Programmabegroting Meerjarenbegroting

Programmabegroting 2005 en Meerjarenbegroting 2005-2008

Inhoudsopgave 1. Inleiding.......................................................................................................... 1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.3 1.4 1.5

Missie ....................................................................................................................... 1 Samenvatting van de begroting .................................................................................... 2 Gericht resultaten boeken ......................................................................................... 2 Samenvatting begroting............................................................................................ 2 Samenstelling van het bestuur...................................................................................... 5 Kerngegevens van de stad ........................................................................................... 7 De opbouw van de begroting (leeswijzer)....................................................................... 8

2. Beleidsperspectief ............................................................................................ 9

2.1 Inleiding.................................................................................................................... 9 2.2 Speerpunten van beleid ............................................................................................ 9 2.2.1 Werk en scholing ..................................................................................................... 9 2.2.2 Ondernemersklimaat en bereikbaarheid ..................................................................... 10 2.2.3 Wonen en leefbaarheid ........................................................................................... 12 2.2.4 Veiligheid.............................................................................................................. 13 2.2.5 Vertrouwen van de burger ................................................................................... 14 2.3 Grotestedenbeleid en nieuw convenant ........................................................................... 15

3. Begrotingsprogramma’s .................................................................................. 17 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12

Inleiding................................................................................................................... 17 Leeswijzer begrotingsprogramma’s.............................................................................. 18 Programma Beheer van de stad .................................................................................. 19 Programma Veiligheid en Handhaving .......................................................................... 23 Programma Jongeren ................................................................................................ 30 Programma Welzijn ................................................................................................... 38 Programma Cultuur en Vrije tijd .................................................................................. 48 Programma Werk en economie ................................................................................... 55 Programma Wonen ................................................................................................... 64 Programma Ruimte voor de toekomst ....................................................................... 70 Programma Burger en Bestuur ................................................................................. 74 Programma Algemene dekkingsmiddelen................................................................... 78

4. Algemene dekkingsmiddelen............................................................................ 82 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7

Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien .................................................... 82 Algemene uitkering uit het Gemeentefonds .................................................................. 83 Ontwikkeling accres (volume ontwikkeling) ............................................................... 83 Beleidsmaatregelen rijk ........................................................................................... 83 Saldo compensabele BTW en uitkering uit het BTW compensatiefonds ............................ 85 Lokale heffingen waarvan besteding niet gebonden is.................................................... 85 Saldo van de financieringsfunctie................................................................................ 86 Dividend .................................................................................................................. 87 Onvoorzien .............................................................................................................. 87

5. Paragrafen .................................................................................................... 88 5.1 Lokale heffingen ....................................................................................................... 89 5.1.1 Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten ........................................................... 89 5.1.2 Woonlasten (lokale lastendruk) ................................................................................ 90 5.1.3 Kwijtschelding ....................................................................................................... 95 5.1.4 Onbenutte belastingcapaciteit ................................................................................. 96 5.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen.................................................................... 97 5.2.1 (Pro-actief) risicomanagement ................................................................................. 97 5.2.2 Normale bedrijfsrisico's .......................................................................................... 97 5.2.3 Majeure risico's ..................................................................................................... 99 5.2.4 Weerstandscapaciteit ............................................................................................100 5.2.5 Weerstandsvermogen (conclusie)............................................................................107 5.3 Onderhoud kapitaalgoederen .....................................................................................108

5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.4.4 5.4.5 5.5 5.6 5.7

Financiering en treasury............................................................................................118 Algemeen................................................................................................................118 Risicobeheer ............................................................................................................118 Financieringspositie...............................................................................................123 Kasbeheer ...............................................................................................................126 Informatievoorziening ............................................................................................126 Bedrijfsvoering.........................................................................................................127 Verbonden partijen...................................................................................................137 Grondbeleid.............................................................................................................141

6. Financiële begroting ..................................................................................... 144

6.1 Overzicht van baten en lasten (exploitatie) ..................................................................144 6.2 Financiële positie en toelichting .................................................................................148 6.2.1 Meerjarenbegroting 2005-2008 ..............................................................................148 6.2.2 Geprognosticeerde balans en overzicht uit te voeren investeringswerken .....................151 6.2.3 Ontwikkeling reservepositie....................................................................................153 6.2.4 Ontwikkeling voorzieningen....................................................................................153 6.2.5 Investeringen .......................................................................................................154 6.2.6 Overzicht beleidswijzigingen (lokaal en rijksbeleid) ....................................................155 6.3 Strategische Investeringen (SI) en Investeringsreserve Stedelijke Vernieuwing (ISV) .........156 6.3.1 Strategische Investeringen .....................................................................................156 6.3.2 Investeringsfonds Stedelijke vernieuwing .................................................................157 1A Strategische Investeringen: toegekende kredieten t/m juni 2004 en restant reserveringen.....158 1B Strategische Investeringen: afgeronde projecten ..............................................................160 2a Verdeling Brede Doel Uitkering Fysiek .............................................................................161 2b Verdeling Brede Doel Uitkering SIV.................................................................................163 2c Verdeling Brede Doel Uitkering Economie ........................................................................166 3 Overzicht gemeentelijke producten 2005 ..........................................................................167 4 Meerjarenprogrammabegroting 2005-2008 .......................................................................177 5 Autorisatie overzicht routine investeringen ........................................................................183

1. Inleiding 1.1

Missie

Wij werken aan Dordrecht. Niet zomaar een stad. Een eiland. Een stad met verborgen kwaliteiten. Een stad waar bijzondere dingen gebeuren, maar waarover Dordtenaren niet opscheppen. Een stad waar je moeite voor moet doen. Om te zien wat er is en te weten wat er allemaal kan. Voor wie dat ziet en wie dat weet is Dordrecht een inspirerende stad. Dordrecht is een springlevende oude stad aan het water. Een stad waar de spanning tussen historie en vernieuwing tot mooie dingen leidt. Een gastvrije stad die er aan de buitenkant uitgesproken goed uitziet en waar elke Dordtenaar telt. Actieve inwoners, mensen in bedrijven, in voorzieningen, in het ambtelijke apparaat; zij vormen het hart van de stad. En daarvoor geeft het gemeentebestuur ze volop ruimte. Dat is de stad die wij steeds voor ogen houden. Bij de regels die wij bedenken. Bij de beslissingen die we nemen. Bij de dienstverlening die wij organiseren. Betrouwbaarheid, overleg en openheid, dat vinden wij belangrijk. Zoals we met de stad en de inwoners van de stad omgaan, precies zo gaan we om met onze eigen organisatie en met elkaar. Daarbij geloven wij in initiatief nemen, in zelf het voorbeeld geven. Betrouwbaar, wendbaar en innovatief. Zo werken wij aan Dordrecht. Niet zomaar een stad. Een stad die het verschil maakt. Omdat wij het verschil maken.

1.2

Samenvatting van de begroting

1.2.1

Gericht resultaten boeken

Wij willen van Dordrecht een leefbare, aantrekkelijke en unieke stad maken. Dat is de ambitie die wij hebben neergelegd in het Meerjarenbeleidsprogramma (MJP) 2002-2006. In juni 2004, halverwege de looptijd van het MJP, hebben wij vastgesteld welke extra beleids- en financiële impulsen het MJP nodig heeft om gericht resultaten te kunnen boeken in de resterende collegeperiode. Dat is gebeurd in de Kadernota 2005, die – hoe kan het anders – de ondertitel mee kreeg ‘Gericht resultaten boeken’. Wij willen resultaten boeken op de leefbaarheid van de stad. Voor dit doel zetten wij aanzienlijke bedragen in die in het kader van het Grotestedenbeleid beschikbaar komen. Onze inzet om de veiligheid in de stad te versterken blijft gehandhaafd. Ook welzijnsprogramma’s en programma’s gericht op inburgering en integratie, taalverwerving en vermindering van schooluitval worden voortgezet. Ten slotte blijft de inzet van kracht die wij plegen voor de schone en hele stad, met goed onderhouden wegen en groen en fleurige accenten. Aan dit alles blijven wij vasthouden ondanks de moeilijke economische situatie. Wij willen gericht resultaten boeken op de verbreding van de economische structuur van de stad. De relatief hoge (jeugd) werkloosheid en de eveneens relatief eenzijdige economische structuur maken dat dit een belangrijk speerpunt is voor het college. Wij gaan door met onze inspanningen voor Shipping Valley, zullen nieuwe bedrijvigheid aantrekken in de sectoren zakelijke dienstverlening, toerisme, horeca, detailhandel en zorg en zullen ons inzetten voor versterking van de kennisinfrastructuur. De bereikbaarheid en parkeerfaciliteiten van de stad voor bewoners, toeristen en bedrijven hebben onze aandacht, niet in de laatste plaats in regionaal verband. Op deze manier willen wij bereiken dat Dordrecht een aantrekkelijke stad is voor bewoners en bezoekers. Tot slot willen wij een aantal impulsen geven aan de inspanningen om van Dordrecht een unieke stad te maken. Meer nog dan op dit moment het geval is willen wij de unieke kenmerken van de stad benutten: zijn ligging aan het water en in het groen en de aanwezigheid van een aantrekkelijke historische binnenstad. Hier liggen kansen om bezoekers aan te trekken, maar ook om onze eigen inwoners een stad te geven waarop zij trots zijn. Wij zullen doorgaan met het organiseren van aansprekende evenementen. Daarnaast willen wij een aantal hoogwaardige culturele voorzieningen realiseren die de centrumpositie van Dordrecht in de regio zullen versterken.

1.2.2

Samenvatting begroting

De programmabegroting 2005 bevat de inhoudelijke en budgettaire uitwerking van het beleid dat is ingezet in de Kadernota 2005 om een aantal impulsen te geven aan de realisatie van een leefbaar, aantrekkelijk en uniek Dordrecht. Deze begroting is daarmee een integraal document waarin staand beleid en beleidsintensiveringen

2

vanuit het herijkte MJP in onderlinge samenhang worden gepresenteerd. Het is een hele opgave om de ambities uit het herijkte Meerjaren(beleids)programma te realiseren op het moment dat de financiële werkelijkheid ons dwingt tot besparingen. Het economische tij heeft zijn weerslag op de begroting; ook in 2005 is sprake van verdere bezuinigingen op de rijksbegroting die effect hebben op onze begroting. Wij prijzen ons gelukkig dat we –zij het met forse inspanningen van de organisatie- in staat zijn om een reële sluitende (meerjaren) begroting te presenteren. De daartoe in de nota “Investeren in Dordrecht” vastgestelde oplossingen en aanvullende maatregelen uit de Kadernota 2005 zijn meerjarig verwerkt in deze begroting. Op het terrein van de lokale lasten voert Dordrecht een terughoudend tarievenbeleid. De lokale lastendruk wordt grotendeels gevormd door de woonlasten. Tot de woonlasten worden gerekend de tarieven van de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing, welke zich ten opzichte van 2004 als volgt hebben ontwikkeld (* €1): 2004 157,84 134,01 59,63 77,04 211,20 639,72 3,6%

OZB eigenaar OZB gebruiker Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing Totaal % stijging tov vorig jaar

2005 161,39 137,03 63,97 82,56 231,24 676,19 5,7%

Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2004 met 3,6% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor 2005 wordt een stijging van de woonlasten van 5,7% geraamd. Grafisch is de ontwikkeling van de woonlasten als volgt: % stijging w oonlasten tov vorig jaar 10% 8% 6% 4% 2% 0%

8,0%

2,0% 2,0% 2000

8,0% 4,2%

8,0% 4,5% 3,5%

0,0% 2001 OZB

2002 Rioolrecht

8,0%

8,0% 5,5%

3,7% 3,2% 2003

9% 7%

2,3% 0,3% 2004

2005

Afvalstoffen

In de Kadernota 2005 is besloten tot het kostendekkend maken van tarieven. Dit is in de voorliggende begroting verwerkt. Hierbij zijn de tarieven gebaseerd op het Kadernota besluit om de tarieven kostendekkend te maken, de trendmatige verhoging van deze tarieven, de verwerking van de gevolgen van de wijzigingen in de BTW systematiek (BTW-compensatiefonds) en de efficiencykorting op Netwerk. Op dit moment vindt onderzoek plaats naar de mogelijkheden van verdere kostenreductie in het onderhoud en beheer van het riool en de afvalinzameling (inclusief handhaving). Indien

3

relevant zullen de uitkomsten van het onderzoek betrokken worden bij de definitieve vaststelling van de tarieven via de legesverordening. Voor meer informatie en relevante uitgangspunten over de lokale heffingen wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen (5.1). Tot slot wordt een overzicht gegeven de ontwikkeling van het budgettaire beeld voor de gemeente. De belangrijkste budgettaire ontwikkeling die zich na vaststelling van de Kadernota 2005 heeft voorgedaan is de verdere structurele verslechtering van de gemeentelijke inkomsten (algemene uitkering / Junicirculaire 2004) met - € 1,5 miljoen. Deze inkomstendaling is het gevolg van verdere bezuinigingen op de Rijksbegroting en is door verschillende maatregelen opgelost (zie paragraaf 6.2.1). * € 1.000 2005 1. Begroting staand beleid 2004-2007 (Investeren in Dordrecht) Budgettaire problematiek Investeren in Dordrecht 19.560Oplossingen: - Opbrengst uit innovatiethema's 9.130 - Incidentele opbrengsten en toerekening sectoren 1.060 - Overige oplossingen (vrijval stelposten, dividend) 5.270 - Uitname (+) en toevoeging (-) reserve 4.100 Saldo primitieve begroting 2004-2007

-

2. Kadernota 2005 Budgettaire problematiek Oplossingen: - Afwijzen afweegbare claims - Verlaging omslagrente van 6% naar 4% - 100% kostendekkend afvalstoffen en rioolrecht - Overige oplossingen (oa vrijval stelposten) - Uitname (+) en toevoeging (-) reserve Saldo primitieve begroting 2005-2008 3. Aanvullende budgettaire problematiek - Junicirculaire 2004: Daling algemene uitkering - Besluit Kadernota 2005 toekenning budget communicatie Griffie Saldo meerjarenbegroting 2005-2008 Oplossingen: - Waarde ontwikkeling WOZ (hogere OZB opbrengst) - Lagere bijdrage regio ZHZ - Lagere kapitaallasten Onderwijshuisvesting door verlaging omslagrente van 6% naar 4% - Afstoten gemeentelijke taak Regionaal Indicatie Orgaan - Lagere onderhoudskosten wegen buiten bebouwde kom - Einde restvergoeding WVG Septembercirculaire 2004 - Eenmalige meevaller algemene uitkering - Eenmalige inzet van het structurele voordeel in de algemene uitkering door de hertaxatie van de WOZ - Toevoegen reserve (-) Saldo meerjarenbegroting 2005-2008

2008

20.460-

18.630-

18.630-

13.040 740 5.170 1.510

18.130 740 1.070 1.310-

18.130 740 1.070 1.310-

-

11.078-

11.784-

3.294 1.800 1.000 2.560 2.424

4.059 1.800 1.000 2.960 1.965

-

-

-

-

10.985-

10.786-

3.224 1.800 1.000 5.909 948-

3.103 1.800 1.000 6.009 1.126-

-

-

1.500-

1.500-

1.500-

1.500-

541.554-

1.500-

1.500-

1.500-

370 40

370 40

370 40

370 40

80 100 400

300 156 650 200

300 156 650 -

300 156 650 -

354

-

-

-

16-

16-

-

-

210 -

4

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007

216-

1.3

Samenstelling van het bestuur

Gemeenteraad en raadscommissies De gemeenteraad van de gemeente Dordrecht telt 39 raadsleden. De zetelverdeling per 1 januari 2004 is als volgt. Zetelverdeling Katif; 1 AOV/Unie 55+; 2 D66; 2

PvdA; 7

Christenunie / SGP; 4

VVD; 7

Groenlinks; 4 CDA; 6

ECO Dordt; 6

Met ingang van deze raadsperiode is landelijk de Wet Dualisering Gemeentebestuur ingevoerd. Op grond van deze wet zijn wethouders niet meer zoals vroeger lid van de gemeenteraad. Wel vormen zij samen met de burgemeester en gemeentesecretaris het college van burgemeester en wethouders (dagelijks bestuur van de gemeente). College van Burgemeester en Wethouders R.J.G. Bandell, burgemeester Portefeuille: algemene en kabinetszaken, politie, brandweer, integrale veiligheid, communicatie, stadspromotie, public affairs, SGB en burgerzaken. A.T. Kamsteeg (Christen Unie/SGP), wethouder Portefeuille: Volkshuisvesting, stadsvernieuwing, bouwen woningtoezicht, monumentenzorg, wijkgericht werken, zorg (waaronder volksgezondheid, verslavingszorg, algemeen maatschappelijk werk en vrouwenopvang, ouderenbeleid en gehandicaptenbeleid) F.J. van den Oever (VVD), wethouder Portefeuille: Economische zaken, Grondbedrijf, Havenbedrijf, Regionale Ontwikkelingsmaatschappij, zeehavenbeleid, werkgelegenheidsbeleid, middenstandszaken, detailhandel en Stadsmarkten.

5

C. Sas (PvdA), wethouder Portefeuille: ruimtelijke ontwikkeling, verkeer en vervoer, coördinatie binnenstad en stichting De Biesbosch J.W. Spigt (PvdA), wethouder Portefeuille: Cultuur, sociale zaken, arbeidsmarktbeleid, asielzoekers, jeugdbeleid, welzijn (waaronder samenlevingsopbouw, sociaal culturele zaken, kinderopvang, integratiebeleid) en mediabeleid G. Veldhuijzen (CDA), wethouder Portefeuille: Milieu (waaronder Gevudo, Netwerk en water), onderwijs, educatie, recreatie en toerisme (inclusief Binnenstad als beleving), regionale samenwerking (waaronder bestuurlijke betrekkingen Drechtsteden en Zuid Holland Zuid), Grotestedenbeleid, bestuurlijke vernieuwing en participatie, personeel, organisatie en automatisering en internationale samenwerking B.A. van der Zwaan (VVD), wethouder Portefeuille: Financiën, strategische investeringen, stadswerken (openbare ruimte), Kiltunnel, Sport en Sportvoorzieningen, Bedrijven (waaronder Essenhof, Ingenieursbureau, Drechtwerk, Waterbus en Fast Ferry)

6

1.4

Kerngegevens van de stad

Deze paragraaf geeft de ontwikkeling weer van een aantal kerngegevens van de gemeente Dordrecht per 1 januari van het jaar. 2003 werkelijk Sociale structuur Aantal inwoners Waarvan: - Inwoners < 20 jaar - Inwoners van 20 tot 64 jaar - Inwoners > 64 jaar

2004 begroot

2005 begroot

120.043

119.600

119.781

30.218 73.321 16.504

30.054 72.990 16.556

29.830 73.401 16.550

4.526

4.845

5.005

4.302 200 24

4.650 175 20

4.730 160 15

55.996

56.264

56.553

52.338 16 2.990 652

52.616 16 2.980 652

52.905 16 2.980 652

Aantal koopwoningen Aantal huurwoningen

26.087 26.251

26.434 25.781

26.743 25.628

Aantal éénsgezinswoningen Aantal meergezinswoningen

28.719 23.619

28.602 23.613

28.702 23.669

Aantal bijstandsgerechtigden Waarvan: - ABW - IOAW - IOAZ Fysieke structuur Aantal woonruimten Waarvan: - Woningen - Recreatiewoningen - Wooneenheden - Bijzondere woongebouwen

Oppervlakte gemeente (in hectare) 9.945 9.945 9.945 Waarvan: - Oppervlakte land 7.953 7.953 7.953 - Oppervlakte binnenwater 1.992 1.992 1.992 Financieel (* € 1000) WOZ waarde woningen 1.988.010 2.007.890 2.157.000 WOZ waarde niet-woningen 5.549.276 5.604.769 5.399.000 Meer statistische gegevens over Dordt op www.sociaalgeografischbureau.nl Aantal w oonruim ten per 1 januari

Aantal inwoners per 1 januari 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 -

52.034

52.331

2001

2002

55.996

56.264

56.553

2003

2004

2005

2001 2002 2003 2004 2005 < 20 jaar

20-64 jaar

> 64 jaar

7

1.5

De opbouw van de begroting (leeswijzer)

De begroting is opgebouwd rond de programma’s en thema’s zoals deze met uw raad in 2003 zijn afgesproken en is de tweede duale begroting. Het dualisme heeft geleid tot een scheiding in posities en bevoegdheden tussen gemeenteraad en college, wat gevolgen heeft voor de inrichting en invulling van de begroting. In dit kader ondersteunt de programmabegroting de raad in zowel zijn kaderstellende als controlerende rol. Als uitvloeisel van de gewijzigde verhoudingen zijn de wettelijke verslagleggingsvoorschriften vanaf 1 januari 2004 aangepast (Besluit Begroting en Verantwoording). De programmabegroting 2005 volgt deze voorschriften en is daartoe opgebouwd uit de beleidsbegroting en de financiële begroting. De beleidsbegroting wordt gevormd door het beleidsperspectief, de begrotingsprogramma’s en de paragrafen. De financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten en de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting daarop. Ten opzichte van de vorige programmabegroting zijn de gewijzigde voorschriften vooral zichtbaar op het terrein van de financiële begroting. De veranderingen ten opzichte van vorig jaar zullen bij het betreffende begrotingsonderdeel worden toegelicht. Conform de door u bij de behandeling van de begroting 2004 ingediende motie over de indeling van de programmabegroting (motie 22) is in de programmabegroting 2005 de indeling gevolgd die u hebt vastgesteld op 1 juli 2003. In hoofdstuk 3 van de begroting is per programma aangegeven: - welke thema's tot het programma behoren; - wat we met het programma willen bereiken; - wat we daarvoor gaan doen; - en wat het budgettaire beslag is van het programma. Vervolgens wordt per thema een verdieping of detaillering aangebracht in de doelen, prestaties en middelen. Hiermee is een eerste invulling gegeven aan het door u gewenste doelen meetinstrumentarium in de programmabegroting. Verder is nu per product het resultaat vóór en na resultaatbestemming vermeld en zijn de beleidsparagrafen verder ontwikkeld. Graag bezien wij met u op welk niveau autorisatie van de programmabegroting 2005 kan plaatsvinden.

8

2. Beleidsperspectief 2.1

Inleiding

Dordrecht heeft ervoor gekozen om samen met de Drechtsteden een regionaal Meerjaren Ontwikkelings Programma 2005-2009 (rMOP) op te stellen. Wij benadrukken hiermee het belang van regionale samenwerking. Markten, zoals de woningmarkt, recreatiemarkt en arbeidsmarkt, ontgroeien de lokale grenzen. In het rMOP komen drie strategische beleidsprocessen samen: 1. Manden Maken Drechtsteden 2004; 2. Meerjaren(beleids)programma 2002-2006; 3. Convenant GSB en (regionaal) ISV. Het rMOP dient als strategisch kader voor Dordrecht en de Drechtsteden voor de periode 2005- 2009. Het rMOP Dordrecht/Drechtsteden is door ons college gebruikt als basis voor het beleidsperspectief van deze begroting.

2.2

Speerpunten van beleid

2.2.1

Werk en scholing

Dordrecht (en de regio) is van oudsher een industriestad(gebied) met activiteiten in de deels internationaal concurrerende metalelectro en maritieme clusters (scheepsbouw en binnenvaart). De werkgelegenheid in de sector industrie is relatief hoog (21%). Keerzijde van de medaille is dat de eenzijdige economische structuur het gebied kwetsbaar maakt. Zeker nu de industriesector zich versmalt en verdiept als gevolg van (inter)nationale ontwikkelingen is het van belang kansen te zoeken die de economische structuur verbreden. Kansen liggen er in de sectoren zakelijke dienstverlening, zorg, detailhandel en toerisme. Maatregelen worden genomen die de werkgelegenheid moeten stimuleren. Dit gebeurt onder andere door inzet van het ondernemersloket, gerichte promotie en acquisitie. Voor bestuur en organisatie ligt in 2005 het absolute zwaartepunt bij de verbetering van de economische sector. Onze hoofdinzet is daarop gericht. In dat kader wordt de komende jaren ook geïnvesteerd in het cluster toerisme. Om de aantrekkelijkheid als vestigingslocatie voor de zakelijke dienstverlening te vergroten profileren we ons met de ontwikkeling van de Spoorzone. Het Masterplan “Maasterras” geeft aan dat de Spoorzone volop kansen heeft om uit te groeien tot een strategisch knooppunt voor zakelijke dienstverlening in de Drechtsteden. Daarnaast is -en blijft- Amstelwijck beschikbaar als hoogwaardige kantorenlocatie. Ten slotte zullen wij in dit kader onderzoek verrichten onder startende en innovatieve ondernemers. De regio heeft een sterk aanbod aan hoogwaardige (V)MBO opleidingen. Echter het aanbod HBO is beperkt en WO bevindt zich buiten de regio. Bovendien kiezen steeds minder mensen voor het technisch onderwijs (landelijke tendens). Probleem is dat de in de stad

9

en regio aanwezige clusters juist steeds meer vragen om (technische) HBO-ers en WO-ers. Een sterke inzet op kennisinfrastructuur is onmisbaar om deze ‘mismatch’ te verkleinen en op de lange termijn onze regio concurrerend te houden. Ook vanuit het bedrijfsleven wordt dit benadrukt. Overheden en bedrijfsleven hanteren een gezamenlijke agenda. O.a. via het Leerpark, Technocentrum Metalelectro en Revival Technisch Onderwijs worden beroepspraktijk en beroepsonderwijs beter op elkaar aangesloten. Daarnaast zetten Dordrecht en de regio sterk in op de vestiging van hoger beroepsonderwijs in de Drechtsteden, wat leidt tot het behoud van huidige opleidingen en de uitbouw van opleidingen in kansrijke sectoren. Goed onderwijs grijpt ook direct in op de ontwikkelingskansen van jongeren. Het hebben van de juiste onderwijspapieren vergroot de kansen op werk en dus op het hebben van een eigen inkomen. Ook in 2005 zullen wij onze inzet om ontwikkelingskansen van jongeren te vergroten continueren. Onze inzet is er op gericht dat voortijdig schoolverlaten wordt voorkomen, het aantal jongeren met startkwalificatie wordt vergroot en dat het aantal deelnemers aan educatieve trajecten wordt vergroot. Wij zetten extra in op de inzet van Multidisciplinaire teams ter ondersteuning van het onderwijs. De werkloosheid in Dordrecht ultimo december 2003 is 10.3% (Niet Werkende Werkzoekende). In de overige Drechtsteden is dit percentage lager, namelijk 4.8% (NWW). In de kaartenbakken van de sociale dienst komen relatief veel bijstandsgerechtigden voor in de categorieën “lager opgeleiden”, “allochtonen” en “jongeren”. Wij zullen daarom maatregelen doorvoeren die de werkloosheid terugdringen, waarbij wij uitgaan van een sterkere eigen verantwoordelijkheid van de bijstandsgerechtigde. De sociale dienst richt zich op het aan het werk krijgen en zelfredzaamheid van de werkzoekende en verleent financiële ondersteuning (bijstandsuitkering) in het traject daar naar toe. De Dordtse visie is “De kortste weg naar Werk”. Kern van de visie is dat reïntegratie naar werk centraal staat (Workfirst). Evenals in de Wet Werk & Bijstand wordt in de visie de eigen verantwoordelijkheid van de werkzoekende (bijstandsgerechtigde) benadrukt. Concreet betekent dit dat de werkzoekende zich moet inspannen om, al dan niet met behulp van instrumenten van de sociale dienst, zo snel mogelijk werk te vinden en te behouden. Belangrijk onderdeel van de aanpak is de “Werkplaats”waar elke nieuwe werkzoekende 20 uur per weekdirect aan de slag gaat. Hier krijgt de werkzoekende de gelegenheid om te laten zien wat hij of zij kan en vindt ondersteuning plaats bij het vinden van regulier werk, bijvoorbeeld in de vorm van sollicitatietraining. Een speciale aanpak is er voor jeugdwerkloosheid: project Route 23. Het bestrijden van jeugdwerkloosheid vinden wij een regionale opgave, die samen met onze partners vanuit maatschappelijke instanties, het bedrijfsleven en het onderwijs aangepakt moet worden. Project Route 23 pakt de hoge jeugdwerkloosheid in onze stad aan en is te beschouwen als een pilot van de werkplaats.

2.2.2

Ondernemersklimaat en bereikbaarheid

Dordrecht heeft een historische binnenstad, is door de ligging aan multimodale hoofdtransportassen over weg (A15, A16 en N3), water

10

en spoor goed bereikbaar en beschikt over voldoende uitgeefbare bedrijventerreinen tot 2020. Dit zijn kenmerken die bijdragen aan een goed vestigingsklimaat voor bedrijven en ondernemers. Een knelpunt is de congestie op de hoofdwegen. Die neemt toe. In toenemende mate blokkeert dit economisch noodzakelijke ontwikkelingen zoals de ontwikkeling van Dordtse Kil 4. De positie van de Binnenstad in de regio kan en moet beter. Met de realisering van het Statenplein is het bezoek aan het centrum fors gestegen. Maar er is zeker ruimte voor verdere (substantiële) groei van bezoekers. Alleen met voldoende bezoekers kunnen de kwaliteitswinkels en –horeca in stand blijven. In 2005 en verder zullen wij maatregelen treffen die de economische concurrentiepositie versterken, de bereikbaarheid verbeteren en de aantrekkingkracht van Dordrecht en de regio vergroten. Wij herstructureren verouderde bedrijventerreinen (Amstelwijck-West, Zeehavengebied en Dordtse Kil 1+2) en geven nieuwe bedrijventerreinen uit (Dordtse Kil 3+4 en Amstelwijck). Naast ontwikkeling en herstructurering van bedrijventerreinen zullen we ook in 2005 e.v. doorgaan met versterking van de historische binnenstad. Dit doen we samen met ondernemers en bewoners. De gemeente zal investeren in een herontwikkeling van het winkelgebied Achterom/Bagijnhof, herinrichting van de ruimte Grote Markt en de aanleg van parkeergarages en –terreinen. De realisatie van hoogwaardige culturele voorzieningen in de stad wordt ter hand genomen. Daarnaast continueren we de talrijke evenementen die voor levendigheid in de binnenstad zorgen. En last but not least houden we de binnenstad schoon. Graffiti wordt binnen 48 uur verwijderd, prullenbakken worden regelmatig geleegd en straten en pleinen worden geveegd. Zoals gezegd is een goede bereikbaarheid een belangrijke vestigingsfactor. Verwacht wordt dat de mobiliteit in de Drechtsteden de komende jaren nog fors zal toenemen. De bereikbaarheid van de Drechtsteden onderling en met Rotterdam komt daardoor steeds meer onder druk te staan. Aan een betere bereikbaarheid is de laatste jaren hard gewerkt, denk aan de waterbus, de fast ferry, de parkeergarages en fietsenstallingen. Om het westelijke industriegebied (Dordtse Kil 1+2+3, Louterbloemen, Amstelwijck en Amstelwijck-West) voor de korte termijn op niveau te houden worden infrastructurele maatregelen genomen. Voor de lange termijn zal onderzoek naar de ontsluiting van het westelijke industriegebied (inclusief knooppunt A16/N3) tot nieuwe oplossingen moeten leiden. Ten slotte investeren wij en de Drechtsteden in het openbaar vervoer. Het toeristische imago van Drechtsteden kan en moet beter. Het toerisme is een van de grootste groeisectoren in werkgelegenheid in deze regio en de kwaliteiten van de regio zowel binnenstedelijk als de ligging in het groen en aan het water worden nog onvoldoende benut. De sector is relatief arbeidsintensief en kan een motor zijn voor werkgelegenheid, niet in de laatste plaats voor laaggeschoolden. De Drechtsteden hebben vele toeristische, culturele en historische mogelijkheden en er wordt gewerkt aan de verbinding Kinderdijk en binnenstad Dordrecht en Mercon Kloos terrein, als schakel tussen de historische binnenstad Dordrecht en het molengebied.

11

2.2.3

Wonen en leefbaarheid

De inwoners van de Drechtsteden zijn tevreden over de eigen woonomgeving. Het gebied biedt dan ook uitzonderlijke locaties die hoogwaardige woonkwaliteit kunnen garanderen. Zowel aan de groene randen als aan het water zijn prachtige woonmilieus te realiseren. Echter, mede door het industriële verleden van de regio is het bestaande woningaanbod en het aanbod aan soorten woonmilieus op dit moment nog onvoldoende gedifferentieerd. Daarnaast spelen demografische factoren een rol, zoals vergrijzing en de komst van nieuwe culturen, die leiden tot nieuwe eisen aan het woningaanbod en de woonomgeving. Het aanbod in de regio voldoet nu niet aan de vraag uit de markt. Hogere inkomens lijken hiervan de dupe. Zij vestigen zich bovengemiddeld buiten de regio en hollen zo het draagvlak voor regionale en stedelijke voorzieningen uit. Het creëren van woonmilieus voor deze groep heeft prioriteit. De plannen die nu in ontwikkeling zijn vragen om krachtige uitvoering. Voor Dordrecht staat een aantal projecten aan de vooravond van de uitvoering (Stadswerven, Golf en wonen, Jagers- en Windhondpolder, de Hoven). Hieraan houden wij onverkort vast en zien toe op een voortvarende uitvoering. Bovendien is het de vraag of het niet wenselijk is nieuwe locaties te ontwikkelen. Daarbij is veel aandacht nodig voor flexibele woonvormen, levensloopbestendige woningen en woningen die voor bijzondere doelgroepen te gebruiken zijn. Daarnaast is in Drechtstedelijk verband de discussie gevoerd over de inzet van sociale woningbouw, zodat op de langere termijn de bevolkingssamenstelling meer in balans komt. Deze afspraken zijn vastgelegd in de prestatieafspraken lange termijn, kortweg PA-LT. Kwetsbare groepen concentreren zich voornamelijk in Dordrecht. In Wielwijk, Oud Krispijn en Crabbehof/ Zuidhoven is het aandeel bewoners dat behoort tot deze groepen relatief hoog. De woningvoorraad in deze wijken is er sterk eenzijdig en bestaat vooral uit goedkope meergezins-huurwoningen van matige kwaliteit. Dit vertaalt zich ook in sociaal opzicht. Het gemiddelde inkomen is er aanmerkelijk lager en de werkloosheid is er hoger. Wij staan een voortvarende aanpak voor van de herstructurering van DordrechtWest, als onderdeel van de PA-LT afspraken. Het tempo waarin de herstructurering plaats vindt, varieert en is mede afhankelijk van de financiële middelen van corporaties en van de mogelijkheden voor bewoners om te verhuizen. Ook al hapert de economie, het blijft noodzakelijk om vast te houden aan kwaliteit boven kwantiteit. Herstructurering van Dordrecht-West betekent een afname van de sociale woningvoorraad tot 2010 met 1.125 woningen (bruto), door sloop. Daarnaast gaat het om de realisatie van een wijkaanpak. De onderdelen van deze aanpak zijn: 9 Het mobiliseren van de eigen kracht van bewoners; 9 De methodiek Buurt in beweging met een inzet op intensief beheer; 9 De vormgeving van een goede basisstructuur op het gebied van voorzieningen en veiligheid; 9 De inzet van staand sociaal beleid op het gebied van jeugd (Jong zijn in Dordt West); 9 Zorg, werk en economie. Dat deze strategie effectief is blijkt uit de monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2003. Inwoners van de wijk Wielwijk, waar nu volop wordt

12

gebouwd, beoordelen de leefbaarheid positiever dan twee jaar geleden. Dordrecht heeft de afgelopen periode in Drechtsteden-verband gewerkt aan de ontwikkeling van een visie op sociaal beleid op regionaal niveau. Het doel van sociale ontwikkeling is het verhogen van de kwaliteit van samenleven in de Drechtsteden. Het gaat daarbij om het verhogen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer, het bevorderen van de samenhang in de samenleving en het delen van verantwoordelijkheid door overheid, burgers en instellingen. Speerpunten die goed aansluiten op het uitvoeringsprogramma Integratie en Interculturalisatie. Steeds meer Dordtenaren zijn van allochtone afkomst (per 1 januari 2003: 15%). In Dordrecht wonen momenteel meer dan honderd verschillende bevolkingsgroepen. Ons streven is er enerzijds op gericht om de kansen van de nieuwe bewoners en oudkomers die onvoldoende Nederlands spreken en in een maatschappelijke achterstandspositie verkeren te vergroten. Anderzijds willen we de participatiegraad van de nieuwe bewoners met de Nederlandse samenleving vergroten en zullen we actief burgerschap stimuleren. De Dordtse inzet ten aanzien van maatschappelijke opvang, jeugdbeleid, sociaal-culturele (sport-) activiteiten in de wijken, integratieprojecten wordt voortgezet.

2.2.4

Veiligheid

Het gaat goed met de veiligheidsbeleving. Het aantal burgers dat zich veiliger voelt stijgt. Positief is ook dat het aantal jongeren onder 12 jaar dat recidiveert, aanzienlijk is afgenomen en dat het aantal slachtoffers van straatroof en geweld vermindert. Ook positief, ook al lijkt dat een contradictio in terminus, is dat het aantal aangiften van huiselijk geweld stijgt. Dit betekent immers dat geweld achter de voordeur steeds meer bespreekbaar wordt. Helaas zijn er ook enkele negatieve ontwikkelingen te melden, zoals de toename van de aan drugs gerelateerde overlast en de stijging van het aantal aangiften van woninginbraak. Op het gebied van veiligheid hebben wij een goede integrale aanpak die wij ook in 2005 continueren. Wij verwachten dat wij op het gebied van de objectieve resultaten nog verbeteringen kunnen bereiken. Hierover zullen wij dan ook in de veiligheidsketen verdere afspraken maken. In ons programma Integraal Veiligheidsprogramma 2002-2006 is een 6-tal thema’s benoemd: jeugd, geweld, overlast, diefstal, verkeer en fysieke veiligheid. Aan al deze thema’s zijn maatregelen gekoppeld om de doelstellingen per thema te realiseren. In 2005 gaan we hier mee door. Daarnaast brengen we nieuwe accenten aan. We zetten nadrukkelijk in op de aanpak van veelplegers en op de aanpak van huiselijk geweld. Voor veelplegers werken we met een persoonsgebonden aanpak. Dat wil zeggen dat voor iedere veelpleger een plan van aanpak wordt opgesteld dat geheel is toegesneden op het profiel van de veelpleger. Gemeente, justitie en politie werken hierin samen. De gemeente zal waar nodig voor elk veelplegerstraject een inspanning leveren op het gebied van huisvesting, arbeid, scholing, schuldhulpverlening en (verslavings)zorg. Hierdoor ontstaat tussen justitie en gemeente een sluitende aanpak van veelplegers.

13

We gaan door met het versterken van het toezicht in de wijken. In 2004 is hier al een begin mee gemaakt en is de inzet van stadswachten uitgebreid naar alle Dordtse wijken. Ook zullen in 2005 de stadswachten ‘vraaggericht’ worden ingezet. 25% van de beschikbare uren van de stadswachten in de wijken wordt op basis van de wensen en behoeften van de wijkbewoners bepaald. Ten aanzien van onze gemeentelijke brandweer is de komende jaren de ontwikkeling naar een regionale brandweer in één integrale veiligheidsregio een belangrijk onderwerp. De organisatieontwikkeling die hiermee gepaard gaat wordt ter hand genomen, waarbij het kwaliteitsniveau van de brandweerdiensten minimaal gehandhaafd blijft. Ten slotte de externe veiligheid. Dordrecht behoort tot de vijftien meest risicovolle gemeenten in Nederland. Dit komt door de ligging van de stad aan een druk knooppunt van weg-, spoor- en waterverbindingen, met gevaarlijke transporten en industriële risico’s vlakbij woonwijken en de oude Binnenstad. Veiligheid is in toenemende mate ook een belemmering voor de kwalitatieve groei van het stedelijke gebied. Veel van onze nieuwe plannen, zoals Gezondheidspark/Sportboulevard en Leerpark en de ontwikkeling van de Spoorzone bevinden zich binnen de vrijwaringzone rond de spoorlijn. Het project ‘Veiligheidsstudie spoorzone Dordrecht/Zwijndrecht’ heeft een systematische aanpak opgeleverd hoe kan worden omgegaan met de spanning die er is tussen enerzijds economisch en ruimtelijk beleid en anderzijds veiligheid. Dordrecht en Zwijndrecht hebben hiermee een voortrekkersrol in Nederland vervuld.

2.2.5

Vertrouwen van de burger

In het coalitieakkoord en het in februari 2004 vastgestelde actieplan ‘Bouwen aan vertrouwen’ geven we uiting aan onze verontrusting over de verwijdering tussen burgers en de (lokale) overheid en de daling van het vertrouwen in maatschappelijke instituties. Een aantal lange termijn en landelijke factoren die dit veroorzaken, zoals de fragmentarisering van maatschappelijke verbanden en de invloed van de media, zijn door de (lokale) politiek niet te beïnvloeden. Andere zaken kunnen we en moeten we wel beïnvloeden. Wij werken aan vertrouwen langs twee lijnen. De eerste weg is door aan de samenleving te werken; hierbij hoort het stimuleren van maatschappelijke participatie. Bij deze weg naar vertrouwen proberen we de ontwikkeling van de steeds losser wordende maatschappelijke verbanden in stad en wijk te keren. In ons programma voor 2005 worden extra activiteiten opgenomen om de maatschappelijke participatie te bevorderen. Dit varieert van participatie in de door de overheid gesubsidieerde organisaties zoals het reguliere sociaalculturele werk, het vrijwilligerswerk of sportverenigingen tot participatie in nieuwe verbanden die van ‘onderop’ ontstaan. Wij gaan hiervoor ook flexibele budgetten inzetten. Om concentratie van groepen burgers die weinig of niet participeren te voorkomen, zetten we bij ons beleid ten aanzien van wonen en

14

leefbaarheid ook het herstructureringsbeleid gericht op spreiding van sociale problematiek voort. De tweede weg naar vertrouwen is werken aan de manier waarop we werken: resultaatgericht, met een heldere koers, interactief, zichtbaar en betrouwbaar. We hebben aangekondigd nog nadrukkelijker resultaatgericht te werken. In 2004 is deze verbetering al te zien: onze projecten en productie liggen vrij goed op schema. Voor 2005 vraagt dit weer extra inspanningen, onder meer omdat we dezelfde resultaten met minder middelen moeten realiseren als gevolg van forse bezuinigingen. In 2004 hebben we samen met de regio, een heldere koers geformuleerd, met een beperkt aantal meetbare doelstellingen en een goed systeem om de voortgang te meten. Het is zaak om dit voor 2005 goed uit te werken in uitvoeringsprogramma’s en hierop nauwgezet te sturen en te monitoren. We zijn in 2004 gestart met de Dordtse aanpak voor beleidsvorming, waarin we het samenspel met burgers en organisaties bij beleidsvorming en uitvoering willen intensiveren. We streven hierbij naar vitale coalities. Met een leertraject voor onze organisatie gaan we onze aanpak, vooral onze rol in interactieve processen verder professionaliseren. Het leertraject loopt door in 2005 en we verwachten dit jaar ook duidelijke verbeteringen te zien in onze processen. Ook werken we aan het versterken van de zichtbaarheid van de overheid: door heldere communicatie over koers en doelen, door ons bij de communicatie steeds bewust te zijn van wat we willen uitstralen en door de zichtbaarheid van de afzonderlijke wethouders te vergroten. In het verlengde van de Dordtse aanpak zal ook de strategische communicatie in 2005 meer impact krijgen. Ook ons wijkgericht werken en de wijkcampagnes dragen ertoe bij dat de overheid zichtbaar is voor burgers en dat burgers beter ervaren waar wij aan werken en wat we presteren. Zowel het model van wijksturing als de campagnes zijn in 2004 geëvalueerd en in 2004 en 2005 wordt gewerkt aan de daarbij gesignaleerde verbeterpunten. Ten slotte richten we ons op adequate en betrouwbare dienstverlening en tevredenheid over de zogenaamde kleine kwaliteit (bijvoorbeeld het snel afhandelen van brieven). Klanttevredenheidsmetingen in 2004 wijzen erop dat we het vrij goed doen in Dordrecht. Maar er zijn ook voorbeelden van zaken die niet goed gaan. We blijven structureel werken aan verbetering van onze dienstverlening. Inmiddels hanteren we een monitor dagelijkse kwaliteit en in 2005 willen we een kwaliteitshandvest invoeren.

2.3 Grotestedenbeleid en nieuw convenant Het grotestedenbeleid wordt veel krachtiger dan tot nu toe: vermindering van bureaucratie, sturing op resultaten, bundeling van geldstromen en meer maatwerk in de 30 grote steden zijn de belangrijkste nieuwe doelstellingen van het grotestedenbeleid voor de periode 2005 – 2009. Dit heeft ook directe gevolgen voor de financiële benadering van het grotestedenbeleid. Waar eerst het GSB gezien kon worden als een containerbegrip, waarin tal van

15

rijksregelingen extracomptabel werden gebundeld, heeft het nu een eigenstandige control nodig via de zogenaamde doeluitkeringen. Deze doeluitkeringen vormen de budgettaire basis voor de uitvoering van het nieuwe convenant met de rijksoverheid. De inhoud van het Dordtse grotestedenbeleid is in deze begroting op verschillende plekken terug te vinden. Vanzelfsprekend is er in eerste instantie de inzet van het Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (ISV). Daarnaast verwijzen wij naar de sociale en economische programma’s waarin onze doelstellingen achter het grotestedenbeleid staan beschreven. De budgettaire omvang van het nieuwe convenant wordt voor Dordrecht geraamd op € 78,5 miljoen. Dit betreft 5 jaren. Deze middelen zijn als volgt verdeeld naar drie Brede Doel Uitkeringen (BDU’s): 9 9 9

BDU economie € 2,1 miljoen BDU fysiek € 16,3 miljoen BDU sociale investeringen en veiligheid (SIV) € 60,1 miljoen

De eerste twee doeluitkeringen betreffen investeringsbijdragen. De BDU fysiek dient als voeding voor de reserve ISV (zie paragraaf 6.3). De BDU SIV is ter dekking van exploitatie uitgaven over de planperiode. Dit betekent grofweg € 12,2 miljoen per jaar. De BDU’s zijn opgebouwd uit een of meerdere specifieke rijksregelingen. De middelen van die regelingen zijn ‘ontschot’ in de BDU ingezet. Binnen bepaalde kaders kunnen steden schuiven met de BDU middelen, waardoor het GSB beter aansluit op de stedelijke en regionale prioriteiten. Tussen de BDU’s mag niet worden geschoven. Bij het totstandkomen van de begroting bestaat nog een aantal onzekerheden. 9

9 9

Inburgering. Er komt een nieuw stelsel voor inburgering. De bedragen die nu zijn opgenomen voor inburgering / oudkomers zijn indicatief, gebaseerd op huidige uitgaven; Indexering. In de BDU SIV is geen rekening gehouden met de indexering van loon- en prijsstijgingen/accres; Impulsbudget. Het rijk heeft voor de bestrijding van knelpunten voor stedelijke vernieuwing en veiligheid voor de G26 en G30 twee budgetten beschikbaar van elk € 20 miljoen. De verdeling hiervan is nog niet bekend.

Over deze onzekerheden wordt bij het uiteindelijk afsluiten van het convenant definitieve besluiten verwacht van de kant van de rijksoverheid.

16

3. Begrotingsprogramma’s 3.1

Inleiding

In dit hoofdstuk vindt de vertaling plaats van de uitkomsten van de verschillende strategische beleidstrajecten die de Gemeente Dordrecht in 2004 heeft doorlopen naar de exploitatiebegroting 2005-2008. Concreet gaat het om de gevolgen van de herijking van het Meerjarenbeleidsprogramma (MJP), het rMOP/GSB en het regionaal mandenmaken. De gevolgen van deze drie strategische beleidsprocessen voor de exploitatiebegroting zijn vastgesteld in de Kadernota 2005. In dit hoofdstuk van de begroting wordt duidelijk hoe deze besluiten neerslaan in begrotingsprogramma’s, thema’s en producten. De programmabegroting 2005 is ingedeeld volgens de door de Raad vastgestelde indeling naar programma’s en thema’s. De gemeentelijke producten zijn beleidsmatig gecategoriseerd naar de thema’s waaraan zij bijdragen. Bij de presentatie van de begrotingsprogramma’s en de daaronder vallende thema’s is een belangrijke stap gezet in de kwaliteit van de doelformulering en het benoemen van daarvoor te leveren prestaties. Bij de thema’s wordt tevens een meetinstrumentarium gepresenteerd. Dit meetinstrumentarium is nog niet voor alle thema’s compleet, maar vertoont toch een duidelijke ontwikkeling ten opzichte van de begroting 2004. Per programma wordt inzicht geboden in de zogenaamde 3 W - vragen; wat willen we bereiken, wat gaan we daarvoor doen en wat mag het kosten. Vervolgens wordt per programma aangegeven via welke thema’s deze doelstellingen worden gerealiseerd. Daarbij worden per thema de doelstelling, enkele relevante te leveren prestaties, meetgegevens en productbudgetten getoond die daaraan bijdragen. Aanvullende informatie over zowel de doelen als de meetgegevens van de producten van een thema kunt u vinden op de productbladen die zijn bijgevoegd op de cd. In de financiële overzichten bij de thema’s zijn daartoe de productnummers vermeld. Bij elk thema worden per product voor 2005 de lasten, baten en het saldo daarvan gepresenteerd. Daarbij zijn de financiële effecten van de keuzes waarover bij Kadernota 2005 is besloten –de beleidswijzigingen- weergegeven. Als het saldo op een product negatief is moet de gemeente uit de algemene middelen dekking vinden voor de lasten van dat product. Een positief saldo betekent dat de gemeente baten verwerft. Het laatste is bijvoorbeeld het geval bij de verschillende belastingen en het product “algemene uitkering”. In tegenstelling tot voorgaande begrotingen zijn in het overzicht van lasten en baten de bedragen exclusief onttrekkingen uit en stortingen in de reserves vermeld. Op deze wijze wordt een begrotingssaldo voor en na bestemming uit de reserves gepresenteerd. Deze presentatiewijze is vanaf 2004 voorgeschreven door het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV).

17

De volgende tabel geeft de programmabegroting op het niveau van de programma’s weer (inclusief nieuw beleid). (* € 1.000)

Thema's

Lasten

Begroting 2005 Baten

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007 2008

Saldo*

Ongewijzigd beleid: Beheer van de stad Veiligheid en handhaving Jongeren Welzijn Cultuur en vrije tijd Werk en economie Wonen Ruimte voor de toekomst Burger en bestuur Algemene dekkingsmiddelen

43.148 22.335 34.396 138.741 21.849 76.918 6.176 14.742 23.096 14.549

20.859 6.256 7.215 101.824 4.103 81.092 735 10.087 6.995 147.040

22.28916.07927.18136.91717.7464.174 5.4414.65516.101132.491

21.59015.74528.55636.60117.3432.132 2.4804.16815.280132.576

20.94715.37826.99036.47316.9124.675 2.3053.66515.003132.525

21.10215.32626.89836.46116.8552.717 2.3043.64514.912133.492

Begroting voor bestemming

395.950

386.206

9.744-

7.055-

473-

1.294-

21.787

31.531

9.744

7.055

473

1.294

417.737

417.737

-

-

-

-

124 3.606 3.730

-

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Algemene uitkering (rijksbeleid) - Toegewezen Kadernota 2005 Totaal nieuw beleid

1243.6063.730-

1243.6033.727-

1243.5783.702-

*- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

3.2

Leeswijzer begrotingsprogramma’s

Bij elk begrotingsprogramma wordt grafisch de verhouding weergegeven van de lasten van het programma en de daaronder vallende thema’s ten opzichte van de totale gemeentelijke lasten. Vervolgens wordt op het niveau van het programma antwoord gegeven op de drie W - vragen: -

Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Wat mag dat kosten?

Omdat deze doelformulering met bijbehorend meetinstrumentarium in ontwikkeling is, zijn deze vragen nog niet bij elk programma volledig beantwoord. Vervolgens wordt per binnen het begrotingsprogramma vallend thema opnieuw ingegaan op de drie W - vragen. Op het meer concrete niveau van het thema wordt aldus aangegeven wat het te bereiken effect is (outcome), wat de te leveren prestaties (output) zijn en wat de omvang is van de in te zetten exploitatiemiddelen (input).

18

1243.5003.624-

3.3

Programma Beheer van de stad Aandeel programma Dagelijks beheer van de Stad op totale lasten

Dagelijks Beheer 10%

Milieu 1% Beheer van de Stad 11%

Wat willen we bereiken? De tevredenheid van de woonomgeving wordt in belangrijke mate bepaald door de staat van onderhoud van vooral het groen, de wegen de verlichting, speelvoorzieningen en het zwerfvuil. De afgelopen periode is hier extra geld voor uitgetrokken en de resultaten daarvan zijn zichtbaar in de stad. De aandacht voor het beheer en onderhoud van de stad mag niet afnemen. De inspanning van de afgelopen jaren wordt voortgezet. Wat gaan we daarvoor doen? Evenals vorig jaar wordt het reguliere onderhoud van “groen” en “grijs” voortgezet. Daarbij worden accenten gelegd op de MJP speerpunten als fleur in de stad (aanbrengen bloemperken en dergelijke), het thema schoon (graffiti verwijdering, verwijdering onkruid en aanbrengen ondergronds containers), het uitvoeren van de Stedelijk waterplan en spelvoorzieningen. Daarbij wordt ook gewerkt aan het betrekken van de bewoners bij het onderhoud van de woonomgeving via “wijkcampagnes”. Wat mag dat kosten? Budget programma Beheer van de Stad naar thema’s (* €1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten

Begroting 2005 Baten Saldo*


Ongewijzigd beleid: Dagelijks beheer Milieu

40.820 2.328

20.459 400

20.3611.928-

19.6551.935-

19.0951.852-

19.2621.840-


43.148

20.859

22.289-

21.590-

20.947-

21.102-

26

58

43.174

20.917

22.257-

21.558-

20.915-

21.070-

510 510

-

510510-

540540-

540540-

540540-

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Toegewezen Kadernota '05 Totaal nieuw beleid *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

19

32

32

32

32

Thema Dagelijks beheer Wat willen we bereiken? De openbare ruimte van de stad is schoon, heel en veilig met fleurige accenten en dit wordt door de bewoners als zodanig beleefd. Wat gaan we daarvoor doen? 9 9

9

9 9 9

Uitvoeren van het regulier onderhoud. Onder ander van de wegen, het groen, de verlichting en riolen; Schoonhouden van de stad door onder ander het vegen van straten en pleinen, verwijderen onkruid, verwijderen graffiti binnen 48 uur (in de binnenstad); Er wordt een aanvang gemaakt met het plaatsen van ondergrondse huisvuilcontainers in woonomgeving (buiten de binnenstad); Het stedelijke waterplan wordt uitgevoerd; Doorontwikkelen wijkgerichte aanpak door bewoners bij het dagelijks beheer en onderhoud te betrekken; Voor een eenduidig beheer van de stad wordt op basis van beeldkwaliteiten een Beheervisie Openbare Ruimte opgesteld.

Wat mag het kosten? Budget 2005 Thema Dagelijks Beheer (* € 1.000) Dagelijks Beheer Producten 150 Openbare wegen 151 Gladheidsbestrijding 152 Schoonhouden verharding 153 Wegschap Kiltunnel 154 Groen 155 Dierverzorging 156 Onderhoud openbare verlichting 158 Stadsmeubilair 159 Constructies (bruggen, viaducten) 160 Peilbeheer oppervlaktewater 161 Onderhoud speelvoorzieningen 162 Inzameling huishoudelijk afval 33 Afvalstoffenheffing 165 Onderhoud vuilwaterriolen en -gemalen 30 Rioolrecht kleinverbruik 31 Rioolrecht eigendom 32 Rioolrecht grootverbruik 166 (Grond) waterbeheer Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - Areaaluitbreiding (diverse producten) - Onderhoud markt (product 152) - Bluswatervoorziening (product 160) - Kapitaallasten en beheerskosten van het schoonhouden van de stad (product 152) Totaal nieuw beleid

Begroting 2005 Lasten Baten Saldo * 6.679 1 6.678177 1773.041 3.041702 26 6765.940 32 5.908234 2341.695 1.695551 416 1351.638 1.6381.246 1.246559 55910.080 10.080905 12.023 11.118 6.841 203 6.638353 3.237 2.884 8 3.560 3.552 63 961 898 108 10840.820 20.459 20.36126 2640.846 20.459 20.387-

288 33 138

28833138-

41

41-

500


20

-

500-

Thema Milieu Wat willen we bereiken? Milieu is een onderwerp met vele aspecten: lucht, bodem, geluid, stank etc. Op al deze aspecten zijn doelstellingen geformuleerd en vastgelegd op de productbladen. Een greep uit die doelstellingen: ¾ Alle ernstige gevallen van bodemverontreiniging moeten voor 2023 beheerst worden dan wel gesaneerd zijn. In het rMOP is als outputdoelstelling voor 2009 geformuleerd: aanpak van 20% van de regionale werkvoorraad bodemverontreiniging. In Dordrecht worden tot 2010 circa 400 locaties onderzocht; ¾ Kwaliteit van zogenaamde prioritaire stoffen moet voldoen aan de normen gesteld in het Besluit Luchtkwaliteit. Wat gaan we daarvoor doen? Om de kwaliteit van onze natuurlijke leefomgeving te handhaven en waar nodig te verbeteren wordt een groot aantal prestaties voorzien. Een greep uit de prestaties die in 2005 geleverd gaan worden: 9

Voor handhaving en verbetering van de bodemkwaliteit: o Uitvoering Meerjaren Uitvoeringprogramma bodem 20052009 (jaarschijf 2005); o Monitoring uitvoering bodemsaneringstaken 2004; o Actualisatie bodemkwaliteitskaart; o Bodembeheersplan; o Opstellen saneringsprogramma 2006.

In het rMOP is als outputdoelstelling met bijbehorende outputindicator (meetinstrument) voor de langere termijn benoemd: Outputdoelstellingen Aanpak van de regionale werkvoorraad bodemverontreiniging voor 20%. In Dordrecht worden tot 2010 circa 400 locaties onderzocht. 9

Outputindicatoren Werkvoorraad Aantal locaties

Voor handhaving en verbetering van de luchtkwaliteit: o Inventarisatie luchtkwaliteit 2004; o Plan van aanpak luchtkwaliteit 2005-2010; o Startnotitie luchtkwaliteitsbeleid 2006.

Product 186 Lucht/Stank

Relevante meetgegevens Klachten 3e Merwedehaven: 131

Geluid: in het rMOP is als outputdoelstelling met bijbehorend meetinstrument geformuleerd: Outputdoelstellingen Plaatsen van geluidsscherm A16 en sanering van 55% van de voorraad A-lijst / Railwoningen in de regio tussen 2005 en 2010.Voor Dordrecht zijn alle 236 woningen gesaneerd.

21

Outputindicatoren Aantal gesaneerde woningen Geluidsscherm

Wat mag het kosten? Budget 2005 Thema Milieu (* € 1.000) Milieu Producten 163 164 185 187 188 189 186 191 192 193

Lasten

Milieupolitie Milieu overige maatregelen Bodem Ecologie Milieuzorg Geluid / MIG Lucht / Stank Externe veiligheid Afvalbeleid Energie

Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming

Begroting 2005 Baten Saldo *

681 753 186 41 72 50 33 39 449 24

117 172 23 22 16 20 30

2.328

400

-

58

2.328

458

Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Uitbreiding milieupolitie (product163)

10

Totaal nieuw beleid

10


22

56458116319565013394496 1.92858 1.870-

10-

10-

3.4

Programma Veiligheid en Handhaving Aandeel Veiligheid en Handhaving op totale lasten Verkeersveiligheid 1% Veiligheid en Handhaving 6%

Fysieke veiligheid 3%

Handhaving 1%

Geweld en criminaliteit 1%

Wat willen we bereiken? In het programma Veiligheid willen we de objectieve en subjectieve veiligheid verbeteren. Daarnaast is er een programma Handhaving met als doel de handhavingsacties op het gebied van fysieke en sociale veiligheid te verbeteren. De algemene doelstelling is het veiligheidsgevoel van de inwoners van Dordrecht met 10% te vergroten. De hoofddoelstelling voor de fysieke veiligheid is het voorkomen, reduceren en beheersen van fysieke veiligheidsrisico’s. Voor de sociale veiligheid is de hoofddoelstelling het verminderen van het slachtofferschap van criminaliteit met 5% procent. De voortgang van het programma Veiligheid wordt gemeten in de Veiligheidsmeter, die specifiek voor het Integraal Veiligheids Programma (IVP) is ontwikkeld. Twee maal per jaar verschijnen er rapportages over het programma Veiligheid en het programma Handhaving. In het jaarverslag IVP en het jaarverslag Handhaving worden de bereikte resultaten en beleidsmatige conclusies vermeld. Wat gaan we daarvoor doen? Het onderwerp veiligheid is niet alleen voor Dordrecht een belangrijk thema, maar ook voor de rijksoverheid (Grotestedenbeleid). Het Meerjaren Ontwikkelings Programma (MOP) 2005-2009 bevat daarom een belangrijk aantal outputdoelstellingen voor veiligheid. Enkele daarvan zijn: 9 Een sluitende aanpak voor sociale opvang, hulpverlening en nazorg voor veelplegers; 9 Preventieve programma’s gericht op de jeugd; 9 Een specifieke aanpak voor de zogeheten risicogebieden. De belangrijkste resultaten voor 2005 voor het programma Veiligheid en het programma Handhaving zijn: 9 In het voorjaar zal aan de raad het Handhavingsprogramma worden voorgelegd; 9 De basis zal worden gelegd voor het nieuwe IVP (2006-2010);

23

Voor het GSB zullen de outputdoelstellingen worden geconcretiseerd.

9

Wat mag het kosten? Budget programma Veiligheid en Handhaving (* €1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten


Ongewijzigd beleid: Geweld en criminaliteit Fysieke veiligheid Verkeersveiligheid Handhaving

2.694 12.647 1.955 5.039

111 3.947 19 2.179


22.335

6.256

4

204

22.339

6.460

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Toegewezen Kadernota '05 Totaal nieuw beleid

357 357

0 -


24

2.5838.7001.9362.86016.079200

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007 2008 2.5298.7282.0012.487-

2.4798.5621.9432.394-

2.4798.5541.8992.394-

15.745-

15.378-

15.326-

200

200

200

15.879-

15.545-

15.178-

15.126-

-357 357-

-467 467-

-467 467-

-467 467-

Thema Geweld en criminaliteit Wat willen we bereiken? Toename van het veiligheidsgevoel van de inwoners (met 10%) en afname van het slachtofferschap van criminaliteit (met 5%). Wat gaan we daarvoor doen? Als resultaat voor 2005 met betrekking tot sociale veiligheid is onder andere benoemd: 9 Onderzoek effectiviteit aanpak huiselijk geweld; 9 Evaluatie cameratoezicht; 9 Evaluatie project illegale overbewoning aanpakken; 9 Plan van aanpak jeugdgroepen gereed; 9 Impuls/doorstart veilig in en om school. In het rMOP zijn de volgende outputdoelstellingen voor 2005-2009 benoemd met bijbehorende indicatoren (meetinstrumenten): Outputdoelstellingen en ambities 1. Samen met externe partners ontwikkelen van een sluitende aanpak voor sociale opvang, hulpverlening en nazorg tbv zeer-actieve volwassen en jeugdige veelplegers. 2. Uitvoeren van 5 preventieve programma’s gericht op de jeugd. Deze zijn: JPT, Communities That Care, aanpak hangjongeren, MDT (zie cluster 1) en voortijdig schoolverlaten (zie cluster 1). 3. Invoeren van een registratiesysteem overlastgevenden. 4.Structurering en verbreding Meldpunt huiselijk geweld. Onderzoek naar effectiviteit van de aanpak van huiselijk geweld. 5. Beveiliging risicogebieden door middel van de volgende deelprojecten: ¾ Stadswachten; ¾ Veiligheidsarrangementen; ¾ Pilot Keurmerk Veilig Wonen; ¾ Veilig in en om school; ¾ Beheer cameratoezicht.

¾ ¾

Aantal uitgevoerde programma’s

Het aantal personen dat overlast op straat geeft ¾ ¾

Meldpunt; Uitkomst onderzoek.

¾ ¾

Stadswachten in alle Dordtse wijken; 25% van de inzet stadswachten wordt bepaald door burgerparticipatie; Mantelconvenant stationsgebieden; Cameratoezicht centraal station; Aantal scholen met integraal veiligheidsbeleid; Politiekeurmerk veilig wonen.

¾ ¾ ¾ ¾

25

Outputindicatoren Sluitende aanpak; Aantal veelplegers dat vanuit het casusoverleg PGA in aanmerking komt voor een vrijwillig nazorgtraject.

Wat mag het kosten? Budget 2005 Thema Geweld en Criminaliteit (* € 1.000) Fysieke veiligheid Producten

Lasten


12 Integrale veiligheid 12a Integrale veiligheid; Stadswacht 16 Algemeen / OOV subsidies

872 1.680 142

111 -


2.694

111

-

-

2.694

111

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Personeel centrale meldkamer

160

Totaal nieuw beleid

160


26

8721.5691422.5832.583-

160-

160-

Thema Fysieke veiligheid Wat willen we bereiken? Voorkomen, reduceren en beheersen van fysieke veiligheidsrisico’s. Wat gaan we daarvoor doen? Voor 2005 willen we de volgende resultaten neerzetten: 9 Een actueel rampenplan; 9 Een publiekscampagne; 9 De risicokaart gereed maken en geïmplementeerd hebben voor gebruik. Product 11 Preventie (woning/gebouw) 13 Rampenbestrijding

Relevante meetgegevens Controles gebruikvergunningen:768 Gemeentelijke oefeningen: 5

Wat mag het kosten? Budget Thema Fysieke Veiligheid (* € 1.000) Fysieke veiligheid Producten 6 Pro actie 7 Preventie 8 Repressieve activiteiten 10 Overige Brandweer activiteiten 11 Brandpreventie woningen en gebouwen 13 Rampenbestrijding Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

27

Lasten


93 187 8.727 2.475

1.271 2.442

931877.45633-

1.016 149

234 -

12.647

3.947

4

-

12.651

3.947

7821498.70048.704-

Thema Verkeersveiligheid Wat willen we bereiken? Verminderen van het aantal verkeersdoden met 50% en 40% minder verkeersgewonden in 2010 (t.o.v. 1986). Concreet betekent dit voor het aantal slachtoffers een vermindering van 410 in 1986 naar 242 in 2010. Wat gaan we daarvoor doen? In 2005 zullen 3 nieuwe wijkverkeersplannen worden vastgesteld. Maatregelen uit de al vastgestelde wijkverkeersplannen zullen worden uitgevoerd. Daarnaast zal worden deelgenomen aan projecten voor gedragsbeïnvloeding en zal een bijdrage worden geleverd aan regionale projecten Verkeersveiligheid Drechtsteden. Wat mag het kosten? Budget Thema Verkeersveiligheid (* € 1.000) Verkeersveiligheid Producten

Lasten


157 VRI en overige verkeersmeubilair 200 Verkeersveiligheid

1.626 329

19 -


1.955

19

-

-

1.955

19

Mutaties reserves Begroting na bestemming

Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - Areaaluitbreiding VRI's 197 Totaal nieuw beleid

197


28

1.6073291.9361.936-

197-

197-

Thema Handhaving Wat willen we bereiken? Handhaving vindt plaats op diverse beleidsterreinen onder andere openbare orde en veiligheid, woningbouw en milieu. Doelstellingen op deze beleidsterreinen zijn: 1. Handhaven van de openbare orde en veiligheid; 2. Handhaven van de kwaliteit van de bestaande bebouwing en de aansluitende open erven en terreinen; 3. Het voorkomen van gevaar, schade en hinder als gevolg van bedrijfsmatige activiteiten en het stimuleren en waar mogelijk voorschrijven van een milieuvriendelijke bedrijfsvoering. Wat gaan we daarvoor doen? 9 Voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid worden vergunningen verleend conform de APV, Drank- en horecawet, Wet op de kansspelen en enkele bijzondere wetten. Tevens wordt handhaving van de voorwaarden in deze vergunningen uitgevoerd; 9 Voor de handhaving van de kwaliteit van de bestaande bebouwing worden op grond van hoofdstuk III van de Woningwet eigenaren van woonruimten aangeschreven tot het opheffen van gebreken in de bouwkundige toestand. Hieronder valt ook het ondersteunend aanschrijven in het kader van de stadsbrede funderingsaanpak; 9 De belangrijkste producten van vergunningsverlening en handhaving milieu zijn: vergunningen Wet Milieubeheer, meldingen in het kader van AmvB’s, integrale bedrijfscontroles en afhandeling van klachten. Product 14 Vergunningen en handhaving veiligheid 173 Woningtoezicht 175 Bouw- en sloopvergunning

Relevante meetgegevens Aantal vergunningen/ontheffingen: 1300 (zie product voor onderverdeling naar soort vergunning) Inspecties: 60 Afgegeven beschikkingen: 1015 (zie product voor onderverdeling naar soort vergunningen)

Wat mag het kosten? Budget Thema Handhaving (* € 1.000) Handhaving Producten 14 Vergunningen en handhaving 173 Woningtoezicht 174 Splitsing- en onttrekkingsvergunningen 175 Bouw- en sloopvergunningen 179 Welstand en architectuurbeleid 182 Planjuridisch instrumentarium 202 Vergunningverlening milieu Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

29

Begroting 2005 Lasten Baten Saldo * 362 54 30858 10 4862 50 122.402 1.989 41378 78148 1481.929 76 1.8535.039 2.179 2.860204 204 5.039 2.383 2.656-

3.5

Programma Jongeren Aandeel jongeren op totale lasten Onderwijs en vernieuwing 6% Schooluitval 0% Jongeren 9%

Voorschoolse jeugd 1%

Vrijetijds voorzieningen 1%

Buitenschools 1%

Wat willen we bereiken? Vanuit een samenhangend onderwijsbeleid draagt de gemeente samen met (onderwijs) partners bij aan een ononderbroken ontwikkelingslijn voor kinderen en jongeren. Onderwijs is daarin cruciaal, maar ook voldoende mogelijkheden voor ontmoeting, ontspanning en opvang. In het rMOP zijn als outcomedoelstellingen voor de periode 2005-2009 opgenomen (met bijbehorend meetinstrument): Outcomedoelstellingen

Outcomeindicatoren

Versterken onderwijsinfrastructuur

¾ ¾

Terugdringen jeugdwerkloosheid en vergroten van ontwikkelingskansen jeugdigen

¾ ¾ ¾

Het aantal en soort onderwijsinstellingen; Aandeel van de bevolking met een middelbaar of hoger opleidingsniveau in de Drechtsteden en Dordrecht. Het aantal NWW-ers onder 23 jaar; Het aantal jongeren met een startkwalificatie; Het aantal voortijdig schoolverlaters in het VO en VMBO ten opzichte van het totale aantal uitgestroomde leerlingen.

Wat gaan we daarvoor doen? Om dit doel te bereiken wordt onder andere zorg gedragen voor goede onderwijshuisvesting op basis van het Integraal Huisvestingsplan. Via effectief toezicht op de uitvoering van de leerplichtwet in het Bureau Leerplicht Drechtsteden wordt bijgedragen aan het terugdringen van de schooluitval.

30

Wat mag dat kosten? Budget Programma Jongeren (* €1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten


Ongewijzigd beleid Voorschoolse jeugd Onderwijs & vernieuwing Buitenschools Vrijetijdsvoorzieningen Onderwijsuitval

3.065 22.634 5.830 2.055 812

1.231 3.328 2.271 75 310


34.396

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Algemene uitkering (rijksbeleid) - Toegewezen Kadernota 2005 Totaal nieuw beleid

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007 2008 1.93420.9073.3591.854502-

1.93419.3913.3591.838468-

1.93419.2993.3591.838468-

7.215

1.83419.3063.5591.98050227.181-

28.556-

26.990-

26.898-

34

1.271

1.237

1.122

1.122

1.031

34.430

8.486

25.944-

27.434-

25.868-

25.867-

-124 -515 -639

-124 -515 -639

-124 -515 -639

-124 -515 -639

124 515 639

0 0 0


31

Thema Voorschoolse jeugd Wat willen we bereiken? 1. Verbeteren van de aansluiting van 0-4 jarigen op het primair onderwijs; 2. Verkleinen van het aantal kinderen met achterstand in groep 3 van het basisonderwijs. Wat gaan we daarvoor doen? In onderlinge samenhang wordt een groot aantal producten geleverd om deze doelen te bereiken. Genoemd kunnen worden: toeleiding naar peuterwerk en andere voorzieningen, deskundigheidsbevordering en begeleiding peuterwerk, taalstimulering, leesbevordering en signalering van achterstanden en het aanbieden van gestructureerde programma’s in de onderbouw van de basisschool. In het rMOP is voor de periode 2005-2009 de volgende outputdoelstelling geformuleerd met bijbehorend meetinstrument: Outputdoelstellingen 9. Het aantal allochtone peuters dat deelneemt aan een VVE-programma neemt ten opzichte van 2003 toe met 5% per jaar gedurende deze convenantperiode.

¾ ¾

Outputindicatoren Aantal deelnemers VVE; Aantal voldoende resultaten VVE.

Wat mag het kosten? Budget Thema Voorschoolse jeugd (* € 1.000) Voorschoolse jeugd Producten

Lasten


95 Voorschoolse periode 82 Voor- en vroegschoolse educatie

1.532 1.533

24 1.207


3.065

1.231

-

-

3.065

1.231

Mutaties reserves Begroting na bestemming *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

32

1.5083261.8341.834-

Thema Onderwijs en vernieuwing Wat willen we bereiken? Vergroten van de ontwikkelingskansen voor jeugdigen. Wat gaan we daarvoor doen? De gemeente is verantwoordelijk voor de onderwijshuisvesting. Daarnaast is ze op dit moment nog het bevoegde gezag voor het openbaar onderwijs en loopt de financiering van de schoolbegeleiding via de gemeenten. Deze laatste 2 zaken gaan in de nabije toekomst wijzigen. De algemene doelstelling voor de onderwijshuisvesting is: “Door middel van het beschikbaar stellen van middelen voorzien in huisvestingsvoorzieningen, waarvoor schoolbesturen op basis van de verordening aanvragen bij de gemeente kunnen indienen”. In het rMOP zijn voor de periode 2005-2009 de volgende outputdoelstellingen geformuleerd bij onderdelen van het thema Onderwijs en vernieuwing, met bijbehorende meetinstrumenten: Outputdoelstellingen Realisatie van het SIS programma op 12 scholen in 2005 (brede school). Samen met het onderwijs realiseren van een sluitende aanpak op bestrijding jeugdwerkloosheid in 2005.

33

Outputindicatoren Aantal SIS scholen ¾ ¾

Convenanten met het onderwijs; Aantal deelnemende Drechtstedengemeenten aan Route 23 aanpak (zie ook thema toeleiding arbeidsmarkt).

Wat mag het kosten? Budget Thema Onderwijs en Vernieuwing (* € 1.000) Onderwijs en vernieuwing Producten 83 Bestuurscommissie OPO 84 School in de samenleving 85 Bestrijding onderwijsachterstand 86 Educatie 87 Schoolbegeleiding 89 Schoolgebouwen 90 Gymlokalen 93 Leerlingenvervoer 94 Schoolzwemmen 104 Bibliotheek 110 VSO 111 Johan de Wittgymnasium 148 Natuur en Milieu Educatie 210 Saldi kostenplaatsen O&W Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: Algemene uitkering (rijksbeleid) - Miv 2004 zijn scholgengemeenschappen zelf verantwoordelijk voor alle gebouwen - Overheveling onderhoud schoolgebouwen van gemeenten naar scholen Kadernota 2005 toegewezen claim - Compensatie COA gevolgen Totaal nieuw beleid *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

34

Lasten


384 1.120 2.691 1.068 858 9.846 1.237 1.068 305 3.014 24 46 1.023 50-

1.302 833 450 281 301 16 145 -

22.634

3.328

-

1.271

22.634

4.599

3841.1201.3892354089.5659361.0682893.014244687850 19.3061.271 18.035-

85-

-

85

192-

-

192

100

-

100-

177-

-

177

Thema Buitenschools Wat willen we bereiken? Jeugdparticipatie Actieve deelname van jeugdigen aan culturele, recreatieve, educatieve en sportieve activiteiten. Concreet moet dit ertoe leiden dat: ¾ In 2005 tenminste 75% van de jeugd positief is over ‘ruimte in de buurt’; ¾ In 2005 is tenminste 76% van de jeugd positief over ‘uitgaan in de Binnenstad’. Kinderopvang Voldoende aanbod van kinderopvang met een evenwichtige spreiding over de verschillende wijken. De kwaliteit van de kinderopvang moet goed zijn. Wat gaan we daarvoor doen? Jeugdparticipatie 9 Goede informatievoorziening aan jongeren; 9 Jongeren actief betrekken bij ontwikkelingen. Kinderopvang 9 Bewaken van de kwaliteit van de kinderopvang met behulp van een in 2005 te ontwikkelen Dordts keurmerk Kwaliteit Kinderopvang; 9 Uitvoering geven aan het Loket Kinderopvang; 9 Betalen van de gemeentelijke bijdrage aan de doelgroepen die gesteld worden door de Wet Kinderopvang of door de verordening. Wat mag het kosten? Budget Thema Buitenschools (* € 1.000) Buitenschools Producten

Lasten


96 Jeugdparticipatie 105 Kinderopvang

714 5.116

2.271


5.830

2.271

-

-

5.830

2.271

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijziging (rijksbeleid): - Invoering Wet Kinderopvang

401

Nieuw beleid

401


35

7142.8453.5593.559-

401-

401-

Thema Vrijetijdsvoorzieningen Wat willen we bereiken? ¾ Deelname bevorderen van kinderen en jongeren aan vrijetijdsvoorzieningen; ¾ Een bijdrage leveren aan het verminderen van het aantal delictplegers van 12 tot 23 jaar; ¾ Voorkomen voortijdig schoolverlaten; ¾ Vergroten van het aantal jongeren dat een startkwalificatie haalt; ¾ Vergroten van het aantal deelnemers aan een educatief traject. Wat gaan we daarvoor doen? 9 Aanbieden jeugd- en jongerenwerk / ondersteunen van vrijwilligers (Bibelot, scouting, speeltuinverenigingen); 9 Jongerenwerk in de wijken; 9 Diverse projecten, waaronder Dordt Rocks; 9 Extra inzet van multidisciplinaire teams ter ondersteuning van het onderwijs met gericht maatschappelijk werk op alle typen middelbaar onderwijs. Op twee van deze onderdelen zijn in het rMOP doelstellingen opgenomen: Outputdoelstellingen Handhaving schoolmaatschappelijk werk en multidisciplinaire teams op alle VMBO’s en uitbreiding naar havo/vwo-scholen: 2005 Uitbreiding en onderhoud speelvoorzieningen

Product 97 Jeugdvoorzieningen

¾ ¾

Outputindicatoren Het aantal teams; Aantal in de hulpverlening opgenomen kinderen.

-

Relevante meetgegevens Dordt Rocks geregistreerde leden: 1000

Wat mag het kosten? Budget Thema Vrijetijdsvoorzieningen (* € 1.000) Vrijetijdsvoorzieningen Producten

Lasten


97 Jeugdvoorzieningen

2.055

75


2.055

75

34

-

2.089

75

1.9801.980342.014-

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - Beleidsimpuls jeugd: MDT's in VMBO - Beleidsimpuls jeugd: MDT's naar HAVO en VWO - Beleidsimpuls jeugd: Uitbreiden signaleringsnetwerk - Home start

195

-

195-

100

-

100-

67 53

-

6753-

Totaal nieuw beleid

415

-

415-


36

Thema Onderwijsuitval Wat willen we bereiken? Voorkomen en bestrijden van voortijdige schooluitval onder het motto: “elke Dordtse leerling beschikt bij het verlaten van het onderwijs over

een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt”.

Leerplicht is met betrekking tot bestrijding voortijdig schoolverlaten te beschouwen als onderdeel van het bredere beleid met betrekking tot dit onderwerp. De algemene doelstelling is als volgt geoperationaliseerd: Doelgroep Kinderen tot 12 jaar Volledige leerplichtigen zonder diploma Partieel leerplichten zonder diploma Partieel leerplichtigen met VMBO-diploma Niet meer leerplichtigen zonder diploma, met werk Niet meer leerpl. met VMBO-diploma, zonder werk Niet meer leerplichtigen met diploma, met werk (geen startkwalificatie)

Doelstelling reductie schooluitval Reductie met 100% Reductie met 60% Reductie met 50% Reductie met 40% Reductie met 30% Reductie met 25% Reductie met 20%

Jongeren die door cognitieve of andere beperkingen geen start kwalificatie kunnen behalen, vallen binnen de reikwijdte van leerplicht, maar vormen geen doelgroep voor het behalen van een startkwalificatie. Wat gaan we daarvoor doen? 9 Doorontwikkelen leerplichtbeleid; 9 Registratie ongeoorloofd schoolverzuim; 9 Uitvoeren naleving leerplichtwet. In 2005 krijgt het regionale bureau Leerplicht Drechtsteden verder vorm. Product 88 Leerplicht

Relevante meetgegevens Aantal voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie: 550

Wat mag het kosten? Budget Thema Onderwijsuitval (* € 1.000) Onderwijsuitval Producten

Lasten


88 Leerplicht

812

310


812

310

-

-

812

310


37

502502502-

3.6

Programma Welzijn Aandeel Welzijn op totale lasten Sociale dienstverlening 22%

Fraudebestrijding 1% Armoedebestrijding 1% Gezond leven 2%

Welzijn 35%

Toeleiding arbeidsmarkt 7%

Integraal Ouderen 1% accommodatie beleid 1%

Wat willen we bereiken? Doel is kort samengevat de actieve deelname van zo veel mogelijk bewoners aan de samenleving. Deelname aan de arbeidsmarkt speelt daarin een belangrijke rol. Daarnaast het bereiken van een sociale basisinfrastructuur voor ontplooiing, ontmoeting en ontspanning. Wat gaan we daarvoor doen? Belangrijke speerpunten zijn onder andere de toeleiding naar de arbeidsmarkt, het sociaal programma uit het MJP (programma samenleven), integratie en de verdere uitbouw van een sociaal programma in de herstructureringswijken van Dordt West. Wat mag het kosten? Budget Programma Welzijn (* € 1.000) (* € 1.000)

Thema's Ongewijzigd beleid Integraal accommodatiebeleid Toeleiding arbeidsmarkt Sociale dienstverlening Fraudebestrijding Armoedebestrijding Gezond leven Ouderen Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Algemene uitkering (rijksbeleid) - Toegewezen Kadernota '05 Totaal nieuw beleid

Lasten


4.669 27.825 86.054 3.392 4.721 10.109 1.971

1.329 21.981 68.017 3.565 118 6.814 -

138.741

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007 2008 3.2905.78818.014173 4.6033.2391.840-

3.2405.84917.994173 4.6033.1951.765-

3.2405.84917.982173 4.6033.1951.765-

101.824

3.3405.84418.037173 4.6033.2951.97136.917-

36.601-

36.473-

36.461-

228

-

228-

228-

228-

228-

138.969

101.824

37.145-

36.829-

36.701-

36.689-

{-590} 289 289

0 0

{} = Niet in telling opgenomen *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

38

{-590} {-590} {-590} {-590} -289 -307 -323 -323 -289 -307 -323 -323

Thema Integraal Accommodatiebeleid Wat willen we bereiken? Versterken van de sociale infrastructuur en duurzaam herstel van kwetsbare wijken. Een adequate sociale basisinfrastructuur voor ontplooiing, ontmoeting, ontspanning en opvang. Wat gaan we daarvoor doen? In stand houden en verhuren van gemeentelijke Welzijnsaccommodaties. Via het door DWO uitgevoerde buurtwerk wordt onder andere ondersteuning geboden aan bewonersorganisaties, worden cursussen, trainingen en recreatieve activiteiten aangeboden. Wat mag het kosten? Budget Thema Integraal accommodatiebeleid (* € 1.000) Integraal accommodatiebeleid Producten

Lasten


91 Welzijnsaccommodaties 100 Buurtwerk

1.504 3.165

1.236 93


4.669

1.329

14

-

4.683

1.329


39

2683.0723.340143.354-

Thema Toeleiding arbeidsmarkt Wat willen we bereiken? Bevordering van de arbeidsparticipatie en anderszins volwaardige deelname aan de Dordtse samenleving. Dit algemene doel is geconcretiseerd voor de diverse producten die tot dit thema behoren. Bijvoorbeeld het product 37 Poort en Werkplaats. De Werkplaats is een belangrijk instrument in de Dordtse aanpak “de Kortste weg naar Werk”. Doel van de werkplaats is een snelle uitstroom naar werk. Wat gaan we daarvoor doen? Elke nieuwe werkzoekende gaat na de uitkeringsaanvraag voor 20 uur per week naar de Werkplaats waar hij of zij de gelegenheid krijgt om te laten zien wat hij of zij kan en vindt ondersteuning plaats bij het vinden van regulier werk, bijvoorbeeld in de vorm van sollicitatietraining. Als uitstroom naar werk niet binnen drie maanden lukt volgt plaatsing op een arbeidsmarktgericht uitstroomtraject (Agu) of, als dat niet haalbaar is, plaatsing in de Kweekvijver. Relevante meetgegevens: Product 37 Poort en Werkplaats 40 AGU’s

Relevante meetgegevens 360 werkzoekenden stromen in de Werkplaats-periode uit naar regulier werk 375 werkzoekenden nemen deel aan de 1e fase AGU (praktijkstage) 250 werkzoekenden gaan door naar de 2e fase AGU (detachering)

In het rMOP is als doelstelling opgenomen (zie ook begrotingsthema onderwijs en vernieuwing): Outputdoelstellingen Samen met het onderwijs realiseren van een sluitende aanpak op bestrijding jeugdwerkloosheid in 2005.

40

¾ ¾

Outputindicatoren Convenanten met het onderwijs; Aantal deelnemende Drechtstedengemeenten aan Route 23 aanpak (zie ook thema toeleiding arbeidsmarkt).

Wat mag het kosten? Budget Thema Toeleiding arbeidsmarkt (* € 1.000) Toeleiding arbeidsmarkt Producten 37 Poort en Werkplaats 38 Kweekvijver 39 Doelgroepen

Lasten


2.702 2.061 4.469

1.500 1.329 3.356

1.2027321.113-

40 AGU's (arbeidsmarkt gerelateerde uitstroomtrajecten) en WSW 98 Antillianen projecten 99 Integratie 102 Antidiscriminatie

17.448 546 472 127

15.796 -


27.825

21.981

-

-

27.825

21.981

1.6525464721275.8445.844-

Mutaties reserves Begroting na bestemming Beleidswijziging (Kadernota 2005): - Antillianenbeleid

189

Totaal nieuw beleid

189


41

189-

189-

Thema Sociale dienstverlening Wat willen we bereiken? Bevorderen van de zelfredzaamheid van mensen op materieel of immaterieel gebied. Volwaardige participatie aan de samenleving bevorderen. Aan rechthebbenden tijdig, correct en rechtmatig verstrekken van uitkeringen, tegemoetkomingen en voorzieningen. Wat gaan we daarvoor doen? Voor het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie wordt een keur aan producten geleverd, waaronder: 9 Afhandelen van aanvragen om bijstand, voorzieningen op grond van de WVG en andere tegemoetkomingen; 9 Geven van voorlichting en beantwoorden van vragen; 9 Intermediair tussen de klant en uitkeringenbeheer (waaronder het oplossen van problemen en conflicten); 9 Bieden van psycho-sociale hulpverlening via het Algemeen maatschappelijk werk; 9 Bieden van cursussen en gespreksgroepen via het DaVinci college. Product 59 Vervoer WVG 60 Rolstoelen WVG 61 Wonen WVG

42

Relevante meetgegevens Aanvragen vervoersvoorzieningen: 1350 Aanvragen rolstoelen: 784 Aantal aanvragen woonvoorzieningen: 1850

Wat mag het kosten? Budget Thema Sociale dienstverlening (* € 1.000) Sociale dienstverlening Producten 44 Front office Sociale Dienst 45 Voorlichting Sociale Dienst 46 Uitkeringen levensonderhoud 59 Vervoer WVG 60 Rolstoelen WVG 61 Wonen WVG 67 Dienstverlening sociaal zwakkeren 71 Huisvesting statushouders 79 Algemeen maatschappelijk werk 101Vormings- en ontwikkelingswerk 103 Vrijwilligerswerk 106 Dordtpas 107 Mediabeleid 108 Overige welzijnstaken 109 Wijkwelzijn 210 Saldi kostenplaatsen Sociale Dienst Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming

Begroting 2005 Lasten Baten Saldo * 1.549 1.54971 7171.509 66.361 5.1485.267 1.318 3.9491.529 1.5293.063 3.063106 1061.100 1.100289 289222 222136 136427 204 223423 30 393338 104 23425 2586.054 68.017 18.037214 21486.268 68.017 18.251-

Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Compensatie tekort mediabeleid agv teruglopend aantal abonnees

40

Totaal nieuw beleid

40


43

40-

40-

Thema Fraudebestrijding Wat willen we bereiken? Uitkeringen in het kader van de WWB, bijzondere bijstand, Ioaw, Ioaz en Bbz worden rechtmatig verstrekt. Wat gaan we daarvoor doen? Uitvoeren onderzoeken en bij gebleken misbruik of oneigenlijk gebruik terugvorderen van ten onrechte verstrekte uitkeringen. Via voorlichting zoveel mogelijk voorkomen van misbruik en oneigenlijk gebruik. Product 52 Heronderzoeken 53 Fraude onderzoeken

Relevante meetgegevens Aantal beëindigingsonderzoeken: 2000 Aantal beëindigde uitkeringen: 175

Wat mag het kosten? Budget Thema Fraudebestrijding (* € 1.000) Fraudebestrijding Producten 52 53 54 55 56

Lasten


Heronderzoeken Fraude onderzoeken Fraude preventie Terugvordering Verhaal

938 1.171 12 893 378

145 246 2.799 375


3.392

3.565

-

-

3.392

3.565


44

793925121.906 3173 173

Thema Armoedebeleid Wat willen we bereiken? ¾ Voorkomen en bestrijden van armoede en sociale uitsluiting van mensen in onze stad; ¾ Voorkomen en bestrijden dat Dordtse burgers in een uitzichtloze situatie komen omdat zij sociaal of economisch geen toekomstperspectief hebben. Wat gaan we daarvoor doen? ¾ Schuldhulpverlening en - gedurende maximaal 3 jaar – budgetbegeleiding. Om te voorkomen dat mensen in een problematische schuldsituatie geraken wordt intensievere samenwerking gezocht met de woningcorporaties (vroegtijdige signalering van huurschulden). Voor intensieve begeleiding – een schuldsituatie ontstaat vaak in problemen van de persoon en/of de sociale omgeving – wordt doorverwezen naar instellingen als het Boumanhuis, Opmaat, RIAGG, de Hoop etc); ¾ Bijzondere bijstand als vangnet voor bijzondere kosten; ¾ Aan het werk helpen van werkzoekenden (“Workfirst” etc); ¾ Kwijtschelding van belastingen (hoort bij dit thema thuis). Wat mag het kosten? Budget Armoedebeleid (* € 1.000) Integraal accommodatiebeleid Producten 47 62 64 68

Bijzondere bijstand Schuldregeling Nazorg schuldhulpverlening Preventieve schuldhulpverlening


45

Lasten


3.281 1.048 350 42

118 -

4.721

118

-

-

4.721

118

3.281930350424.6034.603-

Thema Gezond leven Wat willen we bereiken? Het bevorderen en beschermen van de gezondheidssituatie van de Dordtse bevolking, waarbij speciale aandacht uitgaat naar kwetsbare groepen in de samenleving. Wat gaan we daarvoor doen? In het rMOP zijn voor de periode 2005-2009 diverse nieuwe prestaties afgesproken die betrekking hebben op het begrotingsthema Gezond leven: Outputdoelstellingen Handhaven van de huidige opvangcapaciteit vrouwenopvang en/of intensivering i.v.m. knelpunten. Ontwikkeling van een registratiesysteem voor overlastgevenden waaronder verslaafden en thuis- en daklozen. Ontwikkeling van informatie- en volgsysteem voor overgewichtproblematiek 0-19 jarigen Verbeteren van het bereik van de ambulante verslavingszorg.

Outputindicatoren Aantal plaatsen (Zie ook veiligheid) Registratiesysteem (Zie ook veiligheid) Informatiesysteem (indicator is nog in ontwikkeling: rijk).

In 2005 wordt gewerkt aan bovenstaande doelstellingen. Daarnaast worden in samenwerking met partnerorganisaties de reguliere prestaties geleverd zoals opvang, dagactiviteiten en werkgewenning voor verslaafden, opvang van dak- en thuislozen. Voor meer informatie over de te leveren producten en de daarbij beschikbare meergegevens wordt verwezen naar de productbladen op de cd-rom. Eén van de daarop beschikbare meetgegevens (outputdoelstelling) is: Product 74 Gezondheid

Relevant meetgegeven Vaccinaties jeugdigen: 5000

Wat mag het kosten? Budget Thema Gezond Leven (* € 1.000) Gezond leven Producten 74 75 76 77 78

Gezondheid Dak- en thuislozenopvang Verslavingszorg Vrouwenopvang Gehandicpatenbeleid


Begroting 2005 Lasten Baten Saldo * 3.562 1.324 2.2383.948 3.539 4091.694 1.246 448808 705 10397 9710.109 6.814 3.29510.109 6.814 3.295-

Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Huiselijk geweld

60

Totaal nieuw beleid

60


46

60-

60-

Thema Ouderen Wat willen we bereiken? Doel is dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en actief participeren in de samenleving. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar kwetsbare groepen en afname van hun sociale isolement. Wat gaan we daarvoor doen? Financiering door middel van subsidies van een vraaggericht aanbod aan voorzieningen. De voorzieningen worden geboden door ondermeer de Dordtse WelzijnsOrganisatie, Leger des Heils en Humanitas. De Raad voor het seniorenbeleid is adviesorgaan om een vraaggericht aanbod tot stand te brengen. Wat mag het kosten? Budget Thema Ouderen (* € 1.000) Ouderen Producten

Lasten


72 Indicatie orgaan ouderen 73 Ouderenvoorzieningen

66 1.905


1.971

-

-

-

1.971

-

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijziging (rijksbeleid): - Uitname uit Gemeentefonds wegens gedwongen afstoten taak Regionaal Indicatie Orgaan (landelijke organisatie)

{-590}

Totaal nieuw beleid

{-590}

{} = Niet in telling opgenomen *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

47

661.9051.9711.971-

{- 590} -

{- 590}

3.7

Programma Cultuur en Vrije tijd Aandeel Cultuur en Vrije tijd op totale lasten

Toerisme 0,3% Sport 2% Cultuur en vrije tijd 5%

Cultuur voorzieningen 3%

Wat willen we bereiken? Dordrecht moet een aantrekkelijke stad zijn voor zijn bewoners en een unieke stad voor bewoners en toeristen. Versterking van het culturele aanbod en het aanbod aan sportfaciliteiten draagt hieraan bij. Meer concreet hebben we ons in het herijkte MJP, de regionale samenwerking en het rMOP verbonden aan het bevorderen van toerisme en watersport, doorgaan met evenementen en realisatie van een cluster van hoogwaardige culturele voorzieningen. Wat gaan we daarvoor doen? Voor het bereiken van bovenstaande doelen zijn meerjarige inspanningen nodig. In 2005 wordt onder meer een belangrijke stap gezet in het realiseren van de sportboulevard, worden unieke evenementen gehouden, aantrekkelijke exposities georganiseerd in de Dordtse musea en komt de realisatie van het Hofkwartier een stap dichterbij. Wat mag het kosten? Budget Programma Cultuur en Vrije Tijd (* € 1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten



Ongewijzigd beleid Cultuurvoorzieningen Toerisme Evenementen Sport

12.365 1.180 168 8.136

1.776 17 201 2.109

10.5891.16333 6.027-

10.4131.11336 5.853-

10.3241.11339 5.514-

10.2731.11339 5.508-


21.849

4.103

17.746-

17.343-

16.912-

16.855-

-

98

21.849

4.201

17.648-

17.245-

16.815-

16.758-

1.115 1.115

-

1.1151.115-

1.0631.063-

1.0221.022-

1.0221.022-

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Toegewezen Kadernota 2005 Totaal nieuw beleid *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

48

98

98

97

97

Thema Cultuurvoorzieningen Wat willen we bereiken? Verbeteren van de aantrekkelijkheid van Dordrecht voor bewoners en van de uniciteit van Dordrecht voor bewoners en toeristen. Versterken van de centrumpositie van Dordrecht in de regio. Om dit te bereiken het (beter) benutten van het cultuurhistorische erfgoed van de stad. Wat gaan we daarvoor doen? Schouwburg Kunstmin verzorgt in de grote en kleine zaal een gevarieerd programma van minimaal 175 voorstellingen, voor een breed publiek, uit de regio Drechtsteden en Dordrecht, dat 55.000 bezoekers zal trekken. Het gemiddelde bezettingpercentage is 70%. Daarnaast zijn er 20 schoolvoorstellingen en wordt, voorafgaand aan een voorstelling in 20 gevallen een inleiding verzorgd. Filmhuis Cinode verzorgt 540 voorstellingen die 20.000 bezoekers trekken. De schouwburg verhuurt 65 keer (delen van) het gebouw tegen een commercieel tarief dat minimaal de directe kosten dekt. Daarnaast zijn er 37 sociaal culturele verhuringen, waarbij gestreefd wordt om de kwaliteit van de amateur podiumkunsten te vergroten. Het Dordrechts museum organiseert 5 tentoonstellingen die 35.000 bezoekers zullen trekken. Er zullen een 8-tal kunstwerken uit de eigen collectie worden gerestaureerd, één daarvan publiekelijk. Er zijn 12 educatieve projecten gepland (lezingen, cursussen, concerten en dergelijke). Ten behoeve van het onderwijs is er onder andere voor kinderen van 4 tot 12 jaar een educatief programma. Het aantal deelnemers aan educatieve (school-) projecten is 2600. Er wordt gewerkt aan de verdere geautomatiseerde collectieregistratie waardoor de beschikbare gegevens sterk verbeteren. In het Simon van Gijn – museum aan huis worden 2 tentoonstellingen verzorgd. Het museum zal 27.500 bezoekers trekken. Ook hier worden educatieve (school-) projecten georganiseerd, waaraan 1200 personen zullen deelnemen. Er zijn 100 rondleidingen en 25 andere evenementen. De stichting Vrienden van Museum van Gijn zal worden gevraagd om de aanschaf van een prieel mogelijk te maken door een donatie van € 40.000. Het CBK stelt zich ten doel om met beeldende kunst in de openbare ruimte de beleving van de gebouwde omgeving en het leven in de stad te verhogen. Er wordt aangesloten bij stedenbouwkundige ontwikkelingen zoals Leerpark, winkelblok Achterom / Bagijnhof, herontwikkeling Oud Krispijn. Er zullen in 2005 ongeveer 9 kunstwerken worden gerealiseerd. Het Servicebureau van het CBK verzorgt de gemeentelijke financiële steun aan professioneel beeldende kunstenaars door middel van werkbeurzen (2), startsubsidies (8), projectsubsidies (25). Voorts zijn er uitwisselingen, opdrachten (20) en er is een gastatelier in Berlijn. Met de Kunstuitleen, voor particulieren en bedrijven, wil Dordrecht eigentijdse beeldende kunst verspreiden onder een zo breed mogelijk publiek. Het aantal uitgeleende werken is circa 2500 (peildatum 31-12), het aantal werken dat verkocht wordt circa 40. Het CBK organiseert voor onder andere de inwoners van Dordrecht en voor scholen (BO en VO) educatieve projecten (6),

49

tentoonstellingen (6), en publiekgerichte activiteiten als lezingen, excursies, manifestaties (12). Het Stadsarchief ontvangt in de studiezaal 1300 bezoekers, die 5250 bezoeken afleggen. Via Internet zal de collectie 40.000 keer worden geraadpleegd. Het aantal bezoekers van film (10 voorstellingen in de Kunstkerk), tentoonstellingen (5) rondleidingen, lezingen (6) zal eveneens 40.000 zijn. 750 leerlingen maakt gebruik van lesprogramma’s (onder andere de lesbrief Turkse Dordtenaren, generaties later). Na de groep van de Turken is de Antilliaanse gemeenschap de tweede migrantengroep in omvang in de stad. Ook voor deze groep worden kennisbronnen verzameld die inzicht geven in de migratiegeschiedenis. Er wordt verder gewerkt aan het ontsluiten en toegankelijk maken van de collectie, ook van bewegende beelden, onder andere TROM banden. In 2005 zal het nieuwe depot in gebruik worden genomen, ook door de musea en archeologie. Tegen een kostendekkend tarief stelt het Stadsarchief inhoudelijke informatie beschikbaar aan onder andere notarissen, ziekenhuizen, burgers en overheidsinstellingen. Er worden inspectie bezoeken gebracht aan alle (inter)gemeentelijke diensten, waarbij wordt toegezien op het toepassen van de bestaande weten regelgeving. Vooral de digitale archieven krijgen hierbij aandacht, waarbij gekeken wordt naar de kwaliteit van het archiefbeheer en de kwaliteit van de informatievoorziening. Deze bezoeken worden ook gebracht aan de 9 aangesloten gemeenten. Ketenpartner Stichting Tobe werkt nauw samen met de sector Cultuur. ToBe verzorgt, met gemeentelijke subsidie, een breed aanbod van creatieve en kunstzinnige cursussen en activiteiten voor Dordrecht en de regio (Culturele educatie) en bevordert de algemene muzikale vorming door het organiseren van opleidingen, het geven van cursussen en het uitvoeren van projecten op scholen en in wijken (Muzikale educatie). De afdeling Culturele educatie verzorgt 166 cursussen, waaraan 1860 personen deelnemen; het aantal leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs dat deelneemt is 11.500. Het aantal Dordtse deelnemers aan muzikale cursussen is 1480. ToBe heeft nauwe banden met en draagt actief bij aan de in stand houding van Bibelot en de Popcentrale, organiseert het festival Wantijpop / Rainbowpark. Het thema Cultuurvoorzieningen stimuleert de amateurkunst in Dordrecht door het verstrekken van subsidies op het gebied van muziek (59), en theater (15). Daarnaast worden culturele initiatieven gesubsidieerd, zoals het Poppentheater, Wantijpop, kamermuziek (organisatie bij ToBe), Jeugdtheaterschool, Bibelot. N.B, De gepresenteerde cijfers, vooral ten aanzien van aantallen bezoekers, deelnemers, e.d., zijn ramingscijfers.

50

Wat mag het kosten? Budget Thema Cultuurvoorzieningen (* € 1.000) Cultuurvoorzieningen Producten 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 203 238 210

Culturele educatie Muzikale educatie Culturele initiatieven Beiaard/amateurkunst Collectie Dordts museum Collectie Van Gijn Tentoonstellingen Dordts museum Tentoonstellingen Van Gijn Kunst openbare ruimte Servicebureau Cultuur Kunstuitleen Educatie cultuur Collectie archief Onderzoek archief Educatie archief Inspectie Professionele voorstellingen Sociaal culturele voorstellingen Filmhuis Cinode Commerciële verhuringen Archeologie Stadsdepot Saldi kostenplaatsen Cultuur


Begroting 2005 Lasten Baten Saldo * 888 8881.319 1.319685 685329 7 322533 15 518406 12 3941.358 87 1.271477 25 452213 213279 279464 262 202268 50 2181.143 30 1.11350 3 47121 11 11047 472.109 829 1.280313 32 281300 92 208260 102 158257 116 141327 327219 103 11612.365 1.776 10.58997 97 12.365 1.873 10.492-

Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - CBK: Opvangen vervallen rijksbijdrage (product 124) - Depot (nieuw product 238) - ID banen ToBe en popcentrale (product 114 - Wantijpop (product 115) - Legionella (product 129) - CFA en Judoc (product 210)

50 308 72 35 38 51

-

5030872353851-

Totaal nieuw beleid

554

-

554-


51

Thema Toerisme Wat willen we bereiken? Toerisme levert een bijdrage aan de economische ontwikkeling van de stad. Aspecten daarvan zijn: 1. Het vergroten van de werkgelegenheid; 2. Het versterken van de concurrentiekracht van Dordrecht; 3. Het vergroten van de aantrekkelijkheid, aantrekkingskracht en de identiteit van de stad, zodat toeristen de stad willen bezoeken en zodat (toeristische) bedrijven zich hier willen vestigen. Wat gaan we daarvoor doen? Ontwikkelen en exploiteren van toeristische producten, voorzieningen en evenementen. Twee aspecten van die toeristische voorzieningen, namelijk de informatievoorziening en de toeristische promotie ‘koopt’ de afdeling bij het VVV door middel van subsidieverstrekking. In het rMOP is voor de periode 2005-2009 de volgende outputdoelstelling geformuleerd, met bijbehorende outputindicator: Outputdoelstellingen Realisatie tenminste 15 evenementen per jaar. Realisatie van een informatiecentrum in samenwerking met VVV (Citylounge) in 2006.

Outputindicatoren Aantal evenementen Informatiecentrum

Wat mag het kosten? Budget Thema Toerisme (* € 1.000) Toerisme Producten

Lasten


147 Toerisme

1.180

17


1.180

17

-

-

1.180

17

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Festival en evenementenbeleid - Internationaal muziekfestival

450 50

Totaal nieuw beleid

500


52

1.1631.1631.163-

45050-

500-

Thema Evenementen Wat willen we bereiken? Het aanbieden van recreatieve volksevenementen aan bewoners uit recreatief en cultureel oogpunt. Wat gaan we daarvoor doen? Onder andere het organiseren van de volgende evenementen: ¾ Jaarlijks drie kermissen organiseren. De koninginnekermis en bevrijdingskermis zijn wijkkermissen die vooral gericht zijn op kinderen. De zomerkermis is gericht op het gezin in de Drechtsteden; ¾ Drie of vier circussen organiseren: een wintercircus, één of twee kindercircussen en / of één of twee grote circussen. Wat mag het kosten? Budget Thema Evenementen (* € 1.000) Evenementen Producten

Lasten


144 Volksfestiviteiten

168

201


168

201

-

-

168

201


53

33 33 33

Thema Sport Wat willen we bereiken? Uiteindelijk doel is het leveren van een bijdrage aan de leefbaarheid van de stad en de gezondheid van zijn bewoners. In het begrotingsthema Sport gaat het erom door middel van het aanbieden van mogelijkheden voor sport en recreatie bij te dragen aan dit doel. Wat gaan we daarvoor doen? Het vraaggericht aanbieden van evenwichtig over de stad verspreide, gevarieerde en kwalitatief goede sportaccommodaties tegen zo laag mogelijke kosten. Inwoners en vooral degenen in achterstandsituaties, stimuleren om deel te nemen aan sport- en bewegingsactiviteiten. Voor meer informatie wordt verwezen naar de productbladen van de producten die behoren bij het thema Sport (cd-rom). Een van de daarop beschikbare outputindicatoren (meetinstrument) is: Product 137 Binnensport 138 Buitensport 140 Sportstimulering

Relevant meetgegeven Bezettingsgraad sporthal 50% Sportdekkingspercentage 20,73% Aantal bezoekers activiteitenprogramma’s 125.000 Kostendekking % recreatief zwemmen 40% Kostendekking % zwemlessen ca. 49,3% Kostendekking % doelgroepzwemmen 43,2% Kostendekking % verenigingszwemmen 67%

145 Aquapulca

Wat mag het kosten? Budget Thema Sport (* € 1.000) Sport Producten 137 138 139 140 145 146

Binnensport Buitensport Sportservice Sportstimulering Aquapulca Recreatie


Lasten


1.290 1.990 534 561 2.288 1.473

561 338 29 67 1.062 52

8.136

2.109

-

1

8.136

2.110

Waarvan beleidswijzigingen: - Voortzetting Antillianenbeleid

61

Totaal nieuw beleid

61


54

7291.6525054941.2261.4216.0271 6.026-

61-

61-

3.8

Programma Werk en economie Aandeel Werk en Economie op totale lasten Grondbedrijf en Vastgoed 18% Werk en economie 20% Werkgelegenheid 1% Gemeentelijke Bedrijven 1%

Wat willen we bereiken? Vergroten van de economische kracht van de stad. Verbreden van de economische structuur naar opkomende branches, groei realiseren in nieuwe economische sectoren en aanhaken bij de kenniseconomie. Verbeteren van de bereikbaarheid, ontsluiten van bedrijventerreinen en verbeteren van de parkeermogelijkheden. Terugdringen van de structurele werkloosheid. In het rMOP is als outcome indicator (meetinstrument) opgenomen: “Het aantal werkzame personen in de metalelectro, zakelijke dienstverlening, detailhandel, horeca, zorg, ICT, toerisme en recreatie en het maritieme cluster ten opzichte van het totale aantal werkzame personen in Dordrecht en de Drechtsteden.” Wat gaan we daarvoor doen? Extra stimulerende maatregelen worden genomen voor de zakelijke dienstverlening, detailhandel, horeca, toerisme en zorg. Tot 2015 wordt gewerkt aan herstructurering in het kader van Shipping Valley. Bedrijventerreinen worden verbeterd en beter bereikbaar gemaakt. Dit zijn overigens activiteiten die niet in 1 jaar (2005) zullen zijn afgerond. Wat mag het kosten? Budget Programma Werk en Economie (* € 1.000) (* € 1.000)

Thema's Werkgelegenheid Gemeentelijke bedrijven Grondbedrijf en Vastgoed Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijzigingen: - Toegewezen Kadernota 2005 Totaal nieuw beleid

Lasten 1.596 4.991 70.331

Begroting 2005 Baten 936 5.740 74.416

76.918

81.092

6.783 83.701

Saldo* 660749 4.085

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007 2008 570350341932 1.242 1.271 1.770 3.783 1.787

4.174

2.132

4.675

2.717

2.393

4.390-

2.121-

4.125-

2.116-

83.485

216-

11

550

601

-207 -207

-192 -192

-192 -192

-192 -192

207 207

0 0


55

Thema Werkgelegenheid Wat willen we bereiken? Een krachtige, rijk geschakeerde en concurrerende economische structuur; een complete stad voor bedrijven, instellingen, bewoners en bezoekers, met een regionale centrumfunctie. Wat gaan we daarvoor doen? De gemeente is slechts een van de partners die van belang is bij het bereiken van het bovenstaande doel. De gemeente zal voornamelijk voorwaardenscheppend optreden. Daarbij is onder andere van belang: 9 Volgen en mogelijk beïnvloeden van beleid van hogere overheden; 9 Realisatie van arbeidsplaatsen, onder andere als gevolg van het revitaliseren van bedrijventerreinen (Shipping Valley); 9 Uitvoeren van het beleid voor startende ondernemers; 9 Stimulering van de werkgelegenheid door de inzet van het ondernemersloket en gerichte promotie en acquisitie; 9 Stimuleren van innovatie en ICT toepassingen bedrijfsleven. In het rMOP zijn verschillende doelstellingen geformuleerd voor de periode 2005-2009 die passen binnen het thema Werkgelegenheid: Outputdoelstellingen Promotie- en acquisitiebeleid is ontwikkeld en uitgevoerd. Realisatie arbeidsplaatsen in Shipping Valley met speerpunten baggerindustrie, binnenvaart (short sea). Vooral in toerisme (cruisevaart), horeca, detailhandel, zorg en zakelijke dienstverlening door ondernemers. Stimulering werkgelegenheid vanuit gemeente door inzet ondernemersloket en gerichte promotie en acquisitie. Onderzoek onder startende en innovatieve ondernemers tbv de ontwikkeling van startersbeleid en het ontwikkelen van een dienstverleningspakket voor starters en doorstarters. Realisatie van zes focusgroepen: Shipping Valley (gereed in 2006), zakelijke dienstverlening (gereed in 2006) en horeca & detailhandel (gereed in 2006). Aansluiten bij Nationaal Elektronisch Bedrijvenloket in 2005.

56

Outputindicatoren Regionaal acquisitieplan Aantal en soort arbeidsplaatsen

Uitkomst onderzoek en maatregelen op het gebied van het faciliteren van innovatief ondernemerschap Zes focusgroepen Aansluitovereenkomst

Wat mag het kosten? Budget Thema Werkgelegenheid (* € 1.000) Werkgelegenheid Producten

Lasten

143 Ambulante handel 167 Basisregistratie vastgoed 170 Thematisch economisch beleid


306 783 507

246 609 81

1.596

936

-

151

60174426660151

1.596

1.087

509-

Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - Cyclorama / panoramische foto's

15

-

15-

Totaal nieuw beleid

15

-

15-



57

Thema Bedrijfsterreinen Wat willen we bereiken? Een krachtige, rijk geschakeerde en concurrerende economische structuur; een complete stad voor bedrijven, instellingen, bewoners en bezoekers met regionale centrumfunctie (zie thema werkgelegenheid). Wat gaan we daarvoor doen? Herstructurering bedrijventerreinen, ontsluiten en bereikbaar houden bedrijventerreinen (Zie het thema werkgelegenheid). In het rMOP zijn als doelstellingen geformuleerd voor de periode 20052009 die passen binnen het begrotingsthema Bedrijventerreinen: Outputdoelstellingen Herstructurering van bedrijventerreinen, door: 9 Verhogen van de kwaliteit van de openbare ruimte Dordtse Kil 1+2, en Amstelwijck West (netto 27 ha). Start in 2005, afronding in 2006 9 Herstructurering van Oosteind Papendrecht, Antoniapolder/Grotenoord H.I.A., Groote Lindt, Zwijndrecht, Haven Zuid Alblasserdam en Voorpoort Looptijd: 2005 tot 2020. 9 Herstructurering Zeehavens Dordrecht. Drie zeehavenprojecten: Duivelseiland, (2005-2009) Prins Willem Alexanderkade (2005-2006) en Wilhelminahaven (2005). 9 Studie naar de functionele benutting van de 1e Merwedehaven in 2005. 9 Handhaven Amstelwijck als hoogwaardige kantoorlocatie. Veiligheid bedrijventerreinen. In samenwerking met ondernemers beveiliging vijf bedrijventerreinen voor 2009.

Outputindicatoren 70 ha geherstructureerde bedrijventerreinen (inclusief Zeehaven) Het aantal m2 Hoogwaardige kantoorlocatie Uitkomst studie

Ondernemers van vijf bedrijventerreinen hebben een convenant gesloten

Wat mag het kosten? Voor dit thema, dat voornamelijk investeringen betreft, is geen product gedefinieerd in de exploitatiebegroting. De exploitatiekosten voor het beleid op bedrijventerreinen vallen onder het product 170 ‘thematisch economisch beleid’ (begrotingsthema Werkgelegenheid).

58

Thema Gemeentelijke bedrijven Wat willen we bereiken? De gemeentelijke bedrijven zullen zich in 2005 verder ontwikkelen, ieder op zijn eigen wijze. De kaders waarbinnen de gemeentelijke bedrijven kunnen functioneren zijn daarvoor in 2004 vastgelegd. Naast de kaders is er een procesagenda opgesteld waarbinnen de bedrijven zich kunnen ontwikkelen richting verdere verzelfstandiging. Bij een planmatig en zorgvuldig vormgegeven verzelfstandigingsproces zullen gaandeweg de kaders van de gemeentelijke organisatie worden losgelaten. Uiteraard geldt voor elk gemeentelijk bedrijf een andere weg, en een ander einddoel. Per bedrijf zijn of worden startnotities opgesteld om dit verdere proces vorm te geven. Naast de kaders en de procesagenda voor de huidige gemeentelijke bedrijven zal in het najaar van 2004 een verkennende notitie worden opgesteld waarin vanuit een breder perspectief wordt ingegaan op de verschillende vormen en bijbehorende criteria om gemeentelijke activiteiten op afstand te besturen en te organiseren. Dit zal leiden tot een kaderstellende discussie in de raad. Hierin wordt ook de sturing in ketens en daarmee verband houdende processen van verzelfstandiging besproken. In 2005 zal de implementatie van deze notitie over sturing ter hand worden genomen. De ontwikkelingen bij de sectoren Sport & Recreatie, Cultuur, en Onderwijs en Welzijn zullen hierin voorop lopen. Wat gaan we daarvoor doen? Essenhof De Essenhof heeft medio 2004 een bedrijfsplan opgesteld waarin verdere verzelfstandiging wordt voorgesteld en een aantal functioneringskaders worden aangepast aan die verdere verzelfstandiging. Wel is het uitgangspunt dat de gemeente de begraafplaats blijft besturen en de verzelfstandiging niet tot het uiterste wordt doorgevoerd. Havenbedrijf Het Havenbedrijf Dordrecht is in een oriënterend stadium als het gaat om het verkennen van de samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam. De samenwerking behelst vooral de exploitatie van het zeehavengebied. Product 232 Nautisch beheer 235 Havenexploitatie

Relevante meetgegevens Aantal schepen voor laden/lossen: 960 Overslag in miljoenen tonnen: 2.422

Ingenieursbureau Dordrecht Het Ingenieursbureau is in Drechtstedenverband samenwerking gaan zoeken, en heeft daarbij vergaande plannen met het ingenieursbureau van Zwijndrecht ontwikkeld.

59

Regionaal Bureau Leerplicht Medio 2004 is het Regionaal Bureau Leerplicht + (RBL+) van start gegaan als gemeentelijk bedrijf. Hierin zijn de krachten gebundeld van alle afzonderlijke bureaus Leerplicht van de Drechtsteden en een drietal gemeenten in de Alblasserwaard / Vijfheerenlanden (te weten Gorinchem, Leerdam en Hardinxveld Giessendam). Het bedrijf werkt zelfstandig in regioverband en koopt de bedrijfsvoering in bij de gemeente Dordrecht. Wat mag het kosten? Gemeentelijke bedrijven Producten

Lasten


Havenbedrijf Dordrecht 232 Nautisch beheer 233 Havens civiel 234 Overige exploitaties 235 Havenexploitatie Subtotaal

1.476 905 107 842 3.330

66 56 3.245 3.367

1.410905512.403 37

Essenhof 141 Plechtigheden 210 Saldi kostenplaatsen Essenhof Subtotaal

1.928 1581.770

1.825 1.825

103158 55

707 816109-

300 248 548

4071.064 657 749

Ingenieursbureau 168 Accommodaties 210 Saldi kostenplaatsen ID Subtotaal Begroting voor bestemming

4.991

5.740

-

41

41

4.991

5.781

790

Waarvan beleidswijzigingen (Havenbedrijf): - Vervanging camera's en beeldschermen centrale brugbediening - Havenbeveiligingswet en Havenafvalplan

112 80

-

11280-

Totaal nieuw beleid

192

-

192-



60

Thema Grondbedrijf en vastgoed Wat willen we bereiken? ¾ Bijdragen aan de realisatie van volkshuisvestings- en economische doelen door het (mede) ontwikkelen van bouwlocaties die zijn afgestemd op de vraag vanuit de markt en de samenleving; ¾ Leveren van producten met betrekking tot vastgoed vooruitlopend op ruimtelijke planontwikkeling; ¾ Op basis van de nota Strategisch Grondbeleid per ontwikkeling een strategie opstellen; ¾ Bedrijfsmatig beheren, verpachten en verhuren van woonwagens en standplaatsen, overige gronden, erfpachtgronden en Grondbedrijfpanden, waarbij voor de laatste categorie geldt ze te herontwikkelen, ze te behouden dan wel te verkopen. Het streven is om de woonwagens over te dragen aan de corporaties. Wat gaan we daarvoor doen? Exploiteren en in ontwikkeling nemen van bouwterreinen, grondbedrijfpanden en overige gronden. Product 207 Exploitatie economische ontwikkeling 208 Exploitatie gemeentelijke eigendommen

Relevante meetgegevens Bedrijfsterreinen uitgeefbaar terrein: 10.200 m2 Pachtovereenkomsten: 520

Wat mag het kosten? Budget Thema Grondbedrijf en vastgoed (* € 1.000) Grondbedrijf en vastgoed Producten 204 205 206 207 208 210

Vastgoed Grondbeleid en ontwikkeling Exploitatie bouwgronden Exploitatie economische ontwikkeling Exploitatie gemeentelijke eigendommen Saldi kostenplaatsen Grondbedrijf

Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

61

Lasten


167 109 63.550 3.640 2.688 177

131 61.452 7.486 5.347 -

70.331

74.416

6.783

2.201

77.114

76.617

361092.0983.846 2.659 1774.085 4.582497-

Thema Overheid en bedrijfsleven Wat willen we bereiken? Een krachtige, rijk geschakeerde en concurrerende economische structuur; een complete stad voor bedrijven, instellingen, bewoners en bezoekers, met een regionale centrumfunctie (zie het thema werkgelegenheid). Wat gaan we daarvoor doen? De gemeente is slechts een van de partners die van belang is bij het bereiken van het bovenstaande doel. De gemeente zal voornamelijk voorwaardenscheppend optreden. Daarbij is onder andere van belang: 9 Volgen en waar mogelijk beïnvloeden van het beleid van hogere overheden; 9 Uitvoeren van het project ‘ICT en de stad’. In het rMOP is als outputdoelstelling geformuleerd voor de periode 2005-2009 op dit thema: Outputdoelstellingen Realiseren van een breedbandig ICT-netwerk in Dordrecht (en mogelijk de Drechtsteden), met uitlopers naar de regio, waarop de gebouwen van minimaal 10 (semi) publieke instellingen zijn aangesloten.

Outputindicatoren De aanleg van een breedbandnetwerk plus aansluiting van 10 instellingen

Wat mag het kosten? Er is voor het thema Overheid en bedrijfsleven geen apart product opgenomen in de productenraming. De exploitatiekosten voor het begrotingsthema Overheid en bedrijfsleven zijn geraamd op product 170 ‘thematisch economisch beleid’ (begrotingsthema Werkgelegenheid).

62

Thema Bedrijven en scholen Wat willen we bereiken? Een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Dit is geen doel op zich maar een middel dat bijdraagt aan onder meer vermindering van de (jeugd)werkloosheid, vergroting van de aantrekkelijkheid van de stad als vestigingsplaats voor bedrijven en vermindering schooluitval. Wat gaan we daarvoor doen? Onder andere via het Leerpark, Technocentrum Metalelectro en Revival Technisch Onderwijs worden beroepspraktijk en beroepsonderwijs beter op elkaar aangesloten. Daarnaast zetten Dordrecht en de regio sterk in op de vestiging van hoger beroepsonderwijs in de Drechtsteden, wat leidt tot het behoud van huidige opleidingen en de uitbouw van opleidingen in kansrijke sectoren. Bij het versterken van het HBO gaat het vooral om het aanbieden van duale HBO opleidingen die aansluiten op de concrete vraag uit de arbeidsmarkt. Ook de onderwijsketen van VMBO – MBO - HBO willen wij verder versterken. Dordrecht en de regio dragen hier aan bij door het realiseren van het Leerpark en LOC’s en door de versterking van het aanbod van (post)-HBO. In het rMOP zijn, passend binnen het begrotingsthema Bedrijven en scholen, de volgende outputdoelstellingen geformuleerd voor de periode 2005-2009: Outputdoelstellingen In het kader van de uitvoering van het Leerparkprogramma worden in de convenantperiode het Leerpark en 3 LOC’s gerealiseerd: 9 LOC-De Grienden 9 LOC-Zwijndrechtse Waard 9 LOC Papendrecht/Alblasserdam (mogelijk) De realisatie van Interfaculteit Drechtsteden: concreet in drie leergangen in 2006.

• • • •

Outputindicatoren Realisatie Leerpark; Aantal LOC’s; Realisatie van de gebouwen waarin de leerbedrijven gevestigd zijn in 2006; Realisatie van “Leonarda Plaza” in 2007.

Aantal leergangen HBO

Wat mag het kosten? De projecten die tot dit thema behoren zijn investeringsprojecten. De exploitatiebudgetten die aan deze investeringsprojecten zijn verbonden zijn niet op een apart product in de productenraming zichtbaar, maar over verschillende producten verdeelt.

63

3.9

Programma Wonen Aandeel Wonen op totale lasten

Wonen 1,6%

Monumentenzorg 0,5%

Binnenstad 0,7%

Volkshuisvesting 0,4%

Wat willen we bereiken? Een goede mix van woningen in de verschillende marktsegmenten. Vergroten van het aanbod van duurdere woningen, rechtvaardig verdelen van de beschikbare betaalbare woningvoorraad. In stand houden en verbeteren van de woningvoorraad, vooral in Dordt West. In dit programma gaat het alleen om de exploitatie-uitgaven die verbonden zijn aan het realiseren van deze ambities Wat gaan we daarvoor doen? Beleidsontwikkeling, regievoering, samenwerking met partners. Daarnaast uitvoeren van diverse regelingen voor het verdelen en betaalbaar houden van woonruimte. Wat mag het kosten? Budget Programma Wonen (* € 1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten


Ongewijzigd beleid Volkshuisvesting Binnenstad Monumentenzorg

1.610 2.585 1.981

643 85 7


6.176

735

-

1.938

1.938

6.176

2.673

Mutaties reserves Begroting na bestemming Beleidswijzigingen: - Toegewezen Kadernota 2005 Totaal nieuw beleid

120 120

0 0


64

9672.5001.9745.441-

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007 2008 4381.669373-

3151.669321-

3151.669320-

2.480-

2.305-

2.304-

3.503-

2.480-

2.305-

2.304-

-120 -120

-120 -120

-120 -120

-120 -120

Thema Volkshuisvesting Wat willen we bereiken? Het beleid is gericht op het verkrijgen van een betere balans tussen vraag en aanbod en daarbinnen het binden van midden en hogere inkomens aan stad en regio. Dit streven valt uiteen in de volgende subdoelstellingen: ¾ Zorgdragen voor zeggenschap en keuzevrijheid voor (toekomstige) bewoners; ¾ Zorgdragen voor een hogere kwaliteit van de woningen; ¾ Zorgdragen voor een hogere kwaliteit van de woonomgeving. Voor de bestaande woningvoorraad geldt dat we een rechtvaardige verdeling van de schaarse woonruimte nastreven. Door aanpassingen aan woningen willen we ouderen en gehandicapten zoveel mogelijk zelfstandig laten wonen en door middel van huursubsidie en vangnetregeling willen we woonlasten betaalbaar houden. Wat gaan we daarvoor doen? Ontwikkelen beleid gericht op bovenstaande doelstellingen, geven van voorlichting, uitvoeren van diverse regelingen. Product 177 Woningzoekenden 178 Huursubsidie en vangnet

Relevante meetgegevens Urgentieverklaringen: 500 Aantal bezoekers: 5000, waarvan: Aantal huursubsidie: 2600 en Aantal vangnetregeling: 2400.

In het rMOP zijn concrete doelstellingen vastgelegd voor de verdeling van de voorraad sociale huurwoningen en woonwagens in de regio. De gemeente is slechts 1 van de partners in de realisatie van deze doelstellingen:

9 9 9 9 9

9

Outputdoelstellingen Samen met de corporaties en marktpartijen uitvoeren van de Woonvisie/PALT: Nieuwbouw 2005 t/m 2009 (Drechtsteden: 9000, Dordrecht: 2.000) Onttrekking in 2009 (Drechtsteden: 1500, Dordrecht 900) Verkoop woningbezit (Drechtsteden 2000, Dordrecht 900) Particulier opdrachtgeverschap (Drechtsteden 900, Dordrecht 200) Intensivering in bestaand gebied (3500, waarvan 700 in Dordrecht en 2500 in Drechtsteden) Realisatie projecten: Noordoevers Zwijndrecht (2007-2022), Euryza Zwijndrecht (2005), Onderdijkserijweg/ centrum (2005), De Hoven (Dordrecht), Drechtoevers (Papendrecht), Volgerlanden (H.I.A.) en Baanhoek West (Sliedrecht). Deconcentratie woonwagens. Uitvoeren programma woonwagens.

65

Outputindicatoren Aantal woningen: 2000 900 900 200 700 Stadswerven Leer- /Gezondheidspark De Hoven Golf & Wonen

Aantal woonwagenstandplaatsen

Wat mag het kosten? Budget Thema Volkshuisvesting (* € 1.000) Volkshuisvesting Producten 172 176 177 178

Beleidsvoorbereiding wonen en bouwen Stimuleren en opplussen woningen Woningzoekenden Huursubsidie en vangnet

Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

66

Lasten


619 14 314 663

163 69 411

1.610

643

-

371

1.610

1.014

45614245252967371 596-

Thema Binnenstad Wat willen we bereiken? Bewoners zijn zonder mitsen en maren trots op de Dordtse binnenstad. De Dordtse binnenstad ontwikkelt zich tot centrum van de regio. Wat gaan we daarvoor doen? Versterken van de unieke Dordtse elementen historie en water in de ontwikkeling van de binnenstad. Citymarketing en uitvoeren citylounge. Bieden van aantrekkelijke unieke Dordtse festivals. Uitvoeren van diverse projecten, zoals Hofkwartier, Stadswerven, Stationsomgeving (alle meerjarige projecten) In het rMOP zijn de volgende doelstellingen opgenomen voor de Binnenstad, met bijbehorende outputindicatoren (meetinstrument): Outputdoelstellingen 15. Realisatie van Achterom Bagijnhof in binnenstad van Dordt. 16. Herinrichting openbare ruimte Grote Markt gereed in 2005.

Outputindicatoren Achterom Bagijnhof Herinrichting openbare ruimte

Wat mag het kosten? Budget Thema Binnenstad (* € 1.000) Binnenstad Producten

Lasten


5 Projectbureau Binnenstad 236 Marketing

916 1.669

85 -


2.585

85

-

-

2.585

85


67

8311.6692.5002.500-

Thema Funderingsproblematiek Wat willen we bereiken? Bijdragen aan een zo acceptabel mogelijke oplossing van bestaande problemen en het leveren van een bijdrage aan het voorkomen van nieuwe problemen. Wat gaan we daarvoor doen? Daar waar mogelijk bieden van een financiële tegemoetkoming aan eigenaren met funderingsproblemen, een en ander conform de financiële en juridische kaders die door de raad zijn vastgesteld in de subsidieverordening funderingsherstel. Tevens bijdragen aan een goed beheer van het grondwaterpeil. In het rMOP is de volgende doelstelling geformuleerd met bijbehorende outputindicator (meetinstrument): Outputdoelstellingen Tot 2010 zullen 800 a 1000 woningen met funderingsproblemen in Dordrecht worden aangepakt. In totaal worden in het aandachtsgebied 3000 woningen aangepakt in de periode 2002-2010. Wat mag het kosten? Voor funderingen is geen product gedefinieerd.

68

Outputindicatoren Het aantal verbeterde funderingen

Thema Monumentenzorg Wat willen we bereiken? Een aantrekkelijke uitstraling van de monumenten in de historische binnenstad. De bouwkundige kwaliteit van het monumentenbestand in Dordrecht moet in 2010 overeenkomen met het landelijke gemiddelde. Wat gaan we daarvoor doen? Uitvoeren van de taken die de gemeente heeft in het kader van de monumentenwet, waarbij de bovenstaande doelstelling als leidraad fungeert bij onder andere vergunningverlening en toezicht. In het rMOP is voor de periode 2005-2009 op het onderwerp monumenten ook een doelstelling geformuleerd met bijbehorend meetinstrument: Outputdoelstellingen Monumenten. Uitvoering van het programma monumentenbeleid 2004-2010.

Outputindicatoren Aantal opgeknapte gemeentelijke en rijksmonumenten

Wat mag het kosten? Budget Thema monumentenzorg (* € 1.000) Monumentenzorg Producten

Lasten


201 Monumentenzorg

1.981

7


1.981

7

-

1.567

1.981

1.574

Mutaties reserves Begroting na bestemming Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Nota Monumentenzorg en Archeologie

120

Totaal nieuw beleid

120


69

1.9741.9741.567 407-

120-

120-

3.10

Programma Ruimte voor de toekomst Aandeel Ruimte voor de Toekomst op totale lasten Bereikbaarheid 3%

Ruimte voor de Toekomst 4% Stedelijke vernieuwing 1%

Wat willen we bereiken? Ontwikkeling van de stad zodat deze niet achterblijft bij andere steden maar integendeel nieuwe kansen biedt voor bedrijven en inwoners. Ook in de toekomst moet de stad aantrekkelijk zijn voor bewoners en bedrijven Wat gaan we daarvoor doen? Kaders scheppen voor de ontwikkeling van de stad. Zorgen voor blijvende bereikbaarheid van de stad en verbetering daarvan. Wat mag het kosten? Budget Programma Ruimte voor de toekomst (* € 1.000) Begroting 2005 Baten

(* € 1.000)

Thema's

Lasten

Ongewijzigd beleid Stedelijke vernieuwing Bereikbaarheid

4.349 10.393

735 9.352


14.742

10.087

-

2.468

14.742

12.555


85 85

0 0


70

Saldo*


3.6141.0414.655-

3.313855-

3.045620-

3.045600-

4.168-

3.665-

3.645-

2.468

2.468

2.468

2.468

2.187-

1.700-

1.197-

1.177-

-85 -85

-85 -85

-85 -85

-85 -85

Thema Stedelijke vernieuwing Wat willen we bereiken? Verbetering van de fysieke kwaliteit van het woon- en werkmilieu van de gemeente Dordrecht, met bijbehorende verkeers- en groenstructuur. Bij het thema Stedelijke vernieuwing gaat het vooral om de ontwikkeling van kaders voor deze kwaliteitsverbetering en de regievoering op die kwaliteitsverbetering. Wat gaan we daarvoor doen? Ontwikkelen van ruimtelijke kaders voor de stad (en zijn wijken) en het eiland. Leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van ruimtelijke kaders voor een wijdere regio (Drechtsteden, Zuid-Holland-Zuid, (inter)nationaal). Wat mag het kosten? Budget Thema Stedelijke vernieuwing (* € 1.000) Stedelijke vernieuwing Producten

Lasten


Bedrijfsvoering grote projecten 180 Stedelijke kaders 181 Stedelijke vernieuwing 183 Beschermd stadsgezicht 184 Wijken

2.577 953 130 8 681

550 161 24


4.349

735

-

2.443

4.349

3.178


71

2.02779213086573.6142.443 1.171-

Thema Bereikbaarheid Wat willen we bereiken? Verbeteren van de economische bereikbaarheid, inclusief verkeersveiligheid en parkeervoorzieningen Wat gaan we daarvoor doen? Functioneel houden van wegen en fietspaden, verkeersregel installaties en bewegwijzering. Onderhouden en uitbreiden parkeervoorzieningen en het stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer. In het rMOP zijn enkele outputdoelstellingen met bijbehorende indicatoren geformuleerd die passen binnen het begrotingsthema Bereikbaarheid. Het gaat hier vooral om regionale investeringsprojecten waarvan de financiering slechts voor een deel neerslaat in de exploitatiebegroting van de Gemeente Dordrecht. Volledigheidshalve worden de doelstellingen uit het rMOP hier toch genoemd: Outputdoelstellingen Aanleg van parkeergarages en –terreinen: a. aanleg parkeergarage Zwijndrecht (Euryza) b. zo mogelijk aanleggen van parkeergarage in Papendrecht c. aanleggen van parkeergarages en –terreinen voor de Dordtse Binnenstad (1300 parkeerplaatsen in 2009). Investeren en ontsluiten Spoorzone. Realisatie van HOV-D in 2007 (Streng 1). Ondertunneling Laan der VN in 2006 (afhankelijk van BIRK). Onderzoek naar de ontsluiting van het Westelijke industriegebied in Dordrecht en handhaving van de bereikbaarheid op het huidige niveau dmv kleine infrastructurele investeringen en het uitvoeren van onderzoek Knooppunt A16/N3 2006 (uitvoering vanaf 2008). Verbeteren van de verkeersafwikkeling A15 Papendrecht, A16 Volgerlanden en A16-N3-A15 Opstellen en uitvoeren van wijkverkeersplannen.

72

Outputindicatoren Aantal parkeerplaatsen

Start verbeteren verkeerskundige situatie HOV-D Ondertunneling Uitkomst onderzoek

Betere verkeersafwikkeling Wijkverkeersplannen

Wat mag het kosten? Budget Thema Bereikbaarheid (* € 1.000) Bereikbaarheid Producten 194 196 197 198 199

Verkeersvoorzieningen auto Parkeren Verkeersvoorzieningen fiets Fietsenstalling Openbaar vervoer


Lasten


165 3.145 56 361 6.666

3.801 60 5.491

10.393

9.352

-

25

10.393

9.377

Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Exploitatiekosten fietsenstalling 85 Totaal nieuw beleid

85


73

165656 563011.1751.04125 1.016-

85-

85-

3.11

Programma Burger en Bestuur Aandeel Burger en Bestuur op totale lasten Bestuurskracht 4%

Burger en Bestuur 6%

Communicatie en voorlichting 0,5%

Dienstverlening 1,5%

Wat willen we bereiken? Vergroten van het vertrouwen van burgers in het bestuur. Bewoners zijn tevreden over het gemeentebestuur. Wat gaan we daarvoor doen? Via vier bouwstenen zal gewerkt worden aan vergroten van het vertrouwen: 1. Participatie. Meedoen is een grondlegger voor vertrouwen; 2. Inspelen op verwachtingen. Via wijkcampagnes in contact treden met bewoners; 3. Verbeteren van de dagelijkse kwaliteit: snel beantwoorden van brieven en reageren op klachten etc; 4. Inzetten van communicatie om transparant en open over te komen en dicht bij de bewoners te staan. Wat mag het kosten? Budget Programma Burger en bestuur (* € 1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten


Saldo*


Ongewijzigd beleid Dienstverlening Communicatie en voorlichting Bestuurskracht

4.954 1.234 16.908

1.949 5.046

3.0051.23411.862-

2.7831.24111.256-

2.7661.24110.996-

2.7561.24110.915-


23.096

6.995

16.101-

15.280-

15.003-

14.912-


251 23.096

7.246

409 409

0 0


74

251

127

127

127

15.850-

15.153-

14.876-

14.785-

-409 -409

-315 -315

-315 -315

-152 -152

Thema Dienstverlening Wat willen we bereiken? Tevredenheid over standaarddienstverlening rond de gemeentelijke basisadministratie zoals geboorte, huwelijk, echtscheiding, overlijden, etc. Daarnaast activiteiten helderder en zichtbaarder maken voor bewoners, en meer bewonersoriëntatie bewerkstelligen bij de gemeente. Wat gaan we daarvoor doen? 9 Bijhouden van de gemeentelijke basisadministratie en daaruit informatie verschaffen, binnen de daarvoor geldende juridische kaders; 9 Voeren van wijkcampagnes en het voorzien van de gemeentelijke organisatie van relevante en correcte informatie over de wijken. Wat mag het kosten? Budget Thema Dienstverlening (* € 1.000) Dienstverlening Producten

Lasten


18 Burgerlijke stand 19 Migratie en vestiging 20 Nationaliteit 21 Documenten en informatie 22 Overige GBA procedures 23 Overige burgerzaken 24 Stedelijke advisering wijken 25 Wijkprojecten 210 Saldi kostenplaatsen PD

353 113 82 1.806 230 158 1.007 1.194 11

176 25 1.385 140 223 -


4.954

1.949

-

-

4.954

1.949

17711357421901581.007971113.0053.005-

Waarvan beleidswijziging (Kadernota 2005): - Kapitaallasten toezichtruimte bij parkeergarage Veemarkt 30

-

30-

Totaal nieuw beleid

-

30-


30


75

Thema Communicatie en voorlichting Wat willen we bereiken? Herkenbaarheid van het bestuur en zijn beleid bij de burgers, medeoverheden, bedrijven en toeristen. Meer in het bijzonder bewustwording van internationale betrekkingen die de gemeente onderhoud en de achtergronden daarvan. Wat gaan we daarvoor doen? 1. Actief profileren van bestuur en beleidsdoelstellingen naar buiten; 2. Beleidsadvisering en uitvoering internationaal beleid Gemeente Dordrecht; 3. Inwoners van Dordrecht informeren over en betrekken bij bestuurlijke en inhoudelijke ontwikkelingen; 4. Stadspromotie en tentoonstellingen. Naamsbekendheid verkrijgen door evenementen, festivals en promotie van de Dordtse Binnenstad; 5. Rampenvoorlichting: Adequate voorbereiding op rampen op het gebied van communicatie. Daarnaast tevens zorgdragen voor interne communicatie. Wat mag het kosten? Budget Thema Bestuurskracht (* € 1.000) Bestuurskracht Producten 229 Internationale betrekkingen 230 Bestuursvoorlichting 232 Concerncommunicatie middelen

Lasten


304 709 221

-

1.234

-

-

-

1.234

-

3047092211.2341.234-

Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - Viering Bevrijdingsdag 2005 40 - Subsidie stedenbanden 20 - Rampencommunicatie 30

-

402030-

Totaal nieuw beleid

-

90-


90


76

Thema Bestuurskracht Wat willen we bereiken? Tevredenheid van inwoners over het gemeentebestuur door toegenomen zichtbaarheid en goede dienstverlening aan burgers en bedrijven. Het (strategische) gemeentebeleid sluit aan op de behoeften van de stad en is doelmatig. Wat gaan we daarvoor doen? Besturen van de stad, ondersteund door een daarvoor toegeruste staf. Dit in samenwerking met de regio, waaraan een bijdrage wordt geleverd. Wat mag het kosten? Budget Thema Bestuurskracht (* € 1.000) Bestuurskracht Producten 1 Algemeen bestuur (griffie) 2 Dagelijks bestuur 3 Bestuurlijke samenwerking 4 SBC 4b Algemene Directie Flexpool 15 Kabinetszaken 4c Programmadirecteuren 210 Saldo kostenplaatsen Staf

Lasten


2.302 1.930 395 5.283 1.420 13247 292 5.052


16.908

5.046

-

251

16.908

5.297

Waarvan beleidswijzigingen (Kadernota 2005): - ICT infrastructuur (kapitaallasten ICT versterkingen) - Actieplan communicatie - Pensioenvoorziening wethouders

85 54 150

Totaal nieuw beleid

289


77

5 56 641 28 25 59 4.232

2.3021.9253394.6421.39213 22223382011.862251 11.611-

8554150-

289-

3.12

Programma Algemene dekkingsmiddelen Aandeel Algemene dekkingsmiddelen op totale lasten Kostenplaatsten en ov baat/lasten 2% Algemene dekkingsmiddelen 3% Heffingen en belastingen 1%

Wat willen we bereiken? Het waarborgen van een optimale inzet en daarmee afweging door het bestuur van deze –niet aan een inhoudelijk programma gerelateerde en daarmee vrij afweegbare en inzetbare- middelen. Wat gaan we daarvoor doen? De algemene dekkingsmiddelen betreffen voornamelijk die gemeentelijke baten (en daaraan gerelateerde lasten) die vrij besteedbaar en dus vrij afweegbaar zijn, zoals de algemene uitkering en belastingen. Om de optimale inzet te waarborgen, wordt continue zicht gehouden op relevante ontwikkelingen die de hoogte van deze middelen beïnvloeden. Daartoe wordt het bestuur periodiek geïnformeerd via de planning & controlcyclus als afzonderlijke nota’s. Wat mag het kosten? Budget Programma Algemene dekkingsmiddelen (* € 1.000) (* € 1.000)

Thema's

Lasten


Saldo*


Ongewijzigd beleid Gemeentefonds Heffingen en belastingen Kostenplaatsen en overige baten en lasten

3.596

97.240 24.628

97.240 21.032

97.743 21.493

100.135 21.679

101.014 21.910

10.953

25.172

13.340

10.711

10.568


14.549

147.040

14.219 132.491

132.576

132.525

133.492

Mutaties reserves

14.712

22.850

8.138

5.357

780

Begroting na bestemming

29.261

169.890

140.629

137.933

133.305


78

317133.175

Thema Gemeentefonds Wat willen we bereiken? Zorgdragen voor de volledigheid, juistheid en betrouwbaarheid van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds om een doelmatige, rechtmatige en doeltreffende bestuurlijke afweging van de inzet van deze algemene middelen mogelijk te maken. Wat gaan we daarvoor doen? De ontwikkeling van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds –de belangrijkste vrij besteedbare / afweegbare inkomstenbron- wordt voornamelijk bepaald door beleidsvoornemens van de Rijksoverheid. Het continue volgen en vertalen van deze ontwikkelingen naar de Dordtse beleidspraktijk is daarom van groot belang. Het bestuur wordt daarover periodiek geïnformeerd, naar aanleiding van zowel de jaarlijkse circulaires van het rijk als actuele ontwikkelingen. Een uiteenzetting van deze ontwikkelingen voor 2005 is in hoofdstuk 4 Algemene dekkingsmiddelen opgenomen. Wat mag het kosten? Begroting Thema Gemeentefonds (* € 1.000) Gemeentefonds Producten

Lasten


213 Algemene uitkering

-

97.240

97.240

Begroting

-

97.240

97.240


79

Thema Heffingen en belastingen Wat willen we bereiken? De belangrijkste doelen van het thema Heffingen en belastingen zijn: 1. Doelmatige, uniforme, duidelijke en tijdige bepaling van de WOZwaarden van de in onze gemeente gelegen onroerende zaken; 2. Tijdige, correcte en volledige levering van gegevens aan de Rijksbelastingdienst en waterschap Hollandse Delta; 3. Waarborgen van een volledige, juiste en rechtmatige toepassing en uitvoering van de verordening op de heffing en invordering van onroerende zaakbelastingen, hondenbelasting en precario. Wat gaan we daarvoor doen? De WOZ - waarden van onroerende zaken per de waardepeildatum 1-1-2003 bepalen voor het derde WOZ - tijdvak dat in 2005 ingaat. Vervolgens op basis van deze herwaardering de geïntegreerde WOZ beschikking en de OZB - aanslag 2005 voor week 9 aan de belastingplichtige zenden. Wat mag het kosten? Budget thema Heffingen en belastingen (* € 1.000) Heffingen en belastingen Producten

Lasten


26 Invordering en overige werkzaamheden belastingen 27 OZB 28 Hondenbelasting 29 Precario 34 Zalmsnip 35 Reguliere WOZ taken

1.462 783 160 68 1.123

435 23.028 472 141 552


3.596

24.628

-

-

3.596

24.628

Mutaties reserves Begroting na bestemming Beleidswijzigingen (rijksbeleid): - Zalmsnip vanaf 2005 afgeschaft Totaal nieuw beleid {} = Niet in telling opgenomen *- = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo

80

{-2.500} {-2.500}

1.02722.245 312 73 57121.032 21.032

{+ 2.500} -

{+ 2.500}

Thema Kostenplaatsen en overige baten/lasten Wat willen we bereiken? Zorgdragen voor een rechtmatige en doelmatige aanwending en beheersing van middelen welke vooralsnog niet aan inhoudelijke thema’s zijn te relateren. Wat gaan we daarvoor doen? Om een rechtmatige en doelmatige aanwending van deze –niet aan inhoudelijke thema’s- te relateren middelen mogelijk te maken worden onder andere de volgende activiteiten uitgevoerd: 9 Uitvoeren van een actief treasury management; 9 Bewaken van het weerstandsvermogen; 9 Continue verbeteren van beleids- en beheersingsinstrumentarium (waaronder het financiële systeem en het financierings- en betalingsverkeer); 9 Actieve informatievoorziening via de planning & controlcyclus; 9 Toezicht op juiste en betrouwbare concretisering van door de raad geformuleerde beleidsvoornemens naar thema’s. Voor meer informatie wordt verwezen naar de productbladen en in het bijzonder voor wat betreft financieren en beleggen naar de producten 211 en 212 en de paragraaf Financiering en Treasury. Wat mag het kosten? Budget Thema Kostenplaatsen en overige baten en lasten (* € 1.000) Kostenplaatsen en overige baten en lasten Producten 211 212 214 215 216 217

Geldleningen Beleggingen Onvoorzien Stelposten Algemene baten en lasten Kostenplaats kapitaallasten

Lasten


3.078 797 600 2.883 11 3.584

3.078 10.966 40 11.088 -


10.953

25.172

Mutaties reserves

14.712

19.266

Begroting na bestemming

25.665

44.438


81

10.169 6002.84311.077 3.58414.219 4.554 18.773

4. Algemene dekkingsmiddelen 4.1

Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

De algemene dekkingsmiddelen betreffen die gemeentelijke inkomsten die vrij besteedbaar en dus afweegbaar zijn. De besteding is niet gerelateerd aan een vooraf bepaald doel (programma) en deze middelen staan zo ter vrije afweging door het gemeentebestuur. De gemeentelijke autonomie is rechtstreeks gerelateerd aan deze inkomsten. De besteding is dus niet gebonden; er staan geen (rijks-) verplichtingen tegenover. De algemene dekkingsmiddelen zijn goed voor ruim 32% (€ 127 miljoen), van de totale gemeentelijke baten. Het aandeel van de ongebonden lokale heffingen (OZB, hondenbelasting en precario) in de totale gemeentelijke baten is circa 5%. De onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van de middelen die tot de algemene dekkingsmiddelen worden gerekend en in welke paragraaf behandeling plaatsvindt. (* € 1.000)

Rekening 2003

Begroting 2004

Begroting 2005

§ 4.2 Algemene uitkering Gemeentefonds § 4.3 Saldo compensabele BTW en uitkering uit BTW compensatiefonds § 4.4 Ongebonden lokale heffingen § 4.5 Saldo van de financieringsfunctie § 4.6 Dividenden § 4.7 Onvoorzien

113.564

102.391

97.240

21.497 9.904 796

22.811 4.259 600

23.200 1.069 4.584 600

Totaal

145.761

130.061

126.693

Procentueel aandeel algemene dekkingsmiddelen op totale baten

Rente 1%

Overige baten (w.o reserves) 15%

Grondexploitatie 19% Tarieven 8%

Algemeen dekkingsmiddel 32%

Algemene uitkering 25%

OZB 6% Hondenbelasting 0,1%

Specifieke uitkeringen 25%

Precario 0% Dividend 1%

82

4.2

Algemene uitkering uit het Gemeentefonds

4.2.1

Ontwikkeling accres (volume ontwikkeling)

De omvang van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds is gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven (de normeringsystematiek). Dit komt tot uitdrukking in de accresontwikkeling in enig jaar. Geeft het rijk in het jaar meer uit dan begroot, dan stijgt de Algemene Uitkering. Is sprake van onderuitputting op de rijksbegroting, dan daalt de Algemene Uitkering. Eenvoudig vertaald; het fonds gaat "gelijk trap op en af" met de rijksuitgaven. De algemene uitkering uit het Gemeentefonds is voor 2005 op basis van de Junicirculaire 2004 berekend op circa € 97 miljoen (inclusief de behoedzaamheidsreserve van € 0,9 miljoen). Ten opzichte van de begroting 2004 daalt de algemene uitkering in 2005 met circa € 5 miljoen. Deze daling is de resultante van een daling van € 3 miljoen van het accres en een daling van per saldo circa € 2 miljoen als gevolg van gewijzigd rijksbeleid (zie paragraaf 4.2.2). Het is staand beleid dat wijzigingen in het rijksbeleid één op één worden vertaald naar de betreffende sectoren. De daling van het accres (volumedaling) is het gevolg van ombuigingen op de rijksbegroting –die doorwerken via de normeringsystematiek naar het Gemeentefonds. In de Kadernota werd uitgegaan van een structurele daling van het accres van € 1,5 miljoen, waardoor sprake is van een verdere structurele neerwaartse bijstelling ten opzichte van de Kadernota van € 1,5 miljoen. Samenvattend: De financiële consequentie ten opzichte van de begroting 2004 is als volgt: 2005

(* € 1 miljoen)

Ontwikkeling algemene uitkering Voorzien (Kadernota 2005)

3,01,5-

Nadeel ten opzichte van begroting 2004

1,5-

4.2.2

Beleidsmaatregelen rijk

Het is staand beleid in Dordrecht dat toevoegingen aan de algemene uitkering die één op één zijn te koppelen aan een sector aan de desbetreffende sector worden toebedeeld, voor zover daar taken tegenover staan. Omgekeerd worden kortingen op de algemene uitkering door de desbetreffende sector gerealiseerd, voor zover de middelen in het verleden ook aan die sector zijn toebedeeld. Indien

83

een sector naast deze middelen ook concernmiddelen heeft gekregen, vallen bij beëindiging van een beleidsmaatregel deze middelen vrij. In de Junicirculaire 2004 maakt het rijk een aantal beleidsmaatregelen bekend, waarvan de belangrijkste worden toegelicht. Afschaffing € 45,38 maatregel / Zalmsnip (structureel - € 2,5 miljoen) Met ingang van 2005 wordt deze maatregel in overeenstemming met het Hoofdlijnenakkoord 2003 afgeschaft. Het wetsvoorstel ligt voor advies bij de Raad van State en is onder voorbehoud van goedkeuring verwerkt in het Gemeentefonds. Het gevolg van deze maatregel is een stijging van de lokale lasten van de burger, welke echter het gevolg is van gewijzigd rijksbeleid en niet vanwege lokaal beleid. Regionaal indicatie orgaan (structureel - € 0,6 miljoen) De algemene uitkering wordt met ingang van 2005 verlaagd met € 0,6 miljoen in verband met de centralisatie van de indicatiestelling. Het kabinet heeft besloten om de indicatiestelling voor de AWBZ onder te brengen bij één instantie die werkzaam zal zijn binnen door het Rijk te stellen kaders. De gemeenten raken daarmee hun verantwoordelijkheid voor de indicatiestelling kwijt. Kinderopvang (structureel + € 0,4miljoen) De algemene uitkering wordt met ingang van 2005 verhoogd met € 0,4 miljoen in verband met de voorgenomen invoering van de Wet Kinderopvang. In deze nieuwe situatie zal de gemeente in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor de subsidiëring van de kinderopvang van enkele bij wet gedefinieerde doelgroepen. Het gaat vooral om bijstandsontvangers, uitkeringsgerechtigden, herintreders in reïntegratietrajecten, nieuwkomers in inburgeringtrajecten, studenten en tienermoeders. Daarnaast krijgen gemeenten ook organisatorische taken, zoals de regie voor de kinderopvang op het gemeentelijke grondgebied, de afstemming met andere jeugdvoorzieningen en het toezicht op de voorzieningen en indicatiestelling voor ouders en kinderen met een sociaal-medische problematiek. Onderwijshuisvesting: Onderhoud schoolgebouwen VO (structureel € 0,2 miljoen) Met ingang van 2005 wordt de algemene uitkering verlaagd met € 0,2 miljoen in verband met de overheveling van het onderhoud van de schoolgebouwen van het voorgezet onderwijs van de gemeenten naar de schoolbesturen. De middelen zullen rechtstreeks door OCW aan de schoolbesturen worden verstrekt. Samenvattend: De beleidsmaatregelen hebben de volgende financiële consequenties voor 2005 (en verder), welke op programmaniveau budgettair neutraal zijn.

84

(* € 1 miljoen) S/I *

-

Zalmsnip (€ 45,38 maatregel) Regionaal Indicatie Orgaan Kinderopvang Overdracht onderhoud VO naar schoolbesturen

S S S S

2005 -2,5 -0,6 0,4 -0,2

* S = Structureel / I = Incidenteel

Voor een gedetailleerde weergave van de (meerjarige) opbouw van de algemene uitkering wordt verwezen naar de beheersbegroting en productblad 213 Algemene Uitkering op de bijgevoegde cd.

4.3

Saldo compensabele BTW en uitkering uit het BTW compensatiefonds

Het jaar 2003 was het eerste jaar van het BTW- Compensatiefonds (BCF). Dit fonds voorziet in het compenseren (terugvorderen) van betaalde BTW van de gemeente in haar rol als niet-ondernemer en overheid. Eén van de belangrijkste redenen van het BCF is om zo de afweging tussen het zelf uitvoeren van taken en het uitbesteden daarvan aan private partijen te stimuleren. Voorheen was het aftrekken van deze BTW niet mogelijk, waardoor uitbesteding per definitie duurder was. Omdat de invoering voor het BCF voor het Rijk en voor het collectief van de gemeenten budgettair neutraal dient te verlopen, worden gemeenten voor het verwachte voordeel door de BTW Compensatie gekort op hun algemene uitkering. Deze korting bedraagt voor de gemeente Dordrecht circa € 8,5 miljoen en is in de begroting verwerkt. Uit de werkelijke cijfers over 2003 is gebleken, dat Dordrecht een aangifte van € 13,6 miljoen heeft ingediend. Dat betekent niet, dat Dordrecht daarmee per saldo nu al een voordeel behaalt in de rekening van baten en lasten. Een deel van de compensabele BTW heeft betrekking op de investeringen en de grondexploitatie. De voordelen op de laatstgenoemde onderdelen zullen pas door lagere afschrijvingslasten in de toekomst tot voordelen in de exploitatie leiden. Een tweede verschilpunt is, dat het Rijk in de “garantietermijn” van 2003 tot 2005 een vereveningskorting toepast van 5 % op het totaalbedrag van de aangifte. Dit levert een nadeel in de exploitatie op van € 680.000. De in 2005 optredende budgettaire nadelen door invoering van het BTW Compensatiefonds zullen worden gecompenseerd door een onttrekking aan de reserve BCF. Deze reserve is per 31 december 2003 opgebouwd uit een storting van € 6,5 miljoen. Uitgaande van de cijfers over 2003 is onze prognose dat de exploitatie na afloop van de garantietermijn budgettair neutraal is voor wat betreft het BCF. Deze prognose zal aan de hand van de gerealiseerde cijfers over 2004 en de informatie vanuit het Rijk in het voorjaar van 2005 worden bijgesteld.

4.4

Lokale heffingen waarvan besteding niet gebonden is

Lokale heffingen kunnen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. Ongebonden lokale

85

heffingen worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Gebonden heffingen worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. De belangrijkste lokale heffing waarvan de besteding niet gebonden is vormt de onroerende zaakbelasting (OZB) voor eigenaren en gebruikers. Daarnaast worden de hondenbelasting en de precariobelasting tot de ongebonden lokale heffingen gerekend. De verwachte opbrengst van deze lokale heffingen voor 2005 bedraagt (* € 1000). (* € 1.000)

Onroerende Zaak Belastingen Hondenbelasting Precariobelasting Totaal

Rekening 2003 20.941 430 126 21.497

Begroting 2004 22.249 422 140 22.811

Begroting 2005 22.638 420 140 23.198

De paragraaf “Lokale heffingen” heeft betrekking op zowel de gebonden als ongebonden lokale heffingen. Voor de beleidsmatige uitgangspunten van deze belastingsoorten wordt kortheidshalve verwezen naar de paragraaf “Lokale heffingen” (paragraaf 5.1).

4.5

Saldo van de financieringsfunctie

Het saldo van de financieringsfunctie wordt gedefinieerd als het saldo van (a) de betaalde (rente) last over de aangegane leningen en over de aangetrokken middelen in rekening courant en (b) de ontvangen rente (baat) over de uitzettingen. Hierbij kunnen onder uitzettingen worden verstaan deposito’s (looptijd < 2 jaar), verstrekte langlopende leningen en beleggingen. De vermogenspositie van de gemeente Dordrecht is zodanig dat het bedrag aan uitzettingen substantieel hoger ligt dan het bedrag aan opgenomen geldleningen. Om die reden is binnen de gemeente Dordrecht spraken van een positief saldo van de financieringsfunctie, één en ander zoals uiteengezet in de volgende tabel (bedragen * € 1.000):

86

Saldo per 1 januari 2005

Omschrijving

Te ontvangen rente en rendementen 2005

Te betalen rente 2005

Aangegane leningen € Aangetrokken middelen in rekening courant €

77.887

€

4.614

-

€

-

Totaal opgenomen leningen

€

77.887

€

4.614

Uitgezette deposito's, Verstrekte langlopende leningen Beleggingen EZH-middelen Beleggingen additioneel Beleggingen additioneel Overigen

€ € € €

30.000 61.941 93.542 101.773 idem

€ € € € € €

400 3.078 3.906 1.069 915 122

Totaal uitzettingen

€ 287.256

€

9.490

€

4.876

Saldo van de financieringsfunctie

Post komt tot uitdrukking in: Renteomslag

Renteomslag Renteomslag Renteomslag Exploitatie Renteomslag Renteomslag

Uit de tabel blijkt dat € 1,069 miljoen ten gunste komt van de exploitatie als zijnde algemeen dekkingsmiddel.

4.6

Dividend

De gemeente Dordrecht is onder meer vanuit overwegingen ten aanzien van nutsvoorzieningen aandeelhouder in een aantal vennootschappen. De geraamde dividend opbrengst voor 2005 is € 4,584 miljoen. Meer informatie is opgenomen in de paragraaf “Verbonden Partijen” (paragraaf 5.6).

4.7

Onvoorzien

Jaarlijks wordt een bedrag voor onvoorziene lasten opgenomen voor de programmabegroting in zijn geheel, voor 2005 € 600.000. Dit maakt het mogelijk om lopende het begrotingsjaar onvoorziene (niet begrote) uitgaven die daarnaast onvermijdbaar en onuitstelbaar zijn op te vangen. De post Onvoorzien is onderdeel van het begrotingsprogramma Algemene dekkingsmiddelen en is daarmee onderdeel van het programmaplan. De post Onvoorzien is uitsluitend bedoeld voor dekking van onvoorziene lasten en maakt tevens onderdeel uit van de weerstandscapaciteit (paragraaf 5.2).

87

5. Paragrafen In de paragrafen worden de beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot de beheersmatige aspecten. De paragrafen beogen –vanuit een bepaald perspectief- een vergroting van het inzicht in de financiële positie en geven een dwarsdoorsnede van de begroting. Achtereenvolgens worden de volgende paragrafen behandeld: -

Lokale heffingen (§ 5.1); Risicomanagement en weerstandsvermogen (§ 5.2); Onderhoud kapitaalgoederen (§ 5.3); Financiering en treasury (§ 5.4); Bedrijfsvoering (§ 5.5); Verbonden partijen (§ 5.6); Grondbeleid (§ 5.7).

88

5.1

Lokale heffingen

Lokale heffingen kunnen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op beide. Ongebonden lokale heffingen (OZB, hondenbelasting en precario) worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd. Gebonden heffingen, zoals de afvalstoffenheffing en rioolrechten, worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Een uiteenzetting van de algemene dekkingsmiddelen is opgenomen in hoofdstuk 4. De paragraaf Lokale Heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners en is als volgt opgebouwd: - Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten (5.1.1); - Woonlasten (lastendruk), uitgangspunten en een vergelijking met steden met een vergelijkbare omvang en regio (5.1.2); - Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen (5.1.3); - Onbenutte belastingcapaciteit (5.1.4).

5.1.1

Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten

De verwachte belastingopbrengsten, inclusief eigen gemeentelijke inkomsten zoals havengelden, zijn voor 2005 (* € 1.000): Belastingsoort

Rekening 2003

Woonlasten Onroerende zaakbelastingen Rioolrechten Afvalstoffenheffing Subtotaal

Begroting 2004

Begroting 2005

20.941 7.143 9.762 37.846

22.249 7.004 10.277 39.530

22.638 7.558 11.329 41.525

Overige belastingen Leges burgerzaken Brandweerrechten,leges en retributies Parkeergelden incl. naheffingsaanslagen Havengelden Marktgelden (incl.uitstallingenbeleid) Begraaf- en crematierechten Leges bouwvergunningen Leges urgentieaanvragen, inschrijving ouderenhuisvesting en huisvestingsvergunningen Precariobelasting Hondenbelasting Subtotaal

1.254 269 4.021 2.932 214 1.952 1.212

1.217 219 3.588 3.289 264 1.814 1.974

1.246 214 3.801 3.245 183 1.825 1.989

70 126 430 12.480

76 140 422 13.003

69 141 425 13.138

Totaal

50.326

52.533

54.663

89

% Aandeel per belastingsoort op totale belastingopbrengsten 2005

Bouwleges 4%

Havengelden 6%

Begraaf- en crematierechten 3%

Burgerzaken 2%

Overige baten 2%

Parkeren 7% Rioolrecht 14%

OZB 41% Afvalstoffen 21% Lokale heffingen 2005

5.1.2

Woonlasten (lokale lastendruk)

Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. De woonlastenstijging in Dordrecht over de laatste vier jaren en een prognose voor het komende jaar laat zich samenvatten in onderstaande tabel (* € 1): 2001 146,97 124,53 47,33 61,15 184,60

2002 152,46 129,39 51,12 66,00 192,96

2003 157,44 133,46 55,21 71,28 200,16

2004 157,84 134,01 59,63 77,04 211,20

2005 161,39 137,03 63,97 82,56 231,24

Totaal 564,58 % stijging tov vorig jaar

591,93 4,8%

617,55 4,3%

639,72 3,6%

676,19 5,7%

OZB-eigenaar OZB-gebruiker Rioolrecht-eigenaar Rioolrecht-gebruiker Afvalstoffenheffing

90

% stijging woonlasten tov vorig jaar 10% 8%

9% 8,0%

8,0%

6% 2%

4,5%

4,2%

4% 2,0% 2,0%

3,7% 3,2%

3,5%

0%

0,0% 2001

2000

2002 OZB

8,0% 5,5%

8,0%

8,0%

2,3% 0,3% 2004

2003 Rioolrecht

7%

2005

Afvalstoffen

Uitgangspunten woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde stijgt geleidelijk als gevolg van areaaluitbreiding die heeft plaatsgevonden in het duurdere segment van de markt. De gemiddelde woningwaarde is met de huidige WOZ waarden (peildatum 1-1-1999) berekend op € 102.000. Verder dienen voor 2005 de volgende verhogingen als uitgangspunt: ¾ Onroerende zaakbelastingen ¾ Rioolrechten ¾ Afvalstoffenheffing

+ 2,25% + 7,27% + 9,48%

Deze verhogingen zijn gebaseerd op het gemeentelijke tarievenbeleid. Algemeen uitgangspunt bij de OZB is een constante (reële) belastingopbrengst. Dit uitgangspunt vertaalt zich voor de vaststelling van de OZB tarieven in het volgende mechanisme: ¾ ¾

Een stijging van de WOZ waarde wordt gecompenseerd door een daling van de tarieven; Een daling van de WOZ waarde wordt gecompenseerd door een stijging van de tarieven.

In beginsel wordt gelijke tred gehouden met de inflatie (Consumentenprijsindex), waarbij waarde ontwikkelingen in ogenschouw worden genomen conform genoemde uitgangspunten. Van deze algemene lijn wordt afgeweken bij bestemmingsheffingen (gebonden lokale heffingen) zoals rioolrecht en afvalstoffenheffing waar de opbrengst gebruikt moet worden om de kosten te dekken. De tarieven volgen dan de verwachte kostenontwikkeling. In de Kadernota 2005 is besloten tot het kostendekkend maken van tarieven. Dit is in de voorliggende begroting verwerkt. Hierbij zijn de tarieven gebaseerd op het Kadernota besluit om de tarieven kostendekkend te maken, de trendmatige verhoging van deze tarieven, de verwerking van de gevolgen van de wijzigingen in de BTW systematiek (BTW-compensatiefonds) en de efficiencykorting op Netwerk. Op dit moment vindt onderzoek plaats naar de mogelijkheden van verdere kostenreductie in het onderhoud en beheer van het riool en de afvalinzameling (inclusief handhaving). Indien relevant zullen de uitkomsten van het onderzoek betrokken worden bij de definitieve vaststelling van de tarieven via de legesverordening.

91

Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2004 met 3,6% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor 2005 wordt een stijging van de woonlasten van 5,7% geraamd. Toelichting op de componenten van de woonlasten Onroerende zaakbelastingen (OZB) De vastgestelde WOZ - waarden met als waardepeildatum 1 januari 1999 zijn in beginsel bepalend voor de belastingjaren 2001 tot en met 2004. Daar de waarde ontwikkeling in de categorie woningen in de jaren 1995-1999 groter geweest is dan die van de niet-woningen is het toegestaan het effect van die uiteenlopende waardeontwikkeling voor de jaren 2001 tot en met 2004 te egaliseren door een grotere differentiatie te hanteren. Hiervoor is een zogeheten tijdvakpercentage vastgesteld. Voor Dordrecht geldt dat dit percentage is vastgesteld op 134 en dat houdt dus in dat de tarieven OZB voor niet-woningen 34% hoger mogen zijn vastgesteld dan die voor woningen. Voor de jaren 2001 tot en met 2004 wordt deze marge in zijn geheel benut. Op 1 januari 2005 worden de nieuw vastgestelde WOZ - waarden van kracht (peildatum 1-1-2003). Deze waarden worden vermeld op de aanslag OZB / WOZ beschikking die eind februari 2005 aan ieder eigenaar en gebruiker van een onroerende zaak in onze gemeente wordt gezonden. Naar verwachting zal zich vooral bij de woningen een aanzienlijke waardestijging voordoen in vergelijking met het vorige WOZ tijdvak. De waardestijging bij de niet-woningen (bedrijven) zal beperkt zijn. In het vierde kwartaal 2004 zullen de tarieven 2005 bij verordening worden vastgesteld. Als uitgangspunt zal hierbij worden gehanteerd de geraamde OZB opbrengst 2005, waardoor de waardestijging niet zal leiden tot een budgettaire meeropbrengst voor de gemeente. Via een verlaging van de OZB tarieven en een maximale toepassing van de wettelijk toegelaten tariefdifferentiatie willen wij de waardestijging van woningen ten opzichte van niet-woningen zoveel mogelijk nivelleren. Met de nieuwe WOZ - waarden is bij onderstaande tarieven 2005 geen rekening gehouden. De tarieven onroerende zaakbelastingen hebben zich per € 2.268 waarde in het economische verkeer als volgt ontwikkeld (* € 1):

OZB (zakelijk) niet-woningen OZB (gebruik) niet-woningen OZB (zakelijk) woningen OZB (gebruik) woningen Stijging (afgerond)

2001 4,36 3,69 3,25 2,76

2002 4,51 3,82 3,37 2,86 3,6%

2003 4,65 3,94 3,48 2,95 3,1%

2004 4,70 3,98 3,51 2,98 1,0%

2005 4,81 4,07 3,59 3,05 2,3%

De lasten OZB eigenaar (€ 161,39) kunnen berekend worden door de gemiddelde woningwaarde (€102.000) te delen door € 2.268 en te vermenigvuldigen met het betreffende tarief (€ 3,59). Het Kabinet streefde – conform het Hoofdlijnenakkoord – per 1 januari 2005 naar de realisatie van de voorgenomen wijzigingen in de OZB. Het betreft de afschaffing van de gebruikersbelasting op woningen en de maximering van de overige OZB tarieven. Zeer recent is bekend geworden dat het Kabinet heeft besloten de gedeeltelijke

92

afschaffing van de OZB en de maximering van de overige OZB tarieven niet per 1 januari 2005 maar per 1 januari 2006 te laten ingaan. Rekeninghoudend met de verwachte compensatie via de algemene uitkering is voor de gedeeltelijke afschaffing van de OZB een nadelig risico berekend in de orde van grootte van € 400.000. De maximering van de overige OZB tarieven beperkt de mogelijkheid om gedurende de huidige Kabinetsperiode (tot en met 2007) de tarieven te verhogen met meer dan 1,5% per jaar. Rioolrechten Naar aanleiding van de besluitvorming bij Kadernota 2005 zijn de tarieven van de rioolrechten voor 2005 100% kostendekkend. Ten opzichte van vorig jaar leidt dat tot een stijging van het tarief met 7% (zie ook uitgangspunten woonlasten). Ontwikkeling tarieven rioolrechten (* € 1) 2001 47,77 61,15

Rioolrecht eigendom Rioolrecht gebruik Stijging (afgerond)

2002 51,12 66,00 8%

2003 55,21 71,28 8%

2004 59,63 77,04 8%

2005 63,97 82,56 7%

Het rioolrecht gebruik wordt opgelegd aan meerpersoonshuishoudens. Alleenwonenden zijn in principe vrijgesteld. Afvalstoffenheffing Naar aanleiding van de besluitvorming bij Kadernota 2005 zijn de tarieven van de afvalstoffenheffing voor 2005 100% kostendekkend. Ten opzichte van vorig jaar leidt dat tot een stijging van het tarief met 9% (zie ook uitgangspunten woonlasten). Ontwikkeling tarieven afvalstoffenheffing (x € 1)

Tarief Stijging (afgerond)

2001 184,60

2002 192,96 5%

2003 200,16 4%

2004 211,20 6%

2005 231,24 9%

Vergelijking andere gemeenten Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten is het goed een vergelijking met andere steden in het land te maken. Jaarlijks wordt in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 35 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners en alle provinciehoofdsteden, een zogeheten Belastingoverzicht grote gemeenten gemaakt. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) heeft over 2004 het overzicht gepresenteerd. In 2004 neemt Dordrecht de 30ste plaats in (in 2003 nog de 29ste).

93

Dat betekent dat in 29 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. De gemiddelde woonlastenstijging bedraagt in 2004 voor geheel Nederland 5,6%, voor de 100.000+ gemeenten 4,4% en voor onze gemeente 3,6%. De conclusie dat Dordrecht daarmee een behoudend tarievenbeleid voert is gerechtvaardigd. In vergelijking met een aantal gemeenten in het land die van vergelijkbare omvang zijn ontstaat voor de tarieven 2004 het volgende beeld (x € 1):

Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar OZB-gebruiker Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing totaal

Dordrecht Alkmaar Maastricht Haarlem Den Bosch 102.000 116.000 128.000 127.000 142.000 157,84 153,44 193,58 170,23 190,34 134,01 122,75 155,77 136,63 152,77 59,63 89,20 84,54 88,92 49,38 77,04 0,00 29,40 0,00 35,16 211,20 227,64 230,44 268,20 268,80 639,72

593,03

693,73

663,98

696,45

Een andere vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de buurgemeenten. De woonlasten in 2004 in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht en Sliedrecht laten zich samenvatten in onderstaand schema (x € 1):

Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar OZB-gebruiker Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing

Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht 102.000 118.000 128.000 136.000 157,84 176,80 166,88 141,60 134,01 141,44 134,40 113,87 59,63 0,00 120,00 141,62 77,04 136,80 0,00 39,96 211,20 223,20 204,00 194,88

totaal

639,72

678,24

625,28

631,93

Lokale lastenverlichting (Zalm snip) De uitkering van de Zalm snip (€ 45,38) is in 1998 ingevoerd als een tijdelijke maatregel om de sterke stijging van lokale lasten te compenseren voor burgers. Deze maatregel wordt in overeenstemming met het Hoofdlijnenakkoord met ingang van 2005 door het Kabinet afgeschaft. Dat leidt tot een stijging van de lokale lasten van de burger welke het gevolg is van gewijzigd Rijksbeleid en niet vanwege lokaal beleid. Toelichting op de overige belastingen Jaarlijks worden de overige belastingen en tarieven in principe verhoogd met de inflatie (Consumentenprijsindex). Voor 2005 wordt deze geraamd op 0,75%. Bij de volgende inkomsten wordt afgeweken van dit gemeentebrede beleid (voor meer informatie wordt verwezen naar de betreffende productbladen): a) Havengelden Aanpassing vindt plaats op basis van unificatieverdrag.

94

b) Parkeerbelastingen De vaststelling van de tarieven wordt in relatie bezien tot de met deze taak samenhangende kosten. c) Leges burgerzaken Naast de legesverhoging voor inflatie ad 0,75% zijn de tarieven voor het sluiten van huwelijken extra verhoogd om de kostendekkendheid te garanderen. Tevens is door bijstelling van de geprognosticeerde aantallen van een aantal producten de totale raming per saldo circa € 20.000 hoger. Dit wordt vooral veroorzaakt door toename van de verwachte aantallen paspoorten en Europese reiskaarten vanwege mogelijke invoering van de identificatieplicht voor jongeren en afname van het aantal naturalisaties in verband met nieuwe wetgeving.

5.1.3

Kwijtschelding

Als een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid. Deze regels komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger ligt dan de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken dat een lager inkomen wordt gehanteerd. De gemeente Dordrecht hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners van Dordrecht met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen. Gemeenten mogen wel zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden gevraagd voor de: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Onroerende zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolrechten gebruikers/eigendom; Hondenbelasting; Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring.

Er wordt niet altijd meer gewacht tot een verzoek om kwijtschelding wordt ingediend. Belastingplichtigen met een ABW-uitkering of AOW die éénmaal kwijtschelding hebben ontvangen krijgen daarna geen aanslag meer. Overigens wordt voor zover mogelijk regelmatig getoetst of de financiële omstandigheden van de betreffende belastingplichtigen niet zijn gewijzigd. In het jaar 2005 wordt naar verwachting voor de volgende aantallen kwijtschelding verleend: Automatisch geen aanslag

Op verzoek geen aanslag

Financieel beslag (* € 1.000) Geen aanslag Na verzoek Totaal 1 2 3=(1+2)

OZB

2.000

2.000

195

195

390

Rioolrechten

1.000

1.425

82

118

200

Afvalstoffenheffing

1.500

1.500

347

347

694

Hondenbelasting Totaal

300 4.800

250 5.175

26 650

21 681

47 1.331

95

5.1.4

Onbenutte belastingcapaciteit

Tot slot ter informatie een vergelijking tussen de Dordtse tarieven/belastingdruk en die van het rijk in geval van een artikel 12situatie over 2005: Onbenutte belastingcapaciteit

Rijk

Rioolrechten (per woonruimte)

volledige kostendekking (minimaal € 117,50)

Afvalstoffenheffing (per woonruimte)

volledige kostendekking

Onroerende zaakbelastingen per woonruimte per € 2.268 WOZ waarde

minimaal € 7,05

Dordrecht 100% kostendekkend

100% kostendekkend

€ 6,64

Op basis van deze gegevens is de onbenutte belastingcapaciteit te berekenen. Voor de OZB is er ten opzichte van het normtarief voor artikel 12 gemeenten een ruimte van € 0,41 per eenheid, ofwel 6%. Dit resulteert in een onbenutte belastingcapaciteit van circa € 1,35 miljoen. Hierbij wordt aangetekend dat door de verwachte wijziging in de weten regelgeving per 1 januari 2006 met betrekking tot de OZB in verband met de voorgenomen afschaffing van het gebruikersdeel op woningen en de maximering van de drie overige tarieven (1,5% per jaar) het normtarief zal worden aangepast. Door deze aanpassingen zal de omvang van de onbenutte belastingcapaciteit sterk afnemen.

96

5.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen Deze paragraaf geeft inzicht in het management van (mogelijke) risico’s voor de gemeente Dordrecht en de weerstandscapaciteit om die risico’s op te vangen. De risico’s –onderscheiden naar normale bedrijfsrisico’s en majeure risico’s- afgezet tegen de weerstandscapaciteit leiden tot een conclusie over de flexibiliteit en soliditeit van de gemeente Dordrecht, oftewel het weerstandsvermogen. Daartoe is deze paragraaf als volgt opgebouwd: ¾ (Pro-actief) risicomanagement (5.2.1); ¾ Normale bedrijfsrisico's (5.2.2); ¾ Risico's die de normale bedrijfsvoering overstijgen; de zogenaamde majeure risico’s (5.2.3); ¾ Weerstandscapaciteit (5.2.4); ¾ Weerstandsvermogen (5.2.5).

5.2.1

(Pro-actief) risicomanagement

In de bedrijfsvoering van de gemeente Dordrecht is een adequaat risicomanagement belangrijk. In dat kader belichten wij de risico's waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van materiële betekenis kunnen zijn voor het balanstotaal of de financiële positie. Risicomanagement heeft de afgelopen jaren veel aandacht gekregen in de organisatie en is nu een reguliere activiteit van het management van de sectoren en bedrijven binnen de gemeente Dordrecht. In het kader van de vaste bestuurlijke rapportages (de Interimnota, jaarrekening, Kadernota en projectrapportages) houden wij vooral ten aanzien van de majeure risico’s de vinger aan de pols en informeren wij de raad over de aanpak daarvan. In het kader van risicomanagement wordt binnen de gemeente Dordrecht ook serieus omgegaan met verzekeringen. Hierbij wordt gekeken naar wat te verzekeren, met welk risico, voor welke waarde tegen welke prijs. Ook het onderhoud van lopende verzekeringen wordt periodiek getoetst. Het risicomanagement richt zich op normale bedrijfsrisico’s en majeure risico’s.

5.2.2

Normale bedrijfsrisico's

Onderhoud Om de risico's te kunnen bepalen is het noodzakelijk meerjarenramingen voor het onderhoud van de diverse voorzieningen op te stellen. In de paragraaf “Onderhoud Kapitaalgoederen” (zie paragraaf 5.3) geven wij aan in hoeverre beheerssystemen en onderhoudplannen op orde zijn en van financiële dekking zijn voorzien. Financiële verhouding rijk - gemeenten

97

Een belangrijk deel van de gemeentelijke inkomsten wordt via de algemene uitkering en de specifieke uitkeringen van het rijk ontvangen. Dit betekent dat het gemeentelijke beleid erg gevoelig is voor rijksmaatregelen die deze geldstromen beïnvloeden. Algemene uitkering Het Gemeentefonds is gekoppeld aan het peil van de netto rijksuitgaven (normeringsafspraken). Het perspectief van de algemene uitkering loopt dus parallel met de meerjarenramingen van de rijksuitgaven. Risico's als gevolg van onderuitputting in de rijksbegroting zijn daarin ondervangen door de behoedzaamheidsreserve. In deze behoedzaamheidsreserve wordt jaarlijks een deel van de algemene uitkering gestald, welke pas tot uitkering komt indien de onderuitputting bij het rijk meevalt. Het nieuwe kabinet heeft de systematiek behoedzaamheidsreserve gehandhaafd, zij het dat in de netto-koppeling de rente-uitgaven van het rijk niet meer meetellen. Verder kan de hoogte van de algemene uitkering veranderen door gewijzigd beleid van de rijksoverheid. Een voorbeeld hiervan is afschaffing van de OZB. Dit treedt echter pas in 2006 in werking en de gevolgen hiervan zijn al inzichtelijk dus niet meer als risico te bestempelen. Brede doeluitkeringen (BDU’s) In het kader van Grotestedenbeleid worden er afspraken gemaakt met het rijk over te behalen doelstellingen op basis waarvan de gemeente Dordrecht via drie BDU’s (te weten economie, fysiek en sociale integratie en veiligheid (SIV)) middelen ontvangt. Het realiseren van de doelstellingen en de daarvoor beschikbaar gestelde middelen is dan ook van wezenlijk belang voor de definitieve afrekening per BDU. De gemeente zal hierop dan goed moeten monitoren om niet in 2009 (of eerder) het risico te lopen middelen niet te ontvangen of terug te moeten betalen. Schadeclaims (juridische risico’s) Sinds 1 januari 1998 is de 3e tranche van de Algemene wet bestuursrecht van kracht. Dat betekent onder andere dat beleidsregels tot claims kunnen leiden indien deze onrechtmatig zijn. Dit noopt tot zorgvuldige omgang met belangenafweging in besluitvormingsprocessen aangezien verzekeraars voorzienbare risico's (enigszins te vergelijken met planschade) niet afdekken. Debiteurenbeheer Voor een juiste en actuele bedrijfsvoering is het belangrijk dat de administratie op orde is. Een belangrijk onderdeel daarvan met betrekking tot risico’s is het debiteurenbeheer. Indien namelijk dit beheer actueel is, is de inbaarheid van openstaande vorderingen groter en dus het risico lager. Binnen de gemeente is gewerkt aan een inhaalslag op dit gebied die heeft geleid tot een verbeterde (tijdige) inning en daarmee een afname van het aantal openstaande vorderingen. Grote investeringsprojecten De grote projecten vragen extra aandacht gelet op de grote bedragen en relatief misschien kleine maar in absolute bedragen toch forse mogelijke afwijkingen. Ook vragen projecten als Leerpark en Gezondheidspark / Sportboulevard extra aandacht vanwege hun voor Dordtse begrippen unieke karakter. Deze complexe projecten vinden

98

uitvoering met diverse derde partijen die ook forse investeringen doen en hun eisen op tafel leggen. Dit maakt de beheersing ingewikkelder. Open eind regelingen Aan de geraamde uitgaven liggen altijd aannames van prijs maal hoeveelheid ten grondslag. Bij open eind regelingen schuilt daar een risico in van grotere aantallen tegen vaste prijzen. Een voorbeeld van een open eind regeling is het leerlingenvervoer. Gemeentebreed zal echter tegenover een mogelijke overschrijding op de ene regeling een onderschrijding op een andere regeling ontstaan, waardoor de financiële risico’s op jaarbasis beperkt zijn. Loon- en prijscompensatie gesubsidieerde instellingen Met de vaststelling van de kadernota is besloten om aan gesubsidieerde instellingen in 2005 geen loon- en prijscompensatie uit te keren. Indien en voor zover dit besluit zou leiden tot onoverkomelijke knelpunten in de dienstverlening van deze instellingen aan burgers, konden deze instellingen in de periode voorafgaand aan de vaststelling van de begroting 2005 deze knelpunten inzichtelijk maken. Eventuele (financiële) knelpunten zouden alsdan op basis van inhoudelijke overwegingen gecompenseerd kunnen worden. Aangezien tot op heden nog onvoldoende inzicht in deze knelpunten bestaat, merken wij deze vooralsnog als risico voor de exploitatie aan. Overschrijdingsregeling voortgezet onderwijs De uitgaven bij het voortgezet onderwijs tenderen naar een mogelijke overschrijding, waarvoor geen voorziening is gevormd. De definitieve balans wordt echter pas na 2005 opgemaakt.

5.2.3

Majeure risico's

Hieronder verstaan wij de risico’s die de normale bedrijfsvoering overstijgen. Wet werk en bijstand (WWB) De WWB koppelt beleidsmatige vrijheid aan financiële verantwoordelijkheid. Er is sprake van bijna volledige vaste budgettering, waardoor aanzienlijke risico’s ontstaan. De gemeente ontvangt van ministerie van SZW twee budgetten: het inkomensdeel (circa € 65 miljoen) en het werkdeel (circa € 20 miljoen). Uit het inkomensdeel moet de gemeente de uitkeringen betalen, eventuele overschrijding van dit inkomensdeel komt voor rekening van de gemeente. Specifiek risico hierin is de ontwikkeling van het objectief verdeelmodel. Aanpassingen daarin hebben direct een budgettair effect voor de gemeente en zijn beleidsmatig niet te beïnvloeden. (bv: 1% herverdeeleffect (+ of -) scheelt € 650.000 op het financieel resultaat van de gemeente). Uit het werkdeel moeten de reïntegratiekosten van de klanten worden gefinancierd. Het goed inzetten van het werkdeel kan een positieve invloed (meer uitstroom, dus minder uitkeringen) hebben op het inkomensdeel. Het realiseren van uitstroom van o.a. ID-banen is van essentieel belang op het werkdeel om daar voldoende budgettaire ruimte te creëren met betrekking tot reïntegratie. ID banen

99

Met de komst van de Wet Werk en Bijstand komt de ID-banenregeling te vervallen. De sociale dienst wil het aantal ID-banen de komende twee jaar afbouwen. Voor de ID-ers die de mogelijkheid hebben om uit te stromen én die voor de sector relevante werkzaamheden verrichten, zal worden bezien in hoeverre binnen de beleidsvelden budgettaire mogelijkheden zijn om deze banen te behouden. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) De rijksoverheid heeft het voornemen om met ingang van 1 januari 2006 over te gaan tot invoering van de WMO. In deze wet zal onder meer geregeld worden dat taken uit de AWBZ worden overgedragen aan de gemeenten. Er bestaat grote onzekerheid over de financiële middelen die de gemeenten zullen ontvangen voor de invulling van deze taken. Asbest Energiecentrale In de 1e helft van 2004 is asbest geconstateerd in de Energiecentrale. Momenteel wordt onderzocht wat de kosten zijn voor verwijdering en eventuele vergoedingen voor huidige huurders van het pand. De gemeente heeft hiervoor geen verzekering die de kosten dekt. De betreffende noodzakelijke investeringen worden opgenomen in de grondexploitatieberekening van het project Stadswerven, als onderdeel van de kostenpost Sanering. In de eerstvolgende Prognose Grondbedrijf (2005) zal deze wijziging worden verwerkt. Onderwijs minderjarige asielzoekers Tegen het ministerie van OC&W lopen een tweetal bezwaarschriften betreffende teruggevorderde en niet verkregen middelen ten behoeve van het onderwijs aan minderjarige asielzoekers. Eventueel doorschuiven van deze terugvordering naar het onderwijs heeft brengt ook weer risico’s van bezwaarschriften tegen de gemeente met zich mee. Schadeclaim fietsbrug A16 Claim van de aannemer in verband met extra (bouw)kosten ten opzichte van bestek. Er wordt intern nog onderzoek gedaan naar de stand van zaken. Prins Willem-Alexander Kade (PWA-kade) Met de revitalisering van het Zeehavengebied wordt beoogd de toegevoegde waarde ervan voor de economie van Dordrecht en de regio te versterken. Een belangrijke bijdrage vormt de ruim 400 meter lange, onlangs voltooide, Prins Willem Alexanderkade. Rekening wordt gehouden met de beperkte geluidsruimte; met behulp van een gericht plan van aanpak worden oplossingen gezocht voor deze problematiek. Binnen de mogelijkheden wordt vooralsnog gezocht naar mogelijke tijdelijke activiteiten op basis van een, eveneens tijdelijke, inrichting van de kade. Verder blijft de economische situatie natuurlijk een factor van belang. Voor de komende jaren is een gemeentelijke reservering beschikbaar om de exploitatiekosten op te vangen.

5.2.4

Weerstandscapaciteit

De bronnen van de gemeente Dordrecht om financiële tegenvallers ten gevolge van relevante risico’s te kunnen ondervangen (verzamelterm: weerstandscapaciteit) bevinden zich enerzijds in de exploitatie- en anderzijds in de balanssfeer:

100

• •

Exploitatie: onvoorzien Balans: reserves.

Daarnaast wordt een verzekeringsportefeuille beheerd ter dekking van mogelijke schade uit overige onzekere voorvallen. Tenslotte kan, weliswaar in beperkte mate, de (onbenutte) belastingcapaciteit tot de weerstandscapaciteit worden gerekend. Naast een post onvoorzien was in de exploitatiesfeer van voorgaande begrotingen ook nog een stelpost voor ‘Majeure exploitatierisico’s’ opgenomen met het doel tegenvallers op te vangen. Deze stelpost is echter niet meer beschikbaar vanwege het feit dat deze bij de Nota Investeren in Dordrecht en de Kadernota 2005 volledig is ingezet om bij te dragen aan de in die documenten geschetste budgettaire problematiek. Onvoorzien In de exploitatiesfeer (Stadsposten) is voor 2005, evenals voorgaand jaar, een post ‘Onvoorzien’ opgenomen van circa € 0,6 miljoen. Reservepositie Reserves kunnen worden onderscheiden in algemene- en bestemmingsreserves. Algemene reserves zijn, tot een vooraf geformuleerd minimumniveau, vrij aanwendbaar bij tegenvallers (bufferfunctie). Bestemmingsreserves daarentegen dienen een specifiek doel. Deze reserves zijn dus in principe niet vrij inzetbaar in geval van tegenvallers (bestedingsfunctie). Daarnaast kan de situatie zich voordoen dat de toegerekende rente over één of meerdere reserves ten gunste wordt gebracht van de exploitatie (inkomensfunctie). De betreffende reserve wordt dan aangeduid als ‘immobiel’. Het spreekt voor zich dat indien gelden worden onttrokken aan een dergelijke reserve er dan geen rente over kan worden berekend en er dus een tekort ontstaat in de exploitatiesfeer. Voor dergelijke tekorten zullen vervolgens alternatieve bronnen moeten worden gezocht. Reserves vormen het eigen vermogen van de gemeente. Naast reserves beschikt de gemeente over voorzieningen. Deze zijn getroffen voor voorzienbare lasten in verband met risico’s en verplichtingen waarvan de omvang en/of het tijdstip van optreden (per de balansdatum) min of meer onzeker zijn (onderhoud, assurantie, oninbaarheid etc.). Ondanks de onzekerheid ten aanzien van de omvang is getracht te komen tot een zo nauwkeurig mogelijke kwantificering. Voorzieningen worden, vanwege het verplichtingenkarakter, gerekend tot het vreemd vermogen. Het verwachte verloop van de totale positie aan reserves en voorzieningen van de gemeente Dordrecht over 2005 wordt weergegeven in onderstaande tabel (bedragen x € 1 miljoen):

101

Omschrijving Reserves Algemene reserves Stad Sectoren Bestemmingsreserves Stad Sectoren Overige reserves Subtotaal reserves Voorzieningen Stad Sectoren Subtotaal voorzieningen TOTAAL

Bedrag per 1-jan-05

Mutatie 2005

Bedrag per 31-dec-05

5,1 20,5

0,4 4,5

5,5 25,0

386,9 61,0 0,0 473,5

-60,4 -3,0 0,0 -58,5

326,5 58,0 0,0 415,0

0,4 91,7 92,1

-0,1 -48,7 -48,8

0,3 43,0 43,3

565,6

-107,3

458,3

De afname van de totale positie aan reserves en voorzieningen met ruim € 100 miljoen wordt in hoofdlijnen veroorzaakt door de volgende twee factoren: 1) het direct aanwenden van de Reserve Strategische Investeringen voor diverse projecten (€ 53 miljoen) en 2) het door het Grondbedrijf afwikkelen van het complex Stadspolders, waardoor op de hiertoe gecreëerde voorziening een beslag wordt gelegd van ruim € 45 miljoen. De reserves en voorzieningen bij sectoren zijn in het algemeen niet vrij aanwendbaar, maar bestemd voor onontkoombare en onuitstelbare uitgaven, dan wel bedoeld voor egalisatie van bedrijfsresultaten. Naast ‘reguliere’ risico’s kent de gemeente ook grote risico’s bij ‘ondernemersactiviteiten’, vooral bij het Grondbedrijf. Het Grondbedrijf heeft hiervoor adequate reserves gecreëerd, waarvan de hoogte bij de jaarlijkse Prognose zo nodig wordt aangepast. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste reserves en voorzieningen op stads- en sectorniveau waarbij ook een eventuele oorsprong en bestemming wordt toegelicht (tussen haakjes de geraamde stand per 1 januari 2005): Algemene reserves Algemene Stadsreserve (€ 5,1 miljoen) In het verleden is bepaald dat deze reserve ten minste een niveau van € 5 miljoen dient te hebben (bufferfunctie). Algemene reserves sectoren Per 1 januari 2005 wordt verwacht dat zich bij sectoren algemene reserves bevinden tot een totaalbedrag van ruim € 20 miljoen, waarvan € 16 miljoen betrekking heeft op het Grondbedrijf. De Reserve Exploitatie Erfpachtsgronden is hier de grootste algemene reserve (€ 10,4 miljoen). De reserves van het Grondbedrijf zijn niet bij het concern belegd.

102

Bestemmingsreserves en voorzieningen Op stadsniveau bevinden zich per 1 januari 2005 de volgende bestemmingsreserves (saldo > 0,3 miljoen) en voorzieningen: Allereerst de bestemmingsreserves met een inkomensfunctie: Algemene bestemmingsreserve (€ 38,6 miljoen) Komt oorspronkelijk voort uit de transactie bij de verzelfstandiging van het voormalige RED, thans genaamd N.V. Eneco. Deze reserve is ingericht als tegenhanger van actiefposities (beleggingen en voorheen ook geldlening) ten aanzien van deze partij. De rente over deze reserve komt ten gunste van de exploitatie, waarmee is bepaald dat dit niet als vrije reserve kan worden gezien. Herwaarderingsreserve (€ 4 miljoen) Deze is belegd in aandelen N.V. Eneco. Naar analogie van de algemene bestemmingreserve komt de rente over deze reserve ten gunste van de exploitatie. Algemene exploitatiereserve (€ 55,8 miljoen) Ook deze reserve is oorspronkelijk voortgekomen uit de verzelfstandiging van het RED en diende ter compensatie van vroegere uitkeringen. De afgelopen jaren zijn diverse fondsen vanuit sectoren, vooral Stadswerken en Grondbedrijf, overgeheveld ter dekking van het extra wegenbudget. De rente over deze reserve komt ten gunste van de exploitatie. Exploitatiereserve EZH-middelen (€ 70,4 miljoen) Deze reserve is in 2000 gevormd naar aanleiding van de verkoop van het gemeentelijke aandelenpakket N.V. EZH. Wordt vastrentend belegd. In 2000 is bepaald dat het rendement uit deze beleggingen voor circa 5/7e deel dienen ter dekking van het GSB-programma gemeentelijke middelen. Het resterende gedeelte (circa 2/7e) is bestemd voor additionele begrotingsruimte en is bij de Kadernota 2001 al structureel ingevuld. Deze reserve is dus eveneens niet vrij inzetbaar. Bestemmingreserves met een bestedingsfunctie: Reserve resultaten vorige jaren (per 1 januari 2005: € 6,0 miljoen) Deze reserve is vooral gevoed op basis van besluitvorming rond de resultaatbestemmingen van de jaren 2000 en 2001. De reserve is oorspronkelijk in het leven geroepen in de verwachting het saldo uiterlijk eind 2005 vertaald zou zijn naar in activiteiten. Thans is de inschatting dat het (nog aan activiteiten toe te rekenen) saldo per eind 2005 nog ruim € 3,1 miljoen zal bedragen. Reserve Strategische Investeringen incl. Bovenwijkse Voorzieningen (€ 179,7 miljoen) Is bestemd voor uitvoering van het Programma Strategische Investeringen (zie apart hoofdstuk elders in deze begroting). Bovengenoemd saldo zal naar verwachting gedurende 2005 sterk afnemen als gevolg van directe aanwendingen van ruim € 53 miljoen, onder andere ten behoeve van Achterom/Bagijnhof (€ 6,6 miljoen), Stationsomgeving (€ 8 miljoen), funderingsherstel (€ 5 miljoen) en Leerpark (€ 8 miljoen).

103

Fonds Parkeervoorzieningen (€ 9,6 miljoen) Is oorspronkelijk gecreëerd ter afdekking van het verwachte negatief eigen vermogen bij exploitatie van de parkeergarages door de B.V. Parking. Deze B.V. zal in 2004 worden geliquideerd. De activiteiten en activa worden in 2004 overgedragen. Naar verwachting zal in dit fonds, na aanzuivering van het negatief eigen vermogen, nog een saldo resteren. Over de bestemming van het overschot zal nog nadere besluitvorming plaatsvinden. Egalisatiefonds rioolexploitatie (€ 2,2 miljoen) Ingesteld ter egalisatie van de tarieven en ter dekking van onderhoudsinvesteringen. Reserve garantieverplichtingen eigen woningbezit/Garantiefonds Volkshuisvesting (€ 1,7 miljoen) Deze fondsen dienen ter aanzuivering van verliezen uit gedwongen woningverkopen door particulieren en als achtervang jegens de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Risicofonds gemeentegaranties (€ 0,4 miljoen) Reserve voor claims op grond van gegarandeerde geldleningen aan instellingen, verenigingen e.d. die gespecificeerd zijn in de Staat van gewaarborgde geldleningen. Renteschommelfonds (€ 10,0 miljoen) Deze reserve dient ter egalisatie van de werkelijke rentelasten in relatie tot het jaarlijks vastgestelde rente-omslagpercentage. Bijschrijving vindt plaats op basis van het verschil tussen het omslagpercentage en inflatie over die reserves waarvan de rente niet ten gunste van de exploitatie wordt gebracht. Over voorzieningen wordt het omslagpercentage berekend en ten gunste van deze reserve gebracht. In de Nota Investeren in Dordrecht is dit fonds geplafonneerd op € 10 miljoen. In de Kadernota 2005 is deze plafonnering nader vastgesteld op € 5 miljoen. Een eventueel surplus is alternatief aanwendbaar. Reserves GSB gemeentelijke en –rijksmiddelen (€ 1,0 miljoen) Gevormd uit nog niet bestede middelen voor de betreffende GSBprojecten. Na aftrek van de uitgaven voor de brede doeluitkering SIV (€ 0,58 miljoen) en Economie (€ 0,15 miljoen) –zie bijlage 2a en 2cresteert per 31 december 2005 € 0,27 miljoen in deze reserve. Reserve afvalstoffenheffing (€ 1,0 miljoen) Dient ter egalisatie van de betreffende tarifering. Reserve BTW Compensatie Fonds (BCF; € 4,4 miljoen) Deze reserve is in 2003 gevormd. De initiële storting in deze reserve was afkomstig uit de exploitatie als gevolg van het BTW-vrij maken van relevante budgetten. De reserve is ingericht om eventuele nadeelsituaties op te vangen. Jaarlijks zal immers moeten blijken in hoeverre de uitname voor BCF uit het Gemeentefonds, waardoor de gemeente een lagere Algemene Uitkering ontvangt, wordt gecompenseerd door de terugvordering van BTW. Genoemde nadeelsituaties doen zich vooral voor in de garantietermijn van 2003 tot en met 2005. In deze termijn zal slechts 95% van de declaratie worden uitbetaald.

104

Voorziening Stadsvervoer (€ 0,1 miljoen) Dient ter financiering van het restant van de kosten van het sociaal statuut. Deze voorziening loopt naar verwachting af in 2005. Voorziening dubieuze debiteuren (€ 0,3 miljoen) Deze voorziening is gevormd uit de resultaatbestemming 2002. De belangrijkste bestemmingsreserves en voorzieningen op sectorniveau kunnen als volgt worden benoemd (tussen haakjes de verwachte stand per 1 januari 2005): Sociale Dienst Reserve Instroom/ Doorstroom banen (€ 2,4 miljoen) Betreft reservering van geoormerkte middelen. Besteding dient plaats te vinden in het kader van de ID regeling of werkgelegenheidsprojecten in bredere zin. Reserve “Agenda voor de Toekomst” (2,3 miljoen) Is in de loop van 2002 gecreëerd ter dekking van activiteiten die worden ondernomen op grond van een convenant dat eind 2001 is gesloten tussen de minister van SZW en 26 grotere gemeenten en welk gericht is op daling van het aantal bijstandsgerechtigden. Onderwijs en Welzijn Reserve economisch claimrecht VO gebouwen (€ 10,4 miljoen) De onttrekking aan deze reserve is gelijk aan de jaarlijkse afschrijving op de geherwaardeerde gebouwen ten behoeve van het voortgezet onderwijs. Daarnaast zullen zich naar verwachting bij O&W per 1 januari 2005 circa dertig voorzieningen ten behoeve van specifieke projecten en doelgroepen voor een totaalbedrag aan € 12,6 miljoen. Hiervan vertegenwoordigen in financiële zin de Onderhoudsvoorziening onderwijsgebouwen (€ 1,7 miljoen, de Voorziening Kinderopvang (€ 3,5 miljoen) en de Overschrijdingsregeling Basisonderwijs (1,2 miljoen) het grootste belang. Stadsontwikkeling Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (€ 4,5 miljoen) In het recente verleden heeft verkoop plaatsgevonden van de aandelen die de gemeente hield in het Bouwfonds aan ABN AMRO. De opbrengsten hieruit, welke zijn belegd in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), worden afgestort ten gunste van deze reserve. De ontvangst van de laatste tranche zal begin 2005 plaatsvinden. Deze reserve is volledig ingezet als één van de dekkingsmiddelen ten behoeve van de funderingsproblematiek. Ten behoeve van volkshuisvesting en stedelijke vernieuwing beschikt Stadsontwikkeling per begin 2005 over fondsen met een totaalbedrag van ruim € 17 miljoen. Dit betreft: ¾ Gemeentelijk stadsvernieuwingsfonds (€ 15,4 miljoen); ¾ Reserve stedelijke vernieuwing (negatief € 4,6 miljoen); ¾ Fonds onrendabele toppen (€ 0,8 miljoen); ¾ Reservering knelpunten volkshuisvesting (€ 5,0 miljoen);

105

¾

Fonds stedelijke stimulering (€ 0,6 miljoen).

Voorts houdt Stadsontwikkeling een bestemmingsreserve aan ter grootte van circa € 7,1 miljoen ten behoeve van mogelijke lasten welke voortvloeien uit bodemsaneringen. Grondbedrijf Bestemmingsreserve revitalisering bedrijventerreinen (€ 6,4 miljoen) Deze bestemmingsreserve is in het verleden op basis van de Prognose ingericht. Een planning tot inzet van deze middelen wordt door de sector momenteel nader uitgewerkt. Daarnaast beschikt het Grondbedrijf over een tweetal voorzieningen welke zijn getroffen om verwachte negatieve exploitatieresultaten van enkele in ontwikkeling zijnde complexen af te dekken. Dit betreft: ¾ Fonds Stadspolders (€ 44,1 miljoen). Vanwege de afronding van dit complex zal dit bedrag, vermeerderd met 4% rentebijschrijving, in 2005 geheel worden aangewend ter dekking van het exploitatiesaldo; ¾ Fonds Amstelwijck (€ 18,4 miljoen). Ten slotte heeft het Grondbedrijf beschikking over een Voorziening diverse voorzienbare verliezen (€ 12,7 miljoen). Deze is gevormd op basis van de Prognose voor alle complexen waarvoor een nadeel wordt voorzien van meer dan € 0,5 miljoen. Evenals reserves zijn ook de voorzieningen van het Grondbedrijf bij het concern belegd, voor zover niet nodig voor de interne financiering. Solvabiliteit. Een oordeel over een vermogenspositie kan worden gevormd middels bepaling van de solvabiliteitsratio. Solvabiliteit kan daarbij worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte en lange verplichtingen te voldoen. Deze maatstaf kan worden bepaald door de verhouding te bepalen tussen het eigen vermogen (reserves) en het vreemd vermogen (opgenomen financiering). Het spreekt voor zich dat de ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen omdat dat immers als buffer dient voor het opvangen van eventuele stroppen. In de voorliggende begroting wordt uitgegaan van de volgende verhoudingen tussen eigen en vreemd vermogen per begin en eind 2005 (bedragen x € 1 miljoen):

Omschrijving Eigen vermogen Vreemd vermogen

Boekwaarde per 1 Boekwaarde per januari 2005 31 december 2005 473,5 415,0 77,9 64,1

Ratio (EV/VV)

607,8%

647,4%

Dit kan worden gekenmerkt als uitermate solide. Verzekeringen Naast het treffen van voorzieningen bestaat er ook de mogelijkheid om bepaalde risico’s te verzekeren. De gemeente doet dit onder

106

andere op het gebied van risico’s van brand, ongevallen, aansprakelijkheid bij niet commerciële taken, wagenpark, machines en vaartuigen. Binnen deze risico’s is niet alles gedekt. Als gevolg van verslechterde beleggings- en verzekeringsresultaten is de branche overgegaan tot forse premiestijgingen, hogere eigen risico’s en aanscherping van voorwaarden. De claimbewustheid van burgers en bedrijven neemt daarnaast de afgelopen jaren merkbaar toe. Men is sneller geneigd om te proberen de schuldvraag bij ondervonden hinder of schade bij overheden te leggen. Zie onder andere de funderingsproblemen. Dit alles maakt het belang van het treffen van preventieve maatregelen, voorzover deze in het vermogen van de gemeente liggen om te beïnvloeden, des te belangrijker. Bovendien kan niet altijd alles met geld worden gecompenseerd of opgelost, ongeacht of dit nu uit een voorziening of uit de kas van een verzekeraar komt. Op dit punt zijn in het bijzonder de scholen een punt van nadere aandacht. Een invulling hiervan (€ 2,6 miljoen extra aan maatregelen brandpreventie) komt in het integrale huisvestingsplan 2004 dat nog in het najaar van 2004 zal worden behandeld. De focus ligt vooralsnog (terecht) primair bij de veiligheid van personen. Schade aan gebouwen en inventarissen als gevolg van vandalisme (brandstichting, graffiti, ruitbreuk, diefstal en dergelijke) is echter wel een punt van zorg, mede vanwege het belang van continuïteit. Onbenutte belastingcapaciteit De mogelijkheid dat in deze capaciteit ruimte zit om te fungeren als bron om tegenvallers op te vangen kan beperkt worden geacht. Zie hiertoe de toelichting onder paragraaf 5.1.4.

5.2.5

Weerstandsvermogen (conclusie)

De geschetste risico’s afgezet tegen de weerstandscapaciteit maken een conclusie over het weerstandsvermogen mogelijk. Op grond van het risicomanagement houden wij (beperkt) middelen achter de hand om eventuele tegenvallers op te vangen. Voor bepaalde risico’s zijn stelposten in de begroting opgenomen, terwijl voor overige risico’s de post Onvoorzien en de Algemene Stadsreserve als financieel vangnet dient. Mede in het licht van dit financiële vangnet beoordelen wij het weerstandsvermogen van de gemeente voor de komende jaren als voldoende.

107

5.3

Onderhoud kapitaalgoederen

Samenvatting De gemeente heeft ongeveer 10.000 hectare openbare ruimte in beheer waar binnen wordt gewoond, gewerkt en gerecreëerd. Hiervoor beschikt de gemeente over een aantal kapitaalgoederen zoals gebouwen, wegen, constructies, riolering, water, en groen. Al deze kapitaalgoederen dienen gelet op de duurzaamheid goed onderhouden te worden niet alleen ingevolge wettelijke verplichtingen (onderhoud riolering en wegen) doch ook uit hoofde van bijdragen aan de programmadoelstellingen voor milieu, onderwijs en verkeer en ten behoeve van een solide financiële positie van de gemeente. Dit vergt beleidsvisies op het beheer van de kapitaalgoederen, systematisch beheer, meerjaren onderhoudsplanningen en vertaling van de financiële consequenties hiervan in toereikende budgetten. In deze paragraaf wordt ingegaan op het kapitaalgoed gebouwen waarbinnen onderzoek gaande is naar rationeel en efficiënt beheer en naar de wenselijkheid tot oprichting van één vastgoedbedrijf. In 2002 heeft een risico inventarisatie plaatsgevonden van knelpunten in het beheer welke afgezien van kwaliteitsverhogingen met extra financiële middelen (Kadernota 2003) zijn opgelost. De kwaliteit van het gebouwenbezit zal na (eventuele) effectuering van het vastgoedbedrijf in beeld worden gebracht. De kwaliteit van schoolgebouwen en gymzalen is sober en voldoet aan minimale vereisten. De kwaliteit van welzijnsaccommodaties is afhankelijk van de hoogte van de huur. Vervolgens wordt ingegaan op het beheer van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte: wegen, constructies, riolering, water en groen en hieraan gerelateerde kapitaalgoederen. In de laatste jaren is in het beheer van deze kapitaalgoederen een sterke verbeterslag gemaakt. Voor deze kapitaalgoederen zijn afzonderlijke beheersvisies vastgesteld. In 2005 zal er ook een integrale beleidsvisie voor alle kapitaalgoederen in de openbare ruimte worden opgesteld. Het beheer van kapitaalgoederen openbare ruimte vindt geclusterd plaats met gebruikmaking van verschillende beheersystemen. Geconcludeerd kan worden dat het beheer van deze kapitaalgoederen op orde is met uitzondering van het groot onderhoud voor openbaar groen. Naar verwachting is de beheermodule groot onderhoud openbaar groen in 2005 operationeel en zal daarna actualisatie van groot onderhoud plaats vinden. Het beheersysteem verkeersmeubilair is nog in ontwikkeling. De kwaliteit van het onderhoud is gemiddeld. Gebouwen Beleidskader, financiële consequenties en vertaling in begroting De gemeente bezit een groot aantal gebouwen welke deels bedrijfsmatig en deels functioneel beheerd worden. Voor panden welke in het verleden zijn verworven in stadsvernieuwings- en uitleggebieden zijn beleidsnota’s vastgesteld betreffende het beheer afhankelijk van sloop-, nieuwbouw, renovatie of restauratiebestemming. De gemeente is economisch eigenaar van alle schoolgebouwen voor primair en voortgezet onderwijs en verantwoordelijk voor het beheer

108

van een deel van het groot onderhoud. De schoolbesturen zijn grotendeels juridisch eigenaar en verantwoordelijk voor het dagelijkse en het frequent terugkerende onderhoud en het exploitatiebeheer van de schoolgebouwen. Het beheerskader wordt gevormd door de onderwijswetgeving (WPO, WEC en WVO), de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Dordrecht van 2002 (kader voor het jaarlijkse programma onderwijshuisvesting, inclusief onderhoud), het convenant meerjaren onderhoudsplanning en het nog vast te stellen Integraal Huisvestingsplan. Uit evaluatie van de sinds 1997 beschikbaar gestelde onderhoudsmiddelen is gebleken dat niet alle middelen zijn uitgegeven c.q. in het aanvraagjaar zijn uitgevoerd. Deze middelen worden in 2004 teruggevorderd. Daarna wordt opnieuw beoordeeld welke onderdelen aan de beurt komen voor onderhoud. Het onderhoud van de komende jaren wordt betaald uit een voorziening voor onderhoud. De voorziening wordt gevoed door een jaarlijkse dotatie uit de exploitatie welke op termijn toereikend is. In juli 2003 heeft de Raad ingestemd met de “Onderwijsvisie Dordrecht: Investeren in leren”. Een van de hoofdpunten uit deze visie is het onderwijshuisvestingsbeleid dat aan herijking toe is. De huidige huisvestingsvoorziening, gekoppeld aan voornoemde verordening en een jaarlijks onderwijshuisvestingbudget, is sober en doelmatig gebaseerd op minimum normen. Zij doet geen recht aan de huidige huisvestingsbehoeften die het onderwijs stelt. Op grond van voorziene aanvragen voor 2005, onderwijskundige vernieuwingen, oplossingen van knelpunten, verbetering van oude schoolgebouwen etc. is een extra investeringsbehoefte van circa € 84 miljoen becijferd voor de komende jaren. Dit bedrag wordt in het Integraal Huisvestingsplan 2005-2009 verwerkt dat in het najaar 2004 aan de Raad wordt voorgelegd. In dit plan wordt vastgelegd hoe de huisvestingsmiddelen in de komende jaren besteed gaan worden. Uitgangspunt is dat voornamelijk de schoolbesturen plannen maken, optreden als bouwheer, eigen onderhoudsplannen uitvoeren en zoveel mogelijk zelfstandig opereren. De gemeente maakt het beleidskader, in goed overleg met schoolbesturen, financiert de plannen en toetst. De beschikbaar gestelde middelen in de Kadernota van 2004, het bestaande beleid betreffende de groei van het budget samen met de opgebouwde en gereserveerde middelen voor onderwijskundige vernieuwingen uit het gemeentefonds uit voorgaande jaren zijn voldoende om de lasten van deze investeringen te dekken. De exploitatie en het onderhoudsbeheer van circa 25 gemeentelijke gymzalen vindt via meerjaren onderhoudsplannen plaats. De komst van extra leerlingen in het speciaal Onderwijs en de komst van het Islamitisch onderwijs zorgt voor een extra behoefte van 3 gymzalen. De exploitatie (verhuur) en grootonderhoud van ruim 60 welzijnsaccommodaties berust veelal op kostendekkende verhuur, inclusief verdiscontering van groot onderhoud in de huurprijs. De huurders hebben meestal een subsidierelatie met de gemeente. Het groot onderhoud beheer gebeurt bij meerjaren onderhoudsplanning. De ontwikkeling van integraal accommodatiebeleid, gericht op meerwaarde gezamenlijk gebruik van accommodaties, is na afronding van 2 fasen voorlopig stopgezet om prioriteit te kunnen geven aan de herijking van de onderwijshuisvesting en vanwege het lopende onderzoek van alle gemeentepanden.

109

Het in 2003 in gang gezette onderzoek naar rationeel en efficiënt beheer van alle gemeentepanden (gebouwen) en de wenselijkheid tot vorming van een vastgoedbedrijf heeft in juni 2004 geresulteerd in een ‘Beleidsnotitie vastgoedbedrijf, besluitvorming projectorganisatie’. De beleidsnotitie geeft aan dat het strategische beheer en beleid voor gemeentelijk vastgoed specifieke aandacht en expertise vraagt die het bestaan van een vastgoedbedrijf rechtvaardigt. Als innovatieproject dienen hier ook schaalvoordelen uit voort te komen: € 0,2 miljoen in 2005, € 0,5 miljoen in 2006 en € 1,0 miljoen van af 2007. De lopende inventarisatie van de gebouwen maakt duidelijk dat de gegevens over het gemeentelijke vastgoed kwalitatief beter georganiseerd kunnen worden. De beleidsnotitie geeft inzicht in de doelstellingen, resultaten, taken en verantwoordelijkheden voor een vastgoedbedrijf. Daarbij wordt ook beschreven welke stappen genomen moeten worden om tot het vastgoedbedrijf te komen. Na goedkeuring door de raad (voorlegging in het najaar 2004) wordt het verder inrichten van het vastgoedbedrijf ter hand genomen. Het inrichten betekent onderbrengen van gebouwen die tot dusver door sectoren zijn beheerd en het inrichten van het vastgoedbedrijf. Kapitaalgoederen Openbare Ruimte: wegen, riolering, water, groen en constructies Algemeen In oktober 1997 is een Beheervisie Openbare Ruimte (BOR) opgesteld. Het beleidsstuk gaat in op de structuurelementen (gebiedsindeling naar dezelfde na te streven kwaliteit van openbare ruimte, ingedeeld naar structuurelementen) voorzien van een kwaliteitscatalogus en een beschrijving van de stedelijke beleidsvisie en algemene beheervisie op de openbare ruimte. Als gevolg van toenmalige knelpunten met betrekking tot beschikbare middelen en het hoge ambitieniveau heeft toen geen bestuurlijke voorlegging plaatsgevonden. Ambtelijk dient deze BOR als handboek en als onderlegger voor deelbeleidsnota’s. Door het belang van een integrale visie die richting geeft aan deelbeleidskaders en beheer van de afzonderlijke kapitaalgoederen voor de openbare ruimte en hun onderlinge verwevenheden wordt de BOR in 2005 geactualiseerd. Beheersystemen Voor het beheer van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte wordt beschikt over een aantal operationeel zijn beheersystemen voor weg-, riool-, groen-, kunstwerken-, openbare verlichting- en speeltoestellenbeheer. Daarnaast zijn beheersystemen in ontwikkeling voor gemalen, baggerwerken, verkeersmeubilair, rioolgemalen en kunst in de openbare ruimte. Elk beheersysteem omvat alle elementen per beheersveld en de technische kwaliteit per element. Jaarlijks vindt een schouw plaats naar de onderhoudsgesteldheid waarna de technische kwaliteit per element wordt bijgesteld in het beheersysteem. Mutaties in het areaal worden doorlopend bijgewerkt. De operationele achterstand bij het verwerken bedraagt maximaal 3 maanden. Door koppeling van de beheerssystemen aan de digitale topografische kaart van de gemeente kan op termijn eenvoudiger visueel zichtbaar gemaakt worden welke kwaliteit op welke plek aanwezig is en of er de komende 4 jaar onderhoudsmaatregelen voorzien worden. Meerjarenonderhoudsplannen

110

Op basis van de beheersystemen wordt eenmaal in de 4 jaar een herzien integraal meerjarenplan groot onderhoud openbare ruimte voor wegen, riolering, water en groen opgesteld. Dit plan wordt jaarlijks voor de nieuwe begrotingsjaarschijf geactualiseerd. In 2005 zal weer een nieuw meerjarenplan worden opgesteld. De financiële consequenties van tussentijdse beleidsnota’s en kwaliteitsverbeteringen en beheerswijzigingen boven het reguliere budget worden na afweging en honorering via de Kadernota in het reguliere begrotingsbudget kaderstellend verwerkt. Aanpassingen op grond van inspecties van de kapitaalgoederen, koppelingen aan herbestratingen (efficiënt en kostenbesparend) en koppelingen aan functionele wijzigingen als verkeers- en ruimtelijke plannen worden zoveel mogelijk via verschuivingen in de meerjarenplanning verwerkt binnen de jaarlijkse budgetten. Beheer wegen, constructies, openbare verlichting en stadsmeubilair Beleidskader De beheersvisie wegen zal met de uitwerking van de Beheervisie Openbare Ruimte (BOR) in 2005 tot stand komen. Thans wordt gewerkt met deel beleidsstukken waarvan vastgesteld: budgetten wegen (februari 2001) en Nota onkruid op verharding (april 2003). Met het beheersysteem voor wegen, straatmeubilair, verkeersborden etc. wordt de totale onderhoudskwaliteit wegen bewaakt. Ook wordt gewerkt aan koppeling areaal aan digitale kaarten voor plaatselijke schouw. Het systematische beheer van constructies (bruggen, tunnels, viaducten, damwanden, kadeconstructies, steigers, hekwerken, duikers, geluidsschermen etc.) is volledig operationeel. Met de Nota Kunstwerken beheer en onderhoud (Raad februari 2004) is het onderhouds- en groot onderhoudsbudget (investeringen) op orde (gebaseerd op de onderhoudsbegroting 2003-2012). Het beleidskader voor inrichting en onderhoud van openbare verlichting is op basis van de in 2004 door de raad geaccordeerde Nota Beleid en beheer openbare verlichting vastgesteld. Het beheersysteem verkeersmeubilair (verkeersborden en andere aanduidingen) is nog in ontwikkeling. Financiële consequenties en vertaling in begroting De Nota budgetten wegbeheer is in april 2001 vastgesteld. Tot en met 2006 wordt jaarlijks € 180.000 toegevoegd om het budget vanaf 2006 op orde te krijgen. Het kunstwerkenbeheersysteem is na vaststelling van de Nota Kunstwerken beheer en onderhoud van december 2003 in de Raad van februari 2004 op orde. Hiermee is het budget van het beheer van stadsmeubilair en constructies c.a. van € 659.000 op basis van de meerjaren onderhouds-begroting 2003-2012 opgehoogd tot € 901.000 op jaarbasis. Daarnaast is het meerjarenprogramma groot onderhoud 2004-2013 vastgesteld (investeringen). Hiermee wordt het gewenste kwaliteitsniveau van het beheerde areaal behaald (economische urgentie 1,73 en veiligheidsurgentie 1,40). In 2004 wordt voorgesteld het onderhoud van Kunst in de openbare ruimte met ingang van 2005 te laten uitvoeren ten laste van het budget voor toegekende areaaluitbreiding. Kwaliteit en risico’s Asfalt en elementen verharding hebben een gemiddelde kwaliteit van richtlijn 2,1 en 2,5. In de jaren zeventig zijn alle hoofdwegen tegelijk

111

aangelegd. In de meerjarenplanning wordt uitgegaan van gefaseerde vervanging. De gevolgen van gelijktijdig noodzakelijke vervanging van het hoofdwegennet moeten nog in beeld gebracht worden en in het meerjaren onderhoudsbudget wegen verwerkt worden. De financiële consequenties van hogere kosten voor teerhoudend asfalt (uit de gebruiksketen verwijderen) en geluidsarm asfalt (behoud van geluidsreducerende eigenschappen) dienen nog becijferd te worden. Na effectuering van een jaarlijks extra budget ter voorkoming van verdere kwaliteitsachteruitgang van het wegennet van € 180.000 oplopend tot € 720.000 structureel in 2006 is dit risico afgedekt. Op grond van inspecties wordt de staat van de constructies gekwalificeerd als redelijk tot goed. Riolering Beleidskader Het gemeentelijke rioleringsplan III regelt het rioleringsbeleid voor de periode 2001-2005 voor circa 600 km riolen met straatkolken, rioolgemalen, bergbezinkbassins en drukrioleringsinstallaties. Doelstellingen zijn het inzamelen en transporteren van afvalwater, het verminderen van vuiluitworp naar oppervlaktewater, bodem en grondwater, het beperken van wateroverlast en overige overlast en het doelmatig beheren van riolering. Het operationele beheersysteem voor rioolbeheer is op orde. Het beheer volgt de landelijke richtlijnen die door de Stichting Rioned worden uitgezet. De stichting is een platvorm, kenniscentrum en belangenbehartiger van rioleringszorg in Nederland en richt zich primair op gemeenten. In 2005 wordt er een nieuw geactualiseerd gemeentelijk rioleringsplan IV (GRP IV) opgesteld. Daarin wordt onder meer geanticipeerd op maatregelen die de kwaliteit van het oppervlaktewater verbeteren (Europese kaderrichtlijn water). Zie ook de weerslag op kapitaalgoed water. Voor rioolgemalen is een afzonderlijk beheersysteem in ontwikkeling. Financiële consequenties en vertaling in begroting Het plan is voorzien van een meerjaren kostendekkingsplan waarvan de kosten (vervanging riolering onderdelen, milieumaatregelen, algemene kosten, exploitatiekosten, kapitaallasten etc.) en de baten (rioolrechten, bijdragen zuiveringschap, verfijning uitkering en investeringsimpuls) zo goed mogelijk zijn ingeschat op ervaringscijfers, landelijke kengetallen en financiële uitgangspunten (jaarlijkse stijging rioolrecht van maximaal 8%, gemiddelde levensduur van 60 jaar, rente 4%, inflatie 2% en een rioleringsfonds). Omvang fonds en leningen zijn aan het begin en eind van de beschouwde periode van 60 jaar gelijk en per saldo op 0 gesteld. Sluitpost voor het dekkingsplan is het rioolrecht. Jaarlijks wordt de betreffende jaarschijf van het meerjaren kostendekkingsplan in de begroting verwerkt inclusief geaccordeerde bijstellingen. In de praktijk vinden veel planningsverschuivingen plaats door kostenbesparende integrale aanpak van vervangingen, door beperkingen van overlastsituaties en aanpak van stadsvernieuwingsprojecten. Het uitgangspunt van binnen de cyclus van 60 jaar een sluitend verhaal blijft gehandhaafd. De budgetten zijn conform het Gemeentelijk Rioleringsplan III (GRP III) in april 2001 vastgesteld. Kwaliteit en risico’s Het voldoen aan de basisinspanning riolering voor 1 januari 2005 wordt niet gehaald. Problemen bij de uitvoering leiden voor een aantal deelprojecten tot vertraging. Het rioolbeheersysteem is op orde.

112

Risico’s zijn: beïnvloeding grondwaterpeil (kan leiden tot snellere rioolvervanging) en meer extreme weersomstandigheden door klimaatverandering (kan leiden tot meer overlast door vervuiling oppervlakte water en overstroming in gebouwen). Ook de toename van ingroei boomwortels in het riool vormt een risico. Water Beleidskader Het Stedelijk Waterplan is een gezamenlijk beleidsplan van de waterbeheerders van Dordrecht: De gemeente Dordrecht, het Waterschap de Groote Waard en het Zuiveringschap Hollandse Eilanden en Waarden. Het waterplan is in 3 fasen tot stand gekomen en bestaat uit 3 nota’s, namelijk de Verkenningennota, de Visienota (beiden vastgesteld in Raad september 2002) en het Maatregelenplan 2003 – 2007 (vaststelling Raad september 2003). Het Stedelijk Waterplan vormt vervolgens de basis voor andere plannen zoals: ¾ Het rioleringsplan, ontwikkelvisies voor delen van Dordrecht, bestemmingsplannen, wijkschetsen/visies en peilbesluiten; ¾ De Verkenningennota waarin de huidige situatie en autonome ontwikkelingen in beeld zijn gebracht; ¾ De Visienota met streefbeeld over de lange termijn (tot 2050) uitgewerkt naar de thema’s water vasthouden en bergen, schoon oppervlaktewater en gezonde flora en fauna en water en ruimtelijke ontwikkeling die elkaar versterken. Per thema wordt aangegeven wat er rond 2050 moet zijn gerealiseerd naar meetbare normen. In de nota zijn geen kosten geraamd, wel is aandacht besteed voor mogelijke dekkingsvormen; ¾ Het Maatregelenplan berust op de lange termijnvisie en geeft een aantal korte termijn maatregelen. Deze zijn gericht op kennis vergaren en uitdragen, inspelen op kansen bij ruimtelijke ontwikkelingen voor het creëren van extra wateroppervlak, meeliften met rioolvervanging voor afkoppelen van schone verharding van riolering, voorkomen inloop oppervlaktewater in de riolering, verbeteren locaties met een slechte waterkwaliteit, sanering overstorten van gemengde riolering met slechte invloed op waterkwaliteit, verbetering van ecologie op locaties en verbetering gebruik en beleving van water. De maatregelen worden in diverse projecten, uitgesplitst naar 17 deelgebieden, uitgevoerd in 2003 t/m 2007 welke aan 5 jaarschijven worden gekoppeld toegerekend aan elk van de 3 waterpartners. Financiële consequenties en vertaling in begroting De kosten van het maatregelenplan zijn voor 2003 en 2004 al uitgesplitst per waterpartner geraamd. Voor de jaren 2005 t/m 2007 vindt latere vaststelling plaats om beter aan te sluiten bij verdere ruimtelijke ontwikkelingen. Voor de kosten voor extra wateroppervlak of andere maatregelen om droge voeten te houden worden steeds afzonderlijke besluiten genomen door de besturen van de waterpartners. Met de Kadernota 2004 is € 1 miljoen aan extra middelen voor het maatregelenplan voor 2004-2006 toegekend dat ook in de meerjarenraming 2005 en verder is verwerkt. Risico’s Het baggeren van vaarwegen en havens en het beheer van kademuren van jacht-, binnenvaart- en zeehavens is niet geïntegreerd in de beheersystemen. Er ontbreekt nog een visie en afgeleid beheerskader voor de komende jaren. Verder kunnen worden vermeld:

113

het ontwikkelen van grondwaterbeleid, verwerkingskosten baggerspecie i.v.m. milieuwetgeving en het nog niet volledige beeld van te inventariseren constructieve duikers waarvan de financiële consequenties nog niet duidelijk zijn. Groen Beleidskader Het openbaar groen is een beeldbepalend onderdeel van de openbare ruimte en het visitekaartje van de gemeente. Van belang is dat het groen passend ingericht is, er verzorgd uitziet en bijdraagt aan een goede leefomgeving voor bewoners en bezoekers. In 1995 is met de Nota Dordrecht Kleurrijk Groen (DKG) een kaderstellende visie op het groen vastgelegd uitgaande van de doelen: grotere diversiteit in het groen, meer natuur in de stad en een financieel gezond groenbeheer. De nota bevat een groenstructuurplan (structuurbeschrijving van hoofdstructuren en het gewenste niveau van het groen op stedelijk-, wijken buurtniveau) en een groenzoneringskaart ingedeeld naar 4 kwaliteitszones (met vertaling naar beheer- en onderhoudsniveaus met bijkomende kosten). Ter realisering van de doelstellingen zijn groenombouwplannen uitgewerkt met een krediet van € 2 miljoen. In de evaluatie van de Nota DKG komt naar voren dat de hoofddoelstellingen van de DKG zijn gehaald, de diversiteit in het groen is gerealiseerd, natuur in de stad matig scoort en nog geen specifiek beleid op wijkniveau is ontwikkeld. Financiële consequenties en vertaling in begroting Het groenbeheersysteem voor regulier onderhoud is op orde. De evaluatie van de Nota Dordt Kleurrijk Groen is in juli 2002 vastgesteld. In het 3e kwartaal 2003 is de uitwerking van deze evaluatie goedgekeurd en zijn er extra structurele middelen (€ 689.000 vanaf 2003) door de Raad in november 2002 toegekend. Deze verbeterslag betreft het ongedaan maken van doorgevoerde bezuinigingen in het openbaar groen met maatregelen als intensivering onkruidbestrijding, extra groot onderhoud etc. en extra inzet onderhoud graslanddijken, fonteinen en drainage. Dit ter ombuiging van de ontevredenheid van burgers over het groenbeheer. Met ingang van het begrotingsjaar 2003 is het budget regulier groen toerijkend geregeld. De toereikendheid van het budget voor groot onderhoud komt in 2005 aan de orde. In de tabel wordt per product inzicht gegeven van de beheerslasten kapitaalgoederen met een toelichting op het beheer, risico’s en kwaliteit. Van de gebouwen zijn alleen de onderwijsgebouwen en welzijnsaccommodaties verwerkt omdat het beheer hiervan gesystematiseerd is en in aparte producten verwerkt is. Het overige gebouwenbeheer vindt verspreid binnen de gemeente plaats en zal na realisatie van een vastgoedbedrijf gesystematiseerd worden.

114

Overzicht beheerslasten kapitaalgoederen met toelichting op beheer, risico’s en kwaliteit KAPITAALGOEDEREN KAP.GOED/PROD.NR

2006

2007

WEGEN (incl. constructies, verlichting, VRI’s en stadsmeubilair) Wegen (150) Apparaatskosten 1520 1496

1471

Constructies (159)

KOSTENSOORT

BEHEERSLASTEN

Onderhoudskosten

4745

4034

3839

Kapitaallasten Totaal

24 6289

38 5568

37 5347

Apparaatskosten

184

184

184

Onderhoudskosten

803

803

803

555 1542

564 1551

598 1585

Apparaatskosten

192

192

192

Onderhoudskosten

313

313

313


14 519

12 517

7 512

Apparaatskosten

163

163

163

1171

1211

1211

262

291

311

1596

1665

1685

Apparaatskosten

271

271

271

Onderhoudskosten

620

620

620

721 1612

808 1699

784 1675


Stadsmeubilair (158)

Openbare verlichting (156)

Onderhoudskosten Kapitaallasten Totaal

Verkeersregelinstallatie (157) / (VRI’S)


Totaal

2005

Wegen

11558

11000 10804

RIOLEN

115

ONDERHOUDSBEHEER, RISICO’S 2008 EN KWALITEIT

1471 Beheer: Wegbeheersysteem operationeel. Na 3839 jaarlijkse verhoging budget met € 180.000 36 is het beheer in 2006 op orde. 5346 Risico’s: Het hoofdwegennet is in de jaren 70 aangelegd en nu aan groot onderhoud toe. Het huidige budget, gebaseerd op gelijkmatige spreiding in tijd, voorziet niet in gelijktijdige vervanging. Kwaliteit: Asfalt en elementen zijn van gemiddelde kwaliteit. 184 Beheer: 803 Beheersysteem onderhoud aan bruggen, 600 tunnels en viaducten operationeel. Met de 1587 Nota Kunstwerken beheer en onderhoud (Raad februari 2004) is het onderhouds- en grootonderhoudsbudget (investeringen) op orde. Risico’s: Vervanging houten damwamden in Sterrenburg Kwaliteit: Gemiddeld. 192 Beheer: 313 Beheersysteem onderhoud aan reclame 7 objecten, hekwerken, vangrails, fonteinen, 512 wildroosters, trappen etc. operationeel. Met de Nota Kunstwerken beheer en onderhoud (Raad februari 2004) is het onderhouds en grootonderhoudsbudget (investeringen) op orde. Risico’s: Kostenverhogingen i.v.m. ARBOwetgeving, vandalisme/aanrijdingschade. Kwaliteit: Gemiddeld. 163 Beheer: Het beheersysteem verlichting is 1211 operationeel. Met de Beleids- en 331 beheernota openbare verlichting 2004– 2013 (Raad januari 2004) is her beheer op 1705 orde. Het budget 2003 is verhoogd voor hogere kapitaallasten vervangingsinvesteringen. Risico’s: Verwachte kostenstijging i.v.m. nieuwe energiewet en groei verlichtingsobjecten. Kwaliteit: Voldoet aan Ned. Praktijkrichtlijn (adequaat verlichtingsniveau). Beheer: 271 Het beheersysteem voor verkeersborden, 620 -regelinstallaties, -lichten, plattegronden en 740 bewegwijzering is in ontwikkeling. 1631 Risico’s: Vandalisme en aanrijdingschade. Kwaliteit: Beheer voldoet aan wegenverkeerswet. 10781

KAPITAALGOEDEREN KAP.GOED/PROD.NR Onderhoud riolen en gemalen (165)

KOSTENSOORT Apparaatskosten Onderhoudskosten Kapitaallasten

BEHEERSLASTEN 2005

2006

2007

1028

1011

1044 789

809

777

4608

4773

4912

6441

6610

6700

173

173

173 671

ONDERHOUDSBEHEER, RISICO’S 2008 EN KWALITEIT 1011 Beheer: het rioolbeheersysteem is operationeel. De budgetten (kapitaallasten 777 investeringen en jaaropdrachten 5076 middelgroot- en klein onderhoud) zijn conform het Gemeentelijk Rioleringsplan III (GRP III) (Raad april 2001). Voor rioolgemalen is een beheersysteem in ontwikkeling. In 2005 een nieuw Rioleringsplan (GRP III) en vervanging riolering Haaswijkweg (incl. bergbezink bassin), Lariksstraat, Bagijnhof en Baron van Boetzelaerlaan. Risico’s: De basisinspanning (beperking uitworp vuil rioolwater op oppervlaktewater) per 1-12005 is vertraagd, vervanging o.g.v. grondwaterpeilbeheersing en boomwortelschade. Kwaliteit:Gemiddeld kwaliteitsniveau.

Totaal

Riolen

6864

WATER Peilbeheer oppervlakte water (160)

Apparaatskosten Onderhoudskosten

1000

1000

Totaal

Water

1173

1173

844

844

Apparaatskosten

3149

3100

3049

Onderhoudskosten

2259

2187

2094

185

160

157

5593

5447

5300

3049 Beheer: Groenbeheersysteem operationeel. Hier 2094 onder vallen: regulier groen onderhoud, 154 maaien, onderhoud bomen en projecten (groot onderhoud). Het regulier onderhoud 5297 is op orde. Met de evaluatie van de Nota Dordt Kleurrijk Groen (Raad september 2002) en extra structurele middelen van af 2003 (Raad november 2002) zijn eerdere bezuinigingen ongedaan gemaakt. Vanaf 2004 is de module groot onderhoudbeheersysteem op orde. Dan wordt het groot onderhoudsniveau geactualiseerd. Risico’s: Stormschade aan bomen, iep- en watermerkziekte. Kwaliteit: Groen wordt op 4 kwaliteitsniveau’s onderhouden conform Nota Dordt kleurrijkgroen.

173 Beheer: Het stedelijk waterplan vormt de basis 671 voor andere plannen. Er is extra budget voor verwijderen kroos en zwerfvuil. Risico’s: Gemist wordt nog een ontwikkeling van grondwaterbeleid. Kwaliteit: n.v.t.

GROEN (incl. speelvoorzieningen) Groen (154)


Speelvoorzieningen (161) (grotendeels in het groen)

Apparaatskosten

146

146

146

Onderhoudskosten

789

809

777


51 986

47 1004

47 970

Totaal

Groen

6579

6451

6270

304

304

304

146 Beheer: 777 Het beheersysteem is operationeel, budget 32 is op orde. 955 Risico’s: Vandalisme en vervangingskosten. Kwaliteit: Voldoet aan Attractiebesluit Warenwet. 6252

GEBOUWEN t.b.v. onderwijs en welzijn Schoolgebouwen (89)

Apparaatskosten

116

304 Beheer:

KAPITAALGOEDEREN KAP.GOED/PROD.NR

BEHEERSLASTEN

KOSTENSOORT

2005

Onderhoudskosten

906

2006

2007

906

906

Overige beheerskosten

1898

1881

1854

Kapitaallasten Opbouw reserve Integraal huisv.plan 1) Totaal

5820

5743

5624

Overschrijdingsregeling

337

Aansluiting met begroting/niet in telling

9265

8928

1873 2144 10707 10832 337

2)

11044 10832

1) uit vrijval kapitaallasten 2) regeling vervallen

Gymnastieklokalen(90 )

Apparaatskosten Onderhoudskosten

Welzijn accommodaties (91)

18

18

18

311

311

311


607

607

607

Kapitaallasten

229

229

229

Opbouw reserve Totaal

1165

3 1165

6 1165

Apparaatskosten

122

122

122

Onderhoudskosten

445

445

445


262

262

262

Kapitaallasten

485

462

370

1314

23 1314

115 1314

Verlaging rentelast:6% naar 4%, verwerkt op saldi kostenplaatsen

102

102

102

Aansluiting met begroting/niet in telling

1416

1416

1416

Opbouw reserve Totaal

3)

3) uit vrijval kapitaallasten Totaal

Gebouwen O&W

11407

13186 13311

117

ONDERHOUDSBEHEER, RISICO’S 2008 EN KWALITEIT 906 Het onderhoudsbeheer van schoolgebouwen voor primair en voortzet 1841 vindt plaats op basis van een meerjaren 4683 onderhoudsplanning t.l.v. een toereikende onderhoudsvoorziening. 3098 Risico’s: 10832 Besparing onderhoud aan panden met sloopbestemming wordt ingezet voor 2) dekking lasten van eventueel nieuw te bouwen panden. Kwaliteit: 10832 De Nota Onderwijsvisie Dordrecht: Investeren in leren (Raad juli 2003) geeft een sober en minimum onderhoudsbeleid weer. Via de Nota Investeren in Dordrecht is t.b.v. een extra investeringsimpuls van € 45 mln. structureel kapitaallastenbudget beschikbaar gesteld. Nog eens € 30 mln. investeringsimpuls wordt gedekt uit gereserveerde middelen onderwijskundige vernieuwingen dat nader uitgewerkt wordt in een Integraal huisvestingsplan (Raad najaar 2004). 18 Beheer: 311 Het onderhoudsbeheer aan 25 gymzalen vindt plaats op basis van een 10 jaar 607 onderhoudsplanning. Voor scholen en 229 gymzalen zijn de onderhoudskosten gebaseerd op de gemiddelde jaardotatie in 10 de onderhoudsvoorziening. De verwachte 1165 werkelijke onderhoudslasten zijn de onttrekkingen aan onderhoudsvoorzieningen. Risico’s: Oneigenlijk gebruik van gymlokalen door beheer op afstand. Er wordt gezocht naar afstemming met andere sportfaciliteiten. Kwaliteit: Sobere en minimum onderhoudsbeleid voor zowel het gebouw als het inventaris 122 Beheer: 445 Het onderhoudbeheer aan circa 60 262 welzijnsaccommodaties vindt plaats obv 10 jaar onderhoudsplanning. 364 Risico’s: 121 In het verleden overgenomen panden 1314 hebben niet altijd de daarbij behorende huur zodat er soms keuzes gemaakt moeten worden in het wel of niet uitvoeren van onderhoud. Verder risico ligt in de 102 brandveiligheid die nog wordt geïnventariseerd door de brandweer. Kwaliteit: 1416 in de huur rekening te houden met een goede kwaliteit van onderhoud. Hoe lager de huur moet zijn, hoe soberder het onderhoud. 13311

5.4

Financiering en treasury

5.4.1 Algemeen Treasury is het besturen en beheersen, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt belegd, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico’s. De treasury functie heeft bij lagere overheden de laatste jaren sterk aan betekenis gewonnen, onder meer vanwege de inwerkingtreding van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) per 1 januari 2001, de ontwikkelingen op de Europese gelden kapitaalmarkt en de introductie van nieuwe financieringsinstrumenten. Ten opzichte van de oude wetgeving kenmerkt de Wet Fido zich vooral door verscherpte bepalingen op de terreinen van risicobeheersing en transparantie. Hierbij concentreert de risicobeheersing zich vooral op renterisico’s en kredietrisico’s (zie 5.4.2). Transparantie komt tot uitdrukking in voorschriften voor een verplicht treasury statuut en een treasury paragraaf in begroting en jaarrekening. In de treasury paragraaf van de begroting staan de hoofdlijnen weergegeven van het treasury beleid voor het eerstkomende jaar. In de treasury paragraaf in de jaarrekening vindt vervolgens verantwoording plaats. Benadrukt wordt dat de doelstelling van de treasury- c.q. financieringsfunctie is dat deze uitsluitend de publieke taak dient en dat een prudent beleid gevoerd wordt binnen de kaders die zijn gesteld in de Wet Fido.

5.4.2 Risicobeheer In deze paragraaf wordt een analyse gegeven van het risicoprofiel van de gemeente Dordrecht. Over het algemeen kunnen de in treasury verband relevante risico’s worden onderscheiden in renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. Ten aanzien van de Dordtse situatie zijn de twee laatstgenoemde risico’s niet van toepassing. In deze paragraaf wordt, al dan niet aan de hand van door de Wet Fido voorgeschreven modellen, een beschouwing gegeven over rente- en kredietrisico’s. Renterisico’s Renterisico’s kunnen worden onderscheiden in het renterisico van de vlottende schuld (c.q. de kasgeldlimiet) en het renterisico van de vaste schuld (c.q. de rente risiconorm).

* Renterisico vlottende schuld (kasgeldlimiet)

De Wet Fido verplicht gemeenten om per drie maanden aan de toezichthouder (Provincie Zuid-Holland) een rapportage te verstrekken over de liquiditeitspositie. Hierbij wordt vastgesteld of sprake is van

118

een vlottende schuld of van een overschot aan vlottende middelen. De aldus bepaalde positie wordt vervolgens getoetst aan de kasgeldlimiet. Dit is het maximum bedrag waarvoor kortlopende financieringsmiddelen (looptijd < 1 jaar) aangetrokken mogen worden. Indien deze limiet overschreden wordt dient er geconsolideerd te worden ofwel dient één en ander te worden omgezet in een langlopende lening. Daarnaast kan overschrijding leiden tot een strenger toezichtregime. De kasgeldlimiet wordt jaarlijks vastgesteld aan de hand van de betreffende ministeriële regeling bij de Wet Fido. Hierin is bepaald dat de kasgeldlimiet voor gemeenten met budgetten die gecorrigeerd zijn voor de effecten van het BTW-compensatiefonds een omvang heeft van 8,5% van het begrotingstotaal aan lasten. Voor 2005 komt dit begrotingstotaal voor de gemeente Dordrecht uit op circa € 393 miljoen. Op grond van deze gegevens kan de volgende kwartaalprognose van de kasgeldlimiet voor het jaar 2005 worden gegeven (bedragen x € 1.000):

1) Berekening kasgeldlimiet: Begrotingstotaal Relevant percentage Kasgeldlimiet

392.892 8,5% 33.396

2) Kwartaalprognose kasgeldlimiet 2005: 1e 2e 3e 4e kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal 2005 2005 2005 2005 Gem. vlottende schuld 2.000 3.000 3.000 2.000 Gem. vlottende middelen 15.000 12.000 10.000 12.000 Gem. overschot vlott.midd

13.000

9.000

7.000

10.000

Kasgeldlimiet

33.396

33.396

33.396

33.396

Ruimte onder kasgeldlimiet

46.396

42.396

40.396

43.396

Uit voorgaande tabel blijkt dat de gemeente Dordrecht gedurende geheel 2005 een overschot aan vlottende middelen zal hebben (lees: in beperkte mate overliquide zal zijn). Deze situatie wordt in de Wet Fido omschreven als ‘ruimte boven de kasgeldlimiet’. Ergo: naar verwachting zal het in 2005 niet nodig zijn om een beroep te doen op de kasgeldlimiet. De toets aan de kasgeldlimiet is vooral relevant indien geen sprake is van een overschot maar juist van een schuldsituatie op de korte termijn.

* Renterisico vaste schuld (rente risiconorm)

Een renterisico kan in principe worden gedefinieerd als het bedrag aan leningen dat in een bepaald jaar aan rente aanpassing onderhevig is. Dit bedrag bestaat uit het saldo van opgenomen en uitgezette leningen. Vanuit de Wet Fido geldt hiervoor een limiet van 20% van de stand van de vaste schuld per 1 januari. De vaste schuld is hierbij gedefinieerd als de opgenomen leningen met een rentetypische looptijd groter of gelijk aan 1 jaar. Met andere woorden: de Wet Fido beoordeelt het renterisico aanvaardbaar in de tijd gespreid indien per saldo niet meer dan 20% van het bedrag aan opgenomen leningen per 1 januari in één jaar aan rente aanpassing onderhevig is.

119

Aan het leningbeheerssysteem zijn voor 2005 de volgende gegevens ontleend (bedragen x € 1.000,-): Omschrijving

Bedrag

1a Renteherziening vaste schuld OG 1b Renteherziening vaste schuld UG 2 Netto rente-herziening vaste schuld (1a -1b)

0 0 0

3a Nieuw aangetrokken vaste schuld 3b Nieuw verstrekte lange leningen 4 Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b)

0 0 0

5 Betaalde aflossingen 6 Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7 Renterisico op vaste schuld (2 + 6)

13.791 0 0

Renterisiconorm: 8 Stand vaste schuld per 1 januari 9 Percentage cf. ministeriële regeling 10 Renterisiconorm (8 * 9):

77.887 20% 15.577

Toets renterisiconorm: 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+) / Overschrijding (-); (10 - 7)

15.577 0 15.577

Uit voorgaande opstelling blijkt dat gedurende 2005 geen contactuele rente aanpassingen binnen de leningenportefeuilles van de gemeente Dordrecht zullen plaatsvinden. Om die reden blijft de gemeente Dordrecht in 2005 per definitie onder de wettelijk vastgestelde rente risiconorm. Renterisico vaste schuld in meerjarenperspectief over de periode 2006 tot en met 2008 (bedragen x € 1.000,-):

120

Omschrijving

2006

2007

2008

1a Renteherz. vaste schuld OG 1b Renteherz. vaste schuld UG 2 Netto rente-herziening (1a -1b)

0 0 0

0 0 0

1.248 1.248 0

3a Nieuw aangetrokken schuld 3b Nieuw verstr. lange leningen 4 Netto nieuwe schuld (3a - 3b)

0 0 0

0 0 0

0 0 0

9.746 0 0

5.836 0 0

3.237 0 0

Renterisiconorm: 8 Vaste schuld per 1 januari 9 Percentage cf. min. reg. 10 Renterisiconorm (8 * 9)

64.095 20% 12.819

54.349 20% 10.870

48.513 20% 9.703

Toets renterisiconorm: 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+)/Overschr.(-); (10 - 7)

12.819 0 12.819

10.870 0 10.870

9.703 0 9.703

5 Betaalde aflossingen 6 Herfin. (laagste van 4 en 5) 7 Renterisico vaste schuld (2 + 6)

Ook uit dit perspectief komt naar voren dat het renterisico van de leningenportefeuilles gedurende de periode 2006 tot en met 2008 eveneens ruimschoots binnen de Fido normen blijft. Kredietrisico’s Kredietrisico’s kunnen zich op twee manieren manifesteren. Ten eerste is er het risico dat direct wordt gelopen uit hoofde van door de gemeente verstrekte leningen en uitgezette beleggingen. Ten tweede is een kredietrisico aan de orde ten aanzien van verstrekte gemeentegaranties (ook wel borgstellingen genoemd). Dit laatste kan worden omschreven als een indirect kredietrisico.

* Kredietrisico op leningen en beleggingen

Zoals blijkt uit de Staat van Activa heeft de gemeente Dordrecht uit hoofde van haar publieke taak leningen (door)verstrekt en beleggingen gerealiseerd. In de betreffende tegenpartijen kan onderscheid worden gemaakt in de status van kredietwaardigheid. Uit de Staat van Activa (Stad) blijkt dat per ultimo 2005 een boekwaarde wordt verwacht van circa € 308,1 miljoen. Hiervan heeft € 19,7 miljoen betrekking op niet-speculatieve deelnemingen. Resteert daarom een bedrag van € 288,4 miljoen aan (door)verstrekte leningen en beleggingen. Deze kunnen als volgt worden gespecificeerd naar kredietrisico (bedragen x € 1.000):

121

Boekwaarde per 31-dec-2005

%

Gemeenten / Provincies Overheidsbanken Woningcorporaties met garantie WSW Semi-overheidsinstellingen Financiële instellingen (A en hoger) Overige toegestane instellingen volgens Treasurystatuut Niet-toegestane instellingen volgens Treasurystatuut

0 0 39.510 0 230.417

0,0% 0,0% 13,7% 0,0% 79,9%

18.503

6,4%

0

0,0%

Totaal

288.430

100,0%

Risicogroep

* Kredietrisico ten aanzien van gemeentegaranties (borgstellingen)

De gemeente Dordrecht staat jegens geldgevers borg voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. Deze borgstellingen beperken zich hoofdzakelijk tot de volgende drie relaties: 1) Instellingen in de lokale zorgsector; 2) Organisaties in de verenigingssfeer (bijv. sportverenigingen); 3) Garantieverlening op grond van deelnemingen. Verwijzend naar de Staat van Gewaarborgde geldleningen zal de gemeente Dordrecht naar verwachting per ultimo 2005 borg staan voor een totaal bedrag aan leningen van € 105,1 miljoen. Dit is € 7,7 miljoen hoger dan de stand zoals vastgesteld in de jaarrekening 2003. Deze mutatie is in hoofdlijnen als volgt te specificeren (bedragen x € 1 miljoen): Bruto % bedrag deelname

Omschrijving Aflossingen 2004 Leningen Wegschap Kiltunnel Rekening courant faciliteiten Netwerk Borgstelling GEM De Hoven CV (2004) Verwachte aflossingen 2005

4,5 15,0

Totaal toename garantiepositie ultimo 2005 t.o.v. 2003

42% 60%

Netto bedrag -10,2 1,9 9,0 21,0 -14,0 7,7

Met betrekking tot het kredietrisico uit hoofde van de borgstellingportefeuille wordt op centraal niveau het Risicofonds gemeentegaranties aangehouden (€ 0,4 miljoen per 1 januari 2005). Conform de op gebied van garantieverlening in 1999 vastgestelde lijn in de Nota Borgstellingen zal de gemeente Dordrecht terughoudend zijn in het verstrekken van nieuwe borgstellingen.

122

5.4.3

Financieringspositie

Solvabiliteit Een oordeel over een vermogenspositie kan worden gevormd middels bepaling van de solvabiliteitsratio. Solvabiliteit kan daarbij worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte en lange verplichtingen te voldoen. Deze maatstaf kan worden bepaald door de verhouding te bepalen tussen het eigen vermogen (reserves) en het vreemd vermogen (opgenomen financiering). Het spreekt voor zich dat de ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen omdat dat immers als buffer dient voor het opvangen van eventuele stroppen. In de voorliggende begroting wordt uitgegaan van de volgende verhoudingen tussen eigen en vreemd vermogen per begin en eind 2005 (bedragen x € 1 miljoen):

Omschrijving

Boekwaarde per 1 Boekwaarde per januari 2005 31 december 2005

Eigen vermogen

473,5

415,0

Vreemd vermogen

77,9

64,1

607,8%

647,4%

Ratio (EV/VV)

Dit kan worden gekenmerkt als uitermate solide. Financiering activa Op grond van de Staat van Activa bezit de gemeente Dordrecht per 1 januari 2005 voor een bedrag van € 629 miljoen aan vaste activa. Naar verwachting zullen deze activa op die datum gefinancierd zijn door middel van € 78 miljoen aan opgenomen langlopende leningen en € 566 miljoen aan reserves en voorzieningen, in totaal derhalve € 644 miljoen aan financieringsmiddelen. Dit impliceert per 1 januari 2005 een financieringsoverschot van circa € 15 miljoen. Rente-omslag In de Kadernota 2005 is besloten de interne omslagrente met ingang van 2005 neerwaarts bij te stellen van 6% naar 4%. Om handhaving van het omslagpercentage te realiseren is over 2005 een onttrekking uit het renteschommelfonds noodzakelijk van circa € 3,6 miljoen. Dit nadeel wordt voornamelijk veroorzaakt doordat aan de belegging van circa € 75 miljoen aan additionele overliquiditeit in fondsen, juist vanwege de fondsenstructuur, vooralsnog geen rendement wordt toegerekend terwijl aan de reserves 4% wordt toegerekend. Dit betekent een nadeel van € 3,0 miljoen. Het saldoverloop van het Renteschommelfonds over 2005 luidt als volgt (bedragen x € 1 miljoen):

123

Omschrijving

Bedrag

Saldo 1 januari 2005 Rentebijschrijving Toevoeging bespaarde rente (via exploitatie) Bijdrage aan exploitatie 2005 cf. Kadernota 2005 Tekort renteomslag 2005 Subtotaal

-2,4 -3,6 12,0

Afroming surplus boven plafond van € 5 miljoen

-5,1

Verwacht saldo 31 december 2005

10,0 0,1 8,0

7,0

Bovenstaand eindsaldo bestaat uit het plafond dat voor dit fonds is vastgesteld (€ 5 miljoen), evenals een reservering van € 1,965 miljoen die in 2006 vanuit dit fonds ten gunste van de exploitatie zal worden gebracht. Deze beide aspecten zijn verwerkt op grond van de Kadernota 2005. Voor een specificatie van de renteomslag wordt verwezen naar de berekening in de beheersbegroting. Leningenportefeuille (opgenomen) Naar verwachting zullen gedurende 2005 geen nieuwe geldleningen aangetrokken worden voor vaste financiering. Indien gedurende 2005 een financieringsbehoefte bestaat kan deze intern worden opgelost middels het aanspreken van een gedeelte van de belegde additionele overliquiditeit. De aard van deze beleggingen is immers zodanig dat deze op korte termijn liquide kunnen worden gemaakt. Mutaties in de leningenportefeuille gedurende 2005 (bedragen x €

1.000,-):

Omschrijving

Bedrag

Gemiddeld rente-%

Stand per 1 januari 2005 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Rente-aanpassing (oud percentage) Rente-aanpassing (nieuw percentage)

77.887 0 -13.792 0 0 0

6,15% -

64.095

6,00%

Stand per 31 december 2005

Uitzettingen (verstrekte langlopende geldleningen, beleggingen) Naar verwachting zal het totaalbedrag aan uitzettingen van de gemeente Dordrecht per eind 2005 circa € 288,4 miljoen bedragen. Deze uitzettingen bestaan voor € 57,8 aan verstrekte langlopende geldleningen. Daarnaast heeft de gemeente een belegd vermogen van € 230,6 miljoen. Dit laatste bedrag is als volgt te specificeren: • € 0,2 miljoen klein effectenbezit; • € 80,0 miljoen beleggingen uit middelen die in 2000 vrijkwamen uit de verkoop van de aandelen NV EZH. Hiervan is voor € 66,4

124

miljoen vastrentend belegd. De expiratie van deze beleggingen zal liggen rond 2010. Circa 5/7e deel van de rendementen uit deze belegging zorgen voor structurele dekking van het GSBprogramma gemeentelijke middelen. Rond 2/7e deel zorgt voor jaarlijkse budgetruimte welke in de Kadernota 2001 al in meerjarenperspectief is bestemd. Daarnaast zal per eind 2005 € 13,5 miljoen belegd zijn in een garantieproduct. Deze belegging was oorspronkelijk groot € 40,6 miljoen, maar valt in drie evenredige tranches vrij gedurende de jaren 2004 tot en met 2006 en zijn beschikbaar ten behoeve van Strategische Investeringen. Dit betekent dat in 2005 een bedrag van circa € 13,5 miljoen voor aanwending of herbelegging beschikbaar komt; • € 150,4 miljoen beleggingen van additionele overliquiditeit. Dit betekent een toename met circa € 49 miljoen gedurende 2005. Deze toename wordt bereikt na herbelegging van de hierboven genoemde vrijvallende tranche van het garantieproduct evenals de consolidatie in lange beleggingen van middelen die op de geldmarkt worden aangehouden (in totaal € 61 miljoen). Daarentegen expireert in 2005 voor een bedrag van € 12 miljoen vastrentende waarden. Thans bestaan op korte termijn geen plannen om langlopende leningen te verstrekken. De beleggingen zullen, vooral op gebied van kredietwaardigheid, continu aan monitoring onderhevig zijn. Hoewel de gemeente heeft gekozen voor het meer passieve karakter van een buy-and-hold strategie staat het, onder randvoorwaarden, open voor rendementsverbetering binnen de portefeuille. De mogelijkheden tot het cederen van één-op-één doorverstrekte leningen zullen in overleg met betrokken partijen ook blijvend worden verkend. Dit proces heeft een positief balansverkortend effect. Mutaties in de uitzettingen- en beleggingsportefeuille gedurende 2005 (bedragen x € 1.000,-):

125

Omschrijving

Bedrag

(Doorverstrekte) leningen aan woningbouwcorporaties Overige langlopende leningen Subtotaal verstrekte leningen Beleggingen (effecten)

40.456 21.485 61.941 195.518

Totaal per 1 januari 2005

257.459

Nieuwe leningen Nieuwe beleggingen Overige uitbreidingen Afschrijving op beleggingen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Overige verminderingen

0 0 61.000 -313 -27.557 0 -2.159

Verwachte stand per 31 december 2005

288.430

Specificatie per 31 december 2005: (Doorverstrekte) leningen aan woningbouwcorporaties Overige langlopende leningen Subtotaal verstrekte leningen Beleggingen (effecten) Totaal per 31 december 2005

39.510 18.300 57.810 230.620 288.430

Laatstgenoemd bedrag komt weer overeen met het bedrag dat onder 5.4.2 is weergegeven bij ‘Kredietrisico op leningen en beleggingen’.

5.4.4 Kasbeheer Voor 2005 wordt een situatie van lichte overliquiditeit verwacht. De daarvoor beschikbare middelen zullen uit rendementsoverwegingen op de geldmarkt worden belegd in 1- en 2-maands deposito’s. Het eerder in gang gezette proces van schoning en actualisering van de dossiers geldelijk beheer zal worden gecontinueerd.

5.4.5 De 9 9 9

Informatievoorziening

interne informatievoorziening zal bestaan uit: Periodieke bijeenkomsten van de Treasury Commissie; Opstelling van het Treasury Jaarplan 2006; Monitoring en rapportage over beleggingsportefeuille.

Externe informatievoorziening zal bestaan uit: 9 Kwartaalrapportages betreffende de liquiditeitspositie aan de Provincie Zuid-Holland; 9 Kwartaalrapportages ten behoeve van berekening van het zogenoemde EMU-saldo aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

126

5.5

Bedrijfsvoering

Inleiding Het motto “Inhoud stuurt de beweging” is de afgelopen jaren richtinggevend geweest voor de ontwikkeling van de organisatie en in 2005 is dat niet anders. Met dat motto wordt tot uitdrukking gebracht dat ontwikkeling van de organisatie geen doel op zich is, maar een noodzakelijk proces om de organisatie permanent te richten op het realiseren van de ambities van de stad. Omdat de stad zich blijvend ontwikkelt, heeft ook de ontwikkeling van de organisatie het karakter van een permanent proces. Daarbij gaat het, net als in de stad, om grote en kleine ontwikkelingen; om het doorzetten van lopende ontwikkelingen en het starten van nieuwe projecten, om direct zichtbare structuurveranderingen in combinatie met veranderingen in werkwijzen en gedrag in de organisatie. Voor 2005 geldt, evenals in 2004, dat het realiseren van de ambities in de stad, de bezuinigingen én de ontwikkeling van de organisatie gecombineerd moeten worden. Hoofdlijnen van beleid en organisatieontwikkeling De hoofdlijnen van het beleid voor de bedrijfsvoering en de organisatieontwikkeling staan in 2005 vooral in het teken van het doorzetten van de in voorgaande jaren gestarte ontwikkelingen. In 2003 is een begin gemaakt met verschillende projecten gericht op het realiseren van een organisatie die wendbaar, betrouwbaar en innovatief is en die gesteld staat voor het realiseren van de ambities uit het Meerjarenbeleidsprogramma (MJP). In 2004 hebben die ontwikkelingen een extra impuls gekregen in het kader van het innovatietraject. De uitvoering van dat traject was nodig om, ondanks het noodzakelijke bezuinigen, toch de inhoudelijke ambities van het MJP te kunnen realiseren. In 2005 worden de activiteiten in het kader van “Wendbaar, Betrouwbaar en Innovatief” én de verschillende projecten in het kader van het “Innovatietraject” geïntegreerd en in samenhang doorgezet. Dat is nodig voor het realiseren van de budgettaire opgaven waar we voor staan, maar zeker ook in het licht van de noodzakelijke ontwikkeling van de organisatie. Met betrekking tot organisatieontwikkeling en bedrijfsvoering zullen in dat kader op verschillende gebieden projecten en activiteiten worden uitgevoerd. Een deel van die projecten en activiteiten heeft betrekking op de inrichting, de structuur, en de sturing van de organisatie. Sinds de afronding van het OO&S-traject heeft de organisatie een hoofdstructuur die de organisatie geschikt heeft gemaakt voor verdere ontwikkeling zonder dat daar steeds grote reorganisaties voor nodig zijn. De inrichting van de organisatie in programma’s, sectoren en bedrijven is in belangrijke mate toekomstvast. Dat betekent niet dat binnen die hoofdstructuur geen ontwikkelingen meer nodig zijn. Vanuit “Wendbaar, Betrouwbaar en Innovatief” was het bijvoorbeeld al gewenst verder te kijken naar de wijze waarop vorm en inhoud wordt gegeven aan programmasturing en de organisatie en positionering van de bedrijven.

127

Daarnaast wordt steeds duidelijker dat ook projecten en thema’s in het kader van het innovatietraject gevolgen hebben voor de inrichting van de organisatie. Dat geldt in het bijzonder voor projecten en activiteiten die leiden tot een andere rol van de gemeente in de keten en voor projecten waarbij activiteiten op een andere schaal worden uitgevoerd of op afstand worden geplaatst. Voorbeelden daarvan zijn de verdergaande regionale samenwerking of het realiseren van shared services. De belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van de ontwikkeling van de organisatie hebben in 2005 betrekking hebben op: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Veranderingen door het veranderen van de positie in de keten (bijvoorbeeld veiligheid); De ontwikkeling van de bedrijven en vormen van publiek - private samenwerking; Het realiseren van (regionale) samenwerking en shared services; Het versterken van programmamanagement; Organisatieveranderingen als gevolg van veranderende werkprocessen en door ICT toepassingen.

Bovenstaande heeft een breed spectrum aan projecten en activiteiten die soms sterk met elkaar zijn verbonden. Om tot een beheerste en gecontroleerde sturing van deze projecten te komen wordt er in het najaar van 2004 een organisatiekalender voor de jaren 2005-2006 opgesteld. Daarnaast wordt een organisatieperspectief voor de langere termijn geformuleerd. Dat perspectief zal, geheel in lijn van “Inhoud stuurt de beweging” worden afgeleid van de vernieuwde inhoudelijke ambities zoals opgenomen uit het (regionaal) meerjaren ontwikkelingsprogramma c.q. het herijkte MJP. Naast structuur en inrichtingsaspecten zijn ook enkele belangrijke sturingsvraagstukken aan de orde. Bij ontwikkelingen als ketensturing en ketenregie, publiek-private samenwerkingsvormen, het onderbrengen van activiteiten in bedrijven e.d. is op de eerste plaats de sturingsvraag aan de orde. Hoe geven we vorm en inhoud aan het sturen in ketens en op welke wijze wordt vanuit de Dordtse organisatie sturing gegeven aan gesubsidieerde instellingen, bedrijven en (regionale) samenwerkingsverbanden. In 2005 zullen, parallel aan de ontwikkelingen op het gebied van de organisatiestructuur, enkele belangrijke sturingvraagstukken worden uitgewerkt, zoals die aan de orde is bij de herijking van de P&C cyclus en de sturing op de formatieomvang. Een andere hoofdlijn met betrekking tot organisatieontwikkeling en bedrijfsvoering is gericht op het versterken van de mobiliteit en flexibiliteit in – en van - de organisatie. Het HRM-beleid zal in 2005 krachtig worden doorgezet. Daarbij wordt nadrukkelijk de relatie gelegd tussen het mobiliteitsvraagstuk enerzijds en de noodzaak om een substantiële kwaliteitsslag te maken anderzijds. Een kwaliteitsslag die in het teken staat van het versterken van de uitvoeringskracht, de slagvaardigheid en de actiegerichtheid van medewerkers en organisatie. In 2005 zal het kwaliteitstraject met kracht worden voortgezet. Met het INK managementmodel als instrument worden in 2005 weer belangrijks stappen gezet op de weg naar het realiseren van een ketengeoriënteerde organisatie (INK-fase 4). In dat kader zal tevens

128

een kwaliteitshandvest worden opgesteld en worden gewerkt aan de implementatie daarvan. Vanzelfsprekend hoort daar ook bij dat er wordt geïnvesteerd in het (nog) verder versterken van de dagelijkse kwaliteit binnen de organisatie . Het versterken van het leren en het lerende vermogen van de organisatie zal in 2005 een belangrijk aandachtspunt zijn. Dat leren krijgt voor een deel vorm en inhoud in gestructureerde opleidingtrajecten waarbij het accent zal liggen op het versterken van noodzakelijke competenties en vaardigheden en op het overdragen van de kernwaarden van de organisatie. Daarnaast en minstens zo belangrijk is het leren door het delen van ervaringen en het gebruik maken van de aanwezige kennis binnen de organisatie. In een ketengeoriënteerde netwerkorganisatie is kennismanagement (het, verzamelen, ontwikkelen, ontsluiten en gebruiken van de aanwezige kennis in de organisatie) een belangrijke succesfactor. In 2004 is voor het uitvoeren en ondersteunen van innovatieprojecten het innovatiefonds ingesteld. Ook in 2005 en volgende jaren zijn extra middelen nodig om het innovatietraject en de ontwikkeling van de organisatie door te zetten. In de Kadernota 2005 is daarom door uw raad ingestemd met het beschikbaar stellen van € 1,5 miljoen voor 2005 voor het innovatietraject en de organisatieontwikkeling. Deze middelen zullen worden betrokken bij de besluitvorming over de Jaarrekening 2004. De voor 2005 beschikbaar gestelde middelen zullen, op basis van concrete voorstellen, vooral worden aangewend ten behoeve van: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

Het versterken van de P&O - functie; De uitvoering van verschillende individuele en collectieve mobiliteitstrajecten; De financiering van uitstroom bevorderende maatregelen; De uitvoering van leer- en ontwikkelingstrajecten; De, gedeeltelijk externe, ondersteuning en begeleiding; De (voor)financiering van nieuwe innovatieprojecten; De activiteiten in het kader van het innovatieplatform.

Dienstverlening In 2005 zal het Handvest Publieke Dienstverlening worden gepubliceerd. Het Handvest is in 2004 ontwikkeld nadat de Gemeenteraad zich tijdens de raadsvergadering van 11 november 2003 had uitgesproken voor invoering van een dergelijk handvest. De invoering van het handvest sluit goed aan bij de ambitie om een “betrouwbare, transparante en efficiënte dienstverlening” te realiseren, zoals is verwoord in de (concept) visie op de dienstverlening van de gemeente Dordrecht. Deze visie zal nog in 2004 aan de raad worden voorgelegd. Een Handvest Publieke Dienstverlening kenmerkt zich door het afleggen van publieke verantwoording en bevat servicenormen voor de dienstverlening van de overheid. De normen worden gepubliceerd, zodat de burger de overheid hierop kan aanspreken. Het kenmerk van het Dordtse handvest is het tweeledige karakter er van; het geeft aan wat de burger van de gemeente kan verwachten, maar het geeft ook aan wat de gemeente van de burger kan verwachten, wil ze het serviceniveau waar kunnen maken. Zo zal de burger moeten zorgen voor volledige en actuele gegevens en zal ze zich moeten kunnen

129

legitimeren. De publicatie van het Handvest Publieke Dienstverlening zal worden gecombineerd met het uitbrengen van het Burgerjaarverslag over 2004. Human Resource Management (HRM) Mobiliteit In 2005 moeten de afspraken die zijn gemaakt in het convenant met de vakbonden meer en meer in de uitvoering van het beleid zichtbaar worden. Nieuwe medewerkers zullen in algemene dienst worden aangesteld, mobiliteit zal worden gestimuleerd en beloond. Het instrumentarium om mobiliteit optimaal mogelijk te maken wordt verder uitgebreid, mogelijk ook door de inzet van gespecialiseerde bureaus. Het bevorderen van de mobiliteit binnen de Drechtsteden zal daarbij een belangrijk aandachtspunt zijn. De samenwerking met de gemeente Rotterdam wordt voorgezet. Functiewaardering Gedurende 2005 zal gestart worden met de selectie van een nieuw functiewaarderingssysteem. Dit systeem zal, naast een groot aantal andere voorwaarden, ook aan de voorwaarde moeten voldoen dat er met competenties gewerkt kan worden. De invoering van een nieuw systeem zal een vol jaar in beslag nemen. Naast het op orde brengen van de huidige beschrijvingen zal functiereductie een te behalen doel blijven gedurende de komende planperiode. Gezondheidsmanagement In 2005 zullen de resultaten van de evaluatie (najaar 2004) input zijn voor bijstellingen in het gezondheidsmanagement. Het streefcijfer t.a.v. het ziekteverzuim wordt voor 2005 gehandhaafd op 7,5%. De bijstellingen in het gezondheidsmanagement kunnen aanleiding zijn om de dienstverlening van ARBONED te bezien. De dienstverlening van Loyalis wordt in 2005 mogelijk teruggebracht van structurele inzet naar inzet op afroep. De evaluatie zal ook input zijn om IZA-bedrijfszorg al dan niet te herzien of is wellicht aanleiding voor hernieuwde acties om de bekendheid met dit product te verhogen. De te houden risicoinventarisaties en evaluaties in de diverse sectoren zullen leiden tot plannen van aanpak. Maatregelen kunnen worden doorgevoerd voor zover zij geen grote financiële impact hebben. Eind 2004 is de evaluatie van het Arbo-beleid afgerond. Op basis van deze evaluatie zullen eventuele vervolgacties in 2005 worden uitgevoerd of opgestart. Formatie & bezetting Gedurende de looptijd van het sociaal statuut in het kader van innovatie- en financiële taakstelling zal de ontwikkeling van de formatie en de daarbij behorende bezetting een krachtige centrale regie vergen. Een aantal trajecten die in 2004 zijn gestart en in 2005 doorlopen, zoals bijvoorbeeld de uitstroommaatregel, moeten er voor zorg dragen dat de formatie en de bezetting af gaan nemen. De werkelijke efficiëntieverbetering moet uiteraard het resultaat zijn van de innovatieprojecten die door de sectoren worden uitgevoerd. Uit de sectorale personeelsplannen voor 2005 zullen de kwalitatieve en kwantitatieve personele vraagstukken duidelijk worden. De personeelsplannen worden opgenomen in de sectorjaarplannen voor

130

2005. Vervolgens kan de centrale coördinatie door de afdeling P&O op de vacaturestelling, het mobiliteitsinstrumentarium en de inrichting en het functioneren van de formatiecommissie behulpzaam zijn bij het reguleren en oplossen van korte en lange termijn formatie- en bezettingsvraagstukken. Leiderschap In 2004 is een formele start gemaakt met het traject “Leiderschap in Verandering”. Dit traject is bestemd voor alle directeuren en afdelingshoofden en is gericht op versterking van het leiderschap in een voortdurend veranderende en complexe omgeving. Iedere deelnemer volgt workshops naar eigen keuze. De directeuren hebben een belangrijke rol bij het vormgeven van de workshops. Daarnaast volgen de deelnemers in kleine groepen intervisie. Begin 2005 wordt het traject voorlopig afgesloten met een slotconferentie voor alle deelnemers. Het vervolg zal bestaan uit verdere ontwikkeling van op maat gesneden workshops, intervisie en individuele coaching. Voor de operationeel leidinggevenden (bureauhoofden en teamleiders) is in 2004 een start gemaakt met de “Basisleergang Management Dordrecht”. Dit traject bevat modulen, gegroepeerd rondom de context (omgeving), de persoon, en de praktische rol van de leidinggevende. De “Basisleergang Management Dordrecht” wordt in 2005 voortgezet, waarbij getracht wordt om meer dan voorheen aansluiting te vinden op het leiderschapstraject voor directeuren en afdelingshoofden. Kwaliteit Met behulp het INK managementmodel wordt gestreefd naar voortdurende kwaliteitsverbetering. In 2005 wordt dit streven onverminderd doorgezet, waarbij kwaliteit zo veel mogelijk is gekoppeld aan bestaande en lopende projecten en leertrajecten. Een kwaliteitsslag is aan de orde bij de innovatieprojecten en de diverse leertrajecten. Op deze wijze is kwaliteit een integraal onderdeel van de praktijk van alle dag. De organisatie streeft er naar om een “ketengeoriënteerde organisatie” te worden. Dit past in het INK managementmodel dat vijf ontwikkelingsfasen bevat. Fase IV in het INK managementmodel is de fase waarin een organisatie als “ketengeoriënteerd” wordt beschouwd. Het INK beschrijft ketengeoriënteerd als volgt: “Samen met partners in de voortbrengingsketen wordt gestreefd naar maximale toegevoegde waarde. Per partner wordt bepaald wie het meest geschikt is om een bepaalde taak uit te voeren. Besturingssystemen worden met elkaar verbonden”. Innovatie staat voorop. De sectoren en bedrijven zullen in 2005 opnieuw concrete stappen ondernemen om zich verder te ontwikkelen in de richting van een ketengeoriënteerde (fase IV) organisatie. Voorbeelden van deze stappen zijn: ¾ ¾ ¾

Het uitvoeren van de tweede ronde positiebepalingen aan de hand van het INK managementmodel; Het onderzoeken van de klanttevredenheid; Het onderzoeken van de medewerkerstevredenheid;

131

¾ ¾

Monitoren en meten; Het uitvoeren van Audits.

Op basis van de uitkomsten van deze activiteiten zullen de sectoren in hun jaarplannen acties opnemen, gericht op verdere verbetering van de organisatie.

Management van medewerkers -3-

Strategie & beleid

leiderschap

-1-

medewerkers -7-

-2-

Management van processen

Management Van middelen -4-

-5-

Klanten en leveranciers -6-

Bestuur en Financiers

maatschappij

ORGANISATIE

-8-

-9-

RESULTAAT Verbeteren en vernieuwen

Beheer op orde In de ruime zin van het woord is beheer een belangrijke voorwaarde voor kwaliteit. Als processen en systemen goed worden beheerd en beheerst is kwaliteit eenvoudiger te realiseren. In 2005 zal het beheer en de borging van werkprocessen verder worden verbeterd en zal het beheer van de ondersteunende functies (personeel, ICT, huisvesting, interne controle) verder worden geprofessionaliseerd. Beheer is ook het in kaart brengen en optimaliseren van werkprocessen. Een groot aantal innovatieprojecten heeft dit expliciet of impliciet als doel. Voorbeelden zijn het project Vergunningverlening en Handhaving, en het Subsidie - volgsysteem dat bij Onderwijs & Welzijn wordt ingevoerd. De projecten Papier P@ssé en de herijking Planning- en Controlcyclus zijn voorbeelden van het verbeteren, beheersen en digitaliseren van werkprocessen. Herijking Planning- en Controlcyclus De planning- en controlcyclus (“Kiezen, Sturen en Verantwoorden”) in de gemeente Dordrecht is de laatste decennia ingrijpend veranderd. De veranderingen zijn het gevolg van wijziging van weten regelgeving en wijzigingen in de organisatie, de sturingsmethoden en de informatiebehoefte. De indruk bestaat dat er in de huidige systematiek teveel gestapeld is. Veel wijzigingen zijn tot stand gebracht door extra activiteiten en handelingen aan de bestaande werkwijze toe te voegen, terwijl veel veranderingen zijn geïmplementeerd door verfijningen van het bestaande. Richtlijnen voor de planning & control cyclus zijn de afgelopen jaren uitgebreid. De cyclus is hiermee complex geworden en de uitvoering daarvan vraagt veel capaciteit. Het project “Herijking planning en controlcyclus” zal een vereenvoudiging van de cyclus moeten bewerkstelligen en daarmee ook de kwaliteit van de planning en control verbeteren.

132

Tevens wordt een structurele besparing geraamd op de kosten van planning en control van €.200.000 in 2005 oplopend tot €.400.000 vanaf 2007. Op dit moment zijn we in de eerste fase van het project, de onderzoeksfase. In deze fase worden de organisatie, de producten en de werkprocessen achter de planning en controlcyclus doorgelicht, verbeteringen voorgesteld en de prijs-kwaliteit verhouding van de huidige cyclische producten tegen het licht gehouden. Deze fase moet voldoende concrete aanknopingspunten bieden voor de tweede fase; de feitelijke herstructurering van de cyclus. ICT: de transformatie van E – loket naar E - Gemeente In 2004 is een visie op “Informatiemanagement – ICT” opgesteld. In deze visie is de visie geëxpliciteerd, geactualiseerd, verbreed en geïntegreerd. Op basis van deze visie zal Informatiemanagement – ICT optimaal kunnen bijdragen aan het behalen van de organisatiedoelen. De centrale boodschap in deze visie is dat Dordrecht in 2010 een E–gemeente is. In 2005 werkt Dordrecht verder aan deze ontwikkeling. Om de ontwikkeling naar een E- gemeente mogelijk te maken zijn twee zaken van cruciaal belang. Ten eerste het delen van informatie en kennis en ten tweede transparante en efficiënte bedrijfsprocessen die op elkaar (zowel intern als in de keten) aansluiten. Deze zaken zullen mede worden gerealiseerd door middel van de derde fase van het Programma E–Government en diverse andere projecten. Programma E- Government De derde fase van het E–Government Programma kent een drietal actielijnen: 1. Digitale dienstverlening: de projecten in deze actielijn verbreden en verbeteren de digitale dienstverlening; 2. Mid Office: in deze actielijn zullen projecten worden gestart om de, voor innovatie benodigde, architectuur verder uit te breiden, de reeds ontwikkelde onderdelen te borgen en het gebruik van deze onderdelen binnen onze organisatie te stimuleren; 3. Automatiseren bedrijfsprocessen: bij deze actielijn wordt het eerder ontwikkelde instrumentarium ingezet om diverse bedrijfsprocessen te automatiseren. Onze organisatie wil werken volgens het principe van “enkelvoudige registratie, meervoudig gebruik”. Hierdoor zorgen we er voor dat gegevens slechts één maal moeten worden ingevoerd en dat iedereen dezelfde informatie heeft. Dit zorgt voor een hogere betrouwbaarheid van de gegevens en voor efficiency winst. Tevens draagt dit bij aan het vertrouwen van de burgers in de ambtelijke organisatie. Dit voornemen wordt, naast het E – Government Programma, gerealiseerd door middel van projecten op het gebied van gegevensmanagement en het gegevensmagazijn in het Mid Office. In 2005 zullen de opzet van het gegevensmagazijn en de bijbehorende procedures verder worden uitgewerkt en zal worden begonnen met vullen van het gegevensmagazijn. In een slagvaardige organisatie zijn de bedrijfsprocessen efficiënt, snel en van een goede kwaliteit. Bovendien zijn ze op elkaar (intern en in de keten) afgestemd zodat er geen onnodige vertragingen optreden. Om dit te realiseren worden de tools die in het kader van het project

133

Papier P@ssé zijn ontwikkeld voor een aantal processen worden ingezet. ICT krijgt een steeds belangrijkere plaats in de organisatie. Hierdoor is het noodzakelijk ICT services steeds professioneler aan te pakken. De reeds ingezette lijn wordt voortgezet. Ook wordt gewerkt aan het kennisniveau van onze ICT organisatie. Er zal vooral aandacht zijn voor kennisoverdracht vanuit het Programma E–Government naar de lijnorganisatie. Organisatie en Huisvesting De huisvesting is één van de peilers om de organisatiestrategie “Wendbaar, Betrouwbaar en Innovatief” vorm te geven en te ondersteunen. In mei 2004 heeft het College in dit kader met instemming van de COR besloten het flexwerken in de Stadswinkelvleugel als pilot in te voeren als dit technisch en financieel haalbaar is. Een verfijnd onderzoek daarnaar dat nu gaande is zal uitmonden in een startnotitie die in september 2004 gereed zal zijn. Daarin worden ook alle stappen en activiteiten aangegeven die nodig zijn om het flexwerken in te voeren. Er worden een drietal trajecten onderscheiden: 1. Een traject waarin in 2005 alle fysieke aspecten van de flexplek worden vormgegeven en gerealiseerd; de nodige verbouwingen, de tijdelijke huisvesting elders en de inrichting van de flexplek; 2. Een traject waarin alle activiteiten worden ondernomen om de organisaties in de Stadswinkelvleugel digitaal te kunnen laten werken. Dit traject omvat zowel de digitalisering van de informatie als de automatisering van de werkprocessen. Met de start van het flexwerken worden de archieven opgeruimd en wordt er nog slechts gewerkt met gezamenlijke archieven / dossiers. De digitalisering ervan wordt gemeentebreed opgepakt, waarbij aan de organisaties in de Stadswinkelvleugel voorrang wordt verleend qua implementatie. In 2005 is het doel met diverse acties de omvang van de archiefkasten met 40 % terug te brengen en in 2006 met nogmaals 20 %. De doelstelling voor 2006 is wel afhankelijk van de mate waarin er dan al digitaal gewerkt kan worden; 3. Een traject dat een programma van activiteiten en projecten omvat waarmee de omslag naar het flexibel en innovatief werken wordt gerealiseerd. In dit traject wordt nagegaan hoe de gewenste manier van werken, die tot nu toe al vaak in abstracte termen als flexibel, betrouwbaar en innovatief is aangeduid concreet vorm kan krijgen en daadwerkelijk wordt ingevoerd. In 2005 zullen de veranderingen die gepaard gaan met het werken met flexplekken hun beslag krijgen. Daarnaast zullen de veranderingsthema’s en plannen voor 2006 worden verwoord. Dit traject vergt een strakke sturing van het proces van participatie en interactie, opdat het resultaat gezamenlijk gedragen wordt door leiding en medewerkers. Innovatief samenwerken in de Drechtsteden Eind 2003 hebben de colleges van de Drechtsteden besloten om de samenwerking in de Drechtsteden kracht bij te zetten door een bestuursopdracht aan de ambtelijke organisaties te geven met als titel

134

“Innovatief Samenwerken”. “Innovatief Samenwerken” heeft tot doel een verhoging van de kwaliteit, doelmatigheid, continuïteit en effectiviteit van processen, diensten of producten te realiseren door het slim combineren van middelen en expertise. In de bestuursopdracht zijn drie pilots opgenomen, te weten: ¾ ¾ ¾

ICT & Informatievoorziening (digitale dienstverlening); Beleidsontwikkeling; Shared Services & Facilitaire samenwerking (onderzoek en leertraject).

Veel beleidsterreinen zijn in hun aard grensoverschrijdend en worden daarom in het verband van de Drechtsteden aangepakt. Andere vragen een aanpak door de Drechtsteden doordat de maatschappelijke partners op bovenlokale schaal werken. Verder hebben alle gemeenten te maken met hoge eisen met betrekking tot de dienstverlening, terwijl zij in hun capaciteit worden gekort door bezuinigingen. Zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid wordt daarom gezocht naar nieuwe manieren om expertise en capaciteit te combineren, om sturingsrelaties transparanter te maken en om de kwetsbaarheid van de organisatie te verkleinen. De bestuursopdracht heeft inmiddels geleid tot een nadere uitwerking van de drie pilots en tot voorstellen over daarin onderscheiden thema’s. Het project “Innovatief Samenwerken” gaat ook in 2005 verder en zal dan tot nader geconcretiseerde voorstellen en activiteiten leiden. Juridische zaken In 2005 zal het accent liggen op het voortzetten, uitbouwen en implementeren van acties die in 2004 in gang zijn gezet. Daarbij gaat het om het optimaliseren van het behandelen van bezwaarschriften, het verder werken aan het handhavingsbeleid, het afronden en evalueren van een pilot over het toepassen van alternatieve werkwijzen voor conflictvoorkoming en conflictoplossing bij de afdeling Bouwen en Wonen en (andere) activiteiten in het kader van juridische kwaliteitszorg. Onderwerpen van voortdurende aandacht zijn: ¾ ¾ ¾ ¾

Juridische aspecten van E-Government; Het informeren van de organisatie over relevante nieuwe wetgeving; Het toezien op en bijdragen aan de juridische kwaliteit van verordeningen; Het ontwikkelen en aanbieden van hulpmiddelen die bijdragen aan de verbetering van de juridische kwaliteit van de producten van de gemeente.

Enkele projecten die in 2005 zullen worden uitgevoerd zijn: ¾ ¾

Het wijzigen van de Algemene Subsidieverordening; Het implementeren van de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken.

Communicatie De koers waarop het huidige communicatiebeleid is gebaseerd wordt in 2005 voortgezet. Dit beleid is gericht op de versterking van het

135

imago van Dordrecht en het vergroten van de samenhang tussen de communicatie vanuit de beleidsspeerpunten en de strategische communicatie met de stad. De interne communicatie wordt daarop ingericht. De strategische communicatie en het versterken van het imago van Dordrecht richten zich enerzijds op de grote projecten in de stad zoals die zijn vastgelegd in het MJP en het regionaal Meerjaren Ontwikkel Plan (rMOP) en anderzijds op het versterken van het vertrouwen van de burger. Betrouwbaarheid en transparantie van de communicatie zijn daarin cruciaal. De gemeentelijke communicatiemiddelen zoals de website en het wekelijkse Gemeentenieuws zijn daarin belangrijk. Maar ook de interactie met de stad krijgt meer aandacht. Dit is ook een belangrijk aspect in de Dordtse Aanpak. Op het gebied van interactie zal gericht expertise worden ontwikkeld, welke zal worden overgedragen en ingezet ten behoeve van de hele organisatie. Daarbij zullen ook de mogelijkheden van de nieuwe media beter worden benut. Begrijpelijkheid van informatie in de gemeentelijke informatievoorziening en dienstverlening is een ander aspect dat bijdraagt aan de betrouwbaar en transparantie. Het streven is om het taalgebruik van gemeentelijk voorlichtingsmateriaal (zowel schriftelijk als digitaal) waar nodig te vereenvoudigen. Veel aandacht is er in 2005 ook voor de interne communicatie. Deze krijgt meer samenhang met de externe communicatie en de doelen voor de strategische communicatie gelden ook voor de interne communicatie. Daarnaast veranderen door de digitalisering ook de interne communicatiemiddelen. De nieuwe mogelijkheden van intranet zal ook invloed hebben op het karakter van bijvoorbeeld Dordt Binnenuit.

136

5.6

Verbonden partijen

Beleid en ontwikkeling Het inzicht in de aspecten van verbonden partijen is nodig vanwege de vaak aanmerkelijke bestuurlijke, beleidsmatige en financiële belangen. Voor de gemeente Dordrecht zijn vooral gemeenschappelijke regelingen, grote uitvoeringsorganisaties en deelnemingen (vennootschappen) relevant. Deze groepen worden in dit deel van de begroting nader beschouwd. Ten eerste gaat het om organisaties die gemeentelijke taken uitvoeren. De gemeente is verantwoordelijk, maar heeft de uitvoering aan een ander overgedragen. Het gaat hier niet om inhuuractiviteiten, maar om structurele en aanmerkelijke bijdragen. Veelal betreft het hier samenwerking met andere gemeenten in de regio in de vorm van gemeenschappelijke regelingen. Vanwege de grotere schaal is de bedrijfsvoering op een hoger plan uit te voeren en is er door de hogere omzet meer buffercapaciteit voor risico’s in output en financiën. Naast deze groep van verbonden partijen is de gemeente Dordrecht ook aandeelhouder in een aantal vennootschappen. Vaak hebben deze deelnemingen een historische achtergrond. Het betreft hier vooral de geprivatiseerde nutsbedrijven. Daarnaast participeert Dordrecht ook in private partijen die vanuit hun aard en werkgebied een zeer nauwe relatie hebben met de Dordtse bedrijfsvoering. Een voorbeeld hiervan is de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden. Zeker op het gebied van de regionale samenwerking zijn er in 2005 nieuwe opgaven geformuleerd. De wens om de Drechtsteden te versterken zal zeker ook gevolgen hebben voor de bestuurlijke structuur. Een eerste uiting van een sterkere regionale samenwerking is de oprichting van het Bureau Leerplicht Drechtsteden. Wij verwachten in 2005 dan ook meer bewegingen die zowel een relatie hebben met opschaling van beleid en uitvoering als een versterking inhouden van de intergemeentelijke samenwerking in Drechtstedenverband. De bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen zijn ook terug te vinden in de productie en op een hoger aggregatieniveau in de begrotingsprogramma´s. In het beheersdeel van de begroting staan zij samengevat in de staat van inkomensoverdrachten. De resultaten van de deelnemingen (dividend of verhandelingen) in de private sector worden in deze paragraaf geraamd. Bij de opstelling van het jaarverslag worden deze resultaten toegevoegd aan het rekeningresultaat. Gemeenschappelijke regelingen Hieronder geven we een overzicht van de verschillende gemeenschappelijke regelingen voor het jaar 2005. Het overzicht bevat alleen die regelingen waarin Dordrecht een aanmerkelijk financieel belang heeft. Samenwerkingsverband Zuid-Holland Zuid (bijdrage 2005: € 6.783.000)

137

20 gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid nemen hieraan deel. Het Samenwerkingsverband (SZHZ) bestaat uit de volgende diensten: • • • •

Bestuursdienst; Milieudienst; Regionale Brandweer; GGD.

Bij het totstandkomen van deze begroting is het voornemen de Bestuursdienst van het samenwerkingsverband op te heffen in een ver gevorderd stadium. Overzicht bijdragen Samenwerkingsverband Zuid-Holland Zuid per sector voor 2005 (bedragen x € 1.000,-):

Regiodienst Bestuursdienst Milieudienst (1) Regionale Brandweer GGD TOTAAL (1)

TOTAAL 2005

Totaal 2004

382 1.805 1.178 3.418

398 1.887 1.140 1.718

6.783

5.143

Exclusief Offerte

Conform afspraak zijn de ramingen van SZHZ ten opzichte van voorgaande jaren gekoppeld aan de accresontwikkeling van de Algemene Uitkering uit het Gemeentefonds. De aanmerkelijk hogere bijdrage aan de GGD wordt veroorzaakt door de brede doeluitkering Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR). Het eigen aandeel voor Dordrecht is in de Kadernota 2004 (Investeren in Dordrecht) op € 0,8 miljoen gesteld. Via de begroting van het Samenwerkingsverband Zuid-Holland Zuid verloopt ook de aansturing van het Project Drechtsteden (inclusief Drechtoevers). De gemeentelijke bijdragen ten behoeve van Drechtsteden komen tot uitdrukking in de begroting van de Bestuursdienst Zuid-Holland Zuid. De inhoudelijke en budgettaire aansturing verloopt via de sector Stadsontwikkeling. De totale bijdrage van de gemeente Dordrecht aan Drechtsteden komt voor 2005, inclusief accres aanpassing, uit op € 814.000. Wegschap Tunnel Dordtse Kil (bijdrage 2005: € 635.000 ) Stadswerken is namens de gemeente Dordrecht voor 42% deelnemer (ook wel ‘garanten’ genoemd) aan deze gemeenschappelijke regeling. Het voor 2005 geraamde (negatieve) exploitatiesaldo wordt naar rato over de deelnemers verdeeld. Natuur- en recreatieschap De Hollandse Biesbosch (bijdrage 2005: € 861.157 )

138

Dit schap is een regeling waarin naast de gemeente Dordrecht ook de gemeente Sliedrecht en de Provincie Zuid-Holland participeren. Het schap beheert onder andere het recreatiegebied De Hollandse Biesbosch, 227 hectare groot, inclusief het bezoekerscentrum. Centraal staan de openluchtrecreatie, de natuurbescherming en het natuur- en landschapsschoon in het betrokken gebied. Namens de gemeente Dordrecht participeert de sector Sport en Recreatie in het schap. Genoemde bijdrage betreft het Dordtse deel (65,625%) in de tekortafdekking van het geraamde nadelige saldo. Drechtwerk (bijdrage 2005: € 926.000) De inhoudelijke en financiële aansturing van Drechtwerk vindt vanuit de sector Sociale Dienst plaats onder het product gesubsidieerde arbeid. Evenals bij het Wegschap en bij het Recreatieschap bestaat de bijdrage van de gemeente Dordrecht in principe uit dekking van het nadelige saldo 2005 naar verhouding tot de deelname. Bureau Leerplicht Drechtsteden (begrotingswijziging wordt doorgevoerd) Inmiddels is besloten het product leerplicht onder te brengen in een intergemeentelijk samenwerkingsverband. Uitvoeringsorganisaties N.V. Netwerk (bijdrage 2005: € 12.649.883) De activiteiten van Netwerk liggen op de volgende terreinen: • • • •

Inzameling huishoudelijk afval (afvalverwijdering en –verwerking); Schoonhouden openbare ruimte; Gladheidbestrijding en Plaagdierbestrijding.

De kosten van afvalverwerking zitten in bovengenoemde totaalbijdrage begrepen. Voor deze verwerking onderhoudt Netwerk namelijk een relatie met Gevudo uit hoofde waarvan een tarief per ton aan Netwerk in rekening gebracht. Netwerk is inmiddels omgevormd van een gemeenschappelijke regeling tot zelfstandige N.V. Voor de bijdragen van de gemeente heeft dit vooralsnog geen budgettair effect. Voor de ontwikkeling van de afvalstoffenheffing verwijzen wij naar eerdere paragrafen. Deelnemingen De gemeente Dordrecht is, onder meer vanuit overwegingen ten aanzien van nutsvoorzieningen, aandeelhouder in een aantal vennootschappen. De belangrijkste daarvan zijn in onderstaande tabel weergegeven. Overzicht verwachte deelnemingen gemeente Dordrecht per 31 december 2005 (bedragen x € 1.000,-):

139

Belang in %

Geraamd dividend 2004

Geraamd dividend 2005

N.V. Eneco

9,05%

3.474

3.800

B.V. Gem. bezit Evides (watervoorziening)

7,14%

328

328

C.V. Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden (ROM-D)

23,35%

0

0

0,43%

450

450

div.

7

6

4.259

4.584

Deelneming

N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Overige deelnemingen Totaal

De deelneming in ROM-D komt tot uitdrukking in de begroting Grondbedrijf. De gemeente Dordrecht bezit 9,05 % van de aandelen in N.V. ENECO. Het uitspreken van een verwachting over toekomstige winstuitkeringen is lastig. Dit wordt veroorzaakt door onder andere de volgende factoren: • •

N.V. ENECO is tegenwoordig verplicht vennootschapbelasting af te dragen hetgeen een drukkend effect heeft op de winstuitkeringen; De liberalisering van de elektriciteitsmarkt.

140

5.7

Grondbeleid

Aard van het grondbeleid (actief/faciliterend) Op 18 maart 2003 heeft de gemeenteraad de nota Strategisch Grondbeleid vastgesteld. Ter invulling van de Dordtse regierol wordt op strategisch niveau vanuit de stedelijke opgave/prioriteiten bepaald welke mate van beïnvloeding de gemeente bij welk type ontwikkeling wenst. Hierbij is een onderscheid gemaakt in drie type locaties: * Strategische ontwikkelingsprioriteit Dit betreft ontwikkelingen die voor de stad van cruciaal belang zijn en verwacht wordt dat de gemeente door middel van een strakke regierol een meerwaarde aan de ontwikkeling kan geven. Enkele voorbeelden die in de praktijk tot het type Strategische Ontwikkelingsprioriteit worden gerekend zijn De Stadswerven (bijzondere strategische locatie vanwege de ligging aan het water en nabij de binnenstad en vanwege de invulling met stedelijke functies zoals onder andere een theater etc.), het Leerpark (vanwege belang van onderwijsfunctie) en de Spoorzone (vanwege onder andere de grote mate van complexiteit doordat grote aanpassingen aan de infrastructuur in het gebied noodzakelijk zijn). * Derdenontwikkeling De gemeente laat graag ruimte over aan overige spelers wanneer het gaat om ontwikkelingen die niet tot de stedelijke prioriteiten behoren. Tot deze categorie behoren ook ontwikkelingen die wel tot de stedelijke prioriteiten behoren, maar waarbij de rol van de gemeente beperkt kan blijven tot het stellen van randvoorwaarden, dankzij bestemmingsplannen en allerlei vergunningen. Voorbeelden hiervan zijn de Hugo van Gijnweg, het Quickterrein, Golf en Wonen en de Smitsweg. * Money-maker Hoewel deze ontwikkelingen niet van zeer groot belang hoeven te zijn voor de stad en/of op zich aan de markt kunnen worden overgelaten, wil de gemeente toch vanuit financiële overwegingen een actief grondbeleid voeren. Aangezien de marktpartijen in het verleden al op gunstige locaties in de stad grondposities hebben ingenomen en er een verschuiving heeft plaatsgevonden van ontwikkelingen in uitleggebieden naar binnenstedelijke locaties beschikt de gemeente op dit moment nauwelijks over Moneymakers. Uit de nota vloeit verder voort dat de gemeente zich meer dan voorheen zal richten op strategische en planmatige verwervingen en projecten. Dit impliceert, ook al vanwege de te verwachten complexiteit, de nodige risico’s. In het hierna volgende wordt een relatie gelegd tussen het meerjaren beleidsprogramma en de lopende (fysieke) ruimtelijke ontwikkelingsprojecten. ¾ Binnenstad/ stad als beleving Dit houdt in dat met anderen wordt gewerkt aan de noodzakelijke verbetering van de bereikbaarheid, verhoging levendigheid en kwaliteit van de binnenstad. Projecten die aan bovenstaande doelstelling bijdragen zijn: Stadswerven, Hofkwartier, Achterom/ Bagijnhof en stationsomgeving, Lombardgebied, Bleijenhoek, Grote Markt, Steegoversloot, Riedijkshaven en parkeerterrein Spoorhaven.

141

¾ Veiligheid Dit programma richt zich op drie doelstellingen, waarvan er vooral één gericht is op de fysieke ontwikkeling van de stad: het voorkomen, reduceren en beheersen van externe veiligheidsrisico’s. Projecten die aan bovenstaande doelstelling bijdragen zijn: BIRK, Viersporigheid, Spoorzone Dordrecht/ Zwijndrecht en de VER-studie. ¾ Leefbare wijken In dit kader is het onderdeel ‘fysiek opknappen van wijken’ waardoor de leefbaarheid in die wijken verbeterd van belang. Projecten die aan bovenstaande doelstelling bijdragen zijn: herstructureringsopgave Dordt-west (Oud-Krispijn, Nieuw-Krispijn, Wielwijk, Crabbehof). ¾ Leerpark Vooral de wens tot fysieke herstructurering van het beroepsonderwijs in het Leerparkgebied is in dit opzicht van belang. Het project Leerpark is op bovenstaande doelstelling gericht. ¾ Economische ontwikkelingen Dordrecht-Drechtsteden Projecten die aan bovenstaande doelstelling bijdragen zijn: Amstelwijck, Maasterras (als onderdeel van de Spoorzone) en revitalisering Dordtse Zeehaven. Naast deze programma’s werkt de gemeente Dordrecht aan een Mobiliteitsplan Dordrecht welke ook consequenties zal hebben voor ruimtelijke ontwikkelingen in de stad. Via de jaarlijkse prognose zal duidelijk moeten blijken wat dit alles per saldo impliceert voor de vermogenspositie van het Grondbedrijf. Ontwikkelingen (economisch, buurgemeenten, provinciaal, landelijk) a) Economische ontwikkelingen (landelijk/ lokaal) In de vastgoedmarkt wordt de vraag naar kantoren in sterke mate beïnvloed door de economische groei. Daarnaast reageert de aanbodzijde vertraagd op de veranderende vraag. Hierdoor is er constant een marktsituatie die niet volledig in evenwicht is (de bekende varkenscyclus). Bovenstaande is op dit moment landelijk weer duidelijk zichtbaar: de kantorenmarkt is verzadigd. Daar is niet alleen de afgenomen vraag debet aan maar tevens de flinke toename in het landelijke aanbod van de afgelopen jaren. Gezien deze situatie is de verwachting dat pas medio 2006 de landelijke kantorenmarkt weer zal aantrekken1. Daarbij moet tevens vermeld worden dat de concrete vraag naar kantoorruimte in de praktijk sterk bepaald wordt door de kwaliteit van het object en de omgeving, de bereikbaarheid per auto en openbaar vervoer en de mogelijkheid tot een flexibele kantoorindeling. De ontwikkeling van bedrijventerreinen is minder conjunctuurgevoelig dan de kantorenmarkt. Ook op de woningmarkt wordt momenteel met de nodige voorzichtigheid geopereerd. Aanleiding hiervan is dat de huizen langere tijd te koop blijven staan en de huizenprijzen stagneren. De Bouwprognoses 2003-2008 van het ministerie van VROM zien er positief uit. De gedachte hierbij is volgens VROM dat groei in de 1

DTZ Zadelhoff in: artikel Financieel Dagblad uit 2003.

142

woningbouw de tegenvallers in de overige bouwsectoren moet compenseren. Volgens deskundigen zijn de prognoses van het ministerie van VROM te rooskleurig. b) Vraag-aanbod in de regio naar woningbouw / bedrijventerreinen Ook in Dordrecht zijn de prognoses van de kantoorontwikkelingen aan de huidige verslechterde economische situatie aangepast. Dit uit zich onder andere in de uitgifteplanning van Amstelwijck (conform raadsvoorstel uit 2003). Eind 2004 start een pilot voor het regionale kantorenprogramma Drechtsteden. De bedoeling is om tot een optimale regionale kantorenverdeling te komen, op basis van een optimaal en geactualiseerd kantorenbeleid. Voor wat betreft de bedrijventerreinen is er op dit moment één groot bedrijventerrein in ontwikkeling, Dordtse Kil III. Gezien de lange voorbereidingstijd van het ontwikkelen van bedrijventerreinen is al gestart met de voorbereiding van Dordtse Kil IV. Daarnaast worden er nu voor de upgrading van Dordtse Kil I en Dordtse Kil II en Amstelwijck-West nu voorbereidingen getroffen. In 2005 zal de uitvoering plaatsvinden. In 2004 is het Dordtse grondprijsbeleid herijkt met als gevolg de invoering van de residuele grondprijsstelling voor woningbouw exclusief sociale woningbouw en vrije kavels. Verder zijn bij de Kadernota 2005 de volgende uitgangspunten vastgesteld met betrekking tot (tussentijdse) winst- en verliesneming en het treffen van voorzieningen door het Grondbedrijf: 1. Tussentijds kan winst worden genomen als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: 9 Als het project onderverdeeld is in duidelijk herkenbare delen; 9 Als de winst (nagenoeg) is gerealiseerd); 9 Als het deelproject kan worden afgesloten; 9 Als er voldoende voorzieningen zijn getroffen voor verwachte verliezen op deelprojecten. 2. Het afwikkelen van projecten is mogelijk indien: 9 Er geen onzekerheden c.q. risico’s zijn; 9 De laatste nog te realiseren kosten en opbrengsten beperkt zijn (qua beoogde en tijdsperiode binnen 1 a 2 jaar). 3. De voorwaarden bij (tussentijdse) verliesneming zijn: 9 Als het geraamde verlies onafwendbaar is dan wordt een voorziening gevormd; 9 Voor projecten met een verwacht verlies vanaf € 0,5 miljoen zal een aparte voorziening worden gevormd; 9 Voor projecten met verliezen tot € 0,5 miljoen zal een gezamenlijke voorziening worden gevormd. 4. Bij de gronden nog niet in exploitatie zal voor het verschil tussen markten boekwaarde een voorziening worden gevormd. 5. Bij de strategische aankopen zullen de resultaten van de haalbaarheidsberekeningen en de risico’s worden verantwoord in de bepaling van het vermogen van het grondbedrijf. 6. Bij het bepalen van de hoogte van het weerstandsvermogen van het grondbedrijf wordt rekening gehouden met het onderhanden werk.

