IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei BK Leeuwarden LEEUWENBOEKJE HERFST 2013 IVN LEEUWARDEN E.O

IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei 262

8918 BK Leeuwarden

LEEUWENBOEKJE HERFST 2013

IVN LEEUWARDEN E.O.

Wat is het IVN?

De Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie is een landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen. IVN Leeuwarden en omgeving is zo’‛n afdeling met als werkgebied Leeuwarden en wijde omgeving.

Wat is de doelstelling?

Het IVN wil door haar activiteiten de mensen laten zien wat er (nog) is aan natuur. In de hoop dat bewustmaking zal bijdragen tot bescherming van onze nog aanwezige natuur.

Wat doet het IVN?

Het IVN organiseert excursies, thema-avonden en cursussen. Zij beschrijft wandel- en fietsroutes en stimuleert werkgroepen. De afdeling Leeuwarden heeft inmiddels een aantal werkgroepen. Het Leeuwenboekje is ons afdelingsblad dat met de komst van elk nieuw seizoen verschijnt. Het wil informeren, stimuleren en activeren. Daarnaast is er onze website (www.ivnleeuwarden.nl).

Hoe werkt het IVN?

Alle activiteiten van IVN -Leeuwarden, zowel van leden als van het bestuur zijn vrijwilligers activiteiten. Alle leden zijn actieve leden.

Wat kost het? Er zijn verschillende IVN- lidmaatschappen. Een landelijk lidmaatschap kost € 20,- per jaar. Regionale leden (donateurs) betalen € 15,-. Contributie is te betalen door middel van een machtiging (u krijgt dan € 2,50 korting) of door overmaking op rekening 60.55.99.440 ten name van IVN afdeling Leeuwarden.

Hoe kun je lid worden? Door het formulier te downloaden van www.ivnleeuwarden.nl of telefonisch (058-844 25 48) aan te vragen en ingevuld te sturen naar Renée Ras, de Kei 262, 8918 BK Leeuwarden. Dit is ook het adres voor adreswijzigingen. Liefs per mail [email protected] Telefoonnummer (058) 844 25 48

Sluitingsdatum kopij volgende Leeuwenboekje:

1 januari 2014 een blad ván iedereen vóór iedereen, dus stuur kopij !

Verandering Langzaam maar zeker verandert de natuur nu de herfst zijn intrede heeft gedaan. De kleurenpracht van al die herfsttinten maakt die verandering zichtbaar. De natuur die zich terugtrekt en zich opmaakt voor de winter om daarna opnieuw weer te veranderen in de uitbundigheid van de lente. De wisseling van de jaargetijden is een steeds weer terugkerend systeem van verrassende en boeiende natuurveranderingen. Als IVN staan wij midden in dat natuurlijke proces van verandering. We proberen ieder op zijn eigen manier een steentje bij te dragen om die natuur een plaats te geven in ons dagelijks leven en anderen hierbij te betrekken en uit te nodigen om mee te doen. Landelijk is het IVN bezig om het IVN herkenbaar te maken en te promoten om meer mensen te interesseren voor de natuur. Als IVN Leeuwarden doen we dat ook o.a. door deelname aan het programma Wielenwille, Groen Dichterbij projecten, de cursussen van de werkgroep Vogels, planten- en paddenstoelenexcursies, de lesprogramma’‛s op basisscholen en de activiteiten voor jeugd. Dit maakt dat we niet alleen aan het veranderen zijn maar vooral actief zijn om met z’‛n allen daadwerkelijk met die natuur aan de slag te gaan. Zo zijn we als bestuur bezig om in mei 2014 samen met het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid een fietstocht te organiseren langs Groen Dichterbij projecten in en rondom Leeuwarden. Mogelijk gaan we dit combineren met de jaarlijkse ledendag. Ook zijn we bestuurlijk binnen het IVN Leeuwarden bezig met verandering. De afgelopen jaren hebben vooral in het teken gestaan van het weer organisatorisch invullen en opzetten van het IVN Leeuwarden. Nu zijn we bezig met het nadenken over het meer inzetten bij en organiseren van bestaande en nieuwe (natuur)projecten, het vrijwilligerswerk binnen IVN Leeuwarden. Onderdeel hiervan is ook het invullen van de vacatures van voorzitter en algemeen bestuurslid. Deze vacatures zijn nog niet opgevuld en daar maken we ons als bestuur wel enige zorgen over aangezien we tot nu toe geen enkele reactie hebben ontvangen op onze oproep voor kandidaten voor deze vacatures. Kortom: als IVN Leeuwarden zijn we dankzij de inzet van al die vrijwilligers volop in beweging in een veranderingsproces, waar nog wel enige puntjes op de i gezet moeten worden. Dat hoort ook bij een veranderingsproces dat maakt dat we als IVN Leeuwarden ook in de toekomst volop in beweging blijven. Klaas van der Heide

Leeuwenboekje herfst 2013

3

IVN Afdeling Leeuwarden e.o.

