IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei BK Leeuwarden LEEUWENBOEKJE WINTER IVN LEEUWARDEN E.O

IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei 262 8918 BK Leeuwarden

LEEUWENBOEKJE WINTER 2012-2013 IVN LEEUWARDEN E.O.

Wat is het IVN? De Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie is een landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen. IVN Leeuwarden en omgeving is zo’n afdeling met als werkgebied Leeuwarden en wijde omgeving.

Wat is de doelstelling? Het IVN wil door haar activiteiten de mensen laten zien wat er (nog) is aan natuur. In de hoop dat bewustmaking zal bijdragen tot bescherming van onze nog aanwezige natuur.

Wat doet het IVN? Het IVN organiseert excursies, thema-avonden en cursussen. Zij beschrijft wandel- en fietsroutes en stimuleert werkgroepen. De afdeling Leeuwarden heeft inmiddels een aantal werkgroepen. Het Leeuwenboekje is ons afdelingsblad dat met de komst van elk nieuw seizoen verschijnt. Het wil informeren, stimuleren en activeren. Daarnaast is er onze website (www.ivnleeuwarden.nl).

Hoe werkt het IVN? Alle activiteiten van IVN -Leeuwarden, zowel van leden als van het bestuur zijn vrijwilligers activiteiten. Alle leden zijn actieve leden.

Wat kost het? Er zijn verschillende IVN- lidmaatschappen. Een landelijk lidmaatschap kost € 20,- per jaar. Regionale leden (donateurs) betalen € 15,-. Contributie is te betalen door middel van een machtiging (u krijgt dan € 2,50 korting) of door overmaking op rekening 60.55.99.440 ten name van IVN afdeling Leeuwarden.

Hoe kun je lid worden? Door het formulier te downloaden van www.ivnleeuwarden.nl of telefonisch (058-844 25 48) aan te vragen en ingevuld te sturen naar Renée Ras, de Kei 262, 8918 BK Leeuwarden. Dit is ook het adres voor adreswijzigingen. Liefs per mail [email protected] Telefoonnummer (058) 844 25 48

Sluitingsdatum kopij volgende Leeuwenboekje:

1 april 2013 een blad ván iedereen vóór iedereen, dus stuur kopij !

Wintertijd Als de natuur in rust is en de tuin winterklaar, dan is er tijd om andere dingen rondom de natuur te gaan doen. Zeker als er sneeuw is gevallen, vragen vooral de vogels aandacht. In mijn tuin, die onlangs volledig gerenoveerd is, waardoor ik benieuwd ben of het vogelvolk wel van onze tuin ‘gebruik blijft maken’, heb ik geconstateerd dat vogels zich weinig aantrekken van veranderingen. Het is een aardigheid om de vele soorten vogels, die gebruik maken van de voederplank en de vogelhuisjes, te zien ‘bekvechten’ om een graantje mee te pikken en daarbij de ander niets gunnen. De ander is vaak slim genoeg om op een andere wijze aan zijn of haar trekken te komen. Ook een wandeling maken in de omgeving van mijn dorp of gewoon langs de waddendijk lopen, is in mijn beleving een prettige ontspanning met steeds weer nieuwe verrassingen. Wat dat betreft is de winter eigenlijk een spannend jaargetijde. Ik weet niet of u dat ook heeft, maar juist die wintertijd brengt momenten van bezinning met zich mee. In kranten en tijdschriften vind je met de regelmaat van de klok allerlei artikelen die met de natuur te maken hebben. Denk bv. aan de opnieuw oplaaiende discussie over het klimaat en de opwarming van de aarde. En wat te denken van thema’s als energie, duurzaamheid en milieu. Het is te veel om op te noemen. Het maakt dat wij opnieuw aan het denken worden gezet over hoe wij omgaan met de planeet, ofwel moeder aarde, waarop wij (mogen) leven en werken. Van ons allen wordt gevraagd om na te denken over hoe wij op een goede manier de aarde leefbaar kunnen maken en houden. Dat is een verantwoordelijkheid waar wij iedere dag mee te maken te hebben. Dat raakt ons niet alleen maar vraagt juist om actie en creativiteit. Eigenlijk moet dát bewustwordingsproces van verantwoordelijk willen zijn voor de aarde en de natuur in onze genen zitten. Het IVN is zo’n natuurorganisatie die met vele vrijwilligers zich actief inzet voor dat bewustwordingsproces en aandacht vraagt bij jong en oud voor de natuur en alles wat daar mee te maken heeft. Dat geeft een goed en ook trots gevoel. Klaas van der Heide

Leeuwenboekje winter 2012-2013

3

IVN Afdeling Leeuwarden e.o. Werkgroepen - Contactpersonen: Excursies: Klaske Stegenga (058) 266 13 87 Leeuwenboekje: Linda Veeman (058) 288 78 92 Ben Engelen (058) 213 92 78 Renée Ras (058) 844 25 48 Website: Renée Ras (058) 844 25 48 Jan van der Meer Vogelwerkgroep: Durk Weijma (0514) 57 13 18 Plantenwerkgroep: Daan van Zomeren (058) 213 75 92 Werkgroep educatie en jeugd: Violet von Kruchten (058) 288 65 67

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected] [email protected]

Afdelingsbestuur: Voorzitter: Klaas van der Heide (058) 257 46 26 Vice-voorzitter: Rinze de Vries (058) 213 83 51 Penningmeester: Maud von Ende 06 83 37 08 86 Secretaris: Pieter Willem Louwsma 06 46 00 54 95 Van Roonhuysestraat 20 8921 VZ Leeuwarden Contactpersoon werkgroepen: Rinze de Vries (058) 213 83 51

[email protected] [email protected] [email protected] p.w.louwsma.ivnleeuwarden @gmail.com

[email protected]

Mocht u lid van IVN- Leeuwarden willen worden. Neem dan contact op met onze Ledenadministratie: Renée Ras 06 22 12 49 30 [email protected]

Dit Leeuwenboekje is mede mogelijk door sponsoring van de Tuin van Leeuwarden in WC Zaailand Leeuwarden. Leeuwenboekje winter 2012-2013

