Manifest Verkeersveiligheid
Aanbiedingsbrief
1
Aan: College van B&W van de gemeente Sluis Postbus 27 4500 AA Oostburg
Geacht college, Hierbij roep ik u namens Gedeputeerde Staten van de Provincie Zeeland op om samen met de Provincie en het ROVZ de komende jaren extra actie te ondernemen op het terrein van verkeersveiligheid. Onder het motto ‘Op weg naar nul’ heeft Gedeputeerde Staten van Zeeland een nieuwe ambitie tot 2020 geformuleerd. Een motto dat zegt dat zolang er ongevallen gebeuren de overheid actie moet blijven ondernemen. Verkeersongevallen die door maatregelen voorkomen hadden kunnen worden, vinden in 2020 daadwerkelijk niet meer plaats. Zeeland moet de meest verkeersveilige provincie van Nederland worden. Kerngedachte is dat verkeersonveiligheid een urgent maatschappelijk probleem is. Het is mogelijk om het aantal ernstige verkeersslachtoffers substantieel te reduceren. Hiervoor is het nodig intensief aandacht te blijven schenken aan de bevordering van de verkeersveiligheid door zoveel mogelijk samen met andere relevante partijen liefst extra integrale maatregelen te nemen. Nu is het moment aangebroken om aandacht te vragen voor lopende en nieuwe inspanningen. Politiek en bestuur moeten doordrongen worden van wat er ontbreekt c.q. nodig is voor een verdere substantiële verbetering van de verkeersveiligheid van verkeersdeelnemers en waar kansen voor de toekomst liggen. Het huidige beleid lijkt de grenzen bereikt van haar mogelijkheden. Extra impulsen zijn nodig en nieuwe wegen moeten worden ingeslagen. De gemeenten en waterschappen staan niet alleen. De provincie en ROVZ willen binnen hun mogelijkheden alle partners in Zeeland zo veel mogelijk ondersteunen bij dit initiatief. Alleen al in Zeeland vielen de afgelopen drie jaar bijna 1000 ernstige verkeersslachtoffers (doden en ernstige ziekenhuisgewonden). Hiervan is 40% jonger dan 25 jaar. Dat is gemiddeld bijna 1 per dag. Alle inwoners van Zeeland, van baby tot senior, moeten ook in de toekomst -zonder onnodig risico te lopen- veilig aan het verkeer kunnen deelnemen. Samen kunnen we hiervoor zorgen. Uw gemeente heeft samen met het ROVZ het bijgevoegde Manifest Verkeersveiligheid en de Uitvoeringsagenda 2009 opgesteld. Ik hoop dat uw College, samen met de Provincie en het ROVZ de strijd wil aanbinden tegen verkeersonveiligheid in Zeeland.
Karla Peijs Commissaris van de Koningin en voorzitter Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Zeeland
2
Manifest Verkeersveiligheid
'Op weg naar nul' in de gemeente Sluis
3
Algemene uitgangspunten Het college van B&W en de gemeenteraad van Sluis zijn sterk betrokken bij de verkeersveiligheid van haar inwoners en bezoekers van de gemeente vanuit de hoedanigheid van wegbeheerder van gemeentelijke wegen en als regisseur van het lokale verkeersveiligheidsbeleid. Vanuit deze rol kan zij zowel infrastructurele alsook gedragsbevorderende maatregelen treffen. Het ROVZ faciliteert de samenwerking met gemeenten en waterschappen op diverse manieren. Zij fungeert daarnaast als vraagbaak en kennisleverancier. De gemeente krijgt de volgende ROVZ-faciliteiten zonder verplichting aangeboden: - Inhoudelijke ondersteuning bij het opstellen van het jaarlijkse werkplan /de uitvoeringsagenda - Een basisrapportage wordt verstrekt voor het opstellen van een jaarlijks werkplan c.q. uitvoeringsagenda door de gemeente. - Een uitgebreide monitorrapportage. De mogelijkheid