Werkgroepen - Contactpersonen: Excursies: Klaske Stegenga (058) 266 13 87 [email protected] Leeuwenboekje: Linda Veeman (058) 288 78 92 [email protected] Ben Engelen (058) 213 92 78 [email protected] Website: Renée Ras (058) 844 25 48 [email protected] Jan van der Meer Vogelwerkgroep: Durk Weijma (0514) 57 13 18 [email protected] Plantenwerkgroep: Daan van Zomeren (058) 213 75 92 [email protected] Werkgroep educatie en jeugd: Tineke Vernhout (058) 288 25 61 / 06 49 14 36 33 Werkgroep educatie en onderwijs Violet von Kruchten (058) 288 65 67 [email protected]

Afdelingsbestuur: Voorzitter: Klaas van der Heide (058) 257 46 26 [email protected] Vice-voorzitter: Rinze de Vries (058) 213 83 51 [email protected] Penningmeester: Maud von Ende 06 83 37 08 86 [email protected] Secretaris: Pieter Willem Louwsma 06 46 00 54 95 p.w.louwsma.ivnleeuwarden Van Roonhuysestraat 20 @gmail.com 8921 VZ Leeuwarden Algemeen Bestuurslid Cor de Vries (058) 215 36 24 [email protected] Contactpersoon werkgroepen: Rinze de Vries (058) 213 83 51 [email protected] Mocht u lid van IVN- Leeuwarden willen worden. Neem dan contact op met onze Ledenadministratie: Renée Ras 06 22 12 49 30 [email protected]

Dit Leeuwenboekje is mede mogelijk door sponsoring van de Tuin van Leeuwarden in WC Zaailand Leeuwarden. Mededelingen van het Bestuur Leeuwenboekje herfst 2013

4

Mededelingen van het bestuur Wielenwille Op 28 september jl. heeft het IVN Leeuwarden meegedaan met het programma Wielenwille. Dit programma voor jong en oud is, door de gemeente Leeuwarden en het Wetterskip Fryslân, georganiseerd rondom de heropening van de Kleine Wielen, een natuurgebied ten oosten van de stad Leeuwarden. Het bestuur wil alle vrijwilligers die hebben meegeholpen bij het inrichten en bemannen van de IVN –stand en ook zij die in de voorgaande jaren deel hebben uitgemaakt van de werkgroep, bedanken voor hun inzet. Wie wil het bestuur van IVN Leeuwarden komen versterken? We beginnen ons als bestuur nu toch wel zorgen te maken. Tot nu toe hebben we geen enkele reactie gekregen op onze oproep voor kandidaten voor de vacatures van voorzitter en algemeen bestuurslid. We doen hierbij opnieuw een dringende oproep aan alle leden van IVN Leeuwarden om mee te helpen deze vacatures in te vullen. Fietstocht langs Groen Dichterbij projecten in en rondom Leeuwarden Het bestuur is bezig om in mei 2014, mede in het kader van natuureducatie en duurzaamheid, een fietstocht te organiseren langs verschillende Groen Dichterbij projecten in en om Leeuwarden zoals de Dorpstuin in Snakkerburen, de Kruidentuin Zaailand, Aldlân weer Groen en Asum Zuidlanden. Mogelijk wordt deze fietstocht gecombineerd met de jaarlijkse ledendag. We houden u op de hoogte. Composiet Het IVN Consulentschap Fryslân is deze maanden bezig met het verzamelen van allerlei activiteiten die in 2014 georganiseerd worden door de zeven Friese IVN afdelingen. Deze activiteiten worden gebundeld in de jaarlijkse uitgave van het blad Composiet, dat medio december verkrijgbaar is bij het IVN Consulentschap Fryslân. Het IVN Consulentschap wil ook graag op de hoogte worden gesteld van het aantal deelnemers dat aan deze activiteiten heeft deel genomen. De coördinatoren van de werkgroepen ontvangen hiervoor een formulier waarop zij de aantallen deelnemers kunnen invullen. IVN landelijk Vanuit het IVN landelijk is en wordt hard gewerkt aan het opzetten van een landelijke ledenadministratie. Daarnaast is het IVN bezig met het promoten en zicht- en herkenbaar maken van het IVN. Ook vinden er gesprekken plaats over


