MEDISCH CONTACT. lie Jaargang - i November No. 44

MEDISCH lie

CONTACT

Jaargang - i N o v e m b e r 1 9 5 6 - No. 4 4

Offiaeel orgaan van de Konin[diike Nederlandsche ,4,4aatschappii tot bevordering der Geneeskunst REDACTIE EN R E D A C T I E R A A D : Redactie: G. C. Heringa, H o o f d r e d . - G. D e k k e r - L. A. Faber.

Redactieraad: G. Dekker, L. A. Faber, M. Hartman, G. C. Heringa, J. J. van der Horst, A. M. J. van Susante; K. Vaandrager, Singe l 23, Deventer, secretaris. REDACTIE EN A D M I N I S T R A T I E :

Keizersgracht 3 2 7 - Telefoon 3 3 3 0 0 -Postgiro 58083 - Amsterdam V o o r h e / p l a a t s e n v a n a d v e r t e n t i ~ n gelieve men zich uitsluitend te richten t o t :

Bureau A D E X, Keizersgraclat 158, A m s t e r d a m - C , Telefoon 42355 Advertenti~n in dit blad behoeven de goedkeuring der Redactie. Abonnement voor niet-leden f 15.-- - - Losse nummers f 0.40 INHOUD : Telegram ~)an H.M. de Koningin

648

V a n de Redactie

8ste Ledencongres - Nijmegen . . . . W. J. de Jager, nieuwe secretaris op het bureau van de Maatschappij

648 650

M e d e d e l i n g e n en berichten v a n de M a a t s c h a p p i i

Van het Hoo/dbestuur

Kort verslag van bet verhandelde in de 122ste Algemene Vergadering, ,gehouden op Zaterdag 7 Juli 1956 in ,,Esplanade" te Utrecht (IV Slot) Rectificatie Aanvulling Beschrijvingsbrief voor de Algemene Vergadering der Koninkl. Nederl. Mij. t.b.d. Gen., op Zaterdag 8 December 1956, in ,,Esplanade" te Utrecht . . . . 8ste Ledencongres te Nijmegen (25-27 October'1956) - Rede van de Voorzitter _ . . . , , . 8ste Ledencongres te Nijmegen De Maatschappij in "1955 Rede van ~le oud-voorzitter 9

o

.

.

.

.

.

.

.

Landeiijke A r t s e n Cursus Commissle

Programma Artsencursus, Groningen 1956-1957

I n g e z o n d e n stukkon

N.a.v. ingez, stuk coll. De Groot (M.C.,. No. 40), door J. W. Botterman

651 662

662 665 671 674 674

Adressen van de/daatschaooii, hoar organen, enz. Keizersgracht 327, Amsterdam-C. Bureau van het H.B., D.B., Boekhouding en Bureau voor Waarnemin "~ en Vestiging (9--18 uur) . . . Redactie en Administratie van ,iMedi'sch Contact" Landelijke Huisartsen Vereniging Tel. Landelijke Specialisten Vereniging , . . . 33300 Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband Specialisten Registratie Commissie . Het bureau voor Waarneming en Vestigil:g Is na 19 uur e n ' s Zondags bereikbaar onder 72.21.40 Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfondsen (,,V.M.Z."} De Bilt, Wilhelminalaan 3, tel 2~841 Ondersteuningsfonds voor beh. wed. en wezen, ( h r o n u m m e r 111950, Eendrachtsweg 15, R'dam. S e c r Dr. A. C. M. Beukers, Prof. Dondersstraat 52, Tilburg.

Raad van Beroep, Secretaris H. J. J. Blauwkuip, Amsterdam, Willemsparkweg 139. Administratie der advertentii~n: Advertentiebureau ,,ADEX", Keizersgracht 158, Arnslerdam-C., telefoon 42355.

Spoed-kopij voor het eerstvolgend n u m m e r dient uiterlijk Zaterdags v66r 12 uur in hot bezit tc ziin van de redactie.

TELEGRAM AAN H.M. DE KONINGIN Vanuit het 8e ledencongres der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst te Nijmegen is he,t volgende telegram verzonden aan H.M. de Koningin: ..Hare Majesteit de Koningin, Soestdijk. De Nederlandse artsen, leden van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, in jaarlijks congres te Nijmegen bijeen, betuigen Uwe Majesteit hiermede hun trouw en warme aanhankelijkheid".

Royaards, voorzitter. Dekker, secretaris.

VAN DE REDACTIE 8ste Ledencongres- Nijmegen Wanneer ik, nu deze drie dagen achter ons liggen, bet tot document geworden programmaboekje opnieuw ter hand neem, herken ik in her door Huygens op de omslag geschetste stadsbeeld, waarheen de ,,pestdokter" Dr. van Diemerbroeck zo vriendelijk uimodigend heenwijst, de kerktoren, als spil waaromheen thans mijn gedachten cirkelen; ik zie de Waag, waar Melchior met congolese klanken de collegae naar de kunst lokte; ik hervind ~aet stadhuis, waar Nijmeegs burgemeester guile gastheer was voor de invasie van Royaards duizend artsen - ,,laat ons hopen," zei hij, met een herinnering aan het feit, dat juist vijfentwintig jaar geleden in deze zelfde stad de Algemene Vergadering van de Maatschappij bijeenkwam - ,,laat ons hopen, dat men over vijfentwintig jaar niet zeggen zal, d~t in 1956,. duizend pestdokters Nijmegen hebben bezocht"; het stadhuis, welks schepenzaal her stijlvolle auditorium was voor de kamermuziek op Zaterdag-middag; ik ontwaar in de verte, perspectivisch vergroot het gebouw ,,de Vereniging" met zijn labyri,nth van zalen ~ multiple usage, het huis, waar we, verzorgd en verwend, gesticht en gestreeld en gedragen door een schier onuitputtelijke en telkens weer verrassende gastvrijheid, drie dagen echt thuis waren; om het gebouw bemerk ik thans de talloze auto's, als schapen om hun kooi. Dr. IJsbrand leeft nu pas goed voor ons, sinds we h e m levensgroot in Nijmegen tegenkwamen. Zoals hij op het programma-omslag ons vriendelijk noodde naar de vreugden in het verschiet, zo zagen we hem in de stad als alom aanwezig verkeersagent. En was hij niet in levenden lijve op her slotfeest, binnentrekkend omstuwd in de cortege door ruiters, vissers, jagers en een joelende menigte nazaten? Geen wonder, werkelijk, dat hij na een dergelijke, trouwe, ononderbroken

dienstvervulling blij was tot een d6masqu6 te kunnen komen; ~geen wonder evenmin, dat hij figuurlijk en letterlijk identiek bleek met onze even onvermoeide en alomtegenwoordige gastheer-voorzitter, Dr. Van der Made! Opnieuw het boekje openslaande, houden me bladzijden vast, waaraan ik vroeger achteloos ben voorbijgegaan: die met de reeksen commissies en namen. Ik kan er nu niet langs zonder een ere-saluut te geven aan al degenen, die hun individuele toewijding en werkkracht wisten samen te voegen in een - blijkens de uitkomst - zo voortreffelijk harmonische collectiviteit. In de schakering der commissies en in het programma-overzicht is het algemene plan van het congre~ getekend. We zien daarin de trias van themata, die karakteristiek is voor de zo wonderlijk snel gegroeide traditie der Maatschappij-congressen: de nevenschikking van her maatschappelijke, het wetenschappelijk-culturele en de ontspanning. Het is verheugend te ervaren, dat in deze trias de culturele zelfwerkzaamheid een steeds groter plaats gaat innemen. Het komt me voor, dat in deze Dr. Melchior nog eens uitdrukkelijk als initiatiefnemer verdient te worden gehuldigd. In navolging van zijn Pincet en Penseel ontstond in Rotterdam de kamermuziek-middag, die nu in Nijmegen zich op hoog niveau wist te handhaven. Nijmegen bracht een nieuwe facet: de kunst-fotographie. Er is geen twijfel aan, of ,,Carpe Lucern" zal evenzeer bestendige levenskracht blijken te bezitten. E6n opmerking zij me in dit verband geoorloofd: Het blijkt, dat ten aanzien van het opnemen van werk, ook van de echtgenoten van artsen, de drie artistieke groepen een verschillend standpunt innemen. De een aanvaardt het 648

wel, de andere niet. Met een beroep op Buytendijks rede zou ik een pleidooi willen laten klinken voor her verlaten van laatstgenoemd exclusief standpunt in deze, dat m.i. niet voldoend recht doet wedervaren aan de invloed, die de gaven der vrouw op de werkkracht en prestaties van haar man ten goede uitoefent.

Nog heb ik drie andere culturele hoogtepunten niet genoemd: het prachtige galaconcert door het Gelders Orkest onder leiding van de heer Out, met dokter Dik a]s solist in het fluitconcert van Gluck en Mevr. Fourneau in het piano-concert van Sain,t-SaSns; Charlotte KShler's voordracht van ,,Het baY' door Charlotte K6hler, door Royaards terecht geroemd als een bewondering afdwingende lering, hoever de voor ons artsen zo gewichtige kunst kan gaan van her zich verplaatsen in eens anders psychisch leven.

Evenals op kunstzinnig, wist o ok op sportgebied Nijmegen het arbeidsgebied te verruimen: Naast de reeds eerder in de traditie opgenomen auto-puzzle.rit - die ook ditmaal zich weer in een grote beIangstelling mocht verheugen - kwam nu als novum de hengelsport. Da.t met een grote snoek oud-voorzitter De Boer de derde prijs wist te veroveren is, dunkt me, vermelding waard.

Ten slotte, in de slotzitting, des Zaterdagsochtends: ademloos luisterend, ten slotte dankend met een ovatie, genoten we van Prof. Buytendijk's voordracht over de tasychologie van de doktersvrouw. Zelden hoorde ik een zo meesterlijke verbinding van wetenschap en humor, ,,dus wijsheid".

De ingang tot het eigenlijke congres is de offici~le zitting op Donderdagmiddag. De feestelijk versierde grote concertzaal van ,,de Vereniging" is geheeI gevuld. Nadat voorzitter Royaards de offici~le gasten en de leden met hun dames heeft welkom geheten, houdt Dr. De Boer zijn rede, waaraan hij als oud-voorzitter de fata et acta van het afgelopen jaar in herinnering terugroept. Na een fraai muzikaal in,termezzo, 2 delen van Mendelssohn's le pianotrio door de doktoren Elias, De Groot en Huibregtsen, volgt de rede van voorzitter Royaards. Beide reden vindt men elders in ditzelfde hummer.

Ziehier een aantal losse flitsen van war, als op zichzelf staande herinneringen in me naleeft.

Heyendaal: In het park - - herfsttinten en stralende zon - - de architectonisch schone gebouwen en de daarnaast nog oprijzende bouwwerken van de nieuwe cit6 m6dicale. Een lust om te zien! De hooggespannen verwachtingen, waarvan ik in M.C. ten opzichte van de wetenschappelijke voordrachten gewaagde, zijn wel ten voile - - en meer dan dat - - vervuld: Drie de ganse dag boordevolle collegezalen leverden het bewijs, dat ~n sprekers ~n onderwerpen goed gekozen waren. De voordrachten van sectie 3, waarin bet werk en de opleiding van de huisartsen aan de orde waren, zullen in extenso in M.C. worden opgenomen, Laat me thans volstaan met te zeggen, dat daarin voor de initiatiefnemers van her Nederlands Huisartsen Genootschap eal van sympathieke geluiden te beluisteren waren! Prof. Asselbergs analyse van Balzae's M6decin de Campagne, bewerkt tot beschouwing over ,,de dokter en de liefde", vormde aan het einde van het werkgedeelte van deze zware dag een, mede door de dames met grote aandacht beluisterde literaire verpozing.

649

Als ik tracht het geheel, de stemming van deze drie dagen, in een synthese te vatten, dan heb ik bij al war tot dusver is opgesomd, nog zowel her begin als het einde nodig. Schijnbare antithese tussen de offici~le, plechtige zitting, waarin voorzitter en oud-voorzitter hun beschouwingen over de Maatsehappij voorlegden en de los-blije, van muziek en vrolijkheid vervulde feestavond. Antithese zou het zijn, indien niet in beide de gedachte op de achtergrond stond, die Royaards in zijn in-dringende rede over het huidige maatsehappij-beeld ons voorhield: de gedachte, dat de wrijving tussen oude en nieuwe vormen, die ons verwart en vermoeit, die ons onzeker maakt temidden van geboden zekerheden, alleen kan worden opgeheven als we openstaan voor een open verhouding van mens tot mens. Synthese bleek het ten voile, toen Royaards, temidden van de joelige vreugde, - op de natuurlijk-ernstige wijze, die zijn voorrecht is - een bevoep deed op allen tot handhaving van de onderlinge eenheid in de Maatschappij, daaraan de verhe'ugende mededeling koppelend, dat ,,met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te verwachten is, ,dat de ,,dissidente specialisten" in de Maatschappij zullen terugkere~". Geen wonder, dat wij van dit congres, datmen in alle opzichten hoog-gestemd mag noemen, tevreden en verheugd huiswaarts keerden. Heringa

W . J. de Jager, nieuwe secretaris op hat bureau van de Maatschappii De Maatschappij deed opnieuw een beroep op haar leden, omdat zij voor haar zich verwijdend gebied van eigen werkzaamheid en laaar zich intensiverende belangstelling in de gebeurlijkheden rondom haar, behoefte aan meer denkkracht en meer mankracht nodig heeft. Ditmaal is het collega De Jager uit Leeuwarden, die, deze roep volgend, zijn werk als controlerend arts heeft be~indigd om de artsengemeenschap te gaan dienen. Het verdi~nt aandacht dat, evenals Dekker en Melief, ook deze nieuwe functionaris voortkomt uit de kleine groep van artsen, die, als leden van het Hoofdbestuur, tevoren kennis hebben gemaakt met de problemen die in her huis aan de Keizersgracht aan de orde zijn en ervaren heeft hoe ze daar worden behandeld, en daardoor op de hoogte was van de daar gevoelde behoefte naar breder vleugelslag. Wanneer naast Dekker en Melief een man els De Jager, wiens degelijke wijze van werken en organisatietalent aan hat Hoofdbestuur en allen die het Leeuwarder Congres meemaakten, welbekend is, het aandurft hier zijn talenten te herbeleggen, dan is dit een goed testimonium voor de Maatschat~pij en een goed voorteken tevens! Biographie: Wijtze Jacobus de Jager, geboren

23 Juli 1905 te Bozum (Friesland) is in 1932 te Groningen arts geworden. Tot 1943 was hij apotheekhoudend arts te Oostermeer in Friesland. Daarna was hij controleren,d geneeskundige bij Centraal Beheer (G.A.K.). Zijn Maatschappij-loopbaan begon hij in 1947 als penningmeester van de afdeling Friesland-Noord. Van 1950-1955 was hij lid van bet Hoofdbestuur.

WILT U een ander mee laten genleten van Uw weekbladen, stuurt ze dan na lazing portvrij op voof zieken aan:

,,RODE KRUlS-TIJDSCHRIFTENDIENSTDEN HAAG'"

650

Fete ,,SOLIJ" Cine veer:

Letca, Zeiss Ikon, Rolleiflex, Kodak, Agfa enz. Afle merken FOLD-, filmcamera's = ~ ~ ) Deskundige voorlichting. en projectoren steeds v o o r r a d i g . rndien gewenst bezoeken wiJ U gClarne 8 en 16 rnm. geluidsfilm. om onze uitc'e~reide r FILM- en FOTOTOESTELLEN te tonen. Zwarlwil- en kleurenfilms. Amsterdam Telef. 84608 e Constantijn Huygenssfraat 78 F O T O Speciale service veer tote- en filmclubs.

A

,,SOLId"

H.H. MEDICI

Een g o e d e s c h r l j f m a c h t n e is ook in Uw praktijk onmisbaar. Mogen wii U g e h e e l v r i i b l i | v e n d U w e r z i | d s een portable op zicht zenden? Wij leveren a l l e m e r k e n , ook in standaard. Inruil - Reparatie - V e r z e n d i n g d o o r g e h e e l N e d e r l a n d ,

KANTOORMACHINEHANDEL

0,PRECISIA',

Pdnsengracht 531 - Amsterdam - Tel. (K 20) 3 1 4 2 7 (na 6 uur 95633). Altijd een welkom geschenk! Veer Verjaardag, Jubileum en andere feesteliike gelegenheden is een V U L P E N een welkom geschenk. Dat geschenk dient met zorg gekozen te worden. Door onze ultgebrelde sorterlng kunnen wll U een VULPEN tenon IN lIKE PRIJS en v o o g

Zichtzendingen vrijblijvend door hel gehele land. dr

Tel. K 1 8 0 0 - 116991

ELKIE H A N D .

Uit de beroemde me,ken welke wlJ steeds vooerodi9 hebbe#l, eoemen wl|| PARKER SWAN

-

|VERSHARP

- MONT

-

OSMIA

-

PEUKAN

aLANC

Ook zichtzendingen.

VULPEN-SPECIAALZAAK

.VONDEL"

Amslelveenseweg 206, A'dam - Tel. 724S27

Collegae, Bent U reeds tegen de geldelijke gevolgen van ziekte en ongevallen verzekerd ?

Zo niet, vraag dan vrijblijvend inlichtingen bij de

,,ARTSEN-ONDERLINGE" JAVASTRAAT 76 te 'S GRAVENHAGE, TEL. K 1700-115328,

onder opgave van leeftijd en functie. Onze acquisireurs zullen U gaarne bezoeken. Speciale voorzieningen voor artsen in verplichte militaire dienst, ambtenaren en assistenten. De premie is fiscaal aftrekbaar

Aantal deelnemers ruim 4500

CHAPPlJ VAN HET HOOFDBESTUUR Korf verslag van her verhandelde in de 122ste A/gemene Vergadering, gehouden op Zaterdag 7 Juli 1956 in ,,Esplanade", Lucas Bolwerk, fe Utrecht. (IV Slot).

X X V . Voorziening in de vacature-Blanksma.

worden volbracht. Het H.B. acht dan ook de tijd gzkomen om behalve de man voor de ziekenfondszaken nog een derde medicus aan het Bureau te verbinden. Het H.B. vraagt derhalve machtiging om over te gaan tot dz b~noeming van een derde Secretaris, een medisch ambtenaar, en daarnaast te zoeken naar een nietmedicus speciaal voor ziekenfondszaken.

De Voorzitter herinnert er aan, dat op 3 juli een uitvoerig schrijven is uitgegaan, waarin is uiteengezet, waarom eerst kort v65r de Algemene Vergadering de afgevaardigden op de hoogte konden worden ge:~teld van de mening van het H.B. Het betreft bier een zeer urgente zaak, die zeer moeilijk [igt. Dz oplossing van dit probleem zal niet langer mogen worden uitgesteld dan strikt r,oodzakelijk is. De heer Loonmns (IX) stelt de vraag, welke functie de aan te stellen derde ambtenaar zal kx~ijgen en wat hij op het Bureau zal moeten doen. Moet het een medisch ambtenaar zijn of kan worden volstaan met een niet-medicus? De Voorzitter verzoekt coll. De Roer, die de leiding heeft gehad van een commissie, welke zich met deze kwestie intensief heeft beziggehouden, de gestelde vragen te beantwoorden. De heer De Boer (lid H.B.) zegt, dat het 't Hoofdbestuur aanstonds duidelijk was, dat de vervanging van coll. Blanksma, i.c. het vinden van een medicus, lid der Maatschappij, die bereid en in staat zou zijn de functie van coil. Blanksma over te nemen, zeer moeilijk zou zijn. Er is twee maal een advertentie in M.C. geplaatst. De advertentie was met opzet vaag gelaten. D~ mogelijkheid was opengelaten, dat soliicitanten ook in aanmerking zouden kunnen komen veor een andere functie. Onder de candidaten, die zich meldden, bevond zich echter, naar het unanieme oordeel van de daarvoor ingestelde commissie, niemand, die in staat was, maar merkwaardigerwijze ook niemand die venemende, dat het de vacature-Blanksma betrof - bereid was deze functie te aanvaarden. De Commissie heeft toen aan het H.B. voorgesteld, te trachten een niet-medicus te vinden, die in staat zou zijn de functie van Blanksma te vervullen. Dat voorstel is door het H.B. voorlopig aanvaard.

De heer C.L.C. Van Nieuwenhuizen (L.S.V). zegt, dat bij een aantal afgevaardigden, met name die in bet zuiden, wel her gevoelen zal bestaan, dat door een versterking van hot Bureau met een 3e Secretaris de macht van de continue ambtenaren zal toenemen en dat dit op zichzelf een bezwaar is tegen het aanstellen van een dergelijke figuur. In de L.S.V. kent men dit gevoelen ook. Men koestert bet daar en houdt er rekening mode. Daartegenover staat echter, dat bet work op hot Bureau zich tot in het waanzinnige heeft uitgebreid. Daarbij komt, dat de Landelijke Verenigingen ook van bet work van bet Bureau gebruik moeten maken met betrekking tot de voorlichting, de documentatie e.d. Coll. Blanksma is niet te vervangen. De functie van coll. Blanksma is een uitermate onbevredigende geweest. Afgezien nog van bet felt, dat deskundlgen op dit gebied moeilijk kunnen worden gevonden, wil niemand in hot voetspoor van coll. Blanksma treden. Zakelijk gezien is de Maatschappij, die wordt gevormd door de verenigde specialisten en huisartsen, een bedrijf met inkomsten tot f. 20 miljoen. Wanneer een firma met zulke bedragen werkte, zou zij een reel grotere staf hebben dan de Maatschappij heeft.

Daarnaast was er een tweede moeilijkheid. In de loop der jaren is her werk van het Bureau der Maatschappij steeds meer toegenomen. Her wordt een ieder, die er wat dichterbij zit, steeds meer duidelijk, dat de Maatschappij bezig is haar beide secretarissen grondig te verslijten. De verschillende taken, die het H.B. hun gaarne zouden opdragen, kunnefl niet meer 651

De Commissie, welke zich met deze kwestie heeft beziggehouden en waarvan spr. lid is geweest, meende, d a t e r op den duur een splitsing moest worden gemaakt en dat een deel van hot werk van Blanksma, dat samenhing met het ziekenfondsbeleid, door een niet-medicus kon worden gedaan. Doze zou zich dan met het voorbereidende tabellarische en organisatorische werk en met de documentatie moeten bezighouden, wat bet ziekenfondswezen betreft. Daaraan zal men op den duur dringend behoefte hebben. De benoeming van coll. Blanksma heeft ook plaats gehad op dringend verzoek van de leden van de Ziekenfondsraad, die

iemand achter de hand wilden hebben, die hen van documentatie kon voorzien. De realiteit is, dat de werkzaamheden op bet Bureau zich steeds uitbreiden, l-let is een kwestie van wijs beleid om over de weerstanden tegen de benoeming van een derde ambtenaar been te stappen. Spr. vermoedt, dat hot tot nu toe maar zetden zaI zijn voorgekomen, dat de beide ambtenaren de marge van hun functits hebben overs,chreden. Hct Dagelijks Bestuur en ook de Landelijke Verenigingen zullen kunnen waken tegen een te grote invloed van de ambtenaren in de Maatschappij, nog afgezien van hot feit, dat de Algemene Vergadering de wetgevende instantie is. De Commissie is na rijp beraad tot de conclusie gekomen, dat er een derde Secretaris moet worden benoemd en dat bovendien een niet-medisch ambtenaar aan het H.B. moet worden verbonden voor zuiver organisatoriseh werk, samenhangende met de ziekenfondszaken. Wanneer de vergadering dit afwijst, ontstaat een zeer moeilijke situatie. Gebleken is reeds, dat de Maatschappij op vele punten achteraan hinkt. De Maatschappij moot zich op hot ogenblik bemoeien met veel, dat niet alleen haar aangaat, maar ook raakt hot sociale bestel, de algemene opinie, enz. Zij heeft zich dat zelf op de hals gehaald, want zij is rneer dan vroeger naar buiten getreden. De mening van de Maatsehappij heeft dan ook meer invloed dan vroeger. Zij is een hechte organisatie, waarop andere beroepsverenigingen jaloers zijn. In de huidige situatie is er echter sprake van een grote overbelasting, t e n gevolge waarvan belangrijke objecten hog niet in studio konden worden genomen. Wil men ten opbouw van de Mij., die een garantie geeft voor een uitermate nuttig funetioneren van alle organen, dan zal men zijn tribuut moeten betalen aan die opbouw en een derde Secretaris moeten benoemen. Over de bezwaren, daaraan verbonden, zal men moeten heenstappen in bet belang van de Maatschappij en haar leden. De heer Van Erp Taalman Kip (VII) zegt, dat hij, gezien de overbelasting, die hot Bureau van de Maatsehappij doorlopend heeft gekend van de bevrijding af, er volkomen van overtuigd is, dat het absoluut noodzakelijk is, dat er een derde Seeretaris komt. De kwestie, hoe men nu precies wil regelen en verdelen de vroegere funetie van Blanksma en die van de eventueel komende 3de Seeretaris, kan beter door het Hoofdbestuur dan door de Algemene Vergadering worden bezien. Spr. zou er bij de vergadering met klein op willen aandringen, alles wat het Hoofdbestuur in dit opzicht vraagt, goed te vinden. Hij heeft ook altijd gevreesd, dat de ambtenaren in het H.B. een te grote rol zouden spelen. Tot nu toe is die vrees eehter 6Jl

niet gerechtvaardigd geweest. Maar hoe dan ook, het H.B. kan zonder ambtenaren zijn taak niet vervullen. De heer Sluyters (IX) onderschrijft het betoog van coll. Van Erp Taalman Kip. Uit orraring weet spr., dat de Secretarissen steeds overbelast zijn. Het is zo ver gekomen, dat her H.B. de Seeretarissen feitelijk heeft moeten dwingen, een bepaalde avond in de week niet voor de Maatschappij te werken. Doze toestand kan niet bestendigd worden zouder voortdurende slijtage van de Secretarissen. Spr. wijst er vervolgens op, dat voorstel A van het H.B. kan vervallen. In art. 330 van het H.R. staat, dat op voordracht van bet Dagelijks Bestuur een adviseur wordt benoemd. Er is niet gezegd, binnen heevtel tijd dit moet gesehieden. De Vergadering aanvaardt momenreel, dat hot D.B. nog niet tot die benoeming is kunnen komen, omdat bet volslagen onrnogelijk is. De Algemene Vergadering is echter hog niet aan art. 330 toe. Zij is dit pas, wanneer de bezoldigings- en pensioenrtgeling wordt besproken. De heer Govaert (VIII) zegt, dat hij, evenals de hem voorafgaande sprekers, er van over~ tuigd is, dat hetgeen door hot H.B. wordt voorgesteld alleszins noodzakelijk is. Spr. wijst er op, dat op blz. 37 van hot Rapportenboekje is medegedeeld, dat de salarissen van her personeel voor 1956 f. 20.000 rater zullen bedragtn dan verleden jaar. Spr. vermoedt, dat, wanneer men een medicus en eea r wil aanstellen, men meer kwijt zal zijn dan f. 20.000. In dat licht gezien lijkt hem de contributieverlaging toch niet zo verstandig. De heer Dekker (Seer. Penningm.) wijst er op, dat, toen de begroting voor 1956 werd opgesteld, deze kwestie nog niet aan de orde was. Wordt er ten 3de Secretaris aangesteld, dan is men, wat de financiEle gevolgen betreft, even ver als nu. Daarna moet er eehter hog een man worden gezocht voor de ziekenfondszaken. Hot zal de vraag zijn, hoe de financi'dle gevolgen daarvan moeten worden opgevangen. Er zit in deze begroting wel enige reserve. Toen coll. Blanksma word benoemd, heeft de Algemene Vergadering aanvaard, dat de salarislasten het eerste jaar zouden komen voor rektning van de Mij. Na een jaar zou met de belangenverenigingen overleg worden gepleegd, in hoeverre zij in de kosten zouden meedragen. Dat overleg heeft plaats gehad en her gevolg is geweest, dat een bepaald bedrag door de Belangen Verenigingen wordt meegedrageti. Als deze man voor de ziekenfondszaken wordt benoemd, moet de verdeling opnieuw worden bekeken en moot worden nagegaan, hoe een en ander op te vangen is.

De Voorzitter vestigt er de aandacht op, dat bet voorstel van het H.B., dat niet een maand v66r de Alg. Vergadering is ingediend, op grond van het Huishoudelijk Reglement aileen in behandeling kan komen als de Alg. Verg. verklaart, dat de zaak urgent is. Het is duidelijk, dat het H.B. meent, dat dit het geval is. Spr. stelt voor te besluiten het voorstel in behandeling te nemen. Daartoe wordt besloten. De Voorzitter deelt vervolgens mede, dat her Hoofdbestuur, gelet op de opmerkingen van coil. Sluyters, her voorstel onder A, voorkomende in de brief van 3 juli, in dier voege wijzigt, dat her komt te luiden: ,,De Algemene Vergadering draagt bet Hoofdbestuur op, aan een volgende Algemene Vergadering de schrapping van de artikelen 330 tot en met 332 voor te stellen." Voorts wordt het voorstel sub B door bet Hoofdbestuur aldus gewijzigd, dat in regel 1 her woordt ,,geve" wordt vervangen door ,,geeft" en in regel 8 het woord ,,drage" wordt veranderd in ,,draagr'. De gewijzigde voorstellen worden vervolgens

aangenomen. De Voorzitter meent uit de genomen beslis-

sing te mogen opmaken, dat de Alg. Vergadering een groot vertrouwen heeft in het Hoofdbestuur. Namens bet Hoofdbestuur dankt hij daarvoor hartelijk. De heer Sluyters (IX) vraagt, waarom bet H.B. niet meteen voorsteit een ziekenfondsdeskundige aan te stellen.

De Voorzitter antwoordt, dat de besprekingen hog niet in een zodanig stadium zijn gekomen, dat her H.B. nu reeds een definitief voorstel zou kunnen doen. Spr. kan natuurlijk wel vragen, of de Algemene Vergadering in principe met de aanstelling van een ziekenfondsdeskundige akkoord gaat. Dat maakt her voor het H.B. natuurlijk veel gemakkelijker. De beer C.L.C. Van Nieuwenhuizen (L.S.V.). ondersteunt dit gaarne. De belangenverenigingen menen, dat zij gebaat zullen zijn met een economisch deskundige. De heer Govaert (VIII) vraagt, of een economiseh deskundige dan wel een ziekenfondsdeskundige zal worden benoemd. De Voorzitter antwoordt, dat daarover nog intensieve besprekingen gaande zijn. De beer Van Erp Taalman Kip (VII) stelt de Alg. Vergadering voor, er mede akkoord te ,gaan, dat, wanneer het H.B. meent op deze wijze een goede stap te kunnen zetten, her H.B.

653

een beslissing kan nemen, die het in hot belang van de Maatschappij acht. (Applaus). De Voorzitter maakt uit her applaus op, dat de Alg. Vergadering deze zaak urgent acht en met dit voorstel akkoord gaat. XXIV Voorstellen:

Van het HooJdbestuur: l. Het Hoofdbestuur stelt, in overleg met de Commissie inzake Geneeskundige Verklaringen, de onderstaande aanvullingen en wijzigingen voor in het Besluit en Rapport inzake Geneeskundige Verklaringen: Par. 7, sub 7.

Wordt als volgt gew~izigd: Indien er een vetklaring verlangd wordt, welke enerzijds door de b.g. - ingevolge de bepalingen van dit Besluit - niet afgegeven mag worden en waarvoor anderzijds door de instelling geen c.g. is( of ad hoc wordt) aangewezen, dan kan de b.g. de patient verwijzen naar de afdelings-vertrouwensarts (A.V.A.) Elke afdeling benoemt 66n of meer A.V.A.'s. Zij er meer dan ~ n , dan behoort hun werkterrein scherp afgegrensd te worden; meestal zal een geografische indeling (b.v. gemeentegrenzen) het meest practisch zijn. fFen plattelande zal sores volstaan kunnen worden met een regeling, waarbij buur-collegae dit werk bij elkaars patiEnten verrichten.) Voor elke A.V.A moet voorts een plaatsvervanger worden aangewezen, die voor de A.V.A. invalt bij diens afwezlgheid en verder natuurlijk ten behoeve van diens eigen patiEnten. De patient kan zich nlet eigener beweging tot de A.V.A. wenden, doch moet door zijn b.g. verwezen worden. Voor deze verwijzing kan het best gebruik gemaakt worden van een (door de afdeling uitgegeven) formuliertje. De A.V.A. behoort door de patient betaald te worden. Het tarief zij in het algemeen uniform, d.w.z, onafhankelijk van de welstand van de patient, van de uitgebreidheid van het onderzoek en van de beslissing van de A.V.A. Waar dit gewenst geacht wordt, kan men plaatsetijk een regeling treffen, dat de patient de A.V.A. niet rechtstreeks betaalt, doch dat hij tevoren op een centraal punt betaalt en daarvoor een quitantie krijgt, waarmede hij dan naar de A.V.A. kan gaan. De A.V.A. moet zich zoveel mogelijk een eigen oordeel over elk geval trachten te vormen. Daartoe is noodzakelijk, dat hij de patient zelf ziet. De uitgebreidheid van bet onderzoek wordt aan hem zelf overgelaten; sores zal m e t een anamnese kunnen worden volstaan. 0 p de b.g. rust de plicht de A.V.A. zoveel mogelijk behulpzaam te zi]n. Hij geve dus alle ge-

vraagde inliehtingen; ook mogen inlichtingen vooraf worden verstrekt. Sores kan het gewenst zijn, dat b.g. en A.V.A. tezamen een verklaring afgevcn (resp. weigeren), b.v. wanneer de b.g. zijn verantwoordelijkheid graag met een collega wil delen (zie w 9 sub 7) of bij de attestering van vroegere ziekten (punt 301, maatregel e). Het is de bedoeling, dat de taak van de A.V.A. beperkt blijft tot betrekkelijk eenvoudige en incidentete gevatIen. Enkele voorbeeIden: wijziging arbeidsvoorwaarden (punt 111); keuring voor opname in rusthuis (115 N); verhindering o m te verschijnen bij kantonrechter of examen of om deel te nemen aan een besproken gezelschapsreis (208; verhindering om van een spoorweg-abonnement gebruik te maken (301). Indien het echter gaat o m zeer gewichtige beslissingen (b.v. verklaringen, die voor de rechtbank gebruikt moeten worden) of wanneer er een zeer uitgebreid onderzoek vereist wordt, kan deze taak beter opgedragen worden aan een hiertoe speciaal door de instelling (of b.v. door een advoeaat) aan te wijzen deskundige, die hiervoor ook adaequaat behoort te worden gehonoreerd. In zulke gevallen mag de A.VA. dus aan de b.g. mededelen, dat hij zijn ,,hulp" weigert en d a t e r een deskundige dient te worden aangewezen. Mochten A.V.A. en b.g. hierover niet tot overeenstemming kunnen komen, dan kunnen zij hun geschil aan de Commissie inzake Geneeskundige Verklaringen voorleggen. De heer Sluyters (IX) verzoekt het woordje ,,dan" in de eerste zin te laten vervallen. De Voorzitter zegt, dat het zal worden geschrapt. De beer De Jong (I) vestigt er naar aanleiding van het gestelde in .de laatste alinea de aandacht op, dat het in Amsterdam vaak voorkomt, dat een huisarts een patient doorstuurt en dat de A.V.A. moet zeggen: Ik ben niet competent. Spr. zou het voorstel gaarne zien aangevuId met een zin, waarin wordt uitgedrukt, dat in zulke gevallen de vertrouwensarts een briefje afgeeft, waarin hij zegt, dat hij zieh niet competent acht de gevraagde verklaring te verstrekken, maar aangeeft w a t e r wel kan gesehieden, b.v. dat een dergelijke zaak moet worden voorgelegd aan de G.G.D. De Voorzitter verzoekt coll. De Jong zelf een redactiewijziging te formuleren. Intussen zal worden overgegaan tot de behandeling van bet volgende punt. 214 N. I N V A L I D I T E I T V A N V A D E R V A N DIENSTPLICHTIGE. Een dienstplichtige kan in aanmerking ko654

men voor vrijstelling of uitstel van dienst, indien hij door onvaliditeit van zijn vader voor het bedrijf onmisbaar is. De b.g. mag hiervoor geen verklaring afgeven. Ook inschakeling van de A.V.A. is niet nodig, aangezien de controle geschiedt door de G.G.D. of vanwege het Ministerie van Oorlog.

A angenomen. 219

V R t J S T E L L I N G S P R EMI E B E T A L I N G BIJ INVALIDITEIT.-

Bij sommige levensverzekeringen wordt de verzekerde bij blijvende invaliditeit vrijgesteld van verdere premiebetaling. Her is de b.g. verboden over deze invaliditeit (of over bet voortbestaan daarvan) een verklaring af te geven. De verzekeringsmaatschappij behoort zelf een onderzoek in te laten stellen; daarna kunnen zo nodig door e.g. of med. adviseur inliehtingen aan de b.g. gevraagd worden. De heer Koch (IX) deelt mede, dat hij kort geleden in een geval, als in punt 219 bedoeld, heeft geweigerd een verklaring af te geven, doch dat een van de medische adviseurs van de beterffende maatschappij - een zeer grote hem toen heeft geschreven, dat hij dit niet kon begrijpen; dat de patient zelf m0est bewijzen, dat hij invalide was en met een verklaring moest komen. Spr. vraagt, of de Secretaris niet aan de Vereniging van Verzekeringsmaatsehappijen zou willen doorgeven of suggereren, dat dit tot hun competentie behoort. De heer Santman (V) zegt, dat het hem als adviseur van een der grote verzekeringmaatschappijen is opgevallen, hoe dikwijls die maatschappij dergelijke verklaringen ongevraagd krijgt. Zeer vaak moet tot de huisarts worden gezegd: Hoe kom j e e r b i j die verklaring te geven! Het is van belang, dat de Mij. haar invloed aanwendt o m t e voorkomen, dat dergelijke dingen gebeuren. De beer Denekamp (Seer. Commissie Geneeskundig Verklaringen) antwoordt coll. Koch, dat, voor zover hem bekend is, de medisehe adviseurs van de grote verzekeringmaatsehappijen op bet standpunt staan, dat de verzekeringsmaatsehappij deze keuring voor haar rekening dient te nemen. Er bestaat echter zeker aanleiding om deze zaak nog eens met de Nederlandse Ver. van Levensverzekeringsdeskundigen of de Vakgroep van levensverzekeringsmaatschappijen op te nemen. Spr. aeht het zeer betreurenswaardig, dat coll. Santman zoveel van die briefjes heeft gekregen. Die briefjes zijn in ieder geval in strijd met de geest van bet Groene Boekje. Wanneer coll. Santman zo'n briefje krijgt, is hij missehien bereid, de betrokken arts bij de Afde-

P r o d u c t van N e d e r i a n d s e b o d e m

KARVAN

CI

SIROOP

VITAM

w e l k e b e r e i d is u i t f r a m b o z e n , r o z e b o t t e l en b e s s e n , b e v a t 200 rag' n a l u u r l l j k Y l l n m l n e C p e r 100 cm3, 42% v r u c h t e n s a p en 55% suik'er. ( T o t a a l 600 nag n a t . Vit. C p e r fles v a n 0,3 L . ) . Dit is o n g e v e e r h e t 5-VOlld v a n s i n a a s a p p e l - en c i t r o e n s a p , h e t l S - v o u d v a n b a n a n e n of h e r 2 0 . v o u d v a n t o m a t e n s a p . D o o r hoge c o n e e n t r a t i e bijzo~der eeonomlsch!

G E B R U I K : H e t p r o d u c t is z e e r g e s c h i k t v o o r z u i g e l i n g e n voeding, tlleelepelsgewijze te v e r s t r e k k e n . Bovendien voor j o n g e k i n d e r e n in de y o r E v a n l i m o n a d e . E 6 n ties b e v a t ca. 120 t h e e l e p e l s ; 4 t h e e l e p e l s b e v a t t e n ca. 20 nag n a t . u C.

H O U D B A A P , I I E I D : E(~n a a n g e b r o k e n , In g e b r u l k g e n o m e n fl.esje b e v a t (ook i n d i e n bij k a m e r t e m p e r a t u u r b e w a a r d ) n a 5 w e k e u c i r c a 91% v a n h e r o o r s p r o n k e l i j k e Vii. C g e h a l t e e n n a 10 w e k e n c i r c a 87% v a n h e r o o r s p r o n k e l i j k e g e h a l t e . G e d u rende deze gebruiksperioden treedt geen bederf op! V o o r z i e k e n h u i z e n b e l a n g r i j k g e r e d u c e e r d e prijs. Inliehtingen en monsters worden op aanvraag gaarne aan arisen verstrekt. KOSTEN-SCtIE3IA : E 6 n f l e s j e , d. i. 600 m g :Nat. Vlt. C. in 40 d a g e n h 15 r a g n a t . Vit. C, d. I. 3 theel, p e r d a g ~ 1/40 X ] 1.65 = • I 0.04 p e r d a g ix 30 d a g e n 'h 20 m g n a t . Vit. C, d. i. 4 theel, p e r d a g ----- 1/30 X ! 1.65 ---- ----- ] 0.05 p e r d a g in 2,0 d a g e n ,h 30 m g nat. Vit. C, d. i. 6 thee1, p e r d a g ~-- 1/20 X .f 1.65 -~ -- ] 0.05 p e r d a g

Product

van

Ned,erlandse b o d e m

KARVAN

CI

VITAM

GLUCOSESTROOP

w e l k e b e r e i d is u i t f r a m b o z e n , r o z e b o t t e l e n b e s s e n , b e v a t 200 m g n a t u u r l i j k V l t a m l n e C p e r 100 era3, 42% v r u c h t e n s a p en 49% v o e d i n g s s u i k e r ( d e x t r i n e - m a l t o s e - g l u c o s e ) . T o t a a l 560 m k n a t . Vii. C p e r fles v a n 0,2S L. P i t is o n g e v e e r b e t /i,voud v a n s i n a a s a p p e l - en c i t r o e n s a p , h e r 18-voud v a n b a n a n e n of b e t 20-xoud v a n t o m a t e n s a p . D o o r h o g e c o n c e n t r a t i e b l j z o n d e r cconomlsch !

HET PRODUCT IS VRII VAN SACCHAROSE

I

H O U D B A A 1 R H E I D : E 6 n a a n g e b r o k e n , In g e b r n l k g e n o m e n f l e s j e b e v a t (ook i n d i e n bij k a m e r t e m D e r a t u u r b e w a a r d ) n a 2 w e k e n c i r c a fi5% v ~ n h e r o o r s p r o n k e l i j k e VII. C g e h a l t ~ e n n a 5 w e k e n c i r c a 80"% v a n h e t o o r s p r o n k e l i j k e g e h a l t e . G e d u rende deze gebrulksperioden treedt geen bederf op! ~ o o r z i e k e n h u i z e n b e l a n g r i j k g e p e d u c e e r d e prtjs. In|ichtingen en monsters worden op aanvraag gaarne arisen vcrstrckt.

aan

Alleenvertegenwoordiglng :

Fa. R. J. B R O E R S M A K a r p e r v i j v e r 1 - Zeist - Te|efoon 2 . 0 6 6

O

Fa. L. KERN & ZOON Tel. 4 6 6 7 7

Hoofdweg 478

Tel. 122936

AMSTERDAM

VERHAGEN

ZIEKENVERVOER STADIONSTRAAT

Nieuwendijk 231

11-13, AMSTERDAM

TEL. 71.91.91

sfeunzolen volgens gipsmodellen elastieken kousen orthopaedische corsetten en apparaten GLUCOBASIN TABLETTEN

Voor gehele of gedeeltelljke vervanglng van de in|uline.