is gecreëerd om jaarlijks op basis van gemeentelijke wensen en behoeften een uitgebreide monitor op te stellen in ruil voor door de gemeente te verzamelen gegevens en een bijdrage in een deel van de kosten. Hierover worden op ambtelijk niveau afspraken gemaakt. - Stimuleringssubsidies. Gemeenten hebben de mogelijkheid om een deel van de kosten van projecten retour te ontvangen. - Subsidies Verkeersveiligheidfonds. Dit fonds is in het leven geroepen om de aanpak van acute verkeersonveilige situaties op korte termijn mede mogelijk te maken. Het gemeentebestuur verzoekt de Raad het volgende. In te stemmen met de door de Provincie geformuleerde ambitie en doelstelling: De gemeente draagt naar vermogen bij aan de ambitie om van Zeeland de meest verkeersveilige Provincie van Nederland te maken. Dit doet zij door er naar te streven dat in 2020 geen vermijdbare ongevallen meer plaatsvinden op haar wegennet. In 2010 zijn er tenminste 20% minder ernstige verkeersslachtoffers in de gemeente Sluis dan het gemiddelde over de jaren 2001, 2002 en 2003. In te stemmen met de volgende uitgangspunten: a. Het huidige aantal verkeersslachtoffers is onaanvaardbaar hoog. In de periode 2003 -2007 vielen in de gemeente Sluis 180 ernstige verkeersslachtoffers (17 doden en 163 ernstig gewonden); b. Doeltreffende maatregelen zijn nodig om dit aantal zo snel mogelijk verder terug te dringen; c. Substantiële verlaging van het aantal slachtoffers is alleen mogelijk door inzet van een breed pakket aan maatregelen dat zowel infrastructurele als gedragsbeïnvloedende maatregelen omvat. Interne samenwerking tussen diverse beleidsvelden en externe samenwerking met andere (semi-) overheden, maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven, onderwijs en weggebruikers zelf is nodig om maximaal effect te genereren; d. het beste komt dit tot uitdrukking in een gezamenlijk te ontwikkelen regionaal beleidsplan verkeersveiligheid Zeeland 2010 – 2020. Op basis hiervan wordt jaarlijks een provinciale uitvoeringsagenda opgesteld:
4
e.
Vanaf 2010 wordt jaarlijks een gemeentelijke versie van de provinciale uitvoeringsagenda opgesteld als uitvloeisel van het Beleidsplan Verkeersveiligheid 2010 - 2020.
Kennis te nemen van de volgende noties: f. de sociale, persoonlijke en economische kosten van verkeersonveiligheid zijn vele malen hoger dan de kosten van maatregelen ter bevordering van de verkeersveiligheid. Naast het menselijk leed kost verkeersonveiligheid in Zeeland zowel materieel als immaterieel jaarlijks alleen al € 0,25 miljard; g. Er is weliswaar sprake van een positieve ontwikkeling van het aantal dodelijke verkeersslachtoffers en ernstig gewonde slachtoffers, maar dat bij het uitblijven van extra inspanningen kan de huidige ontwikkeling omslaan in een negatieve; h. Mede gelet op het voorgaande is er extra (financiële) inspanning nodig. i. De looptijd van het manifest is gelijk aan die van het nieuwe beleidsplan, namelijk tot 2020 met de mogelijkheid tot jaarlijkse wederopzegging.
5
Manifest Verkeersveiligheid Appendix Acties
6
Inleiding De ontwikkeling van het aantal ernstige ongevallen in de gemeente Sluis wijkt niet echt af van het Zeeuwse beeld. De daling over de periode 2005-2007 t.o.v. de peilperiode 2001-2003 loopt met 22,5% mooi in de pas met de Zeeuwse daling van ruim 21%. Wel ligt het aandeel enkelvoudige ongevallen met 40% ca. 1/3 hoger dan het Zeeuwse gemiddelde.
