LEEUWENBOEKJE LENTE 2013 I.V.N. LEEUWARDEN E.O

IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei 262 8918 BK Leeuwarden

LEEUWENBOEKJE LENTE 2013 I.V.N. LEEUWARDEN E.O.

Wat is het IVN? De Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie is een landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen. IVN Leeuwarden en omgeving is zo’n afdeling met als werkgebied Leeuwarden en wijde omgeving.

Wat is de doelstelling? Het IVN wil door haar activiteiten de mensen laten zien wat er (nog) is aan natuur. In de hoop dat bewustmaking zal bijdragen tot bescherming van onze nog aanwezige natuur.

Wat doet het IVN? Het IVN organiseert excursies, thema-avonden en cursussen. Zij beschrijft wandelen fietsroutes en stimuleert werkgroepen. De afdeling Leeuwarden heeft inmiddels een aantal werkgroepen. Het Leeuwenboekje is ons afdelingsblad dat met de komst van elk nieuw seizoen verschijnt. Het wil informeren, stimuleren en activeren. Daarnaast is er onze website (www.ivnleeuwarden.nl).

Hoe werkt het IVN? Alle activiteiten van IVN -Leeuwarden, zowel van leden als van het bestuur zijn vrijwilligers activiteiten. Alle leden zijn actieve leden.

Wat kost het? Er zijn verschillende IVN- lidmaatschappen. Een landelijk lidmaatschap kost € 20,- per jaar. Regionale leden (donateurs) betalen € 15,-. Contributie is te betalen door middel van een machtiging (u krijgt dan € 2,50 korting) of door overmaking op rekening 60.55.99.440 ten name van IVN afdeling Leeuwarden.

Hoe kun je lid worden? Door het formulier te downloaden van www.ivnleeuwarden.nl of telefonisch (058-844 25 48) aan te vragen en ingevuld te sturen naar Renée Ras, de Kei 262, 8918 BK Leeuwarden. Dit is ook het adres voor adreswijzigingen. Liefs per mail [email protected] Telefoonnummer (058) 844 25 48

Sluitingsdatum kopij volgende Leeuwenboekje:

1 juli 2013 een blad ván iedereen vóór iedereen, dus stuur kopij !

En toch……….. wordt het lente Als er over één onderwerp de afgelopen weken gesproken wordt dan is dat wel het weer. De kalender geeft aan dat de lente al begonnen is, maar in de sloten en vaarten ligt nog steeds ijs en de koude noordoostenwind maakt dat de winterjas nog maar niet in de kast kan worden opgeborgen. En als je al die weermannen moet geloven, dan duurt de winter langer dan anders, maar het is niet bijzonder ondanks allerlei records die gebroken worden. Eigenlijk klopt het ook wel want dit weer hoort bij ons klimaat maar ja, we willen met z’n allen graag wat warmte en vooral de zon zien. Daarbij hoort ook fleur en kleur zoals we dat in de lente zien of wel het ontwaken van de natuur uit een lange winterslaap. Vandaar dat we er zeker vanuit kunnen gaan dat het uiteindelijk toch lente wordt. Het leuke van dit alles is dat, ook bij het weer, de natuur zich niet laat dwingen en regelen door mensenhanden. Ondanks alle koude en vorstige dagen en nachten met veel wind geeft de natuur aan dat de lente in aantocht is. De zanglijster houdt gewoon de moed er in en zingt 's morgens en 's avonds zijn prachtige lied. De paringsdansen van futen, die een lust voor het oog zijn, geven ook het signaal af dat de lente er aan komt en wat te denken van de weidevogels die op hun eigen manier elkaar het hof maken. Als je er naar kijkt geeft het mij een warm en blij gevoel. Sommigen noemen het ook wel lentekriebels. Dat maakt de natuur nu juist zo spannend omdat het meedeint op het ritme van de jaargetijden en daarin geheel haar eigen weg kiest. Het is maar goed dat de mens hier geen invloed op kan uitoefenen. We moeten het maar gewoon ervaren en over ons heen laten komen, want we kunnen er weinig of niets tegen doen. Wat we wel kunnen doen, is te genieten al het moois dat de natuur met name in de lente ons te bieden heeft. Een symfonie van en over het nieuwe leven dat gaat opbloeien. De lente nodigt ons allen uit om er op uit te trekken en dan vooral te genieten van wat de natuur ons aanbiedt. Anders gezegd: wat leeft en bloeit ons altijd weer boeit. Klaas van der Heide

Lenteklokje

Leeuwenboekje lente 2013

3

IVN Afdeling Leeuwarden e.o. Werkgroepen - Contactpersonen: Excursies: Klaske Stegenga (058) 266 13 87 [email protected] Leeuwenboekje: Linda Veeman (058) 288 78 92 [email protected] Ben Engelen (058) 213 92 78 [email protected] Renée Ras (058) 844 25 48 [email protected] Website: Renée Ras (058) 844 25 48 [email protected] Jan van der Meer Vogelwerkgroep: Durk Weijma (0514) 57 13 18 [email protected] Plantenwerkgroep: Daan van Zomeren (058) 213 75 92 [email protected] Werkgroep educatie en jeugd: Tineke Vernhout (058) 288 25 61 / 06 49 14 36 33 Werkgroep educatie en onderwijs Violet von Kruchten (058) 288 65 67 [email protected]

Afdelingsbestuur: Voorzitter: Klaas van der Heide (058) 257 46 26 [email protected] Vice-voorzitter: Rinze de Vries (058) 213 83 51 [email protected] Penningmeester: Maud von Ende 06 83 37 08 86 [email protected] Secretaris: Pieter Willem Louwsma 06 46 00 54 95 p.w.louwsma.ivnleeuwarden Van Roonhuysestraat 20 @gmail.com 8921 VZ Leeuwarden Algemeen Bestuurslid Cor de Vries (058) 21 93 624 [email protected] Contactpersoon werkgroepen: Rinze de Vries (058) 213 83 51 [email protected] Mocht u lid van IVN- Leeuwarden willen worden. Neem dan contact op met onze Ledenadministratie: Renée Ras 06 22 12 49 30 [email protected]

Dit Leeuwenboekje is mede mogelijk door sponsoring van de Tuin van Leeuwarden in WC Zaailand Leeuwarden. Leeuwenboekje lente 2013

4

Mededelingen van het Bestuur Ledendag 1 juni 2013 Zoals we op de ledenvergadering van 4 maart al hebben aangekondigd, gaan we met z’n allen, als IVN-ers van de afdeling Leeuwarden, de natuur in. Dat gaan we doen op de ledendag (eigenlijk leden ochtend) die op 1 juni zal plaatsvinden. Samen met de werkgroepen Vogels en Planten en Jacob Bijlsma trekken we op de vroege morgen de natuur van Het Houtwiel onder Broeksterwoude in. Elders in het Leeuwenboekje vindt u het volledige programma en waar en wanneer u zich kunt aanmelden voor deze bijzondere ledendag. Voor de inwendige mens wordt gezorgd, want er staat een uitgebreid ontbijt klaar. Een ieder ontvangt nog de persoonlijke uitnodiging. Ledenvergadering 4 maart 2013 In dit nummer van het Leeuwenboekje vindt u ook het verslag van de ledenvergadering. Bijzonder was dat we tijdens de vergadering vijf nieuwe natuurgidsen konden feliciteren. Ook de inleiding over water die verzorgd werd door het Watertechnologisch Instituut Wetsus was erg interessant en boeiend. Jammer dat zo weinig leden aan de uitnodiging gehoor hadden gegeven. Bestuursamenstelling Binnen het bestuur wordt gewerkt aan het opvullen van de vacature van penningmeester. Hierbij wordt gedacht in de richting dat de vacature van penningmeester wordt overgenomen door Pieter Willem Louwsma en dat het algemeen bestuurslid Cor de Vries het secretariaat van Pieter Willem overneemt. Het ligt in de bedoeling dat deze wijzigingen per 1 januari 2014 zullen ingaan. We zijn nog op zoek zijn naar een voorzitter en een algemeen bestuurslid. De huidige voorzitter is in maart 2014 aftredend en is niet herkiesbaar. Wij doen een dringende oproep aan al onze leden om mee te denken en/of namen te noemen van kandidaten die belangstelling voor een van de vacatures hebben. Zijn er vragen dan kunt u contact opnemen met Rinze de Vries of Klaas van der Heide. Werkgroepen Tineke Vernhout heeft het coördinatorschap van de werkgroep Jeugd en Educatie van Violet von Kruchten overgenomen. Violet blijft haar educatie activiteiten o.a. bij scholen uitvoeren binnen de nieuwe werkgroep Onderwijs en Educatie.


5

Natuurgidsen In het laatste Leeuwenboekje hebben wij aan de gediplomeerde natuurgidsen verzocht om zich te melden. Dit om te komen tot een inventarisatie van leden die in het bezit zijn van dit diploma. We willen dit niet alleen om administratieve redenen, maar ook omdat we van plan zijn voor deze groep bij voldoende deelname een bijscholing en/of opfriscursus te organiseren. Tot op heden hebben zich drie leden gemeld, maar wij hebben het vermoeden dat er meer gediplomeerde natuurgidsen zijn. Daarom nogmaals een laatste oproep aan de natuurgidsen om zich te melden bij Rinze de Vries. Landelijk Ledendag IVN Nederland Op 12 oktober 2013 wordt in Burger Zoo in Arnhem de landelijke ledendag van het IVN Nederland gehouden. Nadere informatie volgt nog o.a. via de landelijke website van het IVN. Noteer alvast deze datum. Natuurgidsencursus In de eerste helft van 2014 wordt mede o.l.v. het IVN Consulentschap Fryslân een natuurgidsencursus georganiseerd in samenwerking met IVN afdelingen. Als er IVN-leden zijn die belangstelling voor deze cursus hebben, kan men zich aanmelden bij het IVN Consulentschap Fryslân (Anja Dijkstra, telefoon 058 2890463). Landelijk slootjesdag in 2014 De werkgroep water van het IVN organiseert in juni 2014 een landelijke slootjes dag. Nadere informatie volgt nog o.a. via de website van het IVN. Cursus Tuinresevaten Het IVN gaat een cursus Tuinreservaten organiseren. Opzet van deze cursus het diervriendelijker maken van je eigen tuin en leefomgeving. Nadere informatie bij het IVN Consulentschap Fryslân telefoon 058-2890463 Excursieleiders gevraagd op Schiermonnikoog Het Bezoekerscentrum verzorgt natuurexcursies voor scholen die het eiland bezoeken. Het betreft bovenbouw basisschool. Daarvoor zoeken ze enthousiaste excursieleiders die het leuk vinden om met kinderen de natuur in te gaan. Ze bieden een vergoeding van verblijf en vervoer en een vrijwilligersvergoeding van € 30 per excursie. Het betreft diverse data in april, mei en juni 2013 Meer informatie kunt u krijgen bij het Bezoekerscentrum Schiermonnikoog (0519-531641, [email protected]) (vraag naar Hermien Hellinga, Thijs de Boer of Bart Sikkema)


6

Verslag Algemene Ledenvergadering IVN Leeuwarden e.o. 2013 Datum: 4 maart 2013, aanvang 19.30 uur. Locatie: Kurioskerk, Julianalaan 38 te Leeuwarden Aanwezig: 17 leden + bestuur 1. Opening en welkom voorzitter Klaas van der Heide (voorzitter IVN Leeuwarden) verwelkomt iedereen voor het bijwonen van de jaarlijkse algemene ledenvergadering en leest vervolgens een gedicht voor over de natuur. 2. Mededelingen Er zijn 3 berichten van afwezigheid binnengekomen, dit zijn Freerk Kalsbeek, Anne Bosma en Yde Zijlstra. 3. Vaststellen verslag algemene ledenvergadering van 15 maart 2012 Verslag zonder opmerkingen vastgesteld 4. Bespreken en vaststellen verenigingsjaarverslag 2012 Verslag wordt hier en daar toegelicht door de aanwezige werkgroepleden en wordt zonder opmerkingen vastgesteld. 5.

Bespreken en vaststellen financieel jaarverslag 2012 en begroting 2013 Maud von Ende presenteert haar financiële overzicht en geeft daarnaast nog wat wijze levenslessen mee onder begeleiding van de inmiddels traditionele vogelgeluiden van Maud. Het resultaat over het afgelopen boekjaar is € 1.120,46 positief. De voornaamste reden is o.a. een positief resultaat van de vogelcursussen en de lagere kosten van de ledendag. Voor 2013 staat een licht verlies begroot. 6.

Verslag van de kascommissie en het verlenen van decharge aan de penningmeester. Op 13 februari 2013 kwam de kascommissie, bestaande uit Linda Veeman en Ben Engelen, bijeen om de bescheiden over het kalenderjaar 2012 te controleren. Op basis van dit onderzoek zijn zij van mening dat de financiële verantwoording op de juiste wijze heeft plaatsgevonden. De kascommissie wordt hartelijk bedankt voor haar bijdrage. Volgend jaar zal Teartse van der Zee de vrijgekomen plaats van Ben overnemen.


7

7. Bestuursverkiezing: Het bestuur stelt voor om: a. Cor de Vries te benoemen als algemeen bestuurslid. b. Maud von Ende te herbenoemen als penningmeester met daarbij de opmerking dat Maud tussentijds aftreedt zodra er een opvolger voor haar is gevonden. De aanwezige leden stemmen in met de benoeming van Cor de Vries en Maud von Ende. Voor Maud zal dit jaar een vervanger worden gezocht. Klaas van der Heide geeft aan dat hij conform de statuten volgend jaar aftreedt als voorzitter. Hij heeft dan zijn 2 zittingstermijnen gehad. Rinze de Vries zal in 2015 aftreden als vicevoorzitter. Gezien alle vacatures wordt er gevraagd om mee te denken hoe we deze vacatures in kunnen vullen. Mocht iemand interesse hebben dan kunt u zich melden bij het bestuur. 8. Informatieverstrekking reorganisatie landelijk IVN Klaas informeert de leden over de ontwikkelingen die landelijk gaande zijn. Er is een reorganisatie gaande bij het landelijk IVN. Hierdoor moeten landelijk 30 mensen weg. Voor onze eigen autonome vereniging heeft dit niet veel gevolgen. Door de komst van de nieuwe voorzitter Peter Visser zijn er goede ontwikkelingen ingezet. Er is nu meer aandacht voor de onafhankelijke positie van de plaatselijke verenigingen en nu staat weer meer centraal dat we als IVN een vrijwilligersorganisatie zijn. Onlangs is Peter Visser op bezoek geweest bij onze afdeling en zijn dit soort zaken ook besproken. Er blijft wat onduidelijkheid over bijvoorbeeld de invoering van het landelijke lidmaatschap voor nieuwe leden en de nieuwe ledenadministratie. Hier hebben we soms last van. Voorlopig blijven de provinciale consulentschappen gewoon bestaan. 9. Feliciteren geslaagde natuurgidsen Onze geslaagde natuurgidsen worden gefeliciteerd en ontvangen een presentje. We zijn als bestuur trots op deze prestatie van Marijke van der Veen, Christine Rotgans, Meino Zondervan, Teartse van der Zee en Rindert Talsma. 10. Ledendag IVN Leeuwarden e.o. op 1 juni 2013 Klaas geeft aan dat we dit jaar vroeg uit de veren moeten op de ledendag! Op 1 juni gaan we heel vroeg de natuur in en daarna gaan we gezamenlijk ontbijten. Binnenkort zult u een uitnodiging ontvangen. 11.

Rondvraag en sluiting


8

Na de pauze: Het jaar 2013 is internationaal uitgeroepen als het jaar van het water. Ook het landelijk IVN besteedt aan dit thema aandacht. Water is voor mens en natuur van essentieel belang om te kunnen leven. Vandaar dat er voor gekozen is het thema water ook in de lezing van de algemene ledenvergadering centraal te stellen. Lezing door : Jos van Dalfsen van het Wetsus instituut Manager Talent Program Onderwerp: Watertechnologie in de toekomst Jos van Dalfsen neemt ons mee in de wereld van de watertechnologie en membramen voor het filteren van water. Er vinden veel technische ontwikkelingen plaats bij Wetsus die hopelijk leiden tot meer duurzaamheid en schoner water voor het milieu.

Diploma natuurgidsen cursus Op de jaarvergadering van maandag 4 maart jongsleden werden de geslaagde natuurgidsen Marijke van der Veen, Christine Rotgans, Meino Zondervan, Teartse van der Zee en Rindert Talsma, in het zonnetje gezet. Helaas kon Rindert Talsma deze avond niet aanwezig zijn. Na een korte toespraak van Klaas kregen zij namens de afdeling een presentje aangeboden. Rindert krijgt zijn presentje op een later tijdstip.

Marijke, Christine, Meino en Teartse


9

Uitnodiging ledendag Beste leden, We nodigen u van harte uit voor de ledendag van 2013, die dit jaar plaats vindt op zaterdag 1 juni. ’s Morgens verzamelen we om 05.30 uur bij de parkeerplaats achter het Q8 benzinestation aan de Tesselschadestraat te Leeuwarden (circa 200 meter vanaf de nieuwe rotonde Heliconweg/ Tesselschadestraat). Van daar vertrekken we naar het natuurgebied “Het Houtwiel” onder Broeksterwâld, waar we worden verdeeld in twee groepen. De ene groep gaat onder leiding van natuurgidsen van de plantenwerkgroep wandelen in dit natuurgebied, terwijl de andere groep gaat praamvaren met Jacob Bijlsma en natuurgidsen van de vogelwerkgroep. Halverwege de excursies wordt er gewisseld. Na afloop van de excursies staat er een natuurontbijt klaar in de schuur van Jacob Bijlsma, Schwartzenbergloane 7, 9108 AL Broeksterwâld.

Routebeschrijving: Vanaf Leeuwarden richting Hurdegaryp, in Hurdegaryp direct na de spoorwegovergang bij de verkeerslichten linksaf, richting Readtsjerk aanhouden. Op de driesprong bij Readtsjerk rechtsaf richting Damwâld aanhouden tot de kruising met Schwartzenbergloane, (even voorbij de hoogspanningsleidingen) Op de kruising rechtsaf en doorrijden tot de werkschuur van SBB. Hier de auto´s parkeren op de parkeerstroken links van de weg. Bij de parkeerstroken wachten op nadere instructies.