P A I D E M A SIROOP BIJ tuberculose,

organische ultputtln9 enz,

SANICOLAX DRAGEES

BII storingen In her spilsverteringsorganisme,

Importrice:N.V. SANICO-UTRECHT

IV.. Huizenga

Molenweg 20, Beduin, Tel. 307 (K 390I) Sehoeisel en Prothesen voor Beenverkortingen, Verlamnlingen, Amputatles, K|ompvoeten, enz. Meermalcn bekroond Ook Levering via de Ziekenfondsen.

H.H. MEDICI:

MetaalwarenVAKKUNDIG

Wlj belasten ons speciaM met her VERCHROMEN EN REPAREREN V A N MEDISCHE INSTRUMENTEN Indien U ons Uw instrumenten toezendt ontvangt U deze b i n n e n enkele dagen als nieuw retour.

en Apparatenfabriek ARLI,

Zandstraat 12-18

Amsterdam BETROUWBAAR

Tel. 4 5 4 2 6 (K 20) SNELLE AFLEVERING

VOOR UW BRIL

OPTICIEN PRUMMEL EN ZN, Gedlplomeerde Opficiens Haarlemmerdijk t72 - Amslerdam

RUIME SORTERING, MODE RNE MONTUREN ReparatiOn snel en billijk

Hoogtezon Verhuurinrichting

D EWA

f 1 5 . - - per maand ~ 40.--per3maanden

A. DE W A A L - KWAKERSPLEIN 7 - AMSTERDAM - TEL. 8 8 9 4 3 - 7 2 7 7 8 2

_rabriek van Elastieken Kousen KULASC0 LAAOST IN PRIJS HOOOST IN KWALITEIT BEST IN PASVORM

GEULSTRAAT 30 - -

~

,

I VRAAGT OFFERTE ~ '

~

ENKELREKS- - DUBBELREKS

NYLON - - MAATWERK

OR/OINELE LASTEX

TEL. K 20 - 7t249S - -

AMSTERDAM-Z,

lingsraad aan te klagen of een andere stap te doen. De heer Ter Haar (XTI) is van oordeel, dat in dit geval de enige belanghebbende is de patifint. Als hij van de verzekeringsmaatschappij lets gedaan wil krijgen en de maatschappij de bewijslast legt op de patient, ligt het voor de hand, dat de patient zich van de een of andere keurende instantie voorziet, die hem op zijn kosten keurt. De heer De Boer (Lid H.B.) zegt, dat de verzekeringsmaatschappij in de polls kan vastleggen, dat de verzekerde het bewijs zal moeten leveren, maar dat, indien dat niet is gebeurd, de verzekeringsmaatsehappij, wanneer zij haar verplichting tot vrijstelling van premiebetaling moet nakomen, zelf moet verifi~ren of een en ander julst is. De heer Denekamp gelooft niet, dat een verzekeringsmaatsehappij zo dora zou zijn de bewijslast op de patiSnt te leggen. Deze kan dan van de erie dokter naar de andere lopen, totdat ~6n van hen hem een verklaring gee(t, dat hij invalide is. Punt 219 wordt vervolgens aangenomen. 301. A'Iq'ESTERING ZIEKTE.

VAN

VROEGERE

Aan het slot toevoegen: Voor de attestering van de alwezigheid van ziekte op een vroeger tijdstip, zie 523. 302 N. TERUGBETALING BII HULP BUITEN WOONPLAATS. (+) Wanneer een Z.F.-verzekerde, die tijdelijk (doch niet langer dan drie maanden) buiten zijn woonplaats vertoeft, geneeskundige hulp nodig heeft, worden hem de kosten daarvan (gedeeltelijk) vergoed, ,,ind~en redeHjkerwijze niet van hem had kunnen worden verwacht, dat hij de hulp van de huisarts in zijn woonplaats zou hebben ingeroepen. De b.g. doet goed de patient eontant te laten betalen tegen afgifte van een gespeeificeerde quitantie. Indien de e.g. van her Z.F. aehteraf hog nadere inliehtingen over bet ziektegeval wenst, mag de b.g. deze inlichtingen verstrekken; mlts de e.g.: a. zieh hiertoe persoonlijk tot de b.g. wendt; b. in dit verzoek bevestigt, dat hij de betrokken patient onderzocht, resp. ondervraagd beef t; e. niet om ongespeeif~eeerde inliehtingen vraagt, doeh 66n of enkele nauwkeuriggeformuleer-

de vragen stelt, welker beantwoording hij voor de beoordeling van de aanspraak op terugbetaling nodig heefl. 303 N. OPGAVE VAN DOODSOORZAAK VOOR LEVENSVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN. (+) De lange voorgeschiedenis van deze kwestie, welke met de z.g. ,,Vrede van Tilburg" in 1910 haar voorlopige afsluiting vond, kan men nalezen in het Artsenboekje 1934, pag. 72-78. De regeling luidt thans: Ten behoeve van levensverzekering-maatschappijen mag de b.g. een verklaring omtrent de doodsoorzaak afgeven, mits bet daartoe strekkende verzoek: I. uitgaat van de medisch advlseur; 2. vergezeld gaat van een retour-enveloppe welke uitdrukkelijk voor de medisch adviseur bestemd is: 3. vermeldt, dat de gevraagde opgave der doodsoorzaak uitsluitend gebruikt zal worden ten behoeve van de medische statistiek der Maatschappij; 4. bevestigt, dat de uitkerlng reeds heeft plaats gevonden, resp. dat de verzekerlngmaatsehappij op een later (in de verzekerlngsvoorwaarden vastgelegd) tijdstip tot uitkering zal overgaan. Andere inlichtingen (b.v. omtrent de duur der ziekte) zijn niet toegestaan. 312. BEHANDELING BUITENLANDSE RIJNVARENDEN. (-1-) Her formulier betreffende de behandeling van buitenlandse Rijnvarenden, bestemd voor de A.N.O.Z. te Utrecht, mag door de b.g. worden ingevuld, echter met uitzondering van de vter vragen, welke betrekking hebben op de diagnose en op de aanvang, de vermoedelljke duur en her einde der arbeldsongeschiktheid. Er wordt nog op gewezen, dat dit formulier uitsluitend bestemd is voor de behandeling van hu#enlanders. De Voorzltter stelt opnieuw aan de orde par. 7, sub 7 en vraagt, of coil. De Jong inmiddels zijn amendement geredigeerd heeft. De beer Denekamp (Seer. der Commlssle Geneeskundige Verklarlngen) deelt mede, dat coll. De Jong bet volgende amendement heeft voorgesteld: ,,Indiend de A.V.A. meent nlet competent te zljn een verklaring af te geven, zo kan hij de patiSnt een verklaring verstrekken, waarin hij 655

te kennen geeft, welke medische controlerende instantie dient te worden ingeschakeld." Spr, is van oordeel, dat het niet nodig is, dit in het rapport vast te leggen, omdat deze zaak do'or middel van een rondschrijven aan de A.V.A.'s kan worden geregeld. De heer De Jong (I) trekt zijn amendement in. Het voorstel tot wijziging van par. 7, sub 7, wordt vervolgens aangenomen. 523.

AFWEZIGHEID

VAN

ZIEKTE

den afgegeven, punt. Dit is enigszins in strljd met een van de algemene regels van het rapport, die in 1949 speciaal op verlangen van de Atg. Vergadering en met name van coll. Brutel de la Rivi6re zijn ingevoerd. Bedoelde regel is vooral geformuleerd in par. 7, sub 6: ,,Her is natuurlijk heel gemakkelijk het afgeven van allerlei verklaringen zonder meer te verbieden. Zodra hierdoor echter gewichtige belangen van de patiEnten in her gedrang zouden k o m e n . . , zou dit onaanvaardbaar zijn."

OP

V R O E G E R TIJDSTIP. ( - - ) Het is de b.g. verboden voor een verzekerings-instelling of een werkgever een verklaring af te geven, dat zijn pati3nt op een bepaalde datum (meestal de ingangsdatum der polls of de datum van indiensttreding) al dan niet lijdende was aan een bepaalde ziekte. W~I mag hij, nadat de patient hiervoor gecontroleerd is, aan c.g. of reed. adviseur inlichtingen verstrekken, althans voorzover hij dit met zijn geheimhoudingsplicht in overeenstemming kan brengen. In sommige gevallen zal de b.g. goed doen zich hiertoe eerst door de patient te laten machtigen, doch niet dan nadat hij deze o~ de mogelijke consequenties van de bedoelde inlichtingen heeft gewezen. De Voorzitter herinnert er aan, dat op dit punt door de afd. Nijmegen en Omstreken is voorgesteld een amendement, luidende: ,,De afdeling stelt voor het tweede lid van punt 523 te laten vervallen. Zi baseert h a a r mening o19 de overtuiging, dat dit de verhouding huisarts-oati~nt ernstig in ~evaar kan bren~en, terwijl controlerend geneesheer en medisch adviseur ~e~cbt moeten worden over voldoende middelen te beschikken om de gezondheidstoestand van de patient te kunnen beoordelen." De heer Kras (VII) verkriiet het woord tot toelichting van het amendement en zegt, dat de afd. Nijmegen van oordeel is, dat het tweede lid van punt 523 weer een onaangenaamheid betekent voor de b.u. Wanneer deze zicb on zijn geheimhoudingsplicht beroent teger~over de medisch adviseur, zal de laatste allicht denken: Daar zit een luchtje aan, deze collega wenst de patient een voordeeltle te bezoruen. Verstrekt de b.g. de gevraagde inlichtingen wel, dan komt hij dikwijls in conflict met de patient. De heer Denekamo (Secr. der Commissie Geneeskundige Verklarin~en) zegt, dat bet naar het oordeel der Comm~ssie geen aanbeveling verdient her amendement aan te nemen. De afd. Nijmegen wil punt 523 amputeren. Daardoor zou er dus niets anders komen te staan dan dat een dergelijke verklaring niet mag wor-

De afd. Nijmegen zegt in haar schriftelijke toelichting, dat zij haar mening baseert ,,op de overtuiging, dat dit de verhouding huisartspatient ernstig in gevaar kan brengen." Spr. acht dit gevaar niet zo groot wanneer de huisarts de zaak met enige tact aanpakt. Het grote bezwaar van de Commissie richt zich echter tegen de tweede helft van de schriftelijke toelichting van de afd. Nijmegen. Daarin wordt gesteld, dat ,,controlerend geneesheer en medisch adviseur geacht moeten worden over voldoende middelen te beschikken om de gezondheidstoestand van de patient te kunnen beoordelen." Dit moet de Commissie ten enen male tegenspreken. Het gaat hier over een situatie van een aantal jaren geleden. Hoe controlerend geneesheer en medisch adviseur kunnen uitmaken, dat de patient een aantal jaren geleden nog niet lijdende was aan een ziekte, waaraan hij later wel lijdende was, ontgaat spr. De heer Santman (V) wijst er op, dat her verbieden van her afgeven van een verklaring in vele gevallen in het nadeel van de patient zou zijn. In vele gevallen weet de patient her niet precies en kan op grond van de verklaring van de b.g. een uitkering geschieden, die anders niet zou plaats vinden. De heer De Boer (Lid van het H.B.) zegt, dat er, sinds dit voorstel in het H.B. is besproken, een en ander is gebeurd. In de Vereniging voor Arbeidsrecht zijn de artsen scherp aangevallen in verband met de handhaving van hun beroepsgeheim en de daaruit voorvloeiende moeilijkheden ten aanzien van de soci~le verzekering. Voor het H.B. is dit aanleiding geweest om zich te beraden en een commissie in te stellen, In die onder spr.'s leiding ingestelde commissie hebben zitting Prof. Langemeijer van de Hoge Raad (voorzitter), de R.V.B., enige artsen, die bij de sociale verzekering zijn betrokken, een huisarts, een specialist en een lid van de Raad van Beroep voor de Sociale Verzekering. Aangezien door deze Commissie aan de zojuist besproken kwesties wordt gewerkt, niet speciaal met het oog op de particuliere maatschappijen of particuliere werkgevers.

656

maar met het oog op de sociale verzekering, stelt spr. voor, dit punt aan te houden in afwachting van hetgeen er uit de besprekingen in bedoelde Commissie te voorschijn komt. Overeenkomstig dit voorstel wordt besloten tot aanhouding.

coll. Landheer heeft gemeend, de namen van zijn referenten bij de discussie in het H.B. niet te moeten noemen. Hij meent nu echter aan de AIg. Vergadering verplicht te zijn deze hamen te noemen. Niettegenstaande de korte tijd, die beschikbaar was om de gegevens te verkrijgen, hebben allen, aan wie spr. de vragen voorlegde, schriftelijk geantwoord, behalve twee, waarvan ~.n later nog mondeling heeft geantwoord. Het waren de coll. Van Erp Taalman Kip, Van der Horst, P r o f Hulst, Ittmann, Sluyters, De Boer, Wibaut, Royaards, Festen, mevr. Van den Blink-Rolder, Prof. Herlnga, C.L.C. Van Nieuwenhuizen, Van Eek en Bos.

X X I V 2. Het Hoofdbestuur stelt de volgende wijziging voor in het Huishoudelijk Reglement tier Maatschappij: art. 109 2 te lezen als volgt: Assistenten, die verbonden zijn aan een ziekemhuis of laboratorium, geen zelfstandige praktijk uitoefenen en geen hoger salarls genieten dan f 6.000.-- in geldswaarde, betalen f 4.-- als jaarlijkse bijdrage aan de kas der Maatschappij, f 2 . - - nan de kas van hun afdeling en f 2.50 aan de kas van de L.A.D.; zij zijn, evenals de in her eerste lid genoemde rustende geneesheren, vrijgesteld van de verptichte bijdrage aan de in Hoofdstukken XII en XIII bedoelde fondsen. (Het cursief gedrukte, geeft de wijzigingen aan) Aangenomen.

Spr. is niet bepaald gelukkig met de kritiek van coll. Landheer. Hij acht de standing van deze kritiek niet in overeenstemming met hetgeen hij van coll. Landheer gewoon is. Z.i. is het aan de Alg. Vergadering voorgelegde voorstel met zijn inleiding wel degelijk een preadvies ter behandeling voor de vergadering. Had spr. daaraan getwijfeld, dan had hij in de Hoofdbestuursvergadering om zo'n preadvies gevraagd. Hij betreurt zeer de afwezigheid van coll. Landheer. In diens kritiek kan spr. geen ernstige en steekhoudende argumenten vinden tegen het aan de Alg. Vergadering voorgelegde voorstel tot het aanwijzen van een W.M.A. commissie.

XXIV, 3. Het Hoofdbestuur stelt voor over te gaan tot her instetlen van een W.M.A.-Commissie. (World Medical Association). De gedachte commissie dient uit 5 personen te bestaan, op voordracht van het Dagelijks Bestuur, het Hoofdbestuur gehoord, door de Algemene Vergadering gekozen. De samenstelling dezer Commissie zou kunnen zijn: 2 hoofdbestuursleden en 3 afgevaardigden. Telken jare treedt 66n lid volgens rooster af. Deze is niet herkiesbaar, zodat de commissie in 5 jaar geheel hernieuwd is.

Ten slotte vestigt spr. er de aandacht op, dat op blz. 6 van her Rapportenboekje, 2e kolom, onder I, in plaats van: ,,Het is mogelijk en plicht" moet worden gelezen: ,,Het is noodzakelijk en pl.icht." De heer Drogendijk (V) deelt mede, dat de afd. Dordrecht en Omstreken met her voorstel van het H.B. volkomen akkoord gaat. De argumentatie van coll. Westerbeek van Eerten acht spr. volkomen juist, zowet theoretisch als zakelijk. De afd. Dordrecht heeft spr. opgedragen, in her bijzonder te onderstrepen het belang van continuiteit in de afvaardiging. De opmerking in punt 5, dat de verantwoording om weg te blijven van de W.M.A.-congressen niet kan worden gedragen, wordt door de afd. Dordrecht onderschreven.

De Commissie heeft tot taak: 1. Her voorlichten van de Algemene Vergadering, het Hoofdbestuur en de leden over de werkzaamheden van de W.M.A. 2. De Algemene Vergadering te adviseren over het telkenjare vaststellen van de W.M.A.-begroting. 3. Binnen 'het raam dezer begroting - zulks in overleg met het Dagelijks Bestuur - de optimale afvaardiging van aantal en persoon vast te stellen. 4. Vast te stellen welke sore aan de afgevaardigde(n) zal worden vergoed. De Voorzitter herinnert er aan, dat de afgevaardigden met betrekking tot dit agendapunt enige stukken hebben ontvangen, waaronder een schrijven van coll. Landheer, dat eigenlijk de opening van de diseussie hierover betekent. De heer Westerbeek van Eerten zegt, dat hij, wegens de persoonlijke zijde van de kritiek van

657

In punt 4 staat, dat de Nederlandse stem internationaal gaarne wordt gehoord. Spr. is daarvan niet zo heel zeker. Het is wel zeker, dat, wanneer de Nederlanders weg zouden blijyen, men hen niet direct zou missen. Anderzijds is het zeker, dat, wanneer de Nederlanders weg zouden blijven, zij de anderen zeker zouden missen. Her is daarom ongetwijfeld juist, dat de Nederlanders hun stem laten horen en hun oor te luisteren leggen. Zij moeten op de hoogte blijven van de problemen, die op de

agenda staan en die buiten de agenda om worden behandeld. Spr. is van oordeel, dat in het stuk van coll. Landheer enkele behartigenswaardige dingen voorkomen, doch dat het schrijven eigenlijk meer berust op gevoelsargumenten dan op overleggingen. De heer Van Erp Taalman Kip (VII) zegt, dat zijn contact met de W.M.A. dateert van iaren geleden. Spr. heeft de eerste drie congressen van ,de W.M.A. bijgewoond en heeft daar met coll. Wibaut de Maatschappij vertegenwoordigd. Met coll. Drogendijk is spr. het eens, dat het stuk van coll. Landheer een emotioneel stuk is. Het is emotioneler dan spr. van coll. Landheer gewend is. Het stuk lezende, kreeg spr de indruk, dat daarop van toepassing was het gezegde: Ni cette indignit6, ni cet exc~s d'honneur. Met coll. Drogendijk is spr. het ook eens, 4at men te chauvinistisch is wanneer men denkt, dat men in de W.M.A. zou worden gemist. Misschien zouden enige Nederlanders worden gemist, maar een Nederlandse afvaardiging zal niet worden gemist. Een re~el iets is, dat de W.M.A. bestaat. Zij is van betekenis, al was bet maar, omdat zij bij de tegenwoordige wereldgroeperingen een tegenwicht kan vormen tegen de verzekeringsmaatschappijen, die de artsen bedreigen. Coll. Landheer heeft geschreven: Het gaat niet aan, dat wi] broederlijk samenwerken met landen, waar de overheid het maximum heeft bereikt. Wanneer de Nederlanders uit de W.M.A. weg zouden blijven, zou de karts groter zijn, dat die landen de overhand kregen. Voorts heeft c o i l Landheer geschreven, dat er dingen worden besproken, die niet op de agenda staan. Spr.'s ervaring is, dat die besprekingen juist een zeer belangrijk kunnen zijn en dat men er veel van kan leren. Coll. Wibaut en spr. hebben in 1949 in Londen besprekingen meegemaakt over een punt, dat niet op de agenda stond, nl. de Health Act in Engeland. Hun inzicht werd daardoor verrijkt. Daarom is spr. het volstrekt niet eens met coll. Landheer, dat de Nederlandse artsen zonder schade voor henzelf weg kunnen blijven. Wel is spr. het tot op zekere hoogte met coll. Landheer eens, dat de vertegenwoordigingen van de Maatschappij tot dusver wellicht engiszins hypertrophisch zijn geweest. Het is in het algemeen wenselijk, dat twee afgevaardigden naar de W.M.A.-congressen gaan. Het is gemakkelijk, wanneer men in een dergelijk internationaal milieu met zijn twee~n is. Wanneer het verre reizen betrof, is de Maatschappij wel eens onnodig zwaar afgevaardigd geweest.

"|'enslotte geeft spr. als zijn oordeet weer, dat de samenvatting en de conclusie van coll. Westerbeek van Eerten in het algemeen kunnen worden aanvaard. De beer Sluyters (IX) betreurt het uitermate, dat coll. Landheer niet aanwezig kan zijn, aangezien deze het initiatief heeft genomen om deze zaak op de agenda te plaatsen. Coll. Landheer heeft echter uitdrukkelijk verklaard, dat hij dit punt toch gaarne behandeld zag. In tegenstelling tot enkele vorige sprekers is spr. van oordeel, dat, wanneer de Nederlanse artsen zicht onttrekken aan de W.M.A., zij daar zeker gemist zullen worden. Zij hebben in de W.M.A. een uitzonderlijk goede naam, vooral na het zo geslaagde congres in Scheveningen. Coll. Landheer heeft geschreven, dat hij voornamelijk bezwaar heeft, omdat niet de Voorzitter van de Maatschappij, maar de Secretaris-Penningmeester de transatlantische congressen zal bezoeken, dus geen beleidsfiguur, doch een ambtenaar. Spr.'s ervaring is, dat in dezen geen beleid van de Mij. als zodanig naar voren komt. Mocht het anders zijn, dan zou spr. willen adviseren, de continuiteit te behouden door steeds de Secretaris-Penningmeester af te vaardigen en daarnaast dan een beleidsfiguur mede af te vaardigen. De Voorzitter acht het op grond van zijla ervaring ook uitermate gewenst, d a t e r continuiteit in de afvaardiging is. Hij acht het verstandig, dat, wanneer wordt besloten tot het zenden van 66n afgevaardigde, de SecretarisPenningmeester gaat, omdat deze de continue figuur is. In september is er voor her eerst een W.M.A.-bijeenkomst op zeer grote afstand, nl. in Havana. Het ligt in het voornemen, dat daarheen gaat coll. Dekker, die in de laatste jaren atle W.M.A.-congressen heeft gevolgd. Indien zou worden voorgesteld in plaats van coll. Dekker de Voorzitter er heen te sturen, zou spr. zich persoonlijk daartegen verzetten. Wanneer iemand er heen wordt gestuurd, die niet zeer solide in deze zaken is ingewerkt, is dat veel minder nuttig. De heer Larnmerts van Bueren (III) zegt, dat men in de afd. Den Haag algemeen van mening was, dat van de zijde der Maatschappij de vergaderingen van de W.M.A. regelmatig moesten worden bezocht. Men was ook van mening, dat her eigenlijk niet nodig was, dat er een aparte W.M.A.-commissie werd benoemd. Er zijn reeds genoeg commissies. Her vertrouwen in bet H.B. moet voldoende zijn om een en ander aan her H.B. te kunnen delegeren. Spr. is van oordeel, dat het H.B. zal moeten beslissen, hoeveel mensen her wil afvaardigen. Met de instelling van een W.M.A.commissie kan spr. zich niet verenigen.