Afspraken Buitenlandse verkeersdeelnemer Binnen de gemeente Sluis wordt met name in de zomerperiode veelvuldig geconstateerd dat de buitenlandse verkeersdeelnemer niet altijd op de hoogte is van de Nederlandse verkeerswetgeving . Ook de informele regels of gewoontes zoals bijvoorbeeld de belijning op de weg kan tot verwarring leiden. Actie De gemeente gaat samen met het ROVZ de buitenlandse verkeersdeelnemer voorlichten. Allereerst wordt bekeken waar de voorlichting over moet gaan, daarna wordt besloten op welke wijze de voorlichting zal plaatsvinden. Voor de verspreiding zal ook een beroep worden gedaan op de toeristische sector binnen de gemeente Sluis. Alcohol, drugs, medicijnen Rijden onder invloed van alcohol, drugs en/of medicijnen is een belangrijke oorzaak van verkeersonveiligheid. De SWOV schat dat circa 25% van de ernstige verkeersslachtoffers valt als gevolg van alcohol. In Nederland is cannabis de meest voorkomende drug in het verkeer. In 2005 bleek uit onderzoek in Tilburg dat 10% van de bestuurders in de weekendnachten onder invloed was van drugs; van de ernstig gewonde bestuurders bleek eveneens 10% drugs in combinatie met alcohol gebruikt te hebben; en 5% van de ernstig gewonden had medicijnen gebruikt. Risicogroepen zijn: jonge automobilisten, zware drinkers en gebruikers van meerdere drugs. Acties - De gemeente gaat via de vergunningverlening horecagelegenheden en coffeeshops verplichten het rijden onder invloed van cannabis en andere drugs door middel van voorlichting en het huisreglement te ontmoedigen. - Bij evenementen met meer dan 1000 bezoekers worden organisatoren door de gemeente verplicht om BOB te promoten via de inzet van voorlichtingsmateriaal, het inhuren van een Bobteam. Kinderen, jongeren en beginnende bestuurders Zowel kinderen op de basisschool als jongeren tot en met 18 jaar en beginnende automobilisten zijn kwetsbaar in het verkeer. Dit wordt veroorzaakt door hun verkeersrol (lopen, fietsen, bromfietsen) en door doelgroepspecifieke kenmerken, zoals een combinatie van onervarenheid, gebrekkige gevaarherkenning, risicozoekend gedrag en groepsdruk. Dit zorgt voor een hoog ongevalrisico in vergelijking met andere verkeersdeelnemers. Basisscholieren krijgen niet voldoende goede verkeerseducatie (schiet er vaak bij in, ondanks het feit dat er een wettelijke verplichting is om ½ uur per week verkeerseducatie te geven in elk leerjaar). Met name praktijkonderwijs schiet er bij in. Jongeren 12-18 jaar krijgen geen verkeerseducatie. In die leeftijd wisselen ze in korte tijd frequent van verkeersrol (langer schoolthuisroute, bromfiets, auto/motor).
7
Doelgroepspecifieke kenmerken maken hen extra kwetsbaar in het verkeer (risicozoekend, gezag en regel afwijzend, peergroupdruk, puberteit). De doelgroep is oververtegenwoordigd in de ernstige slachtoffer statistieken. Er is wettelijk niks geregeld om de doelgroep 12-18 jarigen te voorzien van verkeerseducatie. In vergelijking met meer ervaren bestuurders heeft de groep 18 tot 24 jarigen een ruim vier keer zo groot ongevalrisico. Het risico van jonge mannen is zelfs ruim zes keer zo groot. Acties -
-
-
-
Verkeersveiligheid voor jongeren wordt als prioriteit benoemd in het gemeentelijk werkplan. Jongeren cq de Jongvolwassenenraad worden betrokken bij de invulling van het lokale verkeersveiligheidsbeleid. Er wordt meegewerkt aan een Zeeuwse jongerencampagne van het ROVZ en andere activiteiten gericht op het verbeteren van de verkeersveiligheid van jongeren. Jongeren/lid Jongvolwassenraad wordt afgevaardigd voor een jongerendenktank over verkeersveiligheid; Adressen van jonge rijbewijsbezitters worden beschikbaar gesteld voor het werven van deelnemers aan een voortgezette rijopleiding; Het Zeeuws Verkeersveiligheidslabel onder scholen voor het basisonderwijs wordt gepromoot door de wethouder altijd het Zeeuws Verkeersveiligheidslabel (ZVL) uit te laten reiken; In ruil voor het uitvoeren van door de school gewenste (infrastructurele) maatregelen wordt deelname aan ZVL verwacht; Het VEVO-contract wordt voor onbepaalde tijd verlengd met jaarlijks de mogelijkheid tot opzegging in plaats van de huidige contractperiode van 3 jaar;