10

Bij problemen: Mobiele telefoon organisatie: 06 46 00 54 95 Pieter Willem Louwsma of 06 37 35 58 18 Cor de Vries. Mee te nemen: Verrekijker, vogel- en plantengids, laarzen of waterdichte schoenen en aan de weersomstandigheden aangepaste kleding. Het programma ziet er als volgt uit: 05.30 uur Vertrek vanaf het parkeerterrein op de Tesselschadestraat te Leeuwarden 06.00 uur Start excursie; 08.45 uur Natuurontbijt; 10.45 uur Afsluiting ledendag 2013. De kosten voor de ledendag zijn voor rekening van de afdeling. Een vrijwillige bijdrage wordt natuurlijk op prijs gesteld. Deelname geschiedt op eigen risico. Opgave graag voor 27 mei a.s. via onderstaande antwoordstrook, telefonisch of (bij voorkeur) via email. Voor vragen en aanmelding ledendag : Pieter Willem Louwsma Van Roonhuysestraat 20 8921 VZ Leeuwarden 06 46 00 54 95 (na 19:00 uur) [email protected] ----------------------------------------------------------------------------------------ANTWOORDSTROOK Naam: ………………………………………………… Telefoonnummer: …………………....... Adres: ………………………………………………………………………………………….......... Aantal personen: .…………………….. Wil zelf rijden: ja / nee Kan vanaf parkeerterrein Tesselschadestraat .…… personen meenemen. Gaat wel / niet op eigen gelegenheid naar het natuurgebied “Het Houtwiel” onder Broeksterwâld.


11

Activiteiten IVN in 2013 (zie ook www.ivnleeuwarden.nl) Vogelwerkgroep Lopende vogelcursussen Vogelcursus voor beginners: Vervolgvogelcursus:

eind januari – eind mei 2013 eind januari – eind mei 2013

Vroege Vogelexcursie / Struintocht Deelname is gratis. 12 mei Zangvogel Locatie: Jan Durkspolder Start: 05.00 uur 2 juni Struintocht met kano’s Locatie: De Alde Feanen bij Earnewâld. Start: 05.00 uur Inlichtingen en opgave bij: Durk Weijma Tel: (0514) – 57 13 18 E-mail: [email protected] Themacursus "Steltlopers” eind augustus – begin september 2013 (data nog vast te stellen) Deze cursus bestaat uit een cursusavond in Leeuwarden en een excursie op zaterdagmorgen naar de Friese Waddenkust. Docent: Sieds Boersma Organisatie: Tonny Biesterbosch en Anneke Zeinstra Maximum aantal deelnemers: 20 Kosten: IVN-leden: € 18 Niet leden: € 20 (incl. koffie cursusavond en excursie). Inlichtingen en opgave bij: Tonny Biesterbosch Tel:(058) - 255 18 76 E-mail: [email protected] "Vogelochtenden" Elke eerste zaterdag van de maand (uitgezonderd juli, augustus en september) is er een "Vogelochtend"; een "vrijblijvende" vogelexcursie, waarvoor men zich niet hoeft op te geven en waaraan geen kosten verbonden zijn. Mensen die meerijden in een auto betalen € 3 p.p. aan de chauffeur. Iedereen met belangstelling voor vogels is welkom. Verzamelen op het parkeerterrein achter het Q8 benzinestation aan de Tesselschadestraat te Leeuwarden (circa 200 m vanaf rotonde Heliconweg-Tesselschadestraat). De starttijd is meestal 9.00 uur. De mensen die op onze verzendlijst staan ontvangen een paar dagen vóór elke Vogelochtend een mail met bijzonderheden. (o.a. de vertrektijd) Organisatie: Anne Bosma en Teartse van der Zee Inlichtingen en aanmelding voor verzendlijst: Anne Bosma Tel: (058) - 266 01 09 E-mail: [email protected] Informatie Vogelwerkgroep: Durk Weijma Tel: (0514) – 57 13 18

E-mail: [email protected]


12

Werkgroep Planten Regelmatige plantenexcursies De plantenwerkgroep gaat in principe iedere derde zaterdag van de maand op pad van maart tot september. In het hoogseizoen zullen er nog een aantal avondexcursies plaats vinden Vooraf krijgen mensen die in ons mailbestand staan nadere informatie. Onder “Activiteiten” staan op de website de thema excursies al vermeld. Die kun je daar dus al grofweg bekijken. Jan en Margriet gaan voorts iedere week een keer overdag op pad. Zij houden zich ook bezig met de inventarisatie van kilometerhokken en zoektochten naar bijzondere soorten. Degenen die met hen mee willen gaan, moeten dat even doorgeven aan [email protected] Zij worden van tevoren ingelicht via de mail. Wil je je adres toevoegen aan de maillijst? Geef dan je e-mailadres door aan Daan: [email protected]

Excursie 4 mei 2013: Stinzenplanten Martenastate Op deze historische plaats in Cornjum kunnen we de meeste soorten stinzenplanten aantreffen. Eeuwen geleden namen edelen en gegoede burgers deze bijzondere planten mee terug van hun verre reizen. Zodoende treffen we nu nog op veel buitenplaatsen deze bijzondere planten aan. De plantenwerkgroep Leeuwarden wil hierover graag het een en ander vertellen en u natuurlijk ook deze mooie planten laten zien. Lenteklokje

Door: Locatie: Tijd: Opgave:

Margriet Kampman, Jan van der Meer en Daan van Zomeren. Parkeerplaats Martenastate Cornjum bij de toegangspoort. 10:00 uur tot 12:00 uur Niet nodig


13

Zaterdag 8 juni Excursie: Botanische tuin De Kruidhof Plantenexcursie in kruidentuin met meer dan 2000 plantensoorten gegroepeerd in 16 tuinen. Je kijkt je ogen uit! Door: Margriet Kampman, Jan van der Meer en Daan van Zomeren Locatie: Per trein vanaf Station (Arriva) naar Buitenpost Tijd: 9:30u Opgave: Niet nodig

Werkgroep Educatie en Jeugd van IVN Leeuwarden De werkgroep Educatie en Jeugd in Leeuwarden telt momenteel nog maar twee leden: Sietske Landman en Tineke Vernhout. In 2012 hebben we met veel plezier veel geleerd van en samengewerkt met Violet van Kruchten, die de werkgroep nu aan ons heeft overgedragen. We doen hierbij een oproep voor versterking van onze werkgroep Educatie en Jeugd met één of twee enthousiaste vrijwilligers! We doen ons best om leuke activiteiten voor te bereiden voor kinderen in Leeuwarden. In 2013 zijn daar drie van uitgevoerd in drie Leeuwarder bibliotheken. Op 15 en 18 mei en 26 juni staan de volgende activiteiten gepland in de jeugdbibliotheken van respectievelijk Cammingaburen, de Centrale en Bilgaard. In mei is het thema “Bloemenfeest”. Contactgegevens: IVN Werkgroep Educatie en Jeugd Leeuwarden Contactpersoon: Tineke Vernhout, Tel: (058) – 288 25 61 / 06 49 14 36 33

Reuzensterns in de Makkumersúdwaard Vogelwerkgroep IVN Leeuwarden heeft een projectsubsidie van Vogelbescherming Nederland ontvangen voor het verbeteren van de rust- en slaapplaatsen van reuzensterns en van andere steltlopers in het Fryske Gea Gebied Makkumersúdwaard onder Makkum. De projectsubsidie komt uit een donatie van de Stern Groep BV aan Vogelbescherming Nederland.


14

Het plan is door Jan Kramer namens deze werkgroep ingediend en zal in samenwerking met It Fryske Gea worden uitgevoerd. Door erosie, afspoeling en deels door verruiging zijn de oorspronkelijke zandplaten en het eilandje in de lagune van een voormalig poldertje in de Makkumersúdwaard, zo langzamerhand geminimaliseerd en veranderd in verbrokkelde lange smalle richels. Bij een iets verhoogde waterstand van het IJsselmeer zijn deze richels voor de kieskeurige Reuzensterns en voor vele andere steltlopers compleet ongeschikt om als rust- en slaapplaats te dienen. Daardoor worden deze vogels gedwongen ergens anders een rust- en slaapplek te zoeken. Met het toegezegde bedrag kunnen de richels en de zandplaat op relatief eenvoudige wijze, door het plaatsen van een dubbele rij palen met daartussen klei/en of zand, worden aangepast. Hierdoor wordt de locatie weer voor een reeks jaren geschikt als rust- en slaapplaats voor oa de Reuzenstern. Op 11 maart 2013 is het convenant, tussen It Fryske Gea en IVN Leeuwarden in het Sopkafee te Makkum ondertekend.

Klaas van der Heide (voorzitter IVN Leeuwarden) en Hans Pietersma (districtshoofd West van It Fryske Gea)

Jan Kramer (vogelwerkgroep) en Henk de Vries (Directeur Fryske Gea) ondetekenen convenant

Aansluitend aan de formele bijeenkomst werd onder leiding van Hans Pietersma, districthoofd West van It Fryske Gea, een excursie gemaakt naar de lagune in de Makkumersúdwaard. Met de sneeuwvlokken om de oren en een koude noordoostenwind namen we afscheid van elkaar met de belofte onder betere omstandigheden nog eens een bezoek aan dit prachtige natuurgebied te brengen. Het bestuur van IVN Leeuwarden complimenteert Jan Kramer met het binnenhalen van deze subsidie! Rinze de Vries Vice-voorzitter IVN Leeuwarden


