Meerjarenbegroting 2016-2019
Gemeente Hoogeveen Bezoekadres:
Raadhuisplein 1 7901 BP Hoogeveen
Postadres:
Postbus 20000 7900 PA Hoogeveen
Telefoon: Fax: E-mail: Internet:
14 0528 0528-291325
[email protected] www.hoogeveen.nl
Gemeente Hoogeveen
1
Programmabegroting 2016 – 2019
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ...................................................................................................................................................... 2 Leeswijzer .............................................................................................................................................................. 3 Aanbiedingsbrief ................................................................................................................................................... 5 Begroting in kort bestek ........................................................................................................................................ 7 Kerngegevens ...................................................................................................................................................... 12 Samenstelling raad en college............................................................................................................................. 15 PROGRAMMA’S .................................................................................................................................................. 16 Sociale pijler ....................................................................................................................................................... 17 Blijven meedoen en talentontwikkeling ............................................................................................................. 18 Zorg op maat ....................................................................................................................................................... 27 Economische pijler ............................................................................................................................................. 33 Werken aan werk ................................................................................................................................................ 34 Bruisend Hoogeveen ........................................................................................................................................... 40 Fysieke pijler ....................................................................................................................................................... 47 Aantrekkelijk wonen ........................................................................................................................................... 48 Krachtige wijken en dorpen ................................................................................................................................ 60 Veilige bereikbaarheid ........................................................................................................................................ 75 Duurzamer Hoogeveen ....................................................................................................................................... 81 Veiligheids pijler ................................................................................................................................................. 89 Veilig Hoogeveen ................................................................................................................................................ 90 Fundament.......................................................................................................................................................... 97 Zichtbaar en transparant bestuur ....................................................................................................................... 98 Algemene dekkingsmiddelen ........................................................................................................................... 102 PARAGRAFEN .................................................................................................................................................... 105 Dienstverlening en Digitalisering ...................................................................................................................... 106 Bedrijfsvoering .................................................................................................................................................. 110 Lokale heffingen ................................................................................................................................................ 112 Weerstandsvermogen en risicobeheersing ...................................................................................................... 116 Onderhoud kapitaalgoederen ........................................................................................................................... 124 Financiering ....................................................................................................................................................... 130 Verbonden partijen ........................................................................................................................................... 136 Grondbeleid ...................................................................................................................................................... 146 Rechtmatigheid ................................................................................................................................................. 151 Overzicht van Baten en Lasten......................................................................................................................... 153 Uiteenzetting van financiële positie ................................................................................................................ 158 Overzicht investeringen ................................................................................................................................... 162 Vaststelling ....................................................................................................................................................... 166 Lijst met afkortingen per programma.............................................................................................................. 167
2
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Leeswijzer
Leeswijzer De leeswijzer vertelt hoe het document is opgebouwd.
Beleidsbegroting BELEID: de Programmabegroting is de afsprakenlijst voor 2016-2019. Beleidsdocumenten Elk programma begint met een overzicht van de van toepassing zijnde beleidsdocumenten, zoals Nota’s en Verordeningen. In de digitale versie van deze begroting zijn hyperlinks opgenomen, waarna het betreffende document geopend kan worden door er op te klikken. Om deze reden is de lay-out van deze teksten gekleurd en onderstreept.
Wat willen we bereiken en wat gaan we er voor doen Per programma geven we de kern van het programma en de belangrijkste ontwikkelingen aan. Ook gaan we in op de randvoorwaarden en mogelijke risico's. In tabelvorm wordt structuur gegeven aan de relatie tussen de beoogde maatschappelijke doelstellingen of effecten, de geconcretiseerde, meetbare doelen en de bijbehorende beleidsinitiatieven. De opgesomde beleidsinitiatieven worden uitgevoerd in 2015. Voor de uitzonderingen hierop is het betreffende jaartal aangegeven. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat het niet mogelijk is om voor alle doelstellingen kwantitatieve doelen te formuleren. Dit betekent dat er soms doelen geformuleerd zijn die geen maatschappelijk doel zijn maar die randvoorwaardenscheppend zijn. Bijvoorbeeld het doel "Effectieve en efficiënte uitvoering sociale werkvoorziening". Het kan ook voor komen dat er geen cijfers beschikbaar zijn, maar we wel een richting willen aangeven. Bijvoorbeeld het doel "Hoger gemiddeld opleidingsniveau Hoogeveense beroepsbevolking". Dat betekent echter ook dat in het jaarverslag we hierover dus ook niet de realisatie kwantitatief kunnen aangeven en we dus alleen kunnen verantwoorden wat we ervoor gedaan hebben. FINANCIËN: vertaling van beleid naar euro’s
Wat mag het kosten Per programma geven we weer wat de middelen zijn om de doelstellingen in de programma’s te kunnen realiseren. Het college werkt dit nader uit in de productenbegroting, waarin zij aangeeft met welke producten (hoe) de doelstellingen uit de programma’s worden gerealiseerd. De uitgaven zijn per programma toegelicht. In de toelichting op de cijfers wordt telkens aangegeven of een mutatie al in de Voorjaarsnota was opgenomen (Voorjaarsnota) of in deze Programmabegroting voor het eerst wordt gemeld (Begroting 2016).
Overzicht algemene dekkingsmiddelen Het overzicht algemene dekkingsmiddelen geeft inzicht in de gemeentelijke inkomsten los van de programma’s. Het overzicht algemene dekkingsmiddelen is dan ook geen programma, maar wel een belangrijke financieringsbron voor de programma’s. In dit overzicht zijn zaken opgenomen als de uitkering uit het gemeentefonds en de belastingen.
Gemeente Hoogeveen
3
Programmabegroting 2016 – 2019
Leeswijzer
Paragrafen Doel van de paragrafen is dat belangrijke reguliere gemeentelijke taken met betrekking tot de financiële positie worden gebundeld, waarmee de raad inzicht krijgt in de door hem gestelde kaders voor deze onderwerpen. De paragrafen zijn een dwarsdoorsnede van de begroting. Met de genoemde onderwerpen is een groot financieel belang gediend. De paragrafen geven daardoor extra informatie voor de beoordeling van de financiële positie op de korte en langere termijn.
Financiële begroting Overzicht van baten en lasten De financiële begroting begint met het overzicht van baten en lasten. Dit is een cijfermatige vertaling van het beleid op hoofdlijnen en de uitgangspunten/kaders naar euro’s.
Uiteenzetting financiële positie In dit onderdeel geven we inzicht in de ontwikkeling van de balanspositie van de vaste activa en passiva. Ze betreft daarom vooral een meerjarig beeld van de reserves en voorzieningen en de investeringen.
Bijlagen In de bijlagen is onder andere een totaaloverzicht van de investeringen en een lijst met afkortingen die in deze begroting voorkomen opgenomen.
4
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aanbiedingsbrief
Aanbiedingsbrief
Beste leden van de gemeenteraad, Voor u ligt de nieuwe programmabegroting. Kijken in Kansen (#KiK), zo luidt de titel van het collegeprogramma. Ook bij het maken van onze begroting zijn de zeven basisprincipes uit ons collegeprogramma leidend geweest voor de keuzes die we gemaakt hebben. De lijn van de Voorjaarsnota hebben we aangehouden en inhoudelijk geactualiseerd. Financieel hebben we de zaken nader uitgewerkt. In deze begroting staat welke plannen we voor 2016 en de jaren erna hebben, wat we daarvoor gaan doen en hoeveel dit gaat kosten. We willen nog transparanter zijn en onze inwoners graag in één oogopslag laten zien wat de inkomsten en uitgaven zijn van de gemeente. Daarom zetten we bij deze programmabegroting een vernieuwend middel in, een zogenaamde infographic die op 7 oktober verschijnt bij het Torentje, op hoogeveen.nl en via social media. We hopen hiermee op een begrijpelijke wijze inzicht te geven in de gemeentelijke financiën. Update van Voorjaarsnota Dit is een programmabegroting die dit jaar vooral een inhoudelijke update is van de Voorjaarsnota. De Voorjaarsnota focust meer op de beleidsinhoudelijke thema’s en wensen, de begroting is een meer financieel stuk. We stellen voor om op de ingeslagen weg door te gaan en vanaf komend jaar (Voorjaarsnota 2017-2020) de integrale behandeling van de beleidsdoelstellingen, inclusief financiële uitwerking bij de Voorjaarsnota te doen. Deze verandering past bij de wens van uw raad en het college om het zwaartepunt en het gesprek over het beleid inclusief de financiën van onze gemeente in de toekomst meer te verleggen naar de Voorjaarsnota. Sluitende meerjarenbegroting We bieden u een sluitende meerjarenbegroting aan. In 2016 en 2017 hebben we een klein positief resultaat, daarna nemen de overschotten op de begroting toe. Dit past bij onze ambitie om een financieel gezonde en sparende gemeente te zijn én te blijven. We moeten wel behoedzaam blijven. We zijn namelijk een financieel gezonde gemeente, maar geen rijke. Ons grootste financiële risico wat we als gemeente hebben is de ontwikkeling van Riegmeer. Inmiddels zijn we aan de slag gegaan met de uitwerking van een aantal toekomstscenario’s.
Gemeente Hoogeveen
5
Programmabegroting 2016 – 2019
Aanbiedingsbrief
Focus in taken Tijdens de behandeling van de Voorjaarsnota hebben we samen met uw raad kunnen vaststellen dat de rol van de overheid gaat veranderen en we daarom focus moeten aanbrengen in ons (kern)takenpakket. De eerste stappen hiervoor zijn gezet en krijgen de komende tijd een vervolg. Ook de strategische conferentie zal volledig in dit teken staan. We kijken hierbij of datgene wat we doen en waar we geld aan uit geven nog meer kan verschuiven naar de focus op wat we willen bereiken. We zien hierin een gezamenlijke taak voor inwoners, bedrijven, verenigingen en instellingen, maar ook voor ons als college, ambtelijke organisatie en u als gemeenteraad. Decentralisaties Vanaf 1 januari 2015 zijn we verantwoordelijk voor de jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en de begeleiding van kwetsbare groepen naar werk of zinvolle dagbesteding. Een complexe verandering, ook in financieel opzicht. De uitvoering ligt op koers en de huidige financiële resultaten vallen niet tegen. We zien echter wel financiële risico’s. Deze risico’s kunnen we zo nodig opvangen door middel van de reserves. De noodzaak tot vernieuwing blijft wanneer we inwoners goed kunnen blijven ondersteunen. De komende jaren zetten we daarvoor verdere stappen. Investeringen De investeringen blijven met 42,9 miljoen euro binnen het investeringsplafond. Bij de Voorjaarsnota hebben we vier investeringen toegevoegd vanwege onontkoombare ontwikkelingen of omdat we vonden dat hier als lokale overheid een belangrijke taak ligt om op korte termijn in te investeren. Belangrijke wijziging ten opzichte van de Voorjaarsnota is het eerder opknappen van de wielerbaan van de Peddelaars in het Bentinckspark (in 2016 in plaats van 2019) en verhoging van het taakstellende budget naar € 238.000. Daarnaast zijn slechts kleine verschuivingen in ‘tijd’ doorgevoerd in de investeringsplanning. Lage lasten voor inwoners We willen dat Hoogeveen blijft behoren tot de gemeenten met de laagste woonlasten van Drenthe. Hoogeveen heeft nu de op één na laagste woonlasten van Drenthe. Door areaaluitbreiding en daarmee samenhangende meevallende OZB-inkomsten hoeft de OZB volgend jaar toch niet extra te worden verhoogd. Daarnaast betalen onze inwoners volgend jaar opnieuw tien euro minder aan afvalstoffenheffing. Tot slot We zijn er trots op dat we veel kunnen realiseren, positieve cijfers kunnen laten zien, lage lasten voor de inwoners hebben en dat we voldoen aan de financiële kaders zonder extra besparingen te moeten doen. Ons streven om een meer sparende gemeente te worden is met deze programmabegroting gerealiseerd, zonder afbreuk te doen aan het realiseren van onze beleidsdoelstellingen. Tijdens de raadsvergadering op 5 november gaan we graag met u in gesprek over deze programmabegroting. Met vriendelijke groet, College van B&W
6
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Begroting in kort bestek
Begroting in kort bestek In dit hoofdstuk staan het totaalbeeld van beleid en financiën voor de komende jaren, de afwegingen en keuzes die zijn gemaakt. Inleiding Het vertrekpunt voor deze programmabegroting is de Voorjaarsnota 2016-2019 die de gemeenteraad heeft behandeld op 18 juni 2015. Focus In de Voorjaarsnota schreven we over het aanbrengen van focus in ons (kern)takenpakket. Onze rol als lokale overheid verandert. Soms gaan we meer een bijrol in plaats van een hoofdrol spelen, een andere keer kunnen we de dingen juist beter zelf gaan doen. We schreven ook dat dat makkelijker gezegd is dan gedaan, want loslaten is een kunst op zich en een gezamenlijke taak voor inwoners, bedrijven, verenigingen en instellingen, maar ook voor de gemeenteraad, college en ambtelijke organisatie. Het aanbrengen van focus willen we doen aan de hand van drie vragen: 1. Waarom doen we het, of welk maatschappelijk doel beogen we? 2. Waarom doen wij het, of betreft het wel een activiteit voor de overheid of kan van anderen ook iets worden verwacht? 3. Waarom doen we het zo, of is de werkwijze ook effectief en efficiënt met betrekking tot het beoogde maatschappelijke effect? De raad heeft deze aanpak onderschreven. Vervolgens hebben we de eerste stappen gezet om hier mee aan de slag te gaan. In het najaar van 2015 werken we dit nader uit met de bedoeling om in januari/februari 2016 onze jaarlijkse strategische conferentie helemaal in dit kader te houden. We beschouwen de conferentie over gratis geld, die we gezamenlijk met de raad hebben georganiseerd als inspirerende start om anders naar zaken te gaan kijken. Tevens gaan we vanuit die gezamenlijkheid kijken naar de doorontwikkeling van de bestuursstijl. Hierbij is “overheidsparticipatie” een onderwerp waaraan we aandacht willen besteden. Riegmeer Bij de behandeling van de Voorjaarsnota spraken we af om vanuit financieel-technische invalshoek de toekomst van Riegmeer te gaan bekijken met een raadsbrede vertegenwoordiging. Dit traject is inmiddels gestart. We brengen met een delegatie van de raad een aantal scenario’s in beeld. Op een later moment kan dit tot nieuwe besluitvorming leiden. Decentralisaties Zoals ook bij de behandeling van de Voorjaarsnota al aangegeven rapporteren we in de tweede Gemrap over de eerste uitkomsten met betrekking tot de nieuwe taken in het sociaal domein. In financiële zin gebruiken we die uitkomsten ook om een inschatting te maken van de uitgaven voor de komende jaren. Deze uitkomsten zetten we af tegen de budgetten die staan in de meicirculaire, op basis van de objectieve verdeelmodellen. De decentralisatie van taken van het Rijk naar de Wmo ging gepaard met forse bezuinigingen. Daarnaast zal vanaf 2016 het rijksbudget voor de nieuwe Wmo-taken steeds meer worden verdeeld over de gemeenten op basis van objectieve maatstaven en steeds minder op basis van de historische uitgaven. Die overgang van historisch naar objectief verdeelmodel zal geleidelijk gaan. De effecten worden gedempt door een cumulatieregeling (zie hierna). Het eerste beeld is ‘dat het niet tegenvalt’. Waar we wellicht hadden verwacht dat de lagere budgetten van het Rijk tot zware tekorten zouden leiden, zien we dat niet terug in de uitkomsten van de eerste acht maanden van 2015. Gemeente Hoogeveen
7
Programmabegroting 2016 – 2019
Begroting in kort bestek
De eerste jaren lijkt er nog sprake te zijn van een tekort, in latere jaren trekt dat bij. Voor deze tekorten doen we als dat nodig is een beroep op de reserves die we hiervoor hebben. Zoals al vaker gezegd, blijven we hier ook te maken houden met onzekerheden. Ad hoc beleid aanpassen doen we niet. Vooral omdat we afhankelijk zijn van de aanlevering van informatie van andere partijen, zoals zorgaanbieders. In deze fase is nog weinig sprake van een wezenlijke vernieuwing. Veel oude producten uit de AWBZ of Jeugdhulp zijn onveranderd gecontracteerd. De noodzaak tot vernieuwing blijft aanwezig, willen we met de gekorte budgetten kwetsbare inwoners voldoende kunnen blijven ondersteunen. De komende jaren zetten we verdere stappen tot de beoogde en noodzakelijke veranderingen. Van Voorjaarsnota naar programmabegroting Bij het opstellen van de begroting zijn we uitgegaan van de informatie die voor augustus beschikbaar was. Het vertrekpunt was het saldo van de Voorjaarsnota. De belangrijkste wijziging daarna is de meicirculaire. Actualisatie Gemeentefonds De gemeentefondsuitkering is geactualiseerd op basis van de meicirculaire. Deze laat voor 2016 en verder een voordeel in de algemene uitkering zien. Naast de reguliere wijzigingen in het Gemeentefonds (onder andere accres), bevat deze circulaire ook de budgetten voor de decentralisaties voor de komende jaren en de uitkomst van de tweede tranche van het groot onderhoud aan het Gemeentefonds. Een aantal posten reserveren we: - Het groot onderhoud en de objectieve verdeelmodellen Jeugd en Wmo geven negatieve herverdeeleffecten. Om deze effecten af te vlakken wordt deze tijdelijk en deels gecompenseerd. Er is nu een regeling waarbij de effecten van de afzonderlijke modellen gaan cumuleren met een maximaal verschil van € 15 per inwoner per jaar. De middelen van deze ‘cumulatieregeling’ storten we in de Reserve rijksbeleid. - We nemen een stelpost op voor de verwachte loonontwikkeling. Hoewel er ten tijde van het opstellen van deze begroting nog geen definitieve CAO is. - In de Voorjaarsnota hebben we gemeld dat het Rijk ons een toelage verstrekt van € 560.000 in 2015 en € 1.140.000 in 2016. Het budget voor 2016 is echter niet correct. Dit moet € 614.000 zijn. Deze gelden zijn geoormerkt voor huishoudelijke hulp toelage (HHT) waarmee mensen die minder uren thuishulp krijgen, de mogelijkheid hebben om tegen gereduceerd tarief uren zelf in te kopen bij de zorgaanbieder. De integratie-uitkering (dat is de officiële term voor de rijksbijdrage) in het sociaal domein, die onderdeel is van het Gemeentefonds, wordt fors verlaagd. Voor een deel hadden we dat al meegenomen bij de Voorjaarsnota, voor een ander gedeelte (vooral de Wmo) nog niet. De integratie-uitkering wordt budgetneutraal verwerkt, dat wil zeggen dat de budgetten worden afgeraamd conform de bedragen die in de meicirculaire worden genoemd. Dat geldt ook voor de verlaging van de huishoudelijke hulp. Zoals hierboven al is aangegeven verwachten we met deze budgetten uit te komen, mits we de komende jaren de beoogde en noodzakelijke veranderingen doorvoeren. Voor een meer uitgebreide toelichting op de meicirculaire verwijzen we naar het overzicht Algemene Dekkingsmiddelen.
Gemeente Hoogeveen
8
Programmabegroting 2016 – 2019
Begroting in kort bestek
Woonlasten De gemeentelijke woonlasten bestaan uit de OZB, afvalstoffen- en rioolheffing. We hebben hierover afgesproken om uit te gaan van de woonlastenbenadering. Per saldo willen we die niet laten stijgen. Hoogeveen heeft op dit moment de op één na laagste woonlasten van Drenthe. Door areaaluitbreiding (nieuwbouw) krijgen we meer OZB-inkomsten dan eerder geraamd. Dit zal ook in 2016 en latere jaren het geval zijn. Door deze meevaller hoeven we de OZB in 2016 toch niet extra te laten stijgen. De vorig jaar aangekondigde extra OZB verhoging van 3,4% voor 2016 blijft daarmee achterwege. Met deze wijzigingen denken we ook tegemoet te komen aan wensen van de gemeenteraad. De vorig jaar aangekondigde verlaging van de afvalstoffenheffing met tien euro gaat wel gewoon door. Daardoor dalen de gemeentelijke woonlasten ook in 2016. Onzekere factor hierbij is nog de hoogte van de rioolheffing. Deze blijft in deze begroting ongewijzigd. Op basis van het eind 2015 vast te stellen nieuwe watertakenplan kunnen daarin nieuwe keuzes worden gemaakt. Andere aanvullende mutaties De aanvullende mutaties vinden hun oorsprong in GemRap I. Door de invoering van de Participatiewet zijn een aantal categoriale bijzondere bijstandsregelingen grotendeels komen te vervallen. De verwachting is dat de uitgaven voor bijzondere bijstand en minimabeleid zullen gaan dalen. Door langer verblijf van het Roelof van Echten College aan de Julianastraat is voor 2016 nog OZB verschuldigd van € 25.000. Het budget voor de bibliotheek is aangepast in verband met indexering subsidie in 2014( na-ijleffect € 13.000). Daarnaast ontvingen we nog de begrotingen van de RUD en Alescon. De begroting van de RUD hebben we verwerkt. Van Alescon nemen we alleen de eerste twee jaarschijven op, omdat de laatste twee jaren geen reëel beeld geven, gezien de ontwikkelingen die daar plaatsvinden. Omschrijving
+ = nadeel, - = voordeel
2016
2017
2018
2019
405.000
350.000
-135.000
-550.000
-1.458.000
-2.332.000
-2.115.000
-1.880.000
Af: cumulatieregeling (naar Reserve rijksbeleid)
707.000
1.075.000
656.000
Af: 0,8% loonindex
200.000
200.000
200.000
200.000
Saldo Voorjaarsnota 2016-2019 Effecten meicirculaire
correctie budget toelage Huishoudelijke hulp
-526.000
Saldo na verwerking meicirculaire
-669.984
-704.983
-1.391.982
-2.227.981
-185.000
-185.000
-185.000
-185.000
Aanvullende mutaties: Lagere uitgaven minimabeleid OZB school Julianastraat
25.000
Indexering bijdrage Bibliotheek
13.000
13.000
13.000
13.000
Aanpassing bijdrage RUD conform begroting RUD Aanpassing bijdrage Alescon conform begroting Alescon
263.791
263.791
263.791
263.791
159.263
263.293
Diverse aanpassingen
159.042
110.520
-79.096
-19.084
-234.888
-239.379
-1.379.287
-2.155.274
Eindsaldo Meerjarenbegroting 2016-2019
Gemeente Hoogeveen
9
Programmabegroting 2016 – 2019
Begroting in kort bestek
Conclusie We hebben een structureel sluitende begroting. De eerste twee jaar is het saldo licht positief, daarna nemen de overschotten toe. Dat past bij onze ambities om een financieel gezonde en sparende gemeente te zijn en te blijven. Tegelijkertijd moeten we behoedzaam en alert blijven. We zijn een financieel gezonde gemeente, maar geen rijke gemeente. En er zijn nog wel een aantal risico's, zoals de toekomst van Riegmeer en onzekerheid over de structurele lasten en baten die samenhangen met de decentralisaties.
Investeringen Bij de Voorjaarsnota 2016-2019 hebben we de investeringsplanning helemaal geactualiseerd. Dit heeft geleid tot enkele mutaties. De mutaties zoals opgenomen in de Voorjaarsnota hebben we in deze begroting verwerkt. Er zijn slechts enkele wijzigingen opgenomen ten opzichte van de Voorjaarsnota. Dit betreffen geen wijzigingen in bedragen, maar alleen wijzigingen in de verdeling over de jaarschijven. Zo zijn de investeringsbedragen van voor het Stadscentrum en het Activum verplaatst naar latere jaren. De voorgestelde investering van € 88.000 vanwege de nieuwe Zwemwaterwet komt te vervallen. Bij de behandeling van de Voorjaarsnota gaf de raad het college de opdracht om met de Peddelaars in gesprek te gaan over de voorgestelde investering van € 150.000 in 2019. Deze gesprekken hebben niet tot een overeenstemming met de Peddelaars geleid. Toch hebben we besloten de investering naar voren te halen naar 2016 en te vermeerderen met de vervallen € 88.000 (van de Zwemwaterwet) tot € 238.000. Met dit taakstellende bedrag willen we komen tot een gedragen pakket maatregelen om de Peddelaars te ondersteunen. Hiermee blijven de investeringen binnen het plafond zoals we die hebben vastgesteld bij de Voorjaarsnota. Totaalbeeld investeringen: Het totaalbeeld van de investeringen ziet er als volgt uit: Jaar Bedragen x € 1.000
Totaal
Reserve structuurvisie
Exploitatie
Riolering/Bijdragen derden
2015
15.598
1.950
12.160
1.488
2016
16.263
3.086
11.927
1.250
2017
5.032
2.512
2.095
425
2018
1.844
0
1.844
0
2019
6.193
0
6.193
0
44.929
7.548
34.219
3.163
Totaal
Voor een specificatie van de investeringen wordt verwezen naar bijlage B en de Programma’s. Reservepositie De uitkomsten van deze begroting zijn verwerkt in de verwachte reservestanden. De Algemene reserve kent op basis van deze begroting eind 2019 een omvang van € 28,1 miljoen. De Reserve structuurvisie komt eind 2019 uit op € 398.000. Het benodigde weerstandsvermogen bedraagt € 8,4 miljoen. De weerstandscapaciteit bedraagt € 25,5 miljoen, een factor van 1,5. Het weerstandsvermogen is daarmee ruim voldoende.
10
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Begroting in kort bestek
Stand van zaken financiële kaders In de Voorjaarsnota hebben we onze zes financiële kaders herijkt. We hebben aangekondigd dat er sprake was van kengetallen die verplicht gesteld zouden gaan worden. Inmiddels is dat gebeurd, al zijn er nog geen normen aangehangen. Voor een deel zijn deze kengetallen hetzelfde als de kengetallen die wij al hadden, deels zijn ze ook nieuw. Hieronder geven we ze beknopt weer. Eigen kengetallen 1. Schuldpositie. De norm is 100%. Eind 2019 komt de netto schuld (conform VNG definitie) op basis van deze begroting uit op 75%. We voldoen dus aan dit kader. Voor meer informatie verwijzen wij naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing op pagina 116. 2. Solvabiliteit. De norm is 18%. Eind 2019 komt de solvabiliteit op basis van deze begroting uit op 21%, ook hier voldoen we aan het vastgestelde kader. Voor meer informatie verwijzen wij naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing pagina 116. 3. Investeringen binnen het plafond. De totale investeringen voor de komende jaren ramen we op € 44,9 miljoen. Daarmee blijven we binnen het plafond zoals afgesproken in de Voorjaarsnota. 4. Weerstandsvermogen. De norm is dat ons weerstandsvermogen ‘voldoende’ moet zijn. Op basis van deze begroting is ons weerstandsvermogen ruim voldoende (1,5), waarmee we ook aan dit kader voldoen. Voor meer informatie verwijzen we naar de Paragraaf Weerstandsvermogen op pagina 116. 5. Sluitende begroting. Onze begroting is meerjarig, structureel en reëel sluitend. Ook aan dit kader voldoen we dus. Landelijk voorgeschreven kengetallen Naast de solvabiliteit en schuldpositie (nummer 1 en 2 hierboven) zijn dat: 1. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen. Deze gaat naar 80% eind 2019. 2. Kengetal grondexploitatie. Deze is 24,1% per 31 december 2014. 3. Structurele exploitatieruimte. Deze gaat naar 1,35% eind 2019. 4. Woonlasten meerpersoonshuishouden. Deze bedraagt 92% ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Voor een toelichting verwijzen we naar de paragraaf Weerstandsvermogen. De conclusie is dat we met deze begroting weer aan onze financiële kaders voldoen. Ook de solvabiliteit komt weer boven onze vastgestelde norm uit. Dit wordt gerealiseerd door verbeterde exploitatieresultaten. Met andere woorden we zijn we een meer ‘sparende’ gemeente geworden. Van Begroting naar Voorjaarsnota Wanneer u deze begroting leest ziet u grote gelijkenissen met de Voorjaarsnota. Dat klopt ook. De afgelopen jaren hebben we een verschuiving gezien waarbij het accent van de kaderstelling door de raad op inhoud vooral tijdens de Voorjaarsnota plaatsvond. We stellen voor om deze lijn vanaf komend jaar (Voorjaarsnota 2017-2020) verder voort te zetten. De integrale behandeling van de beleidsdoelstellingen, inclusief financiële uitwerking doen we dan bij de Voorjaarsnota. We stellen aansluitend nog wel een Programmabegroting op, maar dat is dan niet meer dan een financieel-technische uitwerking van de Voorjaarsnota en de besluiten die daarbij worden genomen. Vanzelfsprekend blijft de mogelijkheid om tijdens de Voorjaarsnota opdrachten te benoemen voor het college en waarover later besluiten worden genomen. Deze besluiten worden dan verwerkt in de begroting. We hebben al afgesproken om hierover met uw raad verder van gedachten te wisselen. Dit is ook een gespreksonderwerp van de ‘financiële raadsavond’ in oktober.
Gemeente Hoogeveen
11
Programmabegroting 2016 – 2019
Kerngegevens
Kerngegevens De kerngegevens geven een beeld van de financiële, sociale en fysieke structuur van de gemeente.
Totaalbeeld inkomsten en uitgaven In onderstaande grafieken laten wij op hoofdlijnen de herkomst van onze middelen zien en hoe wij die inzetten.
Lokale heffingen: opbrengst OZB, afvalstoffenheffing, rioolrechten, parkeergelden, leges etc. Overdrachten: rijksbijdragen voor o.a. bijstand, onderwijs. Overige baten: huuropbrengsten, (grond)-verkopen, schade-uitkeringen, dividend bijdrage aan derden, onttrekking reserves etc.
Overdrachten: bijstandsuitgaven, minimabeleid, Wmo-uitgaven, Wsw-uitgaven Overige lasten: rente, afschrijving, OZB, rioolrechten, reinigingsrechten, waterschapslasten, zuiveringslasten, storting in reserves.
12
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Cijfers per 1 januari SOCIALE STRUCTUUR Leeftijdsopbouw bevolking: 00 t/m 03 jaar 04 t/m 11 jaar 12 t/m 17 jaar 18 t/m 26 jaar 27 t/m 50 jaar 51 t/m 65 jaar 66 t/m 75 jaar 76 jaar en ouder Totaal
Kerngegevens 2013 2014 2015 * 2016 ** 2016 werkelijk werkelijk werkelijk verwachting verwachting excl. azc
incl. azc
2.584 5.347 4.065 5.460 16.950 10.922 5.365 4.181 54.874
2.429 5.286 4.143 5.276 16.800 10.802 5.697 4.231 54.664
2.350 5.295 4.237 5.215 16.734 10.797 5.905 4.350 54.883
2.362 5.314 4.267 5.163 16.645 10.887 5.964 4.394 54.996
55.441
Totaal in particuliere huishoudens Personen in institutionele huishoudens Totaal personen in huishoudens
53.904 970 54.874
53.812 852 54.664
53.883 1.000 54.883
53.996 1.000 54.996
53.996 1.445 55.441
Thuiswonend kind Alleenstaand Totaal samenwonende personen Partner in niet-gehuwd paar zonder kinderen Partner in gehuwd paar zonder kinderen Partner in niet-gehuwd paar met kinderen Partner in gehuwd paar met kinderen Ouder in eenouderhuishouden Overig lid huishouden
15.687 7.334 28.802 2.592 12.202 2.400 11.608 1.465 616
15.525 7.467 28.712 2.646 12.206 2.488 11.372 1.498 610
15.587 7.497 28.827 2.657 12.255 2.498 11.418 1.504 612
15.500 7.500 28.800 2.670 12.260 2.500 11.350 1.530 620
-
1.155
1.225
1.318
1.325
1325
INWONERAANTALLEN CBS-wijk-buurtindeling Hoogeveen kern De Weide Fluitenberg Elim Hollandscheveld Noordscheschut Nieuwlande Nieuweroord Tiendeveen Stuifzand Pesse Zuideropgaande Nieuw Moscou Industriegebied Verspreid gebied Totaal aantal inwoners
24.800 14.020 485 2.405 4.420 2.140 1.360 895 635 600 1.775 575 520 200 54.875
24.820 13.805 470 2.400 4.425 2.135 1.350 915 635 600 1.800 570 520 200 54.664
24.998 13.880 470 2.395 4.418 1.954 1.349 936 766 603 1.767 543 601 203 54.883
25.049 13.909 471 2.400 4.427 1.958 1.352 938 768 604 1.771 544 602 203 54.996
25.049 14.354 471 2.400 4.427 1.958 1.352 938 768 604 1.771 544 602 203 55.441
Woningen (incl. woonw.) Wooneenheden/bijzondere woongebouwen Recreatiewoningen Totaal woonruimten
23.143 1.331 237 24.711
23.216 1.431 237 24.884
23.263 1.582 237 25.082
23.313 1.582 261 25.156
23.313 1.582 261 25.156
Bron sociale structuur: CBS;
Aantal uitkeringsgerechtigden bron: marap bedrijfsbureau D&H
bron: CBS (door afronding op vijftallen kunnen verschillen ontstaan)
bron: ontwikkeling en grondbedrijf (2015 voorlopig)
* Inwoneraantal 2015 is door het CBS nog niet vrijgegeven en is daarom op basis van Gemeentelijke Basis Administratie ** Verwachting is op basis van "Bevolkingsprognose provincie Drenthe 2015"
Gemeente Hoogeveen
13
14
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Samenstelling raad en college
Samenstelling raad en college Programmahouder Karel Loohuis Gemeenteraad Fracties CDA Gemeentebelangen SP PvdA ChristenUnie VVD D66 GroenLinks
Leden 8 7 4 4 3 3 1 1
Griffier: Cindy Elken - van Mierlo
College van burgemeester en wethouders Burgemeester Karel Loohuis Programma's Veilig Hoogeveen Zichtbaar en Transparant Bestuur Taakvelden Bedrijfsvoering
Algemeen directeur/gemeentesecretaris Henk de Vries Eerste ambtelijk adviseur van B&W Ambtelijk leidinggevende van het gemeentepersoneel
Wethouder Anno Wietze Hiemstra Programma's Aantrekkelijk Wonen Werken aan Werk Taakvelden Financiën Stadscentrum Stationsomgeving
Wethouder Jan Steenbergen Programma's Krachtige Wijken en Dorpen Veilige Bereikbaarheid Taakvelden Buitenvaart II / Riegmeer Reconstructie Het Hoekje Hollandscheveld Gebiedsgerichte werkwijze Groen en Grijs (GGG) Handhaving
Wethouder Gert Vos Programma's Duurzamer Hoogeveen Blijven Meedoen en Talentontwikkeling Taakvelden Bentinckspark / Activum Oranjebuurt Kindzones
Wethouder Erik Giethoorn Programma's Zorg op Maat Bruisend Hoogeveen Taakvelden Gemeentelijk Vastgoed en Grondzaken Dienstverlening en digitalisering Kindzones Krakeel
Gemeente Hoogeveen
15
Programma's
Gemeente Hoogeveen
16
Sociale pijler Blijven meedoen en talentontwikkeling Zorg op maat
Gemeente Hoogeveen
17
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Dit programma omvat maatschappelijke participatie en financiële zelfredzaamheid, talentontwikkeling, jeugdhulp en veiligheid & jeugd. Programmahouder Gert Vos
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling Het programma Blijven Meedoen en Talentontwikkeling zet in op maatschappelijke participatie, financiële zelfredzaamheid en talentontwikkeling van alle inwoners. Jeugd is voor ons een belangrijke doelgroep. Daarmee staat het programma voor investeren in leefbaarheid en dynamiek van de hele Hoogeveense samenleving. Blijven Meedoen en Talentontwikkeling heeft veel raakvlakken met andere programma's. Het gaat dan vooral om mensen laten meedoen in de maatschappij, ook als ze geen (betaald) werk hebben en om de zorg voor voldoende gekwalificeerd personeel voor de arbeidsmarkt. Trends en Ontwikkelingen Transformatie Met de decentralisaties heeft de gemeente te maken gekregen met nieuwe doelgroepen. Ook voor deze nieuwe doelgroepen geldt de verantwoordelijkheid een passend aanbod te doen. In de jeugdhulp gaat het dan om zwaardere vormen van hulpverlening, bij de Participatiewet gaat het om jonggehandicapten met arbeidsvermogen die voortaan ook tot de gemeentelijke doelgroep horen. Deze nieuwe doelgroepen hebben baat bij een integrale ondersteuning. Meestal is namelijk sprake van multiproblematiek. Schuldhulpverlening Op basis van de realisatiecijfers in de afgelopen jaren is het budget voor schuldhulpverlening verhoogd. En gezien de ontwikkelingen in de samenleving is er vooralsnog geen zicht op dat de kosten minder gaan worden. Daarbij is ook de wetgeving voor beschermingsbewind versoepeld, waardoor men nu ook vanwege verkwistend gedrag beschermingsbewind kan aanvragen. Dit laat zien dat er nog meer dan eerder een noodzaak is om in te zetten op preventie en een succesvolle aanpak om te voorkomen dat mensen een beroep moeten doen op schuldhulpverlening. Daarbij gaat veel aandacht uit naar de vrijwilligersorganisaties om tot een goede afstemming te komen. Met de woningcorporaties Domesta en Woonconcept gaan we een pilotproject beginnen om (verdere) huurschuld te voorkomen. De kern is dat voor een geselecteerde groep bijstandsgerechtigden de huur rechtstreeks door de uitkeringsadministratie wordt overgemaakt naar de corporaties (en dus wordt verrekend met de uitkering).
18
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Armoedebeleid De ontwikkeling van het armoedebeleid die nu plaatsvindt, gaat in 2016 verder. We zetten in op een beweging van armoedebeleid gericht op inkomensondersteunende maatregelen naar een beleid dat mensen in staat stelt mee te doen. We willen dat de inwoners van Hoogeveen meedoen en participeren in de maatschappij. Inwoners, ook met een laag inkomen, zullen meer dan voorheen hun regie, talenten en verantwoordelijkheden zelf gaan inzetten. Dat betekent een kanteling van het armoedebeleid waarbij het accent ligt op het prikkelen van inwoners om mee te doen aan maatschappelijke activiteiten en om de zelfredzaamheid te vergroten. Armoedebeleid heeft minder het karakter van inkomensaanvulling en draagt feitelijk bij aan maatschappelijke deelname. Kinderen krijgen in het toekomstige armoedebeleid een prominente plaats, waarbij hulp direct ten goede komt aan het kind. In 2015 hebben we een aanzet gegeven tot een herijking van het huidige beleid naar een toekomstbestendig armoedebeleid. We willen in 2016 experimenteren met aspecten van de basisinkomen aanpak. Daarbij kijken we of we gebruik kunnen maken van de experimenteerruimte en/of onze eigen gemeentelijke beleidsvrijheid binnen de Participatiewet. Het zou daarbij bijvoorbeeld kunnen gaan over vrijlating van bepaalde inkomsten. Voorschoolse periode De komende tijd zal er veel veranderen rond het peuterspeelzaalwerk. Voor werkende ouders wil het rijk één financieringssysteem voor kinderopvang en peuterspeelzalen. De nieuwe regels gaan op 1 januari 2018 in. Dat betekent een herziening van het huidige systeem. De komende tijd zal duidelijk moeten worden hoe we daar in Hoogeveen mee omgaan. Ons voornaamste doel is de bestaande kennis en ervaring over het aanbod in de voorschoolse periode niet te laten verdwijnen. Daarnaast willen we stimuleren dat de doorgaande lijn richting onderwijs zo optimaal mogelijk vorm gegeven kan worden. Sluitende aanpak / entree onderwijs De invoering van het entreeonderwijs binnen het MBO in combinatie met passend onderwijs en de invoering van de Participatiewet heeft nieuwe afstemmingsvraagstukken opgeleverd tussen het onderwijs en de gemeente. Samen met het onderwijs hebben we in 2015 stappen gezet om de sluitende aanpak te bestendigen. We verwachten dat er op dit vlak de komende tijd blijvende aandacht en zorg nodig is om te voorkomen dat jongeren tussen wal en schip raken. Samen met het Alfa college zijn we aan het kijken hoe we opnieuw een sluitende aanpak kunnen creëren. Bibliotheek Er zal de komende tijd veel veranderen rondom bibliotheken en de functies die een bibliotheek heeft. De bibliotheek zal in haar functies en dienstverlening moeten aansluiten bij de veranderende manieren waarop mensen zich toegang tot lezen en informatie verschaffen. De komende tijd gaan we kijken hoe de bibliotheek inwoners kan stimuleren, ondersteunen, faciliteren en toerusten om mee te kunnen doen en bij te dragen aan de moderne kennissamenleving en zo een maatschappelijke meerwaarde te kunnen blijven leveren. De bibliotheek krijgt ook een rol in de doorontwikkeling van het beheer van het cultureel erfgoed en het aanbod daarvan. Daarover staat meer in het programma Bruisend Hoogeveen. Speerpunten Transformatie jeugdhulp De transformatie jeugdhulp moet zich op verschillende onderdelen gaan afspelen. De eerste is de verschuiving van zwaardere naar lichtere zorg of zelfs het voorkomen van zorg door goede preventie. Het versterken van het voorveld en het bevorderen van een goed en positief opvoedklimaat is hierbij essentieel. Gemeente Hoogeveen
19
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Daarnaast is het ook van belang dat aanbieders van jeugdhulp een transformatie gaan doormaken. Dat is nodig om de jeugdzorg betaalbaar te houden en de zorg effectiever en efficiënter vorm te geven. Het belang van het kind moet daarbij voorop staan. En ook wordt een groter beroep gedaan op de zelfredzaamheid van het gezin en het sociale netwerk. De eigen kracht van een gezin is het uitgangspunt, partijen moeten hun hulpverlening vooral richten op het versterken van deze eigen kracht. Kindvriendelijk Hoogeveen In Hoogeveen willen we aan de slag met een innovatieve, integrale aanpak rondom ‘Gezond opgroeien’. Gezond opgroeien, slaat dan op fysiek gezond, sociaal gezond en financieel gezond zijn. Doel is om deze problematiek, die vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven, op te lossen en een betere toekomst voor onze kinderen te realiseren. Centraal in de ambitie staan het vergroten van kansen van kinderen, verbeteren van het opleidingsniveau, optimale aansluiting onderwijsarbeidsmarkt en inzet voor groepen die ‘aan de kant staan’. De insteek is om een goede doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0 tot 18 vorm te geven. Door de leefwerelden ‘thuis’, ‘school’ en ‘wijk’ van kinderen met elkaar te verbinden wordt bereikt dat kinderen beter gaan presteren, gezonder en veiliger opgroeien en meer kansen krijgen om hun talenten te gaan ontwikkelen. In ‘de Hoogeveense Kindzones’ willen we inzetten op het verbeteren van de kwaliteit van alle facetten van een goede ontwikkeling van een kind: school, huisarts, vrije tijd, cultuur, sport. Dit kunnen we niet alleen, het vraagt een gezamenlijke inzet van alle maatschappelijke partners. En het vraagt bovenal betrokkenheid en inzet van ouders. We weten dat de betrokkenheid van ouders bij de opvoeding en het opleidings- en werkniveau van ouders belangrijke voorspellers zijn van een succesvolle toekomst van kinderen. Dat begint al voordat een kind geboren wordt, onze aanpak begint dan ook al bij min elf maanden (centering pregnancy) en gaat door tot kinderen opgegroeid zijn tot zelfstandige inwoners die volwaardig kunnen participeren in de samenleving. Elementen van de aanpak zijn onder andere het intensiveren van lestijd, verbeteren leefstijl, ontwikkelen ouder-kindarrangementen, versterken (gezondheids)zorgstructuur, verhogen van kwaliteit van het aanbod, tegengaan van armoede en het bestrijden van laaggeletterdheid. Kern van de aanpak is dat wij dit samen doen. Samen met onderwijs en andere organisaties, maar vooral ook met kinderen en jongeren: van hen wordt gevraagd aan te geven wat er nodig is om succesvol op te groeien Hoogeveen. We geven uitvoering aan de in 2015 geformuleerde ambities en plannen. Samenwerking met vrijwilligers- en maatschappelijke organisaties Samenwerking is rondom de vraagstukken in het sociale domein van groot belang. Er zijn diverse maatschappelijke, kerkelijke en vrijwilligersorganisaties actief in Hoogeveen. Daarnaast zijn er ook veel actieve inwoners die niet georganiseerd zijn in een verband of vereniging. Deze organisaties zorgen voor een waardevolle invulling op de gemeentelijke aanpak op diverse terreinen. Het college vindt samenwerking tussen deze organisaties belangrijk en wil zo nodig zorgen voor een verbindende rol. Veenkoloniën Met 'Kans voor de Veenkoloniën' krijgt het veenkoloniaal gebied de mogelijkheid om de komende jaren het verschil te maken als het gaat om gezondheid en een goede ontwikkeling. Het ministerie van VWS heeft hiervoor een aanzienlijk bedrag ter beschikking gesteld. Het programma staat voor een positieve aanpak die verbindingen legt tussen verschillende domeinen en sectoren die van invloed zijn op sociaal economische gezondheidsverschillen. Samen met inwoners en organisaties wordt gezocht naar oplossingen en gebruik gemaakt van de kracht van de regio.
20
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Hiermee leveren we een bijdrage aan de leefbaarheid en kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg en kansen voor inwoners om gezond en veilig op te groeien. Hoogeveen is een van de deelnemende gemeenten. Voor ons zal de focus liggen op kinderen en jongeren. De verdere doorontwikkeling van de pilot 'centering pregnancy' is een van de onderwerpen die we meenemen in de aanpak. Laaggeletterdheid Laaggeletterde volwassenen hebben relatief lage inkomens, zijn vaker werkloos, hebben meer gezondheidsproblemen en participeren minder in de maatschappij. Maar laaggeletterdheid is niet alleen een probleem van volwassenen: vaak begint het al op jonge leeftijd. Zo hebben kinderen uit taalarme gezinnen een taalachterstand van gemiddeld twee jaar als ze aan de basisschool beginnen. Gedurende hun schoolloopbaan lopen ze die vaak niet meer in. Het is dus essentieel om laaggeletterdheid te voorkomen en te bestrijden. Hoogeveen is lid van het bondgenootschap voor een geletterd Drenthe. Daarin bundelen Drentse gemeenten, bibliotheken, welzijn- en zorginstellingen, vrijwilligers, bedrijven, werkvoorzieningen en onderwijsinstellingen hun krachten. Dit willen we aanvullen met een lokaal bondgenootschap, om laaggeletterdheid op allerlei manieren tegen te gaan. Het opzetten van een taalpunt, waar mensen die hun taalvaardigheid willen vergroten worden toegeleid naar een passend aanbod, is een van de uitwerkingen van dat lokale bondgenootschap. Handhaving sociale domein Veel meer dan de WMO en de jeugdzorg is de Participatiewet een wet met verplichtingen voor de klanten. De rijksoverheid houdt scherp toezicht op de wijze waarop we de wet uitvoeren en het sanctiebeleid toepassen. Handhaving van de rechtmatigheid van verstrekte uitkeringen is ook vanuit het oogpunt van legitimatie een belangrijk item. We gaan door met onze stevige inzet op handhaving van de rechtmatige verstrekking van uitkeringen. Randvoorwaarden Voor veel onderwerpen binnen het programma is de gemeente de regisseur of regievoerder, maar niet degene die alles kan bepalen. Voor het realiseren van doelstellingen kan de gemeente het niet alleen en zijn we afhankelijk van de samenwerking met andere partijen, organisaties en inwoners. Uitgangspunt voor de samenwerking is dat de uitdagingen in het programma groot zijn, en we daarbij als gemeente hoge ondersteuning willen bieden om daadwerkelijk een verschil te kunnen maken. Risico's Decentralisaties Gemeenten staan voor de opgave anders te denken en anders te doen en dat met veel minder geld. Er worden keuzes gemaakt die impact voor de samenleving hebben: voor individuele inwoners, voor collectieve voorzieningen, voor werknemers van (zorg-)instellingen, politiek en financieel. Daarbij is een spanningsveld te zien: kwetsbare mensen mogen niet tussen wal en schip raken, maar de betaalbaarheid van voorzieningen door gemeenten is ook een belangrijke voorwaarde. Lopende projecten Kindvriendelijk Hoogeveen Een innovatieve, integrale aanpak om de kansen voor kinderen in Hoogeveen te vergroten en te zorgen dat zij fysiek gezond, sociaal gezond en financieel gezond op groeien. 'Kans voor de Veenkoloniën Een regionaal project om de sociale en fysieke gezondheid van inwoners blijvend te vergroten.
Gemeente Hoogeveen
21
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Het vergroten van kansen voor kinderen in Hoogeveen, zodat zij goed voorbereid zijn op de toekomst Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Het gemiddeld opleidingsniveau van jongeren in • In overleg met het onderwijs en andere partners Hoogeveen is gelijk aan of hoger dan het doorontwikkelen van het concept 'Kindvriendelijk gemiddelde Drentse niveau Hoogeveen' • Stimuleren verregaande samenwerking tussen de (jaar 2012/2013) ·Hoog. Drenthe Ned. voorschoolse periode en het onderwijs Praktijkonderwijs 6% 3% 3% • Stevige inzet op Voor- en Vroegschoolse Educatie: VMBO bl/kl 3-4 24% 21% 20% bevorderen deelname en doorgaande lijn VMBO tl-gl 3-4 23% 21% 18% • Aanbieden van ouderprogramma's gericht op het Havo 3-5 29% 29% 28% versterken van netwerken met als doel om een VWO 3-6 19% 25% 30% stimulerende thuisomgeving te bereiken Optimale aansluiting tussen onderwijs en de arbeidsmarkt: het percentage jongeren tussen de 18 en 23 jaar dat uitvalt op school is in schooljaar 2017-2018 kleiner of gelijk aan 5%
• Binnen het actieplan Hoogeveen werkt aan werk is de
aansluiting onderwijs arbeid één van de speerpunten. De concrete actielijnen moeten bijdragen aan een betere aansluiting. De precieze inhoud wordt nog uitgewerkt • Leveren van maatwerk in de begeleiding van jongeren door leerplicht/RMC • Op initiatief van het onderwijs ondersteuning bieden aan jongeren en school ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten • Bieden van maatwerkoplossingen bij (woon) begeleiding voor jongeren die dit nodig hebben. Dit om uitval op school of baan te voorkomen en waarin niet op een andere manier kan worden voorzien
Doelstelling 2: Kinderen en jongeren groeien gezond en veilig op in Hoogeveen Wat willen we bereiken Minder specialistische zorg, die eerder en effectiever kan worden ingezet zodat het aantal jeugdigen per domein en de verleende zorgzwaarte naar beneden gebracht kan worden.
Het aantal jongeren met een gezonde leefstijl is op of boven het landelijk gemiddelde in 2018
22
Wat gaan we ervoor doen in 2016
• Meer preventieve inzet, waarbij we uitgaan van eigen kracht van jeugdigen, ouders en hun sociale omgeving • Meer ruimte geven aan professionals om de juiste hulp te bieden door vermindering van regeldruk. • De-medicaliseren, ontzorgen en normaliseren door onder meer het opvoedkundig klimaat te versterken in gezinnen, wijken, scholen en in voorzieningen als kinderopvang en peuterspeelzalen; • Integrale hulp aan gezinnen volgens het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur • Voorlichting over bewegen en alcohol en drugs, waarbij ook ouders betrokken worden • Deelname aan project Kans voor de Veenkoloniën
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Doelstelling 3: Jongeren in Hoogeveen nemen zelfstandig deel aan de maatschappij en dragen bij aan de samenleving Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Minder overlast van jongeren en tegelijkertijd • Verkennen mogelijkheden voor een verlengde lestijd bevorderen van talentontwikkeling van jongeren voor kinderen en jongeren • Zorgen voor voldoende ruimte voor jongeren in openbare gebouwen en de openbare ruimte • Uitvoeren van het in 2015 geformuleerde beleid over jeugd- en jongerenwerk Doelstelling 4: Inwoners van de gemeente Hoogeveen in staat stellen naar vermogen te participeren aan de samenleving en daarbij hun eigen verantwoordelijkheid te nemen Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Verlaging van de werkloosheid tot maximaal 2,5% • Doorontwikkelen (lokaal) bondgenootschap boven het landelijk gemiddelde in 2018, waardoor bevorderen geletterdheid meer mensen participeren in de samenleving en • Opzetten taalpunt om laaggeletterden naar een meer mensen zelfredzaam zijn passend aanbod te leiden. (in 2014 was dit 5%) • Uitvoering actieplan Hoogeveen werkt aan werk Ondanks toenemende schuldenproblematiek (ook • Uitvoeren en doorontwikkelen pilot huurschuld landelijk) is in 2018 het aantal inwoners dat • Inzet op financiële bewustwording van kinderen en schuldhulpverlening krijgt, niet hoger dan het jongeren op scholen aantal in 2014 • De in 2015 gerealiseerde samenwerking met vrijwilligersorganisaties verder uitbouwen. Waar 2014: mogelijk worden mensen die in een schuldhulpverSchuldhulpverleningstraject: 312 mensen leningstraject zitten overgedragen van de profesOntvangen vergoeding bewindsvoering. Vanuit sionele hulpverlening naar de vrijwilligersorganisatie. bijzondere bijstand: 247 mensen • Het in 2015 ontwikkelde preventieplan wordt volledig uitgevoerd. Het aantal kinderen dat in armoede opgroeit, is op • Bevorderen deelname aan sport, cultuur en sociale of onder het Drents gemiddelde in 2018 activiteiten op school door de inzet van het kindpakket. • Doorontwikkeling van kindpakket als onderdeel van Kindvriendelijk Hoogeveen en een toekomstbestendig armoedebeleid.
Beleidsdocumenten • • •
• • • • • • • • •
Decentralisatie Jeugdhulp. Beleidsplan 2014-2016 (2014) Regionaal Transitie Arrangement (2013) De Drentse pilot jeugd: - Uitvoeringsplan boven regionaal (2013) - Uitvoeringsplan Zuid West Drenthe (2013) - Voortgangsrapportage (2013) Inbedding taken en functie Bureau Jeugdzorg in toekomstig stelsel zorg voor jeugd (2013) Op weg naar één toegang jeugd (2013) Intentieverklaring AMHK (2013) Positief opgroeien Drenthe (2013) Visie 'Als jeugd en toekomst tellen' en transformatieplan (2012) Factsheets Zuidwest Drenthe en spoorboekje (2012) Visiedocument Integraal jeugdbeleid (2011) Beleidsnotitie Recht op Leren (2010) Zorgcoördinatie Stand van Zaken november 2012
Gemeente Hoogeveen
23
Programmabegroting 2016 – 2019
• • • • • • • • • •
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Beleidsnota Maatschappelijke Participatie (2013) Verordening en beleidsregels jeugdhulp (2014) Samenwerkingsprotocol raad voor de kinderbescherming (2014) Uitvoeringskader Toegang (2014) Calamiteitenprotocol (2014) (Boven)regionaal transformatieplan (2014) Beleidsplan Schuldhulpverlening (2013) Beleidsnota Maatschappelijke participatie (2013) Decentralisatie Participatie. Beleidsplan re-integratie en participatie 2015 - 2018 (2014) Beleidsplan Hoogwaardig Handhaven (2012)
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Soc. domein, jeugdzorg Inkomensvoorziening Onderwijs (excl. huisvesting) Centrum Jeugd en Gezin Minimabeleid Schuldhulpverlening Kinderopvang en peuterspeelzalen Buurt-, jeugd- en jongerenwerk Jeugdsport- en cultuurfonds Bibliotheek
Realisatie Begroting Begroting 2014 2015 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
0 21.429 3.980 3.392 2.062 705 537 257 67 2.029
16.676 22.113 4.002 2.732 2.006 751 587 53 70 1.831
14.579 20.385 3.758 2.613 1.819 701 586 53 70 1.761
13.703 20.426 3.681 2.614 1.819 566 586 53 70 1.761
13.746 20.354 3.579 2.612 1.819 431 586 53 70 1.761
13.764 20.596 3.576 2.611 1.818 431 586 53 70 1.761
Totaal lasten Baten Soc. domein, jeugdzorg Inkomensvoorziening Onderwijs (excl. huisvesting) Centrum Jeugd en Gezin Minimabeleid Schuldhulpverlening Kinderopvang en peuterspeelzalen Buurt-, jeugd- en jongerenwerk Jeugdsport- en cultuurfonds Bibliotheek
34.458
50.822
46.325
45.279
45.012
45.266
0 20.103 1.634 265 34 0 6 0 0 125
0 20.774 1.391 0 15 0 0 0 0 0
0 17.698 1.391 0 15 0 0 0 0 0
0 18.137 1.391 0 15 0 0 0 0 0
0 18.638 1.391 0 15 0 0 0 0 0
0 19.084 1.391 0 15 0 0 0 0 0
Totaal baten Saldi Soc. domein, jeugdzorg Inkomensvoorziening Onderwijs (excl. huisvesting) Centrum Jeugd en Gezin Minimabeleid Schuldhulpverlening Kinderopvang en peuterspeelzalen Buurt-, jeugd- en jongerenwerk Jeugdsport- en cultuurfonds Bibliotheek
12.167
22.180
19.105
19.543
20.045
20.490
0 1.326 2.346 3.127 2.027 705 531 258 67 1.904
16.676 1.339 2.611 2.732 1.991 751 587 53 70 1.831
14.579 2.687 2.367 2.613 1.804 701 586 53 70 1.761
13.703 2.289 2.289 2.614 1.804 566 586 53 70 1.761
13.746 1.715 2.187 2.612 1.804 431 586 53 70 1.761
13.764 1.512 2.184 2.611 1.803 431 586 53 70 1.761
Totaal saldi
12.291
28.641
27.221
25.736
24.967
24.776
24
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Toelichting op cijfers Centrum Jeugd en gezin Voorjaarsnota Jeugdgezondheidszorg (GGD) Het budget voor de jeugdgezondheidszorg (JGZ) is te hoog en dat voor de algemene gezondheidszorg (AGZ )te laag. Dit wordt nu recht getrokken door budget over te hevelen van JGZ naar AGZ (budgettair neutrale overheveling). Jeugdhulp Het budget voor jeugdhulp hebben we vanaf 2017 met € 150.000 (1%) naar beneden bijgesteld. Onderwijs Voorjaarsnota Woonbegeleiding voor jongeren In 2015 is ervaring op gedaan met de pilot jongerenhuisvesting. In het project wordt een stabiele woonsituatie met begeleiding geboden. Dit om jongeren in staat te stellen hun leven op orde te krijgen op alle leefgebieden, zodat ze zelfstandig en op eigen kracht kunnen gaan deelnemen aan de samenleving (onderwijs of arbeid). Omdat het hier gaat om een doelgroep die anders tussen wal en schip raakt, willen we het project continueren. De opgave voor de komende jaren is om meer jongeren te laten profiteren van de begeleiding en dus een groter bereik te realiseren met dezelfde middelen. Voor 2016 is daarvoor € 50.000 opgenomen. Na evaluatie zal worden gekeken of een structurele bijdrage nodig is. Inkomensvoorziening Voorjaarsnota Per saldo pakken de bijstandslasten ten opzichte van de huidige meerjarenbegroting € 1,5 miljoen hoger uit. De wordt vooral veroorzaakt door een lagere rijksbijdrage. Minimabeleid Begroting 2016 Door de invoering van de participatiewet zijn een aantal categoriale bijzondere bijstandsregelingen grotendeels komen te vervallen. De verwachting is dat de uitgaven voor bijzondere bijstand en minimabeleid zullen gaan dalen. Bibliotheek Begroting 2016 Aanpassing budget in verband met indexering subsidie in 2014( na-ijleffect € 13.000). Jeugdhulp Met ingang van 2016 is het budget voor de jeugdhulp gebaseerd op het objectief verdeelmodel (meicirculaire 2015). Risico's Talentontwikkeling Er heeft een evaluatie van de Wet ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (Wet OKE) en specifieke uitkering gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid plaatsgevonden. Omdat het nog enige tijd zal duren voordat de besluitvorming en aanpassing van de regelgeving met betrekking tot de bekostiging zal zijn afgerond, wordt de huidige bekostigingssystematiek verlengd tot 1 januari 2017.
Gemeente Hoogeveen
25
Programmabegroting 2016 – 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling
Minimabeleid Nieuwe wet- en uitvoeringsregels maken dat de inzet minimabeleid wijzigt. Van categoriaal wordt gegaan naar meer individuele noodzaak. We verwachten deze omslag met de huidige middelen te kunnen maken. Een extra risico hierbij is dat door versoepeling van de wetgeving meer mensen een beroep zullen gaan doen op de bijzondere bijstand voor de kosten van beschermingsbewind.
Investeringen Er zijn geen investeringen opgenomen binnen het programma Blijven meedoen en talentontwikkeling.
26
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Zorg op maat
Zorg op maat
Het programma gaat over de lokale invulling en uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning en de Wet Publieke Gezondheid. Programmahouder Erik Giethoorn
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling Het programma Zorg op Maat wil inwoners stimuleren om zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving te blijven wonen. We vinden het belangrijk dat mensen zo zelfstandig mogelijk zijn en dat ze ook blijven meedoen aan de samenleving. Dat vraagt inzet van de mensen zelf en dat vraagt ook iets van de samenleving. Buren, wijkbewoners, bedrijven, verenigingen en maatschappelijke instellingen kunnen er aan bijdragen dat kwetsbare mensen langer plezierig in hun vertrouwde omgeving kunnen wonen en meedoen aan de samenleving. Wij willen de samenleving hierop aanspreken en ondersteunen bij het vormgeven van de samenredzaamheid. Natuurlijk blijven er kwetsbare inwoners die het op eigen kracht en met hulp van hun sociale omgeving niet redden. Voor deze inwoners willen we een degelijk sociaal vangnet realiseren dat ondersteuning op maat biedt; zo dichtbij mogelijk. Trends en ontwikkelingen Naast de korting op de rijksbudgetten in het kader van de decentralisaties worden we geconfronteerd met bezuinigingen en beleidswijzigingen op het gebied van de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg (Wlz). Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat GGZ Drenthe fors gaat bezuinigen. De GGZ-hulp gaat, waar het kan, korter duren en wordt zoveel mogelijk geboden aan huis of dichtbij huis. Hierdoor zal het beroep op gemeentelijke diensten toenemen. Het maatschappelijk werk merkt dat nu al, net als het Maatjesproject van SWW. Verder is het te merken op het vlak van openbare orde en veiligheid. Vanuit het programma Veilig wordt hier extra aandacht aan besteed. Door de nasleep van de economische crisis blijft de vraag om ondersteuning groot. Zo merkt SWW een toename van het aantal vragen om hulp bij financiële problemen bij inwoners met een hogere sociaal-economische status. Voorkomen is beter dan genezen. Vandaar dat er zowel landelijk als provinciaal en lokaal steeds meer aandacht is voor preventie. Wij hebben een zorgoverleg in het leven geroepen met de zorgverzekeraar, huisartsen, instellingen en cliëntenorganisaties in de nulde, eerste en tweede lijn; dus van welzijn tot en met ziekenhuiszorg. Alle partijen willen meer nadruk leggen op preventie en zien daarvoor kansen in samenwerking tussen de nulde, eerste en tweede lijn. Gemeente Hoogeveen
27
Programmabegroting 2016 – 2019
Zorg op maat
Speerpunten Thuishulp We streven naar een degelijk sociaal vangnet dichtbij en op maat voor kwetsbare inwoners die het op eigen kracht en met hulp van hun sociale omgeving niet redden. Zo blijven we ondersteuning bij huishoudelijke werkzaamheden bieden, maar alleen aan mensen die het echt nodig hebben en voor huishoudelijk werk dat echt gedaan moet worden. Mensen die hierdoor minder uren thuishulp krijgen, bieden we in 2015 en 2016 de mogelijkheid om tegen gereduceerd tarief die uren zelf in te kopen bij de zorgaanbieder. Met deze huishoudelijke hulp toelage proberen we ook om arbeidsplaatsen in de huishoudelijke dienstverlening langer te behouden. Transformatie Om een degelijk sociaal vangnet in stand te houden, ondanks de bezuiniging en de herverdeling van de rijksmiddelen, is een transformatie van de ondersteuning noodzakelijk. In onze visie op het sociale domein, onze zorgvisie en ons Wmo-beleidsplan staat in welke richting deze omslag moet plaatsvinden. Het ondersteuningsaanbod kan via meerdere sporen efficiënter worden ingericht. Wij kiezen voor: 1. meer preventie door het stimuleren van een gezonde leefstijl en het bevorderen van het sociale netwerk van kwetsbare inwoners 2. ondersteunen en waarderen van mantelzorg 3. stimuleren en ondersteunen van noaberhulp en vrijwilligerswerk 4. maatwerkvoorzieningen indien mogelijk vervangen door algemene voorzieningen 5. individuele ondersteuning meer laten aansluiten bij de specifieke behoefte van de kwetsbare inwoners 6. stimuleren van slimme combinaties van ruimten, diensten en voorzieningen van (zorg)instellingen. Informele zorg In de nota informele zorg 'Vinden, verbinden en versterken' geven we aan hoe we mantelzorg en zorg/ondersteuning die geleverd wordt door vrijwilligers willen stimuleren en ondersteunen. In het Wmo-beleidsplan hebben we de extra rijksbijdrage voor de waardering van mantelzorgers hiervoor gereserveerd. De belangrijkste actiepunten in de nota informele zorg zijn: 1. meer bekendheid geven aan het aanbod aan informele zorg 2. (over)belaste mantelzorgers opsporen en toeleiden naar ondersteuning en respijtzorg 3. het realiseren van een breed en divers aanbod van respijtzorg. Zorgvernieuwing: maatwerk in ondersteuning en zorg De verschillende sporen voor het vergroten van de efficiency werken het best in onderlinge samenhang. Hierbij moet worden aangesloten bij de lokale omstandigheden. Die omstandigheden verschillen soms per wijk en dorp. Daarbij gaat het niet alleen om de aard van de bevolking maar ook om de eigen kracht en het eigen initiatief van de gemeenschap en om de aanwezige infrastructuur op het gebied van welzijn en zorg. Belangrijk is ook de bereidheid van partijen om samen te werken en nieuwe wegen te bewandelen. Deze lokale verschillen vragen om lokaal maatwerk. We willen de organisatie van de ondersteuning en zorg toesnijden op de situatie in het gebied dat het meest geschikt is om de problematiek aan te pakken. Dat kan de stad zijn, maar ook het dorp of de wijk. We streven naar zorgvernieuwing en voor ons betekent dat dus gebiedsgericht maatwerk in ondersteuning en zorg. Voor zover hiervoor extra investeringen en inzet nodig is, vinden we dat in verschuivingen binnen de bestaande inzet en verschuivingen binnen het Wmo-budget. Op deze wijze maken we innovatie op maat mogelijk. Zo sluit onze ondersteuningsstructuur in Hollandscheveld aan op de dorpscoöperatie (zie Krachtige Wijken en Dorpen).
28
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Zorg op maat
In de kern van Hoogeveen maken we gebruik van de kansen die samenwerking met huisartsen biedt. De huisarts kan kwetsbare inwoners het beste signaleren, heeft een vertrouwensband met deze inwoners en heeft goede contacten met tweedelijns zorg. Samen met de huisartsen, Achmea, thuiszorg en het welzijnswerk gaan we multidisciplinaire teams inrichten in huisartsengroepen in de kern Hoogeveen. Deze teams bieden op maat gesneden ondersteuning en zorg voor kwetsbare ouderen: van signalering en stimuleren van sociaal contact tot medisch specialistische zorg. Verder willen we (zorg)instellingen stimuleren om de kansen te benutten die samenwerking biedt op het gebied van accommodaties en diensten. Ook hier betreft het maatwerk op stads-, wijk- en dorpsniveau. Hervorming van het welzijnswerk De pilot 'Gezond ouder worden in De Weide' is een voorloper van de multidisciplinaire teams die we willen realiseren bij huisartsengroepen. We vinden de inzet van SWW in deze pilot een goed voorbeeld van de gewenste hervorming van ons welzijnswerk. We willen het welzijnswerk meer richten op de ondersteuning van kwetsbare inwoners en daarbinnen op grotere zelfredzaamheid van de inwoner, meer inzet van de inwoner, preventie en maatwerk. Om deze hervorming op alle niveaus van de organisatie in te voeren neemt SWW deel aan het landelijke stimuleringsprogramma In Voor Zorg. Volksgezondheid In de Hoogeveense gezondheidsnota 2015-2019 ‘Op uw gezondheid’ worden de succesvolle interventies ten behoeve van een gezonde leefstijl uit de voorgaande periode voortgezet en leggen we een aantal accenten integraal over de gemeentelijke programma’s heen. Nieuw is de extra inzet op het verkleinen van sociaal economische gezondheidsverschillen en het vergroten van gezondheidsvaardigheden. Tevens ondersteunen we de psychische gezondheid van kwetsbare doelgroepen. Op onderdelen stellen we in 2016 een uitvoeringsplan op. Randvoorwaarden Belangrijke randvoorwaarden voor de transformatie zijn de bereidheid tot verandering en verder kijken dan het eigen belang. Dat vraagt iets van onszelf en ook van onze partners. Het vraagt ook om ruimte om samen nieuwe werkwijzen te ontwikkelen. We moeten met elkaar lerend op weg gaan. Ook moeten we ons hierbij realiseren dat transformatie en cultuurverandering tijd kost.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Inwoners kunnen zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving blijven wonen, eigen regie blijven voeren en optimaal participeren Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Kwetsbare inwoners eerder signaleren en op maat • Verder invulling geven aan zorgvernieuwing. ondersteunen. • Experimenteren met laagdrempelige dagbesteding en welzijnsactiviteiten voor kwetsbare inwoners. Vergroten van het sociale netwerk van kwetsbare • Maatwerkvoorzieningen indien mogelijk vervangen inwoners. door algemene voorzieningen. • Het stroomlijnen van het versnipperde aanbod aan Kwetsbare inwoners zoveel mogelijk gebruik laten cliëntondersteuning. maken van algemene voorzieningen. Behoud mobiliteit van kwetsbare inwoners. • Realiseren van een passend en kostenefficiënt vervoerssysteem voor mensen met een beperking Preventie, snelle signalering en integrale aanpak • Uitvoering geven aan de regiovisie Veilig Thuis van huiselijk geweld. Drenthe.
Gemeente Hoogeveen
29
Programmabegroting 2016 – 2019
Zorg op maat
Doelstelling 2: Versterking van de samenredzaamheid Wat willen we bereiken Behoud van de mantelzorg t.o.v. 2014. Toename van noaberhulp t.o.v. 2014. Toename van de vrijwillige thuishulp t.o.v. 2014.
Wat gaan we ervoor doen in 2016
• Uitvoeren van het geactualiseerde beleid informele zorg. • Experimenteren met laagdrempelige dagbesteding en welzijnsactiviteiten voor kwetsbare inwoners. • Het stimuleren van vormen van noaberhulp onder andere door welzijnswerk nieuwe stijl.
Doelstelling 3: Degelijk sociaal vangnet dichtbij en op maat Wat willen we bereiken Bieden van maatwerkvoorzieningen gericht op vooruitgang en zelfredzaamheid.
Bieden van beschermd wonen en opvang gericht op zelfredzaamheid en doorstroom naar zelfstandig wonen.
Wat gaan we ervoor doen in 2016
• Huishoudelijke hulp handhaven voor de mensen die
het echt nodig hebben. • (zorg)Instellingen stimuleren om meer gebruik te maken van elkaars gebouwen, diensten en voorzieningen. • Over maatschappelijke opvang en beschermd wonen met centrumgemeente Assen afspraken maken.
Doelstelling 4: Volledige en kwalitatief goede zorgketen van preventie tot medisch specialistische zorg Wat willen we bereiken Het aantal volwassenen met een gezonde leefstijl is op of boven het landelijke gemiddelde in 2018.
Niet de aandoening centraal, maar de hele mens in zijn sociale context.
Wat gaan we ervoor doen in 2016
• Uitvoeren van het Preventie en Handhavingsplan Alcohol. • Uitvoeren van de geactualiseerde nota volksgezondheidsbeleid. • Verder invulling geven aan zorgvernieuwing.
Ondersteuning en zorg zo toegankelijk en dichtbij mogelijk. Ondersteuning en zorg gespecialiseerd waar het moet en geconcentreerd waar het echt niet anders kan. Behoud van Bethesda.
• Lobbyen om Bethesda te behouden
Beleidsdocumenten • • • • •
Sociale Structuurvisie (2008) B&W-voorstel Sluitende Zorgketen voor Marginaal Gehuisvesten (2008) B&W-voorstel Sluitende Coördinatie Multiprobleemsituaties in Hoogeveen (2010) Beslisdocument Blindegeleidelijnen en Gehandicapten Parkeerplaatsen (2012) Van Verzorgingsstaat naar Eigen Verantwoordelijkheid en Participatiesamenleving. Visie op het Sociale Domein in de Gemeente Hoogeveen (2013) • Zorgvisie voor de Gemeenten Hoogeveen en De Wolden (2013) • Kadernota Decentralisaties Sociaal Domein. Van Transitie naar Transformatie (2014) • Decentralisatie Wmo. Beleidsplan 2015 - 2018 (2014)
30
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Zorg op maat
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Maatschappelijke begeleiding Maatschappelijke ondersteuning Openbare gezondheidszorg Vreemdelingen Soc. domein, WMO
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
2.718
2.306
2.363
2.363
2.363
2.362
11.715
10.235
10.228
9.617
9.613
9.608
503 19 0
484 16 12.203
534 16 11.455
535 16 10.391
534 16 9.633
534 16 9.521
Totaal lasten Baten Maatschappelijke begeleiding Maatschappelijke ondersteuning Openbare gezondheidszorg Vreemdelingen Soc. domein, WMO
14.955
25.245
24.596
22.922
22.160
22.042
184
180
180
180
180
180
1.560
1.295
1.295
1.295
1.295
1.295
51 6 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
Totaal baten Saldi Maatschappelijke begeleiding Maatschappelijke ondersteuning Openbare gezondheidszorg Vreemdelingen Soc. domein, WMO
1.801
1.475
1.475
1.475
1.475
1.475
2.534
2.125
2.183
2.183
2.183
2.182
10.155
8.940
8.933
8.322
8.318
8.313
452 13 0
484 16 12.203
534 16 11.455
535 16 10.391
534 16 9.633
534 16 9.521
Totaal saldi
13.154
23.769
23.121
21.447
20.685
20.567
Toelichting op cijfers Nieuwe Wmo-taken De opgenomen budgetten zijn gebaseerd op de meicirculaire van het gemeentefonds. We maken binnen ons Wmo-budget ruimte vrij voor innovatie. Maatschappelijke ondersteuning Voorjaarsnota Thuishulp Met ingang van 2016 wordt de rijksbijdrage voor huishoudelijke hulp verder verlaagd met € 585.000. Om deze verlaging op te vangen, is ons beleid rondom het toekennen van thuishulp en de eigen bijdragen aangepast. We verwachten deze korting hierdoor budgetneutraal te kunnen opvangen. In de Voorjaarsnota hebben we gemeld dat het Rijk ons een toelage verstrekt van € 560.000 in 2015 en € 1.140.000 in 2016. Het budget voor 2016 is echter niet correct. Dit moet € 614.000 zijn. Deze gelden zijn voor huishoudelijke hulp toelagen (HHT) waarmee mensen die minder uren thuishulp krijgen, de mogelijkheid hebben om tegen gereduceerd tarief die uren zelf in te kopen bij de zorgaanbieder. Gemeente Hoogeveen
31
Programmabegroting 2016 – 2019
Zorg op maat
Het Rijk beoogt hiermee de werkgelegenheidseffecten van de korting op de huishoudelijke hulp te dempen. Dit extra budget voegen we toe evenals de uitgaven die we hiervoor gaan doen. Openbare gezondheidszorg Voorjaarsnota Algemene Gezondheidszorg (GGD) Het budget voor de algemene gezondheidszorg is te laag en het budget voor de jeugdgezondheidszorg is te hoog. Dat wordt recht getrokken door budget over te hevelen van JGZ naar AGZ (budgettair neutrale overheveling). Het gaat om een bedrag van € 51.000. Diverse budgetten De invulling van de bijstelling/aanpassing van diverse budgetten binnen het programma (€ 50.000) is als volgt: € 4.060 Schrappen afzonderlijke subsidiebudgetten voor Stichting Welzijn Doven Drenthe en de ouderendag van de OSO. Deze organisaties kunnen gebruik maken van de reguliere subsidiebudgetten voor respectievelijk informele zorg en ouderenactiviteiten. € 5.000 Aanpassing van het budget voor onvoorziene uitgaven voor oggz-cliënten en dak- en thuislozen aan de daadwerkelijke uitgaven in 2014. € 16.338 Schrappen van het budget voor collectieve preventie ggz. Deze taak ligt thans deels bij de huisartsen. De succesvolle cursussen Met Lef (overwinnen sociale angsten) en de psychosociale ondersteuning van de Molukse mannengroep worden geïntegreerd in het reguliere aanbod van de SWW. € 6.019 Schrappen van het budget 'vorming, training en advies'. Vorming, training en advies van zorgvrijwilligers is belegd bij de SWW, die daarvoor wordt gefaciliteerd in het kader van ons beleid informele zorg. € 18.500 Verlaging van het budget voor het 'oggz netwerk'. De coördinatiefunctie wordt niet meer separaat afgenomen van de GGD, maar is regulier onderdeel van het gemeentelijk team dat zich bezig houdt met coördinatie van meervoudige problematiek (thuiscoaches, CJG, oggz). De impact van deze bijstellingen/aanpassingen is beperkt. Risico's Elke gemeente is wettelijk verplicht om beschermd wonen te verstrekken aan inwoners die dat nodig hebben. De uitvoering is gemandateerd aan centrumgemeenten, in ons geval is dat Assen. Het rijksbudget dat Assen hiervoor ontvangt is volstrekt ontoereikend. Oorzaken zijn de wijze van berekening van het macrobudget en de wijze van verdeling over alle Nederlandse centrumgemeenten. In het Convenant Beschermd Wonen /Maatschappelijke Opvang Drenthe hebben alle regiogemeenten en de centrumgemeente afgesproken dat zij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de bekostiging van beschermd wonen. Het tekort in 2016 voor de regio Assen bedraagt naar verwachting € 3,7 miljoen en in 2017 € 2,2 miljoen. Hoogeveen neemt hiervan 14% (ofwel € 518.000) voor zijn rekening. Nog steeds vindt er overleg plaats tussen gemeenten en VWS over compensatie voor regio's die worden geconfronteerd met een tekort. Tegelijkertijd proberen we in onze regio te komen tot substitutie: vervangen van dure begeleid-wonen-zorg door goedkopere Wmo-ondersteuning. Beide sporen kunnen leiden tot een lager tekort. Dit risico is geclassificeerd meegenomen in het weerstandsvermogen.
Investeringen Er zijn geen investeringen opgenomen binnen het programma Zorg op maat.
32
Gemeente Hoogeveen
Economische pijler Werken aan werk Bruisend Hoogeveen
Gemeente Hoogeveen
33
Programmabegroting 2016 – 2019
Werken aan werk
Werken aan werk
Het programma richt zich op het bevorderen van werkgelegenheid, bestrijding van de gevolgen van werkloosheid en het zorgen voor een stimulerend ondernemersklimaat. Programmahouder Anno Wietze Hiemstra
Wat speelt er in Hoogeveen Trends en ontwikkelingen Algemeen Het economisch herstel in Nederland zet door. De prognoses voor de groei van de economie zijn naar boven bijgesteld. De doorwerking van dit economisch herstel naar de arbeidsmarkt laat echter nog op zich wachten. De werkloosheid in Hoogeveen is weliswaar sneller gedaald dan landelijk en de regio maar blijft nog steeds hoog. Daarbij speelt mee dat het economische herstel vooral in de Randstad goed doorzet, in onze regio zijn de effecten nog minder zichtbaar. Demografische ontwikkelingen De komende jaren stroomt de babyboom generatie uit het arbeidsproces. In sectoren waarin relatief veel babyboomers werkzaam zijn zoals het onderwijs en de zorg, wordt dit het eerst merkbaar. Dit zal de komende decennia ingrijpende veranderingen geven. De demografische druk zal toenemen. Dat betekent één gepensioneerde op elke twee potentiële arbeidskrachten. De babyboom generatie biedt ook kansen. Het is een financieel draagkrachtige groep die over het algemeen fit en actief is. Detailhandel Het herstel van de Nederlandse economie en de mogelijk toenemende consumentenbestedingen bieden hoop voor de detailhandel. Maar is geen reden om achterover te leunen. Binnen de detailhandel vinden grote structurele veranderingen plaats. De wensen van de consument veranderen in hoog tempo onder invloed van technologische en demografische veranderingen. Consumenten besteden steeds meer geld aan diensten en minder aan goederen, kopen meer online en hechten steeds meer belang aan gebruik in plaats van bezit. De veranderende bestedingspatronen van consumenten hebben grote invloed op de behoefte aan fysieke winkels. Er zijn niet alleen minder fysieke winkels nodig, consumenten verwachten ook meer gemak, service en beleving in winkelgebieden. Winkels en horeca vormen het hart van de binnenstad, wijk en dorp en zijn een belangrijke factor voor de aantrekkelijkheid, vitaliteit en leefbaarheid. Willen we winkelgebieden toekomstbestendig houden dan vraagt dit om aanpassingen op het terrein van levendigheid en compactheid.
34
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Werken aan werk
Speerpunten Hoogeveen werkt aan werk In het actieplan Hoogeveen Werkt aan werk bundelen we de krachten met ondernemers en onderwijs. De gezamenlijke uitdaging is om de werkloosheid terug te brengen tot het landelijk niveau. Deze ambitie gaat nog verder dan de ambitie die we met u als raad hebben afgesproken, namelijk 2,5% boven het landelijk gemiddelde. Die afspraak blijft staan, maar we gaan gezamenlijk de uitdaging aan er 900 banen bij te creëren. In 2015 is samen met ondernemers en onderwijs hard gewerkt aan de uitwerking van de plannen. De effectuering van het actieplan loopt door in 2016 en latere jaren. De maatregelen gaan over drie actielijnen: • Versterken bedrijvigheid in Hoogeveen • Verbinden onderwijs en de vraag van het bedrijfsleven • Maken van een betere match tussen werkzoekenden en werkgevers. Verschillende regionale initiatieven, gericht op de arbeidsmarkt, hebben de afgelopen tijd het daglicht gezien: • Vierkant voor werk • Vitaal Platteland (provinciaal project) • Arbeidsmarktregio Drenthe In het onderstaande schema is de inhoudelijke overlap weergegeven. Vitaal Platteland
Vierkant voor werk
Arbeidsmarkt regio Drenthe/Werkbedrijf
Snelle scholing en aanvullende werkervaring
X
X
Extra inzet op kwetsbare jongeren
X
X
X
Extra passende werkplekken en begeleiding
X
X
X
We steken in op het versterken van de samenhang tussen de verschillende initiatieven. Het oogmerk is optimaal samenhang en effectiviteit van de beschikbare middelen. Snelweg naar werk Onze bestaande re-integratieaanpak is effectief en kan nog beter. Onder de titel Snelweg naar Werk werken we acties uit die de doorstroming van mensen vanuit de bijstand naar werk moet bevorderen. Kern van de aanpak is aandacht. Aandacht van de werkcoach voor de klant. Daarnaast werken we steeds meer in publiek-private samenwerking met uitzend- en detacheringsbureaus. Doel daarbij is ook om laaggeschoold werk weer door Hoogeveners te laten uitvoeren. Nu zien we vaak dat dit werk uitgevoerd word door werknemers vanuit de midden en Oost-Europese landen.
Gemeente Hoogeveen
35
Programmabegroting 2016 – 2019
Werken aan werk
Samen met het bedrijfsleven werken we trajecten uit waarbij het werk en de aanpak beter aansluit bij mensen die enige afstand tot het werk hebben. De Snelweg naar Werk geldt in het bijzonder voor de nieuwe doelgroep van mensen met een arbeidsbeperking. Vooral voor de jongeren onder hen is het van het grootste belang dat sprake is van een ononderbroken lijn van school via stage en werkervaring naar werk. De garantiebanen, die werkgevers beschikbaar gaan stellen als uitvloeisel van het sociaal akkoord, zijn daarbij een belangrijke randvoorwaarde. Deze banen zijn hard nodig voor een succesvolle snelweg naar werk. Als gemeente moeten we samen met onderwijs en bedrijfsleven zorgen voor adequate begeleiding en ondersteuning. Onze integrale vroeg-aanpak samen met het onderwijs vormt de basis voor de begeleiding en ondersteuning. Nog voor de jongeren de school hebben verlaten zijn we al met hen en hun ouders/verzorgers in gesprek over de komende veranderingen. Voornamelijk het contact met de ouders is daarbij een kritische succesfactor. Arbeidsmarktregio Drenthe De gezamenlijke werkgeversbenadering die we vorm hebben gegeven in de Arbeidsmarktregio Drenthe moet ook bijdragen aan het realiseren van hogere targets op het punt van uitstroom. Door het bundelen van de krachten in het Werkgeversservicepunt kunnen we nog beter onze werkgevers in de regio ondersteunen bij het maken van de goede match tussen vacature en werkzoekende. Vanuit de arbeidsmarktregio hebben we samen met werkgevers en werknemersorganisatie het Werkbedrijf opgericht. Deze virtuele netwerkorganisatie is verantwoordelijk voor de match van de specifieke doelgroep: mensen met een arbeidsbeperking, met de baangarantiebanen. Sociale werkvoorziening/Alescon De invoering van de Participatiewet brengt met zich mee dat de instroom in de sociale werkvoorziening is gestopt per 1 januari 2015. Dit, gecombineerd met de natuurlijke uitstroom, maakt dat het aantal SW'ers geleidelijk terugloopt. Dit zien we ook terug in de rijksvergoeding, die van ca. 16 miljoen in 2015 terugloopt naar 11,3 miljoen in 2019. Door de geleidelijke om-/afbouw van Alescon ontstaat vrijvallende infrastructuur (gebouwen en mensen). In 2015 is gestart met deze om-/afbouw van het werkvoorzieningsschap. Daarbij wordt nauw aangesloten bij de ontwikkelingen in de diverse gemeenten/cluster van gemeenten. In 2016 loopt deze ontwikkeling door en ligt de focus op de ombouw van de "Werkwinkel" van Alescon, die meer onder de gemeentelijke regie komt te vallen. Beleidsmatig uitgangspunt daarbij is de zorg voor de adequate ondersteuning en begeleiding van de bestaande SW'ers. De verkenningen vormen de basis voor de nieuw uit te zetten koers binnen. Daarbij is van belang dat we in onze visie op het sociaal domein nadrukkelijk hebben gekozen voor een integrale aanpak van het sociaal domein waarbij onze eigen gemeentelijke organisatie in de lead is. Vooral de integrale aanpak is cruciaal voor een goede ondersteuning en begeleiding. Daarnaast helpt het ons met de beperkte middelen zo efficiënt en effectief mogelijk om te gaan. Aansluiting onderwijs - bedrijfsleven Een belangrijk lokaal initiatief is het Praktijk Instituut Techniek (PIT). PIT stelt zich ten doel de aansluiting onderwijs-bedrijfsleven te verbeteren, vernieuwing van het beroepsonderwijs te bewerkstelligen en om instroom van leerlingen in techniek te bevorderen. Het Alfa-college heeft een toezegging gekregen voor een bijdrage uit het Regionaal Investeringsfonds MBO om regionaal comakership en innovatie in het onderwijs te stimuleren.
36
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Werken aan werk
Daarmee worden ook Hoogeveense samenwerkingsprojecten opgepakt zoals de ICT-academie, Oplaadpunt Het Klooster, AC Duurzaam en het Entree-onderwijs. De uitvoering van de projecten begint in 2016 vol op te lopen Stimulering zelfstandig ondernemerschap Er zijn samenwerkingsafspraken gemaakt tussen het STiB en de Ondernemersfabriek Drenthe (TOPregeling provincie Drenthe). De kracht van STiB, gecombineerd met de extra ondersteuningsmogelijkheden die via de Ondernemersfabriek geboden worden, versterkt de infrastructuur voor startende ondernemers. Groot voordeel van de samenwerking is dat de kennis van beide initiatieven wordt gedeeld en dat de netwerken en concepten elkaar gaan versterken wat kan leiden tot meer nieuwkomers in het ondernemersveld. Komend jaar zullen we de resultaten van het STiB gaan evalueren. Accountmanagement We willen het accountmanagement rondom de arbeidsmarkt versterken. Om dit vorm en inhoud te geven, maken we een optimaliseringsslag met de accountmanagers. Projecten Vierkant voor Werk Regionale en grensoverschrijdende samenwerking wordt steeds belangrijker. Dit geldt ook op het terrein van de economische stimulering en de arbeidsmarkt. De krachtenbundeling van de gemeenten Hoogeveen, Emmen, Coevorden en Hardenberg binnen Vierkant voor Werk moet er voor zorgen dat de regio economisch krachtiger, innovatiever en aantrekkelijker wordt voor vestiging of groei van ondernemingen. Een inniger regionale samenwerking en een gezamenlijke lobby kan leiden tot meer ’Haagse’ aandacht om voor hardnekkiger problemen samen een adequate oplossing te vinden. Ook op het internationale speelveld, bijvoorbeeld op gebied van promotie en acquisitie is het samen positioneren van een sterke regio van groot belang. Als uitvloeisel van Vierkant voor werk is door het ministerie van Economische Zaken de commissie Vollebrecht/ Alberda van Ekenstein ingesteld. Deze commissie zal in het voorjaar van 2016 advies uitbrengen over de economische stimulering van onze regio. Van 1 november is het mogelijk om aanvragen in te dienen voor het regionale sectorplan. De arbeidsmarktregio Drenthe samen met Hardenberg is de eerste regio in Nederland waarvan het sectorplan is goedgekeurd door het ministerie. Het sectorplan biedt ondernemers ondersteuning bij het om/bij scholen van werkzoekenden en daarbij ook gebruik te maken van de zogenaamde brugWW. Eems Dollard Regio Op 1 januari 2015 zijn we toegetreden tot de Eems Dollard Regio (EDR). Een krachtig internationaal samenwerkingsverband en kennisnetwerk met Duitse ondernemers en lokale overheden voor landsgrensoverschrijdende samenwerking ter versterking van de regionale economie en stimulering van de werkgelegenheid. Overheidsparticipatie en maatschappelijk betrokken ondernemers We willen dat inwoners meer verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en voor hun naasten en de samenleving. Ook het bedrijfsleven wil haar betrokkenheid tonen met de samenleving, maar weet vaak niet hoe ze dat het beste kan aanpakken. Daarom sluiten wij aan bij de ‘Nederlandse Uitdaging’, die ondersteund wordt door het Oranje Fonds. We dragen bij aan het opzetten en onderhouden van een ‘Hoogeveense Uitdaging’.
Gemeente Hoogeveen
37
Programmabegroting 2016 – 2019
Werken aan werk
Dat is een ondernemersnetwerk dat verbindingen legt tussen het lokale bedrijfsleven dat iets te bieden heeft en maatschappelijke, culturele, zorg- en onderwijsorganisaties die ondersteuning kunnen gebruiken. Het gaat hierbij vooral om bijdragen van bedrijven op het gebied van kennis en kunde, extra handen en materialen. Met als doel: een betere woon- en leefkwaliteit van kwetsbare inwoners. Een ‘Hoogeveense Uitdaging’ levert een belangrijke bijdrage aan het realiseren van de doelstellingen van meerdere programma’s. Vandaar dat gedurende de projectperiode van drie jaar, elk jaar een ander programma de bijdrage van € 10.000 voor zijn rekening neemt. Voor 2016 is dit het programma Zorg op Maat.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Bestrijden van werkloosheid Wat willen we bereiken Werkloosheid komende vier jaar terugdringen tot maximaal 2,5% boven het landelijk gemiddelde Hoger gemiddeld opleidingsniveau Hoogeveense beroepsbevolking
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Actieplan Hoogeveen werkt aan werk • Vierkant voor werk • Actieplan Hoogeveen werkt aan werk • Kindzones
Doelstelling 2: Stimulerend ondernemersklimaat Wat willen we bereiken Stabilisering en op termijn (4 jaar) groei Hoogeveense werkgelegenheid
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Actieplan Hoogeveen werkt aan werk • Vierkant voor werk
Doelstelling 3: Naar vermogen participeren op de arbeidsmarkt Wat willen we bereiken Arbeidsparticipatie en zelfredzaamheid Uitstroom vanuit uitkeringssituatie naar reguliere banen Effectieve en efficiënte uitvoering sociale werkvoorziening
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Integrale opvang nieuwe doelgroepen Participatiewet • Project "Snelweg naar werk"
• Af/ombouw uitvoeringsorganisatie sociale werkvoorziening Alescon.
Beleidsdocumenten • • •
38
Economische Structuurvisie (ESV) (2007) Detailhandelsstructuurvisie (2008) Decentralisatie Participatie. Beleidsplan re-integratie en participatie 2015-2018 (2014)
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Werken aan werk
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Economische zaken Inkomensvoorziening Sociale werkvoorziening Participatiebudget
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
2.428 14 18.484 5.113
1.721 14 17.078 3.686
1.487 14 16.231 3.811
1.428 14 15.114 4.013
1.424 14 13.791 3.610
1.419 14 13.045 3.607
Totaal lasten Baten Economische zaken Inkomensvoorziening Sociale werkvoorziening Participatiebudget
26.039
22.498
21.543
20.568
18.838
18.084
3.976 0 17.220 3.807
3.042 0 0 0
3.056 0 0 0
3.060 0 0 0
3.060 0 0 0
3.060 0 0 0
Totaal baten Saldi Economische zaken Inkomensvoorziening Sociale werkvoorziening Participatiebudget
25.003
3.042
3.056
3.060
3.060
3.060
-1.547 14 1.264 1.305
-1.321 14 17.078 3.686
-1.570 14 16.231 3.811
-1.632 14 15.114 4.013
-1.637 14 13.791 3.610
-1.641 14 13.045 3.607
1.036
19.457
18.486
17.508
15.778
15.024
Totaal saldi
Meerjarenbegroting 2018 2019
Toelichting op cijfers Sociale werkvoorziening Voorjaarsnota De verlaging van de kosten van de sociale werkvoorziening loopt gelijk op met de verlaging van de rijksvergoeding voor de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening. Begroting 2016 Bij de Voorjaarnota hadden we de bijdrage in het nadelig saldo aan Alescon verlaagd met € 75.000. We hebben de bijdrage in het nadelig saldo aan Alescon nu aangepast conform de begroting 2016 van Alescon (2016: € 1.189.000 en 2017: € 1.293.000). Economische zaken Voorjaarsnota Stedenkring Emsland We willen het lidmaatschap van de Stedenkring Emsland per 2017 beëindigen. Participatiebudget Voorjaarsnota Maatwerk De groepsgerichte ondersteuning uitgevoerd door SWW wordt gestopt per 2016.
Investeringen Er zijn geen investeringen opgenomen binnen het programma Werken aan werk.
Gemeente Hoogeveen
39
Programmabegroting 2016 – 2019
Bruisend Hoogeveen
Bruisend Hoogeveen
Het programma omvat cultuur, recreatie en toerisme, promotie, marketing en evenementen. Met het programma Bruisend Hoogeveen zetten we in op de verdere verbetering en uitbreiding van het cultureel, toeristisch en recreatief aanbod van de gemeente waarbij het bevorderen van een integraal aanbod op de vraag centraal staat. Programmahouder Erik Giethoorn
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling Het programma zet in op het leveren van een bijdrage aan een aantrekkelijk Hoogeveen waar zowel inwoners als bezoekers zoveel mogelijk gebruik maken van het aangeboden programma en de activiteiten. Het integraal en gezamenlijk aanbieden staat hierbij voorop waarbij het aanbod is gebaseerd op de behoefte van de inwoner en de bezoeker. Daarbij houden we rekening met beperktere bestedingsmogelijkheden. Juist in deze tijd is het van belang dat verenigingen, organisaties en ondernemers samen optrekken om de aantrekkelijkheid van en de samenhang in het totale aanbod te vergroten. Hierbij is onze invalshoek zoveel mogelijk bij te dragen aan activiteiten en zo efficiënt mogelijk gebruik maken van organisatie en vastgoed. Trends en ontwikkelingen Cultuur Het consumentengedrag binnen cultuur is aan verandering onderhevig. Er wordt op een steeds later tijdstip een keuze gemaakt om aan een activiteit deel te nemen of te bezoeken. Het kostenbewustzijn is verhoogd. De trend is dat men steeds meer gaat voor een korte en intensieve ervaring en beleving. Binnen Hoogeveen wordt door organisaties ingespeeld op die behoefte. De ingezette samenwerking tussen de culturele instellingen krijgt steeds meer vorm en leidt zo langzamerhand weer tot een zichtbare toename van deelname van inwoners. Het Rijk stuurt aan op het stevig ontwikkelen van het lokale aanbod van cultuureducatie. Binnen Hoogeveen volgen wij die ontwikkeling door in te zetten op het steeds meer verstevigen van het educatief aanbod door een lokale aanpak. Recreatie en toerisme Voor de komende jaren is de uitdaging om voldoende te blijven investeren om het toeristisch product aantrekkelijk te houden. Dit geldt voor accommodaties en andere toeristische voorzieningen, maar zeker ook voor de instandhouding van de omgevingskwaliteit. Het is daarom belangrijk dat overheden en bedrijfsleven goed blijven samenwerken.
40
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Bruisend Hoogeveen
Het toeristisch product is immers een optelsom van landschap, accommodaties, voorzieningen en vooral ook de uiteindelijke totaalbeleving. Evenementen Eén van de landelijke en regionale trends die we zien is het laten plaatsvinden van grotere festivals in de open lucht. Door elkaars kwaliteiten te benutten kunnen er verbindingen worden gelegd met de sterke kanten van Hoogeveen en dat wat we willen laten zien. Daarbij geeft het de mogelijkheid om evenementen op (inter)nationaal niveau naar Hoogeveen te halen of te ontwikkelen. Speerpunten C5 Over de vijf Hoogeveense professionele culturele organisaties heen is een paraplu van samenwerking, het Consortium C5. Zij maakt steeds meer gebruik van elkaars kwaliteiten en werkt zo aan het vergroten van het aanbod, de toename van deelnemers en bezoekers. De ondersteuningsfunctie naar verenigingen en andere culturele initiatieven wordt blijvend versterkt. De C5 komt tot de inrichting van gezamenlijke backoffice activiteiten, het beter gebruik maken van elkaars beschikbare accommodatieruimte en een gezamenlijke programmering en frontoffice. De C5 bestaat uit: Bibliotheek/ erfgoed De bibliotheek zet naast haar reguliere taak in op de organisatie van educatie, specifieke projecten en de doorontwikkeling van het beheer en aanbieden van het erfgoed. De ingezette beweging binnen het Hoogeveens erfgoed (Museum De 5000 Morgen) is in volle gang. Samen met vrijwilligers en Hoogeveense erfgoedorganisaties wordt vormgegeven aan 'Het verhaal en de schatkamer van Hoogeveen'. De bibliotheek stuurt deze beweging en zorgt voor het op een moderne en eigentijdse wijze aanbieden van het Hoogeveens erfgoed. Daarvoor wordt uitdrukkelijk gekeken naar best practices in het land en een Hoogeveense variant ontwikkeld. Het Podium Het Podium heeft De Tamboer gevraagd de directie te voeren over de organisatie en te werken aan de verrijking van het poppodium. Gewerkt wordt aan de vernieuwing van het concept, waarbij in 2016 de focus ligt op een nieuwe programmering. Scala Scala biedt lokaal ondersteuning aan inwoners en organisaties die actief zijn op het gebied van cultuur en levert een stevig aanbod in cultuureducatie, binnen het onderwijs en andere leergebieden. De Tamboer De Tamboer zet de ingezette ontwikkelingslijn van meer met en door de inwoners van Hoogeveen door, naast het aanbod dat ze al heeft. De doorontwikkeling van De Tamboer naar ‘Theater Hoogeveen’ krijgt steeds verder vorm. Veel mensen weten de weg naar De Tamboer weer te vinden. De financiële positie blijft echter een zorgelijk punt. Het blijft voor De Tamboer lastig om binnen de begroting met smalle of geen marges te opereren. Daarbij helpt de achtergestelde lening van de gemeente ook niet. Ook het theaterseizoen loopt niet parallel aan onze begrotingscyclus. Dit geeft voor De Tamboer soms liquiditeitsproblemen. De investeringen (in bijvoorbeeld nieuwe programma’s) gaan voor de baat (kaartverkoop) uit. In 2015 kwam daar de afkoop van de horecapachter (gerechtelijke uitspraak) en daarmee samenhangend gebrek aan inkomsten en extra uitgaven bij. Financieel gezien was dit voor De Tamboer een aderlating dat alleen met een voorschot op de subsidie opgevangen kon worden. Het werken met voorschotten kan en mag, maar op structurele basis vinden we dit niet wenselijk. We willen hierover in gesprek met de directie en raad van commissarissen van de Tamboer. Gemeente Hoogeveen
41
Programmabegroting 2016 – 2019
Bruisend Hoogeveen
In het verlengde daarvan heeft de raad van commissarissen ons laten weten een visie en missie document op te stellen waarin ze de toekomstige doelstellingen en bijbehorende strategie zullen weergeven. Daarbij komt ook de financiële vertaalslag en meerjarenbegroting aan de orde. Uiteraard gaan we hierover en over de eventuele financiële consequenties met hen in gesprek. Hoogeveen nog beter op de kaart Marketing Hoogeveen Als netwerkorganisatie is Marketing Hoogeveen de kapstok waaronder initiatieven gaan hangen die in verbinding met diverse partijen ontwikkeld worden. Door bundeling van diverse krachten en geldstromen zal dit ook op andere terreinen van de gemeentelijke organisatie winst op gaan leveren. Denk aan het Toeristisch Informatiepunt (TIP), het Toeristisch Recreatief Ondernemersplatform (TROP) en een frontofficefunctie voor de C5. Het samenwerkingsproces tussen de diverse organisaties vraagt blijvend aandacht om tot een goed resultaat te komen. Eind 2016 krijgt de doorontwikkeling van Marketing Hoogeveen naar een zelfstandige netwerkorganisatie zijn beslag. Punt H Binnen Punt H vindt de fysieke samenwerking en inhoudelijke verbinding plaats tussen het Toeristisch Informatie Punt (TIP), culturele instellingen, Marketing Hoogeveen en ondernemers. Ook hier geldt dat het samenwerkingsproces tussen de diverse organisaties blijvend aandacht vraagt om tot goed resultaat te komen. In 2016 wordt in samenwerking met de toeristisch regisseurs vooral ingezet op het vormgeven van de definitieve positionering en borging van het TIP en Punt H binnen het toeristische netwerk Drenthe en de netwerkorganisatie Marketing Hoogeveen. Evenementen We zijn met diverse organiserende partijen in gesprek en onderzoeken de mogelijkheden voor spraakmakende festivals en evenementen. We zetten hierbij in 2016 vooral in op de mogelijkheden die nieuwe trends bieden, bouwen succesvolle evenementen waar mogelijk uit en dragen actief uit wat Hoogeveen te bieden heeft op het gebied van evenementen. We zetten onder andere in op jongeren(pop)cultuur en een parkfestival van en door onze inwoners. Versterken recreatief toeristische sector We willen de recreatief-toeristische sector versterken. Dit door meer dagtoeristen en bezoekers aan evenementen naar Hoogeveen te halen en door een toename in het aantal overnachtingen in Hoogeveen en ook in de regio. Dit levert meer werkgelegenheid en meer bestedingen op. Een sterkere recreatief-toeristische sector is niet alleen goed voor de lokale economie, maar ook voor het voorzieningenniveau in de stad en de dorpen en voor de leefbaarheid van het landelijk gebied. Met de uitvoering van het actieprogramma recreatie en toerisme geven we hier invulling aan. Randvoorwaarden • Het programma Bruisend Hoogeveen staat niet op zichzelf. Samenwerking met andere programma's door het aanbrengen van dwarsverbanden is belangrijk. Cultuur levert vooral een bijdrage aan de programma’s Aantrekkelijk wonen, Blijven meedoen en talentontwikkeling en Werken aan werk. Daarnaast hebben recreatie en toerisme, evenementen en marketing een nauwe samenhang met de programma's Aantrekkelijk wonen en Werken aan werk. • De mogelijkheid voor cofinanciering in projecten met derden. Risico's • Het samenwerkingsproces tussen de culturele organisaties vraagt blijvend aandacht om tot een optimaal resultaat te komen. Binnen enkele velden van het cultuurbeleid kunnen afnames in financiële bijdragen van derden plaatsvinden. Een stevige samenwerking kan hier mogelijk deels het hoofd aan bieden.