5

het instellen van een jeugdlidmaatschap en over landelijke thema’‛s zoals Groen Dichterbij, Kind en Natuur, etc.

Activiteiten IVN in 2013 en 2014 (zie ook www.ivnleeuwarden.nl) Vogelwerkgroep Cursus- en excursieprogramma 2014 Vogelcursus voor beginners eind januari – eind mei 2014 Voorkennis of ervaring op het gebied van vogels is niet noodzakelijk. Tijdens 6 beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: watervogels, uilen, weide-, moeras- en zangvogels. Maximum aantal deelnemers: 25. Kosten: IVN-leden € 70 Niet-leden € 80 Inlichtingen en aanmelding bij: Marjan Koeze Tel: (058) - 213 81 37 E-mail: [email protected] Vervolgvogelcursus eind januari – eind mei 2014 Deze cursus is bedoeld voor mensen met enige kennis / ervaring op vogelgebied. Tijdens 4 beamerlezingen en 4 excursies komen aan de orde: wad-, trek-, roof-, weide-, moeras- en kolonievogels en de kerkuil. Max. aantal deelnemers: 25. Kosten: IVN - leden: € 70,- . Niet leden: € 80,Inlichtingen en aanmelding bij: Tjeerd. de Jong Tel: (058) – 266 27 04 E-mail: [email protected] Themacursus “Wintergasten en thuisblijvers” 25 januari 2014. Bij slecht weer: Reservedatum 8 februari. Zaterdagmorgen: Korte beamerlezing op locatie en aansluitend excursie. Observeren van wintergasten en (water)vogels die het jaar rond hier blijven. Locatie: Nader te bepalen. Docent /excursieleider: Sieds Boersma Organisatie: Jan Kramer en Anneke Zeinstra Maximum aantal deelnemers: 24. Kosten deelname (inclusief koffie): € 12. Inlichtingen en aanmelding bij: Jan Kramer Tel: (058) - 212 16 48 E-mail: [email protected] Vroege Vogelexcursie / Struintocht Deelname is gratis. Organisatie:Jan de Boer, Wijnand Jager en Durk Weijma. 11 mei Zangvogels Locatie: Jan Durkspolder Start: 05.00 uur 1 juni Struintocht met kano’‛s Locatie: De Alde Feanen bij Earnewâld. Start: 05.00 uur Inlichtingen en opgave bij: Durk Weijma


6

Tel: (0514) – 57 13 18 E-mail: [email protected] Themacursus “Spotten en ringen van Roofvogels” 2014 eind mei - begin juni (data nog vast te stellen) Beamerlezing op avond in Leeuwarden en praktijkdag op zaterdag naar Ameland (gehele dag). Docent/excursieleider: Johan Krol. Organisatie: Anne Bosma en Corry van der Meer Maximum aantal deelnemers: 20 Kosten: IVN-leden: € 18. Niet leden: € 20 (incl. koffie cursusavond en excursie). Inlichtingen en opgave bij: Corry van der Meer Tel: (058) – 213 80 24 E-mail: [email protected] Themacursus "Steltlopers” eind augustus – begin september 2014 (data nog vast te stellen) Invulling nader te bepalen. Docent/excursieleider Sieds Boersma. Organisatie: Tonny Biesterbosch en Anneke Zeinstra Inlichtingen en opgave bij: Tonny Biesterbosch Tel: 058 - 255 18 76 E-mail: [email protected] "Vogelochtenden" Elke eerste zaterdag van de maand (uitgezonderd juli, augustus en september) is er een "Vogelochtend"; een "vrijblijvende" vogelexcursie, waarvoor men zich niet hoeft op te geven en waaraan geen kosten verbonden zijn. Mensen die meerijden in een auto betalen € 3 p.p. aan de chauffeur. