Programmabegroting Meerjarenbegroting

Programmabegroting 2008 en Meerjarenbegroting 2009-2011

Inhoudsopgave 1. 1.1 1.1.1 1.1.2 1.2 1.3

Inleiding Samenvatting van de begroting Dordrecht werkt door! Financiële hoofdlijnen voor 2008 en verder Samenstelling van het bestuur Kerngegevens van de stad

4 4 6 8 10

2. Begrotingsprogramma’s 2.1 Veiligheid 2.2 Sociale en Culturele Infrastructuur 2.3 Wonen en Leefbaarheid 2.4 Werk en Scholing 2.5 Ondernemerschap en Bereikbaarheid 2.6 Bestuur, Participatie en Dienstverlening 2.7 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

11 13 25 45 61 72 88 96

3. Paragrafen 3.1 Lokale heffingen 3.1.1 Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten 3.1.2 Heffingen woonlasten (lokale lastendruk) 3.1.3 Kwijtschelding 3.1.4 Onbenutte belastingcapaciteit 3.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen 3.2.1 Risico’s 3.2.2 Weerstandscapaciteit 3.2.3 Weerstandsvermogen (conclusie) 3.3 Onderhoud kapitaalgoederen 3.3.1 Inleiding 3.3.2 Gebouwen Vastgoedbedrijf 3.3.3 Onderwijsgebouwen (WPO, WVO en WEC) 3.3.4 Beheer kapitaalgoederen openbare ruimte 3.3.5 Beheer wegen, constructies, openbare verlichting en stadsmeubilair 3.3.6 Riolering 3.3.7 Water 3.3.8 Groen 3.4 Financiering en treasury 3.4.1 Algemeen 3.4.2 Risicobeheer 3.4.3 Financieringspositie 3.4.4 Kasbeheer 3.4.5 Informatievoorziening 3.5 Bedrijfsvoering 3.5.1 Inleiding 3.5.2 De agenda voor de ontwikkelingen van de structuur 3.5.3 De agenda voor de ontwikkelingen van de cultuur 3.5.4 De agenda voor het ontwikkelen van de processen 3.6 Verbonden partijen 3.7 Grondbeleid 3.7.1 Algemeen 3.7.2 Grondbeleid in 2008 3.7.3 Uitvoering grondbeleid 3.7.4 Prognose van de te verwachten resultaten 3.8 Grote Steden Beleid

103 104 104 105 110 111 112 112 117 119 120 120 120 122 124 125 127 129 130 132 132 133 139 142 142 143 143 143 145 147 150 163 163 163 165 166 169

4. Financiële begroting 4.1 Overzicht van baten en lasten (exploitatie) 4.2 Financiële positie en toelichting 4.2.1 Meerjarenbegroting 2007-2010 4.2.2 Ontwikkeling reservepositie 4.2.3 Ontwikkeling voorzieningen 4.2.4 Overzicht activa en kapitaallasten 4.3 Investeringen

171 171 176 176 182 183 183 185

BIJLAGEN 1 2 3 3a 3b 3c 4 5 6 7 7a 7b

Grote Projecten Overzicht Strategische Investeringen Overzicht GSB afspraken GSB Fysiek: Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (ISV) GSB – Sociaal, Integratie en Veiligheid GSB – Economie Autorisatie overzicht programmabegroting 2008 en meerjarenbegroting 2009-2011 Autorisatie overzicht routine investeringen Overzicht subsidies Overzicht reserves en voorzieningen Reserves Voorzieningen

189 218 220 223 224 226 227 237 240 244 245 250

1. Inleiding 1.1

Samenvatting van de begroting

1.1.1

Dordrecht werkt door!

Voor u ligt de Programmabegroting 2008 en de Meerjarenbegroting 2009-2011. Deze begroting vormt de inhoudelijke en budgettaire uitwerking van de Kadernota 2008 en is een voortzetting van het beleid zoals het college dit bij haar aantreden heeft neergelegd in het meerjarenbeleidsprogramma 2006-2010, dat de raad heeft vastgesteld. Zoals ook in het jaarverslag 2006 en de interimnota 2007 is geconstateerd, boeken wij op verschillende terreinen voortgang. Er zijn echter ook enkele terreinen waar we een ontwikkeling zien die zich niet in de door ons gewenste richting beweegt. Aantrekkelijke (centrum)stad Als het gaat om de te bereiken effecten zien we dat daar voortgang in zit. Onze speciale aandacht is echter vereist voor de bezoekcijfers van de binnenstad en het toeristisch bezoek aan de stad als geheel. Deze cijfers dalen, terwijl we ons op deze indicatoren ten doel hadden gesteld een forse stijging te bewerkstelligen. De stijging die wij beogen is gezien de actuele ontwikkelingen niet meer reëel te noemen,. Om die reden hebben we onze doelstellingen bijgesteld (zie paragraaf 2.5) en nemen we een aantal maatregelen om ervoor te zorgen dat we deze bijgestelde streefwaarden wel halen. Als het gaat om onze output zetten wij volgend jaar een groot aantal van de activiteiten die we vorig jaar zijn gestart door. Daarnaast hebben we op enkele terreinen intensiveringen ingezet. Deze waren voor een deel in de Kadernota opgenomen: -

Een nieuwe klimaatbeheersingsinstallatie voor het Dordrechts Museum. De bouw van een extra sporthal in Dordrecht. Verbetering van de ruimtelijke en milieukwaliteit in het gebied Merwedehavens met een goede balans tussen wonen en werken. Deelname aan een proef voor een nieuw nachtnet van NS.

Daarnaast hebben we bij de begroting besloten tot intensiveringen als het gaat om het bezoek aan de binnenstad en het toeristisch bezoek in de vorm van maatregelen in de vorm van drie onderdelen: bereikbaarheid (openbaar vervoer), openbare ruimte en evenementen. Voor de lange termijn is het in het licht van de bezoekersaantallen van belang de grote projecten te realiseren. Hoewel er duidelijk voortgang is, zien we ook dat een aantal projecten door bijvoorbeeld ontwikkelingen in de omgeving vertraagd zijn. Voorbeelden daarvan zijn Hofkwartier (vooral Kloostertuin) en Achterom / Bagijnhof. Steeds weer blijkt dus dat daarbij scherpe sturing op de voortgang aan de orde is.

Programmabegroting 2008

Pagina 4 van 255

Ondersteunen kwetsbare groepen Vast te stellen is dat het ondersteunen van kwetsbare groepen over de hele linie vorm krijgt en dat het beleid zijn vruchten afwerpt. Daarbij past ons als gemeente overigens enige bescheidenheid omdat de economische situatie daarin een belangrijke rol speelt. Toch doen we het beter dan de andere grote steden en daarin zien we een bevestiging van ons beleid. Vanwege de gunstige ontwikkelingen in de hele groep van niet werkende werkzoekenden en bijstandsgerechtigden hebben we onze streefwaarden hoger gesteld dan we in ons MJP hadden gedaan. Onze ambitie is om eventuele achterstand ten opzichte van de andere grote steden (G27) in te lopen en voorsprong vast te houden. Op deze ambitie zien we geen negatieve afwijkingen in de ontwikkeling van de gewenste effecten noch in de gerealiseerde output. Als het gaat om onze output zetten wij volgend jaar een groot aantal van de activiteiten die we vorig jaar zijn gestart door. Daarnaast hebben we op enkele terreinen intensiveringen ingezet. Deze waren voor een deel in de Kadernota opgenomen: Het betreft 16 projecten binnen de gebiedsplannen om de leefbaarheid met maatschappelijke participatie en communicatie te bevorderen. Er is een uitzondering op de positieve ontwikkeling: sport. Op het terrein van sport is een afname van het aantal deelnemers te zien, terwijl sport is gedefinieerd als een belangrijk instrument in het meer laten meedoen van alle Dordtenaren. Het college heeft om die reden met de raad het beleidskader sport besproken en bij deze begroting is voor een aantal onderdelen daarvan extra geld beschikbaar gesteld. Veilige en leefbare leefomgeving Ook deze ambitie wordt verwezenlijkt. Uit de monitor leefbaarheid en veiligheid blijkt dat de ontwikkeling van zowel de subjectieve als de objectieve indicatoren over de hele linie de goede kant uitgaat. Op een aantal punten heeft dit zelfs geleid tot het formuleren van een hogere ambitie voor de rest van de collegeperiode (rondom de vermogens- en geweldsdelicten). Als het gaat om onze output zetten wij volgend jaar een groot aantal van de activiteiten die we vorig jaar zijn gestart door. Daarnaast hebben we intensiveringen ingezet op het onderhoud van de openbare ruimte om de huidige goede kwaliteit te kunnen behouden. Uit de cijfers blijkt ook dat met name Crabbehof een wijk is die onze aandacht behoeft. Het programma dat daar in samenspraak met de bewoners is geformuleerd en dat ook in het overleg met Minister Vogelaar in combinatie met Wielwijk een hoofdrol speelt, tracht een antwoord te geven op de uitdagingen die daar spelen.


Pagina 5 van 255

1.1.2

Financiële hoofdlijnen voor 2008 en verder

Het financiële perspectief voor de exploitatie voor 2008-2011 De Kadernota 2008 vormt de basis voor het financiële perspectief 2008-2011. In de Kadernota is de invloed van loon- en prijsontwikkelingen, ontwikkelingen in de bedrijfsvoering en ontwikkelingen in de inkomsten in beeld gebracht. Daarnaast heeft besluitvorming plaatsgevonden over in- en extensiveringen en is de beschikbare vrije investeringsruimte geactualiseerd. Hierbij is voor 2008 geen sluitend financieel perspectief gepresenteerd. Voor de jaren 2009 en verder is wel een sluitend perspectief. Het financiële perspectief van de Kadernota was een tekort van € 275.000 in 2008, in 2009 een overschot van € 293.000, in 2010 een overschot van € 273.000 en in 2011 een overschot van € 5,3 miljoen. Na vaststelling van de Kadernota 2008 hebben diverse (autonome) ontwikkelingen invloed gehad op de begroting staand beleid, waaronder de Junicirculaire en Drechtwerk. Deze en andere ontwikkelingen worden hieronder genoemd en zijn in het geactualiseerde perspectief meegenomen. *1.000

Perspectief Kadernota 2008 Perspectief 2008-2011 na uitwerkingen Totaal exploitatie claims Totaal dekkingsvoorstellen Kadernota 2008 Autonome ontwikkelingen begroting staand beleid Algemene uitkering (Junicirculaire 2007) Dividend Eneco Drechtwerk Kinderopvang Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid Bijstellingen begroting staand beleid Taakstelling Stadsbeheer Verruimde en verbrede culturele programmering Kapitaallasten Begroting 2008 Intensiveringen Urgentieprogramma Binnenstad Sportclaims uitwerkingen sportclaims Leefbaarheid Crabbehof Huisvesting vergadervleugel Begroting 2008

2008 2.6561.8724.253 275-

2009 1.4931.8263.612 293

2010 3292.0322.634 273

2011 4.489 1.8032.634 5.320

2.000

2.000

500

500 4.000-

1.100200 825

200 2.493

200 973

200 2.020

-88

-124

-148

-55 682

-55 2.314

-55 770

-148 -490 -55 1.327

-500 -175 pm 0 7

-500 -350 pm 0 1.464

-175 pm 0 595

0 pm 0 1.327

In financiële zin biedt de begroting een solide basis voor de komende jaren. De begroting is structureel sluitend. In meerjarenperspectief is zelfs sprake van een begrotingsoverschot. Voor een verdere toelichting op de financiële begroting wordt verwezen naar de Begrotingsprogramma’s (hoofdstuk 2) en de Financiële begroting (hoofdstuk 4).


Pagina 6 van 255

Lokale lasten Op het terrein van de lokale lasten voert Dordrecht een terughoudend tarievenbeleid. De lokale lastendruk wordt grotendeels gevormd door de woonlasten. Tot de woonlasten worden gerekend de tarieven van de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing, welke zich ten opzichte van 2006 als volgt hebben ontwikkeld (X €1):

OZB-eigenaar Rioolrecht-eigenaar Rioolrecht-gebruiker Afvalstoffenheffing

2006 169,12 64,93 83,76 228,12

2007 172,56 65,90 84,96 234,96

2008 175,11 68,54 88,32 234,96

Totaal % stijging/afname t.o.v. vorig jaar % stijging exclusief OZB-gebruiker

545,93 -18,6% 1,5%

558,38 2,3%

566,93 1,5%

% 1,5% 4,0% 4,0% 0,0%

Uit bovenstaande tabel volgt dat de totale woonlasten in Dordrecht in 2007 met 2,3% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor 2008 wordt een totale verhoging van de woonlasten van 1,5% geraamd. Grafisch is de ontwikkeling van de tot de woonlasten gerekende tarieven als volgt: % stijging woonlasten tov vorig jaar 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 2002

2003

2004 OZB

2005 Rioolrecht

2006

2007

2008

Afvalstoffen

Kortheidshalve wordt voor meer informatie en relevante uitgangspunten over de diverse lokale heffingen verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen (3.1).


Pagina 7 van 255

1.2

Samenstelling van het bestuur

Gemeenteraad en raadscommissies De gemeenteraad van de gemeente Dordrecht telt 39 raadsleden. De zetelverdeling is als volgt.

12

Aantal zetels

10

11

8 6 6

6

4 4 3

2

3

2

2

1

1 Fractie Karapinar

VSP

BV DORDT

D'66

Christenunie/SGP

Groenlinks

CDA

ECO-DORDT

VVD

PvdA

0

College van Burgemeester en Wethouders R.J.G. Bandell, burgemeester Portefeuille: Algemene en kabinetszaken, Brandweer, Politie, Integrale veiligheid, Communicatie en Stadspromotie, Bestuurlijke betrekkingen, Sociaal Geografisch Bureau, Internationale samenwerking en Publiekszaken. J.W. Spigt (PvdA), wethouder Portefeuille: Sociale zaken en Sociale Dienst Drechtsteden, Arbeidsmarktbeleid en Werkgelegenheid, Drechtwerk, Ruimtelijke Ontwikkeling en Binnenstad, Cultuur en media en Integratie, inburgering en asielzoekers. Projecten: Energiehuis, Stadswerven, Hofkwartier, Achterom/Bagijnhof F.J. van den Oever (VVD), wethouder Portefeuille: Economische zaken en Toerisme, Grondbedrijf, Havenbedrijf, Stadsmarkten, Stadsbeheer (openbare ruimte), Verkeer en vervoer, Waterbus en Regionale ontwikkelingsmaatschappij. Projecten: Zeehavengebied, Ondertunneling Laan der Verenigde Naties en Kilweg


Pagina 8 van 255

D.A. van Steensel (CDA), wethouder Portefeuille: Financiën, Grote Steden Beleid, Kiltunnel, Essenhof en Eneco, Onderwijs en Educatie (incl. peuterwerk, voor- en vroegschoolse educatie, taaltrajecten en alfabetisering), Milieu (incl. water en riolering, afval, externe veiligheid, Netwerk en Gevudo) en Stichting De Biesbosch. Projecten: Leerpark, Strategisch Groen Project A.T. Kamsteeg (Christen Unie/SGP), wethouder Portefeuille: Volkshuisvesting en Stedelijke Vernieuwing, Bouwen en Wonen, Monumentenzorg en Archeologie, WMO en zorg (w.o. ouderen- en gehandicaptenbeleid, volksgezondheid, vrouwenopvang, verslavingszorg en maatschappelijke opvang), Welzijn (w.o. buurtwerk, vrijwilligerswerk en bibliotheek) en Regionale samenwerking. Project: Herstructurering Dordt West J.H. Lagendijk (PvdA), wethouder Portefeuille: Jeugd en jongeren (w.o. kinderopvang, Jeugdgezondheidszorg en jongerenwerk), Sport en Recreatie, Wijkgericht Werken, Personeel en Organisatie, Huisvesting en ICT, Bestuurlijke vernieuwing en participatie en Vastgoedbedrijf. Projecten: Gezondheidspark, Sportboulevard, Maasterras en Belthurepark. H.W.M. Wesseling, gemeentesecretaris Portefeuille: schakel tussen College en organisatie, hoofd van de ambtelijke organisatie, voorzitter van de Directieraad, adviseur van het College, lid van de Netwerkdirectie Drechtsteden.


Pagina 9 van 255

1.3

Kerngegevens van de stad

Deze paragraaf –die informatief van aard is- geeft de ontwikkeling weer van een aantal kerngegevens van de gemeente Dordrecht per 1 januari van het jaar. 2006

2007

118.821

118.541

29.096 72.733 16.992

28.686 72.681 17.174

4.007

3675

3.880 127

3.603 72

56.460

56.418

52.752 16 3.050 642

52.713 16 3050 639

Aantal koopwoningen Aantal huurwoningen

27.068 25.684

27.827 24.849

Aantal éénsgezinswoningen Aantal meergezinswoningen

28.812 23.940

29.128 23.548

Sociale structuur Aantal inwoners Waarvan: - Inwoners < 20 jaar - Inwoners van 20 tot en met 64 jaar - Inwoners > 64 jaar Aantal bijstandsgerechtigden Waarvan: - WWB (<65 jaar) - IOAW / IOAZ Fysieke structuur Aantal woonruimten Waarvan: - Woningen - Recreatiewoningen - Wooneenheden - Bijzondere woongebouwen

Oppervlakte gemeente (in hectare) 9.945 9.945 Waarvan: - Oppervlakte land 7.914 7.914 - Oppervlakte binnenwater 2.031 2.031 Meer statistische gegevens over Dordt op www.sociaalgeografischbureau.nl Aantal woonruimten per 1 januari

Aantal inw one rs pe r 1 januari 150.000 100.000 50.000


< 20 jaar

20-64 jaar

06

07 20

20

05

04

20

2007

03

56.418

2006

20

56.460

2005

02

56.168

2004

20

56.264

2003

01

55.996

2002

20

52.331

2001

20

52.034

-

> 64 jaar

Pagina 10 van 255

2. Begrotingsprogramma’s De 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

programmabegroting 2008 bestaat uit de volgende programma’s: Veiligheid; Sociale en Culturele Infrastructuur; Werk en Scholing; Wonen en Leefbaarheid; Ondernemerschap en Bereikbaarheid; Bestuur, Participatie en Dienstverlening; Algemene dekkingsmiddelen.

De zeven programma’s dekken het gehele werkterrein van de gemeente af. Bij elk begrotingsprogramma is grafisch aangegeven welk financieel aandeel het heeft op de totale gemeentelijke lasten. Elke programma kent een zelfde indeling. Eerst wordt de Staat van de stad beschreven. Met de meest recente cijfers wordt beschreven hoe we er als stad voorstaan. Vervolgens wordt aangeven welke effecten er binnen dat programma gerealiseerd zouden moeten worden (outcome / wat willen we bereiken). Daarbij geven we ook aan wat de meest actuele meting is. Vervolgens is bij elk thema aangegeven welke activiteiten, prestaties en projecten zullen worden uitgevoerd (output / wat gaan we ervoor doen?) om deze effecten te behalen. Ook wordt bij elk thema aangegeven welke producten deel uitmaken van het thema en welke kosten met het thema gemoeid zijn (wat mag het kosten). Verder wordt bij elk thema - voor zover van toepassing – ter informatie aangegeven welke strategische investeringen er voor 2008 gepland staan. In deze begroting vindt u in elk programma een tabel met daarin heldere en vaak gekwantificeerde ambities als het gaat om te bereiken maatschappelijke effecten (outcome). Om misverstanden daarover te voorkomen zijn de volgende opmerkingen op hun plaats: - Het is van belang de relatieve betekenis van deze cijfers te benadrukken vanwege de vele factoren die op de indicatoren van invloed zijn. De gemeente stelt zich ten doel te leren van de ontwikkeling op deze indicatoren. De gemeente is niet als enige aan zet maar wil daarmee wel duidelijk aangeven wat zijn ambitie is. - In de tabellen vindt u in de eerste kolom het effect dat we nastreven, vervolgens de indicatoren waarmee we meten of we dat effect ook daadwerkelijk halen. In de kolom nulwaarde staat de beginwaarde van de indicator. Deze beginwaarde is bepaald bij de start van deze collegeperiode. In de laatste kolom is opgenomen welke mate van ambitie bestaat op de betreffende indicator. Daarbij zijn drie categorieën: namelijk gelijk, licht en zwaar. Deze mate van ambitie is vervolgens vertaald in streefwaarden waarbij statistische significantie een belangrijke rol heeft gespeeld. Tevens is een kolom meest actuele meting opgenomen. Hierin vindt u de meest recente cijfers van de vastgestelde indicatoren. - Ten opzichte van de tabellen uit de begroting 2007 zijn drie soorten wijzigingen toegepast. Op basis van het rapport van de rekenkamer over het MJP zijn enkele fouten hersteld (bijvoorbeeld cijfers rondom voortijdig schoolverlaten, werkloosheid en bijstand). De meest actuele waarden van indicatoren zijn opgenomen en in verband gebracht met de vastgestelde streefwaarden. Op enkele plaatsen (zie inleiding) zijn vanwege grote verschillen tussen


Pagina 11 van 255

-

-

-

streefwaarde en actuele waarde de streefwaarden voor de komende jaren aangepast (zowel positief als negatief). Het betreft dan in positieve zin (hier zijn dus ambitieuzere doelstellingen opgenomen dan in het MJP): vermogensdelicten, geweldsdelicten, werkloosheid, bijstand, arbeidsongeschiktheid, evenementen, voorzieningen ouderen, kwaliteit woningvoorraad en luchtgehinderden. In negatieve zin zijn de toeristische bezoekersaantallen aangepast. In de tabellen is op verschillende plaatsen geen streefwaarde ingevuld omdat in dat jaar ofwel geen meting van de betreffende waarde plaatsvindt ofwel het niet mogelijk was een statistisch significante waarde te definiëren; In de prestaties, activiteiten en projecten (output/wat gaan we ervoor doen?) in deze begroting is per thema neergelegd wat wij zelf in ieder geval zullen doen om die effecten te bereiken. Daarover leggen wij verantwoording af. Bij de behandeling van de rapportage van de rekenkamer hebben raad en college afgesproken dat in de aanloop naar de vaststelling van de begroting 2008 een discussie gevoerd zou worden over de keuze van indicatoren per begrotingsprogramma. Met de uitkomsten daarvan is in deze versie nog geen rekening gehouden.

Wat mag het kosten? Begroting 2008

Programma's

Lasten

1 Veiligheid

Baten

2009

2010 Saldo's

2011

Saldo*

14.724

264

-14.460

-15.637

-15.353

-15.281

2 Sociale en Cultruele Infrastructuur

144.056

62.282

-81.774

-82.005

-81.025

-80.177

3 Wonen en Leefbaarheid

169.560

128.108

-41.452

-31.378

-31.815

-27.440

4 Werk en Scholing

66.986

38.648

-28.338

-33.913

-34.575

-33.789

5 Ondernemerschap en Bereikbaarheid

19.836

14.224

-5.612

-5.432

-5.909

-3.680

6 Bestuur, Participatie en Dienstverlening

36.375

23.267

-13.108

-13.083

-12.739

-12.311

7 Algemene Dekkingsmiddelen

11.365

195.932

184.567

187.318

183.972

179.465

462.902

462.725

-177

5.870

2.556

6.787

35.563

36.565

1.002

-3.377

-1.583

-4.767

498.465

499.290

825

2.493

973

2.020

Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

Bedragen * € 1.000

Investeringen Investeringen naar programma's Veiligheid Sociale en culturele infrastructuur Wonen en leefbaarheid Werk en scholing Ondernemerschap en bereikbaarheid Algemene dekkingsmiddelen

Reservering 15.615 109.415 45.671 40.893 85.824 6.972 304.390

Krediet 9.597 57.502 24.001 32.709 46.589 0 170.398

Uitgaven 7.330 15.991 19.043 22.123 25.321 0 89.808

Restant reservering 6.018 51.913 21.670 8.185 39.234 6.972 133.992



Pagina 12 van 255

2.1

Veiligheid

Staat van de stad Dordrecht wordt veiliger. Dat is ook het gevoel van de Dordtenaren, waarvan 82% in 2007 aangeeft zich over het algemeen veilig te voelen in de stad. Het aantal burgers dat zich soms onveilig voelt in de stad daalde van 32% in 2005 tot 27% in 2007 en het rapportcijfer dat Dordtenaren geven aan de veiligheid in hun buurt steeg van 6,7 in 2005 tot 6,9 in 2007. De Dordtse aangiftecijfers zijn vanaf 2005 nagenoeg gelijk gebleven (rond de 8000). Dit is aanmerkelijk lager dan de aangiftecijfers van 2003, het referentiejaar voor het prestatiecontract van de politie, toen het aantal rond 12.000 lag. Het ophelderingspercentage vertoont een stijgende lijn en ligt in 2006 op 27%. In overeenstemming met het verbeterde veiligheidsgevoel en de aangiftecijfers daalde de indicatorscore voor vermogensdelicten naar 3.7 en ligt daarmee onder de in 2009 beoogde score van 4.0 (bron: MJP). De indicatorscore dreiging bleef ten opzichte van de nulmeting gelijk op 1.2, maar het slachtofferschap van geweldsdelicten daalde van 7% naar 5%. Dordtenaren gaven ook aan minder vaak het slachtoffer te zijn geweest van vermogensdelicten (diefstal, vernieling, inbraak). Het aandeel daalde van 42% naar 34% in 2007 en is daarmee ook gunstiger dan de beoogde streefwaarde uit het MJP. Veel delicten worden gepleegd door een relatief kleine groep veelplegers. Veelplegers maken zich vooral schuldig aan 'kleine' criminaliteit, zoals diefstallen. Het aantal veelplegers is licht afgenomen van 132 in 2004 tot 129 in 2005 naar 120 in 2006. Het aantal jongeren tussen de 12 en 24 jaar die verdacht zijn van een delict blijft stijgen. In 2006 staan 1216 jeugdige verdachten geregistreerd. In 2005 lag dit aantal nog op 1157. Hoewel de groei een landelijk gegeven is, ligt het aantal in onze stad vrij hoog. Uit de laatste Jongerenmonitor van 2003 blijkt dat 66% van de Dordtse jongeren zich overdag veilig voelt. In de avond is het veiligheidsgevoel onder de jongeren duidelijk minder, 38% zo blijkt uit diezelfde monitor. De volgende meting is voorzien in het najaar van 2007. De nieuwe cijfers komen beschikbaar in het voorjaar van 2008. In totaal zijn in 2006 161 verkeersslachtoffers gevallen op Dordtse wegen. Dat zijn 189 verkeersslachtoffers inclusief de rijkswegen A16, N3 en N217 (dit zijn wegen die buiten het beheer van de Gemeente Dordrecht vallen). In totaal is het aantal verkeersslachtoffers afgenomen ten opzichte van vorig jaar, terwijl het aantal ernstige verkeersslachtoffers licht is toegenomen van 51 naar 57 slachtoffers op Dordtse wegen. In 2008 zal de eerste landelijke meting plaatsvinden voor de nieuwe integrale veiligheidsmonitor, waarvan de uitkomsten in de loop van 2009 worden verwacht. De gegevens uit de monitor maken een betere vergelijking tussen de verschillende gemeenten mogelijk.


Pagina 13 van 255

Wat willen we bereiken? De zorg voor veiligheid is een kerntaak van de overheid. Veiligheid is een voorwaarde voor de kwaliteit van het (samen-)leven van burgers en voor de aantrekkelijkheid van de stad. De overheid heeft een bijzondere, maar geen exclusieve verantwoordelijkheid voor veiligheid. Ook van maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijfsleven wordt een bijdrage verwacht in het vergroten van veiligheid. Het werken aan veiligheid rekenen we tot de kerntaken van de gemeente en van de organisaties waarmee wij samenwerken. Met het in de vorige raadsperiode vastgestelde Integraal Veiligheids Programma (IVP) is een impuls gegeven aan het veiligheidsbeleid van de stad en een nog nauwere samenwerking tussen de veiligheidspartners. Tal van initiatieven en maatregelen hebben een bijdrage geleverd aan het bereiken van de hiervoor genoemde resultaten. Voor ons is dit geen reden om eens rustig achterover te gaan zitten. Ook de komende periode zijn wij ambitieus als het gaat om het verbeteren van de subjectieve en objectieve veiligheid en het verbeteren van de veiligheid op scholen. Samen met de inwoners van de stad, maatschappelijke organisaties en onze primaire veiligheidspartners willen we de ontwikkeling naar een veiliger stad vasthouden en uitbreiden in de komende jaren. Het raamwerk hiervoor is in 2007 vastgelegd in het Integraal Veiligheidsprogramma 2 (IVP2 2006-2010). Voor 2008 wordt dit uitgewerkt in het Jaarplan Integrale Veiligheid 2008. Verbeteren van de subjectieve veiligheid De subjectieve veiligheid heeft betrekking op “het gevoel van veiligheid” dat mensen hebben. De inwoners van Dordrecht gaan zich steeds veiliger voelen. Dit geldt eveneens voor het veiligheidsgevoel in de eigen buurt. Gevoelens van onveiligheid hangen nauw samen met vervelende gebeurtenissen als vermogensdelicten en verschillende vormen van dreiging. Ook hier zien we –over het algemeen- een positieve ontwikkeling in de relevante scores. Wij willen de bereikte resultaten vasthouden en fietsendiefstal, diefstal uit auto’s, beschadiging of vernieling aan auto’s en diefstal vanaf auto’s, en inbraak van woningen ook de komende periode verder terugdringen. Datzelfde geldt voor het aantal vervelende voorvallen en misdrijven, zoals bedreiging, overlast en geweldsdelicten en vernielingen in de openbare ruimte. Verbeteren van de objectieve veiligheid De objectieve veiligheid betreft de “feitelijke veiligheid”. Zoals onder meer blijkt uit het aantal aangiften bij de politie en het ophelderingspercentage van delicten, is de objectieve veiligheid afgelopen jaren toegenomen. Het regeerakkoord spreekt van een reductie ten opzichte van 2002 met 25%. Een belangrijk deel daarvan is in de afgelopen periode al gerealiseerd. Extra accent zal worden gelegd bij delicten waar nog onvoldoende resultaat is bereikt in de afgelopen periode, zoals vernielingen en geweldsdelicten. Gezien de gunstige eerste meetresultaten zullen wij bovendien de MJP doelstellingen met betrekking tot slachtofferschap vermogens- en geweldsdelicten en de indicatorscore vermogensdelicten aanscherpen: slachtofferschap vermogensdelict van 42% naar 34% eind 2009 (was 39%), slachtofferschap geweldsdelicten van 7% naar 5% eind 2009 (was 7%) en de indicatorscore vermogensdelicten van 4,3 naar 3,7 eind 2009 (was 4,0). Een punt van zorg is de stijging van het aantal jeugdige verdachten. In 2002 waren het er nog 790, in 2005 1157 en in 2006 1216. Hoewel het aantal jeugdige verdachten in vrijwel alle grote steden toeneemt, laat Dordrecht een bovengemiddelde groei zien. Het is onze ambitie om met gerichte maatregelen het aantal jeugdige delictplegers tot 900 in 2010 terug te brengen.


Pagina 14 van 255

Dordrecht behoort met betrekking tot fysieke veiligheid tot de vijftien meest risicovolle gemeenten in Nederland. Dit komt door de ligging van de stad aan een druk knooppunt van weg-, spoor en waterverbindingen, met gevaarlijke stoffen en industriële risico’s vlak bij woonwijken en de oude Binnenstad. Gelukkig is Dordrecht tot nu toe nog nauwelijks geconfronteerd met (zware) ongevallen. Desondanks is het van groot belang dat de gemeente via gerichte stappen zware incidenten zoveel mogelijk helpt voorkomen en dat, mocht een ramp of zwaar ongeval zich voordien, deze adequaat kan worden bestreden. Hieraan zullen wij ook in de komende jaren actief blijven werken. Zoals in het MJP beschreven streven we ook naar een verhoging van de objectieve en subjectieve verkeersveiligheid. Het streven is een kleiner aantal verkeersdoden en gewonden (van 208 in 2005 naar 188 in 2010). In het afgelopen jaar heeft het Ministerie van Verkeer en Waterstaat de doelstellingen uit de Nota Mobiliteit aangescherpt. Als we deze doelstellingen doorvertalen naar de Dordtse situatie betekent dit dat we het aantal dodelijke slachtoffers en ziekenhuisgewonden in 2010 moeten zien te beperken tot respectievelijk 3 en 69. Verbeteren van de veiligheid op scholen Al enkele jaren gaat bijzondere aandacht uit naar de veiligheid op scholen. Sinds het afsluiten van het Convenant Veilig in/om School in 1999 tussen de Dordtse scholen, politie, openbaar ministerie en de gemeente Dordrecht zijn allerlei activiteiten opgezet die moeten leiden tot vermindering van de jeugdcriminaliteit en tot versterking van het gevoel van veiligheid onder de jongeren. Belangrijk hierbij is het gevoel van veiligheid op en om de school. Uit de laatste meting in 2006 komt duidelijk naar voren dat het merendeel van de leerlingen op de Dordtse scholen zich (bijna) nooit onveilig voelt. Het is onze ambitie om dit (hoge) niveau ook in de komende jaren vast te houden. Extra aandacht zal daarbij worden gegeven aan de veiligheid op en rond het Leerpark. Rol gemeente De veiligheidsaanpak is nog steeds sterk gericht op gemeentelijke partners, politie en justitie. Het is belangrijk de burger uit te dagen om zelf ook een bijdrage te leveren aan het creëren van een veiliger stad. Op dit punt is de ambitie van het IVP2 aangescherpt. De gemeente speelt een faciliterende rol bij het stimuleren van burgerparticipatie. Daarnaast wordt geïnvesteerd in het verwachtingspatroon dat burgers van de overheid op het gebied van veiligheid mogen hebben. De gemeente dient duidelijk te communiceren welke beleidsafwegingen worden gemaakt en wat de burger wel en niet kan verwachten. De gemeente Dordrecht constateert dat de samenwerking met de partners de afgelopen jaren sterk is toegenomen. Versterking van de keten blijft echter een punt van aandacht. In dit verband wordt onder andere gedacht aan het versterken van de samenhang tussen de partners, het afsluiten van convenants- en samenwerkingsovereenkomsten, het instellen van afstemmingsoverleggen en het afstemmen van werkprocessen tussen de betrokken organisaties. Onderdeel van de regierol is het verder verbeteren van de samenwerking in de uitvoering van de veiligheidsketen. Met de totstandkoming van een gemeenschappelijk jaarprogramma integrale veiligheid, als uitwerking van dit IVP2, zullen politie, justitie en gemeente ook in 2008 invulling geven aan de afspraken in het kader van het lokale veiligheidsbeleid


Pagina 15 van 255

Wat willen we bereiken?

Outcomedoelstelling (beoogde effecten)

Indicator

Verbeteren subjectieve veiligheid

Onveiligheidsgevoel algem. (% wel eens onveilig) Rapportcijfer veiligheid in de buurt Onveiligheidsgevoel buurt (% wel eens onveilig) Indicatorscore vermog.delicten Indicatorscore dreiging Veiligheidsgevoel algemeen (% in het alg. veilig) Veiligheidsgevoel buurt (% algem. veilig in buurt) Veiligheidsgevoel jongeren - Dag - Nacht Indicatorscore verkeersveiligh. Aantal aangiftes - % ophelderingen Slachtofferschap - Vermogensdelicten - Geweldsdelicten Aantal jeugdige verdachten Aantal jeugdige veelplegers Aantal volwassen veelplegers Meldingen huiselijk geweld - Aantal eerste meldingen - Aantal herhaalde meldingen Aantal verkeersslachtoffers pj -Aantal jeugdige slachtoffers Mate overschrijding groepsrisico transp.routes per kmvak

Verbeteren objectieve veiligheid

Verbetering veiligheid op scholen

- Spoor - Weg Rapportcijfer veiligheid schoolplein Rapportcijfer veiligheid in school

nulwaarde

Streefwaarde 2007

meest actuele meting

32%

28%

27%

25%

6.7 23%

6,7 20%

6,9 22%

7 20%

Licht

4.3 1.2 Nieuw

4.3

3,7 1.0 PM

Licht Licht

PM

3,7 1,2 82%

Nieuw

PM

83%

PM

8000 26%

x* x* 4 8077 27%

8000 28%

70% 45% 3.6 8000 30%

34% 5% 1216 29 91

36 86

34% 5% 900 34 81

66% 38% 3.9 8080 24%

Streefwaarde 2008

Streef- Streefwaarde waarde 2009 2010

Zwaar

Licht

Nieuw Nieuw Licht Zwaar Licht 8000 30%

Gelijk Zwaar Licht Gelijk Zwaar Licht Licht

42% 7% 1157 38 91

40% 7%

450 300 208 36

500 280

659 181 189 38

525 270 198 34

550 260 188 32

600 250

Licht Licht Licht Licht

4 3 7.9 8.3

4 3

4 0 8,1 8,3

4 3 7.9 8.3

4 3

3 3 7.9 8.3

Licht Gelijk

*= gegevens uit Jongerenmonitor komen beschikbaar voorjaar 2008


Mate van ambitie

Pagina 16 van 255

Gelijk Gelijk

Wat mag dat kosten? Begroting 2008

Programma Veiligheid Thema

Lasten

Baten

2009

2010

2011

Saldo's

Saldo*

Sociale veiligheid

3.187

264

-2.923

-2.957

-2.974

-2.974

Fysieke veiligheid

10.693

0

-10.693

-11.838

-11.541

-11.469

Verkeersveiligheid

422

0

-422

-422

-422

-422

Integrale veiligheid

422

0

-422

-420

-416

-416

14.724

264

-14.460

-15.637

-15.353

-15.281

510

0

-510

0

0

0

15.234

264

-14.970

-15.637

-15.353

-15.281



Investeringen

Veiligheid

Thema Fysieke veiligheid SV05 2e uitrukpost brandweer

Thema Verkeersveiligheid B16 V01 V02 V09 V20

Verkeersplan binnenstad Verkeersmanagement Verkeersveiligheidsplan Wijkverkeersplannen Wijkverkeerplan 19e eeuwse schil

Totaal Programma Veiligheid


Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

4.000 4.000

0 0

0 0

4.000 4.000

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

5.282 1.959 339 2.635 1.400 11.615

5.282 1.341 339 2.635 0 9.597

4.065 1.050 302 1.913 0 7.330

0 618 0 0 1.400 2.018

15.615

9.597

7.330

6.018



Pagina 17 van 255

Thema Sociale veiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Onder sociale veiligheid wordt verstaan “de veiligheid voorzover deze afhankelijk is van intermenselijke verhoudingen”. Denk bijvoorbeeld aan thema’s als jeugd, geweld, diefstal, verkeer en overlast. Bestaande activiteiten en maatregelen op het gebied van jeugd, overlast, diefstal en geweld zullen worden voortgezet en waar nodig en mogelijk worden uitgebreid. Bijvoorbeeld de aanpak van diefstal door campagnes, instandhouding van het Jeugd Preventie Team en veiligheid in en om de school. De jeugd blijft ook de komende jaren een belangrijk aandachtsveld voor ons college. Om de groei van het aantal jeugdige verdachten te keren doen we verschillende dingen. Jaarlijks worden 200 jongeren door het Jeugd Preventie Team begeleid. Wij zullen er via Zuid-Holland Zuid op aansturen dat JPT’s zich ook zullen richten op de slachtoffers van criminaliteit. Verder gaan we door met het jeugdketenoverleg bij justitie, HALT, het project Veilig in en om de school, jeugdsignaleringsnetwerken voor alle wijken en de aanpak van overlastgevende jeugd in de wijken. De samen met politie en maatschappelijke organisaties ontwikkelde Beke-aanpak, gericht op hinderlijk en overlastgevend gedrag van jongeren wordt structureel ingezet op de plaatsen waar dit het meest nodig is. In samenwerking met politie en stadsbeheer zal extra aandacht worden besteed aan vernielingen in de wijken. Speciale aandacht zal worden besteed aan de vernieling van Abri’s. Daarnaast zal stevig ingezet blijven worden op de aanpak van schoolverzuim. Inmiddels zijn voor alle zeven scholen veiligheidsscans gemaakt. Op basis hiervan hebben de scholen zich verplicht uiterlijk in 2010 over een actueel veiligheidsplan te beschikken (GSB). Extra aandacht zal worden besteed aan de veiligheid op en rond het Leerpark. Zoals aangekondigd in het IVP2 zullen we bezien welke maatregelen in het verlengde van het landelijke Actieplan tegen Geweld in Dordrecht kunnen worden ingezet in relatie met op dat gebied onderkende problematiek in de stad. We verwachten daarover medio 2008 een rapportage aan de raad aan te kunnen bieden. De inzet van slachtofferhulp aan slachtoffers van geweldsmisdrijven en gebruik van het landelijk schadefonds geweldsmisdrijven zal daarbij worden betrokken. De gemeente zal een proef met agressiemicrofoons door de politie bij een horecazaak faciliteren. In de regio Zuid-Holland Zuid is enkele jaren geleden een aanpak huiselijk geweld ontwikkeld. Dordrecht vervult hierin de regierol en samen met een groot aantal organisaties is een ketenaanpak ontwikkeld, gericht op preventie en signalering, opvang en herstel. Wij zullen de hulp aan mishandelde vrouwen de komende periode voortzetten. De gemiddelde verblijfsduur dat vrouwen in een opvangvoorziening (geheimadres of begeleid wonen) zitten moet omlaag. Met het omlaag brengen van de gemiddelde verblijfsduur willen we met een zelfde opvangcapaciteit (= 75 plaatsen) meer vrouwen helpen. Het streven is dat voor 2010 17% meer vrouwen opgevangen kunnen worden in geheimadresvoorzieningen en 52% meer in het begeleid wonen traject. Bijzondere aandacht geven we aan de zogenaamde risicogebieden en veiligheid in de wijken. Er is een convenant opgesteld met onder andere de NS over het verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid op en rond de drie NS stationsgebieden (GSB). In het convenant zijn afspraken neergelegd om een pakket Programmabegroting 2008

Pagina 18 van 255

aan maatregelen uit te voeren ter verbetering van de objectieve en subjectieve veiligheid in de stationsgebieden, zoals onder meer extra toezicht, waaronder het cameratoezicht op Dordrecht Centraal. Tevens wordt geparticipeerd in het veiligheidsarrangement Merwede-Lingelijn. Dordrecht geeft daarmee uitvoering aan het landelijke ‘Aanvalsplan Sociale Veiligheid Openbaar Vervoer’. Binnen de gebiedsgerichte aanpak krijgt wijkveiligheid in samenwerking met de partners in de wijken meer aandacht. Onder meer in het kader van het actieplan Krachtwijken. We blijven zichtbaar in de wijken door de inzet van onze stadswachten die sinds 2006 in alle Dordtse wijken worden ingezet (GSB). Een nieuw handhavingsinstrument voor de stadswachten is de bestuurlijke boete. De bestuurlijke boete kan worden ingezet voor de handhaving van kleinere delicten (zoals vuil op straat, graffiti, wildplassen en hondenpoep). De wet die de bestuurlijke boete mogelijk maakt is nog niet aangenomen. Bovendien wordt landelijk een andere beweging gesignaleerd. Het alternatief van de bestuurlijke boete is strafrechterlijke afdoening via het OM. Alvorens tot invoering over te gaan vindt er in Dordrecht eerst een onderzoek plaats naar de mogelijkheden en consequenties van beide instrumenten. We blijven doorgaan met het inzetten van het Keurmerk Veilig Wonen voor zowel nieuwbouw woningen als de bestaande bouw. Voor de nieuwbouw sluit Dordrecht aan bij de landelijke afspraken over het Keurmerk Veilig Wonen. Volgens landelijke afspraken moet 100% van de nieuwbouwwoningen worden opgeleverd onder het Keurmerk. In Dordrecht gaat het tot 2009 om totaal 2000 woningen. Voor de bestaande bouw zal Dordrecht er naar streven om in 2009 10% (= 5200) te hebben voorzien van het Keurmerk Veilig Wonen (GSB). Van de ruim 52.000 woningen zijn er tot en met 2006 1055 bestaande woningen voorzien van het Keurmerk Veilig Wonen. We stimuleren dit door het nemen van maatregelen en we zoeken aansluiting bij de landelijke aanpak van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid dat landelijk het beheer heeft van het keurmerk. Door de politie is vastgesteld dat het aantal geregistreerde overlastgevenden in 2004 256 was (het recente cijfer is nog niet voorhanden). Het gaat hierbij om personen die vaker dan eenmaal in dat jaar als overlastgevend zijn geregistreerd. Voor deze groep is er in de maatschappelijke opvang de laagdrempelige opvang (slaaphuis) en dagopvang. Op dit moment kan zo’n 20% (=50) van de overlastgevenden dagelijks gebruik maken van de dagopvang en circa 10% (=25) kan gebruik maken van het slaaphuis. Het is de ambitie van de gemeente Dordrecht om voor 2010 dit aantal te verhogen tot respectievelijk 25% voor de dagopvang en 14% voor de nachtopvang (GSB). Daartoe zullen wij de opnamecapaciteit met 3 extra plaatsen verhogen. Tevens proberen we een afname van het aantal overlastgevenden te bewerkstelligen door in te zetten op preventie en signalering. De gemeente heeft de regie op de aanpak van overlastgevende panden. Met de primair betrokken partners zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop deze regie wordt vormgegeven. Uitgangspunt van de aanpak is primair interventie door betrokken partijen op wijkniveau. Als de interventiemogelijkheden in de wijk zijn uitgeput, wordt er vanuit de gemeente een handhavingsscenario op maat ontwikkeld. Om tot een goede informatieuitwisseling te komen heeft de gemeente in 2006 een convenant gesloten met de politie, de GGD en de woningcorporaties. Op dit moment zijn er ongeveer 29 panden in beeld als (potentieel) “overlastpand”.


Pagina 19 van 255

Wat mag het kosten? Thema Sociale Veilgheid Product Veelplegers

Begroting 2008 Lasten

Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

169

0

-169

-179

-178

-178

Risicogebieden

2.522

264

-2.258

-2.282

-2.302

-2.302

Openbare orde

332

0

-332

-332

-330

-330

Jeugdpreventie

164

0

-164

-164

-164

-164

3.187

264

-2.923

-2.957

-2.974

-2.974

0

0

0

0

0

0

3.187

264

-2.923

-2.957

-2.974

-2.974




Pagina 20 van 255

Thema Fysieke veiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Fysieke veiligheid kan worden omschreven als “de veiligheid voorzover deze afhankelijk is van fysieke factoren die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van branden, ongevallen en rampen. In het kader van fysieke/externe veiligheid is in de afgelopen jaren de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (waarin de Brandweer, Milieudienst, GGD/GHOR en de politie samenwerken) verder uitgebouwd en een deel van de gemeentelijke taken overgenomen. De brandweerzorg en brandpreventie-activiteiten voor de gemeente Dordrecht worden verzorgd door de regionale brandweer Zuid-Holland Zuid. Uitwerking van de taken vindt plaats door middel van een dienstverleningsovereenkomst. Uiterlijk begin 2008 wordt een voorstel gedaan voor de tweede uitrukpost. Een goed samenspel tussen lokale overheid en regionale (uitvoerings)organisaties zal moeten worden gewaarborgd om de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor fysieke veiligheidsvraagstukken waar te kunnen blijven maken. De aanpak van de externe veiligheid zetten we door. De aanpak bestaat uit het invoeren van maatregelen rond het spoor, het uitvoeren van het regionale programma externe veiligheid en maatregelen op/rond het basisnet transport gevaarlijke stoffen. M.b.t. de maatregelen voor het spoor heeft het ministerie van VROM €15 miljoen beschikbaar gesteld voor het treffen van maatregelen ter versterking van de hulpverlening in de spoorzone. Het geld wordt besteed op basis van een door de regionale brandweer Zuid Holland Zuid opgesteld actieprogramma 2006-2010. M.b.t. het basisnet transport gevaarlijke stoffen werken Dordrecht (in VNG verband) en het rijk samen aan een plan om de gevolgen van het basisnet gevaarlijke stoffen voor steden tot een minimum te beperken. Tenslotte beperken we de risico’s van rampen en grootschalige incidenten door zorg te dragen voor een actueel rampen(bestrijdings)plan. Jaarlijks worden minimaal 5 gemeentelijke oefeningen gehouden om de kwaliteit van de rampenbestrijdingsorganisatie op peil te houden. Wat mag het kosten? Begroting 2008

Thema Fysieke veilgheid Product Rampenbestrijding

Lasten

Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

176

0

-176

-175

-173

-173

37

0

-37

-37

-37

-37

Brandweer

10.480

0

-10.480

-11.626

-11.331

-11.259

Begroting voor bestemming

10.693

0

-10.693

-11.838

-11.541

-11.469

510

0

-510

0

0

0

11.203

0

-11.203

-11.838

-11.541

-11.469

Externe veiligheid

Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Investeringen 2008 Thema Fysieke veiligheid SV05 2e uitrukpost brandweer

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

4.000 4.000

0 0

0 0

4.000 4.000



Pagina 21 van 255

Thema Verkeersveiligheid Wat gaan we daarvoor doen? De stijging van het aantal ernstige verkeersslachtoffers op Dordtse wegen lijkt vooralsnog een incident. Om te voorkomen dat deze stijging doorzet, wordt in 2008 nog meer aandacht besteed aan een integrale aanpak van de verkeersveiligheid in Dordrecht. Dat wil zeggen dat we in 2008 naast het reguliere regionale programma met betrekking tot de verkeerseducatie blijven inzetten op verkeersveiligheid rondom scholen: enerzijds door het plegen van infrastructurele aanpassingen en anderzijds door middel van gedragsbeïnvloeding. Verkeerseducatie levert een bijdrage aan de subjectieve en objectieve verkeersveiligheid, omdat kinderen door de educatie zelfverzekerder deelnemen aan het verkeer en beter gaan begrijpen wat er in het verkeer speelt. Daarnaast voeren we ook in 2008 een permanente verkeerscampagne. Periodiek wordt in de krant duidelijkheid verschaft over een specifieke verkeerssituatie of –probleem. Daarnaast zullen we in de komende periode verder uitvoering gegeven aan onderdelen van de wijkverkeersplannen. In de wijkverkeersplannen staan verschillende maatregelen om de verkeersveiligheid, leefbaarheid en de bereikbaarheid in de wijken te verbeteren. Vanaf 2001 is gestart met de uitvoering van de wijkverkeersplannen. In 2008 vinden maatregelen plaats als het aanleggen van veilige fietsstroken op gebiedsontsluitingswegen in de wijken Sterrenburg, Reeland en het starten van voorbereidingen van het aanleggen van veilige fietsstroken in Krispijn. Op basis van een ongevalanalyse worden de gevaarlijkste punten en blackspots (= punt waar de afgelopen 3 jaar 6 of meer letsel/dodelijke ongevallen hebben plaatsgevonden) aangewezen. De aangewezen punten worden op volgorde van ernst aangepakt. In 2008 starten we onder andere met de voorbereiding van de aanpassing van het kruispunt Spuiboulevard / J. de Wittstraat. Wat mag het kosten? Begroting 2008

Thema Verkeersveiligheid Product Wijkverkeersplannen

Lasten

Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

422

0

-422

-422

-422

-422

422

0

-422

-422

-422

-422

0

0

0

0

0

0

422

0

-422

-422

-422

-422

* - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Investeringen 2008 Thema Verkeersveiligheid B16 V01 V02 V09 V20

Verkeersplan binnenstad Verkeersmanagement Verkeersveiligheidsplan Wijkverkeersplannen Wijkverkeerplan 19e eeuwse schil

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

5.282 1.959 339 2.635 1.400 11.615

5.282 1.341 339 2.635 0 9.597

4.065 1.050 302 1.913 0 7.330

0 618 0 0 1.400 2.018



Pagina 22 van 255

Thema Integrale veiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Samen met de inwoners van onze stad, maatschappelijke organisaties en onze primaire veiligheidspartners willen we de ontwikkeling naar een veiliger stad vasthouden en uitbreiden in de komende jaren. Het IVP2 geeft daarvoor de richting en het kader en zal jaarlijks worden uitgewerkt in een gezamenlijk jaarplan van (in elk geval) gemeente, openbaar ministerie en politie. Extra accent leggen we bij een verbetering van de gezamenlijke informatiepositie, bevorderen van meer eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid van bewoners en (nog) meer aandacht voor de oplossing van veiligheidsvraagstukken in de wijken. Met ingang van 2008 zal de regierol van de gemeente voor integrale veiligheid wettelijk worden vastgelegd door in de Gemeentewet de verplichting tot het hebben van een gemeentelijk integraal veiligheidsplan op te nemen. In het jaarplan Integrale Veiligheid zullen voor 2008 de concrete acties en maatregelen van de partners in samenhang worden aangegeven. Gemeenten worden in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van de drank- en horecawetgeving. De inzet is dat de DHW dusdanig wordt aangepast dat het toezicht overgaat naar gemeenten. Rijk en VNG maken nadere afspraken over het coffeeshopbeleid, prostitutie en fietsendiefstal. In 2008 zal voor de eerste maal het onderzoek voor de nieuwe landelijke veiligheidsmonitor plaatsvinden. De resultaten daarvan worden in 2009 verwacht. In het kader van het bestuursakkoord is verder afgesproken dat binnen het project veilige gemeenten een benchmark zal worden ontwikkeld. Aan de hand van de in 2007 uitgevoerde pilot met een meldpunt signalering radicalisering zal begin 2008 worden bezien hoe de signaleringsfunctie binnen de gemeente vorm zal worden gegeven. De aanpak van veelplegers werpt vruchten af. In Dordrecht staan in 2006 120 veelplegers geregistreerd. De gemeente heeft de regie voor de nazorg van veelplegers in aansluiting op justitiemaatregelen. In het kader van de GSB afspraken zal jaarlijks aan 15 volwassen en 6 jeugdige veelplegers een nazorg/resocialisatietraject worden aangeboden. Het is de bedoeling dat 80% van de deelnemers het aangeboden traject met succes afrondt (GSB). De gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de nazorg wordt de komende jaren verder uitgebouwd, maar stuit op grenzen ten aanzien van de beschikbaarheid van adequate huisvesting en capaciteit van maatschappelijke instellingen. In het bestuursakkoord tussen VNG en rijk is afgesproken dat de nazorg voor ex-gedetineerden versterkt moet worden. Ook binnen onze organisatie wordt hieraan gewerkt. Het handhavingsproject zal in de planperiode 2006-2010 als apart project binnen het kader van het IVP2 worden gecontinueerd. Doelstelling is in 2010 de professionalisering van de handhaving volledig afgerond te hebben. In 2008 zal onder andere een nauwere verbinding tussen het jaarplan IVP en het integrale jaarplan handhaving worden gemaakt, met als doel de samenwerking tussen interne en externe handhavingspartners te optimaliseren.


Pagina 23 van 255

Wat mag het kosten?

Thema Integrale Veilgheid Product Programmabegeleiding en proces Veiligheid Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

422

0

-422

-420

-416

-416

422

0

-422

-420

-416

-416

0

0

0

0

0

0

422

0

-422

-420

-416

-416


Pagina 24 van 255

2.2

Sociale en Culturele Infrastructuur

De kwaliteit van het leven van mensen wordt in belangrijke mate bepaald door de mate waarin ze meedoen aan de samenleving. De sociale en culturele infrastructuur van de stad, het geheel van organisaties, diensten, voorzieningen en betrekkingen die het mogelijk maken dat mensen in sociale en culturele verbanden kunnen leven en participeren in de samenleving, is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Dat is het onderwerp van dit programma. Staat van de stad In Dordrecht is sprake van een lichte toename van sociale participatie en sociale netwerken. Dordtenaren zijn iets vaker lid van een organisatie, vrijwilliger of maken gebruik van vrijetijdsvoorzieningen waarin ontmoeting plaatsvindt. Sport laat als enige een minder positieve ontwikkeling zien. Een opvallend hoog percentage van de Dordtenaren geeft aan nooit te sporten (49%). Ten aanzien van de cultuurparticipatie heeft in 2005 een nulmeting plaatsgevonden. We kunnen daarom nog niet over de volle breedte vaststellen welke ontwikkeling daarin te zien is. Wel zien we een grote en groeiende belangstelling voor fotografie, film, video en theaterbezoek. Het bioscoopbezoek vindt echter voor een groot deel plaats buiten Dordrecht. Een groep inwoners heeft moeite om zich te handhaven in de samenleving. In het MJP hebben we aangegeven aan welke groepen we dan denken: specifieke groepen jongeren, mensen met een beperking, verslaafden, daken thuislozen, sociaal geïsoleerden en specifieke groepen allochtonen. Het aantal mensen dat een bijstandsuitkering ontvangt, is de afgelopen jaren fors afgenomen van 4080 begin 2006 naar 3830 per 01 januari 2007. Dat betekent dat 7,2% van de huishoudens in Dordrecht afhankelijk is van de bijstand. 1 De Dordtse samenleving heeft een pluriform karakter. In Dordrecht is 18% van de bevolking van niet westerse afkomst. Van de jeugdigen onder 18 jaar is deze 22%. Wat opvalt, is dat allochtone inwoners gemiddeld lager zijn opgeleid, een lager inkomen hebben en minder vaak betaald werk hebben. Verder heeft de tweede generatie een hogere opleiding heeft dan de 1e, is hun participatiegraad hoger en is de sociaal culturele afstand ten opzichte van autochtonen geringer. Desondanks blijkt dat de inkomenspositie van de tweede generatie nauwelijks verschilt van de 1e. Verder zijn allochtonen relatief minder vaak lid van (vrijwilligers) organisaties, of sportvereniging. Wel onderhouden allochtonen vaker interetnische vriendschappen dan autochtonen (81% tegenover 41%). Op stedelijk niveau is vooral de aanwezigheid van culturele voorzieningen van belang. Dordrecht heeft een sterke historische culturele basis met goede culturele instellingen. Op dit moment is 55% van de Dordtenaren tevreden over het huidige cultuuraanbod. We zien dus een licht stijgende lijn ten opzichte van 1999, toen minder dan de helft tevreden was. Deze stijging in tevredenheid is bij Drechtstedelin-

1

Opgemerkt dient te worden dat de gegevens betrekking hebben op alle WWB-uitkeringen, dus ook die aan personen van 65 jaar en ouder. Indien alleen de groep <65 jaar wordt gemeten is er sprake van een daling van 3880 in 2006 naar 3603 per 1 januari 2007.


Pagina 25 van 255

gen nog groter. De volgende tevredenheids meting vindt plaats in 2009. De Dordtse bevolking is over het algemeen tevreden over de voorzieningen in de wijk. Dit geldt vooral voor het aanbod aan winkels voor de dagelijkse boodschappen, het basisonderwijs en de straatverlichting. De tevredenheid over het openbaar vervoer was hoog (77%) maar is in 2007 gedaald naar 66%. Dit kan te maken hebben met de negatieve publiciteit over Arriva en daarom een tijdelijke neergang zijn. Dordtenaren waren aanvankelijk in 2006 minder tevreden over jongerenvoorzieningen, speelvoorzieningen en voorzieningen voor ouderen, maar dit tij lijkt te keren. De tevredenheid over speelvoorzieningen is gestegen van 41% naar 44% terwijl het streven voor 2009 45% is. Ook de tevredenheid over ouderenvoorzieningen is gestegen, van 43% naar 45%, terwijl de doelstelling voor 2009 is om het percentage op 43% te houden. Gemiddeld waardeerde de Dordtse wijkbewoner de voorzieningen in 2006 zijn wijk met een 6,7. In 2007 is dit 6,8 geworden. Wat willen we bereiken? In de komende periode houden we vast aan de uitgangspunten van het sociaal beleid in onze stad: • De gemeente is niet als enige verantwoordelijke voor maatschappelijke ondersteuning. We kiezen voor aanscherping van de grondgedachte dat het Dordtse beleid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van overheid, maatschappelijke instellingen én de mensen zelf. • Burgers zijn verantwoordelijk voor hun eigen maatschappelijke participatie. Mensen zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het vinden van werk en inkomen en hun persoonlijke welbevinden. De gemeente faciliteert haar inwoners in het nemen van hun eigen verantwoordelijkheid. • Versterking van de civil society. De civil society gaat uit van betrokkenheid bij de publieke zaak en gemeenschapszin van alle burgers. Versterking van de civil society is een voorwaarde voor het behoud en het versterken van vrijwilligerswerk en mantelzorg en ook voor verbetering van het woon –en leefmilieu. • Het aanbod van uitvoeringsorganisaties dient aan te sluiten bij door de gemeente gelegitimeerde vragen en behoeften van bewoners. De activiteiten t.b.v. de doelgroepen en de versterking van de civil society vallen onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisaties voor maatschappelijke ondersteuning. Hierbij staat de kwaliteit van de te leveren diensten en producten voorop en niet de instandhouding van de betreffende uitvoeringsorganisatie. Wij verwachten dat bewoners hun verantwoordelijkheid nemen voor een eigen leven en leefomgeving en zullen als gemeente investeren in het aanbieden van een goede sociale en culturele basisinfrastructuur, het scheppen van kansen en waar nodig het bieden van ondersteuning. Wij werken hieraan met de volgende doelstellingen die richtinggevend zijn voor onze activiteiten zoals genoemd onder de begrotingsthema’s in dit programma. Meer Dordtenaren doen mee aan de samenleving Zoals in het MJP staat beschreven is dit een belangrijke prioriteit van het college. Een complete stad vraagt om weerbare en participerende


Pagina 26 van 255

burgers die stevig in hun schoenen staan en zelfstandig in staat zijn om met respect voor anderen samen te leven. Veel Dordtenaren zijn prima in staat om zonder steun van de overheid hun leven in te richten. Voor de mensen die daarin niet slagen, de kwetsbare groepen, bieden wij ondersteuning. Wij vinden in algemene zin dat we onze activiteiten moeten concentreren op deze kwetsbare groepen. Bijzondere aandacht geven we daarnaast aan jongeren in het algemeen. Wij willen ervoor zorgen dat jongeren via opleiding en activiteiten al vroeg in hun leven klaargestoomd worden voor volwaardige deelname in en aan de (Dordtse) samenleving. Onze ambitie reikt verder dan dat elke Dordtenaar meedoet in de samenleving. Wij streven ernaar dat zoveel mogelijk Dordtenaren een actieve rol spelen. Het leveren van een betekenisvolle bijdrage aan de samenleving of het helpen van andere mensen zorgt voor een gevoel van eigenwaarde. Bovendien helpt het medeburgers om afglijden naar isolement of criminaliteit te voorkomen. Daarom willen we dat het percentage mensen dat vrijwilligerswerk doet op dit peil kan blijven en het percentage dat zich actief inzet in de eigen buurt de komende 3 jaren gaat stijgen. Dordrecht heeft hier een traditie hoog te houden. Het bevorderen van deelname van sport is ook een van de manieren om mensen uit een isolement te halen of te voorkomen dat men erin terecht komt. Doelstelling is om in de komende drie jaar de sport deelname te laten toenemen van 51% naar 54%. Verbeteren van de voorzieningenstructuur Ons streven naar een aantrekkelijke, sociale en leefbare stad kan alleen worden begrepen in relatie tot onze omgeving, met name de regio Drechtsteden. Als regio streven we naar een hoogwaardig voorzieningenniveau. Wij willen grootschalige en stedelijke voorzieningen op het gebied van cultuur, zorg en onderwijs in Dordrecht om onze functie als centrumstad en onze aantrekkingskracht daarbuiten te vergroten. Een goede sociale en culturele voorzieningenstructuur is een voorwaarde voor deelname van burgers aan de samenleving. In de stad en in buurten moeten voldoende winkels, dienstverlenende bedrijven, voldoende mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding (sport, cultuur, horeca), scholen, jeugdvoorzieningen en (kinder)opvangmogelijkheden zijn. Het is onze opgave om maatregelen te treffen die er toe leiden dat de sociale en culturele infrastructuur optimaal wordt afgestemd op de vraag. Deze vraag wordt onder meer beïnvloed door demografische ontwikkelingen: in Dordrecht zien we het aandeel senioren en kinderen relatief toenemen: de demografische druk neemt toe. Dit stelt extra eisen aan de voorzieningenstructuur. We moeten daarop inspelen. Goede kwaliteit van de buurtvoorzieningen bepaalt in hoge mate de tevredenheid van bewoners over de eigen leefomgeving en de aantrekkelijkheid om er te wonen. Ten aanzien van de tevredenheid van de bewoners over speelmogelijkheden voor kinderen, basisonderwijs en buurthuis streven we een lichte stijging na. Voor de tevredenheid op het gebied van sportvoorzieningen beogen we een forse toename met 6%. Voor de overige voorzieningen willen we de tevredenheid minimaal op het huidige peil houden. Het totale rapportcijfer over het voorzieningenniveau moet stijgen van 6,7 naar 7,0 in 2009. Cultuur is een belangrijke indicator geworden voor de aantrekkelijkheid van de stad voor bewoners en bedrijven. Daarnaast gaat cultuur


Pagina 27 van 255

in het algemeen, en cultuurparticipatie in het bijzonder over het sociale aspect van de stedelijke samenleving: over ontmoeten, samen ontdekken en samen beleven. Het speelt dus een belangrijke rol in het creëren van sociale samenhang. We constateren nog altijd achterstanden, vooral wat de participatie van bewoners, de programmering in de avonduren en (inter)nationale aantrekkingskracht van onze stad betreft. We willen met extra impulsen het cultuuraanbod vergroten en de cultuurparticipatie laten groeien. Een vergelijkbare stijging beogen we bij de deelname aan culturele en muzikale educatie. De tevredenheid van de Dordtenaren over de cultuurvoorzieningen in Dordrecht moet in deze periode toenemen van 55% naar 70%, Rol gemeente Gemeente, burgers en instellingen moeten hun verantwoordelijkheid nemen. De overheid moet burgers in staat stellen om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen situatie en liefst ook voor die van anderen. Eigen verantwoordelijkheid van burgers is er op gericht dat zij in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien en in staat zijn hun eigen leven te organiseren. Daarnaast verwachten wij betrokkenheid bij de publieke zaak en gemeenschapszin van alle burgers (civil society). De WMO speelt hierbij een belangrijke rol. De gemeente is verantwoordelijk voor het aanbieden van een basisinfrastructuur waardoor inwoners in staat zijn hun leven te organiseren, het faciliteren van kansen om daaraan deel te nemen en het zorgdragen voor voorzieningen voor opvang en zorg. Externe partners, zoals Opmaat, GGD, scholen en de Dordtse Welzijnsorganisatie zijn van wezenlijk belang bij het realiseren van deze doelstellingen. In de samenwerking met deze instellingen neemt de gemeente diverse rollen in de ketens, waarbij de meest in het oog springende de regierol is. Deze regierol is echter aan het veranderen. De gemeente stelt zich steeds meer op als partner in de keten en waar toch kaderstelling nodig is, wordt gestuurd op hoofdlijnen en aan instellingen steeds meer ruimte gegeven zich op elkaar en op de burgers te richten. Er wordt bovendien steeds meer vraaggericht gewerkt. Vanaf 2009 is de Dordtse Welzijns Organisatie (DWO) niet langer automatisch de aanbiedende partij van welzijnsdiensten. Vanaf 1 januari 2009 wordt de subsidie voor welzijn aanbesteed.


Pagina 28 van 255

Wat willen we bereiken? Outcomedoelste Indicator lling (beoogde effecten)

Nul waarde

Streef Meest Streef Streef Streef Mate van waarde actuele waarde waarde waarde ambitie 2007 meting 2008 2009 2010

82% 51% 51% 35% 7% 16% 5% 13%

85% 55% 54% 45% 5% 13% 4% 11%

Licht Licht Licht Zwaar Licht Licht Licht Licht

41% 81% 18% 77%

17% 78%

50% 81% 15% 81%

Zwaar Gelijk Licht

% Jeugdige zware drinkers % Jongeren met meer dan 1 keer pm sport

7% 68%

7% 69%

7% 72%

% Geslaagde schuldhulpverleningstrajecten jongeren Aantal deelnemers cult. educatie

11%

%Lid van organisaties Meer Dordtenaren - Allochtoon doen mee in de %Sporten in het afgelopen jaar samenleving '- Allochtoon % onvold.maatschapp.particip - Aallochtoon % Sociaal geïsoleerd % (enigsz.) sociaal geïsoleerd % Interetnische vriendschap/kennissen - Autochtoon - Allochtoon % Jongeren met schulden % Jongeren met goed ervaren gezondheid

Licht Gelijk Licht

Aantal deelnemers muzik. educatie Mate van culturele participatie - Geen/weinig interesse - Gemiddelde interesse - Veel/heel veel interesse % Vrijwilligerswerk Actieve inzet in de eigen buurt Versterking van Rapportcijfer voorzieningenniveau de Tevredenheid voorzieningen: voorzieningen- - Winkels dagelijkse boodschap structuur - Speelmogelijkheden kinderen - Openbaar vervoer - Basisonderwijs - Buurthuis / wijkcentrum - Voorzieningen ouderen - Sportvoorzieningen Jongeren die vinden dat er niet genoeg te doen is: - In de buurt - In Dordrecht Tevredenheid over cultuuraanbod in Dordrecht - Dordtenaren ('99:47%) - Drechtstedelingen ('99:36%) Bezoekersaantallen culturele instellingen (a)

1867 1502

15% 1950 1550

2000 1600

25% 2050 1650

2100 1750

Zwaar Zwaar Zwaar

16% 6.8

32% 27% 42% 42% 19% 7.0

Licht Gelijk Licht Gelijk Licht

85% 44% 66% 81% 46% 45% 56%

84% 45% 77% 82% 50% 45% 60%

Gelijk Licht Gelijk Licht Licht Gelijk Zwaar

58% 37%

58% 33%

Gelijk Licht

55% 60%

70% 70%

Zwaar Zwaar

38% 27% 35% 42% 16% 6.7 84% 41% 77% 79% 46% 43% 54%

17%

84% 43% 77% 80% 47% 43%

Licht

(a) Bezoekersaantallen culturele instellingen zullen zo mogelijk worden toegevoegd voor de collegebehandeling


Pagina 29 van 255

Wat mag het kosten? Programma Sociale en Culturele Infrastructuur Thema


Maatschappelijke voorzieningen

Baten

2009

2010 Saldo's

2011

Saldo*

21.228

3.646

-17.582

-17.732

-17.833

-17.727

Integratie en Interculturalisatie

1.968

200

-1.768

-1.867

-1.766

-1.666

Gezondheid

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369

Zorg

19.987

1.806

-18.181

-18.180

-18.180

-18.180

Inkomen

68.740

50.739

-18.001

-18.003

-17.893

-17.892

Cultuurvoorzieningen

16.113

1.817

-14.296

-14.408

-13.725

-13.228

1.932

360

-1.572

-1.569

-1.566

-1.564

10.395

2.390

-8.005

-7.877

-7.693

-7.551

144.056

62.282

-81.774

-82.005

-81.025

-80.177

257

247

-10

-9

-7

-6

144.313

62.529

-81.784

-82.014

-81.032

-80.183

Vrijetijdsvoorzieningen Sport Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Investeringen Sociale en culturele infrastructuur

Thema Cultuurvoorzieningen B04 B10 W14 W22 W24

Verborgen museum Hofkwartier Cultuurcluster plus PM Energiehuis Schouwburg Kunstmin

Thema Maatschappelijke voorzieningen SV04 Gezondheidspark

Thema Sport SV03 Sportboulevard W17 Actieplan Watersport

Totaal Programma Sociale en cult infrastr



Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

363 35.756 8.260 16.600 940 61.919

0 8.467 100 500 940 10.007

0 5.439 181 500 0 6.120

363 27.290 8.160 16.100 0 51.913

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

9.000 9.000

9.000 9.000

6.772 6.772

0 0

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

37.200 1.296 38.496

37.200 1.296 38.496

2.961 138 3.099

0 0 0

109.415

57.502

15.991

51.913

Pagina 30 van 255

Thema Maatschappelijke voorzieningen Wat gaan we daarvoor doen? We bieden samen met onze partners voorzieningen voor welzijnswerk, waaronder de welzijnsaccommodaties en een veelheid van activiteiten in de wijken gericht op activering van mensen, bevorderen van de zelfredzaamheid en talenten van mensen, het participeren in en bijdragen aan de samenleving en het bevorderen van maatschappelijke verbanden. Hieronder schetsen we een aantal belangrijke activiteiten. In het welzijnswerk ligt het accent de komende jaren op intensieve maatschappelijke ondersteuning van kwetsbare groepen. Het gaat om opvang van vrouwen en van overlastgevenden, om daken thuislozen en verslavingszorg, vrouwenopvang en huiselijk geweld, openbare geestelijke gezondheidszorg en armoedebeleid en sociaal isolement. OGGZ is inmiddels een gemeentelijke verantwoordelijkheid, bedoeld om gezondheid, veiligheid en welzijn van de burgers van de stad te bevorderen. Op basis van evaluatie van projecten als ‘Niet alleen in Sterrenburg’ en ‘Achter de voordeur’ (Wielwijk) is geconstateerd dat persoonlijke problematiek individuele aanpak in de wijken vergt, en dat bovendien per cliënt een pakket van meerdere maatregelen nodig is. De doelgroepen en het beleid rondom maatschappelijke omvang, verslavingsbeleid en OGGZ moeten daarom integraal, in samenhang, worden bezien. Vanuit het ministerie van VWS is versterking van de ketensamenwerking een centrale opdracht. In 2007 is in Wielwijk met de verkregen rijkssubsidie voor “Sociale Herovering” in Dordrecht West (GSB) een pilot gestart "achter de voordeur" (een vorm van sociale interventie), in belangrijke mate gericht op het terugdringen van sociaal isolement. Op basis van evaluatie halverwege 2007 wordt bepaald in welke omvang dit project al dan niet wordt voortgezet. Mogelijk vindt uitbreiding naar andere wijken plaats. Vrijwilligerswerk is een belangrijk element in het welzijnswerk. Door de invoering van de WMO wordt de druk op het vrijwilligerswerk nog groter, vooral voor mantelondersteuning. We bevorderen ook in 2008 deelname aan het vrijwilligerswerk en faciliteren de bemiddeling en ondersteuning van vrijwilligerswerk. In 2008 gaan we door met het onderzoeken van de mogelijkheden daarvoor. We zorgen er met het kinderen jongerenwerk voor dat problemen bij jongeren vroegtijdig worden gesignaleerd en dat afglijden wordt voorkomen (GSB). Daarmee leveren we ook een bijdrage aan het doen dalen van het aantal jeugdige verdachten. Er wordt flexibel en vraaggericht gewerkt in de wijken. We gaan door met onze sluitende en ketengerichte aanpak voor 0 tot 23 jarigen, gericht op het voorkomen van voortijdig schoolverlaten met als doel in 2009 het aantal voortijdig schoolverlaters met de helft te verminderen. We werken verder aan verbetering van deze aanpak, omdat sommige jongeren nog steeds buiten beeld blijven en afhaken. Kwetsbare jongeren van 1218 jaar worden vraaggericht begeleid door DWO. Het plan Veilig Opgroeien (Communities that care) wordt voortgezet (GSB). In 2008 wordt gebruik gemaakt van het nieuwe digitale signaleringsnetwerk voor jeugdproblematiek waar alle samenwerkende instellingen gebruik


Pagina 31 van 255

van kunnen maken en waardoor risicojeugd sneller in beeld komt bij de andere instellingen. Op basis hiervan kan gecoördineerde hulp worden geboden en kan effectiever worden samengewerkt in de keten. De ontwikkeling in 2007-2009 van een Leer-Werk-Leefinstituut voor jongeren die niet direct in een werksituatie of beroepsopleiding kunnen worden geplaatst en die intensieve begeleiding nodig hebben, is een aanvulling op deze aanpak. In 2008 worden de uitkomsten van het onderzoek uit 2007 naar gewenste vorm van een LWL-instituut geoperationaliseerd. Daarnaast subsidiëren we maatschappelijke organisaties die kinderen jongerenactiviteiten aanbieden. Verder werken we aan de volgende resultaten: • Aan 70-75 zwerfjongeren wordt door Thuislozenteams jaarlijks een hulpverleningsaanbod gedaan (GSB). • Door meer doorverwijzingen vanuit de voorschoolse opvang en het primair onderwijs wordt in 2 jaar tijd aan 600 gezinnen extra, opvoedingsondersteuning geboden. We subsidiëren het project Home start, waarbij vrijwilligers in bepaalde situaties ouders extra ondersteuning bieden in het gezin (GSB). Ook worden opvoedcursussen aangeboden en opvoedadviseurs ingezet. • Voor de kinderopvang ziet de gemeente toe op de kwaliteit. Om ook de pedagogisch didactische kwaliteit te bewaken is in 2006 een keurmerk kinderopvang ontwikkeld. In 2008 streven we ernaar dat 75% van de 62 locaties (juni 2007) voor kinderopvang dit keurmerk heeft. • Ook gaan we door met het de jongerenwebsite Dordt Rocks. Jongeren worden gestimuleerd om zelf activiteiten te ontwikkelen. Naast het inhoudelijk beleid zoals hierboven beschreven zetten we in op het verbeteren van de structuur van het welzijnswerk. Van welzijnsinstellingen wordt een flexibele en vraaggerichte benadering gevraagd. Vanaf 1 januari 2009 wordt het subsidiegeld voor welzijnswerk aanbesteed en is DWO niet langer automatisch dé aanbiedende partij. In 2008 wordt alvast geoefend met de situatie vanaf 2009; op basis van een bestek van de gemeente, brengt DWO voor 2008 een offerte uit. Dit systeem moet tot verzakelijking leiden in de welzijnsmarkt. Wij gaan dit ook vragen van andere organisaties met wie wij samenwerken. Verder willen we de kwaliteit van de welzijnsaccommodaties in 2008 en volgende jaren meer in overeenstemming brengen met de behoeften van wijkbewoners op basis van de uitkomsten van de evaluatie in 2006. Aan het Admiraalsplein wordt in 2008 een nieuw wijkcentrum ontwikkeld. Verder zal in 2008 beleid worden ontwikkeld voor welzijnsaccommodaties, gevolgd door uitvoering. Welzijnsaccommodaties zijn voorwaardelijk voor buurtwerk.