42
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
•
Bruisend Hoogeveen
Voor recreatie en toerisme geldt ook dat voor een optimaal resultaat samenwerking met ondernemers en andere partijen essentieel is. Goede samenwerking tussen externe partners is een aspect dat continu aandacht en begeleiding vraagt. Het niet verkrijgen van subsidies en de benodigde uitvoeringscapaciteit is ook een aandachtspunt.
Lopende projecten Schoonhoven Begin 2014 is de opdracht gegeven voor verkoop van recreatiegebied Schoonhoven. De doelstelling is ten eerste een bezuiniging en daarnaast het bevorderen en stimuleren van recreatie en toerisme. Er zijn onderhandelingen gaande met een gegadigde om een groot deel van het recreatiegebied over te nemen. De gehele verantwoordelijkheid voor dit gedeelte wordt hiermee overgedragen aan de koper, onder de voorwaarde van openbare toegankelijkheid. De zwemvijver, het parkeerterrein, een aantal nader te bepalen zaken zoals het fietspad en het gedeelte waar de horeca gevestigd is blijft in eigendom van de gemeente. Met de horeca ondernemer worden afspraken gemaakt over het aanpassen van de erfpachtovereenkomst en de canon en tevens het overdragen van werkzaamheden aan de ondernemer om ook op deze wijze de bezuiniging te realiseren. Na ondertekening van de notariële akte voor de verkoop wordt in 2016 een beslisdocument opgesteld en kan het project recreatiegebied Schoonhoven worden afgerond. Nijstad De oostelijke plas van Nijstad is in de zomer van 2013 aangekocht door projectontwikkeling Lido, met als doel om Nijstad te ontwikkelen tot een recreatiegebied met diverse faciliteiten. Het beoogde recreatiegebied heeft een oppervlakte van circa 32 hectare, waarvan circa 19 hectare wateroppervlakte. Het recreatiegebied zal ruimte bieden voor een dagstrand, vakantiepark, horecagelegenheid en outdoor sportactiviteiten. Het minder diep maken van de plas is ten opzichte van de eerdere ontwerpen komen te vervallen. Wel worden de oevers minder diep en geschikt gemaakt voor natuurontwikkeling en om te zwemmen. Verder is in het plan een wal opgenomen aan de zuidzijde, parallel aan de A28. De aanleg zal gefaseerd worden uitgevoerd. Het streven is om in 2016 te starten met dagrecreatie, gevolgd door woningbouw (vanaf 2017) en vakantiepark (vanaf 2020). De gemeente heeft bij dit plan een faciliterende rol in de vorm van het voeren van de bestemmingsplanprocedure. In juli 2015 is het voorontwerp bestemmingsplan Nijstad in procedure gegaan. In het najaar zal het ontwerp afgerond worden. In 2016 verwachten we de bestemmingsplanprocedure af te ronden. Als onderdeel van de afronding van de zandwinningsactiviteiten wordt op dit moment de plas afgewerkt met leemgronden waarbij rekening wordt gehouden met de contouren van de toekomstige inrichting. Leader Zuidwest-Drenthe De Zuidwest-Drentse gemeenten hebben een impuls voor de vrijetijdseconomie, cruciaal voor de vitaliteit van het platteland in Zuidwest-Drenthe hoog op de Samenwerkingsagenda ZuidwestDrenthe gezet. Hiertoe is een lokale ontwikkelingsstrategie (LOS) opgesteld en ingediend om in aanmerking te komen voor Europese (zogenaamde LEADER-subsidie) en provinciale middelen zodat naar verwachting eind 2015 gestart kan worden met de uitvoering van projecten. Voorwaarde is lokale cofinanciering. Voor 2016 wordt deze cofinanciering gefinancierd vanuit de reserve structuurvisie (budget uitvoering visie landelijk gebied). Wanneer de LEADER aanvraag wordt toegekend betekent dit dat voor de periode juli 2015 t/m 2022 € 2,4 miljoen aan EU LEADER middelen beschikbaar komt. Verdeeld over de zeven jaren is dat ongeveer € 340.000 per jaar. Science Drenthe In het collegeprogramma is opgenomen dat als de kans zich voordoet, wij ons maximaal inzetten om een aantrekkelijke dagattractie binnen te halen. Deze kans doet zich voor. Gemeente Hoogeveen
43
Programmabegroting 2016 – 2019
Bruisend Hoogeveen
Twee initiatiefnemers willen een populair wetenschappelijk educatiecentrum, met als werktitel Science Drenthe in Hoogeveen realiseren. In Science Drenthe is de wereld van wetenschap en techniek een ervaring voor iedereen. Bezoekers leren over de basisbeginselen en toepassing van wetenschap en techniek door allerlei activiteiten die er te doen zijn. Door zelf dingen te doen ervaren bezoekers hoe wetenschap en technologie werkt. Science Drenthe moet dé indoor attractie worden voor Zuidwest-Drenthe en is uniek in NoordNederland. Deze publiekstrekker versterkt de aantrekkelijkheid van Hoogeveen en Zuidwest-Drenthe en levert werkgelegenheid en meer bestedingen op. De combinatie met het lokale bedrijfsleven en het onderwijs is ook goed te maken. De opzet van Science Drenthe past dus heel goed bij Hoogeveen. Afhankelijk van de besluitvorming in 2015 kan in 2016 het haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd worden. Kunstijsbaan Een kunstijsbaan draagt bij aan het versterken van de recreatief toeristische sector in Hoogeveen. Zie voor verdere toelichting het programma Krachtige wijken en dorpen, onder projecten.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Cultuuractiviteiten en cultuureducatie voor alle lagen van de bevolking Wat willen we bereiken Inwoners van Hoogeveen nemen in 2018 gemiddeld twee keer per jaar deel aan een activiteit van de culturele instellingen (We willen dat er uiterlijk 2018 een eenduidig meetinstrument is bij de C5, zodat dit inderdaad gemeten kan worden.)
Alle kinderen en jongeren blijven zowel in het basis als voortgezet onderwijs minimaal één keer per jaar actief kennis maken met vormen van cultuur en cultuureducatie
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Bevorderen van de culturele levendigheid door met de kunst- en cultuurinstellingen afspraken te maken over ondersteuning van de amateurkunst, vraaggerichte programmering en laagdrempeligheid. • Vaststellen van de koers van de inrichting van de culturele organisaties voor 2018 en verder. • Verkennen op welke wijze kunst en cultuur ingezet kan worden als middel om doelstellingen in het sociale domein te realiseren. • Ondersteunen basisonderwijs bij de verdere implementatie rijksregeling Cultuureducatie Met Kwaliteit door betere vraagstelling. • De culturele organisaties bieden een samenhangend, vraaggericht en lokaal georganiseerd aanbod aan cultureel educatieve activiteiten aan in zowel het basis- als voortgezet onderwijs. • De cultureel educatieve activiteiten worden afgestemd op de wensen van het onderwijs en waar mogelijk geïntegreerd met de rest van het onderwijsaanbod en andere leergebieden.
Doelstelling 2: Gemeente Hoogeveen nog beter op de kaart zetten Wat willen we bereiken Verbeteren van het imago en positie in de regio op het vlak van wonen, werken, verblijven en vrije tijd (cultuur)
44
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Doorontwikkeling Marketing Hoogeveen naar een zelfstandige netwerkorganisatie. • Initiëren, onderhouden en benutten van de strategische allianties. • Faciliteren en ondersteunen van de marketing netwerken op de diverse niveaus. Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Bruisend Hoogeveen
• Participeren in regionale samenwerkingsverbanden. • Doorontwikkeling Punt H. • Faciliteren aansprekende evenementen en activiteiten.
• Vervlechten van het culturele, economische, woon-
Toevoegen van twee nieuwe evenementen aan de bestaande reeks
en vrijetijdsaanbod. • Doorontwikkeling van het marketingbeleid. • Stimuleren van samenwerking tussen ondernemers, culturele en recreatieve ondernemers (vrijetijdsarrangementen). • Actualisatie evenementennota. • In nauwe samenwerking met ondernemers, culturele en recreatieve ondernemers nieuwe spraakmakende evenementen initiëren. • Afhankelijk van uitkomst onderzoek: startsubsidie/stimuleringsprijs voor nieuwe evenementen ontwikkelen.
Doelstelling 3: Versterken van de recreatief toeristische sector Wat willen we bereiken Toename van het aantal dagtoeristen met 5% in 2018 ten opzichte van twee miljoen in 2011
Werkgelegenheid in de sector laten groeien van 4% in 2011 naar 5% in 2018
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Faciliteren herontwikkeling Nijstad door afronding bestemmingsplanprocedure. • Monitoring gebruik passantenhaven. • Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek: realisatie camperplaats centrum Hoogeveen. • Faciliteren en ondersteunen ondernemers (onder andere via provinciaal recreatie-expertteam). • Afronding procedure paraplubestemmingsplan recreatie en toerisme voor het verruimen van de planologische mogelijkheden in landelijk gebied. • Gerichte acquisitie voor vergroten/vernieuwen aanbod verblijfstoerisme en dagattracties. • Actieprogramma: Gastvrij Hoogeveen - Ontwikkelen van nieuwe producten voor, door en met de R&T ondernemers - Een breder gedragen Toeristisch Recreatief Ondernemers Platform - Vliegveld Hoogeveen recreatief meer benutten - Hoogeveen weer startplaats voor Fietsvierdaagse
Beleidsdocumenten Cultuur • Kader Cultuur Gemeente Hoogeveen 2013 • Routekaart binnenschoolse cultuureducatie Zuidwest Drenthe (2013) Recreatie en toerisme • Evenementennota 2008 • Beleidsnotitie recreatie en toerisme 2013-2017 • Actieprogramma recreatie en toerisme 2014-2017
Gemeente Hoogeveen
45
Programmabegroting 2016 – 2019
Bruisend Hoogeveen
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Kunst en cultuur Evenementen en recreatie
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
3.013 531
2.924 438
2.875 445
2.831 376
2.838 340
2.821 339
Totaal lasten Baten Kunst en cultuur Evenementen en recreatie
3.544
3.362
3.320
3.207
3.178
3.160
228 70
113 64
113 65
113 66
113 66
113 66
Totaal baten Saldi Kunst en cultuur Evenementen en recreatie
298
176
178
178
178
178
2.785 461
2.812 374
2.762 380
2.718 310
2.725 274
2.708 273
Totaal saldi
3.246
3.186
3.143
3.028
2.999
2.981
Toelichting op cijfers Evenementen en recreatie Voorjaarsnota Recreatieschap Drenthe In het Algemeen bestuur van het recreatieschap is in 2015 besloten om vanuit de deelnemende gemeenten voor een periode van drie jaar (2015-2017) Staatsbosbeheer een bijdrage per gemeente te verlenen van € 17.615 voor het beheer van recreatieve-toeristische voorzieningen, zoals fietspaden. Kunst en cultuur Voorjaarsnota Podium In verband met Cao-stijgingen 2012-2013 moet het budget vanaf 2016 aangepast worden aan 2015 (inhaalactie). Dit leidt tot een structurele verhoging van € 2.000.
Investeringen Voor de investeringen zijn de volgende bedragen opgenomen: Omschrijving
Jaar
Passantenhaven Zuiderpark
2015 Totaal
46
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 120.000 60.000 60.000 120.000 0 60.000 0 60.000
Gemeente Hoogeveen
Fysieke pijler Aantrekkelijk wonen Krachtige wijken en dorpen Veilige bereikbaarheid Duurzamer Hoogeveen
Gemeente Hoogeveen
47
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Aantrekkelijk wonen
Het programma omvat het aantrekkelijker maken van Hoogeveen voor wonen, werken en verblijven. Programmahouder Anno Wietze Hiemstra
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling Het programma Aantrekkelijk wonen, moet Hoogeveen aantrekkelijker maken om te wonen, te werken en te verblijven. De geactualiseerde fysieke structuurvisie is de basis voor dit programma. Trends en Ontwikkelingen Woningmarkt Het herstel op de woningmarkt is in Zuidwest Drenthe zichtbaar. In de gemeente Hoogeveen neemt het aantal verkochte woningen toe. De verwachting is dat dit herstel gaat doorzetten. Naast de groei van de verkoop van bestaande woningen neemt ook de verkoop/bouw van nieuwbouwwoningen toe. Het Hoogeveen Bouwpakket heeft tijdens de economische crisis geholpen om de bouw van nieuwbouwwoningen op gang te houden. De doorstroming op de woningmarkt wordt wel beperkt door de waardedaling van het eigenwoningbezit. Diverse particuliere woningbezitters staan hierdoor 'onder water' (restschuld hypotheek hoger dan waarde woning). Het meefinancieren van de restschuld bij doorstroming naar een andere koopwoning geeft problemen. Demografie De verwachting is dat het bevolkingsaantal de komende jaren licht blijft stijgen tot circa 56.400 inwoners in 2035, waarna een stabilisatie van het aantal inwoners zal optreden. Dit staat in de bevolkingsprognose van de provincie Drenthe van juni 2015. De bevolkingsontwikkeling verschilt tussen de kern Hoogeveen en de dorpen. De verwachting is dat de natuurlijke aanwas zich positief blijft ontwikkelen tot het jaar 2040 en dat van ontgroening voor de hele gemeente niet of nauwelijks sprake zal zijn. De algemene trend is dat de vergrijzing toeneemt en dan vooral vanaf de leeftijdsgroep 70 jaar en ouder. De toename die nu zichtbaar is gaat de komende jaren versterken. Deze ontwikkeling heeft ook een positief effect op de ontwikkeling van de éénpersoonshuishoudens. De verwachting is dat het aantal huishoudens tot 2035 blijft toenemen. Dit komt door de vergrijzing en het langer zelfstandig blijven wonen van deze doelgroep. De toename van de groep alleenstaanden hangt hiermee samen. De verwachting is dat het aantal samenwonenden, met of zonder kinderen, nauwelijks zal wijzigen.
48
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
De nieuwe ontwikkelingen sluiten grotendeels aan op de huidige prognoses waarop het bestaande beleid is gebaseerd. Bij de actualisatie van de Woonvisie worden deze ontwikkelingen betrokken. Wonen De komende jaren zal het accent liggen op de bestaande woningvoorraad. Het gaat dan voornamelijk over de betaalbaarheid van het wonen. Een grote groep inwoners heeft het financieel-economisch zwaar. Er ontstaat een tweedeling in de maatschappij. De woonlasten drukken zwaar op het huishoudbudget. Dit wordt mede veroorzaakt door stijgende huurprijzen en de hoogte van de energielasten. Ook het onderhoudsniveau van de particuliere woningvoorraad staat onder druk. We willen hier samen met partijen zoals wooncorporaties aan werken om tot een meer preventieve aanpak te komen, waardoor we woningontruimingen (mede als gevolg van huurachterstanden) zoveel mogelijk kunnen voorkomen. De ontwikkelingen op het gebied van wonen en demografie leiden er toe dat de bouwopgave in het stedelijk gebied aan het veranderen is. De bestaande wijken en daarmee ook het openbaar gebied gaan in de toekomst meer aandacht vragen. Dit betekent dat in het project actualisatie Woonvisie een strategie ontwikkeld moet worden voor nieuwe vormen van wonen en herstructurering in bestaande wijken. De toepassing van de SVn startersregeling (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting) is in 2015 aangepast. De startersregeling is omgezet naar een specifiek marktsegment van de portiekflats uit de ’60 en ’70 jaren. Daarnaast is een nieuw product ontwikkeld voor de financiering van restschulden als gevolg van het 'onder water' staan van particuliere woningen (restschuld hypotheek hoger dan waarde woning). Huiseigenaren wordt hiermee de mogelijkheid geboden om door te stromen op de woningmarkt. De introductie van deze nieuwe regelingen wordt de komende tijd gevolgd. Regionale samenwerking wonen Regionale Woonvisie In het kader van de Regionale Woonvisie wordt verder invulling gegeven aan het afstemmen van de woningbouwplannen in Zuidwest Drenthe. De Regionale Woonvisie is opgezet als een groeimodel. Hier wordt stapsgewijs invulling aangegeven. Van belang is dat goede en kansrijke plannen kwalitatief getoetst kunnen worden zonder dat er sprake is van concurrentie op de woningmarkt. In dat kader wordt ook binnen de regio nagedacht over waarom en hoe oude bestemmingsplancapaciteit onttrokken kan worden aan de plancapaciteit ten gunste van de goede en kansrijke plannen. Huisvesting statushouders Vanuit de regionale samenwerking wordt met de betreffende gemeenten, de daarin werkzame wooncorporaties, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de provincie gewerkt aan het huisvesten van statushouders. Deze samenwerking verloopt goed en wordt gecontinueerd. De verwachting is dat de taakstelling de komende jaren op een hoog niveau gehandhaafd zal blijven door conflicten, vooral in het Midden Oosten. De verhoging van de taakstelling in 2016 leidt tot druk op de woningmarkt in Zuidwest Drenthe. Om aan de realisatie van de taakstelling te kunnen blijven voldoen wordt een onderzoek gestart naar alternatieve woonvormen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd ook omdat de verhoging van de taakstelling niet éénmalig zal zijn en om de komende periode aan de vraag naar huurwoningen in het algemeen te kunnen blijven voldoen.
Gemeente Hoogeveen
49
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Sturing op locatieontwikkeling Het opstellen van locatiepaspoorten is een continu proces dat sterk samenhangt met ontwikkelingen in de markt, het vrijkomen van gronden (zoals verschillende vrijkomende schoollocaties) en het veranderen van functies (zoals vrijkomende bedrijvenlocaties) in de gemeente. We sturen actief op locatieontwikkeling en zoeken passende marktpartijen bij de locaties waarvoor een locatiepaspoort is ontwikkeld. Per locatie wordt daarbij gekeken op welke wijze deze het best in de markt te zetten is. Bij de gronduitgifte gaat de gemeente hoofdzakelijk werken vanuit het belang en de wens van de toekomstige bewoner, de vraag staat centraal. Dit betekent dat geprobeerd wordt om bij de uitgiftestrategie vooral vormen van Particulier Opdrachtgeverschap en Collectief Particulier Opdrachtgeverschap te stimuleren. Zeker op plekken waar de gronden van de gemeente zijn liggen prima kansen, denk daarbij aan bijvoorbeeld de locatie Sneeuwbesstraat, de Jasmijnstraat, de voormalige hockeyvelden in het Spaarbankbos of ter plaatse van het Nicolaas Beetsplein, waar vroeger het tankstation van de FINA was. De ontwikkeling en uitgifte van deze locaties is inmiddels gestart. Omgevingswet Het omgevingsrecht bestaat uit tientallen wetten en honderden regelingen voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Het kabinet wil het omgevingsrecht makkelijker maken en samenvoegen in een Omgevingswet. Ook wil het kabinet met de Omgevingswet beter aansluiten op onder andere de samenhang tussen verschillende plannen en activiteiten voor ruimtelijke ordening, milieu en natuur. De Omgevingswet zorgt straks voor minder regels en onderzoekslasten. Op 1 juli heeft de Tweede Kamer met ruime meerderheid ingestemd met de Omgevingswet. Het (door amendementen gewijzigde) wetsvoorstel ligt nu bij de Eerste Kamer. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de uitwerking van de uitvoeringsregelgeving. Naar verwachting treedt de wet in 2018 in werking. We volgen de ontwikkelingen nauwlettend en we spelen waar mogelijk in op de nieuwe wet. Aantrekkelijk Hoogeveen Het motto van de Ontwikkelingsvisie Stadscentrum is ‘Behouden wat goed is, investeren in kwaliteit en repareren wat stuk is’. Blijven investeren in de kwaliteit van het stadscentrum op allerlei manieren is nodig om ook in de toekomst onze krachtige regionale positie te kunnen behouden en te verstevigen. Onder meer het nieuwe winkelen, zorgt ervoor dat de traditionele winkelstraat moet worden omgebouwd naar een bijzonder verblijfsgebied waar consumenten kunnen shoppen, worden vermaakt en uitgedaagd. Het bieden en aantrekken van bijzondere 'triggers' (zoals bijzondere inrichting openbaar gebied en evenementen) is hierbij van belang om consumenten en toeristen naar Hoogeveen te kunnen blijven trekken. Belevingswaarde en onderscheidend vermogen zijn essentieel. We volgen de landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van bedrijven- en kantorenlocaties, stadscentrum en overige winkellocaties. Ook in Hoogeveen zien we op diverse locaties leegstand, niet alleen als gevolg van de economische teruggang maar ook door landelijke trends als de toename van het internet-winkelen en het gewijzigde koopgedrag van de consument. Hoogeveen participeert in het platform ‘De nieuwe winkelstraat’. Dit platform neemt het initiatief om op lokaal niveau stakeholders bij elkaar te brengen en een plan op te stellen voor toekomstgerichte winkelstraten, in nauwe samenwerking met de lokale financiële instellingen. Concreet wordt door het platform met elke deelnemende gemeente, en dus ook met Hoogeveen, een zogenaamde ‘retaildeal’ gesloten. Deze retaildeal houdt in dat de gemeente het initiatief neemt om partijen bij elkaar te brengen om samen te komen tot een toekomstgericht beleid voor detailhandel met daarin duidelijke keuzes, lagere regeldruk en publiek-private samenwerking waar dat nodig is.
50
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Concreet wordt er, bij participatie aan de retaildeal, onder meer van ons verwacht dat we: • In nauw overleg met Centrummanagement en de belangrijkste stakeholders (retail, vastgoed, horeca, kunst en cultuur) een visie op de detailhandel en/of bredere binnenstad (door)ontwikkelen. • Hierbij concreet beleid en een plan met prioriteiten ontwikkelen. • Daarin het toekomstig winkelareaal benoemen en duidelijke keuzes maken welk deel kansrijk is en welke kansarm. Daarnaast gaat Hoogeveen participeren in een Europees project binnen het Urbact III-programma. Dit project gaat na goedkeuring "van Brussel", begin 2016 van start. De eerder genoemde ontwikkelingen en trends zijn niet alleen in Hoogeveen en Nederland gaande, maar in heel Europa. Met dit Europese project worden kennis en ervaringen uitgewisseld om tot oplossingsrichtingen te komen. Speerpunten • Vergroten aantrekkelijkheid van Hoogeveen en de dorpen voor wonen, werken en verblijven: - We willen de aantrekkelijkheid van het wonen in de gemeente vergroten. Het hebben van een duurzame woningvoorraad en leefomgeving is daarbij essentieel, ook vanuit het perspectief om een toekomstbestendige c.q. flexibele woningvoorraad te hebben en om in te kunnen spelen op de veranderende woonwensen van onze inwoners. - We gaan de Woonvisie actualiseren. - Voldoende aanbod huur- en koopwoningen in Hoogeveen en in de dorpen om de beheerste groeiambitie te realiseren en om in de toekomst voorzieningen in stand te houden. - Zichtbaar vermarkten gemeentelijke kavels en gebouwen en hiervoor actief ontwikkelaars werven. • Versterken van de regiofunctie en het vestigingsklimaat van Hoogeveen voor bedrijven en inwoners uit de regio: - Participatie aan de retaildeal van het platform De Nieuwe Winkelstraat. - Realisatie parkeergarage. • Beter inspelen op ruimtelijke initiatieven die bijdragen aan een aantrekkelijker Hoogeveen: - In aansluiting op de Omgevingswet willen we nog meer flexibel en marktgericht gaan werken. Met het Hoogeveen Bouwpakket en het instrument locatiepaspoorten hebben we goede stappen gezet. We ontwikkelen dit door. - Opstellen en uitwerken locatiepaspoorten tot concrete ontwikkellocaties. Randvoorwaarden • Uitvoering van projecten binnen andere programma's en samenwerking met andere programma's. • Effectief en efficiënt blijven werken aan ruimtelijke plannen en vraaggericht inspelen op ruimtelijke ontwikkelingen. • Marktpartijen die investeren. Risico's • Niet verkrijgen van subsidies/cofinanciering. • Stagnatie in zowel woningbouw als overige investeringen door onder andere de economische ontwikkelingen, bezuinigingen en gevolgen van het regeerakkoord.
Gemeente Hoogeveen
51
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Lopende projecten Actualisatie bestemmingsplannen Algemeen De actualisatie van bestemmingsplannen vindt plaats in een reguliere cyclus van tien jaar. De eerste plannen voor enkele wijken en dorpen moeten in 2017 herzien zijn. De wijze waarop de bestemmingsplannen worden geactualiseerd zal per plan worden bekeken en onderzocht. Als sprake is van weinig dynamische gebieden, gebieden waar in een planperiode van de komende tien jaar weinig noodzaak tot wijziging van het planologisch regime bestaat, wordt het instrument beheersverordening toegepast zijn. Buitengebied Eind 2014 is voor het bestemmingsplan buitengebied besloten dat er in plaats van een beheersverordening een bestemmingsplan wordt voorbereid. De bestemmingsplannen voor het buitengebied moeten eind 2017 herzien zijn. Stadscentrum In de Ontwikkelingsvisie Stadscentrum is de keuze vastgelegd de kwaliteit van Hoogeveen als aantrekkelijke stad te willen vergroten, onder meer door middel van opwaardering van het centrum met groene en aantrekkelijke woonmilieus. Hoofdmotto is inbreiding in plaats van uitbreiding. De visie wordt gefaseerd uitgevoerd. Het stadscentrum (Stadscentrum Zuidoost) is een lopend project waarmee een aantrekkelijk woongebied moet ontstaan in de binnenstad. Stadscentrum Zuidoost: deelproject Kaapplein en realisatie parkeergarage Door de realisatie van het deelproject Kaapplein en de parkeergarage wordt ruimte gecreëerd voor kwalitatief hoogwaardige woningbouw op het Beukemaplein, het Stoekeplein en langs het nieuwe stadspark Dwingeland dat opnieuw aangelegd en vergroot wordt. Dit alles vormt samen met de infrastructuur aan Het Haagje, de Notaris Mulderstraat, de Schutstraat en het Kruis, het project Stadscentrum Zuidoost. De realisatie van de parkeergarage is gestart en maakt het mogelijk park Dwingeland in omvang te vergroten en langs de rand aantrekkelijke woningbouw te realiseren met uitzicht over het park. Het plan voor de parkeergarage op De Kaap met ruimte voor circa 480 auto’s wordt gecombineerd met de realisatie van woningen, appartementen en een gedeelte van nieuwbouw van het Jannes van der Sleedenhuis. Met deze nieuwbouw realiseren Woonconcept en Jannes van der Sleeden een hoogwaardige nieuwe, moderne woon- en zorgvoorziening, essentieel om ouderen een goede plek te bieden in onze samenleving. Stand van zaken De Kaap De problematiek rond de heipalen heeft gezorgd voor ongeveer een half jaar vertraging in het bouwproces. Zowel de aannemer als WVG Ontwikkeling (voorheen Woonconcept Vastgoed) doen er alles aan deze vertraging zoveel mogelijk in te lopen. De gemeente heeft een overeenkomst met Woonconcept voor het turn-key opleveren van 380 openbare parkeerplaatsen, die moeten voldoen aan een vooraf vastgesteld programma van eisen. WVG Ontwikkeling is als ontwikkelaar betrokken namens Stichting Woonconcept en de gemeente. Met omwonenden wordt maandelijks overlegd, in een voor dit project ingestelde bouwoverleggroep. In 2014 is het gebouw van Roelof van Echten in park Dwingeland gesloopt om plaats te maken voor een tijdelijke parkeerplaats om zo ook tijdens de bouwfase voldoende parkeerplaatsen in de buurt van de Hoofdstraat te kunnen garanderen. Daarnaast is een deel van het terrein van Roelof van Echten werkterrein voor de aannemer van De Kaap. Na afronding van de bouwfase zal dit gebied conform het vastgestelde projectplan deel gaan uitmaken van park Dwingeland.
52
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Na realisatie van de parkeergarage moet ook de inrichting van het openbaar gebied zijn afgerond. Het dak van de verdiepte parkeergarage, dat gelijk ligt met het maaiveld, wordt ingericht als park en vormt fase 1 van de verdubbeling van park Dwingeland. Daarnaast wordt het pand Hoofdstraat 223 gesloopt en wordt een brede en aangename doorgang naar de Hoofdstraat gecreëerd, waarbij het Kaaplaantje - dan afgesloten voor doorgaand verkeer- de opgangen vanuit de parkeergarage begeleidt en meer een verblijfskarakter krijgt. Het openbaar gebied moet klaar zijn op het moment dat de parkeergarage in gebruik genomen wordt. De reconstructie van Het Haagje tussen het Kaaplaantje en de Notaris Mulderstraat, die in dezelfde stijl als de Schutstraat wordt uitgevoerd, vindt vervolgens plaats nadat de ontwikkelingen op De Kaap zijn afgerond. Hiermee is dit een van de latere uitvoeringsprojecten in de Zuidoosthoek (2017). Voorbereiding ontwikkeling ”park Dwingeland” en vergroening Hoofdstraat De definitieve start van project De Kaap betekende ook het startsein voor de planvorming van deelproject Stoekeplein /park Dwingeland, dat immers alleen door kan gaan indien parkeren ondergronds wordt geclusterd op De Kaap. In 2014 is een werkgroep van omwonenden en belanghebbenden samengesteld. Daarnaast is een werkgroep van jongeren samengesteld die adviseert over de inrichting van het park. Met deze groepen is toegewerkt naar een voorlopig ontwerp, dat inmiddels is doorgerekend en binnen het door het college vastgesteld financieel kader past. Voor de vakantieperiode was de inspraakprocedure. Dat hebben we gedaan omdat park Dwingeland van en voor Hoogeveen is, en iedereen hierover mee mag denken. Dit najaar worden de reacties verwerkt en wordt bekeken of, en zo ja op welke wijze, het plan al dan niet wordt aangepast. Het ontwerp wordt daarna verwerkt in een bestemmingsplan, dat uiteindelijk aan de raad wordt voorgelegd ter vaststelling, samen met de grondexploitatie. Realisatie is afhankelijk van onder meer het verloop van de bestemmingsplanprocedure en vindt op zijn vroegst plaats na oplevering van de parkeergarage op De Kaap. Voorbereiding ontwikkeling Beukemaplein Het definitief doorgaan van project De Kaap betekende ook voor het Beukemaplein groen licht voor het starten van de planvorming. Ook hier is samen met een werkgroep van omwonenden toegewerkt naar een voorlopig ontwerp, dat kon rekenen op steun van de werkgroep. Het ontwerp, dat (evenals het Mauritsplein) ruimte biedt voor verschillende woningtypen en flexibele kavelgroottes, is inmiddels doorgerekend, past binnen het financieel kader en wordt de komende tijd verwerkt in een bestemmingsplan, dat uiteindelijk – samen met de grondexploitatie- aan de raad wordt voorgelegd ter vaststelling. Ook hier is de start van de uitvoering gepland na ingebruikname van de parkeergarage op De Kaap, onder voorbehoud van een positief verloop van de bestemmingsplanprocedure. Mauritsplein (de Kloostertuin) Conform de visie stadscentrum is het de bedoeling om kwalitatief goed wonen mogelijk te maken nabij het centrum met al haar voorzieningen (inbreiding voor uitbreiding). Op het Mauritsplein zijn vier woon-werkkavels langs de Industrieweg beschikbaar, en daarnaast 20 tot 25 woningen, waarbij rijwoningen en meer vrijstaande types kunnen worden gebouwd. Via flexibiliteit in bouwvoorschriften en bouwmogelijkheden wordt maximaal geprobeerd de wensen van kandidaat kopers te bedienen. Variatie is mogelijk in kavelbreedte, kaveldiepte en bouwhoogte en in de gesprekken met kopers worden de woonwensen nader uitgewerkt en waar mogelijk gehonoreerd. Het bestemmingsplan is vastgesteld, de locatie is bouwrijp gemaakt en diverse kavels zijn verkocht. De bouw van de eerste woningen is inmiddels gestart, nadat de Raad van State de gemeente in het gelijk heeft gesteld betreffende het beroep in de bestemmingsplanprocedure. Het plan Mauritsplein is het eerste concrete uitvoeringsproject van de strategie ‘De stad in mijn achtertuin’.
Gemeente Hoogeveen
53
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Deze visie op het wonen in het stadscentrum (vraag- en consumentgericht bouwen) is de basis geweest voor het opstellen van de locatiepaspoorten voor de potentiële ontwikkelingslocaties in het stadscentrum, zowel van de gemeente als van particulieren. Voor het Mauritsplein is op basis van deze visie een stedenbouwkundig plan opgesteld. De hier ingezette lijn van flexibiliteit wordt doorgezet bij de andere deelprojecten in het stadscentrum, zoals bijvoorbeeld het Beukemaplein. Opwaardering pleintjes Hoofdstraat De ontwikkeling van een goed functionerend en aantrekkelijk stadscentrum is cruciaal voor het behouden van onze krachtige regionale positie en het in stand kunnen houden van ons voorzieningenniveau op langere termijn. Daarvoor is het nodig dat er blijvend wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van het bestaand bebouwd gebied. Na afronding van de centrumruit is het stadscentrum afgesloten voor doorgaand verkeer. Dat biedt kansen de verblijfskwaliteit op onderdelen verder te verbeteren, omdat de verkeersfunctie niet langer het bepalend element in de inrichting en vormgeving is. Om die reden is het gewenst de verouderde pleintjes op meerdere plekken in de Hoofdstraat (ter plaatse van de Jonkheer de Jongestraat, de Hoofdstraatkerk en de Grote Kerkstraat / Tamboer) op te waarderen en een meer gezellige en intieme sfeer te geven die past bij een verkeersluw, uitnodigend stadscentrum. Door een provinciale bijdrage van € 400.000 is het mogelijk hieraan een stevige aanzet te geven in 2015 en 2016. Hiertoe is een plan van aanpak opgesteld waarin samen met Centrummanagement en alle overige partijen in het stadscentrum een ontwerp wordt gemaakt. Stationsgebied Het project Stationsgebied is grotendeels afgerond. Alleen het woonrijp maken van deelgebied A, de kantorenlocatie, moet nog worden uitgevoerd. Dit wordt gedaan nadat de percelen daar zijn uitgegeven. In het Stationsgebied staan we, naast kantoren, een breder scala aan functies toe. Dit is mogelijk omdat de instandhoudingstermijn die was verbonden aan de Europese projectsubsidie is afgelopen. Dit hebben we inmiddels gemeld aan de betreffende projectontwikkelaars. Planologisch kan dit worden geregeld met een afwijking van het bestemmingsplan bij de verlening van een omgevingsvergunning. Verder is de projectontwikkelaar inmiddels gestart met de verkoop van een aantal woningen langs de Blankenslaan-West en de Crerarstraat, die de komende jaren gebouwd moeten gaan worden. Marketing wonen We gaan door met het vermarkten van Hoogeveen als aantrekkelijke gemeente om te wonen. Waarbij de woonconsument voorop staat en de bestaande middelen en kanalen worden ingezet om vraag en aanbod te matchen. We doen dit zowel voor de bestaande woningvoorraad als voor de bouwkavels en de nieuwbouwwoningen. Ook zal de gemeente steeds meer samenwerking gaan zoeken met ondernemers, bouwers en ontwikkelaars om de consument te bedienen. Erflanden De deelprojecten voor de ontwikkeling van de wijk Erflanden zijn voor een groot deel afgerond. De samenwerkingscombinatie tussen gemeente, Bouwfonds en Heijmans wordt in stand gehouden tot en met 2022. De combinatie Erflanden heeft nog 30 vrije kavels te koop voor particulieropdrachtgeverschap. De interesse voor het deelgebied de Blankvoorn is sterk toegenomen door een versoepeling van de Bouwregels (70% verkocht). Voor de minder courante kavels aan het Damhert wordt gekeken hoe de verkoopbaarheid te bevorderen is. In juni 2015 zijn nogmaals 94 kavels van Megahome geveild. Deze gronden zijn verworven door marktpartijen.
54
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Voor de Egel en het Edelhert (64 kavels) maakt de gemeente afspraken over het bouw- en woonrijp met de nieuwe ontwikkelaar. Voor 30 kavels aan de Koningspage en de Eikenpage is de gemeente verantwoordelijk voor het woonrijp maken. Door deze laatste veiling heeft Megahome geen bouwgrond meer in Erflanden. Het openbaar gebied is nog wel in eigendom van Megahome. Deze gronden zijn niet mee geveild. We proberen het gehele openbare gebied in eigendom te krijgen. Megahome heeft de verplichting om voor de woningen aan Sleedoornpage en een gedeelte van de Koningspage het gebied woonrijp te maken. De gemeente houdt Megahome aan deze afspraak. Actualisatie Woonvisie Per 1 juli 2015 is de Herzieningswet toegelaten instellingen volkshuisvesting\herziene Woningwet in werking getreden en daarmee ook het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015. Met ingang van die datum is onder andere het Besluit beheer sociale-huursector vervallen. De wet geeft duidelijkheid op de woningmarkt door de heldere spelregels voor de sociale huursector. De kerntaak van de wooncorporaties is en blijft: zorgen dat mensen met een laag inkomen goed en betaalbaar kunnen wonen. Wooncorporaties dragen bij aan het gemeentelijke woonbeleid. Deze bijdrage wordt vastgelegd in prestatieafspraken tussen gemeente, huurdersorganisaties en de wooncorporaties. Om actuele afspraken te kunnen maken is het gewenst het woonbeleid van de gemeente aan te passen aan de huidige ontwikkelingen. Uitgangspunt is om de geactualiseerde Woonvisie in 2016 vast te stellen.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Vergroting aantrekkelijkheid van de kern Hoogeveen voor wonen, werken en verblijven Wat willen we bereiken Vraaggericht voorzien in de kwalitatieve en kwantitatieve woonbehoefte en daardoor het negatieve migratiesaldo verlagen met 10% in 2018
Zichtbaar vermarkten gemeentelijke kavels en gebouwen Bestaande woonwijken en woningen aantrekkelijk en duurzaam houden Voldoende aanbod houden van geschikte koop- en huurwoningen in alle wijken
Gemeente Hoogeveen
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Uitvoering geven aan Woonvisie en Regionale Woonvisie • Woningmarktonderzoek • Vaststellen geactualiseerde Woonvisie • Bouwplannen kwalitatief en kwantitatief regionaal afstemmen om concurrentie te voorkomen • Uitvoeren Marketing wonen: inzetten middelen en kanalen om vraag en aanbod te matchen • Faciliteren van woonaanpassingen, vervangende nieuwbouw of herontwikkeling van vrijkomende locaties • Buizerdlaan/hoek Wolfsbosstraat in Hoogeveen; realisatie 9 grondgebonden woningen en 38 appartementen • Herontwikkeling Beukemaplein in Hoogeveen; afronden stedenbouwkundig plan en opstellen bestemmingsplan • Herontwikkeling park Dwingeland en Stoekeplein; bestemmingsplan opstellen • Herontwikkeling locatie De Kaap; realisatie nieuwbouw Jannes van der Sleeden • Herontwikkeling voormalige houthandel Robaard en de Jonge locatie; realisatie 24 grondgebonden woningen • Herontwikkeling locatie Sneeuwbesstraat; afronden ruimtelijke procedure en verkoop kavels • Herontwikkeling locatie Jasmijnstraat; afronden ruimtelijke procedure en verkoop kavels
55
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
• Herontwikkelen Finalocatie Nic. Beetsplein; verkoop • • • • • Streefpercentage van minimaal 10% woningbouw volgens (c)po
• •
kavel Herontwikkeling locatie voormalig hockeyveld Spaarbankbos; verkoop kavel Herontwikkeling NCH terrein; doorlopen ruimtelijke procedure Herontwikkelen locatie Kinholtsweg, naast wijkcentrum De Weideblik; doorlopen ruimtelijke procedure Afronden bestemmingsplanprocedure recreatie- en woongebied plan Nijstad Faciliteren en ondersteunen van ontwikkelingen van derden, zoals herontwikkeling TAS-gebouw/ Jannes v.d. Sleedenlocatie. Verkoop particulier en gemeentelijke kavels Erflanden Herontwikkeling Mauritsplein; bouwen van de eerste serie woningen
Doelstelling 2: Vergroting aantrekkelijkheid van de dorpen en landelijk gebied voor wonen, werken en verblijven Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Vraaggericht voorzien in de gewenste kwalitatieve • Uitvoering geven aan Woonvisie en Regionale en kwantitatieve woonbehoefte Woonvisie • Vaststellen geactualiseerde Woonvisie • Bouwplannen kwalitatief en kwantitatief regionaal afstemmen om concurrentie te voorkomen Zichtbaar vermarkten gemeentelijke kavels en • Uitvoeren Marketing wonen: inzetten instrumenten gebouwen om vraag en aanbod te matchen Een kwaliteitsimpuls geven aan de bebouwde • Verkoop oude basisschool in Nieuwlande omgeving Herontwikkeling leegstaande gebouwen • Met private partijen onderzoeken of leegstaande gebouwen geschikt zijn te maken voor huisvesting Voldoende aanbod houden van geschikte koop-en • Afronden bestemmingsplanprocedure locatie huurwoningen in alle dorpen Zweetdruppel/ Zuideropgaande in Hollandscheveld voor woningbouw • Faciliteren verkoop kavels en projectmatige woningen in Fluitenberg Ruimte geven aan nieuwe functies in landelijk • Actualiseren bestemmingsplan Buitengebied gebied met aandacht voor inpassing Streefpercentage van minimaal 40% woningbouw • Verkoop kavels in Stuifzand volgens (c)po in de dorpen • Verkoop kavels in Pesse • Verkoop kavels in Tiendeveen Streefpercentage van minimaal 80% woningbouw • Trambaan Nieuweroord: bestemmingsplanprocedure volgens (c)po in het landelijk gebied afronden en verkoop kavels • Nieuw Moscou: verkoop kavels
56
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Doelstelling 3: Versterken van de regiofunctie en het vestigingsklimaat van Hoogeveen voor bedrijven en inwoners uit de regio Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Levendigheid stadscentrum vergroten en • Uitvoering Ontwikkelingsvisie Stadscentrum: bezoekers langer vasthouden (zie doelstelling 2 Faciliteren van evenementenlocaties in het centrum Bruisend Hoogeveen) • Realiseren parkeergarage • Participatie aan de retaildeal van het platform De Nieuwe Winkelstraat Minder leegstaande panden, zoals kantoren en • Met private partijen onderzoeken of leegstaande winkels gebouwen geschikt zijn te maken voor huisvesting • In Stationsgebied meer functies mogelijk maken door verlenen vrijstelling bij Omgevingsvergunning Doelstelling 4: Beter inspelen op ruimtelijke initiatieven die bijdragen aan een aantrekkelijker Hoogeveen Wat willen we bereiken Effectiever en efficiënter werken aan ruimtelijke plannen Binnen 1 week omgevingsvergunning verlenen voor eenvoudige aanvragen. Voor complexere aanvragen en overige bouwinitiatieven binnen 1 week duidelijkheid over kansrijkheid initiatief en afspraak over termijnen Vraaggericht inspelen op ruimtelijke ontwikkelingen vanuit het ja-tenzij principe Tijdig inspelen op nieuwe wetgeving
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Opstellen locatiepaspoorten • Prioriteitenlijst locatiepaspoorten vaststellen en hiervoor actief ontwikkelaars werven • Bouwbegeleidingsteam en Team Ontwikkeling ruimtelijke plannen continueren
• Faciliteren via Bouwbegeleidingsteam en Team Ontwikkeling ruimtelijke plannen
• Bijhouden van en inspelen op nieuwe ontwikkelingen Omgevingswet • In aansluiting op het landelijke programma Beter en Concreter uitvoering geven aan een pilot gerichte ondersteuning inwoners bij ruimtelijke procedures/bouwaanvragen
Beleidsdocumenten • • • • • • • • • • •
Fysieke structuurvisie (2004), actualisatie 2012 Woonvisie 2011 Regionale Woonvisie Zuidwest-Drenthe 2012 Nota Grondbeleid Oplegnotitie Welstandsnota 2007, Pilot welstand 2014 Prestatieafspraken wooncorporaties 2008 Detailhandelstructuurvisie 2008 Oost-west-as (Backbone) 2008 Ontwikkelingsvisie Stadscentrum 2008 Notitie Hoogbouw 2009 Ontwikkelnota Paardenhouderijen 2011
Gemeente Hoogeveen
57
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Ruimtelijk beleid en Volkshuisvesting Stedelijke vernieuwing Grondexploitatie Bouwvergunningen
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
1.149 2.037 1.848 8.824 0
968 2.112 7.080 6.373 0
876 2.012 4.186 7.585 0
877 1.990 3.651 7.485 0
875 2.006 1.130 9.460 0
873 2.020 1.121 8.111 0
Totaal lasten Baten Ruimtelijk beleid en Volkshuisvesting Stedelijke vernieuwing Grondexploitatie Bouwvergunningen
13.858
16.533
14.659
14.004
13.472
12.125
182 470 2 10.338 817
106 97 0 6.900 775
108 326 0 7.599 835
108 325 0 10.565 887
108 323 0 9.195 887
108 322 0 10.837 887
Totaal baten Saldi Ruimtelijk beleid en Volkshuisvesting Stedelijke vernieuwing Grondexploitatie Bouwvergunningen
11.809
7.879
8.867
11.884
10.512
12.153
966 1.567 1.846 -1.514 -817
862 2.015 7.080 -527 -775
768 1.686 4.186 -14 -835
770 1.665 3.651 -3.080 -887
768 1.683 1.130 265 -887
765 1.699 1.121 -2.726 -887
2.049
8.655
5.792
2.119
2.960
-28
Totaal saldi
Meerjarenbegroting 2018 2019
Toelichting op cijfers Stedelijke Vernieuwing Voorjaarnota Ontwikkelen visie op de toekomst van het winkelareaal stadscentrum Middelgrote gemeenten zullen onderscheidend moeten zijn om in de toekomst aantrekkelijk te blijven als vestigingsplaats voor bedrijven en als winkelstad. Voor Hoogeveen is het volgen van trends en ontwikkelingen en het met de verschillende partijen ontwikkelen van een visie op de toekomst van het winkelareaal in het stadscentrum van essentieel belang. Om dit handen en voeten te kunnen geven, is voor 2016 eenmalig € 25.000 opgenomen voor onder andere visieontwikkeling en communicatie. Deze visievorming is het vervolg op het onderzoek 'Het Nieuwe Winkelen' dat nu gaande is en gefinancierd wordt door ondernemers. Volkshuisvesting Voorjaarsnota Advieskosten ruimtelijke kwaliteit Op basis van realisatiecijfers kunnen de budgetten voor advieskosten ruimtelijke kwaliteit (welstand) naar beneden worden bijgesteld (€ 12.000). Verkoop onroerend goed Gelet op de gerealiseerde verkopen in het verleden is een structurele opbrengst geraamd van € 200.000.
58
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Aantrekkelijk wonen
Startersregeling (taakstelling) In de Programmabegroting 2015-2018 is opgenomen dat in verband met een herijking van de startersregeling het budget vanaf 2016 met € 30.000 wordt verlaagd. Deze taakstelling wordt in 2016 gehaald door het actualiseren van de startersregeling.