Verkeershandhaving Integrale Verkeershandhaving Zeeland (IVZ) is gestart in 2003 als pilot. Medio 2006 is de pilot afgerond, door alle gemeenten bestuurlijk geaccordeerd en maken bijbehorende afspraken (bestuursovereenkomst) structureel deel uit van het ROVZ. In IVZ zijn alle wegbeheerders vertegenwoordigd (uitgezonderd de WST en Zeeland Seaports). Echter bij de gemeenten is sprake van een getrapte vertegenwoordiging. Slechts vier van de dertien gemeenten zijn direct betrokken bij IVZ, waardoor de overige gemeenten politiek-bestuurlijk mogelijk niet goed op de hoogte zijn van het bestaan van (de afspraken binnen) IVZ. De voorzitter van de Taakgroep (ambtelijk vooroverleg binnen IVZ) heeft het voornemen in het najaar 2008 met alle gemeenten en waterschappen afzonderlijk te overleggen over de bijdrage van zowel de gemeente als ook vanuit politie/OM. Acties -
De portefeuillehouder verkeersveiligheid gaat een gesprek aan met de voorzitter van de Taakgroep IVZ om zo de bestaande uitvoeringsafspraken te evalueren;
Campagnes Weggebruikers vertonen regelmatig ongewenst en onveilig gedrag. Publieksgerichte campagnes rondom een aantal verkeersveiligheidsthema's is een van de vier pijlers van het beleid (naast handhaving, infrastructurele maatregelen en permanente verkeerseducatie). Alle ROVZ-partners voeren hun aandeel uit; de politie handhaaft, VVN informeert middels acties, wegbeheerders informeren weggebruikers via acties, via posters langs de weg en via hun publicaties (H-A-H-bladen, sites, eigen magazine enz.)
8
Acties -
Actief deelnemen aan campagnes via bijvoorbeeld posterborden langs de weg, huisaan-huisbladen, sites, eigen magazine, enzovoorts. De gemeente volgt de landelijk vastgestelde periodes voor campagnethema's; De landelijke materialen met de slogan 'Daar kun je mee thuiskomen' worden afgenomen via het ROVZ; In het kader van de Fietsverlichtingscampagne en de campagne 'De Scholen zijn weer begonnen' bieden het ROVZ en het Zeeuws Coördinatiepunt Fiets de mogelijkheid om overvalteams in te huren;
Werkateliers Het ROVZ wil graag voor deelnemers aan het Regionaal Verkeersveiligheid Overleg en het Regionaal Overleg Verkeer en Vervoer kennismanagementbijeenkomsten gaan organiseren rondom actuele thema's. De keuze van de thema's wordt bepaald op basis van de wensen en behoeften van de deelnemers. In dit kader gaat het vooral om uitwisseling van kennis en informatie van effectieve maatregelen. Dit helpt bij de bevordering van de effectiviteit van het beleid. Acties -
Actief deelnemen aan kortdurende werkateliers (1 tot 3 dagdelen per thema) door een vertegenwoordiger die hieraan tijd mag en kan besteden. Actieve deelname betekent dat deelnemers niet alleen informatie/kennis halen maar ook brengen. (Bereid zijn om presentaties te verzorgen, beschikbaar stellen materiaal, kennis delen)
Beleid 2010 - 2020 Om onze Zeeuwse missie 'Op weg naar nul' in 2020 te kunnen realiseren, moeten we in 2009 gaan nadenken over de bijbehorende strategie, middelen en maatregelen. De ambitie om van Zeeland de meest verkeersveilige provincie te maken zonder dat er vermijdbare ongevallen plaatsvinden vraagt van alle betrokken partijen extra inspanningen. Het besef moet doordringen dat voor een verdere substantiële verlaging van het aantal verkeersslachtoffers steeds meer investeringen nodig zijn. (80% van de investeringen is nodig om de laatste 20% van het resultaat te behalen). Ook moeten we doordrongen van zijn dat we dit alleen samen met zo veel mogelijk partijen kunnen bereiken op basis van een gemeenschappelijk integraal plan. Acties -
De nieuwe missie 'Op weg naar nul' wordt door de gemeente overgenomen. Actief deelnemen aan de inhoudelijke ontwikkeling van het Beleidsplan 2010 – 2020 op basis van het voorstel van het ROVZ/Provincie. Het Beleidsplan Verkeersveiligheid Zeeland 2010 – 2020 (BVZ 2010 - 2020) wordt in de gemeenteraad behandeld. De bereidheid is er, om te beginnen in 2009, jaarlijks een uitvoeringsagenda op te stellen en hiervoor het BVZ 2010 - 2020 als kader te gebruiken.