4

Mededelingen van het bestuur Themawerkgroepen 2013 Opnieuw doen wij een oproep aan leden en belangstellenden om mee te doen aan eenmalige thema groepen met als thema’s: -water -groen dichterbij -klimaat en energie -duurzaamheid Onze vorige oproep heeft weinig respons opgeleverd. Er hebben zich twee belangstellenden aangemeld voor het thema Groen Dichterbij. Dat is te weinig om een themagroepsbijeenkomst te organiseren. Vandaar nogmaals deze oproep om de belangstelling hiervoor onder de leden te peilen. Opgave bij Pieter-Willem Louwsma ([email protected]) of Cor de Vries (l.vriesrunia@upcmail) Algemene Ledenvergadering IVN Leeuwarden e.o. op 4 maart 2013 Op 4 maart 2013 wordt de jaarlijkse algemene ledenvergadering gehouden in de Kurioskerk aan de Julianalaan te Leeuwarden. Deze vergadering begint om 19.30 uur. U zult in januari of februari een uitnodiging ontvangen. Noteer alvast deze datum. Vacature penningmeester Maud von Ende heeft het bestuur laten weten dat zij wil stoppen met het penningmeesterschap. Zolang er nog geen penningmeester is gevonden, blijft Maud de penningen beheren. Het bestuur doet een oproep aan de leden om zich kandidaat te stellen voor deze functie of namen door te geven van belangstellenden. Nadere informatie over het penningmeesterschap kunt u krijgen bij Maud von Ende Tel: 06 83 37 08 86 of Klaas van der Heide Tel: (058) – 257 46 26. Website IVN Leeuwarden en landelijk IVN Neem eens een kijkje op de website van het IVN Leeuwarden www.ivnleeuwarden.nl of www.ivn.nl Op deze websites vindt u allerlei nuttige en boeiende informatie over de activiteiten van IVN Leeuwarden en IVN Nederland.


5

Samen met de websitebeheerders van IVN Leeuwarden wordt nagegaan wat de mogelijkheden zijn voor het IVN Leeuwarden om gebruik te maken van de z.g. sociale media, Twitter en Facebook. We houden u van de ontwikkelingen op de hoogte. Ledendag 2013 Samen met de werkgroepen Planten en Vogels gaan we als bestuur bekijken of we in het voorjaar van 2013 een ledendag kunnen organiseren met een ontbijt voor de leden van IVN Leeuwarden. In januari starten we met de voorbereidingen. We doen een oproep aan de leden om zich aan te melden om mee te helpen met het organiseren van de ledendag. U kunt zich aanmelden bij Pieter-Willem Louwsma, secretaris, [email protected] Composiet De Composiet 2013 is weer uit! Het is een uitgave van het IVN Consulentschap Fryslân in samenwerking met alle Friese IVN afdelingen. In de Composiet staan alle activiteiten van de zeven Friese IVN afdelingen. De Composiet is (beperkt) verkrijgbaar bij het IVN Consulentschap Fryslân. IVN Nederland in reorganisatie en Jaarplan landelijke Raad IVN Door teruglopende inkomsten moet het landelijk IVN gaan reorganiseren en kijken naar de taken van het IVN. Hoe de reorganisatie er uit gaat zien zal in de eerste helft van 2013 duidelijk worden. Ook de landelijke Raad van het IVN is bezig met het vaststellen van het Jaarplan 2013. De nadruk in dit jaarplan komt te liggen bij de regionale en plaatselijke afdelingen en de ondersteuning hiervan. Daarnaast wordt er gewerkt aan een landelijk contributie en afdracht systeem, jeugdlidmaatschap en wordt de redactie van het landelijk IVN blad ‘Mens en Natuur’ opnieuw ingevuld. Als bestuur hebben we het voornemen om u tijdens de algemene ledenvergadering hierover nader in te lichten. Tijdens het jaarlijkse coördinatorenoverleg op 8 november 2012 zijn de coördinatoren van de werkgroepen van IVN Leeuwarden geïnformeerd over de stand van zaken rondom het landelijk IVN.


6

Activiteiten IVN in 2013 (zie ook www.ivnleeuwarden.nl) Vogelwerkgroep - Cursus- en excursieprogramma 2013 Vogelcursus voor beginners eind januari – eind mei 2013 Voorkennis of ervaring op het gebied van vogels is niet noodzakelijk. Tijdens 6 beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: watervogels, uilen, weide-, moeras- en zangvogels. Maximum aantal deelnemers: 25 Kosten: IVN-leden € 70,- Niet-leden € 80,Inlichtingen en aanmelding bij: Marjan Koeze Tel: (058) 213 81 37 E-mail: [email protected] Vervolgvogelcursus eind januari – eind mei 2013 Deze cursus is bedoeld voor mensen met enige kennis / ervaring op vogelgebied. Tijdens 4 beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: wad-, trek-, roof-, weide-, moeras- en kolonievogels en de kerkuil. Maximum aantal deelnemers: 25 Kosten: IVN - leden: € 70,- Niet leden: € 80,Inlichtingen en aanmelding bij: Tjeerd de Jong Tel: (058) 266 27 04 E-mail: [email protected] Themacursus “Wintergasten en thuisblijvers” 26 januari 2013 VOLGEBOEKT Zaterdagmorgen: Korte beamerlezing op locatie en aansluitend excursie. Observeren van wintergasten en (water)vogels die het jaar rond hier blijven. Locatie: nader te bepalen Docent /excursieleider: Sieds Boersma Organisatie: Jan Kramer en Anneke Zeinstra Maximum aantal deelnemers: 24 Kosten deelname (inclusief koffie): € 12,Inlichtingen en opgave bij: Jan Kramer Tel: (058) 212 16 48 E-mail: [email protected] Vroege Vogelexcursie / Struintocht Deelname is gratis. 12 mei Zangvogels Locatie: Jan Durkspolder. Start: 05.00 uur 2 juni Struintocht met kano’s Locatie: De Alde Feanen bij Earnewâld. Start: 05.00 uur Inlichtingen en opgave bij: Durk Weijma Tel: (0514) 57 13 18 E-mail: [email protected]


7

Excursie naar Ameland voor deelnemers themacursus Roofvogels 2012 (excursie is in 2012 vervallen) Praktijk spotten en ringen van dagroofvogels (op een zaterdag, de gehele dag). Datum nog vast te stellen. Excursieleider: Johan Krol Organisatie: Anne Bosma en Corry van der Meer Themacursus "Steltlopers” eind augustus – begin september 2013 (data nog vast te stellen) Deze cursus bestaat uit een cursusavond in Leeuwarden en een excursie op zaterdagmorgen naar de Friese Waddenkust. Docent: Sieds Boersma Organisatie: Tonny Biesterbosch en Anneke Zeinstra Maximum aantal deelnemers: 20 Kosten: IVN-leden: € 18,- Niet leden: € 20,- (incl. koffie cursusavond en excursie). Inlichtingen en opgave bij: Tonny Biesterbosch Tel:(058) - 255 18 76 E-mail: [email protected]