Pagina 32 van 255

Wat mag het kosten?

Thema Maatschappelijke voorzieningen Product Plechtigheden


Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

1.912

2.059

147

180

187

185

Welzijnsaccomodaties Mediazaken

1.156

1.056

-100

-86

-137

-134

324

214

-110

-110

-110

-108

Bibliotheek

2.899

0

-2.899

-2.921

-2.921

-2.918

Maatschappelijke Ondersteuning

2.947

0

-2.947

-2.947

-2.947

-2.947

Intensieve Maatschappelijke Ondersteuning

6.618

159

-6.459

-6.517

-6.517

-6.417

Buurtwerk

3.260

97

-3.163

-3.258

-3.384

-3.384

Vrijwilligerswerk

250

0

-250

-250

-250

-250

Sluitende aanpak jeugd

365

60

-305

-305

-305

-305

Kindervoorzieningen

376

0

-376

-376

-376

-376

Opvoedingsondersteuning

545

0

-545

-545

-545

-545

Jongerenvoorzieningen

714

0

-714

-764

-764

-764

Kinderopvang

209

0

-209

-211

-211

-211

-348

0

348

378

447

447

21.227

3.645

-17.582

-17.732

-17.833

-17.727

223

204

-19

-18

-16

-15

21.450

3.849

-17.601

-17.750

-17.849

-17.742

Ov. Maatsch. Voorz.(ov. Welzijnswerk) Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Investeringen Thema Maatschappelijke voorzieningen SV04 Gezondheidspark

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

9.000 9.000

9.000 9.000

6.772 6.772

0 0



Pagina 33 van 255

Thema Integratie en interculturalisatie Wat gaan we daarvoor doen? Integratiebeleid gaat over meer dan het wegwerken van sociaal economische achterstanden alleen. Het gaat over meedoen aan de samenleving. Integratiebeleid, als onderdeel van het sociaal beleid, is gericht op het benutten van talenten van mensen in al hun verscheidenheid (sociaal-culturele integratie). Wij doen dat door empowerment. Door mensen aan te spreken op hun eigenheid en hun culturele trots denken wij meer te bereiken dan door ze uitsluitend te wijzen op hun sociaal-economische achterstand en hun plicht daaraan wat te doen. Wij willen ruimte bieden aan initiatieven die voortkomen uit de diverse etnische gemeenschappen zelf, niet om zich van de Dordtse samenleving af te zonderen, maar om participatie van de leden van deze gemeenschappen te bevorderen. Verder pakken we die mechanismen aan die tot uitsluiting leiden. De inburgeringstrajecten, onderdeel van de programma’s ‘Meedoen in Dordrecht’ en ‘Taalketen-Plus’, zijn flankerend aan de trajecten in het kader van de Wet Inburgering. Conform de GSB-afspraken vindt jaarlijks monitoring hiervan plaats. Het Antillianenprogramma ‘Antilliaanse Dordtenaren doen mee’ (vervolgprogramma 2007-2008) wordt uigevoerd in 2008. Antillianen worden ondersteund met (buurt)participatie, gezinsondersteuning, woonvormen, schoolparticipatie, arbeidsparticipatie, en overlast- en criminaliteitspreventie en het project Foyer Dordrecht, waarin 100 jongeren aan een zinvolle dagbesteding in de vorm van werk of scholing worden geholpen. Jeugd is een doelgroep die specifieke aandacht krijgt. In 2008 wordt het ‘Actieprogramma Integratie, Uitvoeringsstrategie 2007-2008’ verder uitgevoerd. Het gaat om sociaal-economische en sociaal-culturele integratie. Eveneens wordt ondersteuning van de Dordtse Integratie Adviesraad voortgezet. In 2008 wordt een integraal beleidsplan over participatie van allochtone vrouwen ontwikkeld. Wat mag het kosten?

Thema Integratie en Interculturalisatie Product Integratie


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

665

200

-465

-766

-665

-565

Antillianenbeleid

939

0

-939

-737

-737

-737

Participatie allochtone vrouwen

364

0

-364

-364

-364

-364

1.968

200

-1.768

-1.867

-1.766

-1.666

0

0

0

0

0

0

1.968

200

-1.768

-1.867

-1.766

-1.666




Pagina 34 van 255

Thema Gezondheid Wat gaan we daarvoor doen? Om de gezondheidssituatie van de Dordtse bevolking te bevorderen en te beschermen worden preventieve activiteiten verricht, gericht op het tegengaan van risicovol gedrag. In aansluiting op onze aandacht voor de kwetsbare groepen richten we ons vooral op het inlopen van gezondheidsachterstanden bij mensen met een lage opleiding en laag inkomen, met bijzondere aandacht voor allochtone vrouwen. We werken aan intensivering van preventieprogramma’s. De jeugdgezondheidszorg (door De Grote Rivieren) heeft en houdt een belangrijke preventie- en signaleringsfunctie bij lichamelijke en geestelijke gezondheid van 0-19 jarigen. Dit gebeurt met behulp van een informatie- en volgsysteem voor overgewichtproblematiek (GSB). Die functie zal worden geïntensiveerd in 2008. Voor alle 0-19 jarigen waarbij overgewicht wordt geconstateerd, worden gezondheidsinterventies gepleegd (GSB). Het uitvoeren van het lokale gezondheidsbeleid is voor een groot deel overgedragen aan GGD ZHZ. Het project Gezonde Voeding (op het Da Vinci College) en het project ‘’Allochtonen Loket Dordrecht” (samenwerking huisartsen en Zorgverzekeraar Trias) worden voortgezet. Nieuw lokaal gezondheidsbeleid wordt in december 2007 door de Raad vastgesteld. Dit kan effect hebben op activiteiten. Door de komst van het Gezondheidspark, dat zal zijn voltooid in 2015, en waaraan de gemeente meewerkt en bijdraagt, zullen de gezondheidsvoorzieningen in Dordrecht worden uitgebreid en sterk worden verbeterd. Wat mag het kosten? Thema Gezondheid Product Lokaal gezondheidsbeleid Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369

0

0

0

0

0

0

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369


Pagina 35 van 255

Thema Zorg Wat gaan we daarvoor doen? Onze inspanningen op het gebied van zorg zijn er in de eerste plaats op gericht betrokkenen te stimuleren eigen verantwoordelijkheid te nemen. Mensen die desondanks moeite houden om het hoofd boven water te houden, kunnen terugvallen op voorzieningen waarvoor de gemeenschap verantwoordelijkheid draagt. In 2007 is het lokaal WMO beleidsplan vastgesteld. Voor 2008 worden op de negen prestatievelden uitwerkingsnotities ontwikkeld. Doelgroep is mensen met een beperking, waaronder kwetsbare ouderen en gehandicapten. •

Qua intensieve maatschappelijke ondersteuning doen we inspanningen voor opvang van daken thuislozen en/of verslaafden, en opvang van vrouwen die al dan niet slachtoffer zijn van huiselijk geweld. We handhaven de opvangcapaciteit van 284 plaatsen waarvan 237 voor residentiële opvang en 47 voor begeleid wonen. We zullen de gemiddelde verblijfsduur in de maatschappelijke opvang terugdringen, zodat het aantal cliënten dat kan worden geholpen, wordt vergroot (GSB). Daarnaast zullen we de opvangcapaciteit voor overlastgevenden voor 2010 verruimen met 3 plaatsen voor laagdrempelige opvang en extra inzetten op preventie en signalering Jaarlijks worden 1.150 cliënten in de ambulante verslavingszorg behandeld (GSB). In 2008 wordt een projectplan gemaakt voor een laagdrempelig zorgcentrum voor daken thuisloze verslaafden. De opvangcapaciteit voor vrouwen van 75 plaatsen blijft gehandhaafd. De gemiddelde verblijfsduur in de opvang wordt teruggebracht, zodat voor 2010 17% meer vrouwen opgevangen kunnen worden in de geheimadres voorziening en 52% meer in het begeleid wonen (GSB). Vanuit het Antillianenprogramma is er specifieke aandacht voor Antilliaanse jongeren die dreigen af te glijden naar dakloosheid en/of een justitieel circuit. Dit wordt voortgezet. • vervoersvoorzieningen en woonvoorzieningen voor gehandicapten en zorgbehoevenden. In 2006 is de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG) opgegaan in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Het aantal verstrekkingen (zoals rolstoelen, scootmobielen, liften) blijft voorlopig jaarlijks stijgen door vergrijzing en extramuralisering van de zorg. In 2008 wordt het cliëntregistratiesysteem voor de WMO verder ontwikkeld. Daarnaast zal veel meer worden geïnvesteerd in cliëntenparticipatie en in participatie van medeburgers in de uitvoering: vrijwilligerswerk en mantelzorg. Overigens niet ter vervanging van professionele hulp maar ter aanvulling. Dordrecht werkt voor de uitvoering van de WMO samen met de Drechtsteden gemeenten. De dienstverlening zal worden gerealiseerd via één regionaal dienstverleningsloket; dit wordt in 2008 gerealiseerd. Bij dit loket kunnen burgers zowel de individuele voorzieningen, waar de gemeente voor verantwoordelijk is, als andere vormen van zorg (zoals thuiszorg via de AWBZ) aanvragen. Het Centrum Indicatiestelling Zorg zal daarom deel gaan uitmaken van dit zorgloket. Voordelen van dit loket voor de cliënten zijn: integrale intake en geen doorverwijzing van de cliënt, maar juist doorverwijzing van de hulpvraag; integraal klantinformatiesysteem, zodat de cliënt de afhandeling van de aanvraag kan volgen. Het loket zal ook ondersteuning gaan bieden aan vrijwilligers en mantelzorgers. Voor mantelzorg en vrijwilligerswerk wordt in 2008 nieuw regionaal beleid ontwikkeld,


Pagina 36 van 255

inclusief een plan van aanpak en een implementatieplan. Verder komt er onderzoek naar een regionaal steunpunt voor informele zorg van organisatie MEE. In 2008 en 2009 zal Dordrecht voorzitter zijn van het regionale Portefeuillehoudersoverleg en ambtelijk overleg voor Maatschappelijke Ondersteuning. De focus ligt op clustering van algemeen maatschappelijk werk en toekomstige regionale samenwerking. Wat mag het kosten?

Thema Zorg Product Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) WVG Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

12.785

1.806

-10.979

-10.978

-10.978

-10.978

7.202

0

-7.202

-7.202

-7.202

-7.202

19.987

1.806

-18.181

-18.180

-18.180

-18.180

0

0

0

0

0

0

19.987

1.806

-18.181

-18.180

-18.180

-18.180


Pagina 37 van 255

Thema Inkomen Wat gaan we daarvoor doen? Onze zorg voor kwetsbare groepen betreft zeker ook de armoedebestrijding. Het komende jaar is er vooral aandacht voor het bespreekbaar maken van problemen (schuldhulpverlening) en het verlagen van drempels voor voorzieningen voor deze doelgroep (bijzondere bijstand). We verstrekken de volgende voorzieningen: • Algemene bijstandsverlening. We voeren de diverse wettelijke regelingen uit in samenwerking met de Drechtsteden via de Intergemeentelijke Sociale Dienst die per 1-1-2007 operationeel is. • Bijzondere bijstand: We verstrekken jaarlijks 5500 maal bijzondere bijstand, waarvan 1700 verstrekkingen aan niet bijstandsgerechtigden. Het goed lopende SMS-Kinderfonds wordt voortgezet en we willen per 2008 meer kinderen hiervan laten profiteren als daar behoefte aan is. Ook is er extra aandacht voor het doelbereik onder niet bijstandsontvangenden, daarvoor zal voorlichtingsmateriaal worden ontwikkeld. • Schuldhulpverlening; wij willen ook in 2008 20% afname van schulden bij jongeren onder de 23 jaar en 10% afname van problematische schulden bij ouderen bereiken. Dat doen we door 25% meer geslaagde schuldhulpverleningstrajecten te realiseren op deze twee doelgroepen. Daarvoor organiseren we cursussen en een voorlichtingscampagne waaronder 42 voorlichtingsbijeenkomsten voor jongeren over omgaan met geld, 14 scholingsbijeenkomsten voor intermediairs, 14 budgetvoorlichtings cursussen aan bijzondere doelgroepen en 35 preventieve cursussen voor jongeren in een reïntegratietraject. Wat mag het kosten? Thema Inkomen Product Bijstandsverlening Armoedebeleid / bijzondere bijstand Schuldhulpverlening Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

66.455

50.741

-15.714

-15.543

-15.542

-15.541

2.247

0

-2.247

-2.423

-2.314

-2.314

37

0

-37

-37

-37

-37

68.739

50.741

-17.998

-18.003

-17.893

-17.892

0

0

0

0

0

0

68.739

50.741

-17.998

-18.003

-17.893

-17.892


Pagina 38 van 255

Thema Cultuurvoorzieningen Wat gaan we daarvoor doen? Het culturele profiel van Dordrecht is van belang om als aantrekkelijke stad te boek te staan en de aanwezigheid van cultuurvoorzieningen is onmisbaar als centrumstad van de Drechtsteden. We investeren in gebouwen en in programmering. De gemeente faciliteert en beheert diverse cultuurinstellingen in de stad: theater Kunstmin, filmhuis Cinode, twee musea, Centrum voor Beeldende Kunst, Stadsarchief, Gemeentearchief, Stichting To-Be voor kunstzinnige en muzikale vorming, Bibelot en popcentrale. In 2008 wordt door structurele verhoging van het budget de professionalisering van het filmhuis gecontinueerd; de kwaliteit van de programmering en de publiciteit kan op niveau worden gehouden. Het jaarlijks aantal voorstellingen moet toenemen van 540 naar 580. De ontwikkeling van het Hofkwartier is in voorbereiding en deels in uitvoering. In 2007 is het project 1572 in het Hofkwartier in de markt gezet. In 2008 wordt dit verder uitgewerkt. In 2008 is het Dordrechts Museum gesloten in verband met de verbouwing. Ook de ‘oudbouw’ van het museum wordt voorzien van een klimaatinstallatie. Begin 2008 wordt de herinrichting van de Kloostertuin afgerond. Ook wordt in 2008 gestart met de renovatie van ’t Hof voor het Huis voor de Democratie. Ook wordt gestart met de nieuwbouw van de Statenschool. De verbouwingen zijn voltooid in 2010. Het Energiehuis wordt een bruisend cultureel knooppunt. Het is de ambitie van dit college om in deze collegeperiode de verbouwing en inrichting van het Energiehuis te realiseren. De inzet is om op deze plaats het centrum voor actieve en passieve kunstbeoefening voor jong en oud voor der regio te vestigen. Niet alleen trekt het veel bezoekers, ook trekt het culturele bedrijvigheid aan. Cultureel ondernemerschap is een belangrijk uitgangspunt bij de exploitatie. 2008 staat in het teken van de voorbereiding van de realisatie. De realisatie moet vervolgens in principe in 2009 gereed zijn. De toekomst van de podiumfuncties in de stad is onderwerp van discussie bij de planontwikkeling Stadswerven. Naast investeringen in gebouwen, in ruimtes, investeren we in programmering en activiteiten. Bestaande culturele voorzieningen moeten optimaal worden benut en dienen als basis voor initiatieven van inwoners en het culturele veld. We willen meer publiek uit de eigen stad en daarbuiten, waarbij met name aandacht is voor kwetsbare groepen en jongeren. Daarom streven we naar een brede, gevarieerde culturele programmering met aandacht voor actieve en passieve kunst- en cultuurbeleving op een spraakmakend niveau. Wij zetten in op: • Een geleidelijke groei naar in totaal 225 voorstellingen in 2010 in theater Kunstmin (50 meer dan nu), zodat de schouwburg Kunstmin optimaal wordt benut en nieuwe bezoekers worden getrokken. In 2008 wordt beoogd 208 voorstellingen aan te bieden, waaronder een toename van internationale producties. Dit zijn er acht meer dan in 2007. In 2008 organiseert Schouwburg Kunstmin ook de festivals ‘Werk in Uitvoering’ voor amateur gezelschappen uit de regio Drechtsteden en


Pagina 39 van 255

•

•

•

•

•


‘Factor’ voor jongeren. Bedoeling is om de kwaliteit van amateur-podiumkunsten te vergroten. Het versterken van de programmering van de overige gemeentelijke culturele instellingen, zoals DIEP en het CBK. Restaureren en conserveren van collecties en het tentoonstellen daarvan zijn de voornaamste inspanningen. In 2008 is het Dordrechts Museum gesloten vanwege verbouwing en uitbreiding. Bouwwerkzaamheden starten begin 2008. In tijdelijke huisvesting worden presentaties gegeven. Ook worden activiteiten ontwikkeld om ook tijdens de verbouwing zichtbaar te blijven in de stad. Een deel van de collectie wordt gedurende de verbouwing uitgeleende aan (inter)nationale musea. Het stimuleren, faciliteren en professioneel ondersteunen van particuliere initiatieven zoals klassieke muziekconcerten, de productie van podiumkunsten, het stimuleren van samenwerking tussen koren, de (amateuristische) kunstbeoefening, het organiseren van bijzondere tentoonstellingen en literaire activiteiten, het Huis voor de Democratie en het bevorderen van de onderlinge samenwerking.In 2008 wordt, afhankelijk van besluitvorming in 2007, het ontwikkelen van een klassiek muziekfestival uitgewerkt. In 2008 worden de resultaten en effecten van de extra subsidiering aan Stichting ’t Hof 20072008, gericht op de verlevendiging van het Dordtse klassieke muziekleven, geëvalueerd. In 2008 zal ook duidelijk worden in hoeverre, hoe en waar programmering van Stichting ’t Hof voortgang vindt als het Hof wordt gesloten voor verbouwing en restauratie. Extra inspanningen op het punt van cultuureducatie door de instellingen en het (V.M.B.O.)- onderwijs om de culturele competentie te verhogen en het gebruik van het aanbod van onze culturele instellingen door jong en oud te stimuleren. Een aanvullende programmering die de bestaande culturele instellingen overstijgt, in de vorm van een aanvullend en aantrekkelijk samenhangend pakket van cross-overs binnen het culturele veld en tussen het culturele veld, inwoners en het bedrijfsleven. Het aantrekken van een nationaal instituut naar Dordrecht, dat Dordrecht als culturele stad op de (inter)nationale kaart gaat zetten en tevens een verdere impuls geeft aan het toerisme.

Pagina 40 van 255

Wat mag het kosten?

Begroting 2008

Thema Cultuurvoorzieningen Product Culturele educatie

Lasten

Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011 -2.592

2.548

44

-2.504

-2.590

-2.593

Culturele subsidies

1.164

5

-1.159

-1.167

-1.167

-1.167

Collectie musea

1.299

21

-1.278

-1.408

-1.396

-1.470

Tentoonstellingen musea

2.384

133

-2.251

-2.171

-1.891

-1.897

Kunst in de openbare ruimte

194

4

-190

-189

-189

-189

Service bureau

290

0

-290

-288

-288

-288

Kunstuitleen

474

238

-236

-219

-228

-227

Educatie / tentoonstellingen

351

83

-268

-243

-243

-257

2.371

152

-2.219

-2.200

-2.184

-2.188

128

0

-128

-128

-128

-128

Collectie archief Inspectie Stadsarchief Professionele voorstellingen Kunstmin

2.401

901

-1.500

-1.518

-1.504

-1.172

Sociaal culturele voorstellingen Kunstmin

350

33

-317

-320

-323

-321

Filmhuis Cinode

336

96

-240

-241

-241

-242

Commerciële verhuringen Kunstmin

326

106

-220

-230

-234

-235

Stadsdepot

859

0

-859

-852

-844

-837

Hofkwartier

182

0

-182

-187

-18

-18

Intensiveren Culturele Programmering

457

0

-457

-457

-254

0

16.114

1.816

-14.298

-14.408

-13.725

-13.228

34

43

9

9

9

9

16.148

1.859

-14.289

-14.399

-13.716

-13.219



Investeringen Thema Cultuurvoorzieningen B04 B10 W14 W22 W24

Verborgen museum Hofkwartier Cultuurcluster plus PM Energiehuis Schouwburg Kunstmin

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

363 35.756 8.260 16.600 940 61.919

0 8.467 100 500 940 10.007

0 5.439 181 500 0 6.120

363 27.290 8.160 16.100 0 51.913



Pagina 41 van 255

Thema Vrijetijdsvoorzieningen Wat gaan we daarvoor doen? Met een goed aanbod van volksvermaak in onze stad snijdt het mes aan twee kanten: met de evenementen, kermissen en dergelijke die we blijven organiseren dragen we bij aan de aantrekkelijkheid van de stad en het zijn gebeurtenissen waar mensen elkaar ontmoeten. Veel evenementen en festivals worden jaarlijks in Dordrecht georganiseerd, zoals Wantijpop/Rainbow festival en andere muziekfestivals, Open Monumentendagen, Kerstmarkt, Sinterklaashuis, diverse sportevenementen en diverse ruilbeurzen/markten en dergelijke. In 2008 gaan we hier onverminderd mee door en zal ook een evaluatie afgerond zijn. We zorgen voor de bestaande, voldoende en aantrekkelijke mogelijkheden voor openluchtrecreatie in Dordrecht: voldoende en onderhouden groen in de stad (in de huidige omvang en met het huidige, goed gewaardeerde kwaliteitsniveau), recreatiemogelijkheden in het buitengebied waaronder tenminste het bestaande aantal recreatieknooppunten (Strategisch Groen Project), de bestaande zwem- en kampeergelegenheid en de bestaande wandel- en fietsroutes. We gaan door met het subsidiëren van de bestaande organisaties die recreatiemogelijkheden aanbieden.Met de uitvoering van het Actieplan Watersport verbeteren we de recreatie-mogelijkheden op het water, in het bijzonder de kwaliteit van de havens. Dit draagt bij aan de aantrekkingskracht van Dordrecht. Vooral de ligplaatsen in de binnenstadshavens dragen bij aan het unieke karakter van de stad. In 2008 wordt een recreatievisie ontwikkeld. Hierin worden lopende projecten op het gebied van recreatie (SGP, Kenniscentrum Watersport), toerisme, evenementen, Hollands Glorie) in samenhang en vanuit recreatie-oogpunt beschouwd. Hierdoor wordt inzicht verkregen in eventuele witte vlekken in het recreatieaanbod. Afhankelijk van de uitkomsten kan anticiperend beleid worden geformuleerd. Wat mag het kosten?

Thema Vrijetijdsvoorzieningen Product Volksfestiviteiten


Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

167

211

44

44

44

44

Recreatiebeleid

1.766

150

-1.616

-1.613

-1.610

-1.608


1.933

361

-1.572

-1.569

-1.566

-1.564

0

0

0

0

0

0

1.933

361

-1.572

-1.569

-1.566

-1.564




Pagina 42 van 255

Thema Sport Wat gaan we daarvoor doen? Aan sport hechten wij veel waarde. Het is goed voor de gezondheid, voor de sociale samenhang en biedt mogelijkheden voor vrije tijdsbesteding. We bieden daarom een breed, gevarieerd en kwalitatief aanbod aan sportaccommodaties, gaan door met ondersteunen en subsidiëren van sportverenigingen en verenigingshallen en organiseren sportstimulerende activiteiten. Wat betreft de sportaccommodaties maken we een grote kwaliteitsslag met de ontwikkeling van de Sportboulevard, waarin een zwembad, sporthal, turnzaal, ijshal, fitness en racketsportaccommodatie, verenigingsruimten en horeca worden ondergebracht. Daarnaast worden in het Leerpark twee spelzalen gerealiseerd. De vorming van een (regionaal) Sportbedrijf zal ertoe bijdragen dat het beheer en de kwaliteit van sportaccommodaties aan de eisen van deze tijd zal voldoen. Het verenigingshallen plan wordt gecontinueerd. Extra geld wordt ingezet voor de noodlijdende verenigingshal De Dijk. Ook wordt ingezet op renovatie van sporthallen en worden verenigingshallen tegemoet gekomen in stijgende energiekosten. Bestaande sporthalruimte wordt uitgebreid door bouw van een extra sporthal. Deze sporthal zal gebouwd en geëxploiteerd worden door een sportvereniging conform de hoofdlijnen van het nieuwe verenigingshallen plan (VHP). Extra middelen zijn nodig als jaarlijkse bijdrage aan de vereniging die de uitbreiding gaat realiseren. De sportstimulering zal ook in 2008 intensiever worden doordat we sportverenigingen en instellingen willen ondersteunen bij modernisering van het aanbod, zodat er meer sportdeelname van vooral jeugd uit kwetsbare groepen en allochtone jeugd komt (GSB), er meer aandacht is voor de diversiteit in culturen en meer ouders zich inzetten voor sportverenigingen, vooral met vrijwilligerstaken. De outputdoelstelling uit het MJP om per jaar 145.000 mensen aan het sporten te krijgen, blijkt moeilijk stuurbaar, ook omdat een aantal activiteiten dat aanvankelijk door de gemeente werd georganiseerd, inmiddels is overgedragen aan de scholen zelf (sportieve invulling van het speelkwartier). Bovendien zegt het aantal onvoldoende over permanente stijging van sportdeelname. We richten ons daarom op het daadwerkelijk organiseren van activiteiten. De permanente sportdeelname wordt wel als outcome doelstelling gemeten. Voor 2008 gelden de volgende activiteiten: • Het opzetten en uitvoeren van 4 projecten met diverse activiteiten op het gebied van het bevorderen van gezond leefgedrag (BOS projecten Staart, Noordflank, Krispijn en Wielwijk, de projecten “Doe FF gezond”). • Het coördineren van het project Meedoen Allochtone Jeugd door Sport, bestaande uit diverse wijksport activiteiten (vraaggestuurd) (GSB). • Opzetten van ten minste 10 activiteiten in het kader van het Antillianenproject in de stad. • Het coördineren van tenminste 10 schoolsporttoernooien voor alle basisschoolkinderen in de stad. 50% van de scholen neemt deel.


Pagina 43 van 255

• •

Het coördineren van ten minste 10 buitenschoolse commerciële clinics voor alle basisschoolkinderen in de stad. Het coördineren van en informeren over ouderensport in de stad door o.a. informatievoorziening en ten minste 2 kennismakingsprojecten.

In 2007 is de sportnota “Dordt Sport” vastgesteld. In 2008 zal het bijbehorende Uitvoeringsprogramma worden opgesteld. Voor de periode tot en met 2010 stellen we tijdelijke intensiveringsmiddelen ter beschikking. Verder worden activiteiten opgezet en uitgevoerd in de stad met de ‘sportbus’ en vinden er wijksportactiviteiten plaats, afhankelijk van de vraag. We willen meer allianties tussen onderwijs- en sportinstellingen bij het activeren van de jeugd. In 2008 wordt ingezet op regionalisering op sportgebied. De nota ‘zaalsportaccommodaties’ zal worden uitgevoerd. In onderstaande cijfers zijn de voorstellen m.b.t. sport nog niet verwerkt. Wat mag het kosten?

Begroting 2008

Thema Sport Product Binnensportaccommodaties

Lasten

Buitensportaccommodaties Sportondersteuning

Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

4.054

584

-3.470

-3.408

-3.324

-3.258

2.265

461

-1.804

-1.743

-1.766

-1.749

505

0

-505

-504

-505

-505

Sportstimulering

1.241

226

-1.015

-987

-892

-833

Zwemmen

2.330

1.118

-1.212

-1.235

-1.206

-1.206

0

0

0

0

0

0

10.395

2.389

-8.006

-7.877

-7.693

-7.551

0

0

0

0

0

0

10.395

2.389

-8.006

-7.877

-7.693

-7.551

Sportbeleid Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Investeringen Thema Sport SV03 Sportboulevard W17 Actieplan Watersport

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

37.200 1.296 38.496

37.200 1.296 38.496

2.961 138 3.099

0 0 0



Pagina 44 van 255

2.3

Wonen en Leefbaarheid

Staat van de stad Dordrecht staat met de woonaantrekkelijkheid al geruime tijd op de 27e plaats in de ranglijst van 50 grootste steden in Nederland. De gemiddelde woningwaarde in Dordrecht bedraagt €158.000,-. Dordrecht heeft in vergelijking met de andere Drechtstedengemeenten een laag aandeel koopwoningen, eengezinswoningen en grote woningen in haar woningvoorraad. Zowel woningen als de bijbehorende woonmilieus zijn vaak van middelmatige kwaliteit. In de woningvoorraad van de Drechtsteden en vooral van Dordrecht is het hogere segment relatief slecht vertegenwoordigd. Van de totale woningvoorraad in de regio behoort ongeveer 47% tot de sociale voorraad. In Dordrecht is het 60%. Hogere inkomens vestigen zich bovengemiddeld buiten Dordrecht. In Dordrecht was er een fors vertrekoverschot van hoge inkomens (240 huishoudens), waarvan 40% naar de regiogemeenten en 60% naar buiten de regio. Binnen de Drechtsteden ligt het aandeel midden en hogere inkomens in Dordrecht het laagst (55,4%). De woningvoorraad in Dordrecht West bevat relatief gezien aanmerkelijk meer sociale huurwoningen en meergezinswoningen dan in de rest van Dordrecht. De woningen zijn veelal klein en van matige kwaliteit, waardoor ze niet meer voldoen aan de huidige eisen. De samenstelling van de woningvoorraad in Dordrecht West vertaalt zich ook in sociaal opzicht, het gemiddelde inkomen ligt er beduidend lager dan in Dordrecht als geheel. De staat en het onderhoud van de openbare ruimte wordt door de inwoners van Dordrecht als een belangrijk element van de leefbaarheid in de stad en wijken ervaren. 59% van de Dordtenaren is tevreden over het onderhoud van wegen en fietspaden en 65% is tevreden over het groenonderhoud. Voor de woonomgeving geven Dordtenaren in 2007 het gemiddelde rapportcijfer 7 (6,9 in 2005), voor de leefbaarheid in de buurt een 7,0 (6,9 in 2005). (Monitor Leefbaarheid en Veiligheid). In de waardering van speelvoorzieningen, vooral die voor de jeugd van 12 tot 16 jaar, is sprake van een trendwijziging. Steeds meer worden speelvelden intensief gebruikt en is er een toenemende vraag naar verharde speelvelden. Wat willen we bereiken? Verbeteren van de balans tussen vraag en aanbod aan woningen en binden van het aantal huishoudens met midden en hogere inkomens De woningmarkt is bij uitstek een regionale markt. Woningbouwafspraken maken we dan ook steeds in regionaal verband. Het woningaanbod in de Drechtsteden voldoet op dit moment onvoldoende aan de marktvraag en de voorraad is ongelijkmatig verdeeld. Hogere inkomens vestigen zich bovengemiddeld buiten Dordrecht. Vertrekkers noemen vaak het niet meer voldoen van de woning of woonomgeving als reden. Een gedifferentieerde bevolkingssamenstelling zorgt voor een beter economisch en sociaal-cultureel draagvlak. Daarom wer-


Pagina 45 van 255

ken we aan kwalitatief betere woonmilieus, vooral door variatie aan te brengen. We willen een goede mix van woningen in de verschillende marktsegmenten met specifieke aandacht voor ouderenhuisvesting en rekening houdend met inwoners met een zwakke(re) sociaal-economische positie. We werken aan een gevarieerd woningaanbod met bouwprojecten in het duurdere segment om aan de woningbehoefte nu en in de toekomst te voldoen. Met dit aanbod wil de regio Drechtsteden de inkomensverhoudingen beter in evenwicht brengen met andere stedelijke regio’s en de regio ook aantrekkelijker maken als vestigingsmilieu voor het bedrijfsleven. Het alom gewaardeerde buitengebied is karakteristiek voor Dordrecht, we houden dan ook vast aan de verstedelijkingsgrens van de voorgaande jaren. Het uiteindelijke resultaat van onze beleidsinzet zal zich pas over een aantal jaren manifesteren in het totale woningaanbod. In de komende periode willen we een goede start maken met deze transitie. Verbeteren van de kwaliteit van de (leef)omgeving Om onze stad verder te ontwikkelen naar een aantrekkelijke centrumstad, is het essentieel dat de “kleine kwaliteit” op orde is. Dat betekent dat het onderhoud van onder andere groen, straten, stoepen, speelvoorzieningen, gemeentelijke riolering, enzovoort, op een goed niveau moet zijn. Daarom streven we ernaar de tevredenheid over de kwaliteit van de openbare ruimte minimaal op hetzelfde nu goed gewaardeerde niveau te houden. De beleving van de burgers is daarbij voor ons een belangrijke indicator voor de mate waarin we erin slagen om de tevredenheid vast te houden. Handhaven van het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte draagt tevens bij aan een prettige woonomgeving en de beeldvorming van de stad. De waardering is nu goed. Verbeteren van de milieukwaliteit Op het eiland van Dordrecht zal de druk op de milieukwaliteit door een groeiende vraag naar ruimte voor economische ontwikkelingen en woningbouwlocaties toenemen. Ook de groei van de mobiliteit, vooral in de vorm van het autoverkeer, zal de druk doen opvoeren. De aanslag op luchtkwaliteit, de geluidsoverlast en de risico’s als gevolg van gevaarlijk goederenvervoer, maken dat we keuzes moeten maken om verdere verslechtering van het milieu tegen te gaan en tegelijkertijd de ontwikkeling van de stad mogelijk te maken. De problematiek die wordt veroorzaakt door de A16, de N3 en het spoor is echter nauwelijks door Dordrecht te beïnvloeden. Daarvoor zijn we afhankelijk van andere partijen, zoals het Rijk en de Spoorwegen. Het hoofddoel van ons milieubeleid is een duurzame ontwikkeling van Dordrecht mogelijk te maken met behoud van onze aantrekkelijke leefomgeving. Waar nodig treffen we daarvoor maatregelen en bevorderen we het milieubewust handelen van burgers en bedrijven. We gaan hierbij uit van een gebiedsgerichte aanpak, “het juiste milieu op de juiste plek”. We passen per gebied een milieutypologie toe die inspeelt op de verschillen in functie en gebruiksintensiteit in relatie tot de daarbij noodzakelijke milieukwaliteit. Samenwerking met inwoners en bedrijven bij de oplossing van milieuvraagstukken staat voorop.


Pagina 46 van 255

Water is een belangrijk onderdeel van een leefbaar milieu. Het heeft een positieve invloed op duurzaam wonen, werken en recreëren. We willen samen met het Waterschap de kwaliteit van het water waar nodig verbeteren zodat het aan de landelijke normen voldoet. In het Stedelijk Waterplan hebben de waterbeheerders (gemeente Dordrecht en waterschap De Hollandse Delta) voor het stedelijk gebied van Dordrecht aangegeven welke maatregelen nodig zijn om wateroverlast te voorkomen. Verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in Dordrecht West Een belangrijk deel van de goedkope, kwalitatief matige woningvoorraad is gelegen in Dordrecht West. Dit gebied omvat de wijken Oud Krispijn, Nieuw Krispijn, Wielwijk en Crabbehof. Het gebied biedt huisvesting aan een kwart van de Dordtse bevolking (30.000 inwoners) in 14.500 woningen, waarvan 75% tot de huursector behoort. Het tegengaan van de selectieve uitstroom van midden en hogere inkomens en instroom van lagere inkomens in Dordrecht is één van de speerpunten van ons beleid. De kwaliteit van de woningvoorraad moet omhoog en er moet een diversiteit aan woningen en woonmilieus ontstaan. Het is daarom noodzakelijk te investeren in vernieuwing van de sociale voorraad om de woningen in Dordrecht West aan de nieuwe eisen te laten voldoen. De fysieke aanpak wordt gecombineerd met een sociaal programma ter verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in het gebied. De herstructureringsopgave in Dordrecht West willen we in 2020 volledig gerealiseerd hebben. Rol van de gemeente De gemeente Dordrecht heeft samen met de andere Drechtsteden in regionaal verband afspraken gemaakt met de wooncorporaties over de woningbouwproductie en daarmee samenhangende maatregelen (o.a. herstructurering) voor de periode tot 2010. Over deze regionale woningbouwafspraken is een convenant met de Provincie en het Rijk afgesloten. De gemeente voert de regie op het woonbeleid voor het Dordtse deel en maakt afspraken met wooncorporaties en partijen in de koopsector over de uitvoering daarvan. Onderdeel van deze afspraken is de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de infrastructuur in de woonwijken, het wijkbeheer en het onderhoud van de openbare woonomgeving. De gemeente speelt natuurlijk een belangrijke rol bij het schoon en heel houden van de buurten en straten. Maar een opgeruimde stad is niet alleen de verantwoordelijkheid van de gemeente. De Dordtenaren zelf zijn medeverantwoordelijk, we zullen ze daarop aanspreken. Als bewoners niet hun eigen afval opruimen, op tijd aanbieden, elkaar aanspreken op de eigen verantwoordelijkheid en onveilige situaties signaleren, kan de gemeente blijven opruimen. Ook met bedrijven en instellingen maken we afspraken over wie welke bijdrage levert aan onderhoud en verbetering van de leefomgeving.


Pagina 47 van 255

Wat willen we bereiken? Streef waarde 2008

Streef waarde 2009

Indicator

Handhaven kwaliteit (leef)omgeving

Rapportcijfer woonomgeving Rapportcijfer leefbaarheid in de buurt Indicatorscore sociale kwaliteit in de buurt

7.0 6.9 6.1

7.0 6.9 6.1

7.0 7 6

7.0 6.9 6.1

Indicatorscore verloedering Indicatorscore overlast Rapportcijfer veiligheid in de buurt LeefBaarheidsScore (lbs) stad Minimale waarde lbs per wijk Tevredenheid over openbare ruimte - Straatverlichting - Groenvoorzieningen - Onderhoud fietspaden/wegen - Parkeergelegenheid Verkeersoverlast in wijken % Huishoudens midden/hoog inkomen Rapportcijfer woonomgeving Indicatorscore leefbaarheid in de buurt Indicatorscore sociale kwaliteit in de buurt

4.9 3.0 6.7 6.8 nvt

4.9 3.0 6.7 6.9 6.4

5,2 3,1 6,9 7 6,3

4.9 3.0 7 7.0 6.4

79% 65% 59% 45% 3.4 37% 6.6 6.5 5.7

79% 65% 59% 45% 3.4

4

6.7 6.6 5.8

6,5 6,4 5,6

79% 65% 59% 45% 3.4 40% 7.0 6.9 6.1

4.9 3.5 6.2 6.3 7.2 20% 149.000* 9.2%

4.8 3.5 6.3 6.4 7.6 18%

5 3,5 6,3 6,3 7,2

Verbeteren leefbaarheid Dordrecht West

Binden en aantrekken van midden en hoge inkomens

Verbeteren van milieukwaliteit

Indicatorscore verloedering Indicatorscore overlast Rapportcijfer veiligheid in de buurt Rapportcijfer voorzieningen Rapportcijfer woning Ervaren gezondheid Ontwikkeling gemiddelde woningwaarde Aandeel woningen duurdere categorie vh totaal Kwaliteitsindex woningvoorraad % Huishoudens midden/hoog inkomen Migratiesaldi huishoudens naar inkomen - Laag - Midden - Hoog - Totaal Aandeel bevolking met overlast van geluid wegverkeer Aantal luchtgehinderden binnenstedelijk - Stikstofdioxide - Fijn stof Aantal luchtgehinderden A16 stikstofdioxide

Nul waarde Streef waarde 2007

Meest actuele meeting

Outcomedoelstelling (beoogde effecten)

-80 -15 -240 -335 20%

107,8 54,50%

Gelijk Gelijk Gelijk Licht Licht Gelijk Gelijk Gelijk Gelijk Gelijk Gelijk Zwaar Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht

107,8 57%

57%

16%

Gelijk Licht Licht Licht Licht Licht

-88 -10 -220 -318 20%

Mate van ambitie

Gelijk Gelijk

4.5 3.1 6.6 6.7 7.6 15% 170.000 9.5%

158.000

106,3 55,40%

Streef waarde 2010

16% Gelijk

4650 850 2500

2325 425

0 0 0

775

Zwaar Zwaar Zwaar

Aandeel bestaande woningen met energie prestatie Scheidingsresultaat huishoudelijk afval Voorzieningenniveau afvalinzameling

0%

8%

39% (2004) 55% (2003)

39%

16%

24%

30%

47%

47%

53% **

60%

60%

65%

Zwaar 41%

Zwaar 55%

Zwaar

* correctie nulwaarde vanwege andere definitie van de indicator ** correctie streefwaarde (zie tekst thema afvalinzameling


Pagina 48 van 255

Wat mag dat kosten?

Begroting 2008

Programma Wonen en Leefbaarheid Thema

Lasten

Baten

2009

2010 Saldo's

2011

Saldo*

Beheer van de openbare ruimte

31.557

4.176

-27.381

-27.203

-26.824

-24.020

Afvalinzameling en -verwerking

12.063

12.307

244

245

244

244

Riolen

8.562

9.356

794

797

799

799

Milieu

4.420

754

-3.666

-3.803

-3.800

-3.798

Vergunningverlening

2.302

3.098

796

793

793

793

Handhaving

1.185

131

-1.054

-1.054

-1.054

-1.054

Ontwikkelen en herstructureren woonwijken

109.471

98.286

-11.185

-1.153

-1.973

-404


169.560

128.108

-41.452

-31.378

-31.815

-27.440

5.635

13.286

7.651

-1.768

-532

-2.057

175.195

141.394

-33.801

-33.146

-32.347

-29.497



Investeringen Wonen en leefbaarheid


Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

430 430

0 0

0 0

430 430

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

136 136

136 136

46 46

0 0

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

W10 Bodemsanering W11 Strategisch groen plan Eiland Dordrecht W23 Merwedehavens

3.746 5.782 100 9.627

527 3.682 0 4.208

65 768 0 833

3.219 2.100 100 5.419

Thema Ontwikkelen en herstr woonwijken

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

3.897

3.897

4.328

0

W09 Fonds stedel. Stim. (part. Woningverb.) W16 Stadswerven W20 Dordt West

16.314 1.667 5.400 8.200 35.477

15.211 549 0 0 19.657

13.204 549 82 0 18.164

1.103 1.118 5.400 8.200 15.821

Totaal Programma Wonen en Leefbaarheid

45.671

24.001

19.043

21.670

Thema Beheer van de openbare ruimte W21 Spuiweg

Thema Handhaving B15

Aanpak reclameborden

Thema Milieu

W02 Bleijenhoek W05 Fund.herstel, part. woningverb., platvorm betonschade


Pagina 49 van 255

Thema Beheer van de openbare ruimte Wat gaan we daarvoor doen? Het onderhoud van de openbare ruimte is een reguliere taak van de gemeente, zoals de jaarlijkse beheers-, vervangings- en onderhoudsmaatregelen groen, wegen en straatmeubilair, openbare verlichting en speelvoorzieningen. In 2008 en de jaren daarna gaan we een aantal aanvullende activiteiten doen om de tevredenheid over de openbare ruimte op hetzelfde niveau te houden. Wij zullen aandacht blijven besteden aan de uitstraling van de parken. Het gaat daarbij vooral om voorkomen van kale plekken, afnemende bloeirijkheid, afnemende vitaliteit en slechte waterafvoer. Als gevolg van een toename van het aantal bomenziektes worden belangrijke boomstructuren in de stad aangetast. Een gezond bomenbestand draagt in belangrijke mate bij aan de leefbaarheid en de beleving van seizoenen. Daarnaast zijn grote solitaire bomen vaak van beeldbepalende betekenis. In 2008 stellen we daarom evenals in 2007 extra geld beschikbaar voor het onderhoud en vervangen van oude en of zieke bomen. In de waardering van speelvoorzieningen, vooral die voor de jeugd van 12 tot 16 jaar, is sprake van een trendwijziging. Steeds meer worden speelvelden intensief gebruikt en is er een toenemende vraag naar verharde speelvelden. De kunstgrastrapveldjes zijn een zeer gewenste voorziening voor jongeren. Om de tevredenheid over speelvoorzieningen gelijk te houden is het van belang om op de ontstane trendwijziging in de waardering van speelvoorzieningen in te spelen. Afgesproken is in de periode tot 2009 het speelvoorzieningenaanbod met 2 speelvelden (Cruijfcourts) uit te breiden. Een ervan is gerealiseerd in 2007, de tweede staat op de rol voor 2008. De staat van het onderhoud van de openbare ruimte in de wijken is vaak onderwerp van gesprek. We spelen zoveel mogelijk in op klachten en (veranderende) behoeften van bewoners. Een groot deel van het hoofdwegenstelsel van Dordrecht is in de jaren ‘70 van de vorige eeuw aangelegd en toe aan groot onderhoud waarmee in 2006 al is gestart. Naast het reguliere onderhoud van wegen, is in 2007 een start gemaakt met de planmatige aanpak van de verzakte wegen en de bijbehorende vaak ouderwetse inrichting en dit wordt voortgezet in 2008. Het onderhouden van straatmeubilair en constructies betreffen reguliere werkzaamheden van de gemeente. Verder investeren we in 2007-2010 10 miljoen euro extra in de directe leefomgeving van burgers. Het betreft aanpassingen voor bijvoorbeeld verkeersveiligheid, parkeervoorzieningen, wijkverkeersplannen en onderhoud van de bestaande straten en wegen. We stellen een samenhangend pakket aan maatregelen op die betrekking hebben op: Intensiever onderhoud van wegen in de stad waaronder het verhelpen van verzakkingen;


Pagina 50 van 255

Black spot Spuiboulevard / J. de Wittstraat; hier vinden in verhouding tot andere plekken in de stad relatief veel ongevallen plaats; Wijkverkeersplannen met onderdelen als fietsstroken, aanpassing/ aanleg rotondes, aanpassingen van kruispunten; Realiseren van parkeervoorzieningen bij “nieuwe” scholen.

Samen met de Dordtenaren werken we aan een opgeruimde, aantrekkelijke en veilige woon- en leefomgeving. Uit de stadsgesprekken is naar voren gekomen dat vooral de kleinschalige initiatieven, zoals groenadoptie, “tuin aan zet” en de prikstokkenacties, zeer worden gewaardeerd. In 2008 willen we dergelijke initiatieven verder voortzetten en intensiveren door bewoners op te zoeken en vanuit de gemeentelijke organisatie meer ondersteuning te bieden. De openbare verlichting speelt een belangrijke rol bij de leefbaarheid en de veiligheidsgevoelens onder bewoners. De gemeente hanteert sinds 1990 de aanbevelingen van de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV) en sinds 2003 de Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR) als richtlijn voor de toepassing van openbare verlichting. Ons streven is om in 2015 alle openbare verlichting hieraan te laten voldoen. Vanaf 2007 wordt de openbare verlichting gefaseerd vervangen. De gemeente Dordrecht is voor een groot deel eigenaar van het open water in de stad. Het waterschap De Hollandse Delta is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het open water in het zuidelijk deel van Zuid-Holland. We dragen er zorg voor dat al het regenwater in de stad opgevangen kan worden, dat er voldoende water is bij langdurige droge perioden en dat het water op een veilige manier wordt afgevoerd. Samen met het waterschap en de bewoners van Dordrecht werken we aan het verbeteren van de waterkwaliteit en het waterbeheer, conform het Stedelijk Waterplan 2003-2007 door uitvoering van het Maatregelenplan.


Pagina 51 van 255

Wat mag het kosten?

Thema Beheer van de openbare ruimte Product Wegen


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

14.140

218

-13.922

-14.112

-13.704

-11.306

Groen

7.783

33

-7.750

-7.743

-7.716

-7.505

Openbare verlichting

1.831

28

-1.803

-1.789

-1.787

-1.776

Verkeersmeubilair / VRI's / Parkeren

1.947

450

-1.497

-1.435

-1.354

-1.323

Constructies

1.577

0

-1.577

-1.591

-1.589

-1.590

Onderhoud speelvoorzieningen

742

0

-742

-718

-736

-736

Nautisch beheer

1.732

3.268

1.536

1.545

1.549

1.554

Havens civiel

1.678

32

-1.646

-1.380

-1.507

-1.358

Overige exploitaties Havens

127

147

20

20

20

20


31.557

4.176

-27.381

-27.203

-26.824

-24.020

0

162

162

162

162

162

31.557

4.338

-27.219

-27.041

-26.662

-23.858



Investeringen

Thema Beheer van de openbare ruimte W21 Spuiweg

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

430 430

0 0

0 0

430 430



Pagina 52 van 255

Thema Afvalinzameling en –verwerking Wat gaan we daarvoor doen? De belangrijkste maatregelen uit het Afvalprogramma 20052010 betreffen de vervanging en registratie van minicontainers, het vervangen van wijkcontainers door ondergrondse containers (inclusief een systeem van toegangscontrole), een nieuwe milieustraat, een derde minicontainer voor papier en aanvullende papiervoorzieningen voor de hoogbouw. Wij streven ernaar dat in 2010 53% van het huishoudelijk afval aan de bron wordt gescheiden. De komende jaren zal de nadruk daarom liggen op het verder verbeteren van de inzamelvoorzieningen. Het project ondergrondse containerisatie is in 2006 gestart en wordt in 2011 afgerond. In 2008 worden ondergrondse containers voor restafval aangelegd buiten de binnenstad. De plannen voor een nieuwe milieustraat zijn gemaakt, de realisering ervan kan in 2008 plaats vinden. Wat mag het kosten? Thema Afvalinzameling en -verwerking Product Afvalinzameling en -verwerking Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

12.063

12.307

244

245

244

244

12.063

12.307

244

245

244

244

0

0

0

0

0

0

12.063

12.307

244

245

244

244


Pagina 53 van 255

Thema Riolen Wat gaan we daarvoor doen? De gemeente is verantwoordelijk voor de aanleg en onderhoud van riolering. Door het toepassen van gescheiden rioleringsystemen wordt (zichtbaar en onzichtbaar) een bijdrage geleverd aan zowel wettelijke voorschriften als aan gemeentelijke doelstellingen van een leefbare stad. De gemeente komt ook in actie bij calamiteiten als gevolg van wateroverlast op straten. Wat mag het kosten? Thema Riolen Product Riolen Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

8.562

9.356

794

797

799

799

8.562

9.356

794

797

799

799

0

0

0

0

0

0

8.562

9.356

794

797

799

799


Pagina 54 van 255

Thema Milieu Wat gaan we daarvoor doen? We blijven investeren in het vergroten van de milieubewustwording door middel van educatie en projecten, met name gericht op de thema’s energie, natuur, afval en water. Natuur- en milieuorganisaties, zoals De Hollandse Biesbosch, Natuur- en Vogelwacht en NMC Weizigt, vervullen hierin een belangrijke rol. We stimuleren het toepassen van duurzame energiebronnen door zelf het goede voorbeeld te geven en milieubewust te handelen. In 2008 worden in circa 100 middelgrote en grote gebouwen die in gemeentelijk beheer zijn (waaronder Stadskantoor, NMC Weizigt en Sportboulevard), alle energiebesparende maatregelen getroffen met een acceptabele terugverdientijd (15 jaar of korter). Voor 60 gemeentelijke gebouwen wordt energiebeheer ingevoerd. Ook gaan we in 2008 een zogeheten EPAcampagne voeren voor particuliere en huurwoningen met als doel dat 8% van de bestaande woningbouw energiebesparende maatregelen treft (tot 30% in 2010). De natuur die Dordrecht rijk is, willen we meer benadrukken door planmatig een duurzame stedelijke ecologische structuur aan te brengen. Het Strategisch Groen Project Eiland van Dordrecht voorziet in een samenhangend netwerk van bron- en leefgebieden voor flora en fauna, aansluitend op de natuur in het buitengebied. De ecologische structuur biedt aan de (toekomstige) stadsbewoners de mogelijkheid voor natuurbeleving dicht bij huis. Daarnaast geven we met het Strategisch Groen Project Eiland van Dordrecht een aanzienlijke kwaliteitsimpuls aan het woon- en werkmilieu en recreatie op het eiland. De gefaseerde uitvoering van het project is gestart in 2007. In 2013 zijn circa 400 hectare nieuw recreatiegebied en circa 780 hectare nieuw natuurgebied gerealiseerd. Tevens worden in de periode tot 2010 voor totaal 26 hectare grootschalige groenprojecten, zoals het project Dordwijkzone, gerealiseerd (GSB). Bodemsanering wordt uitgevoerd conform het Meerjaren Bodemsaneringsprogramma 2005-2009. In deze periode wordt onderzoek verricht naar bodemverontreiniging op 199 locaties. In 2010 moet 20% (384 woningen) van de werkvoorraad zijn aangepakt (GSB). De geluidskwaliteit van woningen met een gevelbelasting van meer dan 65 dBA door rail- en wegverkeerslawaai, willen we verbeteren door alle 236 zogeheten A- en railwoningen te saneren (GSB). In 2008 zal de gemeente, conform het Besluit Omgevingslawaai, het onderzoek naar de akoestische situatie (verkeers- en industrielawaai) van Dordrecht doorzetten en eventuele nieuwe saneringssituaties aanpakken. Door inzicht te krijgen in de mate van geluidshinder en het oplossen en voorkomen van saneringssituaties willen we het akoestische woon- en leefklimaat verbeteren. Met betrekking tot de luchtkwaliteit nemen we in 2008 opnieuw maatregelen om het aantal luchtgehinderden langs de A16 van 5.000 in 2006 terug te brengen naar 4.000 (en 2.500 in 2010).


Pagina 55 van 255

Wat mag het kosten?

Begroting 2008

Thema Milieu Product Overige milieumaatregelen

Lasten

Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

667

177

-490

-489

-489

-488

2.317

363

-1.954

-1.954

-1.953

-1.954

172

0

-172

-222

-222

-222

Natuur- en milieucentrum

1.264

214

-1.050

-1.138

-1.136

-1.134


4.420

754

-3.666

-3.803

-3.800

-3.798

0

0

0

0

0

0

4.420

754

-3.666

-3.803

-3.800

-3.798

Milieubeheer Ecologie



Investeringen Thema Milieu W10 Bodemsanering W11 Strategisch groen plan Eiland Dordrecht W23 Merwedehavens

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

3.746 5.782 100 9.627

527 3.682 0 4.208

65 768 0 833

3.219 2.100 100 5.419



Pagina 56 van 255

Thema Vergunningverlening en handhaving Wat gaan we daarvoor doen? Door het handhaven van de weten regelgeving op het gebied van de Woningwet, Huisvestingswet, Wet op de ruimtelijke ordening en door middel van vergunningverlening en andere publiekrechtelijke besluiten wordt uitvoering gegeven aan het beheer en de inrichting van het bebouwd en onbebouwd gebied, inclusief de openbare ruimte van Dordrecht, en daarmee aan de kwaliteit van de leefomgeving. Voorts draagt dit bij aan het verminderen van overlast. Handhaving en vergunningverlening behoren tot de reguliere werkzaamheden van de gemeente. In de regio Zuid-Holland Zuid zijn de taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving gebundeld in een nieuwe organisatie. Deze organisatie voert voor Dordrecht de vergunningverlenende, toezichthoudende, controlerende, handhavende en adviserende taken op het brede terrein van fysieke veiligheid, leefbaarheid en milieu uit. Wat mag het kosten?

Begroting 2008

Thema Vergunningverlening Product Vergunningen

Lasten

Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

2.302

3.098

796

793

793

793

2.302

3.098

796

793

793

793

32

0

-32

-32

-32

-32

2.334

3.098

764

761

761

761



Begroting 2008

Thema Handhaving Product Handhaving ruimtelijke ordening

Lasten

Handhaving milieu Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

598

10

-588

-588

-588

-588

587

121

-466

-466

-466

-466

1.185

131

-1.054

-1.054

-1.054

-1.054

0

0

0

0

0

0

1.185

131

-1.054

-1.054

-1.054

-1.054



Investeringen Thema Handhaving B15


Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

136 136

136 136

46 46

0 0



Pagina 57 van 255

Thema Ontwikkelen en herstructureren woonwijken Wat gaan we daarvoor doen? In Dordrecht moeten voldoende woningen worden gebouwd om in de vraag van de eigen bevolking te kunnen voorzien. De uitvoering van het woningbouwprogramma verloopt moeizaam. Daarom willen we de uitvoering van het Woningbouwprogramma Dordrecht/ Drechtsteden 2005-2010 voortvarend voortzetten. Voor Dordrecht lag er van 2005 tot 2010 een opgave van ongeveer 2100 woningen. Voor 2008-2010 is de opgave nog 1500 woningen. Hiervan worden er 300 in de sociale sector en 1200 in de marktsector gerealiseerd. Ongeveer 800 van deze woningen zijn zogenaamde nultredewoningen voor ouderen. Naar verwachting zullen er in 2007 nog eens 450 zgn. nultredewoningen zijn opgeleverd. Ook nieuwbouwprojecten in het duurdere segment zijn reeds gestart (bijvoorbeeld PlanTij en De Hoven). Hiermee wordt beoogd de doelstellingen uit het woningbouwprogramma Dordrecht/Drechtsteden te verwezenlijken. Om de bereikbaarheid van woningen voor lagere inkomensgroepen te kunnen blijven garanderen, handhaven we tot 2010 de aangepaste grondprijzen bij sociale woningbouw. Voor de periode na 2010 willen we ondermeer concrete afspraken maken met de woningcorporaties over het huurprijzenbeleid in de sociale sector. Daarbij komt de vraag aan de orde of deze afspraken betrekking moeten hebben op de huisvesting van de doelgroep (huisvestingsgarantie) of op de huurprijzen. In 2008 worden de mogelijkheden voor woningbouw in de Zuidpolder uitgewerkt als nieuw te ontwikkelen woningbouwlocatie vanaf 2010. De Bovenpolder blijft in ieder geval tot 2010 als reservelocatie voor woningbouw gehandhaafd. Een belangrijk deel van het woningbouwprogramma wordt gerealiseerd op De Stadswerven. De Stadswerven moet een hoogwaardig binnenstedelijk gebied worden, met ruimte voor wonen, bedrijvigheid, cultuur en ontspanning. Vanaf 2008 starten de bouwwerkzaamheden van de eerste 300 woningen op het deelgebied Kop van de Staart. In totaal worden er ongeveer 1800 woningen op De Stadswerven gebouwd. Het Leerpark en Gezondheidspark bestaan uit een mix van functies. Een daarvan is woningbouw. Op beide locaties worden circa 450 woningen gebouwd. De bouw start eind 2007 respectievelijk in 2008. Het plan Belthure Park (voorheen Golf en Wonen) bestaat uit een golfbaan, in combinatie met wonen, groen en recreatieve wandel- en fietsroutes. Het betreft een centraal gelegen gebied in de regio en vormt een versterking van de Dordwijkzone, de groene gordel tussen de bebouwde stad en het buitengebied op het Eiland van Dordrecht. Een gebied dat voor iedereen toegankelijk moet zijn. In 2014 is het Belthure Park met circa 220 luxe woningen gerealiseerd.


Pagina 58 van 255

In Dordrecht West, bestaande uit de wijken Krispijn, Wielwijk en Crabbehof, is sinds enkele jaren de herstructureringsopgave in gang gezet. Over de herstructurering van Dordrecht West is in het GSB-convenant met het Rijk afgesproken dat eind 2009 390 woningen uit het huurwoningenbestand verkocht zullen zijn en zullen er 1125 woningen zijn gesloopt en 480 nieuwbouwwoningen gerealiseerd zijn (GSB). De aanpak van particuliere woningverbetering in Oud Krispijn maakt onderdeel uit van de herstructurering. In 2007 zijn nadere afspraken gemaakt met de woningbouw corporaties over uitvoering van de programma’s voor Crabbehof, Wielwijk en Nieuw Krispijn en is de visie en het uitvoeringsprogramma voor het gebied Dordrecht West vastgesteld. De totale herstructureringsopgave in Dordrecht West wordt in 2020 afgerond. De fysieke aanpak in Dordrecht West wordt gecombineerd met een sociale aanpak om ervoor te zorgen dat de leefbaarheid in alle wijken op peil is. Dordrecht ontvangt twee miljoen euro van het Rijk voor de uitvoering van het sociale programma voor Wielwijk. In Wielwijk werken de gemeente, de woningcorporatie Woondrecht, wijkbewoners en het welzijnswerk intensief samen aan de vernieuwings- en verbeteringsopgave. Het Sociaal Programma Wielwijk is in 2007 vastgesteld door de Gemeenteraad. Ook zijn de speerpunten van het Sociaal Programma Wielwijk vertaald naar plannen van aanpak aan de hand waarvan een aantal speerpunten opgestart kunnen worden. Het programma loopt door tot 2009. Een extra impuls krijgen Wielwijk en Crabbehof mogelijk vanuit het Actieplan Krachtwijken van de minister van Wonen, Wijken en Integratie. In oktober 2007 wordt daarvoor een overeenkomst tussen minister en gemeente gesloten waarna mogelijk extra middelen voor deze wijken kunnen worden ingezet om ze verder om te vormen tot kansrijke en aantrekkelijke wijken. De deconcentratie van de woonwagenlocatie aan de Wieldrechtse Zeedijk naar nieuwe kleinere woonwagenlocaties met standplaatsen en woonwagenwoningen wordt conform het programma woonwagens voortgezet (GSB).De volledige verhuisoperatie wordt in 2008 afgerond. Ten behoeve van het funderingsherstel bestaat een subsidieregeling. Het gemeentebestuur wil de hieronder opgenomen verruimde leningsmogelijkheid tot 2012 laten voortduren binnen het beschikbaar gestelde krediet.


Pagina 59 van 255

Wat mag het kosten? Thema Ontwik. en herstructureren woonw. Product Woonwagens


Baten

1.300

Funderingen

2.009

2.010 Saldo's

2.011

-345

-482

-440

Saldo*

1.293

-7

0

0

0

0

0

0

Monumenten

192

0

-192

-167

-154

-155

Beheer en ontwikkeling van wijken

641

0

-641

-639

-638

-636

Planologisch juridisch instrumentarium

215

0

-215

-215

-215

-215

5.755

4.224

-1.531

-1.558

-1.529

-1.526

Wonen Exploitatie bouwgronden wonen

95.962

86.290

-9.672

-277

-1.524

0

Exploitatie gemeentelijke eigendommen

1.844

5.885

4.041

4.040

4.040

4.039

Sociaal programma herstructureringswijken Woonruimte zaken

1.444

184

-1.260

-261

-13

-13

Budget Stadsontwikkeling Leefbare wijken Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

217

71

-146

-145

-145

-145

-663

0

663

702

975

975

2.564

339

-2.225

-2.288

-2.288

-2.288

109.471

98.286

-11.185

-1.153

-1.973

-404

5.603

13.124

7.521

-1.899

-662

-2.187

115.074

111.410

-3.664

-3.052

-2.635

-2.591



Investeringen Thema Ontwikkelen en herstr woonwijken W02 Bleijenhoek W05 Fund.herstel, part. woningverb., platvorm betonschade

W09 Fonds stedel. Stim. (part. Woningverb.) W16 Stadswerven W20 Dordt West

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

3.897

3.897

4.328

0

16.314 1.667 5.400 8.200 35.477

15.211 549 0 0 19.657

13.204 549 82 0 18.164

1.103 1.118 5.400 8.200 15.821



Pagina 60 van 255

2.4

Werk en Scholing

Het hebben van werk is een belangrijke voorwaarde voor een volwaardig bestaan. Om zo veel mogelijk inwoners aan het werk te krijgen en te houden streven wij er naar om de vraag naar en het aanbod van werknemers met elkaar in evenwicht te brengen. Dit programma draagt bij aan het beter afstemmen van vraag en aanbod van arbeid en de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Het benodigde flankerend economische beleid dat zich bezig houdt met de vraagzijde van de arbeidsmarkt staat beschreven bij het programma ondernemerschap en bereikbaarheid. Sociale zekerheid en Onderwijs zijn beide van invloed op de aanbodzijde van de arbeidsmarkt. Een samenspel van maatregelen op deze terreinen is noodzakelijk om meer mensen aan de slag te krijgen. Staat van de stad In 2006 heeft bijna driekwart (73%) van de Dordtse beroepsbevolking een middelbaar of hoog opleidingsniveau, iets lager dan het landelijke gemiddelde (76%) en het gemiddelde van de G27 (76%). In 2006 is de landelijke economie flink aangetrokken. In combinatie met de hoge prioriteit die Dordrecht heeft gegeven aan de versterking van de economische structuur is het Dordtse aantal ingeschreven niet-werkende werkzoekende (nww) sindsdien fors gedaald, van 6.557 begin 2005 naar 5.322 begin 2006 naar 3.978 begin 2007. In vergelijking met de G27 valt op dat het percentage niet-werkende werkzoekenden (van de groep 15-64 jaar) in Dordrecht sneller daalt 1 . Hierbinnen constateren we een duidelijke daling van het aandeel langdurig werkzoekenden (langer dan een jaar) en het aandeel laagopgeleiden. Nu is minder dan de helft (47%) van de niet-werkende werkzoekenden laag opgeleid en staat 40% langer dan een jaar ingeschreven. In 2005 was dit nog respectievelijk 53 en 61%. In vergelijking met de G27 heeft Dordrecht minder langdurige werkzoekenden. Het aandeel laagopgeleiden onder de werkzoekenden in Dordrecht is gelijk aan het gemiddelde van de G27. Begin 2007 ontvangen 3.830 Dordtenaren bijstand op basis van de Wet Werk en Bijstand (WWB). 2 De bijstandsdichtheid, het aantal uitkeringen afgezet tegen het aantal huishoudens, bedraagt hiermee 7,2%. Begin 2006 was dit nog 7,7% en begin 2005 7,9%. De bijstandsdichtheid in Dordrecht ligt nog wel boven het gemiddelde van de G27 (6,0% van de huishoudens). De jeugdwerkloosheid in Dordrecht is gedaald van 3,6% per 1 januari 2006 tot 2,2% per 1 januari 2007. We kunnen constateren dat 1

Per 1 jan 2006 Per 1 jan 2007

niet-werkende werkzoekenden als % bevolking 15-64 jaar Dordrecht G27 6.6 7,9 5,0 6,6

2

Opgemerkt dient te worden dat de gegevens betrekking hebben op alle WWB-uitkeringen, dus ook die aan personen van 65 jaar en ouder.


Pagina 61 van 255

Dordrecht het verschil met de G27 (2,1%) heeft overbrugd. Of in 2006 de jeugdwerkloosheid in Dordrecht onder allochtone jongeren wederom twee maal zo hoog ligt als onder autochtone jongeren (= situatie in 2005) is niet bekend aangezien het CWI geen etniciteit meer registreert. In 2006 is ook het aantal bijstandsgerechtigden onder de 25 jaar flink gedaald. Absoluut een daling van 400 naar 270, afgezet tegen de groep jongeren van 15-24 jaar een daling van 2,7% naar 1,9%. Uit het G27 cijfer kunnen we afleiden dat we nog een achterstand hebben goed te maken. G27 zit op 1,4%. Het opleidingsniveau en daarmee de kansen van Dordtse leerlingen blijft stijgen. Het percentage vmbo-geslaagden is in Dordrecht duidelijk gestegen van 88% in 2005, naar 91% in 2006 tot 96% in 2007. Meer leerlingen met een VMBO diploma leren door en komen bij vervolgonderwijs terecht, maar het aantal leerlingen dat in Dordrecht een MBO volgt daalt. Het aantal leerlingen dat in Dordrecht HBO volgt stijgt geleidelijk. Ook in het rapport van de rekenkamer “onderzoek MJP Dordrecht 2006-2010” is geconstateerd dat de cijfers over meldingen van voortijdig schoolverlaten (VSV) nog niet sluitend zijn. Aan een sluitende registratie wordt landelijk gewerkt. Voor zover bekend zijn er in het schooljaar 2005-2006 1110 voortijdige schoolverlaters gemeld bij Regionaal Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten. Dit is een stijging ten opzichte van het schooljaar 2004-2005 (935 VSV-ers). De groei van het aantal meldingen is te verklaren doordat er ook in Dordrecht sprake is van verbeterde registratie en opsporing. In 2006 heeft Dordrecht meegedaan met de RMC-pilot (Regionaal Meld- en Coördinatiepunt) voor verbeterde registratie. 3 Wat willen we bereiken? Versterken onderwijsinfrastructuur Een wijdverspreid misverstand is dat een kenniseconomie alleen hoogopgeleiden vraagt. Er is en blijft echter een grote behoefte aan ondersteunende dienstverlening: beveiliging, cateraars en vooral (geschoold) uitvoerend personeel. Wel is het zo dat het opleidingsniveau in een kenniseconomie gemiddeld wat hoger ligt. De werkloosheid in de toekomst is voor Dordrecht en de regio dan ook geen kwantitatief, maar een kwalitatief probleem. Dit onderstreept het belang van goed vraaggericht beroepsonderwijs, vermindering van schooluitval en verbetering van doorstroming binnen het beroepsonderwijs en naar de arbeidsmarkt. De regio heeft een sterk aanbod aan hoogwaardige (V)MBO opleidingen. Echter, het aanbod HBO kan nog beter en het WO bevindt zich buiten de regio. Probleem is dat de in de regio aanwezige sectoren steeds meer vragen om (technische) HBO’ers en WO’ers. Een sterke inzet op kennisinfrastructuur is onmisbaar om deze ‘discrepantie’ te verkleinen en op de lange termijn onze regio concurrerend te houden. Ook vanuit het bedrijfsleven wordt dit benadrukt.

3

Deze indicator is nu toegevoegd aan het indicatorenlijstje bij ‘vergroten ontwikkelingskansen jeugd/terugdringen jeugdwerkloosheid (zie outcometabel bij ‘wat willen we bereiken’). Deze indicator wordt ook bij het GSB gebruikt.


Pagina 62 van 255

Terugdringen structurele werkloosheid/vergroten werkgelegenheid De aantrekkende economie is zichtbaar door de daling van het aantal niet-werkende werkzoekenden (CWI), waarbij de gemeente Dordrecht op 1 januari 2007 een daling vertoont van 40% t.o.v. de nulmeting van 1 januari 2005. Zoals in de bestuurlijke reactie van het college op het ‘onderzoek MJP Dordrecht 2006-2010’ staat werpen de recente cijfers een nieuw licht op onze ambitie met betrekking tot de hoeveelheid nietwerkende werkzoekenden. Daarom stellen wij in deze begroting voor om een nieuwe ambitie te formuleren. De winst die we de afgelopen jaren hebben geboekt moeten we verder zien uit te bouwen. Wij kiezen hierbij voor een ambitieniveau “beter dan de G27”. Reden genoeg om de komende periode actief te blijven inzetten op het begeleiden van werkzoekenden door hen te koppelen aan een snelle vacaturevervulling via individuele werkgeverscontacten of vraaggerichte reïntegratietrajecten. Vergroten ontwikkelingskansen jeugd/Terugdringen jeugdwerkloosheid Hoewel de jeugdwerkloosheid flink is teruggedrongen komen in de kaartenbakken van de Sociale Dienst nog steeds jongeren voor (1625 jaar). Dit kunnen ten dele jongeren zijn die hun baan zijn kwijtgeraakt, maar ook schoolverlaters die nog nooit een baan hebben gehad. De bestrijding van de jeugdwerkloosheid blijft nog steeds een belangrijk aandachtspunt voor ons. Wij vinden dit ook een regionale opgave, die samen met onze partners vanuit de maatschappelijke instanties, het bedrijfsleven en het onderwijs aangepakt moet blijven worden. Vorig jaar december is in een erratum op het MJP vastgesteld dat het percentage niet-werkende werkzoekenden in 2010 tenminste gelijk is aan het gemiddelde percentage niet-werkende werkzoekenden in de G27. 4 Ongediplomeerd schoolverlaten geeft een grote kans op werkloosheid. Wij streven er in regionaal verband naar in 2009 het aantal voortijdig schoolverlaters met (gemiddeld) 50% te laten dalen.

4

In het betreffende erratum is ook opgenomen dat het percentage per 1 januari 2006 in Dordrecht 3,6% bedraagt en dat het gemiddelde percentage per 1 januari 2006 in de G27 3,1% bedraagt.


Pagina 63 van 255

Wat willen we bereiken? Outcomedoelstelling (beoogde effecten)

Indicator

Aandeel middelbaar of hoger opleidingsniveau - bevolking - beroepsbevolking Aantal leerlingen/studenten in Dordrecht - MBO - HBO (a) % laag opgeleiden (max basisonderwijs) - Autochtoon - Allochtoon Aantal techniek leerlingen MBO (b) Aantal techniek leerlingen VMBO Totaal aantal niet werkende werkzoekenden (NWW) Terugdringen - % langer dan 1 jaar structurele werkloosheid / *% allochtonen onder NWW'ers >1 jaar vergroten werk- - % laagopgeleiden gelegenheid *% allochtonen van laagopgeleide NWW'ers - % bevolking 15-64 jaar Versterken onderwijsinfrastructuur

Personen met ww-uitkering: - Absoluut - % bevolking 15-64 jaar Personen met arbeidsongeschiktheidsuitkering: - Absoluut - % beroepsbevolking 15-64 jaar % WWB-uitk. op totaal aantal huishoud. (nulwaarde 2005)

Vergroten ontwikkelingskansen jeugd/ terugdringen jeugdwerkloosheid

Nulwaarde

Streefwaarde 2007

64% 72% 6.614 1.049 7% 4% 27% 1.739 308 6.557 60.6% 67.5% 53.1% 63.0% 8,2%

meest actuele meting

Streefwaarde 2008

64% 73% 6.700 1100

6.514 1.132

Streefwaarde 2009

Streefwaarde 2010

Licht Licht

65% 73% 6.800 1.150

1.729 308 3978 40,2% (d) 47% (d) 5% (waarde G27 6,6%)

6.900 1.200 5% 2% 23% 2.170 339

Mate van ambitie

7.000 1.250

Licht Zwaar Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht Licht

55% 60% 50% 60%

behoud voorsprong op G27 Licht

2.352 2.9%

2.317 2,90%

2230 2%

Licht Licht

6.108 7.6% 8,4% (waarde G27 6,7% (c)

5.759 7,20% 7,2% (waarde G27 6,0%)

5800 7%

Licht Licht Zwaar

Uitstroom WWB naar regulier werk % betaald werk van niet-schoolgaanden tussen 1864 jaar

30% 69%

Totaal aantal voortijdig schoolverlaters Y (nulwaarde 2006) - % VSV-ers van alle leerplichtigen - % VMBO-ers die na diploma gaan werken

1110

30%

40% x x

Halveren verschil 33%

33% 72%

G27 35%

Licht Licht

555 Zwaar Zwaar

2.2% 8.3%

1.1% 4.2%

- % VSV-ers MBO BOL

32.7%

16,4%

- % VSV-ers MBO BBL Aantal peuters en kleuters met een (leer)achterstand die deelnemen aan een VVE traject (nulwaarde 2004) - % van doelgroep gewichtenleerlingen

28.3% 843

992

14,2% 1307

Zwaar Zwaar Zwaar

39%

45%

70%(f)

Zwaar

672 3,6%

640

44%

260 2,2% (waarde G27 2 (d) 1%)

400 2.7% (waarde G27 2,0%)

270 1,9% (waarde G27 1,4%)

Niet-werkende werkzoekenden onder 23 jaar - Absoluut - % van totaal mensen <23 (nulmeting 2006)

- % allochtonen onder NWW'ers <23 Aantal bijstandsgerechtigden <25 jaar: - Absoluut -% bevolking 15-24 jaar (g)

Zwaar

Licht Gelijk aan %G27

40%

Licht Licht

Licht halveren verschil G27 Licht

(a) nulmeting en streefwaarden zijn aangepast; de cijfers zijn nu incl de aantallen van Da Vinci (b) nulmeting is aangepast i.v.m. een veranderende indeling binnen Da Vinci ( c ) correctie nulmeting. In de begroting van vorig jaar is het onjuiste cijfer van 7,4% vermeld. Juiste cijfer nu gebaseerd op gegevens CBS + tevens nulwaarde G27 toegevoegd (CBS) (d) CWI registreert geen etniciteit meer, indicator wordt vanaf nu niet meer weergegeven (f) definitie indicator en oorspronkelijke streefwaarde (van 55%) zijn aangepast aan de nieuwe GSB-afspraken bij Midterm review 2007 (g) t.b.v vergelijkbaarstelling met G27, indicator en nulmeting naar leeftijdscategorie -% bevolking 15-24 aangepast (was 15-22), tevens nulwaarde G27 toegevoegd Y

= indicator is toegevoegd en conform GSB; nulwaarde is peildatum 2006

x = nog niet beschikbaar


Pagina 64 van 255

Wat mag het kosten?