658

YEATREX

is een bijzonder smakelijk gistextract (autolysaat) In ruime mate zijn hierin aanwezig: Vitamine Bt, Vitamine B2, Nicofinezuur, Pantotheenzuur alsmede de andere vitamines van her B.-complex. Het producf bevat circa 45% eiwit, phosphaat en diverse andere mineralen. Te gebruiken op brood, toast of cracker met een weinig borer vermengd, benevens in jus, sausen, soep, groenten, salades en stampot. Speciaal bij eenziJdJge difiten Aileenverkoop:

Per flacon van 125 gr. - Publieksprijs

FA. R. J. B R O E R S M A

- KARPERVIJVER

1

f

1.55

ZEIST

N.V. ORTHOPAEDISCHE FABRIEK Nieuwe Rijn 55-56 [ V l ~11::jm: V i N - : ~ i E R - o r : ] Leiden Tel. K 1710.--23650 ..............................................

Corlgenestoep 8, Alblasserdam K 185-2---629

KUNSTLEDEMATEN in diverse nieuwsfe uifvoerJngen. ORTHOPAEDISCHE APPARATEN, MEDISCHE BANDAGE'S, STEUNZOLEN, KRUKKEN EN STOKKEN. CHIRURGi$CHE INSTRUMEFITEFI,speclaaJ voor de orthopaedische chirurgle,

vervaardigd in eigen bedrijf van de beste sfaa]'soorfen.

RAMI

ARTSENMONSTERSOP AANVRAAG. LABORATOIRESSUBSTANTIA,SURESNES(SEINE) Depot voor Nederlandz NoV. SUBSTANTIA, Lijnbaansgracht 210, AMSTERDAM.

Bronchitis Bronchiale catarrh Pulmonale congestie Griep Coryza Laryngitis

ADllESSEN

MEDISCHE INSTRUMENTEN - Meppel

MEDISCHE APPARATEN

,,0 C t e r n o" Corseti/~re Mevr. O u d e Brinkhuis-Buys Haaksbergerstraaf 39 -Enschede. Telefoon 8204 (K 5420) Speciaal voor maatcorsetlen, gordels, prothesen. Levering door geheel Oosl-Nederland op medische eitesten.

H. BAKKER,Mr. Opticii~n

Hoofdstraat 64

VOOR

- Tel. 1015

Specialiteit in:

OPTIEK - CHRONOGRAFEN - DOKTERS- EN VERPLEEGSTERS HORLOGES

FIRMA W. LINDENHOVIUS

HERENSTRAAT 35 - DOETINCHEM - TELEFOON 3900 (K 8340) OPTIEK

EN

HOORTOESTELLEN

Firma Truus Timmers Speciaalgtmk

SPECIAALZAAK

Oldenzaal, Boterstraat 5, Tel. 1 0 2 3 (K 541 O) Speciaalzaak in maatcorsetten, welke geheel op medische basis worden vervaardigd.

firma tine prins

F I I ~ A KNOL- SCHURING

K r u i a s t r a a t 30 - Tel. 461 OK 5520) -

-

diezerstraat 3 9 - zwolle - tel. 7355 (k. 5 2 0 0 )

Meppel

alle corsetten, bandages, eJastleken kousen, prothesen enz. alle patienten w o r d e n d o o r ons volgens uw voorschrift bediend.

Alle

soorten carsetten - Buikbanden El. k o u s e n - H e r n i a g o r d e l s

Levering op medische attesten

Medisch verantwoorde bandages. Elastieken kousen. Bulk- en sieunbanden. N IJ M EG EN

Breukbanden. Insirumenten.

,,~,{,~,~,~ ,to

N.Y. InstrumentenhandelSCHMEIN K Amsterdam - Spuistmat 256 - Telefoon 40200 Alkmaar - Zijdam 14 - Telefoon 5 8 9 2

J

o..,,od .,.d.,,,,

~.

Kunstledematen - Bandages Orthopaedische a p p a r a t e n - Steunzolen J. G. Oude Alink

H. V A N D E l l B E I l K T Eanmen, K o l h o o p s t r a a t 13, T e l . K 5 9 1 0 - 1 9 5 4

Yervaardlgen van kurmledematen, Orthop. imrtrumen|en, Corsetten en Bandages. A|le morsen ~eunzolen,

-

Oldenzaal

Orthopaedisch Instrumentmaker. S|eunzolen - Orthop. Corsetlen Kunstledemalen Bandages. Tevens Fijnslijperij. Berkstreat 14 ~ Telefoon 1375 Ziekenfondsleverancier.

elasfieken koasen.

Medische Instrumentea - Corsetten - Bandages - E[ast. kousen

Bu//cbanden - Hoogtezonnen - Ziekenverplegingsartikelen GROOTIE

STRAAT

42

-

,/I~J~KO

FRANS HEMMER

Leverancier

aan alle Ziekenfondsen D e p 6 t ,,CARL ZEISS"

Her Amerikaanse

Med.

Corset

Maatcorsetten, Bandages, Elastieken kousen II

-

TELEI:OON

K

$490-3398

Brillenspecialist

Oranjestraat 14, Almelo. Telefoon 5291 Verrekijkers, Toneelkijkers enz.

:~

Drogisterij ,,DE VIJZEL" Tel. 638 - H.H. Eijkelkamp - Grootestraat 51 - ~;oor I

I

I

De heer Frese (L.H.V). d e e r mede, dat coll. Landheer hem enige tijd geleden heeft verzocht, in deze vergadering zijn gedachten naar voren te brengen, daar hij in verband met zijn vacantie niet aanwezig zou kunnen zijn. Spr. betreurt her m~t enkele afgevaardigden, dat bet stuk, dat c o i l Landheer heeft rondgezonden, niet de loon heeft, die men van hem gewend is. Het stuk heeft spr. ook in dat opzicht een weinig onaangenaam getroffen. Coll. Landheer heeft zich afgevraagd, of het werk van de W.M.A. wel zeer nuttig was en of de Maatschappij daaraan zoveel had. Hij heeft die vraag niet geheel bevestigend kunnen beantwoorden. Hij heeft nagegaan de kosten, die er aan waren verbonden en heeft zich als goed Nederlander de vraag gesteld: Als er zoveel geld wordt uitgegeven, is Mt dan juist, dat het op deze wijze gebeurt? Hij wil niet het contact met de W.M.A. verbreken, d~ach hij is er tegen, d a t e r ieder jaar imperatief iemand naar dir congressen gaat. Hij heeft zich afgevraagd, of, vooral waar die congressen in de toekomst in op grote afstand van Nederland gelegen plaatsen zullen worden gehouden, het niet een zaak van wijs beteid zou zijn om, wanneer de agenda van zulk een vergadering niet zeer important zou zijn, daar rustig weg te blijven. Coll. Landheer is van mening, dat de stem van Nederland misschien wel gezag heeft, gaarne gehoord wordt en misschien op enige punten voordeel kan bieden, maar dat her niet zulk een ramp zou zijn wanneer er eens geen Nederlandse afgevaardigden naar zulk een congres gingen. Tot deze gedachtengang van coll. Landheer heeft misschien bijgedragen het feit, d a t e r tot dusver in artikelen in M.C. te weinig inlichtingen zijn verstrekt over het werk van de W.M.A. Degenen, die afgevaardigd zijn geweest naar de W.M.A.-congressen, zouden zich misschien afvragen, of zij de ervaringen, die zij daar hebben opgedaan, na hun thuiskomst wel voldoende naar de periferie hebben verspreid. Wanneer dit in de toekomst in grotere mate zou gebeuren en her voordeel van deze afvaardiging meer zou blijken, zou misschien zelfs coll. Landheer bet met deze afvaardiging meer dan eens zijn. De Voorzitter zegt, dat coll. Frese door zlin betoog enigszins goed heeft kunnen maken de door allen betreurde afwezigheid van coll. Landheer. Spr. zal thans her voorstel van her H.B. in stemming brengen. Wordt dit aangenomen, dan zal in een volgende Algemene Vergadering door her D.B. een voordracht ter benoeming van de leden der Commissie worden ingediend. De beer Lammerts van thteren zou aan de 659

Alg. Vergadering gaarne eerst de vraag voorgelegd zien, of zij behoefte heeft aan een commissie. Spr. heeft het gevoel, dat de vergadering daaraan geen behoefte heeft en dat deze zaak kan worden gedelegeerd aan het H.B. De heer Van Erp Taalman Kip (VII) zegt, dat a[|en ongetwi~feld met veel genoegen zullen hebben geluisterd naar het uitermate bezadigde en prettige betoog van coll. Frese. Deze had gelijk toen hij stelde, d a t e r in het algemeen van de afgevaardigden naar de W.M.A.-congressen veel te weinig is uitgegaan om aan, niet alleen de Algemene Vergadering, maar de Maatschappij, duidelijk te maken, war de belevenissen zijn geweest op die congressen en wat de W.M.A. doet. Nu zullen de eventuele afgevaardigden van het H.B. naar de W.M.A. ongetwijfeld bereid zijn het voortaan beter te doen, doch daarvan zal niets komen. Het H.B. is overbelast, de secretarissen zijn overbelast. Wanneer coll. I)ekker de meest continue figuur is, die naar dergelijke congressen gaat, is van hem niet te vergen, dat hij ook op zich neemt te zorgen voor dat contact met de Mii. Het is de grote betekenis van het voorstel van coll. Westerbeek van Eerten, dat een commissie daarvoor zal moeten zorgen, een commissle, die niet zal moeten bestaan uit overbelaste mensen. Spr. is her dus niet eens met coll. Lammerts van Bueren. Een dergelijke eommissie, die met dit oogmerk zou worden gekozen, zou in dit opzicht juist nuttig werk kunnen doen. De Voorzitter zegt, dat door het H.B. inderdaad contact tussen W.M.A. en de Mij. via een aantal personen op prijs wordt gesteld. Aan de suggestie van coll. Lammerts van Bueten heeft het H.B. geen behoefte. Her voorstel van her H.B. wordt vervolgens aangenomen. De Voorzitter d e e r hog mede, dat de British Medical Association de Maatschappij heef[ uitgenodigd afgevaardigden te sturen naar haar jaarlijke Algemene Vergadering. Spr. vertrouwt over 40 uren in de kring van de Engelse Algemene Vergadering de Maatschappij te vertegenwoordigen. Hij neemt aan, dat de vergadering er mede akkoord gaat, dat hij haar groeten overbrengt. XXVI. Mededelingen van het Hoofdbestuur: a. over het onderwerp associatie; b. eventueel andere mededelingen. De Voorzitter zegt, dat aan de voorbereiding van het punt ,,associatie" ten gevolge van de overbelasting van het Bureau en de ziekte van coll. Melief niet voldoende gedaan is kunhen worden. In verband daarmede stelt spr.

voor, dit punt in een volgende vergadering aan de orde te stellen. Er ontstaat hoe langer hoe meer de neiging in den lande, associaties van meer dan twee personen ann te gaan. In de boezem van het H.B. is enige twijfel uitgesproken, of deze tendenz juist is. Her H.B. had gehoopt, hierover rustig met de afgevaardigden te kunnen spreken, doch her zou inopportuun zijn, hieraan thans een bespreking te wijden. Spr. stelt de vraag, of de Alg. Verg. op grond van de stukken, die zijn overgelegd, er mede akkoord kan gaan, dat het H.B. zijn beleid ten aanzien van de associaties continueert op de wijze, zoals in de overgelegde stukken is vastgelegd. De heer Frese (L.H.V). wijst er op, dat, wanneer de kwestie van de associatie thans niet volledig wordt behandeld, de moeilijkheid zich voordoet, dat de tijdelijke besluiten, die genomen zijn, moeten vervaIlen. Immers, die tijdelijke besluiten moeten op grond van het H.R. in de eerstvolgende Alg. Verg. worden behandeld. Geeft de vergadering dispensatie lot de volgende Algemene Vergadering, dan wordt dat een dispensatie voor maanden en is her de vraag, of niet een onbillijkheid wordt bedreven tegenover de associ6's.

commissie, benoemd uit de Ziekenfondsraad, een voorstel heeft uitgewerkt, op grond waarvan aan degenen, die boven de 65 zijn en die een totaal inkomen genieten, dat beneden de f. 4250 ligt, de gelegenheid zal worden gegeven, zich vrijwillig aan te sluiten bij een verzekering, waaraan zij de halve premie zullen betalen. In de andere helft van de premie zou op een andere wijze moeten worden voorzien. Het valt nog te bezien of dit voorstel, dat met reel moeite is tot stand gekomen, door de Minister zal worden overgenomen. Het betekent, voor zover het H.B. het kan bezien, geen uitbreiding van enige betekenis van het huidige ziekenfondsbestand. De Voorzitter deelt mede, d a t e r een brief is ingekomen van coll. Muller. Naar spr. blijkt, heeft coll. Muller er geen behoefte aan, het sehrijven toe te lichten. De in die brief aan de orde gestelde zaak ligt in de eerste plaats op her gebied van de belangenverenigingen. Spr. zal de brief daarom ter behandeling aan de belangenverenigingen doorzeaden. De heer Muller (afd. Delft en Omstr.) gaat daarmede akkoord.

De Voorzitter merkt op, dat het enlge tijdelijke besluit strekt om associaties van meer dan twee niet goed te keuren. De Alg. Vergadering kan echter het H.B. maehfigen, hierin zelf te beslissen. Dan kan het H.B .een difinitief besluit nemen. Spr. stelt root, het H.B. deze machtiging te verlenen. Daartoe wordt besloten. Het voorstel om her onderwerp ,,assoeiatie" in een volgende vergadering aan de orde te stellen, wordt aangenomen. XXVII. Rondvraag. De heer Koch (IX) herinnert er aan, dat op 1 januari 1957 de wet Ouderdomsvoorziening in werking zal treden en vele mensen zullen vallen onder deze nieuwe soeiale verzekering. In de verslagen over de Kamerdebatten, die destijds hebben plaats gehad, heeft spr. niets gevonden, d a t e r op zou duiden, dat deze mensen geheel of gedeeltelijk onder de ziekenfondsen zouden vallen. Er is wijselijk over gezwegen. Later heeft de heer Van Lienden in een vergadering gezegd, d a t e r wel enige uitbreiding van bet ziekenfondswezen zou plaats hebben. Spr. verzoekt het H.B. in dezen diligent te zijn, opdat men per 1 januari 1957 niet voor het felt zal worden geplaatst, evenals destijds met de Drees-mensen, dat zo niet alle dan toeh zeer vele mensen boven de 65 jaar in de ziekenfondsen komen. De heer Melief (2de Secretaris) zegt, dat een

De heer Santman wijst er op, d a t e r in talrijke steden van ons land grote huizencomplexen worden gebouwd, maar dat zich daarbij geen woningen voor artsen bevinden. Dit is principieel lout. De Overheid heeft ook tot tank, er voor te zorgen, dat in de verschillende wijken artsen kunnen (vonen. In Rotterdam wordt een doorbraak gepleegd, waardoor huizen zullen moeten worden afgebroken. Het komt voor, dat artsen uit hun woningen worden gezet. Aan nieuwe huizen voor deze artsen wordt echter niet gedacht. Spr. is van oordeel, dat het H.B. in dezen stappen dient te nemen. De Voorzitter zegt, dat hetgeen coil Santman heeft opgemerkt hem persoonlijk uit bet hart is gegrepen. Spr. heeft al enige malen besprekingen over dit punt willen openen. Hij was hiermede reeds zo ver, dat hij een afspraak had gemaakt met de secretaris van de Nationale Woningraad. De overbelasting van het Bureau en de leden van het H.B. is er echter oorzaak van geweest, dat aan dit zeer belangrijke punt nog geen daadwerkelijke aandacht besteed is kunnen worden. Het staat ech. ter als een van de eerste punten op het programma. De heer Dassel (XV) wenst de aandaeht te vragen voor twee punten, die in het noorden zeer sterk leven. In de eerste plaats acht men het in het noorden van groot belang, dat de door het H.B. benoemde Commissie Beroepsgeheim Sociale Verzekering zo enigszlns mogelijk op vrij korte

660

termijn met conclusies komt, al zouden het slechts voorlopige zijn. In de beperkte kring der beroepsgenoten komen te dezer zake telkens opnieuw moeilijkheden naar voren. Het is van belang, dat voordat dit naar buiten tot grote bezwaren aanleiding geeft, de kwestie van het beroepsgeheim sociale verzekering op vrij korte termijn wordt bezien. In de aanvang der vergadering heeft de Voorzitter er op gewezen, dat de kwestie van de bepaling van het alcoholgehalte van het bloed voortdurend een onderwerp van bespreking in het H.B. heeft uitgemaakt en dat er, wat de verplichting tot het ondergaan van de bloedproef betreft, een duidelijke publikatie van de Maatschappij is verschenen. De afd. Groningen acht het echter gewenst, dat ook de bezwaren, welke bestaan tegen het vrijwillig ondergaan van de proef, duidelijk in de pers naar voren worden gebracht, te meet omdat er tot dusver ontzettend veel onzin in de pers over versehenen is. Een snelle reactie van de Mij. is van belang en een goede voorlichting via de pers is een punt van de eerste orde. De heer De Boer (lid van het H.B.) wijst coll. DasseI er op, dat in bet rapport van de Commissie inzake het Beroepsgeheim een apart hoofdstuk is gewijd aan de sociale verzekering en het beroepsgeheim. Daarin is uitvoerig vermeld, war op bet ogenblik her standpunt van de Maatschappij is. Genoemde Commissie is juist ingesteld, omdat er van de kant van de uitvoerders van de sociale verzekering moeilijkheden waren. Spr. zou het op prijs stellen, indien coll. Dassel hem op korte termijn een omschrijving wilde geven van de moeilijkheden, welke in zijn omgeving bestaan. De Voorzitter zegt, dat inderdaad het gevaar dreigt, dat, nu over de verplichte bloedafname zulk een beslissende stem is gehoord, de aandaeht van de vrijwillige bloedproef wordt afgeleid. Her is goed, dat coll. Dassel deze zaak aan de orde heeft gesteld. In de eerstvolgende vergadering van het H.B. zal over de vrijwillige bloedafname worden gesproken. De heer De long (I) zou coll. Santman een hart onder de riem willen steken. De Plaatse-

lijke Huisartsen Vereniging te Amsterdam werkt sinds anderhalf jaar samen met de Overheid met betrekking tot de huisvesting van artsen en zij heeft, zij het stapje voor stapje, enkele ~resultaten bereikt. Een enorm aantal jonlge medici went zich, al of niet via Mej. Van Bremen, tot de Plaatselijke Huisartsen Vereniging te Amsterdam om zich te laten inlichten over de huisvestingsmogelijkheden. Het ligt wellicht op de weg van de Mij. orn het gehele vraagstuk van de artsenspreiding en de vestigingsmogelijkheden te bezien. In vele gemeenten worden uitbreidingsplannen voorbereid, welke de structuur van gehele streken ingrijpend zullen veranderen. De Maatschappij zou langs wetenschappelijke weg kunnen doen nagaan, hoe in de toekomst de spreiding van medici, vooral in de nieuwe objecten, optimaal kan worden tot stand gebracht. Een dergelijk onderzoek zou ongetwijfeld kostbaar zijn. Er zou voor dit doel een socioloog of sociograaf moeten worden aangetrokken. Deze zou zich uiteraard van medische zijde moeten laten voorlichten. Her is zeker niet uitgesloten, dat te zijner tijd de Overheid zich met deze kwestie in enigerlei vorm zal gaan hemoeien. Dan .is het goed, dat de Mij. haar statistieken op dit gebied gereed heeft. De Voorzitter zegt, dat het Hoofdbestuur dit belangrijke punt in zijn vergadering aan de orde zal stellen. Het is al aan de orde geweest, maar tot nu toe werd niet beschikt over de nodige mankracht om dit punt tot een onderwerp van uitvoerige studie te maken. Wanneer de mogelijkheid er is, zal dit punt aan de orde worden gesteld. De heer Santman (V) meent namens alle aanwezigen te spreken, wanneer hij zegt, dat deze lange vergadering, waarin vele belangrijke besluiten zijn genomen - zij bet niet tot ieders tevredenheid - onder leiding van coll. Royaards bijzonder prettig is w:rlopen. Dit geldt niet atleen voor de geestelijke kant van de tSehandelde zaken, ook de materi~le kant is dltmaal zeer bevredigend geweest. (Applaus.) XXVIII. SIuiting. De Voorzitter sluit de vergadering.

H.H. MEDICI: Vooraanstaande financiifle instelling heeft gelden beschikbaar voor financieringen van:

Vestiging, praktijkovername, instrumentarium

en verzorgf verder alle financieringen voor beoefenaren van vrije ber0epen (als aankoop van huizen, ook nieuwbouw enz.).

