Van: Jacob de Leeuwe Staniastate 24 8926 LC Leeuwarden 06-14976346
[email protected] www.talmoed-online.nl
01 augustus 2010, Leeuwarden Geachte lezers, Omdat e-reading steeds populairder wordt en men gewend is veel informatie van internet te halen, ligt het voor de hand ook de Talmoed met zijn onmetelijke schat aan religieuze, culturele en ethische waarde via het web aan te bieden. Zoals u weet ben ik de afgelopen jaren begonnen met het uitgeven van een vertaling van de Talmoed in de serie Mattenat Jaäkov waarvan binnenkort ook de delen IV en V verschijnen. De laatste drie delen zijn niet alleen sec vertaald maar er zijn ook alle verklaringen met vertaling van Rasji, de meest beroemde commentator van de Tenach en de Talmoed aan toegevoegd benevens een zogenaamd Kitsoer Halachot: een samenvatting van alle belangrijke halachot van de bladzijde van de Talmoed welke vertaald is. Tevens is er een verklarende woordenlijst per hoofdstuk bijgevoegd. Dit kan alleen maar goed en gedegen tot stand komen door middel van sponsoring van mijn site omdat de kosten ook van het uitgeven van de vertaalde delen veel geld kost. Op de pagina’s van de Talmoed en op de zogenaamde home-page zijn ruimtes gereserveerd waarop geadverteerd kan worden waarbij bijvoorbeeld uw organisatie in beeld kan worden gebracht bij de lezers van mijn site, maar waarbij u ook een bladzijde van de Talmoed kunt bestemmen ter herinnering van een geliefde of naaste overledene, zodat zijn of haar naam met de Talmoed en de Tora verbonden wordt. Zo kunt u bijdragen tot het stand komen enerzijds van dit project en anderzijds aan het voort blijven bestaan van de namen van uw dierbaren op een misschien andere manier zoals u tot voorheen gewend was. De Tora is een levende bron die ons over de grenzen van deze existentie heen tilt en onze nesjama (ziel) verrijkt door deze te voeden met zijn niet aflatende stroom van wijsheid en spiritualiteit. Ik hoop dat u op deze wijze ook haar wilt helpen in stand te houden.
Mocht u interesse hebben voor de plaatsing van een naam op een pagina van de Talmoed dan verzoek ik u mij dit kenbaar te maken door mij hierover te berichten via
[email protected]. Wanneer uw organisatie een link wil hebben naar uw site laat dit ons dan svp weten door middel van het toegevoegde formulier. Met vriendelijke groet Jacob Nathan de Leeuwe.
Prijslijst: Kosten van vermelding van naam op 1 pagina (daf) van de Talmoed per naam: ( )חיים68 euro (het getal 68 is symbool voor leven(s) dit wil zeggen het leven in deze wereld en het leven in de olam haba, de toekomstige wereld. Kosten van een link naar uw organisatie met korte reclame op deze site: 250 euro excl. BTW
Bijlage voorbeeld van naamvermelding en organisatie-link.
Ik geef de volgende naam/namen op voor www.talmoed-online.nl Voornaam: Achternaam: Geboren: Indien van toepassing (overleden): Indien van toepassing: vermelding Hebreeuwse naam: Voornaam: Achternaam: Geboren: Indien van toepassing (overleden): Indien van toepassing: vermelding Hebreeuwse naam: Naam organisatie: Webadres: E-mailadres: Vertegenwoordiger: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Met u wordt contact opgenomen om de details van de link te bespreken.
Deze pagina van de Talmoed is opgedragen aan: Micha Markus: Geboren op 01 augustus 2010 te Veghel
Reisbureau Cohen & Vlieg BV
Misjna: welke beracha zegt men over de vruchten?1 Over boomvruchten zegt men de beracha (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de boomvruchten heeft geschapen.2 חוץ מן היין שעל היין הוא אומר בורא פרי הגפן Behalve3 over de wijn.4 Want over wijn zegt men de beracha (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de vruchten van de wijnstok heeft geschapen. ועל פירות הארץ הוא אומר בורא פרי האדמה En over de vruchten die vanuit de grond5 groeien6 (en niet vanuit een boom) zegt men de beracha (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de vruchten van de aardbodem schept.7 שמתוך חשיבותו קבעו לו ברכה לעצמו וכן הפת.כיצד מברכין וכו' חוץ מן היין Rasji voegt toe aldus: welke beracha zegt men etc. behalve over de wijn: omdat deze (de wijn) zo specifiek en bijzonder is heeft men hiervoor een speciale vaste beracha ingesteld (voor de wijn) zelf en dit geldt evenzo voor brood. 1
2
Zie halacha 1 in Kitsoer Halachot 35a. Rambam Hilchot Berachot 11 en Orach Chajiem 202:1.