15

Zaterdag 5 januari Vogelkijktocht Alde Feanen Er werd gevraagd wie een verslag wilde schrijven over deze vogelkijktocht en zoals de meesten, heb ik mij er wat van af gemaakt. Bij thuiskomst vond ik het toch wel ontzettend flauw van mijzelf en heb ik de laptop opgestart. Van vogels weet ik nog niet veel, elke paalzitter is bij mij een buizerd en elke vogel die onderwater duikt een fuut. Dus als jullie wat van de vogels willen weten die wij deze dag hebben gezien, dan verwijs ik jullie graag naar de echte kenners of een goed vogelboek. Ik wil graag wat vertellen over het ontstaan van de gebieden die wij vandaag hebben bezocht en heb mij eerst op de sites van It Fryske Gea verdiept in dit prachtige gebied, want de Alde Feanen heeft voor mij alles en ik kom er al jaren. Zaterdag vroeg uit de veren, koffie zetten, brood smeren en in de rugzak, verrekijker om de nek. Ik ben er helemaal klaar voor, de eerste vogelkijktocht van 2013. Voor mij is dit de derde keer dat ik mee ga. Het weer was voor begin januari bijzonder aangenaam met een temperatuur van rond de 10 graden en heerlijk stil weer. De groep bestond uit ongeveer 16 personen, maar dat kunnen er ook een beetje meer zijn geweest (voor de vogeltelling ben ik nog niet zo geschikt). Als natuurliefhebster en met dus een minimale kennis op het gebied van vogels is het geweldig om samen met mensen die mij daar alles over kunnen vertellen een ochtend op pad te gaan. En vooral niet te vergeten de mannen die een telescoop meenemen, daar kan geen verrekijker tegen op! Misschien wel een tip voor deze grote mannen om de statieven ietsje lager te zetten, zodat Maud haar opvouwbaar krukje de volgende keer thuis kan laten…

Vogelkijkhut Jan Durkspolder

Als eerste zijn we naar twee vogelkijkhutten in het zuidelijke deel van de Alde Feanen gegaan, de Jan Durkspolder en de Wolwarren, beiden met een


16

oppervlakte van 60 ha. Tot 1989 was dit gebied een zomerpolder en werd zomers bemalen op een peil van 2.20 NAP. ’s Winters liep de polder onder water door kwel -en regenwater. In het kader van het herstelplan leefgebied otter werden in het najaar van 1989 herinrichtingsmaatregelen uitgevoerd door It Fryske Gea en werd de bemaling stop gezet. De buitenste kades werden verbreed en verstevigd en bestaande dammen werden doorgegraven. Hierdoor kwam de polder grotendeels onder water te staan en bestaat nu voor 50 ha grotendeels uit ondiep water en in dras staande vegetatie. Aan de bodem is niets veranderd en die bestaat door de vervening nog altijd uit een 30-50 cm laag restveen. Door deze ingrepen ontstonden afzonderlijk waterpartijen met een grote aantrekkingskracht op veel foeragerende vogels en daardoor zijn er in dit gebied ook veel grote roofvogels, zoals de kiekendief, slechtvalk, visarend en de buizerd, actief. De Jan Durkspolder heeft de status beschermd natuurmonument gekregen.

Het is misschien voor sommigen ook een aanrader om in de zomer dit gebied met een kano of kajak te gaan verkennen, er zijn prachtige lage steigers en overdraagplaatsen speciaal hiervoor aangelegd. In de vogelkijkhut hadden sommigen van ons de verrekijkers niet alleen op de vele watervogels gericht, maar toonden ook een diepe interesse voor rietsnijdende mannen! Durk en ik hebben geconstateerd dat de nijlgans er eigenlijk als een echt boefje uitziet, met zijn smokey eyes. Vervolgens zijn we naar het noordelijke deel gegaan, het Wikelslân, een laagveenmoeras. In 1997 is It Fryske Gea hier begonnen met de natuurontwikkeling en is verruigd grasland veranderd in petgaten, strippen en rietvelden. Dit is een zeer nat gebied en dat bleek ook wel, want nadat wij het pad door de elzenbroekbosjes hadden gelopen, werd besloten om toch een ander stuk te gaan verkennen, aangezien het wel heel erg nat was. Wel erg jammer, want het is echt een heel mooi gebied met twee vogelkijkhutten, waarvan ééntje is uitgerust met een digitaal vragenscherm, voor kinderen maar zeker ook voor volwassen erg leuk en leerzaam. Sinds kort staat er een uitkijktoren van waaruit je een prachtig uitzicht hebt over het Wikelslân en Reid om ‘e Krite en waar je de roerdomp weer kunt horen en met een beetje geluk ook kunt zien.


17

We zijn daarna naar het iets hoger gelegen gebied Reid om ‘e Krite gegaan. De derde vogelkijkhut voor deze dag was voor ons en het fijne van een hut is dat je er net als de vogels lustig op los kunt kwetteren zonder het natuurschoon te verstoren! Ik zag hier een wel heel erg uit de kluiten gewassen zilverreiger en jawel, weer wat geleerd, er zijn dus kleine en grote zilverreigers. En Vogelkijkhut Reid om e Krite niet alleen de fuut duikt onder, maar ook ‘dûkeinen’ als de tûfein (kuifeend) en de rinkelein (brilduiker). Mijn derde IVN tocht heeft dus ook deze keer zijn vruchten bij mij afgeworpen!

Maud had een ‘vreemde vogel’ uit het westen van ons land, maar sinds kort als ‘geluksvogel’ woonachtig in ús moaie Fryslân, meegevraagd. Als een echte steltloopster, heeft zij de Fryske gronden tot op het bot ervaren (heeft zo zijn voordelen niet waterdichte schoenen…). Op de terugweg in de auto naar Leeuwarden hebben wij haar vooral op het hart moeten drukken om niet te veel foto’s en enthousiaste verhalen over deze tocht naar het westen door te spelen. En net als haar, deel ik de mening over de groep mensen van het IVN, die je gelijk het gevoel van ‘thuis zijn’ geven. Dank jullie wel IVN-ers. Ik heb zo ontzettend genoten van deze ochtend en het was net als de vorige keren weer veel te snel voorbij. Lien Djurrema


18

Zaterdag 2 februari Roofvogelexcursie Lauwersmeergebied. De tweede IVN tocht van 2013 brengt ons naar Nationaal Park Lauwersmeer. De weersgoden zijn ons deze dag goed gezind, prachtige blauwe winterluchten, weinig wind en tegen de kou heeft iedereen zich goed gekleed deze dag. Dikke jassen, thermobroeken, mutsen en wanten en allemaal met het goede been uit bed gestapt! En dat zijn er nogal wat, de belangstelling is erg groot voor deze excursie, we zijn maar liefst met 37 personen!

E erst een korte inleiding over het ontstaan van het Lauwersmeer. De Lauwerszee is ontstaan in de vroege Middeleeuwen. Vanwege de Deltawet moesten alle dijken op Deltahoogte worden gebracht, zodat de rampzalige overstroming van 1953 niet nogmaals zou kunnen gebeuren. Er waren twee opties, de dijken aan de Friese en Groningse kust verhogen of de veel duurdere optie, het afsluiten van de Lauwerszee. Er is toen een actiecomité opgericht waarbij 135.000 handtekeningen zijn ingezameld, met als resultaat dat op 25 mei 1969 de Lauwerszee door een dam werd afgesloten van de Waddenzee. Zee werd meer, meer werd wildernis, een eldorado voor vogels en vogelliefhebbers. Het thuis van 100 vogelsoorten en elke winter tienduizenden ganzen die vanuit Siberië overwinteren en sinds een aantal jaren het broedgebied van een zeearend. Dit jaar is er zelfs een oehoe gesignaleerd. Op 12 november 2003 is het Lauwersmeergebied uit geroepen tot Nationaal Park en onderdeel van de Ecologisch Hoofd Structuur, het netwerk van natuurgebieden en groene verbindingen waarlangs dieren ongestoord kunnen trekken. Op 2 oktober 2007 heeft de dam een nieuwe naam gekregen, de R.J. Cleveringsluis, genoemd naar de waterschapsman R.J. Clevering. In het voor- en najaar kun je hier de komende en vertrekkende ganzen waarnemen, wel 30.000 in één keer! Onder leiding van Meino Zondervan, roofvogeldeskundige en zijn maat Sije Schotanus zijn we begonnen aan de zuidkant van het Lauwersmeer. Ik stond nog bij mijn auto toen Meino begon te vertellen en ik had onze gids nog niet gezien, maar ik herkende zijn stem! Een oud collega van een jaar of tien geleden. Ik wenste op dat moment dat ik ooit nog eens net zo goed zal worden in het herkennen van vogelgeluiden als het herkennen van mensenstemmen.


19

Meino had beeldend materiaal bij zich, waarmee hij ons de verschillen tussen de verschillende roofvogels heel duidelijk heeft kunnen laten zien. De drie verschillen tussen de gewone buizerd en de ruigpootbuizerd, de polsvlek, de ruige poten en de donkere band van de staart. De lichte iris, wasvlek en de vloeiende lijn van de vleugels van de 1KJ’s (KJ=kalenderjaar) en dat die kenmerken veranderen naarmate de vogels er een kalenderjaar bij krijgen. De foto’s die Meino ons liet zien hadden ze gemaakt tijdens het ringen van de vogels. Het vangen van roofvogels gebeurt op een hele bijzondere manier. Jaren terug heb ik tijdens een fietstochtje een hele vreemde vondst gedaan. Er stond een soort van ijzeren kaasstolp aan de kant van de weg met een levend bosmuisje erin. Er was niemand in de buurt en ik vond het uiteraard zo zielig voor het muisje, omdat ik wist dat er in dat gebied meerdere buizerds en torenvalken waren. Ik ben van mijn fiets afgestapt om dit vreemde fenomeen van dichtbij te bestuderen. Het was een ijzeren kooitje, met overal lussen van visdraad er overheen en een gestreste muis erin. Mijn doel was om dat muisje te bevrijden en terwijl ik bezig was om dat kooitje te slopen, kwam er zomaar vanuit het niets een auto met twee mannen erin. Zij legden mij uit dat dit de manier was om roofvogels te vangen om ze vervolgens te kunnen ringen. Jarenlang heb ik getwijfeld aan dit verhaal maar daar is dan nu een eind aangekomen. Het was ook erg interessant om van Meino te horen dat een buizerd na het ringen eerst even moet ‘bijkomen’ door op een paal te gaan zitten en dat een torenvalk gelijk de lucht weer invliegt om het jagen op muizen te vervolgen. Van de zuidkant vervolgen wij onze weg naar de oostkant van het Lauwersmeer. Hier hoorden we het baardmannetje. Het geluid van dit prachtige vogeltje klinkt als een elastiekje. Het schijnt heel moeilijk te zijn om dit vogeltje te kunnen zien in het riet, maar er was iemand die allemaal