Investeringen Voor de investeringen zijn de volgende bedragen opgenomen: Omschrijving Stadscentrum Zuid-Oost hoek
Opwaardering pleintjes Hoofdstraat
Jaar
Investerings Reserve Algemene bedrag structuurvisie exploitatie
Exploitatie Bijdragen riolering derden
2015
2.500.000
1.950.000
550.000
2016
5.584.000
3.086.000
2017
2.937.000
2.512.000
Totaal
11.021.701
7.548.000
2015
50.000
50.000
2016
350.000
350.000
Totaal
400.000
1.848.000
250.000
400.000 425.000
1.848.000
0
0
250.000 1.375.000
0
400.000
2017
Totaal
Stadscentrum Zuid-Oosthoek Het financiële kader is gewijzigd in 2015 en ziet er nu als volgt uit: Bedrag x € 1.000
Voor 2014
2014
2015
2016
Programmabegroting 2015-2018
10.567
2.534
9.247
1.120
Programmabegroting 2016-2019
10.567
1.880
2.500
5.584
23.468 2.937
23.468
Reden van de wijziging in de jaarschijven wordt veroorzaakt door de stagnatie in de bouw van de parkeergarage waardoor de gemeentelijke bijdrage ook verschuift in tijd. Dit betekent dat de laatste bijdrage maar ook de infrastructurele werkzaamheden pas in 2017 kunnen worden afgerond. Wat doen we binnen de planperiode? Stadscentrum Zuid-Oost hoek Zoals in het financieel kader vermeld, resteert binnen de komende begrotingsperiode een budget van € 8,5 miljoen, waarvoor we de volgende projecten uitvoeren: - Realisatie parkeergarage De Kaap - Opknappen omgeving De Kaap - Ontwikkeling Park Dwingeland, inclusief Stoekeplein en Jonkheer de Jongestraat - Ontwikkeling Beukemaplein Daarnaast wordt de ontwikkeling van het Mauritsplein met woningbouw opgepakt als apart deelproject in het stadscentrum. Opwaardering pleintjes Hoofdstraat Verouderde pleintjes rondom de Hoofdstraat (ter plaatse van de Jonkheer de Jongestraat, de Hoofdstraatkerk en de Grote Kerkstraat/ Tamboerpassage) worden opgewaardeerd en moeten een meer gezellige sfeer krijgen in een uitnodigend stadscentrum. Hiervoor is een provinciale subsidie beschikbaar van € 400.000.
Gemeente Hoogeveen
59
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Krachtige wijken en dorpen
Dit programma gaat over het beheren van de openbare ruimte inclusief speelvoorzieningen en begraafplaatsen, het stimuleren van sociale zelfredzaamheid in wijken en dorpen, afvalscheiding bij de bron, het maatschappelijk vastgoed, sport, landschap en handhaven. Programmahouder Jan Steenbergen
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling We bevorderen en onderhouden binnen dit programma de woon- en leefkwaliteit in wijken en dorpen. Hierbij sluiten we zoveel mogelijk aan bij initiatieven die ontstaan in de samenleving. Waar nodig nemen we initiatief en stimuleren we. We zetten in op (sociale) lokale netwerkvorming in wijken en dorpen. Op het organisatorische vlak zetten de zes samenwerkende partnerorganisaties van De Smederijen zich in voor het verbreden van de samenwerking met andere organisaties en instellingen. We vinden het een belangrijke taak van de overheid om te investeren in de leefbaarheid en dynamiek van de samenleving, in het bijzonder voor kwetsbare groepen. Primair vinden we het belangrijk dat er voldoende en goede sociaal-maatschappelijke activiteiten zijn. Sport en bewegen en specifiek de inzet van de sportfunctionarissen is hierbij in de afgelopen jaren een goed en effectief middel gebleken. We gaan daarom door met de inzet van de sportfunctionarissen en de rol van sport in onze maatschappelijke doelstellingen verder ontwikkelen. De huisvesting voor deze activiteiten moet gemeentebreed voldoende zijn en efficiënt en optimaal gebruikt worden. Als overheid stellen we geen onnodige regels. Als we regels stellen moeten die handhaafbaar zijn. We verwachten van inwoners dat ze kleine ergernissen zelf onderling oplossen. Waar nodig treden we op. Met dit programma leveren we een bijdrage aan een duurzame samenleving met behoud van de fysieke leefbaarheid in het openbare gebied. Het openbare gebied is van ons allen; daarom stimuleren we betrokkenheid en samenwerking met andere organisaties en inwoners. Een duurzame samenleving scheidt haar afval bij de bron. Daarom zetten we daar de komende jaren op in. Een overheid die betrokken is bij haar inwoners zorgt voor een waardige laatste rustplaats. Daarom vergroten we de mogelijkheden door het uitbreiden van begraafplaatsen en het realiseren van een crematorium met uitvaartcentrum op begraafplaats Zevenberg.
60
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Trends & Ontwikkelingen Overheidsparticipatie We sluiten binnen dit programma zoveel mogelijk aan bij initiatieven die in de samenleving ontstaan en die betrekking hebben op de nulde lijn. Dat is zorg die grotendeels verleend wordt door nietprofessionals. Het betreft onder andere zelfhulpgroepen, zelfzorg en mantelzorg (hulp uit naaste omgeving van vrienden en/of familieleden). Als voorbeelden noemen we hier: • De dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt met de dorpsregisseur die met ingang van september 2015 als een spin in het web werkzaam is op het gebied van welzijns- en zorgvraagstukken in Hollandscheveld, samen met veel vrijwilligers in het dorp. • In De Weide en Erflanden is het project Buurthulp Voorelkaar gestart. Het project richt zich op inwoners met een vraag of een aanbod om de samenhang en contacten in deze wijken te versterken. • In de dorpen begint het project Dorpen voor mekaar vorm te krijgen. Naar verwachting wordt dat in de loop van 2016 operationeel. • In Pesse loopt het Maatjesproject. Dorpsbewoners helpen elkaar en vraag en aanbod wordt door de vrijwilligers van het Maatjesproject bij elkaar gebracht. Afval Om duurzaam (her)gebruik te stimuleren werkt het Rijk samen met gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties aan het in 2014 gepresenteerde programma 'Van Afval Naar Grondstof' (VANG). Het gezamenlijke doel is om meer duurzame producten op de markt te brengen, het stimuleren van bewuster consumeren én hergebruik van afvalstromen door optimale afvalscheiding. Het VANG-programma is gebaseerd op de principes van een circulaire economie. Herbruikbaarheid van producten en grondstoffen en het behoud van natuurlijke hulpbronnen staat daarin centraal. Producten worden uiteindelijk zo gemaakt en vermarkt dat ze in de afvalfase volledig recyclebaar zijn. Zo hebben gemeenten met het verpakkend bedrijfsleven een overeenkomst gesloten om kunststofverpakkingen, drankenkartons en blik gescheiden in te zamelen Van gemeenten wordt gevraagd zich te conformeren aan het rijksbeleid en uitvoering te geven aan de doelstellingen van het VANG-programma door: • de komende jaren (nog) meer huishoudelijk afval gescheiden in te zamelen • de inwoners te stimuleren hierin hun verantwoordelijkheid te nemen. De ambitie uit het VANG programma op het gebied van afvalscheiding waar gemeenten de komende jaren uitvoering aan moeten geven is voor 2020 gesteld op 75% en nader geconcretiseerd in een hoeveelheid restafval per inwoner per jaar van maximaal 100 kilo. Op dit moment (peiljaar 2014) bedraagt de hoeveelheid restafval in Hoogeveen ruim 210 kilo per inwoner per jaar, en bedraagt het afvalscheidingspercentage 61%. Bronscheiding is uitgangspunt van beleid. In aanvulling daarop kan nascheiding worden toegepast. Om aan het beleid uitvoering te geven is door de gemeenteraad op 2 juli besloten om de maatregelen van het project Afval Apart te implementeren. Op basis van het in 2016 te behalen resultaat wordt beoordeeld of het inzamelsysteem al dan niet in 2017 moet worden vervangen door een ander systeem. Onderwijshuisvesting In de afgelopen jaren hebben we diverse multifunctionele centra en brede scholen gerealiseerd: de brede school in Zuid en de MFC’s Krakeel, Tiendeveen en Nieuwlande. Met het realiseren van deze accommodaties hebben we ingezet op het stimuleren van talentontwikkeling, ontmoeting en samenwerking tussen diverse instellingen. Daarnaast is het doel om ruimtes te delen om zo tot een efficiënt gebruik van ruimtes en voorzieningen te komen. Gemeente Hoogeveen
61
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
We hebben nu een aantal jaren ervaring in het gebruik van een aantal multifunctionele accommodaties. We zijn bezig met een nieuwe visie op onderwijshuisvesting met aandacht voor de onderwijsinhoudelijke, fysieke en organisatorische kant. We hebben in 2015 de bovengenoemde MFC’s geëvalueerd met de gebruikers en gebruiken deze evaluatie voor de vorming van de visie. Zwemwaterwet In de Voorjaarsnota hebben we gemeld dat de nieuwe zwemwaterwet vrijwel zeker met ingang van 1 januari 2016 zou worden ingevoerd. Echter, de landelijke besluitvorming is vertraagd waardoor de wetgeving vooralsnog niet in werking treeft. Het zwembad de Dolfijn voorziet op dit moment in een veilig en verantwoord gebruik. Hierdoor is het niet nodig om vooruitlopend op de invoering van de Zwemwaterwet te investeren in aanpassingen. Handhaving Kwaliteitscriteria handhaving De kwaliteitscriteria voor vergunningverlening, toezicht en handhaving worden niet wettelijk verankerd in de Wet Vergunningverlening Toezicht en Handhaving. Van gemeenten en provincies wordt verwacht dat de kwaliteitseisen vertaald worden in een verordening. Gemeenten en provincies die samenwerken in een Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) stemmen de verordening op elkaar af. De VNG en het Interprovinciaal Overleg werken aan een modelverordening met daarin bepaalde kwaliteitscriteria. Het wetsvoorstel Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) treedt in principe per 1 januari 2016 in werking. Op het moment dat het wetsvoorstel in werking treedt, moeten in gemeentelijke en provinciale verordeningen de kwaliteit vastgesteld zijn. Drentse Maat RUD Drenthe is onderdeel van een landelijk dekkend netwerk van omgevingsdiensten, opgezet om de kwaliteit van vergunningverlening, toezicht en handhaving te verbeteren en te uniformeren. De provincie Drenthe en de twaalf Drentse gemeenten zijn samen eigenaar van RUD Drenthe. RUD Drenthe voert voor de eigenaren/opdrachtgevers het zogenoemde Milieubreed takenpakket uit: alle milieuvergunningen, alle milieumeldingen, milieutoezicht en -handhaving, alle bodemtaken en alle milieuspecialismen. De eigenaren van RUD Drenthe hebben een bestuurlijk besluit genomen dat zij toe willen naar een uniform minimaal uitvoeringsniveau van de RUD Drenthe. Met ingang van 2016 moet dit uniform minimaal uitvoeringsniveau – de Drentse Maat – worden ingevoerd. De Drentse Maat wordt in 2015 ontwikkeld. Eikenprocessierups (EPR) In de afgelopen jaren is het aantal eikenprocessierupsen in de gemeente explosief toegenomen. En daarmee ook de bestrijdingskosten. Deze ontwikkeling lijkt de komende jaren door te zetten. Om zowel de overlast als de beheersingskosten binnen de perken te houden, is in 2015 een pilot gestart voor een andere aanpak van de beheersing van de EPR. Speerpunten De Smederijen In 2016 bekijken we hoe we met De Smederijen een nieuwe weg in gaan slaan. De huidige partnerorganisaties streven naar een nieuw samenwerkingsmodel met ingang van 2016. Al dan niet met aansluiting van nieuwe partners. Over de financiële consequenties van dit nieuwe samenwerkingsmodel zal in het najaar van 2015 meer duidelijkheid komen. Of we voldoende financiële armslag van de huidige partnerorganisaties behouden om De Smederijen in de nieuwe vorm te kunnen faciliteren, wordt dan ook duidelijk.
62
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Centraal binnen De Smederijen staan - nu en in de toekomst - de inwoners. Dat betekent dat we hen als eerste betrekken bij het ontwikkelen van de nieuwe visie. In 2016 gaan we door met het verder versterken van de focus op sociaal, zowel bij de korte als de lange klap. We sluiten daarbij aan bij initiatieven die in de samenleving ontstaan. Waar dat niet van de grond komt, inspireren en stimuleren we. De Smederijen zetten in – in samenhang met de hervorming van het sociaal domein - op het versterken van de nulde lijn. Het stimuleren van noaberschap met het oog op het versterken van de preventie is daarbij uitgangspunt. De vier gebieden die aangesloten zijn op de Lange Klap sociaal vervolgen in 2016 dat proces. Concreet betekent dit dat we in de Verzetsbuurt aan de gang gaan met de thema’s die uit de gespreksrondes ‘achter de voordeur’ komen. In de Zeeheldenbuurt leggen we de focus eerst nog op de korte klap sociaal. In 2016 komt er dan een moment dat de overstap naar de lange klap sociaal gemaakt kan worden. In Krakeel/Zuid en Wolfsbos gaan we, samen met en inwoners, door met het versterken van de verbindingen tussen bestaande en nieuwe initiatieven. Concrete voorbeelden daarvan: De Wijk Werkt (project gericht op de ondernemers als een van de motoren van de wijk) en het stimuleren activiteiten in en rondom MFC Krakeel/Kinderboerderij/park van Krakeel. Proefprojecten op maat: proefproject Wmo ‘gezond ouder worden in De Weide’ en de dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt Zoals aangegeven in het programma Zorg op Maat gaan we op de lokale situatie afgestemde innovatieve projecten op het gebied van ondersteuning en zorg uitvoeren. Daarbij zullen we aansluiten bij de eigen kracht en het eigen initiatief van de gemeenschap en de aanwezige infrastructuur op het gebied van welzijn en zorg. Gedacht moet worden aan projecten zoals de Wmopilot Gezond Ouder Worden in De Weide en de pilot Dorpscoöperatie Hollandscheveld Verbindt. Laatstgenoemde duurt 3 jaar en eind 2016 komen we met een tussenevaluatie. Afval Realiseren doelstellingen Kaderplan afvalstoffen 2010, rekening houdend met de ambities uit het VANG programma, door uitvoering te geven aan het project Afval Apart. Herijking Integraal Accommodatiebeleid (IAB) We beschikken over een groot aantal maatschappelijke accommodaties. Daarnaast bezitten derden ook diverse maatschappelijke accommodaties. Dit zijn onder andere kerken, woningcorporaties, woon-zorginstellingen. Het landschap van maatschappelijke accommodaties is sterk in beweging. Belangrijkste ontwikkeling is dat de voorziening ondergeschikt is aan de activiteit en dat de hoeveelheid aan voorzieningen niet meer betaalbaar is. Dit komt door enerzijds demografische ontwikkelingen zoals ontgroening, vergrijzing en krimp. Anderzijds verandert de behoefte in het gebruik van deze voorzieningen. We hebben de afgelopen jaren een koers ingezet om op deze veranderingen in te spelen. Het gaat hier onder andere om de bezuinigingen op diverse maatschappelijke voorzieningen en de wijzigingen in de fysieke structuurvisie met principes als clusteren en delen en inhoud voor stenen. Door bovenstaande ontwikkelingen is het wenselijk om snel in te kunnen spelen op veranderingen in het vastgoed. Het bundelen van gegevens en het eenvoudig kunnen actualiseren van deze gegevens is daarbij gewenst. Net als vele andere gemeenten is vastgoedinformatie in de gemeente Hoogeveen versnipperd en is informatie niet altijd actueel. Daarom is in 2014 een start gemaakt met de implementatie van het programma Vastgoed Maps. Alle gemeentelijke accommodaties met onderliggende informatie zijn overgezet naar dit programma. Gemeente Hoogeveen
63
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Per object is alle informatie ingevuld. Dit varieert van eenvoudige vaste gegevens zoals bouwjaar en eigendom tot gedetailleerde en flexibele informatie over inkomsten, uitgaven, boekwaardes, bezetting, tevredenheid gebruikers etc. Er wordt gestreefd om zoveel mogelijk koppelingen te maken met bestaande programma’s en informatie, zoals de jaarrekening. Met deze koppelingen is het mogelijk om eenvoudig de informatie actueel te houden. De bouwstenen voor een herijking op het vastgoed zijn voor een groot deel inzichtelijk gemaakt met Vastgoed Maps. Vervolgens werken we de scenario’s uit hoe we in de toekomst om kunnen gaan met het vastgoed. De kern van onze aanpak is dat we samen met onze inwoners en maatschappelijke partners de huidige situatie en opgave voor de toekomst gaan verkennen. In dit proces willen we antwoord krijgen op de vraag hoe we komen tot een gewenst aanbod van maatschappelijke activiteiten en welke huisvesting daarbij passend is. Op basis van deze herijking wordt duidelijk wat de koers en beleidslijn wordt voor alle maatschappelijke accommodaties in de gemeente Hoogeveen voor de komende jaren. Binnen dit traject wordt er een apart visietraject doorlopen met het onderwijs. Met het onderwijs wordt een nieuwe visie voor onderwijshuisvesting opgesteld die ingepast wordt binnen de herijking van het IAB. Actieplan Sport & Bewegen In de doorontwikkeling van het Actieplan Sport & Bewegen hebben we een aantal nieuwe trajecten opgezet die we komende jaren gaan uitvoeren. Het gaat hier onder andere om: • Specifieke inzet op jeugd uit minimagezinnen • Integraal naschools aanbod op en om de Brede Scholen • Hoogeveense aanpak van Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) • Vignet Gezonde Scholen • Stimuleringsregeling Gezond in de Stad (GIDS ) • Creëren van een positief opvoedingsklimaat binnen sportvereniging (voorliggend veld jeugdzorg) • Inzet op vitale sportverenigingen door verenigings-ondersteuning. Gebiedsgerichte werkwijze Groen en Grijs (GGG) De eerste resultaten in de pilot gebieden lijken goed; daarom gaan we in 2016 gefaseerd door met het invoeren van een gebiedsgerichte werkwijze in een aantal andere pilot gebieden. Door deze zorgvuldige en organische aanpak - waarvan we de resultaten monitoren – ontstaat er inzicht in de randvoorwaarden die nodig zijn om de taakstelling van 100.000 euro te realiseren. Handhaving Op basis van de nieuwe drank- en horecawet is onder andere gestart met het tegengaan van de verkoop van drank onder de 18 jaar in supermarkten. De handhaving op drankverkoop aan jongeren wordt verder versterkt door extra in te zetten op het handhaven van drankverstrekking in de horeca. Randvoorwaarden risico’s • Het voortbestaan en onderhouden van de sociale netwerkstructuur; • Aansluiting houden met decentralisaties sociaal domein en sport en bewegen; • Een goede samenwerking tussen de maatschappelijke partners waaronder het onderwijs, sportverenigingen, welzijnswerk, werkcoaches, sportfunctionarissen, smederijen etc. is van doorslaggevend belang voor het realiseren van onze maatschappelijke doelstellingen. Achterstallig onderhoud MFC Wolfsbos-Speciale Lesplaats Het onderhoud van de scholen in Wolfsbos - Speciale Lesplaats is in overleg met de schoolbesturen die aan het project Wolfsbos meedoen, vastgesteld op € 607.239. Het besluit over de toekomst van MFC Wolfsbos-Speciale Lesplaats en het daarbij behorende achterstallige onderhoud van deze scholen wordt beantwoord op basis van de uitkomsten van de visie de we gezamenlijk met alle kindpartijen aan het maken zijn.
64
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Met alle kindpartijen in Hoogeveen is de afgelopen maanden hard gewerkt aan deze visie. Het visietraject is op dit moment vergevorderd maar nog niet klaar. Als gemeente en kindpartijen trekken we gezamenlijk op en is de kwaliteit van de visie en de zorgvuldigheid in het proces erg belangrijk. Kwaliteit is belangrijker dan snelheid. We verwachten dat in het voorjaar van 2016 de visie klaar is. Lopende projecten Afval Apart Door optimalisatie van het afvalinzamelsysteem en inzet van extra communicatie hebben wij het vertrouwen om samen met onze inwoners de bronscheidingsdoelstelling van minimaal 65% te behalen. Daarnaast wordt de inzamelfrequentie van GFT verlaagd van 1 keer per vier weken in de periode van 1 november tot 1 maart. De nog lopende proef in de wijk Wolfsbos met het 3 wekelijks inzamelen van restafval, GFT en kunststofverpakkingen wordt in september 2015 beëindigd. In het eerste kwartaal van 2017 wordt de balans van Afval Apart opgemaakt en bekeken of de doelstelling is gehaald. Zo niet, dan zal een ander inzamelsysteem worden ingevoerd. Bentinckspark Afgelopen zomer is de bouw van het Activum gestart. Wanneer het Activum in 2016 is gerealiseerd, wordt de sporthal Zwembadweg gesloopt en wordt de buitenruimte rondom het Activum ingericht. Om de campus voor onderwijs & sport af te ronden en te kunnen voorzien in een goede en veilige bereikbaarheid, moet er nog een aantal infrastructurele maatregelen getroffen worden: in 2016 realiseren we een fietspad langs de nieuwe atletiekbaan en in 2019 volgt de verdere herinrichting van de Sportveldenweg. Eduwiek De bouw van Eduwiek is gestart. De planning is dat de bouw eind 2016 klaar is en dat de nieuwe huisvesting op 1 januari 2017 in gebruik wordt genomen. De scholen zijn zelf verantwoordelijk voor de exploitatie van de onderwijshuisvesting. In Eduwiek wordt ook een sportzaal gerealiseerd die in de avonduren ook beschikbaar is voor sportverenigingen. De gemeente is verantwoordelijk voor de exploitatie van deze sportzaal. In 2015-2016 worden de afspraken met betrekking tot het beheer en onderhoud uitgewerkt. Handhaving In het najaar van 2014 zijn we gestart met een pilot met betrekking tot handhaving op alcoholverkoop aan jongeren onder de 18 jaar in supermarkten. De pilot loopt door in 2015 en 2016. Alle 18 supermarkten binnen onze gemeente doen mee aan deze pilot. Doel is om alcoholverkoop aan jongeren onder de 18 jaar in supermarkten tegen te gaan door zogenaamde mysterykids of mysteryjongeren in te zetten die een aankooppoging van alcohol doen. In 2014 is er één controleronde geweest, in 2015 zijn de tweede en derde controleronde geweest. De resultaten laten zien dat de naleving steeds beter wordt. In totaal volgen nog drie controlerondes. Samenwerkingsagenda Zuidwest Drenthe/Agenda Platteland Zuidwest Drenthe Doel van de Samenwerkingsagenda is om met een aantal partners de komende jaren op een aantal thema’s samen op te trekken, efficiënter te werken en meer resultaten te boeken. Het gaat dan vooral om de thema’s kwaliteit van leven en wonen, regionale en lokale economie, vrijetijdseconomie en landschap, natuur en water. We werken hierbij samen met de gemeenten Meppel, Westerveld, Midden-Drenthe, De Wolden, de provincie Drenthe en het waterschap Reest en Wieden. Regionale samenwerking is de komende jaren mede noodzakelijk om middelen vanuit Europa te kunnen krijgen. Daarnaast hebben de vijf gemeenten binnen Zuidwest Drenthe hun krachten gebundeld in de Agenda Platteland, die ook onderdeel is van de Samenwerkingsagenda. De provincie heeft zich de afgelopen jaren steeds meer teruggetrokken op het gebied van landschap en cultuurhistorie, natuur buiten de Ecologische Hoofdstructuur en sociaal economische vitalisering. Gemeente Hoogeveen
65
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Via deze krachtenbundeling en in samenwerking met provincie, waterschap, landschapsbeheer Drenthe, Agrarische Natuurvereniging gaan we in 2016 op basis van de resultaten van de pilot 'Landschap onderhouden we samen' verder vorm en inhoud gegeven aan een nieuwe vorm van financiering van landschap en cultuurhistorie in de vorm van streekbeheer. Op basis van de pilot bouwen we aan een structuur waarin grondeigenaren, boeren, inwoners en andere organisaties zelf aan de slag gaan met het landschap waarin zij wonen. In de pilotgebieden maken zogenaamde collectieven/netwerken van inwoners en grondeigenaren zelf een gebiedsplan, met maatregelen voor hun eigen landschap. Dat gebeurt binnen een aantal kaders om de landschapskwaliteit te waarborgen, maar het collectief bepaalt zelf haar prioriteiten. Deze werkwijze is uniek omdat het niet zozeer uitgaat van een nieuwe financieringsvorm, maar juist van de kracht van de streek. Vitaal Platteland Zuidoost Drenthe De provincie heeft voor de inzet van het resterende budget voor vitaal platteland gekozen voor twee lijnen waarlangs de opgave voor vitaal platteland wordt uitgewerkt. De eerste lijn is het stimuleren van lokale initiatieven/experimenten uit de Drentse samenleving. De tweede lijn is een geconcentreerde aanpak binnen gebieden waar een stapeling van problematiek verwacht kan worden (Zuidoost Drenthe, Hoogeveen). Hiervoor is een gezamenlijke agenda opgesteld voor de belangrijkste regionale opgaven. De focus ligt op een duurzame versterking van de sociaaleconomische structuur van de regio. Hiervoor wordt ingezet op: • Versterken van toerisme & recreatie als economische en banenmotor • Realiseren van een vitale arbeidsmarkt, specifiek voor laagopgeleiden, kwetsbare jongeren en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt • Optimaliseren van mobiliteit en (digitale) bereikbaarheid • Versterken woon- en leefomgeving: waaronder dorpsvernieuwing, sloop en nieuwbouw, • Optimaliseren basisvoorzieningen, versterken groenstructuur en kwaliteit woonomgeving, geschikte woningen voor ouderen. Om te komen tot veranderingen is het essentieel om snel en slagvaardig te kunnen opereren. Voor de uitvoering is daarom gekozen voor een flexibele netwerksamenstelling met een lichte uitvoeringsorganisatie en regionale afstemming. Voor de financiering is totaal 5 miljoen provinciaal beschikbaar, waarbij een verplichte cofinancieringsvereiste van 50% geldt. De aanpak voor Vitaal Plateland sluit voor een groot deel aan bij onze uitgangspunten en projecten van het programma Werken aan Werk. Voor een toelichting op deze projecten zie het programma Werken aan Werk. Crematorium/uitvaartcentrum In 2016 wordt het crematorium annex uitvaartcentrum gebouwd. Oranjebuurt We verwachten de herstructurering van de Oranjebuurt in de eerste helft van 2016 af te ronden. De inwoners zijn betrokken bij ontwerp, de herstructurering en het onderhoud. Naast de € 500.000 die is opgenomen in de investeringsbegroting ontvangen we van de provincie ook nog een investeringsbijdrage van € 500.000. Centrumgebied WOP Krakeel In 2016 wordt de oplevering van het Woonservicegebouw verwacht. Dit gebouw bestaat uit 18 aanleunappartementen, 36 zorgeenheden en 3 kortdurende zorgplaatsen voor het Jannes van der Sleedenhuis. Op de begane grond komt een supermarkt. Tegelijkertijd wordt het laatste deel van het openbaar gebied rondom dit gebouw en het winkelcentrum woonrijp gemaakt.
66
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Kunstijsbaan De gemeenteraad heeft unaniem ingestemd om al het mogelijke te doen om een nieuwe kunstijsbaan te realiseren in Hoogeveen. De ontwikkeling voor een kunstijsbaan in Hoogeveen sluit volledig aan bij de uitgangspunten van het collegeprogramma ‘Kijken in Kansen’. Een kunstijsbaan geeft een sterke impuls aan onder andere onze sportieve en recreatieve ambities als aantrekkelijke gemeente. Daarnaast beschikt het plan voor de kunstijsbaan over een aantal goede en unieke eigenschappen als het gaat om duurzaamheid, centrale liggen in het grijze gebied van kunstijsbanen in Drenthe en de kop van Overijssel. Samen met de stichting werken we als gemeente aan de concrete uitwerking van het plan. In het najaar is het volledige businessplan gereed. Afhankelijk van de besluitvorming over het businessplan bepalen we of we in 2016 doorgaan met de planontwikkeling.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Het versterken van de sociale cohesie door het vergroten van de leefbaarheid, zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid in wijken en dorpen Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Toename van het aantal door inwoners • Wijkteamleden (van De Smederijen) en andere geïnitieerde projecten die de leefbaarheid, betrokkenen (dat kunnen professionals en inwoners zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid versterken zijn) stimuleren en faciliteren (andere) inwoners door een actieve, persoonlijke benadering- om mee te doen. Doelstelling 2: Het behouden en verbeteren van de fysieke leefbaarheid op het gebied van groen en speelvoorzieningen Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Gebiedsgericht beheer openbare ruimte met • Gefaseerde invoering van een gebiedsgerichte behoud van kwaliteitsniveau basis werkwijze in een aantal andere pilotgebieden Behoud van voldoende en veilige speelplekken • In overleg met inwoners beoordelen welke speelplekken in stand blijven en welke niet • Speelplekken onderhouden zodat ze goed en veilig zijn. Doelstelling 3: Een waardige rustplaats voor iedereen Wat willen we bereiken Een volledig keuzepalet aanbieden aan onze inwoners
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Realiseren van het crematorium/uitvaartcentrum op begraafplaats Zevenberg • Uitbreiding urnenmuur Stuifzand • Aanleg paden begraafplaats Zevenberg • Plaatsten informatiepanelen begraafplaats Zevenberg
Doelstelling 4: Het scheiden van het afval bij de bron Wat willen we bereiken In 2016 wordt minimaal 65% van het huishoudelijk afval gescheiden ingezameld en voor nuttige toepassing aangewend (oplopend naar uiteindelijk 75% en 100 kg restafval per inwoner per jaar in 2020).
Gemeente Hoogeveen
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Uitvoeren van het project Afval Apart.
67
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Doelstelling 5: Het versterken van de leefbaarheid van het platteland en het behouden en versterken van de waarde van het landschap Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Een nieuwe manier van samenwerken aan het • Op basis van de uitvoering van de pilot 'Landschap landschap met inwoners, organisaties en onderhouden we samen’ streekbeheer verder vorm bedrijven: meer met minder geven binnen Zuidwest Drenthe Het platteland sociaal-economisch vitaal houden • Uitvoering geconcentreerde aanpak voor Zuidoost Drenthe. Hierbij ligt voor Hoogeveen in 2016 de focus op arbeidsmarkt-onderwijs Doelstelling 6: Een gezonde en actieve leefstijl, in het bijzonder van kwetsbare groepen Wat willen we bereiken Minimaal voldoen aan landelijk gemiddelde van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) in 2017 Toename van de vitaliteit van sportverenigingen
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Uitvoeren van het actieplan Sport & Bewegen met een brede maatschappelijke inzet van sport als middel. Dit doen we onder andere via de inzet van de sportfunctionarissen en projecten als JOGG en GIDS. • Doorontwikkelen van het aanbod aan verenigingsondersteuning en sportverenigingen stimuleren om hun activiteiten te verbreden.
Doelstelling 7: Zorgdragen voor goede en passende huisvesting voor het stimuleren van sociaal maatschappelijke activiteiten Wat willen we bereiken Wat gaan we ervoor doen in 2016 Goede en passende huisvesting voor het • Realisatie Eduwiek stimuleren van maatschappelijke activiteiten • Realisatie Activum Bentinckspark Doelstelling 8: Handhaven waar nodig Wat willen we bereiken Minder regels vanuit de overheid en regelgeving die is na te leven en te handhaven
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Uitvoeren van het handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) 2016 • Toezicht op naleving van de Drank- en horecawet verder uitbouwen
Beleidsdocumenten • • • • • • • • • • • • • • •
68
Leidraad multifunctionele omgeving en MF'C (2010) Integraal Accommodatiebeleid (2009) Integraal Huisvestingsplan 2014-2018 (2014) IHP Binnensport (2009) IHP Buitensport (2011) Communicatieplan De Smederijen (2011) Herijking Visie, missie, doelstellingen De Smederijen (2011) Besluit stuurgroep De Smederijen over fase 1 doorontwikkeling De Smederijen (19 december 2012) Sociale Structuurvisie Naar een Meedoensamenleving (2008) Groenstructuurvisie (2010) Buitenspelen in Hoogeveen, uitvoeringsnotitie Speelruimtebeleid 2005 Lijst beschermwaardige bomen (2012) Actieplan Sport en Bewegen in Hoogeveen 2009-2013 (2009) Nota Begraven in Hoogeveen (2011) Visie landelijk gebied (2008) Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
• • • • • •
Krachtige wijken en dorpen
Kaderplan afvalstoffen (2010) Kadernota Handhaving (2010) Nota Prioriteitsstelling Handhaving (2011) Handhavingsuitvoeringsprogramma (2014) inclusief opdrachtverstrekking aan RUD Samenwerkingsagenda Zuidwest-Drenthe 2013 Samenwerken aan vitaal platteland, een geconcentreerde aanpak voor Zuidoost Drenthe 2014
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Onderwijshuisvesting Sport Buurthuizen Beheer openbare ruimte-groen Smederijen/service wijkbeheer Speelvoorzieningen Afvalstromen Begraven Kinderopvang en peuterspeelzalen
Realisatie Begroting 2014 2015
Begroting 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
5.839 6.245 1.152 5.044 2.466 457 5.843 1.322 70
5.674 6.537 1.624 5.082 2.519 476 5.790 1.340 57
5.772 6.528 1.214 4.942 2.233 484 5.504 1.357 56
5.923 7.244 1.265 4.900 2.236 489 5.123 1.356 56
5.829 6.913 1.251 4.891 2.232 492 5.123 1.354 56
5.704 6.844 1.231 4.883 2.227 492 5.123 1.359 56
Totaal lasten Baten Onderwijshuisvesting Sport Buurthuizen Beheer openbare ruimte-groen Smederijen/service wijkbeheer Speelvoorzieningen Afvalstromen Begraven Kinderopvang en peuterspeelzalen
28.438
29.100
28.091
28.591
28.141
27.918
1.030 1.172 173 241 85 1 6.446 698 0
390 1.168 46 21 44 0 6.117 871 0
390 1.295 46 21 44 0 6.275 896 0
390 1.389 46 21 44 0 5.894 896 0
390 1.389 46 21 44 0 5.894 896 0
390 1.389 46 21 44 0 5.894 896 0
Totaal baten Saldi Onderwijshuisvesting Sport Buurthuizen Beheer openbare ruimte-groen Smederijen/service wijkbeheer Speelvoorzieningen Afvalstromen Begraven Kinderopvang en peuterspeelzalen
9.846
8.657
8.967
8.679
8.679
8.679
4.809 5.073 979 4.803 2.381 456 -603 624 70
5.285 5.369 1.578 5.061 2.475 476 -327 469 57
5.382 5.233 1.168 4.922 2.189 484 -771 461 56
5.533 5.855 1.218 4.879 2.192 489 -771 460 56
5.440 5.525 1.204 4.870 2.188 492 -771 458 56
5.314 5.455 1.185 4.862 2.183 492 -771 463 56
18.592
20.443
19.124
19.912
19.462
19.239
Totaal saldi
Gemeente Hoogeveen
69
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Toelichting op cijfers Lasten Onderwijshuisvesting Voorjaarsnota Voortgezet onderwijs Indexering decentralisatie uitkering onderwijshuisvesting voortgezet onderwijs is contractueel vastgelegd. Voor 2016 wordt uitgegaan van 1%. Dit leidt tot een verhoging van € 19.000. MFC Tiendeveen MFC Tiendeveen is geopend sinds 2014. Vanaf 2015 zijn de kosten structureel opgenomen in de begroting. Alleen de kosten van het gebruik van de gymzaal zijn te laag begroot. Aanvullend dient nog een bedrag van € 5.000 worden opgenomen. Begroting 2016 Roelof van Echten College Door langer verblijf aan de Julianastraat is voor 2016 nog OZB verschuldigd van € 25.000. Sport Voorjaarsnota Privatisering v.v. Noordscheschut Met voetbalvereniging Noordscheschut is een overeenkomst afgesloten in het kader van de privatisering. De vereniging ontvangt met ingang van 2014 een vergoeding. In de overeenkomst is vastgelegd dat de vergoeding jaarlijks geïndexeerd wordt. Met ingang van 2015 is de vergoeding € 32.576. Uitgaande van een indexering van 1% moet de vergoeding voor 2016 aangepast worden naar € 32.902. In de huidige begroting is rekening gehouden met € 31.937. Verhoging: € 965. Beheersvergoedingen buitensport Het beheer en onderhoud van de kleedkamers van de buitensportaccommodaties is overgedragen aan sportverenigingen. Hiervoor zijn beheersovereenkomsten afgesloten waarin is vastgelegd dat de vergoeding jaarlijks wordt geïndexeerd. Het aanpassen van de vergoedingen, op basis van de index van 1%, leidt tot een verhoging van de beheersvergoedingen met € 5.000. Activum Medio 2016 wordt het Activum in het Bentinckspark in gebruik genomen. Het voortgezet onderwijs wordt overdag hoofdgebruiker van deze voorziening. Met het Activum voorzien we in onze zorgplicht voor de huisvesting van het gymonderwijs van het voortgezet onderwijs. De sporthal Zwembadweg wordt gesloopt wanneer het Activum in gebruik wordt genomen. Ten opzichte van de huidige begroting kost het Activum jaarlijks circa € 66.000 extra. Groen Voorjaarsnota Openbaar groen algemeen Het algemeen bestuur van het waterschap Reest en Wieden heeft op 24 september 2013 de kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2014 vastgesteld. Dit houdt in dat de gemeente Hoogeveen een hoger tarief aan waterschapsbelasting moet betalen. Om deze reden moet dit budget met ingang van 2016 structureel worden verhoogd met € 18.000.
70
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
CBS indexering Alescon In de groenbestekken die aan Alescon zijn gegund is een indexering opgenomen. Voor het jaar 2015 zijn de uurtarieven met 0,35% verhoogd. Het bedrag moet met € 2.000 worden verhoogd. Gebiedsgerichte werkwijze Groen en Grijs (GGG) Door een snellere invoering van Gebiedsgerichte werkwijze Groen en Grijs denken we bij het beheren van het openbaar groen een besparing te realiseren van € 82.000. De overige besparing van € 18.000 van de taakstelling van € 100.000 staat bij het programma veilige bereikbaarheid. Begraven Begroting 2016 Budget begraafplaatsen Er is een recht van erfpacht gevestigd voor een crematorium/ uitvaartcentrum op de begraafplaats Zevenberg. De erfpachter is voor deze overeenkomst € 25.000 erfpachtcanon per jaar verschuldigd aan de gemeente. Onderwijshuisvesting/sport/buurthuizen Voorjaarsnota Achterstallig onderhoud scholen Wolfsbos-Speciale Lesplaats Het achterstallig onderhoud van de scholen in het project MFC Wolfsbos - Speciale Lesplaats is in overleg met de schoolbesturen vastgesteld. In afwachting van de herijking van het IAB is een pm-post opgenomen. Onderhoud maatschappelijke voorzieningen Het onderhoud van een aantal maatschappelijke gebouwen is niet goed opgenomen in de begroting. De bedragen wijzigen ook omdat een aantal gebouwen in Wolfsbos weer opgenomen moet worden in de cyclus van onderhoud om dat nieuw niet zal worden gerealiseerd. In afwachting van de herijking van het IAB zijn pm-posten opgenomen. Taakstelling gemeentelijke accommodaties We denken door efficiënter gebruik te maken van gemeentelijke gebouwen een besparing te kunnen realiseren op de gemeentelijke gebouwen van € 150.000. Afval Begroting 2016 Lasten Afval De inzamelkosten worden jaarlijks conform de raamovereenkomst door afvalinzamelaar Area Reiniging NV geïndexeerd. Rekening is gehouden met het nieuwe verwerkingstarief restafval dat per 1 juli 2016 ingaat. Daarnaast is rekening gehouden met de aangepaste kosten en baten voor inzameling en verwerking van verpakkingen en de door het ministerie van Financiën ingevoerde verbrandingsbelasting op restafval van € 13 per ton. De kosten worden voor een belangrijk deel bepaald door de mate waarin van de (afvalscheidings)voorzieningen gebruik wordt gemaakt. . Baten Begroting 2016 Baten Afval Als gevolg van nadere afspraken tussen de VNG en het verpakkend bedrijfsleven worden vanaf 2015 hogere vergoedingen voor kunststofverpakkingen, glas, papier en de aanpak van zwerfafval uitgekeerd. Hierin zijn de kosten van sorteren en vermarkten begrepen. Voor een toelichting op de overige baten wordt verwezen naar de paragraaf lokale heffingen. Gemeente Hoogeveen
71
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
Investeringen Voor de investeringen zijn onderstaande bedragen opgenomen: Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 1.595 1.595 177.100 177.100 193.600 193.600 186.300 186.300 558.595 0 558.595 0 0
Omschrijving
Jaar
Budget Begraafplaatsen
2015 2016 2017 2018 Totaal
Bentinckspark
2015 2016 2019 Totaal
276.300 959.600 950.000 2.185.900
2016 Totaal
238.000 238.000
2015 2016 2017 2018 Totaal
18.000 50.000 450.000 50.000 568.000
2015 2017 Totaal
360.000 300.000 660.000
2015 2016 2017 2018 2019 Totaal
112.000 54.000 51.000 108.000 90.000 415.000
2015 2016 Totaal
4.625.159 4.850.000 9.475.159
2015 2016 Totaal
Aanpassen Wieleraccommodatie
Renovatie Zwembad
Buitensportaccommodatiebeleid
Budget speelvoorzieningen
IAB: Het Activum
IAB: Eduwiek
IAB: MFC Tiendeveen
IAB: Frisse scholen
72
0
276.300 959.600 950.000 2.185.900
0
0
0
238.000 238.000
0
0
0
18.000 50.000 450.000 50.000 568.000
0
0
0
360.000 300.000 660.000
0
0
0
112.000 54.000 51.000 108.000 90.000 415.000
0
0
0
4.625.159 4.850.000 9.475.159
0
0
2.700.000 2.800.000 5.500.000
0
2.700.000 2.800.000 5.500.000
0
0
2015 Totaal
51.454 51.454
0
51.454 51.454
0
0
2015 Totaal
248.324 248.324
0
248.324 248.324
0
0
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019 Omschrijving
Krachtige wijken en dorpen Jaar
IAB: Afscheidingswand Valkenlaan 2015 Totaal IAB: Maatschappelijke accommodaties
Algemeen Budget WOP Krakeel
MFC Nieuwlande
Herstructurering Oranjebuurt
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 37.000 37.000 37.000 0 37.000 0 0
2019 Totaal
2.100.000 2.100.000
2015 Totaal
11.836 11.836
2015 Totaal
125.430 125.430
2015 2016 Totaal
500.000 500.000 1.000.000
0
2.100.000 2.100.000
0
0
0
0
0
11.836 11.836
0
125.430 125.430
0
0
0
250.000 250.000 500.000
0
250.000 250.000 500.000
Budget begraafplaatsen Betreft de uitvoering volgens de nota begraven. In 2016 betreft dit de uitbreiding van de urnenmuur op de begraafplaats Stuifzand (€ 12.100), de aanleg van de paden op de begraafplaats Zevenberg (€ 150.000) en het plaatsen van informatiepanelen op de begraafplaats Zevenberg (€ 15.000). In 2017 betreft dit de uitbreiding van de begraafplaats Nieuwlande (€ 193.600) en in 2018 betreft dit de aanleg van de overige paden op de begraafplaats Zevenberg (€ 150.000) en de aanleg van verzamelkelders op de begraafplaatsen Nieuwlande, Pesse, Stuifzand, Tiendeveen en Nieuweroord (€ 36.300) (exclusief persoonsindicatie/gedenkkenmerk). Bentinckspark Het budget van 2016 wordt ingezet voor een aantal maatregelen. We investeren in 2016 € 300.000 voor de inrichting van de buitenruimte van het Activum omdat medio 2016 het Activum gereed is. Verhardingen rondom, en bereikbaarheid van het Activum, is dan noodzakelijk. Tevens investeren we € 250.000 in de aanleg van een aparte fietsroute met fietsvoorzieningen aan de Sportveldenweg. De overige uitgaven worden gedaan voor het slopen van de sporthal Zwembadweg en nog een aantal overige infrastructurele maatregelen. Het budget in 2019 is voor de herinrichting van de Sportveldenweg opgenomen. Wielerbaan Om de continuïteit van de wieler- en skeelersport te kunnen garanderen vervroegen we de investering van € 150.000 voor het vernieuwen van het asfalt van 2019 naar 2016. Daarnaast verhogen we de investering met € 88.000 om de accommodatie weer toekomstbestendig te maken voor een veilig en verantwoord gebruik. Hierdoor investeren we in totaal € 238.000 in het vernieuwen van de wielerbaan in het Bentinckspark. Renovatie zwembad Door het uitstellen van het invoeren van de Zwemwaterwet vervallen de investeringen, ter hoogte van € 88.000, voor deze maatregelen. Zie paragraaf trends en ontwikkelingen. In 2016 investeren we wel € 50.000 in het interne onderhoud van het zwembad. In 2017 moet de luchtbehandeling in de overige zwemruimten, in verband met veroudering en asbest, vervangen worden. Er bestaat op dit moment geen direct risico op het vrijkomen van asbest. Deze investering bedraagt in 2017 in totaal € 450.000. Gemeente Hoogeveen
73
Programmabegroting 2016 – 2019
Krachtige wijken en dorpen
In 2018 is nog € 50.000 nodig voor intern onderhoud/vervanging. Buitensportaccommodatiebeleid Het kunstgrasveld in de Weide is afgeschreven. Deze wordt in 2017 gerenoveerd voor € 300.000. Budget speelvoorzieningen Betreft de vervanging van huidige speeltoestellen in overeenstemming met het daarvoor vastgesteld plan. IAB Maatschappelijke accommodaties Voor het IAB gaan we vooralsnog uit van een investering van €2,1miljoen in 2019 om de hoogste geprioriteerde accommodaties te voorzien van vervangende huisvesting. Op basis van de herijking van het IAB en visievorming op onderwijshuisvesting bepalen we welke voorzieningen het eerst worden vervangen. IAB Eduwiek Met het Roelof van Echten College is overeenstemming bereikt over het bouwheerschap en de gemeentelijke financiering voor het v.s.o. in Eduwiek. Het Roelof van het Echten College verzorgt het bouwheerschap. De planning is om de bouw eind 2016 op te leveren. Herstructurering Oranjebuurt De verwachting is dat der herstructurering medio 2016 zal worden afgerond. De bewoners zijn betrokken bij het ontwerp, de herstructurering en het onderhoud. Van de provincie ontvangen we een subsidie van € 500.000 waardoor het totale investeringsbudget € 1 miljoen is.
74
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilige bereikbaarheid
Veilige bereikbaarheid
Dit programma gaat over het behouden van een verkeersveilige bereikbaarheid. Programmahouder Jan Steenbergen
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling De goede bereikbaarheid voor de auto, de fiets en per bus en trein is een kernkwaliteit van Hoogeveen. Deze goede bereikbaarheid houden we in stand, waarbij aandacht is voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid. Trends en Ontwikkelingen Als gevolg van de beperkte economische groei is ook de jaarlijkse groei van het gemotoriseerde verkeer nagenoeg tot stilstand gekomen. Ook in de komende jaren verwachten we geen belangrijke groei meer van het verkeer. Bij het verder aantrekken van de economische groei verwachten we nog wel enige toename van het vrachtverkeer. Landelijk is er een eind gekomen aan de daling van het aantal slachtoffers. Het aantal ziekenhuisopnames als gevolg van verkeersongevallen neemt zelfs toe. Vooral fietsers zijn vaker het slachtoffer. Het snel groeiende gebruik van de fiets met trapondersteuning (elektrische fiets), onder vooral ouderen, is hierop van invloed. De auto is in Drenthe en dus ook in Hoogeveen een belangrijk vervoermiddel. Wij vinden het belangrijk het gebruik van de fiets te stimuleren. In de afgelopen jaren hebben wij daarvoor maatregelen getroffen en daar gaan wij mee door. Gemeenten en provincie zetten op het gebied van verkeersveiligheid vooral in op verkeerseducatie. Voor alle leeftijdscategorieën wordt educatie en/of training aangeboden met als doel om verkeersongevallen zoveel mogelijk te voorkomen. Parkeren Diverse maatschappelijke ontwikkelingen zorgen landelijk voor een afnemende parkeerdruk. Om die reden zijn de eerdere meerjarenprognoses naar beneden bijgesteld. Speerpunten Hoogeveen wil goed bereikbaar zijn zonder dat dit ten koste gaat van de verkeersveiligheid en leefbaarheid.
Gemeente Hoogeveen
75
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilige bereikbaarheid
Daarom wordt ingezet op: - Onderhoud van wegen - Het afronden van de hoofdwegenstructuur binnen de bebouwde kom - Het oplossen van knelpunten in de bereikbaarheid - Verkeersveiligheid - Goed openbaar/publiek vervoer - Optimale treinverbinding vanuit Hoogeveen naar de Randstad. - Digitale vergunningverlening en handhaving parkeren - Digitalisering betaalwijze parkeren (mobiel parkeren) - Openbare verlichting; Hoogeveen verlicht bewust Asfalteren fietspaden Sinds lange tijd ligt in Hoogeveen de wens om de tegels in fietspaden te vervangen door asfalt. Hoogeveen wordt daarmee aantrekkelijker voor fietsers. Tot nu toe is hier aan gewerkt als het eenvoudig mee te nemen was met het reguliere onderhoud of wanneer derden subsidieerden. Het tempo van omzetting is echter laag. Bovendien wordt de druk op het budget voor wegenonderhoud per jaar groter. Daarom wordt voorgesteld om budget binnen het asfaltinvesteringsprogramma in te zetten voor het asfalteren van fietspaden. Randvoorwaarden Om wegen, fietspaden en civiele kunstwerken goed te beheren en onderhouden, is een goed onderhoudsprogramma en voldoende budget onmisbaar. Lopende projecten • Verbreden fietspad langs de Griendtsveenweg Het tweerichtingenfietspad tussen Schutstraat en Rembrandtstraat wordt verbreed in het najaar van 2015. • Verbeteren oversteekbaarheid op kruispunt Zuidwoldigerweg-Nijstad Er worden in de Zuidwoldigerweg middengeleiders aangelegd die het oversteken in twee fasen mogelijk maken. De uitvoering is in 2015. Hoogeveen Verlicht Bewust De basis van dit project is het beleidsplan openbare verlichting. (Beleidsplan openbare verlichting 2013-2022). In december 2014 heeft het college het definitieve plan voor Hoogeveen Verlicht Bewust, onderdeel de Weide, vastgesteld. In 2015 wordt gestart met uitvoering van het project. De uitvoering in dit eerste plangebied bestaat vooral uit het vervangen van de armaturen. Met de uitvoering van het project wordt geld bespaard op het exploitatiebudget door minder onderhoud, minder energie en minder lamp remplace. Echter brengt deze investering wel zoals gebruikelijk kapitaalslasten met zich mee. Voor deze investering in De Weide is 9 ton beschikbaar. Nieuw Hoogeveens vervoer Het project Nieuw Hoogeveens vervoer heeft als doel anders, beter en efficiënter publiek vervoer. Vanuit deze ambitie wordt, in samenspraak met inwoners en organisaties, een uitvoeringsplan gemaakt voor publiek vervoer. Voor een deel van onze inwoners is publiek vervoer onmisbaar en voor de mensen die het echt nodig hebben vinden wij dat een dergelijke voorziening behouden blijven. In het plan is allereerst aandacht voor het wegvallen van de stadsbus in de huidige vorm, en daarnaast voor de mogelijkheden diverse vervoersstromen te integreren. Daarbij gaat het om openbaar vervoer, doelgroepenvervoer (zoals Wmo vervoer) en vrijwilligersinitiatieven rond vervoer, samen ook wel publiek vervoer genoemd.