Inlichtingen verstrekt MAKELAAR W. F. LE FiVRE Stuyvesantstraat 79, Haarlem -- Telefoon K 2500--23689

Ook kunnen wl I voor U een strikt persoonliike financi~le analyse verzorgen. waaraan voor U kosten noch verpllchtlngen verbonden zlin.

661

Het moderne, causaal werkende, enzymologische therapeuticum tegen alle arteriosclerose verschijnselen Een I~,oduc! .an ENZYPHARM

9Soestd;iI,

* geen contra-indicahes g e e - schadelijke bijwerkingen

Uw dochtertje vertrouwt op U 9 9 9

Een uitzetverzekering behoeft nief altijd fe dienen fer verkrijging van een huwelijksgift.

De uitkering kan ook gebruik! worden fer fi-

9 nanciering van een speciale opleidlng of een 9 beroepsuiffusfing. 9

Indien U de coupon (ongefrankeerd) aan ons

9 opzendt, ontvangt U de folder ,,Uw dochtertje 9 vertrouw! op U". LEVENSVERZEKERINGMAATSCHAPPIJEN

NILLMU0 's-GRAVENHAQE

PALEISSTRAAT 9

enARNHEM TELEFOON 01700--184260

Verzoeke toezending van de tolder ,,Uw dochtertje vertrouwt op U". NAAM:

.....................................................................................................................................................................................

ADRES: ..................................................................................................................................................................................... (M.C.) i|

i

De succesvolle therapie van: 9hypertensie (ook essenti~le), 9 angina pectoris,

9circulatie-stoornissen, ook B~jrger en Raynaud, 9claudicatio intermittens ";;. ".

voor hteratuur en doktersmonster

f polypharm

n.v..

rotterdam/

POSTBUS 6025 - KANTOREN: WESTZEEDIJK 469-479

R

E

C

per

10.000 stuks f

E

P

T

op prima w i t h o u f v r i j p a p i e r 25.per 20.000 stuks f45.-

E

N

franco huis

Speciaaldrukkerij A. Losekoot & Zn

Czaar Peterstraat 209 DESKUNDIOE

AMSTERDAM-O.

Telefoon 56463 (K 20)

YOORLICHTING

BRILLEN W, V R I N D Gedipl. pracfisch met hoogsfe onderscheiding. Damsferdiep 16- Groningen -Tel. 22358

IEF.

HEERINGA Gedlplomeerd schoonheidsspeclallste Hengelosestraat 177 - Enschede

Tel. 5970 (K 5420)

Handelsdrukkerij H. v. d. Sfeeg ENSCHEDE Hyacinthstraat 40b - Tel. 4 7 6 6 (K 5420) Speclaal a d r e s v. M e d i s c h d r u k w e r k r e c e p t e n - dissertaties e n z .

V00r elk gezicht o e n passende BRIL

VAN GALEN OPTIEK Sarphatipark 46 - Amsterdam - Tel. 716960

N.V. Meubelfabriek G~KaD~

Deventer, Tabakswal 32, Telefoon 4779, priv~ 2317 De ctoor ons ,,it te voeren spreek-en wachtkamerbetlmmeringen geschieden gehee{vo{genstelcening. Oolc Uw medicijn, en instrumendcasten.

PLASTIC-FORMA ENSCHEDE

Hyaclnthstraat 40b - Tel. 4766 (K 5420) Importeurs van , , m l p o f o l i e " Cacheerplastlr v o o r bet cacheren van Uw kaarten0 boeken, f o t o c o p i l n , legitlmatlebewlJzen enz.

Rectificatie Verslag van de 122sfe Algemene Vergadering (M.C. No. 42, pag. 619) te verdwijnen en moeten vervarrgen worden door het volgende:

Collega Sluyters deelt ons mede, dat in bet verslag van de 122e Algemene Vergadering, op pag. 619 van No. 42 van M.C. in de 2e kolom, eerste gehele alinea, hem het tegenovergestelde in de mond wordt gelegd van wat hij heeft ge-

,,Op grond 'van soortgelijke argumenten als nu door coll. van Erp Taalman Kip zijn aangevoerd, is toen tot contributieverlaging overgegaan. Ik kan U alleen maar zeggen dat wij daar later spot van gehad hebben".

zegd.

,De 2de en 3de zin van deze alinea dienen n.1.

Aanvulling Beschrijvingsbrief voor de Algemene Vergadering der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, te houden op Zaferdag 8 December 1956, des morgens te half elf, in ,,Esplanade", te Utrecht, Lucas Bolwerk 5. Punt VH. Bespreking inzake de erkenning en registratie van sociaal-geneeskundigen.

Op 27 Juni 1950 bracht de Commissie haar eerste rapport uit, met als eonclusies:

Ter toelichting van de voorstellen tot wijziging van art. 533-551 van het Huishoudelijk Reglement der Maatschappij moge het volgende dienen. Zoals bekend worden steeds meer artsen aangetrokken voor sociaal-geneeskundige werkzaamheden. Door deze ontwikkeling gingen van verschillende kanten stemmen op om waarborgen voor de deskundigheid van deze artsen te scheppen. Het Bestuur der Alg. Ned. Ver. v. Sociale Geneeskunde richtte hierover op 15 Juli '49 een brief aan het Hoofdbestuur van de Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst. Het Hoofdbestuur besloot in zijn vergadering van 30 Juli 1949 een Commissie te vormen om de wenselijkheid van de erkenning van een specialisme Sociale Geneeskunde te bestuderen en eventueIe voorstellen hieromtrent te doen.

1. Aanvaard wordt, dat sociale geneeskundr een specialisme wordt. De Algemene Nederlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde v~ordt represent~tief geacht op dit gebied. 2. Omschreven zu!llen moeten worlden die eisen voor de opleiding en de taken waarvoor dit specialisme bestemd is. 3. De Koninklijke Nededandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst client, ter bereiking van bovengenoemd doel, mede leiding te geven. 4. De wijze, waarop de aldus opgeleide specialisten te werk zullen worden gesteld in hun volledig specialisme, zal nader bekeken moeten worden.

Deze Commissie werd samengesteld uit vertegenwoordigers van het Hoofdbestuur der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst en van de Algemene Ned. derlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde en van de Specialisten Registratie Commissie.

Bij de discussie in het Hoofdbestuur werd het belang van een goede opleiding onderstreept, in het bijzonder voor topfuncties. De Commissie werd verzocht het project verde u~t te werken.

Gelet op de vele rapporten en nota's van de Commissie Specialisme Sociale Geneeskunde, welke thans reeds ruim zeven jaren intensief werkzaam geweest is, heeft het Hoofdbestuur gemeend te moeten afzien van publicatie of toezending van het langzamerhand zeer lijvige dossier, en te moeten volstaan met een kort overzicht waarin de belangrijkste punten en eonclusies zijn opgenomen.

662

Op 4 Juni 1952 verscheen het 2e rapport van de Commissie. In dit rapport werd een opsomruing gegeven van de z.g. topfuncties, welke door een ,,specialist" Sociale Geneeskunde in aanmerking kwamen vervuld te worden. De gedachten gingen uit naar de Hoogleraren in de Sociate Geneeskunde, Geneeskundige Inspecteurs Volksgezondheid, Medisch Adviseur R.V.B.e.a. Directeuren grote G.G.D., Hoofden van grote bedrijfs geneeskundige diensten en hiermede gelijk te stellen functionarissen. Voorgesteld werd de

opleiding te splitsen in een theoretisch gedeelte (A), waarin o.a. de vakken sociologie, psychologie, epidemiologie, sociale pathologic behandeld zouden worden en een praktisch gedeelte (B), dat analoog aan de andere specialismen zou geschieden door middel van betaalde assistentsehappen bij als opleidingsinstituut erkende Sociaal Geneeskundige Instellingen, G.G.- en G.D.'n, Bedrijfsgeneeskundige Diensten, Verzekeringsorganen, enz.

gehaalde besehouwingen van Prof. Hornstra, tot de volgende conclusies:

De Commissie achtte het van essentieel belang, dat de erkenning van dit nieuwe ,,specialisme', in analogie met de bestaande specialismen, zou geschieden door de Maatschappij en wel door inschrijving in bet Specialistenregister van de S.R.C., waarbij de Algemene Nededandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde als wetensehappelijke vereniging zou fungeren. Behandeling van dit rapport in het Hoofdbestuur leidde tot een verzoek aan de Commissie haar arbeid voort te zetten.

2. Door het Hoofdbestuur der Mij. dienen de opleidingseisen aan de hand van genoemd rapport vastgesteld te worden, een vertegenwoordiger van de A.N.V.S.G. (de aangewezen wetenschappelijke vereniging) wordt lid van de S.R.C. en bet specialisme S.G. wordt op de gewone wijze door de S.R.C. behandeld.

Op 10 April 1954 richtte de Commissie een nota aau her Hoofdbestuur waarbij zij een zeer belangwekkende beschouwing van Prof. Hornstra voorlegde, door deze op verzoek van de Commissie opgesteld. Prof. Hornstra wees erop, dat ruim 1000 Nederlandse artsen ambtelijk werkzaam zijn in functies, waar niet de patient en de genezing van zijn ziekte het centrale object is. Het overgrote deel van de sociaal-geneeskundige functionarissen komt uit de huisartsenpraktijk. Bij sommige soeiaal-geneeskundige functies is het psychologisch en sociologisch inzicht, dat de huisarts zich in de praktijk heeft eigen gemaakt, voorshands voldoende, b.v. bij de controlerend geneeskundigen. Maar daarnaast wordt van andere sociaal-geneeskundige functies een veel diepere kennis en wetenschappelijke fundering gevraagd. Hoe hoger de funeties, hoe grotere deskundigheid vereist is. Her is voor de samenleving van belang, dat hierin de meest deskundigen worden benoemd. Persoonlijke kwaliteiten zullen altijd zeer belangrijk blijven. Maar een opleiding voor specialist S.G. is het noodzakelijke antwoord, op her feit, dat de geneeskunde veel minder dan voorheen geisoleerd is. Door het ere~ren van een opleiding kunnen de noodzakelijke waarborgen worden geschapen. Verder wees Prof. Hornstra ook op de wenselijkheid om bij de internationale samenwerking, en bij bet vragen van Nederlandse gegadigden voor internationale functies te kunnen wijzen op gelijkwaardige diploma's en opteidingen. Natuurlijk zullen bij de opbouw van dit alles vele moeilijkheden blijken, maar dat mag geen reden tot aarzeling of uitstel

zijn.

De Commissie kwam, gelet op de bovenaan663

1. Het Hoofdbestuur van de Maatschappij diene te besluiten tot her principe, dat voor bepaalde geneeskundige topfuncties (genoemd bij het rapport van Juni 1952) een erkenning van specialist-sociaal-geneeskundige op grond van voorafgaande opleiding nodig is.

3. De Commissie is van mening, dat de voorgestelde opleidingseisen zodanig zijn, dat in voldoende mate in de mogelijkheden van bestaanszekerheid van degenen, die het specialisme kiezen, voorzien is. 4. Nader bekeken dient te worden of na de theoretische basisopleiding de praktische opleiding al of niet gediferentieerd zal moeten geschieden. Na bespreking dezer nota kwam her Hoofdbestuur tot de volgende uitspraak. De status van de sociaal-geneeskundige moet op korte termijn worden vastgelegd. De Comnlissie, aangevuld met enkele leden, wordt verzocht met nadere voorstellen te komen. Daarbij noemde het Hoofdbestuur als bezwaren tegen het insteUen van een specialisme o.m. de moeilijke begrenzing door ontbrekende eenheid geen praetisch scherp te onderschrijven bevoegdheid; deskundigheid op ~6n gebied van de sociale geneeskunde geeft geen deskundigheid op andere gebieden. Een opleiding in elke facet van de sociale geneeskunde is onuitvoerbaar. Een gemeensehappelijk theoretisehe vorming, mits niet te tijdrovend voor de praktizerende artsen, zal voor alle sociaal-geneeskundigen noodzakelijk zijn. Bij erkenning van een titel of diploma of bevoegdheid zal deze niet alleen door de Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst moeten worden aanvaard, maar er moet een redelijke zekerheid bestaan, dat ook bet bedrijfsleven en de Overheld zich hierbij aansluiten en het buitenland aan deze deskundigheid waarde hecht. Op 12 April 1955 rapporteerde de Commissie, nu voor de 4e maal aan her Hoofdbestuur, ditmaal een Interimrrapport. De samenvatting luidde als volgt: 1. Nodig is een basis-opleiding (A) bestemd voor hen, die een sociaal-geneeskundige

functie wensen te bekleden en voor belangstellende huisartsen. 2. Als vervolg op deze basis-opleiding worde ingesteld een opleiding voor hen, die voor een topfunctie in aanmerking komen. (B). 3. De uitvoering van deze opleidingen worde uitgevoerd door een particuliere instelling in de vorm van een Stichting. 4. Her Bestuur der Stichting bestaat uitsluitend uit medici. 5. Daarnaast worde ingesteld een Raad van Advies, gevormd door vertegenwoordigers van met name genoemde organisaties en instellingen, welke belang bij de opleidingen hebben. (Hierbij zijn de werkgevers, zowel van Oeverheids- a.ls particuliere zijde betrokken. Het Hoofdbestuur kon zich in grote lijnen met dit rapportverenigen. De Commissie werd uitgebreid met een vertegenwoordiger van de Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband, en kreeg opdracht dit voorstel uit te werken. Op 30 Juni 1956 legde de Commissie overeenkomstig de opdracht ~,an her Hoofdbestuur een uitgewerkt ontwerp over van her oprichten van bedoelde Stichting tot Opleiding in de Sociale Geneeskunde. (Ontwerp statuten, Reglement en toeliehting). Het Hoo~bestuur kon dit oatwerp principieel aanvaarden, doeh wees op het grote belang van praktijkervaring van de toekomstige soeiaat-geneeskundige en verzoeht de Commissie hiermede rekening te houden, hetgeen inmiddels geschiedt.

van de sociaal-geneeskundigen voorgestaan. Ter bevordering van de gewenste administratieforganisatorische eenheid werd van de zijde der S.R.C. voorgesteld om Voorzitter en Secretaris van de S.R.C. als zodanig een plaats te geven in de nieuw te vormen Commissie ter registratie van de erkende sociaal-geneeskundigen. Uit deze besprekingen vloeide her voorstel lot wijziging van artiket 533-551 van her Huishoudelijk Reglement der Ma~ttschappij voort. Overeenkomstig de wensen van de S.R.C. is naast de S.R.C. een afzonderlijke Commissie voor het aanleggen van her register van erkend sociaal-geneeskundigen (S.G.R.C.) geprojecteerd alleen formeel-r~glemeutair tot eenzelfde Commissie behorende en met als Voorzitter en Secretaris de Voorzitter en Secretaris van de S.R.C. Verder is - waar mogelijk - zorgvuldig dezelfde procedure als bestaande voor de specialisten-registritie gevolgd voor de erkenning van de sociaal-geneeskundigen. In het bestaande reglement der S.R.C. is niets veranderd, teneinde deze tamelijk ingrijpende aanvulling zo overzichtelijk en gelijkduidend mogelijk te houden. Uiteraard wacht de definitieve vaststetling van de statuten der Stiehting tot opleiding in de Sociale Geneeskunde en de oprichting van deze Stichting op de besluiten van de Algemene Vergadering over deze reglementswijziging.

In verband met de inpassing in bet huidige specialisten-registratie-systeem werden op verzoek van het Hoofdbestuur besprekingen gevoerd door vertegenwoordigers van Hoofdbestuur, van de Commissie, en van de S.R.C. Van de zijde van de S.R.C. werd een zo ver mogelijke seheiding van de registratie van de specialisten en

Na deze uiteenzetting moge het Hoofdbestuur zeer kort zijn met zijn prae-advies en de Algemene Vergadering mot klein aanbevelen de voorgestelde reglementswijzigingen aan te nemen en het Hoofdbestuur te machtigen, samen met de Algemene Nederlandse Vereniging voor Sociale Geneeskunde, tot oprichting van de voorbedoelde Stichting tot Opleiding in de Sociale Geneeskunde over te gaan, waarbij de statuten zullen worden vastgesteld gelet op de reglementswijzigingen, de rapporten van de Commissie en de besprekingen op de a.s. Algemene Vergadering.

AUTO-EMBLEMEN zijn voor leden der Maatschappij verkrijgbaar op het Bureau der Maatsehappij, Keizersgraoht 327, Amsteaxlam-C. De prijs van de eenvoudige uitvoering (celluloid) is f 0,60 (f 0,50 + f 0,10 verzendkosten). De prijs van een betere uitvoering (kunsthars) met klem voor bevestiging is r 2,75 ($ 2,50 + f 0,25 verzendkosten). Men wordt verzocht bij bestelling de kosten te voldoen door oversehrijving op postgiro 58083 der Maatsehappij. 664

H.H.

ARTSEN

OMISCHE

EN T A N D A R T S E N

THERMOWlND

Het unieke apperaat wacht- en spreekkemer.

voor

Uw

GEEN STRAALKACHEL ~ GEEN BRANDGEVAAR ~ GEEN OLIESTOOK ~ GEEN ZUURSTOFVERBRUIK

RUIMTE VERWARMER

Gewicht slechts 3,8 kg. Gemakkelijk verplaatsbaar.

IN DE WINTER

behaaglijke warmte in Uw spreeken wachtkamer.

THERMOWlND OP DRIE WARMTECAPACITEITEN IN TE STELLEN. Absoluut geruisloos, dus niet hinderlijkl I jeer gerenfie.

dood.

Dit isd i e toestand, waarblj U door zlekte of ongeval blijvend n[et meer in staat bent Uw normale beroep ult te oefenen.

DE MODERNE BELASTINGPOLITIEK maakt een behoorlijke kapitaalvorming praktisch onmogel|jk. De arbeldskracht fungeert daardoor overwegendals enige b r o n van i n k o m e n . En waar die arbei~kracht door ziekte of ongeval zou kunnen wegvallen, dient U dus - naast de gebruikelijke dekklng - Uw arbe[dskracht als het voornaamste te verzekeren object te beschouwen.

Onge venaarde Artsenpolis Tevens ~erzekerlng van invaliditeitsrente (jaarinkom~n) mogelijk

Prlls f

t I S.--

IN DE ZOMER

verspreidt Thermowind ~ een heerlijke koelte. U kunt HET GEHELE JAAR ROND bij toepassing van onze Air-Fris een zuivere lucht hebben I Flacon Air-Fris jr 3.75. Gering stroomverbruik. keverbaar in zilvergroene uitvoering. Voltage 220.

Importeur:

,,METEMIJ", Amslerdam-O. Vraagt Uw

Mlddenweg 108, Telefoon$484S-S6341 winkelierl

De "Vita"- polis, volkomen aangepast aan de e l s e n van de m o d e r n e maatsr dekt op u n l e k e wijze het RISICO van de ECONOMISCHE DOOD.

Ook bij tijdelijke of gedeeltelijhe arbeidso~eschiktheid is unielee dehki~g mo~elij~. LEVENSVERZEKERING MII. te ZURICH Kant. v. Nederland: Alexandentraat 21 's-Gravenhage - Tel. 01700 . 18.47.60"

9De "Vita" biedt meet dan welke maauchappiJ ook.

IRAAG

INLICHTINGEI"

FiscaaI-EconomischeDienst voor de Artsenstand

Afdeling van Accountantskantoor J. Fortuin, Belastingconsulenten J. Fortuin - - Mr. A. P. J. Fortuin-- Drs. W. A. G. Lippits Koningslaan 62, UTRECHT Telefoon O 3400--10333

)~

Frankenslag 301, 's-GRAVENHAGE Telefoon O 1700--552399

VERRICHTINGEN: 1. 2. 3. 4.

Behandeling belastincjzaken in abonnemenlstarief Boekhoud-centrale voor de medische beroepen Verzekerings-Advies-Diensf Praktijk-overdracht, associatie en financiering

Bii her ziekenhuis Coolsingel kan een

LONGARTS

\

worden geplaalst als chef de clinique voor her Sanatorium Boezem. De werkzaamheden zijn niet beperkt tot de behandeling van pati~nten met Iongtuberculose. De functie omvat een volledige dagtaak. Inlichtingen worden verstrek| door dr. C. de Langen. Sollicitatiebrieven te richten tot burgemeester en wethouders en in te Zenden aan her bureau Personeelvoorziening, kamer 331, stadhuis, binnen 14 dagen na deze oproep, onder no. 478.

J

Med. secr. vraagt voor enige avonden per week type.adm, werkzaamheden bij specialist te Den Haag of Wassenaar. Stenografisch opnemen en wire-recorder. V.g.g,v., bekend met med. terminologie.

Huisarts met gr., niet apotheekh., dorpspraktijk in her wesfen wil deze ruilen of overdoen tegen een zelfde soort praktijk elders.

Brieven onder no. R69, ,,Adex", Keizersgracht 158, Amsterdam.

Brieven onder no. R68, ,,Adex", Keizersgracht 158, Amsterdam.

SPOED

GEMEENTE VLIELAND. Sollicitanten worden opgeroepen voor de belrekking van

GEMEENTE-ARTS

Wedde / 6.500,--, plus kindertoelage. Verplichting om daarnaast partikuliere praktijk uit te oefenen. Ervaring tandheelkunde strekt tot aanbeveling. Sollicitaties binnen 14 dagen aan de Burgemeester van Vlieland. Op de Interne-Afdeling van her St. Joseph-Ziekenhuis te Heerlen, Hoofd Dr. P. Schweizer (A. opleiding) vaceerf de functie van

ASSISTENT,ARTS Uitvoerige sollicitaties met opgave van referenties te richten aan de GeneesheerDirecteur.