20

vogelfoto’s en geluiden op haar telefoon had staan en zo kon ik dit mooie vogeltje toch bewonderen. Op naar de noordkant van het meer! Lopen over wat vroeger de zeebodem was, molshopen die in plaats van zwarte aarde, bestaan uit de lichte, zanderige zeegrond en schelpen. Hier is een oeverzwaluw wand gemaakt, met ook nog ruimte voor vleermuizen. In het bos hangen overal nestkastjes voor de koolmezen, die heel laag bij de grond zijn geplaatst. Er wordt hier DNAonderzoek gedaan naar de verschillende families koolmees. Heel even worden we geplaagd door koning winter en vliegen ons een paar hagelstenen om de oren. Wij vervolgen onze weg naar een uitkijktoren met een prachtig uitzicht over het Lauwersmeer en de Cleveringsluis. Sommigen van ons dachten hier dan eindelijk de zeearend te zien. Heel begrijpelijk, want het zou natuurlijk geweldig zijn om deze roofvogelexcursie af te kunnen sluiten met deze zeldzame roofvogel.Helaas, het is “slechts” een grote mantelmeeuw die stoer tegen de wind in vliegt. Op de terugweg naar de auto’s word ik nog even door een pas geslaagde natuurgids, met een uitmuntend observatievermogen, op mijn niet bij mijn blauwe jas passende paarse wanten en aquakleurige muts met balletje gewezen. Er wordt ‘fel’ gereageerd door de omstanders, die hem waarschuwen dat hij zo natuurlijk geen vrienden maakt. Ik ken zijn naam (nog) niet, maar ik stel zijn eerlijkheid wel op prijs. De muts kleurt trouwens wel erg goed bij mijn ogen Het was weer een zeer geslaagde excursie en gelukkig wat langer dan anders! Ik wil onze gidsen Meino en Sije nogmaals hartelijk bedanken! Verder wil ik Durk en Maud bedanken voor het kleden van ‘onze westerling ‘ Samira. Met de verrekijker van Durk om haar nek en de laarzen van Maud aan haar voeten heeft ze mij meerdere malen verteld hoe mooi ze het hier wel niet vond!


21

En dan nog een oproep aan de mensen die elke keer mee gaan op de tochten. Linda en Ben (van de redactie van het Leeuwenboekje) willen niemand ‘dwingen’ om een verslag over een excursie te schrijven. Dus wees zo lief en bied een volgende keer spontaan aan om dat te doen. Als wij het wat om beurten doen, dan komt er ook wat variatie in de verslagen, en echt het is hartstikke leuk om je ervaring op deze manier te mogen delen. Lien Djurrema

Een dag uit het leven van een roofvogelringer Bent u na het lezen van het verhaal van Lien nieuwsgierig geworden naar hoe het vangen en ringen van de roofvogels precies in zijn werk gaat dan kunt u op de site van IVN Leeuwarden hier een leuk verslag over vinden, geïllustreerd met prachtige foto’s. Kijk dus op www.ivnleeuwarden.nl en ga dan naar de werkgroep vogels en dan kom je het artikel vanzelf tegen. In het artikel beschrijft Meino Zondervan zijn belevenissen als roofvogelringer bij de vogelringgroep Bergumermeer,

Een prachtig Herbarium! In februari was het Herbarium Frisicum in Noordwolde een weekend lang open en wij, Daan van Zomeren, Jan van der Meer, Margriet Kampman en Feikje Zeilstra, brachten er toen een bezoek. Er was in de media de nodige aandacht aan gegeven en omdat wij er een paar jaar geleden ook al waren geweest, wisten we hoe mooi het was. We wilden er graag nog een keer gaan kijken. Zeker gezien de aankondiging van een oud zeeherbarium, een medicinaal herbarium. Ook wilden we het door Piet Heemskerk, lid van onze plantenwerkgroep, geschonken herbarium aan eigenaar Karst Meijer, daar wel eens zien staan. Dit herbarium bevat plantenmateriaal uit de jaren vijftig, verzameld en gedroogd door Piet en zijn studievriend/kunstenaar Jan Sloots, toen ze studeerden aan het Seminarium in Limburg. Het is opgeborgen in een mooi kabinet en het stond er schitterend bij. Het heeft een mooi plekje gekregen in het Herbarium van Karst.


22

Het Herbarium Frisicum is een van de grootste particuliere verzamelingen gedroogde planten in heel Europa en is gevestigd in Meijerij De Hofstede in Noordwolde, een prachtige, oude boerderij met een mooi aangelegd park eromheen.Het eerste dat we spotten toen we er aankwamen, was de auto van Piet Paulusma. Die zat natuurlijk te wachten op die drommen mensen die hij altijd om zich heen verzamelt om z’n weerreportage op locatie uit te kunnen zenden. En er wás veel belangstelling, maar zóveel belangstelling nou ook weer niet, dus na een tijdje droop Piet toch af.Omrop Fryslân was er ook om een opname te maken. Dit keer had Karst alles uit de kast gehaald en we hebben een paar uur heerlijk rondgeslenterd en genoten in het Herbarium. En we waren opnieuw onder de indruk van het Joods herbarium, dat in de Tweede Wereldoorlog door Joodse onderduikers in de omgeving van Wassenaar is samengesteld. Mooi gedroogd en met nog steeds zúlke mooie kleuren en dan ook nog eens de prachtig gekalligrafeerde teksten erbij (zie foto)! Ook het herbarium uit nota bene 1800! van zeeplanten zag er heel mooi en aantrekkelijk uit. Verder had Karst allerlei uiteenlopende herbaria uitgestald, wat varieerde van mooi en indrukwekkend tot enigszins verpieterde collecties. Er lag een collectie dennenappels, met onder meer de grootste dennenkegel van de wereld, uit Californië! Karst vertelde ons dat de zoetstof hieruit indertijd veel door Indianen werd gebruikt. Er lag een verzameling korstmossen die ook heel interessant was om te zien. Het was dus genieten, maar na een paar uurtjes kijken en slenteren zaten we toch wel vol en hielden we het voor gezien. Het was weer prachtig en we kijken beslist uit naar de volgende open dagen! We raden het jullie zeker aan om ook eens een kijkje te gaan nemen! Trouwens wie tussendoor een Margriet, Daan en Feikje afspraak wil maken, kan altijd contact opnemen met Karst Meijer. Gewoon effe googlen en dan vind je direct alle informatie! Margriet Kampman/Jan van der Meer


23

Spannende belevenissen in de Ryptsjerkerpolder - Deel II 19 april 2011 Draainekje Vandaag kreeg ik een sms’je van een vogelaar uit Leeuwarden dat er een draaihals was gemeld op de site van Romer Cazemier in de Ryptsjerkerpolder op de uitzichtheuvel. Nou ben ik geen soortenjager maar als er een zeldzaam beestje in mijn adoptieterrein zit.... tja dan begint het wel te kriebelen. Bij thuiskomst uit mijn werk toch maar even bellen: “Ja man, we zijn ter plaatse”. “Hij zit gewoon op de trap van de heuvel, kom snel”, kreeg ik als antwoord. Het avondeten moest maar even wachten en ben ik er, samen met mijn jongste zoon, snel heengereden. Bij aankomst bleken er meerdere vogelaars, zogenaamde twitchers, met dikke vette telelenzen en telescopen aanwezig te zijn. Die lui kennen elkaar schijnbaar allemaal. Daar stonden wij met onze verrekijkertjes. Met de rug naar ons toe stonden enkele heren druk door te Draaihals nemen welke soorten ze dit jaar allemaal al hadden gescoord terwijl we wachtten tot de draaihals weer uit de bosjes zou komen. Ik klopte één van de heren op de rug, of hij de tapuit al had ingetikt. “Nee hoezo?” vroeg hij. “Nou als je voor je kijkt zie je er eentje zitten”. “Verrek ja, bedankt”. Draaide zich weer om en praatte verder. Ik wil niemand voor het hoofd stoten, ieder zijn hobby, maar ik heb niks met dit soorten jagen. Naar mijn idee ben je dan niet echt aan het genieten van de natuur maar is het een soort obsessie om te scoren. Laat mij maar zelf zoiets tegenkomen tijdens een tripje in het veld. “Ja daar, daar zittie”, wordt er geroepen. Het duurt niet lang of roetzz gevlogen is het draainekje alweer. Het arme beest schrikt zich helemaal een beroerte van al die aandacht, gaat in het wilgenstruweel van de ringsloot zitten en komt daar niet meer vandaan. Door de verrekijker hebben we nog een laatste keer naar het prachtige diertje gekeken en ik meende te zien dat zijn middelste handpen omhoog stak. In de rui of had hij gewoon de smoor in omdat hij niet bij de mierennesten kon komen. Ik denk dat ik het wel weet. Eén van mijn vogelkennissen heeft nog net een goeie foto kunnen maken voor mijn verslag.