Begroting 2008

Programma Werk en Scholing Thema

Lasten

Baten

2009

2010 Saldo's

2011

Saldo*

Opgroeien en onderwijs

12.326

1.965

-10.361

-10.261

-10.158

-10.146

Onderwijshuisvesting

21.444

7.967

-13.477

-20.255

-21.022

-20.250

Arbeidsmarkttoeleiding

33.216

28.716

-4.500

-3.397

-3.395

-3.393


66.986

38.648

-28.338

-33.913

-34.575

-33.789

7.803

5.877

-1.926

3.871

5.383

4.440

74.789

44.525

-30.264

-30.042

-29.192

-29.349



Investeringen

Werk en scholing


Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

SV01 Leerpark

40.893 40.893

32.709 32.709

22.123 22.123

8.185 8.185

Totaal Programma Werk en Scholing

40.893

32.709

22.123

8.185

Thema Opgroeien en onderwijs


Pagina 65 van 255

Thema Opgroeien en onderwijs Wat gaan we daarvoor doen? Het voorkomen van achterstanden bij leerlingen is van grote invloed op de toekomstige ontwikkeling en kansen van de leerling. Onderzoek toont het belang aan van het vroegtijdig opsporen en aanpakken van achterstanden bij (zeer) jonge kinderen. Dordrecht voert regie op het leggen van verbindingen tussen de consultatiebureaus voor vroegsignalering voorschoolse voorzieningen, die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het voorschoolse deel van het VVEprogramma, en de basisscholen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het vroegschoolse deel van het VVE-programma. Regie op samenwerking en inhoudelijke afstemming is nodig opdat er daadwerkelijk sprake is van een doorlopende lijn van signaleren naar aanpakken van onderwijsachterstanden. De mate van achterstand wordt uitgedrukt in een ‘gewicht’. Het aantal peuters en kleuters dat deelneemt aan een VVEprogramma bedroeg in 2004 843 (dat is 39% van de doelgroep gewichtenleerlingen) en in 2006 887 (45% van de doelgroep gewichtenleerlingen). Wij streven ernaar dat het percentage deelnemers aan een VVE-traject van de doelgroep gewichtenleerlingen stijgt naar 70% eind 2009 (GSB). In 2008 werken we wederom met het nieuwe beleidskader “samen investeren in vroeg beginnen, op weg naar de Dordtse Voorschool” waarin staat beschreven hoe in Dordrecht wordt gevarieerd in het peuterwerk. Om het doelgroepbereik te verhogen zal worden gekeken hoeveel doelgroepkinderen extra bereikt kunnen worden met VVE in de kinderopvang. De gemeente treedt hierbij op als regisseur en subsidieverstrekker. Om de kwaliteit van het peuterwerk, en zo de effectiviteit van VVE, te waarborgen voert de GGD inspecties uit op de peuterspeelzalen. Om dit te formaliseren stellen we in 2008 een handhavingsbeleid op. Tenslotte zullen wij ook in 2008 scholen subsidiëren voor de uitvoering van School in de Samenleving. Bij School in de Samenleving worden verrijkende activiteiten georganiseerd voor peuters en basisschoolleerlingen (2-12 jaar). Voor ouders vinden activiteiten op het gebied van opvoedingsondersteuning plaats. Dit alles met het doel de ontwikkelkansen van kinderen te vergroten. In 2008 verzorgt Opmaat weer een maatwerkaanbod in het kader van opvoedingsondersteuning. Het gaat om advies op het gebied van VVE aan ouders van peuters. In 2008 worden hiervoor 200 gezinnen benaderd. Verder wordt in 2008 door een multidisciplinair team (= MDT) aan ouders van 125 gezinnen advies verstrekt over problematische opvoedingssituaties of ontwikkelingsproblemen bij kinderen. De inzet van MDT’s in het primair onderwijs wordt ook het komend jaar in stand gehouden. Eveneens handhaven we de inzet van schoolmaatschappelijk werk op 35 scholen in het primair onderwijs. De 8 locaties voor het schoolmaatschappelijke werk en de MDT’s in het VMBO blijven gehandhaafd. In 2008 zal op elke HAVO/VWO-school een MTD functioneren. Schakelklassen zijn klassen voor basisschoolleerlingen die vanwege een grote taalachterstand onder hun eigenlijke niveau presteren. In een schakelklas volgen leerlingen gedurende één schooljaar intensief taalonderwijs of krijgen extra lessen in de vorm van een verlengde


Pagina 66 van 255

schooldag. De GSB-doelstelling is dat in 2009 390 leerlingen de schakelklas hebben doorlopen. In Dordrecht zijn in 2006 vijf parttime en twee fulltime schakelklassen opgestart met in totaal 74 leerlingen. Met ingang van schooljaar 2007-2008 is ook een kopklas (groep 9) operationeel. Deze kopklas wordt in het schooljaar 2008-2009 voortgezet. Voor schooljaar 2008-2009 wordt minimaal het aantal schakelklassen van het in schooljaar 2007-2008 gehandhaafd. We proberen onderwijsachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. Daarnaast blijven we jongeren stimuleren te kiezen voor een opleidingsrichting waarbij ze enerzijds meer kans maken op deelname aan de arbeidsmarkt en anderzijds ook daadwerkelijk een impuls geven aan de regionale economie en gebonden blijven aan deze regio. Een verkeerde beroepskeuze kan tijdens de schoolloopbaan leiden tot voortijdig schoolverlaten (VSV) en na de schoolloopbaan tot een mismatch op de arbeidsmarkt met werkloosheid als gevolg. Een aantal preventieve VSV-projecten besteedt daarom aandacht aan de beroepskeuze. Dit gebeurt bijvoorbeeld met het project peermentoring, waarbij oudere leerlingen jongerejaars begeleiden en adviseren. Dit project heeft in de leerlingenzorg inmiddels een breed draagvlak gekregen en is in vrijwel alle scholen ingevoerd. Verder wordt aan potentiële uitvallers van het VMBO de mogelijk geboden om in te stromen in het VMBO-TL hulpstructuur van het volwassenonderwijs en handhaven we in 2008 het Doorstroomproject ‘de Overstap’ (begeleiding van VMBO naar MBO). Een voorwaarde om de VSV-problematiek structureel aan te pakken is een eenduidige sluitende registratie van spijbelaars en VSV-ers. Landelijk is bekend dat de registratie van VSV-ers niet sluitend is met als gevolg dat er meer VSV-ers zijn dan bekend. Dordrecht doet daarom mee aan de pilot Sluitende Registratieketen VSV van het ministerie van OC&W, die loopt van november 2007 tot en met februari 2008. In maart 2008 wordt de pilot geëvalueerd. De afgelopen periode hebben allerlei initiatieven plaatsgevonden met het oog op de versterking van de kennisinfrastructuur. Dit is nodig, omdat een goede infrastructuur voorwaarde is voor het ontwikkelen van een regio die zich richt op een kenniseconomie. Dit is ook in de Drechtsteden het geval. Op het terrein van versterking van de onderwijsinfrastructuur heeft de ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs hoge prioriteit (zie hiervoor Leerpark). In 2010 moeten de scholen op de kwaliteitskaart tenminste gemiddeld of beter scoren dan het landelijke gemiddelde. Aan het eind van 2008 wil de gemeente Dordrecht openbare gegevens over de kwaliteit van de scholen publiceren. De publicatie zal plaatsvinden via onze eigen gemeentelijke portal. Ouders, schoolbesturen en gemeente kunnen dan verantwoord de gegevens van de scholen gebruiken. Ook in 2008 functioneert ‘Het platform Hoger Onderwijs’. Dit platform richt zich op het aantrekken en binden van hoger onderwijs en profileert zich als Kenniscentrum voor innovatie van bedrijven in de stad en regio. Daarnaast zal ook in 2008 het Transferpunt ‘Hoger Onderwijs Drechtsteden’ operationeel zijn. Hier kunnen alle vragen op het gebied van opleiden en kennisontwikkeling worden gesteld. Het Transferpunt ‘Hoger Onderwijs Drechtsteden’ is een gezamenlijk initiatief van de participanten uit het platform Hoger Onderwijs. Het Transfer-


Pagina 67 van 255

punt ‘Hoger Onderwijs Drechtsteden’ is gevestigd in het gebouw Achterom en zal wellicht later naar het Leerpark verhuizen. Met het project “Focus op Bèta” is in schooljaar 2006-2007 een start gemaakt. Het project is erop gericht VWO-leerlingen in aanraking te brengen met techniek om zo de interesse daarvoor te vergroten. Het project is tegelijkertijd bedoeld om een impuls aan het denken over duurzaamheid te geven. Dit project is een samenwerkingsverband van de Dordtse scholen voor voortgezet onderwijs, de technische universiteit Delft en het Weizigt NMC. Voor 2008 wordt “Focus op Bèta” uitgebreid naar HAVO en het VMBO. Wat mag het kosten?

Thema Opgroeien en onderwijs Product Sluitende aanpak voortijdig schoolverlaten


Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

4.375

1.948

-2.427

-2.293

-2.225

-2.224

Voor- en vroegschoolse educaties

4.262

0

-4.262

-4.296

-4.261

-4.267

SIS programma

1.096

0

-1.096

-1.096

-1.096

-1.079

931

0

-931

-931

-931

-931

1.662

17

-1.645

-1.645

-1.645

-1.645

12.326

1.965

-10.361

-10.261

-10.158

-10.146

257

0

-257

-312

-349

-346

12.583

1.965

-10.618

-10.573

-10.507

-10.492

Educatie Overige onderwijs aangelegenheden Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Investeringen Thema Opgroeien en onderwijs SV01 Leerpark

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

40.893 40.893

32.709 32.709

22.123 22.123

8.185 8.185



Pagina 68 van 255

Thema Onderwijshuisvesting Wat gaan we daarvoor doen? De gemeentelijke zorgplicht voor huisvesting staan vermeld in de Wet op het primair onderwijs, de Wet op het voortgezet onderwijs en de Wet op de expertisecentra. De huisvestingsvoorzieningen zijn opgenomen in het Integraal Huisvestingsprogramma en het Integraal Huisvestingsplan Peuterwerk. Peuterspeelzalen worden nu bij of in de basisscholen gehuisvest. Reguliere peutergroepen worden omgebouwd naar varianten van voorschoolse educatie, zodat meer doelgroepkinderen worden bereikt met VVE-programma’s. Het is immers onze ambitie dat in 2010 in de voorschoolse fase 70% van de doelgroepkinderen wordt bereikt. Verder zal het onderwijshuisvestingsprogramma 2008 worden uitgevoerd. Dit betekent dat Ikra en school Vest in 2008 worden opgeleverd, gestart wordt met de bouw van de Statenschool en de scholen in Wielwijk en met de renovatie van de ambachtschool aan de Reeweg. Ook de uitbreiding van de Meridiaan, de Blije Gaarde, de Geert Groote, de Bever en de Johan Friso worden gerealiseerd. Afhankelijk van de planvorming zullen ook de aanpassingen aan de Griffioen en Oranje Nassau worden uitgevoerd. Afhankelijk van de bouwkundige mogelijkheden wordt ook de aanpassing van de school aan de Groenedijk ter hand genomen. De tijdelijke huisvesting voor de scholen in Dubbeldam zal zo snel mogelijk worden geplaatst zodat na de sloop met de definitieve nieuwbouw kan worden gestart. In 2008 zullen wij ons tevens inzetten voor het realiseren van uitbreiding/aanpassing bij scholen ten behoeve van de buitenschoolse opvang. Een ander belangrijk onderdeel binnen dit thema is de realisatie van het Leerpark. Kern van de visie op het Leerpark is de verbinding van onderwijs, arbeidsmarkt en bedrijfsleven: Samenwerkingsverbanden tussen scholen, bedrijven en gemeenten met het oog op onderwijsvernieuwing mede gericht op het organiseren van doorgaande leerlijnen VMBO-MBO-HBO. Deze onderwijsvernieuwing zal in 2008 verder vorm krijgen. In 2005 is gestart met de fysieke bouw van het Leerpark. In 2007 is het Da Vinci en het Insula opgeleverd. In het eerste half jaar van 2008 zullen zowel de eerste bedrijven, woningbouw als Samenwerkingsgebouw worden opgeleverd; in het tweede half jaar van 2008 wordt het Dalton college opgeleverd. Op het Leerpark wordt een aantrekkelijke omgeving voor jongeren gerealiseerd die er aan bijdraagt dat jongeren hun schoolloopbaan tot een goed einde brengen. Voor 2009 staat de realisatie van enkele jongerenaccommodaties op het Leerpark gepland. Het betreft de realisatie van Leonardo Plaza en een Grand Café waaraan een aantal jongerenvoorzieningen wordt gekoppeld, zoals een bibliotheekvoorziening, jeugdwerk, een culturele instelling en een studio.


Pagina 69 van 255

Wat mag het kosten? Thema Onderwijshuisvesting Product


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

School- en gymnastiekgebouwen

21.444

7.967

-13.477

-20.255

-21.022

-20.250


21.444

7.967

-13.477

-20.255

-21.022

-20.250

7.546

5.877

-1.669

4.184

5.732

4.786

28.990

13.844

-15.146

-16.071

-15.290

-15.464




Pagina 70 van 255

Thema Arbeidsmarkt toeleiding Wat gaan we daarvoor doen? In het kader van het Leerpark zal BV Kennisbedrijf Drechtsteden in 2008 de regie voeren over samenwerkingsprojecten tussen onderwijs en bedrijfsleven. Wij vinden de coördinatiebemiddeling van stagiaires naar het bedrijfsleven gewenst. Het gaat daarbij niet alleen om jongeren in opleiding, maar ook om klanten van de Sociale Dienst die reïntegreren op de arbeidsmarkt. Als eerste stap is vorig jaar een gezamenlijk stagebureau van de VMBO-scholen gestart. Wij gaan er van uit dat dit bureau er in slaagt om tenminste 300 extra werkervaringsplaatsen te realiseren voor (jonge) uitkeringstrekkers. Op het gebied van stageplaatsen en trainees zal de gemeentelijke organisatie haar voorbeeldfunctie blijven behouden: in 2008 biedt onze eigen organisatie 100 stage- en werkervaringsplaatsen aan. Daarbij zal het Transferpunt ‘Hoger Onderwijs Drechtsteden’ zich in 2008 inspannen om voor 200 HBO-studenten projecten, stages en afstudeeronderzoek in publieke en private organisaties aan te bieden. De Sociale Dienst Drechtsteden werkt samen met het Centrum voor Werk en Inkomen met de methode ‘Work First (Kortste weg naar werk)’. Per werkzoekende (in totaal 2100) wordt op maat een traject aangeboden. De afstand tot de arbeidsmarkt is bepalend voor het instrument dat wordt ingezet. Naast de gewone arbeidsbemiddeling kunnen de instrumenten werkplaats, arbeidsmarktgericht uitstroomtraject (AGU), springplank, of Brug (sociale activering) worden ingezet. De ervaring leert dat ruim 45% van het aantal mensen dat instroomt, door een van deze instrumenten weer uitstroomt naar werk. Voor jongeren blijven we werken met het integrale arbeidsmarkt toeleidingstraject Route 23. In 2008 worden via Social Return on Investment (SROI) 60 baanopeningen gerealiseerd waarvan 30 leer/werkbanen. SROI biedt een betaalde baan aan werklozen zonder startkwalificatie. Voor het matchen van klanten wordt in eerste instantie gekeken in de klantenbestanden van de Sociale Dienst Drechtsteden. Lukt dat niet dan wordt gezocht in de bestanden van CWI, UWV en Sociale Werkplaats. Op dit moment komt SROI in de praktijk vooral terecht in de bouw. In 2008 willen we daarom meer diversiteit genereren in het soort banen dat wordt gevraagd. Daarom gaan we SROI ook invoeren bij andere aanbestedende diensten zoals woningcorporaties, onderwijsinstellingen. Verder gaan we als gemeente meer en vaker Wsw’ers inzetten. Daarvoor sluiten we een convenant met Drechtwerk. Wat mag het kosten? Thema Arbeidsmarkttoeleiding Product Werk Inburgering Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

30.854

28.716

-2.138

-1.035

-1.033

-1.031

2.362

0

-2.362

-2.362

-2.362

-2.362

33.216

28.716

-4.500

-3.397

-3.395

-3.393

0

0

0

0

0

0

33.216

28.716

-4.500

-3.397

-3.395

-3.393


Pagina 71 van 255

2.5

Ondernemerschap en Bereikbaarheid

Staat van de stad In de Drechtsteden hebben we bijna 106.000 arbeidsplaatsen. Hiervan neemt Dordrecht ruim 49.000 arbeidsplaatsen voor zijn rekening, dat neerkomt op ongeveer 48% à 49%. De omvang van de beroepsbevolking is de laatste jaren licht toegenomen maar stabiliseert sinds 2004/2006 op ongeveer 55 duizend personen. De stad heeft dus minder banen in vergelijking met de beroepsbevolking. In de economische structuur van Dordrecht valt op dat de stad relatief veel niet-commerciële diensten heeft, maar relatief weinig zakelijke diensten. Specifieke kenmerken van de structuur zijn de aanwezigheid van relatief grote sectoren industrie, zorg, bestuur en onderwijs en relatief kleine sectoren zakelijke diensten, horeca en landbouw. Het detailhandelsaanbod in Dordrecht en de Drechtsteden ligt ongeveer op het Nederlands gemiddelde. Het aantal horecavestigingen blijft achter. In de periode 2000-2004 is in Dordrecht de werkgelegenheid in de zorgsector fors toegenomen. In de sector toerisme en recreatie is er sprake van een lichte groei. De werkgelegenheid in de metalelectro, ICT, maritieme sector, zakelijke dienstverlening, detailhandel en horeca is gedaald. De afgelopen periode is het aantal bedrijven dat in de stad is gevestigd stabiel gebleven. In 2004 telde Dordrecht ruim 4300 bedrijfsvestigingen, waarvan een beperkt aantal grote bedrijven veel werkgelegenheid scheppen: 2% van het aantal vestigingen is verantwoordelijk voor 42% van de werkgelegenheid. De sector die in Dordrecht de afgelopen jaren fors is gegroeid is de overige dienstverlening, waar onder andere zorg, onderwijs en overheid deel van uitmaken. Het aantal starters in Dordrecht bedroeg in 2007 710 en daarvoor ca. 570 per jaar. De stad staat met haar hoge aantal starters in de top 10 van grote steden van Nederland. Ondanks het gelijkblijvende aantal arbeidsplaatsen is Dordrecht een stad met een hoge economische vitaliteit. Dordrecht is gunstig gelegen aan hoofdtransportassen en nabij grote steden. Het arbeidspotentieel in Dordrecht is wat betreft opleidingsniveau echter minder gunstig t.o.v. andere steden. De bereikbaarheid van de stad per auto en openbaar vervoer is goed, wel is de afgelopen jaren de bereikbaarheid tijdens de spits per auto afgenomen. In 2004 waardeerden Dordtse ondernemers de bereikbaarheid van Dordrecht met de auto met een 6,8. De waardering van Dordtse ondernemers voor de bereikbaarheid van Dordrecht met het openbaar vervoer is tussen 2001 en 2004 gestegen van 6,3 naar 6,6. De volgende meting is in 2008. Wat willen we bereiken? Dordrecht is onderdeel van het stedelijk netwerk De Zuidvleugel (van de Randstad). Dordrecht heeft ook een unieke ligging; ze verbindt de Randstad met het zuiden van Nederland. Dordrecht is voor


Pagina 72 van 255

het zuiden de Poort naar de Randstad en andersom voor de Randstad de Poort naar Zuid-Nederland en Antwerpen. De Randstad is onderverdeeld in een Noord- en Zuidvleugel. Verschillende onderzoeken tonen aan dat de Zuidvleugel een relatieve achterstand heeft in zijn ontwikkeling ten opzichte van de Noordvleugel. Ten aanzien van de leefbaarheid, de economische structuur en de kwaliteit van het wonen is de Deltapoort - waarin de Drechtsteden liggen - een zwakke schakel in de Zuidvleugel. Dit heeft te maken met een onbalans tussen de kwaliteit van de leefomgeving en de economie/infrastructuur in het gebied. Daarom zullen we moeten investeren in die elementen die deze ”Poort”-positie versterken, zoals de mobiliteit en gebiedsontwikkelingen als de Zeehavens, Amstelwijck, Dordtse Kil en Maasterras. In Zuidvleugelverband (o.a. in het Programmadocument Zuidvleugel) worden met name het Maasterras in de Spoorzone, de Zeehaven, het baggercluster en de woningbouw in hogere segmenten genoemd als groeimogelijkheden/ kansen van Dordrecht voor de verdere ontwikkeling van de Zuidvleugel. Stimuleren van de economische concurrentiepositie Voor ondernemers en bedrijven is de bereikbaarheid en beschikbaarheid van voldoende en kwalitatief goede vestigingslocaties een belangrijke reden om zich in Dordrecht of in de Drechtsteden te vestigen. De ligging van Dordrecht/Drechtsteden aan multimodale transportassen over de weg, water en spoor en de bereikbaarheid en beschikbaarheid van bedrijventerreinen maken dat deze regio een goed vestigingsklimaat kan bieden. De ondernemers weten dat te waarderen met een 6.5 voor Dordrecht (meting 2005). Dit cijfer is gelijk aan het gemiddelde van de G27. Wij streven er naar om de waardering van het ondernemingsklimaat in Dordrecht op het G27 gemiddelde te houden. Dordrecht heeft nog voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor economische activiteiten. Zo is er volop ruimte voor nieuwe bedrijvigheid (bedrijventerreinen, kantorenparken), heeft de stad een zeehaven, een gunstige ligging tussen Rotterdam en West-Brabant en kent Dordrecht bovendien een rijke cultuurhistorie (mogelijkheden toerisme en recreatie). Daarnaast blijft onze binnenstad een belangrijke troef. We streven naar meer bezoekers. Niet alleen van buiten de Drechtsteden, maar ook bezoekers uit de Drechtsteden zelf. Wij willen dat meer Drechtstedelingen hun kleding en andere niet dagelijkse boodschappen in onze stad gaan doen. Daarbij zijn wij ons bewust van de toegenomen groei van het perifere aanbod. Het is daarom onze ambitie om de koopkrachtbinding tenminste gelijk te houden. Dit vraagt de komende jaren een extra inspanning waarover meer te lezen is onder ‘Vergroten van de aantrekkingskracht van de stad’ verderop in dit hoofdstuk. Ook streven we naar verbetering van het horeca aanbod. Verbreden economische structuur De aantrekkelijkheid van Dordrecht als stad en de Drechtsteden als regio wordt in belangrijke mate bepaald door de economische structuur. De internationalisering van de economie zal zich ook in de industrie van de Drechtsteden steeds vaker laten gelden. Om de concurrentie aan te gaan, moeten we inzetten op innovatie, creatieve


Pagina 73 van 255

economie en kenniseconomie. Een groot deel van de Dordtse beroepsbevolking werkt niet in Dordrecht, maar in één van de andere Drechtsteden en daarbuiten. Gezien deze kenmerken van onze regio streven wij naar een absolute stijging van het aantal arbeidsplaatsen in de regio. We zetten in op een verbreding van de economische structuur en versterken van de concurrentiepositie door actief nieuwe bedrijvigheid aan te trekken, passend bij het economische en sociaal cultureel profiel van de stad en de toekomstige bevolking. Dit betekent dat we inzetten op het aantrekken van bedrijven uit alle sectoren maar met de volgende speerpunten: horeca, toerisme, zorg en zakelijke dienstverlening. Bij toerisme moet dit leiden tot een stijging van het aantal bezoekers. De zorg is een groeiende sector waar grote kansen liggen. Onze inzet is er op gericht dat de sectorstructuur in 2010 een zichtbare verandering zal hebben doorgemaakt. We zullen meer bedrijven en arbeidsplaatsen binnen onze grenzen hebben en er zal een groter percentage arbeidsplaatsen zijn in de hierboven genoemde sectoren. Verbeteren van het innovatieve vermogen De huidige economische dynamiek heeft de levenscyclus van (nieuwe) producten sterk verkort. (Product)innovatie is een constante noodzaak voor bedrijven om te overleven. Het is ons streven om een innovatief klimaat in de stad tot stand te brengen, waardoor we een aantrekkelijke vestigingsstad voor bedrijven blijven. Belangrijke indicatoren hiervoor zijn het aantal banen in de creatieve bedrijfstakken en het aandeel banen in groeisectoren. In de Atlas voor gemeenten 2007 neemt Dordrecht op de eerste indicator nu de 36ste plaats in terwijl we in 2010 minimaal op de 35ste plaats willen staan. Op de tweede indicator stond Dordrecht bij de laatste meting (2005) op de 42ste plaats en willen we voor 2010 minstens naar de 38ste plaats. Ook andere steden timmeren op dit punt aan de weg, daarom is ervoor gekozen om de positie t.o.v. andere steden als indicator te nemen. Een andere indicator die we hanteren is het aantal starters. Vergroten van de aantrekkingskracht van de stad Vergroting van de aantrekkingskracht van de stad en regio op het gebied van historie, cultuur en natuur moet resulteren in meer bezoekers. In 2004 bezochten 2.8 miljoen toeristen onze stad. In 2006 werd in het MJP (op basis van de nulmeting van 2,8 mln.) beoogd om het aantal bezoeken aan de binnenstad (nietDordtenaren, verblijfsduur minimaal twee uur) te laten toenemen tot 3,4 miljoen in 2010). Uit recent onderzoek van CVO naar het bezoek aan Dordrecht in 2006 bleek het aantal bezoeken dat jaar op 2 miljoen te liggen en bleek het aantal in 2005 op 2,1 mln. bezoekers te liggen. Het cijfer ontwikkelt zich dus niet in de gewenste richting. Dit heeft indirect ook negatief effect op bestedingen in de binnenstad en op de werkgelegenheid in de groeisector die toerisme zou moeten zijn. De oorzaken voor het lage cijfer liggen voornamelijk in het gegeven dat inwoners van de Drechtsteden (excl. Dordrecht) minder frequent in Dordrecht winkelen. Als reden geven zij aan dat er interessant winkelaanbod ontbreekt en dat de vele wegwerkzaamheden


Pagina 74 van 255

een bezoek aan Dordrecht ontmoedigen. Degenen die wel komen winkelen, doen dit wel in toenemende mate in combinatie met horecabezoek. Uitgaande van de cijfers over 2005 en 2006 is het reëel om de streefcijfers voor de komende jaren naar beneden bij te stellen: resp. 2,3 mln., 2,5 mln. en 2,8 miljoen in 2008, 2009 en 2010. We denken in 2010 weer het niveau van 2004 te kunnen halen na oplevering van enkele grote projecten (zie verderop voor meer uitgebreide toelichting). De doelstelling voor 2010 om het aantal bezoekers aan evenementen te laten stijgen is inmiddels ruimschoots bereikt (1.065.000 bezoekers). De komende jaren willen we dit nog wat hogere streefcijfer vast zien te houden. Verbeteren van de (economische) bereikbaarheid Een goede bereikbaarheid van de stad is van essentieel belang voor een gezond economisch klimaat. Consumenten, bedrijven en werknemers stellen steeds hogere eisen aan de bereikbaarheid van voorzieningen en bedrijvenlocaties. Bedrijven vestigen zich het liefst daar waar openbaar vervoer en/of wegennet de beste bereikbaarheid te bieden heeft. Goede bereikbaarheid is zo ook essentieel voor een gezond economisch klimaat. Dordrecht heeft zoals gezegd een unieke ligging als Poort van de Randstad. Uit de cijfers blijkt dat Dordrecht op dit moment nog goed bereikbaar is per auto en openbaar vervoer. Dat willen we ook graag zo houden. Investeringen in het wegennet en het openbaar vervoer zijn noodzakelijk om nieuwe ontwikkelingen in de stad mogelijk te maken. Door de ontwikkeling van de binnenstad, bedrijventerreinen, kantorenparken, het Leerpark, het Gezondheidspark, de Sportboulevard, de Biesbosch neemt ook de verkeersstroom toe. Dit zullen we vooral gaan merken op de nu al bekende verkeersknooppunten N3/A16 en het Glazenplein/Mijlweg. De investeringen die wij in onze infrastructuur doen moeten er toe leiden dat de waardering van de bereikbaarheid door ondernemers en inwoners toeneemt. Naast het aanpakken van de grote verkeersknelpunten investeren wij in een aantrekkelijk fietsklimaat. Dit moet leiden tot een hogere waardering van de inwoners. Verbeteren van de veiligheid op bedrijventerreinen Ten slotte vinden wij het belangrijk dat onze bedrijventerreinen veilig zijn. Voor ondernemers is dit een belangrijke factor om hier te blijven, dan wel -indien er veel onveiligheid is- om te vertrekken. Het beveiligen van de eigen onderneming en kavel op de bedrijventerreinen is de verantwoordelijkheid van de ondernemers zelf. Wanneer de ondernemers aangeven hun bedrijventerrein collectief te willen beveiligen, zullen wij dit initiatief ondersteunen door een aanzet te geven voor een deel van de fysieke maatregelen die nodig zijn om een bedrijventerrein te beveiligen. Met het collectief beveiligen van bedrijventerreinen willen we het aantal delicten in 2010 met tenminste 20% verminderen. Rol van de gemeente De invloed die we als gemeente hebben op de economie is beperkt. Naast gerichte acquisitie willen we met het treffen van faciliterende


Pagina 75 van 255

maatregelen, zoals (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen, oplossen van verkeersknelpunten en het onder de aandacht brengen van het goede vestigingsklimaat van Dordrecht, de aantrekkingskracht van de stad voor (potentiële) vestigers vergroten. Daarom vinden we de betrokkenheid van het bedrijfsleven bij ons economisch beleid ook van essentieel belang, om in te kunnen spelen op de ontwikkelingen die zich voordoen. Met betrekking tot het verbeteren van de bereikbaarheid zijn we deels afhankelijk van hogere overheden, vooral waar het rijkswegen en provinciale wegen betreffen. Voor de binnenstedelijke verkeersproblematiek zijn we wel zelf verantwoordelijk voor de aanpak.


Pagina 76 van 255

Wat willen we bereiken? Outcomedoelstelling (beoogde effecten)

Indicator

Stimuleren economische concurrentiepositie

Rapportcijfer ondernemingsklimaat gelijk aan G27

Verbreden econonomische structuur

Verbeteren van het innovatief vermogen

Aantal bezoekers binnenstad pw (2000:190.000) Verdeling bezoekers binnenstad Dordrecht/regio/rest (2000: 79/14/7) Tevredenheid bezoekers binnenstad - Winkelaanbod - Openbare ruimte - Sfeer - Horeca tijdens winkelen - Horeca na winkelen Koopkrachtbestedings % niet-dagelijks - Drechtsteden-Drechtsteden - Drechtsteden-Dordrecht - Drechtsteden-Dordt Centrum - Dordrecht-Dordrecht - Dordrecht-Dordrecht Centr. Aantal werkzame personen totaal en naar alle sectoren - Totaal

Nul waarde

Streef waarde 2007

Meest actuele meting

6.5

Streef waarde 2008

Streef waarde 2009

Streef waarde 2010

G27

G27 Gelijk G27

280.000

265.000

280000

310000

65/18/17

62/16/22

60/20/20

55/25/20

Licht Zwaar

7.2 7.0 6.9 6,9* 6.3

7,1 6,9 7,1 7,1 6,8

80% 40% 24% 75% 49%

49.504

7.8 7.3 7.2 7.0 6.6

Licht Licht Licht Gelijk Licht

80% 40% 24% 75% 49%

Gelijk Gelijk Gelijk Gelijk Gelijk

49.408

49.928

50.448

50.968

51.488

- Landbouw - Industrie

161 7.097

= =

= =

= =

= =

- Bouwnijverheid - Reparatie/Handel

4.219 7.956

= =

= =

= =

= =

- Horeca - Vervoer/opslag/communicatie - Zakelijke dienstverlening - Openbaar bestuur en onderwijs - Gezondheidszorg/welzijn - Overige dienstverlening (o.a. toerisme) Ranking in Atlas mbt banen creatieve bedrijfstakken

1.009 3.465 6.460 7.458 9.368 2.215 39

+ = ++ = ++ + 38

+ = ++ = ++ + 37

+ = ++ = ++ + 36

+ = ++ = ++ + 35

Ranking in Atlas mbt banen in groeisectoren

42

41

40

39

38

570 2.8 mln 900.000 195.000

570 3 mln* 900000 195.000

701 2 mln 1.065.000

700 2,3 mln 1.065.000

700 2,5 mln 1.065.000 200.000

210 244 mln.

250 250 mln

260

260

280

Aantal startende ondernemers Aantal toeristische bezoeken Vergroten aantrekkingsAantal bezoekers evenementen kracht Dordrecht Aantal overnachtingen in logiesaccommodaties Aantal riviercruiseschepen Toeristische recreatieve bestedingen Verbeteren van Rapportcijfer ondernemers over de - Bereikbaarheid per auto bereikbaarheid - Bereikbaarheid per ov - Parkeermogelijkheden Rapportcijfer bezoekers niet-dagelijkse sector BS - Bereikbaarheid per auto - Bereikbaarheid per ov - Parkeermogelijkheden Gemiddelde reisduur per auto in spits Gemiddelde reisduur per auto in daluren

Mate van ambitie

36

Licht Gelijk Gelijk Gelijk Gelijk Licht Gelijk Zwaar Gelijk Zwaar Licht Licht

6.8 6.6 6.2

700 2,8 mln Zwaar 1.065.000 Licht 210.000 Licht Zwaar 300 270 mln Zwaar

6.9 6.6 6.4

6.4 7.4 6.4 21,7 20,5

21,7 20,5

88%

90%

96 5,8 6.6

96 5,9

Licht Gelijk

7.0 6.8 6.4

21,6 20,5

6.6 7.6 6.8 21,6 20,5

21,5 20,5

92%

94%

96%

96 6,0 7

96 6,0

96 6,1 7

Licht Licht Licht

Licht Licht Licht Licht Gelijk

Verbeteren veiligheid bedrijventerreinen

Bezettingsgraad parkeergarages BS op zaterdagen Bereikbaarheid per fiets Rapportcijfer fietsklimaat Rapportcijfer veiligheid op bedrijfslocaties

79%

Zwaar Gelijk Licht Licht

Aantal aangiftes (L.Bloemen, DK3, Zeehaven)

60

48 Zwaar

* Nulwaarde was cijfer over 2004. Streefwaarde 2007 was daarop gebaseerd. Aantal in 2005 reeds gedaald tot 2,1 mln.


Pagina 77 van 255

Wat mag het kosten? Programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid Thema


Baten

2009

2010 Saldo's

Saldo*

2011

Ontw, beheer en herstruct. bedrijfsterreinen

6.180

6.095

-85

-937

-1.549

-403

Verbeteren bereikbaarheid

6.183

6.218

35

841

880

1.018

Economische structuurversterking

7.473

1.911

-5.562

-5.336

-5.240

-4.295

19.836

14.224

-5.612

-5.432

-5.909

-3.680

991

1.489

498

651

1.251

94

20.827

15.713

-5.114

-4.781

-4.658

-3.586



Investeringen Ondernemerschap en bereikbaarheid

Thema Ontwikkelen, beh en herstr bedr terr. E01 E07 E09 E10 E13

Economische structuurversterking alg Kade Krabbepolder (risicoreservering) Ontwikkelingsfonds Drechtsteden Stimulans programma economie Ontwikkelde spoorzone

Thema Economische structuurversterking B02 B03 B13 B17 E02 E12

Achterom/Bagijnhof Lenghenstraat/Lindenstraat Stadshotel Horeca/onrendabele toppen Startersbeleid Voorstraat Noord - ontwikkelingsprogr

Thema Verbeteren bereikbaarheid B06 E06 E11 V03 V05 V06b V07 V08 V13 V14 V15

Stationsomgeving Herstructurering bedrijfsterreinen Upgrading zeehavengebied Fietsbrug A16 Verbinding Oostelijke Stadsdelen (VOS) Tunnel Laan Verenigde Naties Doorstroming openbaar vervoer (DRS) Inframaatregelen auto Duurzame oplossing N3/A16 (Fly over en Mijlweg) Doortrekken Copernicusweg Binnenstad, handhaven autoluwe karakter

V16 V17 V19

Merwedestraat - Oranjelaan (VRI) Doorstroming Dokweg A16 Doorstroming aansluiting Deltapoort



Restant reservering

Reservering

Krediet

Uitgaven

2.300 3.403 15.800 1.500 525 23.528

2.177 757 15.800 1.500 525 20.759

202 757 10.544 1.084 273 12.859

Reservering

Krediet

Uitgaven

27.000 3.000 454 454 249 750 31.906

9.417 950 381 135 22 750 11.654

7.590 0 206 135 22 0 7.953

Reservering

Krediet

Uitgaven

17.583 2.050 73 319 227 0 20.252 Restant reservering

9.730 731 1.800 2.149 3.630 4.500 1.094 2.970

1.095 731 1.500 885 3.340 4.500 717 1.225

0 596 61 0 1.816 0 717 1.225

8.635 0 300 1.264 290 0 378 1.745

300 1.885 1.000

0 100 83

0 54 41

300 1.785 917

300 100 200 30.389

0 0 0 14.176

0 0 0 4.509

300 100 200 16.213

123 2.646 0 0 0 2.770 Restant reservering

Pagina 78 van 255

Thema Ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijventerreinen Wat gaan we daarvoor doen? Om de groei en ontwikkeling van de regionale en Dordtse economie te accommoderen ontwikkelen we nieuwe bedrijventerreinen en worden verouderde bedrijventerreinen geherstructureerd of gerevitaliseerd. Hier hebben de Drechtsteden een strategie voor (herstructurering) bedrijventerreinen vastgesteld. De bedrijventerreinenstrategie van de Drechtsteden is nagenoeg voltooid. De Drechtsteden hebben daarin een omvangrijke herstructureringsopgave opgenomen. Het betreft voor Dordrecht onder meer de herstructurering en/of revitalisering van de Zeehavens en Dordtse Kil I en II. Daarnaast worden de komende jaren nieuwe bedrijventerreinen uitgegeven, zoals Dordtse Kil III en IV. De komende jaren blijft Dordrecht haar aandeel in de bedrijventerreinenstrategie waar maken. In 2008 wordt de aanpak van de terreininrichting van de Dordtse Kil I en II (resp. 62 en 45 hectare) en Amstelwijck West (13 hectare) afgerond. In mei 2008 worden de herstructureringsmaatregelen voor de Kamerlingh Onnesweg opgeleverd. Voor de vrachtwagenparkeerlocatie wordt een alternatieve locatie gezocht buiten het projectgebied. Het bedrijventerrein Dordtse Kil III omvat totaal 100 hectare (bruto). Uitgifte van het terrein verloopt onder andere via de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROMD). Op moment van schrijven van de begroting zijn er nog 8 kavels zonder reservering. Dordtse Kil III is het eerste bedrijventerrein met parkmanagement. Dit houdt in dat de daar gevestigde ondernemers collectief verantwoordelijk zijn voor het beheer. De voorbereidingsfase voor de ontwikkeling van Dordtse Kil IV is afgerond. Het bedrijventerrein wordt op de lange termijn gerealiseerd, na de totale uitgifte van Dordtse Kil III. Wij zullen het Zeehavengebied economisch optimaal ontwikkelen. Sinds 2004 heeft de Zeehaven te kampen met forse beperkingen door geluidhinderproblematiek. Om dit probleem aan te pakken heeft de gemeente het programma Revitalisering Zeehavengebied opgesteld. Op basis van het masterplan Zeehavens (begin 2007 gereed), wordt in 2008 de revitalisering van het gebied samen met belanghebbenden uitgevoerd. In 2009 zal tenminste 17 hectare zeehavens zijn geherstructureerd (GSB). In het gebied Merwedehavens gaan we investeren in de sociaal economische structuur. Op de 1e Merwedehaven moet een goede balans gevonden worden tussen wonen en werken. De Oostpoort wordt ontwikkeld tot een funpoort en de 2e en 3e Merwedehavens moet gerevitaliseerd worden. De gemeente zal richting geven aan deze gewenste ontwikkelingen. Naast de bedrijventerreinenstrategie hebben de Drechtsteden besloten tot het formuleren van een regionaal kantorenbeleid. Aanleiding hiervoor is dat het aanbod van locaties de marktvraag overtreft. Prioritering en programmering zijn dus nodig om de voorzichtig aantrekkende markt goed te bedienen. Het Maasterras is één van de te ontwikkelen locaties. Met het project Maasterras worden bijzondere en aantrekkelijke woonwerkmilieus gecreëerd, die ruimte bieden


Pagina 79 van 255

voor werkgelegenheid in de zakelijke dienstverlening. Het Maasterras is een beeldbepalend project dat bijdraagt aan de ontwikkeling van de Deltapoort: de zone tussen Rotterdam en Dordrecht. In dit omvangrijke project werken we samen met onze buurgemeente Zwijndrecht. De gemeenteraden van Dordrecht en Zwijndrecht hebben het Masterplan Maasterras in 2005 vastgesteld en in 2007 een ontwikkelingsstrategie vastgesteld. Vanaf 2007 wordt invulling gegeven aan het economisch programma voor het Maasterras. Een andere kantorenlocatie in Dordrecht is het Businesspark Amstelwijck. Naast kantoren vindt gronduitgifte voor bedrijven plaats. Tot 2023 wordt er 70.000 m2 bvo kantoren en 35.000 m2 bvo bedrijven gronduitgifte gedaan. Hierover zijn specifieke afspraken vastgelegd in een ontwikkelingsovereenkomst met de v.o.f. Amstelwijck. Dit betekent dat er per jaar circa 4.000 m2 bvo kantoren en 2.000 m2 bvo bedrijven wordt uitgegeven. Het Businesspark Amstelwijck kan werkgelegenheid bieden aan totaal 4.200 mensen. Acquisitie en het inzetten van stimuleringsmaatregelen moet leiden tot een toename van het aantal bedrijven dat zich in Dordrecht vestigt, c.q. het behoud van het aantal bedrijven, bijvoorbeeld de MEBinstrumenten (middelen economisch beleid) als incentives, bedrijfsverplaatsingssubsidies en loonkostensubsidies. Een andere stimulans voor de Dordtse en regionale economie gaat uit van de Economische Adviesraad Dordrecht. We gaan door met het faciliteren van het werk van de adviesraad. In 2006 heeft de adviesraad een tiental impulsen geformuleerd binnen de thema’s water en maritiem, cultuur en binnenstad, zorg en welzijn en kennis en innovatie, te weten: hotelboot, floodproof bouwen, vakmanschap, broedplaats Gezondheidspark, reïntegratiebedrijf comfortdiensten, Domoticaproject, innovatieontmoetingsplaats en innovatiefonds. Het trekkerschap van de uitvoering ligt bij het Dordtse en regionale bedrijfsleven. De gemeente vervult een ondersteunende rol. Per impulsplan maken we een inhoudelijke afweging over verdere gemeentelijke participatie. In de komende periode zal de Economische Adviesraad nieuwe impulsen ontwikkelen. Inmiddels heeft Dordrecht vier collectief beveiligde bedrijventerreinen, namelijk Dordtse Kil I en II, Amstelwijck en Louter Bloemen. Samen met ondernemers zullen we in 2008 een convenant sluiten over de beveiliging van bedrijventerrein Zeehaven en voor Dordtse Kil III zorgen de ondernemers zelf voor de beveiliging.


Pagina 80 van 255

Wat mag het kosten?

Thema Ontwik., beh. en herstruct.bedrijfster. Product Droge / natte bedrijven


Exploitatie economische ontwikkeling Kantoorlocaties Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

466

0

-466

-263

-263

-263

5.714

6.095

381

-674

-1.286

-140

0

0

0

0

0

0

6.180

6.095

-85

-937

-1.549

-403

381

0

-381

674

1.286

140

6.561

6.095

-466

-263

-263

-263



Investeringen Thema Ontwikkelen, beh en herstr bedr terr. E01 E07 E09 E10 E13

Economische structuurversterking alg Kade Krabbepolder (risicoreservering) Ontwikkelingsfonds Drechtsteden Stimulans programma economie Ontwikkelde spoorzone

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

2.300 3.403 15.800 1.500 525 23.528

2.177 757 15.800 1.500 525 20.759

202 757 10.544 1.084 273 12.859

123 2.646 0 0 0 2.770



Pagina 81 van 255

Thema Verbeteren bereikbaarheid Wat gaan we daarvoor doen? Door de ligging van Dordrecht aan multimodale transportassen over de weg, water en spoor is de bereikbaarheid van de stad een sterk punt. Dat willen we zo houden, want al eerder hebben we opgemerkt dat bereikbaarheid een steeds belangrijker vestigingsfactor wordt. De bereikbaarheid van Dordrecht en in het bijzonder de binnenstad, willen we verbeteren met het uitvoeren van maatregelen ten behoeve van het optimaal benutten van het hoofdwegennet, het bieden van voldoende parkeerruimte, het versterken van het openbaar vervoer (vooral richting Binnenstad), het versterken van de positie van fietser en voetganger en het verbeteren van de verkeersveiligheid. Deze maatregelen staan uiteengezet in het Mobiliteitsplan Dordrecht 2006-2015. Vanaf 2007 worden de maatregelen voorvloeiend uit uit de evaluatie verkeersplan Binnenstad uitgevoerd, waarbij het autoluwe karakter van de binnenstad blijft gehandhaafd. Met een jaarlijkse monitor worden de effecten van het beleid gemeten en zonodig aangepast. We willen een goede aansluiting van het stationsgebied op de omgeving. In het verkeerskundig profiel is het inpassen van het busstation en de aansluiting van dit station op de Transvaalstraat cruciaal. Het kruispunt Transvaalstraat zal daarom betrokken worden bij de aanpak van de stationsomgeving. In het kader van het project Deltapoort wordt onder meer op het gebied van de bereikbaarheid een ontwikkelstrategie voorbereid en een strategische samenwerkingsagenda tussen Rotterdam, de stadsregio Rotterdam, de Drechtsteden en Dordrecht. Maatregelen in 2008 om de bereikbaarheid van de stad te verbeteren zijn: het uitvoeren van de maatregelenkaart van het wijkverkeersplan Schil; de aanleg van de landbouwontsluitingsweg vanaf de Oude Veerweg tot aan de A16; de uitvoering van het verkeersstructuurplan Dordrecht West; en het aanleggen van de ongelijkvloerse spoorwegkruising in de Kilweg. Met de toenemende mobiliteit neemt ook de vraag naar parkeren geleidelijk toe. De historische binnenstad van Dordrecht is van oudsher niet ingericht op veel verkeer en parkeermogelijkheden. Er zijn relatief weinig open ruimtes op straatniveau die kunnen worden gebruikt als parkeerruimte. Dordrecht heeft het parkeren daarom gereguleerd. Om zoveel mogelijk aan de wensen van de belanghebbenden tegemoet te komen is er in de loop van de tijd veel maatwerk verricht. Het resultaat daarvan is dat er teveel verschillende regels zijn en er onvoldoende afstemming is tussen vraag en aanbod. De capaciteit om iedereen op de gewenste plaats en voor de gewenste tijd te laten parkeren is er gewoonweg niet. Daarom worden ook in 2008 maatregelen uitgevoerd om de parkeerproblemen in de binnenstad op te lossen, zoals realisatie en revitalisatie van het dynamisch parkeerverwijssysteem, dat het gebruik van de vrije plaatsen op geconcentreerde parkeervoorzieningen (parkeerterreinen en parkeergarages) optimaliseert. We verwachten in 2009 de parkeergarage aan het Achterom te kunnen opleveren en in 2008 te kunnen starten met de parkeergarage Steegoversloot. Het parkeerterrein (P+R functie) aan de Weeskinderendijk zal worden uitgebreid met 210 parkeerplaatsen. Daarnaast zal de komende jaren nog een parkeergarage in het oostelijk deel van het centrum worden gerealiseerd.


Pagina 82 van 255

De parkeermogelijkheden voor fietsen worden met de realisatie van de fietsenstalling aan het Achterom West met 800 tot 1000 overdekte en bewaakte fietsenparkeerplaatsen uitgebreid. De fietsenstalling wordt in 2008 opgeleverd. Ter stimulering van het fietsgebruik zal men na realisatie van de fietsenstalling er op zaterdagen gratis gebruik van kunnen maken. Bij het nemen van maatregelen ten behoeve van het fietsverkeer worden de uitgangspunten van de herijkte nota “Dordt Fietst door” gehanteerd. Deze uitgangspunten omvatten onder andere dat we het fietsgebruik bevorderen door kwalitatief goede voorzieningen aan te bieden, de verkeersveiligheid voor fietsers en voetgangers verbeteren en het bevorderen van stalling mogelijkheden. Het gebruik van het openbaar vervoer willen we stimuleren, ter versterking van de concurrentiepositie van voorzieningen en uitgaansgelegenheden in de stad, maar ook om de wegen meer te ontlasten door het autogebruik te beperken. In 2007 is de uitvoering van een aantal HOVD-projecten (Hoogwaardig Openbaar Vervoer Drechtsteden) gestart. De HOVD is een systeem van openbaar vervoer dat de Drechtsteden onderling en de regio Rotterdam op een hoogwaardige wijze met elkaar gaat verbinden. De deelprojecten die in 2008 worden uitgevoerd zijn de verbetering van de stationsomgeving Dordrecht Centraal dat het regionale OV knooppunt wordt, het aanleggen van een busstation op het Gezondheidspark en de invoering van een Dynamische Reisinformatie Systeem. Om de bereikbaarheid van Dordrecht via het water te verbeteren, zal in 2007 en 2008 de Waterbus op de vrijdagen en zaterdagen doorvaren tot 24.00 uur ’s avonds. In 2009 wordt het experiment met de verruimde vaartijden geëvalueerd. Ook wordt in 2008 verder geëxperimenteerd met het aanbieden van gratis vervoer over water bij nog nader te bepalen evenementen. Dordrecht zal vanaf 2008 gedurende drie jaar deelnemen aan een proef van NS reizigers om 3 nachten per week nachttreinen te laten rijden op het traject Den Haag – Eindhoven. De herstructurering van bedrijventerreinen en grote projecten, zoals de revitalisering Zeehavens en het Maasterras veroorzaken zoals gezegd een druk op de bereikbaarheid van de gebieden. Om een snelle en veilige verkeersafwikkeling van het industriegebied West nu en in de toekomst mogelijk te maken, gaan we voor de problematiek op het verkeersknooppunt N3/A16 (inclusief Glazenplein/Mijlweg) structurele oplossingen mogelijk maken door uitvoering van de afspraken met Rijkswaterstaat en de Provincie Zuid-Holland . Aangezien nog geen duidelijkheid is over de realisatie van de structurele oplossing wordt het gemeentelijk aandeel vooralsnog “p.m.” op de lijst van strategische investeringen opgenomen. In 2006 zijn de korte termijn maatregelen uitgevoerd op het knooppunt N3/A16 om zo de ergste druk enigszins te verlichten.


Pagina 83 van 255

Wat mag het kosten?

Thema Verbeteren bereikbaarheid Product Hoofdinfrastructuur (auto, fiets, water en OV)


Baten

2.009

2.010 Saldo's

Saldo*

2.011

1.817

5

-1.812

-1.063

-1.067

-967

Parkeren

4.366

6.213

1.847

1.904

1.947

1.985


6.183

6.218

35

841

880

1.018

448

855

407

-290

-302

-313

6.631

7.073

442

551

578

705



Investeringen Thema Verbeteren bereikbaarheid B06 E06 E11 V03 V05 V06b V07 V08 V13 V14 V15

Stationsomgeving Herstructurering bedrijfsterreinen Upgrading zeehavengebied Fietsbrug A16 Verbinding Oostelijke Stadsdelen (VOS) Tunnel Laan Verenigde Naties Doorstroming openbaar vervoer (DRS) Inframaatregelen auto Duurzame oplossing N3/A16 (Fly over en Mijlweg) Doortrekken Copernicusweg Binnenstad, handhaven autoluwe karakter

V16 V17 V19

Merwedestraat - Oranjelaan (VRI) Doorstroming Dokweg A16 Doorstroming aansluiting Deltapoort

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

9.730 731 1.800 2.149 3.630 4.500 1.094 2.970

1.095 731 1.500 885 3.340 4.500 717 1.225

0 596 61 0 1.816 0 717 1.225

8.635 0 300 1.264 290 0 378 1.745

300 1.885 1.000

0 100 83

0 54 41

300 1.785 917

300 100 200 30.389

0 0 0 14.176

0 0 0 4.509

300 100 200 16.213



Pagina 84 van 255

Thema Economische structuurversterking Wat gaan we daarvoor doen? Om de economie de komende jaren verder te versterken hebben we het programma economie vastgesteld. In 2008 zullen we de volgende maatregelen inzetten: we gaan door met de actieve acquisitie van nieuwe bedrijven in de groeisectoren (zakelijke dienstverlening, toerisme en horeca). Daarnaast vervolgen we onze acties die in 2006 zijn gestart om voor 2010 creatieve broedplaatsen, eventueel in verzamelgebouwen, in Dordrecht te creëren. We streven nu naar het realiseren van twee broedplaatsen in deze collegeperiode. Mogelijkheden hiervoor onderzoeken we ook in het kader van de ontwikkeling van de Voorstraat Noord, waar we werken aan een creatief en cultureel dwaalmilieu, en op of in relatie tot het Leerpark. Om meer werkgelegenheid in Dordrecht te realiseren in de komende jaren en de verdere toekomst richten we ons op de kansen die er liggen met betrekking tot innovatie en creatieve economie. Dordrecht blijkt daarin goede potenties te hebben. Met het faciliteren en stimuleren van jonge, startende, creatieve en/of innovatieve ondernemers kunnen we nieuwe economische bronnen aanboren, bijvoorbeeld op het terrein van de kenniseconomie of cultuur. Wij vinden het belangrijk om startende ondernemers goed te begeleiden. Hiervoor zijn we in 2005 in Dordrecht het mentorproject gestart. Doelstelling van het project is om matches tussen startende ondernemers en ervaren ondernemers tot stand te brengen. Door de inzet van kennis en ervaring van ervaren ondernemers hebben de startende ondernemers een grotere kans van slagen. Het project heeft een vliegende en succesvolle start gekend met 41 matches tot eind 2006. Op basis van dit succes vervolgen we het mentorproject in 2008. We zorgen voor economische invulling op het Leerpark in 2008 door realisatie van het Ondernemershuis in samenwerking met een projectontwikkelaar. Onze binnenstad is een belangrijke troef voor de aantrekkelijkheid van de stad. Al jaren werken wij aan de ontwikkeling ervan door het vergroten van het winkelaanbod, versterken van de belevingsfunctie door evenementen en cultuur en het verhogen van de veiligheid en leefbaarheid. In 2005 en 2006 zijn de bezoekaantallen aan de binnenstad en de toeristische bezoeken aan de stad gedaald. Dit is ook landelijk het beeld. Het valt op dat het dalende aantal bezoekers binnenstad vooral het bezoek uit Dordrecht en de regio betreft. Dankzij de marketinginspanningen is het bezoek aan de binnenstad van buiten de regio in relatieve zin gestegen van 7% in 2000 naar 21 % in 2006. De ervaring leert dat het nodig is om steeds nieuwe attracties aan de (binnen)stad te blijven toevoegen om aantrekkelijk te blijven. Het grote aantal investeringsinitiatieven toont aan dat er vertrouwen is in de stad (Drievriendenhof, Sucade, Zest, Zoete Belofte, Villa Augustus, Bellevue, Palladium, Post 120). Veel ingrepen zullen pas over enige tijd gerealiseerd worden. In 2007 is na de vertraging door de fijnstofproblematiek opnieuw gestart met het project Achterom/Bagijnhof. Dit moet leiden tot een aanzienlijke verbetering van het winkelaanbod in de Binnenstad. Uitbreiding van de winkelstrook (met fietsenstalling) aan de westzijde Achterom is in 2007 gerealiseerd. De oplevering van het nieuwe


Pagina 85 van 255

winkelaanbod bij Achterom/Bagijnhof staat gepland in 2009. Verder wordt het Museum verbouwd en zijn we bezig met de ontwikkeling van Stadswerven en alle aanpalende zaken. Juist omdat deze grote verbeteringeneven op zich laten wachten is het van groot belang (om verdere daling van bezoekersaantallen te voorkomen c.q. meer bezoekers te trekken) dat ook andersoortige maatregelen worden genomen. Daarom wordt tussen eind 2007 en midden 2009 in samenspraak met de regio een urgentieprogramma uitgevoerd voor de binnenstad. Dit richt zich op drie onderdelen: verbeteren van de bereikbaarheid (ondermeer openbaar vervoer), verbeteren openbare ruimte en de evenementen. Een andere manier om de aantrekkelijkheid van onze stad uit te drukken zijn de bezoekersaantallen van belangrijke evenementen en toeristisch culturele voorzieningen. De gewenste stijging naar 1 miljoen bezoekers bij evenementen is in 2007 gerealiseerd. Het is zaak om dit niveau tot 2010 vast te houden en om het aantal toeristische bezoekers in het algemeen te verhogen (zie voorgaande alinea). Het toerisme wordt voor het grootste deel bevorderd met onze inspanningen op het gebied van cultuur, historie, natuur en watertoerisme. Een van de kernkwaliteiten van Dordrecht is haar geschiedenis; een kwaliteit waarmee de bekendheid en imago van de stad (op de nationale kaart) kan worden versterkt. Dit vormt een van de doelstellingen van het project ‘verder met de geschiedenis van de stad’.In de 1e fase (2005-2006) is gestart met het pilotproject ‘1572’; dit moet een vervolg krijgen in de komende jaren en worden aangevuld met andere specifiek aan Dordrecht gebonden gebeurtenissen. In 2009 wordt ook het verbouwde Dordrechts museum weer opgeleverd, een belangrijke publiekstrekker. Een belangrijke rol speelt de nieuwe marketing organisatie die per 2007 operationeel is. Met marketing en promotieactiviteiten buiten Dordrecht zorgen we ervoor dat al het moois en interessants dat Dordrecht te bieden heeft ook nationaal bekend is. Met Hollands Glorie werken we aanvullend met een toeristisch marketingconcept gestoeld op het verbinden van de hoofdattracties Kinderdijk, Historische Binnenstad Dordrecht en Nationaal Park De Biesbosch. Het water is de verbindende factor en tegelijkertijd een attractie op zich. Aan de promotie van de stad en het aantrekken van meer toerisme wordt samenhangend gewerkt in het vastgestelde programma marketing, stadspromotie en toerisme. In 2007 wordt gewerkt aan een visie wijkeconomie en een uitwerking voor drie wijken in Dordt-West (Oud-Krispijn, Wielwijk en Crabbehof). Het doel is stimulering economische dynamiek in de wijken, benutting economisch potentieel en versterking sociaal-economische structuur. In 2008 zullen de eerste activiteiten starten.


Pagina 86 van 255

Wat mag het kosten?

Thema Economische structuurversterking Product Werkgelegenheid segmenten Toerisme, Zorg


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011 -513

Saldo*

1.199

676

-523

-513

-513

Economische innovatie

82

0

-82

-78

-74

-70

Programma binnenstad

551

0

-551

-551

-551

149

Toerisme

1.685

10

-1.675

-1.675

-1.675

-1.450

Marketing

1.872

76

-1.796

-1.794

-1.789

-1.784

Leerpark

633

428

-205

0

0

0

Ondersteuning ondernemerschap

396

0

-396

-396

-396

-396

Ambulante handel

266

263

-3

-2

-6

-6

Basisregistratie Vastgoed

684

458

-226

-222

-131

-120

Grondbeleid en ontwikkeling

105

0

-105

-105

-105

-105

7.473

1.911

-5.562

-5.336

-5.240

-4.295

162

634

472

267

267

267

7.635

2.545

-5.090

-5.069

-4.973

-4.028



Investeringen Thema Economische structuurversterking B02 B03 B13 B17 E02 E12

Achterom/Bagijnhof Lenghenstraat/Lindenstraat Stadshotel Horeca/onrendabele toppen Startersbeleid Voorstraat Noord - ontwikkelingsprogr

Reservering

Krediet

Uitgaven

Restant reservering

27.000 3.000 454 454 249 750 31.906

9.417 950 381 135 22 750 11.654

7.590 0 206 135 22 0 7.953

17.583 2.050 73 319 227 0 20.252



Pagina 87 van 255

2.6

Bestuur, Participatie en Dienstverlening

Staat van de stad Het vertrouwen van de burger in het bestuur is de afgelopen jaren toegenomen. Zo steeg het aandeel van bewoners met een redelijk tot volledig vertrouwen in het bestuur van 62% in 2004 tot 67% in 2005. Ook was de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 hoger dan in 2002: 55% tegen 48,5% in 2002. Het rapportcijfer voor het Dordtse gemeentebestuur bleef ongeveer gelijk op een 6,2 in 2005. 77% van de Dordtenaren was in 2005 voldoende tevreden over het gemeentebestuur. 20% vond in 2005 dat de zichtbaarheid van het gemeentebestuur was toegenomen. Beide percentages lieten een stijging zien ten opzichte van 2004. In 2006 heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de effecten en tevredenheid van burgers over inspraak en burgerparticipatie. Daaruit bleek dat 20% van de burgers die hebben geparticipeerd, tevreden is over het besluitvormingsproces en 31% zich serieus genomen voelt door de gemeente. De bewoners geven al meerdere jaren een zelfde cijfer als ze gevraagd wordt een rapportcijfer te geven over de dienstverlening in het algemeen namelijk een 7. Meer specifiek geven de inwoners de volgende cijfers aan de Stadswinkel (7,4), Sociale Dienst (6,9), Bureau voorzieningen gehandicapten (8) en Bureau Schuldhulpverlening (7,8). Opvallend is dat de tevredenheid van ondernemers over de dienstverlening van de gemeente in zijn algemeenheid sinds 2001 lager ligt: op een 5,8. Wat willen we bereiken? Wij blijven inzetten op het vergroten van het vertrouwen van de burger en het behoud van de tevredenheid van de inwoners over de dienstverlening. De kwaliteit van de dienstverlening en het verder verbeteren daarvan, is een belangrijke factor bij het vergroten van het vertrouwen. Vergroten vertrouwen van de burger De afgelopen jaren zijn forse stappen gezet waar het gaat om de relatie tussen gemeente en burger. Het gaat dan niet alleen om de directe transacties in bijvoorbeeld de stadswinkel, maar ook om de wijze waarop we communiceren en samenwerken met de bevolking. Ook in deze relaties brengen we tot uitdrukking hoe we als gemeente om willen gaan met burgers, bedrijven en instellingen: open, zichtbaar, resultaatgericht en klantgericht. Daarbij willen we aansluiten bij de belevingswereld van de burger en stellen we ons ten doel als gemeente met één gezicht naar buiten op te treden. De burger beoordeelt ons vooral op het bereiken van concrete resultaten en wij leggen daarvoor een stevige agenda neer. Over de voortgang van de uitvoering gaan we meer, vaker en beter communiceren. Dit is ook een uitwerking van onze wens om zichtbaar te zijn in de stad. De gemeente is slechts één van de partijen in allerlei processen die in de stad op gang komen en die de samenleving vormgeven en daarom is betrokkenheid van inwoners, bedrijven en instellingen aan de voor-


Pagina 88 van 255

kant van een beleidsproces noodzakelijk om naast draagvlak ook tot verrijking te komen. De belangrijkste conclusie uit het eerder genoemde onderzoek naar participatie in Dordrecht is dat burgers tevreden zijn over de mogelijkheden voor participatie, maar van hun inbreng te weinig terug zien in het beleid van de gemeente. We willen de komende jaren op dit punt de tevredenheid van de burgers vergroten. We willen op thema’s die zich daarvoor lenen, inzetten op meer interactie met de stad en samenwerking tussen de overheid en mensen en organisaties in de stad. Bijvoorbeeld door met wijkbewoners te praten over wat zij zelf kunnen doen om bij te dragen aan verhoging van de veiligheid in hun buurt. Bij de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning die inmiddels van kracht is, willen we zoveel mogelijk inspelen op behoeften bij burgers en daarvoor is cliëntenparticipatie met betrekking tot de organisatie en de wijze van dienstverlening vanuit de WMO onontbeerlijk. Vergroten tevredenheid over dienstverlening van de gemeente Burgers zijn vooral tevreden over de overheid als de gewone dingen goed geregeld zijn. Het ophalen van een rijbewijs, het verlenen van een uitkering, het aanvragen van een scootmobiel en het aanvragen van een vergunning. Voor ondernemers is de manier waarop en snelheid waarmee vergunningen worden verleend, belangrijk. Wij blijven de tevredenheid van burgers en ondernemers, en daarmee de kwaliteit van onze diensten meten en waar nodig verbeteren. We zijn tevreden als de burgers onze dienstverlening met gemiddeld een 7,5 waarderen. Tot gewone dingen rekenen wij in Dordrecht ook de elektronische dienstverlening, die overigens altijd gecombineerd moet blijven met mogelijkheden voor direct menselijk contact. Omdat er op het gebied van de elektronische dienstverlening steeds nieuwe mogelijkheden ontstaan en de behoeftes van de burgers zich daaraan ook aanpassen, zullen wij onze elektronische dienstverlening blijven verbeteren. De ambitie is om in de top van de landelijke ranglijst van @overheid.nl te blijven. En we willen de tevredenheid van de Dordtse burgers over onze elektronische dienstverlening minimaal op het huidige, goed gewaardeerde, niveau houden. In 2007 is gestart met een offensief om de beantwoording van brieven te verbeteren. In 2008 zal op dit punt voldaan moeten worden aan onze eigen servicenorm: Antwoord of voortgangsbericht binnen 6 weken.


Pagina 89 van 255

Wat willen we bereiken? Outcom edoelstelling (beoogde effecten)

Indicator

V ergroten vertrouw en van de burger

A andeel bew oners m et redelijk tot volledig vertrouw en in de gem eente % G een stem intentie Rapportcijfer tevredenheid stadsbestuur - Rapportcijfer 6 of hoger - R apportcijfer Rapportcijfer tevredenheid bew oners over publieksdienstverlening Rapportcijfer ondernem ers over kw aliteit gem eentegem eentelijke dienstverlening Rapportcijfer klanttevredenheid gem eentelijke sociale dienst A andeel participanten en insprekers dat tevreden is beleidsprocessen: - Tevreden over besluitvorm ingsproces - V oelt zich serieus genom en

V ergroten tevredenheid over dienstverlening van de gem eente

Toenam e tevredenheid over burgerparticipatie

N ul w aarde

Streef w aarde 2007

M eest actuele m eting

S treef w aarde 2008

S treef w aarde 2009

67%

72%

13%

11%

77% 6.2

82% 6.5

7.3*

7.3

7,3

7.5

5.8 7.1

Streef w aarde 2010

7.5

7.5

6

20% 31%

6.2 7.5

25% 35%

*nulwaarde op basis van meting in 2004. In 2005 was de waardering 7,6.

Wat mag het kosten?

Programma Bestuur, Partcipatie en Dienstverlening Thema Algemeen bestuur Dagelijks bestuur Dienstverlening Communicatie en voorlichting Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2009

2010 Saldo's

2011

-3.267

-3.267

-3.267

Saldo*

3.297

30

-3.267

28.287

20.955

-7.332

-7.319

-6.953

-6.826

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378

840

0

-840

-840

-840

-840

36.375

23.267

-13.108

-13.083

-12.739

-12.311

0

0

0

0

0

0

36.375

23.267

-13.108

-13.083

-12.739

-12.311


Pagina 90 van 255

Thema Algemeen bestuur Wat gaan we daarvoor doen? In 2006 is de nieuwe gemeenteraad van start gegaan met een nieuwe vergaderwijze. In 2007 is dit verder uitgewerkt. In 2008 zullen de vergaderzalen worden aangepast. Transparantie biedt de gemeente ook via het internet. De griffie zal na aanpassing aan het nieuwe vergaderstelsel het raadsinformatiesysteem verder verbeteren en voor de raad een nieuw raadscommunicatieplan uitvoeren. De rekenkamer verricht in opdracht van de raad, mede om de betrouwbaarheid van het gemeentelijk handelen te bevorderen, nieuwe onderzoeken naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van de gemeentelijke inzet. Wat mag het kosten? Thema Algemeen bestuur Product Griffie* Rekenkamer Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.006

0

-3.006

-3.007

-3.007

-3.007

291

30

-261

-260

-260

-260

3.297

30

-3.267

-3.267

-3.267

-3.267

0

0

0

0

0

0

3.297

30

-3.267

-3.267

-3.267

-3.267


* De lasten van het product Griffie bestaan uit: personeelslasten griffie en gemeenteraad, fractievergoedingen, basisdienstverlening SD, kosten RIS, budgetten van raad en commissies, kosten vergaderkamers.


Pagina 91 van 255

Thema Dagelijks bestuur Wat gaan we daarvoor doen? Uit het eerder genoemde onderzoek naar participatie in Dordrecht kwam naar voren dat de gemeente zich nog kan verbeteren als het gaat om participatie. Om de raad, het college en de organisatie zich bewuster te laten zijn van de kansen die een benadering met meer interactie en samenwerking biedt, zal het lopende leertraject binnen de Dordtse organisatie, de “Dordtse aanpak” ook in 2008 worden voortgezet. Met name de procesgevoeligheid en het omgevingsbewustzijn van medewerkers zal verder worden ontwikkeld. Daarnaast blijven we de rechten van Dordtse burgers in formele inspraak- en bezwarenprocedures waarborgen en hun zienswijzen serieus nemen. In 2007 zou ten opzichte van 2005 van de besluitvormingsprocessen waarop inspraak van toepassing is, 10% meer participatie van burgers in vroegere fasen van het beleidsproces worden georganiseerd. Begin 2008 zullen we aan de hand van de genomen besluiten in 2007 meten of de inbreng van burgers ook meer invloed heeft gehad op de bestuurlijke keuzes die zijn gemaakt. Reeds jaren werken we aan verdere regionale samenwerking, vooral met de Drechtsteden gemeenten. Ook de samenwerking binnen andere stedelijke netwerken neemt toe. Dordrecht zal zich vooral in Zuidvleugelverband meer gaan manifesteren. Daarnaast zal meer geïnvesteerd worden in andere netwerken zowel buiten als binnen Dordrecht. Waar we samen met maatschappelijke instellingen werken aan doelstellingen, richten we ons verder op verbetering van het functioneren van de ketens als geheel en de rol van de gemeente zelf daarin. In 2008 wordt een toekomststrategie opgesteld. Centrale vraag is met welke stedelijke vraagstukken de stad (en regio) in de toekomst zal worden geconfronteerd – op basis van trendanalyses – en op welke manier we daarop kunnen en moeten anticiperen c.q. hoe daarmee moeten omgaan. Wat mag het kosten?

Thema Dagelijks bestuur Product Bestuur Bestuurlijke samenwerking Projectmanagement Ingenieursbureau Dordrecht Budget stafdiensten Budget Vastgoedbedrijf Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

8.477

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

63

-8.414

-8.521

-8.572

-8.446

350

68

-282

-282

-282

-282

0

371

371

387

402

402

38

350

312

313

314

315

17.805

17.486

-319

-216

185

185

1.617

2.617

1.000

1.000

1.000

1.000

28.287

20.955

-7.332

-7.319

-6.953

-6.826

0

0

0

0

0

0

28.287

20.955

-7.332

-7.319

-6.953

-6.826


Pagina 92 van 255

Thema Dienstverlening Wat gaan we daarvoor doen? De gewone dingen moeten goed geregeld zijn. Dat betekent dat de gemeente zich in haar contacten met de inwoners houdt aan alle vastgestelde servicenormen. Enkele voorbeelden zijn: we beantwoorden 80% van de telefoontjes binnen 20 seconden, brieven worden binnen zes weken beantwoord (en in geval dat het langer duurt, sturen we een tussenbericht) en we hebben in de stadswinkel een wachttijd van maximaal vijf minuten voor klanten die op afspraak komen. Alle servicenormen staan sinds 1-1-2007 op www.dordrecht.nl. Om de kwaliteit van de dienstverlening verder te vergroten is in 2007 besloten om gefaseerd toe te werken naar de realisatie van een Klant Contact Centrum (KCC) in 2010. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken is een programmaplan geschreven, als uitwerking van de gemeentelijke visie op dienstverlening en het dienstverleningsconcept “Antwoord©”. Kort gezegd worden processen (her)ingericht volgens logica van de burger en kunnen alle producten via één loket worden aangevraagd. Een belangrijke verbetering daarbij is dat dit ongeacht de vraag via elk kanaal (balie, internet, telefoon, post) mogelijk is en de afhandeling op eenzelfde wijze geschiedt. Voor de burger blijven alle kanalen naast elkaar beschikbaar. Het programma wordt langs 5 lijnen geïmplementeerd. 1. Doorontwikkelen van de stadwinkel naar een volwaardig KCC. 2. Aanpassing (werk)processen, organisatiestructuur en –cultuur. 3. Doorontwikkelen (ICT) systemen en informatie. 4. Implementatie van het 14078-Antwoord©-nummer in 2010. De ingezette ontwikkeling om meer gemeentelijke diensten aan te sluiten op één telefoonnummer (0900-5558333) wordt doorgezet. 5. Regionale ontwikkelingen: De mogelijkheden om een gemeenschappelijke visie op dienstverlening te ontwikkelen en de backoffice activiteiten gezamenlijk te organiseren, worden onderzocht. Ook werken we aan verbeteringen door bijdragen aan landelijke en regionale initiatieven bijvoorbeeld ten aanzien basisregistratie, Drechtsteden digitaal en Andere Overheid. Het benutten van de ICT mogelijkheden komt ook tot uiting in de doorontwikkeling van de digitalisering van vergunningverlening en handhaving. Het college zal de lopende activiteiten rondom deregulering en het terugbrengen van administratieve lasten doorzetten, zoals het terugbrengen van het aantal regels en het signaleren en oplossen van tegenstrijdige regels. Alle verordeningen zijn inmiddels getoetst aan de hand van een beslisboom. Achtereenvolgens zullen de beleidsregels op eenzelfde werkwijze onder de loep worden genomen. Dordrecht heeft inmiddels op de eigen website een link opgenomen naar het meldpunt LastvandeOverheid.nl. Aanbevelingen van het meldpunt om overbodige administratieve lasten terug te dringen zullen wij serieus in overweging nemen. Daarnaast hebben we een convenant met het ministerie van Economische Zaken ondertekend over het terugdringen van de lasten voor ondernemens. Ook in 2008 zullen we de uitvoering daarvan te rhand nemen. Het voorgaande illustreert het belang van het verbinden van verschillende dienstverleningskanalen. De ontwikkeling is erop gericht dat


Pagina 93 van 255

burgers, bedrijven en instellingen, onafhankelijk van de manier waarop ze de gemeente benaderen (telefoon, internet, post of balie) steeds adequaat en vriendelijk worden geholpen, maar ook dat we inzicht hebben in alle contacten en lopende transacties. We streven er overigens naar dat burgers via het e-loket ook zelf toegang hebben tot deze gegevens. Wat mag het kosten? Thema Dienstverlening Product Publieke dienstverlening Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378

0

0

0

0

0

0

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378


Pagina 94 van 255

Thema Communicatie en voorlichting Wat gaan we daarvoor doen? We verstrekken doorlopend informatiemateriaal aan burgers en de pers over plannen, voortgang van projecten, beleidswijzigingen en de resultaten. Vast informatiemateriaal is het jaarlijks gemeentelijk vademecum, Dordt in ’t Kort. Ook communiceren we eens per week rechtstreeks via de media op de gemeentepagina in de Stem van Dordt. Burgers kunnen zich informeren en kunnen ook reageren via de website van de gemeente Dordrecht. Onze website die vooral vanwege de mogelijkheden die biedt voor de burgers nog steeds bij de top behoort, zal net als in 2007 worden verbeterd op de aspecten vindbaarheid van informatie en gebruiksvriendelijkheid. Hiervoor is continue aandacht. Ten slotte communiceren bestuurders en ambtenaren ook mondeling veel met burgers en ondernemers, vooral op informatiebijeenkomsten, het bezoeken van wijken of buurten, zowel door het college als door de raad, en in de inspreekkamer van de raad op dinsdagavond en het spreekuur (veelal op afspraak) van de burgemeester en de afzonderlijke wethouders. De pers benaderen we actief, we willen dat de media zo vroeg en zo volledig mogelijk zijn geïnformeerd over ontwikkelingen en gebeurtenissen in onze gemeente, zodat zij op hun beurt ook juiste feiten en gegevens daarover in hun berichtgeving kunnen opnemen. Ook kan de pers ons helpen bepaalde zaken bij de Dordtenaren onder de aandacht te brengen. Actief zijn we ook met stadspromotie en campagnes zodat er een positieve beeldvorming ontstaat over Dordrecht in de stad zelf en ook daarbuiten bij (potentiële) bezoekers. Tenslotte willen we als gemeentebestuur zichtbaar zijn in de stad, dat betekent dat we bij allerlei gebeurtenissen en gesprekken in de stad aanwezig en actief betrokken zijn. Wat naar wij hopen onzichtbaar blijft voor de Dordtenaren is dat we ons jaarlijks goed voorbereiden met betrekking tot de communicatieopgave waar we voor staan op het moment dat er een ramp of crisis ontstaat in de stad. We blijven tenslotte onze internationale betrekkingen op peil houden. We realiseren ons immers dat samen leven in zeker opzicht geen grenzen kent en dat betrekkingen tussen lokale overheden van verschillende landen of zelfs continenten toegevoegde waarde hebben voor de internationale samenleving. Wat mag het kosten?