76
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilige bereikbaarheid
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: In stand houden van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid Wat willen we bereiken Een toegankelijke infrastructuur voor alle vervoerwijzen Geen structurele knelpunten/files op de hoofdwegen die de doorstroming belemmeren Het terugdringen van het aantal verkeersslachtoffers Beter toegankelijk maken van het openbaar vervoer Passend maken van het openbaar vervoer, in het bijzonder voor kwetsbare doelgroepen
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Uitvoering asfaltprogramma • Uitvoering onderhoudsprogramma wegen • Geen maatregelen
• Fysieke maatregelen • Gedragsbeïnvloeding • Project Nieuw Hoogeveens Vervoer • Integreren van diverse bestaande vervoersstromen • Onderzoek naar en lobby voor optimale
treinverbinding vanuit Hoogeveen naar de Randstad
Beleidsdocumenten • •
• • • • •
Mobiliteitsvisie 2008 Parkeernota 2011 ∗ Deel 1 ∗ Deel 2 ∗ Deel 3 Fietsnota 2011 Gladheidbestrijdingsplan (jaarlijks) Beleidsplan Onderhoud wegen 2012-2016 Onderhoudsplan Kunstwerken 2011 t/m 2015 Beleidsplan Openbare verlichting 2012
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Beheer 0penbare ruimte-grijs Verkeer
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
7.430 1.376
6.564 1.564
6.773 1.274
6.884 1.260
6.958 1.256
7.050 1.235
Totaal lasten Baten Beheer 0penbare ruimte-grijs Verkeer
8.806
8.127
8.047
8.144
8.214
8.284
398 2.727
38 3.172
38 2.860
38 2.860
38 2.860
38 2.860
Totaal baten Saldi Beheer 0penbare ruimte-grijs Verkeer
3.125
3.209
2.898
2.898
2.898
2.898
7.032 -1.351
6.526 -1.608
6.736 -1.586
6.847 -1.601
6.920 -1.604
7.012 -1.626
5.681
4.918
5.149
5.246
5.316
5.386
Totaal saldi
Gemeente Hoogeveen
Meerjarenbegroting 2018 2019
77
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilige bereikbaarheid
Toelichting op cijfers Voorjaarsnota Openbare wegen, Wegenonderhoud Het algemeen bestuur van het waterschap Reest en Wieden heeft op 24 september 2013 de kostentoedelingsverordening watersysteembeheer 2014 vastgesteld. Dit houdt in dat de gemeente Hoogeveen een hoger tarief aan waterschapsbelasting moet betalen. Om deze reden moet dit budget met ingang van 2016 structureel worden verhoogd met € 24.000. Gebiedsgerichte werkwijze Groen en Grijs (GGG) Door een snellere invoering van Gebiedsgerichte werkwijze Groen en Grijs denken we bij het beheren van de openbare ruimte grijs een besparing te realiseren van € 18.000. Deze besparing is een onderdeel van de totale taakstelling op GGG van € 100.000 zoals genoemd bij het programma Krachtige wijken en dorpen. Openbare verlichting Doordat vervangingen van armaturen en masten vanaf heden vanuit de investeringen worden betaald en er nog geen kapitaallasten vanuit het verleden binnen de exploitatie zitten, is er vooralsnog ruimte binnen de exploitatiebegroting. Verkeer Voorjaarsnota Parkeren De opbrengst parkeren is op basis van realisatiecijfers met € 100.000 naar beneden bijgesteld. Verder zal gekeken worden naar het gebruik van parkeerplaatsen voor evenementen, eventueel uitbreiding betaald parkeren (feestdagen en koopzondagen).
Investeringen Voor de investeringen zijn onderstaande bedragen opgenomen: Omschrijving
Jaar
Asfaltprogramma
2015 2016 2017 2018 2019 Totaal
Infrastructurele verkeersmaatregelen Zuidwoldigerweg-SchutstraatGriendtsveenweg 2015 Totaal Infrastructuur AZC
Haltes openbaar vervoer gehandicapten
78
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 700.000 700.000 700.000 700.000 1.100.000 1.100.000 1.500.000 1.500.000 800.000 800.000 4.800.000 0 4.800.000 0 0
332.373 332.373
0
127.700 127.700
0
204.673 204.673
2015 Totaal
140.000 140.000
0
140.000 140.000
0
0
2015 Totaal
10.000 10.000
0
10.000 10.000
0
0
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilige bereikbaarheid
Omschrijving
Jaar
Vervanging diverse bruggen
2015 Totaal
Herstellen Riegshoogtendijk (wortelopdruk)
Vervanging parkeerautomaten
Revitalisering het Hoekje, Hollandscheveld
Herinrichting Dorpsstraat, Pesse
VRI Middenveldweg - Toldijk
VRI Wolfsbos - Mr. Cramerweg
Damwand industriehaven
Klipperdamwand
Openbare verlichting
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 53.000 53.000 53.000 0 53.000 0 0
2015 Totaal
341.132 341.132
0
205.132 205.132
0
136.000 136.000
2015 Totaal
232.314 232.314
0
232.314 232.314
0
0
2015 Totaal
663.413 663.413
0
538.413 538.413
0
125.000 125.000
2015 Totaal
488.465 488.465
0
388.465 388.465
0
100.000 100.000
2019 Totaal
150.000 150.000
0
150.000 150.000
0
0
2019 Totaal
480.000 480.000
0
480.000 480.000
0
0
2019 Totaal
1.200.000 1.200.000
0
1.200.000 1.200.000
0
0
2019 Totaal
23.000 23.000
0
23.000 23.000
0
0
2015 Totaal
900.000 900.000
0
900.000 900.000
0
0
Asfaltprogramma Uitvoering gebeurt op basis van het uitvoeringsprogramma van het asfaltprogramma. Het programma voorziet in groot onderhoud/vernieuwing van het bestaand areaal aan wegen en fietspaden. Voor 2019 wordt voor rehabilitatie voor asfaltwegen op einde levensduur een bedrag benodigd geacht van € 800.000. Infrastructurele verkeersmaatregelen (Zuidwoldigerweg – Schutstraat-) Griendtsveenweg (fase 4) Voor deze investering waren 4 fasen voorzien. In fase 1 is, als gevolg van een aanbestedingsvoordeel, ook fase 2 meegenomen (rotonde Van Limburg Stirumstraat/Schutstraat) en enkele kleine aanpassingen aan de Griendtsveenweg (quick win maatregelen). Fase 3 is in 2014 afgerond. Voor fase 4 waren maatregelen aan de Griendtsveenweg beoogd. Op basis van de huidige ervaringen, waarnemingen en de verkeersprognose, lijkt een vergaande reconstructie van de Griendtsveenweg niet nodig. Fase 4 van het project Schutstraat-Zuidwoldigerweg-Griendtsveenweg kan om die reden veel eenvoudiger, en dus met veel minder investeringen, worden uitgevoerd. Wat tot de meeste oponthoud en verkeersonveiligheid leidt is de veelvoud aan uitritten, vooral die bij de AH en Komas. Daar liggen drie uitritten naast elkaar die eenvoudig tot één teruggebracht kunnen worden. Gemeente Hoogeveen
79
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilige bereikbaarheid
Wel is op voorhand al geconstateerd dat het verbreden van het fietspad nodig is en dat een deel van de inritten aangepast moet worden. De totale kosten worden geschat op € 350.000. De aanpassingen in de fietsknelpunten bedraagt € 182.000 en deze voeren we in 2015 uit. Het verbreden van het fietspad Griendtsveenweg inclusief fietsersoversteek Zuidwoldigerweg kost in totaal € 182.000, waarvan € 19.000 voorbereidingskosten en € 163.000 uitvoeringskosten. Er is voor 2015 een provinciale subsidie toegekend ter hoogte 1/3 van de uitvoeringskosten; € 54.300. De overige aanpassingen aan de Griendtsveenweg bedragen in totaal € 168.000 (reservelijst). VRI Middenveldweg – Toldijk / LCH-terrein De verkeersregelinstallatie (VRI) is afgeschreven. De VRI geeft regelmatig storing en onderdelen van de installatie zijn niet meer leverbaar en te vervangen. Door de verouderde installatie is de grote verkeersdrukte ook niet goed te regelen. Hierdoor is er met grote regelmaat verkeersoverlast, tot aan de snelweg, omdat het verkeer niet goed kan doorstromen. Rijkswaterstaat heeft aangedrongen op een oplossing voor de situatie. Investeringskosten vervanging VRI: € 150.000. VRI Kanaalweg – Wolfsbos – Mr. Cramerweg De VRI is afgeschreven en geeft regelmatig storing. Onderdelen van de installatie zijn niet meer leverbaar. Vanwege de verkeersdrukte en de grote verkeersstroom van leerlingen is het verkeerskundig wenselijk het kruispunt te veranderen in een rotonde. Op een rotonde vallen gemiddeld minder verkeersslachtoffers en de doorstroming is op dit punt aanzienlijk beter dan bij een VRI. Investering: € 480.000. Provinciale subsidie toezegging van 40% van € 450.000 (= € 180.000) waardoor gemeentelijke investering werkelijk € 300.000 bedraagt. De voorwaarde voor het verkrijgen van subsidie is dat de aanbesteding voor 1 januari2016 heeft plaatsgevonden. Hierop is één jaar uitstel mogelijk. Vervanging Damwanden Industriehaven Bij de programmabegroting 2015-2018 is opdracht gegeven om een nader onderzoek te laten uitvoeren naar nut en noodzaak van het vervangen van de damwanden bij de Industriehaven. Hieruit blijkt dat damwand aan vervanging toe is. De damplanken zijn zo versleten dat er onvoldoende stabiliteit is. Voor het vervangen van de damwanden er investering nodig van € 1,2 miljoen. Klipperdamwand De Klipperdamwand in Schutlanden is in 2018 technisch afgeschreven. Uit de inspecties blijkt dat de verwachte technische levensduur van de Klipperdamwand ook werkelijk in 2018 stopt. De damwand bestaat vooral uit een houten constructie. Deze constructie is nu al deels verrot. Hierdoor kan grond uitspoelen en bestrating verzakken. Het vervangen van de damwand kost € 23.000 en de vervanging zal moeten plaatsvinden in 2018-2019. Openbare verlichting Implementatie van beleidsplan Hoogeveen verlicht Bewust. Voor 2015 hebben we € 900.000 toegevoegd voor de vervangingen van de openbare verlichting in de wijk de Weide. De kapitaallasten die voortkomen uit deze investering kunnen worden bekostigd uit de exploitatielasten.
80
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
Duurzamer Hoogeveen
Het programma omvat maatregelen voor een duurzamer Hoogeveen. Programmahouder Gert Vos
Wat speelt er in Hoogeveen Algemene doelstelling Duurzaamheid loopt als 'groene' draad door alle programma’s heen. We streven naar ecologische, economische en sociale duurzaamheid. Een duurzame leefomgeving waarin de kwaliteit van leven nu en in de toekomst geborgd is en waar kinderen kunnen opgroeien in een duurzame omgeving. De uitdaging is het vinden van een goede balans tussen: - economische groei - zuinig en efficiënt omgaan met de beschikbare ruimte - zuinig en efficiënt gebruik van natuurlijke hulpbronnen - sociale belangen - natuur en milieu en welke rol wij als gemeente daarbij willen vervullen. Trends en Ontwikkelingen Samenwerken De omslag van fossiele brandstoffen naar duurzame energie is onontkoombaar. Samen met koplopers en relevante kennispartners gaan we de paden verkennen die leiden tot deze omslag. Door gebruik te maken van de kracht, kennis, creativiteit en energie in de samenleving ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden en strategische allianties, zoals een Hoogeveens duurzaamheidsverbond. Om bestaande wijken en dorpen voldoende aantrekkingskracht te laten behouden is een duurzame woningvoorraad en leefomgeving essentieel. Wij willen hier samen aan werken met partijen zoals wooncorporaties en door inwoners te stimuleren om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven en de omgeving, zoals in de vorm van lokale duurzaamheidsinitiatieven. Energiearmoede Extra aandacht hebben we voor het thema energiearmoede. In de toekomst moeten de kosten voor energie voor iedereen betaalbaar blijven. Gemeente Hoogeveen
81
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
In Hoogeveen zien we langzamerhand een tweedeling ontstaan. We onderzoeken wat we kunnen we doen om ook de minder draagkrachtige eigenaar-bewoners de kans te bieden hun woning energiezuiniger en duurzamer te maken. Water en riolering Het klimaat verandert in Nederland. Dit betekent dat we ons moeten voorbereiden op en aanpassen aan grotere weersextremen zoals meer en heviger neerslag en langere extreem warme perioden. Dit vraagt de komende jaren om een integrale aanpak van de ruimtelijke opgave en de wateropgave. In 2050 is Hoogeveen een klimaatbestendige en water robuuste gemeente waarin waterveiligheid, voldoende (zoet)water en een prettige woon- en werkomgeving zijn gewaarborgd. Samenwerking in de waterketen Sinds 2011 werken we samen met de gemeenten Meppel, Steenwijkerland, De Wolden en MiddenDrenthe en het waterschap Reest en Wieden (onder de naam Fluvius) om de afspraken uit het Bestuursakkoord Water (2011) over een doelmatiger waterbeheer te realiseren. De intensieve samenwerking moet leiden tot: - Het realiseren van kostenbesparingen in het beheer van de afvalwaterketen. - Het behouden dan wel vergroten van de kwaliteit van de uitvoering van de beheertaken. - Het verminderen van de kwetsbaarheid bij de uitvoering van beheertaken. - Het afstemmen van investeringen in de afvalwaterketen en het watersysteem. Uiteindelijk moet de samenwerking ertoe leiden dat de stijging van de lasten (rioolheffing en zuiveringsheffing) voor inwoners en bedrijven in de toekomst wordt beperkt. De samenwerking is niet vrijblijvend. Ieder jaar wordt vanuit de koepels Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen aan de minister van Infrastructuur en Milieu gerapporteerd in hoeverre de regio’s doelstellingen uit het bestuursakkoord hebben gerealiseerd. Omgevingswet: vereenvoudigen en bundelen omgevingsrecht Het omgevingsrecht bestaat uit tientallen wetten en honderden regelingen voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. En allemaal met hun eigen uitgangspunten, procedures en eisen. De wetgeving is daardoor te ingewikkeld geworden voor de mensen die ermee werken. Alle milieuregelgeving is onder meer in de volle breedte gescreend om tot versobering en vereenvoudiging te komen. Het kabinet wil het omgevingsrecht makkelijker maken en samenvoegen in een Omgevingswet. Dit brengt een omvangrijke herziening met zich mee. Het duurt een aantal jaren voordat alle regelingen en instrumenten zodanig zijn ingericht en intern zijn geïmplementeerd dat er goed mee gewerkt kan worden. Naar verwachting treedt de nieuwe wet in 2018 in werking. Speerpunten Bewustwording van een duurzamer Hoogeveen Verduurzaming begint bij bewustwording en uit zich in het aanpassen van gewoontes. Onderwijs, voorlichting en participatie zijn middelen om inwoners, ondernemers en instellingen aan te zetten tot het maken van duurzame keuzes. Duurzaamheid is daarmee ook voor de langere termijn geborgd, doordat duurzaam handelen een vanzelfsprekendheid wordt. Naast bewustwording willen we resultaat bereiken op het gebied van energiebesparing, gebruik van duurzame energie, de vermindering van afval en uitstoot van schadelijke stoffen en hergebruik van grondstoffen. Een klimaatbestendige en water robuuste gemeente Om een robuust en duurzaam watersysteem te realiseren wordt de komende jaren ingezet op het realiseren van waterberging bij ruimtelijke ontwikkelingen en een waterstructuur voor het stadscentrum.
82
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
Door te combineren met andere projecten kan een basis worden gelegd voor het anticiperen op klimaatverandering. We brengen verder in beeld waar we staan op het gebied van klimaatbestendigheid zodat we in beeld krijgen voor welke opgave we staan. De waterketen doelmatiger ingericht Om te komen tot een doelmatiger waterketen wordt de komende jaren verder ingezet op een intensieve samenwerking met andere gemeenten en waterschap Reest en Wieden. Plannen, maatregelen en werkprocessen worden afgestemd en verbeterd zodat de kansen voor samenwerking en kostenbesparing verder worden geconcretiseerd. Randvoorwaarden Het programma Duurzamer Hoogeveen staat niet op zichzelf. Verankering in alle andere programma’s is essentieel. Risico's Het niet verkrijgen van subsidies en het vinden van de juiste externe partners voor de realisatie van duurzame energieprojecten. Projecten Actualisatie klimaatbeleid De basis van de evaluatie van het klimaatbeleid wordt gebruikt bij de actualisatie van het klimaatbeleid in 2016. Dit klimaatbeleid moet een gedragen plan zijn dat een nieuwe impuls gaat geven aan onze klimaatdoelstellingen. Drents Energieloket Het Drents Energieloket is een uitwerking van het Energieakkoord voor Duurzame groei (het SER Energieakkoord). Doel van dit akkoord is gezamenlijk te werken aan energiebesparing, het vergroten van het aandeel duurzame energie en een toename van werkgelegenheid. In het realiseren van deze doelen spelen gemeenten een belangrijke rol. Het Drents Energieloket is een samenwerking tussen de twaalf Drentse gemeenten, de provincie, Natuur en Milieufederatie Drenthe en de bouw. In 2016 worden vanuit het Drents Energieloket verschillende acties geïnitieerd om de verduurzaming van de particuliere woonvoorraad verder te stimuleren zowel individueel als wijk- of buurtgericht. Duurzaamheidskalender De duurzaamheidskalender wordt ook in 2016 ingezet als instrument om bewustwording van duurzaamheid te vergroten. De kalender heeft oog voor landelijke ontwikkelingen en acties. Deze worden waar mogelijk doorvertaald naar de Hoogeveense situatie. De kalender heeft als doel lokale duurzame initiatieven aan te jagen en waar mogelijk te ondersteunen. De duurzaamheidskalender is voor iedereen zichtbaar op het energieloket van de gemeente (www.hoogeveen.nl/energieloket). Structuurvisie onder- en bovengrond De onder- en bovengrond kent steeds meer toepassingen op het gebied van energie en opslag. Te denken valt aan zonne- en windenergie, de opslag van restwarmte. Ook wordt op kleine schaal geothermie toegepast in Nederland. Zowel op provinciaal als rijksniveau worden structuurvisies voor de ondergrond opgesteld. Om als gemeente regie te houden is in 2015 gestart met een gemeentelijke visie waarin wij onze eigen ambities ten aanzien van het gebruik van de Hoogeveense onder- en bovengrond vastleggen. Deze visie zal in 2016 worden afgerond. Geothermie In 2016 worden de mogelijkheden van de toepassing van geothermie verder onderzocht. Met partijen wordt gezocht naar financierings- en subsidiemogelijkheden. Gemeente Hoogeveen
83
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
Verduurzaming woningvoorraad In 2016 zullen we onder andere via het Drents Energieloket verder gaan met het verduurzamen van de woningvoorraad. Daarnaast streven we naar een straat en/of wijkgerichte aanpak waarbij we inwoners samen met externe partijen zoals het IVN, Natuur- en Milieufederatie Drenthe en de vereniging Duurzaam Hoogeveen stimuleren om energie te besparen door bewustzijn te vergroten en energiebesparende maatregelen uit te voeren. De instrumenten die we hier voor inzetten zijn het faciliteren van lokale duurzaamheidsinitiatieven, het laten uitvoeren van een energiescan en de duurzaamheidslening. Deze lening is de afgelopen jaren succesvol ingezet. Het maakt investeringen mogelijk, die zich door de maatregel eenvoudig laten terugverdienen. Daarnaast zijn de investeringen goed voor de werkgelegenheid bij lokale bouw- en installatiebedrijven. Overigens gaat het niet alleen om de betaalbaarheid dan wel het energiezuiniger maken van de woning door de eigenaar of eigenaar/bewoner, maar ook om de verantwoordelijkheid die de inwoners hebben om de huidige woning voldoende geschikt te maken om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Klimaatadaptatie strategie Hoogeveen zet stappen naar een klimaatadaptatie strategie. Dit om beter op weersomstandigheden als langdurige droogte en/of hitte en extreme neerslag voorbereid te zijn. Daarom wordt een programma met maatregelen opgesteld om Hoogeveen de komende decennia klimaatbestendiger en water robuuster in te richten. Hiertoe worden ook de mogelijkheden tot (Europese) subsidies verkend. Watertakenplan 2016-2021 In 2016 wordt gestart met de uitvoering van het programma watertakenplan Fluvius en het specifieke maatregelenprogramma voor Hoogeveen. Uit het nieuwe watertakenplan 2016-2021 volgt welke water(keten)opgaven Hoogeveen heeft voor de komende planperiode en welke financiële consequenties dit heeft voor de voorziening riolering en de hoogte van de rioolheffing. Bij de vaststelling van het watertakenplan (eind 2015) wordt het bijbehorende kostendekkingsplan riolering en een voorstel voor de ontwikkeling van de rioolheffing ingediend.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Groter draagvlak voor en bewustwording van een duurzamer Hoogeveen Wat willen we bereiken Een groter duurzaamheidsbewustzijn bij de inwoners van Hoogeveen en vergroten van de bereidheid hier aan mee te werken
Wat gaan we ervoor doen in 2016
• Actueel houden Waterloket • Actueel houden en doorontwikkelen Energieloket, met koppeling aan het Drents Energieloket
• Actueel houden risicokaart externe veiligheid • Regelmatige berichtgeving via gemeentelijke kanalen over duurzaamheid
• Actief samenwerking zoeken met relevante partners
Bijdrage leveren aan millenniumdoelstellingen
84
en lokale initiatiefnemers en hieraan themagericht uitvoering geven • Opstellen en promotie duurzaamheidskalender • Faciliteren natuur- en milieueducatie op alle dertig basisscholen in Hoogeveen • Subsidie vertrekken aan de Milleniumstichting en waar mogelijk en nodig op onderdelen samenwerken Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
Doelstelling 2: Realiseren van een duurzame leefomgeving Wat willen we bereiken Een CO2-neutrale organisatie in 2020
De hele gemeente in 2040 CO2-neutraal
Duurzaam gebruik van de onder- en bovengrond
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Duurzame energieopwekking gemeentelijke gebouwen, zoals: - Onderzoek naar mogelijkheden externe financiering zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen - Verkenning om de verwarming te verduurzamen (snoeihout etc.) • Afronden actualisatie klimaatbeleid • Monitoring klimaatbeleid periode 2014-2015 • Faciliteren van lokale duurzaamheidsinitiatieven • Inwoners faciliteren met energiescans, duurzaamheidslening en mogelijk met provinciale zonnelening • Verduurzamen woningvoorraad (bestaand en nieuw) • Voortzetting deelname Drents Energieloket (als uitvoering van het energieakkoord) • Afronden opstellen structuurvisie voor de boven- en ondergrond • Toepassings- en financieringsmogelijkheden geothermie onderzoeken samen met partners • Verder vorm geven aan gebiedsgericht grondwaterbeheer in relatie tot de grondwaterverontreiniging in De Wieken
Doelstelling 3: Robuust watersysteem en duurzaam waterbeheer Wat willen we bereiken In 2050 is Hoogeveen een klimaatbestendige gemeente met een veilig, mooi, gezond en duurzaam watersysteem (samenhangend geheel van oppervlaktewater, grondwater, waterkeringen en kunstwerken (duikers, stuwen, sluizen enz.)) In 2020 is een doelmatige waterketen (winning – gebruik – zuivering) gerealiseerd
Gemeente Hoogeveen
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Waterberging bij ontwikkelingen realiseren • Start aanleg waterstructuur • Opstellen maatregelen programma klimaatbestendige gemeente • Uitvoering programma watertakenplan Fluvius • Voortzetting regionale samenwerking in de waterketen • Uitvoering programma watertakenplan Fluvius
85
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
Beleidsdocumenten • Milieuvisie 2008 Deel 1 Ambities Deel 2 Achtergronden • Klimaatbeleid 2010 • Waterplan/Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2010 • Baggerplan 2008 • Visie Externe Veiligheid 2010 • Bodemnota 2007 • Bodembeheernota 2012 • Bodemkwaliteitskaart 2012 • Nota Hogere waarden Wet geluidhinder 2012 • 12 dagen regeling geluid horeca 2012 • Grondwaterbeleidsplan 2012 • Hemel- en Grondwaterverordening 2012
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Riolering Milieubeheer Natuurbescherming
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
4.051 1.928 13
4.167 1.588 13
4.093 1.804 12
4.075 1.739 12
4.194 1.737 12
4.189 1.736 12
Totaal lasten Baten Riolering Milieubeheer Natuurbescherming
5.992
5.768
5.909
5.825
5.943
5.936
5.010 384 630
4.398 11 0
5.148 11 0
5.161 11 0
5.296 11 0
5.296 11 0
Totaal baten Saldi Riolering Milieubeheer Natuurbescherming
6.024
4.410
5.159
5.172
5.308
5.308
-959 1.544 -617
-231 1.577 13
-1.054 1.793 12
-1.086 1.727 12
-1.103 1.726 12
-1.108 1.725 12
-32
1.358
750
653
635
628
Totaal saldi
Meerjarenbegroting 2018 2019
Toelichting op cijfers Milieubeheer Voorjaarsnota Natuur en milieueducatie De bijdrage voor het in stand houden van de twee scholennetwerken voor natuur- en milieueducatie moeten volgens het contract worden verhoogd met 2,5%. Klimaatbeleid: energie (armoede)maatregelen en transitiearena Duurzaam Opgroeien De gemeente heeft ambitieuze doelen op het gebied van klimaat, die in het huidige tempo niet gerealiseerd gaan worden. Het is dus van groot belang dat de uitvoering effectiever wordt, zowel in besteding van middelen als tijd.
86
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Duurzamer Hoogeveen
Belangrijke vraag is hoe dit te realiseren en wat dit betekent voor de gemeente. Hier gaat de actualisatie van het klimaatbeleid die in 2016 wordt afgerond zicht op geven. Als onderdeel hiervan en om hieraan een nieuwe impuls te geven, starten we in samenwerking met de provincie een themagerichte transitiearena Duurzaam Opgroeien. Hoe groeien kinderen in Hoogeveen duurzaam op? Dit biedt een unieke kans om samen met koplopers en Hoogeveense jeugd aan een energieneutraal Hoogeveen te gaan werken. Hiervoor is een cofinancieringsbijdrage (50%) nodig van € 25.000 in 2016. Daarnaast gaan we het vraagstuk energiearmoede uitwerken, waarvoor een startbedrag van € 10.000 nodig is. Begroting 2016 Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe (RUD) Bijdrage in het nadelig saldo aangepast conform de begroting 2016 van de RUD (€ 933.791).
Investeringen Voor de investeringen zijn onderstaande bedragen opgenomen: Omschrijving Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen
Jaar 2019 Totaal
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 400.000 400.000
400.000 400.000
Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen Met het aanbrengen van zonnepanelen op de gemeentelijke gebouwen kan invulling worden gegeven aan de doelstelling uit het klimaatbeleid om als gemeentelijke organisatie in 2020 CO2neutraal te zijn. Financieel voordeel kan worden behaald door zelf te investeren in de plaatsing van zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen. Inclusief de gebouwen van grootverbruikers bedraagt de investering ongeveer € 2 miljoen. De netto besparing (exploitatie voordeel) voor de gemeente is vanaf jaar één ongeveer € 60.000. Om het vliegwiel op gang te brengen worden naast gemeentelijke financiële middelen, de mogelijkheden van samenwerking met lokale partijen, strategische allianties, crowdfunding en subsidies (cofinanciering) onderzocht. Investeringen riolering (vallen buiten het investeringsplafond) Omschrijving
Jaar
Budget rioleringswerkzaamheden 2015 2016 2017 2018 2019
Gemeente Hoogeveen
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden 1.469.459 1.469.459 972.297 972.297 1.388.317 1.388.317 763.164 763.164 1.308.106 1.308.106
87
Veiligheids pijler Veilig Hoogeveen
Gemeente Hoogeveen
89
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilig Hoogeveen
Veilig Hoogeveen
Het programma omvat de zorg voor veiligheid. Programmahouder Karel Loohuis
Wat speelt er in Hoogeveen Algemeen In Hoogeveen staat veiligheid hoog op de agenda. Het programma Veilig Hoogeveen heeft tot doel ervoor te zorgen dat de gemeente Hoogeveen een woon-, leef- en werkklimaat heeft waar iedereen zich veilig voelt en waar het veilig is. Veiligheid is een breed onderwerp dat alleen integraal (dus in samenhang met andere programma’s en externe partners) tot zijn recht komt. Het programma Veilig vormt de basis voor de inzet op veiligheid door diverse organisaties die bijdragen aan een veilig Hoogeveen. In de basis is Hoogeveen een veilige gemeente. Daar waar openbare orde in het gedrang komt wordt snel gehandeld. Uit de rapportage van Waar staat je gemeente blijkt dat de waardering voor de veiligheid en leefbaarheid in Hoogeveen is toegenomen in de afgelopen jaren van 6,8 naar 7,1. Trends en ontwikkelingen Toename brede sociale problematiek bij overlastmeldingen De onderwerpen jihadisme, radicalisering, polarisatie, of groepen en individuen die zich door hun gedrag buiten de samenleving plaatsen, of aan de rand opereren, zullen naar verwachting de komende jaren alleen maar meer aandacht vragen. Ervaring leert dat van de samenleving veerkracht wordt verwacht op het moment dat zo'n individu of groep dat vraagt. Maar ook door de vermaatschappelijking van de zorg worden mensen ondanks hun psychiatrische aandoening zo veel mogelijk in hun eigen omgeving verzorgd. Waar cliënten op dit moment nog langdurig in instellingen verblijven, is het streven om hen zo veel mogelijk weer terug te brengen in de maatschappij. De politie krijgt veel meldingen van overlast binnen waar sprake is van psychiatrische of sociale problematiek. Opvallend vaak gaat het om enkele mensen die heel veel overlast veroorzaken, ook in onze gemeente. Noodzaak van uniforme persoonsgerichte aanpak In het Veiligheidshuis Drenthe wordt verder gewerkt aan het ontwikkelen van één uniforme persoonsgerichte aanpak van veiligheidsproblemen. De focus van de samenwerking binnen het Veiligheidshuis Drenthe ligt op de aanpak van personen die overlast en criminaliteit veroorzaken en daardoor de veiligheid in de samenleving bedreigen of schaden.
90
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilig Hoogeveen
Politie en Openbaar Ministerie (OM) ontwikkelen een methode voor één efficiënte aanpak van personen, die lokaal voor veel overlast zorgen. Deze personen bevinden zich ook in onze gemeente. Gezamenlijke prioritering van de juiste personen door justitiepartners en gemeenten is een belangrijk element in deze methode. Naast veelplegers en woninginbrekers kunnen dit ook plegers van huiselijk geweld, jeugdige overlastgevers of andere geweldplegers zijn. De politie heeft inmiddels een lijst opgesteld van personen, die in aanmerking komen voor de aanpak. Vergroten brandveiligheidsbewustzijn De brandweer in Drenthe zet, ook in onze gemeente, komende jaren verder in op het voorkomen van branden en ongevallen en het vergroten van het brandveiligheidsbewustzijn van inwoners. De brandweer heeft hierbij de rol van adviseur en stimulator en zoekt de samenwerking met andere partners (onderwijsinstellingen, zorginstellingen, woningcorporaties) om het veiligheidsbewustzijn en zelfredzaamheid van inwoners, bedrijven en instellingen te vergroten en de kans op incidenten te verkleinen. Onderzoek naar branden We gaan onderzoeken of de branden van de afgelopen jaren in onze gemeente uniek zijn in relatie tot andere gemeenten. Dit onderzoek zal samen met de politie worden opgezet door bijvoorbeeld een student van de Politieacademie of een student van de opleiding Criminologie. Onderzoeksvragen en onderzoeksopzet zijn op dit moment nog niet gereed, maar naar verwachting zullen we in 2015 hier nog een start mee maken. Politie en inwoners dichter bij elkaar brengen Bij de vorming van de nationale politie is een dienstverleningsconcept ontwikkeld. De politie is ‘waakzaam en dienstbaar’. Om de afstand tussen inwoner en politie te verkleinen worden bijeenkomsten georganiseerd om uitleg te geven over het nieuwe dienstverleningsconcept van de politie. Doel is mede om het vertrouwen in de organisatie te laten toenemen en daardoor de aangifte- en meldingsbereidheid te vergroten om zo zaken op te lossen. Speerpunten Woninginbraken De afgelopen jaren is het aantal woninginbraken in Noord-Nederland fors toegenomen. Dat is ook het geval in onze gemeente. Woninginbraken hebben doorgaans een enorme impact op de slachtoffers. Het OM heeft dergelijke ‘high-impactdelicten’ dan ook hoog op de prioriteitenlijst staan, omdat het veiligheidsgevoel van inwoners fundamenteel wordt aangetast. Hoewel het geen geringe opgave is om de toename van de woninginbraken een halt toe te roepen, zetten we ons hier gezamenlijk voor in. Ook krijgt de politie steeds meer inzicht in daderprofielen en zal zij hier gerichter op rechercheren. De politie werkt hierin nauw samen met het Veiligheidshuis. Vaak gaat het om een beperkte groep veelplegers of rondreizende (criminele) groepen. Omdat het vaak veelplegers betreft, is dit een bron van zorg. Jeugd en veiligheid In de afgelopen jaren is gekeken hoe overlast door jongeren in De Weide terug gedrongen kan worden. Een belangrijke conclusie is dat een preventieve aanpak vanuit talentontwikkeling en het bevorderen van sociale cohesie tussen jongeren en andere buurtbewoners kan helpen om de overlast te verminderen. Hier wordt nu op ingezet. Door meer preventief te gaan werken (in combinatie met het bevorderen van talentontwikkeling van jongeren) is de verwachting dat er aan de repressieve kant minder inzet nodig is.
Gemeente Hoogeveen
91
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilig Hoogeveen
Geweld Met de diverse aanpakken zijn we gekomen tot een daling van het aantal geweldsincidenten en blijven we hierop inzetten. Een sprekend voorbeeld is het uitgaansgeweld. Zo wordt er samen met politie en horeca al een aantal jaren met succes ingezet op het tegengaan van uitgaansgeweld door het gebruik van de horecatelefoon, camera’s in het uitgaansgebied en het opleggen van gebiedsontzeggingen aan ordeverstoorders. Ook huiselijk geweld komt nog steeds te veel voor en verdient een stevige aanpak van de diverse veiligheidspartners. Als tijdelijk middel legt de burgemeester huisverboden op, zodat hulpverlening in een verplichtend kader voor alle gezinsleden op gang komt. Binnen het huiselijk geweld valt ook de aanpak kindermishandeling, mensenhandel en eergerelateerd geweld. De aanwezigheid van deze drie categorieën geweld krijgen we steeds beter in beeld en vragen om een gedegen aanpak onder regie van de gemeente. Grootschalige incidenten en evenementen Hoogeveen kent meer en meer evenementen die risicovol zijn qua opzet. Dit vereist extra aandacht voor de veiligheid van deelnemers, bezoekers en omwonenden. Vanwege de aard en omvang nemen de bestuurlijke risico’s navenant toe. Organisatoren van risicovolle evenementen zijn verplicht om een veiligheidsplan op te stellen en dat af te stemmen met de hulpdiensten en gemeente. Sinds begin dit jaar zijn de eisen aangescherpt en vragen we extra informatie over de inzet van verkeersregelaars, hoe de EHBO-post is ingericht en naar inzet van bevoegde beveiligers. Georganiseerde criminaliteit De effecten van georganiseerde criminaliteit zijn niet altijd even zichtbaar, maar ze zijn wel aanwezig. Denk hierbij onder meer aan mensenhandel, uitbuiting, witwassen en drugshandel. Georganiseerde criminaliteit is een bovenlokale prioriteit. Politie, OM, gemeenten en belastingdienst bestrijden de georganiseerde criminaliteit door het afgestemd ingrijpen op strafrechtelijk, bestuurlijk en fiscaal gebied. We zetten komende jaren deze lijn door bij vermoedens van georganiseerde criminaliteit in onze gemeente. Randvoorwaarden - Gemeentelijke regie op het integrale veiligheidsbeleid. - De veiligheidspartners dragen bij aan de gestelde veiligheidsdoelen door juiste sturing op het veiligheidsproces vanuit de gemeente. Risico’s - Aanwijzingen/bijsturingen hoger wetgevingsorgaan - Bezuinigingen bij partnerorganisaties Lopende projecten Geen.
92
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilig Hoogeveen
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Veiliger woon- en leefomgeving Wat willen we bereiken Toename subjectieve veiligheid(sgevoel) bewoners in huis en buurt
Daling van het aantal personen dat zorgt voor overlast en/of onrust in buurt
Daling van het aantal mensen dat zorgt voor (huiselijk- en eergerelateerd) geweld en kindermishandeling
Daling van het aantal woninginbraken, fietsendiefstallen en vernielingen met 5% ten opzichte van 2013 *) Woninginbraken Fietsendiefstallen Vernielingen
2013 232 397 710
2014 239 324 515
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Preventief opleggen van huisverboden als instrument in de aanpak van kindermishandeling. Voor Drenthe komt 1 er een zogenoemd weegteam . Vanuit Hoogeveen nemen we hieraan deel. • Signalen van radicalisering, terrorisme en jihadisme doorzetten naar politie, Koninklijke Marechaussee en Openbaar Ministerie. • Naar verwachting in dit najaar starten van een pilot waarbij inwoners die een Wmo-aanvraag indienen ook samen met de consulent een risicoanalyse invullen waarbij veiligheid een rol speelt. Uitkomsten van die analyse kunnen zijn dat mensen die bijvoorbeeld slechtziend zijn een rookmelderkrijgen of mensen die onvoldoende weerbaar zijn een kierstandhouder op de voordeur krijgen tegen babbeltrucs. • Blijvende aandacht en inzet voor het onderwerp Veilige Publieke Taak (VPT). Agressie tegen medewerkers met een publieke taak wordt niet getolereerd. • Bij meldingen van overlast de politie blijven vragen hier alert op te reageren. De politie zal personen die overlast veroorzaken en waar psychische problematiek aanwezig is in Assen overdragen aan de GGZ. • Periodiek overleg met Veilig Thuis Drenthe (voorheen: Algemeen Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling). Hierin worden voortgang en knelpunten besproken, samen met politie en SWW. • Uitvoering geven aan de regiovisie Veilig Thuis Drenthe om preventie, snelle signalering en integrale aanpak van huiselijk geweld mogelijk te maken. • Aandacht vragen in het Torentje voor alertheid bij inwoners met betrekking tot eigen maatregelen in en rondom de eigen woning. Hierbij wordt expliciet aangegeven dat 112 gebeld mag worden wanneer een inbraak gezien wordt. • Voorlichting gegeven aan mensen in wijken en dorpen waar meer dan gemiddeld wordt ingebroken. • Brieven verspreiden in de omgeving waar is ingebroken met als doel om omwonenden alert te maken en hen te vragen contact te leggen met de politie indien zij iets gezien hebben. • Inzetten van Burgernet door de meldkamer bij meldingen van heterdaad-inbraken. • Analyseren van data om te komen tot een meer informatiegestuurde aanpak om inbraken te voorkomen. • Invoeren van een digitaal opkopingsregister om gestolen goederen beter te kunnen traceren.
1 Het weegteam formuleert wanneer er sprake is van (een vermoeden van) ernstige kindermishandeling een gewogen advies inzake inzet van de Wet tijdelijk huisverbod.
Gemeente Hoogeveen
93
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilig Hoogeveen
Doelstelling 2: Veilig uitgaan Wat willen we bereiken Een uitgaansgebied waar uitbaters, bezoekers en omwonenden zich nog veiliger voelen ten opzichte van 2013
Continuering in de afname van het aantal geweldsincidenten in het uitgaansgebied (2013: 204 en 2014: 138 *)
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Continueren van de samenwerking tussen gemeente, politie en het CJG en het opleggen van centrumverboden aan personen die zich herhaaldelijk of excessief overlastgevend gedragen in het uitgaansgebied. • Blijven investeren in camera’s en onderhoud in het uitgaansgebied ter ondersteuning van strafrechtelijke vervolging bij incidenten en het verhogen van het veiligheidsgevoel van uitgaanspubliek, uitbaters en omwonenden. • Vragen en signalen vanuit professionals over alcohol en drugs (zoals politie, wijkbeheer, GGD etc.) neerleggen bij Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). VNN gaat in 2016 door met het opleiden van alle medewerkers van alle wijkteams in het herkennen van signalen van middelengebruik. • Samen met CJG scholen ondersteunen die vragen hebben of signalen willen doorgeven over alcohol- en drugsgebruik of drugshandel.
Doelstelling 3: Bestrijden jeugdoverlast Wat willen we bereiken Geen jongerengroepen die overlast gevend of crimineel zijn
Afname van het aantal incidenten van jeugdoverlast met 5% ten opzichte van 2013 (2013: 509 en 2014: 380 *)
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Afstemming met partners en regierol voor het repressieve deel van de aanpak van jeugdoverlast. • Effectieve aanpak, zowel gebiedsgericht, groepsgericht en individueel. • Jongerengroepen actief benaderen, met de jongeren in gesprek gaan en indien nodig verbaliseren op overtredingen.
Doelstelling 4: Afname georganiseerde criminaliteit Wat willen we bereiken Ontmoedigen van criminele activiteiten zoals mensenhandel, arbeidsuitbuiting, witwassen en drugshandel
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Bewustwording creëren bij professionals zodat signalen van mensenhandel, arbeidsuitbuiting en radicalisering worden opgemerkt. • Bibob-toetsing 2 bij vergunningaanvragen voor Dranken Horeca, speelautomatenhallen en prostitutie. • Sluiten van woningen en lokalen waar drugshandel en hennepkweek plaatsvindt.
Doelstelling 5: Veiligheid bij evenementen Wat willen we bereiken Alle vergunningplichtige evenementen voldoen aan de veiligheidsvoorschriften van gemeente en hulpdiensten
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Risicovolle evenementen pas in behandeling nemen als de aanvraag volledig en op tijd is ingediend. • In een veiligheidsplan per evenement de risico’s inzichtelijk maken voor organisatie en hulpdiensten.
2 De gemeente toetst op basis van de wet BIBOB de vergunningaanvraag. Zo willen we voorkomen dat personen of ondernemingen met criminele bedoelingen aan een vergunning komen. Gemeente Hoogeveen
94
Programmabegroting 2016 – 2019
Veilig Hoogeveen
• Tijdige voorbereiding van risicovolle evenementen
(onder regie van de gemeente) in afstemming met onder meer Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen of Rampen (GHOR), brandweer, politie en handhaving.
*)bron: politiescan 2013/2014
Beleidsdocumenten • • • •
Integraal Veiligheidsplan Hoogeveen 2015-2018 Regionaal Beleidsplan Noord Nederland 2014-2017 Jaarplan 2015-2016 Veiligheidshuis Drenthe Beleidsvisie Brandweer 2015-2018
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Brandweer Openbare orde en veiligheid
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
2.377 2.151
2.396 1.752
2.420 1.716
2.418 1.719
2.395 1.715
2.394 1.711
Totaal lasten Baten Brandweer Openbare orde en veiligheid
4.528
4.148
4.136
4.137
4.110
4.106
270 20
0 2
0 12
0 12
0 12
0 12
Totaal baten Saldi Brandweer Openbare orde en veiligheid
290
2
12
12
12
12
2.107 2.131
2.396 1.750
2.420 1.704
2.418 1.706
2.395 1.703
2.394 1.699
Totaal saldi
4.238
4.146
4.124
4.125
4.098
4.093
Toelichting op cijfers Openbare orde en veiligheid Voorjaarsnota Verwantenregistratiesysteem Het budget is komen te vervallen (€ 5.000). Veiligheidshuis Drenthe In Drenthe is een discussie gaande over de herverdeling van de gemeentelijke bijdragen. Op dit moment betalen Assen, Emmen en Hoogeveen mee. Het voorstel is om alle twaalf gemeenten te laten mee betalen. Met ingang van 2016 is een bijdrage opgenomen van € 10.000.
Investeringen Er zijn geen investeringen opgenomen binnen het programma Veilig Hoogeveen.
Gemeente Hoogeveen
95
Fundament Zichtbaar en transparant bestuur
Gemeente Hoogeveen
97
Programmabegroting 2016 – 2019
Zichtbaar en transparant bestuur
Zichtbaar en transparant bestuur
Het programma richt zich op zichtbaarheid van het Hoogeveense gemeentebestuur in (inter)regionale en grensoverschrijdende platforms en bij de eigen inwoners. Dit onder het motto ‘Wees transparant, maar niet onzichtbaar’. Programmahouder Karel Loohuis
Wat speelt er in Hoogeveen Algemeen Het programma Zichtbaar en transparant bestuur bestaat uit drie onderdelen: het onderdeel Zichtbaar en Transparant bestuur richt zich op het behoud en verbeteren van de kwaliteit van het lokale openbare bestuur. Bestuurlijk verantwoordelijk hiervoor is burgemeester Karel Loohuis. Daarnaast vallen onder dit programma de onderdelen Dienstverlening en Digitalisering (bestuurlijk verantwoordelijk: wethouder Giethoorn) en Bedrijfsvoering (bestuurlijk verantwoordelijk: Algemeen Bestuur van de Samenwerkingsorganisatie De Wolden/Hoogeveen). Deze onderdelen worden beschreven in respectievelijk de paragraaf Dienstverlening en Digitalisering en de begroting van de Samenwerkingsorganisatie. Trends en ontwikkelingen Veilige publieke taak Medewerkers met een publieke taak krijgen steeds meer met agressie te maken. Er blijft aandacht en inzet voor het onderwerp Veilige Publieke Taak. Agressie tegen medewerkers met een publieke taak wordt niet getolereerd. Hiervan doen wij altijd aangifte bij de politie. Speerpunten Subsidieverwerving – Europa Subsidieverwerving en het belang van Europa wordt meer en meer duidelijk. De ingeslagen weg qua aanpak, niet te snel en te groot, wordt voortgezet. Er is vooral aandacht voor de kansen op het gebied van de doelstellingen vanuit Werken aan Werk, Duurzamer Hoogeveen, Blijven meedoen en talentontwikkeling en Bruisend Hoogeveen. De komende tijd onderzoeken we ook wat de grensoverschrijdende samenwerkingsmogelijkheden zijn nu we zijn aangesloten bij het netwerk van de Eems Dollard Regio (EDR).
98
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Zichtbaar en transparant bestuur
Lobby De lobby is ingezet om de positie van Hoogeveen te versterken en de zichtbaarheid van het bestuur te vergroten. Samen met de provincie, kennisinstellingen, ondernemers en andere gemeenten in de regio gaan we volop door met de inzet om de werkgelegenheid en daarmee de positie van Hoogeveen te versterken. Ook met de inzet op het realiseren van een of meerdere kindzones, het behouden van een volwaardig ziekenhuis en het verkrijgen van de intercitystatus gaan we onverminderd door. Zichtbaar posities innemen We zijn een gemeente met ambitie. In de afgelopen jaren heeft zich dat vertaald in diverse prijzen. We blijven ernaar streven een zichtbare en onderscheidende gemeente te zijn. Het geeft ons energie en – bovenal – het levert onze inwoners voordeel op. We zorgen ervoor dat we zichtbaar zijn door bijvoorbeeld bestuurlijke posities in te nemen in het Platform Middelgrote Gemeenten, de Commissie Werk en Inkomen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Het stedelijk netwerk Emmen, Coevorden, Hoogeveen en Hardenberg, maakt zich vanuit het banenplan Vierkant voor werk sterk voor meer banen in het bedrijfsleven, in te vullen door mensen uit de regio. Het netwerk zet ook in op kansen op banen in Duitsland. De komende jaren pakken we steeds meer zaken op in grotere (en soms) wisselende verbanden. Daarbij maken we gebruik van de kracht van de regio. Samenwerken doen we alleen om zaken anders en vooral beter en/of goedkoper te doen. Verbonden partijen De gemeente gebruikt voor het verwezenlijken van haar doelen sinds jaar en dag diensten en producten van ‘verbonden partijen’. Het onderhouden van relaties met verbonden partijen heeft een eigen dynamiek als het gaat om risico's en aansturingsrelaties. Er moet regie worden gevoerd op de prestaties en de gemeente is medeverantwoordelijk voor de continuïteit van de verbonden partij. Goed opdrachtgeverschap is hierbij van groot belang. Daar is programmasturing het middel voor. De komende periode zoeken we naar een goede balans tussen de jaaropdrachten en de tussendooropdrachten. Interactieve beleidsvorming De gemeente wil inwoners zoveel mogelijk betrekken bij verschillende fasen van beleidsvorming en – uitvoering maar vooral aansluiten bij initiatieven van inwoners. Er zijn al mooie voorbeelden van ideeën die uit de samenleving ontstaan, zoals de aanpak van de reconstructie van Het Hoekje in Hollandscheveld en het opzetten van een dorpscoöperatie. De overheid heeft bij deze processen niet meer de traditionele rol maar kiest ervoor deelnemer te worden in de dialoog en in de uitwerking. Bij de opstart van beleidsprocessen betrekken we inwoners in een vroeg stadium. Deze werkwijze vraagt om zichtbare en benaderbare bestuurders. Ja, tenzij We willen dat onze medewerkers werken vanuit de houding 'Ja, tenzij'. We staan voor een zo optimaal mogelijke dienstverlening. De totale dienstverlening stemmen we af op de wensen en behoeften van bezoekers. We gaan de hele samenwerkingsorganisatie scannen om te kijken of er door systemen belemmeringen zijn die 'Ja, tenzij' houding niet bevorderen. Bestuurlijke vernieuwing We gaan verder met de doorontwikkeling van bestuurlijke vernieuwing. Deze doorontwikkeling gaat onder andere over het nader te bepalen bestuursconcept. Een bestuursconcept is een concept dat door de hele organisatie wordt gedragen. Niet alleen door het college en de samenwerkingsorganisatie, maar ook door de raad: “een corporate identity”. Met de burgemeester, het college, de raad en de ambtelijke organisatie willen we in gesprek over overheidsparticipatie en de daarbij behorende bestuurlijke rollen en leiderschap. Gemeente Hoogeveen
99
Programmabegroting 2016 – 2019
Zichtbaar en transparant bestuur
Allemaal op dezelfde koers, met ieder zijn eigen rol, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Het zorgt voor “één gezicht” naar onze inwoners toe. Ook willen we het hebben over programmasturing, projectmatig werken en nieuwe ontwikkelingen. Bij de gesprekken betrekken we ook maatschappelijke partijen. Dit alles moet ook invulling geven aan de “waarom vragen” die we stellen bij de Voorjaarsnota.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Samen met inwoners, organisaties en ondernemers werken aan de samenleving Wat willen we bereiken Versterking van de interactieve beleidsvorming
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Intensiveren van de inzet van sociale media zoals Facebook en Twitter en mogelijkheden vanuit de website • Inwoners groepsgewijs benaderen voor input bij beleidsvorming
Doelstelling 2: Een zichtbare en onderscheidende gemeente zijn Wat willen we bereiken Het ondersteunen van de inhoudelijke doelen van de andere programma's
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Optimaal gebruik maken van onze bestuurlijke posities in PMG en VNG • Positie in het stedelijk netwerk Emmen, Coevorden, Hoogeveen en Hardenberg, en de EDR benutten
Doelstelling 3: Het handhaven van ons integer handelen als gemeente Wat willen we bereiken Het integer handelen van al onze medewerkers
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Doorontwikkelen van het ambtelijke en bestuurlijke integriteitsbeleid.