143

6. Financiële begroting De financiële begroting beoogt het inzicht in de gemeentelijke financiën te vergroten en biedt daartoe een samenhangend inzicht in de ontwikkeling van de exploitatie en de belangrijkste vermogensbestanddelen. De financiële begroting bestaat uit het overzicht van baten en lasten (6.1), de uiteenzetting van de financiële positie (6.2) en de investeringen (Strategische Investeringen en Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing, 6.3) . Voor meer financiële informatie verwijzen wij naar de cd waarop de beheersbegroting 2005 is opgenomen.

6.1

Overzicht van baten en lasten (exploitatie)

In deze paragraaf wordt een totaaloverzicht gepresenteerd van de aan de verschillende begrotingsprogramma’s (thema’s) gerelateerde baten en lasten en de ontwikkeling daarvan ten opzichte van vorig jaar. Navolgend worden de belangrijkste ontwikkelingen / budgettaire uitgangspunten in de lasten en baten toegelicht. Ontwikkelingen in de lasten Loon- en prijscompensatie gemeentelijke organisatie Voor de ontwikkeling van de lonen in 2005 is in het Najaarsakkoord een tweejarige nullijn afgesproken. De gemeentelijke organisatie krijgt echter wel te maken met een stijging van de ABP pensioenpremies van naar verwachting 1,5%, wat leidt tot een structureel budgettair beslag van circa € 1,2 miljoen. Voor de prijsontwikkeling wordt conform staand beleid uitgegaan van de CPB raming van de Consumentenprijsindex (CPI). Voor 2005 is deze gesteld op 0,75%, wat leidt tot een structureel budgettair beslag van circa € 0,4 miljoen. Jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume is geen voorziening opgenomen. Het gaat hierbij om opgebouwde rechten vakantiegeld, opgenomen vakantiedagen, wachtgelden, wethouderspensioenen en IZA premies oud werknemers. Deze jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen zijn opgenomen in de reguliere exploitatie en de meerjarenbegroting. Ontwikkeling kapitaallasten In de begroting 2005 is gerekend met een verlaging van de rente omslag van 6% naar 4% wegens bijgestelde renteprognoses. Deze bijstelling leidt tot circa € 1,8 miljoen lagere kapitaallasten, welke zijn verwerkt in de begroting 2005 en het meerjarenperspectief.

144

De totale lasten slaan procentueel als volgt neer in de programma’s:

Burger en bestuur 6% Ruimte voor de toekomst 4%

Algemene dekkingmiddelen 3%

Wonen 2%

Beheer van de stad 11%

Werk en economie 19%

Veiligheid en handhaving 6%

Cultuur en vrije tijd 6%

Jongeren 9% Welzijn 35%

Lasten naar begrotingsprogramma's 2005

De lasten hebben zich in de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld (* € 1 mln): 600 400

363

420

452

2001

2002

400

420

415

2003

2004

2005

200 0 2000

Ontwikkelingen in de baten De raming van de algemene uitkering voor 2005 is gebaseerd op de Junicirculaire 2004 (zie verder hoofdstuk 4 Algemene Dekkingsmiddelen). Belangrijke volume gegevens waarop de algemene uitkering is gebaseerd betreft het aantal inwoners (119.781) en woonruimten (56.553). De ontwikkeling van de belastingen en tarieven volgt op grond van staand beleid de ontwikkeling van de Consumentenprijsindex (CPI), welke voor 2005 is berekend op 0,75%. Voor enkele retributies zoals rioolrechten, afvalstoffenheffing, havengelden en begraafrechten geldt een eigen regime. Daarvoor wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen.

145

De gemeentelijke baten kennen procentueel de volgende herkomst.

Grondexploitatie 19% Dividend 1%

Lokale heffingen 14%

Overige baat (oa reserves) 15% Rente 1%

Algemene uitkering 25%

Specifieke uitkeringen 25%

Overzicht geraamde incidentele baten en lasten voor 2005 Programma (* € 1.000)

Lasten Baten Incidenteel Structureel Incidenteel Structureel

Beheer van de stad Veiligheid en handhaving Jongeren Welzijn Cultuur en vrije tijd Werk en economie Wonen Ruimte voor de toekomst Burger en bestuur Algemene dekkingsmiddelen

26 4 34 228 6.783 14.712

43.148 22.335 34.396 138.741 21.849 76.918 6.176 14.742 23.096 14.549

58 204 1.271 98 2.418 1.938 2.443 251 22.850

20.859 6.256 7.215 101.824 4.103 81.092 735 10.087 6.995 147.040

Totaal

21.787

395.950

31.531

386.206

Saldo 2005 22.25715.87925.94437.14517.6481913.5032.21215.850140.629 -

In het overzicht van baten en lasten zijn de financiële effecten van de besluitvorming naar aanleiding van de Kadernota 2005 verwerkt. In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) wordt eerst het saldo voor bestemming gepresenteerd, vervolgens de mutatie(s) in de reserves en uiteindelijk het saldo na bestemming. De lasten en baten van de gemeente die niet rechtstreeks aan een programma zijn toe te rekenen, de algemene dekkingsmiddelen en een bedrag voor onvoorzien, zijn op het programma Algemene dekkingsmiddelen opgenomen (zie hoofdstuk 4). Het overzicht van baten en lasten wordt op themaniveau gepresenteerd en biedt een integraal overzicht van de gemeentelijke baten en lasten.

146

(* € 1.000)

Programma / Thema Beheer van de Stad Dagelijks beheer Milieu Veiligheid en Handhaving Geweld en criminaliteit Fysieke veiligheid Handhaving Verkeersveiligheid Jongeren Voorschoolse jeugd Buitenschools Vrijetijdsvoorzieningen Onderwijs en Vernieuwing Onderwijsuitval Welzijn Integraal accommodatiebeleid Toeleiding arbeidsmarkt Sociale dienstverlening Fraudebestrijding Armoedebestrijding Gezond leven Ouderen Cultuur en Vrije tijd Cultuurvoorzieningen Toerisme Evenementen Sport Werk en Economie Werkgelegenheid Gemeentelijke bedrijven Grondbedrijf en vastgoed Wonen Volkshuisvesting Binnenstad Monumentenzorg Ruimte voor de Toekomst Stedelijke vernieuwing Bereikbaarheid Burger en Bestuur Dienstverlening Communicatie en voorlichting Bestuurskracht Algemene dekkingsmiddelen Gemeentefonds Heffingen en belastingen Kostenplaatsen en overige baten en lasten Totaal

Rekening 2003 saldo

Begroting 2004 saldo

Lasten

Baten

Begroting 2005 Saldo voor Mutaties Saldo na bestemming reserves bestemming

20.3352.207-

-

40.820 2.328

20.459 400

20.3611.928-

2658

20.3871.870-

1.4218.3363.5851.675-

-

2.694 12.647 5.039 1.955

111 3.947 2.179 19

4204 -

9512.8071.440-

-

3.065 5.830 2.055

1.231 2.271 75

2.5838.7002.8601.9361.8343.5591.980-

2.5838.7042.6561.9361.8343.5592.014-

18.260652-

-

22.634 812

3.328 310

19.306502-

2.7925.37014.750969 5.2092.9322.278-

-

4.669 27.825 86.054 3.392 4.721 10.109 1.971

1.329 21.981 68.017 3.565 118 6.814 -

3.3405.84418.037173 4.6033.2951.971-

14214-

3.3545.84418.251173 4.6033.2951.971-

9.8406441.1665.777-

-

12.365 1.180 168 8.136

1.776 17 201 2.109

10.5891.16333 6.027-

97 1

10.4921.16333 6.026-

8378701.449-

-

1.596 4.991 70.331

936 5.740 74.416

660749 4.085

151 41 4.582-

1.4658661.428-

-

1.610 2.585 1.981

643 85 7

9672.5001.974-

371 1.567

5962.500407-

2.9561.144-

-

4.349 10.393

735 9.352

3.6141.041-

1.1711.016-

3.228-

-

4.954

1.949

3.005-

2.443 25 -

1.10012.868-

-

1.234 16.908

5.046

1.23411.862-

251

1.23411.611-

113.565 17.310

-

3.596

97.240 24.628

97.240 21.032

103.011 94.217

-

10.953

25.172

395.950

386.206

14.219 9.744-

147

341.271 -

18.035502-

509790 497-

3.005-

-

97.240 21.032

8.138

22.357 -

9.744

6.2

Financiële positie en toelichting

De paragraaf financiële positie geeft een integraal beeld van de gemeentelijke financiën (vermogen, exploitatie en risico’s) voor het begrotingsjaar en verdere jaren. De raad heeft met de vaststelling van de Kadernota 2005 als richtinggevend document voor de begrotingscyclus het beleidsmatige en budgettaire kader voor 2005 en verder vastgesteld. De programmabegroting 2005 en de meerjarenbegroting 2005-2008 bevat de inhoudelijke en budgettaire uitwerking van dat beleid.

6.2.1

Meerjarenbegroting 2005-2008

Het financiële startpunt van de begrotingscyclus 2005 is de begroting staand beleid 2004, vermeerderd of verminderd met mutaties uit de meerjarenbegroting 2004-2007 (jaarschijf 2005 / “Investeren in Dordrecht”) en met structurele begrotingswijzigingen tot en met de raadsvergadering van 29 juni 2004. Ten opzichte van deze basis zijn de budgettaire uitgangspunten (loon, prijs, kapitaallasten en baten) toegepast zoals aangegeven in paragraaf 6.1 en is de besluitvorming naar aanleiding van de Kadernota 2005 verwerkt. De belangrijkste budgettaire ontwikkeling die zich na vaststelling van de Kadernota 2005 heeft voorgedaan is de verdere structurele verslechtering van de gemeentelijke inkomsten (algemene uitkering / Junicirculaire 2004) met - € 1,5 miljoen. Deze inkomstendaling is het gevolg van verdere bezuinigingen op de Rijksbegroting en is door verschillende maatregelen opgelost. Deze oplossingsrichtingen worden navolgend toegelicht. Het resultaat is een sluitende meerjarenbegroting 20052008.

148

* € 1.000 2005 1. Begroting staand beleid 2004-2007 (Investeren in Dordrecht) Budgettaire problematiek Investeren in Dordrecht 19.560Oplossingen: - Opbrengst uit innovatiethema's 9.130 - Incidentele opbrengsten en toerekening sectoren 1.060 - Overige oplossingen (vrijval stelposten, dividend) 5.270 - Uitname (+) en toevoeging (-) reserve 4.100 Saldo primitieve begroting 2004-2007

-

2. Kadernota 2005 Budgettaire problematiek Oplossingen: - Afwijzen afweegbare claims - Verlaging omslagrente van 6% naar 4% - 100% kostendekkend afvalstoffen en rioolrecht - Overige oplossingen (oa vrijval stelposten) - Uitname (+) en toevoeging (-) reserve Saldo primitieve begroting 2005-2008 3. Aanvullende budgettaire problematiek - Junicirculaire 2004: Daling algemene uitkering - Besluit Kadernota 2005 toekenning budget communicatie Griffie Saldo meerjarenbegroting 2005-2008 Oplossingen budgettaire problematiek: - Waarde ontwikkeling WOZ (hogere OZB opbrengst) - Lagere bijdrage regio ZHZ - Lagere kapitaallasten Onderwijshuisvesting door verlaging omslagrente van 6% naar 4% - Afstoten gemeentelijke taak Regionaal Indicatie Orgaan - Lagere onderhoudskosten wegen buiten bebouwde kom - Einde restvergoeding WVG Septembercirculaire 2004 - Eenmalige meevaller algemene uitkering - Eenmalige inzet van het structurele voordeel in de algemene uitkering door de hertaxatie van de WOZ - Toevoegen reserve (-) Saldo meerjarenbegroting 2005-2008

Saldo's meerjarenbegroting 2006 2007

2008

20.460-

18.630-

18.630-

13.040 740 5.170 1.510

18.130 740 1.070 1.310-

18.130 740 1.070 1.310-

-

11.078-

11.784-

3.294 1.800 1.000 2.560 2.424

4.059 1.800 1.000 2.960 1.965

-

-

-

-

10.985-

10.786-

3.224 1.800 1.000 5.909 948-

3.103 1.800 1.000 6.009 1.126-

-

-

1.500-

1.500-

1.500-

1.500-

541.554-

1.500-

1.500-

1.500-

370 40

370 40

370 40

370 40

80 100 400

300 156 650 200

300 156 650 -

300 156 650 -

354

-

-

-

16-

16-

-

-

210 -

216-

Ter toelichting op de voorgestelde oplossingen voor de budgettaire problematiek in de meerjarenbegroting geldt het volgende: Waarde ontwikkeling WOZ De totale opbrengst aan OZB (onroerende zaakbelasting) is de uitkomst van de WOZ-waarde en de tarieven. Algemeen uitgangspunt is dat een verhoging van de waarderingsgrondslag leidt tot lagere tarieven en dat bij een verlaging van het omgekeerde sprake zal zijn. Toepassing van dit uitgangspunt betekent per saldo een extra opbrengst van € 370.000 ten opzichte van de raming in de kadernota, waarin een vermindering van dezelfde omvang was toegepast door de verlaging van de waarderingsgrondslag in de aandachtsgebieden. Met deze maatregel is de totale OZB-opbrengst vergelijkbaar met de raming in de begroting voor 2004. Lagere bijdrage aan regio ZHZ In de kadernota is aangegeven dat de kortingen op de algemene uitkering leiden tot een lagere gemeentelijke bijdrage aan de regio

149

Zuid-Holland Zuid van € 250.000 per jaar. Nu de junicirculaire wederom een korting voor 2005 laat zien, wordt ook de verlaging van de gemeentelijke bijdrage hoger, namelijk € 290.000 in plaats van € 250.000. Voor de gemeentelijke begroting betekent dit een extra besparing van € 40.000. Lagere kapitaallasten onderwijshuisvesting In de Kadernota 2005 werd voor de gevolgen van de verlaging van de renteomslag naar 4% uitgegaan van een raming van structureel € 1,8 miljoen lagere kapitaallasten. Bij deze raming was geen rekening gehouden met vrijval van kapitaallasten bij de investeringen in onderwijshuisvesting. Dit betekent dat de in de kadernota 2005 geraamde opbrengst van de verlaging van de omslagrente naar 4% niet € 1,8 miljoen bedraagt maar structureel € 2,1 miljoen. Voor 2005 is de extra opbrengst nog geraamd op slechts € 80.000, omdat de meeste investeringen pas in 2006 zullen plaatsvinden. Afstoten taken RIO De gemeentelijke activiteiten voor het Regionaal Indicatie Orgaan (RIO) gaan per 1 januari 2005 over naar het Centraal Indicatie Orgaan. Tegenover de korting in de Algemene Uitkering die verband heeft met deze taakoverdracht, staat een afbouw van de kosten die € 150.000 hoger zijn. Voor 2005 zal dit structurele voordeel nog niet volledig worden gerealiseerd, omdat er desintegratiekosten aan de orde zijn. Het voordeel voor 2005 wordt daarom geraamd op € 100.000. Onderhoud wegen buiten bebouwde kom Het onderhoud en beheer van wegen buiten de bebouwde kom zal in de toekomst een taak van het waterschap worden. Dit betekent een structurele vrijval van middelen vanaf 2006 van € 650.000. Einde restvergoeding WVG Vanaf 1 januari 2004 beschikt Dordrecht over een regionale collectieve vervoersvoorziening, de Drechthopper. Deze bestrijkt een groter vervoersgebied dan de tot 1 januari 2004 functionerende Service Taxi en is tevens meer uren per dag beschikbaar. Als gevolg hiervan hoeven klanten van de Drechthopper nu minder vaak zelfstandig aanvullend vervoer te regelen, waarvoor zij een zogenaamde restvergoeding ontvingen. Voor de begroting levert dit een besparing op van € 400.000 in 2005 en € 200.000 in 2006. Eenmalige meevaller algemene uitkering en eenmalige inzet De budgettaire problematiek voor 2005 kan eenmalig worden opgelost door meevallers volgens de septembercirculaire (zie hieronder). Septembercirculaire 2004 Onlangs is de septembercirculaire 2004 ontvangen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Voor het jaar 2004 zijn de accresgegevens in positieve zin bijgesteld met circa € 0,1 miljoen. Dit voordeel vermindert het in de Interimnota 2004 gemelde verwachte tekort van € 3,7 miljoen en zal worden betrokken bij de jaarrekening 2004. Pas dan zal tevens duidelijk zijn in hoeverre de behoedzaamheidreserve al dan niet volledig tot uitkering komt, wat een positieve of negatieve invloed op genoemde korting heeft. Voor het jaar 2005 is het accres eenmalig eveneens in positieve zin bijgesteld met circa € 354.000 als gevolg van actuele

150

inflatieverwachtingen. Dit voordeel wordt ingezet ten behoeve van de budgettaire problematiek naar aanleiding van de Junicirculaire 2004. Voor de jaren na 2005 vertoont het accres een lichte daling ten opzichte de Junicirculaire. Het rijk geeft echter aan dat een actueel economisch beeld ontbreekt, waardoor deze inzichten met de nodige voorzichtigheid moeten worden benaderd. Vooralsnog wordt daarom vastgehouden aan de inzichten van de Junicirculaire. Een onderwerp uit de Septembercirculaire dat nog nader technisch wordt uitgewerkt betreft de gewijzigde WOZ-waarden naar aanleiding van de hertaxatie. Met ingang van 2005 geldt 1 januari 2003 als waardepeildatum voor de periode 2005 tot en met 2008. Aangezien de OZB-capaciteit een belangrijke parameter is voor de Algemene Uitkering, kunnen de uitkomsten van de WOZ waardering invloed hebben op de hoogte van de Algemene Uitkering. Eerste berekeningen duiden erop dat een en ander voor Dordrecht van positieve invloed is. Geschat wordt dat de Algemene Uitkering mogelijk met € 0,8 miljoen stijgt. Deze stijging moet echter wel in het perspectief worden geplaatst van de reeds bij de kadernota gesignaleerde risico's die verbonden zijn aan de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB en de maximering van de overige OZB-tarieven. Om dit risico af te dekken wordt de mogelijke meevaller gereserveerd ter compensatie van verwachte tegenvallers binnen het belastingcomplex. Daartoe wordt deze structurele meevaller van € 0,8 mln op stadsstelpost verwerkt. In afwijking daarop wordt in 2005 eenmalig € 210.000 aangewend voor oplossing van de budgettaire problematiek.

6.2.2

Geprognosticeerde balans en overzicht uit te voeren investeringswerken

Om inzicht te geven in de belangrijkste mutaties in het vermogen (investeringen en financieringen) geven wij een geprognosticeerde balans weer. Deze geeft de geraamde stand in de vaste activa, het eigen vermogen, de opgenomen langlopende geldleningen en de voorzieningen. Geraamde stand per 31/12/2004

ACTIVA

Geraamde stand per 31/12/2005

Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa - Economisch nut - Maatschappelijk nut Financiële vaste activa Totaal vaste activa

0

0

162.323.612 79.132.711 283.738.892 525.195.215

157.859.902 82.873.570 314.646.981 555.380.453

Vlottende activa Voorraden Totaal vlottende activa

103.556.880 103.556.880

74.610.361 74.610.361

TOTAAL GENERAAL

628.752.095

629.990.814

151


PASSIVA Vaste financieringsmiddelen Eigen vermogen: - Algemene reserves - Bestemmingsreserves Voorzieningen Langlopende schulden Vaste financieringsmiddelen Vlottende passiva TOTAAL GENERAAL


25.533.559 447.917.442 92.136.587 77.886.721 643.474.309

30.499.702 385.226.811 43.281.862 64.095.432 523.103.807

0

0

643.474.309

523.103.807

Grondslagen van waardering Bij de bepaling van de waarde van de onderscheidene bezittingen wordt over het algemeen uitgegaan van de netto historische verkrijgingsprijs minus afschrijvingen. Afschrijving van de activa vindt in principe plaats op lineaire basis, met inachtneming van de verwachte gebruiksduur of nuttigheidsduur. Activa met een relatief geringe betekenis wordt overigens direct in het jaar van aanschaf ten laste van de exploitatie gebracht. Consolidatie / geen rekenkundig evenwicht De balans geeft - met inachtneming van de waarderingsgrondslagen de geraamde bezittingen en schulden van de gemeente weer. De vlottende activa- en passivaposten zijn, met uitzondering van de grondexploitaties, hierbij achterwege gelaten. Omdat het hier gaat om een geraamde balanspositie met uitsluitend vaste activa en passiva, is geen sprake van rekenkundig evenwicht. Daarnaast geven wij een gecomprimeerd overzicht van uit te voeren investeringswerken. Wij stellen u voor de opgenomen investerings- en financieringsuitgaven en -inkomsten als volgt te autoriseren respectievelijk te accorderen: 1. De routine investeringen genoemd in bijlage 5 tegelijkertijd met de begrotingsvaststelling autoriseren; 2. De overige investeringen vast te stellen onder de gebruikelijke voorwaarde dat eerst autorisatie wordt verleend na inhoudelijke besluitvorming. 2005

SECTOR/ BEDRIJF Uitgaven Stafdiensten Publieksdiensten Brandweer Cultuur Stadswerken Essenhof

1380000 1.438.825 739.900 596.701 7.416.550 7.941

Totaal uitgaven

11.579.917

Inkomsten (dekking) Brandweer

15.000

Totaal inkomsten

15.000

152

6.2.3

Ontwikkeling reservepositie

Ultimo 2005 bedraagt de stand van de reserves € 415,7 miljoen. Het niveau van de reserves wordt toereikend geacht voor het opvangen van de gevolgen van risico’s. De ontwikkeling van de reserves vanaf 2003 is in de volgende tabel weergegeven:

Algemene reserve Bestemmingsreserves

Ontwikkeling 2004 26.447 25.534 410.496 447.917

Totaal reserves

436.943

* € 1.000

2003

473.451

2005 30.500 384.523 415.023

Verloop reserves 2003 - 2005 (* 1 m ln)

450

447,917

410,496

384,523

300 150

25,534

26,447

30,500

2003

2004 Algemene reserve

2005 Bestemmingsreserves

Voor meer informatie over het geraamde verloop van de reserves wordt verwezen naar het onderdeel Weerstandscapaciteit van de paragraaf Risicomanagement en weerstandsvermogen (5.2) en naar het overzicht van reserves op de cd.

6.2.4

Ontwikkeling voorzieningen

Ultimo 2005 bedraagt de stand van de voorzieningen € 43,282 miljoen. Het voorzieningen niveau wordt toereikend geacht voor de verwachte toekomstige onderhoudslasten. Voor meer informatie over het onderhoud van de kapitaalgoederen wordt verwezen naar de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen (5.3). De ontwikkeling van de voorzieningen is in de volgende tabel weergegeven: * € 1.000

2003 90,641

Voorzieningen Totaal voorzieningen

90,641

153

Ontwikkeling 2004 92,137 92,137

2005 43,282 43,282

Verloop voorzieningen 2003 - 2005 (* 1 m ln) 100

92,137

90,641

50

43,282

2003

2004

2005

Voorzieningen

Voor meer informatie over het geraamde verloop van voorzieningen wordt verwezen het overzicht van voorzieningen op de cd.

6.2.5

Investeringen

Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) onderscheidt investeringen naar economisch en maatschappelijk nut. Investeringen met een economisch nut betreffen vaste activa die verhandelbaar zijn (gebouwen, grond, voertuigen) of waar inkomsten tegenover staan (rioleringen, leges e.d.). Deze investeringen moeten worden geactiveerd en reserves mogen niet op deze investeringen in mindering worden gebracht. Daarnaast mag er niet resultaatgericht worden afgeschreven en moet consistent worden afgeschreven. Wel mogen bijdragen van derden die direct gerelateerd zijn aan de investering in mindering worden gebracht. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut zijn meestal investeringen waarop langdurig onderhoud moet worden gepleegd (wegen, bruggen, rotondes, water, pleinen, parken, openbaar groen e.d.). Het goed verwerken van het onderhoud in begroting en meerjarenraming wordt belangrijker geacht dan het inzicht in de financiële positie via activering. Er bestaat een nauwe relatie met de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen. Deze investeringen worden bij voorkeur niet geactiveerd en indien dat wel gebeurt dan wordt in een zo kort mogelijke termijn afgeschreven. 2005

* € 1 miljoen

Materiële vaste activa Economisch nut In de openbare ruimte met een maatschappelijk nut

157,9 82,9 240,7

Kapitaallasten (rente en afschrijving) Economisch nut Maatschappelijk nut

15,3 6,7

In bijlage 5 is het autorisatie overzicht weergegeven van de routine investeringen. Kortheidshalve wordt daarnaar verwezen. Voor meer informatie over het geraamde verloop van de investeringen wordt verwezen naar het overzicht van vaste activa op de cd.

154

6.2.6

Overzicht beleidswijzigingen (lokaal en rijksbeleid)

Middels vaststelling van de Kadernota 2005 heeft u besloten over de ingediende beleidsvoorstellen. Daarnaast zijn door het Rijk enkele beleidsmaatregelen bekend gemaakt in de Junicirculaire 2004. In deze begroting zijn beide verwerkt in de betreffende programma’s en thema’s (zie hoofdstuk 3). De rijksbeleidsmaatregelen worden verder toegelicht in hoofdstuk 4 Algemene dekkingsmiddelen. Programma / beleidswijziging (* € 1.000) Beheer van de stad Toegewezen Kadernota 2005 Veiligheid en Handhaving Toegewezen Kadernota 2005 Jongeren Rijksbeleid (algemene uitkering) Toegewezen Kadernota 2005 Welzijn Rijksbeleid (algemene uitkering) Toegewezen Kadernota 2005 Cultuur en Vrije tijd Toegewezen Kadernota 2005 Werk en Economie Toegewezen Kadernota 2005 Wonen Toegewezen Kadernota 2005 Ruimte voor de Toekomst Toegewezen Kadernota 2005 Burger en Bestuur Toegewezen Kadernota 2005

Totaal beleidswijzigingen

Saldo's meerjarenbegroting 2005 2006 2007 2008 510510-

540540-

540540-

357357-

467467-

467467-

124515639-

124515639-

124515639-

{-590} 288288-

{-590} 306306-

{-590} 322322-

1.1151.115-

1.0631.063-

1.0221.022-

207207-

192192-

192192-

120120-

120120-

120120-

8585-

8585-

8585-

409409-

315315-

315315-

540540467467124515639{-590} 3223221.0221.0221921921201208585237237-

3.730-

3.727-

3.702-

3.624-

- = Toename nadelig saldo / + = afname nadelig saldo programma {} = Niet in telling opgenomen

155

6.3

Strategische Investeringen (SI) en Investeringsreserve Stedelijke Vernieuwing (ISV)

6.3.1

Strategische Investeringen

A. Voeding van de reserve Strategische Investeringen (SI) De reserve SI is in 1994 ontstaan vanuit een storting van de boekwinst door de verkoop van de aandelen CAI. Nu zijn de belangrijkste voedingsbronnen voor de reserve SI de opbrengsten van aandelenbezit /-verkoop en de afdracht van resultaten door het Grondbedrijf. Andere toevoegingen aan de reserve bestaan uit resultaatbestemming, extra dividenduitkeringen van derden, ontvangen subsidiegelden op uitgaven uit SI, rentetoevoegingen, overboekingen uit andere (stads)reserves en afdrachten PROAV betreffende de transactie 3e Merwedehaven. De totale projectenlijst in SI bij de begroting 2004 (inclusief investeren in Dordrecht) was € 247,76 miljoen. Dit bedrag bestond uit afgeronde projecten (bijlage 1B) voor € 22,76 miljoen en actuele reserveringen voor lopende of startende projecten van € 225,0 miljoen. Bij de Kadernota 2005 is een extra ruimte van € 87,8 miljoen bestemd (zie Kadernota 2005, blz. 35), daarmee komt de reserveringslijst (bijlage 1A) op € 312,8 miljoen (€ 225,0 + € 87,8). Ten aanzien van de reserve Strategische Investeringen (bijlage 1) wordt nog dit najaar in kaart gebracht wat de verhaalbare BTW component is in verstrekte kredieten, in hoeverre prijscompensatie nodig is op reserveringen en kredieten en in hoeverre middelen kunnen vrijvallen als gevolg van afgesloten projecten. Over de uitkomsten van dat onderzoek zullen wij u informeren B. Toekomstige onttrekkingen uit de reserve SI In bijlage 1a (€ 312,8 miljoen) plus 1B (€ 22,8 miljoen) van de begroting is een overzicht opgenomen van de totale reserveringen binnen SI waar t/m Kadernota 2005, voor ad € 335,6 miljoen, toe is besloten (begroting 2004 € 247,8 miljoen inclusief Kadernota 2005 (€ 87,8 miljoen)). Deze is gesplitst naar 1a voor lopende projecten en reserveringen en 1b afgeronde projecten. Bijlage 1a betreft reserveringen voor grote, ambitieuze projecten zoals gezondheidspark/sportboulevard en Hofkwartier, maar ook noodzakelijke reserveringen voor bijvoorbeeld funderingsproblematiek. In bijlage 1a is in de tweede kolom een overzicht opgenomen van de reeds verstrekte kredieten t/m juni 2004 op de bestaande reserveringen. In onderstaande grafiek ziet u een overzicht van het totaalbedrag restant reservering verdeeld naar categorieën.

156

Verdeling restant reserveringen SI

Overig SI 1%

Stedelijke voorzieningen 38%

Economie 10%

6.3.2

Verkeer 2%

Binnenstad 26%

Wonen / Voorzieningen 23%

Investeringsfonds Stedelijke vernieuwing

Een tweede belangrijke bron voor de uitvoering van investeringsprojecten is het ISV (investeringsfonds stedelijke vernieuwing). Deze reserve is ontstaan uit het fonds stedelijke vernieuwing en reserve knelpunten volkshuisvesting van de gemeente en de voeding via de rijksbijdragen krachtens de Wet Stedelijke vernieuwing en brede doeluitkeringen (GSB2). Het totale verwachte inkomstenvolume is € 50,720 miljoen en is inclusief de inzet van € 5 miljoen uit de reserve knelpunten Volkshuisvesting. De (geraamde) bestedingen vindt u in bijlage 2a en zijn een uitvloeisel van de discussie rond het Regionaal MOP en het verwachte vernieuwde GSB convenant. Zoals uit bijlage 2a blijkt zijn de middelen uit de Brede Doeluitkering Fysiek niet toereikend om alle projecten op het vlak van de stadsvernieuwing te realiseren. Het geraamde tekort ad € 7,4 mln wordt opgevangen door inzet van de reserve Knelpunten Volkshuisvesting (€ 5,0 mln). Het restant tekort ad € 2,4 mln wordt gedekt vanuit de risicoreservering in de reserve Strategische Investeringen. Voor meer informatie over de GSB wordt verwezen naar paragraaf 2.3.

157

1A Strategische Investeringen: toegekende kredieten t/m juni 2004 en restant reserveringen

158

159

1B Strategische Investeringen: afgeronde projecten

160

2a Verdeling Brede Doel Uitkering Fysiek Saneren Geluid

1.093

Geluidsscherm A16 Saneren voorraad A-lijst en railwoningen

818 ISV1 275 ISV2

SV2

Riedijkshaven

1.798

1.798 ISV1

WV3

Woonwagens

527

527 ISV1

F1

Funderingsherstel Stadsbrede aanpak

455

455 ISV1

WV2

Bijdrage het Vissertje

250

250 ISV1

w4

Bewonersondersteuning

968

968 ISV1

379

379 ISV1

Sted V 9 Groen: Dordwijkzone Verkeer: diverse fietsvoorzieningen, verbetering wegen (incl. wijkverkeersplannen ad 1,6 miljoen) V2 V3 V4 V5 V6 V7 V10 Sted V8 VR2

Fietsopgangen Stadsbrug N. Krispijn Emmaplein Fietstunnel Dubbeldam Vierkant achter oud Krispijn Verkeersvoorzieningen Buitenschool/Mytylschool N. Krispijn Nassauplein Wijkverkeersplannen Rijksstraatweg Camphuysenstraat

V1

Speelnota

341 288 45 106 12 272 1.588 45 77 921

Monumenten: MZ en restauratiesubsidies M1 M2 M3

2.774 ISV1 ISV1 ISV1 ISV1 ISV1 ISV1 ISV1 ISV1 ISV1

921 ISV1

6.090

Beleid MZ algemeen Restauratie MZ Revolving fund Monumentenzorg: verplichtingen

19 ISV1 5.163 908 ISV1

Totaal uitgaven in kader van MOP

48.228

161

48.228

Overige reserveringen/projecten vr Vrije ruimte 2004 w3 Bijdrage wijkgericht werken vr Vrije ruimte 2005-2010 v8 Fietsvoorzieningen (brug Vlij) Lombardgebied autonome geluidsanering Zeehavenbuurt

200 226 1.800 865 763 137 945

Subtotaal overige

4.936

Totaal geraamde bestedingen

53.164

Totaal ISV middelen (inclusief reserve knelpunten volkshuisvesting van € 5 miljoen)

50.720

(Restant) Tekort *

2.444

* Tekort BDU Fysiek bedraagt in totaliteit € 7,4 miljoen en wordt opgevangen door de inzet van de reserve Knelpunten Volkshuisvesting (€ 5 miljoen) en dekking van het restanttekort van € 2,4 miljoen vanuit de risicoreservering in de reserve Strategische Investeringen.

162

2b Verdeling Brede Doel Uitkering SIV BDU Sector Onderdeel

Bestaand (2004) Nieuw 2005-2009 Rijksbijdrage Gem.midd. Rijksbijdrage Gem.midd.

Totaal 2005-2009

Scholing en werk 1. Sluitende aanpak/ convenanten Onderwijs * Voortijdig schoolverlaten * TPS * Time-out klas 2. Multidisciplinaire teams en schoolmaatschappelijk werk * MDT's 0-4 jarigen * MDT's 4 -12 jarigen * MDT's 12-18 jarigen * Schoolmaatschappelijk werk

O&W O&W O&W

VSV VSV VSV

503.979 19.020 33.825

0 0 0

483.743 19.020 33.825

0 0 0

2.418.713 95.100 169.125

O&W O&W O&W

SIV/EV

0 204.999 0

51.250 0 0

0 204.999 0

51.250 0 295.000

256.250 1.024.995 1.475.000

148.000

740.000

O&W

3. Deelname VVE traject

O&W

4. Realisatie SIS – scholen

O&W

148.000 GOA/ VVE

subtotaal Scholing en werk

1.691.672

184.516

2.250.000

184.516 12.172.580

0 1.186.389

0

2.453.495 1.570.155

2.991.587

1.956.155 24.738.708

43.126 23.930.630 0 342.500

1.277.389

6.386.945

Sociale infrastructuur 1. Verblijfsduur maatschappelijke opvang * doorstroom in MO

O&W O&W

MO MO

4.896.471

43.126

4.743.000 68.500

2. Opvangcapaciteit vrouwenopvang * uitbreiding opvang * informatie

O&W O&W O&W

VO VO VO

696.533

29.689

675.000 68.500 17.100

29.689

3.523.445 342.500 85.500

108.864

0

544.320

3. Registratie gezondheid 0 19 jarigen O&W

Gezond

subtotaal Sociale Infrastructuur

5.593.004

72.815

5.680.964

72.815 28.768.895

Veiligheid 1. Veelplegers OOV * Facilitatiegeld gemeentelijke accounthouder

SIV/EV

0 0

163

0 25.000

125.000

BDU Sector Onderdeel


* Indicering veelplegers tbv casusoverleg * Evaluatietraject veelplegers * ITB 2. Preventie jeugd * Jeugdpreventie Antillianen * schooladoptieplan * jeugdparticipatie * jongerenwerk DWO * jeugdmonitor * T-Team * Home-start * Jeugdpreventieteam

3. Overlastgevenden * 24-uurs-opvang * wijkinformatiecentrum O.K. * registratie+uitbreiding 24opvang (Rietkerk) 4. Arrangement partijen huiselijk geweld Aangiften/ onderzoek/ campagne/ meldpunt * meldstructuur huiselijk geweld 5. Risicogebieden * veilig in en om school * verslavingspreventie * cameratoezicht Station * toezicht (logistieke middelen) * keurmerk Veilig Wonen * wijkveiligheidsinitiatieven * delinkwentie & Samenleving (tbv. VIOS)

Totaal 2005-2009

0 0 63.387

15.000 Verschillend 65.000

75.000 50.000 325.000

O&W O&W O&W O&W O&W O&W O&W OOV

SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV SIV/EV

56.375 5.125 56.375 190.000 25.000 115.312

56.375 5.125 56.375 190.000 25.000 115.312

126.444

140.000

281.875 25.625 281.875 950.000 125.000 576.560 270.000 700.000

O&W

SIV/EV

256.248

256.248

1.281.240

O&W

SIV/EV

50.000

50.000

250.000

O&W

SIV/EV

74.488

74.488

372.440

O&W

VB

O&W O&W

SIV/EV SIV/EV

54.000

51.250

25.625 23.062

556.250

25.625 23.062 15.000

128.125 115.310 75.000

40.659

27.000 100.000 150.000

135.000 500.000 750.000

9.000

9.000

45.000

10.000

50.000

6. Proces en voortgang Veiligheidsmonitor en veiligheidsanalyse subtotaal Veiligheid

60.000

1.117.100

1.484.860

114.000

8.044.300

0

575.000

2.875.000

316.391

1.581.955

Vertrouwen en Participatie 1. Uitvoeringsprogramma Integratie(antillianen)

O&W

2. Subsidiebeleid zelforganisaties

O&W

453.646

325.644

316.391

164

BDU Sector Onderdeel 3. Inburgeringtraject opvoeders jonge kinderen / doorstroom naar vrijwilligerswerk * Oudkomers wijken * WEB * Wegwerken wachtlijsten subtotaal Vertrouwen en participatie Totaal

Inkomsten van het rijk Tekort

O&W O&W SD

SIV/EV WEB SIV/EV


Totaal 2005-2009

102.499 2.163.360 340.000

0

102.499 1.536.562 340.000

512.495 7.682.810 1.700.000

3.059.505

642.035

1.979.061

891.391 14.352.260

12.223.104 2.285.005 12.136.472 3.034.361 75.904.163 x5 x5 60.682.358 15.171.805 60.100.000 -582.358 *

* Voorgesteld wordt om het tekort van € 582.358 ten laste te brengen van de GSB reserve.

165

2c Verdeling Brede Doel Uitkering Economie Dordrecht ontvangt over de planperiode 2005-2010 een bedrag van € 2,1 miljoen. Dit bedrag wordt in de vorm van een BDU uitgekeerd. In ¾ ¾ ¾ ¾

het kader van deze BDU zijn de volgende uitgaven begroot: Realiseren van een breedband ICT-netwerk € 700.000 Versterken van het innovatief vermogen € 300.000 Vitalisering Zeehavens €1.000.000 Beveiliging van bedrijventerreinen € 250.000 --------------Totale uitgaven: €2.250.000 Totale inkomsten BDU Economie:

€2.100.000

Tekort:

€

150.000

Voorgesteld wordt om het tekort van € 150.000 ten laste te brengen van de GSB reserve gemeentelijke middelen (stadsreserve) voor de beveiliging van bedrijventerreinen.

166

3 Overzicht gemeentelijke producten 2005 Dit overzicht bevat een integraal overzicht van baten, lasten en saldo voor 2005 per bestuurlijk product. In tegenstelling tot vorig jaar zijn de gemeentelijke producten beleidsmatig gecategoriseerd naar de programma’s en thema’s waaraan zij bijdragen en niet naar de gemeentelijke organisatie onderdelen (sectoren en bedrijven) die deze producten produceren. Door deze indeling te hanteren wordt qua presentatie de functie van de programmabegroting gevolgd, welke vooral gericht is op de kaderstellende en controlerende rol van de raad. Deze richt zich in de kern op de begrotingsprogramma’s en thema’s en de producten die daarmee samenhangen. Daarnaast is ten behoeve van de interne budgettering en de control daarop –in lijn met het Besluit Begroting en Verantwoording- een productenraming opgesteld. De productraming is de vertaling van de programmabegroting naar de concrete producten, die voortgebracht moeten worden om de beoogde doelstellingen te bereiken. De productraming geeft het financiële kader voor de uitvoering van de programma’s naar sectoren en bedrijven en is daarmee het sturingsinstrument voor het college en topmanagement. De productraming wordt inhoudelijk verder uitgewerkt in de jaarplannen en afdelingsplannen van sectoren en bedrijven en is opgenomen op de bijgevoegde cd.

167

168

169

170

171

172

173

174

175

176

4 Meerjarenprogrammabegroting 2005-2008

177

178

179

180

181

182

5 Autorisatie overzicht routine investeringen Voor een aantal investeringen achten wij het wenselijk dat u bij de begroting aangeeft in hoeverre de desbetreffende budgetten kunnen worden aangesproken zonder nadere inhoudelijke besluitvorming. Evenals voorgaande jaren verstrekken wij u een overzicht van routine-investeringen, regelmatig terugkerende uitgaven en een beperkt aantal relatief kleine investeringen, om direct bij de begroting autorisatie te verlenen. Voorts worden daarbij betrokken de gebruikelijke financieel-technische posten als aflossingen van geldleningen en mutaties in reserves en voorzieningen. Stafdiensten 9 Te activeren uitgaven: - Vervanging tochtpuien Stadhuis - Vervanging aanpassingen Crown Point - VW transporter ISC vervanging - Vervanging netwerk EGM-gebouw - Vervanging uitbreiding glasvezelnetwerk - Vervanging internet aansluitingen - Vervanging HP5 - Vervanging Back-up machine - Vervanging Citrix en Novell-servers - Vervanging Exact ISC

€ € € € € € € € € €

34.000 485.000 15.000 295.000 235.000 34.000 75.000 147.000 50.000 10.000

Publieksdiensten 9 Te activeren uitgaven: - Verbouwing Stadswinkel

€

1.438.825

Brandweer 9 Te activeren uitgaven: - Vervanging tankautospuit 601 - Vervanging keukeninrichting en maaltijden - Vervanging databekabeling - Vervanging inrichting slaapkamers - Algemene dienstwagen - Brandkranenwagen - Vervanging trekker 687 - Vervanging trekker 683 - Vervanging haak armbak – open bak - Groot onderhoud vaartuigen - Vervanging server, printers e.d.

€ € € € € € € € € € €

533.000 15.200 41.300 8.100 20.000 14.000 28.000 28.000 24.000 8.100 20.200

Cultuur 9 Te activeren uitgaven - Hoofdentree aanpassen (km) - Lichtbrug kleine zaal (km) - automatisering - machines, apparatuur, installaties - overige materiele vaste activa

€ € € € €

32.000 13.600 10.000 215.400 279.900

183

Stadswerken 9 Te activeren uitgaven: - Schoonhouden stad (Kadernota post) - Rioolvervanging 2005 - Schoonwater riolering drainage 2005 - Vuilwater riolering drainage 2005 - Persleiding drukriolering 2005 - Vuilwater gemalen mechanisch 2005 - Vuilwater gemalen bouwkundig 2005 - Schoonwater gemalen mech/elektr 2005 - Schoonwater gemalen bouwkundig 2005 - Vervanging mechanisatie groen - Verkeersregelinstallaties

€ € € € € € € € € € €

180.000 3.771.000 30.000 30.000 179.000 178.000 174.000 6.000 13.000 175.000 1.930.550

Sport & Recreatie 9 Uitgaven ten laste van voorzieningen: - onderhoudsfonds sportvelden - idem sporthal Sterrenburg - idem Aquapulca - idem Natuur en Milieueducatief Centrum - idem Jeugddorp - vervanging zeilen marktkramen

€ € € € € €

156.469 161.485 104.530 29.885 2.635 1.500

Essenhof 9 Te activeren uitgaven: - cirkelmaaier - bladblazer - kleine machines

€ € €

1.815 2.495 3.630

€

41.664

9 Uitgaven ten laste van voorzieningen: - onderhoudsfonds Essenhof Stad 9 Kosten sociaal statuut tlv voorziening Stadsvervoer 9 Aflossen geldlening o/g

€ 167.116 € 13.791.289 ______________ € 25.240.689

184

Programmabegroting Meerjarenbegroting

Recommend Documents