8ste Ledencongres te Niimegen 25-27 October 1956 l~ede van de Voorzitter De Voorzitter der Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst heeft het voorrecht het jaarlijks ledencongres te mogen openen met een rede. Langzamerhand is het een traditie geworden, dat hij daarvoor een onderwerp kiest, dat hem na aaa het hart ligt. Zodoende heeft in de laatste jaren in de openingsrede van Uw voorzitter steeds lets geklonken van een ,,cri de coeur". Deze kon U beluisteren toen in bet vorig jaar mijn voorganger eollega de Boer sprak over: ,,De arts en de sociale verzekering", en in het jaar daarv66r coUega Sluyters over ,,Huisarts nu en altijd". Nu het mijn taak is U enkele ogenblikken bezig te houden zou ik graag Uw aandacht vragen voor een probleem dat mij zeer na aan het hart ligt, de vraag n.l. ,,welke vorm is de geneeskunst bezig aan te nemen in de hedendaagse tijd", misschien beter geformuleerd: ,,war is d6 geneeskunst bezig te worden in onze in snel tempo veranderende samenleving?" Vandaar de titel van deze inleiding: ,,waar gaat de geneeskunst heen?" ,,Quo vadit Medicina"? De benadering van deze vraag zult U van mij niet kunnen verwachten van achter de schrijftafel, waar studieboeken vraagstelling en antwoord beinvloeden. Als praktizerend huisarts ontbreekt mij helaas deze mogelijkheid. Als U dan vraagt uit welke achtergrond deze vraag bij mij oprijst dan is het antwoord: uit die van spreekkamer en huisbezoek. De arts die dagelijks vele mensen spreekt en her voorrecht heeft diepgaand contact met mensen uit allerlei kringen der samenleving te mogen beleven, moet heden ten dage wel sterk onder de indruk komen van de enorme verandering die zowel mens als samenleving bezig zijn te ondergaan. In onze gesprekken met de - voor ons zich openstellende - medemens beleven wij in spreekkamer en op huisbezoek deze verandering in ons eigen innerlijk mede en het is daar dat de vraag geboren is, die het onderwerp is van dit openingswoord. Ik sprak van veranderingen in de samenleving. Is het hog nodig dat ik ze U noem? Voor wie woont en werkt in een plaats waar platteland in snel tempo bezig is te veranderen in industriegebied, is her optreden van vele grote veranderingen bet gemakkelijkst waar te nemen. Dezelfde veranderingen doen zich echter - in langzamer tempo - voor in ons gehele land en bovendien typeren zij een ontwikkelingsgang die geheel West-Europa en misschien een reel groter deel van de wereld kenmerkt!

Industrialisatie, wie heeft daar geen weet van? Urbanisatie - grote stadsvorming - wie ziet het niet in zijn omgeving gebeuren? Wie onzer zeker in het Westen des lands - is langzamerhand niet gewend geraakt aan de Nederland doorkruisende zandauto's die terrein ,,bouwrijp" maken zoals dat heet, door het zand (dat tegenwoordig duur is door de grote vraag!) op te halen daar waar de natuur het in spel van windvlagen op hopen heeft gestoven om her (dikwijls in niets ontziende vaart) te brengen naar plaatsen waar een niveau verhoogd moet worden. De zandauto, bet ,,symbool van nivellering" snelt door Nederland en verricht zijn werk in dienst der stadsuitbreiding en der industrialisatie. Ook in andere opzichten verandert het aspect van onze samenleving. Ik noem bijv. de democratisering en de nivellering der standen. Bestonden vroeger zeer opvallende verschillen in ontwikkeling en vorming, tegenwoordig zijn door verbetering der bestaans- en ontwikkelingsmogelijkheden van eertijds weinig bevoorrechte categorieEn en door vermindering der voorrechten van andere categorieEn de verschillen sterk aan her afnemen. De tot nu toe genoemde factoren: industrialisatie, urbanisatie, democratisering en nivellering geven in onze hedendaagse samenleving een wegvallen van vele oude groepsverbanden waarin de mensen voorheen plachten te leven. Hoeveel mensen zijn tegenwoordig niet geografisch verwijderd of geestelijk vervreemd van hun oude dorps- of familieverbanden? Daar komt nog bij het verschijnsel tier saecularbatie, bet los komen te staan van het kerkelijk verband en het niet meer behoren tot een groep van met elkander meelevende geloofsgenoten. Naast de invloed dezer desintegrerende faetorch staan echter ook pogingen tot integratie, waarbij ordening en planning tot de orde van de dag behoren. Waar zoveel is losgewoeld in onze samenleving wordt naar een nieuwe structuur gezocht om toch stevigheid en ruggesteun te krijgem Tot zover over de veranderingen in de samenleving. Ik sprak U in de aanvang ook van deze veranderingen in de mens die ons in spreekkamer en op huisbezoek tegemoet treedt. Hoewel her een mens, vooral als men het voorrecht heeft zich te mogen verdi~pen in de klassieken, duidelijk is dat in diepste wezen de mens de laatste paar duizend jaar weinig veranderd is, is het toch ook wel duidelijk dat er een aan-

665

tal opzichten is, waarin de moderne mens wel degelijk verschilt van die van vroeger. Ik denk bijv. aan het veel meer technisch denken van de hedendaagse mens. De toepassing der natuurwetenschappen heeft de mens vertrouwd gemaakt met de techniek. Machines behoren tot de dagelijkse attributen van de mens en hij is zelfs vertrouwd geraakt met z ~ r ingewikkelde machines, en deze - zo meent men - gaan in vele opzichten de structuur van bet menselijk lichaam benaderen. V e e r vele is nu ook omgekeerd dit menselijk lichaam vergelijkbaar geworden met een gecompliceerde machine en daaruit concludeert men dat dit lichaam dan ook wel v e e r technische behandeling e.q. reparatie vatbaar meet zijn. In deze gedachtengang is minder plaats dan vroeger v e e r de erkenning van het Wonder dat het menselijk lichaam is en v e e r de verbazing en de eerbied die ons past tegenover het leven en de levensprocessen, die in diepste wezen toch even onverklaarbaar blijven als vroeger. Ook de vervanging van het dier als medewerker en makker door de machine zal zeker niet laten een invloed op de mens uit te oefenen. Verwant aan dit meer techn~sche denken is ook het zakelijke denken van de moderne mens met als gevolg de verzakelijking wm vele levensterreinen, bijv. dat der intermenselijke verhoudingen. De romantiek wil men liever afwerpen en berekening de plaats doen innemen van vroeger dromen. Iedere huisarts kent het verloofde paar dat op het spreekuur raad komt vragen omdat men voornemens is in her eerste jaar van her a.s. huwelijk ,,geen kinderen te nemen", zoals bet heet. Ieder van ons kent de mentaliteit waarbij de daad minder wordt beoordeeld op z'n ethische waarde dan op het zakelijk resultaat van het met de daad bereikte. ,,Pech gehad", hoort men de mens sores zeggen die betrapt is op diefstal van eigendommen van z'n baas. Dit zijn misschien extreme voorbeelden m a a r deze zelfde tendens is ook reeds zichtbaar in de behoefte aan voorlichting o m aan bet nemen van een eigen beslissing te ontkomen. Men vra~gt niet: ,,wat is goed, maar liever ,,wat wordt gedaan, ,,welke regel geldt in dit geval?" Een ander kenmerk van de moderne mens is de haast waarin hij leeft. Vanwaar toeh dit adembenemend tempo? Is her omdat de mogelijkheden zovele zijn en wij niet graag mogelijkheden onbenut laten? Is her omdat de wereld zo klein geworden is door de ontwikkeling der communicatiemiddelen - verkeer en telefoon - zodat wij overal mee te maken hebben of kunnen hebben? Of is het een vlucht omdat wij v e e r alles niet meet dromen willen uit angst dat de ,,droom van schoner leven" een ontgooeheling zal wetden? Hoe dan ook" de moderne mens jakkert. Opvallend is hoe vaak onze patifinten ziekte voelen als een onaanvaardbare tempoverlangzaming,

die de dokter als technicus ongedaan meet maken. ,,Houdt U er rekening mee dokter, dat ik geen tijd heb om ziek te zijn?" Hoe vaak horen wij dat niet als arts? Behalve deze grote veranderingen in de samenleving en die in de mensen o m ons heen hebben wij artsen ook nog te maken met veranderingen in de geneeskunst zelve. Ik moge U enkele daarvan noeme~l. le. Door de enorme toename van de kennis van biologic en natuurwetenschappen, alsmede door de enorme mogelijkheden der techniek is de speeialisatie nodig geworden, waardoor niemand meer dan een steeds kleiner wordend deel van zijn yak redelijk goed beheerst. 2e. Doordat men het greet belang is gaan inzien van het voorkomen van ziekten is er een verschuiving opgetreden in de riehting der preventie, waardoor nieuwe gebieden aan het medisch denken en handelen zijn toegevoegd. 3e. De gemeenschap en de belangen der gemeensehap zijn sterk in het licht der belangstelling komen te staan waardoor de gezondheid naast het belang van het individu, ook een belang veer de gemeenschap is geworden. De soeiale geneeskunde heeft haar intrede gedaan en eigenlijk heeft ieder geneeskundig probleem een sociaal geneeskundig facet gekregen dat niet meer verwaarloosd kan worden. Het optreden van deze nieuwe verschijningsvormen van de geneeskunst hebben het aanzien daarvan in korte tijd z6zeer veranderd, dat wij artsen - als we eerlijk zijn - zullen moeten bekennen er niet altijd direct weg mee te weten. De wereld o m o n s heen echter, die zakelijk is ingesteld en haast heeft, verlangt snelle realisering van alle mogelijkheden die de nieuwe geneeskunst biedt. Zo leven wij als artsen a n n e 1956 in een veranderende samenleving met veranderende mensen en hebben te maken met een veranderende geneeskunst. Daar komt dan nog v e e r de beoefenaren der geneeskunst bij dat het aantal hulp zoekende mensen en de frequentie waarin door deze mensen hulp gezocht wordt z6 sterk vergreet is, dat ik bij gebrek aan een beter woord zou willen spreken van een ,,massallsering der geneeskunst". I)eze toename van aanvraag o m huIp en raad bij de arts heeft meer dan ~ n oorzaak. Ik moge U enkele daarvan noemen: le. De medische wetenschap en de geneeskunst hebben z6 vele vorderingen gemaakt, dat v e e r reel dat vroeger geaccepteerd moest worden als ie~s ,,waar de dokter toch niets

666

aan doen kon'" thans de dokter wordt geraadpleegd. 2e. De uitgebreide populair-wetenschappelijke voorlichting stimuleert de mensen zich van hun gezondheidstoestand rekenschap te geyen en v estigt hun aandacht op de mogelijkheden om die te verbeteren. 3e. De toeneming der psychische spanningen onder de mensen heeft bij vele een lichamelijke veerslag, waardoor klachten ontstaan die de mens naar de arts drijven. De in den aanvang genoemde sociologische structuur verandering der samenleving, vooral her wegvallen der oude groepsverbanden met hun bescherruing gevende invloed speeh hierbii een grote rol. Ook heeft de saecularisering de mogelijkheid tot her vinden van geestelijke steun in kerkelijk verband voor ve[e mensen belangrijk verminderd en de arts gaat langzamerhand behoren tot de weinige tot wie de mens in geestelijke nood zich om hulp gaat wenden. 4e. Het aantal ouden van dagen in onze samenleving neemt toe: ,,de vergrijzing" van her Nederlandse volk. Met de kinderen zijn bet juist de ouden van dagen die van de arts relatief de meeste hulp behoeven. 5e. Naast deze tot nu toe genoemde oorzaken, die o~ psycho!ogische en sociologisch terrein liggen, is massalisering der geneeskunst zeker ook in de hand gewerkt door de in ons land bestaande wetgeving op het gebied der Gezondheidszorg en Ziekteverzekering. Zo is bijv. voor her grootste gedeelte van ons volk als men behoefte heeft aan genee~;kundige bulp, de financib;le belemmcring om die in te roepen, weggevallen, lk laat hierbij geheel in bet midden of hierdoor al of niet een te reel inroepen van hulp is ontstaan en constateer alleen hel feit dat door dit wegvaIlen der financi~;le belemmeringen de arts vergeleken bij vroeger door md~r mensen en door de mensen md6r om hulp gevraagd wordt. Verder heeft de sociale wetgeving in ons land de tendens een ieder die bet werk verzuimt - ook voor lichte afwijkingen - naar de dokter te doen gaan, c.q. de dokter te doen ontbieden. Zelfs wordt wel gedreigd met niet uitkeren van ziekengeld als geen dokter wordt ingeschakeld. Dit voedt de mensen op in de gedachtenkortsluiting: ,,lichamelijk niet in orde zijn - dokter halen om daar lets aan tedoen',' een denkwijze die goed past in bet technisch denken van de moderne mens en in de verzakelijking der verhoudingen, waarbij de dokter als deskundige moet optreden om iedere afwijking, ook de kleine, van de normale ge667

zondheidstoestand vast te stellen en te bestrijden. De opvoeding in deze richting werkt d66r als de vrouw of kinderen ziek zijn. lk spreek bier niet over de m6rites van her verplicht zijn om de dokter overal bij in te schakelen, maar constateer alleen het felt dat ook hierdoor m6& mensen en de mensen m6kr de arts van node hebben. Tenslotte is in het in ons land bestaande systeem van ziekenfondsverzekering voor iedere verstrekking bet het insehakelen van een arts nodig. Een aantal mensen wendt zich dus tot de arts al166n voor het verkrijgen van een eenvoudig geneesof verbandmiddel. Gezien vanuit her standpunt van hen die met een krap week-budget moeten rondkomen kan dit een daad van verstandig beleid zijn. Voor de arts is ook dit echter een vermeerdering van zijn taak wanneer het percentage ziekenfondsleden onder zijn patib;nten stijgt of wanneer de behoefte aan eenvoudige genees- of verbandmiddelen stijgt. lk noemde U dus een aantal factoren die maken dat de uitoefening der geneeskunst geworden is tot her verlenen van veel en uitgebreide hulp aan zeer velen, waardoor aan de in de aanrang genoemde problemen nog bet probleem toegevoegd wordt van wat ik zou willen noemen de massalisering der geneeskunst, een gang van zaken, waarover velen onzer zich ernstige zorgen maken en dat met reorganisatie van praktijkruimten en aantrekken van hulpkrachten alleen zeker niet opgelost kan worden, Nog echter heb Jk U de problemen niet volledig geschilderd die de achtergrond vormen, waartegen onze vraag oprijst. Er is n.l. ook nog een nieuw - en geen klein - probleem ontstaan door de hoge kosten der geneeskundi,~e h,lpverlenine, en dat door de toename van het aantal personen aan wie de hulp verleend wordt, door de intensivering verleende hulp en door dat vele geneesmiddelen en behandelingsmethoden op zichzelf al duur zijn. Het econornische facet gaat bij de geneeskunst van steeds groter belang worden en schept daarmede een nieuwe problematiek. De geneeskunst en de beoefenaren daarvan kunnen bij hun werk de economische factor niet meer over het hoofd zien. D[t betekent ook dat econornen gaan meespreken in geneeskundige zaken, op hoog niveau en op laag niveau, zodat twee van elkaar verschillende gedachtenwerelden met elkaar geconfronteerd worden. Wordt dit een botsing, wordt dit een samenwerking? Dames en Heren, In her voorgaande hebben wli ons bezig gehouden met de problematiek die de achtergrond vormt waartegen ik meen dat de vraag ,,Quo vadit medicina" gezien moet worden, misschien

kan ik beter zeggen de problematiek, waaruit deze vraag geboren wordt. Wij zagen daarbij een veranderende samenleving, daarin een veranderende mens en wij somden enkele veranderingen op in de geneeskunst zelve, d~e bezig zijn haar een ander karakter te geven. Deze facetten waren de specialisering, de verschuiving naar de preventie, het optreden van sociale en sociaal-geueeskundige factoren, de massallsering en her zoveel belangrijker worden van het economisch element in de geneeskunst. Ik ben mij zeer bewust dat met deze punten in genen dele een volledige analyse der problematlek gegeven is. Ik heb U in de aanvang reeds gezegd: ik zou U slechts datgene noemen war zoal aan her ziekbed en in de spreekkamer aan gedachten oprijst. Uit war ik U noemde, hoop ik echter dat U lets van de spanning hebt kunnen voelen die her bewust uitoefenen der geneeskunst heden ten dage naast de gewone problematiek van bet individuele ziekbed, waar men geroepen is om hulp te bieden, met zich mede brengt, een spanning, die daarom zo groot kan worden, omdat al de bovengenoemde verschuivingen in concreto een verandering van instelling en aanpak urgent doen worden. Ik moge dit met een enkel woord toelichten. De toename van het weten en kunnen vereist niet alleen bijhouden van litteratuur en opdoen van nieuwe vaardigheid, maar ook een zich instelten op de aanwezigheid van de versehillende specialismen en her zich verdiepen in de mogelljkheden daarvan. I)it elst reel van iedere arts. Ook dreigen hier gevaren voor de patient als zijn verschillende organen voortreffelijk behandeld zouden worden, maar integratie van de verschillende behandelingen zou uitbIijven. Wij moeten helaas constateren dat wij als artsen nogal eens tekortschieten op het gebied van correleren van bepaalde onderzoekingen en verrichtingen. Ook de verschuiving naar de preventle baart ons moeilijkheden, geschoold als we zijn ons wetenschappelijk denken in dienst te stellen van ons curatief handelen. De preventie immers vraagt een andere instelling en aanpak en terwijl Overheld en publiek met grote en veel verwachtende ogen naar de mogelijkheden van de preven. tie opkljken, ligt bij ons artsen de belangstelling wel eens minder op dlt terrein. Ook de opkomst der sociale geneeskunde, met haar accent op de gemeenschap drelgt nogal eens wrljving te geven in de kring der artsen. Zij treedt o p a l s een nieuw element in onze kr]ng en ik vraag U in gemoede: hebben wij ons a! o!a re~le wijze o m de tafel gezet o m de nieuwe problematick daardoor ontstaan te bespreken.? En dan de economische factor in ons beroep. Hebben wlj artsen ons al verzoend met de realiteit van de belangrljkheid hiervan? Of houden we liever de blinddoek voor? Er zullen onder

668

ons niet velen zijn die op het gebied tier gezondheidszorg met jaloerse blikken naar Engeland kijken, maar ik moge toch melding maken van een ook voor ons veelzeggende mededeling van her Min. of Health, n.l. dat de totale kosten van de tabletten die in Engeland in 1951 door de ge. zamenlijke artsen werden voorgeschreven met her doel de pati~nten die daarvoor in aanmerking komen te doeu vermageren, 2V2 millioen gulden lager hadden kunnen zijn, als men bereid geweest was een bepaald loco-praeparaat te geven. 2V2 Millioen gulden besparen alleen op recepten afgegeven voor vermageringsdoeleinden! Het kan dan ook geen verwondering baren, dat door de steeds toenemende kosten van een uitgebreide gezondheidszorg de wenselijkheid van een zekere reglementering der geneeskunst naar voren komt. Op deze reglementering is her voorons artsen echter niet zo gemakkelijk over te schakelen, temeer omdat de meest juiste en meest adequate vorm dezer reglementering zeker nog niet gevonden is. Tenslotte is de massaliserhzg der geneeskunst zeker een van de allergrootste problemen waarvoor wij staan. De meesten van ons zien i m m e r s in de geneeskunst v66r alles het contact met en de behandeling van de mens als individu. Hoe kan deze tot z'n recht komen in het gemassaliseerde bedrijf dat de geneeskunst bezlg is te worden en waarin vele huisartsen b.v. verplicht worden te streven naar een gemiddelde van 8 visites per uur? Zo stapelen zich praktlsehe vragen op naarmate de veranderingen nieuwe faeetten te zien geven. Er vindt een omwoelen plaats van wat wij als vaststaand aannamen en waarmede wij in onze opleiding hebben geleerd rekening te houden en er zijn er onder ons die gaan twijfelen of oude stijl en methodiek nog wel voldoen. Een grote verontrusting is gekomen over vele artsen. Verontrusting omdat de beroepsultoefenlng zo anders aan het worden is en in vele opzichten le moeilijk dreigt te worden. Sommigen menen dat bepaalde instantles en personen voor deze gang van zaken verantwoordelijk moeten worden gesteld en voelen zich bedreigd. En wie zich bedreigd gevoelt door een optredende verandering zal niet zo gauw geneigd zijn deze verandering als noodzakelijkheid te aanvaarden. Op dit punt blj onze beschouwing aangekomen zou ik een poging willen wagen de vragen en moeilijkhedeu die wij zien hij onze eigen beroepsuitoefening een ogenblik te laten rusten en onze aandacht te wijden aan de moeilijkheden van de hedendaagse mensen om ons heen, welke moeilijkheden wij artsen her voorrecht hebben mee te mogen beleven wanneer dat wonderlijke contact arts-patient tot stand is gekomen, dat Duhareel ,,un colloque singulier" genoemd heeft. Een

.LIFA

Huisstof-desensibllisatiekuur tegen

allergische

ASTHMA

Publieksprijs:Volledige kuur f 17.50.

Volledlge kuur van eigen stof f 24.-.

Brochures op aanvraag Apotheek

t*bo,oto.um II I E IP IHI U l 8 Moesstraat 34 - Groningen Telefoon K 5900-25630

Du~) ,~ ~vRouW'rj~. VOORLOD,~ Se~oerT O NE~GE'N~ ONf~EQ.U~)'JFOV~'~ ALL(~EN.-..wEtNt(. ZO~j'T I

~%:p/

Ook excellent b~ normaal gebruik

Brinker's Margarincfabrieken N.Y.