24

Tijdens mijn bezoeken kan ik uren doorbrengen in het gebied. Gewoon lekker in het zonnetje op het bankje op de heuvel zittend. Genietend van b.v. een jagende slechtvalk of een biddende ruigpootbuizerd en andere bijzonderheden als grote barmsijs en goudvinken. De prachtige vlinders die rond fladderen. Citroentje, kleine vos, bont zandoogje en het mooi getekende landkaartje. De heuvel is het gehele jaar vrij toegankelijk. Ik heb al heel wat interessante Klein geaderd witje gesprekjes gevoerd met mensen die in de buurt wonen en ook graag naar dit mooie uitzichtpunt komen. Voor de cursus heb ik een vergunning verkregen van It Fryske Gea en kan ik ook het gebied voor de heuvel in gaan wanneer het voor publiek gesloten is. Zo had ik al een ontmoeting met een bokje en ging ik bijna op een glassnijder staan. In een Grote ratelaar droog gevallen poel groeit waterranonkel. Graspiepers en gele kwikstaarten laten hun alarmroep horen als ik langs hun territorium loop. Een reebok, met een afgebroken stukje gewei, die je bewegingloos staat aan te kijken. Niet te vergeten de Exmoorpony’s die het gebied jaarrond begrazen. In de akkerlandjes langs het pad naar de uitzicht heuvel staat o.a. de Echte koekoeksbloem grote ratelaar te bloeien en bij de heuvel zelf staat één klein ‘bosje’ echte koekoeksbloem. Vele libellen en juffers schieten bij zonnig weer langs je heen. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Het is nu net of maak ik een reclamespot voor ‘mijn’ gebied. Misschien is dat ook wel zo. Er valt ook zoveel te beleven. Als je het maar zien wilt. Steenrode heidelibel

Meino Zondervan


25

Stammen, takken, knoppen, vruchten, bladeren en bloemen Het is zondagmiddag 3 maart om een uur of 2. Van alle kanten komen natuurliefhebbers aanslenteren. Uiteindelijk ontstaat er een groep van bijna 20 man die allemaal af zijn gekomen op de boomknoppenexcursie. Margriet Kampman en Jan van der Meer geven een rondleiding door het park waarbij het gaat om het leren herkennen van de bomen. Zonder blad aan de boom is dat best lastig. Nu moet je letten op de vorm en kleur van de stam, de schors, de takken en de knoppen. Voorbeelden van bomen die goed aan de stam te herkennen zijn, zijn de plataan en de papierberk. Bij beide bomen schilfert de stam. Bij de papierberk lijkt het alsof er hele flarden papier van de stam afgescheurd zijn. De berkensoort die het meest in Nederland voorkomt is trouwens de zachte berk. Daarnaast heb je ook nog de ruwe berk die te herkennen is aan de hangende takken. Ook de stam van platanen bladert af, hierdoor de bomen goed tegen luchtvervuiling. Op die manier kunnen ze de vervuilende stoffen in de stam lozen. Vandaar dat platanen prima in steden kunnen staan. Bij de herkenning aan de hand van de takken is het van belang of de zijtakken tegenover elkaar staan of dat ze om en om aan een tak zitten (visgraatmodel). De esdoorn is een boom waarbij de takken tegenover elkaar staan. We zien de gewone esdoorn met groene knoppen en een gladde stam met barsten en de noordse esdoorn met rode knoppen en een meer geribbelde stam. De enige inheemse esdoorn die we zien, de enige Hollandse esdoorn dus, heet ook wel de Spaanse aak. Nou wat daar de logica van is weet ik niet maar de naam werkt wel verwarrend. Een boomsoort waarbij de takken de vorm van een visgraat hebben is de iep. We bewonderen de pluimiep waarbij de uiteinden van de takken omhoog “pluimen”. Bij deze boom zwellen de bruine ronde knopjes al heel snel tot mooie ronde bolletjes. Soms zitten er bloemen of vruchten aan bomen en struiken die het herkennen gemakkelijker maken. Bomen die op dit moment prachtig bloeien zijn de viburnums en de toverhazelaar.


26

Een boom die ook al een tijd bloeit, maar waarbij de bloemen niet opvallen, is de hazelaar. De boom heeft hele kleine rode vrouwelijke bloempjes. Je moet er haast een loep bij hebben om ze goed te bekijken. De sliertjes die aan de takken hangen is de mannelijke bloeiwijze. Zo kan de boom zichzelf bevruchten. Struiken waaraan op dit moment nog bessen zitten zijn bijvoorbeeld de zuurbes, met smalle oranje besjes met 3 stekeltjes, en de sneeuwbes, met witte ronde bessen aan het eind van de takjes. Ook kan het handig zijn te kijken welke vorm en grootte de dorre bladeren hebben die onder een boom liggen. Soms vinden we ook nog wat vruchten of resten hiervan. Zo vinden we walnoten, noten van de zwarte notenboom, schillen van kastanjes en de lampionnen van de lampionboom. De meest bijzondere vondst is de gedroogde bloem van de tulpenboom. Als je de bloem oppakt valt hij snel uit elkaar. De bloem is opgebouwd uit heel veel laagjes. Nog een bijzonder weetje: Uit de lange stam van de tulpenboom maakten de indianen vroeger kano’s. Een andere boom met een verhaal is de venijnboom. Van het buigzame hout van deze boom werden vroeger bogen gemaakt om pijlen mee af te schieten. De bast en de blaadjes van deze boom zijn giftig, vandaar de naam venijnboom. De bessen zijn volgens Margriet wel eetbaar maar de pitjes van de bes zijn giftig. Iemand uit de groep heeft eens een besje geproefd. Het smaakte helemaal niet aangenaam en zijn mond voelde aan alsof hij naar de tandarts was geweest. Het verhemelte werd gevoelloos alsof er een verdoving in zat. Geen aanrader dus! Natuurlijk kijken we niet alleen naar de bomen en struiken maar ook naar de bloemen. Gelukkig zijn er ook al wat echte voorjaarsbloeiers die het park opfleuren zoals de streephyacint, het lenteklokje en de winterakoniet. Linda Veeman Winterakoniet


27


28

Cryptische omschrijvingen van vogelnamen + oplossingen Oplossingen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Een persoon van het sterke geslacht heeft hetzelfde als oude moppen voor zich. Baardman Een grote uitvoering van snoep uit Den Haag. Hop De buit van deze wetsovertreder bezorgt de mensen in de zomer vaak veel overlast. Wespendief Deze vogel regeert over een tijdschrift. Bladkoning De naam van deze vogel begint met iets wat spreekwoordelijk niet ver van de boom valt. Appelvink Deze kloosterling komt voor een onwelriekende vloeistof. Monniksgier Een glimmend hoofd. Glanskop De naam van deze watervogel begint met iets wat vorsten ook hebben. Krooneend Ik heb een oer-Nederlandse voornaam maar kom uit België. Jan van Gent Deze mest is dol op voorjaarsboden in de wei. Lammergier

De winnaar van de vorige vogelcryptogrammen is Feikje Zijlstra. Feikje had alle tien cryptogrammen goed!. Hartelijk Gefeliciteerd ! Hieronder vindt u 10 nieuwe cryptogrammen. De oplossingen kunnen vóór 1 juni naar de redactie van het Leeuwenboekje worden gezonden. We verloten onder de inzenders met de goede oplossingen een prijsje! Vogelcryptogrammen: 1. Een ruime jas voor een driepoot en honderd jaar. 2. Met mij zit het wel goed. 3. Ik speel de baas over de kippen, maar moet een edelmetaal voor mij dulden. 4. Het metaal komt voor de vleugel. 5. Gedurende drie maanden per jaar ben ik de baas. 6. Een paardrijder achter een kleine wateroppervlakte. 7. Het mensdom houdt onze soort voor dom en als je mijn naam zou moeten geloven, ben ik bovendien niet aardig 8. Een oude lengtemaat na 25%. Deze vogel is tevens onderdaan van een andere vogelsoort. 9. De laatste letter van een onaangenaam persoon of weekdier is vervangen door de voorgaande letter van het alfabet. 10. Een platvis voor ook in het Fries en een hemellichaam. In het volgende Leeuwenboekje kunt u de oplossingen vinden. Met dank aan Durk Weijma die de cryptogrammen heeft aangeleverd!


29

Zo mooi een Gierzwaluw! Beste mensen, wij zijn dan wel van de plantenwerkgroep, maar dit vonden we zo mooi dat we jullie dit niet wilden onthouden Begin maart hadden we de ledenvergadering van de FFF (Fryske Feriening foar Fjildbiology) in Grou. We vonden het een goede zaak om daar ook lid van te worden. Bovendien brengen ze een paar keer per jaar het mooie blad Twirre uit met daarin schitterende foto’s en dito verhalen. Afijn, aan het eind van de vergadering werden er zogenaamde veldmomenten gepresenteerd. Iemand sprak over de Groene glazenmaker en een ander over Libellen in Friesland met daarbij natuurlijk een Power Point-presentatie. De laatste spreker was Jaap Langenbach van de Zwaluwenwerkgroep in Woudsend en hij had het over Gierzwaluwen. En dat laatste sprak ons bijzonder aan, vooral ook omdat er bij ons in de buurt, gedurende de zomermaanden, een kleine kolonie Gierzwaluwen huist en gelijk dachten we: dat is ook leuk voor het Leeuwenboekje! De Gierzwaluw (Apus apus) is ongeveer 16,5 cm lang, donkerbruin en de spanwijdte van de sikkelvormige vleugels is zo’n 40 cm. De vogels wegen circa 45 gram. Deze zwaluwen hebben een grijs/wit keelvlekje en de beide sexen zijn niet van elkaar te onderscheiden. Het geluid wat ze maken is een hoog “sriee sriee”. Als je het een keer hebt gehoord dan vergeet je het nooit meer! Met hun gierende vluchten geven de Gierzwaluwen zonnige zomeravonden een speciale sfeer. Het is net alsof ze elkaar allemaal achterna zitten, maar die "giervluchten" hebben vooral te maken met het zoeken van geschikte nestruimte. Heerlijk om naar te luisteren. De Gierzwaluw behoort, ondanks de naam, niet tot de groep van echte zwaluwen (familie Hirundinidae), waartoe de Boerenzwaluw, de Huiszwaluw en de Oeverzwaluw behoren. De Gierzwaluw behoort niet alleen tot een andere familie (Apodidae) maar zelfs tot een andere orde van vogels, genaamd Gierzwaluwachtigen (Apodiformes). De vogel is in feite sterker verwant aan de Kolibrie dan aan de echte zwaluwen, die tot de orde van de zangvogels behoren. Met de Kolibrie heeft hij gemeen dat het hemoglobine gehalte in het bloed erg hoog is, waardoor zuurstof snel kan worden opgenomen en dat geeft de energie voor het vliegen. De pootjes van de Gierzwaluw zijn heel klein en de tenen met vlijmscherpe nagels zijn alle vier naar voren gericht. Ze zouden niet, zoals andere vogels, op een tak kunnen zitten. De vogel