3
Waarom wordt er een uitzondering voor de druiven gemaakt? Deze behoren immers ook tot de categorie van de boomvruchten? Rasji verklaart: שמתוך חשיבותו קבעו לו ברכה לעצמו וכן הפת. כיצד מברכין וכו' חוץ מן הייןWelke beracha zegt men (over de vruchten) etc.? Behalve de wijn (druiven): want men (de geleerden) hebben voor de wijn (druiven) een speciale beracha op zichzelf toebedacht evenals voor brood. 4
Wijn wordt geperst in de wijnkuip uit druiven die langs wijnstokken groeien. De vruchten van de wijnplant zijn dus de druiven waarover men eenzelfde beracha zegt als over het sap wat hieruit geperst wordt en waarna door toevoegingen en gisting, wijn ontstaat. De beracha, over beide producten {druiven(sap) en wijn} is dezelfde. Er wordt in de tekst van de Misjna het woord ארץerets, land gebruikt bij de beracha voor brood en het woord אדמה, adama, grond voor de beracha van de vruchten uit de aardbodem. Waarom dit verschillend woordgebruik? De Gaon van Wilna, Rabbi Elia ben Sjlomo Zalman (1720-1797) ook wel de Gra (acroniem) genoemd geeft als verklaring dat het land Jisraël specifiek verbonden is met het woord ארץerets, land en ook een veel bredere spirituele betekenis heeft: door de שבעת המינים, de sjivat haminiem de zeven soorten die specifiek in Erets Jisraël, het land Jisraël gedijen (tarwe, gerst, druiven, vijgen, granaatappelen, olijven, dadelhoning ). De enige reden dat elders in de wereld een of meerdere van deze graansoorten groeien is doordat G-d heeft toegestaan dat deze in Jisraël groeien en daardoor is het mogelijk dat deze soorten ook elders groeien. Al het brood wat we eten ook buiten Jisraël kunnen we eten omdat de verschillende graansoorten ook in Jisraël groeien en daarvoor primair 5
Deze pagina van de Talmoed is opgedragen aan: Micha Markus: Geboren op 01 augustus 2010 te Veghel
Reisbureau Cohen & Vlieg BV
door Hasjem bestemd zijn. De zeven bovengenoemde soorten hebben een specifieke beracha na het eten hiervan (על חמחיה, al hamichja). De eerstelingen, bikoeriem in de Tempel bestonden uit offergaven van deze zeven soorten. 6
Vruchten die vanuit de grond groeien: dit zijn de graansoorten zoals tarwe en andere graansoorten en ook peulvruchten ()קטניות. De vraag is of over ongemoute (niet bewerkte) graansoorten ook een beracha gezegd moet worden. 7
Zie halacha 2 in Kitsoer Halachot 35a. Orach Chajiem 203:1.