"Vogelochtenden" Elke eerste zaterdag van de maand (uitgezonderd juli, augustus en september) is er een "Vogelochtend"; een "vrijblijvende" vogelexcursie, waarvoor men zich niet hoeft op te geven en waaraan geen kosten verbonden zijn. Mensen die meerijden in een auto betalen € 3 p.p. aan de chauffeur. Iedereen met belangstelling voor vogels is welkom. Verzamelen op het parkeerterrein achter het Q8 benzinestation aan de Tesselschadestraat te Leeuwarden (circa 200 m vanaf rotonde Heliconweg-Tesselschadestraat). De starttijd is meestal 9.00 uur. De mensen die op onze verzendlijst staan ontvangen een paar dagen vóór elke Vogelochtend een mail met bijzonderheden. (o.a. de vertrektijd) Organisatie: Anne Bosma en Willemke Feenstra en Teartse van der Zee Inlichtingen en aanmelding voor verzendlijst: Anne Bosma Tel: (058) - 266 01 09 E-mail: [email protected] Informatie Vogelwerkgroep Durk Weijma Tel: (0514) – 57 13 18 E-mail: [email protected]


8

Maandag 25 maart 2013: De schreeuw van de Grutto Op deze avond wordt de lezing “De schreeuw van de grutto” verzorgd door Theunis Piersma van de Rijksuniversiteit in Groningen. Aanvang 20.00 uur. Toegang is gratis. Kijk op onderstaande link voor meer informatie: http://filmhuisleeuwarden.nl/specials2/wadblik/ Lezingen- en documentairereeks Deze lezingen- en documentairereeks in het Filmhuis Leeuwarden, georganiseerd door de Waddenacademie, het Fries Museum, Film in Friesland en de Nationale UNESCO Commissie, is op acht maandagavonden van 20:00 tot 22:00 uur (4 avonden zijn al geweest in 2012) . Gespreksleiders tijdens deze avonden zijn Saskia Bak (directeur Fries Museum) en Jacqueline Schrijver (directeur Film in Friesland). Het Fries Film Archief selecteert in overleg met de inleiders de filmfragmenten die worden vertoond. Van iedere “Wadblikavond” verschijnt een kort verslag met foto’s en waar mogelijk het vertoonde filmmateriaal. Kijk voor meer informatie over Wadblik op de website van de Waddenacademie. De toegang is gratis, maar: Kom op tijd want “vol is vol”!

Werkgroep Planten Regelmatige plantenexcursies De plantenwerkgroep gaat in principe iedere derde zaterdag van de maand op pad van maart tot september. In het hoogseizoen zullen er nog een aantal avondexcursies plaats vinden Vooraf krijgen mensen die in ons mailbestand staan nadere informatie. Onder “Activiteiten” staan op de website de thema excursies al vermeld. Die kun je daar dus al grofweg bekijken. Jan en Margriet gaan voorts iedere week een keer overdag op pad. Zij houden zich ook bezig met de inventarisatie van kilometerhokken en zoektochten naar bijzondere soorten. Degenen die met hen mee willen gaan,


9

moeten dat even doorgeven aan [email protected] Zij worden van tevoren ingelicht via de mail. Wil je je adres toevoegen aan de maillijst? Geef dan je e-mailadres door aan Daan: [email protected]

Excursie zondag 3 maart 2013; Knoppen herkennen Rengerspark Staat hier nou een es? Of een esdoorn? Of is het misschien toch een beuk? Wist je dat je in het vroege voorjaar, aan de knoppen van de bomen en struiken al heel snel kunt ontdekken om wat voor boom of struik het gaat? Ga daarom met ons mee, op een struintocht door het Rengerspark te Leeuwarden! En zeker weten, dat je na afloop van deze excursie ook zelf al een fiks aantal bomen en struiken op naam kunt brengen! De excursie staat onder leiding van: Margriet Kampman en Jan van der Meer Lokatie: Tijdstip: Opgave: info:

Leeuwarden, Rengerspark (ingang Spanjaardslaan) zondag 3 maart om 14.00 uur Niet nodig Margriet Kampman, : [email protected]

Excursie zaterdag 13 april 2013: Stinzenplanten Martenastate Op deze historische plaats in Cornjum kunnen we de meeste soorten stinzenplanten aantreffen. Eeuwen geleden namen edelen en gegoede burgers deze bijzondere planten mee terug van hun verre reizen. Zodoende treffen we nu nog op veel buitenplaatsen deze bijzondere planten aan. De plantenwerkgroep Leeuwarden wil hierover graag het een en ander vertellen en u natuurlijk ook deze mooie planten laten zien. Door: Margriet Kampman, Jan van der Meer en Daan van Zomeren. Locatie: Parkeerplaats Martena State Cornjum bij de toegangspoort. Tijd: 10:00u tot 12:00u Opgave: Niet nodig

Werkgroep Educatie en Jeugd Lessen op Scholen De werkgroep Educatie en Jeugd heeft in 2012 onder andere lessen verzorgd voor de Basisschool Willem Alexander te Leeuwarden. Het betrof een beamerlezing op school over de geschiedenis van de Froskepôlle, de aanleg en de functie van het water en er werd besproken hoe


10

de natuur er zich ontwikkelde. Vervolgens gingen de kinderen een aantal planten determineren en konden ze eetbare planten proeven in poffertjes. Een week later gaat de klas zelf op onderzoek met een bijbehorend programma. Scholen die hiervoor interesse hebben kunnen contact opnemen met: Violet von Kruchten, coördinator werkgroep Jeugd en Educatie E-mail: [email protected] of Tel: (058) – 288 65 67

Programma’s voor Bibliotheken of Clubs De werkgroep verzorgt ook voor clubs of bibliotheken programma’s, aangepast aan het seizoen. Een greep uit de activiteiten: papier maken, schilderijtjes maken met natuurlijke materialen, een beamerlezing over uilen en vervolgens uilenballenpluizen, eten uit de natuur en voedermogelijkheden timmeren voor vogels. Enkele data die al bekend zijn: 13 februari 2013 Thema: Papier scheppen, ingelegd met iets uit de natuur. Jeugdbibliotheek Bilgaard 13 maart 2013 Jeugdbibliotheek Camminghaburen 24 maart 2013 Jeugdbibliotheek Centrale Bibliotheek Wirdumerdijk De activiteiten in de bibliotheken zijn van 13.30 uur tot 15.00 uur. De thema’s worden later bekendgemaakt. Ook clubs kunnen ons uitnodigen en in overleg maken we een programma. Hulp gevraagd Mensen die belangstelling hebben om activiteiten voor te bereiden en/of programma’s willen ontwikkelen kunnen contact opnemen. Informatie bij: Violet von Kruchten E-mail: [email protected] of Tel: (058) - 2886567


11

De eerste maandelijkse vogelkijkochtend na de zomer. Op 6 oktober 2012 was het weer zover. Na een zomerstop zijn we weer van start gegaan met de vogelkijkochtenden op de eerste zaterdag van de maand. Deze ochtend viel toevallig samen met Euro Birdwatch 2012, een jaarlijks terugkerende internationale vogelteldag tijdens de najaarstrek. Vorig jaar deden er 37 landen mee, dit jaar waren dat 41 landen. Anne Bosma had ons opgegeven via de Vogelbescherming. We gingen tellen in vogelhut Skrok en vogelhut Skrins bij Wommels. Het weer zag er weinig hoopgevend uit toen we verzamelden aan de Tesselschadestraat. Het regende en het zag er niet naar uit dat het daar snel mee op zou houden. Gelukkig waren er toch aardig wat mensen vroeg opgestaan om mee te gaan. In de regen reden we eerst naar vogelhut Skrok. In de hut werden de telescopen geïnstalleerd en de verrekijkers getrokken en toen moest er geteld worden! Dat is heel anders vogels kijken dan anders. Er waren wat ervaren tellers bij en dat hielp, want hoe weet je nou hoeveel kieviten of kokmeeuwen er in zo’n grote overvliegende groep zitten? Als ze zwemmen of op de oever zitten heb je nog de tijd om rustig te tellen, maar overvliegend moet er heel snel geschat worden. We begonnen rustig, maar op een gegeven moment merk je dat je hebberiger wordt. Je ziet het aantal soorten op de lijst groeien en je gaat dan speuren naar meer, naar iets bijzonders. Een overvliegende sperwer of slechtvalk bijvoorbeeld. Nou, die slechtvalk voldeed opeens aan de wens! Halverwege de ochtend trok de regen weg en werd het zowaar mooi weer. De zon kwam er bij en de lucht werd gedeeltelijk blauw. In vogelhut Skrins werd Anne Bosma gebeld door de iemand van de Vogelbescherming voor een eerste inventarisatie. Alle vogelsoorten plus aantallen, werden stuk voor stuk voorgelezen. We hoorden ook dat er verschillende groepen in het land hadden afgehaakt vanwege het weer. Dat voorlezen was leuk om te doen. Bij hut Skrins zagen we bijvoorbeeld 114 watersnippen en 498 grauwe ganzen. Alsof ze één voor één geteld zijn! Tijdens het voorlezen arriveerde die ene slechtvalk die me nog gauw werd toegeroepen. We zagen twee holenduiven, vijf putters, groenlingen, graspiepers en zo hebben we een hele lijst vogels gezien. Wij als groep zagen 2331 vogels. Het waren in totaal 42 verschillende soorten. In Nederland werden er in totaal 373.690 vogels geteld en 190 soorten. Opvallende soorten in Nederland waren bijvoorbeeld: één zwarte ibis, één


12

reuzenstern, twee bladkoningen, 35 beflijsters, één dwerggans, één vorkstaartmeeuw, twee rode wouwen en een roodkeelpieper. Ook ontdekten we tussen de grauwe ganzen enkele met een halsband om. Van eentje kon een vrij duidelijke foto genomen worden. Anne Bosma meldde deze gans later thuis aan op de site goosetrack en las dat het om een “autochtone” grauwe gans ging die op 15 juni 2011 geringd was in De Deelen. Leuk om te weten, dat maakt die ene gans toch een beetje specialer dan de andere ganzen. Het was een leuke ervaring om een keer vogels te tellen, al kijk ik zelf liever op de gewone manier naar vogels. Wanneer je telt, ben je alleen maar aan het inventariseren en ga je toch wat voorbij aan de schoonheid van de vogels, of aan andere mooie of opvallende zaken in je omgeving. Maar zo een keer tellen met z’n allen is leerzaam en nuttig voor allerlei onderzoeken want daar gaat het bij het tellen toch om. En ondanks de regen was het gezellig! Willemke Feenstra

Vogelochtend zaterdag 3 november 2012 In de aankondigingsmail van deze vogelochtend staat dat ik, wat voor weer het ook is, niet in bed mag blijven liggen. Dat heb ik de eerste zaterdag van oktober wel gedaan, omdat ik het hoorde regenen toen de wekker ging. Toen klaarde het later op en zijn er bij Skrok en Skrins maar liefst 2331 vogels gespot. Dus deze zaterdag maar vroeg uit de veren en een race op de fiets richting het verzamelpunt. Ik ben nog net op tijd. Teartse van der Zee heeft de leiding en kondigt aan dat we richting het IJsselmeer gaan. Eerst rijden we naar een betrekkelijk nieuwe kijkhut ten zuiden van Harlingen “It Hegewierster fjild”. Deze hut is in 2008 bedacht en gebouwd door leerlingen van twee


13

bouwopleidingen in Harlingen en Leeuwarden. De hut heeft de vorm van een boothuis met ronde boeg. Het is voor- en in de hut spekglad en Eerde zeilt dan ook op zijn knieën naar binnen. Gelukkig vallen de verwondingen mee maar de broek is wel kapot. O ja, onderweg naar de hut zien we al putters, koperwieken, een pica pica (klinkt heel spannend maar het is gewoon een ekster) en ringmussen. Op het schuin oplopende pad voor de hut worden alle telescopen op een rijtje gezet. Dat ziet er indrukwekkend uit. Als ik eindelijk ben bijgepraat en ik de telescoop heb scherpgesteld, gaan we verder. Ik heb nog net een pijlstaarteend ontdekt en een paar slobeenden, krakeenden, tafeleenden en dodaars. Ongetwijfeld was er veel meer te zien maar ik had het te druk met de mensen in plaats van de vogels. Vanuit de auto zien we nog buizerds, torenvalken, wilde zwanen en brilduikers. Daarna rijden we naar het Kornwerderzand. Eerst kijken we aan de zeekant. Hier zijn meer boten dan vogels te zien. Het is leuk om te bekijken hoe de boten hun zeilen hijsen als ze de sluis uit varen. We blijven lekker warm in de auto zitten en hebben een prima uitzicht. Het blijft bij een paar meeuwen en wat aalscholvers en futen. Daarna kijken we aan de kant van het IJsselmeer. Hier komt de koffie uit de kofferbakken te voorschijn. Ik probeer het verschil te zien tussen de stormmeeuwen en kokmeeuwen die op de houten palen zitten. Ook worden er nog goudhaantjes gespot in de bosjes. Er zijn zelfs geluksvogels die niet alleen dodaars boven water zien komen, maar ook een zeehond! Daarna rijden we naar de uitkijkheuvel bij de Makkummer Zuidwaard. Onderweg zien we kieviten, rotganzen, brandganzen, en kolganzen. Toen we hier begin april met de vogelochtend ook op de uitkijkheuvel waren, zagen we krooneenden, lepelaars en reuzensterns. De verwachtingen zijn dus hoog gespannen. Vandaag zien we piepers vliegen en horen we rietgorzen. Achter de uitkijkheuvel in de vaart zwemmen allemaal bergeenden. Tegen de rietkraag zien we met de telescoop heel veel wintertalingen drijven. Van een afstand zijn de wintertalingen te herkennen aan de gele vlek op hun achterwerk. Voor de heuvel zwemmen 6 dodaars en op het eiland staan aalscholvers en bergeenden en ik ontdek ook hier een pijlstaarteend. Dan weer opwarmen in de auto op weg naar Leeuwarden. We vertellen elkaar sterke verhalen over allerlei bijzondere vogels die we ooit gezien hebben. Ondertussen kijken we nog met een half oog naar biddende torenvalken en buizerds op paaltjes en zien we zelfs nog een blauwe kiekendief voorbij vliegen! Linda Veeman


14

De eerste zaterdagochtend van de maand “ Hallo vogelaars, Jullie hebben die vogelkijkochtend op de eerste zaterdag van de maand natuurlijk wel gereserveerd in de agenda, maar dit is toch nog even een herinnering want a.s. zaterdag is het alweer zover. De tijd vliegt om! Aanstaande zaterdag 1 december gaan we weer. Vertrek om 09.00 uur vanaf de parkeerplaats bij de Q8 benzinepomp aan de Tesselschadestraat. Met een vriendelijke groet, Willemke Feenstra, Teartse v.d. Zee en Anne Bosma” Deze hartelijke uitnodiging komt elke maand (behalve de zomermaanden) voor de ‘eerste zaterdag van de maand’ m’n e-mail binnen. Ik ben dit keer stellig van plan die ochtend mee te gaan. De vrijdagochtend ben ik niet met m’n wandelgroep meegegaan, want ik vond twee ochtenden achter elkaar zo vroeg het bed uit wat overdreven. Goed dan is het zover, zaterdag 1 december. Heerlijk geslapen, om zes uur even wakker, maar goed ik had de wekker gezet dus dat moest goed gaan. Maar wat denk je? Om 8:40 uur schrik ik wakker. Het dringt tot me door dat ik meteen in m’n ochtendjas in de auto moet stappen om op tijd te zijn bij het vertrekpunt. Laat staan dat ik op de fiets ga. Een rare ontgoocheling. Ik kijk naar buiten, prachtig weer, de zon schijnt, wat wolken en de avond ervoor had ik gehoord dat het ‘s middags slecht weer zou worden. De vorige keer had Anne al geadviseerd je niet door de weerberichten of het weer te laten weerhouden, want het viel praktisch altijd mee. Enfin, daar ga je dan. Ik dook weer lekker in bed zag allerlei mooie beelden van het ochtendlicht over de Friese velden. Maar ja, daarmee wordt het niet een uur vroeger om nog op tijd te komen. Mijn vader was een ochtendmens, daar was ik af en toe afgunstig op. Mijn moeder stond wel vroeg op, maar ik kwam er pas later achter, toen ik allang het huis uit was, dat zij graag uitsliep. Ik denk toch dat ik meer dat gen van m’n moeder te pakken heb. Als het weer kouder wordt en ‘s ochtends lang donker is, denk ik wel eens aan een winterslaap. Net als de ijsberen, egels en nog veel meer dieren. Ik vraag


15

me wel eens af: zouden er nu echt geen mensen zijn die een winterslaap houden? Zo af en toe lijkt het me heerlijk! Corrie Kruiswijk

Hierboven een foto van de groep van die morgen

Spannende belevenissen in de Ryptsjerkerpolder - Deel I “AUWW ... Dêr steat stroom op”. “ Ja dat hy ik toch sain”. Buiten adem en helemaal hyperdepieper klimt Betty over het hek. Ze staat te wankelen met haar fotostatief met één been aan elke kant van het hek. Het statief neem ik over en pak haar stevig bij de jas om haar over het hek heen te helpen. Ik verwacht elk moment een schok want haar broekspijp zit alweer tegen de stroomdraad. Gelukkig blijft de klap uit. “Sjust um nog?” vraagt ze. “Ja Betty, dêr in de top van die els". Snel stelt ze haar fototoestel in en klikken maar. “Oh, finst dit net prachtig, ik fin ‘t sa spannend. Do ek?”. Eerst even voorstellen. Ik ben Meino Zondervan. Geboren in 1969. Getrouwd en twee jongens van 10 en 13 jaar. Woonachtig op de klei in Marsum en werkzaam op de digitale afdeling van een drukkerij in Leeuwarden. Van 2010 t/m 2012 volgde ik de tweejarige natuurgidscursus van het IVN. September 2010 zijn we begonnen op locatie Kinderboerderij ‘De Naturij’ in Drachten. ‘De Noardlike Fryske Wâlden’ (NFW) stonden centraal. Een onderdeel van de cursus is dat je


16

gedurende de cursus een adoptieterrein (AT) beheert en daar aan het einde van de cursus een verslag van klaar hebt, die je vervolgens presenteert aan de groep en docenten. Mijn gebied is de uitzichtheuvel en zijn directe omgeving in de Ryptsjerkerpolder. Een prachtig gebied aan de rand van de zandgronden van de NFW overgaand in de kleigronden naar het westen. Onderstaand enkele beschrijvingen van belevingen. 10 april 2011 “Klapper van de week” Vandaag weer een dagje naar mijn AT geweest. Met dit mooie weer gaat het hard met de natuur. Je moet erbij zijn, anders ben je te laat om al het moois wat de lente je biedt te beleven. Je zit te wachten op de eerste fitis met zijn mooie liedje. Maar als ze dan massaal binnenkomen is het bijna irritant, want ze zingen de hele notenbalk vol waardoor je moeite moet doen om de net gearriveerde zwartkop er tussen uit te pikken. Tijdens mijn rondje om de uitzichtheuvel arriveren er mensen boven op de heuvel waardoor er plotseling een zwart witte schim vlakbij me uit de struiken schiet. F..k, ik krijg mijn verrekijker niet zo snel scherp. Dan maar zonder kiekert....zwart wit ... vrij lange staart, zo groot ongeveer als een lijster...een klapekster in mijn AT. YES!! Hij gaat in een boom zitten in het open veld. De mensen op de heuvel mogen in mijn vreugde delen. Een man met twee kinderen. Eén van de kinderen begroet mij met de woorden “hallo meneer de vogelaar”. Hoe zou dat manneke dat toch zien? De vader blijkt ook vogelaar en heeft een telescoop bij zich. Hij komt uit Brabant en bedankt me voor het melden van de klapekster. In het open veld bleken ook de gele kwikstaarten weer terug te zijn. Gezellig kwetterende boerenzwaluwen, kneutjes en ook de weidevogels zijn druk. Naast de kievit, grutto, tureluur en scholekster zaten er ook een tiental kluten en twee lepelaars samen met vier grote zilverreigers. In een plas ook wintertalinkjes en bergeenden. “Mijn” buizerd zat weer op zijn vaste stek in de