30

kan zich daarentegen goed vasthouden aan loodrechte muren. Om op te stijgen hebben ze een lange aanloop nodig, als een te zwaar beladen vliegtuig. Ze broeden daarom ook op minstens drie meter hoogte achter pannen van steile daken en op het noorden of noordoosten. Daar wordt het niet te heet en de jongen kunnen zich om uit te vliegen dan laten vallen en in een lange boog, eerst schuin naar beneden vallend, geleidelijk het luchtruim kiezen. Vroeger heb ik in het Westen, langs de N201, met regelmaat dode Gierzwaluwen gevonden die schijnbaar niets mankeerden. Volgens mij kwam dat door de grote vrachtautocombinaties. Als de vogels in de zuiging komen van iets dergelijks en daardoor op de grond belanden, kunnen ze niet meer vanuit het gras opstijgen en zijn ze ten dode opgeschreven. Gierzwaluwen komen niet aan de grond, alleen op het nest krijgen ze vaste grond onder de voeten. De broedvogels slapen op het nest maar de 1e en 2e jaars en niet-broeders stijgen 's avonds op naar grote hoogte en "slapen" in de lucht. Ze zweven tot wel 3 km hoogte. Eigenlijk brengen ze hun hele leven in de lucht door, want ze zijn negen maanden in Afrika (Congo, Mozambique en Zuid-Afrika) en daar vliegen ook de broedvogels dag en nacht door. Ze vliegen al met al gemiddeld wel zo’n 200.000 km per jaar. Ze kunnen tijdens duikvluchten snelheden halen van wel 200km per uur. Zo om en nabij eind april komen de broedvogels in Nederland aan, de niet broeders komen eind mei en begin augustus vertrekken ze allemaal weer naar Zuidelijk Afrika. Daar is hij de aankondiger van de regentijd. Dat is een zeer belangrijke periode in Afrika. Daarom is het daar ook absoluut verboden om deze magische vogel te doden. Maar ook bij ons geniet de Gierzwaluw een beschermde status. Omdat ze, zoals bijna alle andere vogels, geen vaste slaapplaatsen hebben kunnen ze meevliegen met de verplaatsing van de (regen)gebieden waar de insecten zitten. Dat gebied schuift in de loop van onze winter geleidelijk naar het noorden. Als ze dan half april de Sahara naderen, vliegen ze door naar Europa om daar te broeden. De Gierzwaluw nestelt onder pannendaken, in donkere holten en in kieren van torens en gebouwen. Er is een duidelijke voorkeur voor oude stadswijken. Het broedgebied betreft geheel Europa ten zuiden van de poolcirkel, en grote delen van Azië en Midden-Oosten,


31

tot in China, Marokko, Tunis en Tripoli toe. Er wordt gebroed vanaf de laatste helft van mei tot in juni. De broedduur van de 2-3 eieren bedraagt circa 18 – 20 dagen. Mannetje en vrouwtje broeden beide en wisselen elkaar regelmatig af. Er wordt één broedsel per jaar grootgebracht. Beide vogels zorgen voor de jongen, die na 39 – 43 dagen uitvliegen. De maaltijd bestaat uit vliegen, bladluizen en muggen. Als ze jongen hebben, maken ze van 500 tot 800 insecten een balletje dat met speeksel tot een geheel wordt gevormd en vervolgens aan de jongen wordt gevoerd. Levensbedreigend voor de Gierzwaluw zijn vooral de Jonge gierzwaluw Gierzwaluwluisvlieg, snelopkomende regen en/of hagelbuien en de Boomvalk. Daarnaast is het van het grootste belang dat de bestaande nestgelegenheid intact blijft want elk paartje komt ieder jaar weer terug naar dezelfde nestplek. Komen er bijvoorbeeld nieuwe pannen op een dak waar hij nestelde, dan komt de Gierzwaluw de eerste twee jaar tóch steeds terug om daar te nestelen wat dan helaas niet meer lukt. En dan heeft hij weer 1-2 jaar nodig om een nieuwe plek te vinden. Daarom zijn de nesten van de Gierzwaluw het hele jaar door beschermd, dus ook buiten de broedtijd. Als bij verbouwingen of sloop nestplaatsen dreigen te verdwijnen dan moet daarvoor apart vergunning voor verkregen worden en moet eerst voor vervangende nestruimte worden gezorgd. Naast het feit dat de Gierzwaluw een beschermde vogelsoort is, zijn er nog andere redenen om met zorg met deze vogels om te gaan. Ik noem: • Natuur in de stad is nodig; zowel planten, insecten als vogels • Vogels eten veel insecten • Vogels maken de buurt vrolijk en zijn mooi om te zien Ik hoop dat je genoten hebt van alle leuke weetjes over deze interessante vogel en als je deze zomer Gierzwaluwen hoort en ziet vliegen, kijk je misschien weer eens met andere ogen naar deze flitsende vlieger en buitelende acrobaat! Wil je meer van de Gierzwaluw weten, kijk dan even op: http://members.ziggo.nl/jaaplangenbach/Gierzwaluwwoudsend.html . Jan van der Meer


32

Vlindertuin Nylân In de zomer van 2012 ben ik door iemand van het wijkpanel Nylân gevraagd of ik een idee had voor een stuk braakliggend land waar een school op stond. We hebben dit terrein bekeken en het leek mij een mooi stuk grond voor een vlindertuin. Ik heb een schets naar het wijkpanel gestuurd voor een ontwerp van deze tuin en ik kreeg hierop positieve reacties. Waarom een vlindertuin? We lokken met vlinderplanten niet alleen vlinders, maar ook honingbijen en wilde bijen. We weten hoe wilde planten uit het cultuurlandschap verdwenen zijn en door het verdwijnen van deze nectar- en waardplanten is ruim de helft van de dagvlinders de afgelopen 20 jaar sterk achteruit gegaan. Ook gaat het met de honingbij slecht en de helft van de 350 soorten wilde bijen staat al op de rode lijst. In particuliere tuinen en in het openbaar groen kunnen veel mogelijkheden benut worden waarmee de achteruitgang van de natuur beperkt kan worden of, nog beter, ooit gestopt kan worden. Dus elke (vlinder)tuin helpt. In december is een bruikleen overeenkomst met de gemeente getekend en een student MBO Groen van het Nordwin College heeft als stageopdracht de tuin verder uitgetekend. De school zal in het voorjaar ook voor de beplanting zorgen. Voor de uitvoering is er in januari door een aannemer een vennetje uitgegraven en zijn er schelpenpaden aangelegd. Met de uitgegraven grond zijn drie heuveltjes aangelegd. Bij het verschijnen van dit Leeuwenboekje zal de school de basisbeplanting verzorgd hebben. Ook is er waarschijnlijk al een plantdag voor de buurtbewoners geweest, waarbij mensen stekjes van geschikte planten uit eigen tuin konden meenemen. Er zijn op internet vele vlinderplanten te vinden, zowel tuin- als wilde planten. Op 12 maart heb ik op de wijkconferentie een korte presentatie gehouden over het belang van natuurlijk groen in de stad en gevraagd of mensen in de wijk af en toe wat onderhoud willen doen. Uiteraard moet er in de loop van het seizoen af en toe gemaaid en gewied worden. Bauke Westra (Wijkpanel ) en ik willen hiervoor af en toe een (zaterdagmorgen?) organiseren waar we vrijwilligers voor willen vragen.