Thema Communicatie en voorlichting Product Concern communicatiemiddelen


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

662

0

-662

-662

-662

-662

Bestuursvoorlichting

178

0

-178

-178

-178

-178


840

0

-840

-840

-840

-840

0

0

0

0

0

0

840

0

-840

-840

-840

-840




Pagina 95 van 255

2.7

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

De algemene dekkingsmiddelen betreffen de gemeentelijke inkomsten die vrij besteedbaar en dus bestuurlijk afweegbaar zijn. De besteding van deze inkomsten is niet gerelateerd aan een vooraf bepaald doel (programma), waardoor de middelen vrij afweegbaar zijn door het gemeentebestuur. De ontwikkeling van de algemene dekkingsmiddelen wordt jaarlijks betrokken bij de opstelling van de Kadernota. Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Programma Algemene Dekkingsmiddelen

Begroting 2008

2009

2010 Saldo's

2011

125.609

129.223

127.959

127.959

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462

51.085

42.916

41.862

39.732

35.044

11.365

195.932

184.567

187.318

183.972

179.465

Mutatie reserves

20.367

15.666

-4.701

-6.122

-7.678

-7.238

Begroting na bestemming

31.732

211.598

179.866

181.196

176.294

172.227

Thema

Lasten

Baten

Saldo*

0

125.609

Lokale belastingen

3.196

Bedrijfsvoering

8.169


Gemeentefonds



Reservering nominale ontwikkelingen Algemene dekkingsmiddelen Thema Bedrijfsvoering V02

Stelpost indexering Voorbereidingskosten grote projecten (tijdelijke reservering)

Totaal Programma Algemene dekkingsmidd.


Reservering 5.972 1.000

Krediet 0 0

Uitgaven 0 0

Restant reservering 5.972 1.000

6.972

0

0

6.972

6.972

0

0

6.972



Pagina 96 van 255

Thema Gemeentefonds De ontwikkeling van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds –de belangrijkste vrij besteedbare / afweegbare inkomstenbron- wordt voornamelijk bepaald door beleidsvoornemens van de Rijksoverheid. Het continue volgen en vertalen van deze ontwikkelingen naar de Dordtse beleidspraktijk is daarom van groot belang. Het bestuur wordt daarover periodiek geïnformeerd, naar aanleiding van zowel de jaarlijkse circulaires van het rijk als actuele ontwikkelingen.De begroting 2008 is gebaseerd op de Junicirculaire 2007 van de rijksoverheid. Op hoofdlijnen is de Junicirculaire 2007 de financiële vertaling van: -

De gemaakte afspraken in het Bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten van 4 juni 2007 in het Gemeentefonds Met het Bestuursakkoord hebben rijk en gemeenten overeenstemming bereikt over een gezamenlijke aanpak van maatschappelijke problematiek op het terrein van zorg, openbare orde en veiligheid, wijken, onderwijs, armoedebeleid, schuldhulpverlening en jeugd en gezin.

-

De herijking van enkele uitgangspunten van het gemeentefonds Periodiek wordt geëvalueerd of de normen waarop het gemeentefonds is gebaseerd nog aansluiten op de kosten die gemeenten maken voor hun beleidstaken. Naar aanleiding van geconstateerde scheefgroei tussen uitgaven van gemeenten en de compensatie uit het gemeentefonds is een aantal verdeelmaatstaven herijkt. Dergelijke herijkingen zijn op macro niveau budgettair neutraal, maar leiden tot herverdeeleffecten tussen individuele gemeenten. Bij de instelling van het Gemeentefonds is de bestuurlijke afspraak gemaakt dat nadeelgemeenten twee jaar de tijd krijgen om het nadeel op te vangen in de begroting. In de eerste twee jaar wordt het nadeel gecompenseerd daartoe door voordeelgemeenten in de vorm van een suppletie uitkering. Deze suppletie uitkeringen worden gefinancierd uit de accresontwikkeling.

-

De normeringsystematiek (“samen trap op en af”) De accressen voor de komende jaren nemen toe als gevolg van nominale (loon, prijs) bijstellingen op de rijksbegroting en hogere uitgaven voor onderwijs en infrastructuur. Deze stijging volgt uit de koppeling van het gemeentefonds aan de rijksbegroting (normeringsystematiek). Uit de normeringsystematiek volgt dat hogere rijksuitgaven direct leiden tot een hogere algemene uitkering. Omgekeerd leiden lagere rijksuitgaven tot een lagere algemene uitkering.

Genoemde ontwikkelingen leiden ten opzichte van de Kadernota 2008 tot de volgende positieve ontwikkeling van de algemene uitkering. De lagere stijging in de laatste jaren is het gevolg van het vanaf 2010 beëindigen van extra rijksmiddelen voor openbare orde en veiligheid.


Pagina 97 van 255

2008

(* € 1 miljoen)

2009

2010

2011

Ontwikkeling algemene uitkering Voorzien (Kaderbrief 2008)

3,0 1,0

3,0 1,0

1,5 1,0

1,5 1,0

Extra voordeel tov Kadernota 2008

2,0

2,0

0,5

0,5

Overzicht algemene uitkering uit het Gemeentefonds

Thema Gemeentefonds Product Algemene uitkering

Begroting 2008

2.009

2.010 Saldo's

2.011

125.609

129.223

127.959

127.959

125.609

125.609

129.223

127.959

127.959

0

0

0

0

0

0

0

125.609

125.609

129.223

127.959

127.959

Baten

Saldo*

0

125.609


0



Lasten


Pagina 98 van 255

Thema Lokale belastingen De belangrijkste doelen van het thema Lokale belastingen zijn: 1. Doelmatige, uniforme, duidelijke en tijdige bepaling van de WOZwaarden van de in onze gemeente gelegen onroerende zaken; 2. Tijdige, correcte en volledige levering van gegevens aan de Rijksbelastingdienst en aan het waterschap Hollandse Delta; 3. Waarborgen van een volledige, juiste en rechtmatige toepassing en uitvoering van de verordening op de heffing en invordering van: a. onroerende zaakbelastingen; b. hondenbelasting; c. precario. 4. Tijdig invorderen en behandelen van verzoeken om kwijtschelding van alle belastingsoorten alsmede naheffing en invordering van de parkeerbelasting voor Stadsontwikkeling. Overzicht lokale belastingen Thema Lokale belastingen Product Belastingheffing Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.196

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462

3.196

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462

0

0

0

0

0

0

3.196

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462


Pagina 99 van 255

Thema Bedrijfsvoering Binnen het thema Bedrijfsvoering worden financiële middelen verantwoord welke niet aan inhoudelijke programma’s en thema’s zijn te relateren. Om een rechtmatige en doelmatige aanwending van deze te relateren middelen mogelijk te maken worden onder andere de volgende activiteiten uitgevoerd: 9 Uitvoeren van een actief treasury management; 9 Bewaken van het weerstandsvermogen; 9 Continu verbeteren van beleids- en beheersingsinstrumentarium (waaronder het financiële systeem en het financierings- en betalingsverkeer); 9 Actieve informatievoorziening via de planning & controlcyclus; 9 Toezicht op juiste en betrouwbare concretisering van door de raad geformuleerde beleidsvoornemens naar thema’s. De volgende wettelijk voorgeschreven onderdelen maken onderdeel uit van het thema Bedrijfsvoering en worden bijgaand nader toegelicht.

Saldo van de financieringsfunctie Het saldo van de financieringsfunctie is een begrip uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Dit begrip kan worden gedefinieerd als het saldo van: a) de betaalde rente (last) over de aangegane leningen en over de aangetrokken middelen in rekening courant en b) de ontvangen rente (bate) over de uitzettingen. Onder uitzettingen kunnen bijvoorbeeld worden verstaan deposito’s, verstrekte langlopende leningen en beleggingen. De vermogenspositie van de gemeente Dordrecht wordt reeds enige jaren gekenmerkt door de situatie dat het totaalbedrag aan uitgezette gelden (beleggingen en verstrekte geldleningen) hoger ligt dan het bedrag aan opgenomen geldleningen. Vooral als gevolg hiervan is het totaalbedrag aan ontvangen rente en rendementen hoger dan de betaalde rente (zie onderstaande tabel). Deze situatie wordt in het BBV aangeduid als een ‘positief saldo van de financieringsfunctie’.


Pagina 100 van 255

Bedragen * € 1.000,-

Saldo per 1 januari 2008

Omschrijving

Te ontvangen rente en rendementen Post komt tot 2008 uitdrukking in:

Te betalen rente 2008

Aangegane leningen

€

37.850

€

1.738

Renteomslag

Aangetrokken middelen in rekening courant

€

-

€

-

Renteomslag

Totaal opgenomen leningen

€

37.850

€

1.738

Uitgezette deposito's

€

-

€

Verstrekte langlopende leningen

€

40.166

€

1.811 Exploitatie

Beleggingen EZH-middelen

€

66.369

€

3.906 Renteomslag

Overige beleggingen (vastrentend)

€

24.400

€

Overige beleggingen (duurzaam)

€

30.000

Overigen (o.a. rente rekening courant)

€

-

€

Totaal uitzettingen

€

160.935

€

6.956

€

5.218

Saldo van de financieringsfunctie

- Renteomslag

1.239 Exploitatie pm (1) Renteomslag - Renteomslag

(1) Ten tijde van de opstelling van deze begroting liep nog een traject tot het doen van een belegging met een duurzaam karakter. Omdat nog onduidelijk is hoe dit wordt vormgegeven is ook nog geen rekening gehouden met rendement.

Onvoorzien Jaarlijks wordt een bedrag voor onvoorziene lasten opgenomen voor de programmabegroting in zijn geheel, voor 2008 € 1 miljoen. Dit maakt het mogelijk om lopende het begrotingsjaar onvoorziene (niet begrote) uitgaven die daarnaast onvermijdbaar en onuitstelbaar zijn op te vangen. De post Onvoorzien is uitsluitend bedoeld voor dekking van onvoorziene lasten en maakt onderdeel uit van de weerstandscapaciteit (paragraaf 3.2).


Pagina 101 van 255

Overzicht thema Bedrijfsvoering

Begroting 2008

Thema Bedrijfsvoering Product Geldleningen

Lasten

Beleggingen

Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011 0

Saldo*

1.812

1.812

0

0

0

795

13.519

12.724

13.218

12.418

8.418

Onvoorzien

1.000

0

-1.000

-1.000

-1.000

-1.000

Stelposten

1.976

0

-1.976

-2.894

-3.346

-3.510

Bedrijfsvoering stad

1.562

16.044

14.482

14.169

11.982

11.203

0

2.820

2.820

3.326

5.181

5.436

Saldi kostenplaatsen Stad Saldo Rekening

0

0

0

0

0

0

1.024

16.890

15.866

15.043

14.497

14.497

0

0

0

0

0

0

8.169

51.085

42.916

41.862

39.732

35.044

Mutatie reserves

20.367

15.666

-4.701

-6.122

-7.678

-7.238


28.536

66.751

38.215

35.740

32.054

27.806

GSB III - Rijksbijdragen Saldi kostenplaatsen sectoren/bedrijven Begroting voor bestemming



Reservering nominale ontwikkelingen Thema Bedrijfsvoering V02

Stelpost indexering Voorbereidingskosten grote projecten (tijdelijke reservering)

Reservering 5.972 1.000

Krediet 0 0

Uitgaven 0 0

Restant reservering 5.972 1.000

6.972

0

0

6.972



Pagina 102 van 255

3. Paragrafen In de paragrafen worden de beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot de beheersmatige aspecten. De paragrafen beogen –steeds vanuit een ander perspectief- een vergroting van het inzicht in de financiële positie en geven een dwarsdoorsnede van de begroting. Achtereenvolgens worden de volgende paragrafen behandeld: -


Lokale heffingen (§ 3.1); Risicomanagement en weerstandsvermogen (§ 3.2); Onderhoud kapitaalgoederen (§ 3.3); Financiering en treasury (§ 3.4); Bedrijfsvoering (§ 3.5); Verbonden partijen (§ 3.6); Grondbeleid (§ 3.7). GSB (§ 3.8).

Pagina 103 van 255

3.1

Lokale heffingen

Lokale heffingen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op beide. Ongebonden lokale heffingen (OZB, hondenbelasting en precariobelasting) worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd. De besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. Gebonden heffingen, zoals de afvalstoffenheffing en rioolrechten, worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. De paragraaf Lokale Heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners van Dordrecht en is als volgt opgebouwd: - Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten (3.1.1); - Woonlasten (lokale lastendruk), uitgangspunten en een vergelijking met steden met een vergelijkbare omvang en met de regio (3.1.2); - Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen (3.1.3); - Onbenutte belastingcapaciteit (3.1.4).

3.1.1

Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten

De verwachte belastingopbrengsten, inclusief eigen gemeentelijke inkomsten zoals havengelden, zijn voor 2008 (* € 1.000): Belastingsoort

Rekening Begroting Begroting 2006 2007 2008

Algemene dekkingsmiddelen (ongebonden) Onroerende zaakbelastingen Precariobelasting Hondenbelasting Subtotaal

17.085 177 460 17.722

16.888 170 459 17.517

17.414 173 465 18.052

Tarieven (gebonden) Rioolrechten Afvalstoffenheffing Leges burgerzaken Parkeergelden (incl. naheffingsaanslagen) Havengelden Ambulante handel Begraaf- en crematierechten Leges bouwvergunningen

7.751 10.786 1.411 5.509 2.854 226 2.003 3.187

7.854 11.373 1.562 5.191 3.117 259 1.960 2.036

8.169 11.373 1.596 6.213 3.300 263 2.059 2.888

Subtotaal

33.727

33.352

35.861

Totaal

51.449


50.869

53.913

Pagina 104 van 255

Procentueel aandeel per belastingsoort op totale belastingopbrengsten 2008

Bouwleges 5% Havengelden 6% Burgerzaken 3%

Begraaf- en crematierechten 4% Overige baten 2%

Parkeren 12%

OZB 32%

Rioolrecht 14% Afvalstoffen 21%

3.1.2

Heffingen woonlasten (lokale lastendruk)

Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. Vanaf 2006 is de OZB heffing voor gebruikers van rijkswege in het kader van lastenverlichting afgeschaft. De ontwikkeling van de woonlasten in Dordrecht over de laatste vier jaren en een prognose voor het komende jaar is weergegeven in onderstaande tabel (* € 1): 2005 166,45 133,16 63,97 82,56 224,76

2006 2007 169,12 172,56 0,00 0,00 64,93 65,90 83,76 84,96 228,12 234,96

2008 175,11 0,00 68,54 88,32 234,96

Totaal 639,72 670,90 % stijging/afname t.o.v. vorig jaar 4,9% % stijging excl. OZB-gebruiker (voor juist vergelijk)

545,93 558,38 -18,6% 2,3% 1,5%

566,93 1,5%

OZB-eigenaar OZB-gebruiker Rioolrecht-eigenaar Rioolrecht-gebruiker Afvalstoffenheffing


2004 157,84 134,01 59,63 77,04 211,20

Pagina 105 van 255

% stijging woonlasten tov vorig jaar 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 2002

2003

2004 OZB

2005 Rioolrecht

2006

2007

2008

Afvalstoffen

Uitgangspunten heffingen woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde is rekening houdend met een gemiddelde waardestijging van 7,5% voor de periode 1 januari 2005 tot 1 januari 2007 per de nieuwe waardepeildatum 1 januari 2007 berekend op € 173.038. Verder dienen voor 2008 de volgende verhogingen als uitgangspunt: ¾ Onroerende zaakbelastingen + 1,5% ¾ Rioolrechten + 4,0% ¾ Afvalstoffenheffing + 0,0% Deze verhogingen zijn gebaseerd op het gemeentelijke tarievenbeleid. Algemeen uitgangspunt bij de OZB is een constante (reële) belastingopbrengst. Bij de vaststelling van de OZB tarieven richten wij ons op de opbrengst van deze belasting. Anders gezegd, als de waarde van een pand stijgt door periodieke herwaardering, dan gaat het tarief omlaag. In beginsel wordt gelijke tred gehouden met de inflatie (Consumentenprijsindex) zoals deze door het Centraal Plan Bureau wordt vastgesteld. In het bestuursakkoord tussen het Rijk en de gemeenten is afgesproken dat de huidige limitering van de onroerende zaakbelastingen per 1 januari 2008 –behoudens parlementaire goedkeuring – vervalt. In de Kadernota 2008 is uit oogpunt van behoedzaam tarievenbeleid besloten een trendmatige verhoging door te voeren van 1,5%, zijnde de verwachte inflatie ontwikkeling in 2008. Van de algemene lijn wordt afgeweken bij gebonden lokale heffingen zoals rioolrecht en afvalstoffenheffing waar de opbrengst gebruikt moet worden om de kosten te dekken. Vanaf 2005 geldt voor deze tarieven het uitgangspunt van kostendekkendheid. Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2007 met 2,3% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor 2008 wordt een stijging van de woonlasten van 1,5% geraamd.


Pagina 106 van 255

Toelichting op de componenten van de woonlasten Onroerende zaakbelastingen (OZB) In 2008 worden de aanslagen OZB inclusief de WOZ- beschikking opgelegd naar de zogeheten WOZ- waarde zoals die geldt op de waardepeildatum 1 januari 2007. Deze waarde wordt op grond van de Wet waardering onroerende zaken jaarlijks vastgesteld. Voor 2007 was de WOZ-waarde op de waardepeildatum 1 januari 2005 nog bepalend. De uitkomsten van de herwaardering van alle onroerende zaken per de nieuwe waardepeildatum zijn nog niet bekend. Daarom is voor de periode tussen 1 januari 2005 en 1 januari 2007 voorlopig uitgegaan van een verhoging van de WOZ waarden voor woningen en nietwoningen van respectievelijk 7,5 en 4%. Deze percentages zijn gelijk gesteld aan de verwachte landelijke waarde ontwikkelingen, waarvan ook bij de berekening van de algemene uitkering wordt uitgegaan. Per 1 januari 2006 is besloten de gebruikersbelasting op woningen af te schaffen en de overige OZB tarieven te maximeren. Zoals hiervoor is aangegeven zal de huidige limitering per 1 januari 2008 vervallen. In de Kadernota 2008 is uit oogpunt van behoedzaam tarievenbeleid besloten een trendmatige verhoging door te voeren van 1,5%, zijnde de verwachte inflatie ontwikkeling in 2008. Ten opzichte van 2007 is er een hogere OZB opbrengst geraamd van € 526.000 door inflatieaanpassing ad 1,5% , de verwachte areaaluitbreiding van 1% en verlaging van het risico voor oninbare belastingvorderingen met 0,5%. De tarieven onroerende zaakbelastingen hebben zich per € 2.500,WOZ- waarde als volgt ontwikkeld (* € 1):

OZB (zakelijk) niet-woningen OZB (gebruik) niet-woningen OZB (zakelijk) woningen OZB (gebruik) woningen Stijging (afgerond)

2004 5,18 4,38 3,87 3,28 1,0%

2005 4,91 3,92 2,76 2,20 0,8%

2006 4,97 3,98 2,80 0,00 1,5%

2007 4,87 3,90 2,68 0,00 2,00%

2008 4,75 3,81 2,53 0,00 1,50%

De tarieven van 2008 zijn neerwaarts bijgesteld ter compensatie van de gestegen WOZ-waarden van woningen en niet-woningen met respectievelijk 7,5% en 4% door de herwaardering van de onroerende zaken en verhoogd met 1,5% inflatie. De berekening is als volgt: Tarief 2007 / 1,075 resp. 1,04 * 1,015. De lasten OZB eigenaar (€175,11) kunnen berekend worden door de gemiddelde woningwaarde (€ 173.038) te delen door € 2.500 en te vermenigvuldigen met het betreffende tarief (€ 2,53).


Pagina 107 van 255

Rioolrechten Op de tarieven rioolrecht is kostendekkendheid het uitgangspunt. De raming van de opbrengst rioolrecht is met 4% verhoogd als gevolg van de vaststelling van het Gemeentelijk Rioleringsplan IV. Hierin is uitgaande van 100% dekkende tarieven tot en met 2015 een jaarlijkse tariefaanpassing voorzien van 4% met inbegrip van inflatiecorrectie. Ontwikkeling tarieven rioolrechten (* € 1)

Rioolrecht eigendom Rioolrecht gebruik Stijging (afgerond)

2004 59,63 77,04

2005 63,97 82,56 7%

2006 64,93 83,76 1,5%

2007 65,90 84,96 1,5%

2008 68,54 88,32 4,0%

Afvalstoffenheffing Op het tarief voor afvalinzameling en -verwerking is kostendekkendheid het uitgangspunt. Voor 2008 is het tarief niet verhoogd. Dit is mogelijk gemaakt door de totale kosten van afvalinzameling en – verwerking niet te laten toenemen door onder andere een efficiency korting op de bijdrage aan Netwerk N.V., inzet van het dividend van Netwerk N.V. en verlaging van het verbrandingstarief door H.V.C. Ontwikkeling tarief afvalstoffenheffing (* € 1)

Tarief Stijging (afgerond)

2004 211,20

2005 224,76 6%

2006 228,12 1,5%

2007 234,96 3,0%

2008 234,96 0,0%

Vergelijking andere gemeenten Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten is het goed een vergelijking met andere steden in het land te maken. Jaarlijks wordt in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 37 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners en alle provinciehoofdsteden, een zogeheten Belastingoverzicht grote gemeenten gemaakt. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) heeft over 2007 het overzicht gepresenteerd. In 2007 neemt Dordrecht de 30ste plaats in (in 2006 de 25ste). Dat betekent dat in 29 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. De gemiddelde verhoging van de woonlasten bedraagt in 2007 voor geheel Nederland 3,8%, voor de 100.000+ gemeenten 5,6%. Deze stijging komt grotendeels op het conto van de milieuheffingen, vooral het rioolrecht. Voor onze gemeente is de verhoging berekend op 2,3%.


Pagina 108 van 255

In vergelijking met een aantal gemeenten in het land die van vergelijkbare omvang zijn ontstaat voor de tarieven 2007 het volgende beeld (* € 1):

Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing

Dordrecht Alkmaar Maastricht Haarlem Den Bosch 160.966 183.340 190.104 217.080 237.600 173 167 202 194 206 66 93 96 102 54 85 0 33 0 38 235 236 279 272 273

totaal

558

496

610

568

571

Een andere vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de buurgemeenten. De woonlasten in 2007 in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht en H.I. Ambacht laten zich samenvatten in onderstaand schema (x € 1):

Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht H.I. Ambacht Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing totaal

160.966 173 66 85 235

188.000 206 0 156 243

196.800 175 136 0 212

177.000 141 137 49 239

220.000 250 85 40 332

558

605

523

566

707

Toelichting op de overige lokale heffingen Jaarlijks worden de overige lokale heffingen in principe verhoogd met de kostenontwikkeling. Voor 2008 wordt deze inclusief een nacalculatie over voorgaande jaren geraamd op 1,5%. Bij de volgende inkomsten wordt afgeweken van dit gemeentebrede beleid: a) Havengelden Aanpassing vindt plaats op basis van bestuursovereenkomst. b) Parkeerbelastingen De vaststelling van de tarieven wordt in relatie bezien tot de met deze taak samenhangende kosten. c) Leges burgerzaken Naast de legesverhoging voor kostenontwikkelingen ad 1,5% is € 10.000 hogere legesopbrengst geraamd als gevolg van kosten omzetten van paspoorten, welke dienst voorheen gratis was.


Pagina 109 van 255

3.1.3

Kwijtschelding

Als een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid. Deze regels komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger ligt dan 90% van de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken, dat deze inkomensgrens wordt verruimd naar 100% van de bijstandsnorm. De gemeente Dordrecht hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners van Dordrecht met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen. Gemeenten mogen wel zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden gevraagd voor de: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Onroerende zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolrechten gebruikers/eigendom; Hondenbelasting; Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring.

Er wordt niet altijd meer gewacht tot een verzoek om kwijtschelding wordt ingediend. Belastingplichtigen met een ABW-uitkering of AOW die éénmaal kwijtschelding hebben ontvangen krijgen daarna geen aanslag meer. Overigens wordt voor zover mogelijk regelmatig getoetst of de financiële omstandigheden van de betreffende belastingplichtigen niet zijn gewijzigd. Door afschaffing van het gebruikerdeel van de OZB voor woningen per 1 januari 2006 is kwijtschelding voor gebruikers niet meer aan de orde. Kwijtschelding voor eigenaren komt nauwelijks voor. In het jaar 2008 wordt naar verwachting voor de volgende aantallen kwijtschelding verleend: Automatisch geen aanslag

Op verzoek kwijtschelding

Rioolrechten

2.500

250

Afvalstoffenheffing

3.200

600

Hondenbelasting Totaal

300 6.000

250 1.100

Het budgettaire beslag dat in 2008 met de genoemde aantallen kwijtschelding is gemoeid, is als volgt geraamd: Begroting (* € 1.000) Geen aanslag

Na verzoek

Totaal

Rioolrechten

221

22

243

Afvalstoffenheffing

752

141

893

27

23

50

1.000

186

1.186

Hondenbelasting Totaal


Pagina 110 van 255

3.1.4

Onbenutte belastingcapaciteit

Vanaf 2005 geldt voor de tarieven voor de rioolrechten en de afvalstoffenheffing het uitgangspunt van kostendekkend. Overdekking wordt niet toegestaan waardoor er voor deze belastingsoorten geen onbenutte belastingcapaciteit is. In het bestuursakkoord tussen het Rijk en de gemeenten zijn afspraken gemaakt om de huidige limitering van de stijging van de OZB af te schaffen per 1 januari 2008. Dit mag echter niet leiden tot een onevenredige stijging van de collectieve lastendruk. In verband hiermee zal een macronorm worden vastgesteld. De ontwikkeling van de lokale lasten zal worden gevolgd, waardoor het Rijk in geval van overschrijding van de macronorm kan ingrijpen via het gemeentefonds. In de september circulaire van 2008 zal nader informatie worden gegeven over de macronorm en het onderdeel redelijk peil van de eigen inkomsten bij toelating tot artikel 12 van de financiële verhoudingswet. Dit redelijk peil wordt doorgaans gebruikt om de onbenutte belastingcapaciteit vast te stellen.


Pagina 111 van 255

3.2. Risicomanagement en weerstandsvermogen Deze paragraaf geeft inzicht in het management van (mogelijke) risico’s voor de gemeente Dordrecht en de weerstandscapaciteit om die risico’s op te vangen. De risico’s afgezet tegen de weerstandscapaciteit leidt tot een conclusie over de financiële flexibiliteit en soliditeit van de gemeente Dordrecht, zijnde het weerstandsvermogen.

3.2.1

Risico’s

In deze paragraaf worden actuele risico’s beschreven. De relevante risico’s voor het weerstandsvermogen zijn die risico’s die niet zijn ondervangen, ofwel de structurele risico’s. Reguliere risico’s die zich regelmatig voordoen en die vrij goed meetbaar zijn, maken geen deel uit van deze paragraaf. Voor deze risico’s kunnen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen uit het weerstandsvermogen worden gevormd. Het gaat in deze paragraaf alleen om relevante risico’s ofwel risico’s die van materieel belang zijn. Voor het grondbedrijf is er een aparte beschouwing; conform voorschriften BBV. Gezien de vrij korte tijd tussen het verschijnen van het jaarverslag 2006 en deze begroting zijn er veel overeenkomsten in de berichtgeving in deze paragraaf. In 2006 is de nota risicobeheersing en weerstandsvermogen door de raad vastgesteld. In die nota zijn de gebieden aangegeven welke de basis moeten vormen voor een risicoschets, die vanuit het oogpunt van risico’s voor de gemeente belangrijk zijn. Het betreffen: A. Uitvoeringsrisico’s medebewindstaken/decentralisatie; B. Grondbedrijf/ -beleid (zie aparte paragraaf) C. Realisatie doelstellingen op themaniveau, waaronder grote projecten MJP D. Kapitaalgoederen (onderhoud; zie ook aparte paragraaf) E. (administratieve) bedrijfsvoering F. Aansprakelijkheid In het kader van risicobeheersing willen wij ook nog verwijzen naar het in januari 2007 aangenomen College Onderzoeksprogramma 2007, in welk kader een onderzoek is opgenomen naar de risicobeheersing van de grote projecten genoemd in het MJP/ coalitieaccoord. De hierna genoemde risico’s zijn waar mogelijk voorzien van een risicobedrag en een beschrijving van de actie.


Pagina 112 van 255

Uitvoeringsrisico’s medebewindstaken/decentralisatie Algemene uitkering, brede doel uitkeringen en specifieke uitkeringen Een belangrijk deel van de gemeentelijke inkomsten wordt via de algemene uitkering, specifieke uitkeringen en brede doeluitkeringen van het rijk ontvangen. Dit betekent dat het gemeentelijke beleid erg gevoelig is en blijft voor rijksmaatregelen die deze geldstromen beïnvloeden. Actie: Op wijzigingen van deze uitkeringen wordt zoveel mogelijk bij de kadernota ingespeeld. Realisatie doelstellingen op themaniveau, o.a. grote projecten MJP Projectenrealisatie Onder andere de projecten Gezondheidspark, de Sportboulevard, het Energiehuis, Stadswerven, het Hofkwartier, het Leerpark, het Achterom/Bagijnhof zijn gecompliceerd, kennen een relatief lange doorlooptijd en worden voor (een belangrijk deel voor) financieel risico van de gemeente uitgevoerd. De 13 MJP-projecten zijn in 2007 onderwerp van onderzoek in het collegeonderzoeksprogramma naar risicobeheersing. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Deloitte. De uitkomsten hiervan waren bij de opstelling van de paragraaf nog niet beschikbaar. Los daarvan worden deze projecten gevolgd in de planning- en controlcyclus, waaronder kader- en interimnota. Op de uitvoering van projecten wordt een risico in algemene zin gelopen voor wat betreft prijsontwikkelingen. Met de vastgestelde Kadernota 2008 is dit risico al deels ondervangen door de rentetoerekening aan de reserve Strategische Investeringen te reserveren voor prijsontwikkelingen. Dit biedt echter – zoals reeds in de Kadernota is aangegeven – geen zekerheid omtrent de toereikendheid van de gereserveerde ruimte. Feitelijke kostenontwikkelingen kunnen een ander – grilliger – verloop hebben dan (stabiele) rentetoerekening. Het gelijktijdig op een ongunstig moment (hoogconjunctuur in de bouw) in uitvoering nemen van een aantal grote projecten kan gevolgen hebben voor de toereikendheid van de gereserveerde investeringsruimte. Op grond van de voortgang van de projecten en de reëele prijsontwikkelingen zullen mogelijk aanvullende maatregelen nodig zijn in de zin van herprioritering of temporisering van voorgenomen projecten danwel het creëren van aanvullende investeringsruimte. De gevolgen van de aanbesteding van de exploitatie van de parkeergarages Gezondheidspark zijn nog niet bekend. Vertraging in de bouw en/of bij tegenvallende opbrengst bij verkoop van de garages kan gevolgen hebben voor de grondexploitatie. Voor de ontwikkeling van andere belangrijke projecten zoals Belthurepark en Dordt West heeft de gemeente voornamelijk een regiefunctie. Op tijdige realisatie daarvan bestaat echter slechts beperkte gripmogelijkheid. De externe veiligheidsproblematiek is in 2005/2006 aan de orde geweest en besproken met de Provincie en de betrokken Ministeries. Door een toename van het vervoer van gevaarlijke stoffen (boven het niveau van de meerjarenprognose) wordt het gebied waarbij rekening moet worden gehouden met deze effecten, steeds omvangrijker. In-


Pagina 113 van 255

middels is gebleken dat de risicocontour rond het spoor veel groter is geworden dan verwacht en dit ook nog veel sneller dan verwacht. Het opnieuw beheersbaar maken van deze problematiek vergt een andere, hardere aanpak. Een aanpak die een veel grotere inzet vraagt dat tot nu toe. De directe ingrijpmogelijkheden op vervoersstromen zijn voor Dordt echter beperkt. Kapitaalgoederen (onderhoud) Onderhoud scholen Voor het onderhoud van de schoolgebouwen is nog geen exacte berekening aanwezig voor de dekking van het toekomstige onderhoud inclusief de daarbij te betrekken voorziening. Prioriteit wordt gegeven aan achterstallige afrekeningen met schoolbesturen over eerdere jaren. Het incidentele risico is geschat op maximaal 1 miljoen euro. Onderhoud Kunstmin De onderhoudsvoorziening van Kunstmin moet worden geactualiseerd op basis van een nieuwe planning. Dit zal in 2007 moeten gebeuren Op basis daarvan, mede in relatie tot besluitvorming over het theater, moet de juiste voorziening worden gevormd. Onderhoud oude achiefbewaarplaats Ook het oude archief aan het Stek is nog in gebruik. Het pand staat al jaren’ in de wacht’ om als huisvesting voor het Stadsarchief te worden afgestoten. Met de oplevering van het Stadsdepot in 2006 zijn kansen op problemen met het gebouw/ apparatuur weliswaar kleiner geworden, maar nog steeds aanwezig. Het risico vervalt pas op het moment dat het StadsArchief / DiEP verhuist naar het Hofkwartier en het pand wordt afgestoten/ dan wel gesloopt. Wanneer dat precies gebeurt, is nog niet bekend. Hierop nemen wij vooralsnog geen actie. Onderhoud en beheer sportvelden Het wagen- en machinepark is in 2006 geïnventariseerd. In de onderhoudsbudgetten is met minder machines rekening gehouden dan er in werkelijkheid zijn. De volgende stap is het inzichtelijk maken hoeveel het onderhoud gemiddeld kost. Actie: In de loop van 2007 zal er een uitwerking moeten komen om de grootte van het tekort te kunnen vaststellen. Hierover zal in ieder geval in het jaarverslag 2007 over gerapporteerd worden. Voorzieningen onderhoud gemeentelijke panden Eind 2007, begin 2008 zal er beter inzicht moeten bestaan in de kosten van onderhoud aan gemeentelijke panden. Veel bezit moet feitelijk nog formeel worden overgedragen aan het vastgoedbedrijf. Dit bedrijf zal een rapportage verzorgen welke inzichtelijk moet maken of de bestaande voorzieningen voor onderhoud toereikend zijn of niet. Effecten kunnen mogelijk al in het jaarverslag 2007 tot uiting komen. Verder wordt verwezen naar de hier verderop aangeduide stelpost voor achterstallig onderhoud. Voor zover daartoe aanleiding is kan tot dat bedrag een beroep worden gedaan op de stelpost. Voorziening parkeren De toereikendheid van deze voorziening is nog onvoldoende onderbouwd om een oordeel te kunnen geven over de toereikendheid voor opvang van aanloopverliezen voor nieuw te bouwen parkeergarages. Een eerste inschatting duidt op een knelpunt.


Pagina 114 van 255

Afschrijving apparatuur alarmering c2000 Mogelijk is de technische levensduur van de alarmeringsapparatuur van de –in 2006 nog gemeentelijke- brandweer korter dan is aangenomen bij de vaststelling van het afschrijvingsbeleid. Dit leidt tot een extra financiële last: incidenteel voor de desinvestering, structureel vanwege de aangepaste afschrijvingsduur. Actie: Hierover verwachten wij nog een nader voorstel vanuit de regio. Kildepot Dit baggerdepot krijgt vermoedelijk te maken met een structureel negatieve exploitatie van rond de € 130.000 door minder inkomsten uit storting van bagger. Waarschijnlijk eind 2007 volgt een onderbouwd bestuurlijk voorstel, waarbij wordt ingegaan wordt op mogelijkheden om het financiële risico zoveel mogelijk te reduceren. Aansprakelijkheid Funderingsclaims De paalrotproblematiek mag als bekend worden verondersteld. Nieuwe claims /aansprakelijkstellingen kunnen bij eventuele toewijzing leiden tot financieel nadeel voor de gemeente. Gewezen wordt echter op de eerder gevoerde procedures waarbij de gemeente in het gelijk is gesteld. Fiscus De belastingdienst heeft voor wat betreft het Kildepot een navorderingsaanslag opgelegd omdat de gemeente niet de juistheid van opgevoerde aftrek in de aangifte heeft kunnen tonen, als gevolg van al vernietigde bescheiden 2001. Op basis van de aangeleverde stukken en het advies van de fiscale adviseur is het risico inmiddels beperkt tot € 100.000 inclusief boeterente. Daarnaast is er een naheffing opgelegd voor de BPM en motorrijtuigenbelasting voor gemeentelijke bestelauto’s voor ongeveer dezelfde omvang. Bedrijfsvoering overig Capaciteitsproblemen De aantrekkende economie en het moratorium op vacatures voor taken welke straks mogelijk in het Service Center Drechtsteden worden betrokken, heeft geen positief effect op de mogelijkheden om gemeentelijke vacatures steeds goed ingevuld te krijgen. Met inhuren is niet altijd alles op te lossen. Er kan daardoor druk op output en beschikbare budgetten voor salarissen ontstaan. Baggerwerken Als gevolg van afspraken tussen de Unie van Waterschappen en VNG baggert het waterschap Hollandse Delta alle watergangen. De gemeente heeft de ontvangstplicht van alle vrijkomend materiaal. De kosten van deze opgedrongen maatregel worden nu berekend, waarna uiteraard nader bestuurlijk overleg met het schap zal plaats vinden.


Pagina 115 van 255

Risico’s bij verbonden partijen met mogelijk effect voor de gemeente Stichting De Biesbosch Deze verbonden partij (zie ook betreffende paragraaf) moet in 2008 een verstrekte lening van circa € 1,3 miljoen aan de gemeente aflossen. In het verre verleden is de huidige aflossingstermijn op een zeer laag niveau vastgesteld, waarbij aan het einde van de looptijd een grote slottermijn moet worden betaald. Een bestuurlijk voorstel volgt uiterlijk in 2008. Drechtwerk (de Gemeenschappelijke Regeling die de WSW uitvoert) In het jaarverslag 2006 en kadernota 2008 werden al problemen beschreven. In onder meer de paragraaf verbonden partijen van deze begroting wordt hierop verder ingegaan. Vanwege de blijvende onzekerheid over de financiële ontwikkeling handhaven wij Drechtwerk in deze paragraaf. Exploitatie bibliotheek De bibliotheek werkt al ruim een jaar aan de uitvoering van de projecten uit het implementatieplan. Een van de onderdelen van het implementatieplan is het vestigingenbeleid. De bibliotheek moet structureel € 170.000 bezuinigen door over te schakelen op kleinere vestigingen, mede door onderverhuur aan andere partijen. De bibliotheek acht zich hiertoe niet in staat. In 2007 zal het vastgoedbedrijf een aantal scenario’s voor huisvesting uitwerken. Gemeentegarantie Stichting Sporthal De Dijk heeft problemen om de exploitatie sluitend te houden. De gemeente loopt een financieel risico omdat zij garant staat voor de lening; op dit moment openstaand voor ongeveer € 780.000. De in deze stichting betrokken twee sportverenigingen zijn al geruime tijd in gesprek met fusiepartners, waarbij bij één vereniging de fusie met een andere vereniging al een feit is. Bij het vaststellen van deze begroting moet dit probleem zijn betrokken bij de dan al vastgestelde nota zaalsport. Vanwege de afhankelijkheid van bereidheid tot medewerking van alle partijen handhaven wij echter vooralsnog deze gemeentegarantie als vergroot risico. Waterbus BV In aanvulling op de berichtgeving in het jaarverslag 2006 is via een brief de gemeenteraad geïnformeerd over getroffen maatregelen. De reizigersopbrengsten in meerjarenperspectief worden voorshands gehandhaafd als matig beïnvloedbaar risico. Dit zou op termijn bij ongewijzigde bedrijfsvoering een effect kunnen hebben op de gemeentelijke bijdrage; al verwachten wij voor de komende jaren geen urgente problemen meer.


Pagina 116 van 255

GR Drechtsteden De GR richt zich op het samen vormgeven van ondersteunende processen d.m.v. het Service Center Drechtsteden (SCD). In 2006 zijn vergaande stappen gezet om te komen tot dit nieuwe onderdeel.. Dit is een zeer gecompliceerd proces met alle kenmerken van een zeer grootschalige reorganisatie. In de komende tijd zal alles op alles gezet moeten worden om binnen de planning de gewenste kwaliteitsslag te bereiken en “tijdens de verbouwing de winkel open te houden”.

3.2.2

Weerstandscapaciteit

De bronnen van de gemeente Dordrecht om financiële tegenvallers ten gevolge van relevante risico’s te kunnen ondervangen (verzamelterm: weerstandscapaciteit) bevinden zich enerzijds in de exploitatieen anderzijds in de balanssfeer: ¾ Exploitatie: stelposten onvoorziene uitgaven ¾ Balans: reserves. Daarnaast wordt een verzekeringsportefeuille beheerd ter dekking van mogelijke schade uit overige onzekere voorvallen. Tenslotte kan, weliswaar in beperkte mate, de (onbenutte) belastingcapaciteit tot de weerstandscapaciteit worden gerekend. Deze capaciteit is met de aangepaste wetgeving rond de OZB in belangrijke mate verminderd. Onvoorzien en stelposten Bij de Kadernota 2007 werd beslotende post onvoorzien te verhogen tot € 1.000.000 per jaar. Daarnaast is er een stadsstelpost voor lasten van achterstallig onderhoud welke vanaf 2009 met € 225.000 per jaar oploopt. De buffer voor onvoorziene lasten in de exploitatie is daarmee op een solide niveau. Reservepositie In januari 2006 is door de gemeenteraad de nota reserves en voorzieningen vastgesteld. Deze nota leidde bij het jaarverslag 2005 tot opschoning van het aantal reserves en voorzieningen en tot versterking van de algemene stadsreserve. In de nota wordt aanbevolen om de algemene reserve van de gemeente Dordrecht qua gewenste omvang te stellen op minimaal € 10 miljoen. Op basis van risicoanalyses kan door het bestuur over de hoogte van dit minimumbedrag bij iedere kadernota opnieuw worden besloten. Het verwachte verloop van de totale positie aan reserves van de gemeente Dordrecht wordt weergegeven in de volgende tabel:


Pagina 117 van 255

Omschrijving

01-01-07

Mutatie 2007 31-12-2007

Mutatie 2008

31-12-2008

Algemene reserves Stad Sectoren,m.n.GB Bestemmingsreserves Stad Sectoren

9,6 24,0

0,1 3,0

9,7 27,0

5,1 14,6

14,8 41,6

407,0 58,9

-11,1 -24,2

395,9 34,7

-21,1 -0,7

374,8 34

TOTAAL

499,5

-32,2

467,3

-2,1

465,2

Naast ‘reguliere’ risico’s kent de gemeente ook grote risico’s bij ‘ondernemersactiviteiten’, m.n. bij het Grondbedrijf. Het Grondbedrijf heeft hiervoor adequate reserves gecreëerd, waarvan de hoogte bij de jaarlijkse Prognose zo nodig wordt aangepast. Voor voorzienbare verlieslatende exploitaties zijn voorzieningen gevormd, zoals voor bedrijventerrein Amstelwijk en woonwagenvoorzieningen. In 2007 is tevens een actualisatie van reserves en voorzieningen opgesteld. Het integrale overzicht van beschikbare reserves en voorzieningen treft u bij deze begroting als bijlage 7 aan. Afronding van de screening is eind van dit jaar voorzien. In de afronding wordt onder andere nog aandacht besteed aan de onderbouwing en specificatie van benodigde reserves alsmede aan administratieve ontvlechting van de Sociale Dienst. De reserves van de vroegere sociale dienst zullen worden opgeheven danwel aangepast na “afrekening” met de Sociale Dienst Drechtsteden van het afgesproken weerstandsvermogen. De uitkomsten – in de zin van op te heffen reserves en nadere onderbouwingen en specificaties van reserves - worden betrokken bij de jaarrekening 2007. Verzekeringen Naast het creëren van reserves bestaat er ook de mogelijkheid om bepaalde risico’s te verzekeren. De gemeente doet dit onder andere op het gebied van risico’s van brand, ongevallen, aansprakelijkheid bij niet commerciële taken, wagenpark, machines en vaartuigen. Binnen deze risico’s is niet alles gedekt. Als gevolg van verslechterde beleggings- en verzekeringsresultaten is de verzekeringsbranche enige jaren geleden overgegaan tot forse premiestijgingen, hogere eigen risico’s en aanscherping van voorwaarden. Inmiddels is er weer een verbetering in premies voor brandverzekeringen. In lang niet alle gevallen is de gemeenten aansprakelijk voor schade bij burgers en bedrijven. Waar dat wél het geval is kan een verzekeraar van de gemeente in beeld komen. Uiteraard stelt deze bij acceptatie vaak preventieve maatregelen als eis. Niet alle risico’s zijn echter verzekerbaar. Een bekend voorbeeld daarvan is planschade. Deze omstandigheden maken het belang van het treffen van preventieve maatregelen, voor zover deze in het vermogen van de gemeente liggen om te beïnvloeden, des te belangrijker. Bovendien kan niet altijd alles met geld worden gecompenseerd of opgelost, ongeacht of dit nu uit de kas van de gemeente of uit de kas van een verzekeraar komt. De aansprakelijkheid van de gemeente moet in algemene zin aandacht blijven houden in


Pagina 118 van 255

verzelfstandigingdiscussies; met name in situaties waar een verzelfstandigd onderdeel op mandaatbasis taken voor de gemeente uitvoert. Verzekering van de gemeente moet daarbij goed worden geregeld.

3.2.3

Weerstandsvermogen (conclusie)

De geschetste risico’s afgezet tegen de weerstandscapaciteit maken een conclusie over het weerstandsvermogen mogelijk. Uit oogpunt van risicobeheersing houden wij middelen achter de hand om eventuele tegenvallers op te vangen. Voor onvoorziene lasten zijn stelposten in de begroting opgenomen. Bestemmingsreserves zijn in ingeval van ernstige calamiteiten in principe afweegbaar, voor zover nog geen onomkeerbare beslissingen zijn genomen/ contracten zijn getekend. Naar aanleiding van de nota reserves en voorzieningen is het minimumniveau van de Algemene Stadsreserve bepaald op € 10 miljoen (saldo ultimo 2008 bedraagt € 14,8 miljoen) exclusief herziening. Gezien het totale financiële vangnet beoordelen wij het weerstandsvermogen van de gemeente voor de komende jaren als voldoende.


Pagina 119 van 255

3.3

Onderhoud kapitaalgoederen

3.3.1.

Inleiding

De gemeente heeft openbare ruimte in beheer waar binnen wordt gewoond, gewerkt en gerecreëerd. Zij heeft hiervoor de beschikking over een aantal kapitaalgoederen zoals gebouwen, wegen, constructies, riolering, water en groen. Al deze kapitaalgoederen dienen zo lang mogelijk een bijdrage te leveren aan het doel waarvoor zij zijn aangeschaft of vervaardigd. Dit vergt duurzaam goed onderhoudsbeheer op basis van beleidskaders waaruit de voortvloeiende financiële consequenties en de vertaling daarvan in de begroting dienen te worden aangegeven. In deze paragraaf komen achtereenvolgens het onderhoudsbeheer van de gebouwen (Vastgoedbedrijf en Onderwijs) en van de afzonderlijke kapitaalgoederen openbare ruimte aan de orde. Daar waar mogelijk wordt ook ingegaan op het gewenste ambitieniveau van onderhoud en mogelijke risico’s.

3.3.2.

Gebouwen Vastgoedbedrijf

Inleiding De gemeente heeft ruim 500 gebouwen in eigendom. Dat zijn bijvoorbeeld kantoorgebouwen, woningen, kinderdagverblijven, schoolgebouwen, musea, schouwburg, zwembaden, opslagplaatsen, sportaccommodaties, welzijnsaccommodaties etc. Het eigendom was voorheen ondergebracht bij de diverse sectoren en bedrijven. Het beheer van de gebouwen was daardoor versnipperd geraakt. Na de nodige voorbereidingen in 2006 is met ingang van 2007 het Vastgoedbedrijf ingesteld. Het Vastgoedbedrijf richt zich op alle gebouwen die gemeentelijk eigendom zijn, met uitzondering van de onderwijsgebouwen en van gebouwen in actieve exploitatieopzetten van het Grondbedrijf. De laatste categorie is tijdelijk in beheer genomen door het Vastgoedbedrijf. De formele overdracht van de panden en de onderhoudsreserves heeft plaatsgevonden door de vaststelling van het bedrijfsplan van het Vastgoedbedrijf. De administratieve overdracht vindt in het najaar 2007 plaats. Beleidskader In het bedrijfsplan van het Vastgoedbedrijf is als ambitie vastgelegd dat de gemeente het gebouwde vastgoed bezit voor: o Huisvesting van de eigen organisatie en bestuurlijk gelieerde organisaties, zoals de regio Zuid Holland Zuid en de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden; o Accommodatie van maatschappelijke doelgroepen; o Behoud van gebouwd cultureel erfgoed; o Het anticiperen op ruimtelijke/economische ontwikkelingen in de stad; tegen zo gering mogelijke kosten, met waar relevant en mogelijk optimalisatie van de vermogenwaarde en met een transparante kosten- en opbrengstenstructuur.


Pagina 120 van 255

In zijn definitieve vorm is er sprake van: duidelijk onderscheid in het eigenaren- en gebruikersonderhoud, een goed functionerende afhandeling van het klachtenonderhoud, per gebouw een meerjarenonderhoudsplan dat efficiënt en effectief wordt uitgevoerd en compleet administratief inzicht met betrekking tot de gebouwen. Ook zal er dan onderscheid zijn in de rol van eigenaar van vastgoed (privaatrecht) en subsidieverstrekker (publiekrecht). Als eigenaar van de gemeentelijke gebouwenportefeuille zal het vastgoedbedrijf verwerven en afstoten, huren en verhuren, adviezen uitbrengen en zorgen voor onderhoud en verzekeren als mede optreden als opdrachtgever bij de voorbereiding en uitvoering van (ver)nieuwbouw-plannen en de begeleiding van schades met betrekking tot de gebouwen. In de huidige vorm van het Vastgoedbedrijf is nog sprake van het verkrijgen van volledigheid van gegevensvastlegging, van het inhalen van achterstanden op het gebied van huurovereenkomsten, onderhoudsplannen en exploitatieopzetten. Ook is het Vastgoedbedrijf het centrale aanspreekpunt voor huisvesting zowel binnen als buiten de gemeente. Er wordt tijdelijke extra capaciteit ingehuurd om de achterstand in te lopen. Uitgangspunt daarbij is dat deze extra inhuur zichzelf terugverdient doordat helder inzicht ontstaat in leegstand en achterstallige contractvorming en doordat de bijbehorende inning van huurpenningen in ontbrekende gevallen op gang wordt gebracht. Om het beheer op een hoger kwaliteitsniveau te kunnen brengen dient nog veel informatie te worden verzameld waaronder tekeningen, contactgegevens, contracten (ook van externe verhuringen). In de komende maanden is het Ingenieursbureau Drechtsteden belast met het inhalen van de achterstand in de samenstelling van de meerjaren onderhoudsplannen (MOP’s). Gestreefd wordt om eind 2007 voor ieder gebouw van het Vastgoedbedrijf een meerjaren onderhoudsplan beschikbaar te hebben. De onderhoudsreserveringen van diverse gebouwen zijn in één onderhoudsreserve verzameld en bedraagt momenteel ruim € 3,0 miljoen. Hiervan worden in ieder geval de lopende onderhoudsverplichtingen nagekomen. In de komende jaren wordt deze onderhoudsreserve gevoed uit de onderhoudsreserveringen welke momenteel in het exploitatiebudget zijn begrepen (jaarlijks ca € 2,1 miljoen). Na afronding van het vervaardigen en actualiseren van de bestaande MOP’s kan pas bepaald worden hoe hoog de werkelijke voorziening moet zijn. Daarnaast zullen opbrengsten uit incidentele verkopen worden gestort in een bestemmingsreserve groot onderhoud waaruit in voorkomende gevallen geput kan worden. Financiële consequenties, vertaling in begroting Het Vastgoedbedrijf heeft een structurele taakstelling van € 1mln., welke deels zal worden ingevuld door bezuinigingen als aanpassing van de afschrijvingssystematiek van de gebouwen en bezuiniging door schaalvoordelen op gebouwgebruik en onderhoudskosten en deels door opbrengsten als gevolg van verkopen.


Pagina 121 van 255

(Bedragen x € 1.000) Gebouwen

2008

Apparaatskosten

2009

2010

2011

650

650

650

650

Rente en afschrijving

3.300

3.300

3.300

3.300

Onderhoud

2.120

2.120

2.120

2.120

320

320

320

320

Overige beheerskosten

In bovenstaande opzet van de meerjarenramingen is rekening gehouden met een extra verhoging van de onderhoudskosten tot een bedrag van € 581.000. Bij een incidentele verkoop, of meerdere verkopen, met een nettoresultaat van € 813.000 is de exploitatie van het Vastgoedbedrijf, inclusief de bezuinigingstaakstelling, sluitend. Kwaliteit en risico’s De budgetten die door de sectoren en bedrijven zijn overgedragen zijn onvoldoende om de genormeerde kosten te dekken. In het budget van het Vastgoedbedrijf wordt als norm gerekend met 2% van de WOZwaarde voor onderhoudskosten. Niet uit te sluiten is dat dit nog te laag zal blijken, omdat de gemeente veel gebouwen bezit met een representatief en/of monumentaal karakter. Voor dergelijke gebouwen zal een ander kwaliteitsniveau van onderhoud nodig zijn. In de komende maanden gaat uit de meerjaren onderhoudsplannen blijken of de reservering voldoende is. In de meerjarenramingen is het financiële risico berekend op € 581.000. Dit risico wordt financieel afgedekt met verwachte opbrengsten uit verkoop van gebouwen. Hierbij is nog geen rekening gehouden met de in 2007 afgeronde inventarisatie m.b.t. de platte daken in 22 welzijnsaccommodaties, waaruit blijkt dat maatregelen dienen te worden genomen om de veiligheid te kunnen waarborgen. Het tempo waarmee onroerend goed kan worden afgestoten valt tegen. Aan elk pand kleven bezwaren voor verkoop of kan verkoop passen in andere beleidsdoelstellingen van de gemeente. De opbrengsttaakstelling van het Vastgoedbedrijf is hierdoor in de praktijk lastiger te realiseren. Het gedachte voordeel op het onderhoud door scherpere aanbestedingen, kan pas vanaf 2008 worden gerealiseerd omdat daar een Europese aanbestedingsprocedure aan vooraf zal moeten gaan.

3.3.3.

Onderwijsgebouwen (WPO, WVO en WEC) inclusief peuterspeelzalen

Beleidskader De schoolbesturen zijn grotendeels juridisch eigenaar van de gebouwen voor primair, speciaal en voortgezet onderwijs. De gemeente heeft het economisch claimrecht van vrijwel alle schoolgebouwen. De schoolbesturen kunnen voor voorzieningen in de huisvesting bij de gemeente aanvragen indienen Het kader hiervoor wordt gevormd door de onderwijswetgeving (Wet op het Primair Onderwijs), Wet op de Expertise Centra en de Wet op het Voortgezet onderwijs), de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Dordrecht van 2001 (kader voor het jaarlijkse programma onderwijshuisvesting,


Pagina 122 van 255

inclusief onderhoud), en het Integraal Huisvestingsplan (IHP). Het IHP is vastgesteld in december 2004 en wordt jaarlijks herijkt. De laatste herijking heeft plaatsgevonden in november 2006. In dit plan is vastgelegd hoe de huisvestingsmiddelen in de komende jaren besteed gaan worden. Uitgangspunt is dat voornamelijk de schoolbesturen plannen maken, optreden als bouwheer, eigen onderhoudsplannen uitvoeren en zoveel mogelijk zelfstandig opereren. De gemeente maakt het beleidskader in goed overleg met de schoolbesturen, financiert de plannen en toetst. Ter bevordering van integrale afwegingen van beleid en middelen is besloten om voortaan het IHP in de afweging van de kadernota te betrekken. Financiële consequenties en vertaling in begroting Met ingang van de Kadernota 2008 is het IHP betrokken in de integrale afweging. Voorheen was feitelijk sprake van een “gesloten exploitatie” met separate afspraken over indexering. Met de vaststelling van de Kadernota 2008 is ook de Nota Indexeren Investeringen vastgesteld. Hierin is opgenomen dat voortaan de VNG gehanteerde prijsindexen voor normbedragen voor nieuwbouw, uitbreiding en aanpassing t.g.v. onderwijskundige vernieuwing en voor onderhoud eerste inrichting en klokuren gymnastiek gevolgd worden. In aansluiting op de algemene beleidslijn wordt jaarlijks nagecalculeerd aan recente ontwikkelingen en wordt de uitkomst van de indexering opgenomen op de Stadsstelpost “kapitaallasten-vervangingsinvesteringen”. Met de uitvoering van het geactualiseerde IHP is een investeringsbudget gemoeid van € 98,4 mln. Met voornoemde aanpassingen o.g.v. de Kadernota 2008 is het kapitaal-lastenbudget voor deze investeringsomvang op niveau gebracht. Het programma voorzieningen onderwijshuisvesting wordt jaarlijks door het College vastgesteld (o.g.v. de Wet dualisering gemeentelijke medebewindsbevoegdheden). Het programma 2007 en de financiële kaders zijn verwerkt in het geactualiseerde IHP. Met de vaststelling van het beleidskader “Samen investeren in vroeg beginnen, op weg naar een Dordtse Voorschool” door de Raad in februari 2006 maakt de huisvesting van de peuterspeelzalen onderdeel uit van de onderwijshuisvesting. Bij aanpassing, uitbreiding en nieuwbouw vormt de peuterspeelzaal integraal onderdeel van het huisvestingsprogramma. (Bedragen x € 1.000) Huisvesting Onderwijs Apparaatskosten

2008

2009

2010

2011

734

734

734

734

15.587

15.924

16.075

15.344

Onderhoudstorting

1.357

1.587

1.838

1.892

Overige beheerskosten

3.766

4.270

3.069

2.895

Rente en afschrijving

Kwaliteit en risico’s De omvangrijkheid van het IHP en de daarbinnen aanwezige complexiteit van diverse bouwopgaven brengen vanzelfsprekend risico’s met zich mee. Het IHP is gebaseerd op normbedragen. Bij verdere uitwer-


Pagina 123 van 255

king van de plannen zal telkens moeten blijken in hoeverre het geraamde budget toereikend zal zijn. Het onderhoudsbeheer van onderwijsgebouwen voor primair en voortzet onderhoud vindt plaats op basis van meerjaren onderhoudsplanning. Door de vele nieuwbouw- en uitbreidingsprojecten is voor het onderhoud van de schoolgebouwen nog geen exacte berekening aanwezig voor de dekking van het toekomstige onderhoud. De aanwezige berekening geeft een voldoende dekking aan, maar daarbij zijn een aantal zaken nog onzeker, zoals het af te rekenen onderhoud over de periode 1998 - 2004. In het najaar 2007 wordt begonnen met de afrekening over deze periode. Vervolgens zal de herziening van de systematiek van de onderhoudsvoorziening worden opgepakt. Hierbij zal ook worden ingespeeld op de integratie van nieuwe aspecten van onderhoudsbeheer waaronder: de problematiek platte daken, asbest, brandveiligheid en calamiteiten. Deze zaken worden nu nog zo goed als mogelijk ad hoc opgelost binnen de huidige budgetten. In zijn algemeenheid geldt dat de onderhoudstatus van de gebouwen sober en matig is.

3.3.4

Beheer kapitaalgoederen openbare ruimte

Inleiding Voor het onderdeel beheer wordt aangesloten bij ontwikkelingen van de CROW (Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek). In de wijk Sterrenburg is in januari 2007 gestart met een pilot waarbij gebruik gemaakt wordt van beeldbestekken conform de ontwerprichtlijnen van de CROW. Beheersystemen Voor het beheer van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte beschikt de gemeente over een aantal operationeel zijnde beheersystemen voor weg-, riool-, gemalen-, groen-, kunstwerken-, openbare verlichting- , verkeersmeubilair- en speeltoestellenbeheer. Daarnaast zijn beheersystemen in ontwikkeling voor parkeerautomaten, baggerwerken en kunst in de openbare ruimte. Elk beheersysteem omvat alle elementen per beheersveld en de technische kwaliteit per element. Jaarlijks vindt een schouw plaats naar de onderhoudsgesteldheid waarna de technische kwaliteit per element wordt bijgesteld in het beheersysteem. Mutaties in het areaal worden doorlopend bijgewerkt.


Pagina 124 van 255

3.3.5

Wegen, constructies, openbare verlichting en stadsmeubilair

Beleidskader Er wordt gewerkt met deel beleidsstukken waarvan vastgesteld: budgetten wegen (februari 2001) en Nota onkruid op verharding (april 2003). Met het beheersysteem voor wegen, straatmeubilair, verkeersborden etc. wordt de totale onderhoudskwaliteit wegen bewaakt. Het systematische beheer van constructies (bruggen, tunnels, viaducten, damwanden, kadeconstructies, steigers, hekwerken, duikers, geluidsschermen etc.) is volledig operationeel. Met de Nota Kunstwerken beheer en onderhoud (2003) is het onderhouds- en groot onderhoudsbudget (investeringen) op orde. Het beleidskader voor inrichting en onderhoud van openbare verlichting is op basis van de in 2004 door de raad geaccordeerde Nota Beleid en beheer openbare verlichting vastgesteld. Het beheersysteem verkeersmeubilair (verkeersborden en andere aanduidingen) is operationeel en wordt gevuld. Financiële consequenties en vertaling in begroting De Nota budgetten wegbeheer is in april 2001 vastgesteld. Tot en met 2006 is jaarlijks € 180.000 toegevoegd om het budget vanaf 2006 op orde te krijgen. Met de vaststelling van de Nota Kunstwerken beheer en onderhoud is het budget van het beheer van stadsmeubilair en constructies op basis van de meerjaren onderhoudsbegroting 2003-2012 opgehoogd tot € 901.000 op jaarbasis. Daarnaast is het meerjarenprogramma groot onderhoud 2004-2013 vastgesteld (investeringen). Hiermee wordt het gewenste kwaliteitsniveau van het beheerde areaal behaald (economische urgentie 1,73 en veiligheidsurgentie 1,40). Vanaf 2005 wordt het onderhoud van Kunst in de openbare ruimte uitgevoerd ten laste van het budget voor toegekende areaaluitbreiding.


Pagina 125 van 255

(Bedragen x € 1.000) Beheerslasten wegen

2008

Apparaatskosten Programmakosten Storting in voorzieningen

2.178 11.928

Kapitaallasten

Beheerslasten constructies

2009

2010

2011

2.207

2.192

2.192

12.048 11.595

9.159

0

0

0

0

35

75

135

172

2008

2009

2010

2011

Apparaatskosten

195

196

195

195

Programmakosten Storting in voorzieningen

705

705

705

705

0

0

0

0

Kapitaallasten

677

690

689

690

2008

2009

2010

2011

Beheerslasten openbare verlichting Apparaatskosten

250

252

251

251

1.172

1.172

1.171

1.171

0

0

0

0

409

399

392

383

2008

2009

2010

2011

Apparaatskosten

506

506

506

506


685

624

575

574

0

0

0

0

Kapitaallasten

755

756

724

694

Programmakosten Storting in voorzieningen Kapitaallasten

Beheerslasten stadsmeubilair (incl. VRI’s)

Kwaliteit en risico’s Verhardingstype oppervlakte

Oppervlakte ha

Oppervlakte (%)

Asfalt Elementen(klinkers,tegels) Overig

193 317 2

37,7 61,9 0,4

Totaal

512

100,0

De beoordelingssystematiek voor weginspecties is gewijzigd. Er is door het CROW nog geen optimale verdeling vastgesteld op basis waarvan kan worden vastgesteld of het wegonderhoud adequaat is. Vooralsnog wordt voor elementenverharding aangehouden dat 80 % van de wegen als voldoende, 12 % als matig en 8 % als onvoldoende


Pagina 126 van 255

dient te worden beoordeeld. Voor asfaltverharding is de verdeling 70 % voldoende, 18 % matig en 12 % onvoldoende. De gemeente Dordrecht heeft ruim 500 km verharde wegen in beheer waarvan het verhardingstype en oppervlakte onderstaand is weergegeven (bron: wegbeheersysteem gemeente Dordrecht). De vervangingswaarde van wegverhardingen bedraagt indicatief € 250 mln. Onderstaande tabel geeft de kwaliteitsontwikkeling van de wegen op basis van de jaarlijkse weginspecties weer. Het aandeel verhardingen met een CROW-kwalificatie “matig” of “onvoldoende” vertoont een stijgende lijn. Hieruit blijkt dat de kwaliteit van de verhardingen daalt met een herstel van de dalende trend in 2007. Visuele inspectie geeft echter geen uitspraak over de draagkracht van de wegen. Om verdere degeneratie van asfaltwegen te voorkomen wordt grootschalig gesplit (een dunne laag asfalt over de bestaande weg waarop steenslag wordt ingestrooid). Hierdoor zijn beschadigingen niet meer zichtbaar. Op basis van deze trend wordt een nieuwe nota wegonderhoud voorbereid.

De gemiddelde levensduur van een weg is gesteld op 30 tot 40 jaar. Bij een slappe en zakkende ondergrond is niet de kwaliteit van de weg maatgevend voor het moment van herstel maar de mate van zetting. Het omslagpunt ligt ongeveer bij een zetting van 1 cm per jaar. Bij een slappe ondergrond moet de weg dus worden opgehoogd alvorens het wegdek zelf aan vervanging toe is. Op dat moment vindt kapitaalsvernietiging plaats. De kwaliteit van het wegdek is nog goed, maar dient vanwege de lage ligging van de weg toch te worden opgebroken. In Dordrecht is dit in een aantal wijken (Staart, Reeland) aan de orde. Het budget wegonderhoud is hiervoor niet toereikend. In november 2006 is de meerjarenbegroting voor de periode 2007-2010 vastgesteld waarin een bedrag van € 7 mln. is opgenomen om het probleem van zettingen aan te pakken. Het uitvoeringsprogramma is in 2007 vastgesteld.

3.3.6

Riolering

Beleidskader Het ontwerp Gemeentelijk Rioleringsplan IV 2007 – 2010 (GRP IV) wordt in september 2007 ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad. Het GRP IV regelt het rioleringsbeleid voor de periode 2007 2010 voor circa 600 km riolen met straatkolken, rioolgemalen, bergbezinkbassins en drukrioleringsinstallaties. Het GRP IV gaat uit van een jaarlijkse kostenstijging van 4% tot 2015 en voorziet in de aanpak


Pagina 127 van 255

van lekke rioleringen in het aandachtsgebied funderingen. Doelstellingen zijn het inzamelen en transporteren van afvalwater, het verminderen van vuiluitworp naar oppervlaktewater, bodem en grondwater, het beperken van wateroverlast en overige overlast en het doelmatig beheren van riolering. Het beheer volgt de landelijke richtlijnen die door de Stichting Rioned worden uitgezet. De stichting is een platvorm, kenniscentrum en belangenbehartiger van rioleringszorg in Nederland en richt zich primair op gemeenten. De Wet tot verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken is op 16 augustus 2007 in werking getreden. In deze wet wordt de bekostiging van aanvullende gemeentelijke taken ten aanzien van de verwerking van regenwater en de inspanningsverplichting ten aanzien van grondwaterproblemen geregeld. In 2008 zal een verbreed GRP aan de gemeenteraad worden aangeboden. Financiële consequenties en vertaling in begroting Het GRP is gebaseerd op een herzien meerjaren kostendekkingsplan waarvan de kosten (vervanging riolering onderdelen, milieumaatregelen, algemene kosten, exploitatiekosten, kapitaallasten etc.) en de baten (rioolrechten, bijdragen zuiveringschap, verfijning uitkering en investeringsimpuls) zo goed mogelijk zijn geschat op ervaringscijfers, landelijke kengetallen en herziene financiële uitgangspunten. Sluitpost voor het dekkingsplan is het rioolrecht. Jaarlijks zal de betreffende jaarschijf van het meerjaren kostendekkingsplan in de begroting verwerkt worden inclusief geaccordeerde bijstellingen. In de praktijk vinden veel planningsverschuivingen plaats door kostenbesparende integrale aanpak van vervangingen, door beperkingen van overlastsituaties en aanpak van stadsvernieuwingsprojecten. (Bedragen x € 1.000) Beheerslasten Riolering

2008

2009

2010

2011

Apparaatskosten

1.290

1.303

1.296

1.296


2.012

1.442

1.428

1.426

0

0

0

0

Kapitaallasten

4.788

5.084

5.293

5.464

Kwaliteit en risico’s Het rioolbeheersysteem is op orde. Risico’s zijn: beïnvloeding grondwaterpeil (kan leiden tot snellere rioolvervanging) en meer extreme weersomstandigheden door klimaatverandering (kan leiden tot meer overlast door vervuiling oppervlaktewater en overstroming in gebouwen). Ook de toename van ingroei boomwortels in het riool vormt een risico. De riolering in Dordrecht heeft een gemiddeld kwaliteitsniveau. De Belangenvereniging funderingsproblematiek (BVFP) en drie particulieren hebben een proces aangespannen tegen de gemeente in verband met schade door funderingsproblemen. Zij menen dat de gemeente geen adequaat rioolonderhoud heeft uitgevoerd. De gemeente heeft met een conclusie van antwoord gereageerd op de dagvaarding. De BVFP dient medio november 2007 een conclusie van repliek in te dienen bij de rechtbank. Vervolgens zal de gemeente reageren op de conclusie van repliek. De eerste zitting van de rechtbank zal vermoe-


Pagina 128 van 255

delijk in de eerste helft van 2008 plaatsvinden. Over de datum van een vonnis kan op dit moment geen uitspraak worden gedaan,

3.3.7

Water (peilbeheer en stedelijk waterplan)

Beleidskader Het Stedelijk Waterplan is een gezamenlijk beleidsplan van de waterbeheerders van Dordrecht: De gemeente Dordrecht en het Waterschap Hollandse Delta. Het Stedelijk Waterplan vormt vervolgens de basis voor andere plannen zoals het rioleringsplan, ontwikkelvisies voor delen van Dordrecht, bestemmingsplannen, wijkschetsen/visies en peilbesluiten; Het Maatregelenplan berust op de lange termijnvisie en geeft een aantal korte termijn maatregelen voor de periode tot en met 2007. Deze zijn gericht op kennis vergaren en uitdragen, inspelen op kansen bij ruimtelijke ontwikkelingen voor het creëren van extra wateroppervlak, meeliften met rioolvervanging voor afkoppelen van schone verharding van riolering, voorkomen inloop oppervlaktewater in de riolering, verbeteren locaties met een slechte waterkwaliteit, sanering overstorten van gemengde riolering met slechte invloed op waterkwaliteit, verbetering van ecologie op locaties en verbetering gebruik en beleving van water. Eind 2007 wordt een nieuw stedelijk waterplan gepresenteerd. Hierin wordt ingegaan op maatregelen, die noodzakelijk zijn voor het voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Dit nieuwe waterplan zal begin 2008 aan de Raad ter vaststelling worden voorgelegd. Financiële consequenties en vertaling in begroting In het GRP IV is een budget voor communicatie inzake waterbeheer opgenomen. De overige beheerbudgetten van gerealiseerde of nog te realiseren projecten (zoals Twintighoeveweg, Stevensweg West) zijn opgenomen in de beheerbudgetten van onder meer groen en constructies. In 2007 wordt een nieuw maatregelenplan opgesteld. Tabel Beheerslasten Water (peilbeheer en stedelijk waterplan) De beheerslasten zijn vanaf 2008 geïntegreerd in het product Groen en verwerkt in de tabel beheerslasten Groen. Risico’s Het baggeren van vaarwegen en havens en het beheer van kademuren van jacht-, binnenvaart- en zeehavens is nog niet geïntegreerd in de beheersystemen. Er ontbreekt nog een visie en afgeleid beheerskader voor de komende jaren. In 2006 is het beheer van deze objecten al deels opgenomen in de bestaande beheersystemen. Dit wordt in 2007 afgerond. Verder kunnen worden vermeld: het ontwikkelen van grondwaterbeleid, verwerkingskosten baggerspecie i.v.m. milieuwetgeving en het nog niet volledige beeld van te inventariseren constructieve duikers, waarvan de financiële consequenties nog niet duidelijk zijn. Met Waterschap de Groote Waard worden nog in 2007 afspraken gemaakt over het verwerken van binnenstedelijke baggerspecie.