Deze pagina van de Talmoed is opgedragen aan: Jechiël IJzenmann: Geboren op 10 mei 2010 te Amsterdam
IJzenmann en Ravemaker advocaten en procureurs
Deze pagina van de Talmoed is opgedragen aan: Berta Heijmans: Geboren op 26 januari 1950 te Borculo
Slagerij Meijer Koosjer Lamehadrien Sappermeer
חוץ מן הפת שעל הפת הוא אומר המוציא לחם מן הארץ Uitgezonderd het brood, want over het brood8 zegt men (de beracha) (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die brood uit het land laat voortkomen.9 ועל הירקות הוא אומר בורא פרי האדמה En over groenten10 zegt men (eveneens de beracha): (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de vruchten van de aardbodem schept.11 רבי יהודה אומר בורא מיני דשאים Maar Rabbi Jehoeda zegt: (men moet over groenten de beracha uitspreken: geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de veldgewassen12 schept.13 8
Zie halacha 3 in Kitsoer Halachot 35a. Zie Rambam Hilchot Berachot 3:2. Zie ook Orach Chajiem 167:2. 9 Brood wordt gemaakt uit graan. Uit het meel dat gemalen graan is , wordt brood gebakken. Evenals wijn vormt brood een uitzondering: en worden hierover aparte berachot uitgesproken omdat beide producten zo belangrijk zijn voor andere mitsvot (bijvoorbeeld voor de wijding van de Sjabbat op vrijdagavond en op de ochtend van de Sjabbat waarbij kidoesj ,wijding van de Sjabbat wordt gemaakt door het uitspreken van een speciaal gebed en een beracha over de wijn). Op Sjabbat wordt over twee chalot (de twee gevlochten broden) motsie, de zegenspreuk over het brood uitgesproken. Wijn neemt een bijzondere plaats in: het volk Jisraël wordt vaak vergeleken met de wijnstok (zie: Jesjaja 3:14 en 5:1-7 en 27:2). Wat brood is onder het voedsel is wijn onder de dranken (zie Beresjiet 14:18, Tehilliem 4:8). ירקות, groenten. Dit wil zeggen: eetbare groene groenten zowel de bladgroenten (sla, veldsla, ijsbergsla e.a.) maar ook gesteelde groenten en bijvoorbeeld: prei, asperges, wortelen, spinazie en selderij. Het lijkt dat Rabbi Jehoeda ermee instemt dat men de beracha (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de vruchten van de aardbodem schept over knolgewassen zoals uien en radijsjes zegt en tevens over steelvruchten die op de bodem groeien zoals meloenen, raapstelen en pompoenen. 10
11
Zie halacha 4 in Kitsoer Halachot 35a. Zie Rambam Hilchot Berachot 8. Zie ook Orach Chajiem 205:1. דשאיםDit zijn: veldgewassen bijvoorbeeld die producten zoals kruiden en andere planten die men eet. De zaden van bodemproducten zoals tuinbonen, bonen en erwten behoren niet tot deze categorie en hierover moet men volgens Rabbi Jehoeda een andere beracha maken namelijk (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de zaden schept: ( בורא מיני זרעיםzie hiervoor Berachot 37a). 12
13
Waarom heeft Rabbi Jehoeda een andere opinie dan die van de geleerden die van mening zijn dat men over groene gewassen en de producten hiervan zoals zaden of bonen een en dezelfde beracha
Deze pagina van de Talmoed is opgedragen aan: Berta Heijmans: Geboren op 26 januari 1950 te Borculo
Slagerij Meijer Koosjer Lamehadrien Sappermeer
zegt namelijk: geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld die de vruchten van de aardbodem schept? Rasji geeft antwoord op deze vraag: לפי שיש בכלל פרי האדמה דשאים וזרעים כגון קטניות ורבי יהודה בעי היכר ברכה לכל מין ומין.בורא מיני דשאים (geprezen bent U G-d, onze G-d Koning van de wereld) die de veldgewassen schept etc.: want er zijn in het algemeen veldgewassen en vruchten (dus de planten die men eet) en zaadjes (waarbij men de plant niet eet maar wel de knollen of zaadjes hiervan). Zoals bijvoorbeeld peulvruchten. En Rabbi Jehoeda heeft een probleem (met het feit dat de geleerden voor twee verschillende categorieën namelijk: de gewassen zelf en de zaden een en dezelfde beracha vaststellen). Hij stelt voor iedere (bovengenoemde) categorie een aparte beracha vast. Er wordt dus door Rabbi Jehoeda een onderscheid gemaakt tussen de term veldgewassen of aardvruchten: enerzijds bestaat er de categorie gewassen en anderzijds bestaan de zaden bijvoorbeeld peulvruchten. De halacha is echter niet volgens Rabbi Jehoeda.
Deze pagina van de Talmoed is opgedragen aan: Mientje van Gelderen: Geboren op 01 augustus 1882 te Goor en overleden 01 mei 1964 te Diepenheim
Joseph Hamburger Makelaar OG
(de Gemara brengt de discussie op gang of het überhaupt zeggen van een beracha een gebod uit de Tora is of dat dit door de rabbijnen is ingesteld en komt uiteindelijk tot de conclusie dat het zeggen van een beracha gebaseerd is op logica en op een pasoek uit de Tora).