33

Misschien willen sommige IVN-ers hun e-mailadres aan mij opgeven, zodat ik ze t.z.t. kan mailen met de vraag of ze die bepaalde dag willen helpen de vlindertuin weer mooi te maken. Mijn e-mailadres is: [email protected] Daan van Zomeren

Vogels voeren Praktisch elk jaar koop ik vogelvoer om de vogels de winter door te helpen. Deze winter ook. Dagelijks kwamen merels, mannetjes en vrouwtjes, een roodborstje (ik heb er nooit twee tegelijk gezien), koolmezen, pimpelmezen, mussen en een enkele keer een groenling langs. De merels namen vaak nog een bad, een genoegen om te zien. Het dagelijkse baden kon niet meer toen het water bevroren was. Af en toe kwamen ook twee tortelduiven eten pikken. Een tijd ging dit allemaal goed, maar tot m'n verbazing zag ik dat het vogelvoer in een mum van tijd was opgegeten. Ik snapte er niets van. Totdat ik zag dat meneer en mevrouw eend langs kwamen. Ze vraten de bakjes die ik op de grond had staan leeg, maar 'erger' nog, ze aten ook het bakje dat ik wat hoger voor 'het kleine gevogelte' had gevuld, ook leeg. Eerst kwam het eendenstel alleen achter, maar nu struinen ze ook de voerbakjes aan de voorkant van het huis af. Als je het eendenstel zo ziet waggelen, vergeet je soms dat ze ook kunnen vliegen. Vandaag zag ik dat ook twee 'gewone' duiven deze truc uithalen. Natuurlijk snap ik dat ook de grotere vogels trek hebben, maar als ik het roodborstje bij een leeg voerbakje zie staan, dan heb ik daar moeite mee. De pimpel- en koolmezen redden zich gelukkig met de pinda's die ik in een boom heb opgehangen. Ik hoop dat deze lange winter, want het is inmiddels 27 maart als ik dit schrijf, nu snel afloopt. En mocht iemand een goed idee hebben voor volgend jaar, dan hoor ik het graag. Want zo veel leven vlakbij huis is een cadeautje. Corrie Kruiswijk


34

Et Stellingwarver voegelboek Johan Veenstra was aanwezig op een bijeenkomst ter ere van de uitgave van Et Stellingwarver voegelboek in december 2012 en schreef “gien echte receensie, mar eins allienig mar een verslaggien van die mooie middag” in zijn internetdagboek uiteraard in het Stellingwerfs. Feikje Zijlstra mailde ons dit verslag zodat u er ook van mee kan genieten.

24 december – 16.00 – Ik hebbe gisteraovend heerlik eten mit mien uutgever. We bin te zette west op een overheerlik runderstoofpottien! En dat gebeurde nao een prachtige middag in kefé De Rustende Jaeger in Hooltpae daor Et Stellingwarver Voegelboek uutkwam. D’r was zeker een honderd man op ofkommen. Et was d’r zo vol as een pottien mit pieren. Eerst hul direkteur Sietske Bloemhoff van de Stellingwarver Schrieversronte een toespraokien en doe kwammen schriever Freddie de Vries en fotograaf Ruurd Jelle van der Leij an et woord. Et bin beidend slim aorige kerels, die mit een protte humor vertelden over heur belevenissen in de netuur. Freddie het altied in Hooltpae woond, Ruurd Jelle komt ok van Hooltpae, mar woont now in Grouw. En wat zicht heur boek d’r fantastisch mooi uut! Et is A4-fermaot, telt haost 300 bladzieden en het een had kaft. En dat veur mar 24,50 euro… Da’s te geef veur zoe’n boek! In et boek staon liesten mit de Nederlaanse, Latiense en Stellingwarver naemen van de voegels. Ik hebbe d’r, doe ’k gisteraovend laete thuuskwam, drekt in lezen en me vergaept an de prachtige foto’s. Freddie schrift mooi over alle voegels, die in de Stellingwarven veurkommen. Stellingwarf is trouwens ien van de streken in oons laand daor de meerste voegelsoorten veurkommen. Dat komt vanzels mit deur de grote verscheidenhied an laandschoppen. Mooi is daj’ van elke voegel lezen kunnen waor aj’ die in de Stellingwarven zien, heuren en vienen kunnen. De foto’s van Ruurd Jelle bin onveurstelber mooi! Wat hebben die beide jongen een mooi boek maekt en wat was et een gezellige middag! Een wildvremde vrouw vreug nog as ze mit me op ’e foto moch… Et Stellingwarver Voegelboek Tekst: Freddie de Vries Foto's: Ruurd Jelle van der Leij Uitgave: Stichting Stellingwarver Schrieversronte ISBN 978 90 6466 1679 € 24,50 (bestellen kan ook via: info AT stellingwarfs.nl)


Coverfoto Het Stellingwarver Voegelboek Copyright Ruurd Jelle van der Leij

35

In gesprek met Corry van der Meer Al een tijd geleden heb ik een afspraak met Corry gemaakt en gelukkig konden we een datum vinden zodat dit interview in het lentenummer kan. Al een tijdje was ik (en anderen vast ook) benieuwd hoe Corry bij het IVN verzeild is geraakt. En zoals velen van ons, via ‘de Vogelcursus’. Geen nieuws dus, Corry ook. Ze had een berichtje in het ‘Huis aan huis blad’ gezien en meteen gebeld. De cursus was toen vol en zij werd als eerste op de wachtlijst gezet. Doordat een deelnemer toch afzegde, mocht zij direct beginnen. Waar ik wel van opkeek, was dat ze zo’n 6-7 jaar geleden hiermee begonnen was. Ik had het idee dat ze al jaren actief was. Zo zie je maar. Ze werd gegrepen door de vele kennis die ze tijdens de cursus voorgeschoteld kreeg, de enthousiaste docenten, de excursies die in veel gebieden waren, waar ze nooit eerder geweest was en niet te vergeten de aardige mensen. Leuk om te horen. Corry kent Maud, die in hetzelfde jaar met de Vogelcursus begon. Corry ging, toen ze een jaar of 10 was, met haar vader mee het land in als hij kievitseieren ging zoeken. Onvoorstelbaar zoveel weidevogels als er toen waren als je dat vergelijkt met nu, vertelde ze. Haar vader had liever niet dat ze mee ging, maar Corry zeurde net zo lang tot ze het voor elkaar kreeg. Haar vader nam een polsstok mee, maar er waren sloten zó breed dat ze daar niet overheen durfde en dan bleef ze in het land zitten kijken tot haar vader terugkwam. Na de cursus heeft Durk haar gevraagd of ze bij de subwerkgroep ‘themacursussen en excursies’ wilde komen. Op dat moment hadden ze daar te weinig medewerkers. Corry zei meteen ‘ja’ en zij doet dat met veel plezier. Nu gaat Corry ook regelmatig mee roofvogels ringen met Anne Bosma en Johan Krol (die weet waar de nesten zijn). Vaak gaan er zo’n twintig mensen mee. De kleintjes worden uit het nest gehaald en in een zak gedaan en mee naar beneden genomen. Telkens weer ontroert het Corry als ze de jonge vogels ziet. Ze is af en toe bezorgd omdat de ouders in paniek wegvliegen als de vogeltjes


36

gewogen, gemeten en geringd worden. Ze wil ze het liefst zo snel mogelijk in het nest terug zetten. Corry wordt helemaal lyrisch als ze de vroege kanotochten, die ‘s ochtends om 5 uur beginnen, in de Alde Feanen beschrijft. Het opstaan valt niet mee, maar als je in de kano zit met een opkomende zon, dan geniet ze met volle teugen! Corry heeft tot aan haar huwelijk in Dronrijp gewoond, daarna op verschillende plekken in Leeuwarden. Nu woont ze met haar man en hun jongste dochter al zo’n twintig jaar in hetzelfde huis. Hun oudste twee kinderen zijn het huis uit. Ze houden erg van de natuur. Ze gaan meestal een keer per jaar naar Zeeuws Vlaanderen, heerlijk dicht bij het strand. Ook gaan ze graag naar Ameland. Destijds deden ze dat met de kinderen. Fietsen, wandelen en dan heerlijk over het strand zwerven terwijl er verder niemand is. Er was toen van alles te vinden op het strand. Naast haar baan van 26 uur per week bij het Centraal Justitieel Incasso Bureau, waar ze mentor is op het Informatiecentrum, heeft ze de nodige hobby’s. Sinds kort zit ze op aquarelleerles in hun wijkcentrum. Verder verdiept ze zich nu in de geschiedenis van de Oranjes. Dit kwam n.a.v. een zussendag, die ze samen met een zus had georganiseerd. Ze waren met zeven zussen, de oudste is helaas overleden. Nadat hun moeder twee jaar geleden is overleden, vonden ze dat ze toch van tijd tot tijd iets met elkaar moesten doen. Ze heeft toen een historische rondleiding door Leeuwarden verzorgd en stond er versteld van hoeveel geschiedenis Leeuwarden heeft. Ze vindt o.a. het tijdperk van de stadhouders interessant. Ze is met haar man het afgelopen jaar in Duitsland geweest en heeft daar een kasteel van de Oranjes bezocht. Nu leest ze een boek over een dochter van koning Willem II. Verder mag ze graag naar het theater gaan, vooral opera’s hebben haar voorkeur. Samen met haar man is ze lid van ‘Vrienden van de Harmonie’ en ze zijn al een paar keer mee geweest met een operareis o.l.v. Rudolf Nammensma. Dit jaar stond Parijs op het programma. Vorig jaar waren ze in Hamburg en volgend jaar staat Berlijn op het programma. Ik heb niet eens alles opgeschreven wat Corry heeft verteld, maar ik zie dat het blad al weer vol is. En dan te bedenken dat Corry vond dat ze niet zoveel te vertellen had. Corrie Kruiswijk


37

De redactie nodigt u uit om ook eens wat te schrijven, over iets natúúrlijks. Inzendingen voor 1 juli 2013 bij de redactie: Linda Veeman, Van Gheelstins 12, 8925 GB Leeuwarden e-mailadres: [email protected] en Ben Engelen, Gounodstraat 10, 8915 CK Leeuwarden e-mail adres: [email protected]

IVN Leeuwarden Vereniging voor natuur- en milieueducatie Wist U dat… -

op de website dit Leeuwenboekje ook te zien is? activiteiten daar vaak eerder worden aangekondigd? u vanaf de linken-pagina heerlijk kunt surfen naar mooie natuursites over allerlei onderwerpen?

Zet onderstaande websites dus in uw favorieten en kijk regelmatig op:

www.ivnleeuwarden.nl en de landelijke site

www.ivn.nl en

onze afdeling Leeuwarden


38


39


40

LEEUWENBOEKJE LENTE 2013 I.V.N. LEEUWARDEN E.O

Recommend Documents