17

dode boom. De bruine kiekendief wiebelt ook weer boven het rietveld. De rietgors zingt zijn simpele deuntje. Mijn eerste gekraagde roodstaart (mannetje) van het jaar was druk met het insecten vangen om aan te sterken van de lange reis vanuit het zuiden. Een watersnip zorgt voor een halve hartverzakking als ‘t beestje een meter voor me weg zigzagt met zijn typisch krassende geluid. De slechtvalk zit weer op de zomerdijk uit te buiken. Een biddende torenvalk wordt bijna omver gekegeld door 3 ravottende buizerds. Op een gegeven moment hoor ik hoog boven me een kraai roepen. Hij blijkt een havik te klieren. Opvallend aan de havik is dat hij aan elke poot een riempje heeft. Vreemd! Verder nog dagpauwoog, kleine vos en klein koolwitje qua vlinders en ook de pinksterbloemen en boterbloemen staan alweer te bloeien. Na een kleine twee uur was ik uitgekomen bij de boom waar de klapekster was geland. Bleek het beestje er nog te zitten. Ik stond vlak onder hem. Met mijn pocketcamera heb ik door de verrekijker een foto gemaakt. Daarna een sms’je naar Betty Kooistra onze cursusbegeleidster. Even kijken hoe ze reageert op deze melding. Toevallig wist ik dat ze deze vogel nog niet op de gevoelige plaat had. Nou dat heb ik geweten. Ik hoorde van alles vallen en daarop volgend getier terwijl ze al bellend in de auto stapte. Na meerdere sms’jes en hyperventilerende telefoontjes kwam ze aan gescheurd in de grote Benz met de telelens. Natuurlijk vliegt zo’n beestje net weg als Betty arriveert. Nee nee, niet haar schuld. Maar gelukkig vonden we hem weer terug zoals in het introstukje te lezen is. Betty heeft mooie plaatjes geschoten van de klapekster. Andere kleine vogeltjes, als fitis en staartmezen, vonden het minder leuk en cirkelden luid roepend om de klapekster heen. Uiteraard heb ik samen met Betty het verhaal ook nog smakelijk verteld aan de groep tijdens een cursusavond en er hartelijk om gelachen. Meino Zondervan


18

Onkruid Zoals we in “Mens en natuur” hebben kunnen lezen is de IVN een samenwerkingsverband aangegaan met Vara Vroege Vogels/ Tuinreservaten. Tuinreservaten is een belangrijk project, waarbij het belang van natuurvriendelijke tuinen onder de aandacht wordt gebracht. Tuinen , waarin rekening gehouden wordt met dieren, zouden met elkaar een belangrijke ecologische structuur in de stad kunnen vormen. Het oppervlak van alle Nederlandse tuinen komt overeen met dat van alle natuurgebieden. De meeste tuinen zijn echter nogal stenig. Veel mensen zeggen geen tijd voor tuinieren te hebben, of ergeren zich aan kattenpoep of onkruid in een tuin. Maar wat is onkruid?? We spreken van onkruid als een plant op een plaats groeit waar hij niet gewenst is. Klaproos, Kamille of Margriet op een akker is onkruid, maar in een ingezaaide berm niet omdat ze daar gewenst zijn. De beste methode in de strijd tegen onkruid is dus met bodembedekkers de tuin vol laten groeien met (gewenste) planten, die bij voorkeur nectar en stuifmeel bieden, b.v. Ooievaarsbek, Klokje of Longkruid. Naarmate de bodem beter bedekt is, komen er steeds minder ongewenste kruiden voor. Onkruid krijgt dus weinig kans meer en het probleem van de kattenpoep is hiermee ook verdwenen. Zelfs in een betegelde tuin kan er met een paar tegels minder al een boompje of struik groeien. Deze behoeven geen snoei als de maximale grootte hiervan in overeenstemming is met de beschikbare ruimte. In het ergste geval bestrijden sommige mensen onkruiden met Roundup. De firma Ecostyle wil de consument laten geloven dat dit product milieuvriendelijk is, maar het tegendeel is waar, zoals we in een rapport van Greenpeace nog eens kunnen lezen (zie google: “onkruid gif Roundup”) 15 september jl. heeft de 2e kamer een motie van Groenlinks aangenomen waarin het gebruik van glyfosaat (werkzame stof in Roundup) voor niet commercieel gebruik, dus voor particulieren en gemeenten, waarschijnlijk pas per 1januari 2018 verboden wordt. Vooral in stedelijke gebieden zal dit verbod veel effect hebben. Omdat er steeds meer bekend is geworden over de schade die Roundup toebrengt aan gezondheid en milieu, is Ecostyle met het bestrijdingsmiddel Topgun (zonder glyfosaat) , waarbij organische vetzuren de werkzame stoffen zijn, op de markt gekomen. Op verzoek van het Milieuplatform Leeuwarden en de Friese Milieufederatie heeft de Rijks Universiteit Groningen Topgun onderzocht op milieugedrag. In


19

dit onderzoek komt dit product (vooralsnog) niet tegemoet aan de vraag naar een milieuvriendelijke methode voor de bestrijding van onkruid. Zoals bekend is de gemeente Leeuwarden ( i.p.v. terug te grijpen naar de gifspuit) vorig jaar reeds overgegaan op de 'heet watermethode”bij het bestrijden van onkruid op de verharding. Wat het stimuleren van de biodiversiteit betreft is de gemeente trouwens ook op de goede weg. Naar aanleiding van het initiatiefvoorstel: “Leeuwarden Bijenstad” van Pal-Groenlinks en de PvdA heeft wethouder Isabella Diks namens de gemeente het convenant “Bijvriendelijk handelen”ondertekend op 3 december. De gemeente is nu met verschillende organisaties bezig met een soort staalkaart biodiversiteit, genaamd: “Groen gezond voor mens en dier” Dit betreft een soort beleidsvisie met een uitvoeringsplan en maatregelenpakket. Als een van de externe stakeholders, zoals de gemeente dit noemt, mag ik hier aan mee werken. Daan van Zomeren

Nieuw vogelkijkscherm in het Groene Ster gebied. In april 2009 startte de gemeente Leeuwarden het project “Wijkidee” en deed een oproep aan de bewoners om ideeën in te sturen om de wijk te verfraaien of de leefbaarheid te verbeteren. Ons IVN lid Eerde Koopmans uit de wijk Camminghaburen, liefhebber van vogels, stuurde een idee in om vanuit de wijk een struinpad aan te leggen rondom de Merriedobbe en daar dan ook een vogelkijkhut bij aan te leggen. De Merriedobbe ligt vlak achter de wijk Camminghaburen in het Groene Ster gebied. Het idee werd nog eens ondersteund door een brief van het IVN bestuur aan de Gemeentelijke projectcommissie. Op 27 oktober 2009 werden op een feestelijke bijeenkomst in het wijkgebouw De Lieuwe de winnende ideeën uit de gehele stad bekendgemaakt. Eerde kreeg een waardebon van €3000,00 uitgereikt voor zijn idee.


