Papiermachine 8

- Malen - Mengen - Verdunnen - Reinigen

- Afwikkelen - 3de Strijklaag Z1 - Nadrogen - 3de Strijklaag Z2 - Nadrogen - Oprollen

Rollenafwerking 7

- Ontwateren - Persen - Drogen - Pre coaten - Z1+Z2 - Nadrogen - 2de Strijklaag Z1 - Nadrogen - 2de Strijklaag Z2 - Nadrogen - Oprollen

- Omrollen

- Moederrollen opslag en transport

- Malen - Mengen - Verdunnen - Reinigen

- Satineren - Rollensnijden

Vellenafwerking

Rollenopslag

- Omrollen

- Afwikkelen - Snijden / kappen - Palletiseren

- Moederrollen opslag en transport

Eindafwerking - Sorteren - Schoonsnijden - Inriemen - Palletiseren

- Satineren - Rollensnijden

Klant

Transport - Ontwateren - Persen - Drogen - Strijklaag z1 - Nadrogen - Strijklaag z2 - Nadrogen - Oprollen

Verzending

- Omrollen

Rollenexpeditie

- Moederrollen opslag en transport

Palletexpeditie

Palletinpak Rolleninpak

Rollenafwerking 8

CTMP - pulp

51

Processchema coatingaanmaak

Aanvoer en opslag van grondstoffen

Kleurmiddelen krijt / klei / witmakers

Bindmiddelen latex en chemische binders

Zetmelen

Koken enzymatisch zetmeel

Doseren / wegen

Dissolvers

1

Pre coater PM7

2 1

3 2

Blade coaters PM7

4 3

5 4

Blade coaters Offcoater 7

6 5

7

Blade coaters PM8

52

Proces waterzuivering inkomend water

Kanaalwater

Bronwater

Openbaar waternet

Proceswater Bluswater

Stoomproductie

Drinkwater Laboratoriumwater Sanitair water

Inname

Demineraliseren

- Pulseren - Filteren (zand)

PM / CTMP proceswater

PM proceswater

Ontgassen

Stoomketels / WKK

Omgekeerde osmose

Stoom

PM’s / Offcoater Coatingkeuken (enzymatisch zetmeel)

PM condenswater

53

Proces waterzuivering uitgaand water en afgeleide processen Proceswater pulpproductie

Anaerobe zuivering

Proceswater papierproductie

Voorbezinken

Koelen

Detox buffer

Nabezinken

Methaanreactoren

Korrelvanger

A-trap beluchting

Biogas

Voorbezinken

Ontzwavelen

Biogasmotor

Koelen

B-trap beluchting

Slibafscheiding

Aerobe zuivering

Slib

Water naar kanaal

Indikken en persen

Land- en tuinbouw

54

Proces Lucht / Warmte / Kracht

Lucht

Compressie

Stoomketels

Gas

Perslucht

Diverse processen

Stoomterugwinning pulpmaling

Coating keuken (enzymatisch zetmeel)

Stoom

PM’s / Offcoater

Infrarood droging

WKK Centrale

Biogas

Biogasmotor

Elektriciteit

Externe stroom

Uitlaatgassen

Interne stroom

Aandrijving pulp- en papierproductieproces

55

Begrippen- en afkortingenlijst AWZ

Afvalwaterzuivering

BAT

Best Available Technics

BAT-BREF

Best Available Technics- Best Reference

BOD

Biological Oxygen Demand = Biologisch zuurstofverbruik

CEO

Chief Executive Officer = Voorzitter Raad van Bestuur

CFK

Chloor Fluor Koolwaterstoffen

Coater

Machine / machinedeel waar de strijklaag op het basispapier aangebracht wordt

CO

Koolmonoxide

CO2

Kooldioxide

COD

Chemical Oxygen Demand = Chemisch zuurstofverbruik

CTMP

Chemisch Thermisch Mechanische Pulp

ECN

Energieonderzoek Centrum Nederland

EMAS

Eco Management and Audit Scheme

EPAS

Eco Process ASsistence

EU

Europese Unie

FPE

Fine Paper Europe

GJ

Giga Joule

H2S

Zwavelwaterstof

HR

Human Resources

IPPC

Integrated Pollution Prevention and Control

ISO

International Standards Organisation

IT

Informatie Technologie

KNP

Koninklijke Nederlandse Papierfabrieken (nu Sappi Maastricht BV)

LTIFR

Lost Time Injury Frequency Rate = ongevallen met werkverlet-ratio

LWC

Light Weight Coated = lichtgewicht houthoudend papier

MC

Mechanical Coated = houthoudend papier

MWh

Mega Watt uur

NOx

Stikstofoxiden

Offcoater

Off line machine waar de derde coating strijklaag opgebracht wordt

PQM

Product / Process Quality Management

PTS

Papier Technische Stiftung

R&D

Research & Development

RM

Raw Materials = Grondstoffen

SFPE

Sappi Fine Paper Europe

SHEQ

Safety, Health, Environment, Quality

SOP

Standard Operation Procedure

TEM

Technologie Engineering Maintenance

TMP

Thermisch Mechanische Pulp

VLAREM

VLAams REglement Milieuvergunning

VOF

Vereniging onder firma

WFC

Wood Free Coated

WKC / WKK

Warmtekrachtcentrale Warmtekrachtkoppeling centrale

Toelichting: Bepaling van emissies gebeurt aan de hand van: - Voor lucht: - CO en NOX: indicatieve concentratiemetingen waaruit vrachten berekend worden - Stof: berekend aan de hand van vaste concentratieaanname - CO2: berekend volgens methode van Monitoring Plan - SO2: berekend aan de hand van samenstelling van het biogas - Ammoniak- en formaldehydegehalte: berekend - Voor energie: berekend - Voor water: - COD, BOD, zwevende bestanddelen, temperatuur en lozingsdebiet effluent: gekalibreerde metingen. - Inname kanaalwater: indicatieve metingen.

www.sappi.com Sappi Lanaken NV Montaigneweg 2 B – 3620 Lanaken Tel +32 (0)89 719 872 Fax +32 (0)89 719 246 Sappi Europe SA Sappi Fine Paper Europe 154, Chaussée de la Hulpe B – 1170 Brussels Tel +32 (0)2 676 9700 Fax +32 (0)2 676 9665 Sappi Ltd 48, Ameshoff Steet SA – 2001 Braamfontein Tel +27 (0)11 407 81 11 Fax +27 (0)11 407 14 93