Beleidsdocumenten • • • • • •
'Zo werkt 't in Hoogeveen', een beschrijving van programmasturing in Hoogeveen (2010) Collegeprogramma 2014-2018 Notitie 'De drie sporen naar een nieuwe ambtelijke organisatie van de Wolden en Hoogeveen' (2013) Notitie 'Samenwerkingsorganisatie De Wolden-Hoogeveen, Missie, Visie en contouren' (2013) Kadernotitie 'Ambtelijke samenvoeging Hoogeveen- De Wolden' (2013) Programmabegroting 2015 GR De Wolden Hoogeveen
100
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Zichtbaar en transparant bestuur
Exploitatie Product (Bedragen x 1000) Lasten Bestuur Burgerzaken
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
4.113 1.867
3.851 1.762
3.836 1.736
3.842 1.738
3.834 1.735
3.826 1.731
Totaal lasten Baten Bestuur Burgerzaken
5.980
5.613
5.572
5.580
5.569
5.557
7 911
0 837
0 856
0 856
0 856
0 856
Totaal baten Saldi Bestuur Burgerzaken
918
837
856
856
856
856
4.106 956
3.851 925
3.836 880
3.842 882
3.834 879
3.826 876
Totaal saldi
5.062
4.776
4.716
4.724
4.714
4.701
Toelichting op cijfers Voorjaarsnota Contributie EBDD Hoogeveen is toegetreden tot het Europees Bureau Diensten Drenthe (EBDD). De contributie daarvoor bedraagt € 5.000 per jaar. Budget accountant Het budget voor accountantscontrole was structureel te laag geraamd. Public relations/promotie Op basis van realisatiecijfers kan het budget met € 20.000 naar beneden worden bijgesteld.
Investeringen Er zijn geen investeringen opgenomen in het programma Zichtbaar en transparant bestuur.
Gemeente Hoogeveen
101
Programmabegroting 2016 – 2019
Algemene dekkingsmiddelen
Algemene dekkingsmiddelen Het overzicht omvat de algemene dekkingsmiddelen die vrij besteedbaar zijn. De niet vrij aanwendbare heffingen zijn, evenals de ontvangsten van de specifieke uitkeringen, in de programma's verantwoord onder de baten. Programmahouder Anno Wietze Hiemstra
Dekkingsmiddelen Product (Bedragen x 1000) Lasten Dividend Lokale heffingen Mutaties in reserves Saldo Financieringsfunctie Algemene uitkering Algemene baten en lasten Saldo kostenplaatsen
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
Meerjarenbegroting 2018 2019
35 809 4.071 0 0 409 0
35 925 1.599 0 0 -226 0
35 877 1.653 153 0 -226 0
35 878 4.486 153 0 -226 0
35 877 656 153 0 -226 0
35 875 2.999 153 0 -226 0
Totaal lasten Baten Dividend Lokale heffingen Mutaties in reserves Saldo Financieringsfunctie Algemene uitkering Algemene baten en lasten Saldo kostenplaatsen
5.324
2.333
2.492
5.327
1.495
3.837
355 9.782 2.823 4 57.744 3 2.652
202 10.182 10.853 0 97.974 0 2.471
202 10.482 4.711 153 96.365 0 2.439
202 10.682 3.570 153 92.837 0 2.621
202 10.682 288 153 90.438 0 2.724
202 10.682 296 153 89.372 0 2.657
Totaal baten Saldi Dividend Lokale heffingen Mutaties in reserves Saldo Financieringsfunctie Algemene uitkering Algemene baten en lasten Saldo kostenplaatsen
73.364
121.682
114.352
110.065
104.487
103.361
-320 -8.974 1.248 -4 -57.744 406 -2.652
-167 -9.257 -9.254 0 -97.974 -226 -2.471
-167 -9.605 -3.058 0 -96.365 -226 -2.439
-167 -9.804 916 0 -92.837 -226 -2.621
-167 -9.805 368 0 -90.438 -226 -2.724
-167 -9.807 2.704 0 -89.372 -226 -2.657
Totaal saldi
-68.040
-119.349
-111.860
-104.738
-102.992
-99.524
Toelichting op cijfers Kapitaallasten Voorjaarsnota De mutaties in 2016 hebben voornamelijk betrekking op investeringen, die zijn doorgeschoven van 2014 naar 2015 (op basis van de jaarrekening over 2014). Jaarschijf 2019 is nieuw berekend en de mutatie betreft het verschil met 2018. De kapitaallasten in riolering en afval zijn niet meegenomen in deze berekening, omdat deze voor-/nadelen met de desbetreffende reserves worden verrekend.
102
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Algemene dekkingsmiddelen
Lokale heffingen Voorjaarnota Indexatie opbrengsten De opbrengsten (m.u.v. parkeren, begraafrechten en afvalstoffen-/rioolheffing) hebben we met 1% geïndexeerd. Programmabegroting 2016 OZB gebruikers/eigenaren Naast de indexering is een verhoging van de opbrengst met €200.000 doorgevoerd op OZB-woningen in 2016 en 2017 (conform programmabegroting 2015-2018). De hogere opbrengst van € 200.000 wordt in 2016 gerealiseerd door areaaluitbreiding, zodat de vorig jaar aangekondigde verhoging van 3,4% voor 2016 niet hoeft plaats te vinden. Algemene uitkering gemeentefonds Bij de Voorjaarsnota zijn de cijfers uit de decembercirculaire 2014 verwerkt. Kort daarna is de meicirculaire 2015 verschenen. We hebben de meicirculaire 2015 verwerkt in deze begroting. Bedragen x € 1.000
2016
2017
2018
2019
Programmabegroting 2015-2018: Algemene uitkering
51.509
51.184 50.395
50.395
Integratie-uitkering Sociaal domein
45.018
43.296 43.296
43.296
Totaal gemeentefonds: Programmabegroting 2015-2018
96.527
94.480 93.691
93.691
Mutaties Voorjaarsnota: Bijstelling Decembercirculaire Algemene uitkering
196
271
651
658
-585
-585
-585
-585
-1.042
-2.240 -3.346
-4.162
Algemene uitkering
52.260
50.870 50.461
50.468
Integratie-uitkering Sociaal domein
43.976
41.056 39.950
39.134
Totaal gemeentefonds:
96.236
91.926 90.411
89.602
Algemene uitkering
53.718
53.202 52.576
52.348
Integratie-uitkering Sociaal domein
42.647
39.634 37.862
37.024
Totaalstand Meicirculaire 2015
96.365
92.836 90.438
89.372
Mutatie Voorjaarsnota Huishoudelijke hulp Correctie op Voorjaarsnota toelage Huishoudelijke hulp Participatie (Integratie-uitkering Sociaal domein)
1.140
Stand Voorjaarsnota:
Meicirculaire 2015
Verschil Stand Voorjaarsnota - Meicirculaire
129
910
27
-230
Cumulatieregeling
707
1075
656
0,8% loonindex, nog niet opgenomen in de lasten
200
200
200
200
-365
-829
-430
Mutaties:
Correctie Voorjaarsnota Lasten:Toelage Huishoudelijke hulp
-526
Verschil Voorjaarsnota - Meicirculaire incl.mutaties
-252
Voor 2016 en verder pakt de algemene uitkering positief uit (van € 1,4 miljoen in 2016 oplopend naar € 1,9 miljoen in 2019). Gemeente Hoogeveen
103
Programmabegroting 2016 – 2019
Algemene dekkingsmiddelen
De integratie uitkeringen in het sociaal domein vallen negatief uit. De totale daling in 2016-2019 is € 5,6 miljoen (€ 42,647 -/- € 37,024 miljoen). Dit hadden we gedeeltelijk al meegenomen in de Voorjaarsnota (en eerder). In deze meicirculaire is de daling nog € 1,3 miljoen in 2016 tot € 2,1 miljoen in 2019. Per saldo leidt de meicirculaire tot een tekort van € 252.000 in 2016 tot € 430.000 in 2019.
104
Gemeente Hoogeveen
Paragrafen
Gemeente Hoogeveen
105
Programmabegroting 2016 – 2019
Dienstverlening en Digitalisering
Dienstverlening en Digitalisering De paragraaf Dienstverlening en digitalisering bevat de doelstellingen die moeten leiden tot een optimale, individuele dienstverlening. Dat wil zeggen dienstverlening die is afgestemd op de wensen en behoeften van de inwoners en ondernemers van onze gemeente. Paragraafhouder Erik Giethoorn
Wat speelt er in Hoogeveen Algemeen De dienstverlening van onze organisatie raakt elke inwoner en ondernemer. Cruciaal daarin zijn onze medewerkers. Zij hebben een meedenkende houding, gaan uit van mogelijkheden, zien kansen en kunnen deze vertalen richting inwoners, bedrijven en organisaties. We gaan er vanuit dat onze medewerkers werken vanuit de houding ‘Ja, tenzij’. We staan voor een zo optimaal mogelijke dienstverlening, zowel aan de balie als digitaal. Trends en ontwikkelingen Zowel de klant als de rijksoverheid stellen tegenwoordig andere eisen aan de dienstverlening door de gemeentelijke overheid: • Leveren van maatwerk: behoefte van klant en interactie met klant staan centraal; • Het landelijk kader is dat vanaf 2020 dienstverlening en informatievoorziening zo optimaal mogelijk digitaal wordt aangeboden. • Face-to-face of telefonische dienstverlening inzetten als toegevoegde waarde. • Via één digitale overheidspoort (mijn overheid) kunnen inwoners hun dienstverlening (eenvoudige producten) regelen, monitoren en beheren. • Van organisaties naar organiseren: veel dienstverlening wordt georganiseerd in ketens (korter/meer onderlinge samenhang). • Door landelijke standaardisatie van gemeentelijke diensten processen en systemen standaardiseren. • Er is sprake van een veranderende rol van de overheid in de samenleving: de inwoner participeert, de overheid faciliteert. Speerpunten Integrale dienstverlening De visie dienstverlening (te ontwikkelen in 2015) en de uitkomsten van “Waar staat je gemeente 2015” worden vertaald naar een uitvoeringsplan 2016–2019. De middelen die nodig zijn om het uitvoeringsplan te kunnen uitvoeren, staan vermeld in de begroting van de gemeenschappelijke regeling. In samenhang met de decentralisaties en het sociaal domein ontstaat een multidisciplinaire en integrale aanpak. Het is daarbij van groot belang een eenduidig gezamenlijk integraal klantbeeld te hebben. In dat kader is een goede digitale informatie uitwisseling van grote toegevoegde waarde. Hiermee kan de dienstverlening nog beter worden afgestemd op de individuele klantbehoefte en wordt voorkomen dat verschillende initiatieven langs elkaar worden ingezet. Daarbij is ook de kwaliteitsbewaking van de (gegevens in de) basisregistraties van belang. De effectiviteit en kwaliteit van dienstverlening neemt hierdoor toe. Vanuit de samenwerkingsorganisatie wordt gestreefd naar een frontlinie georiënteerde organisatie, waarbij maatwerkdienstverlening een belangrijk doel is.
106
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Dienstverlening en Digitalisering
Uitbreiding digitaal aanbod producten en diensten Inwoners vragen steeds meer een 24/7 niveau van dienstverlening van de overheid, waarbij het landelijk kader is dat inwoners en bedrijven in 2020 hun zaken met de overheid digitaal kunnen afhandelen. De ontwikkeling van onze basisdienstverlening richt zich daarom op het steeds meer digitaal aanbieden van producten en diensten, niet alleen via een website maar ook bijvoorbeeld via een app voor smartphone of tablet. Klanttevredenheid We willen een goede dienstverlening bieden aan onze klanten. Daarbij is het van belang te weten hoe klanten de dienstverlening en de instrumenten van de gemeente ervaren. Klanttevredenheid is een continu proces van leren en ontwikkelen. Om hier invulling aan te geven gaan we voor het sociaal domein als vervolg op de nulmeting in 2014 een 1-meting in het najaar van 2016 laten doen (voor Jeugd en WMO is dat een 0-meting). Daarnaast starten we de komende tijd met een benchmark via een onafhankelijk bureau, zodat we ons goed kunnen vergelijken met referentiegemeenten. Interactieve beleidsvorming Door een open en uitnodigende houding willen we laten zien dat we open staan voor initiatieven en daar ruimte voor bieden. Op die manier krijgen inwoners en maatschappelijke organisaties alle kansen voor betrokkenheid en sluiten we aan op het kanaliseren van de mondigheid van onze inwoners. De digitale wereld is hierbij voor Hoogeveen nog een terrein waarvan nog niet optimaal gebruik gemaakt wordt (e-democracy). Op het gebied van individuele dienstverlening gaan we met internet, apps en sociale media de inwoners betrekken bij de vormgeving van onze dienstverlening (co-creatie) en kunnen we een platform bieden voor interactie met de inwoners.
Doelen en beleidsontwikkelingen in de komende vier jaar Doelstelling 1: Digitale selfservice waar het kan, persoonlijk waar het moet Wat willen we bereiken Toename van het gebruik van digitale producten en online diensten
Eén platform waar de inwoner zijn gegevens bewaart, standaard-dienstverlening eenvoudig zelf regelt en bijhoudt, en ook bepaalt wie zijn gegevens mag gebruiken
Gemeente Hoogeveen
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Uitbreiding digitale aanbod producten en diensten (24/7) en faciliteiten • Afstemmen producten op kanalen • Doorontwikkelen Hoogeveen app • Doorontwikkelen e-formulieren • Afstemmen digitale kanalen op e-ID • Voor inwoners die dat niet kunnen, bieden wij een vangnet (onder andere DigiSterker) • Aansluiten op MijnOverheid en Berichtenbox • Doorontwikkeling zaakgericht werken, onder andere statusinformatie
107
Programmabegroting 2016 – 2019
Dienstverlening en Digitalisering
Doelstelling 2: Eenvoudig waar het kan, integraal waar het moet, ruimte voor verschil Wat willen we bereiken Bij meervoudige vraagstukken bieden we een integrale aanpak (één gezin, één aanspreekpunt, één plan)
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Ontwikkeling multidisciplinaire teams • Ontwikkeling generalistische voorkant, brede vraagverheldering • Optimaliseren gegevensuitwisseling interne systemen en systemen ketenpartners
Enkelvoudige vraagstukken handelen we snel, effectief en efficiënt af Vanuit het integrale klantbeeld en de (sociale) context van de klant bieden we een passende oplossing op maat
• Professionele ontwikkeling medewerkers • Ontwikkeling integraal klantbeeld • Werken vanuit mogelijkheden/situatie klant • Toepassen van flexibiliteit en creativiteit in oplossingen (soms ook buiten de lijnen)
• Waar nodig multidisciplinair in aanpak en
intensivering samenwerking met (keten)partnerorganisaties • Professionalisering medewerkers en bieden van handelingsvrijheid
Doelstelling 3: Effectieve en betrouwbare dienstverlening Wat willen we bereiken De gemeentewinkel kan op termijn 80% van alle klantvragen in één keer goed afhandelen Eén overheid, één basis-infrastructuur: zo wordt dienstverlening eenduidiger, eenvoudiger, en waar mogelijk efficiënter en betrouwbaar georganiseerd Signalen en klachten van klanten en medewerkers als mogelijke verbeteringskansen voor de dienstverlening
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Inrichting van een frontlinie georiënteerde organisatie • Verbeteren informatievoorziening over alle kanalen • Koppeling klantgegevens met inachtneming van privacy wet- en regelgeving
• Monitoren klanttevredenheid • Optimaliseren servicenormen • Inwoners nadrukkelijker betrekken bij vormgeving dienstverleningsprocessen
Doelstelling 4: Doelmatig overheid verhogen en administratieve lastendruk verminderen Wat willen we bereiken Correctie informatie-huishouding en -uitwisseling
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Afronding Nationaal Uitvoeringsprogramma • Implementatie wettelijke basisregistratie (BGT, BRK) • Binnengemeentelijk gebruik basisregistraties • Kwaliteitsverbetering basisregistraties
Doelstelling 5: Meer en betere overheidsparticipatie Wat willen we bereiken Deelname van overheid aan burger- en bedrijfsinitiatieven vergroten
108
Wat gaan we ervoor doen in 2016 • Opinievorming met inwoners
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Dienstverlening en Digitalisering
Doelstelling 6: Informatieveiligheid Wat willen we bereiken Veilig gebruik en veilige uitwisseling van gegevens (zowel intern als extern)
Wat gaan we ervoor doen in 2016
• Informatiebeveiliging afstemmen op decentralisaties en 'ontschotting'
Investeringen De investeringen voor het onderdeel Dienstverlening en Digitalisering zijn opgenomen in de begroting van de gemeenschappelijke regeling.
Exploitatie De lasten en baten voor het onderdeel Dienstverlening en Digitalisering vallen onder de gemeenschappelijke regeling Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen en worden daarom in de begroting van de Samenwerkingsorganisatie meegenomen
Gemeente Hoogeveen
109
Programmabegroting 2016 – 2019
Bedrijfsvoering
Bedrijfsvoering De paragraaf Bedrijfsvoering omschrijft hoe de taken rechtmatig, doelmatig en doeltreffend worden uitgevoerd. Onder de bedrijfsvoering vallen de personele capaciteit en de bedrijfsmiddelen. Paragraafhouder Karel Loohuis Inleiding De paragraaf Bedrijfsvoering is in belangrijke mate verbonden met het programma Zichtbaar en transparant bestuur. Het is één van de drie poten binnen het programma. In deze paragraaf gaan we in op de ontwikkelingen in en rond de organisatie, medewerkers en procesondersteuning.
Wat speelt er in Hoogeveen De bedrijfsvoering, met uitzondering van de huisvesting, is per 1 januari 2015 ondergebracht in de Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen (SWO). Hier wordt verder dan ook volstaan met de verwijzing naar de begroting 2016 van de SWO. Een nadere toelichting op de bedrijfsvoeringsonderwerpen die buiten de SWO zijn gebleven, is hier onder opgenomen.
Hulpkostenplaatsen Product (Bedragen x 1000) Lasten Kostenplaats personeel Kostenplaats kapitaallasten Kostenplaats interne zaken Kostenplaats tractie Kostenplaats Algemeen Kostenplaats Automatisering
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
31.763 11.972 2.848 793 0 2.119
2.202 15.597 2.063 40 32.221
2.174 13.025 1.747 35 31.747
2.174 13.033 1.858 34 31.691
2.174 10.327 1.862 35 31.614
2.174 10.008 1.777 35 31.614
Totaal lasten Baten Kostenplaats personeel Kostenplaats kapitaallasten Kostenplaats interne zaken Kostenplaats tractie Kostenplaats Algemeen Kostenplaats Automatisering
49.495
52.123
48.727
48.791
46.012
45.609
1.465 0 435 93 0 55
329 0 202 0 0
148 0 172 0 0
148 0 172 0 0
148 0 172 0 0
148 0 172 0 0
Totaal baten Saldi Kostenplaats personeel Kostenplaats kapitaallasten Kostenplaats interne zaken Kostenplaats tractie Kostenplaats Algemeen Kostenplaats Automatisering
2.045
530
319
319
319
319
30.298 11.972 2.413 700 0 2.064
1.873 15.597 1.861 40 32.221
2.027 13.025 1.575 35 31.747
2.027 13.033 1.687 34 31.691
2.027 10.327 1.691 35 31.614
2.027 10.008 1.606 35 31.614
Totaal saldi
47.446
51.592
48.408
48.471
45.693
45.289
110
Meerjarenbegroting 2018 2019
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Bedrijfsvoering
Toelichting op cijfers De kostenplaats Interne zaken HGV heeft betrekking op de huisvesting. Met ingang van 2015 is een groot deel van de budgetten overgeheveld naar de Samenwerkingsorganisatie De Wolden-Hoogeveen. Tegenover de wegvallende lasten betalen we dan een bijdrage aan de Gemeenschappelijke Regeling (GR). Deze is in bovenstaande tabel weergegeven onder Kostenplaats Algemeen HGV.
Investeringen De investeringen zijn ondergebracht in de begroting van de Samenwerkingsorganisatie.
Gemeente Hoogeveen
111
Programmabegroting 2016 – 2019
Lokale heffingen
Lokale heffingen De paragraaf omvat alle gemeentelijke heffingen. De heffingen vallen onder de programma's als de besteding gebonden is en zo niet, onder de algemene dekkingsmiddelen. Ook de lokale lastendruk en de kwijtschelding komen aan de orde. Paragraafhouder Anno Wietze Hiemstra Index op heffingen Voor 2016 is de index bepaald op 1%. Voor een aantal heffingen gelden andere afspraken. Kwijtschelding Bedragen x1.000
2014 Jaarrekening
Kwijtschelding
524
2015 2016 begroting Begroting 550
550
2017 2018 2019 Begroting Begroting Begroting 550
550
550
We hanteren bij kwijtschelding 100% van de bijstandsnorm. Daarmee hanteren we de maximaal door het Rijk toegestane normen. De kwijtschelding geldt voor de afvalstoffenheffing, de brede rioolheffingen, en de OZB. Voor de OZB wordt vrijwel geen kwijtschelding toegepast, omdat de OZB voor gebruikers van woningen in 2006 is vervallen. De kwijtschelding van afvalstoffen- en rioolheffing vangen we op binnen de 100%-kostendekking. Totaalbeeld opbrengsten heffingen Totaalopbrengst heffingen Bedragen x1.000 OZB BIZ-Stadscentrum Toeristenbelasting Precariobelasting Afvalstoffenheffing Brede Rioolheffing Betaald parkeren Graf- en begraafrechten Marktgelden WABO-leges Leges Burgerzaken Leges planologische procedures Leges Telecommunicatiewet Leges Bodemgesteldheidsonderzoeken Zwembad Binnensport Buitensport Totalen
112
2014 2015 2016 2017 2018 2019 Jaarrekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 9.477 9.903 10.203 10.403 10.403 10.403 259 250 250 250 250 250 104 105 105 105 105 105 88 99 100 100 100 100 9.928 10.357 10.658 10.858 10.858 10.858 5.963 5.729 5.498 5.260 5.260 5.260 4.460 4.390 4.390 4.893 5.288 5.288 2.402 2.884 2.839 2.839 2.839 2.839 694 863 863 863 863 863 80 69 80 80 80 80 13.599 13.935 13.670 13.935 14.330 14.330 818 775 835 887 887 887 911 837 856 856 856 856 10 43 43 43 43 43 128 31 32 32 32 32 1 1.868 485 399 206 1.090 26.485
2 1.688 521 375 248 1.144 27.124
2 1.768 535 506 251 1.292 27.388
2 1.820 535 593 258 1.386 27.999
2 1.820 535 593 258 1.386 28.394
2 1.820 535 593 258 1.386 28.394
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Lokale heffingen
OZB Naast de indexering is een verhoging van de opbrengst met € 200.000 doorgevoerd op OZBwoningen in 2016 en 2017 (conform programmabegroting 2015-2018). De hogere opbrengst van € 200.000 wordt in 2016 gerealiseerd door areaaluitbreiding, zodat de vorig jaar aangekondigde verhoging van 3,4% voor 2016 niet hoeft plaats te vinden. Doordat de afvalstoffenheffing wordt verlaagd (zie hieronder) is er sprake van per saldo lagere woonlasten. De OZB is niet extra gestegen voor niet-woningen (o.a. bedrijven etc.) omdat daar ook geen verlaging van andere lasten tegenover staat. BIZ-stadscentrum 2014 Jaarrekening
Begroting 2015
2016 Begroting
2017 Begroting
2018 Begroting
2019 Begroting
Opbrengsten
259
250
250
250
250
250
Te betalen bijdrage
300
275
275
275
275
275
BIZ Stadscentrum Bedragen x1.000
Voor de bijdrage aan de Stichting Centrummanagement Hoogeveen is vanaf 2015 een bedrag opgenomen van € 275.000. Hiertegenover staat een op jaarlijkse opbrengst van € 250.000. Toeristenbelasting De opbrengsten toeristenbelasting zijn voor 2016-2019 met de index van 1% verhoogd. Precariobelasting De opbrengsten precariobelasting zijn voor 2016-2019 met de index van 1% verhoogd. Afvalstoffenheffing Afvalstoffenheffing Bedragen x1.000 Kosten BTW-component (vastgesteld in 2006) Kwijtschelding Rente aandelenkapitaal Totaal door te berekenen kosten Ontvangen dividend Afvalstoffenheffing Totaal opbrengst Saldo Verrekening Egalisatie reserve Verrekening Voorziening Egalisatie
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 5.047 5.402 4.870 4.409 4.407 4.406 490 490 490 490 490 490 367
385
385
385
385
385
32 5.936
32 6.309
32 5.777
32 5.316
32 5.314
32 5.313
286
136
136
136
136
136
5.963 6.249
5.729 5.865
5.498 5.634
5.260 5.396
5.260 5.396
5.260 5.396
313
-444
-143
80
82
83
143
-80
-82
-83
444
Met ingang van juli 2016 werken we met een aanmerkelijk gunstiger verwerkingstarief voor afval. We hebben besloten om met ingang van 2015 het tarief voor de afvalstoffenheffing met € 10 per huishouding te verlagen. In 2016 en 2017 zal het tarief nogmaals met € 10 verlaagd worden, waardoor het tarief in 2017 totaal met € 30 is verlaagd. Het saldo wordt verrekend met de voorziening Egalisatie Reiniging.
Gemeente Hoogeveen
113
Programmabegroting 2016 – 2019
Lokale heffingen
Brede Rioolheffing Bedragen x € 1.000
2014 2015 2016 2017 2018 2019 Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Kosten 3.996 4.159 4.085 4.067 4.107 4.113 BTW-component (vastgesteld in 2006) 308 439 432 440 453 458 Kwijtschelding 158 165 165 165 165 165 Kosten straatvegen, conform besluit in 2008 202 200 200 200 200 200 1% oninbaarverklaring 44 44 44 49 53 53 Uitvoering baggerplan 246 274 214 232 232 232 Totaal door te berekenen kosten 4.954 5.281 5.140 5.153 5.210 5.221 Rioolheffing Ten laste van Voorziening Riolering Totaal opbrengst Stand Voorziening Riolering 31/12
4.461 493 4.954 2.580
4.390 891 5.281 1.689
4.390 750 5.140 939
4.893 260 5.153 679
5.288 -78 5.210 757
5.288 -67 5.221 824
Per saldo sluiten de baten en lasten na verrekening met de voorziening riolering op 0, zodat 100% kostendekkendheid is gerealiseerd. In 2017 is de voorziening riolering uitgeput. Om dan nog de 100%-kostendekking te realiseren is een taakstelling opgenomen in de rioolheffing. In afwachting van het nieuwe watertakenplan 2016-2021 dat eind 2015 wordt vastgesteld moet worden bekeken welke consequenties dit heeft voor de hoogte van de kosten en de rioolheffing. Parkeren
Betaald Parkeren Bedragen x €1.000 Opbrengsten Kosten Saldo
2014 2015 2016 2017 2018 2019 Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2.402 2.884 2.839 2.839 2.839 2839 581 817 795 793 773 810 1.821 2.067 2029 2.044 2.046 2.066
Met ingang van 2015 zijn de opbrengsten en exploitatiekosten geraamd van de parkeergarage. We handhaven deze budgetten zekerheidshalve. Graf- en begraafrechten Eind 2011 heeft de raad de Nota Begraven vastgesteld. Financieel is het uitgangspunt dat 100% van de variabele kosten door de tarieven wordt gedekt en 70% van de vaste kosten. De overige 30% voor de parkfunctie van de begraafplaatsen komt ten laste van de algemene middelen. Graf- en Begraafrechten Bedragen x1.000 Totale lasten begraven waarvan: variabel (a) Instandhoudingskosten waarvan: vaste kosten 70%, geen parkfunctie (b)
2014 2015 2016 2017 2018 2019 Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 1.319 1.332 1.324 1.323 1.321 1.326 -200 -200 -200 -200 -200 -200 1.119 1.132 1.124 1.123 1.121 1.126
Lasten in tariefberekening (a+b)
783 983
792 992
787 987
786 986
785 985
788 988
Opbrengst graf- en begraafrechten
694
863
863
863
863
863
Marktgelden De opbrengsten marktgelden zijn voor 2016-2019 met de index van 1% verhoogd. Gemeente Hoogeveen
114
Programmabegroting 2016 – 2019
Lokale heffingen
WABO-leges WABO-leges 1.000
Bedragen x €
Kosten Opbrengsten
2014 2015 2016 2017 2018 Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting 1.239 1.211 1.178 1.179 1.177 818 775 834 887 887
2019 Begroting 1.174 887
Leges burgerzaken Leges burgerzaken 1.000
2014
2018
2019
Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting 1.871 1.762 1.736 1.738 1.735 856 856 856 911 837
Begroting 1.731 856
Bedragen x €
Kosten Opbrengsten
2015
2016
2017
Zwembad
Zwembad Bedragen x1.000
2014
2018 Begrotin Rekening Begroting Begroting Begroting g 1.983 2.039 1.910 1.917 1.944 485 521 535 535 535
Kosten Opbrengsten
2015
2016
2017
2019 Begroting 1.931 535
Sport
Binnensport Bedragen x1.000 Kosten Opbrengsten
2014 Rekening 1.451 399
2015 Begroting 1.447 375
2016 Begroting 1.426 506
2017 Begroting 1.626 593
2018 Begroting 1.751 593
2019 Begroting 1.743 593
Buitensport Bedragen x1.000 Kosten Opbrengsten
2014 Rekening 1.573 206
2015 Begroting 1.380 248
2016 Begroting 1.388 251
2017 Begroting 1.397 258
2018 Begroting 1.397 258
2019 Begroting 1.385 258
Woonlastendruk Onderstaande tabel geeft een overzicht over 2015 van de woonlasten van de 12 Drentse gemeenten. Woonlasten Drenthe 2015 Meppel Hoogeveen Aa en Hunze Midden Drenthe Tynaarlo Assen De Wolden Noordenveld Westerveld Borger-Odoorn Emmen Coevorden Drenthe
afvalstoffen RioolTotaal Totaal WOZ waarde * percentage OZB heffing heffing 2014 2015 182.970 0,13400% 245,18 220,00 171,00 632,18 636,18 153.000 0,15900% 243,27 267,60 146,90 653,60 657,77 220.000 0,11510% 253,22 223,15 190,00 669,23 666,37 191.000 0,11430% 218,31 230,00 223,50 660,59 671,81 231.000 0,11790% 272,35 227,15 177,50 643,45 677,00 158.000 0,17520% 276,82 230,27 186,96 677,78 694,05 236.000 0,11650% 274,94 220,56 202,80 643,62 698,30 202.000 0,13431% 271,31 202,35 243,00 670,93 716,66 225.000 0,10780% 242,55 234,50 240,68 735,78 717,73 167.000 0,20700% 345,69 190,32 214,53 746,64 750,54 150.400 0,21110% 317,49 275,44 177,02 769,58 769,95 178.000 0,16700% 297,26 317,70 179,79 754,77 794,75 191.198 0,14660% 271,53 236,59 196,14 688,18 704,26
* De WOZ-waarde is de gemiddelde WOZ-waarde van de woningen per gemeente.
Gemeente Hoogeveen
115
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Weerstandsvermogen en risicobeheersing De paragraaf geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is om niet begrote kosten te dekken. Dat wil zeggen: welke capaciteit is nodig om de risico's op te vangen, en wel zodanig dat een tegenvaller in de uitvoering niet direct tot een bezuiniging hoeft te leiden. Paragraafhouder Anno Wietze Hiemstra Inleiding Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en alle risico’s waarvoor al dan niet maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. Op grond van de BBV moet de paragraaf minimaal de volgende onderdelen bevatten: • Het beleid betreffende de weerstandscapaciteit • Een inventarisatie van de weerstandscapaciteit • Een inventarisatie van de risico’s Hieronder wordt op deze onderdelen in hoofdlijn ingegaan. Beleid De doelstellingen kunnen als volgt worden samengevat: 1. Voldoen aan wet- en regelgeving 2. Inzicht krijgen in de strategische risico’s die de gemeente Hoogeveen loopt en daarmee het risicobewustzijn stimuleren 3. Onderbouwing van de berekening van het weerstandsvermogen 4. De omvang van het weerstandsvermogen heeft tenminste de kwalificatie voldoende 5. Vermindering van het negatieve effect van risico’s op het bestaande beleid en de kwaliteit van de bestaande voorzieningen 6. Optimaliseren van interne beheersing als onderdeel van integraal management. In de Nota weerstandsvermogen en Risicomanagement worden de doelstellingen, de begrippen betreffende het weerstandsvermogen en de aanpak verder uiteengezet. Inventarisatie weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten die onverwachts en substantieel zijn, te dekken, zonder dat de begroting en het beleid aangepast hoeven te worden. Het gaat om die elementen waar tegenvallers eventueel mee bekostigd kunnen worden. De weerstandscapaciteit is de som van: a. De algemene reserve b. Bestanddelen van de bestemmingsreserves c. De stille reserves d. De niet-benutte belastingcapaciteit e. Mogelijke besparingsmaatregelen Ad a. De Algemene reserve Het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve kan worden aangewend ter dekking van onverwachte tegenvallers. De algemene reserve per 1 januari 2016 bedraagt € 25,1 miljoen. Daarover is voor 2016 € 0,2 miljoen beschikt. Van de weerstandscapaciteit is dus nog € 24,9 miljoen beschikbaar.
116
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Ad b. Bestanddelen van de bestemmingsreserves Voor de middelen van een bestemmingsreserve heeft de raad een specifiek doel vastgelegd. Indien nodig kan de bestemming door de raad worden gewijzigd. Wanneer op een bestemmingsreserve geen verplichting rust (raadsbesluit, investering economisch nut, opvangen van schommelingen in tarieven) voegen we deze reserve toe aan de algemene reserve en vormt het op dat moment onderdeel van de beschikbare weerstandscapaciteit. Voor de weerstandscapaciteit wordt met deze component op dit moment geen rekening gehouden. Ad c. De stille reserves Stille reserves betreffen activa die tegen nul zijn gewaardeerd of waarvan de boekwaarde – beduidend – onder de handelswaarde ligt. De mogelijke meeropbrengsten die bij verkoop ontstaan, kunnen o.a. worden ingezet ter dekking van onverwachte tegenvallers. Binnen de gemeente Hoogeveen gaat het om de volgende categorieën: • Deelnemingen (aandelenkapitaal) • Gronden en terreinen • Woonruimten • Bedrijfsgebouwen De verwachting is dat de invloed op de weerstandscapaciteit minimaal is. Ad d. De niet-benutte belastingcapaciteit Voor de berekening van de onbenutte belastingcapaciteit gaan we in deze paragraaf uit van de volgende belastingen/heffingen: • Onroerendzaakbelastingen • Afvalstoffenheffing • Brede rioolheffing • Leges Onroerendzaakbelastingen Voor de niet-benutte belastingcapaciteit van de Onroerendzaakbelastingen wordt uitgegaan van het landelijk percentage van de WOZ-waarde voor toelating tot artikel 12. Het percentage voor toelating tot deze aanvullende gemeentefondsuitkering bedraagt voor 2016 0,1889% (redelijk peil volgens de Meicirculaire 2015). Het percentage voor Hoogeveen bedraagt 0,1775%. Door de begrote OZB-opbrengst te vermenigvuldigen met het landelijk percentage en dat af te zetten tegen de begrote OZB opbrengst wordt de onbenutte belastingcapaciteit in euro's uitgedrukt. Voor Hoogeveen geldt een onbenutte belastingcapaciteit van € 641.325. Afvalstoffenheffing Er is sprake van 100% kostendekking. Er is dus géén sprake van een niet-benutte belastingcapaciteit. Brede rioolheffing Er is sprake van 100% kostendekking. Er is dus géén sprake van een niet-benutte belastingcapaciteit. Leges Een aantal jaren geleden is een benchmark uitgevoerd naar de kostendekkendheid van leges. Ongeveer 20 gemeenten zijn hiervoor benaderd. Uit de benchmark blijkt dat wij op een kostendekkendheid zitten van ongeveer 50%. De deelnemende gemeenten zitten op een kostendekkendheid van tussen de 40% en 60%. Op grond hiervan is er géén sprake van een niet-benutte belastingcapaciteit.
Gemeente Hoogeveen
117
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Samenvatting Niet-benutte belastingcapciteit Bedragen x (*1.000) 641 Nihil Nihil Nihil 641
Belastingsoort Onroerendzaakbelastingen Afvalstoffenheffing Brede rioolheffing Leges Totaal
Ad e. Mogelijke besparingsmaatregelen Ten aanzien van de weerstandscapaciteit wordt er vanuit gegaan dat de besparingsmaatregelen volledig zijn benut. De totale weerstandscapaciteit van de gemeente is: Onderdeel
Bedrag Bedragen x *1.000) 24.859 0 p.m. 641 0 25.500
De algemene reserve Bestanddelen van de bestemmingsreserve De stille reserve De niet-benutte belastingcapaciteit Mogelijke besparingsmaatregelen Totaal
Risico’s Conform toezegging is in 2014 verder gewerkt aan het risicomanagement en het inventariseren en kwantificeren van risico’s. Aan de hand van een lijst met mogelijke onderwerpen zijn de grootste risico’s voor de gemeente in beeld gebracht. De risico’s zijn nu beoordeeld aan de hand van de matrices en de tabellen die zijn opgenomen in de nota: Op basis van een analyse zien de risico’s van de gemeente Hoogeveen er op hoofdlijnen als volgt uit: Onderdeel Algemene uitkering Bedrijfsvoering (aandeel GR) (Schade)claims Externe factoren Financieel Grondexploitatie Kapitaalgoederen Open-einde regelingen Projecten Verbonden partijen Overige categorieën Totaal
118
Maximale risico 2.890 2.637 340 1.748 24.810 * 5.364 1.419 4.703 7.534 6.304 57.750
Risicokans Hoog Laag Laag/Hoog Laag/gemiddeld Laag/gemiddeld/hoog Hoog Laag Laag/Hoog Laag/gemiddeld Laag/gemiddeld Laag/gemiddeld/hoog
Benodigde weerstandscapaciteit 1.445 437 52 297 2.766 7.216 805 369 1.648 1.168 923 17.126
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Toelichting op de verschillende categorieën: Algemene uitkering We zagen in de afgelopen jaren ten aanzien van de totale Algemene uitkering 2% als maximaal financieel risico werd gezien. Dit sloot tevens aan bij de ervaringen met de verschillen in ramingen, circulaires en de werkelijke uitkering. Vanaf 2015 ontvangen we naast de Algemene uitkering ook de Integratie-uitkeringen sociaal domein. Bij de bepaling van het maximale risico hebben we het bedrag van deze Integratie-uitkeringen sociaal domein bij de Algemene uitkering opgeteld. Voorzichtigheidshalve handhaven we het maximale risico op 3% van de totale uitkering. Bedrijfsvoering Dit onderdeel heeft hoofdzakelijk betrekking op het personeel en ICT. (Schade)claims Een wisselend karakter door het proces van afwikkeling en het ontstaan van nieuwe claims. Externe factoren Hieronder vallen de risico’s vanwege nieuwe wetgeving en het risico ten aanzien van verhuur en verpachten van gemeentelijk vastgoed waarbij we rekening houden met vroegtijdige beëindiging. Financieel Dit betreft hoofdzakelijk de verstrekte leningen aan activa in eigendom van derden. Het berekende hogere bedrag ten aanzien van de benodigde weerstandscapaciteit is ontstaan door de ontwikkelingen op het gebied van het Btw-compensatiefonds. Grondexploitatie De risico’s zijn conform de risico-inventarisatie zoals opgenomen in de paragraaf Grondbeleid en hebben voornamelijk betrekking op het onderdeel verwerving lagere opbrengstverwachtingen Riegmeer. Kapitaalgoederen De risico’s hebben voornamelijk betrekking op onverwachte uitgaven en achterstallig onderhoud. Open-einde regelingen Dit heeft voornamelijk betrekking op de overschrijdingen van budgetten. Het aantal aanvragen is bepalend voor de omvang van de uitgaven. Projecten Voor de projecten rekenen we niet met de totale budgetten. Het risico betreft alleen het gedeelte ‘bijdrage derden’ oftewel de subsidies. Verbonden partijen Het risico bij de Verbonden partijen heeft te maken de hoogte van dividenduitkeringen en de bijdragen aan de gemeenschappelijke regelingen. Overige categorieën Dit zijn de risico’s met betrekking tot de voorziening dubieuze debiteuren en verschillen externe taxaties en concrete realisatie bij verkoop van onroerende zaken.
Gemeente Hoogeveen
119
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Weerstandsvermogen Het kengetal weerstandsvermogen is de verhouding tussen het totaalbedrag aan risico’s en de beschikbare weerstandscapaciteit. Met behulp van dit kengetal kan worden bepaald of het weerstandsvermogen voldoet aan de gestelde norm. Het wordt als volgt berekend: Weerstandsvermogen= beschikbare weerstandscapaciteit € 25,5 miljoen = 1,5 (risicoprofiel) benodigde weerstandscapaciteit € 17,1 miljoen Aan de hand van onderstaande tabel kan de betekenis van deze ratio worden bepaald. Conform de tabel uit de nota risicomanagement kunnen we concluderen dat het weerstandsvermogen van Hoogeveen “ruim voldoende” is. Waardering A B C D E F
Ratio Weerstandsvermogen >2,0 1,4 > < 2,0 1,0 > < 1,4 0,8 > < 1,0 0,6 > < 0,8 < 0,6
Betekenis Uitstekend Ruim voldoende Voldoende Matig Onvoldoende Ruim onvoldoende
De hoogte van het weerstandsvermogen is als volgt weer te geven: Bedragen ( x 1.000) Weerstandscapaciteit Risico's Weerstandsvermogen
Bedrag 25.500 17.126 8.374
KENGETALLEN FINANCIELE POSITIE Interpretatie van de financiële positie is voor gemeenten lastig. Veel gemeenten willen zich daarom onderling vergelijken, maar dat was tot op heden niet mogelijk door het ontbreken van een standaard-definitie of een set van financiële kengetallen. Het BBV gaat daarom voorschrijven dat in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen die gaan gelden voor de begroting vanaf 2016 en de jaarrekeningstukken vanaf 2015. Naast de kengetallen vindt ook een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie plaats. Doel van deze kengetallen is dat daarmee beter door de raad het oordeel over de structureel en reëel sluitende begroting wordt onderbouwd. De meicirculaire 2015 van het gemeentefonds gaat verder in op de berekeningswijze van de afzonderlijke verplichte kengetallen. 1A. Netto schuldquote Voor de “netto schuld” en “percentage schuld als aandeel van de inkomsten”, hanteren we de definitie van de VNG, die zij gepubliceerd hebben in hun notitie “Houdbare gemeentefinanciën”. In de definitie/formule die de VNG hanteert, rekenen ze de voorzieningen tot het eigen vermogen en wordt ook rekening gehouden met langlopende uitzettingen. Met andere woorden de voorzieningen rekent de VNG niet tot de netto schuld en de langlopende uitzettingen worden van de netto schuld afgetrokken.
120
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Jaar 2014(rek) 2015 2016 2017 2018 2019
Langlopende schuld (bedragen x € 1 miljoen) 108 121 128 125 117 110
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Netto schuld
Exploitatie inkomsten (excl. reserves)
111,5 125,1 131,1 131,2 126,0 118,9
151,0 162,7 160,2 160,2 157,2 158,1
Percentage netto schuld als aandeel exploitatie 74% 77% 82% 82% 80% 75%
De kolom langlopende schuld in bovenstaande tabel geeft geen compleet beeld van onze vermogenspositie. Ook andere zaken moeten worden meegenomen. Een goed kengetal om de hoogte van de schulden te beoordelen is de netto schuld als aandeel van de inkomsten. De hoogte van de inkomsten bepaalt namelijk in belangrijke mate hoeveel schulden een gemeente kan dragen. Hoe hoger het inkomen des te meer schuld een gemeente kan aangaan. Het kengetal uitgedrukt in procenten wordt de netto schuldquote genoemd. Voor de inkomsten in de noemer moet voor dit kengetal worden uitgegaan van de inkomsten voor de bestemming van de reserves, de inzet van reserves op de exploitatie zijn geen inkomsten. De formule voor de netto schuldquote als aandeel van de inkomsten luidt: (langlopende schulden + kortlopende schulden + crediteuren + overlopende passiva) − (langlopende uitzettingen + kortlopende vorderingen+ liquide middelen + overlopende activa) inkomsten voor bestemming reserves
De VNG geeft aan dat er voorzichtigheid is geboden vanaf een percentage van 100% en vanaf 150% wordt deze als te hoog beoordeeld. Bij de Voorjaarsnota 2016-2019 hebben wij de norm op maximaal 100% gesteld, uit bovenstaande tabel blijkt dat het percentage vanaf 2017 afloopt naar 72%. De reden van deze verbetering is, dat we verwachten dat de netto schuld zal afnemen. 1B. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel inals exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. Jaar 2014(rek) 2015 2016 2017 2018 2019
Langlopende schuld (bedragen x € 1 miljoen) 108 121 128 125 117 110
Netto schuld
Exploitatie inkomsten (excl. reserves)
116,4 131,0 137,7 138,0 132,9 125,9
151,0 162,7 160,2 160,2 157,2 158,1
Percentage netto schuld als aandeel exploitatie 77% 81% 86% 86% 85% 80%
2. De solvabiliteitsratio De solvabiliteit is een maatstaf om aan te geven in hoeverre een organisatie in staat is om aan haar verplichtingen te voldoen. De solvabiliteitsratio is een kengetal dat weergeeft welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd met eigen vermogen. In de Voorjaarsnota 2016-2019 hebben we de norm wederom op minimaal 18% gezet.
Gemeente Hoogeveen
121
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Uit onderstaande tabel blijkt dat de solvabiliteit voor de jaren 2015 en 2016 eerst een daling laat zien, omdat het eigen vermogen terug loopt, onder invloed van hogere investeren en lagere grondverkopen. Vanaf 2017-2019 stijgt de solvabiliteit weer, omdat het eigen vermogen weer aangroeit(lagere investeringen en hogere grondverkopen). Willen we een nog hogere solvabiliteit realiseren, dat kan door meer te sparen. Balans Hoogeveen (Bedragen * € 1 miljoen)
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Rekening
Begroot
Begroot
Begroot
Begroot
Rekening
Activa Materiële vaste activa
A
103,1
111,8
117,2
115,0
111,5
108,7
Fin vaste activa(uitzettingen)
A
4,9
5,9
6,6
6,8
6,9
7,0
Fin vaste activa(overige)
A
13,0
11,9
11,8
11,3
11,4
11,4
Voorraden
B
36,4
36,4
33,4
36,9
36,9
37,4
Vlottende activa
B
14,3
14,8
10,3
10,7
13,9
15,5
Totaal
E
171,7
180,8
179,3
180,7
180,6
180,0
Eigen Vermogen
C
41,0
35,0
31,3
32,0
33,8
38,6
Vreemd Vermogen
D
130,7
145,8
148,0
148,7
146,8
141,4
Totaal
E
171,7
180,8
179,3
180,7
180,6
180,0
23,9%
19,4%
17,5%
17,7%
18,7%
21,4%
24%
19%
18%
18%
19%
21%
Passiva
Solvabiliteit(=C:E) Afgerond
3. Kengetallen grondexploitatie De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant moet ieder jaar beoordelen of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Het kengetal geeft in een percentage aan hoe groot het geïnvesteerde bedrag is ten opzichte van de totale baten. De boekwaarde van onze gronden (BIE en NIEGG) per 31 december 2014 bedroeg € 36,4 miljoen. De baten voor bestemming € 150 miljoen. Het kengetal grondexploitatie is dus 24,1% 4. Structurele exploitatieruimte Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Bij incidentele lasten of baten gaat het om eenmalige zaken die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Hierbij vinden correcties plaats als gevolg van de structurele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves. De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves te delen door de totale baten en uit te drukken in een percentage.
122
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Structurele exploitatieruimte 2014
2015
2016
2017
2018
2019
Totaal structurele lasten
144.741.578 164.260.786 158.391.746 155.987.150 155.475.739 153.316.294
Totaal structurele baten
149.896.624 162.696.935 158.893.496 159.178.687 156.567.323 158.175.365
Saldo structurele baten en lasten (1)
5.155.046
structurele toevoeging reserves
1.766.000
structurele onttrekking reserves
160.000
Saldo onttrekking en toevoeging (2)
501.750
3.191.537
145.393
3.211.433
1.645.395
131.864
131.864
265.201
273.161
-1.606.000
1.645.395
-13.529
-3.079.569
265.201
-2.726.268
3.549.046
81.544
488.221
111.968
1.356.785
2.132.804
2,37%
0,05%
0,31%
0,07%
0,87%
1,35%
Saldo (1) en (2) Percentage t.o.v. totale baten
-1.563.851
1.091.584
4.859.072 2.999.429
5. Belastingcapaciteit: woonlasten meerpersoonshuishouden De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert deze lasten ieder jaar in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB en de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. Overigens laat dit kengetal eigenlijk meer een verhouding zien t.o.v. de landelijk gemiddelde woonlasten dan dat het de echt vrij toelaatbare (wettelijke) belastingruimte toont. 2014
2015
2016
OZB-lasten gemiddelde WOZ-waarde Rioolheffing Afvalstoffenheffing
229,10 146,90 277,60
243,27 146,90 267,60
245,70 146,90 257,60
Totaal woonlasten Hoogeveen
653,60
657,77
650,20
gemiddelde woonlasten gemeenten (landelijk)
704,00
716,00
716,00
93%
92%
91%
percentage t.o.v. landelijk gemiddelde
Gemeente Hoogeveen
123
Programmabegroting 2016 – 2019
Onderhoud kapitaalgoederen
Onderhoud kapitaalgoederen Deze paragraaf laat zien of de bestaande kapitaalgoederen voldoende (kunnen) worden onderhouden om het voortbestaan te verzekeren en dus kapitaalvernietiging te voorkomen. Het begrip voldoende moet met kwaliteitseisen worden onderbouwd. Paragraafhouder college Basisgegevens te onderhouden kapitaalgoederen (peil juli 2015) Onderwerp
Karakteristiek
Openbare ruimte
Oppervlakte totaal Oppervlakte rijbaan Verharde fietspaden Oppervlakte parkeren
12.924 ha. 2 2.339.421 m 2 403.048 m 2 310.165 m
Verharde voetpaden Natuurlijke beplanting Cultuurlijke beplanting Gras (incl. bermen) Bomen Sportterreinen
838.997 m 2 1.290.000 m 2 401.000 m 2 3.490.000 m 56.000 st. 2 713.000 m
Gebouwen Riolering
Onderhoud
2
Openbare verlichting (armaturen) Speeltoestellen Begraafplaatsen Onderwijsgebouwen Binnen- en buitensportaccommodaties Lengte vrijverval riolering
14.969 st. 814 st. 10 st. 50 st. 26 st. 444 km.