Scootmobiel De scootmobiel is een relatief nieuwe vervoermiddel. Er zijn geen structurele rijvaardigheidsopleidingen. Veel weggebruikers zijn nog niet gewend aan dit vervoermiddel en weten niet wat een scootmobiel wel en niet mag. Dit veroorzaakt onduidelijkheid en daarmee onveilige situaties.
9
Door een toename van de beschikbaarheid van oplaadpunten in de provincie zal de actieradius toenemen en daarmee ook het verkeersrisico. De verwachting is, bij gelijkblijvend beleid, een toename van het aantal verkeersslachtoffers. Verkeersonveiligheid voor scootmobielers heeft negatieve consequenties. Naast een grotere kans om te verongelukken grijpt een ongeval in op het vermogen om zelfstandig hun leven in te richten en maatschappelijk actief en betrokken te blijven. Op dit moment is de voorlichting en/of opleiding van scootmobielers nog niet goed geregeld. De gemeente speelt een nadrukkelijke rol. Zij streeft er naar om ouderen en gehandicapten zo lang mogelijk maatschappelijk actief en betrokken te laten zijn. Hierbij passen mobilteitsbevorderende maatregelen als toewijzen van scootmobielen. In het kader van de Wmo wijst zij scootmobielen toe aan gebruikers. Het ROVZ wil Zeelandbreed structurele opleidingsmogelijkheden creëren in de vorm van cursussen op lokaal niveau. Acties -
Samen met het ROVZ wordt een gemeentelijk voorstel voor een cursus/opleiding ontwikkeld Cursussen/opleiding rijvaardigheid scootmobielers worden opgenomen in de jaarlijkse uitvoeringsagenda van de gemeente;
Bestelverkeer In 10 jaar tijd is het aantal bestelauto's in Nederland gegroeid van 275.000 naar 850.000. In Zeeland staan er 22000 bestelauto's op kenteken geregistreerd. Die worden veelal gebruikt door installateurs, aannemers, schilders, koeriersdiensten, beveiligingsbedrijven etc. De betrokkenheid bij ongevallen is relatief groot, hoewel er de laatste jaren een lichte daling te zien is. Wel is er in absolute zin sprake van een stijging van het aantal slachtofferongevallen. En die vallen met name bij de tegenpartij. Daarnaast scoort de bestelautocategorie hoog in de ergernis top 10 door roekeloos rijgedrag. Doel is te bereiken dat de betrokkenheid van bestelauto's bij ongevallen in Zeeland vermindert en er minder (ernstige) verkeersslachtoffers vallen. Bovendien wordt nagestreefd dat het roekeloze rijgedrag in de praktijk vermindert en er dus een rustiger wegbeeld ontstaat. Ondernemers met bestelauto's en de bestuurders moeten bewust worden gemaakt van de risico's die het rijden met dit type voertuigen met zich mee brengt. Niet alleen riskant voor de ondernemer en de bestuurder maar ook voor de mede weggebruikers. Deelname aan het verkeer met dit soort voertuigen behoort deel uit te maken van het "maatschappelijk verantwoord ondernemen". Actie In het kader van parkmanagement worden met daarvoor opgerichte organisaties op bedrijventerreinniveau door de gemeente het project verkeersveiligheid bestelverkeer actief aangeboden.
10