Pagina 129 van 255

3.3.8

Groen

Beleidskader Het openbaar groen is een beeldbepalend onderdeel van de openbare ruimte en het visitekaartje van de gemeente. In 1995 is met de Nota Dordrecht Kleurrijk Groen (DKG) een kaderstellende visie op het groen vastgelegd uitgaande van de doelen: grotere diversiteit in het groen, meer natuur in de stad en een financieel gezond groenbeheer. De nota bevat een groenstructuurplan (structuurbeschrijving van hoofdstructuren en het gewenste niveau van het groen op stedelijk-, wijken buurtniveau) en een groenzoneringskaart ingedeeld naar 4 kwaliteitszones (met vertaling naar beheer- en onderhoudsniveaus met bijkomende kosten). In het project KOR wordt deze verdeling verlaten en is gekozen voor een integraal onderhoudsbeeld per gebied. In de wijk Sterrenburg is sinds 1 januari 2007 een pilot in uitvoering. Deze pilot wordt in 2009 afgesloten en geëvalueerd. Bij het slagen van de pilot wordt successievelijk voor geheel Dordrecht een integraal onderhoudsbeeld opgesteld en aanbesteed. Het groenbeheersysteem voor regulier onderhoud is op orde. In mei 2006 heeft de Raad ingestemd met het Raamplan Eiland van Dordrecht dat voorziet in de realisatie van het Strategisch Groenproject. Het project beoogt: een ecologische verbinding tussen de Dordtse en de Sliedrechtse Biesbosch, het vergroten van het areaal Biesboschnatuur, het behoud en versterking van de Dordtse Biesbosch als natuurkerngebied en het bieden van opvang voor bovenregionale recreatiedruk. Hiervoor zal circa 400 ha nieuw recreatiegebied en circa 375 ha nieuw natuurgebied worden aangelegd. Dit is exclusief de ontwikkelingen in de Sliedrechtse Biesbosch, waarvoor een apart raamplan is opgesteld. In 2008 wordt gestart met: herstructurering van het gebied de Elzen, de aanleg van fietspad 220/landbouwontsluitingsweg, natuurontwikkeling van de Tongplaat en een herinrichtingsplan voor de Louisa en Cannemanspolder. Financiële consequenties en vertaling in begroting In november 2003 zijn met de goedkeuring van de evaluatie van de Nota DKG extra structurele middelen (€ 689.000 vanaf 2003) toegekend en is het budget regulier groen toerijkend geregeld. Voor het groot onderhoud groen is bij het Meerjaren Beleidsplan 2007-2010 besloten om jaarlijks € 250.000 extra beschikbaar te stellen voor groot onderhoud groen en aanvullend onderhoud van bomen. In 2006 zijn de groot onderhoudsprojecten: Damsterdiep, Jozef Israelsplein, Hoendiep/Zijldiep en boomvervanging Amstelwijkweg (gedeeltelijk) uitgevoerd. Het reguliere groenonderhoud is conform de jaaropgave uitgevoerd (meer kleur in groen, mechanische onkruidbestrijding, realisatie snoeiprogramma, reguliere boomvervanging etc). De projectkosten van het Strategisch Groenproject zijn geraamd op € 29 mln. De gemeente draagt € 4 mln. bij in de aanleg van fietspad 220 en in de inrichtingskosten van de groengebieden. De overige financiers zijn het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de provincie Zuid-Holland en het Waterschap Hollandse Delta. (Bedragen x € 1.000)


Pagina 130 van 255

Beheerslasten Groen (incl. speelvoorzieningen en incl. Water)

2008

2009

2010

2011

Apparaatskosten

3.985

4.013

3.998

3.997


3.587

3.533

3.502

3.239

Kapitaallasten

0

0

0

0

211

230

248

301

Risico’s Met name de kastanjebloedingsziekte en in minder mate andere boomziekten leveren op termijn een risico op. Voor de kastanjebloedingsziekte wordt sinds 2005 jaarlijks 2 maal een inspectieronde gehouden om het verloop van deze ziekte te monitoren. Voorts is bij beeldbepalende kastanjes gezorgd voor extra weerbaarheid door extra voeding te geven. Daarnaast leidt de Flora en Faunawet tot extra voorbereidingskosten. Voordat in delen van Dordrecht onderhoudsmaatregelen uitgevoerd worden dient bezien te worden of de voorgenomen maatregel op de gebruikelijke wijze uitgevoerd kan worden. Is er een beschermde diersoort aanwezig, dan dient het onderhoudsplan gewijzigd te worden. Een uitvoeringsprotocol inzake werken en de Flora en Faunawet is in voorbereiding.

.


Pagina 131 van 255

3.4

Financiering en treasury.

In deze paragraaf komen de onderwerpen aan de orde die behoren tot het geldstromenbeleid van de gemeente. Dit zijn onder andere risicobeheer (met name rente- en kredietrisico), de financieringspositie, het kasbeheer en de informatievoorziening.

3.4.1 Algemeen. In het geldende Treasury Statuut van de gemeente Dordrecht, dat medio 2006 door de gemeenteraad is vastgesteld, wordt treasury als volgt gedefinieerd: Treasury is het besturen en beheersen, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt belegd, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico’s. De treasuryfunctie heeft bij lagere overheden de laatste jaren sterk aan betekenis gewonnen, onder meer vanwege de inwerkingtreding van de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido), de ontwikkelingen op de Europese gelden kapitaalmarkt en de introductie van nieuwe financieringsinstrumenten. Binnen Dordrecht is de belangstelling voor dit vakgebied mede ingegeven door de omvangrijke beleggingsportefeuille (verwachte omvang per begin 2008 € 121 miljoen) welke de afgelopen jaren tot stand is gekomen na de ontvangst van grote incidentele bedragen naar aanleiding van onder andere de verkoop van gemeentelijke aandelenbelangen in nutsbedrijven. In de Wet fido zijn voor de gemeentelijke treasuryfunctie duidelijke kaders gesteld ten aanzien van risicobeheersing en transparantie. Risicobeheersing richt zich daarbij vooral op rente- en kredietrisico’s. Hierbij is renterisicobeheersing gericht op een zodanige spreiding van leningen dat een overmatige afhankelijkheid van het renteniveau in één bepaald jaar wordt voorkomen. Kredietrisicobeheersing richt zich op de kredietwaardigheid (en dus risicoprofiel) van de tegenpartijen bij financiële transacties. De transparantie komt tot uitdrukking in voorschriften voor het verplichte Statuut en voor de voorliggende financieringsparagraaf, die onderdeel moet vormen van elke gemeentelijke begroting en jaarrekening. Benadrukt wordt dat de doelstelling van de treasury- c.q. financieringsfunctie is dat deze uitsluitend de publieke taak dient en dat een prudent beleid gevoerd wordt binnen de kaders die zijn gesteld in de Wet fido.


Pagina 132 van 255

3.4.2 Risicobeheer. In deze paragraaf wordt een analyse gegeven van de risicoaspecten die verbonden zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie binnen Dordrecht. In algemene zin kunnen de in treasuryverband relevante risico’s worden onderscheiden in renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. Ten aanzien van de Dordtse situatie zijn de twee laatstgenoemde risico’s niet van toepassing. In deze paragraaf wordt, al dan niet aan de hand van door de Wet fido voorgeschreven modellen, een beschouwing gegeven over rente- en kredietrisico’s. Renterisico’s. Renterisico’s kunnen worden onderscheiden in het renterisico op korte termijn (in Fido-termen: vlottende schuld) en het renterisico op langere termijn (in Fido-termen: vaste schuld, ofwel met een looptijd van één jaar of langer). Het renterisico met betrekking tot de vlottende schuld wordt berekend middels de kasgeldlimiet. Het renterisico voor de langere termijn wordt bepaald middels de renterisiconorm. Renterisico vlottende schuld (kasgeldlimiet). In de Wet fido is een norm gesteld voor het maximum bedrag waarvoor kortlopende financieringsmiddelen (looptijd < 1 jaar) aangetrokken mogen worden. Deze norm, de zogenoemde kasgeldlimiet, bedraagt 8,5 % van het begrotingstotaal aan lasten vóór bestemming (dus met uitzondering van stortingen in reserves). De gemeente is verplicht om eens per kwartaal aan de toezichthouder, de Provincie Zuid-Holland, een rapportage te verstrekken over de liquiditeitspositie. Indien hierbij de kasgeldlimiet bij herhaling wordt overschreden dient er geconsolideerd te worden ofwel moet één en ander worden omgezet in een langlopende lening. Voor 2008 kan van de kasgeldlimiet de volgende kwartaalprognose worden gegeven: Kasgeldlimiet 2008 Bedragen * € 1.000,1) Berekening kasgeldlimiet: Begrotingstotaal

€ 461.350

Relevant percentage Kasgeldlimiet

8,5% €

39.215

2) Kwartaalprognose kasgeldlimiet 2008: 1e kwartaal 2008


2e kwartaal 2008

3e kwartaal 2008

4e kwartaal 2008

Gem. vlottende schuld

€

3.000

€

3.000

€

3.000

€

3.000

Gem. vlottende middelen

€

15.000

€

13.000

€

12.000

€

10.000

Gem. overschot vlott.midd

€

12.000

€

10.000

€

9.000

€

7.000

Kasgeldlimiet

€

39.215

€

39.215

€

39.215

€

39.215

Ruimte onder kasgeldlimiet

€

51.215

€

49.215

€

48.215

€

46.215

Pagina 133 van 255

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de gemeente Dordrecht gedurende geheel 2008 een overschot aan vlottende middelen zal hebben (lees: in beperkte mate overliquide zal zijn). Deze situatie wordt in de Wet fido omschreven als ‘ruimte boven de kasgeldlimiet’. Dit betekent dat het naar verwachting in 2008 niet nodig zal zijn om een beroep te doen op de kasgeldlimiet. De toets aan de kasgeldlimiet is vooral relevant indien geen sprake is van een overschot maar juist van een schuldsituatie op de korte termijn. Renterisico vaste schuld (renterisiconorm). Van renterisico is sprake indien er onzekerheid bestaat rond toekomstige renteniveaus. Deze situatie doet zich op de volgende momenten voor: • Bij variabel rentende leningen; • Indien een toekomstige financieringsbehoefte nog niet afgedekt is; • Bij naderende rente-aanpassingen van leningen. Ook voor renterisico’s is in de Wet fido een norm gesteld. Deze norm, de renterisiconorm, bedraagt thans nog (*) 20% van de stand van de vaste schuld per 1 januari. De vaste schuld is hierbij gedefinieerd als de opgenomen leningen met een rentetypische looptijd groter of gelijk aan 1 jaar. Met andere woorden: de Wet fido acht het renterisico aanvaardbaar in de tijd gespreid indien in een bepaald jaar niet meer dan 20% van per 1 januari geldende restschuld van opgenomen leningen aan renteaanpassing onderhevig is. Het doel van deze norm is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten, welke consequenties kunnen hebben voor de financiële positie. Aldus bevordert de Wet fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen. De wet beoogt hiermee een bijdrage te leveren aan de uitstekende kredietwaardigheid van openbare lichamen op de (inter)nationale kapitaalmarkt. (*) Momenteel vindt een evaluatie plaats van de Wet Fido. Deze evaluatie zal leiden tot aanpassingen van deze wet. Als onderdeel van de wijzigingen zal waarschijnlijk de berekeningsmethodiek van de renterisiconorm gaan wijzigen. De norm zal naar verwachting berekend gaan worden middels een percentage van het begrotingstotaal in plaats van een percentage van de restantschuld aan leningen per begin van het jaar. De geactualiseerde Wet fido zal medio 2008 van kracht worden. Aan het leningbeheerssysteem zijn voor 2008 de volgende gegevens ontleend:


Pagina 134 van 255

Renterisiconorm 2008 Bedragen * € 1.000,Omschrijving

Bedrag

1a Renteherziening vaste schuld OG 1b Renteherziening vaste schuld UG 2 Netto rente-herziening vaste schuld (1a -1b)

€ € €

3a Nieuw aangetrokken vaste schuld 3b Nieuw verstrekte lange leningen 4 Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b)

€ € €

5 Betaalde aflossingen 6 Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7 Renterisico op vaste schuld (2 + 6) Renterisiconorm: 8 Stand vaste schuld per 1 januari 9 Percentage cf. ministeriële regeling 10 Renterisiconorm (8 * 9): Toets renterisiconorm: 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+) / Overschrijding (-); (10 - 7)

1.248 1.360 112-

€ € €

2.102 112-

€ €

37.850 20% 7.570

€ € €

7.570 1127.682

Uit voorgaande opstelling blijkt dat de gemeente Dordrecht in 2008 voldoet aan de renterisiconorm. Vanuit het leningensysteem kan in meerjarenperspectief (periode 2009 tot en met 2011) de volgende inschatting worden gegeven van de renterisiconorm:


Pagina 135 van 255

Ontwikkeling renterisiconorm 2009 - 2011 Bedragen * € 1.000,Omschrijving

2009

2010

2011

1a Renteherz. vaste schuld OG 1b Renteherz. vaste schuld UG 2 Netto rente-herziening (1a -1b)

€ € €

1.191 € 5.101 € 3.910- €

2.232 € 2.233 € 1- €

3a Nieuw aangetrokken schuld 3b Nieuw verstr. lange leningen 4 Netto nieuwe schuld (3a - 3b)

€ € €

-

-

€ € €

2.055 € - € 3.910- €

5 Betaalde aflossingen 6 Herfin. (laagste van 4 en 5) 7 Renterisico vaste schuld (2 + 6)

€ € €

2.269 2.269 -

€ € €

-

2.102 € - € 1- €

2.145 -

Renterisiconorm: 8 Vaste schuld per 1 januari 9 Percentage cf. min. reg. 10 Renterisiconorm (8 * 9)

€ 35.747 € 33.692 € 31.590 20% 20% 20% € 7.149 € 6.738 € 6.318

Toets renterisiconorm: 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+)/Overschr.(-); (10 - 7)

€ 7.149 € € 3.910- € € 11.059 €

6.738 € 1- € 6.739 €

6.318 6.318

Ook uit deze meerjarige doorkijk komt naar voren dat het renterisico van de leningenportefeuilles gedurende de periode 2009 tot en met 2011 naar verwachting binnen de fido-normen blijft. Wel zal de gemeente in de jaren 2010 en 2011 een aanzienlijk renterisico lopen als gevolg van het feit dat in die jaren de volledige portefeuille aan EZH-beleggingen zal vrijvallen (2010 € 44,2 miljoen en 2011 € 22 miljoen). Deze bedragen zullen in die jaren ook moeten worden herbelegd. Hierbij mag de afhankelijkheid van de in die korte periode geldende marktomstandigheden groot genoemd worden. Kredietrisico’s. Kredietrisico’s kunnen zich op twee manieren manifesteren. Ten eerste is er het risico dat wordt gelopen uit hoofde van door de gemeente verstrekte leningen en uitgezette beleggingen. Risico’s op dit vlak worden door de Wet fido ingeperkt door middel van te stellen eisen aan tegenpartijen en producten. Zo dienen tegenpartijen over een minimale kredietwaardigheid te beschikken in de A-categorie en dienen financiële producten de garantie te bevatten dat aan het einde van de looptijd de hoofdsom nog intact is. Ten tweede is een kredietrisico aan de orde ten aanzien van gemeentelijke borgstellingen. Dit laatste kan worden omschreven als een meer indirect kredietrisico. Kredietrisico op leningen en beleggingen. De gemeente Dordrecht heeft uit hoofde van haar publieke taak leningen (door)verstrekt en beleggingen gerealiseerd. Deze uitzettingen zijn in de vorm van Financiële vaste activa opgenomen in de Staat


Pagina 136 van 255

van Activa (Stad). Op grond van deze staat kunnen de betreffende tegenpartijen als volgt worden gespecificeerd naar kredietrisico: Specificatie uitzettingen naar risicocategorie Bedragen * € 1.000,Verwachte stand per 1-1-2008 31-12-2008

Omschrijving Totaal gemeentelijke financiële activa Minus: deelnemingen

€ €

196.076 19.819

€ €

193.033 19.819

Totaal leningen en beleggingen

€

176.256

€

173.213

Specificatie leningen en beleggingen naar risicogroep: Gemeenten / Provincies € Overheidsbanken € Woningcorporaties met garantie WSW € 23.900 Semi-overheidsinstellingen € Financiële instellingen (A en hoger) € 120.769 Overige toegestane instellingen volgens Treasurystatuut € 31.587 Niet-toegestane instellingen volgens Treasurystatuut € Totaal € 176.256

€ € € € €

22.914 120.739

% per eind 2008 0,0% 0,0% 13,2% 0,0% 69,7%

€

29.560

17,1%

€ €

173.213

0,0% 100,0%

Kredietrisico ten aanzien van borgstellingen (gemeentegaranties). Borgstellingen kunnen op twee manieren voorkomen: 1. directe borgstelling en 2. achtervang. Bij directe borgstellingen staat de gemeente jegens geldgevers borg voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. Deze borgstellingen beperken zich hoofdzakelijk tot de volgende drie relaties: • Instellingen in de lokale zorgsector; • Organisaties in de verenigingssfeer (bijv. sportverenigingen; • Garantieverlening op grond van deelnemingen; Bij deze borgstellingen is de gemeente de eerst aangesprokene indien de geldgever niet meer aan haar leningverplichtingen voldoet. Dit risico zal veelal worden afgedekt door het stellen van zekerheden (hypotheek of contraborgstelling). Een andere vorm van borgstelling betreft achtervang. Dit betekent dat de gemeente, al dan niet samen met het Rijk, een rol speelt in de zekerheidsstructuur van een waarborgfonds, bijvoorbeeld de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Door deze structuur kunnen woningcorporaties tegen de laagste rente lenen. Mede vanwege de strenge toelatingscriteria en periodieke toetsing door het fonds mag het aan achtervang verbonden risicoprofiel belangrijk lager genoemd worden dan bij directe borgstellingen.


Pagina 137 van 255

Verwijzend naar de Staat van Gewaarborgde geldleningen zal de gemeente Dordrecht naar verwachting per ultimo 2008 borg staan voor een totaal bedrag aan leningen van ruim € 359 miljoen. Dit is een afname van ruim € 34 miljoen ten opzichte van de stand zoals vastgesteld in de laatste jaarrekening (2006). Deze mutatie is in hoofdlijnen als volgt te specificeren: Verloop borgstellingen 2006-2008 Bedragen * € 1 miljoen

Omschrijving

Stand per 3112-2006 cf. jaarrek. 2006

Verwachte stand per 3112-2008

Directe borgstellingen Achtervang

€ €

126,3 267,3

€ €

88,8 270,4

Totaal borgstellingen

€

393,6

€

359,2

Mutatie over 2007 en 2008

€

34,4-

Specificatie mutatie: Jaar

2007 2007 2007 2007

Bruto bedrag

Omschrijving Directe borgstellingen: Reguliere aflossingen Nieuwe lening Wegschap Kiltunnel Correctie beginstand Bej.centrum De Merwelanden Overdracht garanties Herv. St. Crabbehoff aan Wbf. Zorgsector

€

1,0

% deeln. Netto bedrag

€ 42% €

9,20,4

€

1,1-

€

24,7-

2008 2008

Verwachte reguliere aflossingen Lening Wegschap Kiltunnel

€

5,5

€ 42% €

5,22,3

2007 2008

Achtervang: Verwachte afname Verwachte toename (per saldo)

€ €

15,021,1

50% € 50% €

7,510,5

€

34,4-

Totaal afname garantiepositie ultimo 2008 t.o.v. 2006

Eventuele financiële nadelen voor de gemeente die voortvloeien uit deze risico’s zullen moeten worden opgevangen vanuit de Algemene Stadsreserve, één en ander zoals bepaald in de Nota Reserves en Voorzieningen. Conform de op gebied van garantieverlening in 1999 vastgestelde lijn in de Nota Borgstellingen zal de gemeente Dordrecht terughoudend zijn in het verstrekken van nieuwe borgstellingen.


Pagina 138 van 255

3.4.3

Financieringspositie.

Financiering activa. De activa van de gemeente Dordrecht zullen per begin 2008 naar verwachting als volgt gefinancierd zijn: Financieringspositie per 1-1-2008 Bedragen * € 1 miljoen Omschrijving

Bedrag per 1-1-2008

Totale boekwaarde investeringen Vaste financieringsmiddelen: Reserves Voorzieningen Langlopende leningen

€ € €

€

630,7

467,9 55,6 37,8

Gefinancierd met vlottende middelen

Vindplaats Staat van activa

St. v. Reserves St. v. Voorzieningen St. v. Geldleningen €

561,4

€

69,3

Uit de tabel blijkt dat de boekwaarde van de investeringen grotendeels wordt gefinancierd met vaste financieringsmiddelen. Rente-omslag. Met de Nota Rentebeleid vanaf 2006 is de interne omslagrente voor de jaren 2006 tot en met 2008 bepaald op 4%. Vanuit de voorcalculatie van de renteomslag voor 2008 wordt een storting in de Rentereserve voorzien van € 3,1 miljoen. Verwacht verloop Rentereserve 2008 Bedragen x € 1 miljoen Omschrijving

Bedrag

Saldo 1 januari 2008 Rentebijschrijving Toevoeging egalisatiebijdragen (via exploitatie) Bijdrage aan exploitatie 2008 cf. Begroting 2006 Saldo renteomslag 2008 (overschot)

€ € € € €

5,0 0,1 2,2 2,43,1

Subtotaal saldo Rentereserve 31 december 2008 Afroming surplus naar exploitatie

€ €

7,9 2,9-

Saldo Rentereserve 31 december 2008

€

5,0

Voor een specificatie van de renteomslag wordt verwezen naar de berekening in de beheersbegroting. Leningenportefeuille (opgenomen).


Pagina 139 van 255

Het is nog te vroeg om uitspraken te doen over een eventuele behoefte om gedurende 2008 nieuwe geldleningen op te nemen. Dit inzicht zal er komen na totstandkoming van een geactualiseerde liquiditeitenplanning. In een eventuele financieringsbehoefte kan vooralsnog worden voorzien vanuit de beschikbaarheid van eigen middelen op korte termijn. Ondanks de beschikbaarheid van eigen middelen kan er ook voor worden gekozen om een lening aan te trekken. Het renteniveau voor langlopende leningen is gedurende 2006 licht opgelopen. Deze stijging heeft zich in de loop van 2007 versterkt doorgezet tot op een niveau van bijna 5% voor een 10-jaars IRS per medio 2007. Voor 2008 wordt een beperkte verdere stijging verwacht. In de voorliggende begroting wordt er vooralsnog van uitgegaan dat gedurende 2008 geen nieuwe geldleningen zullen worden aangetrokken. Verwacht verloop leningenportefeuille 2008 Bedragen * € 1.000,Verwachte stand per 1-1-2008 31-12-2008

Omschrijving Obliatieleningen Onderhandse leningen van binnenlandse banken

€

-

€

-

€

37.850

€

35.747

Totaal

€

37.850

€

35.747

Gemiddeld rentepercentage Specificatie naar bestemming: Doorverstrekte leningen T.b.v. eigen financiering Totaal

Mutatie gedurende 2008 Specificatie mutatie: Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Rente-aanpassing (oud percentage) Rente-aanpassing (nieuw percentage) Totaal

4,77%

€ € €

31.462 6.388 37.850

4,77%

€ € €

30.176 5.571 35.747

€

2.103-

€

2.103-

€

2.103-

Uitzettingen (verstrekte langlopende geldleningen, beleggingen). Naar verwachting zullen de totaalbedragen aan uitzettingen van de gemeente Dordrecht over 2008 het volgende beeld vertonen:


Pagina 140 van 255

Verwacht verloop uitzettingen 2008 Bedragen * € 1.000,Verwachte stand per 1-1-2008 31-12-2008

Omschrijving uitzetting Verstrekte langlopende leningen Woningcorporaties Overige (verbonden) partijen Subtotaal verstrekte leningen

€ € €

23.900 18.550 42.449

€ € €

22.914 16.215 39.129

Beleggingen EZH-middelen Additionele overliquiditeit Subtotaal beleggingen

€ € €

66.369 54.400 120.769

€ € €

66.339 54.400 120.739

Overige uitzettingen Klein effectenbezit Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Bijdragen aan activa in eigendom van derden Subtotaal overige uitzettingen

€ € € €

79 9.010 3.948 13.037

€ € € €

79 9.010 4.256 13.345

Totaal

€

176.256

€

173.213

Mutatie gedurende 2008: Specificatie mutatie: Nieuwe leningen Nieuwe beleggingen Overige uitbreidingen Afschrijving op beleggingen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Overige verminderingen Totaal

€

3.043-

€ € € € €

100 5.000 823 308.420-

€ €

5163.043-

Bovengenoemde totaalstanden komen weer overeen met de bedragen zoals vermeld in Tabel 4 (specificatie uitzettingen per risicocategorie). De beleggingen van EZH middelen zijn vastrentend belegd en zullen in de jaren 2010 en 2011 expireren. In 2007 loopt een herbeleggingstraject, waarbij beleggingen in obligatiefondsen voor een bedrag van ruim € 66 miljoen vrijvallen en waarvan in eerste aanleg circa € 46 miljoen wordt herbelegd. Hiervan wordt naar verwachting € 30 miljoen duurzaam belegd. Dit traject zal nog voor 1 januari 2008 worden afgerond. Van de additionele beleggingen die gedurende 2008 zullen aflopen (ca. € 5,0 miljoen) zal waarschijnlijk een voorstel worden gedaan tot herbelegging. Thans bestaan op korte termijn geen plannen om langlopende leningen te verstrekken. De beleggingen zullen, vooral op gebied van kredietwaardigheid, continu aan monitoring onderhevig zijn.


Pagina 141 van 255

Hoewel de gemeente heeft gekozen voor het meer passieve karakter van een buy-and-hold strategie staat het, onder randvoorwaarden, open voor rendementsverbetering binnen de portefeuille. De mogelijkheden tot het cederen van één-op-één doorverstrekte leningen zullen in overleg met betrokken partijen ook blijvend worden verkend. Dit proces heeft een positief balansverkortend effect.

3.4.4 Kasbeheer Ter versterking van de gemeentelijke treasuryfunctie is begin 2007 een cashmanager aangesteld. Medio 2007 is een meerjarige liquiditeitenplanning opgesteld, waardoor een eerste inzicht is ontstaan in de kasstromen die (vooral) verbonden zijn aan de grote gemeentelijke investeringsprojecten, waaronder de strategische investeringen. Omdat de grote investeringsprojecten ondertussen tot verdere ontwikkeling komen, zal steeds beter inzicht verkregen worden in de ontwikkeling van de gemeentelijke kasstromen. Hierdoor zullen beter gefundeerde financieringsbeslissingen kunnen worden genomen. De afdeling Treasury zal een belangrijke rol gaan vervullen bij het realiseren van betalingsverkeer en bij de financiering van de Drechtsteden.

3.4.5

Informatievoorziening

Momenteel wordt deze treasuryparagraaf nader gepreciseerd in de vorm van een Treasury Jaarplan voor 2008. Dit is een uitvoeringsprogramma waarin, mede op basis van de liquiditeitenplanning en renteverwachtingen voor het komend jaar, de specifieke en doorlopende treasuryacties voor 2008 worden benoemd. De overige interne informatievoorziening zal bestaan uit: 9 Periodieke bijeenkomsten van de Treasury Commissie; 9 Monitoring en rapportage over beleggingsportefeuille. Externe informatievoorziening zal bestaan uit: 9 Kwartaalrapportages betreffende de liquiditeitspositie aan de Provincie Zuid-Holland. Normaliter bestaat de externe informatieplicht ook uit kwartaalrapportages aan het CBS ten behoeve van berekening van het EMU-saldo. Vanwege de goede kwaliteit van de door de gemeente aan het CBS aangeleverde Iv3-gegevens, waaruit het EMU-saldo ook kan worden herleid, heeft de gemeente Dordrecht hiervoor vanaf 2006 vrijstelling.


Pagina 142 van 255

3.5

Bedrijfsvoering

“Wij werken aan Dordrecht”

3.5.1

Inleiding

De inhoudelijke ambities en opgaven voor de stad zijn uitgewerkt in het Meerjaren Beleidsplan (MJP) 2006-2010 en de begroting. Om onze ambities waar te kunnen maken, werkt Dordrecht aan de transformatie naar een flexibele netwerkorganisatie. De organisatieagenda voor de komende jaren is gericht op het bereiken van de hiervoor noodzakelijke flexibiliteit en uitvoeringskracht van de gemeentelijke organisatie. De kernwaarden voor de Dordtse ambtelijke organisatie zijn: dienstbaarheid en betrouwbaarheid, burgerbetrokkenheid, maatschappelijk partnerschap, samenwerking in de regio, uitvoeringsgerichtheid en verantwoordingsbereidheid. Deze waarden zijn richtinggevend voor het optreden van de gemeentelijke organisatie. Dit hoofdstuk bevat de organisatorische opgaven om de inhoudelijke doelen te realiseren. Van belang hierbij is de gemeentelijke organisatievisie (‘Een Gemeente op Maat’). In deze visie worden de organisatorische opgaven onderscheiden naar de volgende aspecten: structuur en cultuur van de organisatie en de processen die van toepassing zijn. Bij de beschrijving van onze organisatieagenda voor 2008 zal deze indeling eveneens worden toegepast. De organisatieagenda is zowel gericht op de uitwerking en borging van wat in het recente verleden is bereikt, als op de vormgeving van nieuwe ontwikkelingen.

3.5.2

De agenda voor de ontwikkelingen van de structuur

Integraliteit en flexibiliteit zijn kernbegrippen voor de structuur van onze organisatie. Op hoofdlijnen zijn de belangrijkste opgaven voor 2008: • Regionalisering • Structuuraanpassingen binnen de Dordtse organisatie na oprichting van het Service Centrum Drechtsteden en overige afsplitsingen van Dordtse organisatieonderdelen naar de regio • Vorming van bedrijven • Implementatie nieuwe medezeggenschapsstructuur Regionalisering De ontwikkelingen rondom regionalisering hangen nauw samen met de ontwikkeling richting een flexibele netwerkorganisatie. Steeds is de vraag actueel waar een taak het meest effectief en efficiënt georganiseerd kan worden. Heeft Dordrecht er profijt van om een taak in regionaal verband op te pakken of is het juist verstandig om een taak lokaal op te pakken? Duidelijk is dat de ontwikkelingen in Dordrecht niet los gezien kunnen worden van de ontwikkelingen in de


Pagina 143 van 255

regio. Dordrecht heeft dan ook de ambitie om een sterke stad in een sterke regio te zijn. In 2007 zijn onderdelen van de Dordtse organisatie ingebracht in de gemeenschappelijke regelingen van de Drechtsteden en Zuid-Holland Zuid. Dit geldt voor de Sociale Dienst, de Brandweer, Regionaal Bureau Leerplicht+, het Ingenieursbureau en taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving. Er is in 2007 hard gewerkt aan de totstandkoming van het Service Centrum Drechtsteden, de oprichting van een regionaal sociaal geografisch bureau en een regionale belastingdienst. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat de organisatie in omvang afneemt. In december 2005 telde de organisatie 1578 FTE, in juli 2007 was dit verminderd tot 1117 FTE. Naar verwachting ligt de omvang per 1 januari 2008 op ±870 FTE. De regionalisering van deze taken ondersteunt de ambitie van Dordrecht om een sterke stad in een sterke regio te zijn. De samenwerkingscultuur die nodig is voor een effectief opererende netwerkorganisatie wordt verder vormgegeven, terwijl de organisatie ook professioneler en zakelijker wordt. Daarnaast worden op termijn de voordelen van schaalvergroting verzilverd. Service Centrum Drechtsteden De vorming van het Service Centrum Drechtsteden (SCD) onderscheidt zich van andere regionaliseringsvraagstukken, omdat deze verandering ingrijpt op het functioneren van de gehele Dordtse organisatie. Veel taken en producten die voorheen door de Stafdiensten van Dordrecht geleverd werden, worden straks door het SCD geleverd. Formeel gaat het SCD in 2008 van start en de verwachting is dat in 2008 nog de nodige energie gestoken moet worden in de ontwikkeling van het SCD en in de nodige aanpassingen in de cultuur, structuur en processen van de SCD en de Dordtse organisatie. De vorming van het SCD brengt dus aanpassingen in de organisatiestructuur van Dordrecht van zich mee. Eind 2007 zal meer duidelijkheid zijn over de benodigde wijzigingen en deze worden in de loop van 2008 doorgevoerd. Concreet gaat het om de vragen hoe wij het eigenaarschap van het SCD in Dordrecht beleggen en waar de opdrachtgevende rol belegd wordt. Vorming van bedrijven De gemeentelijke bedrijven wordt de ruimte gegeven om op grotere afstand van management en bestuur meer bedrijfsmatig te functioneren. Dit stelt de bedrijven in staat om maximaal te opereren als publiek ondernemer. De gemeente kent bestaande en in oprichting zijnde bedrijven. De vorming van diverse cultuurbedrijven (de Musea, CBK, Archief/ DiEP, Theater) staat nadrukkelijk voor 2008 op de agenda. Betreffende het CBK wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor privatisering. Bij de vorming van de Sportboulevard wordt gestreefd naar private exploitatie, dit is een langduriger traject. Deze private exploitatie zal gevolgen hebben voor het zwembad Aquapulca, dat in dit geval overgaat naar een private exploitant.


Pagina 144 van 255

In meer algemene zin wordt in 2008 energie gestoken in de verdere ontwikkeling van het fenomeen bedrijf. De juiste inpassing van de verschillende bedrijven in de reguliere P&C–cyclus van de gemeente, versterking van de bedrijfsvoering bij de bedrijven zelf en de invulling van opdrachtgevende en opdrachtnemende rollen zijn onderwerpen die ter hand genomen worden. Medezeggenschap De Dordtse organisatie neemt als gevolg van de regionalisering van verschillende taken flink in omvang af. Dit legitimeert ook de vraag of een andere inrichting van de medezeggenschapstructuur nodig is. In 2008 worden er verkiezingen gehouden voor de medezeggenschap. Voor die tijd moet duidelijk zijn welke inrichting van de medezeggenschapsstructuur in Dordrecht gekozen wordt.

3.5.3

De agenda voor de ontwikkelingen van de cultuur

In de gemeentelijke organisatievisie worden vier thema’s onderscheiden waarop Dordrecht aan de cultuur werkt: leiderschap, (dagelijkse) kwaliteit, onze kernwaarden en het delen en verwerven van kennis. De • • • • • • •

speerpunten voor 2008 zijn: Kwaliteit Het uitvoeren van een INK-positiebepaling met drie ketenpartners Borging op processen (leren en verbeteren) Human Resource Management Leiderschapsontwikkeling Competentiemanagement (Verdere) ontwikkeling van kenniscentra

Kwaliteit Dordrecht heeft de ambitie om de ‘beste’ te worden en te blijven, hiermee willen we ook prijzen behalen. In dit kader voeren we regelmatig benchmarks uit om te bepalen waar we staan en om actief onze verbeterpunten op te kunnen pakken. Voor de verbetering van de kwaliteit van de bedrijfsvoering volgen we het INK-model. In het voorjaar van 2007 is een concernbrede positiebepaling gehouden. Deze geeft nieuwe aanknopingspunten om de cyclus van Leren en Verbeteren in gang te houden en te versnellen. Uit deze positiebepaling is gebleken dat de Dordtse organisatie op concernniveau zich voor een groot gedeelte reeds bevindt in fase 4 van het INK model, dit geldt echter in mindere mate voor de sectoren. Het in 2002 geformuleerde ambitieniveau is daarmee – op onderdelen – bereikt. Het komt er nu op aan deze score op concernniveau te handhaven en ook de rest van de organisatie te ontwikkelen richting fase 4. Een nadere uitwerking van de positiebepaling 2007 zal in 2008 leiden tot een meerjaren kwaliteitsbeleid. De nadruk op de ontwikkeling naar een kennisintensieve organisatie vraagt ook om een verdere uitwerking van de Kennis- en leerstrategie. Een aantal sectoren heeft voor 2008 een eigen positiebepaling gepland, alsmede de uitvoering van medewerker- en klanttevredenheidsonderzoeken. Concernbreed blijven we de


Pagina 145 van 255

medewerkers middels ideeënmanagement uitdagen tot bijdragen aan de verbetering van de dienstverlening en de bedrijfsvoering. Een belangrijke ontwikkeling voor de interne bedrijfsvoering in 2008 is die van het SCD: de kwaliteit van de dienstverlening door dit Drechtstedelijke bedrijf is de basis waarop de Dordtse sectoren hun primaire proces ten uitvoer brengen. De Dordtse organisatie draagt bij aan het proces van kwaliteitsverbetering–als opdrachtgever en klant-, door het ontwikkelen van goed opdrachtgeverschap en door mee te werken aan kwaliteitsmetingen die het SCD zal inzetten. Human Resource Management (HRM) De samenwerking in de regio is van invloed op een aantal HR thema’s. Er is namelijk sprake van één interne arbeidsmarkt en het arbeidsvoorwaardenpakket is in 2007 ook geharmoniseerd. In 2008 zal ook waar mogelijk het HR beleid worden geharmoniseerd. De hierna genoemde HR thema’s komen daarom ook in Drechtstedelijk verband aan de orde en worden waar mogelijk regionaal toegepast. De samenwerking wordt gezocht in gemeenschappelijke kaders, differentiatie binnen een beleidskader moet echter mogelijk zijn. Betreffende het HR-beleid gelden de volgende basisprincipes, hierbij zijn tevens de uitvoeringsambities en een aantal activiteiten voor 2008 weergegeven: 1. Uitgangspunt is en blijft de flexibele netwerkorganisatie; 2. We werken aan een verdere ontwikkeling van kennisfuncties; 3. We werken aan aantrekkelijk werkgeverschap met als doel de juiste instroom te genereren en het zittend personeel te behouden; o Onderzoek zal worden gedaan naar de vertrekredenen van ambtenaren in het afgelopen jaar; o Het stagebeleid wordt gecontinueerd; het aantal van 130 1 werkervaringsplaatsen in 2006 / 2007 wordt naar rato gehandhaafd en gesteld op 100 in 2008; o Er wordt een traineeprogramma opgestart; o Een systeem wordt opgezet om het mogelijk te maken dat het (top) management van de Drechtsteden kan rouleren van functie; o Het programma van de Dordtse School wordt na evaluatie bijgesteld. 4. We kiezen voor levensfase en levensstijl benadering van medewerkers, daarmee doen we recht aan pluriformiteit en kunnen medewerkers in alle levens- en ontwikkelfasen maximaal uit de verf komen; o Er wordt ouderenbeleid waaronder de mogelijkheid tot doorwerken na 65 jaar ontwikkeld; 5. De huidige vraagstukken en ambities vragen om verdere leiderschapsontwikkeling; 6. Overige doelen en activiteiten zijn: o Het bruto percentage ziekteverzuim wordt gesteld op 6%; o Er wordt gestart met competentiemanagement.

1

Het aantal van 130 was gebaseerd op 1600 medewerkers, in 2008 zal het aantal medewerkers teruglopen tot ±1100 .


Pagina 146 van 255

3.5.4

De agenda voor het ontwikkelen van de processen

Ook de gemeentelijke processen worden sterk beïnvloed door de vorming van het SCD. De ontwikkelingen voor 2008 staan voor een belangrijk deel in het teken van de totstandkoming van deze Drechtstedelijke organisatie en overige regionale ontwikkelingen. In dit deel wordt ingegaan op de procesverbeteringen waar we in 2008 aan gaan werken. De volgende onderwerpen komen aan de orde: • Klant Contact Centrum (KCC) • Programma Bedrijfsvoering • Grote projecten • ICT ontwikkeling • •

Huisvesting Juridisch

Klant Contract Centrum Een procesverbetering met een sectoroverstijgende betekenis is de inrichting van het Klant Contact Centrum (KCC). Het KCC van de gemeente wordt het unieke portaal (Het Loket) waar burgers, bedrijven en instellingen terecht kunnen voor alle producten en diensten van de overheid en daarmee samenhangende producten en diensten van de ketenpartners. De vorming van een KCC heeft een forse impact op zowel de klantprocessen, de organisatie en de cultuur. Programma Bedrijfsvoering In 2007 is de uitvoering van het programma Bedrijfsvoering gestart. Het programma bedrijfsvoering heeft tot doel de interne bedrijfsvoering en sturing daarop te verbeteren. Het programma is ontstaan vanuit een doorlichting van de organisatie en een vervolg op de gerealiseerde verbeteringen vanuit het programma Versterking, Sturing, Control en Beheer. Hoofdthema’s in het programma zijn flexibilisering (inzet van medewerkers), centralisering (ondersteunende diensten) en standaardisering. De kwalitatieve verbeteringen worden gerealiseerd door het uitvoeren van diverse projecten. Aan het programma is een taakstelling verbonden van € 0,75 miljoen in 2007 oplopend tot € 3 miljoen in 2010. Nagenoeg alle projecten zijn in 2007 gestart. De resultaten van het programma in de zin van gerealiseerde verbeteringen en besparingen zullen ook in 2008 merkbaar zijn. Een aantal projecten kent een samenhang met de activiteiten die ondergebracht worden in het Service Center Drechtsteden. In die gevallen wordt de implementatie zoveel mogelijk afgestemd met het SCD-proces. Grote projecten Er wordt hard gewerkt aan grote projecten binnen Dordrecht. In deze projecten lopen we als gemeente ook risico’s. Om de kans dat risico’s ook daadwerkelijk manifest worden te verkleinen of de impact van manifest wordende risico’s te beperken zijn verschillende acties gestart in 2007. Eind 2007 zijn de resultaten bekend van het


Pagina 147 van 255

onderzoek ‘Risicomanagement Grote Projecten’. Daarnaast is intern onderzoek gestart naar het zogenaamd uitvoerend vermogen bij verschillende projecten en het vraagstuk van programma- en projectcontrol en is al eerder geconstateerd dat het opdrachtgever- en opdrachtnemerschap verder aangescherpt kunnen worden. Naar aanleiding van de uitkomsten van de verschillende onderzoeken werken we in 2008 aan de integrale verbetering van de sturing op en uitvoering van de grote projecten. ICT ontwikkeling De rol van ICT is de laatste jaren sterk veranderd. ICT is geëvolueerd van een louter ondersteunende technologie tot een onmisbaar en integraal onderdeel van de primaire en ondersteunende processen van de gemeente en haar ketenpartners. De overheid kan dankzij ICT flexibeler en klantgerichter werken en beter samenwerken met ketenpartners. Om dit te bewerkstelligen zijn het optimaliseren en digitaliseren van bedrijfsprocessen en informatie cruciaal. Het Mozaiek systeem is hierbij een belangrijk hulpmiddel. In 2008 wordt de verdere invoering van het systeem significant versneld. De ervaring leert dat de invoering van Mozaiek geen technische exercitie is. De invoering van Mozaiek maakt namelijk een andere manier van werken noodzakelijk. De nadruk bij de verdere invoering ligt daarom meer op het begeleiden van deze verandering dan op het introduceren van de techniek zelf. In 2008 wordt ook gewerkt aan de meerjarige invoering van Basisregistraties binnen onze gemeente. Dit project wordt deels in Drechtsteden verband opgepakt. Basisregistraties hebben tot doel dat de burger slechts eenmalig bepaalde gegevens hoeven op te geven bij hun contact met de overheid. In alle contacten daarna worden deze basisregistraties als uitgangspunt gebruikt. Om dit te bewerkstelligen zullen deze registraties centraal beheerd gaan worden en worden alle overheidsorganisaties wettelijk verplicht gesteld gebruik te maken van deze registraties. De invoering van de Basisregistraties heeft ingrijpende gevolgen voor de gemeenten. Dat komt onder andere omdat alle elektronische oplossingen moeten samenwerken, binnen de gemeentelijke organisatie, maar ook op landelijk niveau. De gemeentelijke informatievoorziening staat voor een complexe vernieuwingsslag, met een vergaande in- en externe integratie van de gegevenshuishouding en met omvangrijke – en onderling samenhangende – invoeringstrajecten. Dit stelt hoge eisen aan de beschikbaarheid, toegankelijkheid en betrouwbaarheid van informatie en de kwaliteit van onze ICT dienstverlening. In 2008 wordt verder gewerkt aan de vernieuwing en professionalisering van de ICT-infrastructuur. Deze infrastructuur wordt in 2008 tevens geschikt gemaakt voor de Drechtsteden en het SCD. Huisvesting Op het terrein van huisvesting is de gemeente volop in beweging. De regionale ontwikkelingen leiden tot het vertrek van een groot aantal organisatieonderdelen uit de gemeentelijke kantoorpanden. Daarnaast wordt in 2008 verder uitvoering gegeven aan het Collegebesluit alle


Pagina 148 van 255

gemeentelijke onderdelen in het Stadskantoor te huisvesten, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om dit niet te doen. In 2008 vindt ook de vernieuwing van de oostelijke vleugel van het Stadskantoor ten behoeve van de gewenste nieuwe vergadervleugel plaats. Het project Perfekt is in 2007 afgerond, de pilot van het nieuwe huisvestingsconcept wordt in het najaar van 2007 geëvalueerd. Naar aanleiding van de uitkomsten van deze evaluatie wordt een besluit genomen over het vervolg. Juridische zaken In 2008 wordt het DDRH-project (Deregulering, Dualisering, Rechtmatigheid & Handhaafbaarheid) voor de verordeningen afgerond. Ook wordt een evaluatie van het project uitgevoerd, deze is vooral gericht op het verbeteren van de DDRH-toets als instrument. Tegelijkertijd wordt langs twee lijnen een begin gemaakt met de DDRH-toets van beleidsregels; enerzijds vindt er een inventarisatie plaats van de voor de gemeente van kracht zijnde beleidsregels en anderzijds wordt de DDRH-toets zelf nog meer toegesneden op het toetsen van beleidsregels. De regionalisering in het algemeen en van het SCD in het bijzonder geeft aanleiding om op allerlei beleidsterreinen, waaronder het juridische, na te gaan of herijking van het beleid of het ontwikkelen van nieuw beleid, zowel lokaal als regionaal, noodzakelijk of gewenst is. Het opzetten van en invulling geven aan het opdrachtgeverschap op het gebied van juridische kwaliteitszorg vanuit Dordrecht aan het Service Centrum Drechtsteden vraagt veel aandacht. De regionale coördinatie op dit vlak krijgt via het Juridisch Drechtsteden Overleg (JUDO) gestalte. Verscheidene ontwikkelingen leiden er toe dat meer aandacht ontstaat voor de aansturing van de verbonden partijen van de gemeente. In hoofdstuk 3.6 Verbonden partijen wordt, naast een beschrijving van de verbonden partijen en de belangen van de gemeente daarin, beschreven hoe de vraagstukken m.b.t. de aansturing aangepakt worden. Ten aanzien van Europese regelgeving wordt in 2008 onderzocht in hoeverre de zogenaamde Europese Dienstenrichtlijn tot aanpassingen van gemeentelijke regelgeving dient te leiden. Er wordt naar gestreefd om deze actie zoveel mogelijk ook regionaal uit te voeren met behulp van het JUDO-overleg.


Pagina 149 van 255

3.6

Verbonden partijen

In deze paragraaf worden de verbonden partijen en de belangen van de gemeente daarin beschreven. Verbonden partijen zijn organisaties partijen die, tijdelijk of permanent, gemeentelijke taken in opdracht van de gemeente uitvoeren, maar geen onderdeel zijn van de ambtelijke organisatie van de gemeente. De relatie tussen gemeente en verbonden partij kan een subsidierelatie zijn, maar het komt ook vaak voor dat de gemeente een specifiek samenwerkingsverband aangaat met andere gemeenten, overheden, non-profitorganisaties of private partijen. De samenwerkingsverbanden kunnen verschillende juridische vormen hebben, zoals privaatrechtelijke rechtspersonen (stichting, B.V. enz.), en Gemeenschappelijke Regelingen (GR). Verbonden partijen verzorgen – doordat ze een publieke taak voor hun rekening nemen – ook deels de uitvoering van gemeentelijk beleid. Daarom is het voor de gemeente belangrijk om inzicht te hebben in de realisatie van doelstellingen, risico’s en verantwoordelijkheden en bevoegdheden van die verbonden partijen. Concreet gaat het daarbij over het maken van duidelijke afspraken vooraf over prestaties en budgetten en het organiseren van “Good Governance” (sturing, beheersing, verantwoording en toezicht). De regionalisering, verzelfstandigingen, de ketenbenadering en het geven van invulling aan de netwerkorganisatie leiden er, elk op zijn eigen manier, toe dat er meer aandacht is ontstaan voor de aansturing van de verbonden partijen van de gemeente. Aan de relatie met en de aansturing van verbonden partijen is een aantal vraagstukken verbonden, maar het begint met het beschikken over een volledig overzicht van de verbonden partijen van de gemeente. Om die reden wordt in 2008 een inventariserend onderzoek uitgevoerd, waarin alle verbonden partijen van de gemeente in kaart worden gebracht. Daarbij wordt tevens geïnventariseerd wat de aard van de relatie is, de oorspronkelijke doelstelling, de positie van bestuurders in of ten opzichte van de verbonden partij etc. Naar aanleiding van de uitkomsten van de inventarisatie worden voorstellen voor vervolgstappen aan het bestuur voorgelegd. Er zijn verschillende typen verbonden partijen: 1. Gemeenschappelijke Regelingen (publiekrechtelijk). Gemeenschappelijke regelingen worden veelal gebruikt voor intergemeentelijke samenwerking. Ook andere openbare lichamen kunnen deelnemen in een GR. De gemeentelijke betrokkenheid is onder andere via een Algemeen en een Dagelijks Bestuur vorm gegeven. 2. Vennootschappen (privaatrechtelijk). De gemeente is bij deelname in een vennootschap (NV of BV) (mede-)eigenaar en als aandeelhouder betrokken. Met name bij nutsbedrijven heeft de eigendom een historische achtergrond. 3. Stichtingen en verenigingen (privaatrechtelijk). Schoolbesturen en gesubsidieerde instellingen worden, behoudens een enkele uitzondering vanwege een substantieel belang, niet apart beschreven. 4. Contractpartijen. Deze vallen in deze paragraaf echter buiten beschouwing indien de samenwerking niet verder in een aparte rechtspersoon met een meer publieke doelstelling is gevat.


Pagina 150 van 255

De verbonden partij wordt zoveel mogelijk als volgt doorlopen: − Deelnemende partijen − De (bestuurlijke) betrokkenheid − Doelen/ taken − Het financiële belang: bijv. bijdrage in de begroting van de verbonden partij/ ontvangst dividend − Risico’s − Ontwikkelingen De toelichting in deze paragraaf wordt mede gebaseerd op informatie die door de verbonden partijen verstrekt is.

Gemeenschappelijke regelingen Gemeenschappelijke Regeling Zuid Holland Zuid Deelnemende partijen 19 gemeenten uit de Hoeksche Waard, de Drechtsteden en de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden nemen aan deze regeling deel. Het Samenwerkingsverband (SZHZ) bestaat uit de volgende diensten: Bestuursdienst, Milieudienst, Regionale Brandweer, GGD. Betrokkenheid In het dagelijks bestuur wordt Dordrecht vertegenwoordigd door burgemeester Bandell (voorzitter) en wethouder Van Steensel (milieu, plv. port. middelen). Doelen / taken De regio zet zich in voor de bevordering van intergemeentelijke samenwerking, de vergroting van de veiligheid, de verbetering van de leefomgevingkwaliteit en de bevordering van de volksgezondheid. De taken woorden uitgevoerd door de Bestuursdienst, de Brandweer, de Milieudienst en de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst. Financieel belang De bijdrage van Dordrecht aan de GR bedraagt in 2008 € 4,1 miljoen. Risico’s De regio kampt bij enkele organisatieonderdelen met druk op het personeelsbudget en specifiek, ontoereikende productprijzen en bij de gezondheidstaken daarnaast met toegenomen concurrentie. Er is nog geen volledige risicoparagraaf beschikbaar, maar de regio acht het gewenst om het weerstandsvermogen op een hoger peil te krijgen. Ontwikkelingen Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden Deelnemende partijen − Alblasserdam − Dordrecht − Binnenmaas − Hendrik-Ido-Ambacht − Papendrecht − Sliedrecht − Zwijndrecht Betrokkenheid De Drechtraad is belast met het algemene bestuur. Deze wordt samengesteld uit door de raden van de deelnemende gemeenten uit hun midden aangewezen leden. Daarbij is het aantal leden dat per gemeente wordt aangewezen gelijk aan het aantal fracties dat in de gemeenteraad is vertegenwoordigd en tenminste twee leden van het totaal aan burgemeesters en wethouders van de gemeenten. In totaal zijn er 50 vertegenwoordigers met uiteenlopende zetelvertegenwoordiging. Het dagelijks bestuur heet het Drechtstedenbestuur, waarin Dordrecht door burgemeester Bandell (voorzitter) en wethouders Van Steensel (kennisinfrastructuur en regionaal grotestedenbeleid) en Kamsteeg (wonen en stedelijke vernieuwing) worden vertegenwoordigd.


Pagina 151 van 255

Doelen / taken

Financieel belang

Risico’s Ontwikkelingen

De GR heeft tot doel draagvlak te creëren voor een evenwichtige ontwikkeling van het regiogebied. Ter verwezenlijking van dit doel behartigt de GR Drechtsteden, afhankelijk van het onderwerp op basis van mandaat of delegatie, de gemeenschappelijke regionale belangen op de volgende terreinen: a. Economie en bereikbaarheid (economie, grondzaken, bereikbaarheid, recreatie en toerisme) b. Fysiek (volkshuisvesting, wonen, ruimtelijke ontwikkeling en ruimtelijk beheer, milieu, water, groen en publieke infrastructuur) c. Sociaal (sociale zekerheid en - ontwikkeling, onderwijs en kennisinfrastructuur, sport en cultuur) d. Bestuurlijke ontwikkeling en grotestedenbeleid e. Staf- en ondersteunende diensten en de bedrijfsvoering (SCD) f. Sociaal-geografisch onderzoek. g. Belastingheffing, inclusief uitvoering van WOZ-taken De bijdrage 2008 bedraagt voor Dordrecht € 131.694.000 (o.a. kosten sociale dienst voor bijstandsverlening, reïntegratie, WMO en uitvoeringskosten), exclusief de SCD-taken, waarvoor ten tijde van opstellen van deze paragraaf nog een begroting bestuurlijk moest worden vastgesteld. Zie hieronder In 2008 gaat het Service Center Drechtsteden (SCD) van start welke ondersteunende diensten voor de deelnemende organisaties (6 Drechtstedengemeenten en de GR’en Drechtsteden en Zuid-Holland-Zuid) gaat verrichten zoals de financiële administratie, ICT, posten archiefzaken, P&O en juridische advisering. In de relaties met de GR vervult de gemeente drie rollen: eigenaar, opdrachtgever en klant van het SCD.

Gemeenschappelijke Regeling Drechtwerk Deelnemende partijen Alblasserdam, Barendrecht, Dordrecht, Graafstroom, HI-Ambacht, Nieuw-Lekkerland, Papendrecht, Ridderkerk, Sliedrecht en Zwijndrecht Betrokkenheid Wethouder Spigt is voorzitter van het Dagelijks bestuur. Doelen / taken Drechtwerk voert sinds 1989 namens de gemeenten de Wet sociale werkvoorziening (WsW) uit. Een belangrijk onderdeel van de taak van Drechtwerk is het zinvol en passend werk bieden aan Wsw-geïndiceerden. Financieel belang Het aandeel van Dordrecht in het verwachte nadelige exploitatieresultaat cf. de begroting 2008 van Drechtwerk bedraagt € 2,1 miljoen. In de begroting van de gemeente Dordrecht en het bijbehorende meerjarenperspectief was vooralsnog rekening gehouden met een bijdrage van circa € 1,1 miljoen. In de aanbiedingsbrief aan de raad is het voorstel opgenomen om de raming in de gemeentelijke begroting in 2008 te verhogen tot € 2,1 miljoen. Risico’s Drechtwerk verkeert in financieel zwaar weer, o.a. door rijksbezuinigingen en een onevenwichtige balans in bedrijfsactiviteiten, waarbij een strategische koerswijziging noodzakelijk is naar meer dienstverlenende bedrijfsactiviteiten. Het bestuur van Drechtwerk verwacht in de loop van 2007 – mede op grond van de bevindingen van de financiële commissie - meer zicht te hebben op de bijzondere lasten en de ontwikkeling van het exploitatieresultaat. Ontwikkelingen Het college heeft ingestemd met een reactie op het rapport van Radar over de toekomst van de gemeenschappelijke regeling Drechtwerk. Het college tekent er onder meer bij aan dat een nauwere samenwerking met de Sociale Dienst Drechtsteden voor de toekomst wenselijk is.


Pagina 152 van 255

Gemeenschappelijke Regeling Gevudo/ (NV Huisvuilcentrale N-H) Deelnemende partijen De gemeente Dordrecht participeert samen met 16 andere gemeenten in de GR Gevudo. Betrokkenheid Wethouder van Steensel is voorzitter van het DB van Gevudo en bezoldigd lid van de Raad van Commissarissen van HVC. Deze bezoldiging wordt gestort in de gemeentekas. Doelen / taken De activiteiten van Gevudo bestaan thans in hoofdzaak uit aandeelhouderschap in de NV Huisvuilcentrale N-H (HVC) en het beheer van een stortplaats. Het majeure belang zit echter in HVC. Financieel belang Uit de besluitvorming rond het aandeelhouderschap, als onderdeel van een verkooptransactie van de verbrandingsinstallatie, vloeit voort dat de gemeente als deelnemers in de GR Gevudo aangesproken kan worden op haar deel van de garantie van de aandeelhouders voor de financiering van de HVC . Als dat risico zich ten volle zou manifesteren bedraagt dit ongeveer € 28 miljoen (volgens de huidige prognoses; open eind constructie, waarbij vermeld moet worden dat voor de bouw van de nieuwe AVI in Dordrecht nieuwe grote financieringen moeten worden aangetrokken). De kans daarop is nihil omdat dit alleen zou optreden bij het volledig teniet gaan van alle activa. Vermeldenswaard is dat naast gegarandeerde leningen HVC nog leningen heeft lopen ter grootte van ongeveer € 130 miljoen. Risico’s Zie hierboven. Ontwikkelingen HVC bereidt de bouw van een nieuwe AVI in Dordrecht voor. Door de gunstige perspectieven van HVC wordt vanaf 2008 het verbrandingstarief met €8 per ton verlaagd. Deze ontwikkeling draagt bij aan stabilisatie van de afvalstoffenheffing. Gemeenschappelijke regeling Wegschap Tunnel Dordtse Kil Deelnemende partijen - Provincie Zuid-Holland 50% - Gemeente Dordrecht 42% - Gemeente Binnenmaas 6% - Gemeente Strijen 2% Betrokkenheid Wethouder van Steensel is lid en plv. voorzitter van het algemeen bestuur . De financiële- en algemene directie wordt ingevuld door leden van de directie van Netwerk NV. Doelen / taken Het wegschap had tot taak de (af)bouw van een toltunnel c.a. onder de Dordtse Kil tussen Dordrecht en ’s-Gravendeel (thans: Binnenmaas), alsmede de aanleg van aansluitende wegen tot stand te brengen. Het wegschap heeft na voltooiing daarvan tot taak het beheren en exploiteren van de tunnel en aansluitende wegverbindingen. Financieel belang Dordrecht betaalt € 630.000 als bijdrage in 2008. Een batig saldo zal volgens staand beleid moeten worden aangewend ter verdere afbouw van het negatieve eigen vermogen van circa 17 miljoen Euro. Risico’s De gemeente is op grond van de regeling risicodrager voor het hier bovenvermelde percentage. Ontwikkelingen Geen bijzonderheden


Pagina 153 van 255

Gemeenschappelijke regeling Natuur- en recreatieschap De Hollandse Biesbosch Deelnemende partijen Dit schap is een regeling waarin naast de gemeente Dordrecht ook de gemeente Sliedrecht en de Provincie Zuid-Holland participeren. Het schap beheert het recreatiegebied De Hollandse Biesbosch, 227 hectare groot, inclusief het bezoekerscentrum. Betrokkenheid Wethouder Lagendijk is voorzitter van de GR. Doelen / taken Het doel van het schap is de natuur- en landschapswaarden van het gebied te beschermen en daarbinnen recreatieve ontwikkelingen mogelijk te maken. Het schap participeert in het overlegorgaan Nationaal Park De Biesbosch. De directie van het schap is gevestigd in het stadskantoor van Dordrecht. Financieel belang Het Dordtse deel (65,625%) in de tekortafdekking van het geraamde nadelige saldo bedraagt € 962.000 met inbegrip van een incidentele bijdrage voor achterstallig onderhoud aan o.m. de haven Kop van ’t Land en de brug over het Wantij; conform kadernota 2008. Risico’s Ontwikkelingen Geen bijzonderheden. Gemeenschappelijke Regeling Gemeenschappelijke Woonwagencentra Drechtsteden Deelnemende partijen In de jaren ‘70 besloten de gemeente Dordrecht en een aantal regiogemeenten een gemeenschappelijke regeling te treffen inzake de stichting en de exploitatie van een regionaal woonwagencentrum gelegen binnen de gemeente Dordrecht. Later zijn in de regiogemeenten alsnog ook woonwagencentra gebouwd. Betrokkenheid Wethouder Kamsteeg is voorzitter van deze regeling (met thans incomplete bestuurssamenstelling). Doelen / taken Zie hierboven Financieel belang Niet bekend; in ieder geval waarde grondeigendom. Risico’s Geen inzicht in huidige financiële situatie. Ontwikkelingen Per 1 januari 1985 is een nieuwe Wgr in werking getreden. Door een overgangsbepaling is de regeling per 1 januari 1990 van rechtswege vervallen. In het overgangsrecht is echter bepaald dat het openbaar lichaam blijft bestaan voor zover dat nodig is voor vereffening van het vermogen. Verschillende malen na het van rechtswege vervallen van de Gemeenschappelijke Regeling is het Algemeen Bestuur (in liquidatie) samengekomen. Dit Algemeen Bestuur bestond uit wethouders van alle deelnemende gemeenten. In 1996 heeft het Algemeen Bestuur in liquidatie besloten het openbaar lichaam niet eerder op te heffen dan op het moment waarop alle gronden gesaneerd zijn. Ook werd er besloten dat gronden die gesaneerd zijn gefaseerd konden worden overgedragen. Liquidatie is echter tot dusver uitgebleven. De gemeenten Dordrecht, Zwijndrecht en Sliedrecht hebben nog gronden die juridisch gezien tot de GR behoren. De gemeente Dordrecht gaat binnenkort actie ondernemen tot liquidatie.


Pagina 154 van 255

Vennootschappen Eneco holding NV Deelnemende partijen

Betrokkenheid Doelen / taken

Financieel belang Risico’s

Ontwikkelingen

Dordrecht heeft vroeger zelf een energiebedrijf opgericht dat is opgegaan in een regionaal energiebedrijf. Via verdere fusies met de energiebedrijven van Den Haag en Rotterdam is uiteindelijk in 1995 Eneco ontstaan. In totaal zijn thans 61 gemeenten aandeelhouder, waaronder Dordrecht. Dordrecht is voor 9,05% aandeelhouder. Wethouder van Steensel is gemachtigde voor de AvA en lid van de aandeelhouderscommissie. Doel van Eneco is in hoofdzaak het op betrouwbare, veilige en maatschappelijke verantwoorde wijze leveren van energie en daaraan gerelateerde producten aan particuliere en zakelijke klanten en samenwerking en deelneming in andere rechtspersonen. In de gemeentebegroting is een dividend geraamd van € 6 miljoen. In 2007 is door de regering besloten om het leverings- en productiegedeelte van Nederlandse energiebedrijven bij wet (WON) te splitsen van het netwerk. Dit moet uiterlijk per 2011 gebeuren. Op zich ontstaat daardoor het risico dat het dividend lager wordt. Omdat dividend in het algemeen onvoorspelbaar is heeft de gemeente op dit punt altijd al een zeer prudent ramingsbeleid gevoerd. In 2007 is ruim 15 miljoen euro uitgekeerd. Eneco bezig met haar strategische visie, o.m. vanwege de invoering van de WON. Afhankelijk van die uitkomsten kan er aanleiding zijn voor de gemeente om zich opnieuw te oriënteren op haar eigendomspositie, waarbij dan ook het jaarlijks geraamde dividend uiteraard dient te worden betrokken. Als gevolg van eerdere rijksbesluitvorming dient in 2008 een deel van het hoogspanningsnet te worden overgedragen aan Tennet.

BV Gemeenschappelijk bezit Evides Deelnemende partijen BV Gemeenschappelijk Bezit heeft 24 gemeentelijke aandeelhouders. Dordrecht bezit circa 7 % van de aandelen, Rotterdam 50 % en Delft circa 5 % van de aandelen. Betrokkenheid Wethouder van Steensel is gemachtigde voor de AvA. Doelen / taken Deze BV heeft als enig doel het houden en beheren van de 50% aandelen ten behoeve van aandeelhouders Evides NV. Na machtiging van de AvA neemt de directeur van de BV een stempositie in de AVA van de NV. Toelichting: Per 1 januari 2004 zijn NV Waterbedrijf Europoort en Delta Water gefuseerd tot waterleidingbedrijf NV Evides. De gemeente Dordrecht was aandeelhouder in Waterbedrijf Europoort. Ten tijde van de fusie is BV Gemeenschappelijk Bezit Evides opgericht, waarvan de aandeelhouders van voormalig Waterbedrijf Europoort aandeelhouder zijn geworden. De aandelenpercentages binnen BV Gemeenschappelijk Bezit Evides zijn niet gewijzigd t.o.v. de percentages in Waterbedrijf Europoort. BV Gemeenschappelijk Bezit Evides is voor 50% eigenaar geworden van NV Evides

Financieel belang


Doel van het eigenlijke bedrijf waarom het allemaal gaat, waterleidingbedrijf Evides, is het voorzien in de behoefte van drinkwater en industriewater. Dordrecht raamt jaarlijks circa 5,5 ton aan dividend.

Pagina 155 van 255


NV Netwerk Deelnemende partijen Betrokkenheid Doelen / taken

Financieel belang



Deze BV heeft zich mede sterk gemaakt voor verlaging van de drinkwatertarieven. In het najaar 2007 vindt een heroriëntatie plaats op de solvabiliteitspositie van de NV. Deze is thans zeer goed, waarbij het de vraag is of dan geen incidentele extra uitkering richting aandeelhouders (zie bijv. dezelfde discussie bij de BNG) aan de orde zou moeten zijn.

Dordrecht, Zwijndrecht, Alblasserdam, Hendrik-Ido-Ambacht en Papendrecht Wethouder van Steensel is gemachtigde in de AvA. De vennootschap heeft als hoofdtaken ten doel: a. het (doen) inzamelen en bewerken van afvalstoffen afkomstig uit gemeenten en bedrijven, het reinigen van de openbare ruimten en de daarmee samenhangende taken, alsmede het bestrijden van gladheid in het gebied, in overeenstemming met de Wet Milieubeheer; b. het inzamelen van afval, transport; afvalbewerking, voertuigmanagement en projectmanagement; advisering in afvallogistiek en systemen; het bestrijden van plaagdieren; d. deelnemen in, het financieren van, het zich op andere wijze interesseren bij en het voeren van beheer over andere ondernemingen, die een doelstelling kennen zoals geformuleerd onder a tot en met c e. het zich (mede)verbinden voor verplichtingen van groepsmaatschappijen voorzover dit verband houdt met of bevorderlijk kan zijn voor de onder a tot en met c geformuleerde doelen; f. het huren, verhuren, vervaardigen, exploiteren, beheren, verwerven, bezwaren en vervreemden van -alsmede het handelen in roerende zaken en registergoederen, voorzover dit verband houdt met of bevorderlijk kan zijn voor de onder a. tot en met c. geformuleerde doelen; g. het 'verwerven en/of exploiteren van rechten van intellectuele en/of industriële eigendom, het verwerven en exploiteren van (sub)licenties, octrooien, procedés en/of vergunningen, voorzover dit verband houdt met of bevorderlijk kan zijn voor de onder a. tot en met c. geformuleerde doelen. De gemeente heeft voor 2008 ruim 13,3 miljoen geraamd voor taken op het gebied van afvalinzameling, vegen en gladheidsbestrijding. Daarnaast staat zij borg voor alle inzamelingsmiddelen voor de Dordtse zorgaken waarvoor Netwerk de financiering heeft verzorgd. Geen bijzonderheden. Op aandringen van onder meer Dordrecht oriënteert Netwerk zich op haar positie, waarbij Dordrecht sterke voorkeur heeft voor een zakelijke, doch sterker overheidsgerichte onderneming. Waarschijnlijk vindt in 2007 nadere besluitvorming plaats over financiële risico’s in relatie de hoogte van het eigen vermogen; welke grotendeels is opgebouwd met over de deelnemende gemeenten bereikte resultaten.

Pagina 156 van 255

Bank Nederlandse Gemeenten Deelnemende partijen Vrijwel alle Nederlandse overheden. Betrokkenheid Er is geen directe bestuurlijke betrokkenheid georganiseerd. Doelen / taken De vennootschap heeft ten doel de uitoefening van het bedrijf van bankier ten dienste van overheden. De aandelen van de BNG zijn voor de helft in handen van de Staat; de andere helft is geplaatst bij gemeenten, provincies en een hoogheemraadschap. Dordrecht heeft 233.142 aandelen. Financieel belang Dordrecht raamt voor 2008 4,5 ton aan dividend. Voor 2009 is conform de kadernota een extra raming van 8 ton opgenomen ivm een extra dividenduitkering in het kader van de heroriëntatie op het eigen vermogen van de BNG. Risico’s De extra dividendraming is formeel nog wel voorwaardelijk. Er is echter thans geen aanwijzing dat deze uitkering op problemen zal stuiten. Als gevolg van de afromingen van het eigen vermogen bestaat de kans dat de dividenduitkeringen op termijn iets lager zullen worden omdat een deel van het jaarresultaat ook wordt bepaald door de rente over het eigen vermogen. Ontwikkelingen Het ratingbureau Standard & Poors heeft in augustus 2007 de triple-A rating van de bank herbevestigd, waarbij bovenvermelde ontwikkelingen expliciet zijn betrokken. De rating is gebaseerd op het aandeelhouderschap van de Nederlandse Staat (voor 50%) en het marktleiderschap in de sector lokale overheden. Andere sterke punten zijn de kwaliteit van de activa, kapitalisatie en lage kosten. Dordtmij BV Deelnemende partijen Betrokkenheid

Doelen / taken

Financieel belang Risico’s Ontwikkelingen


Tanaks BV, Gemeente Dordrecht De gemeente vervult twee rollen, namelijk die van 50%aandeelhouder en tevens opdrachtgever in het kader van de reintegratie. Onbezoldigd voorzitter van de Raad van Commissarissen is wethouder Spigt. Directeur van de BV is de directeur van Tanaks BV. De vennootschap heeft in hoofdzaak ten doel werkgelegenheid te ontwikkelen voor langdurig werklozen c.q. voor groepen in de samenleving, die in de praktijk moeilijk aan betaald werk te helpen zijn, mede omvattende het tewerkstellen van bedoelde werklozen en groeperingen. De BV tracht dit doel te bereiken door het ontwikkelen, uitbreiden en begeleiden van, bij voorkeur, kleinschalige ondernemingen en het operationeel leiding geven aan buurt-serviceteams en andere aan buurtbeheer gelieerde projecten. Er is geen direct financieel belang. Zowel het resultaat, de liquide positie als de omvang van de algemene reserve was ultimo 2006 goed. Niet bekend. De Dordtse rekenkamer heeft deze rechtspersoon betrokken bij haar onderzoek bestuurlijk netwerk.

Pagina 157 van 255

Buurt Service Team (BST) BV Deelnemende partijen Gemeente Dordrecht, Quipu beheer BV Betrokkenheid De gemeente vervult twee rollen, namelijk die van 50% aandeelhouder en tevens opdrachtgever in het kader van de re-integratie. Wethouder Van Steensel is onbezoldigd lid van de Raad van Commissarissen en voorzitter van de AvA. De directeur van Dordtmij BV is plaatsvervangend directeur in deze BV en tevens aandeelhouder van Strak Beheer BV, waarmee BST overeenkomsten voor personeel heeft lopen. Strak BV is een dochter van Quipu beheer BV. Doelen / taken Het doel van deze door Dordtmij opgerichte vennootschap is in hoofdzaak het ontwikkelen van werkgelegenheid voor langdurig werklozen c.q.voor groepen in de samenleving, die in de praktijk moeilijk aan betaald werk te helpen zijn, mede omvattende het tewerkstellen van bedoelde werklozen en groeperingen, waaronder begrepen het verrichten van werkzaamheden ter verbetering van de leefbaarheid in woonwijken. De BV tracht dit doel te bereiken door het ontwikkelen, uitbreiden en begeleiden van, bij voorkeur, kleinschalige ondernemingen en het operationeel leiding geven aan buurt-service-teams en andere aan buurtbeheer gelieerde projecten. Financieel belang Circa 40% van de inkomsten zijn afkomstig van de GR Drechtsteden (sociale dienst), waaraan in hoofdzaak Dordt bedragen voor deze diensten betaalt. Risico’s Kwetsbaarheid van informatieverstrekking en de financiële planning. De staf kampt met hoge werkdruk. Toegenomen concurrentie in de markt voor ongeschoold werk en beschikbaarheid van voldoende geschikt personeel kunnen de exploitatie onder druk zetten. Ontwikkelingen De Dordtse rekenkamer heeft deze rechtspersoon betrokken bij haar onderzoek bestuurlijk netwerk. Coöperatie ontwikkeling leerpark u.a. Deelnemende partijen De coöperatie kent momenteel twee leden, t.w. Gemeente Dordrecht en ROC Da Vinci College. Beide hebben 50% zeggenschap in de coöperatie. Ook in het bestuur zijn de posten over beide leden verdeeld: Da Vinci College levert net als de gemeente drie bestuursleden. Betrokkenheid Het dagelijks bestuur is op ambtelijk (directie)niveau georganiseerd. Wethouder Van Steensel neemt deel aan de algemene vergaderingen Doelen / taken Het belangrijkste motief voor de stuurgroep leerpark bij de oprichting was om de aansprakelijkheid van de partners goed te regelen. De coöperatie heeft als hoofddoelen: a. het namens de leden selecteren van een marktpartij alsmede het namens de leden contracteren van die marktpartij teneinde op het terrein gelegen aan de Maria Montessorilaan en omgeving te Dordrecht scholen, woningen, winkels, kantoren en bedrijfsruimten alsmede openbare ruimten en infrastructuur (het ‘Leerpark’) te realiseren; b. de realisatie van het Leerpark tegen de scherpste prijs en hoogst bereikbare kwaliteit te laten plaatsvinden; c. in alle fasen van de ontwikkeling van het Leerpark op te treden als aanbestedende dienst krachtens de Europese richtlijnen. Financieel belang Vooralsnog hebben de leden ervoor gekozen om geen kapitaal in de coöperatie zelf op te bouwen. De kosten voor de bouw-organisatie worden via een tevoren afgesproken verdeelsleutel verdeeld en door de afzonderlijke leden betaald. Risico’s Niet bekend. Ontwikkelingen Het project is gegund aan Proper-Stok Ontwikkelaars en Heijmans. In 2007 vinden de eerste opleveringen plaats.


Pagina 158 van 255

BV Kennisbedrijven Drechtsteden Deelnemende partijen Gemeente Dordrecht, Da Vinci college Betrokkenheid Eén lid van de Raad van Commissarissen zal worden benoemd, geschorst en ontslagen op bindende voordracht van de gemeente Dordrecht; zolang de gemeente aandeelhouder is. Er is sprake van een blokkeringsregeling. De andere commissarissen dienen op grond van de statuten te worden gezocht in werkgeverskringen, waarbij de Werkgeversvereniging Drechtsteden om advies zal worden gevraagd. Doelen / taken De vennootschap heeft in hoofdzaak ten doel de kenniseconomie in de regio Drechtsteden te bevorderen via innovatie, kennisdeling en kenniscreatie tussen bedrijfsleven en onderwijs. De BV kan nieuwe kennisbedrijven oprichten. Financieel belang Inbreng aandelen kapitaal (€25.000) en storting van €125.000. Via de GR Drechtsteden wordt bijgedragen vanuit de middelen “manden maken”. Risico’s Ontwikkelingen In 2006 is de aanzet geleverd voor de oprichting van het kennisbedrijf (holdingstructuur). De gemeente Dordrecht stelde vanuit het budget voorzieningen Leerpark € 150.000,-- (waarvan € 50.000,-- aandelenkapitaal) ter beschikking en Da Vinci faciliteert huisvesting op het Leerpark. Op basis van het businessplan wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een kennisbedrijf DEC bv (Duurzaam Expertise Centrum) voor de branches metaal, constructie en energie. GEM de Hoven C.V./ GEM Beheer BV Deelnemende partijen Aandeelhouders: Dordrecht, AM Grondbedrijf B.V. , Heijmans Vastgoed Realisatie B.V., HBG Vastgoed B.V. , Volker Wessels Vastgoed B.V. Commanditaire vennoten: Dordrecht, Amstelland Deelnemingen Grondbedrijf B.V., Exploitatiemaatschappij Rosmalen III B.V. , Bridico B.V., VWS Deelnemingen B.V. Betrokkenheid Wethouder Van den Oever is gemachtigde in de AvA. Doelen / taken Ontwikkeling van het woongebied in de Hoven, waarbij de BV te dagelijkse taken uitvoert onder leiding van 5 directeuren. De samenwerking is uitgewerkt in een uitvoerig beschreven overeenkomst (raadsvoorstel september 2003) In deze BV, welke aansprakelijk is voor de CV, is Dordrecht voor 18,25% aandeelhouder en wijst zij één directeur aan. Financieel belang Financiële inbreng ad € 532.000. Risico’s Er zijn geen majeure risico’s gemeld. Ontwikkelingen Het gebied is in volle ontwikkeling m.u.v. een rand vrije kavels nabij de Noordendijk.