20

Maar dan moet het nog uitgevoerd worden, want nu moet de gemeente aan de slag en krijg je te maken met gebiedsplanning en budgettoekenning. Wij, Eerde en ondergetekende zijn vanaf oktober 2010 tot en met juli 2012 een aantal malen op het gemeentehuis geweest om uitvoering en her uitvoering en her- her uitvoering te bekijken en te bespreken. Het resultaat is dat er in september een vogelkijkscherm van natuurlijke materialen is geplaatst. Er moet nog wat struikgewas op het pad er naar toe geplaatst worden om een schrikreactie, en daarmee het opvliegen van de vogels, te voorkomen. Hoe vindt je het scherm? De gemeente wil voorlopig geen wegwijzers plaatsen om baldadigheden te voorkomen. Dus neem vanuit het westen het weggetje door het Groene Stergebied dat naar de golfbaan gaat, na +/- 1 km is links een parkeerplaats en rechts is nog een oude “vogelkijkhut” ga door het toegangshek en ga na +/- 50 m naar rechts en volg het platgetreden pad en dan vindt je het wel. Veel mooie vogels toegewenst, geniet ervan. Anne Bosma

Tusken readpoatfalk en (swarte) bosruiter It wie einpikewaar doe’t wy mei in groep fan 16 sneontemiddei 8 septimber úteinsetten foar in ekskurzje nei it waad by Noardwest-Fryslân. Sinne, blêdstil en 25 graden. It koe net better. No ja, it heechwetter foel wat ôf, sadwaande wie it mar goed dat wy in batterij oan teleskopen mei hiene.


21

De start wie by Koehoal (Tzummearum) en fia Westhoek en Swarte Hoarne bedarren wy op it Noarderleech. Hjirûnder stiet it resultaat fan wat wy sjoen ha. Fryske namme Berchein Tsjirk Strânljip Reade Skries Bûnte Gril Wylp Grienskonk Sniegoes Kanadeeske goes Bûnte Wilster Waarlamke Grutte Sjouwerman Kob (nee, net seefûgel!) Ûnwaarsfûgel Ljip Slykwylster Flamingo Mients Boumantsje wipsturt Boereswel Hússwel / wytgatswel Heidehipper Skiere goes Piiptsjilling Protter Mosk Giel boumantsje Brune hoanskrobber Readpoatfalk

Nederlandse naam Bergeend Tureluur Scholekster Roze Grutto Bonte Strandloper Wulp Groene pootruiter Sneeuwgans Canadese gans Bontbekplevier Watersnip Grote Mantelmeeuw Kokmeeuw Stormmeeuw Kievit Zilverplevier Flamingo Kanoet Witte kwikstaart Boerenzwaluw Huiszwaluw Tapuit Grauwe Gans Wintertaling Spreeuw Huismus Gele Kwikstaart Bruine Kiekendief Roodpootvalk

Wilster Hoants Nylgoes Reade Wikel Mûzebiter Blaudoke Postdo Houtdo Paugoes Sewyt

Goudplevier Kemphaan Nijlgans Torenvalk Buizerd Holenduif Postduif Houtduif Brandgans (Zwarte?) bosruiter

Fasant Putter Piipljurk Wylde ein Sopgoes Swarte Krie Ka Ielgoes Pylksturt Sulvermiuw

Fasant Putter / Distelvink Graspieper Wilde Eend Soepgans Zwarte Kraai Kau Aalscholver Pijlstaart Zilvermeeuw

Bysûnderheden

Tige seldsume waarnimming, op it Noarderleech!

Hjiroer moat driuwend noch in kear praat wurde.... de saakkundigen waarden it net iens. Ûnderwerp foar de ferfolchkursus


22

No, in moaie list tochten wy sa. Wy ha allinnich it Wytgatsje mist. Wy moatte al oantekenje dat wy inkelde nammen optekene ha yn ‘e auto nei hûs, want wy woene graach op 50 komme. Hichtepunt wie de readpoatfalk, dy’t wy yn it Noarderleech seagen.


23

Grutte tank oan Sieds Boersma foar de saakkundige lieding en oan Tonny Biesterbosch en Anneke Zeinstra foar de organisaasje. It wie in boppeslach. Tjeerd Geertsma Klaas Johan Osinga

Natuurgidsen In het zomernummer van het Leeuwenboekje hebben wij een oproep geplaatst om tot een lijst te komen van leden die in het bezit zijn van het diploma IVN natuurgids. Hierop zijn slechts twee reacties binnengekomen, maar wij hebben het vermoeden dat er zich veel meer natuurgidsen onder onze leden bevinden. Wij willen graag weten wie van onze leden in het bezit is van dit diploma. In het verleden is hiervan helaas geen lijst bijgehouden. Het bestuur en het district overwegen een bijscholing en/of opfriscursus voor deze leden te organiseren om het diploma op te waarderen en te actualiseren, zodat zij weer inzetbaar zijn voor de thema’s en excursies die wij als afdeling willen organiseren. Wij verzoeken alle natuurgidsen daarom bijgaande antwoordstrook in te vullen en deze samen met een kopie van het dipoma naar Rinze de Vries te sturen of te mailen


24

Antwoordstrook naam:……………………………………………………………………………………………. adres:…………………………………………………………………………………………… woonplaats:………………………………………………………………………………… telefoon:……………………………………………………………………………………… E-mail:………………………………………………………………………………. diploma natuurgids: ja/nee examenjaar: …………….. Bent u actief als gids bij IVN Leeuwarden ja/nee, zo ja bij welke werkgroep:………………………………………………………… Bent u actief als gids bij een andere natuurorganisatie: ja/nee namelijk bij: ………………………………………………………………………………… Bent u bereid te gidsen bij één van onze werkgroepen: ja/nee zo ja bij welke werkgroep en waar gaat uw interesse naar uit: ………………………………………………………………………………………… Hebt u interesse deel te nemen aan een bijscholing en/of opfriscursus ja/nee

Antwoordstrook sturen of mailen aan: Rinze de Vries, Douwe Kalmaleane 45, 8915 HC LEEUWARDEN E-mail: [email protected]


25


26

Cryptische omschrijvingen van vogelnamen + oplossingen 1. 2. 3. 4.