Lengte Druk-/Persriool Hoofd- en Minigemalen Bergbezinkbassin
203 km. 1.009 st. 7 st.
Groen Hoogeveen heeft ongeveer 518 hectare openbaar groen en ongeveer 56.000 bomen in onderhoud. In 2007 heeft de raad het onderhoudsniveau van deze arealen vastgesteld op het niveau 'basis' vanuit het Beheerplan Openbare Ruimte (BOR). Door de bezuinigingen is in 2012 het onderhoudsniveau voor een aantal onderdelen naar het niveau 'laag' teruggebracht. Op basis van de schouw van 2014 blijkt dat 94% van het totale (groen)areaal toch minimaal voldoet aan het onderhoudsniveau basis. Exploitatiebudgetten x € 1.000
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Onderhoud openbaar groen
1.835
1.789
1.787
1.712
1.712
1.712
1.712
124
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Onderhoud kapitaalgoederen
Speelvoorzieningen Speeltoestellen moeten veilig zijn volgens het Warenwetbesluit Attractie- en speeltoestellen. Hierbij geldt voor nieuwe toestellen dat ze van een certificaat van typekeuring moeten zijn voorzien. Hoogeveen bezit 158 formele speelplekken met 814 speeltoestellen. Verder zijn er 16 informele speelplekken, 8 speeltuinen en 9 schoolpleinen hebben na schooltijd een openbaar karakter. Om te beoordelen of deze speeltoestellen veilig zijn, vindt jaarlijks een veiligheidsinspectie plaats waarbij de speelplaats, het toestel en de speelzone gekeurd worden. Op basis van deze inspectie wordt jaarlijks het noodzakelijke onderhoud aan de speeltoestellen bepaald. Naast een veiligheidsinspectie wordt er jaarlijks ook minimaal één functionele inspectie uitgevoerd, waarbij de functionaliteit en stabiliteit van het toestel wordt gecontroleerd, in het bijzonder op slijtage. Er wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan bodemvrijheid, oppervlakte afwerking, blootliggende funderingen, scherpe randen, ontbrekende onderdelen en overmatige slijtage van bewegende onderdelen. Exploitatiebudgetten x € 1.000 Onderhoud
openbare
speelterreinen
2014
2015
2016
2017
2018
2019
101
101
101
101
101
101
Speeltuinverenigingen In 2009 heeft de gemeente met de speeltuinverenigingen een beheerovereenkomst afgesloten. Conform deze afspraak voert de gemeente de inspecties uit en zijn de afzonderlijke verenigingen verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer en de maatregelen die moeten worden genomen naar aanleiding van de inspecties. Hiervoor ontvangen ze jaarlijks een vergoeding. Exploitatiebudgetten x € 1.000 Diverse kosten
2014
2015
2016
2017
2018
2019
15
15
15
15
15
15
Riolering en water Eind 2015 wordt in het kader van de regionale samenwerking in de waterketen het watertakenplan Fluvius 2016-2021 vastgesteld. Het watertakenplan bestaat uit een hoofdrapport opgesteld voor zes gemeenten en het waterschap Reest en Wieden en uit specificaties per gemeente en het waterschap. In het hoofddocument wordt de gezamenlijke visie op de waterketen en de visie op de samenwerking binnen Fluvius beschreven. Met als doel om kostenbesparing te realiseren en de kwaliteit en de robuustheid van het beheer van de waterketen te verbeteren. De specificatie watertakenplan Fluvius 2016-2021 voor Hoogeveen vervangt het verbreed gemeentelijk rioleringsplan (vGRP) 2010-2014. In de specificatie worden de wettelijke zorgplichten stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater beschreven. De specificatie omschrijft de activiteiten die in het kader van de zorgplichten worden uitgevoerd en geeft inzicht in de financiële en personele middelen om het rioleringsbeheer doelmatig te kunnen uitvoeren. Grondwater Drainages die in het kader van de grondwaterzorgplicht zijn aangelegd in openbaar gebied worden beheerd en onderhouden. De meetapparatuur van het grondwatermeetnet is aan vervanging toe. In 2016 wordt beoordeeld welke grondwaterpeilbuizen in stand moeten worden gehouden t.b.v. de grondwaterzorgplicht. Deze peilbuizen worden in 2016 voorzien van nieuwe meetapparatuur die continu inzicht geeft in grondwatersituatie.
Gemeente Hoogeveen
125
Programmabegroting 2016 – 2019
Onderhoud kapitaalgoederen
Actualisatie basisrioleringsplannen Periodiek worden rioolstelsels doorgerekend om te beoordelen of deze nog voldoende robuust en klimaatbestendig zijn. Ook in 2016 worden enkele rioolstelsels opnieuw doorgerekend. Onderzoek foutieve aansluitingen In 2016 wordt verder onderzoek verricht naar foutieve rioolaansluitingen. Daarbij gaat het om foutieve aansluitingen van hemelwater op een druk- of vuilwaterriolering of foutieve aansluitingen van vuilwater op een hemelwaterriolering. Inspecties/onderhoud In 2016 wordt, in het kader van planmatig onderhoud, het riool in De Wieken-west en het centrumgebied-west geïnspecteerd. Deze inspectie geeft inzicht in de kwaliteit van het riool. De inspectie wordt uitgevoerd in het riool dat minimaal 35 jaar oud is. Een tweede inspectie wordt 10 jaar later uitgevoerd. De schades die worden geconstateerd worden in 2017 gerepareerd of, indien nodig, wordt het riool vervangen. De schades die in 2015 tijdens de inspecties van de riolering in Venesluis zijn geconstateerd, worden gerepareerd. Reiniging Voor een goede afstroming in de vrijvervalriolering wordt jaarlijks een deel van het vrij verval riool gereinigd. Het vuilwaterriool (droogwaterafvoer en gemengd) wordt circa 1 keer per 10 jaar gereinigd en het schoonwaterriool wordt 1 keer per 20 jaar gereinigd. In 2015 wordt het rioolstelsel in De Wiekenwest en het centrumgebied-west gereinigd. Kolken worden afhankelijk van de locatie 1 of 2 keer per jaar gereinigd. Gemalen en minigemalen worden tenminste 1 keer per jaar gecontroleerd en gereinigd. Baggeren Watergangen zijn van groot belang voor het aan- en afvoeren van hemelwater. Door het baggeren van watergangen kan voldoende afvoercapaciteit worden gewaarborgd. In 2015 wordt het baggerplan in gezamenlijkheid met het waterschap Reest en Wieden geactualiseerd. Dit plan geeft inzicht de nieuwe baggeropgave voor de komende jaren. De jaarlijkse exploitatiekosten om bovengenoemde water- en rioleringstaken te kunnen uitvoeren, worden opgevangen vanuit de rioolheffing en de voorziening riolering. Exploitatiebudgetten x € 1.000
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Onderhoudsbudget riolering Baggerplan
1.128 211
1.209 223
1.158 267
1.109 207
1.109 226
1.109 226
1.109 226
Gebouwen Integraal Accommodatiebeleid (IAB) Vanaf 2010 stelt de gemeente jaarlijks een Integraal Huisvestingsplan (IHP) op voor alle maatschappelijke accommodaties onder gemeentelijke verantwoordelijkheid. Het IHP is in een planning met prioritering in aanpassing en vernieuwing van gebouwen en geeft aan welke investeringen en onderhoud daarvoor nodig zijn. De prioritering wordt gemaakt op basis van het het beleidskader; het IAB. De nadruk in het IAB ligt op clustering en delen van voorzieningen en op samenwerking, met als doel ‘talentontwikkeling’ en ‘meedoen’. In het IAB gaat het om zes accommodatiesoorten: onderwijs (beperkt tot basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs), binnensport, peuterspeelzalen, buurtaccommodaties, buitensport en cultuur.
126
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Onderhoud kapitaalgoederen
Het IHP kent een meerjarige variant (vier jaar) en een jaarprogramma (een concrete vertaling voor het eerstvolgende jaar). Ontwikkelingen maatschappelijk vastgoed Vorig jaar is aangegeven dat diverse ontwikkelingen van invloed zijn op de maatschappelijke accommodaties. De belangrijkste ontwikkelingen zijn: • betaalbaarheid in het beheer en onderhoud; • beperkte ruimte voor investeringen; • wijzigingen in de bevoegdheden van onderwijshuisvesting; • nieuwe uitgangspunten van clusteren en delen en van stenen naar inhoud. De huisvesting van het onderwijs is de belangrijkste accommodatiesoort van het IAB. In de herijking van het totale IAB wordt nu met het onderwijsveld gewerkt aan een nieuwe visie voor onderwijshuisvesting. De gewijzigde rol in de bevoegdheden tussen schoolbesturen en gemeente krijgt een plek in deze nieuwe visie. Echter, de inhoud van het onderwijs, van 0-12 jaar, vormt de basis voor een nieuwe visie op onderwijshuisvesting. Op basis van de nieuwe visie stellen we een nieuw huisvestingsplan op. Voor het totale IAB is het totale bestand aan maatschappelijke voorzieningen overgezet in een digitale omgeving. Hierbij is ook al een stap gezet om vastgoed en ruimten van derden inzichtelijk te maken. Vanuit deze beschikbare informatie en onze nieuwe uitgangspunten bouwen we aan een geactualiseerd vastgoedbeleid. Op basis hiervan is af te leiden hoe in de toekomst wordt omgegaan met het behouden van maatschappelijke voorzieningen in Hoogeveen, het beheer en onderhoud, evenals de investeringen. Sporthallen/gymzalen Bij sport zijn vier categorieën kapitaalgoederen te onderscheiden: zwembad, sporthallen, groenaccommodaties (sportcomplexen al dan niet met opstallen) en gymlokalen. Voor al deze categorieën is er voor de bouwkundige staat, net als bij de overige gemeentelijke gebouwen, een meerjarig beheerplan voor het onderhoud. Deze gemeentelijke gebouwen worden om de drie jaar geïnspecteerd. Daarnaast is er voor zowel binnen- als buitensport een Integraal Huisvestingsplan (IHP) die is opgenomen in het IAB. In deze IHP’s voor sportaccommodaties wordt aangegeven wat de kwaliteit is van de gebouwen, wat de capaciteit en behoefte is, welk onderhoud uitgevoerd moet worden en of er investeringen noodzakelijk zijn. Streven is om het kwaliteitsniveau van alle nieuwe accommodaties op het niveau ISA-sport en NOC-NSF te hanteren. De huidige accommodaties worden gebruikt naar mogelijkheid en behoefte. Zo voldoen de bestaande sporthallen en gymzalen aan de minimale eisen voor sportbeoefening voor het basisonderwijs en veiligheid. Het beschikbare budget in de begroting is leidend voor het uit te voeren onderhoud. Zwembad Het bedrijfsplan waarmee het zwembad vanaf 2013 werkt, heeft als doel het huidige zwembad de Dolfijn voor een periode van 10-15 jaar op een veilige en verantwoorde manier te exploiteren. In 2014 zijn de eerste noodzakelijke investeringen gedaan in het vervangen van de CV-installatie en de aanpassing van de luchtbehandeling. Voor de komende jaren wordt er geïnvesteerd in een aantal bedrijfsvoeringsmiddelen en in 2017 wordt de overige luchtbehandelingsinstallaties aangepast. Naast de fysieke aanpassingen vernieuwt de Dolfijn doorlopend het activiteitenaanbod om de zwemsport modern en aantrekkelijk te houden voor zowel de recreatieve en sportieve bezoeker. Buurtaccommodaties Er zijn twee varianten van wijk-, buurt- en dorpshuizen. De variant die in bezit is van de gemeente Hoogeveen en de variant die in particulier eigendom is. Gemeente Hoogeveen
127
Programmabegroting 2016 – 2019
Onderhoud kapitaalgoederen
Wijk, buurt- en dorpshuizen in eigendom van de gemeente Hoogeveen (10 stuks) zijn in bruikleen gegeven aan de betreffende organisaties. In de bruikleenovereenkomst staat dat de gemeente Hoogeveen zorg draagt voor het groot onderhoud en installaties van de accommodatie. Onderhoud wordt begroot op basis van de drie jaarlijkse onderhoudsinspectie/-rapportages van een extern bureau. In de herijking op het Integraal Accommodatiebeleid wordt ook bekeken hoe we in de toekomst omgaan met de wijk-, buurt- en dorpshuizen in de gemeente. Investeringen x € 1 miljoen Investeringsbedrag Exploitatiebudgetten x € 1.000 Preventief onderhoud Binnensportaccommodaties Buitensportaccommodaties Buurtaccommodaties Cultuuraccommodaties Overige accommodaties Onderwijsaccommodaties Totaal
2014 6,9
2015 5,8
2016 7,1
2017 5,0
2018 0,5
2019 2,1
2014
2015
2016
2017
2018
2019
215 11 240 104 469 100 1.139
320 9 452 270 456
156 12 214 103 537
261 9 328 210 528
394 27 329 253 532
394 27 329 253 532
1.507
1.022
1.336
1.535
1.535
Wegen Het kwaliteitsniveau voor het onderhoud aan wegen is door de raad bepaald op Beheer Openbare Ruimte (BOR)-basis. BOR-basis betekent: ‘een redelijk onderhouden omgeving, incidenteel kleine achterstand, enkele lichte schades, niet storend vuil of onvoldoende onderhouden’. BOR-basis is vergelijkbaar met het minimale CROW (Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de grond-, water- en wegenbouw en de verkeerstechniek) niveau. Wegen die op basisniveau zitten, voldoen aan de minimum wettelijke eisen. Elk jaar wordt de kwaliteit gemeten volgens de CROW methode en de resultaten worden omgezet naar BOR- eenheden (zeer hoog/hoog/ basis/laag/zeer laag). Onderstaande grafiek laat zien dat in 2014 20% van de wegvakken niet aan het basisniveau voldeed, en 19% van de wegvakken achterstallig onderhoud heeft. De percentages Laag en Zeer laag zijn ten opzichte van 2013 iets terug gelopen. Wij willen deze percentages verder terug laten lopen. Bij de Voorjaarsnota 2017-2022 komen wij met een plan hoe om te gaan met deze achterstand.
128
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Onderhoud kapitaalgoederen
Hoogeveen heeft ongeveer 3,89 miljoen m² verharding te onderhouden. Dit is op de volgende manier onderverdeeld: Areaal verharding 9 juli 2015 Fietspad Parkeer Rijbaan Voetpad Totaal
Asfalt
Elementen
Beton
Half / Overig
Totaal
170.706 28.224 1.447.644 63.001 1.709.575
155.261 279.976 852.463 704.466 1.992.166
75.112 673 10.612 1.557 87.954
1.968 1.291 28.702 69.974 101.935
403.048 310.165 2.339.421 838.997 3.891.630
Voor het onderhoud aan wegen zijn twee budgetten beschikbaar. Het eerste is het investeringsbudget, het tweede is het exploitatiebudget. Met het (asfalt)investeringsbudget worden wegen hersteld die onvoldoende constructieve sterkte hebben en alleen met een investering de gewenste sterkte weer terug te brengen is. De meest urgente investeringswegen worden elk najaar voorbereid, zodat ze in het jaar daarop direct kunnen worden uitgevoerd. Als de schades aan deze wegen een gevaar gaan opleveren voor de weggebruiker dan wordt er vanuit het exploitatiebudget een noodreparatie uitgevoerd. Als de schades te groot worden zal de weg bezwijken en moet er direct extra budget beschikbaar komen om de hele weg te herstellen. Investeringen x € 1 miljoen Asfaltprogramma
2014 1,1
2015 0,7
2016 0,7
2017 1,1
2018 1,5
2019 0,8
Met het exploitatiebudget worden de overige (reguliere) onderhoudsmaatregelen uitgevoerd. Op basis van de jaarlijkse globale visuele inspectie wordt de totale werkvoorraad van het reguliere onderhoud bepaald. Exploitatiebudgetten x € 1 miljoen Onderhoud
2014 2.367
2015 1.872
2016 1.966
2017 1.966
2018 1.966
2019 1.966
Kunstwerken (bruggen en viaducten) Het kwaliteitsniveau voor het onderhoud aan kunstwerken is door de raad vastgesteld op BOR-basisniveau. Dit houdt in dat een kunstwerk altijd veilig en functioneel is, schades die de levensduur fors beïnvloeden worden snel verholpen maar er is weinig aandacht voor de toonbaarheid. Om de 3 jaar wordt de kwaliteit getoetst aan het BOR-basisniveau. Binnen de gemeente hebben we iets meer dan honderd kunstwerken, met een gezamenlijke vervangingswaarde van € 41,5 miljoen in onderhoud. Voor de uitvoering van het onderhoud is het Onderhoudsplan Kunstwerken 2011 t/m 2015 vastgesteld. Ook binnen het onderhoud aan kunstwerken is een scheiding tussen de budgetten van investering en exploitatie. Een groot verschil met onderhoud wegen is dat de kunstwerken die geheel worden vervangen (investering) vaak ook een andere vorm krijgen (reconstructie). Investeringen x € 1.000 Vervangingsinvesteringen bruggen Exploitatiebudgetten x € 1.000 Diverse kosten (Beheer kunstwerken) Gemeente Hoogeveen
2014 -
2015 53
2016 -
2017 -
2018 -
2019 -
2014
2015
2016
2017
2018
2019
254
254
254
254
254
254
129
Programmabegroting 2016 – 2019
Financiering
Financiering De paragraaf financiering wil de organisatie en het beheer van de geldmiddelen en alle risico’s die de gemeente daarbij loopt, in beeld brengen. Kern van de zaak is het beheersen van de risico’s. Paragraafhouder Anno Wietze Hiemstra Inleiding In deze paragraaf rapporteren wij over het treasurybeleid, de beheersing van de financiële risico's en de ontwikkeling op het gebied van rente en financiering. Treasury is het besturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico'. Uit de financieringsparagraaf moet blijken dat: de uitvoering van de financieringsfunctie uitsluitend de publieke taak dient aan de kasgeldlimiet en de renterisiconorm wordt voldaan het beheer prudent en risicomijdend is. De risicobeheersing richt zich op renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. De Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo) bepaalt de vereisten ten aanzien van de kredietwaardigheid van financiële instellingen. Wettelijk kader De uitvoering van de gemeentelijke financieringsfunctie dient plaats te vinden binnen de wettelijke kaders van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido), die op 1 januari 2001 is ingevoerd en voor het laatst in 2009 is gewijzigd. In de wet staan transparantie en risicobeheersing centraal. De transparantie komt tot uitdrukking in een verplicht treasurystatuut en een financieringsparagraaf in begroting en jaarrekening. Een ander belangrijk uitgangspunt van de Wet Fido is dat deze wet aan de lagere overheden de verplichting oplegt financiële risico’s op treasurygebied te beheersen. In het treasurystatuut zijn binnen de mogelijkheden van de wet Fido en de Ruddo de kaders vastgelegd voor de uitvoering van de treasuryfunctie bij de gemeenten. Omdat het schatkistbankieren en de wet Houdbaarheid overheidsfinanciën(Wet Hof) wettelijk kader hebben gekregen, hebben wij het treasurystatuut in november 2014 hierop aangepast. Vermogenspositie Langlopende leningen In onderstaande tabel staat het verwachte verloop van de langlopende vaste geldleningen Jaar (bedragen x € 1.000) 2016 2017 2018 2019
Stand per 1-1 121.231 128.386 124.942 117.247
Opgenomen 15.000 5.000 -
Aflossing 7.845 8.444 7.695 7.581
Stand per 31-12 128.386 124.942 117.247 109.666
Herfinanciering en aanvullende financiering Voor het jaar 2016 is de financieringsbehoefte € 15 miljoen, hiervan is bijna € 8 miljoen bestemd voor herfinanciering(lees: aflossingen langlopende geldleningen), de overige € 7miljoen is bestemd om een deel van de investeringen voor 2016 te financieren.
130
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Financiering
Omdat de investeringen voor de jaren 2017 en 2018 minimaal zijn, zijn de aflossingen hoger dan de nieuw aan te trekken geldleningen. In de Voorjaarsnota 2016-2019 is voor het jaar 2019 een gemiddeld investeringsbedrag van € 6,7 miljoen berekend. Deze laatste investeringen denken we op te kunnen vangen met de verwachte grondverkopen in 2019. Door de lagere/minimale investeringen in 2017 en 2018 loopt ook de langlopende schuld terug. In de nog op te stellen liquiditeitenplanning wordt rekening gehouden met het aantrekken en aflossen van de langlopende geldleningen. Financieringsbeleid Om te voorzien in de financieringsbehoefte staan de gemeente interne en externe financieringsmiddelen ter beschikking. De interne financieringsmiddelen bestaan uit de reserves, oftewel eigen vermogen en de voorzieningen. De externe financieringsmiddelen bestaan uit de opgenomen langlopende geldleningen en kortlopende middelen (o.a. rekening-courant geld en kasgeldleningen), oftewel het vreemd vermogen. Op het moment dat de uitgaven worden gedekt door inzet van reserves vindt een substitutie plaats van eigen vermogen naar vreemd vermogen. We proberen leningen tegen zo laag mogelijke kosten aan te trekken en tegelijkertijd de renterisico’s te beheersen. Liquiditeitenbeheer Liquiditeitenbeheer is het beheren, reguleren en besturen van de inkomende en uitgaande geldstromen en de effecten daarvan op de rekening-courantsaldi. In onze overeenkomst financiële dienstverlening met de BNG kunnen we tot € 20 miljoen rood staan in rekening-courant tegen een gunstig rentepercentage. Door het opstellen van een meerjarenliquiditeitenprognose, die gebaseerd is op de meerjarenbegroting (inclusief de meerjareninvesteringsplanning), proberen we liquiditeitenrisico’s zoveel mogelijk te beperken. Eén en ander is echter mede afhankelijk van een goede informatievoorziening vanuit de gehele gemeentelijke organisatie. Ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt De rente op de geldmarkt (kredieten voor maximaal een jaar) vertoonde al vanaf juli 2014 dalende trend om vanaf september 2014 in de min te eindigen, deze trend zette zich door in 2015, er wordt rente vergoed bij het aantrekken van een korte termijn lening (kasgeldlening). We verwachten dat in 2016 en latere jaren de rente op de geldmarkt zich uit de min zal werken, maar dat het niet extreem zal stijgen. De rente op de kapitaalmarkt(kredieten langer dan een jaar) is evenals de rente op de geldmarkt laag, de verwachting is dat de rente voor 2016 een lichte stijging zal laten zien. We kiezen daarom ook om langlopende geldleningen aan te trekken met een langere looptijd. Met betrekking tot de geld- en kapitaalmarkt volgen wij, naast eigen visie en waarneming ook adviezen van de sector banken en beleggers. Risicobeheersing De belangrijkste financiële risico’s bij de uitvoering van het treasurybeleid zijn de renterisico’s, kredietrisico’s, liquiditeitenrisico’s en koersrisico’s. Aangezien de gemeente geen leveranciers en afnemers kent van buiten de eurolanden zijn koersrisico’s niet aanwezig. Blijven over de rente- , krediet- en liquiditeitenrisico’s. Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraagt de maximale omvang van de kortgeldpositie in enig jaar. Voor 2016 is het begrotingstotaal(lasten) € 163 miljoen, dus is de toegestane kasgeldlimiet € 13,9 miljoen.
Gemeente Hoogeveen
131
Programmabegroting 2016 – 2019
Financiering
Het uitgangspunt is dat een eventueel financieringstekort, zolang we maar binnen de kasgeldlimiet blijven, zoveel mogelijk met kort geld gefinancierd (lagere rente) wordt, totdat lang geld goedkoper wordt.
1
2 3 4
Berekening kasgeldlimiet (bedragen in miljoen euro’s) Toegestane kasgeldlimiet - In procenten van de grondslag - In bedrag (x € 1 miljoen) Omvang vlottende schuld Vlottende middelen Toets kasgeldlimiet Totaal netto vlottende schuld (2-3) Toegestane kasgeldlimiet (1) Ruimte
1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
8,5% 13,9 8,9 5
8,5% 13,9 9,9 4
8,5% 13,9 8,9 6
8,5% 13,9 10,9 6
3,9 13,9 10
5,9 13,9 8
2,9 13,9 11
4,9 13,9 9
Renterisiconorm en renterisico’s vaste schuld De Wet Fido definieert vaste schuld als opgenomen geldleningen met een rentetypische looptijd groter dan of gelijk aan 1 jaar. Van renterisico is sprake als er onzekerheid bestaat rond toekomstige renteniveaus. Deze situatie doet zich op de volgende momenten voor: • Bij variabel rentende leningen; • Indien een toekomstige financieringsbehoefte nog niet afgedekt is; • Bij naderende renteaanpassingen van leningen. Het doel van de renterisiconorm is om op de lange termijn niet afhankelijk te zijn van het renteniveau in een bepaald jaar. Met de norm bevordert de Wet Fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen en levert een bijdrage aan de uitstekende kredietwaardigheid van openbare lichamen op de kapitaalmarkt. Jaarlijks mogen de renterisico’s niet hoger zijn dan 20% van het lastentotaal van de begroting bij aanvang van het boekjaar. In onderstaande tabel wordt de norm afgezet tegen de feitelijke situatie. Conclusie: we voldoen ruimschoots aan de risiconorm. Berekening renterisiconorm (bedragen in miljoen euro’s) 1 Renteherzieningen 2 Betaalde aflossingen 3 Renterisico (1+2) 5a Ruimte onder renterisiconorm (4>3) 5b Overschrijding renterisiconorm (3>4) Berekening renterisiconorm 4a Begrotingstotaal 4b Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 4 Renterisiconorm
2016 12 7 19 13
2017 0 8 8 23
2018 0 8 8 23
2019 0 8 8 23
163 20% 33
159 20% 32
155 20% 31
153 20% 31
Kredietrisico’s Kredietrisicobeheer kunnen we omschrijven als het beheersen van risico’s die voortvloeien uit de mogelijkheid van een waardedaling van onze vorderingen als gevolg van insolventie of deficit van tegenpartijen. Uitzettingen kunnen op grond van de Wet Fido en het Treasurystatuut slechts plaatsvinden voor de uitvoering van een publieke taak.
132
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Financiering
Kredietrisico op verstrekte gelden (bedragen in miljoen euro's) Begrote boekwaarde 1-01-2016
Begrote boekwaarde 31-12-2016
Aandelen en deelnemingen
1
1
Overige verbonden partijen
7,6
7,9
Leningen aan woningbouwcorporaties
0,6
0,6
Commanditair kapitaal STIVAM
0,4
-
3
2,7
Bijdragen aan activa in eigendom van derden
4,8
4,6
Overige geldleningen
0,7
0,7
18,1
17,5
Risicogroep
Hypothecaire geldleningen ambtenaren
Totaal
We gaan ervan uit dat we per 31 december 2016 17,5 miljoen hebben uitgeleend. Het kredietrisico bij de leningen aan woningbouwcorporaties is zeer gering, doordat ze zijn aangesloten bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), welke garant staat voor deze leningen. Interne rente In deze Programmabegroting gaan we uit van een interne rente van 4%. Dit percentage achten wij redelijk gezien de rente die we momenteel betalen en gezien de huidige rentestand van langlopende geldleningen. De rentelasten worden toegerekend aan de diverse programma’s op basis van de boekwaarde van de investeringen. Het verschil tussen de betaalde en ontvangen rente en de interne doorberekende rente wordt bij de algemene dekkingsmiddelen verantwoord. Schatkistbankieren Op 15 december 2013 is de wet verplicht schatkistbankieren van kracht geworden. Vanaf dat moment zijn alle decentrale overheden (provincies, gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen in de vorm van een openbaar lichaam) verplicht om hun overtollige middelen in de schatkist aan te houden. Dit betekent dat overtollige gelden niet langer bij bijvoorbeeld banken buiten de schatkist mogen worden weggezet. Wel mogen decentrale overheden overtollige middelen aan elkaar uitlenen, zolang er geen sprake is van een toezichtrelatie, om zodoende een beter rendement te halen dan bij de schatkist. De schatkist biedt geen leen- of roodstand faciliteiten aan. De deelname van decentrale overheden aan het schatkistbankieren, draagt bij aan een lagere EMU-schuld van de collectieve sector, waardoor de externe financieringsbehoefte van het Rijk minder wordt. Dit vertaalt zich in een lagere staatsschuld. Voor gemeenten geldt een doelmatigheidsdrempel van 0,75% van het begrotingstotaal. Dit houdt voor Hoogeveen in dat er ongeveer € 1,2 miljoen in de gemeentekas mag blijven voordat tot schatkistbankieren moet worden overgegaan. Over het dagelijkse saldo wordt de daggeldrente (Eonia) vergoed. Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof) Met de wet HOF zijn de Europese afspraken van het stabiliteits- en groeipact en het al bestaande Nederlandse budgettaire beleid vanaf 1 januari 2014 wettelijk verankerd. De Wet Hof bepaalt onder meer dat Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen een gelijkwaardige inspanning leveren bij het op orde brengen van de overheidsfinanciën. Daarmee worden de tekorten van gemeenten of provincies door de Europese Commissie meegeteld bij de berekening van het begrotingstekort, dat volgens de EU-regels niet meer dan drie procent mag bedragen. De minister heeft toegezegd om binnenkort een wetsvoorstel in te dienen dat het nationale sanctiemechanisme uit de Wet Hof vervangt door een correctiemechanisme
Gemeente Hoogeveen
133
Programmabegroting 2016 – 2019
Financiering
EMU saldo De EMU-tekortruimte voor decentrale overheden blijft in 2015 gehandhaafd op 0,5% van het bbp. De individuele medeoverheden (gemeenten, provincies en waterschappen) verstrekken jaarlijks begrotingsinformatie, via de EMU- enquête aan het CBS. De EMU-enquête, aangeleverd voor 15 november, bevat gegevens over het lopende begrotingsjaar en de twee jaren daarop volgend. Indien hieruit blijkt dat op macroniveau het EMU-saldo overschreden wordt, zullen de gemeenten, provincies en waterschappen hierover worden geïnformeerd en op basis hiervan maatregelen moeten nemen. Hieronder de berekening van het EMU-saldo van de gemeente Hoogeveen. In het overzicht is het EMU-saldo berekend voor de jaren 2016 tot en met 2017, zoals dat voortvloeit uit deze begroting. Onderstaand format is voorgeschreven door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Gemeente Hoogeveen
Vraag Wat is uw exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c)? Wat zijn uw afschrijvingen ten laste van de +2 exploitatie? Wat zijn uw bruto dotaties aan de post voorzieningen +3 ten laste van de exploitatie? Wat zijn uw uitgaven aan investeringen in -4 (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd? Wat zijn de in mindering op de onder vraag 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen +5 bijdragen van het rijk, de provincies, de Europese Unie en overigen? Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste 6 activa (tegen verkoopprijs), voor zover niet op exploitatie ver-antwoord? Hoeveel bedragen de uitgaven aan aankoop van grond -7 en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d., voor zover niet op de exploitatie verantwoord? Grondverkopen voor zover niet op de exploitatie +8 verantwoord: Wat zijn uw betalingen ten laste van de -9 voorzieningen? Zijn er voorts betalingen die niet via de onder vraag 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten -10 laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de bovenstaande vragen? Bij de berekening van het EMU-saldo wordt -11 gecorrigeerd voor verkoop van deelnemingen en aandelen. -11a Gaat u deelnemingen en aandelen verkopen? -11b Zo ja wat is bij verkoop de te verwachten boekwinst? Berekend EMU-saldo 1
134
2015
2016
2017
volgens begroting (*€ 1.000)
volgens begroting (*€ 1.000)
volgens meerjarenraming (*€ 1.000)
-9.253
-2.823
1.156
11.628
8.872
8.867
-17.067
-17.235
-6.420
1.488
1.000
425
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-80
-
-
-
Nee -13.204
Nee -10.186
Nee 3.948
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Financiering
Een exploitatietekort heeft een minteken. De posten met een plus verkleinen het EMU-tekort, die met een min vergroten het EMU-tekort. Voor 2015 is voor de Nederlandse gemeenten in totaliteit door de rijksoverheid de zogenoemde macroreferentiewaarde vastgesteld op 0,34% van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Voor Hoogeveen betekent dat een individuele referentiewaarde van € 6,5 miljoen. Voor 2017 heeft Hoogeveen geen overschrijding van de individuele referentiewaarde, maar voor 2015 en 2016 is er wel een overschrijding. De overschrijding wordt voor 2015 grotendeels veroorzaakt door de investeringen en negatief exploitatiesaldo. Voor 2016 is de overschrijding met € 3,1 miljoen teruggelopen, de overschrijding wordt nu grotendeels veroorzaakt door de investeringen. Volgens de meerjarige investeringsplanning 2015-2019 gaan de investeringen in het jaar 2017 terug naar € 6,4 miljoen, in 2018 naar € 2,6 miljoen, maar in 2019 loopt de investeringen weer op naar € 7,5 miljoen. De verwachting is dat Hoogeveen in die jaren geen individuele overschrijding meer heeft.
Gemeente Hoogeveen
135
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
Verbonden partijen De gemeente gaat voor het realiseren van haar doelstellingen bindingen aan met vele partijen. Er is inzicht nodig om te kunnen beoordelen of een binding nog noodzakelijk is voor het realiseren van de doelstellingen dan wel nog passend is. Paragraafhouder college Inleiding De Verbonden Partijen (VP) zijn een instrument voor het realiseren van gemeentelijke doelen. De gemeente bepaalt de aard en omvang van de bijdrage en niet de VP. Dat betekent dat de gemeente aandacht besteed aan de taak van de VP en dat de verantwoording zodanig gestalte moet krijgen dat duidelijk wordt welke bijdrage de VP levert en tegen welke kosten. Van belang is dat de besturingsrelaties van de VP goed zijn ontworpen en daadwerkelijk worden ingevuld. Per 1 januari 2015 is de wet op de gemeenschappelijke regelingen (WGR) gewijzigd. Zo zijn bijvoorbeeld de taken en bevoegdheden van het Algemeen Bestuur gewijzigd en mag een GR geen privaatrechtelijke rechtspersonen (BV’s, NV’s etc.) oprichten of daaraan deelnemen. Een ander voorbeeld van een wijziging is dat de wet de mogelijkheid geeft om een GR te veranderen in een bedrijfsvoeringsorganisatie (BVO) voor beleidsarme taken. Verder vervalt de goedkeuring van Gedeputeerde Staten voor het oprichten van een GR. Bestaande gemeenschappelijke regelingen hebben een jaar de tijd om bepalingen met betrekking tot hun structuur aan te passen. Definitie Een VP is een privaat- of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een financieel en een bestuurlijk belang heeft. Er is sprake van een financieel belang als de gemeente aansprakelijk is bij het niet nakomen van de verplichtingen door de rechtspersoon. Er is sprake van een bestuurlijk belang als de gemeente vertegenwoordigd is in het bestuur of zeggenschap daarin kan uitoefenen. De indeling van de verbonden partijen is als volgt: Soort Gemeenschappelijke regelingen Deelnemen in rechtspersonen in de vorm van aandelenbezit
Aard Publiekrechtelijke rechtspersoon Privaatrechtelijke rechtspersoon, doorgaans NV en BV Privaatrechtelijke rechtspersoon
Deelnemen in besturen of als lid van stichtingen en verenigingen Oprichten gemeenschappelijke Privaatrechtelijke rechtspersonen voor PPS rechtspersonen samenwerking
Risicofactor Met andere deelnemers aansprakelijk voor exploitatieresultaat Aansprakelijk tot bedrag van het aandelen kapitaal Aansprakelijk in overeenstemming met statutenbepalingen en voor eventuele subsidiebesluiten binnen de daar bepaalde voorwaarden Aansprakelijk in overeenstemming met de overeenkomst tot oprichting (en eventuele inbreng aandelenkapitaal)
Samenwerking Wij werken samen met andere partijen wanneer wij het aannemelijk achten dat onze taken ten behoeve van onze inwoners beter gediend zijn met samenwerking dan wanneer wij die taken geheel in eigen beheer uitvoeren. Naar onze overtuiging zijn de beste resultaten uit samenwerking te halen als de betrokken partijen zich vanzelfsprekend met elkaar verbonden voelen. Bijvoorbeeld vanwege gemeenschappelijke waarden of belangen. Kwaliteit- en resultaatverbetering staan voorop. Naast de bovenstaande vormen van samenwerking maken wij ook gebruik van convenanten en dienstverleningsovereenkomsten met de provincie, andere (buur)gemeenten en private partijen.
136
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
Verbonden partijen 1. NV Bank voor Nederlandse gemeenten Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang Financieel belang
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Den Haag Nederlandse staat, provincies en gemeenten Bijdragen aan maatschappelijke voorzieningen tegen zo laag mogelijke kosten Stemrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders. Hoogeveen bezit 17.550 (0,03%) van de 55.690.720 aandelen. Dividend 2014, uitbetaald in 2015: € 10.003 (begroot € 20.180). Voor 2016 is € 20.180 begroot. Eigen vermogen 31-12-2013: € 3.430.000.000 31-12-2014: € 3.582.000.000 Vreemd vermogen 31-12-2013: € 127.753.000.000 31-12-2014: € 149.891.000.000 Resultaat 31-12-2014: € 126.000.000 Dynamiek op de financiële markten Aandelenkapitaal en dividend Jaarverslag en halfjaarberichten Voor het boekjaar 2014 is op 6 maart 2015 een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
2. NV Rendo Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang Financieel belang
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Gemeente Hoogeveen
Meppel Coevorden, Hardenberg, Hoogeveen, Meppel, Staphorst, Steenwijkerland, Westerveld, De Wolden en Zwartewaterland Gewaarborgde levering van energie Stemrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders. Hoogeveen heeft 334 aandelen. In totaal zijn er 991 aandelen. Met betrekking tot het boekjaar 2014 is aan dividend begroot €2,5 miljoen wat in 2015 wordt uitbetaald. Voor 2016 en volgende jaren is € 2,5 miljoen begroot. Eigen vermogen 31-12-2013: € 57.058.000 31-12-2014: € 57.501.000 Vreemd vermogen 31-12-2013: € 86.254.000 31-12-2014: € 76.959.000 Resultaat 31-12-2014: € 10.443.000 Er is een nieuwe Raad van Commissarissen aangetreden, die niet bestaat uit bestuurders van de gemeenten. Aandelenkapitaal en dividend Jaarverslag en begroting Voor boekjaar 2014 is op 28 mei 2015 een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
137
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
3. NV Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang Financieel belang
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Assen Provincie Drenthe en 11 Drentse gemeenten Gewaarborgde levering van water Stemrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders. Over 2014 een positief resultaat van € 3.762.000. Hoogeveen bezit 122 van de 1.946 geplaatste aandelen. Maatschappelijk kapitaal: 5.000 aandelen. Het maximaal toegestane dividend van 3% (= wettelijke rente per 1 januari 2014) van het geplaatste aandelenkapitaal gaat naar de aandeelhouders en het restant naar de statutaire reserve, dividend € 183,-Eigen vermogen 31-12-2013: € 41.203.000 31-12-2014: € 45.598.000 Vreemd vermogen 31-12-2013: € 105.017.000 31-12-2014: € 109.498.000 Resultaat: 31-12-2014: € 3.762.000 Geen bijzonderheden Aandelenkapitaal en dividend Jaarverslag en begroting Voor het boekjaar 2014 is een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
4. NV AREA Reiniging Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Bestuurlijk belang Financieel belang
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
138
Emmen Coevorden, Emmen en Hoogeveen Uitvoering taken in kader van het gemeentelijk afvalstoffen- en reinigingsbeleid: inzameling en het (doen) verwerken van huishoudelijk afval en aanvullende diensten op reinigingsgebied. Lidmaatschap (elk 1 lid) in de algemene vergadering van aandeelhouders Gemeente Hoogeveen heeft een aandeel van 27,14 %. De overige aandeelhouders zijn de gemeente Emmen en de gemeente Coevorden. Het geplaatste kapitaal bedraagt € 2.913.503. Over 2014 is een positief resultaat behaald van € 742.908. Hiervan is € 495.272 als dividend uitgekeerd en € 247.636 aangewend ter versterking van het eigen vermogen van Area Reiniging N.V. Het dividend voor de gemeente Hoogeveen bedraagt € 134.417 (begroot € 135.700). Voor 2016 is € 135.700 begroot. Eigen vermogen 31-12-2014: € 5.457.390 31-12-2013: € 5.767.692 Vreemd vermogen 31-12-2014: € 11.779.848 31-12-2013: € 10.054.554 Er wordt onderzoek gedaan naar een vergaande vorm van samenwerking of fusie. Aandelenkapitaal + dividend Jaarverslag en begroting Voor het boekjaar 2014 is op 6 maart 2015 een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven. Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
5. Gemeenschappelijke regeling Gemeentelijke Gezondheidsdienst Drenthe (GGD) Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Bestuurlijk belang
Financieel belang
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Assen 12 Drentse gemeenten Uitvoering wettelijke taken van de gemeente op het gebied van de publieke gezondheidszorg. Doel: een bijdrage leveren aan de publieke gezondheidszorg met afstemming op de curatieve gezondheidszorg en de geneeskundige hulpverlening Lidmaatschap AB met stemrecht. Gekwalificeerde meerderheid is nodig voor een besluit. Het DB bestaat uit drie leden, door en uit het AB aangewezen. De gemeenteraad kan een zienswijze op de begroting geven. Over 2014 is een positief resultaat van € 236.000 behaald. Voor de uitvoering van de basistaken werd een bijdrage per inwoner betaald. Met ingang van 2016 wordt de bijdrage voor de jeugd per gemeente pro rato vastgesteld (€ 1.248.864. Voor de overige basistaken is voor 2016 het bedrag op € 8,49 per inwoner (€ 463.929) begroot. Additionele taken worden verrekend op basis van offertes van AB of DB. Eigen vermogen 31-12-2014: € 1.913.000 31-12-2013: € 2.634.000 Vreemd vermogen 31-12-2014: € 3.883.000 31-12-2013: € 2.417.000 Resultaat: € 236.000 (2014) De financiering van het programma Jeugd in 2016 is enerzijds verhoogd met het budget van het Jongerenconsult (€ 403.600; dit bedrag was tot en met 2015 als additioneel opgenomen) en anderzijds verlaagd met een bedrag van € 140.600 in Geen directe risico’s (algemene reserve aangevuld tot 88% van de maximale norm). Jaarverslag en begroting Voor het boekjaar 2014 is op 5 maart 2015 een goedkeurende controleverklaring door onafhankelijk accountant afgegeven.
6. Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Drenthe Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang
Financieel belang
Assen 12 Drentse gemeenten Vergroten veiligheid inwoners van Drenthe en met de partners zorgen voor een goede voorbereiding op rampen en crises. Lidmaatschap AB met stemrecht. Gekwalificeerde meerderheid van stemmen is nodig voor besluit. Uitsluitend burgemeesters kunnen lid zijn van het bestuur. De gemeenteraad kan een zienswijze op de begroting geven. Over 2014 een positief resultaat van € 1,9 miljoen. Voor 2016 is aan bijdrage begroot € 2.278.671 en vanaf 2018 € 2.256.313. Eigen vermogen 31-12-2013: € 3.855.510 31-12-2014: € 3.819.202 Vreemd vermogen 31-12-2013: € 426.454 31-12-2014: € 14.857.690 Resultaat: 31-12-2014: € 1.901.0000
Gemeente Hoogeveen
139
Programmabegroting 2016 – 2019 Ontwikkelingen
Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Verbonden partijen
De belangrijkste ontwikkelingen die in 2016 spelen: aanpassing crisismanagement: er worden pilots gestart met kleinere teams die beter oefenen en hogere kwaliteit bereiken; de GHOR zet verder in op het verbinden van netwerkpartijen; risicobeheersing stuurt op bewustwording, voorlichting op scholen en instellingen en het aanbrengen van rookmelders. De balans tussen risicobeheersing en incidentbestrijding moet en kan nog beter door andere inzet van brandonderzoek; operationele voorbereiding en incidentbestrijding zetten in op efficiëntie, veilig optreden en verbinding in de samenleving. Maar ook op bovenregionale samenwerking; de ondersteunende afdelingen wijzigen processen zodat zij meer ondersteunend worden aan het primaire proces. Efficiënter werken, kortere lijnen, minder regels, minder controle, maar wel meer talentontwikkeling en mobiliteit; Organisatieontwikkeling en de daarbij te behalen financiële voordelen; nieuwe verdeelsleutel voor de bijdrage van de gemeenten voor het brandweerdeel. Geen directe risico’s. Jaarverslag en begroting. Daarnaast tussentijdse managementrapportages Voor het boekjaar 2014 is op 31 maart 2015 een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
7. Werkvoorzieningsschap ALESCON Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Assen Aa en Hunze, Assen, Hoogeveen, Midden-Drenthe, Tynaarlo en De Wolden Uitvoering geven aan de Wet sociale werkvoorziening (WSW) en streven naar een integraal arbeidsmarktbeleid en bevorderen van de onderlinge samenhang.
Bestuurlijk belang
Lidmaatschap AB met stemrecht. Gekwalificeerde meerderheid is nodig voor een besluit. Het DB bestaat uit drie leden, door en uit het AB aangewezen. Assen vervult voorzitterschap. De gemeenteraad kan een zienswijze op begroting geven.
Financieel belang
Over 2014 een positief resultaat van € 315.000. De rijksbijdrage WSW die de gemeente jaarlijks krijgt, wordt doorbetaald aan Alescon. Het eventuele nadelige saldo wordt naar rato van het aantal bij de GR werkzame inwoners verrekend met de gemeenten. Voor 2016 is aan bijdrage begroot € 1.189.000 Eigen vermogen 31-12-2014: € 2.936.000 31-12-2013: € 2.604.000 Vreemd vermogen 31-12-2014: € 15.319.000 31-12-2013: € 19.875.000
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
140
Resultaat: 31-12-2014: € 332.000 Aanpassing wetgeving met mogelijk gevolgen voor organisatie en gemeentelijke bijdrage. Oplopende exploitatietekorten door een verandering in de wetgeving. Jaarverslag en begroting Voor het boekjaar 2014 is op 17 april 2015 een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
8. Recreatieschap Drenthe Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Bestuurlijk belang Financieel belang
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Diever 12 Drentse gemeenten en 1 Friese gemeente Recreatieschap Drenthe is een samenwerkingsverband van de 12 Drentse gemeenten en 1 Friese gemeente op het gebied van Recreatie en Toerisme in de provincie Drenthe. AB bestaat uit 13 wethouders en een directeur bestuurder. Gemeente Aa en Hunze vervult het voorzitterschap. Het DB bestaat uit vier leden. De gemeenteraad kan een zienswijze op begroting geven. Over 2014 een positief resultaat van € 25.000. Voor 2016 is aan bijdrage begroot € 55.698. Eigen vermogen 31-12-2013: € 584.513 31-12-2014: € 621.913 Vreemd vermogen 31-12-2013: € 265.759 31-12-2014: € 605.503 Resultaat: 31-12-2014: € 25.000 Streven naar constante kwaliteitsverbetering en upgrading van het aanbod. Geen risico’s van grote materiële betekenis. Jaarverslag en begroting Voor het boekjaar 2014 is op 31maart 2015 een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
9. Gemeenschappelijke Regeling GKB Drenthe Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Bestuurlijk belang Financieel belang
Assen Assen, Hoogeveen en Meppel Op maatschappelijke en zakelijk verantwoorde wijze voorzien in de behoefte aan o.a. geldkrediet, schuldhulpverlening, budgetbeheer, bewindvoering, wettelijke schuldsanering van natuurlijke personen AB (tevens DB) bestaat uit 3 wethouders. Meppel vervult het voorzitterschap. De gemeenteraad kan een zienswijze op de begroting geven. Het boekjaar van de GKB is afgesloten met een positief resultaat van € 15.386. Dit is veroorzaakt door de toegenomen vraag naar schuldhulpverlening in combinatie met het feit dat de deelnemende gemeenten in de GR besloten hebben om niet meer bij te dragen dan de desbetreffende gemeenten in de begroting hadden staan en het verschil ten laste van de algemene reserve van de GKB te brengen. De bijdrage van Hoogeveen voor 2014 bedroeg € 705.000. Voor 2016 is een bijdrage begroot van € 701.194. Eigen vermogen 31-12-2013: € 1.182.129 31-12-2014: € 997.434 Vreemd vermogen 31-12-2013: € 14.257.995 31-12-2014: € 16.695.473 Resultaat: 2014: € 15.386
Gemeente Hoogeveen
141
Programmabegroting 2016 – 2019 Ontwikkelingen
Risico’s
Rapportage Rechtmatigheid
Verbonden partijen
Toename beroep op de schuldhulpverlening, gewijzigde regelgeving en effecten door decentralisaties bij gemeenten. Wetswijziging waardoor de mogelijkheid om voor Onder bewindstelling in aanmerking te komen aanzienlijk is verruimd. Toenemende concurrentie van commerciële aanbieders van schuldhulpverlening. Het boekjaar 2014 is door de GKB afgesloten met een licht positief saldo van € 15.386. Besloten is om het positieve saldo toe te voegen aan de algemene reserve van de GKB. Door het toevoegen van dit positieve saldo van 2014 ontstaat er een algemene reserve van € 142.627 Begroting en jaarrekening Voor het boekjaar 2014 is een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
10. Gemeenschappelijke Regeling RUD Drenthe Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Assen 12 Drentse gemeenten en de provincie Drenthe Het werkgebied van de RUD is de provincie Drenthe. De RUD zal voor de gemeenten en de provincie de milieutaken ten aanzien van bedrijven uitvoeren. Daarnaast zal de RUD milieu specialistisch advies op het gebied van bijvoorbeeld bodem, lucht, geluid, asbest en externe veiligheid leveren. De RUD bedient de klanten van de gemeenten en de Provincie, maar het blijven de klanten van de gemeenten en de Provincie. Zij blijven daarbij verantwoordelijk voor het milieubeleid en prioriteitstelling in de handhaving op lokaal niveau.
Bestuurlijk belang
Hoogeveen heeft zitting in het AB en het DB. Binnen het project RUD-Drenthe wordt gewerkt met een bestuurlijke regiegroep, stuurgroep, projectgroep en werkgroepen.
Financieel belang
Uitgangspunt is dat de huidige bedragen die de deelnemers nu voor de RUD-taken besteden in de eerste twee jaren ook de limiet zullen zijn voor de bijdrage aan de GR RUD Drenthe. Daarnaast zal gekeken worden naar een bijdrage gerelateerd aan de afname van producten. Vanaf 2016 is aan bijdrage begroot € 933.791 Eigen vermogen 31-12-2014: € -/- 144.193 Vreemd vermogen 31-12-2014 : n.v.t.
Ontwikkelingen Risico’s
In werking getreden per 1 juli 2013. Operationeel per 1 januari 2014. In 2014 en 2015 is gewerkt aan het opstellen van de 'Drentse Maat' als minimaal uitvoeringsniveau van RUD Drenthe. Er verder overleg plaats over de definitieve vaststelling van de 'Drentse Maat'. De toekomstige bijdrage is afhankelijk van de definitieve vaststelling van de 'Drentse Maat'.