Pagina 159 van 255

Stichtingen en verenigingen Onderwijsinstellingen: Stichting Openbaar Primair Onderwijs Dordrecht Stedelijk Dalton Lyceum Johan de Witt Gymnasium De gemeenteraad dienst haar goedkeuring te verlenen aan de begrotingen van de onderwijsinstellingen. De gemeenteraad benoemt de 7 bestuursleden van de Stichting OPOD. Stichting Winst Deelnemende partijen Betrokkenheid

Doelen / taken


Zelfstandig; het bestuur van de stichting bestaat uit een door henzelf te bepalen aantal van maximaal zeven stemgerechtigde leden en, indien het bestuur daartoe besluit, adviserende leden. De gemeente Dordrecht heeft de intellectuele eigendomsrechten van het Web Intake Systeem overgedragen aan deze stichting. De gemeente heeft daarbij beoogd het systeem laagdrempelig beschikbaar te stellen voor andere overheden. Het bestuur is vrij in haar keuze van het benoemen van nieuwe bestuursleden; het bestuur heeft de bevoegdheid een gemeente – via het college van Burgemeester en Wethouders – dan wel andere (publiekrechtelijke) instellingen uit te nodigen een bestuurslid voor te dragen; het bestuur kan daartoe advies vragen aan de Web Intake Systeem User Groep (WUG). Er is geen bestuurlijke vertegenwoordiging in het bestuur. De stichting heeft ten doel de continuïteit van Web Intake Systeem ten behoeve van de gemeenten die Web Intake Systeem gebruiken in stand te houden; met inbegrip van het beheer en de instandhouding en de kwaliteit van de Web Intake Systeem-kernel (de kern die alle basisvoorzieningen verzorgt voor de andere delen van het besturingssysteem, van de ontwikkeling van nieuwe; één en ander in de meest ruimste zin). Daarnaast bevordert de stichting gemeenschappelijkheid tussen gemeenten op het gebied van elektronische dienstverlening; waaronder het daartoe benutten van kennis en het verbreden van het gebruik van bij gemeenten ontwikkelde systemen. P.M. Er is op dit moment geen actueel inzicht in de ontwikkelingen bij de stichting; noch inhoudelijk, noch financieel. Zie hierboven.

Stichting Dordrecht Marketing Deelnemende partijen Zelfstandig Betrokkenheid De stichting kent als statutaire organen: 1. een Raad van Toezicht van tenminste 3 - en ten hoogste 7 leden; 2. een Directeur/bestuurder (thans ingevuld op interimbasis); 3. een Adviesraad. De leden van de Raad van Toezicht worden door het College van de Gemeente Dordrecht benoemd voor een periode van vier jaar; zij zijn eenmaal herbenoembaar. De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het door de directeur gevoerde beleid en de daaruit voortvloeiende algemene gang van zaken binnen de organisatie. De Raad van Toezicht benoemt, schorst en ontslaat de directeur en stelt tevens de arbeidsvoorwaarden vast; na overleg met het College van B&W. De gemeente Dordrecht heeft het recht een agendalid in de Adviesraad af te vaardigen en heeft tevens het goedkeuringsrecht bij statutenwijziging. Er is geen vertegenwoordiging vanuit het college.


Pagina 160 van 255

Doelen / taken


Stichting Breedband Deelnemende partijen

Betrokkenheid Doelen / taken



De stichting heeft ten doel het vermarkten en promoten van de gemeente Dordrecht, alsmede het professioneel ondersteunen en bevorderen van de marketinginspanningen van derden op dit vlak. De Stichting tracht haar doel te bereiken door onder meer het ontwikkelen en beheren van een corporate merkconcept voor de gemeente Dordrecht, het initiëren en (doen) uitvoeren van marketingen promotieactiviteiten en het bevorderen van regisseren van marketingen promotionele afstemming en samenwerking. Circa 2 miljoen euro per jaar. Het is het eerste exploitatiejaar met inbegrip van de exploitatie van Intree. Er zijn financiële onzekerheden, o.a. rond de horecafunctie, zoals ook aangegeven in het voorstel van april 2007. De subsidierelatie van de VVV met de gemeente Dordrecht wordt omgezet in een meerjarige contractrelatie met Dordrecht Marketing.

Deelnemers van de stichting zijn in Dordrecht: Stichting De Hoop, Vereniging een School met de Bijbel, PCOD, SKOBA, OPOD, Woondrecht, Johan de Witt Gymnasium, Stedelijk Dalton Lyceum, ROC Da Vinci College, Stichting H3O, Stichting Trivium, Leger des Heils, De Wielborgh, Stichting Opmaat, GGZ De Grote Rivieren, Albert Schweitzer Ziekenhuis, de bibliotheek Dordrecht en de gemeente Dordrecht. Ook zijn er deelnemers vanuit Zwijndrecht, Papendrecht en Sliedrecht. Afgezien van “aanjager” en mede-investeerder heeft de gemeente geen speciale betrokkenheid of positie binnen deze rechtspersoon. Voorzitter is wethouder Van den Oever. Deze stichting heeft ten doel het in eigendom verwerven en zonder winstoogmerk beheren van een glasvezelinfrastructuur in de regio ten behoeve van instellingen met een maatschappelijke doelstelling, die daarnaast overwegend publiek gefinancierd zijn. Op basis van overeenkomsten worden de deelnemers voorzien van capaciteit op de infrastructuur. Inbreng van 700.000 investeringen en projectkosten (raadsbesluit oktober 2004) Niet bekend. De informatieverstrekking is op politiek/ bestuurlijk niveau voor verbetering vatbaar. In 2007 wordt vooral ingezet op aansluiting van scholen in Papendrecht en Sliedrecht. Er is ook in de profitsector interesse in aansluiting op het netwerk. E.e.a. vergt nadere besluitvorming, gezien de statutaire doelstelling.

Pagina 161 van 255

Regionale Ontwikkelings Maatschappij Drechtsteden CV Deelnemende partijen De CV is opgericht op verzoek van de 7 Drechtsteden-gemeenten. Tezamen met de provincie zijn deze partijen 50% risicodrager. Betrokkenheid Doelen / taken De doelstelling van de ROM-D is “het versterken en uitbouwen van de regionale economie” in die zin dat een permanente toekomstige meerwaarde ontstaat en tenminste aansluiting wordt gevonden bij de landelijke ontwikkeling. Hiertoe is een aantal taakvelden te benoemen: revitaliseren van bestaand (verouderd) bedrijfsterrein ontwikkeling van economische activiteiten zoals periferedetailhandel, zakelijke dienstverlening (zee)havenontwikkeling, leisure etc. het ontwikkelen en uitgeven van nieuw bedrijfsterrein vergroten van naamsbekendheid van de regio door promotie en acquisitie het (her)ontwikkelen van (grootschalige) woningbouw, al dan niet in combinatie met bedrijfsterrein, ecologische zo-nes c.q. recreatieve voorzieningen. De revitalisering en het ontwikkelen van economische activiteiten is de grootste opgave. Financieel belang Het 50% risicodragerschap; ook voor projecten welke geen directe relatie met Dordtse belangen hebben. Risico’s Zie hieronder. Ontwikkelingen Revitaliseringsprojecten zijn m.n. Zeehavengebied (Dordrecht), Groote Lindt, Oosteind, Antoniapolder/Grotenoord, Hogewaard (overige gemeenten) Bij een aantal projecten is sprake van stagnaties door o.a. financierings- en luchtkwaliteitsperikelen. De gemeente is met de regio in overleg over de positie van ROM-D. Waterbus BV Deelnemende partijen Betrokkenheid Doelen / taken Financieel belang Risico’s Ontwikkelingen

Stichting de Biesbosch Deelnemende partijen Betrokkenheid Doelen / taken Financieel belang Risico’s

Ontwikkelingen


Connexxion en Gemeente Dordrecht Wethouder Van den Oever is gemachtigde in de AvA De waterbus exploiteert een verbinding over water met snelle schepen tussen water tussen Rotterdam, de Drechtsteden, Ridderkerk, Krimpen a/d Lek en Kinderdijk. Garantstelling van € 310.000 en een bijdrage 2008 van € 438.000 Kostenbeheersing en financiële planning. Hiervoor zijn in 2007 een aantal verbetermaatregelen getroffen. In 2007 hebben de aandeelhouders Doeksen en Heijmen besloten om uit te treden. Er is een nieuwe aandeelhoudersovereenkomst gesloten. Hierover is een raadsinformatiebrief verschenen. De gemeente is thans aandeelhouder voor 34,5 %.

Zelfstandig bestuur Wethouder Van Steensel is voorzitter van de stichting. Deze stichting beheert sinds 1958 de gronden in de ingepolderde Biesbosch. De eigendom van de gronden ligt bij de gemeente Dordrecht (grondbedrijf). Het grootste financiële belang voor de gemeente zit in de waarde van gronden, welke vaak verpacht zijn. In 2009 dient de Stichting een lening van de gemeente in zijn geheel af te lossen. Hierover dienen in 2008 nadere afspraken te worden gemaakt via een nieuwe overeenkomst; na bestuurlijke besluitvorming. Zie hierboven.

Pagina 162 van 255

3.7 Grondbeleid 3.7.1.

Algemeen

In 2007 wordt de herziening van de Nota Strategisch Grondbeleid voorbereid, welke begin 2008 bestuurlijk al worden vastgesteld. Belangrijk daarbij is dat op 1 januari 2008 de nieuwe Grondexploitatiewet en WRO in werking zal treden. Veel meer dan voorheen wordt de gemeente op grond van deze nieuwe wetgeving in de toekomst in staat gesteld (en vanwege eigen verantwoordelijkheid ook genoodzaakt) tot het maken van strategische keuzes binnen het grondbeleid. Bij de herziening van het grondbeleid zal een onderscheid worden gemaakt tussen anticiperend grondbeleid en ontwikkelingsgrondbeleid. Onder anticiperend grondbeleid verstaan we de strategische inzet van grondbeleid op stadsniveau. Ontwikkelingsgrondbeleid zal inzoomen op het grondbeleid binnen locaties. Met betrekking tot de structuurvisie is vooral het anticiperend grondbeleid van belang. Een belangrijke ommezwaai in het grondbeleid is dat bij de Structuurvisie Dordrecht 2020 ontwikkelplanologie het uitgangspunt is. Dit in plaats van de toelatingsplanologie die de basis vormde voor het Stadsplan. Dit betekent dat niet meer alleen wordt bekeken wat er kan, maar vooral naar wat er vanuit de stedelijke visie gewenst is en wanneer en onder welke condities ontwikkelingen plaats kunnen vinden. Veel meer dan voorheen speelt prioriteitstelling en fasering een rol. Financiële doorrekening en risicoanalyse krijgen dan een prominentere rol. Planvorming in de ruimtelijke ordening functioneert dan, in tegenstelling tot het verleden, vooral als middel.

3.7.2.

Grondbeleid in 2008

Naast bovengenoemde actualisatie in de visievorming zal voor de lopende projecten de nadruk op de uitvoering liggen. In onderstaande is een relatie gelegd tussen het (concept) meerjaren beleidsprogramma en het grondbeleid in de lopende (fysieke) ruimtelijke ontwikkelingsprojecten. In het onderstaande staan de activiteiten die op het gebied van grondbeleid in 2008 verwacht worden. Binnenstad Achterom/Bagijnhof In 2007 is een rechterlijke uitspraak geweest ten aanzien van de fijnstof problematiek, waardoor het project kan worden voortgezet. In 2008 zal de nadruk liggen op de uitvoering. Voorstraat-Noord Op dit moment is een programma van eisen voor de Voorstraat-Noord in voorbereiding. Vooralsnog treedt het Grondbedrijf facilitair op ten aanzien van het aankoopbeleid in dit gebied. Voorstraat/Visstraat Nu de verplaatsing van de AH aan de Voorstraat naar Bagijnhof/Achterom in zicht is en de stadsbioscoop aan de Visstraat is verdwenen wordt een herontwikkeling van dat kwadrant Voor-


Pagina 163 van 255

straat/Visstraat/Korte Breestraat verwacht. De gemeente zal naar verwachting in 2008 voor deze ontwikkeling een samenwerkingsverband met de projectontwikkelaars aangaan. Kennis: Leerpark Wat dit project betreft wordt uitvoering gegeven aan de reeds eerder gesloten overeenkomsten. Wonen: Zuidpolder In 2007 is er voorkeursrecht gevestigd op de Zuidpolder. In 2008 zullen zowel de ontwikkel- als verwervingsstrategie worden opgesteld. Dordt-West In 2007 wordt de ontwikkelstrategie voor Wielwijk concreter ingevuld en wordt op basis daarvan gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst. Naar verwachting zal begin 2008 de samenwerkingsovereenkomst gesloten worden. Voor het Admiraalsplein zal uitvoering gegeven dienen te worden aan de Allonge. Belthurepark De gemeente heeft in 2007 voorkeursrecht gevestigd in het gebied ter ondersteuning van de private partij die daar gaat ontwikkelen. Van Damme locatie Een ontwikkelaar heeft deze locatie aangekocht. De gemeente zal de samenwerking met deze partij vorm gaan geven. Economie: Amstelwijck-Oost Na de heroriëntatie en de herziening van de grondexploitatie in 2007 zal in 2008 vooral uitvoering worden gegeven aan de afspraken uit de Allonge. Maasterras In 2007 zal een verwervingsplan en een nadere uitwerking van de ontwikkelstrategie worden voorbereid. De vaststelling van deze twee documenten zal wellicht in 2008 plaatsvinden. Revitalisering Dordtse Zeehaven Voor het zeehavengebied zal in 2008 de verdere uitwerking van enkele Businesscases aan de orde zijn. Daarbij kan onder andere gedacht worden aan de tender PWA-kade. Bereikbaarheid: Verkeersknooppunt N3/A16(incl. Glazenplein en Mijlweg en de fly-over bij Amstelwijck) De herontwikkeling van deze verkeersknooppunten is een noodzakelijke voorwaarde voor het slagen van tal van andere projecten in Dordrecht. Het Grondbedrijf treedt hierbij waar nodig faciliterend op (o.a. aankopen). Provinciale weg In 2007 wordt hier naar onderzoek gedaan. Dit heeft mogelijk tot gevolg dat er aanpassingen aan de Provinciale weg zullen moeten komen. Ook hierbij zal het Grondbedrijf waar nodig faciliterend optreden.


Pagina 164 van 255

Parkeren: Steegoversloot In 2008 zal een ontwikkelstrategie worden opgesteld, een selectieproces voor marktpartijen plaatsvinden en zal gewerkt moeten worden aan een realisatieovereenkomst met de gekozen marktpartij.

3.7.3.

Uitvoering grondbeleid

Enkele voorbeelden die in de praktijk tot het type Strategische Ontwikkelingsprioriteit worden gerekend zijn: Stadswerven: bijzondere strategische locatie vanwege de ligging aan het water en nabij de binnenstad en vanwege de invulling met stedelijke functies. het Leerpark: vanwege belang van onderwijsfunctie. het Maasterras: vanwege o.a. de grote mate van complexiteit doordat grote aanpassingen aan de infrastructuur in het gebied noodzakelijk zijn. Er zijn diverse locaties waar de gemeente zich veelal beperkt tot haar publieke taken omdat het een ontwikkeling door derden betreft, zoals bijvoorbeeld: Belthurepark: deze ontwikkeling behoort niet tot de stedelijke prioriteiten en kan volgens de gemeente evengoed door marktpartijen worden opgepakt. Smitsweg: deze ontwikkeling behoort niet tot de stedelijke prioriteiten en kan volgens de gemeente evengoed door marktpartijen worden opgepakt. Aangezien de marktpartijen in het verleden al op gunstige locaties in de stad grondposities hebben ingenomen en er een verschuiving heeft plaatsgevonden van ontwikkelingen in uitleggebieden naar binnenstedelijke locaties beschikt de gemeente op dit moment nauwelijks over Moneymakers.


Pagina 165 van 255

3.7.4.

Prognose van de te verwachten resultaten

Bouwgrondexploitaties In onderstaande tabel zijn de resultaten opgenomen van zowel de actieve- als niet-actieve grondexploitaties. Omschrijving

Actieve exploitaties (x mln) Grondexploitaties Grondbedrijf Stadsvernieuwing Subtotaal actief Niet actieve exploitaties (x mln) In voorbereiding Ontwikkeling Derden Woonwagens Overige nog niet in de exploitatie genomen gronden Strategische aankopen Subtotaal niet- actief TOTAAL

Boekwaarde 31-12-2006

Geraamde nog te maken kosten vanaf 2007

Geraamde nog te maken opbrengsten vanaf 2007

Geraamde eindresultaat (NCW per 31-12-2006)

€ 95,67

€ 153,36

€ 295,10

€ 26,31

0 € 95,67

€ 25,31 € 178, 67

€ 11,48 € 306,58

- € 11,96 € 14,35

€ 4,9 - € 0,42 € 2,76 € 0,52

€ 2,21 € 25,25 € 5,36 n.v.t.

€ 1,55 € 12,39 € 2,61 n.v.t.

- € 5,50 -€11,81 - € 5,39 n.v.t.

€ 31,13 € 38,89 € 134,56

n.v.t. € 32,82 € 211,49

n.v.t. € 16,55 € 323,13

n.v.t. - €22,70 - € 8,35

Een onderbouwing van de geraamde winsten verliesneming financieel (risico’s, principes winstneming) In totaliteit rekent het Grondbedrijf met een risicobedrag van € 44,49 miljoen, welke is opgebouwd uit € 43,97 miljoen als exploitatierisico van bouwgrondexploitaties en € 0,52 miljoen voor archeologie. In algemene zin kan worden gesteld dat het financiële risico van het Grondbedrijf groter wordt. De belangrijkste reden hiervoor is dat de gemeente steeds meer te maken krijgt met complexe projecten die tevens zeer risicovol zijn. Het is duidelijk dat deze complexe projecten een grote impact op de financiële middelen van de gemeente c.q. het Grondbedrijf zullen hebben. Het Grondbedrijf benadrukt dan ook dat risicomanagement een belangrijk element is binnen projectmanagement. Speciaal daarvoor is binnen het Grondbedrijf een werkwijze voor risicomanagement ontwikkeld. Deze werkwijze is voor de projecten Maasterras en Gezondheidspark gestart. Met de projectgroepen zijn brainstormsessies gehouden die hebben geleid tot een inventarisatie en analyse van mogelijke risico's. Tot op heden zijn de reacties positief en wordt de meerwaarde van risicomanagement erkend. In 2007 zal risicomanagement voor de overige 13 grote projecten risicomanagement worden opgesteld. Duidelijk is ook dat het Grondbedrijf met een actief strategisch aankoopbeleid aanmerkelijk meer risico dan voorheen loopt. De risico´s zijn bij strategische verwervingen immers per definitie groot aangezien in een vroegtijdig stadium, wanneer de onzekerheid relatief groot is, investeringen worden gedaan. Voor een deel daarvan is inmiddels een voorziening getroffen (zie hieronder).


Pagina 166 van 255

Verloop reserves en voorzieningen De reserves en voorzieningen van het grondbedrijf bedragen in totaal € 67,98 miljoen en kunnen worden onderscheiden in: Algemene reserves € 23,76 miljoen Bestemmingsreserves € 6,51 miljoen Voorzieningen € 37,70 miljoen Algemene reserves De algemene reserve Grondbedrijf is te zien als het risicokapitaal van het Grondbedrijf. Niet voorziene risico’s worden binnen de algemene reserve opgevangen. Hieruit volgt dat de algemene reserve een buffer functie heeft en in belangrijke mate bepaald wordt door het aantal, de omvang, risicoprofiel e.d. van de projecten. Het bovenstaande in aanmerking nemende is op basis van de nota Winst en Verliesneming de hoogte van de minimale buffer en daarmede de algemene reserve bepaald op € 14 miljoen. Indien de financiële omvang van onderhavige algemene reserve de minimale buffer overstijgt, zal het verschil worden gestort in de stadsreserve Strategische Investeringen. Visa versa zal wanneer de buffer niet afgedekt kan worden binnen het Grondbedrijf dit verschil onttrokken worden aan de stadsreserve Strategische Investeringen. Bestemmingsreserves De grootste bestemmingsreserve betreft die van de Sanering Kilkade (voormalige Akzo-terrein) in het Zeehavengebied van € 3,30 miljoen. De bestemmingsreserve Revitalisering Bedrijventerreinen betreft € 3,13 miljoen. Deze reserve is er om een financiële bijdrage te kunnen geven aan de herstructurering en revitalisering van bestaande bedrijventerreinen. Voorzieningen In geld uitgedrukt zijn de voorzieningen het grootst. De voorzieningen zijn conform het BBV gevormd voor alle verliesgevende grondbedrijfprojecten welke gelijk zijn aan de netto contante waarden. Bij het afsluiten van een dergelijk verliesgevende project wordt het nadelig resultaat gedekt door de betreffende voorziening. Hieruit volgt dat het verloop van de voorzieningen gerelateerd is aan de verwachte einddatum van het project. Hieronder wordt een overzicht gegeven van verliesgevende grondbedrijfprojecten op basis van het te verwachten verloop in tijd. Dit overzicht is opgesteld met de beschikbare kennis en informatie per 01-012007.

Project Amstelwijck businessresort Woonwagens Leerpark Admiraalsplein Blekersdijk/ Vrieseweg De Holland Diverse projecten (< € 0,5) Strategisch vastgoed Voorziening afgewikkelde complexen Totaal


Voorziening per 01-01-2007 ( x 1 mln.) € 19.12 € 5.39 € 7,38 € 2,07 € 1,14 € 0,53 € 1,03 € 0,42 € 0,61 € 37,70

Pagina 167 van 255

Verlies en winstneming. Jaarlijks wordt in de Prognose van het Grondbedrijf inzicht verstrekt in de totale vermogenspositie. In aansluiting hierop wordt eveneens de afdracht van het Grondbedrijf aan de stadsreserve Strategische Investeringen (SI) bepaald. In de prognose 2007 is becijferd dat het Grondbedrijf in 2007 € 8,34 miljoen zal afdragen aan de stad. Verlies- en winstneming in 2007 Het Grondbedrijf zal op basis van de heroriëntatie Amstelwijck die heeft plaatsgevonden en de daarmee samenhangende herziening van de grondexploitatie Amstelwijck een voorstel doen of er wel/geen tussentijdse verliesneming moet plaatsvinden (de negatieve NCW per 1.1.2007 was € 19,12 miljoen). Gelet op de huidige stand van de projecten en de Prognose 2007 is de verwachting dat in de jaarrekening van 2007 de volgende projecten zullen worden afgesloten (welke per 1.1.2007 een positieve NCW vertegenwoordigde van totaal € 0,38 miljoen): • Herontwikkeling schoollocaties • Scholenschuif Dubbeldam • Leeuwstraat/Zuidendijk • Sluisweg/Spuiboulevard • Bamendaweg


Pagina 168 van 255

3.8

GroteStedenBeleid (GSB)

Het Rijk heeft met de 31 grootste gemeenten van Nederland (G4 en G27) specifieke afspraken gemaakt over de inzet van middelen op enkele beleidsterreinen binnen de steden, naast de algemene uitkering die de gemeenten al ontvangen. De basis voor het gemeentelijk GSBbeleid zijn de convenantafspraken met het Rijk zoals deze voor de GSB3-periode van 2005-2009 zijn vastgelegd. De basis voor die afspraken tussen Rijk en de gemeente Dordrecht is het Rmop (regionaal meerjarenontwikkelingsprogramma), uit 2004. Er zijn drie pijlers binnen het GSB: Economie, Fysiek (Investeringen Stedelijke Vernieuwing (ISV)) en Sociale Integratie en Veiligheid (SIV). Aan deze pijlers zijn financieringsstromen gekoppeld in de vorm van brede doeluitkeringen (BDU´s). Voor de periode 2005-2009 is voor Economie € 2,1 miljoen beschikbaar gesteld, voor fysiek € 17 miljoen en voor SIV in totaal verspreid over 5 jaar circa € 75 miljoen. In de GSB2/ ISV1-periode (2000-2004) waren afspraken met het Rijk gemaakt over het realiseren van een aantal fysieke projecten. Deze bleken aan het einde van 2004 echter voor een deel niet gerealiseerd. Met het Rijk is afgesproken dat de openstaande afspraken uit de ISV1-periode aan het einde van 2009 alsnog gerealiseerd moeten zijn. In juni 2007 hebben de G31 een tussenverantwoording op de voortgang van inhoudelijke prestatieafspraken moeten afleggen richting het Rijk, de zogenaamde Midterm Review. In 2010 volgt de eindverantwoording. Bovendien moet jaarlijks een zogenaamde SiSaverantwoording worden afgelegd richting het ministerie van VROM, waar GSB inmiddels is ondergebracht. Deze richt zich met name op de gerealiseerde uitgaven. In het regeerakkoord is aangegeven dat het Grotestedenbeleid ook na 2009 wordt gecontinueerd. De manier waarop is echter nog niet duidelijk. Dit geldt ook voor de bijbehorende geldstromen. Eveneens is nog niet duidelijk op welke wijze minister Vogelaar de aanpak voor de veertig Krachtwijken zal financieren. De problematiek in deze wijken heeft een nauwe relatie met de GSB-opgaven. Economie In 2008 wordt binnen de pijler economie verder gewerkt aan de revitalisering van de zeehaven. Ook wordt voortgegaan met de beveiliging van bedrijventerreinen (zeehaven en Louter Bloemen). Ditzelfde geldt voor de dienstverleningspakketten aan innovatieve ondernemers, in de vorm van het mentorproject. Fysiek (ISV) De fysieke pijler richt zich in 2008 wederom op sloop- en nieuwbouw van woningen in Dordrecht-West, op het omzetten van huur- naar koopwoningen, het verbeteren van de omgevingskwaliteit van woningen en een sociaal programma voor Dordrecht West.


Pagina 169 van 255

Sociale Integratie en Veiligheid (SIV) Binnen de pijler Sociaal, Integratie en Veiligheid ligt de focus op inburgering, schakelklassen, voorkómen van voortijdig schoolverlaten, maatschappelijke opvang, verslavingszorg, bestrijden van overgewicht, aanpak van veelplegers, aanpak van criminaliteit, en sportstimulering onder allochtone jeugd. In bijlage 3 is een overzicht weergegeven van alle prestatieafspraken die in het kader van GSB eind 2009 moeten zijn gerealiseerd. Aangezien de periode vijf jaar beslaat, moet gemiddeld per jaar 20% van de prestatieafspraak worden behaald. Uit de Midterm Review voor GSB is gebleken dat we grotendeels op schema liggen. Tijdige revitalisering van de zeehaven en deelname aan schakelklassen hebben aandacht nodig. In bijlage 3a t/m 3c zijn de financiële overzichten weergegeven die met de genoemde drie GSB pijlers samenhangen.


Pagina 170 van 255

4. Financiële begroting De financiële begroting beoogt het inzicht in de gemeentelijke financiën te vergroten en biedt daartoe een samenhangend inzicht in de ontwikkeling van de exploitatie en de belangrijkste vermogensbestanddelen. De financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten (4.1), de uiteenzetting van de financiële positie (4.2) en de investeringen (4.3).

4.1

Overzicht van baten en lasten (exploitatie)

In deze paragraaf wordt een totaaloverzicht gepresenteerd van de aan de verschillende begrotingsprogramma’s (thema’s) gerelateerde baten en lasten en de ontwikkeling daarvan ten opzichte van vorig jaar. Navolgend worden de belangrijkste ontwikkelingen / budgettaire uitgangspunten in de lasten en baten toegelicht. Ontwikkelingen in de lasten Loon- en prijscompensatie gemeentelijke organisatie De ontwikkeling van de personeelsbudgetten is gebaseerd op een prognose van de lonen en pensioenen, in combinatie met de actuele formatie- en bezettingsgegevens. Voor 2008 is deze gesteld op 3,2%, wat leidt tot een hoger structureel aandeel in de gemeentelijke middelen van circa € 1,9 miljoen. Voor de prijsontwikkeling wordt conform staand beleid uitgegaan van de CPB raming van de Consumentenprijsindex (CPI) voor het komende jaar, gecorrigeerd met een nacalculatie over voorgaande jaren. Voor 2008 is deze gesteld op 1,5%, wat leidt tot een hoger structureel aandeel in de gemeentelijke middelen van € 855.000. Loon- en prijscompensatie gesubsidieerde instellingen Het totale subsidiebudget dat niet uit doeluitkeringen wordt gedekt bedraagt € 37 miljoen. Volgens staand beleid wordt voor de berekening van het aandeel in de gemeentelijke middelen dat het gevolg is van deze loonontwikkeling uitgegaan van de veronderstelling dat 75% van de verstrekte subsidies wordt besteed aan lonen en 25% aan overige kosten. Voor een betere aansluiting op de reële loonontwikkeling wordt vanaf 2008 meer gedifferentieerd naar de betreffende subsidiebranches ( Welzijn, Bibliotheek, Kunsteducatie en overige subsidie-instellingen). Dit resulteert voor 2008 in een totale loonkostenontwikkeling van € 390.000 welke voor € 302.850 is gebaseerd op de veronderstelde loonkostenontwikkeling bij gesubsidieerde instellingen op basis van de CAO Welzijn (0,9 %), CAO Openbare Bibliotheken (2,5%) en de CAO Kunsteducatie (4,08%). Voor € 87.150 is dit gebaseerd op subsidies waarop de gemeentelijke loonindex wordt gehanteerd. Bij de berekening van de benodigde middelen voor compensatie van gesubsidieerde instellingen voor de prijsontwikkeling, wordt uitgegaan


Pagina 171 van 255

van de veronderstelling dat 25% van de subsidiebudgetten prijsgevoelig zijn. Het totale uit de algemene gemeentelijke middelen gedekte subsidiebudget bedraagt € 37 miljoen en de verwachte prijsontwikkeling (inclusief de nacalculatie over voorgaande jaren) is 1,5%. Het structurele aandeel in de gemeentelijke middelen als gevolg van prijscompensatie van gesubsidieerde instellingen komt daarmee op 0,25 maal 1,5% van € 37 miljoen is circa € 140.000. Volumeontwikkeling Gemeenschappelijke Regelingen De compensatie van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden en de Gemeenschappelijke Regeling Zuid-Holland-Zuid is vastgesteld op 3,9%. Dit percentage ligt boven het niveau dat voor de gemeente en gesubsidieerde instellingen geldt. Hieraan ten grondslag liggen de afspraken m.b.t. de budgetteringsmethodiek. De budgettering is namelijk gekoppeld aan de ontwikkelingen in het Gemeentefonds, het zgn. accres. De verhoging betekent een structurele ophoging van het budget met € 1,5 miljoen. Indexeren van investeringen Vanaf 2008 wordt het uitgavenkader van de vervangingsinvesteringen geactualiseerd aan nominale (loon en prijs) ontwikkelingen. De reden hiervoor is dat in de staand beleid begroting bezittingen in de boeken staan die na het verstrijken van de levensduur aan vervanging toe zijn. Op het moment van vervanging is de betreffende bezitting duurder geworden, omdat goederen en diensten in de loop der jaren duurder worden. In voorgaande jaren werd met deze waardestijging geen rekening gehouden, waardoor op het moment van vervanging een financieel risico werd gelopen. Vanaf 2008 wordt de consumentenprijsindex in algemene zin gehanteerd als jaarlijks parameter voor de bijstelling van vervangingsinvesteringen aan de prijsontwikkeling. Het structurele budgettaire beslag bedraagt € 175.000. Het IHP (Integraal Huisvestingsprogramma) is betrokken bij deze systematiek maar gezien het bijzondere karakter gelden specifieke parameters, die beter aansluiten op de kostenstructuur van de onderwijshuisvesting. Jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume is geen voorziening opgenomen. Het gaat hierbij om opgebouwde rechten vakantiegeld, opgenomen vakantiedagen, wachtgelden, wethouderspensioenen en IZA premies oud werknemers. Deze jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen zijn opgenomen in de reguliere exploitatie en de meerjarenbegroting. Ontwikkeling kapitaallasten In de begroting 2008 is gerekend met een rente omslag van 4%.


Pagina 172 van 255

De totale lasten slaan procentueel als volgt neer in de programma’s:

Ondernemerschap en Bereikbaarheid 4% Werk en Scholing 15%

Bestuur, Participatie en Dienstverlening 8% Algemene dekkingsmiddelen 2% Veiligheid 3%

Sociale en Culturele Infrastructuur 31% Wonen en Leefbaarheid 37%

Ontwikkelingen in de baten De raming van de algemene uitkering voor 2008 is gebaseerd op de Junicirculaire 2007. Belangrijke volume gegevens waarop de algemene uitkering is gebaseerd betreft het aantal inwoners (118.850) en woonruimten (56.421). De ontwikkeling van de overige lokale heffingen volgt de ontwikkeling van de gemeentelijke uit heffingen en tarieven te dekken kosten, zijnde 1,50%. De OZB-tarieven worden met de index voor prijsstijgingen verhoogd, zijnde 1,5%. Voor 2008 is besloten om de tarieven voor bouwleges kostendekkend te maken. De lasten bestaan voor 75% uit personele kosten en 25% uit materiële kosten. Het gehanteerde percentage is 2,775%. De tarieven van de rioolheffing worden vastgesteld naar aanleiding van het GRP-4 (Gemeentelijk Rioleringsplan). Hierin is een jaarlijkse aanpassing voorzien van 4% met inbegrip van een gemiddelde inflatiecorrectie voor de GRP-periode van 2% per jaar. De stijging van de OZB tarieven, bouwleges en overige tarieven en heffingen leidt tot een inkomstenverruiming van circa € 0,4 miljoen structureel.


Pagina 173 van 255

Voor een verdere toelichting op de uitgangspunten van de lokale heffingen wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen (paragraaf 3.1). Overzicht geraamde incidentele baten en lasten voor 2008

Programma (* € 1.000) Veiligheid Sociale en Culturele Infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en Bereikbaarheid Bestuur, Participatie en Dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen Totaal

Lasten Incidenteel

Baten Incidenteel

510 257 5.635 7.804 991 6.926

247 13.286 5.877 1.489 15.665

22.123

36.564

Saldo 2008 510107.651 1.927498 8.739 14.441

Hieronder treft u het overzicht van baten en lasten aan. In dit overzicht –dat gebaseerd is op staand beleid- zijn de financiële effecten van de besluitvorming naar aanleiding van de Kadernota 2008 verwerkt. In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) wordt eerst het saldo voor bestemming gepresenteerd, vervolgens de mutatie(s) in de reserves en uiteindelijk het saldo na bestemming. De lasten en baten van de gemeente die niet rechtstreeks aan een programma zijn toe te rekenen, de algemene dekkingsmiddelen en een bedrag voor onvoorzien, zijn op het programma Algemene dekkingsmiddelen opgenomen (zie hoofdstuk 2). Het overzicht van baten en lasten wordt op themaniveau gepresenteerd en biedt een integraal overzicht van de gemeentelijke baten en lasten.


Pagina 174 van 255

B e g r o t i n g 2008 Lasten

Saldo voor bestemming

Baten

B e g r o t i n g s a l d o 's

Mutatie reserves

Saldo na bestemming

2.009

2.010

2.011

Programma Veiligheid Sociale veiligheid

3.187

264

-2.923

0

-2.923

-2.957

Fysieke veiligheid

10.693

0

-10.693

-510

-11.203

-11.838

Verkeersveiligheid

422

0

-422

0

-422

-422

-422

-422

Integrale veiligheid

422

0

-422

0

-422

-420

-416

-416


21.227

3.645

-17.582

-18

-17.600

-17.750

Integratie en Interculturalisatie

1.968

200

-1.768

0

-1.768

-1.867

-2.974

-2.974

-11.541 -11.469

Programma Sociale en Cultruele Infrastructuur

Gezondheid

-17.849 -17.742 -1.766

-1.666

-2.369

-2.369

3.693

1.324

-2.369

0

-2.369

-2.369

Zorg

19.987

1.806

-18.181

0

-18.181

-18.180

Inkomen

68.739

50.741

-17.998

0

-17.998

-18.003

-17.895 -17.892


16.114

1.816

-14.298

9

-14.289

-14.400

-13.715 -13.219

Vrijetijdsvoorzieningen Sport

-18.180 -18.180

1.933

361

-1.572

0

-1.572

-1.569

-1.566

-1.564

10.395

2.389

-8.006

0

-8.006

-7.876

-7.692

-7.551

Programma Wonen en Leefbaarheid Beheer van de openbare ruimte

31.557

4.176

-27.381

162

-27.219

-27.041

Afvalinzameling en -verwerking

12.063

12.307

244

0

244

245

Riolen

8.562

9.356

794

0

794

797

799

799

Milieu

4.420

754

-3.666

0

-3.666

-3.803

-3.800

-3.798

Vergunningverlening

2.302

3.098

796

-32

764

761

761

761

Handhaving

1.185

131

-1.054

0

-1.054

-1.054

-1.054

-1.054

109.471

98.286

-11.185

7.521

-3.664

-3.051

-2.635

-2.592


12.326

1.965

-10.361

-257

-10.618

-10.573

-10.507 -10.492

Onderwijshuisvesting

21.444

7.967

-13.477

-1.670

-15.147

-16.071

-15.290 -15.463

Arbeidsmarkttoeleiding

33.216

28.716

-4.500

0

-4.500

-3.398

-3.395

-3.394

Ontwikkelen, beheer en herstructering bedrijfster.

6.180

6.095

-85

-381

-466

-263

-263

-263


6.183

6.218

35

407

442

551

579

706


7.473

1.911

-5.562

472

-5.090

-5.069

-4.974

-4.029

Algemeen bestuur

3.297

30

-3.267

0

-3.267

-3.267

-3.267

-3.267

Dagelijks bestuur

28.287

20.955

-7.332

0

-7.332

-7.319

-6.953

-6.826

3.951

2.282

-1.669

0

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378

840

0

-840

0

-840

-840

-840

-840

0

125.609

125.609

0

Lokale belastingen

3.196

19.238

16.042

0

16.042

16.233

16.281

16.462

Bedrijfsvoering

8.169

51.085

42.916

-4.701

38.215

35.740

32.054

27.806

462.902 462.725

-177

1.002

825

2.493

973

2.020

Ontwikkelen en herstructureren woonwijken

-26.662 -23.857 244

244

Programma Werk en Scholing

Programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid

Programma Bestuur, Partcipatie en Dienstverlening

Dienstverlening Communicatie en voorlichting Programma Algemene Dekkingsmiddelen Gemeentefonds

TOTALEN

125.609 129.223 127.959 127.959

(bedragen x € 1.000)


Pagina 175 van 255

4.2

Financiële positie en toelichting

De paragraaf financiële positie geeft een integraal beeld van de gemeentelijke financiën (vermogen, exploitatie en risico’s) voor het begrotingsjaar en verdere jaren. De raad heeft met de vaststelling van de Kadernota 2008 (en de programmabegroting 2007) als richtinggevend document voor de begrotingscyclus het beleidsmatige en budgettaire kader voor 2008 en verder vastgesteld. De programmabegroting 2008 en de meerjarenbegroting 2009-2011 bevat de inhoudelijke en budgettaire uitwerking van dat beleid.

4.2.1

Meerjarenbegroting 2008-2011

Exploitatie De Kadernota 2008 vormt de basis voor het financiële perspectief 2008. In de Kadernota is de invloed van loon- en prijsontwikkelingen, ontwikkelingen in de bedrijfsvoering en ontwikkelingen in de inkomsten in beeld gebracht. Daarnaast heeft besluitvorming plaatsgevonden over in- en extensiveringen en is de beschikbare vrije investeringsruimte geactualiseerd. Ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan na vaststelling van de Kadernota en nog uit te werken onderwerpen worden in onderstaande tabel weergegeven. Daarmee is de relatie tussen de Kadernota en de Begroting aangegeven: De begroting is de technische uitwerking van besluitvorming van de Kadernota plus ontwikkelingen die zich na de Kadernota hebben voorgedaan. Bij de Kadernota 2008 is voor 2008 geen sluitend financieel perspectief gepresenteerd. De jaren 2009 t/m 2011 laten daarentegen een positief perspectief zien, waarmee de begroting structureel in evenwicht is. Het financiële perspectief van de Kadernota was een tekort van € 275.000 in 2008, in 2009 een overschot van € 293.000, in 2010 een overschot van € 273.000 en in 2011 een overschot van € 5,3 miljoen. bedragen x € 1.000

Perspectief Kadernota 2008 Financieel perspectief begroting 2007 / MJP Autonome ontwikkeling in de uitgaven Autonome ontwikkeling in de inkomsten Ontwikkeling in de begroting staand beleid Toezeggingen / nader uit te werken Claims / intensiveringen (zie tabblad claims) Dekkingsvoorstellen Geactualiseerd perspectief Kadernota 2008


2.008 4.7851.350 881 1021.8724.253 275-

2.009 1.153 4.7851.350 479 310 1.8263.612 293

2.010 3.338 4.7851.350 323 5552.0322.634 273

2.011 3.338 4.7851.350 5.255 6691.8032.634 5.320

Pagina 176 van 255

Van kadernota naar begroting Na vaststelling van de Kadernota 2008 hebben diverse autonome ontwikkelingen invloed gehad op de begroting staand beleid. Dit betreft de volgende ontwikkelingen: Junicirculaire algemene uitkering Gemeentefonds (+ € 2 miljoen in 2008 en 2009 en -€0,5 miljoen in 2010 en 2011) Het structurele accres uit het Gemeentefonds stijgt – conform de junicirculaire 2007 – per saldo met € 2 miljoen in 2008 en 2009 en € 0,5 miljoen in 2010 en 2011. Hieraan liggen vooral hogere rijksuitgaven ten grondslag die doorwerken naar het Gemeentefonds. Deze hogere rijksuitgaven volgen voor een belangrijk deel uit de gemaakte afspraken in het kader van het Bestuursakkoord tussen rijk en gemeenten. Voor meer informatie daarover en over de uitkomsten van de Junicirculaire 2007 wordt verwezen naar het thema Gemeentefonds. Drechtwerk (-/-€ 1,1 miljoen incidenteel in 2008) College (31 juli 2007) en raad hebben ingestemd met de begroting 2008 van Drechtwerk en de verwerking van de consequenties in de gemeentelijke begroting 2008. De begroting 2008 van Drechtwerk houdt rekening met een bijdrage van de deelnemende gemeenten in het exploitatietekort van € 3,75 miljoen. Het aandeel van Dordrecht hierin bedraagt € 2,1 miljoen. In de gemeentelijke begroting en het perspectief van de Kadernota voorziet in een jaarlijkse bijdrage van circa € 1 miljoen. Dit leidt tot een nadeel in 2008 van € 1,1 miljoen ten opzichte van het perspectief in de Kadernota 2008. Het meerjarenperspectief wordt vooralsnog ongewijzigd gelaten (geraamde gemeentelijke bijdrage van € 1 miljoen). Dit met het oog op de veranderingen in de positie van Drechtwerk die samenhangen met de komst van de nieuwe Wet Sociale Werkvoorziening, de veranderingen die dit mogelijk ook voor de structuur van Drechtwerk met zich mee zal brengen en het vasthouden van de urgentie voor het maken van de beweging van binnen naar buiten met het daaraan verbonden financiële perspectief. Eneco dividend (-/-€ 4 miljoen vanaf 2011) In de begroting en de meerjarenraming is rekening gehouden met een jaarlijks dividend van Eneco van € 6 miljoen. Voorgesteld wordt de raming vanaf 2011 met € 4 miljoen te verlagen tot € 2 miljoen. Naar verwachting zal het dividend over enkele jaren dalen als gevolg van de mogelijke splitsing van Eneco en de uitwerking van de maatschappelijke discussie over tarieven en winsten van nutsbedrijven. Kinderopvang (€ 200.000 structureel) Met ingang van 1 januari 2007 is de weten regelgeving m.b.t. de wet Kinderopvang veranderd. Als gevolg daarvan is de werkgeversbijdrage verminderd. Dit resulteert in een jaarlijks lager structureel aandeel in de gemeentelijke middelen van € 200.000.


Pagina 177 van 255

Conclusie: De ontwikkelingen leiden tot de volgende herziening van het (staand beleid) financieel perspectief: Overzicht exploitatie

bedragen x € 1.000

Kadernota 2008 Autonome ontwikkelingen begroting staand beleid Algemene uitkering (Junicirculaire 2007) Dividend Eneco Drechtwerk Kinderopvang Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid

2008 -275

2009 293

2010 273

2011 5.320

2.000

2.000

500

500 4.000-

1.100200 825

200 2.493

200 973

200 2.020

Bijstellingen Daarnaast is bij het opstellen van de begroting het volgende geconstateerd: Taakstelling Stadsbeheer (-/- € 88.000 in 2008, -/- € 124.000 in 2009 en -/- € 148.000 in 2010/2011) Bij de vaststelling van de begroting 2007 is besloten tot een generieke taakstelling. In de uitwerking van deze taakstelling naar de organisatie is een deel daarvan niet goed verwerkt. Het daardoor ontstane knelpunt bedraagt in 2008 € 88.000, in 2009 € 124.000 en in 2010 en 2011 €148.000. Verruimde en verbrede culturele programmering: -/- € 490.000 vanaf 2011 In de Kadernota 2008 is de vrijval van betreffende tijdelijke intensiveringsmiddelen per 2011 ingecalculeerd (€ 4,9 miljoen). Hierin is de afloop van de middelen voor verruimde en verbrede culturele programmering meegenomen. Voor een bedrag van € 490.000 is dat onterecht gedaan in verband met het structurele karakter van de intensivering. Dit betreft: − De uitbreiding van het aantal theatervoorstellingen in Kunstmin à € 240.000); − De brede culturele programmering (andere instellingen en locaties) à € 250.000. Kapitaallasten (-/- € 55.000 vanaf 2008) Bij de opstelling van de begroting zijn enkele onjuistheden gebleken in de berekeningen van de meerjarige kapitaallasten (ten opzichte van de Kadernota 2008). Deze onjuistheden zijn hersteld, dat wil zeggen in overeenstemming gebracht met het gemeentelijke waarderen en afschrijvingsbeleid. Dit resulteert in een meerjarige bijstelling van € 55.000.


Pagina 178 van 255

Verwerking van deze bijstellingen leidt tot het volgende financiële perspectief: Overzicht exploitatie


Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid Taakstelling Stadsbeheer Verruimde en verbrede culturele programmering Kapitaallasten Begroting 2008

2008 825 -88

2009 2.493 -124

2010 973 -148

-55 682

-55 2.314

-55 770

2011 2.020 -148 -490 -55 1.327

Sociaal, Integratie en Veiligheid (SIV) De lasten die met de uitvoering van de SIV projecten samenhangen bedragen in de begroting 2008 € 14,48 miljoen. Deze lasten zijn gebaseerd op door het rijk afgegeven beschikkingen. Onlangs heeft het Rijk nieuwe intensiveringen in haar beschikking meegenomen, waardoor de jaarlijkse inkomsten hoger zijn. De huidige begroting voorziet in een jaarlijkse bijdrage van het rijk voor SIV gedurende de GSB3 periode van € 15,44 miljoen. Vooralsnog is deze extra inkomst verwerkt als uitgavenstelpost in de begroting, totdat nadere inhoudelijke invulling van de nieuwe intensiveringen bekend is. Intensiveringen in de exploitatie Stimuleren bezoeken binnenstad € 1 miljoen wordt beschikbaar gesteld, waarvan € 0,5 miljoen in 2008 en € 0,5 miljoen in 2009 voor het stimuleren van de bezoeken aan de binnenstad. Maatregelen Sportnota De uitvoering van de Sportnota zal de komende jaren intensiveringen vragen. € 0,7 miljoen wordt beschikbaar gesteld ter aanwending in de periode tot en met 2010. Leefbaar in Crabbehof Zoals eerder is aangegeven geldt voor Crabbehof dat de leefbaarheidscijfers flink omlaag zijn gegaan ten opzichte van de vorige meting. Dit betekent dat ook daar een nadere inspanning geleverd zal moeten worden om de leefbaarheid en veiligheid (zowel objectief als subjectief) op een redelijk niveau te houden. Het programma Crabbehof en het wijkactieplan bieden daarvoor aanknopingspunten en maatregelen. De cijfers geven echter aanleiding tot een concentratie van deze maatregelen in een kortere tijdspanne. Of dit ook met een beslag op financiële middelen gepaard gaat, zal afhangen van de uitkomst van ons overleg met minister Vogelaar en de mogelijkheden voor herprioritering binnen bestaande budgetten. De verwachting is dat rond het jaarverslag 2007 en de Kadernota 2009 daarover meer duidelijkheid zal zijn. Op dit moment is daarom nog geen claim voorbereid. De eventuele vrijeruimte in de GSB-SIV middelen kan hierbij worden betrokken. Huisvesting vergadervleugel Uit nader onderzoek is gebleken dat de exploitatielasten van de vernieuwing van de vergadervleugel € 260.000 bedragen. Dit bedrag kan gedekt worden uit de al ter beschikking gestelde kapitaallasten en reguliere budgetten. Door besparing zijn per saldo geen extra exploitatiemiddelen noodzakelijk.


Pagina 179 van 255

Verwerking van deze intensiveringen leidt tot het volgende geactualiseerde financiële perspectief in de exploitatie: Overzicht exploitatie


Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid Stimuleren bezoek Binnenstad Sportclaims uitwerkingen sportclaims Leefbaarheid Crabbehof Huisvesting vergadervleugel Begroting 2008

2008 682 -500 -175 pm 0 7

2009 2.314 -500 -350 pm 0 1.464

2010 770

2011 1.327

-175 pm 0 595

0 pm 0 1.327

Investeringen In de Kadernota is voor € 13,18 miljoen aan investeringsclaims gehonoreerd. De vrije investeringsruimte bedraagt circa € 10,5 miljoen.

Investeringen * € 1.000 23.672 13.18410.488

Vrije investeringsruimte KN 2008 Gehonoreerde claims Beschikbare ruimte KN 2008

Screening Strategische Investeringen De reserveringen en kredieten die gedekt worden uit SI zijn inhoudelijk gescreend en geactualiseerd. Daarbij is ten opzichte van vorige jaren met name gelet op vrijval van afgesloten kredieten, actualisatie van de hoogte van reserveringen en vrijval van risicoreserveringen. In totaal heeft de screening een vrijval van € 5,2 miljoen opgeleverd. In paragraaf 4.3 wordt nader ingegaan op de totstandkoming van deze vrijval. Rekening houdend met het voorgaande resulteert een beschikbare investeringsruimte van € 15,6 miljoen. Besloten is deze middelen te reserveren voor: a. Achterom/Bagijnhof Zoals op eerdere momenten door ons is aangegeven verwachten wij dat voor de uitvoering van het project Achterom-Bagijnhof een hoger investeringsbedrag nodig is dan thans gereserveerd is. Tot op heden is daarom een PM post opgenomen voor dit project. Een voorstel voor Achterom/Bagijnhof is – op moment van schrijven van deze brief - in voorbereiding. Het benodigde investeringsbedrag zal uitkomen op circa € 30 miljoen. Voorgesteld wordt daarom de PM post in te vullen door € 9,7 miljoen extra te reserveren vanuit de vrije investeringsruimte voor het project. b. Stelpost prijsstijging bouwkosten De economie bevindt zich in een opgaande conjunctuur. Als gevolg daarvan stijgen de prijzen en lonen in de bouwsector op dit moment meer dan trendmatig. Deze prijsstijgingen leggen vanwege de vele bouwprojecten in de Stad naar verwachting een groter


Pagina 180 van 255

beslag op de beschikbare financiële middelen. In de kadernota 2008 is besloten om vanaf 2008 vervangingsinvesteringen en nieuwe investeringen te indexeren. Hiertoe is binnen SI een stelpost voor prijsontwikkelingen gevormd die vanaf 2008 gevoed wordt vanuit de rentetoevoegingen. In aanvulling hierop is besloten de resterende beschikbare ruimte, € 6 miljoen, te reserveren binnen deze stelpost, waarmee bovengenoemde prijsstijgingen – indien noodzakelijk - opgevangen kunnen worden Resumerend betekent dit het volgende:

Investeringen * € 1.000 23.672 13.18410.488

Vrije investeringsruimte KN 2008 Gehonoreerde claims Beschikbare ruimte KN 2008

Screening SI 1.250 3.905 15.642

Afsluiten/opschonen restantkredieten Beslispunten Beschikbare ruimte Voorstellen

9.670 5.972 0

Verhogen reservering Achterom Bagijnhof Reserveren binnen Stelpost indexering Beschikbaar na voorstellen

Noot: Zoals eerder is aangegeven betreft het hier reserveringen. Voor een aantal projecten worden afzonderlijk inhoudelijke voorstellen aan uw raad voorgelegd. Het betreft Achterom/Bagijnhof, Dordts museum en Energiehuis. Pas op dat moment is sprake van kredietvotatie.


Pagina 181 van 255

4.2.2

Ontwikkeling reservepositie

Ultimo 2008 bedraagt de stand van de reserves € 465 miljoen. Het niveau van de reserves wordt toereikend geacht voor het opvangen van de gevolgen van risico’s. De ontwikkeling van de reserves vanaf 2006 is in de volgende tabel weergegeven: Ontwikkeling

* € 1.000

31-12-2006 31-12-2007 31-12-2008 31-12-2009 31-12-2010 31-12-2011 Algemene reserves Bestemmingsreserves voor egalisatie tarieven Overige bestemmingsreserves Totaal reserves

33.629

36.791

44.379

52.735

60.924

500

500

500

500

500

69.340 500

465.396

441.916

420.392

390.690

362.841

335.728

499.525

479.207

465.271

443.925

424.265

405.568

Verloop reserves 31-12-2006 t/m 31-12-2011 *€ 1.000

500.000 450.000 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

Algemene reserves Bestemmingsreserves voor egalisatie tarieven Overige bestemmingsreserves

Voor meer informatie over het geraamde verloop van de reserves wordt verwezen naar het onderdeel Weerstandscapaciteit van de paragraaf Risicomanagement en weerstandsvermogen (3.2).


Pagina 182 van 255

4.2.3

Ontwikkeling voorzieningen

Ultimo 2008 bedraagt de stand van de voorzieningen € 55 miljoen. Het voorzieningen niveau wordt toereikend geacht voor de verwachte toekomstige onderhoudslasten. Voor meer informatie over het onderhoud van de kapitaalgoederen wordt verwezen naar de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen (4.3). De ontwikkeling van de voorzieningen is in de volgende tabel weergegeven: Ontwikkeling

* € 1.000

ivm bijdragen van derden onderhoudsvoorzieningen overige voorzieningen Totaal voorzieningen

31-12-2006

31-12-2007

31-12-2008

31-12-2009

31-12-2010

31-12-2011

29.103 7.775 40.399 77.277

8.755 5.804 41.082 55.641

7.861 4.879 42.271 55.011

7.550 5.704 43.635 56.889

7.065 6.266 45.313 58.644

6.413 7.678 47.057 61.148

Verloop voorzieningen 31-12-2006 t/m 31-12-2011 *€ 1.000

50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

overige voorzieningen Onderhoudsvoorzieningen Ivm bijdragen van derden

4.2.4

Overzicht activa en kapitaallasten

Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) onderscheidt investeringen naar economisch en maatschappelijk nut. Investeringen met een economisch nut betreffen vaste activa die verhandelbaar zijn (gebouwen, grond, voertuigen) of waar inkomsten tegenover staan (rioleringen, leges e.d.). Deze investeringen moeten worden geactiveerd en reserves mogen niet op deze investeringen in mindering worden gebracht. Daarnaast mag er niet resultaatgericht worden afgeschreven en moet consistent worden afgeschreven. Wel mogen bijdragen van derden die direct gerelateerd zijn aan de investering in mindering worden gebracht. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut zijn meestal investeringen waarop langdurig onderhoud moet worden gepleegd (wegen, bruggen, rotondes, water, pleinen, parken, openbaar groen e.d.). Het goed verwerken van het onderhoud in begroting en meerjarenraming wordt belangrijker geacht dan het inzicht in de financiële positie via activering. Er bestaat een nauwe relatie


Pagina 183 van 255

met de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Deze investeringen worden bij voorkeur niet geactiveerd en, indien dat wel gebeurt dan wordt in een zo kort mogelijke termijn afgeschreven. * € 1.000

Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde 31-12-2005 31-12-2006 31-12-2007 31-12-2008 31-12-2009 31-12-2010

VASTE ACTIVA Materiële vaste activa / economisch nut 3.0 Erfpachtsgronden 3.1 Overige gronden en terreinen 3.2 Woonruimten 3.3 Bedrijfsgebouwen 3.4 Grond-,wegen waterbouwk. werken 3.5 Vervoermiddelen 3.7 Overige machines,apparaten & installaties 3.8 Overige materiele vaste activa Totaal materiële vaste activa /economisch nut

17.739 23.244 1.652 138.865 66.106 1.681 5.752 3.259 258.298

17.592 23.603 2.083 156.729 76.216 734 13.943 8.858 299.758

17.592 23.603 2.722 155.697 78.530 763 11.746 8.159 298.811

17.592 24.273 2.626 157.063 80.990 797 9.440 8.447 301.227

17.592 24.310 2.530 147.369 83.293 773 7.765 7.702 291.333

17.592 24.549 2.435 143.319 85.411 726 6.078 6.888 286.997

20.343 6.106

22.646 8.989

21.971 8.467

23.191 8.049

21.281 7.536

20.179 6.954

26.450

31.634

30.438

31.239

28.818

27.134

Materiële vaste activa - investeringen in openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut 4.4 Grond-,wegen waterbouwk. werken 4.7 Overige machines,apparaten & installaties Totaal materiële vaste activa - investeringen in openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut Financiële vaste activa 5.1 5.2 5.3 5.6 5.7 5.8

Leningen aan woningbouwcorporaties Overige langlopende leningen Kapitaalverstrekking aan deelnemingen Leningen aan deelnemingen Leningen aan overige verbonden partijen Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer 5.9 Bijdrage aan activa in eigendom van derden Totaal financiële vaste activa

27.482 17.426 19.819 1.239 815

23.900 16.403 19.819 1.239 939

22.914 14.081 19.819 1.239 814

21.320 13.054 19.819 1.239 690

20.261 12.027 19.819 1.239 566

19.157 11.000 19.819 1.239 442

146.325 1.363 214.469

129.859 1.531 193.689

129.828 1.287 189.984

129.798 1.358 187.278

129.689 1.145 184.747

129.689 955 182.302

TOTAAL VASTE ACTIVA

499.216

525.081

519.233

519.745

504.898

496.433

35.650 98.803

30.875 74.710

30.875 74.710

31.012 74.710

31.012 74.710

31.012 74.710

TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA

134.454

105.585

105.585

105.722

105.722

105.722

TOTAAL GENERAAL

633.670

630.666

624.818

625.467

610.620

602.155

VLOTTENDE ACTIVA 9.1 Grond- en hulpstoffen 9.2 Onderhanden Werk inz grondexploitaties

KAPITAALLASTEN (rente en afschrijving)

2007

2008

2009

2010

Vaste activa economisch nut Vaste activa maatschappelijk nut Financiële vaste activa Vlottende activa

28.912 2.939 3.397 4.223

29.279 2.898 12.348 4.223

29.500 2.980 48.521 4.229

28.229 2.819 2.910 4.229

TOTAAL KAPITAALLASTEN

39.472

48.748

85.230

38.187

In bijlage 5 is het autorisatie overzicht weergegeven van de routine investeringen. Kortheidshalve wordt daarnaar verwezen.


Pagina 184 van 255

4.3

Investeringen

Dordrecht is een stad met een grote historie en grote ambities, die van betekenis wil zijn voor de regio en op nationaal niveau. Om deze ambities waar te maken investeert Dordrecht de komende jaren. Investeren in de stad, de regio, in de toekomst. Iedere euro kan echter maar eenmaal worden uitgegeven en dus is het maken van de juiste keuzes van belang. Daartoe is het van belang dat het bestuur over voldoende informatie beschikt om bijvoorbeeld voornemens tegen elkaar af te wegen of om tussentijds bij te sturen; inhoudelijk en financieel. Denk hierbij aan relaties met korte en lange termijndoelen, samenhang tussen de verschillende programma’s, maar ook meerjarig inzicht in de financiële ruimte om investeringsafwegingen te maken. Het gaat echter niet alleen om het weloverwogen kiezen van (grote) projecten. Ook de inhoudelijke en financiële sturing en beheersing van lopende projecten is van belang. Vragen als ‘loopt het project op schema’, ‘zijn er nog steeds voldoende financiële middelen’, ‘worden de beloofde subsidies binnengehaald’ en ‘wordt het beoogde effect bereikt’ spelen steeds nadrukkelijk een belangrijke rol. Daar komt bij dat grote projecten maatschappelijk kritisch gevolgd worden. Het ‘goed omgaan met gemeenschapsmiddelen’ en ‘doen wat je belooft’ zijn hierbij twee aspecten die een groot afbreukrisico met zich meebrengen. Een goede beheersing is daarmee een noodzakelijke randvoorwaarde. Een belangrijk instrument om tot een goede beheersing van (grote) investeringsprojecten te komen is een projectadministratie ingericht. Om de sturing en beheersing met de projectadministratie op een eenduidige wijze te borgen zijn spelregels en kaders van de (administratieve verwerking van) projecten beschreven. Hierbij is gedefinieerd wanneer sprake is van een project en op welke wijze deze in de projectenadministratie opgenomen wordt. De gevolgen voor de plannings en verantwoordingscyclus komen hierin vanzelfsprekend ook aan bod. Strategische Investeringen Een belangrijke dekkingsbron van de Dordtse investeringen wordt gevormd door de reserve Strategische Investeringen (SI). In de kadernota 2008 is uitgegaan van een vrije investeringsruimte vanuit SI van € 23,7 miljoen. Na een zorgvuldig afwegingsproces, in relatie tot de beschikbare investeringsruimte, is bij de kadernota besloten een bedrag van € 13,2 miljoen te reserveren voor nieuwe projecten. Dit volledige bedrag komt ten laste van de reserve SI. Gehonoreerde investeringsclaims KN08 (bedragen x € 1.000) Hofkwartier 4.382 Energiehuis 5.800 Merwedehavens 100 Leerpark 1.400 N3/A16 102 Stationsomgeving 1.200 Deltapoort 200 13.184

Screening SI


Pagina 185 van 255

Afgelopen jaar heeft er een uitgebreide inhoudelijke screening plaatsgevonden van de reserveringen en kredieten binnen SI. Daarbij zijn alle individuele reserveringen en kredieten beoordeeld. In de voorbereiding op deze begroting is er opnieuw een screening uitgevoerd. Deze is uitvoeriger geweest dan in voorgaand jaar. Één van de belangrijkste redenen hiervoor is gelegen in het feit dat gebleken is dat door de extracomptabele verwerking van de SI-projecten onvoldoende zicht was op afgesloten kredieten binnen de nog lopende projecten. Dit uit zich in geblokkeerde middelen die feitelijk als vrije ruimte aangemerkt kunnen worden. Met de invoering van de projectadministratie wordt het benodigde inzicht in de uitvoering van projecten verbeterd. In totaal heeft de screening een vrijval van € 5,2 miljoen opgeleverd. Daarmee komt de totale beschikbare vrije ruimte op € 15,6 miljoen. Deze middelen worden ingezet voor Achterom/Bagijnhof (€ 9,7 miljoen) en het vormen van een stelpost voor prijsstijgingen. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar paragraaf 4.2. Hieronder treft u een volledig overzicht aan van de uitkomsten van de screening. Een onderscheid wordt gemaakt in (a) splitsing en of samenvoeging van projecten, (b) afgesloten kredieten en afgeronde projecten en (c) overige constateringen. (a) Splitsing van bestaande projecten Bij de screening bleek dat splitsing van sommige projecten bijdraagt aan een beter inzicht danwel betere control van het project. Het betreft de volgende veranderingen in de presentatie van het overzicht SI (geen vrijval): a) Splitsing van bestaande projecten Project oud V09 Wijkverkeersplannen W14

Cultuurcluster

O01

Voorbereidingskosten grote projecten

Project nieuw V09 Wijkverkeersplannen V20 Wvp 19e eeuwse schil W14 Cultuurcluster W22 Energiehuis (incl besl KN08) W24 Schouwburg Kunstmin O01 Voorbereiding grote projecten E13 Ontwikkelde spoorzone

(b) Afgesloten projecten en kredieten (bedragen x € 1.000) W12 Stedelijke Ecologische Structuur W19 Verzakking Witte de Withstraat V11 Fast Ferry Waterbus B06 Stationsomgeving incl binnenstadshalte E04 Smeeroliewerklocaties V07 Doorstroming openbaar vervoer V06 Voorbereiding Tunnel Laan der VN W10 Bodemsanering W15 Bedrijfsverzamelgebouw W13 t Vissertje


-239 158 1 412 200 441 -8 286 0 0 1.250

Pagina 186 van 255

c) Beslispunten (bedragen x € 1.000) B16 Verkeersplan binnenstad V02 Verkeersveiligheidsplan W17 Actieplan Watersport B10 Correctie Hofkwartier naar Stadsdepot W18 Deconcentratie woonwagens B07 Projectbureau binnenstad O05 Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen O01 Voorbereidingkosten grote projecten

57 133 -96 -527 2.000 1.148 200 989 3.905

Toelichting op de beslispunten: B16: Wijkverkeersplan binnenstad: In juni 2006 is het laatste krediet t.l.v. deze reservering verstrekt. Naar verwachting wordt dit in 2008 afgesloten. De restantreservering van € 57.310 zal niet meer worden aangesproken. V02: Verkeersveiligheidplan: De oorspronkelijke reservering dateert van voor 2000. Ten laste van de openstaande kredieten worden nog enkele kosten gedeclareerd, maar nieuwe kredietaanvragen ten laste van deze reservering worden niet meer verwacht. De restantreservering valt vrij. W17 Actieplan Watersport In het verleden is meer krediet gevoteerd dan er aan reserveringen beschikbaar was. Het betreft een overschrijding van € 95.500 op een totaalbedrag van € 1,2 miljoen. De reservering is met hetzelfde bedrag opgehoogd. B10 Hofkwartier In 2006 is een bedrag van € 527.000 ten onrechte ten laste van het project Hofkwartier gebracht. Deze kosten zijn, in overeenstemming met het door u genomen besluit bij de 9 maandsmanagementrapportage 2006, gemaakt ten behoeve van het Stadsdepot. Deze kosten zijn alsnog ten laste van het juiste project gebracht. W18 Deconcentratie woonwagens Binnen het Grondbedrijf is er al een voorziening getroffen. Hierdoor is deze reservering niet meer nodig. De reservering vervalt en het project is uit de SI lijst verwijderd. B07 Projectbureau Binnenstad Het projectbureau binnenstad is t/m 2006 gefinancierd vanuit de reserve SI. Vanaf 2007 is besloten dat dit gebeurt vanuit de reguliere exploitatie. De resterende middelen binnen SI zijn derhalve vrijgevallen en het project is afgevoerd van het SI overzicht. O05 Wet Kenbaarheid publiekrechterlijke beperkingen Via resultaatbestemming zijn hier eerder ook al middelen voor vrijgemaakt. De reservering binnen SI vervalt. O01 Voorbereidingskosten grote projecten De reservering voor voorbereidingskosten grote projecten kent tal van kredietverstrekking die in het verleden gevoteerd zijn, maar inmiddels afgesloten zijn of opgenomen zijn in bestaande projec-


Pagina 187 van 255

ten. Alleen het project Ontwikkelde Spoorzone kent nog een lopend krediet. Hierboven is reeds gemeld dat dit project separaat binnen SI zichtbaar wordt gemaakt. De overige restantkredieten vallen vrij. Daarnaast is besloten de reservering voor een bedrag van € 1,0 mln te handhaven totdat een structurele oplossing is gevonden voor de (voorfinanciering) van projecten die officieel nog niet tot project benoemd zijn. Denk hierbij aan voorverkenningen, beleidsstudies, etc. In bijlage 2 treft u een volledig herzien overzicht SI aan, dus inclusief de wijzigingen volgend uit de inhoudelijke screening én de verwerking van de extra investeringen en besluiten uit de kadernota en begroting 2008. Kredieten in dit overzicht zijn bijgewerkt tot en met juli 2007.


Pagina 188 van 255

Bijlage 1

Overzicht Grote projecten

In deze bijlage worden de 13 in het MJP 2006-2010 benoemde ‘grote projecten’ gepresenteerd. De formats zijn geactualiseerd naar aanleiding van de bevindingen die gemeld zijn bij de Interimnota 2007. Het betreft de volgende projecten: 1. Gezondheidspark 2. Sportboulevard 3. Energiehuis 4. Stadswerven 5. Hofkwartier 6. Leerpark 7. Achterom Bagijnhof 8. Dordt West 9. Belthurepark 10. Zeehavengebied 11. Maasterras 12. Laan der Verenigde Naties 13. Strategisch Groen Project


Pagina 189 van 255

1 Gezondheidspark

Portefeuillehouder

: J. Lagendijk

Wat willen we bereiken? Geïntegreerde planontwikkeling voor de uitbreiding van het ziekenhuis (ASz), ontwikkeling sportboulevard. Hier is sprake van een tweede centrumontwikkeling voor zorgfuncties. Grote investeringen van ziekenhuis, onderwijs, investeerders voor woningen, kantoren en bedrijven worden hiervoor gedaan.

Wat hebben we gedaan? 2005

Oktober

2006

Maart Mei Mei Juni Juni Juli Augustus Augustus Augustus Oktober Oktober Oktober Februari Februari

2007

Ondertekening Samenwerkingsovereenkomst AM Vastgoed/Albert Schweitzer ziekenhuis/Gemeente Dordrecht. Opdrachtgeving parkeergarage Sportzone Eerste paal politiebureau geslagen Opdrachtgeving Landschapsontwerp GZP Verwerving Tennishal Verwerving Drechtwerk Verklaring van geen bezwaar door Provincie GZP Opstelling risicomanagementGZP Uitvoering archeologisch onderzoek Sloop tennishal Eerste paal parkeergarage Oplevering Overkampweg / deel hoofdinfra GZP Sloop Drechtwerk Eerste paal tunnel Karel Lotsyweg Start uitvoering bouwrijp maken Sportboulevard

Wat gaan we nog doen? 2007 2008

September Oktober Oktober Januari April

2009

December Januari Februari Juni


Oplevering parkeergarage sportzone Invoering betaald parkeren Gezondheidspark Oplevering politiebureau Eerste paal ziekenhuis Start bouw woningen Overkampzone Start sloop Psychiatrisch Ziekenhuis/DGR Vaststellen bestemmingsplan Raad Oplevering infrastructuur Karel Lotsyweg Oplevering infrastructuur Bedieningsweg en Amnesty Internationalweg Bouwtitel Oplevering aanpassing aan de omgeving van het psychiatrisch ziekenhuis Oplevering Fanny Blankers Koenweg Zuid Sloop zwembad, ijshal en sporthal Bouwrijp maken Midden Zone Pagina 190 van 255

Augustus September Oktober December

2010 2011

Maart

Oplevering busstation Oplevering nieuwbouw ziekenhuis Oplevering voorplein ziekenhuis Start sloop zwembad en sporthal Start uitbreiding de Kreek Start bouw Psychiatrisch Ziekenhuis Oplevering woningen Overkampzone Oplevering fase 1C parkeertoren Oplevering evenemententerrein Uiterste opleverdatum parkeergarage, sporthal, turnhal, zwembad en centrale entree Start bouw middenzone I (p-garage, winkels, woningen, kantoren) Start bouw Middenzone II

Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking

€ 46,4 miljoen Reserve SI € 9.000.000 19%

Opbrengst verkopen € 37.428.000 81%

Toelichting: Geen bijzonderheden. Kredieten Datum Raadsbesluit 26-09-2000 08-10-2002 12-05-2004 18-05-2004 2005; 12/33 31-01-2005

Fase Planvorming Parkeren Opdracht uitvoering GZP Aanleg infrastructuur (etc.) Aankoop sauna Verwervingen, sloop, aanleg wegen en verrekeningen ziekenhuis

Beschikbaar gesteld 2.298.321 690.000 9.000.000 13.564.325 1.625.019 16.581.000

Realisatie 2.298.321 690.000 548.000 13.564.325 1.640.000 10.162.354

Restant Gereed Gereed 8.452.000 Gereed Gereed 6.418.646

43.758.665

28.903.000

14.855.665

Nog beschikbaar te stellen: € 2.669.335


Pagina 191 van 255

€ 50.000.000 € 45.000.000 € 40.000.000 € 35.000.000 € 30.000.000 € 25.000.000 € 20.000.000 € 15.000.000 Initiële jaarplanning

€ 10.000.000

Realisatie

€ 5.000.000

Actuele planning

€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden

Verwacht wordt dat er in 2008 een bedrag van € 8,4 miljoen aan dit project wordt uitgegeven.


Pagina 192 van 255

02 Sportboulevard

Portefeuillehouder

: J. Lagendijk

Wat willen we bereiken? Realisatie van de Sportboulevard bestaande uit: zwembad inclusief 50-meterbad; sporthal en turnzaal; ijshal met 250 - meter rondbaan met ijshockeyveld en een kunstrij/krabbelbaan; een commerciële fitnessvoorziening waarvoor geen bijdrage wordt gegeven; ruimtereserveringen voor parkeren, kantoren c.a. en een evenemententerrein.

Wat hebben we gedaan? 2002 2004 2005

2007

Juni Mei Januari Maart Mei Oktober Februari April Juli

Stedenbouwkundige hoofdindeling 3 zones Gezondheidspark Programma en reservering Sportboulevard Opdrachtontwerp Sportboulevard Projectplan en selectieleidraad Proces verbaal preselectie Kredietverlening Raad Definitief besluit exploitatievorm, besluit verlening aanvullend krediet Start uitvoering bouwrijp maken sportboulevard Start integrale aanbesteding bouw en exploitatie Beëindiging integrale aanbesteding bouw en exploitatie

Wat gaan we nog doen? 2007

2009

September November december Januari Februari Maart Februari December

2010

Maart

2008


Start separate aanbesteding bouwwerkzaamheden Voorbereiding aanbesteding exploitatie Gunning bouwwerkzaamheden Aanbesteding exploitatie Evaluatie aanbiedingen exploitatie Gunning exploitatie Realisatieperiode sportboulevard fase 2 (februari 2008 t/m maart 2010) Uiterlijke opleverdatum parkeergarage, sporthal, turnhal, zwembad en centrale entree Uiterlijke opleverdatum ijshal

Pagina 193 van 255

Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking € 44,2 miljoen

Exploitatie € 7.000.000 16%

Reserve SI € 37.200.000 84%

Toelichting: Kredieten Datum Raadsbesluit 04-10-2005 06-02-2007

Beschikbaar gesteld 37.200.000 7.000.000 44.200.000

Fase Voorbereiding en uitvoering Uitbreiding krediet

Realisatie 2.671.993 2.671.993

Restant 34.528.007 7.000.000 41.528.007

Nog beschikbaar te stellen: € 0

€ 50.000.000 € 45.000.000 € 40.000.000 € 35.000.000 € 30.000.000 € 25.000.000 € 20.000.000 € 15.000.000 Initiële jaarplanning

€ 10.000.000

Realisatie

€ 5.000.000

Actuele planning

€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden

Bovenstaande liquiditeitenplanning is geactualiseerd, waarbij uitgegaan wordt van een uitgavenbedrag van € 19 mln in 2008.