Deze vogel heeft steeds losse verkering. Scharrelaar Een aardappel na een onderdeel van een bos. Boompieper Opdracht om je eten niet zo maar door te slikken. Kauw Zo zongen volgens een oud bekend liedje jonge meisjes op een volgeladen wagen. Sijsjes 5. Een kleine kloosterbewoner. Nonnetje 6. Voor de mond komt iets wat spreekwoordelijk elk huis heeft. Kruisbek 7. Deze watervogel heeft veel plezier als je de eerste letter van zijn naam vervangt door de volgende in het alfabet. Kolgans 8. Ik ben een watervogel maar sta in vuur en vlam. Brandgans 9. Een grote uitvoering van een voorwerp dat je bij het ramen lappen gebruikt. Grote Trap 10. Deze vogel is niet goed. Slechtvalk Er zijn natuurlijk veel leden die met smart op de oplossing zaten te wachten daarom hierbij. Tevens nu weer 10 nieuwe omschrijvingen. Oplossingen kunnen worden ingezonden naar de redactie van het Leeuwenboekje per mail of per post maar wel vóór 1 maart a.s. Uit de goede inzenders wordt één geloot die een prijsje ontvangt. Dus doe je best! 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Een persoon van het sterke geslacht heeft hetzelfde als oude moppen voor zich. Een grote uitvoering van snoep uit Den Haag. De buit van deze wetsovertreder bezorgt de mensen in de zomer vaak veel overlast. Deze vogel regeert over een tijdschrift. De naam van deze vogel begint met iets wat spreekwoordelijk niet ver van de boom valt. Deze kloosterling komt voor een onwelriekende vloeistof. Een glimmend hoofd. De naam van deze watervogel begint met iets wat vorsten ook hebben. Ik heb een oer-Nederlandse voornaam maar kom uit België. Deze mest is dol op voorjaarsboden in de wei.

De antwoorden op deze omschrijvingen zijn te vinden in het volgende Leeuwenboekje. Met dank aan Durk Weijma!


27

Cursus Algemene Geologie Beste natuurliefhebbers, Destijds, inmiddels al weer zo'n 8 jaar geleden, heb ik met veel plezier een cursus algemene geologie gevolgd. Via deze cursus ben ik meer aan de weet gekomen over gesteenten en grotere natuurverschijnselen als vulkaanuitbarsting en veranderingen in temperatuur waardoor de fauna en flora weer veranderingen ondergaan. Nog steeds kijk ik met een andere blik naar onder andere steentjes op een grintpad, de stoepranden langs de trottoirs in het centrum van Leeuwarden, waarin fossielen te zien zijn, en de prachtig betegelde muur naast de ingang van de Harmonie. Onlangs kreeg ik een berichtje van John en Maaike, de eigenaren van het Mineralogisch Museum, dat ze weer zo'n cursus willen geven. Voor mij waren deze avonden net zo'n feest als het volgen van de planten- en vogelcursussen. Dit genoegen wil ik anderen niet onthouden. Corrie Kruiswijk Informatie een aanmelding cursus Algemene Geologie Ondertussen is het al weer een aantal jaren geleden dat het Mineralogisch Museum Grou in haar museum een cursus Algemene Geologie organiseerde. Het is de bedoeling om in het voorjaar van 2013 op 6 a 7 donderdagavonden (in elk geval 31 jan; 14 en 28 feb; 7, 14 en 28 maart, ) opnieuw een cursus te organiseren. De inhoud van de cursus staat nog niet geheel vast maar in elk geval zullen aan bod komen: systeem aarde (ontstaan zonnestelsel, opbouw korst, mantel en kern en hoe we dit weten); geologische klok (ontwikkeling atmosfeer en leven, relatieve en absolute ouderdomsbepalingen, de geologische tijdschaal); platentektoniek (de ontwikkeling van het


28

concept en de processen die een rol spelen); vulkanisme; exogene processen als verwering, erosie, sedimentatie; het ontstaan van ijstijden. Daarnaast kunnen andere onderwerpen aan bod komen. Afhankelijk van de belangstelling kan bijvoorbeeld de geologie van de Eifel, van de Ardennen of van de Oslo-slenk aan bod komen. Of we kunnen een bijeenkomst besteden aan kristalvormen, mineralen, gesteenten of zwerfstenen. Misschien heeft u interesse in een ander onderwerp? Laat ons weten waar u graag iets over zou willen horen naast de vaststaande onderwerpen! De cursuskosten bedragen € 50,- voor leden van de Kring Fryslân en €60,- voor niet-leden. Heeft u belangstelling voor deze cursus Algemene Geologie? Stuur ons dan voor 20 januari 2013 een mailtje ([email protected]) zodat wij kunnen inventariseren of er voldoende belangstelling voor deze cursus is. De cursus gaat door bij een minimaal aantal deelnemers van 12. John en Maaike Mineralogisch Museum Grou Leechlân 22 Tel.: (0566)-62 36 36 www.mineralengrou.nl


29

Anneke Zeinstra stuurde het volgende gedicht in:

Ganzen Wat bedoelde je toen je zei: diepte Dat is een woord voor wat ik nu voel – diepte. Er vloog een kleine groep ganzen over, een ijskoude glasheldere hemel in december. Dat is wat ik bedoel zei je: ganzen godvergeten hoog hun dunne geschreeuw wat is het dat alleen zij samen dat blinde lot weten van die diepte die we hemel noemen het is een heel oud gevoel – een soort medelijden ouder dan ik ik heb dit mijn leven lang gezien en gehoord ik heb als kind gedroomd dat ze me mee wilden nemen ik weet nu dat ik ergens zou zijn achtergelaten. We bleven kijken en luisteren.

Uit: “Geluk is gevaarlijk” van Rutger Kopland


30

De redactie nodigt u uit om ook eens wat te schrijven, over iets natúúrlijks. Inzendingen voor 1 april 2013 bij de redactie: Linda Veeman, Van Gheelstins 12, 8925 GB Leeuwarden e-mailadres: [email protected] en Ben Engelen, Gounodstraat 10, 8915 CK Leeuwarden e-mail adres: [email protected]

De nieuwe website van IVN Leeuwarden is te vinden op www.ivn.nl afdeling Leeuwarden


31


32

IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei BK Leeuwarden LEEUWENBOEKJE WINTER IVN LEEUWARDEN E.O

Recommend Documents