Rapportage Rechtmatigheid
Begroting en jaarrekening Voor het boekjaar 2014 (inclusief de periode van 1 juli 2013 tot en met 31 december 2013) is een goedkeurende controleverklaring door een onafhankelijk accountant afgegeven.
142
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
11. GR ambtelijke organisatie De Wolden/Hoogeveen Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Hoogeveen en Zuidwolde Gemeente Hoogeveen en Gemeente De Wolden De ingestelde gemeenschappelijke regeling heeft als belang het bewerkstelligen van een kwalitatief goede en doelmatige uitvoering van gemeentelijke taken (bedrijfsvoering) zoals vastgelegd in de betreffende regeling.
Bestuurlijk belang
Het voltallige college van Hoogeveen heeft zitting in het AB en het DB.
Financieel belang
De bijdrage van gemeente Hoogeveen aan deze regeling voor het jaar 2016 is begroot op € 30.706.901. In de meerjarenbegroting van de regeling 2016 t/m 2019 wordt rekening gehouden met een afname van de gemeentelijke bijdrage. Eigen vermogen N.v.t. Vreemd vermogen N.v.t.
Ontwikkelingen Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Resultaat N.v.t. In de beginperiode gaat alle aandacht uit naar het bijeenbrengen van culturen en werkwijzen in één uitvoeringsorganisatie, uniformering van de werkwijzen én het vormgeven van de relatie met de deelnemers. Begroting en jaarrekening en tussentijdse rapportages. Niet van toepassing.
Toelichting op de tabel Algemeen Onder Financieel belang zijn de hoofdlijnen vermeld. Voor meer informatie op de exploitatiecijfers van de VP verwijzen we naar de programma’s in deze begroting. Overige vormen van relaties met partijen STIVAM STIVAM is een stichting die wij niet subsidiëren, maar waarin wij wel een financieel belang hebben in de vorm van een vordering en waarmee we een (bestuurs)relatie hebben. STIVAM is de stichting contractpartners VAM (STIVAM). STIVAM behartigt de belangen van de partners die bij Attero (voorheen Essent) een afvalverwerkingcontract hebben afgesloten. Op grond van eerdere bijdragen aan Essent hebben we per 1 juli 2016 bij beëindiging van het restafvalverwerkingscontract nog een recht op terugbetaling van ingebracht commanditair kapitaal van € 437.000. Deze opbrengst hebben we in 2011 al als bate in de jaarrekening verantwoord. Gesubsidieerde stichtingen Het belang dat gemoeid is met de hierna genoemde gesubsidieerde stichtingen is groot. Uit het oogpunt van Good Governance (aansturen, beheersen, toezien en verantwoorden) is het van belang in die subsidierelaties ook inzicht te verschaffen. Dat kan vorm krijgen door het opnemen van informatie in deze paragraaf. Het draagt bij aan het inzicht in de wijze waarop andere partijen met gemeentelijke middelen bijdragen aan het realiseren van de gemeentelijke doelen. Culturele instellingen De samenwerking van vijf culturele organisaties (consortium C5) is ingezet. De afzonderlijke budgetten tot één budget voor muziek, kunst en cultuur worden op termijn samengevoegd. In de tabel zijn nu nog de afzonderlijke bedragen vermeld. Gemeente Hoogeveen
143
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
Stichting Welzijnswerk en scholen voortgezet onderwijs Naast de culturele instellingen kennen we de stichtingen die taken uitvoeren op het gebied van maatschappelijk werk en onderwijs. De Tamboer Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang Financieel belang Ontwikkelingen
Hoogeveen Gemeente Hoogeveen Bijdrage aan gemeentelijke doelen op gebied van het stimuleren van het beleven van kunst en cultuur Invloed op de kaders (inhoudelijk en financieel) Subsidie 2016 €1.047.000, de gemeente heeft een subsidierelatie met de Tamboer.
Risico’s
Er is een vraagverandering waarneembaar onder de consumenten van cultuur. De Tamboer is doende om hier op in te spelen. Daarnaast stimuleert zij activiteiten die door en voor Hoogeveners worden ondernomen. Geen directe risico’s
Rapportage Rechtmatigheid
Jaarverslag, subsidieverantwoording Hoogeveen
Scala Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang Financieel belang Ontwikkelingen
Hoogeveen Gemeente Hoogeveen en De Wolden Bijdrage aan gemeentelijke doelen op gebied van cultuurontwikkeling, vooral bij kinderen. Invloed op de kaders (inhoudelijk en financieel) In de begroting is voor 2016 € 462.420 opgenomen voor muziekonderwijs.
Risico’s
Scala levert in het onderwijs cultuureducatie en ondersteunt verenigingen en initiatieven op het gebied van cultuur. Geen directe risico’s
Rapportage Rechtmatigheid
Jaarverslag, subsidieverantwoording Hoogeveen
Podium Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Hoogeveen Gemeente Hoogeveen Bijdrage leveren aan gemeentelijke doelen op gebied van cultuurontwikkeling.
Bestuurlijk belang Financieel belang
Invloed op kaders (inhoudelijk en financieel)
Ontwikkelingen
Binnen de C5 doet het Podium aan de ontwikkeling om meer inwoners te betrekken bij popcultuur. Geen directe risico’s Jaarverslag, subsidieverantwoording Hoogeveen
Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
144
Subsidie 2016 € 147.000
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Verbonden partijen
Bibliotheek Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang Bestuurlijk belang Financieel belang
Hoogeveen Gemeente Hoogeveen, Biblionet Drenthe Bijdrage aan gemeentelijke doelen op gebied van taal- en cultuurontwikkeling, vooral bij kinderen. Invloed op de kaders (inhoudelijk en financieel) Over het boekjaar 2014 een positief resultaat van € 7.441. Dit bedrag komt toe aan vermogensvorming van de stichting. Subsidie € 1.748.332.
Ontwikkelingen
De bibliotheek werkt aan een eigentijdse ontwikkeling van het beheer en over het voetlicht brengen van het Hoogeveens erfgoed.
Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Geen directe risico’s Jaarverslag, subsidieverantwoording Hoogeveen
Stichting Welzijnswerk (SWW) Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Hoogeveen Gemeente Hoogeveen en andere lokale organisaties Uitvoering algemeen maatschappelijk werk.
Bestuurlijk belang Financieel belang
Stichting voert zorgplicht van de gemeente uit. Subsidie: € 3,1 miljoen
Ontwikkelingen
Het resultaat over het boekjaar 2014 was € 42.345 negatief.
Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Geen directe risico’s. Jaarverslag, subsidieverantwoording Hoogeveen
Scholen VO Vestigingsplaats Partners Doel/ openbaar belang
Bestuurlijk belang Financieel belang
Hoogeveen Gemeente Hoogeveen, Roelof van Echtencollege en Wolfsboscollege De gemeente heeft een zorgplicht om te voorzien in de huisvesting van het VO. Met de schoolbesturen is een financieringsovereenkomst gesloten waarin de afspraken en inhoud voor de onderwijshuisvesting zijn vastgelegd. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de huisvesting. Tweejaarlijks stemmen partijen de ontwikkelingen in de huisvesting af en worden huisvestingsplannen geactualiseerd. Scholen voeren zorgplicht van de gemeente uit. Subsidie 2016: € 1,97 miljoen voor geheel VO
Ontwikkelingen
De invoering van passend onderwijs zal gevolgen hebben voor de aantallen leerlingen in het VO. Daardoor kan de onderwijshuisvesting moeten groeien en dat kan financiële gevolgen hebben. In de overeenkomst is daarvoor een regeling opgenomen.
Risico’s Rapportage Rechtmatigheid
Geen directe risico’s. Jaarlijks gestructureerd overleg Hoogeveen
Gemeente Hoogeveen
145
Programmabegroting 2016 – 2019
Grondbeleid
Grondbeleid Het grondbeleid bevat uitgangspunten voor de wijze waarop en met welke middelen het grondgebied wordt ingevuld, zowel actief als passief. In het beleid staan bedrijfseconomische principes centraal: hoe gaan we met de resultaten om en welke reserves en voorzieningen houden we aan voor risico’s? Paragraafhouder Erik Giethoorn Beleidsontwikkelingen In de nota Grondbeleid zijn de beleidskaders vastgelegd voor de wijze waarop de gemeente het instrument grondbeleid wil inzetten om de beleidsdoelen op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling, volkshuisvesting, economie en dergelijke te realiseren. De nota Grondbeleid geeft vooral antwoord op de vraag hoe de ruimtelijke opgave gehaald gaat worden en welke (beleids- en wettelijke) instrumenten hiervoor ingezet kunnen worden. Het grondbeleid is dus faciliterend van aard. De beleidsvelden volkshuisvesting, economie en dergelijke geven met de structuurvisie uitsluitsel op de vraag wat, waar en wanneer de ruimtelijke ingrepen plaatsvinden. Op basis van het grondbeleid worden verder ook kosten verhaald en kunnen er, in geval van planrealisatie door een derde, eisen worden gesteld aan de wijze waarop locaties ontwikkeld dienen te worden. In de nota Grondbeleid is bepaald dat het college de grondprijzen jaarlijks actualiseert en vaststelt. In december 2015 zal de Nota Grondprijzen voor 2016 worden vastgesteld. Grondexploitaties Binnen functie 830 is onderscheid gemaakt in projecten die in exploitatie zijn genomen en projecten die (nog) niet in exploitatie zijn genomen. Voor de in exploitatie genomen projecten (lopende exploitaties) is een (bestemmings)plan gemaakt met daarbij een grondexploitatie. Deze is aan de raad voorgelegd ter goedkeuring. Met de goedkeuring van de raad worden ook de uitvoeringskredieten beschikbaar gesteld. Niet in exploitatie genomen projecten zijn projecten die zich nog in de planvormingsfase bevinden. Op het moment dat de planvorming zover is dat een normatieve grondexploitatie opgesteld kan worden, wordt deze eveneens aan de raad voorgelegd en worden de benodigde uitvoeringskredieten vastgesteld. In exploitatie genomen projecten Hierna wordt een beeld geschetst van de lopende exploitaties, met daarbij de verwachte resultaten, uitgedrukt in netto contante waarden per 1 januari 2015. Een negatieve contante waarde betekent een positief resultaat. Voor de exploitaties met een tekort zijn al voorzieningen getroffen.
146
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Complex (bedragen x € 1.000) Noord B Noord B oost Buitenvaart I Buitenvaart II Buitenvaart II zuidelijk blok Hollandscheveld Oost Stationsgebied A Stationsgebied D Mauritsplein (vastgesteld in 2014) Bentinckspark Scholendriehoek (afgesloten in 2014) Elim ZW (afgesloten in 2014) Grittenhof Schutlanden Oost Erflanden Erflanden (Megahome) (vastgesteld in 2014) Stuifzand Nieuweroord (vastgesteld in 2014) Nieuw Moscou Pesse (1e fase) Tiendeveen Totaal
Grondbeleid
NCW 31-12-2014 -2.108 -1.301 -5.193 14.611 -76 -20 2.992 2.481 688 0 0 2 -684 -0 -4 60 73 142 507 35 12.204
Toelichting: Werken De projecten, Noord B, Noord B Oost, Buitenvaart I en II zijn bedrijventerreinen. Noord B en Noord B Oost bevinden zich op de Wieken. In Noord B Oost zijn nog enkele kavels te koop. Buitenvaart I is een nieuw en modern bedrijventerrein. Een deel van het terrein moet nog woonrijp gemaakt worden. Buitenvaart II Noordelijk Blok is een bedrijventerrein in ontwikkeling, waarbij alleen de Turbine nog maar in de verkoop is. De strategie voor de ontwikkeling van Riegmeer houdt in het kort in dat niet eerder forse civiele kosten worden gemaakt nadat er zekerheid is over de verkoop van bouwrijpe kavels aan een grote afnemer. In grondexploitatie stationsgebied D is de belangrijkste wijziging de lagere begrote opbrengsten. Dit als gevolg van de verlaging van de grondprijzen voor dit gebied. Voor Station deelgebied A is de achteruitgang vooral te verklaren door het verlagen van de grondprijs voor de kantoren, de toegerekende rentekosten, het verlengen van de looptijd en het opschuiven van de opbrengsten in de tijd. De ontwikkeling van het project Grittenhof is gericht op de realisatie van zorg gelieerde bedrijvigheid met de mogelijkheid tot bijhorende bewoning. Dit project is een aantal jaren geleden gestart en loopt ten einde. De kavels op het terrein zijn inmiddels allemaal verkocht. Wat nu nog rest is het afronden van het woonrijp maken van dit bedrijventerrein.
Gemeente Hoogeveen
147
Programmabegroting 2016 – 2019
Grondbeleid
Schutlanden is een gemengd plan. Het betreft een kantorenlocatie en een deel dat bestemd is voor woningbouw. De kosten van het woonrijp maken zijn in de tijd naar achteren geschoven vanwege gemaakte afspraken met een afnemer met betrekking tot de periode waarin zij de beoogde bouw van een aantal kantoorpanden gaan realiseren. Wonen Stuifzand, Nieuweroord, Nieuw Moscou, Pesse, Mauritsplein, Erflanden en Tiendeveen zijn woningbouw locaties. Stuifzand In Stuifzand gaat het om een woningbouwlocatie. Het bestemmingsplan is in december 2013 vastgesteld en biedt de mogelijkheid tot de ontwikkeling van zes twee onder een kap en elf vrijstaande woningen. De gronden zijn eigendom van de gemeente. Nieuweroord De ontwikkeling van woningbouw op het bouwperceel met (bouwrijpe) openbare inrichting aan de Veldraai in Nieuweroord is via de curator aangekocht. De verwachting is dat het project in 2016 kan worden afgerond. Nieuw Moscou Het project Nieuw Moscou heeft betrekking op een uitbreiding met een woningbouwlocatie in de vorm van een erfbebouwing speciaal voor ‘starters’. De kaveluitgifte (middels een aanbestedingstraject) heeft recent plaatsgevonden. Pesse (1e fase) Dit project is gelegen aan de zuidrand van het dorp, ter plaatse van de huidige korfballocatie. De gronden zijn bouwrijp gemaakt. Gronduitgifte is gepland voor de komende jaren. Dit wordt gestimuleerd door middel van een marketing campagne. Mauritsplein In deze exploitatie, die recent (2014) is vastgesteld is circa de helft van de locatie in optie, dan wel verkocht. De verwachting is dat in 2016 de woonkavels verkocht zullen zijn. De 4 woonwerkkavels aan de Industrieweg lopen hierbij met 1 optie achter. Het bouwrijp maken van de locatie is begin dit jaar afgerond. Erflanden (Mega) In dit complex is de ontwikkeling opgenomen van de in maart 2014 op de veiling gekochte gronden van Megahome. Als gevolg van financiële problemen bij Megahome heeft de bank besloten tot deze veiling. Op de veiling heeft de gemeente alleen de uitgeefbare gronden verworven. Erflanden Het betreft een woningbouwontwikkeling op basis van een samenwerking (SOK) van de gemeente Hoogeveen, Bouwfonds Ontwikkeling en Heijmans Vastgoed Realisatie. Het grootste deel hiervan is inmiddels gerealiseerd. De uitgifte van de resterende kavels (circa 30) is gepland voor de komende jaren. Tiendeveen Dit project is gelegen aan de rand van het dorp. Het wordt gerealiseerd door de gemeente. Het plan voorziet in de realisatie van een woningbouwprogramma verdeeld in twee fasen.
148
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Grondbeleid
Niet in exploitatie genomen projecten Voor de nog niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) is in 2012 door de raad het besluit genomen om een aantal van deze locaties aan te wijzen als locaties waar binnen een redelijke termijn (tien jaar) woningbouw gerealiseerd kan gaan worden. In 2014 zijn voor de meeste toekomstige uitbreidingen voorbereidingskosten gemaakt. Deze kosten worden in de complexen geboekt en zullen te zijner tijd meegenomen worden in de grondexploitaties. Het gaat om gronden op de volgende locaties: 1. Fluitenberg 2. Beukemaplein in Hoogeveen 3. Park Dwingeland in Hoogeveen 4. Julianaplantsoen (Julianastraat) in Hoogeveen 5. Hoek Het Haagje/Wolfsbos in Hoogeveen 6. Trambaan in Nieuweroord 7. Zweetdruppel in Hollandscheveld 8. NCH terrein in Hoogeveen 9. Noordscheschut Zuid-Oost 10. Nieuwlande (Koster) Budgetten Met het vaststellen van de exploitaties worden de kredieten toegekend. De kredieten voor 2016 tot en met 2019 zijn: Kosten (bedragen x € 1.000) Verwerving Civiel Plankosten Diversen Financieringskosten Totaal
2016-2019 414 5.853 908 2.138 8.423 17.736
Het verwervingskrediet, inclusief planschade komt voor het grootste deel, bijna € 400.000 voor rekening van Buitenvaart II noordelijk en zuidelijk blok. Bijstelling van de post Verwerving vindt plaats bij de jaarlijkse actualisatie van de grondexploitaties. De rest van het verwervingsbudget is bedoeld voor beheer, onderhoud en planschade gedurende de looptijd van de verschillende exploitaties. Investeringen Civiel Complex Noord B Noord B oost Buitenvaart I Buitenvaart II noordelijk blok Buitenvaart II zuidelijk blok Hollandscheveld Oost Stationsgebied A Stationsgebied D Mauritsplein Grittenhof Schutlanden oost Pesse (1e fase) Gemeente Hoogeveen
Civiel (bedragen x € 1.000) 128 31 62 411 2.999 30 274 88 332 16 210 344
149
Programmabegroting 2016 – 2019
Grondbeleid
Complex Stuifzand Nieuweroord NW Nieuw Moscou Tiendeveen Erflanden Erflanden (Mega) Totaal
Civiel (bedragen x € 1.000) 338 0 0 334 31 224 5.853
De plankosten van € 0,9 miljoen zijn gerelateerd aan de civiele uitgaven. De financieringskosten betreffen de ingecalculeerde rentekosten in de diverse grondexploitaties. De post diverse kosten heeft betrekking op de bovenwijkse voorzieningen in de diverse grondexploitaties. Te nemen winsten 2016-2019 De winstuitnames zijn gekoppeld aan de uitgiften. De kans bestaat dat de geplande winstuitnames naar latere jaren op zullen schuiven wanneer verkopen tegen vallen. Complex Noord B Noord B oost Buitenvaart I Hollandscheveld Oost Erflanden Grittenhof Schutlanden Oost Totaal
Genomen winsten t/m 2014 -3.518 -3.693 -2.796 -2.101 -9.518 -813 -2.659 -25.098
Nog te nemen winsten (bedragen x € 1.000) 2016 2017 2018 2019 -1.249 -1.193
-2.999
-20
-20
-684 -3.126
0
-2.999
Verwachte risico’s Complex Buitenvaart II, Riegmeer
Tiendeveen Noord B Stationsgebied D Stationsgebied A Erflanden Pesse Totaal
Benoemd risico(bedragen x € 1.000) Afboeking grondwaarde zuidelijk deel Riegmeer Afboeking grondwaarde noordelijk deel Riegmeer Lagere grondopbrengst noordelijk deel Riegmeer Lagere grondopbrengst Lagere grondopbrengst Lagere grondopbrengst Lagere grondopbrengst Lagere grondopbrengst Lagere grondopbrengst
Risico in geld per 1-1-2015 2.456 2.056 1.832 81 123 45 89 303 231 7.216
In grondexploitaties is sprake van risico’s zoals afzetbaarheid van kavels. De risico’s in de lopende grondexploitaties zijn geïnventariseerd en op waarde gezet. Er is een risico aanwezig van afgerond € 7,2 miljoen. Het grootste deel van dit bedrag bestaat uit onderdeel afboeken grondwaarde noordelijk en zuidelijk deel Riegmeer. Ook wordt er in deze complexen rekening gehouden met het risico van een lagere opbrengst bij grondverkopen. Voor een nadere toelichting op de risico’s wordt verwezen naar de paragraaf weerstandsvermogen.
150
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Rechtmatigheid
Rechtmatigheid In deze paragraaf staat de zorg die elk jaar wordt besteed aan het getrouwe beeld en de rechtmatigheid. Het betreft de interne toetsing van de getrouwheid van de informatieverstrekking en de rechtmatigheid van de beheershandelingen. Paragraafhouder college Algemeen Rechtmatigheid in dit kader betekent het handelen in overeenstemming met de begroting en de geldende wettelijke regelingen. Vanaf 2004 moet op grond van artikel 213 Gemeentewet in het kader van de jaarrekening onderzoek naar de getrouwheid en de rechtmatigheid worden verricht. De accountant geeft een oordeel over de getrouwheid van de jaarrekening als geheel en een oordeel over rechtmatigheid bij de totstandkoming van de baten, lasten en balansmutaties. De accountant steunt bij het oordeel over de rechtmatigheid op de waarborgen die wij bieden op het vlak van de naleving van de in- en externe regelgeving. Het streven is dat onze eigen interne controle bruikbare informatie oplevert voor de accountant. Daarom betrekken we de accountant elk jaar als adviseur bij de invulling van de interne controle. Om zo effectief en efficiënt mogelijk vorm te geven aan de interne controle wordt met de accountant afgestemd welke normen we dienen te hanteren en welke financiële processen we minimaal moeten onderzoeken. Drie documenten Elk jaar worden drie documenten voor de beoordeling van de jaarstukken opgesteld. Dat zijn het normenkader, het controleprotocol en het interne controleplan. Het normenkader en het controleprotocol worden voorgelegd aan de begeleidingscommissie accountant. Het interne controleplan wordt besproken met de accountant. Normenkader Het normenkader geeft inzicht in de bestaande externe wet- en regelgeving, de verordeningen en de kaderstellende besluiten van de gemeenteraad voor zover ze bepalingen bevatten over financiële beheershandelingen. Dit geeft aan op basis van welke artikelen gecontroleerd moet worden. Controleprotocol Het controleprotocol geeft gevolg aan de uitvoering van artikel 213 Gemeentewet. Dit controleprotocol heeft als doel nadere aanwijzingen te geven aan de accountant over de reikwijdte van de accountantscontrole, de daarvoor geldende normstellingen en de daarbij verder te hanteren goedkeurings- en rapporteringtoleranties voor de controle van de jaarrekening van de gemeente Hoogeveen. Intern controleplan In het intern controleplan beschrijven we hoe we kunnen vaststellen dat de gemeente en de uitvoeringsorganisatie rechtmatig en getrouw handelt en hoe we het niveau daarvan kunnen behouden. Het uiteindelijke doel is governance: het zoveel mogelijk beperken van verrassingen. Het intern controleplan is opgesteld onder het motto dat, als de processen (‘de lijn’) op orde zijn, er zo min mogelijk in- en externe controle nodig is. Zijn de processen op orde dan vindt de interne beheersing al daarbinnen plaats en kan de toetsing achteraf beperkt blijven. Met ingang van 2014 hebben we al een gezamenlijk controleplan met de gemeente De Wolden. Voor 2015 zullen we verder gaan met een controleplan voor zowel de gemeenten Hoogeveen en De Wolden als voor de ambtelijke uitvoeringsorganisatie (GR). Gemeente Hoogeveen
151
Programmabegroting 2016 – 2019
Rechtmatigheid
Single Information Single Audit (SISA)-bijlage Naast de rechtmatigheidcontrole op de gemeentelijke verordeningen wordt door de accountant een controle uitgevoerd op de specifieke doeluitkeringen die verantwoord moeten worden aan het Rijk. De accountant steunt daarbij op de manier waarop we de interne beheersing op de doeluitkeringen hebben georganiseerd. Ontwikkelingen De interne controle wordt met ingang van 1 januari 2015 uitgevoerd vanuit de nieuwe ambtelijke organisatie. In de nieuwe organisatie worden de meeste processen aangepast, zodat ze voor alle drie de entiteiten (gemeente De Wolden, Hoogeveen en Samenwerkingsorganisatie) uniform verlopen. Deze aanpassing zal in 2016 nog doorlopen. Vanuit AO/IC wordt actief meegedacht bij de inrichting van deze processen vanuit het oogpunt van rechtmatigheid, maar ook kwaliteit en efficiency. De input van de huisaccountant vormt daarbij een belangrijke inspiratiebron. Niet-financiële rechtmatigheid Op grond van artikel 212 Gemeentewet richt onze gemeente zich niet alleen op de financiële rechtmatigheid, maar ook op de niet-financiële rechtmatigheid. We geven inhoud aan de niet-financiële rechtmatigheid met het juridisch kwaliteitsplan van 2007. Dit plan omvat de kwaliteitsdoelen waarop wordt gestuurd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van: · harde tools (o.a. kaders in vorm van protocollen, voorwaarden, standaarden); · zachte tools (adviezen, cursussen, netwerkbijeenkomsten, checklisten en leidraden). Om te meten of de juridische kwaliteit van personeel, processen en producten binnen de organisatie op een aanvaardbaar niveau is en of gewerkt binnen de kaders is de afgelopen jaren intern vanuit juridisch control een aantal legal audits uitgevoerd. Sinds 2011 worden de juridische kwaliteitsproducten in nauw overleg met de bedrijfsbureaus van de clusters doorontwikkeld. Dit gebeurt in het juridisch kwaliteitsoverleg
152
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Overzicht van Baten en Lasten
Overzicht van Baten en Lasten Het overzicht van baten en lasten geeft een cijfermatige analyse van het resultaat, voorzien van een toelichting. Paragraafhouder Anno Wietze Hiemstra
Algemeen UITGANGSPUNTEN VOOR DE RAMINGEN De uitgangspunten en spelregels zijn in de nota Financieel Kader (voor een eenduidig beleid en beheer) vermeld. De nota is in 10 december 2009 door de gemeenteraad vastgesteld. Hieronder gaan we kort in op de hoofdzaken. Uitgangspunten: Waarderingsgrondslagen financiële positie Investeringen met een meerjarig economisch nut De bijdragen van derden worden in mindering gebracht op de aanschaffingskosten en ook eventuele bestemmingsreserves. Er geldt dat de verminderingen over de hele looptijd (lineair) gecorrigeerd worden op de berekende afschrijvingslasten en eventuele bijdrage van derden. Reserves mogen niet in mindering worden gebracht op economisch nut investeringen. Economisch nut investeringen zijn investeringen die verhandelbaar zijn (gebouw of vervoermiddel), dan wel investeringen die geld genereren (investeringen in riolering en begraven). Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut Principe is maatschappelijk nuttige investeringen ineens afschrijven, tenzij…. Mocht toch activering noodzakelijk zijn, dan willen wij van de investeringen met een maatschappelijk nut de afschrijvingstermijn zo kort mogelijk houden. Wij volgen hiermee de wettelijke voorschriften, dat adviseert maatschappelijk nuttige investeringen niet te activeren, maar ineens ten laste van de exploitatie te brengen. Het tenzij…, betreft vooral de financiële onmogelijkheid om dergelijke investeringen ineens vanuit een reserve (openbaar gebied investeringen) te dekken, dan wel structureel vanuit de exploitatie (wegen). Indien de mogelijkheid zich voordoet schrijven wij maatschappelijk nut investeringen versneld af. Financiële vaste activa Onder financiële activa vallen de kapitaalverstrekkingen, verstrekte leningen, overige uitzettingen (verstrekkingen) met een looptijd langer dan een jaar en bijdragen aan activa in eigendom van derden. De waardering is tegen nominale waarde (verstrekte waarde, verminderd met aflossingen en andere terugontvangsten). Immateriële vaste activa Het betreffen de kosten van onderzoek en ontwikkeling ten behoeve van een bepaald actief. Voorraden Dit betreft de grondexploitatie. Nog niet in exploitatie genomen gronden worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs, vermeerderd met de toegerekende beheerskosten en verminderd met gerealiseerde verkopen en eventuele voorzieningen. Met ingang van de jaarrekening 2012 wordt op basis van de nieuwe voorschriften deze systematiek aangepast. De onderhanden werken zijn opgenomen tegen de verkrijgingprijs vermeerderd met de vervaardigingkosten en verminderd met de opbrengsten wegens gerealiseerde verkopen en ontvangen (rijks)subsidies. Gemeente Hoogeveen
153
Programmabegroting 2016 – 2019
Overzicht van baten en lasten
Er is een voorziening gevormd voor grondexploitatieplannen die naar verwachting verliesgevend zullen gaan sluiten.
Programma resultaten We beginnen met het totaalsaldo van alle programma's. Dat wordt afgezet tegen de algemene dekkingsmiddelen. Dit saldo is het resultaat. Product (Bedragen x 1000) Lasten Blijven meedoen en talentontwikkeling Zorg op maat Werken aan werk Bruisend Hoogeveen Aantrekkelijk wonen Krachtige wijken en dorpen Veilige bereikbaarheid Duurzamer Hoogeveen Veilig Hoogeveen Zichtbaar en transparant bestuur
Realisatie 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
2017
34.458
50.822
46.325
45.279
45.012
45.266
14.955 26.039 3.544 13.858 26.039 8.806 5.992 4.528 5.980
25.245 22.498 3.362 16.533 29.100 8.127 5.768 4.148 5.613
24.596 21.543 3.320 14.659 28.091 8.047 5.909 4.136 5.572
22.922 20.568 3.207 14.004 28.591 8.144 5.825 4.137 5.580
22.160 18.838 3.178 13.472 28.141 8.214 5.943 4.110 5.569
22.042 18.084 3.160 12.125 27.918 8.284 5.936 4.106 5.557
Totaal lasten Baten Blijven meedoen en talentontwikkeling Zorg op maat Werken aan werk Bruisend Hoogeveen Aantrekkelijk wonen Krachtige wijken en dorpen Veilige bereikbaarheid Duurzamer Hoogeveen Veilig Hoogeveen Zichtbaar en transparant bestuur
146.598
171.216
162.198
158.258
154.637
152.479
22.167
22.180
19.105
19.543
20.045
20.490
1.801 25.003 298 11.809 9.846 3.125 6.024 290 918
1.475 3.042 176 7.879 8.657 3.209 4.410 2 837
1.475 3.056 178 8.867 8.967 2.898 5.159 12 856
1.475 3.060 178 11.884 8.679 2.898 5.172 12 856
1.475 3.060 178 10.512 8.679 2.898 5.308 12 856
1.475 3.060 178 12.153 8.679 2.898 5.308 12 856
Totaal baten Saldi Blijven meedoen en talentontwikkeling Zorg op maat Werken aan werk Bruisend Hoogeveen Aantrekkelijk wonen Krachtige wijken en dorpen Veilige bereikbaarheid Duurzamer Hoogeveen Veilig Hoogeveen Zichtbaar en transparant bestuur
81.281
51.868
50.573
53.759
53.024
55.110
12.291
28.641
27.221
25.736
24.967
24.776
13.154 1.036 3.246 2.049 18.592 5.681 -32 4.2380 5.0620
23.769 19.457 3.186 8.655 20.443 4.918 1.358 4.146 4.776
23.121 18.486 3.143 5.792 19.124 5.149 750 4.124 4.716
21.447 17.508 3.028 2.119 19.912 5.246 653 4.125 4.724
20.685 15.778 2.999 2.960 19.462 5.316 635 4.098 4.714
20.567 15.024 2.981 -28 19.239 5.386 628 4.093 4.701
Totaal saldi
65.317
119.348
111.625
104.499
101.613
97.369
154
Meerjarenbegroting 2018 2019
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Product
Overzicht van baten en lasten
Realisatie
Begroting
Begroting
2014
2015
2016
2017
2018
2019
65.317 -68.040
119.348 -119.349
108.834 -109.069
101.987 -102.226
101.613 -102.992
97.369 -99.524
-2.723
-1
-235
-239
-1.379
-2.155
(Bedragen x 1000) Saldi programma's Saldi alg.dekkingsmiddel Resultaat (voordelig)
Meerjarenbegroting
Beoogde toevoegingen en onttrekkingen aan reserves per programma Onttrekkingen aan reserves per programma: Programma/Reserve
Omschrijving
(bedragen x 1.000)
2016 2017 2018 2019
Blijven meedoen en talentontwikkeling Algemene reserve
Schuldhulpverlening
270
135
Totaal
270
135
0
0
0
0
0
0
0
0
132
132
132
133
141
265
273
Werken aan werk Algemene reserve
Subsidie organisatie STiB
50
Totaal
50
Algemene reserve
Bijdrage TIP en budget regiopromotie
60
Algemene reserve
Evenementenbudget
30
Totaal
90
Algemene reserve
Actualisatie woonvisie
50
Structuurvisie
Werkbudget structuurvisie
48
Structuurvisie
Rente niegg gronden
Structuurvisie
Niet gedekte sal.kst Grexen
Structuurvisie
Zuid-oosthoek Stadscentrum
3.086 2.512
Totaal
3.316 2.644
Bruisend Hoogeveen
Aantrekkelijk wonen
132
Krachtige wijken en dorpen Algemene reserve
Combinatiefuncties
Algemene reserve
Bijdrage Olympisch plan
Structuurvisie
Uitvoeringsprogramma visie landelijk gebied Egalisatie onderhoud gemeentelijke gebouwen
Reserve IAB
Totaal
369 9 50 95
22
22
22
154
391
22
22
0
0
0
0
0
0
Duurzamer Hoogeveen Structuurvisie
Energievisie
31
Totaal
31
Algemene dekkingsmiddelen Algemene reserve
Perceptiekosten belastingen
Reserve Effecten Rijksbeleid Effecten Rijksbeleid Totaal Gemeente Hoogeveen
600 600
155
Programmabegroting 2016 – 2019
Bedrijfsvoering Reserve Participatiebudget
Overzicht van baten en lasten
Taakstelling personeel Totaal
200 400 200 400 0 0 4.711 3.570 287 295
Totaal onttrekkingen
Stortingen in reserves per programma: Programma/Reserve Aantrekkelijk wonen Structuurvisie Structuurvisie
Omschrijving
(bedragen x 1.000)
Gedekte salariskosten grexen Resultaten grondverkopen Totaal
2016 2017 2018 2019 125 89 20 3.122 145 3.211
Algemene dekkingsmiddelen Algemene reserve Resultaten jaarrekening Reserve Effecten Rijksbeleid Effecten Rijksbeleid Totaal Totaal stortingen
2.999 0 2.999
235 239 1.379 2.155 1.507 1.275 656 1.742 1.514 2.035 2.155 1.887 4.725 2.035 5.154
Overzicht incidentele lasten en baten Overzicht incidentele lasten en baten Programma
(bedragen x € 1.000)
2016
2017
2018
2019
Incidentele lasten Blijven meedoen en talentontwikkeling Woonbegeleiding voor jongeren Schuldhulpverlening
50 270
135
Zorg op Maat Toelage huishoudelijke hulp
614
Werken aan Werk Subsidie organisatie STiB
50
Bruisend Hoogeveen Verhoging bijdrage TIP
60
Ophoging evenementenbudget
30
Recreatieschap Drenthe
18
18
Aantrekkelijk wonen Werkbudget structuurvisie
48
Marketing wonen
25
Actualisatie woonvisie
50
Afschrijving ineens (stadscentrum)
3.086
2.512
446
446
Krachtige wijken en dorpen Uitvoering stimuleringsplan Sport
156
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Overzicht van baten en lasten
Bijdrage olympisch plan
9
Visievorming/uitvoering Programma landelijk gebied
50
Duurzaam Hoogeveen Energievisie
31
Uitvoering klimaatbeleid
35
Algemene dekkingsmiddelen Storting reserve effecten rijksbeleid onderuitputting kapitaallasten Totaal incidentele lasten
1.507
1.275
656
4.386
656
-226 6.153
0
Overzicht incidentele lasten en baten Programma
(bedragen x € 1.000)
2016
2017
2018
2019
Incidentele baten Onttrekking algemene reserve t.b.v.: Uitvoering stimuleringsplan Sport
369
Subsidie organisatie STiB
50
Bijdrage olympisch plan
9
Bijdrage Tip
60
Ophoging evenementenbudget
30
Schuldhulpverlening Actualisatie woonvisie
270
135
50
Onttrekking reserve structuurvisie t.b.v.: Energievisie
31
31
Werkbudget structuurvisie
48
48
Visievorming/uitvoering Programma landelijk gebied
50
50
3.086
2.512
Afschrijving ineens (stadscentrum) Onttrekking reserve effecten rijksbeleid
600
Gemeentefondsuitkering Toelage huishoudelijke hulp
614
Cumulatieregeling
707
1.075
656
5.605
4.220
656
Totaal incidentele baten
Gemeente Hoogeveen
0
157
Programmabegroting 2016 – 2019
Uiteenzetting van financiële positie
Uiteenzetting van financiële positie De uiteenzetting betreft de financiële gevolgen van het bestaande en nieuwe beleid dat in de programma’s is opgenomen en gebeurt aan de hand van arbeidskosten, financiering, reserves en voorzieningen. Programmahouder Anno Wietze Hiemstra VASTE ACTIVA De stand van materiële vaste activa (investeringen met economisch nut, met maatschappelijk nut en gronden in erfpacht) is per 31 december 2014 € 103,1 miljoen. De stand van de financiële vaste activa is per 31 december 2014 € 17,9 miljoen. RESERVES EN VOORZIENINGEN Hieronder per reserve het gespecificeerde verloop van de reserves. Algemene reserve Algemene Reserve (bedragen x 1.000) Stand op 1/1 Onttrekkingen: Schuldhulpverlening Subsidie organisatie STiB Bijdrage TIP en budget regiopromotie Evenementenbudget Actualisatie woonvisie Sportfuncties Bijdrage Olympisch plan Totaal onttrekkingen Stortingen: Resultaten jaarrekening Totaal stortingen Stand op 31/12
2016 25.093
2017 24.859
270 50 60 30 50
135
2018 24.594
2019 25.973
369 9 469
504
0
0
235 235 24.859
239 239 24.594
1.379 1.379 25.973
2.155 2.155 28.128
Weerstandsvermogen, zie paragraaf Weerstandsvermogen Stand Eind 2018 na aftrek weerstandsvermogen
16.952 11.176
Na aftrek van het weerstandsvermogen is de stand van de algemene reserve eind 2019 €11,2 miljoen. Dit is boven het afgesproken drempelbedrag van € 6 miljoen.
158
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Uiteenzetting van financiële positie
Reserve Structuurvisie Reserve Structuurvisie (bedragen x 1.000) Stand op 1/1 Onttrekkingen: Werkbudget structuurvisie Rente niegg gronden Niet gedekte salariskosten Grexen Stadscentrum Zuid-Oost hoek Uitvoeringsprogramma visie landelijk gebied Energievisie Totaal onttrekkingen Stortingen: Resultaten grondverkopen Gedekte salaris kosten Grexen Totaal stortingen Stand op 31/12
Gemeente Hoogeveen
2016 3.298
2017 96
2018 663
2019 398
48 132
132
132 133
132 141
265
273
3.086 50 31 3.347
2.512
20 125 145 96
3.122 89 3.211 663
2.644
2.999 0 398
2.999 3.124
159
Programmabegroting 2016 – 2019
Uiteenzetting van financiële positie
Overige reserves Reserve Risico en Stimulering Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stand op 31/12 Reserve bodemsanering Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stand op 31/12
(bedragen x 1.000)
(bedragen x 1.000)
Reserve onderhoud IAB (bedragen x 1.000) Stand op 1/1 Onttrekkingen: Egalisatie onderhoud gemeentelijke gebouwen Stortingen: Egalisatie onderhoud gemeentelijke gebouwen Stand op 31/12 Reserve Participatiebudget Stand op 1/1 Onttrekkingen: Taakstelling personeel Stand op 31/12
(bedragen x 1.000)
Reserve Effecten Rijksbeleid Stand op 1/1 Onttrekkingen: Inzet middelen Rijksbeleid
(bedragen x 1.000)
(bedragen x 1.000)
Reserve Participatie 2014 (meeneemregeling) (bedragen x 1.000) Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stand op 31/12
160
2017 152
2018 152
2019 152
152
152
152
152
2016 543
2017 543
2018 543
2019 543
543
543
543
543
2016 278
2017 183
2018 161
2019 139
95
22
22
22
183
161
139
117
2016 600
2017 400
2018 0
2019 0
200 400
400 0
0
0
2016 800
2017 1.707
2018 2.982
2019 3.638
1.507 1.707
1.275 2.982
656 3.638
3.638
2016 200
2017 200
2018 200
2019 200
200
200
200
200
2016 233
2017 233
2018 233
2019 233
233
233
233
233
600
Stortingen: Storting i.v.m. onzekerheid Rijksbeleid Stand op 31/12 Reserve Comp.regeling Eigen Risico Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stand op 31/12
2016 152
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Uiteenzetting van financiële positie
Voorzieningen Voorziening Egalisatie reiniging Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stortingen: Stand op 31/12
2016 279 143
2017 136
2018 216
2019 297
136
80 216
81 297
83 380
Voorziening Egalisatie riolering Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stortingen: Stand op 31/12
2016 1.626 749
2017 877 260
2018 617
2019 695
877
617
78 695
68 763
Appa Plan Kapitaal Stand op 1/1 Onttrekkingen: Stand op 31/12
2016 1.987 148 1.839
2017 1.839 148 1.691
2018 1.691 148 1.543
2019 1.543 148 1.395
ARBEIDSGERELATEERDE VERPLICHTINGEN Onder arbeidsgerelateerde verplichtingen worden de aanspraken verstaan op toekomstige uitkeringen door het huidig dan wel voormalig personeel. Feitelijk heeft de organisatie een schuld aan hen. Omschrijving Wachtgelden/pensioenen wethouders Voormalig personeel
2016 (bedragen x € 1.000) 212 270
Wachtgelden/pensioenen wethouders Door wethouderswisselingen zijn wachtgeldverplichtingen voor de komende jaren ontstaan, de verplichtingen zijn opgenomen in de begroting van baten en lasten. Daarnaast is het jaarlijkse volume nagenoeg gelijkblijvend. Voormalig personeel De lasten betreffen de kosten van FPU, FLO en wachtgeld/suppletie UWV-USZO zijn jaarlijks opgenomen in de begroting van baten en lasten.
Gemeente Hoogeveen
161
Programmabegroting 2016 – 2019
Overzicht investeringen
Overzicht investeringen In deze bijlage zijn alle investeringen per jaarschijf met de daarbij horende dekkingsmiddelen opgenomen. Paragraafhouder college
Investeringen Omschrijving
Jaar
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden
Aantrekkelijk wonen Stadscentrum Zuid-Oost hoek
2015
2.500.000
1.950.000
2016
5.584.000
3.086.000 1.848.000
2017
2.937.000
2.512.000
Totaal 11.021.000 Opwaardering pleintjes Hoofdstraat
550.000 250.000
400.000 425.000
7.548.000 1.848.000
250.000 1.375.000
2015
50.000
50.000
2016
350.000
350.000
Totaal
400.000
2015
1.595
1.595
2016
177.100
177.100
2017
193.600
193.600
0
0
0
400.000
0
0
0
0
0
0
0
0
Krachtige wijken en dorpen Budget begraafplaatsen
Bentinckspark
Verplaatsing Peddelaars
Renovatie zwembad
Buitensportaccommodatiebeleid
162
2018
186.300
Totaal
558.595
186.300
2015
276.300
276.300
2016
959.600
959.600
2019
950.000
950.000
Totaal
2.185.900
0 2.185.900
2016
238.000
238.000
Totaal
238.000
238.000
2015
18.000
18.000
2016
50.000
50.000
2017
450.000
450.000
2018
50.000
50.000
Totaal
568.000
2015
360.000
360.000
2017
300.000
300.000
Totaal
660.000
0
0
0
558.595
568.000
660.000
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Omschrijving
Budget speelvoorzieningen
IAB: Het Activum
IAB: Eduwiek
IAB: MFC Tiendeveen
IAB: Frisse scholen
IAB: Afscheidingswand Valkenlaan
IAB: Maatschappelijke accommodaties
Algemeen budget WOP Krakeel
MFC Nieuwlande
Herstructurering Oranjebuurt
Overzicht investeringen
Jaar
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden
2015
112.000
112.000
2016
54.000
54.000
2017
51.000
51.000
2018
108.000
108.000
2019
90.000
90.000
Totaal
415.000
2015
4.625.159
4.625.159
2016
4.850.000
4.850.000
Totaal
9.475.159
0 9.475.159
2015
2.700.000
2.700.000
2016
2.800.000
2.800.000
Totaal
5.500.000
0 5.500.000
0
415.000
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2015
51.454
Totaal
51.454
51.454
2015
248.324
Totaal
248.324
2015
37.000
Totaal
37.000
2019
2.100.000
2.100.000
Totaal
2.100.000
0 2.100.000
2015
11.836
Totaal
11.836
2015
125.430
Totaal
125.430
2015
500.000
250.000
250.000
2016
500.000
250.000
250.000
Totaal
1.000.000
2015
700.000
700.000
2016
700.000
700.000
2017
1.100.000
1.100.000
0
51.454 248.324
0
248.324 37.000
0
37.000
11.836 0
0
0
11.836
0
0
125.430 0
0
125.430
500.000
0
500.000
Veilige bereikbaarheid Asfaltprogramma
Gemeente Hoogeveen
163
Programmabegroting 2016 – 2019
Omschrijving
Infrastructurele verkeersmaatregelen Zuidwoldigerweg-Schutstraat-Griendtsveenweg
Infrastructuur AZC
Haltes openbaar vervoer gehandicapten
Vervanging diverse bruggen
Herstellen Riegshoogtendijk (wortelopdruk)
Vervanging parkeerautomaten
Revitalisering het Hoekje, Hollandscheveld
Herinrichting Dorpsstraat, Pesse
VRI Middenveldweg - Toldijk
VRI Wolfsbos - Mr.Cramerweg
Damwand industriehaven
Klipperdamwand
Openbare verlichting
164
Overzicht investeringen
Jaar
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden
2018
1.500.000
1.500.000
2019
800.000
800.000
Totaal
4.800.000
0 4.800.000
2015
332.373
127.700
Totaal
332.373
0
127.700
0
204.673
2015
140.000
0
140.000
0
0
Totaal
140.000
0
140.000
0
0
2015
10.000
Totaal
10.000
0
0
2015
53.000
Totaal
53.000
0
0
2015
341.132
Totaal
341.132
2015
232.314
Totaal
232.314
2015
663.413
Totaal
663.413
2015
488.465
Totaal
488.465
2019
150.000
Totaal
150.000
2019
480.000
Totaal
480.000
2019
1.200.000
1.200.000
Totaal
1.200.000
0 1.200.000
2019
23.000
Totaal
23.000
2015
900.000
0
0
204.673
10.000 0
10.000 53.000
0
53.000 205.132
0
205.132
136.000 0
136.000
0
0
232.314 0
232.314 538.413
0
538.413
125.000 0
388.465 0
388.465
125.000 100.000
0
100.000
0
0
0
0
0
0
0
0
150.000 0
150.000 480.000
0
480.000
23.000 0
23.000 900.000
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Omschrijving
Overzicht investeringen
Jaar
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden
Totaal
900.000
0
900.000
2019
400.000
400.000
Totaal
400.000
400.000
2015
120.000
60.000
Totaal
120.000
0
0
Duurzamer Hoogeveen Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen
Bruisend Hoogeveen Passantenhaven Zuiderpark
Totaal 44.929.395
Omschrijving Totaal per jaar:
Gemeente Hoogeveen
Jaar
0
60.000
7.548.000 34.218.886
60.000 0
60.000
250.000 2.912.509
Investering Reserve Algemene Exploitatie Bijdragen bedrag structuurvisie exploitatie riolering derden
2015 15.597.795
1.950.000 12.160.286
0 1.487.509
2016 16.262.700
3.086.000 11.926.700
250.000 1.000.000
2017
5.031.600
2.512.000 2.094.600
0
425.000
2018
1.844.300
0 1.844.300
0
0
2019 6.193.000 Totaal 44.929.395
0 6.193.000
0
0
7.548.000 34.218.886
250.000 2.912.509
165
Programmabegroting 2016 – 2019
Vaststelling
Vaststelling De Programmabegroting wordt als financieel kader beschikbaar gesteld door de gemeenteraad aan het college. De programma’s zijn uitgewerkt in de productenbegroting die wordt vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad van Hoogeveen die is gehouden op 5 november 2015
De griffier,
C. Elken - van Mierlo
166
De voorzitter,
K.B. Loohuis
Gemeente Hoogeveen
Programmabegroting 2016 – 2019
Lijst met afkortingen
Lijst met afkortingen per programma Begroting in kort bestek AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten MJB Meerjarenbegroting VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning Blijven meedoen en talentontwikkeling AGZ Algemene gezondheidszorg GGZ Geestelijke Gezondheidszorg JGZ Jeugdgezondheidszorg MBO Middelbaar beroepsonderwijs RMC Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie voor Voortijdig Schoolverlaten VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Zorg op Maat WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning AGZ Algemene gezondheidszorg GGD Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst GGZ Geestelijke Gezondheidszorg HHT Huishoudelijke hulp toelagen Wlz Wet langdurige zorg SWW Stichting Welzijnswerk Hoogeveen WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning Werken aan werk EDR Eems Dollard Regio PIT Praktijk instituut techniek STIB stichting Starters In Business Wsw Wet sociale werkvoorziening Bruisend Hoogeveen LEADER Liaison Entre Actions de Développement de l'Economie Rurale LOS Lokale ontwikkelingsstrategie TIP Toeristisch informatiepunt TROP Toeristisch recreatief ondernemersplatform Aantrekkelijk Wonen COA Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (c)po (collectief) particulier opdrachtgeverschap GGZ Geestelijke Gezondheidszorg SVn Stimuleringsfonds volkshuisvesting Krachtige wijken en dorpen EPR Eikenprocessierups GGG Gebiedsgerichte werkwijze Grijs en Groen GIDS Stimuleringsregeling Gezond in de Stad HUP Handhavingsuitvoeringsprogramma IAB Integraal Accommodatiebeleid Gemeente Hoogeveen
167
Programmabegroting 2016 – 2019
IHP JOGG MFC RUD VANG WOP
Vaststelling
Integraal huisvestingsplan Hoogeveense aanpak Jongeren op gezond gewicht Multi Functioneel Centrum Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe ‘Van afval naar grondstof’ wijkontwikkelingsplan
Veilige bereikbaarheid VRI verkeersregelinstallatie Duurzamer Hoogeveen CO2 Koolstofdioxide IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten Veilig Hoogeveen CJG Centrum voor Jeugd en Gezin EHBO Eerste Hulp Bij Ongelukken GGD Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst GGZ Geestelijke Gezondheidszorg GHOR Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen of Rampen OM Openbaar ministerie SWW Stichting Welzijnswerk Hoogeveen VNN Verslavingszorg Noord Nederland VPT Veilige publieke taak Zichtbaar en transparant bestuur EDR Eems Dollard Regio EBDD Europees Bureau Diensten Drenthe PMG Platform Middelgrote Gemeenten VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten Paragrafen OZB Onroerendzaakbelasting WOZ Waarde onroerende zaken NIEGG Niet in exploitatie genomen gronden ICT informatietechnologie
168
Gemeente Hoogeveen