Pagina 194 van 255

3 Energiehuis

Portefeuillehouder

: J.W. Spigt

Wat willen we bereiken? Verbouw van het Energiehuis tot cultureel centrum van de Drechtsteden. Het pand zal met name gaan dienen voor herhuisvesting van ToBe en Popcentrum Bibelot.

Wat hebben we gedaan? 2005 2006

Januari Juni

Afronden vingeroefeningen mogelijkheden Energiehuis; Afronden verkenning haalbaarheid herbestemming Energiehuis als cultuurcentrum;

Wat gaan we nog doen? 2007 2008 2009

September Oktober December Januari April


Nadere uitwerking programma en ontwikkeling Energiehuis Definitie (programma) in B&W en Raad Raadsvoorstel voorkeursmodel, exploitatie en investering Voorbereiding Realisatie afgerond (oplevering)

Pagina 195 van 255

Wat mag het kosten?

Actuele raming en dekking € 19,2 miljoen

Manden Maken € 2.600.000 14%

Reserve SI € 16.600.000 86%

Toelichting: Bij de kadernota 2008 is besloten de reservering SI met een bedrag van € 5,8 miljoen op te hogen. Daarnaast is er een bijdrage van € 2,6 miljoen uit manden maken beschikbaar gesteld die in de vorige rapportage niet is meegenomen. Kredieten Datum Raadsbesluit 25 april 2005

Fase Onderzoeksfase

Beschikbaar gesteld 500.000 500.000

Realisatie 413.000 413.000

Restant 87.000 87.000


Bijzonderheden

Voorstel volgt separaat aan beschikbaar stellen extra middelen.


Pagina 196 van 255

04 Stadswerven

Portefeuillehouder

: J.W. Spigt

Wat willen we bereiken? Herontwikkeling binnenstedelijk gebied De Stadswerven tot een multifunctioneel gebied met een hoogstedelijk karakter, in verbinding met en als schaalvergroting van de historische binnenstad. In het plan kunnen de navolgende deelprojecten en doestellingen onderscheiden worden: - Deelplan 1: Puntpark en theaterlocatie; - Deelplan 2: Woningbouw Kop van de Staart - Deelplan 3: Nautisch Kwartier - Deelplan 4: Wervenpark - Deelplan 5: Rotonde Maasstraat/Merwedestraat - Deelplan 6: Openbare ruimte langs wantij nabij NCB-locatie - Deelplan 7: Landgoed NCB - Deelplan 8: Watertorenterrein - Deelplan 9: Enecoterrein (omgeving regiokantoor) - Deelplan 10: Energiehuis en omgeving - Deelplan 11: Lijnbaangebied


April Maart Maart April April

2006

April April Mei/Juni Juni

2007

September Maart


Vaststelling initiële Grondexploitatierapportage Stadswerven (B&W) Vaststelling bestemmingsplan Stadswerven door de Raad Bestendiging van het voorkeursrecht door de Raad Vaststelling Stedenbouwkundig Plan en Kwaliteitsboeken Stadswerven door de Raad Vaststelling geactualiseerde Grondexploitatierapportage Stadswerven door de Raad Behandeling Koepelnotitie en Risicoanalyse door B&W College en Raadsbesluit ontwikkeling watertoren e.o. Ambtelijk akkoord Stedenbouwkundige uitwerking fase 1 (Kop van de Staart) Start bouw watertoren e.o. Opening Villa August 15 juni 2007 (Hotel 15 juli) Start bouwrijp maken Watertorenterrein e.o. Start bouwrijp maken fase 1

Pagina 197 van 255


September September

Afronden bouwrijp maken fase 1 Bestuurlijke accordering stedenbouwkundige uitwerking fase 1 en afronden samenwerkingsovereenkomst met projectontwikkelaar. Tevens opstellen herziene Grondexploitatierapportage

Wat mag het kosten? Toelichting: De exploitatie van het project Stadswerven wordt integraal geactualiseerd. De uitkomsten van deze actualisatie zullen met een afzonderlijk voorstel worden voorgelegd.


Pagina 198 van 255

5 Hofkwartier

Portefeuillehouder

: J.W. Spigt

Wat willen we bereiken? Met de realisatie van het Hofkwartier wordt historisch Dordrecht op de (inter)nationale kaart gezet. Er zal een aantal functies in het Hofkwartier gehuisvest worden, die in samenhang met elkaar voor de nodige synergie en economische spin-off moeten gaan zorgen. Het gaat daarbij om de functies kunst en cultuur, geschiedenis, wetenschap en toerisme en vrije tijd, waaraan later zijn toegevoegd de functies openbare ruimte en wonen. Met de vaststelling van het structuurplan Hofkwartier, medio 2005, en het beschikbaar stellen van de benodigde financiële middelen is een begin gemaakt met de verdere uitwerking en uitvoering.


April April Mei September Mei Juni Juli

Sinds 1994 is in wisselend tempo gewerkt aan de planvorming Selectie architect Dordrechts museum Selectie landschapsarchitect openbare ruimte Definitief Ontwerp Kloostertuin gereed Selectie architect DiEP Definitief ontwerp museum gereed Aanbesteding museum gestart


2009

2010

September December 1e kwartaal 1e/2e kw. 1e/2e kw. 2e kwartaal 2 kwartaal 3e kwartaal 3e kwartaal September Januari Januari September November December


Start herinrichting Kloostertuin Start verbouw en nieuwbouw Dordrechts Museum Ontwerpfase DiEP Ontwerpfase Kunstkerk Ontwerpfase Nieuwstraat 60/62 Aanvraag bouwvergunning DiEP Oplevering Kloostertuin Aanvraag bouwvergunning Kunstkerk Aanvraag bouwvergunning Nieuwstraat 60/62 Start herontwikkeling Vest Start verbouw Kunstkerk Start herontwikkeling Nieuwstraat 60-62 Start verbouw Statenschool/Berckepoort Start DiEP Oplevering project Hofkwartier

Pagina 199 van 255


Huuropbrengsten € 5.758.000 13% Manden maken € 2.200.000 5%

SI € 35.756.475 81%

Exploitatiemiddelen € 510.000 1%

Toelichting: In de kadernota 2007 is besloten de reservering binnen SI te verhogen met € 7,1 mln. Dit betreft extra investeringen in inrichting DiEP (€ 3,6 mln), inrichting ’t Hof (€ 0,8 mln) en Dordrechts museum (€ 2,7 mln). Daarnaast zal een klimaatregelingsinstallatie in het oude deel van het vernieuwde Dordrechts museum geplaatst worden. Hiertoe is bij de kadernota 2008 besloten de reservering met € 4,4 mln op te hogen. Kredieten Datum Raadsbesluit 29 mei 2001 21 mei 2002 8 april 2003 3 mei 2005 26 april 2005

Beschikbaar gesteld 638.923 466.974 2.280.930 80.000 5.000.000 8.466.827

Fase Voorbereiding Stadsontwikkeling Boekwaarde Kunstkerk Voorbereiding sector Cultuur Behangsel Dordrechts Museum Planexploitatie

Realisatie 638.923 466.974 2.280.930 80.000 2.559.000 6.025.827

Restant Afgerond Afgerond Afgerond Afgerond 2.441.000 2.441.000

€ 45.000 € 40.000 € 35.000 € 30.000 € 25.000 € 20.000 € 15.000 Initiële jaarplanning

€ 10.000

Realisatie

€ 5.000

Actuele planning

€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden

Conform bovenstaande kasprognose is begroot om in 2008 een bedrag van € 12 miljoen te investeren. Een groot deel hiervan is bestemd voor de (ver)bouw van het Museum en de Kloostertuin, die naar verwachting in het tweede kwartaal van 2008 wordt opgeleverd. De ontwikkeling van DiEp is gekoppeld aan de uitplaatsing van de Statenschool en ToBe. Voorts is er sprake van een risico op de budgetten als gevolg van de stijgingen van de aanneemsommen. Rapportage volgt.


Pagina 200 van 255

6 Leerpark

Portefeuillehouder

: D.A. van Steensel

Wat willen we bereiken? De regio dient economisch vitaal, innovatief en aantrekkelijk voor jonge mensen te blijven. Een optimaal functionerende kennisinfrastructuur is daarbij onmisbaar. De ontwikkeling van een dergelijke infrastructuur verloopt ongelijkmatig en langs uiteenlopende lijnen. Het bureau KISD*/Leerpark vormt binnen dit proces de stabiliserende en stuwende kracht. Wat we willen bereiken is een imagoversterking van het leerpark, een goede voorlichting naar diverse doelgroepen, stimuleren van onderwijskundige samenhang, een verbeterde doorlopende leerlingenzorg, een uitwisseling en creatie van kennis binnen de regio tussen bedrijven en kennisinstellingen en een vervlechting van beroepspraktijk met beroepsonderwijs.


Maart April Juni 2006 - 2007

Realisatie informatiecentrum Website Leerpark vernieuwd Kick Off domeinteams / route 2004 inbrengen in Leerpark Instandhouden infocentrum, functie versterken en uitbreiden doelgroep / Website actueel houden / Website kennis infrastructuur Drechtsteden / Nieuwsbrieven / Ontwikkelingen en doorlopende onderwijsactiviteiten in domeinen

Wat gaan we nog doen? 2006 November Sep 06 t/m jun 07 2006 - 2007 2007 2008 2008 - 2010


Dordtse Onderwijsdagen Participatie in Deltaplan Metalectro Implementeren stageplanner Oplevering Insulacollege Oplevering Stedelijk Daltoncollege Oplevering Praktijkgebouw Oplevering sportgebouw

Pagina 201 van 255

Wat mag het kosten?

Actuele raming en dekking € 74,5 miljoen Regio Manden maken € 1.675.000 2%

Provinciale subsidie € 707.206 1%

Overige inkomsten € 18.403.287 25%

Bijdrage scholen € 1.981.932 3%

Bijdrage Grondbedrijf € 5.606.140 8% Bijdrage SI € 40.891.942 54%

Bijdrage Onderwijs € 5.276.637 7%

Toelichting: De actuele raming en dekking is samengesteld uit de meest recente besluitvorming en inzichten. Toename is m.n. op basis van besluitvorming kadernota 2008 (indexering) en actualisatie van de grondprognose. Kredieten Datum Raadsbesluit 08-04-2003 05-10-2004 05-10-2004 05-10-2004 05-10-2004 05-10-2004 ----10-2005 06-12-2005 24-05-2007 26-06-2007 14-05-2007 14-05-2007 10-07-2007

Beschikbaar gesteld 1.705.000 1.204.000 855.000 602.000 7.478.000 190.000 2.100.000 10.569.000 245.000 125.000 10.949.660 7.018.116 1.455.000 44.495.776

Fase School Wartburg School Boogerman School Albert Schweitzer Organisatiekosten Leerpark School Wartburg Huisvesting Leerpark Organisatiekosten Leerpark 05-06 Insulacollege ICT visie Agiostorting aan BV Kennisbedrijf Dalton Lyceum Samenwerkingsgebouw Organisatiekosten Leerpark 2007/2008

Realisatie 1.705.000 1.204.000 855.000 602.000 7.478.000 190.000 2.100.000 10.569.000 70.000 125.000 0 0 400.000 25.298.000

Restant Gereed Gereed Gereed Gereed Gereed Gereed Gereed Gereed 175.000 Gereed 10.949.660 7.018.116 1.055.000 19.197.776

€ 80.000.000 € 70.000.000 € 60.000.000 € 50.000.000 € 40.000.000 € 30.000.000 € 20.000.000

Initiële jaarplanning

€ 10.000.000

Realisatie Actuele planning

€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden Geen


Pagina 202 van 255

7 Achterom/Bagijnhof

Portefeuillehouder

: J.W. Spigt

Wat willen we bereiken? Herstructurering kernwinkelgebied (fase 2) Achterom/Bagijnhof/Spuiboulevard/Johan de Wittstraat bestaat uit: - (her)ontwikkelen ca. 15.000 m2 winkels en woningen; • Herinrichting van de openbare ruimte (incl. Visstraat); • Realiseren van een parkeergarage met een capaciteit van min. 350 plaatsen; • Realiseren van een stalling voor ca. 900 fietsen; • Realiseren van een nieuw woonprogramma aan de oostzijde van het Achterom en de Spuiboulevard; • Het tot stand brengen van een verborgen museum; • Het doen van onderzoek naar de mogelijkheden van herontwikkeling van de parkeergarage Visstraat e.o.

Wat hebben we gedaan? 2004 2005 2006 2007 2007

Augustus December December April September September Maart

Start bouwrijp maken (gestopt na gerechtelijke interventie) Integrale behandeling bij de rechtbank Bouwvergunning voor aanpassing van het WC Drievriendenhof Uitspraak Rechtbank Afronding aanpassing WC Drievriendenhof Afronding herinrichting directe aanloopstraten Vestiging City Lounge aan Spuiboulevard Uitspraak hoger beroep bij de Raad van State; het project kan weer worden opgestart.


3e kw Oktober November November

2008


Rapportage Stand van zaken a.g.v. gerechtelijke uitspraken inclusief herijking financiën en planning Besluitvorming in B&W en Raad Start herontwikkeling Achterom, Bagijnhof-Oost, winkels, garage en woningen Oplevering Achterom-West Start Ontwikkeling Lenghenstraat/Lindenstraat Start inrichting Visstraat

Pagina 203 van 255


Reserve SI € 30.037.891 100%

Toelichting: Op korte termijn zal een nieuwe actualisatie plaatsvinden van de financiële stand van zaken van het project met daarbij een nieuwe prognose van de toekomstige uitgaven en opbrengsten, alsmede een risicoanalyse. In deze rapportage van het Achterom/Bagijnhof is de Lenghen/Lindestraat (reservering SI € 3 mio) betrokken. Start van de (overige) projecten zijn voorzien in het najaar van 2007, na besluitvorming door B&W en Raad in oktober. Kredieten Datum Raadsbesluit 15 september 1998 11 november 2003 2005 29 juni 2004 28 februari 2006 8 november 2005 4 februari 2006


Fase Initiatief Initiatief Uitvoering Uitvoering o.a. Fietsenstalling Uitvoering Lenghenstraat/Lindenstraat

Beschikbaar gesteld 158.823 188.000 1.100.000 3.200.000 4.420.000 350.000 950.000 10.366.823

Realisatie 158.823 188.000 1.100.000 3.200.000 2.476.250 350.000 0 7.473.073

Restant 0 0 0 0 1.943.750 0 950.000 2.893.750

Pagina 204 van 255

8. Herstructurering Dordt West

Portefeuillehouder

: A.T. Kamsteeg

Wat willen we bereiken? De centrale doelstellingen zijn: 1. Tegengaan van de selectieve uitstroom van hogere inkomens en instroom van lagere inkomens in Dordrecht West 2. Zorgen dat in elke wijk de leefbaarheid op peil is en sprake is van een schone, hele en veilige woonsituatie met bijbehorend voorzieningenniveau. De volgende sociale ambitie is afgesproken voor de sociale, economische en veiligheidssituatie en de openbare ruimte in de wijken van Dordrecht-West voor 2000-2015: • leefbaarheid en veiligheid op Dordts gemiddelde; • investeren in de openbare ruimte; • meer sociale samenhang en grotere betrokkenheid van bewoners; • werkloosheid omlaag; daarbij extra aandacht voor jongeren; • meer voorzieningen: scholen, buurthuis, ouderenvoorzieningen, kinderopvang.


Oktober

2005

Januari Februari

2006 2007

Mei Juni November April Juni

Najaarsdocument Dordrecht-West op stoom getekend door Gemeente Dordrecht Vorming één stuurgroep voor geheel Dordrecht West Vaststelling organisatiemodel voor de periode van planontwikkeling die begin 2007 afgerond moet zijn Projectleiders aangesteld voor Wielwijk, Nieuw Krispijn en Crabbehof Opdrachtverstrekking ontwikkeling stedenbouwkundige visie Wielwijk Visieontwikkeling 2005-2013 Start cultuurhistorisch onderzoek Vaststelling visies voor Wielwijk, Crabbehof en Nieuw Krispijn plus uitvoering van het programma.


e.v.

2007

December November December

20072008 2008

2009 Januari


Oud-Krispijn raamwerk 2013 in uitvoering (sloop, nieuwbouw, MFA, uitvoering sociaal programma). Oud Krispijn: MFA Koloriet gereed. Sociaal programma Crabbehof gereed. Wielwijk: samenwerkingsovereenkomst afgesloten met Woonbron met daarin meerjarige vervolgafspraken. Uitvoering sociaal programma Wielwijk, Crabbehof en Nieuw Krispijn. Gereed Oud Krispijn Start herstructurering Krispijnse Driehoek. Start uitvoering “de Compagnie” Pagina 205 van 255


Derden € 600.681 1%

GSB sociaal € 4.800.000 7%

ISV € 23.400.000 33%

Opbrengsten € 16.800.000 23%

Te dekken in 20102015 € 11.900.000 16%

Reserve SI € 8.200.000 Te dekken in 201011% 2013 € 6.500.000 9%

Toelichting: Bij het vaststellen van het MJP 2006-2010/begroting 2007 is de reservering opgehoogd met € 8,2 mln voor extra impulsen in Dordt West. Het gaat hierbij om het sociaal programma en om particuliere woningverbetering. Kredieten Datum Raadsbesluit 30 januari 2007 26 juni 2007

Fase Sociaal Programma Wielwijk (07-09) Dordt West op Stoom 2

Beschikbaar gesteld 4.400.000 1.161.670 5.561.670

Realisatie 1.560.000 1.161.670 2.721.670

Restant 2.840.000 0 2.840.000

€ 80.000.000 € 70.000.000 € 60.000.000 € 50.000.000 € 40.000.000 € 30.000.000 € 20.000.000


€ 10.000.000


€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden

Ultimo 2007 volgt een kredietaanvraag voor 2008 Dordt West op stoom voor plusminus € 1,1 miljoen. Ditzelfde geldt voor het sociaal plan Crabbehof en Sociaal plan Nieuw Krispijn. Het hiervoor benodigde bedrag in 2008 én 2009 is in totaal € 3,9 miljoen. Becijferd is dat in 2008 een bedrag van € 4,45 miljoen geïnvesteerd wordt in Dordt West. Programmabegroting 2008

Pagina 206 van 255

9 Belthurepark

Portefeuillehouder

: J. Lagendijk

Wat willen we bereiken? Een 18-holes golfcomplex met internationale status, geïntegreerd met circa 220 zeer luxe woningen. Afstemming vindt plaats met naastgelegen project Randstedelijk Groen (12 ha bosgebied) en herstructurering sportveldencomplex Schenkeldijk.

Wat hebben we gedaan? 1998 2003 2005 2006 2007 2007

Juli April December Maart April Januari Mei

Initiatief integrale planontwikkeling Dordtwijkzone Zuid: Intentieovereenkomst met ontwikkelaar afgesloten; Ruimtelijk besluit Gemeenteraad met instemming programma Samenwerkingsovereenkomst met ontwikkelaar ondertekend Voorontwerp Bestemmingsplan gereed Inspraak/overlegfase artikel 10 Planning geactualiseerd Bestuurlijke behandeling inspraak/overleg ontwerp bestemmingsplan Ter inzage legging ontwerp bestemmingsplan en B&W besluit vestiging Wvg (art. 6).


Oktober Mei Juli

2009 2010

Januari Mei Juni Augustus

2011


Raadsbesluit tot vaststellen bestemmingsplan, vestiging Wvg (art 2.) Goedkeuring bestemmingsplan In werking treden bestemmingsplan (tenzij voorlopige voorziening gevraagd) Verwerving alle gronden Start bouwrijp maken Start aanleg golfbaan Start bouw woningen Woningbouw 1e fase gereed Aanleg golfbaan gereed

Pagina 207 van 255

Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking € 9,5 miljoen BOVO € 1.587.500 17%

Grondopbrengsten € 7.912.500 83%

Toelichting: De grondexploitatie Belthurepark is kostendekkend. De bijdrage uit BOVO is voor Bovenwijkse voorzieningen. Kredieten Datum Raadsbesluit 7 juli 2006 10 juli 2007

Fase Prognose kostenneutrale Grondexploitatie Prognose kostenneutrale Grondexploitatie

Beschikbaar gesteld 484.435 9.152.019 9.636.454

Realisatie 76.824 0 76.824

Restant 407.611 9.152.019 9.559.630

€ 10.000.000 € 9.000.000 € 8.000.000 € 7.000.000 € 6.000.000 € 5.000.000 € 4.000.000 € 3.000.000 € 2.000.000


€ 1.000.000

Realisatie

€0

Actuele planning 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden Verwachte uitgaven in 2008 zijn: € 2 miljoen.


Pagina 208 van 255

10 Zeehavengebied

Portefeuillehouder

: F.J. van den Oever

Wat willen we bereiken? 1. Zeehaven ontwikkelen met zeehavengebonden bedrijvigheid 2. Werkgelegenheid vergroten met 1.250 arbeidsplaatsen (t.o.v. 2004) 3. Exploitatieopbrengsten verdubbelen (t.o.v. 2004)

Wat hebben we gedaan? 2002 2004 2005 2006

2007

September Juni December Januari Juni Mei September mei

Start voorbereiding Aankoop Leeuwenhoekstraat; Start programma geluidsproblematiek Start voorbereiding herstructureren Wieldrechtseweg Overeenkomst met AKZO t.z.v. bodemverontreiniging Kilkade 7 Pachtrechten teruggekocht van Kilkade 2-6 Verkennende kosten-baten analyse TNO voor een short sea containerterminal Onderzoek geluid versus economie Masterplan voorleggen aan de gemeenteraad

Wat gaan we nog doen? 2007 2008 2008e.v.

Aug/sep Okt-dec


Opstellen uitvoeringsplannen met belanghebbenden Vaststelling Zonebeheerplan Ingebruikname PWA-kade Start procedures herziening bestemmingsplannen Uitvoering geven aan Masterplan

Pagina 209 van 255

Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking € 13.0 miljoen NMC II GSB € 1.000.000 € 32.000 0% 8% derden (provincie) € 2.185.301 17%

SI € 2.772.702 21%

ISV (EC1) € 1.000.000 8%

Drechtsteden € 4.000.000 30%

Grondbedrijf € 2.026.113 16%

Toelichting: Bij het project Zeehavengebied zijn deels twee andere projecten inzake herstructurering bedrijfsterreinen betrokken, welke worden gedekt uit SI. Kredieten Datum Raadsbesluit 12 februari 2000 10 dec 2002 7 oktober 2003 6 april 2004 7 sept 2004 7 dec 2004 1 juni 2005 6 dec 2005 26 juni 2007 26 juni 2007 26 juni 2007

Fase Voorbereiding Voorbereiding Voorbereiding Voorbereiding Aankoop erfpachtsrecht van Leeuwenhoekweg Overschrijding voorbereidingskrediet Programma incl. geluidsproblematiek Wieldrechtseweg Restantkredieten 2005 Kilkade/Kreekweg PWA kade Wieldrechtseweg

Beschikbaar gesteld 68.067 135.883 130.000 65.000 225.000

Realisatie 68.067 135.883 130.000 65.000 225.000

Restant 0 0 0 0 0

680.000 2.058.000 2.800.000 226.034 977.000 328.000 816.132 8.509.116

680.000 1.178.429 102.814 226.034 0 0 0 2.811.227

0 906.571 2.697.186 0 977.000 328.000 816.132 5.724.889



Pagina 210 van 255

€ 14.000.000 € 12.000.000 € 10.000.000 € 8.000.000 € 6.000.000 € 4.000.000 Initiële jaarplanning

€ 2.000.000


€0 2003

2004


2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Pagina 211 van 255

11 Maasterras

Portefeuillehouder

: J. Lagendijk

Wat willen we bereiken? Het plan beoogt een ruimtelijk en functioneel kader te bieden voor de transformatie van de spoorzone in de gemeenten Dordrecht en Zwijndrecht. De spoorzone moet geleidelijk omgevormd worden van een rommelig binnenstedelijk gebied, gedomineerd door verouderde bedrijven, verspreide woningclusters en een overmaat aan infrastructuur, naar een volwaardig centraal stedelijk gebied waar met name bedrijven uit de dienstverlenende sectoren en hoogwaardige woningen en voorzieningen hun plek vinden. De spoorzone moet uitgroeien tot het zakelijk centrum van de Drechtsteden.


Mei Maart April Mei Juni Juni Juli

2007 2007

Augustus Februari Maart Maart Maart Maart

Masterplan Maasterras vastgesteld door beide gemeenteraden Maasterras als voorbeeld-project op beurs kennismarkt Veiligheid en risicoanalyse Maasterras dingt mee naar EURPA-prijs Afronding stedenbouwkundig plan, exploitatie, risicoanalyse, marktstrategie, milieu analyses, verkenning stakeholders, gedragsregels tijdelijk beheer, relatie met omgevingsaspecten, communicatieplan. Maquette Informatiebijeenkomst colleges Dordrecht en Zwijndrecht Behandeling Realisatieprogramma kabinet in beide colleges Besluit Drechtstedenbestuur om € 100.000 uit Mandenmaken te betalen t.b.v. aanhaking in Zuidvleugel Formulering beslispunten t.b.v. besluitvorming in colleges van oktober Informatiebijeenkomsten bewoners plangebied Besluitvorming colleges Dordrecht en Zwijndrecht over Realisatieprogramma Besluitvorming gemeenteraden Dordrecht en Zwijndrecht over Realisatieprogramma Start voorbereiding samenwerkingsoverkomst Maken Voorlopig Ontwerp Stadsbrug


Juni Juli Juli Juli Juli Oktober Oktober Oktober Oktober

Voorbereiden bestemmingsplannen Afronden samenwerkingsovereenkomst en ter besluitvorming voorleggen Second opinion grondexploitatie Economische effectmeting Analyse kantorenmarkt en woningbouwdifferentiatie Ondertekening samenwerkingsovereenkomst Maken stedenbouwkundig plan achterzijde station Dordrecht Vervolg geven aan uitvoering deelproject Corridor (Zwijndrecht) Onderzoek verkeerssituatie achterzijde station Dordrecht


Pagina 212 van 255

vanaf 2008

Oktober November Oktober Januari Juli November

2009

Juni December

2025

December

Voorbereiding PPS c.q. ROM-D constructie Presentatie alternatieven afrit Stadsbrug en voorkeursontwerp Gefaseerde uitwerking en uitvoering in deelprojecten Marketingplan Ondertekening PPS c.q. ROM-D constructie Structuurplan gereed Gezamenlijke GREX Dordrecht-Zwijndrecht Marktconsultatie Voorstel selectie marktpartijen Voorovereenkomst marktpartijen Concept uitwerkingsplan Geactualiseerde GREX Definitief uitwerkingsplan Definitieve GREX Overeenkomst marktpartijen Oplevering gehele project Maasterras

Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking € 51,6 miljoen BIRK gelden € 7.200.000 14% Gemeente Dordrecht /zwijndrecht € 4.700.000 6% Manden Maken (Drechtsteden) € 4.000.000 8% Restant grondexploitatie € 35.724.000 69%

Toelichting: Geen Kredieten Datum Raadsbesluit 26 april 2005 17 mei 2005 28 juni 2005 6 sept 2005 6 maart 2007

Fase Voorbereiding Verhuur-gereed maken woningen Weeskinderendijk Aankoop Weeskinderendijk diverse panden Aankoop Weeskinderendijk diverse panden Voorbereidingskrediet

Beschikbaar gesteld 330.000 223.550

Realisatie 636.896 223.550

Restant -306.896 0

512.500 707.500 900.000 2.673.550

337.332 0 70.585 1.268.363

175.178 707.500 829.415 1.405.197

Bijzonderheden

Verwachte uitgaven in 2008: € 1 miljoen


Pagina 213 van 255

12 Ondertunneling Laan der Verenigde Naties

Portefeuillehouder

: F.J. van den Oever

Wat willen we bereiken? Verbeteren Bereikbaarheid en veiligheid 1. Aanleg van een verkeerstunnel Laan der Verenigde Naties (VN); 2. Ruimtelijk en functioneel verbeteren van de verkeersstructuur knooppunt N3/Laan der VN; 3. Verbeteren van het waterstelsel, anticiperend op nieuw beleid conform Stedelijk Waterplan Dordrecht.


2006

2007

Augustus Oktober Mei Oktober Augustus November Januari Maart Mei Juni September November Maart

Start ontwerpfase; Raadsbesluit voorlopig Ontwerp incl. krediettoekenning definitief ontwerp; Raad stemt in met definitief ontwerp – kosten € 30,8 milj. Commissie R&E stemt in met Plan van Aanpak (afsluiting, effecten etc.); Inspraakprocedure; Aanvraag verklaring ‘geen bezwaar’ bij provincie. Verklaring geen bezwaar ontvangen van Provincie; Europese Aanbesteding; Gunning uitvoeringswerkzaamheden; Start uitvoering Verkeersafsluiting spoorwegovergang; Grote buitendienststelling (55 uur): laatste weekend okt.; 2e grote buitendienstelling


Vervalt Oktober November Maart Mei


Gefaseerde openstelling tunnel; Tunnel gereed: herinrichting omgeving loopt door; Kilweg: Spoor buiten dienst wegens inschuiven spoordek Project Laan der Verenigde Naties gereed. Project Kilweg gereed

Pagina 214 van 255

Wat mag het kosten? Actuele raming en dekking € 24,6 miljoen Manden maken € 183.000 1%

Reserve SI € 4.500.000 18%

VROM € 7.000.000 28%

Waterschap € 1.908.245 8%

Pro-Rail € 11.000.000 45%

Toelichting: In de eerste besluitvorming werd uitgegaan van een uitgaaf van € 35,9 miljoen. Later is dit actief bezuinigd op het Programma van Eisen in PvE en is de raming bijgesteld naar 30,8 miljoen. Op basis van de aanbestedingsresultaten is het te verwachten investeringsbedrag nog verder teruggebracht tot afgerond € 20,2 miljoen. Daarnaast is in 2007 besloten de ondertunneling van de Kilweg in één project te brengen met de ondertunneling van de Laan der VN. Hiermee is de actuele raming en dekking € 24,6 miljoen. Kredieten Datum Raadsbesluit 10-01-2006 12-09-2006 27-03-2007 27-03-2007

Beschikbaar gesteld 10.700.000 500.000 7.847.260 5.500.000 24.547.260

Fase Uitvoering Kilweg voorbereiding Uitvoering Kilweg Uitvoering

Realisatie 4.382.495 378.270 3.057.788 40.796 7.859.349

Restant 6.317.505 121.730 4.789.472 5.459.204 16.687.911

€ 40.000.000 € 35.000.000 € 30.000.000 € 25.000.000 € 20.000.000 € 15.000.000 € 10.000.000

Initiële jaarplanning Realisatie

€ 5.000.000

Actuele planning

€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden

Verwachte uitgaven in 2008: € 6 miljoen.


Pagina 215 van 255

13 Strategisch Groenproject (SGP)

Portefeuillehouder

: D.A. van Steensel

Wat willen we bereiken?

Realisatie van het Strategisch Groen Project eiland van Dordrecht. Het plan betreft het ontwikkelen en inrichten van 396 ha nieuw recreatiegebied en 788 ha nieuw natuurgebied, deels in de Sliedrechtse Biesbosch. Voor het blijvende landbouwgebied (ca 1.100ha) wordt een visie opgesteld en een ontsluitingsweg aangelegd.


April Juli September Juli September

Sinds 1994 is in wisselend tempo gewerkt aan de planvorming Ratificatie van het Convenant Zuidvleugel Zichtbaar Groener Vaststelling Raamplan SGP Aanvang opstellen uitvoeringsstrategie Vaststelling richtinggevende uitspraken college voor de inrichting van de recreatiegebieden Mer gereed


Oktober Oktober November Maart

Mei Juni September Oktober November December 2009 2010 2012 2013

April Oktober Februari December April April Augustus


Herinrichtingsplan bos de Elzen gereed 331ha natuur Sliedrechtse Biesbosch gereed Voorontwerp bestemmingsplan gereed Ter visie leggen voorontwerp Bestemmingsplan en MER Goedkeuring MER door cie-MER Tongplaat in eigendom en pachtvrij Louisapolder en Cannemanspolder in eigendom en pachtvrij Landbouwweg fase 1 in eigendom en pachtvrij Vaststellen ontwerp bestemmingsplan gemeente Art. 19.2 procedure Tongplaat en LC-polder afgerond Overeenstemming beheer Zuidplaatje Vaststellen peilbesluiten Vaststellen inrichtingsplan Dordtwijkzone Feestelijke opening Elzen zuid Inrichtingsplan Noorderdiepzone en Elzen Noord vaststellen Vaststellen inrichtingsplan Noord Bovenpolder Opening Tongplaat inclusief Zuidplaatje Opening Louisapolder en Cannemanspolder Opening Dordtwijzone Opening Noord Bovenpolder Opening Noorderdiepzone en Elzen Noord Opening Aloijzen Opening Noorderdiepzone Noord Afsluiting project SGP Eiland van Dordrecht

Pagina 216 van 255


LNV € 24.100.000 72%

Waterschap € 1.500.000 5% Provincie ZH € 1.500.000 5%

Reserve SI € 5.781.689 18%

Toelichting: Bij het vaststellen van de begroting 2007 / MJP 2006-2010 is de claim gehonoreerd om een additionele investering van € 2.100.000 t.o.v. de oorspronkelijke reservering op te nemen. Kredieten

Datum Raadsbesluit 2003 04-07-2006

Fase Voorbereiding/onderzoek Vaststelling raamplan en start voorbereiding

Beschikbaar gesteld 705.175 2.976.515 3.681.690

Realisatie 705.175 342.643 1.047.818

Restant 0 2.633.872 2.633.872

Nog beschikbaar te stellen: € 29 mln € 35.000.000 € 30.000.000 € 25.000.000 € 20.000.000 € 15.000.000 € 10.000.000 Initiële jaarplanning

€ 5.000.000


€0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bijzonderheden

Geplande uitgaven in 2008: € 0,6 miljoen


Pagina 217 van 255

Bijlage 2: Overzicht Strategische Investeringen Restant reservering (res -/- kred)

1 Veiligheid

Thema

SV05 2e uitrukpost brandweer

Fysieke veiligheid

4.000.000

0

0

B16

Verkeersplan binnenstad

Verkeersveiligheid

5.282.143

5.282.143

4.065.377

0

V01

Verkeersmanagement

Verkeersveiligheid

1.959.151

1.340.903

1.050.232

618.248

V02

Verkeersveiligheidsplan

Verkeersveiligheid

338.634

338.634

301.970

0

V09

Wijkverkeersplannen

Verkeersveiligheid

2.634.957

2.634.957

1.912.541

0

V20

Wijkverkeerplan 19e eeuwse schil

Verkeersveiligheid

Reservering

Krediet

Uitgaven

4.000.000

1.400.000

0

0

1.400.000

15.614.885

9.596.637

7.330.120

6.018.248

Restant reservering (res -/- kred)

2 Sociale en culturele infrastructuur

Thema

B04

Verborgen museum


363.024

0

0

363.024

B10

Hofkwartier


35.756.475

8.466.827

5.439.058

27.289.648

W14

Cultuurcluster plus PM


8.260.000

100.000

180.578

8.160.000

W22

Energiehuis


16.600.000

500.000

500.000

16.100.000

W24

Schouwburg Kunstmin


Krediet

Uitgaven

940.000

940.000

0

0

9.000.000

9.000.000

6.772.316

0

Sport

37.200.000

37.200.000

2.960.739

0

Sport

1.295.500

1.295.500

138.078

0

109.414.999

57.502.327

15.990.769

51.912.672

SV04 Gezondheidspark


SV03 Sportboulevard W17

Actieplan Watersport

Reservering

Uitgaven


0

0

430.000

136.134

46.076

0

526.650

64.888

3.219.155

5.781.689

3.681.690

768.483

2.099.999

100.000

0

0

100.000

Ontwikkelen en herstructureren

3.896.519

3.896.519

4.328.463

0

Fund.herstel, part. woningverb., platvorm betonsc


16.314.188

15.211.226

13.203.722

1.102.962

W09

Fonds stedel. Stim. (part. Woningverb.)


1.666.781

549.074

549.074

1.117.707

W16

Stadswerven


5.400.000

0

82.438

5.400.000

W20

Dordt West


8.200.000

0

0

8.200.000

45.671.116

24.001.293

19.043.144

21.669.823

3 Wonen en leefbaarheid

Thema

W21

Spuiweg

Beheer van de openbare ruimte

430.000

B15


Handhaving

136.134

W10

Bodemsanering

Milieu

3.745.805

W11

Strategisch groen plan Eiland Dordrecht

Milieu

W23

Merwedehavens

Milieu

W02

Bleijenhoek

W05

4 Werk en scholing

Thema

SV01 Leerpark



Reservering

Reservering

Krediet

Krediet

Uitgaven


40.893.454

32.708.572

22.123.496

8.184.882

40.893.454

32.708.572

22.123.496

8.184.882

Pagina 218 van 255

Bijlage 2: Overzicht Strategische Investeringen Restant reservering (res -/- kred)

5 Ondernemerschap en bereikbaarheid

Thema

Reservering

Krediet

B02

Achterom/Bagijnhof


27.000.000

9.416.823

7.590.247

17.583.177

B03

Lenghenstraat/Lindenstraat


3.000.000

950.000

0

2.050.000

B13

Stadshotel


453.780

380.533

205.532

73.247

B17

Horeca/onrendabele toppen


453.780

135.000

135.000

318.780

E02

Startersbeleid


248.898

22.008

22.008

226.890

E12

Voorstraat Noord - ontwikkelingsprogramma


750.000

750.000

0

0

E01

Economische structuurversterking algemeen

Ontwikkelen, beheer en herstr bedr terr.

2.300.000

2.176.671

201.976

123.329

E07

Kade Krabbepolder (risicoreservering)


3.403.352

756.865

756.865

2.646.487

E09

Ontwikkelingsfonds Drechtsteden


15.800.000

15.800.000

10.544.000

0

E10

Stimulans programma economie


1.500.000

1.500.000

1.083.500

0

E13

Ontwikkelde spoorzone


525.000

525.000

272.562

0

B06

Stationsomgeving


9.729.986

1.095.459

0

8.634.527

E06

Herstructurering bedrijfsterreinen


730.554

730.554

596.076

0

E11

Upgrading zeehavengebied


1.800.000

1.500.000

60.855

300.000

V03

Fietsbrug A16


2.149.000

885.000

0

1.264.000

V05

Verbinding Oostelijke Stadsdelen (VOS)


3.630.241

3.340.447

1.815.520

289.794

V06b Tunnel Laan Verenigde Naties


4.500.000

4.500.000

0

0

V07

Doorstroming openbaar vervoer (DRS)


1.094.382

716.804

716.804

377.578

V08

Inframaatregelen auto


2.969.744

1.225.206

1.225.206

1.744.538

V13

Duurzame oplossing N3/A16 (Fly over en Mijlweg) Verbeteren bereikbaarheid

300.000

0

0

300.000

V14

Doortrekken Copernicusweg


1.885.084

100.000

53.563

1.785.084

V15

Binnenstad, handhaven autoluwe karakter


1.000.000

83.000

41.209

917.000

V16

Merwedestraat - Oranjelaan (VRI) Doorstroming


300.000

0

0

300.000

V17

Dokweg A16 Doorstroming aansluiting


100.000

0

0

100.000

V19

Deltapoort


200.000

0

0

200.000

85.823.801

46.589.370

25.320.923

39.234.431

7 Algemene dekkingsmiddelen

Thema

Stelpost indexering V02

Voorbereidingskosten grote projecten (tijdelijke re

Bedrijfsvoering

Eindtotaal

Uitgaven

Reservering

Krediet

5.972.000

0

0

5.972.000

1.000.000

0

0

1.000.000

6.972.000

0

0

6.972.000

304.390.255 170.398.199

Uitgaven


89.808.452 133.992.056

De reserveringen zijn inclusief de besluitvorming MJP 2006-2010 De kredietverstrekkingen zijn bijgewerkt t/m juli 2007 De uitgaven zijn conform jaarverslag 2006 De uitkomsten van de gehouden Screening SI zijn verwerkt Bij kadernota 2008 is besloten de jaarlijkse rentebijschrijving te reserveren in een aparte stelpost binnen SI voor indexering van prijsstijgingen. De eerste rentebijschrijving vindt plaats in 2008. Vooruitlopend hierop is aan Leerpark al een extra reservering van M€ 1,4 toegekend uit deze stelpost. Daarnaast is besloten bij begroting 2008 dat de verwachte vrij ruimte van M€ 7,5 gereserveerd wordt binnen deze stelpost.


Pagina 219 van 255

Bijlage 3 Overzicht GSB afspraken 1

GSB-doelstellingen (GSB III en ISV 2)

Nulsituatie

Gegevens nieuwkomers volgens jaarlijkse monitoring

Aantal in te burgeren nieuwkomers 2005: 161.

Resultaat 31-12-2009 Periode 2007-2009: 960 trajecten

Aantal in te burgeren oudkomers 2005: 171.

Periode 2007-2009: 580 trajecten

inburgering. 2

Gegevens oudkomers volgens jaarlijkse monitoring inburgering.

3

Inburgering allochtone vrouwen.

4

Aantal (tov de doelgroep achterstandsleerlingen)

Jaartal nulmeting: 2004

453 doelgroepkinderen. 70% van de doelgroeppeuters neemt deel

peuters en kleuters, dat deelneemt aan voor- en vroeg-

Deelnemend aan vve-programma's: 1047 gewichtenleerlingen

aan voorschoolse programma's.

schoolse programma's.

(= 45% van de doelgroep gewichtenleerlingen).

25 inburgeringstrajecten voor vrouwen met een uitkering; 75 inburgeringstrajecten voor vrouwen zonder uitkering/inkomen.

5

Aantal in te richten schakelklassen.

Nulmeting 2004: 5 Schakelklassen in primair en voortgezet

390 leerlingen hebben op 31-12-2009 de schakelklas doorlopen

onderwijs. 6

Aantal (tov de doelgroep voortijdig schoolverlaters)

Nulmeting 2005-2006: 1110

scholieren, dat herplaatst is en alsnog een start-

Een vermindering van het voortijdig schoolverlaten in de periode 2005-2010 met 50%.

kwalificatie behaalt. 7

Gemiddelde verblijfsduur in de maatschappelijke

Nultmeting 01-01-2004:

opvang.

Opvangcapaciteit is 289 plaatsen.

Residentieel: van 484 dagen/251 cliënten (2004) naar 397 dagen/286 cliënten (2009). Begeleid wonen: van 490 dagen/93 cliënten (2004) naar 407 dagen/115 cliënten (2009).

8

Het aantal plaatsen in de vrouwenopvang.

Nulmeting 01-01-2004:

Handhaven van de 75 plaatsen opvangcapaciteit vrouwen-

Opvangcapaciteit vrouwenopvang is 75 plaatsen.

opvang. Tevens verlagen van de gemiddelde verblijfsduur

In 2004 was de gemiddelde verblijfsduur 7 mndn. in de geheim-

in de vrouwenopvang, waardoor er meer vrouwen worden

adresvoorziening en 18 mndn. in het begeleid wonen.

opgevangen: - gemiddelde verblijfsduur in geheim-adresvoorziening teruggebracht naar 6 mndn. (= daling van 14% ); - gemiddelde verblijfsduur in begeleid wonen teruggebracht naar 12 mndn. (= daling van 33%). Hierdoor kunnen per jaar 8 personen meer in de geheim-adresvoorziening worden opgevangen en in het begeleid wonen 11 personen meer.

9

Ambulante verslavingszorg: aantal cliënten dat per

Nulmeting 2004:

jaar feitelijk wordt behandeld.

1.150 cliënten per jaar dat feitelijk wordt behandeld.

Handhaven 1.150 cliënten per jaar dat feitelijk wordt behandeld. Minimaal handhaven van het aantal cliënten dat gebruik maakt van de ambulante verslavingszorg.

10

Aantal of percentage 0-19-jarigen met overgewicht dat (1) via de JGZ wordt opgespoord en (2) voor wie gezondheidsinterventies worden ingezet.

11

Percentage jeugdige en volwassen veelplegers waar-

- Ontwikkeling van een informatie- en volgsysteem voor overgewichtproblematiek 0-19-jarigen. - Voor alle 0-19-jarigen met overgewicht die worden opge-

- Ontwikkeling van een informatie- en volgsysteem voor overgewichtproblematiek 0-19-jarigen. - Voor alle 0-19-jarigen met overgewicht die worden opge-

spoord via de JGZ wordt een gezondheidsinterventie

spoord via de JGZ wordt een gezondheidsinterventie

ingezet.

ingezet.

Nulmeting 2004:

voor door een stad nazorg- en/of resocialisatietrajecten

15 zeer actieve volwassen veelplegers krijgen een nazorg-/

worden aangeboden t.o.v. het totale aantal geregis-

resocialisatietraject aangeboden. Jaarlijks biedt de gemeente

treerde jeugdige en volwassen veelplegers.

6 zeer actieve jeugdige veelplegers een nazorg-/resocialisatie-

75 zeer actieve volwassen veelplegers krijgen D54een nazorg/ resocialisatietraject aangeboden. - 30 zeer actieve jeugdige veelplegers krijgen een nazorg/ resocialisatietraject aangeboden.

traject aan. Toelichting: Dordrecht voert algemeen beleid. 12

Percentage jeugdige en volwassen veelplegers waar-

Betreft nieuw beleid. Nulwaarde is niet bekend.

voor door een stad nazorg- en/of resocialisatietrajecten

- Volwassen veelplegers: 80% (=60) van de deelnemers rondt het traject met succes af;

wordt afgerond t.o.v. het totale aantal geregistreerde

- Jeugdige veelplegers: 80% (=24) van de deelnemers

jeugdige en volwassen veelplegers.

rondt het traject met succes af. Toelichting: Dordrecht voert in principe algemeen beleid.

13

Percentage overlastgevenden dat in de maatschappelijke opvang (24 uur/dag beschikbaar in crisissituaties) kan worden geplaatst tov het totale aantal geregistreerde overlastgevenden.

Nulmeting permanente overlastgevenden 2004: Aantal overlastincidenten Aantal personen >15 3 11 t/m 15 5 6 t/m 10 12 2 t/m 5 236 totaal 256

Eind 2009 kan 25% van de overlastgevenden dagelijks gebruik maken van de dagopvang. In het slaaphuis kan 14% van deze groep worden opgevangen.

In 2004 waren er 256 permanente overlastveroorzakers met verslaving, psychiatrie of dakloosheid als achterliggende problematiek. Hierbinnen is een groep van 20 personen die de harde kern vormt (6 of meer incidenten pp). Deze harde kern is verantwoordelijk voor min. 175 overlastincidenten oplopend naar 243 of meer incidenten. Circa 20% maakt dagelijks gebruik van dagopvang en circa 10% kan gebruik maken van het slaaphuis. 14

Aanwezigheid van een convenant/arrangement

Nulmeting 2002:

tussen alle lokale partijen betrokken bij de aanpak van

Convenant aanwezig.

Convenant aanwezig.

huiselijk geweld. 15 16

De aanwezigheid van een advies- en meldpunt huise-

Nulmeting 2003:

lijk geweld.

Advies- en meldpunt aanwezig.

Advies- en meldpunt aanwezig.

Aantal (eerste) meldingen van huiselijk geweld en van

Meting 2005:

- 10% meer eerste meldingen; en

herhaling van huiselijk geweld.

- 450 eerste meldingen;

- 10% minder herhaalde meldingen.

- 300 herhaalde meldingen.


Pagina 220 van 255

17


Nulsituatie

Verminderen van criminaliteit in risicogebieden en

a. stadswachten in Binnenstad en bij evenementen;

Resultaat 31-12-2009 a. inzet van 55 stadswachten in 11 wijken;

in de woonomgeving mede door een gebiedsgerichte

b. geen convenanten;

b. afsluiten van 3 convenanten rond de 3 stationsgebieden;

aanpak.

c. nieuwbouw: geen Keurmerk Veilig Wonen;

c. tot 2009 worden alle nieuwbouwwoningen voorzien van een Keurmerk Veilig Wonen (= 2000 nieuwbouwwoningen);

d. bestaande bouw: 2127 woningen =4% (31-12-2004) hebben het d. in 2009 is 10% van de bestaande bouw voorzien van het Keurmerk Veilig Wonen;

Keurmerk Veilig Wonen (= 5209 bestaande woningen in 2009);

e. geen schoolveiligheidsscans.

e. voor alle 7 scholen wordt een veiligheidsscan uitgevoerd. Op basis hiervan zal het veiligheidsplan van die scholen indien nodig - worden herzien.

18

Aanpak jeugdcriminaliteit (open doelstelling).

Om de criminaliteit onder jeugdigen te verminderen worden mo-

Om de criminaliteit onder jeugdigen te verminderen zullen in de

menteel de volgende programma's ontwikkeld:

GSB-periode 8 programma's worden uitgevoerd en gevolgd in de jeugdmonitor. Het gaat om de volgende programma's:

a. Jeugdpreventie Antillianen;

a. jeugdpreventie Antillianen;

a. voortzetten van bestaand programma;

b. Schooladoptieplan;

b. schooladoptieplan is op enkele scholen van het basisonder-

b. schooladoptieplan wordt op alle basisonderwijsscholen uit-

wijs uitgevoerd; c. Jeugdparticipatie;

gevoerd;

c. jeugdparticipatie;

c. uitbreiden van de jongerenwebsite: Dordt Rocks. Gericht op alle jongeren. Daarnaast worden mogelijkheden uitgebreid voor jongeren om zelf activiteiten te ontwikkelen;

d. Jongerenwerk;

d. jongerenwerk: jongerenwerk in alle wijken;

d. jongerenwerk is staand beleid en wordt in alle wijken uitge-

e. T-teams (=Thuislozenteams);

e. T-teams;

e. jaarlijks worden aan 70 à 75 zwerfjongeren een aanbod ge-

f. Home Start;

f. Home Start: vrijwilligers die ouders ondersteunen, die extra

f. voortzetten van vrijwilligers die ouders ondersteunen, die

g. Jeugdpreventieteam;

g. Jeugdpreventieteam;

voerd; daan; steun nodig hebben in hun gezin;

extra ondersteuning nodig hebben in hun gezin; g. gemeente subsidieert het JPT voor de begeleiding van 200 Dordtse jongeren. Begeleiding wordt door Buro Jeugdzorg uitgevoerd;

h. Community That Care.

h. CTC is niet actief in wijken.

Percentage sportdeelname door allochtone jeugd.

Monitor Jongeren Dordrecht 2003:

h. CTC wordt in 2005 in 3 wijken (Staart, Reeland en Noordflank) uitgevoerd.

19

Percentage kinderen van niet-westerse allochtone afkomst

54,8%

64,8%

jaar) dat nauwelijks aan sport doet

38%

28%

Percentage niet westerse allochtonen jongeren (12 tot 22

32%

37%

uit groep 7 dat buiten schoolverband aan sport doet Percentage niet westerse allochtonen jongeren (12 tot 22

jaar) dat lid is van een sportvereniging 20

Uitvoeren Sociaal programma Wielwijk (onderdeel Dordrecht West). Open doelstelling Oud Krispijn

21

Mutaties in de woningvoorraad, uitgesplitst naar aantallen nieuwbouw op uitleglocaties.

a. Geen realisatie/ renovatie speeltuin en speeltuingebouw Oud Krispijn b. Geen bibliotheekvoorziening

a. Realisatie/ renovatie speeltuin en speeltuingebouw Oud Krispijn b. Bibliotheekvoorziening

c. Geen uitbreidingwelzijnswerk

c. Uitbreidingwelzijnswerk

d. Geen realisatie van een buurthuis/MFA

d. Realisatie van een buurthuis/MFA

e. Geen inzet van wijkbeheer

e. Inzet van wijkbeheer

f. Geen Servicepunt ouderen

f. Servicepunt ouderen

Realiseren van 400 woningen, waarvan 400 dure koop. Deze gegevens zijn afkomstig uit het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-west, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV.

22

Mutaties in de woningvoorraad, uitgesplitst naar aan-

In het Dordtse woningbouwprogramma wordt geformuleerd hoeveel woningen moeten worden onttrokken en hoeveel woningen

tallen nieuwbouw als op locaties binnen bestaand be-

gebouwd moeten worden op alle beschikbaar komende locaties. Er worden geen aparte nieuwbouwprogramma's benoemd en

bouwd gebied van 2000 i.v.m. de uitbreidingsbehoefte.

bijgehouden op vervangings- en uitbreidingslocaties in bestaand stedelijk gebied. Deze gegevens staan in het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-west, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV.

23

Mutaties in de woningvoorraad, uitgesplitst naar aan-

In het Dordtse woningbouwprogramma wordt geformuleerd hoeveel woningen moeten worden onttrokken en hoeveel woningen

tallen nieuwbouw op locaties binnen bestaand be-

gebouwd moeten worden op alle beschikbaar komende locaties. Er worden geen aparte nieuwbouwprogramma's benoemd en

bouwd gebied van 2000 i.v.m. vervangingsbehoefte.

bijgehouden op vervangings- en uitbreidingslocaties in bestaand stedelijk gebied. Deze gegevens staan in het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-west, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV.

24

Aantallen omzettingen huurwoningen in koopwoningen.

Betreft totaal 900 woningen. Deze gegevens zijn afkomstig uit het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-west, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV.

25

Aantal vernietigde woningen.

Betreft totaal 867 woningen (ISV 1+2). Deze gegevens zijn afkomstig uit het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-west, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV.

26

Toename aantal volledig toegankelijke woningen.

Indicator: appartementen met lift, welke voldoen aan Kwaliteitseisen nieuwbouwwoningen Drechtsteden. Ambitie: nieuwbouw van 1100 appartementen. Nulwaarde: n.v.t. Deze gegevens zijn afkomstig uit het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-west, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV.


Pagina 221 van 255

27


Nulsituatie

Aantal grootschalige groenprojecten met bijbe-

Ontwikkelen van 26 hectare aan grootschalige groenprojecten.

Resultaat 31-12-2009

horend oppervlak (ha). 28

Aan te pakken deel van de werkvoorraad gerelateerd

Aanpak van de regionale werkvoorraad bodemverontreiniging voor 20%. In Dordrecht worden tot 2010 ca. 199 locaties onder-

aan het landsdekkende beeld bodemsanering in aan-

zocht.

tallen (oppervlakte en in de bodem aanwezige ernstig verontreinigde grond) en m3 (te saneren verontreinigd) grondwater en bpe's (bodemsaneringsprestatieeenheden). Vermelden welk deel hiervan door saneringen in eigen

29

Aantal saneringen

totaal

Waarvan SEB

50

50

Aantal onderzoeken

50

50

m2 verontreinigd oppervlak

135.000

135.000

3

beheer tot stand zal komen (zonder overheidsbijdrage

m verontreinigde grond

145.000

145.000

in de financiering.

m3 verontreinigd grondwater

16.000

16.000

Aantal b.p.e

576.400

576.400

Aantal A- en railwoningen (absoluut en als percentage

Voor Dordrecht worden alle 236 woningen gesaneerd, in de periode 2005-2009.

van het totaal in de gemeente) waar de saneringssituatie aan het eind van het ISV2-tijdvak is opgelost. 30 31

Saldo toe te voegen woningen in bestaand bebouwd

Dordrecht-West, fysiek programma: verkoop van 390 woningen; sloop van 1125 woningen en nieuwbouw van 480 woningen.

gebied 2000.

Inclusief verbetering van de bijbehorende openbare ruimte.

Fysieke voorwaarden voor aantrekkelijke sociale en

a. geen dienstknooppunt Wielwijk;

a. realisatie dienstknooppunt Wielwijk;

veilige omgeving (open doelstelling).

b. geen Multi functionele accommdatie.

b. realisatie Multi functionele accommodatie. 17 ha geherstructureerd op de Zeehaven.

32

Aantal hectare geherstructureerde bedrijventerreinen.

Nulmeting = 0 ha

33

Aantal delicten tegen bedrijven en ondernemers.

Nulmeting 2004: 3 beveiligde bedrijventerreinen ( Dordtse Kil I en

Aantal delicten tegen bedrijven en ondernemers wordt met 20%

II en Amstelwijck-west.

verminderd. Samen met ondernemers van 3 bedrijventerreinen:

Criminaliteitscijfers nulmeting 2004:

Louter Bloemen, Zeehaven (incl. Krabbepolder) en Dordtse Kil III

- 13 incidenten op Louter Bloemen;

wordt een convenant afgesloten over collectieve beveiliging van

- 14 incidenten op Dordtse Kil III;

die bedrijventerreinen.

- 47 incidenten in Zeehaven (incl. Krabbepolder). NB: ook incl. Mijlweg, waar 14 van de 47 incidenten hebben plaatsgevonden. Indien Mijlweg niet kan worden beveiligd, komt de nulmeting Zeehaven op 33 incidenten. 34

Aantal locaties van (semi)publieke instellingen in de ge-

Geen breedband ICT-netwerk in Dordrecht en Drechtsteden.

Realiseren van een breedband ICT-netwerk in Dordrecht (en

meente dat d.m.v. een vraagbundelingsinitiatief is aange-

mogelijk in de Drechtsteden) met uitlopers naar de regio.

sloten op breedband.

Hierop zijn minimaal 100 locaties van minimaal 10 (semi)publieke instellingen aangesloten.

35

Verbeteren innovatief vermogen bedrijfsleven.

Nulmeting = 0 innovatief georiënteerde bedrijven maken gebruik van 75 creatief georiënteerde bedrijven en of starters maken gebruik een dienstverleningspakket.

van een gemeentelijk dienstverleningspakket.

Openstaande verplichtingen ISV 1 (periode 2000-2005) Verplichting ISV1

Stand van zaken per 1-6-2007

Realiseren van de revitalisering bedrijvengebied Zeehaven (prioritaire doelstelling 1, structurering Zeehavens Dordrecht).

Belangrijk is dat de vergunningen verleend worden zodra de nieuwe wet Geluidhinder is vastgesteld. Iedere vertraging brengt het risico met zich mee dat voor 2010 de middelen niet zijn besteed. Betekent dat uitvoering geen vertraging mag oplopen.

Realiseren van de bijgestelde ontwikkeling van de stationslocatie tot regionaal OV-knooppunt (prioritaire doelstelling 2, realisatie HOV-D in 2007).

Belangrijkste afspraken met NS en Prorail zijn gemaakt. Als uitvoering eind 2007 start, ziet het er naar uit dat de afspraak voor 2010 wordt nagekomen.

Realiseren van het resterende deel van de ontwikkeling van het knooppunt A16/N3 tot poort van de stad/randstad met primair accent op werkfuncties (prioritaire doelstelling 3, nieuwe ontwikkeling bedrijventerreinen).

De signalen voor de invulling van Amstelwijk en DK3 zijn positief. Belangrijk is dat deze voor 2010 worden gerealiseerd, dan wel in uitvoering zijn. Voor de uitvoering van verkeerskundige plannen op korte en lange termijn, inclusief fly-over, is voortgang noodzakelijk. Op dit moment loopt het proces. Belangrijk is dat er geen kink in de kabel komt en dat Rijkswaterstaat betrokken blijft. Anders komt realisatie van DK4 op lange termijn in gevaar.

Afronden van het project Dordwijckzone (prioritaire doelstelling 9, groen). (Doelstelling is opgenomen in het GSB3 convenant).

Door externe omstandigheden (asbestvondst en bezwaarschriften) ligt het project gedeeltelijk stil. Wordt hard aan gewerkt. Andere onderdelen zijn uitgevoerd. Belangrijk is dat voor 2010 het project is gerealiseerd, dan wel in de laatste fase van de uitvoering is.

Realiseren van de resterende 500.248 BPE's (prioritaire doelstelling 12, bodemsanering. (Deze doelstelling is opgenomen in het GSB3 convenant).

Alle projecten zijn ingepland tot 2010. Op dit moment loopt de uitvoering op schema.

Verkopen van de resterende 900 duurdere huurwoningen (prioritaire doelstelling 5, verkoop huurwoningen).

Verkoopcijfers 2006 zijn nog niet bekend; er zijn gegevens aangeleverd door corporaties maar deze zijn momenteel nog niet samen te voegen tot één eindcijfer.

Realiseren van de onttrekking door sloop en verkoop van in totaal 867 woningen aan de sociale huurwoningvoorraad in de westelijke wijken (prioritaire doelstelling 6, afname sociale huurwoningvoorraad).

In 2006 zijn er 195 woningen gesloopt in Dordrecht West. (Totaal t/m 2006: 422). 76 sociale huurwoningen zijn verkocht. In 2006: 77 appartementen opgeleverd, allemaal in de koopsector en geschikt voor ouderen. (Totaal t/m 2006: 291).

Toevoegen van 987 ouderenwoningen (prioritaire doelstelling 8, toevoegen ouderenwoningen).

De realisatiecijfers van 2005 en 2006 geven nog geen aanleiding tot zorgen. Planning voldoet redelijk aan de doelstelling, maar iedere vertraging betekent niet halen van de doelstelling.


Pagina 222 van 255

Bijlage 3a Investeringen Stedelijke Vernieuwing (ISV) Fysiek Projecten stedelijke vernieuwing

Totaal reservering Cf. begroting 2007

Totaal reservering begroting 2008

Uitgaven T/m 2006

Benodigde middelen 2007-2009

Prognose 2008

1.000.000 1.000.000 1.000.000

751.301 751.301 751.301

497.000 497.000 497.000

254.301 254.301 254.301

46.448.515 772.000 772.000

35.228.745 1.334.635 1.334.635

16.529.647 1.034.635 1.034.635

18.699.098 300.000 300.000

9.318.890 100.000 100.000

Ruimtelijk programma Nieuw wonen in oud krispijn ruimtelijk programma Dordt West grondbank openbare ruimte

9.324.000 6.724.000 2.600.000

8.848.754 6.248.754 2.600.000

799.880 799.880

8.048.874 5.448.874 2.600.000

4.409.220 1.809.220 2.600.000

Sociaal programma Sociaal programma NWIOKZ Sociaal programma Dordt West

8.167.000 4.667.000 3.500.000

8.972.866 4.667.552 4.305.314

2.572.866 2.267.552 305.314

6.400.000 2.400.000 4.000.000

2.800.000 800.000 2.000.000

10.463.000 4.900.000 1.089.000 567.000 907.000 3.000.000

3.072.395 701.946 1.100.000 591.363 679.086

1.449.395 701.946

1.042.914 1.042.914

1.028.644 1.028.644

128.644 128.644

523.030 523.030

480.882 480.882

480.882 480.882

Saneren Geluid Geluidsscherm A16 Saneren voorraad A-lijst en railwoningen

1.093.000 818.000 275.000

606.672 469.177 137.495

Riedijkshaven Riedijkshaven

1.000.000 1.000.000

Woonwagens Woonwagens

527.000 527.000

Zeehavengebied Verhogen kwaliteit openbare ruimte Zeehavengebied

Overall Projectkosten Projectkosten NWIOKZ

Sociaal fysiek MFA Oud Krispijn Zuid Wielwijk SIS Wielwijk -Wielwijk-Noord N. Krispijn omgeving bezit Woondrecht Investeringen Sociale voorzieningen Dordt West Herstructurering Staart Staart Noorderkwartier woonomgeving Herstructurering Bleijenhoek Bleijenhoek

Funderingsherstel Stadsbrede aanpak Beleidsplan funderingsherstel 2001 Beleidsplan funderingsherstel 2001

1.623.000

1.110.000

1.100.000 523.000

1.100.000 10.000

900.000 900.000

600.000 600.000

214.876 214.876

391.796 254.301 137.495

137.495

918.862 918.862

377.030 377.030

541.832 541.832

526.736 526.736

526.736 526.736

68.363 679.086

137.495

3.612.000 570.000 3.042.000

Funderingsherstel Emmaplein Funderingsherstel Emmaplein

880.334 880.334

348.424 348.424

348.424 348.424

Bijdrage het Vissertje Het Vissertje

250.000 250.000

250.000 250.000

239.736 239.736

10.264 10.264

Bewonersondersteuning Bewonersondersteuning

968.000 968.000

853.990 853.990

553.990 553.990

300.000 300.000

100.000 100.000

277.500 277.500

277.500 277.500

Ouderenhuisvesting Stimulering opplussen Groen: Dordwijkzone Dordwijkzone

748.737 748.737

904.813 904.813

904.813 904.813

Speelnota Speelnota

921.000 921.000

786.418 786.418

786.418 786.418

6.090.000 19.000 5.163.000 908.000

6.017.155 38.886 4.698.842 1.279.427

5.833.823 38.886 4.698.842 1.096.095

183.332

62.175

183.332

62.175

5.399.427

4.645.948

3.741.394

904.554

70.000

738.363

250.000

70.000

Monumentenzorg Beleid MZ algemeen Restauratie MZ Revolving fund Monumentenzorg: verplichtingen Sloop Troelstraweg Troelstraweg 129

66.500 66.500

1.257.000

738.363

Fietsopgangen Stadsbrug

798.000

658.030

658.030

N. Krispijn Emmaplein

288.000

288.534

288.534

Fietsparkeren Binnenstad

100.000

95.021

95.021

Vierkant achter oud Krispijn

106.000

250.000

250.000

Verbetering grote Markt

Verkeersvoorzieningen Buitenschool/Mytylschool N. Krispijn Nassauplein

48.000 272.000

Niet doorzichtige rolluiken Wijkverkeersplannen Camphuysenstraat

250.000 1.588.000

1.588.000

1.055.545

532.455

77.000

Fietsvoorzieningen (brug Vlij)

865.427

778.000

655.901

122.099

2.163.000

1.560.373

1.573.928

-13.555

714.302

Lombardgebied9 GB)

763.000

1.110.139

1.110.139

Zeehavenbuurt (GB)

945.000

714.302

Noordendijk (GB) Upgrading Dortse Kil I, Dordtse Kil II en Amstelwijck-West

Bodemsanering

Realisatie glasvezelnetwerken non profitsector (GSBII)

Kraansteiger Reservering functionele aanpassing wegen Merwedelijn Vrije ruimte 2004 Bijdrage wijkgericht werken Onderzoek sport Communicatie en participatie (WGW) Foyer Colijnstraat

74.378

778.745

-65.589

-792.300

455.000

455.000

455.000

13.400.000 13.400.000

12.381.581 12.381.581

4.787.897 4.787.897

700.000

836.390

836.390

700.000

836.390

836.390

1.192.700 66.700 400.000 300.000 200.000 226.000

1.671.028 66.700 400.000 337.800 537.606 11.922 50.000 192.000 75.000 57.075.367

616.228 66.700

70.303.642


853.123 -857.889

7.593.684 7.593.684

1.211.667 1.211.667

1.054.800

683.800

400.000 337.800

200.000 337.800

50.000 192.000 75.000 28.492.882

50.000 96.000

537.606 11.922

28.582.485

11.998.659

Pagina 223 van 255

Bijlage 3b GSB Sociale, Integratie en veiligheid (SIV) Totaal GSB3 2005-2009 Sector

BDU Onderdeel

MO MO MO MO

VSV VSV VSV VSV

uitgaven op Rijksbijdrage

Gem.midd.

Uitgaven op rijksbijdrage

Gemeentelijk uitgaven

Scholing en werk 1. Sluitende aanpak/ convenanten Onderwijs * Voortijdig schoolverlaten * TPS * Time-out klas * VSV-route 2. Multidisciplinaire teams en schoolmaatschappelijk werk `Schakelklassen VVE * MDT's 0-4 jarigen * MDT's 4 -12 jarigen * MDT's 12-18 jarigen * Schoolmaatschappelijk werk

MO MO MO MO

3. Deelname VVE traject

MO

4. Realisatie SIS – scholen

MO

2.418.715 95.100 169.125 -

-

-

-

1.024.995 -

256.250 1.475.000 740.000

11.250.000 14.957.935

922.580 6.386.945 9.780.775

23.715.000 342.500 3.375.000 342.500 85.500 544.320

215.630 148.445 -

505.839

206.243

300.000 SIV/EV

VVE

subtotaal Scholing en werk

50.096 361.310 103.122 203.390 2.624.580

-

450.000

555.808

4.241.729

1.118.659

Sociale infrastructuur 1. Verblijfsduur maatschappelijke opvang * Dak en thuislozen * doorstroom in MO

MO MO

MO MO

2. Opvangcapaciteit vrouwenopvang * uitbreiding opvang * informatie

MO MO MO

VO VO VO

3. Registratie gezondheid 0 - 19 jarigen

MO

Gezond

Sociale herovering, Programma Wielwijk

MO

Sociale herovering

subtotaal Sociale Infrastructuur

3.818.615 1.169.583

45.473

787.270

30.315

111.890

1.000.000 28.404.820

364.075

125.000 75.000 50.000 325.000

-

281.875 25.625 281.875 950.000 125.000 576.560 700.000

270.000 -

6.887.358

75.788

Veiligheid 1. Veelplegers * Facilitatiegeld gemeentelijke accounthouder * Indicering veelplegers tbv casusoverleg * Evaluatietraject veelplegers * ITB 2. Preventie jeugd * Jeugdpreventie Antillianen * schooladoptieplan * jeugdparticipatie * jongerenwerk DWO * jeugdmonitor * T-Team * Home-start * Jeugdpreventieteam


OOV

MO MO MO MO MO MO MO OOV

SIV/EV

SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV

25.000 15.000 10.000 65.000

57.845 5.179 190.000 25.688 116.523

251.316

53.557 140.000

Pagina 224 van 255

Totaal GSB3 2005-2009 Sector

BDU Onderdeel

3. Overlastgevenden * 24-uurs-opvang * wijkinformatiecentrum O.K. * registratie+uitbreiding 24-opvang (Rietkerk)

MO MO MO

SIV/EV SIV/EV SIV/EV

4. Arrangement partijen huiselijk geweld Aangiften/ onderzoek/ campagne/ meldpunt * meldstructuur huiselijk geweld

MO

VB

MO MO

SIV/EV SIV/EV

uitgaven op Rijksbijdrage

Gem.midd.

Uitgaven op rijksbijdrage

Gemeentelijk uitgaven

1.281.240 250.000 372.440

-

258.951 50.525 75.270

256.250

300.000

132.662

128.125 115.310 75.000 135.000 500.000 750.000 45.000

-

25.894 23.304 27.000 15.000 100.000 117.000 9.000

50.000

-

10.000

7.474.300

570.000

1. Uitvoeringsprogramma Integratie(antillianen) MO

-

2.875.000

593.785

2. Subsidiebeleid zelforganisaties

-

1.581.955

370.704

3. Inburgeringtraject opvoeders jonge kinderen / doorstroom naar vrijwilligerswerk * Oudkomers wijken MO SIV/EV 512.495 * WEB MO WEB 7.682.810 * Wegwerken wachtlijsten SD SIV/EV 1.700.000 * nieuwe wet inburgering SD

-

5. Risicogebieden * veilig in en om school * verslavingspreventie * cameratoezicht Station * toezicht (logistieke middelen) * keurmerk Veilig Wonen * wijkveiligheidsinitiatieven * delinkwentie & Samenleving (tbv. VIOS) 6. Proces en voortgang Veiligheidsmonitor en veiligheidsanalyse subtotaal Veiligheid

1.494.841

60.000

364.873

Vertrouwen en Participatie

Sportstimulering allochtone jeugd subtotaal Vertrouwen en participatie Totaal


MO

Sport

103.575 869.801 0 2.362.278

-

82.856 9.895.305

4.456.955

3.314.935

1.068.064

60.732.360

15.171.805

15.938.863

2.627.384

Pagina 225 van 255

Bijlage 3c GSB economie Projecten GSB Pijler Economie

BDU Economie (Niet fysieke economie) Mentorenproject Voorstraat Noord Creatieve economie (Innovatief vermogen) Breedband ICT netwerk Zeehavengebied Beveiliging van bedrijventerreinen

Totaal BDU Economie


Cumulatieve

Restant

(in €)

Bestedingen

reservering

Prognose

reservering

Prognose

reservering

Totaal reservering

T/m 2006

ultimo 2006

onttrekking 2007

ultimo 2007

onttrekking 2008

ultimo 2008

2.175.740 80.000 45.740 100.000 700.000 1.000.000 250.000

2.175.740

485.000 27.000 52.000 44.000 362.000

485.000

1.690.740 53.000 -6.260 56.000 338.000 1.000.000 250.000

1.690.740

Restant

85.000 10.000

75.000

85.000

1.605.740 53.000 -6.260 46.000 338.000 1.000.000 175.000

1.605.740

Restant

46.000

1.559.740 53.000 -6.260

46.000 338.000 1.000.000 175.000

46.000

1.559.740

Pagina 226 van 255

Bijlage 4

Autorisatie overzicht programmabegroting 2008 en meerjarenbegroting 2009-2011 De programmabegroting is het sturingsinstrument van de Raad en geeft vorm en inhoud aan zijn kaderstellende en controlerende rol. Bijgaand overzicht geeft een integraal inzicht in de baten, lasten en saldo voor het begrotingsjaar 2008 per thema en de daarmee samenhangende bestuurlijke producten. Verder geeft dit overzicht per thema en bestuurlijke product de (indicatieve) meerjarenbegroting voor 2009-2011 weer. Autorisatie van de programmabegroting voor de jaarschijf 2008 vindt plaats op themaniveau.