Zoctcrmccr

Wij bemiddelen artsenpolissen en belasten ons met prakfijkoverdrachfen en {inancieringen

J . A . M . V A N RENSCH te Horst (L.) Kantoor Tilburg Tel. 042S0-2431 t

Kantoor Horst [L.] Tel. 04709-393

Bij de Gemeentelijke Genecskundigeen Gezondheids2ienst is te vervullen de functie van

schoo|avts Sulariszrenzen: f. I0470,- tot f. 13170,-, hog te verboten met 6 %. Aanst;]lin~ ];oven bet minimum ~s mogelijk. Vo3r gehuwden is de regeling inzake vergoedin~ van reis-, tension- en verhuiskosten van t3eps ssin~'. In1_ichtin~en s3hriftelijk of monde]ing (na voorafgaande o~fs?raak) te verkrijgen bij de directettr van ~enoemde dienst. So!licit_~ties

\

met

uitvoerige

vermelding

van

levm~_s!oo:) o n r e f e r o n t i c s b i n n e n e e n m a a n d nu her vers~hJjnen van deze advertentie te r i c h t ~ n b:)t b u r g e m e c s t e r e n w e t h o u d e ~ s v a n Rotterdam en in te zenden aan her bureau Personeelvoorzlenin~, k a m e r 331, s t a d h u i s . l ~ o t t e r d a m , o n d e r n o . 498.

J HU~SAi~TSENP~AKTIJK

De Vereniging KLEUTERZO~G roept bij deze soNic~tenfen op

voor

de funcfie van

Geneesheer-directeur (mannelijk of vrouwelijk) in haar Christine Baderhuis |e Arnhem.

FRANSE

SMarts .f 12.300,-- per jaar, met zes 66njaarlijkse verhogingen tot f

Op korle termijn let overname in grote sfad: westen des lands, voorkeur arts met enige erve,ring, P.O. Koop woon- en praktljkhuis verplicht. Brieven onder" no. R 70, Bur. ,,Adex", Keizersgracht 158, Amsterdam.

14.200,--.

Normale pen3ioenvoorzien:ng. Aanstelling boven het minimumsalarls is

ARTS,

in her Zuiden, wil een vermoeide of hersfellende Hollandse jongen of jcngeman opnemen. Coronal, Villeneuve-Sur-Lot. Lot et Garonne (Fr.).

niet uitgeslolen.

deze oproep te richlen a~.n de secrefa-

Chirurg zoek~ =ssociatie of prak~ijk ter overname

ris: H. Bruins, Tooropslraat 4 te Arnhem.

Brieven onder no. R 73, ,Adex", Keizers-

Sollicitafies bEnnen veerlien dagen na

gracht 158, Amsterdam.

rij vertegenwoordigers van allerlei standen en beroepen, ieder met hun eigen groeps- en individuele moeilijkheden geeft U en mij als arts de gelegenheid iets van de problematiek mee te beleven die de moderne mens - ieder op zijn terrein - gevangen houdt. Laai ik daarvan enkele naar voren mogen halen. Komt U wel eens in aanraking met con verantwoordingdragend man uit de kring van de waterschap- of polder-besturen? Zo ja, dan kan hot gebeuren dat hij U zijn nood kiaagt over de aard en de totaliteit van de verandering van de probtemen op zijn terrein. Hij zal U dan mogzlijk vertellen d a t - terwijl eeuwen Iang h~t grote probleem dat vader en zcon in doze kring b~zig heeft gehouden - is geweest: hoe kunnen wij hot peil van het water in de polder voIdoende laag houden zodat er geen overlast wordt ondervonden van het water en de gehele methodiek en apparatuur van de waterschappen op deze taak is ingesteld geweest, - nu sinds enige jaren de grote vraag geworden is: hoe houd ik her peil van hot grondwater hoog genoeg, opdat het land niet zal uitdrogen of de koppen der heipalen onder de huizen niet zullen gaan rotten doordat ze met lucht in aanraking komen? Of mogelijk zal hij U vertellen dat zijn grootste probleem is hoe het water in de polders voldoende zuiver gehoaden kan worden van de vele verontreinigingen. Volkomen nieuwe vragen, gerezen door snel optredende veranderingen in Nederland en in landen stroomopwaarts, door de industrialisatie, door versnelling van de afvoer van hot water naar de zee en door de enorme teename van hot waterverbruik door de toegenomen bevolking. Mogelijk zal hij U ook vertellen dat ,,de aardigheid van hot w e r k e r af is", omdat zo weinig beslissingen meer zelfstandig genomen kunnen worden dat zonder ,,hulp van hogerhand" en dus ook zonder toestemming van hogerhand weinig meer tot stand kan komen, Wilt U een ander voorbeeld? Dan moot U het oor eens te luisteren leggen in de kri~gen van de landbouwdeskundigen en informeren naar de problemen die daar tegenwoordig rijzen. Naar de vragen die de techniek, de wetenschap en de sociologische structuur-veranderingen (arbeidsverhoudingen!) daar hebben opgeworpen. U zult dan horen dat de vanouds b~proefde en gevolgde methode van ontwatering van de grond door het graven van greppels en sloten de gemechaniseerde landbev,;erking uitermate bemo~ilijkt of dat zelfs de vraag al gesteld is of een eventueel verlies van een zeker percentage van de oogst door i n de open lucht opslaan daarvan, niet verkieslijk is boven het investeren van de enorme bedragen die tegenwoordig nodig zijn voor h e t . b o u w e n van de tot nu toe volkomen normaal geachte schuren. 669

lnvloed van techniek, wetenschap, sociologische en psychologische veranderingen op de beroepsuitoefening, overal komen wij die tegen, sorns in uiterst pijnlijke vorm. Denkt U tens aan hot onderw]jzerscorps in Nederland. Misschien komen 'nun belevenissen nog 'net meest overeen met die van ons artsen. Ten eerste is de stof (in dit geval de leerstof) niet dezeifde mecr als vreeger, ten tweede wordt een andere methode verlangd volgens welke ,,de stof" gebracht moet worden. Vervolgens is er een massalisering van het onderwijs opg~treden door de democratisering der samenleving. Aan de onderwijsbehoefte dozer grote massa moot voldaan worden door con in aantal noch i~stelling aangepast corps van onderwijzers, die veelal een opleiding achter de rug hebben, ingestetd op vroegzre verhoudingen. Herkent U het probleem van de huisarts? Om goed te begrijpen hoe de preventie ook in an dere berocpen een verandering aan 't brengen is, is 'net nuttig eens een gesprek te voeren met c:n brandweerman van de oude stemp:l. Hij zal U dan vertellen dat een echte ,,behoorlijke b r a n d ' tegenwoordig tot de zeldzaamheden behoert en dot reel tijd van de brandweer moet worden besteed aan bet maken van voorschriften en hot controleren van hot opvolgen daarvan. Papier en burzauwerk daar, waar vroeger heel wat anders te beleven was door de verschuiving naar de preventie. Er is een zekere verwantschap tussen de brandweerman ,,in hart en nieren" die klaagt dot er nook meer eens ean ouderwetse brand is en de ,,dokter in hart en nieren" die het b2treurt dot hij zoveel futiIiteiten moot behandeIon en wzinig ,~echte ziekten" meer te zien krijgt. Wij kunnen nog dichter bij huis blijven[ Wie van onze echtgenoten worstelt niet met p r o n e men ontstaan door de grote veranderingen, in de maatschappij? Personee!sverhoudingen, die wij uit onze jeugd nog a[s normaal kenden z(jn nu bepaald atavistisch geworden en de huisvrouw die zich niet aanpast aan de nieuwe verhoudingen wordt met ondergang bedreigd of kan in ,naar gezin de plaats niet meer innemen die van haar verwacht wordt en die hoar toekomt. Worden haar moeilijkheden niet veelal veroorzaakt door de verschuivingen in technische, economische en socio!ogische ver,noudingen in onze samenlevmg? Zo zien wij op tal van gebieden om ons heen hetzelfde proces zich afspelen als dat waar wij in de ge,neeskunst mee te maken hebben. Onzeker,neid en vragen komen naar voren daar waar vroeger een stabiele zelfverzekerdheid bestond. Zullen wij doze vragen en onzekerheid trachten t~ ontwijken? Individueel, of als artsengemeenschap? Op velerlei wijze is dit ontwijken n.l. mogelijk. Wij kunnen bijv. voortjakkeren in onze dagelijkse bezigheden en de bevrediging van het

vele dat wij presteren, ervaren als compensatie voor het gevoel van leegte dat het uitblijyen van antwoorden op moeilijke vragen geeft. Ook kunnen wij ons gepassioneerd overgeven aan een der lusten van onze tijd: het bestuderen van de problemen langs wegen van analyse en logica en vervolgens ons overgeven aan de hartstocht van het organiseren. Of wel - wij kunnen - verzakelijkt - ons neerleggen bij de gang van zaken en trachten vruchten te plukken waar dit mogelijk is en als dit niet lukt zeggen: ,,Pech gehad". Op 66n of op andere wijze zijn wij dikwijls geneigd of gedwongen aan stemmen uit deze richting gehoor te geven en het is goed dat wij ons dit realiseren, want daarmede zijn wij ons bewust geworden van onze verwantschap met de moderne mens, waarover wij in de aanvang spraken en die ons in onze spreekkamer bezoekt. Bij her zien van deze verwantschap worden wij ons bewust dat wij zel] ook die moderne mens z~in en uit die ontdekking, uit bet bewust worden dezer verwantschap met onze medemens kan misschien het beste de mogelijkheid groeien o m de - bij ons hulp zoekende - naaste werkelijk te dienen in de zin waarin de arts zijn medemens te dienen heeft. Misschien ook dat vanuit her besef z~If tot die moderne mens te behoren, ook de mogelijkheid ontstaat h~t grote probleem van deze tijd reEel onder ogen te zien, her probleem n.l. van het zoeken van een ander evenwicht tussen individu en gemeenschap. Aan psychologen en wijsgeren overlatende de achtergronden van dit mogelijk alles beheersende probleem in deze tijd te analyseren, zullen wij als artsen deze verschuiving moeten zien als werkelijkheid, de moeilijkheden, die de consequenties daarvan zijn, onder ogen moeten zien, en de daardoor veroorzaakte spanningen moeten aanvaarden en meebeleven met de mensen en de wereld om ons heen. De (vergeleken bij vroeger) op drift geraakte normen in de verhouding individu-gemeenschap zullen in onze generatie misschien nog niet gestabiliseerd worden. Wij mogen ons echter niet onttrekken aan de realiteit van de spanning die dit op drift raken heeft teweeggebracht en zullen voorlopig misschien een grote mate van onzekerheld moeten durven aanvaarden. Doen wij dit welbewust, dan zal dit medezoeken naar de oplossing ons ook blijven fascineren en zullen wij kunnen medewerken aan her vinden van een nieuwe vorm waarin ook de geneeskunst zal moeten worden gegoten o m oude waarden te kunnen blijven uitdragen. Het is tegen deze wijdere achtergrond van veranderingen en onzekerheden op allerlei gebied dat ik U de vraag ,,Quo vadit Medicina" vanmiddag heb willen stellen, omdat ik meen dat wij

deze vraag alleen dan re~el stellen wanneer wij begrijpen dat ook wij zelf kinderen van onze tijd zijn, worstelend met problemen die een algemeen karakter hebben. Zijn wij bereid deze vraag z6 te zien, als onderdeel van grote en algemene veranderingen, dan hebben wij ook het recht te verlangen dat de Overheid en het publiek ons en onze Maatschappij voor Geneeskunst laten meespreken in de opbouw der Gezondheidszorg, die men met zoveel hartstocht nastreeft, een hartstocht die - her zij terloops gezegd - misschien wel te maken heeft met het gevoel van onveiligheid dat in het onderbewustzijn van ons moderne mensen vaak een rol speelt. Als wij als arts individueel en als Maatschappij voor Geneeskunst collectief bereid zijn in de worsteling des geestes die de mens heden ten dage moet doormaken, actief merle te doen, hebben wij ook het recht, maar niet minder de plicht van Overheid en publiek te verlangen dat zij met de Geneeskunst voorzichtig omgaan, omdat de Geneeskunst in deze geestes-worsteling van ons tijdperk waarin gezocht wordt naar een nieuw evenwicht in de verhouding individu-gemeenschap, een afzonderlijke plaats inneemt. Een afzonderlijke plaats, omdat in de verhouding arts-patient een bijzonder sterk accent zal moeten blijven vallen op bet individuele in deze relatie. Dan hebben wij ook her recht en de plicht o m te verlangen, dat wanneer er bepaalde maatregelen zijn, die men om politieke of economische redenen op het terrein der gezondheidszorg wil invoeren, men zich van tevoren terdege rekenschap geeft van de repercussies, die deze maatregelen op de uitoefening der Geneeskunst zullen hebben en daarover met ons artsen uitvoerig overleg pleegt en rekening houdt, een gang van zaken, waarvan helaas gezegd moet worden, dat die in het verleden niet altijd heeft plaats gehad. Dames en Heren, Ik ben mij bewust, de vraag die het onderwerp was van onze beschouwingen in geen enkel opzicht beantwoord te hebben, lk zou dit niet kunnen en ik meen dat geen Uwer dit kan. Ik heb alleen gepoogd deze vraag te stellen tegen een algemene aehtergrond en hoop aldus bij U allen een levendige belangstelling voor deze vraag op te wekken teneinde gezamenlijk tastend en zoekend, met aanvaarding van vele onzekerheden, maar eveneens met gebruikmaking van vele nieuwe mogelijkheden te trachten de Geneeskunst een nieuwe vorm te geven, om daarin oude waarden te blijven uitdragen. W. J. Royaards, a m

8ste Ledencongres te Nijmegen De Maatschappij in 1955 P,ede van de oud-voorzitter ZoaIs de reeds gevormde traditie wii, moet de aan her begin van het jaar afgetreden Voorzitter een beschouwing geven over de activiteiten van de Maatschappij gedurende het jaar waarin hij het voorzitterschap bekleedde. Het is daarbij een gelukkige omstandigheid, dat dit Ledencongres niet plaats vindt in het begin van bet jaar maar verscheidene maanden later. Dit geeft een oud-voorzitter gelegenheid tot een wat meer objectieve beschouwing over hetgeen zich heeft afgespeeld in de twaalf maanden, gedurende welke hij deze zo moeilijke maar toch ook zo aantrekkelijke functie heeft vervuld. De laatste jaren hebben wij zonder uitzondering van de oud-voorzitter te horen gekregen. dat het voorbij gegane jaar een bewogen jaar geweest was met allerlei moeilijke en critieke momenten. Voor hen die ,de Maatschappij van nabij hebben meegemaakt, zal het duidelijk zijn, dat deze kwalificatie niet juist zou zijn voor het jaar 1955. Men zou zelfs kunnen stellen, dat het jaar 1955 voor de Maatschappij rustig is verlopen. Dit betekent echter zeker niet, dat alles gemakkelijk is gegaan; d a t e r geen grote meningsverschillen geweest zijn, of dat de moeilijkheden o n s geheel bespaard zouden zijn. Ik kom daarop aan het eind nog even terug. Dat het nodig was om de zomer-vergadering van Juli 1955 te splitsen in twee vergaderingen, bewijst wel, d a t e r belangrijke zakeri aan de orde waren en als voorzitter denk ik nog met genoegen terug aan de moeilijke maar toch zo prettig verlopen Algemene Vergadering van 25 Juni 1955, waarin een motie werd aangenomen volgens welke de verhoging van de loongrens tot f. 6.000,-- blijvend werd aanvaard, terwijl in dezelfde vergadering met grote meerderheid van stemmen bet rapport van de Commissie Art. 80 B Ongevallenwet werd aanvaard. Reeds v66r 1955 hadden beide problemen grote meningsverschillen in de Maatschappij opgeroepen cn 't stemt tot ons aller voldoening, dat deze punten op deze vergadering in een zo rustige sfeer konden worden behandeld. Ook in het algemeen kon gezegd worden, dat het contact tussen Hoofdbestuur en Algemene Vergadering in bet jaar 1955 op zeer prettige wijze is verlopen. Vele vraagstukken konden o p .hun m6rites worden bekeken en ook dit jaar weer is het gebleken, dat de verkiezing van vaste afgevaardigden, die gedurende drie jaar zitting hebben, er zeker toe meewerkt om de afgevaardigden in 671

staat te stellen her v66r en tegen en de verschillende consequenties van allerlei vraagstukken grondig te bestuderen en te beoordelen. Het jaar 1955 heeft zich meer nog misschien dan het vorige gekenmerkt door een groot aantal vergaderingen. Het Hoofdbestuur vergaderde eenmaal ,per drie weken, het Dagelijks Bestuur elke twee weken en verder was er een groot aantal Commissies, die reglmatig bijeenkwamen. Zoals ook door de secretaris-penningmeester in zijn verslag naar voren gebracht, zou men zich kunnen afvragen of dit aLles zo nodig en zo nuttig is. Als Maatschappij zullen wij ons echter aan dit alles niet kunnen en ook niet mogen onttrekken. Meer en rneer wordt de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst betrokken in allerlei beprekingen bij de bestudering van diverse vraagstukken. Dit moge enerzijds votdoening schenken, anderzijds heeft dit consequenties. De verantwoordelijkheid voor de Maatschappij wordt groter en de hoeveelheid werk die het meebrengt breidt zich steeds meer uit. Zowel voor het Hoofdbestuur als ook voor ons Bureau betekent dit een steeds toenemende belasting. De Commissies - - ingesteld ter bestudering v a n de verhouding tussen Belangen-verenigingen en Hoofdbestuur en die ter bestudering van inrichting en bezetting van bet Bureau - - hebben zich met deze problemen ernstig beziggehouden en mijn opvolger zal misschien een volgend jaar resultaten van deze studies kunnen memoreren. Hot Ledencongres 1955, dat gehouden werd op 13, 14 en 15 October te Rotterdam, verliep in een zeer prettige sfeer en mocht zich verheugen in een buitengewoon grote opkomst. Zowel de Maatschappij als ook de Afdeling Rotterdam kan met ,~eel voldoening op dit zo geslaagde congres terugzien. A a n her eind van het jaar kreeg het Hoofdbestuur twee ontslag-aanvragen te behandelen, die ik hier wil memoren. Allereerst de ontslag-aanvrage van collega Blanksma, de adviseur voor Ziekenfondszaken, welk ontslag is ingegaan op 1 Februari 1956, dus tijdens het verslagjaar van mijn opvolger. Toch zij het mij vergund hier te constateren, dat wlj dit verzoek om ontslag van collega Blanksma hebben gevoeld als een zware slag voor de Maatschappij cn dat wij ons hebben ge-

realiseerd hoeveel - - en daarbij nog dikwijls ondankbaar - - werk hij in de afgelopen jaren voor de Maatsehappij heeft verricht. Ook in het jaar 1955 heeft hij weer met reel animo en met inzet van veel tijd en energie, belangrijke bijdragen geleverd tot de door de huisartsen behaalde resultaten en tot een bevredigende gang van zaken op ziekenfondsgebied. Moge zijn nieuwe functie in Rotterdam, waar zijn grote werkkracht zeer van pas zal kOmen, hem voldoening en vreugde schenken. De tweede ontslag-aanvrage was ,die van Mr. D e Vreeze, die na 1945 steeds de vergaderingen van bet Hoofdbestuur meemaakte en op bewonderenswaardige wijze de verslagen hicrvan opmaakte. Hij bezit als weinigen de gave om in een aantal korte z]nnen een zeer nauwkeurig verslag te geven van alle essentiSle punten die naar voren kwamen in vergaderingen, zoals die van het Hoofdbestuur, die sores vijf uren of hog langer duurden. Hot was ons bekend, dat Mr. De Vreeze de laatste paar jaren eigenlijk al geen tijd meer had voor dit werk, maar, naar hij zelf verzekerde, was de waardering wederkerig en daarom heeft hij zolang hem dit mogelijk was dit werk verricht. Hot eind van hot jaar 1955 bracht echter tevens hot eind van het directe contact tussen Hoofdbestuur en Mr. De Vreeze. Hot Hoofdbestuur besIoot zowel collega Blanksma als Mr. De Vl'eeze te begiftigen met de zilveren legpenning der Maatschappij. Wij hopen dat hot contact met beiden ook in de toekomst, zij het in een geheel andere vorm, bestendigd zal blijven.

van het werk van deze Commissie moeten hlijken. In toenemende mate werd ook in 1955 onder de artsen de b=hoefte gevoeld aan ten oudedagsvoorziening. Daarom werd een Commissie ingesteld om dit vraagstuk, dat zovele facetten vertoont, uitvoerig te bestuderen. Eaten wij hopen dat mijn opvolger gewag zal kunnen maken van definitieve voorslellen en van de resultaten op dit gebied. In verschillende besprekingen in het jaar 1955 kwam het vraagstuk van het medisch beroepsgeheim en dat van de medische ethiek aan de orde. Het bookie ,,Medische Ethiek', waarvan geen exemplaren meer voorhanden zijn, is bij een Commissie in bewerking; verschillende hoofdstukken daarvan kwamen in de loop van het verslagjaar klaar.