Programma Veilgheid Thema Sociale Veilgheid Product Veelplegers


Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

169

0

-169

-179

-178

-178

Risicogebieden

2.522

264

-2.258

-2.282

-2.302

-2.302

Openbare orde

332

0

-332

-332

-330

-330

Jeugdpreventie

164

0

-164

-164

-164

-164

3.187

264

-2.923

-2.957

-2.974

-2.974

0

0

0

0

0

0

3.187

264

-2.923

-2.957

-2.974

-2.974

2.009

2.010 Saldo's

2.011

-175

-173

-173

Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming Thema Fysieke veilgheid Product Rampenbestrijding Externe veiligheid


Baten

176

Saldo* 0

-176

37

0

-37

-37

-37

-37

Brandweer

10.480

0

-10.480

-11.626

-11.331

-11.259


10.693

0

-10.693

-11.838

-11.541

-11.469

510

0

-510

0

0

0

11.203

0

-11.203

-11.838

-11.541

-11.469

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Mutatie reserves Begroting na bestemming Thema Verkeersveiligheid Product Wijkverkeersplannen Begroting voor bestemming


Thema Integrale Veilgheid Product Programmabegeleiding en proces Veiligheid Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


Saldo* 0

-422

-422

-422

-422

422

0

-422

-422

-422

-422

0

0

0

0

0

0

422

0

-422

-422

-422

-422

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Mutatie reserves Begroting na bestemming

Baten

422


Baten

Saldo*

422

0

-422

-420

-416

-416

422

0

-422

-420

-416

-416

0

0

0

0

0

0

422

0

-422

-420

-416

-416


Pagina 227 van 255

Programma Sociale Infrastructuur Thema Maatschappelijke voorzieningen Product Plechtigheden


Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

1.912

2.059

147

180

187

185

Welzijnsaccomodaties Mediazaken

1.156

1.056

-100

-86

-137

-134

324

214

-110

-110

-110

-108

Bibliotheek

2.899

0

-2.899

-2.921

-2.921

-2.918

Maatschappelijke Ondersteuning

2.947

0

-2.947

-2.947

-2.947

-2.947

Intensieve Maatschappelijke Ondersteuning

6.618

159

-6.459

-6.517

-6.517

-6.417

Buurtwerk

3.260

97

-3.163

-3.258

-3.384

-3.384 -250

Vrijwilligerswerk

250

0

-250

-250

-250

Sluitende aanpak jeugd

365

60

-305

-305

-305

-305

Kindervoorzieningen

376

0

-376

-376

-376

-376

Opvoedingsondersteuning

545

0

-545

-545

-545

-545

Jongerenvoorzieningen

714

0

-714

-764

-764

-764

Kinderopvang Ov. Maatsch. Voorz.(ov. Welzijnswerk) Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

209

0

-209

-211

-211

-211

-348

0

348

378

447

447

21.227

3.645

-17.582

-17.732

-17.833

-17.727

223

204

-19

-18

-16

-15

21.450

3.849

-17.601

-17.750

-17.849

-17.742


Thema Integratie en Interculturalisatie Product Integratie



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

665

200

-465

-766

-665

-565

Antillianenbeleid

939

0

-939

-737

-737

-737

Participatie allochtone vrouwen

364

0

-364

-364

-364

-364

1.968

200

-1.768

-1.867

-1.766

-1.666

0

0

0

0

0

0

1.968

200

-1.768

-1.867

-1.766

-1.666


Thema Gezondheid Product Lokaal gezondheidsbeleid Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo




Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369

0

0

0

0

0

0

3.693

1.324

-2.369

-2.369

-2.369

-2.369


Pagina 228 van 255

Thema Zorg Product Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) WVG Begroting voor bestemming


2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

12.785

1.806

-10.979

-10.978

-10.978

-10.978

7.202

0

-7.202

-7.202

-7.202

-7.202

19.987

1.806

-18.181

-18.180

-18.180

-18.180

0

0

0

0

0

0

19.987

1.806

-18.181

-18.180

-18.180

-18.180


Baten


Thema Inkomen Product Bijstandsverlening Armoedebeleid / bijzondere bijstand Schuldhulpverlening Begroting voor bestemming



2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

66.455

50.741

-15.714

-15.543

-15.542

-15.541

2.247

0

-2.247

-2.423

-2.314

-2.314

37

0

-37

-37

-37

-37

68.739

50.741

-17.998

-18.003

-17.893

-17.892

0

0

0

0

0

0

68.739

50.741

-17.998

-18.003

-17.893

-17.892


Baten

2.009


Thema Cultuurvoorzieningen Product Culturele educatie



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

2.548

44

-2.504

-2.590

-2.593

-2.592

Culturele subsidies

1.164

5

-1.159

-1.167

-1.167

-1.167

Collectie musea

1.299

21

-1.278

-1.408

-1.396

-1.470

Tentoonstellingen musea

2.384

133

-2.251

-2.171

-1.891

-1.897

Kunst in de openbare ruimte

194

4

-190

-189

-189

-189

Service bureau

290

0

-290

-288

-288

-288

Kunstuitleen

474

238

-236

-219

-228

-227

Educatie / tentoonstellingen Collectie archief Inspectie Stadsarchief

351

83

-268

-243

-243

-257

2.371

152

-2.219

-2.200

-2.184

-2.188

128

0

-128

-128

-128

-128

2.401

901

-1.500

-1.518

-1.504

-1.172

Sociaal culturele voorstellingen Kunstmin

350

33

-317

-320

-323

-321

Filmhuis Cinode

336

96

-240

-241

-241

-242

Commerciële verhuringen Kunstmin

326

106

-220

-230

-234

-235

Stadsdepot

859

0

-859

-852

-844

-837

Hofkwartier

182

0

-182

-187

-18

-18

Intensiveren Culturele Programmering

457

0

-457

-457

-254

0

16.114

1.816

-14.298

-14.408

-13.725

-13.228

34

43

9

9

9

9

16.148

1.859

-14.289

-14.399

-13.716

-13.219

Professionele voorstellingen Kunstmin




Pagina 229 van 255

Thema Vrijetijdsvoorzieningen Product Volksfestiviteiten


Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

167

211

44

44

44

44

Recreatiebeleid

1.766

150

-1.616

-1.613

-1.610

-1.608


1.933

361

-1.572

-1.569

-1.566

-1.564

0

0

0

0

0

0

1.933

361

-1.572

-1.569

-1.566

-1.564


Thema Sport Product Binnensportaccommodaties Buitensportaccommodaties Sportondersteuning



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

4.054

584

-3.470

-3.408

-3.324

-3.258

2.265

461

-1.804

-1.743

-1.766

-1.749

505

0

-505

-504

-505

-505

Sportstimulering

1.241

226

-1.015

-987

-892

-833

Zwemmen

2.330

1.118

-1.212

-1.235

-1.206

-1.206

0

0

0

0

0

0

10.395

2.389

-8.006

-7.877

-7.693

-7.551

0

0

0

0

0

0

10.395

2.389

-8.006

-7.877

-7.693

-7.551

Sportbeleid Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo



Pagina 230 van 255

Programma Wonen en Leefbaarheid Thema Beheer van de openbare ruimte Product Wegen


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

14.140

218

-13.922

-14.112

-13.704

-11.306

Groen

7.783

33

-7.750

-7.743

-7.716

-7.505

Openbare verlichting

1.831

28

-1.803

-1.789

-1.787

-1.776

Verkeersmeubilair / VRI's / Parkeren

1.947

450

-1.497

-1.435

-1.354

-1.323

Constructies

1.577

0

-1.577

-1.591

-1.589

-1.590

Onderhoud speelvoorzieningen

742

0

-742

-718

-736

-736

Nautisch beheer

1.732

3.268

1.536

1.545

1.549

1.554

Havens civiel

1.678

32

-1.646

-1.380

-1.507

-1.358

Overige exploitaties Havens

127

147

20

20

20

20


31.557

4.176

-27.381

-27.203

-26.824

-24.020

0

162

162

162

162

162

31.557

4.338

-27.219

-27.041

-26.662

-23.858


Thema Afvalinzameling en -verwerking Product Afvalinzameling en -verwerking Begroting voor bestemming



2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

12.063

12.307

244

245

244

244

12.063

12.307

244

245

244

244

0

0

0

0

0

0

12.063

12.307

244

245

244

244


Baten

2.009


Thema Riolen Product Riolen Begroting voor bestemming



2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

8.562

9.356

794

797

799

799

8.562

9.356

794

797

799

799

0

0

0

0

0

0

8.562

9.356

794

797

799

799


Baten


Thema Milieu Product Overige milieumaatregelen Milieubeheer Ecologie



Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

667

177

-490

-489

-489

-488

2.317

363

-1.954

-1.954

-1.953

-1.954

172

0

-172

-222

-222

-222

Natuur- en milieucentrum

1.264

214

-1.050

-1.138

-1.136

-1.134


4.420

754

-3.666

-3.803

-3.800

-3.798

0

0

0

0

0

0

4.420

754

-3.666

-3.803

-3.800

-3.798




Pagina 231 van 255

Thema Vergunningverlening Product Vergunningen Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

2.302

3.098

796

793

793

793

2.302

3.098

796

793

793

793

32

0

-32

-32

-32

-32

2.334

3.098

764

761

761

761


Thema Handhaving Product Handhaving ruimtelijke ordening Handhaving milieu Begroting voor bestemming



2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

598

10

-588

-588

-588

-588

587

121

-466

-466

-466

-466

1.185

131

-1.054

-1.054

-1.054

-1.054

0

0

0

0

0

0

1.185

131

-1.054

-1.054

-1.054

-1.054


Baten


Thema Ontwik. en herstructureren woonw. Product Woonwagens



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

1.300

1.293

-7

-345

-482

-440

0

0

0

0

0

0

Monumenten

192

0

-192

-167

-154

-155

Beheer en ontwikkeling van wijken

641

0

-641

-639

-638

-636

Funderingen

Planologisch juridisch instrumentarium

215

0

-215

-215

-215

-215

5.755

4.224

-1.531

-1.558

-1.529

-1.526

95.962

86.290

-9.672

-277

-1.524

0

Exploitatie gemeentelijke eigendommen

1.844

5.885

4.041

4.040

4.040

4.039

Sociaal programma herstructureringswijken Woonruimte zaken

1.444

184

-1.260

-261

-13

-13

Wonen Exploitatie bouwgronden wonen

Budget Stadsontwikkeling Leefbare wijken Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo


217

71

-146

-145

-145

-145

-663

0

663

702

975

975

2.564

339

-2.225

-2.288

-2.288

-2.288

109.471

98.286

-11.185

-1.153

-1.973

-404

5.603

13.124

7.521

-1.899

-662

-2.187

115.074

111.410

-3.664

-3.052

-2.635

-2.591


Pagina 232 van 255

Programma Werk en Scholing Thema Opgroeien en onderwijs Product Sluitende aanpak voortijdig schoolverlaten


Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

4.375

1.948

-2.427

-2.293

-2.225

-2.224

Voor- en vroegschoolse educaties

4.262

0

-4.262

-4.296

-4.261

-4.267

SIS programma

1.096

0

-1.096

-1.096

-1.096

-1.079

Educatie Overige onderwijs aangelegenheden Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming

931

0

-931

-931

-931

-931

1.662

17

-1.645

-1.645

-1.645

-1.645

12.326

1.965

-10.361

-10.261

-10.158

-10.146

257

0

-257

-312

-349

-346

12.583

1.965

-10.618

-10.573

-10.507

-10.492


Thema Onderwijshuisvesting Product



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

School- en gymnastiekgebouwen

21.444

7.967

-13.477

-20.255

-21.022

-20.250


21.444

7.967

-13.477

-20.255

-21.022

-20.250

7.546

5.877

-1.669

4.184

5.732

4.786

28.990

13.844

-15.146

-16.071

-15.290

-15.464


Thema Arbeidsmarkttoeleiding Product Werk Inburgering Begroting voor bestemming Mutatie reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo




Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

30.854

28.716

-2.138

-1.035

-1.033

-1.031

2.362

0

-2.362

-2.362

-2.362

-2.362

33.216

28.716

-4.500

-3.397

-3.395

-3.393

0

0

0

0

0

0

33.216

28.716

-4.500

-3.397

-3.395

-3.393


Pagina 233 van 255

Prog.Ondernemersch.en Bereikbaarheid Thema Ontwik., beh. en herstruct.bedrijfster. Product Droge / natte bedrijven Exploitatie economische ontwikkeling



2.009

Saldo*

Product Hoofdinfrastructuur (auto, fiets, water en OV)

2.011

466

0

-466

-263

-263

-263

6.095

381

-674

-1.286

-140

0

0

0

0

0

0

6.180

6.095

-85

-937

-1.549

-403

381

0

-381

674

1.286

140

6.561

6.095

-466

-263

-263

-263


Thema Verbeteren bereikbaarheid

2.010 Saldo's

5.714

Kantoorlocaties Begroting voor bestemming

Baten



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

1.817

5

-1.812

-1.063

-1.067

-967

Parkeren

4.366

6.213

1.847

1.904

1.947

1.985


6.183

6.218

35

841

880

1.018

448

855

407

-290

-302

-313

6.631

7.073

442

551

578

705


Thema Economische structuurversterking Product Werkgelegenheid segmenten Toerisme, Zorg



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011 -513

Saldo*

1.199

676

-523

-513

-513

Economische innovatie

82

0

-82

-78

-74

-70

Programma binnenstad

551

0

-551

-551

-551

149

Toerisme

1.685

10

-1.675

-1.675

-1.675

-1.450

Marketing

1.872

76

-1.796

-1.794

-1.789

-1.784

Leerpark

633

428

-205

0

0

0

Ondersteuning ondernemerschap

396

0

-396

-396

-396

-396

Ambulante handel

266

263

-3

-2

-6

-6

Basisregistratie Vastgoed

684

458

-226

-222

-131

-120

Grondbeleid en ontwikkeling

105

0

-105

-105

-105

-105

7.473

1.911

-5.562

-5.336

-5.240

-4.295

162

634

472

267

267

267

7.635

2.545

-5.090

-5.069

-4.973

-4.028




Pagina 234 van 255

Prog.Bestuur, Participatie en Dienstverlen.

Thema Algemeen bestuur Product Griffie* Rekenkamer Begroting voor bestemming


2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.006

0

-3.006

-3.007

-3.007

-3.007

291

30

-261

-260

-260

-260

3.297

30

-3.267

-3.267

-3.267

-3.267

0

0

0

0

0

0

3.297

30

-3.267

-3.267

-3.267

-3.267


Baten

2.009


Thema Dagelijks bestuur Product Bestuur Bestuurlijke samenwerking


Begroting 2008 Lasten 8.477

Budget stafdiensten Budget Vastgoedbedrijf Begroting voor bestemming

2.010 Saldo's

2.011

-8.414

-8.521

-8.572

-8.446

350

68

-282

-282

-282

-282

0

371

371

387

402

402

38

350

312

313

314

315

17.805

17.486

-319

-216

185

185

1.617

2.617

1.000

1.000

1.000

1.000

28.287

20.955

-7.332

-7.319

-6.953

-6.826

0

0

0

0

0

0

28.287

20.955

-7.332

-7.319

-6.953

-6.826


2.009

Saldo*

63

Projectmanagement Ingenieursbureau Dordrecht

Baten


Thema Dienstverlening Product Publieke dienstverlening Begroting voor bestemming



2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378

0

0

0

0

0

0

3.951

2.282

-1.669

-1.657

-1.679

-1.378


Baten


Thema Communicatie en voorlichting Product Concern communicatiemiddelen



Baten

2.009

2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

662

0

-662

-662

-662

-662

Bestuursvoorlichting

178

0

-178

-178

-178

-178


840

0

-840

-840

-840

-840

0

0

0

0

0

0

840

0

-840

-840

-840

-840




Pagina 235 van 255

Programma Algemene Dekkingsmiddelen

Thema Gemeentefonds Product Algemene uitkering


2.009

2.010 Saldo's

2.011

Baten

Saldo*

0

125.609

125.609

129.223

127.959

127.959


0

125.609

125.609

129.223

127.959

127.959

Mutatie reserves

0

0

0

0

0

0


0

125.609

125.609

129.223

127.959

127.959


Thema Lokale belastingen Product Belastingheffing Begroting voor bestemming



2.010 Saldo's

2.011

Saldo*

3.196

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462

3.196

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462

0

0

0

0

0

0

3.196

19.238

16.042

16.233

16.281

16.462


Baten

2.009


Thema Bedrijfsvoering Product Geldleningen



Baten

2.009

Saldo*

2.010 Saldo's

2.011

1.812

1.812

0

0

0

0

795

13.519

12.724

13.218

12.418

8.418

Onvoorzien

1.000

0

-1.000

-1.000

-1.000

-1.000

Stelposten

1.976

0

-1.976

-2.894

-3.346

-3.510

Bedrijfsvoering stad

1.562

16.044

14.482

14.169

11.982

11.203

Saldi kostenplaatsen Stad

0

2.820

2.820

3.326

5.181

5.436

Saldo Rekening

0

0

0

0

0

0

1.024

16.890

15.866

15.043

14.497

14.497

0

0

0

0

0

0

8.169

51.085

42.916

41.862

39.732

35.044

Mutatie reserves

20.367

15.666

-4.701

-6.122

-7.678

-7.238


28.536

66.751

38.215

35.740

32.054

27.806

Beleggingen

GSB III - Rijksbijdragen Saldi kostenplaatsen sectoren/bedrijven Begroting voor bestemming




Pagina 236 van 255

Bijlage 5

Autorisatie overzicht routine investeringen Voor een aantal investeringen achten wij het wenselijk dat u bij de begroting aangeeft in hoeverre de desbetreffende budgetten kunnen worden aangesproken zonder nadere inhoudelijke besluitvorming. Evenals voorgaande verstrekken wij u een overzicht van routineinvesteringen, regelmatig terugkerende uitgaven en een beperkt aantal relatief kleine investeringen om direct bij de begroting autorisatie te verlenen. Totalen van de autorisaties: 1. Routine investeringen 2008 2. Directe aanwending van voorzieningen 3. Aflossingen op geldleningen o/g

€ 6.332.362 € 5.862.869 € 2.100.000

1. Routine investeringen 2008 Sector en omschrijving investering

Bedrag KAPITAALLASTEN Investering 2009 2010

Essenhof Ruimen Veld W Sport en recreatie Ford 1920 (model AP41cc, unit 5L07B) Geba motorwals type 300Z Ransomes Commander kooimaaier Cultuur CBK:Herinricht.Gebouw en projektruimt DM:Beveiligingsapparatuur 2008 DM DM:Inrichting zalen 2008 DM DM:Kantoor- en keukeninrichting 2008 DM:Klimaatbeheersingsapparatuur 08 DM:Telefooncentrale 2008 DM KM:Aanpassing gebouw Kunstmin KM:Audioapparatuur filmhuis Cinode KM:Brandmeldinstallatie 2008 KM KM:Congressysteem 2008 KM KM:Inbraakalarminstallatie 2006 KM:Inrichting Kunstmin KM:Luchtbehandelingssysteem Sybold 2 StA:Conserveringsapp.en div.app. 08 StA:Update InterNet applicaties 2008 VG:Diverse apparatuur 2008 VG VG:Gordijnen kamers 2008 VG VG:Inrichting/bekleding stoelen 2008 VG:Klimaatbeheersingsapparatuur '08 VG:Klimaatbeheersingsmateriaal VG:Vloerbedekking gangen 2008 VG


2011

2012

80.000 80.000

5.887 5.887

5.887 5.887

5.887 5.887

5.887 5.887

41.000 16.660 96.100 153.760

5.740 2.332 13.454 21.526

5.576 2.266 13.070 20.911

5.412 2.199 12.685 20.296

5.248 2.132 12.301 19.681

58.000 6.187 37.000 8.880 28.000 3.920 15.000 2.100 22.500 5.400 20.000 4.800 25.109 2.678 27.020 6.485 40.000 9.600 21.000 5.040 32.500 7.800 24.873 3.482 70.000 16.800 38.000 5.320 20.000 4.800 26.600 6.384 34.600 4.844 20.000 2.800 21.500 5.160 15.200 3.648 36.700 5.138 633.602 121.266

6.032 8.584 3.808 2.040 5.220 4.640 2.611 6.269 9.280 4.872 7.540 3.383 16.240 5.168 4.640 6.171 4.706 2.720 4.988 3.526 4.991 117.429

5.877 8.288 3.696 1.980 5.040 4.480 2.544 6.052 8.960 4.704 7.280 3.283 15.680 5.016 4.480 5.958 4.567 2.640 4.816 3.405 4.844 113.592

5.723 7.992 3.584 1.920 4.860 4.320 2.477 5.836 8.640 4.536 7.020 3.184 15.120 4.864 4.320 5.746 4.429 2.560 4.644 3.283 4.698 109.755

Pagina 237 van 255

Sector en omschrijving investering Stadsbeheer Mechanisatie Vervoer Openbare Verlichting Constructies Riolen

Bedrag KAPITAALLASTEN Investering 2009 2010

TOTALEN

2011

2012

175.000 24.500 171.000 41.040 314.000 28.260 164.000 10.660 4.641.000 301.665 5.465.000 406.125

23.800 39.672 27.632 10.496 297.024 398.624

23.100 38.304 27.004 10.332 292.383 391.123

22.400 36.936 26.376 10.168 287.742 383.622

6.332.362

542.851

530.898

518.945

554.804

2. OVERZICHT DIRECTE AANWENDING TLV VOORZIENINGEN 2008 Sector en omsschrijving voorziening

Soort voorziening

Bedrag

Cultuur Onderhoudsfonds Centrum Beeldende Kunst Onderhoudsfonds gebouw Kunstmin Onderhoudsfonds theatertecchniek Onderhoudsfonds Dordrechts Museum Onderhoudsfonds Museum Van Gijn Onderhoudsfonds Stadsarchief Onderhoudfonds Stadsdepot

44.000 111.280 170.000 294.000 89.000 58.000 116.000 882.280

Essenhof Onderhoudsfonds Essenhof

Onderhoudsvoorziening

64.153

Overige voorzieningen Onderhoudsvoorziening Onderhoudsvoorziening Onderhoudsvoorziening

361.483 2.335.843 2.210 160.448 2.859.984

Onderhoudsvoorziening Onderhoudsvoorziening

30.909 7.500 38.409

Onderhoudsvoorziening Onderhoudsvoorziening Onderhoudsvoorziening

383.091 19.500 498.845 901.436

Maatschappelijke Ontwikkeling Voorziening bruidschatregeling

Onderhoud gebouwen onderwijs Onderhoudsfonds Jeugddorp Voorziening onderhoud soc. Accomodaties

Natuur Milieu-educatief Centrum Onderhoudsfonds Weizigt NMC Exploitatiefonds Waterzigt

Sport & Recreatie Onderhoudsfonds Aquapulca Onderhoudsfonds Sporthal Sterrenburg Onderhoudsfonds Sportvelden


Pagina 238 van 255

Sector en omsschrijving voorziening

Soort voorziening

Bedrag

Stadsbeheer Voorziening onderhoudsfonds havens Voorziening onderhoud pontons


362.700 56.800 419.500


558.293 138.814 697.107

Stafdiensten Onderhoudsfonds Stadskantoor Onderhoudsfonds Stadhuis

TOTAAL

5.862.869

3. Aflossingen op geldleningen o/g Op 1 januari 2008 bedraagt het saldo van de opgenomen geldleningen circa € 37,8 miljoen. Dit betreft 18 leningen. Aan rente moet hiervoor in 2008 een bedrag van € 1,8 miljoen worden betaald, hetgeen neerkomt op een gemiddeld percentage van ongeveer 4,8%. Er zal naar verwachting in 2008 op deze leningen € 2,1 miljoen worden afgelost.


Pagina 239 van 255

Bijlage 6

Overzicht subsidies

Begunstigde of subsidiedoel

Verordening

Omschrijving

Stichting ToBe

Alg Subsidieverordening

Bijdrage in de exploitatie

1.977.281

1.990.630

Popcentrale (Onderdeel van ToBe)



134.717

139.432

Rekening 2006

Begroting 2007

Begroting 2008

Cultuur 2.338.079

Professionele beeldend kunstenaars

Nota Kunstenaarsbeleid

Projectsubsidies, Startstipendia, Werkbeurzen, ntb.

124.798

136.830

140.634

Kunstenaarsverenigingen



22.955

33.066

33.985

Kamermuziek


Diverse subsidies

19.829

19.587

20.132

Poppentheater


Exploitatiesubsidie

12.500

12.686

13.039

Rainbow music festival


Activiteitensubsidie

9.151

9.151

9.405

Diversen


Diverse subsidies

42.000

8.840

9.086

Div instellingen o.g.v. letteren


Activiteitensubsidies

64.515

80.996

83.248

Wantijpop Kunstmenu



205.548

171.938

176.718

Productietheater



7.539

10.399

10.688

Jeugdtheaterschool (Onderdeel van ToBe) Alg Subsidieverordening


31.993

53.813

Bibelot



185.059

186.185

191.361

Div instellingen o.g.v. amateurkunst

Alg Subsidieverordening Verordening amat. muziekbeoefening

Basis uitvoerings- en vormingssubsidies

102.722

125.291

128.774

Div instellingen o.g.v. pop en jazz


Activiteiten en exploitatie subsideis

22.720

28.216

29.000

Stichting 't Hof


Exploitatiesubsidie

38.060

38.059

39.117

Stichting Museum 40/45


Exploitatiesubsidie

22.981

22.981

23.620

Archeologische Werkgemeenschap


Exploitatiesubsidie

3.671

13.726

14.108

Podiumkunsten (Cultuurnota)


Exploitatiesubsidie

94.050

100.000

102.780

Watertoren


Exploitatiesubsidie

50.000

51.390

Pictura


Exploitatiesubsidie

32.000

32.890

Culturele initiatieven


Diverse subsidies

Culturele initiatieven


Diverse subsidies

TOTAAL Cultuur

25.000

25.695

21.375

101.699

104.526

3.143.464

3.390.525

3.578.274

Maatschappelijke ontwikkeling Subsdies Stichting RTV


exploitatiesubsidie Mediazaken

Verenigde Openbare Bibliotheken


overige subsidies bibliotheek subsidie bibliotheek implementatieplan overige subsidies Jeugdbibliotheekwerk Totaal Bibliotheek 2006

273.520

38.000 2.939.640

235.321

239.478

2.687.154 70.193 38.000

2.676.717 59.707 38.399

Dordtse integratie adviesraad Anti Discriminatie Bureau 23 organisaties DWO e.a.

Alg Subsidieverordening Verordening integratie act.

projectsubsidie projectsubsidie projectsubsidie project Meedoen 2006

51.332 130.059 278.999 5.210

50.507 88.976 370.565

51.038 89.910 374.456

EHBO verenigingen e.a.


overige subsidie basisgezondheid overige subsidieKwetsbare groepen 2006

4.953 127.788

9.123

9.220

Stichting Wantijbad Structurele subsidie Drechtstedenhal De Dubbel Algemeen Volkssterrenwacht Mercurius


exploitatiesubsidie recreatie

70.512 48.953 158.656 93.634

70.512 48.953 130.196 93.634

71.252 49.467 131.564 94.617

diverse organisaties


145.000 270.000 335.000 235.000 160.000 100.000 235.000 13.200

121.260 207.153 323.360 232.415 161.680 95.998 217.258 13.338

204.100 186.600 457.440 102.050

206.243 62.853 462.243 103.122

198.998 357.556

203.390 361.310

diverse scholen

Stichting Jeugdzorg



projectsubsidie tbv: Wielwijk kansrijk Achter de Voordeur Betrokken en positief in beeld Gewoon jong in Wielwijk Wielwijk werkt Kunst cultuur sport als dragers voor ontmoeting Schoon heel en veilig Oud Krijspijn Vernieuwd, algemeen totaal wijkwelzijn 2006

657.879

Project VSV Route 2004 VSV project aanval op de uitval Voortijdig schoolverlaten (GSB) SMW 12-16 jaar (GSB) Onderwijsachterstanden Leerplicht+ RMC SMW VMBO SMW 4-12 jaar Basisonderwijs (GSB)

520.022 100.000 408.072 768.982 193.895 361.758

195.552

Pagina 240 van 255


Verordening

Peuterwerk organisaties Opmaat

Alg Subsidieverordening Verordening Kwaliteitsregels Peuterwerk VVE beleidskader

Omschrijving

Jeugd Preventie Antillianen (GSB)

diverse basisscholen

Extra peuterwerk wijk (GSB) MDT 0-4 jaar (GSB) Peuterwerk (GSB) totaal peuterwerk 2006 projectsubside totaal voor-en vroegschoolse educatie 2006

Rekening 2006 145

Begroting 2007

Begroting 2008

56.375

57.845

33.115 50.693 1.379.804

33.464 50.096 1.326.188

2.943.983

2.974.895

747.913

882.801

867.768

1.569.588 1.475.102

Alg Subsidieverordening Alg Subsidieverordening

SIS-Crabbehof (GSB) SiS programma

HVO en IKOS


Levensbeschouwelijk onderwijs

21.654

32.950

33.444

diverse scholen


Veilig in en om school (GSB) Schooladoptieplan (GSB)

52.932

25.625 5.125

25.894 5.179

DWO


Schoolgebouwen O.P.O.

Organisaties voor gehandicaptenbeleid SVVG, DAG, St.Mee, DWO, Humanitas


Stichting Opmaat


exploitatie subsidie Basisvoorziening Ouderen projectsubsidie t.b.v.: Klussendienst Afstemming Ouderenbeleid Wijkgerichte aanpak Kwetsbare groepen Mantelzorg Inspraak / Belangenbehartiging Sociaal Cultureel Werk Woontussenvoorzieningen Totaal Ouderenwerk 2006 Gezamenlijk ondersteuningspunt Inspraak / Belangenbehartiging Sociaal Cultureel Werk Inclusief denken Totaal Gehandicapten Maatschappelijke dienstverlening

Leger des Heils, Jeugdzorg


exploitatiesubsidie t.b.v.: Dak- en thuislozen (GSB)

Bouman GGZ, Stichting de Hoop, Leger de Heils, AGOG


Blijf van m'n Lijf, Rivas, Leger des Heils


Verslavingszorg (GSB) 24-uurs opvang (GSB) Verslavingspreventie (GSB) totaal verslavingszorg 2006 Vrouwenopvang (GSB) Vrouwenopvang Huiselijk geweld totaal vrouwenopvang 2006

52.000

52.546

1.433.363

1.498.939

55.886 18.522 46.308 46.308 23.154 8.670 8.572 25.603

56.473 18.716 46.794 46.794 23.397 8.761 8.662 25.872

1.526.793 126.906 10.849 1.947 -1.238

90.174 11.943 12.952

91.122 12.068 13.088

875.068

850.089

859.015

3.934.575

3.708.453

3.818.615

1.202.430 380.748 23.062

1.215.056 384.746 23.304

809.091 6.266 185.660

817.585 6.332 192.662

2.888.920 254.474

3.064.848 236.228

2.899.654 238.707

1.326.557

106.056 793.130

DWO SSKW


projectsubsidie Buurtwerk (GSB) exploitatiesubsidie Bureau bewonersondersteuning (GSB)

DWO, DAG


projectsubsidie vrijwilligerswerk

94.191

192.486

194.507


Communities that Care / CtC Uitbreiding sign. Netwerk

192 62.302

16.538 167.000

62.183 168.754

Stichting VakantieKinderfeesten DWO


42.990

52.000 43.459 165.380

52.546 43.915 -113.363

speeltuinverenigingen scouting-organisaties

verordening jeugd-en jongerenwerk

expolitatiesubsidie Vakantie kinderwerk projectsubsidie De Luifel projectsubsidie Thuis op Straat (GSB) Totaal Luifel TOS 2006 exploitatiesubsidie exploitatiesubsidie

167.974 74.377 48.208

82.000 62.000

82.861 62.651

Stichting Humanitas


projectsubsidie Extra opvoedingsondersteuning (GSB) projectsubsidie Homestart

359.279 53.627

379.201 53.000

383.183 53.557

DWO


Ruimte Jeugd buurt (GSB) Jongerenwerk DWO (GSB) Dordt Rocks Leer- werk en leefinstituut T-Team (GSB) Jeugd algemeen Jongerenaccommodatie Leerpark Stimuleringsaktiviteiten jeugd overige jongerenwerk 2006

587.703

450.311 45.096 300.000 115.312

455.040 45.570

Stichting Jeugdzorg

122.859

116.523

55.000

50.525 55.578

22.648 6.478

26.150 7.548

26.425 7.626

45.807

Centraal Comite Oranjedag Rechtswinkel


exploitatiesubsidie exploitatiesubsidie

DWO Jeugdzorg, Pan, CMO Stimulans

Alg Subsidieverordening Alg Subsidieverordening Alg Subsidieverordening

projectsubsidie ihkv Antillianenbeleid

393.476

785.537

793.785

projectsubsubsidie Vorming en ontwikkeling Oudkomers/opvoeders int. wijken (GSB) Taalschool

234.425 97.710 867.990

252.884 102.499

255.539 103.575

8.350 5.000 6.665 8.350 5.000 6.665 8.350 5.000 6.665

8.438 5.053 6.735 8.438 5.053 6.735 8.438 5.053 6.735

28.017.325

27.352.786

Da Vinci College, Volksuniversiteit

Diverse personen

TOTAAL subsidies



Gebied Gebied Gebied Gebied Gebied Gebied Gebied Gebied Gebied

Centrum: straatfeesten Centrum: winterfeesten Centrum: andere activ. tbv sociale samenhng West: straatfeesten West: winterfeesten West: andere activ. tbv de sociale samenhng Oost: straatfeesten Oost: winterfeesten Oost: andere activ. tbv de sociale samenhng 26.421.023

Pagina 241 van 255


Verordening

Omschrijving


Jeugdgezondheidzorg basis gezondheid plustaken gezondheidszorg

Rekening 2006

Begroting 2007

Begroting 2008

Bijdragen gemeenschappelijke regelingen GGD GGD GGD

1.616.200 1.760.723 519.637

1.515.324 1.410.669 635.565

1.557.374 1.465.685 384.159

hollandse biesbosch hollandse biesbosch

attracties algemeen

108.781 763.168

110.141 825.991

113.197 848.912

RBL RBL RBL

RMC Leerplicht Leerplicht

384.444 384.538 1.417.000

476.185 371.779 1.405.208

494.756 282.378 1.460.011

diverse

Wet Maatschappelijke ondersteuning

12.604.155 359.000

12.784.657

SBD, CED

Schoolbegeleiding Leonardo

304.586 52.301

309.155 53.086

leerlingenvervoer TOTAAL bijdrage gemeenschappelijke regelingen TOTAAL maatschappeling ontwikkeling

611.624 -4.204 752.078

909.936

848.585

8.313.989

20.980.840

20.601.955

34.735.012

48.998.165

47.954.741

Publieksdiensten Subsidies Jeugdzorg st. delinquentie&samenl. e.a. Reddingsbrigade

Alg Subsidieverordening Alg Subsidieverordening Alg Subsidieverordening

Integrale Traject Begeleiding Wijkveiligheid Reddingsbrigade tbv brandweer

65.000 9.000 15.585

Totaal subsidies

89.585

DVO Regio Brandweer uitvoering urgentieregeling

9.079.021 49.147

Totaal DVO Regio

9.128.168

Bijdrage gemeenschappelijke regelingen bijdrage Halt ZHZ bijdrage JPT ZHZ

40.367 140.000

Totaal bijdrage gemeenschappelijke regelingen

180.367

TOTAAL Publieksdiensten

18.796.240

Stads Bestuurscentrum Subsidies Partnersteden Overige externe betrekkingen


Bijdrage projecten Bijdrage projecten

110.500 139.300 249.800

Totaal subsidies

Bijdrage gemeenschappelijke regelingen Bestuursdienst ZHZ

349.820

Totaal gemeenschappelijke regelingen

349.820

TOTAAL SBC

1.199.240

Sport en recreatie Subsidies Verenigingshallen Sportverenigingen/organsiaties en 7 particulieren

Overeenkomst Sportsubsidie

Exploitaitesubsidies Overige subsidies

TOTAAL Sport en recreatie

23117 263388

252.025 273.050

353174 271466

286505

525075

624640

630.000

630.222

647.742

Stadsbeheer Bijdrage gemeenschappelijke regelingen Wegschap Kiltunnel


Gem. regeling wegschap Kiltunnel

Bijdrage in het exploitatietekort Wegschap

Pagina 242 van 255


Verordening

Omschrijving

TOTAAL Stadsbeheer

Rekening 2006

630.000

Begroting 2007

630.222

Begroting 2008

647.742

Stadsontwikkeling Subsidies Subregio Drechtsteden Diverse woningbezittters Diverse woningbezittters Diverse winkelpanden bezitters Woningstichting Progrez Subregio Drechtsteden Subregio Drechtsteden Subregio Drechtsteden Dordtse Welzijns Organisatie VAC Dordrecht Diversen Grex De Hoven Grex Stevensweg-West Grex De Hoven Grex Quick-terrein Subregio Drechtsteden Aqua Dordt BV Satdsvervoer Dordrecht Satdsvervoer Dordrecht

niet bekend Bijdrage RPV Funderingen, herstelsubsidie bewoners ASV 1997 Subsidie ter bevordering restauratie van woningen Wonen Boven Winkels Subsidie ter bevordering wonen boven winkels Subsidie verordening verwijdere Subsidie ter verbetering van straatbeeld mbt rolluiken niet bekend Opplussubsidie 308/312 niet bekend Bijdrage Wonen niet bekend Besparing BWS apparaatskosten niet bekend Voorrangs- en klachtencommissie ASV 1998 Technische bewonersondersteuning SV fonds Brief Woonconsumentenregeling fonds Volkshuisvesting ASV 1997 HVPW-bijdrage Samenwerkingsovk bijdrage in kosten, wordt gewijzigd nav Prognose 2007. Tijd. regeling wateroverlast. Senter Novem, wordt Brief gewijzigd. Opbrengst verkoop grond , wordt gewijz nav nw n.v.t. Prognose GB BWS-subsidie Overheidssubsidie ihkv woownwagens niet bekend Exploitatiebijdrage Waterbus Brief Concessie veervervoer (Kop v 't Land) Brief Concessie veervervoer Brief Kosten stamlijn citybus

17.000 17.472 566.973 niet primair niet primair 89.744 134.159 36.944 91.213 289.632 28.876 78.380 niet primair niet primair 277.500 71.669 73.000 75.847 78.836 81.000 84.159 47.600 49.456 81.000 81.000 6.050 10.000 10.000 13.753 13.000 13.000 17.877 99.896

117.773 308.000 188.000

71.081 360.000 320.012 191.760

6.914.613

1.477.937

1.339.607

472.246

488.465

507.032

844.751

869.400

903.307

Totaal gemeenschapelijke regelingen

1.316.997

1.357.865

1.410.339

TOTAAL Stadsontwikkeling

8.231.610

2.835.802

2.749.946

47.026.591

76.375.269

55.555.343

Totaal subsidies

184.125 5.238.610 217.760

Bijdrage gemeenschappelijke regelingen Milieudienst Zuid-Holland Zuid - inwonerbijdrage Subregio Drechtsteden: - Algemene bijdrage

TOTAAL GENERAAL


Pagina 243 van 255

Bijlage 7

Overzicht reserves en voorzieningen

In januari 2006 heeft uw raad de nota Reserves en voorzieningen vastgesteld. De nota voorziet in beleidskaders voor de vorming van reserves en voorzieningen. In het kader van deze nota heeft een integrale screening van de toen aanwezige reserves en voorzieningen plaatsgevonden. De effecten van deze screening zijn verwerkt in de jaarrekening 2005. Met de raad is afgesproken om periodiek te bezien of beschikbare reserves nog nodig zijn dan wel overeenkomen met geldende comptabele regelgeving. Daartoe is in het kader van de begroting 2008 een integrale screening uitgevoerd. De uitkomsten daarvan treft u aan in deze bijlage.

In bijlage 7a is het overzicht Reserves opgenomen en in bijlage 7b het overzicht van de voorzieningen.


Pagina 244 van 255

BIJLAGE 7a Overzicht Reserves

Naam

Doelomschrijving

Saldo ultimo 2006

Opheffen j/n

Vrijval

STADSONTWIKKELING Bestemmingsreserve volkshuisvesting

De reserve heeft tot doel impulsen ter stimulering van de woningvoorraad in Dordrecht te kunnen financieren. Dit is een specifiek (beleids)doel.

Reserve Ouderenhuisvesting

Subsidiëring van derden om woningen geschikt te maken voor ouderenhuisvesting”. Aanspraken op deze reserve vinden mede plaats o.b.v. een subsidieverordening?

Gemeentelijk stadsvernieuwingsreserve

Doel is “Dekking van de niet subsidiabele kosten van stadsvernieuwing”. Deze reserve heeft een directe relatie met de voorziening ISV (Rijksdeel).

Stimuleringsreserve Volkshuisvesting SVN

Revolverend fonds, waaruit laagrentende leningen kunnen worden verstrekt voor volkshuisvestingsdoelen/stedelijke vernieuwing”. To.v. deze reserve staat ook een financieel actief “Stimuleringsfonds Volkshuisvesting”. De regeling wordt uitgevoerd door de landelijke stichting Volkshuisvesting die gelden via de gemeente krijgt. De grondslag voor onttrekkingen/ dotaties is de jaarlijkse afrekening van deze stichting (mutatie uitgezette middelen en renteresultaat).

Reserve onrendabele toppen

Het doel van deze bestemmingsreserve is “Enerzijds onrendabele restauratieprojecten in de binnenstad mogelijk maken, anderzijds het wonen in dit gebied te bevorderen”.

Milieu stimuleringsreserve

Bestemmingsreserve kan gebruikt worden om bepaalde milieuprojecten i.k.v. het milieuprogramma te financieren.

Stedelijke stimulering

“Stimulering van particuliere woning-verbetering”. Betreft “een jaarlijkse exploitatiebijdrage voor de particuliere woningverbetering”

Wachtgeld SO

Betreft een bestemmingsreserve (voorheen voorziening van waar uit wachtgelden van voormalige medewerkers werden gedekt.

TOTAAL STADSONTWIKKELING

587.878 nee

48.785 ja

-

48.785

10.061.029 nee

-

9.009.924 nee

-

603.670 nee

-

33.895 ja

33.895

485.497 nog niet bekend.

88.516 ja

-

88.516

20.919.194

171.196

GRONDBEDRIJF Algemene reserve grondbedrijf

De algemene reserve Grondbedrijf is een algemene reserve echter met een specifiek karakter. Deze reserve valt dus wel onder algemene reserves, maar wordt apart gehandhaafd gezien het specifieke risicoprofiel van het grondbedrijf

Promotiefonds

Deze reserve heeft als doel “een financiële bijdrage c.q. impuls te kunnen geven aan de doelstellingen van Programma Economische ontwikkeling”.

Reserve revitalisering bedrijventerreinen

Deze reserve heeft als doel “een financiële bijdrage c.q. impuls te kunnen geven aan de herstructurering en revitalisering van bestaande bedrijventerreinen”. Deze reserve kenmerkt zich als een bestemmingsreserve in relatie tot een investeringsdoel.

Bestemmingsreserve sanering Kilkade

0 ja

3.210.073 nee

30.275.382

Onttrekking ivm vut-medewerkers

-

-

3.301.013 nee

TOTAAL GRONDBEDRIJF MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING Algemene reserve Onderwijs en Welzijn

23.764.296 nee

-

0

123.000 ja

123.000

Reserve organisatie ontwikkeling O&W

Dekking extra lasten ivm reorganisatie tot MO in 2006

138.375 nee

-

Reserve onderwijshuisvesting

Deze reserve heeft als doel de “egalisatie van de kosten van onderwijshuisvesting”.

8.688.331 nee

-

Economisch claimrecht VO gebouwen

Het doel van deze reserve is het opvangen van de “kapitaallasten van diverse geactiveerde schoolgebouwen voor voortgezet onderwijs.” Deze bestemmingsreserve heeft hiermee het karakter van een investeringsreserve.

9.478.484 nee

-

Onderhoud soc. Culturele accommodaties

Reserve heeft karakter voorziening. Voorziening in 2006 geopend, dus reserve opheffen.

Jeugdfonds

het opvangen “van kosten van aanvragen voor investeringen van jeugd- en jongerenwerk en met name speeltuinvoorzieningen”. Deze reserve heeft dus een specifieke bestemming

Reserve Wielborghgelden

“opvang van kosten binnen het sociaal cultureel werk”

Reserve schoolgebouwen B.B.O.

de “opvang van kapitaallasten van diverse activa”. Deze reserve kenmerkt zich dus als investeringsreserve, waarbij de jaarlijkse werkelijke kapitaalslasten van het actief vrijvallen vanuit de reserve.


0 ja

-

376.849 nee

-

29.656 nee

-

771.263 nee

-

Pagina 245 van 255

Naam

Doelomschrijving

Reserve schoolgebouwen B.V.S.O.


Reserve schoolgebouwen B.A.V.O.


Reserve Mediabeleid

“bevordering van het lokale mediabeleid”

Reserve RTV

doel is om in 2011 een bedrag beschikbaar te hebben dat zo nodig kan worden geïnvesteerd t.b.v. van RTV (Regionale TV).

Saldo ultimo 2006

1.243.356 nee

0 ja

TOTAAL MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING SPORT Reserve rentelasten T.T.V. Dordrecht

Opheffen j/n

-

-

125.000 nee

-

0 nee

-

20.974.314

123.000

5.715 nee

Deze reserve heeft als doel de dekking van de kapitaalslasten van de renteloze lening verstrekt aan de TTV Dordrecht. Hiermee heeft de reserve het karakter van een financieringsreserve. De lening loopt tot eind 2010, tot die tijd ook deze reserve in stand houden.

Vrijval

Renovatiefonds Oefenvelden

Deze "oude" reserve heeft als doel de “renovatie van de bestaande oefenvelden”. Naar verwachting zullen de renovaties in 2007/2008 worden afgerond en kan de reserve hierna worden opgeheven.

91.670 ja

Reserve Kap. Last. Vervang. Mach. Sport.

In de staat van reserves 2006 jaarschijf 2005 en verder zijn dotaties en onttrekkingen geraamd voor bovenstaande reserve.

0 ja

TOTAAL SPORT

97.385

PUBLIEKSDIENSTEN Capaciteit bouwtoezicht

93.719 ja

TOTAAL PUBLIEKSDIENSTEN

93.719

-

-

0

93.719

93.719

CULTUUR Cultuurfonds

162.491 nee

Deze reserve heeft als doel “egalisatie van de kosten van culturele initiatieven”. Deze reserve betreft in principe een exploitatie reserve voor het budget culturele initiatieven en heeft daarmee het karakter van een algemene reserve. Bestedingen vanuit het cultuurfonds vinden plaats binnen het kader van de verordening culturele initiatieven 1995.

Fonds stads- en wijkverfraaiing

-

Deze reserve heeft als doel de financiering van projecten “Kunst in de Openbare Ruimte”. Dit is een specifiek doel/ bestemming.

648.076 nee

Deze reserve heeft het doel de “aankoop van Kunstwerken”. Dit is een specifiek doel/ bestemming.

35.610 nee

Deze reserve heeft het doel de “aankoop van Kunstwerken”. Dit is een specifiek doel/ bestemming.

225.685 nee

Deze reserve wordt ingaande 2007 apart ingesteld om aanschaffingen vanuit legaten en schenkingen meer inzichtelijk te houden. Uiteraard kent deze reserve geen plafond gezien het specifieke karakter. Voorzover passend binnen de gestelde voorwaarden worden onttrekkingen bij voorrang uit deze reserve gedaan alvorens uit andere aankoopreserves worden aangesproken. 100.000 overhevelen vanuit fonds aankoop kunstwerken in 2007

Fonds aankoop archivalia

Als maximum voor het aankoopfonds stadsarchief stelt de sector een bedrag van € 300.000 voor (bepaald o.b.v. historische gegevens m.b.t. maxima van deze reserve).

-

-

36.742 nee

Deze reserve heeft het doel de “aankoop van Archivalia”. Dit is een specifiek doel/ bestemming. TOTAAL CULTUUR


-

Als maximum voor het aankoopfonds musea stelt de sector een bedrag van € 150.000 voor (bepaald o.b.v. historische gegevens m.b.t. maxima van deze reserve.Stand per 31-12: 2006: € 225.685,.. In het bedrag van € 225.685 zit een legaat van € 100.000. Reserve legaten en schenkingen openbaar kunstbezit

-

Als maximum voor het aankoopfonds CBK = fonds kunstobjecten stelt de sector een maximum voor van € 100.000 (bepaald o.b.v. historische gegevens m.b.t. maxima van deze reserve). Fonds aankoop kunstwerken (Musea)

-

Deze reserve is gevormd binnen het kader van de verordening Kunstopdrachten 1995. Vanuit deze verordening is een jaarlijkse dotatie geregeld van 12,25 % van de bouwleges. De onttrekkingen dienen plaats te vinden in overeenstemming met een door het Centrum Beeldende Kunst opgestelde projectoverzicht 2005 – 2009.CBK werkt aan een voorstel om de verordening in te trekken omdat deze niet meer voldoet, onjuistheden bevat en geen goede weergave is van de praktijk. Het CBK stelt een gemeentelijk opdrachtenbeleid voor met daarin een jaarlijks te bepalen budget (al dan niet afhankelijk van de bouwleges) en een plafond. Fonds kunstobjecten (CBK)

-

-

-

1.108.604

0

Pagina 246 van 255

Naam

Doelomschrijving

Saldo ultimo 2006

Opheffen j/n

Vrijval

STADSBEHEER Reserve afmeervoorzieningen

Deze bestemmingsreserve heeft het karakter van een investeringsreserve voor de Dordtse afmeerpontons van de waterbus

Reserve groennota

Deze bestemmingsreserve heeft als doel “Financiering van de projecten kleurrijk groen Dordt groenprojecten”.

Reserve ombuiging Groen

Voor het doel van de reserve, zijnde aanleg o.b.v. een geaccordeerd plan vanuit het verleden, wordt slechts onderzoek voor een nieuw plan voorgesteld. Voor de aanleg zelf is dus geen budget.

TOTAAL STADSBEHEER

ESSENHOF Reserve egalisatie exploitatie Essenhof

37.721 ja

37.721

104.840 ja

104.840

21.793 ja

21.793

164.354

164.354

Deze reserve heeft als doel “Egaliseren van de resultaten van de Essenhof over een aantal jaren, zodat er geen fluctuaties in de tarieven plaats hoeven te vinden”. Daarmee kenmerkt deze bestemmingsreserve zich als een tariefsegalisatiereserve (art. 43 lid 1b BBV). Bij het instellen van een bestemmingsreserve dient een minimum en maximumhoogte van de reserve bepaald te worden. Op grond van het verloop van de exploitatie in de afgelopen jaren en de ontwikkeling in baten wordt voorgesteld de maximumstand van de reserve vooralsnog te handhaven op 500 000 Deze reserve heeft betrekking op ontvangen afkoopsommen waarmee (eeuwigdurend) het onderhoud van de graven geëxploiteerd moeten worden (specifiek doel). De gemeente heeft geen terugbetalings-verplichting. De gemeente heeft echter wel een uitvoeringsverplichting (nl. het onderhoud uitvoeren). De financiering van het onderhoud vindt plaats via de storting van de afkoopsom. Aangezien de verplichting eeuwigdurend/ oneindig is, zal de oorspronkelijke afkoopsom in de reserve in stand blijven. De jaarlijkse dotatie van rente over deze afkoopsommen, wordt onttrokken aan de reserve ter financiering van de exploitatie. Het minimum en het maximum van de reserve wordt gevormd door de gestorte koopsommen. De jaarlijks toegevoegde rente wordt ook jaarlijks onttrokken ten gunste van de exploitatie (na bestemming)

499.999 nee

-

49.879 nee

-

Afkoopsommen onderhoud Monumenten

Deze reserve heeft betrekking op ontvangen afkoopsommen waarmee (gedurende een contractperiode) het onderhoud van de grafmonumenten betaald moeten worden (specifiek doel). De gemeente heeft geen terugbetalings-verplichting. De gemeente heeft wel een uitvoeringsverplichting (nl. het onderhoud uitvoeren). Het betreft hier geen eeuwigdurende afkoopcontracten, maar koopsommen met een looptijd van 10 of 30 jaar. De betaalde koopsom zal (via de resultaatbestemming) gedoteerd worden in de reserve. Jaarlijks wordt het vanuit de koopsom berekende (geïndexeerde) jaarbedrag onttrokken. Dit bedrag dekt (gedeeltelijk) de kosten van onderhoud van monumenten. Aan het einde van de contractperiode dient de (geïndexeerde) koopsom nihil te zijn. Om dit meerjarig in beeld te hebben (in het kader van financieel beheer) dient er een specificatie te zijn op contractniveau van de ontvangst en de meerjarige vrijval (incl. rente).

1.309.987 nee

-

Reserve restauratie grafmonumenten Essenhof

Deze reserve heeft als doel om naar aanleiding van een restauratieplan, beeldbepalende monumenten voor de Essenhof in stand te kunnen houden. Dit is een specifiek doel (dit wordt dus niet gezien als een voorziening voor de egalisatie van de lasten). Restauraties vinden plaats op basis van een restauratieplan. Dit plan inclusief de financiële meerjarige vertaling dient in het kader van het financieel beheer (centraal) opgenomen te worden in de administratie. Storting vindt plaats vanuit de resultaatbestemming van de Essenhof. Hier dient dan wel een actueel restauratieplan met hierin specifiek benoemde restauratieprojecten ten grondslag te liggen.

Afkoopsom altijddurend onderhoud graven

TOTAAL ESSENHOF


148.982

-

2.008.847

0

Pagina 247 van 255

Naam STAD Algemene stadsreserve

Doelomschrijving

Dit is de algemene reserve van de gemeente Dordrecht. Vanuit de nota reserves en voorzieningen wordt hiervoor een gewenst niveau aangegeven. Hierbij dient rekening te worden gehouden met het meerjarig perspectief van de algemene reserve. Het gewenste niveau van de algemene reserve is € 10 mln. Op termijn dient een meer gedetailleerde risico-analyse plaats te vinden om de benodigde weerstandscapaciteit te bepalen.

Saldo ultimo 2006

Opheffen j/n

Vrijval

9.603.839 nee

-

Inkomensreserve

Het doel van deze reserve is het genereren van meerjarig financiële inkomsten. Deze reserve heeft hiermee een karakter van een financierings- of inkomensreserve. Dit is een nieuwe reserve die wordt gevormd vanuit het samenvoegen van de reserves 801, 802, 805 Deze samenvoeging is (nog) niet geëffectueerd. Dit kan alsnog gebeuren in het kader van het onderzoek reserves en voorzieningen.

98.421.660 nee

-

Exploitatiereserve EZH-middelen

Het doel van deze reserve is de “dekking van GSB-programma en additionele begrotingsruimte (bij Kadernota 2001 structureel ingevuld)”. Deze reserves is gevormd vanuit de verkoop van aandelen NV EZH in het jaar 2000. Op basis van deze informatie wordt geconcludeerd dat deze reserve het karakter heeft van een financierings- of inkomensreserve. Aangezien de “rente”-toevoeging op deze reserve niet gebaseerd is op een percentage, maar op het werkelijke rendement van deze middelen, blijft deze reserve in stand en wordt dus niet overgeheveld naar een centrale financierings/ inkomensreserve.

71.096.691 nee

-

Reserve Strategische Investeringen

De reserve SI heeft als doel “Uitvoering Programma Strategische voorzieningen” en heeft hiermee een specifieke bestemming. Deze reserve heeft grotendeels het karakter van een investeringsreserve (alhoewel het niet strikt alleen om investeringen betreft). Ten behoeve van financieel beheer dient er een specificatie te zijn van alle besloten investeringen die gedekt worden vanuit SI (met meerjarige verwachting van de onttrekking uit SI), waardoor er zich is op de vrije ruimte.

187.140.267 nee

aparte besluitvorming bij begroting; vrijval blijft binnen SI

Reserve Bovenwijkse Voorzieningen (incl. Stadsp.)

Het doel van deze reserve is de “uitvoering Programma Strategische voorzieningen” en heeft hiermee een specifieke bestemming. De reserve heeft grotendeels het karakter van een investeringsreserve. In 2005 is een voorstel bestuurlijk vastgesteld met betrekking tot toekomstige aanwending.

8.749.621 nee

-

Egalisatie reserve parkeervoorziening

De reserve heeft tot doel aanloopverliezen van nieuwe parkeergarages op te vangen.

-

Renteschommelfonds/rentefonds

Deze reserve dient ter egalisatie van de werkelijke rentelasten ten opzichte van het jaarlijks vastgestelde rente-omslagpercentage. Aan deze reserve ligt de “Nota Rentebeleid vanaf 2006” ten grondslag welke is opgenomen als bijlage bij de kadernota 2006. Hierin is bepaald (continuering van kadernota 2005) dat deze reserve afgeroomd wordt tot een maximum van € 5 mln. Het meerjarige verwachte beeld tot en met 2009 laat een geraamd saldo van de reserve zien die rond de € 3,5 mln. ligt. Het belangrijkste risico is dat de 10 jaarsrente stijgt, terwijl deze bij de omslagrente voor 3 jaar is vastgelegd. Bij de kadernota wordt het maximum van de rentereserve opnieuw geëvalueerd o.b.v. de huidig renteontwikkelingen en risico’s.

4.365.838 Nog niet beschikbaar. Nieuwe dotaties in dat licht beoordelen. 4.814.666 nee

Reserve GSB gemeentelijke middelen

Deze reserve heeft als doel het financieren van GSB projecten en heeft hiermee en specifieke bestemming. De projecten in het kader van het GSB worden zowel gefinancierd uit gemeentelijke middelen als uit middelen van het Rijk. Hiervoor zijn diverse voorzieningen gevormd (voor nog niet bestede gelden van derden). Er dient een financieel meerjarig overzicht te zijn dat aansluit om de stand van de van toepassing zijnde reserves en voorzieningen en het meerjarige verloop hiervan. Aanzuivering dient plaats te vinden.

986.823 nee

-

Reserve resultaten vorig jaar

Deze reserve wordt gebruikt om administratief grip te hebben op de resultaatbestemmings-voorstellen bij de jaarrekening.

521.844 nee

-

Reserve BTW Compensatie Fonds

De reserve BCF is ingesteld in 2003 naar aanleiding van de invoering van het BTW Compensatiefonds. Deze reserve heeft in feite het doel om in de eerste jaren van de invoeren de (negatieve) gevolgen te egaliseren. Deze reserve heeft in feite het karakter van een specifieke algemene reserve (namelijk het opvangen van de BTW-risico’s van de gemeente).

85.390 nee

85.390

Innovatiereserve

Deze reserve is gevormd (vanuit reserve SI) op basis van de Kadernota 2004 teneinde dekking te genereren voor inverdienprojecten uit hoofde van het Innovatietraject. Doel waarvoor deze reserve is ingesteld is beëindigd, daardoor kan deze reserve worden opgeheven. Budget samenvoegen met reserve frictiekosten organisatieontwikkeling cf besluitvorming begroting 2007


203.913 ja, maar saldo naar reserve frictie

-

-

Pagina 248 van 255

Naam

Doelomschrijving

Best. Reserve Afschr. Activa Econ. Nut

Met de invoering van het BBV per 1-1-2004 is het expliciet niet meer toegestaan om reserves direct in mindering te brengen op investeringen. Deze bestemmingsreserves is naar aanleiding hiervan gevormd en heeft als doel de dekking van de kapitaalslasten van investeringen. Het saldo van deze reserve dient te allen tijde aan te sluiten op de boekwaarde van de activa waaraan deze reserve gebonden is.

26.756.937 nee

-

Risicoreserve WWB-bijstand

Vanuit de kadernota 2006 is deze reserve gevormd voor een bedrag van € 3,5 mln. Deze reserve wordt gevormd (o.b.v. analyses) om de risico’s op te vangen die inherent zijn aan de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand. Bij de evaluatie van reserves/ voorzieningen van de sector sociale dienst worden de totale reserves die gevormd zijn in het kader van de WWB beoordeeld.

3.500.000 nee

-

400.000 nee

-

nee

-

Frictiekosten Organisatieontwikkeling

Reserve GSB gemeentelijke middelen

Saldo ultimo 2006

niet bestede gemeentelijk GSB-middelen reserveren om in te kunnen indien impuls nodig is om prestatie-afspraak te kunnen halen.

TOTAAL STAD

Opheffen j/n

416.647.491

Vrijval

85.390

STAFDIENSTEN Reserve Spaarcontracten Stafdiensten

47.150 nee

TOTAAL STAFDIENSTEN

47.150

0

SOCIALE DIENST De reserves van de SDD worden bij de afwikkeling van de balans van de SD betrokken. Afronding vindt plaats in 2007. Reserve ID banen

Het doel van deze reserve is “Achtervang voor het opvangen van het risico van ID-banen binnen het WWBWerkbudget”. Deze reserve kenmerkt zich dus als een algemene reserve voor een specifieke activiteit van de gemeente.

3.587.500 nee

-

Res. "Agenda voor de Toekomst"

Reserve Agenda van de Toekomst Deze reserve is gevormd in het kader van de Regeling Agenda van de Toekomst. Deze regeling heeft als doel een daling van het aantal bijstandsklanten te stimuleren. “De reserve heeft als doelen: Mogelijke terugbetaling aan het rijk als convenantafspraken niet geheel gehaald worden Dekking van de kosten in verband met verplichtingen. Uit de middelen Agenda voor de Toekomst worden 7 formatieplaatsen gefinancierd Een “buffer” om extra te investeren indien resultaten achterblijven bij de taakstelling”

2.241.675 nee

-

Reserve inkomensdeel FWI

Het doel van deze reserve is “stimuleren van afbouw van bureau WIW (per 01.01.2006) in verband met beëindiging van de WIW en ID regelingen”. Deze ‘reserve’ lijkt daarom ook meer op een reorganisatievoorziening. De sector geeft ook aan dat uit deze ‘reserve’ de verplichtingen voortvloeiende uit sociaal statuut behorende bij het organisatieplan SD 2004 worden voldaan. Gezien het feit dat er een sociaal statuut is en een organisatieplan is hier sprake van een voorziening in het kader van “verplichtingen of verliezen waarvan de omvang op onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten” (art. 44 lid 1a BBV). Aanvullende info te ontvangen omtrent onderbouwing omvang van de voorziening; sociaal statuut en organisatieplan SD 2004.

206.537 nee

-

Egalisatiereserve

Uit de informatie aangeleverd door de sector en vanuit de resultaatbestemming 2004 blijkt dat het doel van deze reserve is om het verschil in de WWB-exploitatie volgens het baten/ lastenstelsel (gemeente) en de WWB-subsidie-exploitatie volgens het kasstelsel (Rijk) te egaliseren. De mutatie van de balanspost WWB-debiteuren wordt toegevoegd (stijging debiteuren), dan wel onttrokken (daling debiteuren) om dit te bewerkstelligen. Op basis van bovenstaande informatie deze reserve hernoemen in “Egalisatiereserve verantwoording WWB” Dit was een doelreserve voor stimulering voor sport, muziek, spel van de SDD. Lasten zijn opgenomen in het minimabeleid van de SDD. Reserve is niet meer nodig.

516.195 nee

-

637.594 nee

-

SMS fonds (armoede bestrijding bij kinderen)

TOTAAL SOCIALE DIENST

TOTAAL GENERAAL RESERVES


7.189.501

499.525.941

0

637.659

Pagina 249 van 255

BIJLAGE 7b Overzicht Voorzieningen

Naam

Doelomschrijving

Saldo ultimo Handhaven 2006

Opheffen en waar van toepassing naar transitoria ogv art 49 BBV nieuw

Valt vrij

STADSONTWIKKELING Voorziening stedelijke vernieuwing ( ISV)

Doel van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van ISV (art. 44 lid 2 BBV oud). Deze voorziening heeft een relatie met de reserve (gemeentelijk deel van de ISV).

Bedrijfsvervoer

Voorziening Vervoer heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van stimulering van het lokale collectieve vervoer (art. 44 lid 2 BBV oud).

Voorziening ( niet) fysieke economie

Voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen GSB-middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van stimulering van de lokale economie (art. 44 lid 2 BBV).

-

opheffen, saldo nihil

Voorziening bodemsanering

Voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen GSB-middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van bodemsanering (art. 44 lid 2 BBV).

-


Voorziening onderhoud Veemarkt

Voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud parkeergarage Veemarkt over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

155.177

155.177

Voorziening onderhoud Spuihaven

Voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud parkeergarage Spuihaven over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

133.544

133.544

Voorziening Wonen

Voorziening betreft van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van woonbeleid (art. 44 lid 2 BBV). Betreft v.m. voorziening Wonen, Milieu en SV-beleid welke opgesplitst is in afzonderlijke voorzieningen voor : wonen, klimaatbeleid, geluid en lucht (zie actualisatie res en voorz uit 2006).

-

Klimaatbeleid

Voorziening betreft van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden aan klimaatbeleid in het kader van woonbeleid (art. 44 lid 2 BBV oud). Betreft v.m. voorziening Wonen, Milieu en SV-beleid welke opgesplitst is in afzonderlijke voorzieningen voor : wonen, klimaatbeleid, geluid en lucht.

Voorziening Geluid

Voorziening Lucht

TOTAAL STADSONTWIKKELING


-


325.220

325.220


178.604

178.604

Voorziening betreft van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden aan geluid in het kader van woonbeleid (art. 44 lid 2 BBV oud). Betreft v.m. voorziening Wonen, Milieu en SVbeleid welke opgesplitst is in afzonderlijke voorzieningen voor : wonen, klimaatbeleid, geluid en lucht.

59.966

59.966

Voorziening betreft van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden aan lucht in het kader van woonbeleid (art. 44 lid 2 BBV oud). Betreft v.m. voorziening Wonen, Milieu en SVbeleid welke opgesplitst is in afzonderlijke voorzieningen voor : wonen, klimaatbeleid, geluid en lucht.

15.000

15.000

867.511

288.721

-

578.790

Pagina 250 van 255

Naam

Doelomschrijving



Valt vrij

GRONDBEDRIJF Fonds Amstelwijck Voorziening Leerpark Voorziening Admiraalsplein Voorziening Woonwagenlocaties Voorziening restant afgewikkelde projecten Voorziening div. nadelige projectexploitaties Voorziening Blekersdijk-Vrieseweg Voorziening de Holland Voorz. Nad.taxat. Verschil n.i.e.g.g.

Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening

voor voor voor voor voor voor voor voor voor

verlieslatende verlieslatende verlieslatende verlieslatende verlieslatende verlieslatende verlieslatende verlieslatende verlieslatende

exploitatie exploitatie exploitatie exploitatie exploitatie exploitatie exploitatie exploitatie exploitatie

37.703.208

TOTAAL GRONDBEDRIJF MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING Foyer de Jeunesse

19.120.995 7.383.115 2.073.683 5.392.035 613.578 1.033.565 1.134.485 527.627 424.125

19.120.995 7.383.115 2.073.683 5.392.035 613.578 1.033.565 1.134.485 527.627 424.125 37.703.208

-

-

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden (art. 44 lid 2 BBV oud).

-


Voorziening Stimulering AMW

tijdelijke opvang van vermindering van budget maatschappelijk werk

-


Voorziening GOA/OALT

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van GOA/OALT (art. 44 lid 2 BBV oud). Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van vrijwilligerswerk (art. 44 lid 2 BBV oud).

158.239

158.239

107.038

107.038

Voorziening Antillianen

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van Antilianen (art. 44 lid 2 BBV oud).

307.593

307.593

Voorziening Regionaal Meld-/Coordinatiepunt

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van het Regionaal Meld/Coordinatiepunt (art. 44 lid 2 BBV oud). Jaarlijks verantwoording aan OCW.

178.874

178.874

Voorziening Exeptionele toename azielzoekers

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van exceptionele toename asielzoekers (art. 44 lid 2 BBV oud).

25.685

25.685

Voorziening Intensivering Schoolzwemmen

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van intesivering van schoolzwemmen (art. 44 lid 2 BBV oud).

202.283

202.283

Onderhoud gebouwen onderwijs

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud van onderwijsgebouwen over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV) Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Jeugddorp over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

Voorziening Vrijwilligerswerk

Onderhoudsfonds Jeugddorp

Voorz.onderhoud soc. Accomodaties

Heeft tot doel meerjarig fluctuerend onderhoud op te vangen.

Voorziening Overschrijdingsreg. Basisonderwijs

Definitieve afwikkeling moet nog gebeuren.

2.390.885

2.390.885

4.985

4.985

396.377

396.377

79.267

79.267

Voorziening Overschrijdingsreg. Buitengewoon onderw.

-


Voorziening Overschrijdingsreg. V.W.O. en A.V.O.

-



Pagina 251 van 255

Naam

Doelomschrijving

Voorziening ROMA-middelen

Deze voorziening is gevormd in relatie tot de “verplichting aan Stichting Kansen voor de afrekening van een subsidie 2002-2003”.

117.181

Voorziening Bruidschatregeling

Deze voorziening is in 2005 gevormd in zake de “verschuldigde bijdrage (bruidschat) aan het verzelfstandigde openbaar onderwijs”. Benodigde middelen ivm verplichtingen

1.157.969

Voorziening wachtgeldverplichting DWO TOTAAL MAATSCHAPPELIJK ONTWIKKELING SPORT Voorziening Bijdrage Derden S&R


20.000

5.126.376

opheffen, saldo nihil 4.029.483

264.066

Onderhoudsfonds Aquapulca

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Aquapulca over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

256.537

256.537

Onderhoudsfonds Sporthal Sterrenburg

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Sporthal Sterrenburg over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV). Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Sporvelden over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

330.563

330.563

110.859

110.859

60.000

60.000

Voorziening Breedtesport

Gevormd als afdekking van risico tot terugbetaling van ontvangen subsidie.

TOTAAL SPORT STAD Reserve GSB rijksmiddelen

1.022.025

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van het GSB (art. 44 lid 2 BBV oud). Er dient een specificatie te zijn van het GSB project (verdeeld over de drie vormen die er zijn). Deze specificatie moet aansluiten op de standen van de gemeentelijke reserve en de voorziening(en).

Voorziening saldo bijdrage van derden

Voorziening van bijdragen van derden: grotendeels gevormd door het Werkdeel WWB. Dit is een wettelijk voorgeschreven voorziening die elk jaar bij de accountantscontrole wordt geactualiseerd

Voorziening rioolexploitatie

757.959

-

1.096.893

264.066


0

17.037.982

Voorziening voor egalisatie van baten en lasten ivm rioolexploitatie

4.328.298

4.328.298

Voorziening afvalstoffenheffing

Voorziening voor egalisatie van baten en lasten ivm afvalstoffen

1.743.191

1.743.191

Voorziening Stadsvervoer

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van stimulering van het lokale collectieve vervoer (art. 44 lid 2 BBV).

226.863

Voorziening risico BCF

In 2004 gevormd voor het afdekken van het risico dat het BCF voor Dordrecht negatief uitwerkt. Onderzoek hierover loopt nog, waarna naar verwachting in 2007 een suppletie opgaaf BCF zal worden gedaan.

813.403

813.403

24.149.736

23.922.873


20.000

264.066

17.037.982

TOTAAL STAD

117.181

1.157.969

Betreft gehandicaptensport met ook middelen van andere gemeenten en instellingen

Onderhoudsfonds Sportvelden


Valt vrij

226.863

226.863

0

Pagina 252 van 255

Naam

STAFDIENSTEN Voorziening 'externe betrekkingen'

Doelomschrijving

Deze voorziening heeft betrekking op van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van “externe betrekkingen” (art. 44 lid 2 BBV oud).


68.339

68.339

Voorziening RBL+

Deze voorziening heeft betrekking op RBL+, dus moet nog ontvlochten worden (omdat het gaat om gelden die ook afkomstig zijn van andere gemeenten)

204.244

204.244

Onderhoudsfonds Stadskantoor

Tbv onderhoud stadskantoor crownpoint hellingen. Voorziening is vastgesteld op basis van het huidige MOP.

537.207

537.207

Onderhoudsfonds Stadhuis

Tbv onderhoud Stadhuis. Voorziening is vastgesteld op basis van het MOP.

146.206

146.206

Voorziening voormalig personeel OSB

Voorziening voor VM personeel OSB. Voorziening loopt tot 2010 met een ontrekking van 43500 per jaar.

149.093

149.093

Voorziening lease pc's

De voorziening voor Lease PC is bedoeld ter dekking van de kosten die nog betaald moeten worden voor de gestolen PC’s uit het leasecontract. Deze voorziening bouwt af tot € 0 op het moment van de beëindiging van het contract op 30 juni 2007

TOTAAL STAFDIENSTEN


12.440

1.117.529

1.036.750

Dit betreft een particulier fonds dat beheerd wordt door de gemeente.

12.812

12.812

Gildefondsen

Dit betreft een legaat waarover de sociale dienst het beheer voert.

24.360

24.360

Burg. Vd Dussenfonds

Dit betreft een legaat waarover de sociale dienst het beheer voert.

22.924

22.924

Voorziening Giften Cliënten BSHV

Deze voorziening is gevormd in het kader van het “verstrekken van giften in geld en/of natura aan mensen in achterstandsituaties die hen niet verwijtbaar zijn”. Het betreft middelen van derden zijn die specifiek besteed moeten worden (art. 44 lid 2 BBV oud). Gezien aard en omvang geen nadere actie.

2.009

2.009

Voorziening Project BVG

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van het realiseren van het Bedrijfsverzamelgebouw (art. 44 lid 2 BBV oud).

20.203

20.203

Voorziening IPW Soc Return

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk (=derde) verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van het het project Social Return (art. 44 lid 2 BBV oud). Deze voorziening is in 2004 gevormd en het project loopt tot en met 2006 (afrekening in 2007). Voorziening betreft cofinancieringsdeel ESF projecten: bij einddeclaratie vindt afrekening plaats

150.093

150.093

SOCIALE DIENST Fonds Roell

Voorziening ESF Sociale Dienst

Voorziening ESF albert Schweitzer

TOTAAL SOCIALE DIENST


Voorziening betreft cofinancieringsdeel ESF projecten: bij einddeclaratie vindt afrekening plaats


Valt vrij

0

68.339

2.609.990

2.609.990

600.000

600.000

3.442.391

232.401

0

3.209.990

Pagina 253 van 255

Naam

Doelomschrijving



Valt vrij

PUBLIEKSDIENSTEN (Voorziening) Bureau Halt

Deze voorziening heeft betrekking op van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van de exploitatie van de regeling HALT (art. 44 lid 2 BBV oud). Deze middelen behoren te worden overgedragen aan de regio

Wachtgeld stadswacht

Deze voorziening heeft als doel de “risicodekking wachtgeldregeling voor voormalig ID-ers”.

78.159

Voorziening “subsidie ID banen”

Deze voorziening heeft betrekking op van het Rijk verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden in het kader van de Regeling ID banen (art. 44 lid 2 BBV oud).

61.968

TOTAAL PUBLIEKSDIENSTEN CULTUUR Onderhoudsfonds (Centrum Beeldende Kunst)

351.518

491.645

351.518

78.159

61.968

78.159

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Centrum Beeldende Kunst over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

49.978

49.978

Schouwburg Kunstmin: Onderhoud gebouw

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Schouwburg Kunstmin over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

34.920

34.920

Onderhoudsfonds theatertechniek

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud theatertechniek Schouwburg Kunstmin over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

184.199

184.199

Onderhoudsfonds Dordr. musea

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Dordr. musea over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

129.139

129.139

Onderhoudsfonds van Gijn

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud musea van Gijn over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

1.960

1.960

Stadsarchief onderhoudsfonds

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Stadsarchief over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

461.450

461.450

TOTAAL CULTUUR

861.646

861.646

-

413.486

-

-

-

-

-

-

WEIZIGT onderhoudsfonds Weizigt NMC

De kosten van het groot onderhoud fluctueren jaarlijks sterk. Het doel van het onderhoudsfonds is deze kosten in de tijd te egaliseren. De voorziening is bedoeld om zo het gebruik van de accommodatie te kunnen waarborgen.

TOTAAL WEIZIGT

118.588

118.588

118.588

118.588

INGENIEURSBUREAU (OVERGEDRAGEN AAN VASTGOED) Onderhoudsfonds Sociaal Culturele Accomodaties

TOTAAL INGENIEURSBUREAU/ Vastgoedbedrijf


Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Sociaal Culturele Accommodaties over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

153.590

153.590

153.590

153.590

Pagina 254 van 255

Naam

STADSBEHEER Onderhoudsfonds Havens

Doelomschrijving


Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud Havens over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

226.736

226.736

VZ meerjar.geprogr.onderhoud SB

Deze voorziening is ingesteld om werken die in het jaar van planning niet volledig worden uitgevoerd, in het opvolgende jaar te realiseren.

733.807

733.807

VZ Baggeren SB

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van baggeren over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV). Aan een voorziening groot onderhoud dient een (actueel) meerjarenplan ten grondslag te liggen met een financiële vertaling

69.975

69.975

Voorziening onderhoud electrazuilen

Gevormd ter financiering van de vervanging na x jaren van de electrazuilen onder Statenplein en Sarisgang. Vanuit de verhoogde marktgelden wordt jaarlijks een bedrag in voorziening gestort

30.000

30.000

Onderhoud VRI´s

In het verleden ontvangen afkoopbedrag voor onderhoud aan de overgenomen VRI installaties van de Rijkswaterstaat. Moet in stand blijven voor jaarlijkse onderhoudkosten van de overgedragen installaties

335.167

335.167

Voorziening openbare verlichting

Doel is opvangen van jaarlijkse fluctuaties in de kosten van groepswijze vervanging van de openbare verlichting.

86.353

86.353

Voorziening onderhoud Pontons

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van baggeren over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

56.800

56.800

TOTAAL STADSBEHEER ESSENHOF Onderhoudsfonds Essenhof

1.538.838

Deze voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van de lasten van het groot onderhoud van de opstellen Essenhof over een aantal begrotingsjaren (art. 44 lid 1c BBV).

TOTAAL ESSENHOF

119.229

119.229

1.538.838


Valt vrij

-

-

-

-

119.229

119.229

BRANDWEER Onderhoudsvoorziening huisvesting

Doel was “dekking ongedekte kosten van onvoorzien onderhoud voor zover dat niet binnen de begroting kan worden gedekt.” Deze post wordt gekenmerkt als een algemene reserve. Bij de besluitvorming 2006 is besloten deze reserve op te heffen. Dat besluit is niet uitgevoerd. Er is een voorziening van gemaakt. Nu het vastgoedbedrijf een totale inventarisatie maakt van onderhoud aan panden, wordt voorgesteld deze voorziening vooralsnog te handhaven; in afwachting van nadere onderbouwing/ besluitvorming.

Voorziening ADV

overdragen naar de regio

TOTAAL BRANDWEER

TOTAAL VOORZIENINGEN


551.007

551.007

14.128

14.128

565.135

551.007

-

14.128

77.277.447

71.392.452

246.863

5.645.692

Pagina 255 van 255

Programmabegroting Meerjarenbegroting

Recommend Documents