Behalve de reeds genoemde vraagstukken, was er een groot aantal andere onderwerpen, die in de loop van dit jaar de aandacht van het Hoofdbestuur, van de besturen van de Belangen-verenigingen en van de-diverse Commissies hebben beziggehouden. Het is niet nodig - - en bet zou ook te reel van Uw aandacht vragen - al doze onderwerpen hier te memoreren. Het is de taak van de Secretaris-Penningmeester in zijn jaarverslag een zo nauwkeurig mogelijk overzicht te geven over alle behandelde onderwerpen - - men kan het jaarverslag vinden in Medisch Contact van 14 Juni 1956 - - de oud-voorzitter heeft slechts tot taak uit dit geheel enkele punten naar voren te halen om die hog eens onder de aandacht te brengen. Als zodanig noem ik U hot work van de Commissie geneeskundige en gezondheidszorg in de dreogkomende Zuiderzee-polders, welke Commissie haar moeilijke taak op zeer actieve wijze ten uitvoer heeft gebracht, zodat men zich in hot Hoofdbestuur een communis opinio-kon vormen in verband met de vraagstukken, die niet alleen voor de droogkomende Zuiderzee-polders maar voor ons gehele land, van groot belang zijn. In de komende jaren zullen de resultaten

Als voorzitter van deze Commissie hoopte ik, met de leden hiervan, dat het boekje in begin 1956 in druk zou kunnen verschijnen, maar helaas is deze hoop niet in vervulling gegaan. Wij streven er nu naar dit boekje v66r bet eind van dit jaar klaar te krijgen. Her aantaI veranderingen en aanpassingen aan de zich snel ontwikkelende situatie is belangrijk en de hoeveelheid werk die een herziening van dit bookie meebrengt is daarom beduidend. Wij zijn ons er tevens van bewust dat om dezelfde redenen de behoefte aan dit boekje groot is. Het beroepsgeheim is een vraagstuk dat mij ook persoonlijk in bijzondere mate interresseert en ook op dit gebied is nogal war te doen geweest. Ik herinner u aan de uitgave van een speciaal beroepsgeheim-nummer van Medisch Contact, waarin met name hot beroepsgeheim in verband met de Sociale Verzekering werd besproken. Hot Hoofdbestuur kwam tot de overtuiging dat met deze bijzondere uitgave hot laatste wooed niet was gezegd. Hot voelde de behoefte aan verdere voorlichting door een commissie waarin bij uitstek deskundige mensen zitting zouden hebben. Her Hoofdbestuur heeft bij de samenstelling dozer Commissie niet geaarzeld een bero~p te doen op zeer vooraanstaande mensen buiten onze kring en hot was voor ons wel een zeer grote voldoening dat niemand ons verzoek heeft afgewezen. Deze Commissie die dus hot vraagstuk van her beroepsgeheim in verband met de uitvoering der Sociale Verzekerings-wetten bestudeert, is thans aan hot work. Het is nog te vroeg en het is ook niet mijn taak om nu reeds over de resultaten van haar besprekingen lets te zeggen. Ook in deze Commissie bleek - - zoals steeds - - dat contacten met een aantal nietartsen, die de vraagstukken dikwijls van een geheel andere kant benaderen, zeer vruchtbaar zijn. Er groeit bij doze besprekingen een weder: zijds begrip dat ik van hot grootste belang acht.

672

ZWANGERSCHAPSBEPALINO

Minstens 20 cc urine in te zenden near Kromme Nieuwe Gracht 10, Utrecht. l"elefonische uitslag enkele uren na ontvarlgst. Verzendmateriaal gratis op aanvraag.

vijf dagen na uilblijven van men-

struatie volgens gecombineerde i l I O L O G I S C H - C I I E M I S C l l L A I I O R A T O I l I U M m e , m ; a t i e - en melanopho~enreacties (o w e t . i. v, D r . J. W . S l u i t e r ) - U T R E C H T - T e l , K 3 4 0 0 - 1 0 8 5 9

GEMEENTE 'S-GRAVENHAGE Bij de Oemeenteziekenhulzen w o r d t g e v r a a g d een

RONTGENOLOOG

v o o r de functie van plaa!sfvervangend afdelingschet op de afdeling R6ntgen-diagnostiek. Uitvoerige sollicilalies richten aan de Oeneesheer-Direcleur, Zuidwal 83, 's-Gravenhage. Ziekenhuis in provinciestad i.h. midden des lands zoeki

INTERNIST

met r6ntgenervaring. Brieven o n d e r no. R 71, ,,Adex", Keizersgracht 158, Amsterdam.

r

"i

U

Ir

,~

VOOR ONDERHOUD LAKWERK A A N UW AUTO NAAR AUTOSPUITBEDRIJF O. DE LANOE & ZN. ENSCHEDE ~ GASFABRIEKSTRAAT 10

AIs d~n her kon J. ZIGTERMAN - GRONINGEN Verhuizingen - Emigratie

"~(

TELEFOON 5327--6025

is her Zigtermon

Kant. Oosterhamrikkade 102 - Tel. K 5 9 0 0 - 2 2 5 9 8 Woonh. Oostersingel 1 2 4 b - Tel. K 5 9 0 0 - 2 2 2 3 3

HET ADRES v o o r het inbinden van b o e k e n en fijdschriflen. BoekbinderlJ en Brocheerlnrlchllng ~(" Service d o o r geheel Nederland. TELEFOON 2694 (K 5400) HENGELO (O) ~ DENNENBOSWEG 91

H. J. NIJENHUIS

Kweekerij

,,De Werklust"

.Kolmansweg T.,KE -- 6,.E.O,'O Tel. 4870

v o o r A a n l e g en O n d e r h o u d van Sier- en Fruittuinen. Levering van: Vruchtbomen, Heeslers, Vaste planlen, Rozen enz.

Dieetvoeding: zoutloos-suikervrij KEES

V A N

DEN BERG Leraatv.h. vakdlploma Nobelstraaf 26 - Telefoon 110637 - Den Haag

ok r ss .

Zware Satiindril SANFOR

(krimpvrij) vol-

Vraagt staal en formul/er om zelf op uiterst eenvoudige wijze maat te nemen. VOORSCHOOT voor vedoskunde en kleine chirurgie 'VINY-TEXAPLAST' 100 cm lang afwasbear-onverslijtbaar p e r s t u k f I 1 . 7 5 .

D.Triibits iv

PrinsesJulianalaan 23

Rotterdam - Telefoon 2 7 6 8 3 Spoedorders met enkele dagen gereed

~

~

mnlil= _

~ ~ _ ~ voor park-

en , u i . a n l e g

"

~ . r ~-~'~~'~'~

1~ l ~ ~.~ Ilk

~ J ~ ' ~ m

Lees d e a d v e r t e n t i e s in d i t b l e d

J. NIEMEIJER & ZOON TIMMER- EN MEUBELFABRIEK VEENDAM - SPOORWEG 2

SUNNY

HOME

voor d e lnrichting van Uw w o n i n g

CLASSIQUE Moderne

Spreek- en wachfkamerbetimmeringen, laboraforia, oolc in luxe uitvoering, ladenkasfen.

v r a a g t g e h e e l vrijblijvend ons a d v i e s B e e t h o v e n s t r a a t ! O, Amsterdam-Zuid, tel. 7 2 0 0 3 6 HOTEL

80 Bedden. Op alle kamers douche, toilet en telefoon. Lift.

ARNHEM

FABRIEK VAN MATRASSEN, boot-,

caravan-, bank-, stoel- en autokussens. Alle maten en modellen, bekleed of onbekleed. Levering direct van fabriek, onder voile garantie.

H0tei-Bar,Entertainment Frans Restaurant, Diner-muziek. Telefoon 27441 (3 l i j n e n ) ~ Kantoorboekhandel

Arnhem

DrukkeriJ

Fa. G. NOORDHUIS

Woldstraat 40, Meppel, Tel. 679 (K 5220) R e c e p t e n d r u k - Dissertaties Familiedrukwerk - Bindwerk De b e t e r e m e r k e n v u l p e n n e n HENGELO (O.) VIHMENSTRAAT 8 TllL. 3816 (K 5400) le Idas Maatldeding

Herenmode-adikelen

Llits|uitend bet tijne genre . Sedert 1858

Wagenaarstr,30- Te1:58862-,~l~am Valpolicella / 2,-- per ties. Bardolino / 2,-- per ties. Soave

/

2 , ~ per ties.

ALLE S O O R T E N GEDISTILLEERD

SLIJTERIJ - WIJN HAN DEL

J. W. JONKER

PRINSENGRACHT 598 Amsterdam-Tel. 3 0 5 2 3 en 34801 Geen fiUalen

re;dbekendeAmertkunss

TOOKKACHEL ODe eniSe nlleml~kkeleJ'el fee ~ , l d m~ " jnor .[~l~o~a~ntle . . . . .op oe b-~nder. qu

g

9 Rmh 9 m~ d~ 7 adz:~.~m~e

m in Nederland in ~ i k . eflramderp~ ~aed~ br~dorr~gm, sudat n d~brand~ =~n de eing~ LJ uilse*lot~ ~ e ~endulmendm ~homlzu~ ~

jenm

a~v

e M I d g e t . p l | o t spaarbraRdev ~dt U 9 dt ~ehele ~,rdd, in s:~at da~l ~ nacht I.'le Imrhd te leten ~ * 6 / I - J a ~ l e ~alwl~k~,rv~.fmg m u t ~ A t bt~nden ~ slsc'hls I'/~~ f oli~ p~ UUr. n u ~ p.uducf mn d, ~,st~ ku~lltett.

Hoofddeeler voor Drente on N.O.-polder: Firma SIPKEMA, De Krim {Ov.] tel. 28.

De Commissie zal haar werk met alle energie voortzetten. De vraag - gesteld door mijn voorganger - of ook ik nog zal moeten constateren, dat de dissidente specialisten ook in 1955 hog niet zijn weergekeerd in de schoot der Moeder-Maatschappij, waarin zij naar ziin gevoet eerlang zullen terugkeren, moet helaas bevestigend worden beantwoord. Een ieder die deze situatie kent zal begrijpen, dat men hier niets kan forceren. Maar gelukkig kan ik de overtuiging van mijn voorganger, dat zij tenslotte bij de Maatschappij zullen terugkeren, geheel delen en ik meen ook dat de ontwikkeling in 1955 een zodanige geweest is, dat deze overtuiging daardoor versterkt werd. Zij het dan mijn opvolger gegeven om een volgend jaar van de opheffing van deze breuk te kunnen gewagen. Het contact met de World Medical Association, die dit jaar te Wenen zijn congres hield, werd onderhouden door Voorzitter, OnderVoorzitter en Secretaris-Penningmeester. Persoonlijk ben ik overtuigd, en ook de Algemene Vergadering van Juli 1956 bleek zich daar volkomen mee te kunnen verenigen, dat het contact met de World Medical Association belangrijk is en in de toekomst steeds belangrijker zal worden. Tenslotte denken wij nog een ogenblik terug aan de spanningen in 1955 in verband met her huisartsen-honorarium. Met grote vreugde hebben wij kunnen constateren dat aan de - - naar onze mening volkomen gerechtvaardigde - verlangens van de huisartsen tegemoetgekomen werd. Blijft hog de vraag hoe dit soort spanningen in de toekomst kan worden voorkomen. Het is duidelijk dat, zolang de wijze waarop overeenkomsten tuss~n medewerkers en ziekenfondsen tot stand komen niet wordt gewijzigd, een herhaling van de situatie zoals we die in 1955 beleefden, mogelijk, ja, zelfs waarschijnlijk is. Dit vraagstuk is in 1955 uitvoerig bestudeerd en het is wel gebleken dat dit niet eenvoudig ligt. Dat de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst bier niet alleen aan rechten denkt maar ook aan plichten, en dat de Maatschappij zich van haar taak in dit opzicht bewust is, moge blijken uit de vrijwillig gedane toezegging, dat in geval van een acuut conflict met de ziekenfondsen of met de Ziekenfondsraad, de artsen toch altijd hog minstens drie maanden op oude voet zullen doorwerken, zodat er gelegenheid geboden wordt voor rustig overleg en voor bezinning op de consequenties. Moge voor dit gehele vraagstuk, waarbij naast de medewerkers en de ziekenfondsen, ook de Ziekenfondsraad en de Minister van 673

Sociale Zaken en Volksgezondheid zijn betrokken, spoedig een oplossing worden gevonden, die de diverse rechten niet te kort doet en waarbij de diverse plichten worden aanvaard. Het gehele jaar 1955 overziende, zouden wij toe kunnen geven aan een zeker gevoel van tevredenheid. Ik ben mij ervan bewust dat men, wanneer men dat zo stelt, voorzichtig moet zijn en ik wil er dan ook direct aan toevoegen dat dit gevoel van tevredenheid niet mag leiden tot verslapping van de inspanning, die iedere dag van ons gevraagd wordt. Maar het staat voor mij toch wel vast dat in 1955 de belangstglling van de leden voor h u n maatschappij is toegenomen. Ik wijs erop dat het ledental der Maatschappij aanzienlijk is gestegen, zodat aan het eind van het jaar bijna 80% van de Nederlandse artsen lid was van onze Maatschappij. Dit is zeker een hoog percentage voor een vrijwillige vereniging. Ik heb de indruk dat bet vertrouwen van onze leden in hun besturen is versterkt en dat het aanzien van onze Maatschappij naar buiten is vergroot. De tijd schijnt voorbij dat men de uitspraken van de Maatschappij veronaehtzaamde en ik meen te mogen eonstateren dat men bereid is naar ons te luisteren en met onze wensen rekening te houden. Ik memoreer dit alles niet met een zekere trots m a a r met grote dankbaarheid, Dankbaarheld ten aanzien van de leden van het Hoofdbestuur en de besturen der belangenverenigingen, die in het afgelopen jaar met grote toewijding en in hartelijke samenwerking zoveel werk hebben verzet. Dankbaarheid ten opzichte van de leden van de Algemene Vergadering die zo intensief hebben medegewerkt aan de oplossing van belangrijke problemen. D a n k b a a r tenslotte ook de leden van onze Maatschappij die hun besturen met hun vertrouwen hebben gesteund en wanneer ik zeg dat ik dankbaar ben voor hun vertrouwen, dan wil ik daar direct aan toevoegen: dankbaar ook voor hun critiek. Beide, vertrouwen en critiek hebben de besturen nodig o m hun werk goed te kunnen doen. En wanneer ik dan toegeef aan een gevoel van tevredenheid, dan constateer ik tevens, d a t e r nog vele moeilijke vraagstukken op een oplossing wachten en dat de Maatschappij ook in de

HoteI-Caf6-Restaurant

.Bordelaise"

VELPERWEG

2

- ARNHEM

sitie wordt erkend en aanvaard, dan is een ding nodig: eenheid van alle beroepsgenoten, een eenheid die naar ik meen alleen kan worden gerealiseerd binnen de Koninklijke Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst. D a n k b a a r voor her vertrouwen in het jaar 1955 als voorzitter van de Maatschappij in zo ruime mate genoten, eindig ik met U allen, leden der Maatschappij op te wekken een te zijn in Uw Maatschappij, deze met Uw belangstelling te blijven steunen en zoveel in U w vermogen is mede te werken aan de uitvoering van haar belangrijke taak. Dr. Mr. H. de Boer.

komende jaren slechts met inzet van alle en aller krachten er in zal kunnen slagen haar taak op de juiste wijze te vervullen. Een van mijn mede-Hoofdbestuursleden, die meer politieke belangstelling heeft dan ik, heeft eens gezegd: een groep in de samenleving vindt alleen dan erkenning en gehoor wanneer deze groep bf politiek interessant is, bf wanneer deze in het maatschappelijk bestel een belangrijke functie vervult. Nu zijn de 8000 artsen in Nederland zeker niet politiek interessant, maar ze vervullen in het maatschappelijk bestel wel een belangrijke functie. Maar wil men bereiken dat deze po-

PROGR.AMMA ART5ENCURSU$ GRONINGEN 1956-1957 ")

5 Oct. 1956 (Chirurgische Kliniek) 20 uur Prof. Dr. H. M. Dekking. Het onderzoek van de oogfundus.

9 Nov. 1956 (Chirurgische Kliniek). 20 uur W. M. B. Bok, Meppel. Acute en ehronische otitiden. 21 uur Dr. H. B. Jonkhoff. Gehoorverbeterende operaties.

12 Oct. 1956 (Verloskundige Kliniek). 20 uur J. Janssens. Diagnostiek en Therapie van het carcinoma ~teri. 21 uur Prof. Dr. B. S. ten Berge. Diagnostiek en Therapie van het carcinoma uteri.

23 Nov. 1956 (Chirurgische Kliniek). 20 uur Dr. W. J. Pothoven. Lawaaidoofheden. 21 uur Dr. J. de Graaf. Glomustumoren in bet oor.

26 Oct. 1956 (Chirurgische Kliniek). 20 uur Prof. Dr. E. Huizinga. Broncusstenose. 21 uur Prof. Dr. H. C. Huizing. Het slechthorende kind.

14 Dec. 1956 (Chirurgische Kliniek). 20 uur Dr. J. J. de Bleeourt. Behandeling van de rheumatoide arthritis. 21 uur Dr. J. Nieveen. Diagnostiek en behandeling van perifere vaatziekten.

*) Dit programma kwam 18 Oct. in ons bezit.

----111q I I O i l i ~ i I:1111111:1;I ~ i - I|uiten verantwoordelllkheid der Redactle.]

N.a.v. ingezonden stuk coll. De Groot

(M.C. No. ,~0)

Naar aanleiding van het ingezonden stuk van collega A. de Groot te Assen in Medisch Contact no. 40, zou ik het volgende willen opmerken: Coll. de Groot stelt de vraag: Zou thans niet de tijd gekomen zijn, dat de wijsbegeerte ophoudt de dienstmaagd van de godsdienst te zijn? Deze vraag is echter geen vraag meer, want sinds de M~ddeleeuwen, beginneud met de Renaissance, heeft de wijsbegeerte de boeien die haar ann de theologie bonden, verbroken en ging haar eigen weg.

Sindsdien bleef er nog wel een zekere gebondenheid van wijsbegeerte en theologie, maar in de negentiende eeuw is zij athei'stisch te noemen. De godsdienst wordt niet meer bestreden, maar links gelegen gelaten. Uiteraard is het een ramp, dat in Europa in tegenstelling tot het Oosten, Waar de harmonie tussen godsdienst en wijsbegeerte een natuurlijk uitvloeisel was van een geestesgesteldheid, die in beide geestesrichtingen uitingen ziet van een en hetzelfde innerlijk streyen geen harmonic, maar een gespletenheid bestaat.

t~74

J. W. Botterman, arts te A m s t e r d a m

Les Specialitds du maitre de cuisine

Hotel ,,Het Zwaantje"

Meubelindustrie B.C.I. - Neede T e l . K. 5 4 5 0 - 4 7 0

DE LUTTE

--

TELEFOON 210 (K5415)

Voor Uw spreek- en wachtkamer-installatie leveren wij: Stalen meubelen. lnstrumenten- en medicijnkasten, bureaux, ladenkasten, laboratoriumtafels.

Lunches - - diners - - soupers recepties -coctailparties

Alle leveranties geschieden onder volledige garantie tegen materiaal- en constructiefouten.

KOUDE BUFFETTEN O o k verzorging hiervan aan huis.

Ca rrosserie-reparatie Autolak- en Spuitinrichting

Fa. G. P. van der Bilt& Zn. ANTWERPSESTRAATWEG 34-36 BERGEN

OP

ZOOM

TELEFOON 117 e

EDISONWEG 35

VLISSINGEN

TELEFOON 2961

H.H. MEDICI Voor spreek- en wachtkamers is de

FOTO

DIMPLEX RADIATOR met thermostaat de ideale verwarming.

Olie voor centrale verwarming

Haardolie LIGTHART

--

Amstelkade Telefoon

GramoloonplotenlieIhebbers, w i j Even

een

berichtje

BORNE

Tel. 572 (K 5409).

FIImcamera's - ProJectoren en camero's. Specialiteit in onlwikkelen en vergroten van kleinbeeldfilms. Bendrecorders.

Erkend electrotechn. Installatiebureau J. KLIK Lutmastraat 134 Amsterdam - Telefoon 99844

A.

HAVO-

Stationsslraa! 48

aan

ons

en

36

--

Amsterdam

726204

hebben

iets v o o r U ?

U ontvangt

onze uitgebreide

catalogus

MUZIEKVERZENDIIUIS J. C. WILLEMSEN AMERSFOORT

TELEFOON6226 (K 3490)

ros

meubelen

voor exclusieve interieurs ook volgens tekening uw spreek- en wachtkamerbefimmering, door ons uifgevoerd, w o r d t een volledig

deldenerstraat 10 hengelo

telefoon 4496 (K 5400) INDISCH

Succes.

Onze

.MADOERA'"

RESTAURANT

REGIJLIERSDWARSSTRAAT 86 speelaliteit:

-

TELEFOON 41400

SOTO

on

SATEE

-

AMSTERDAM

MADOERA

Stere gereduceerde wijsen - Wij be=orgen maahijden aan huis

~176

,, Z J I Z W J

00

sseriefubriet

EINDHOVEN

Hoefkestraat 52 b Telefoon 2013 (na 6 uur Tel. 2376)

Modernsle A u l o Moffel-

en Spuitcabine In Nederland

H H. Medici:

Ab0nnementen 0p alle binnen- en buitenlandsetijdschriften, vakbladen en vakliteratuur worden snel qn accuraat verzorgd door

,,VICTORI

E"

Stalinlaan 7 - Amsterdam-Z. - Tel. K 2 9 0 0 - 9 6 4 1 4

Verzending door her gehele land en naar het buitenland

COVA

N.v.

GRONINGEN - TEL. 32400 Coveren

en

technische naar

zolen

van

autobanden.

rubberartikelen

monster

voor

Fabricage

ziekenhuizen

van enz.

of tekening.

REX-

•

begrip

E NTE N BO

Schenkweg 184 - 's-Gravenhage - Tel. K 1 7 0 0 - 7 2 0 7 9 4

Chemische Wasserij en Ververij ,,ACCURAAT"

Schoolstraa! 6 - - Tel. 391 m Oldenzaal Chem. Reinigen en Tricoleren Drymastern met garantiebewijs Verven in alle kleuren Filialen en depats d o o r g e h e e l Oosten NoorcI-Nederland.

OLIESTOOK, h a a r d e n en k a c h e l s v o o r elk verlrek. Van de meesl bekendste merken.

A. DE WITS HANDELSHUIS

OUDE VEST 111 - LEIDEN. - T.el. 25328. Onze speciale afd. Olie Service levert

U de juiste brandstof.

HET SPEELGOEDPALEIS

TEUTELINK

ENSCHEDESESTRAAT 22 TEL. 2814 (K 5400) H E N C E L O(O.)

Speciaalzaak in het betere genre. BRANDSTOFFENHANDEL

GEBR. SPRUKKELHORST

H e n g e l o (O.), Wollerswecj 98, Tel. 3620 Enschedesestraat 145, Tel. 6667 V l o e l b a r e br=mdstoffen.

Alle soorten vaste brandstoffen,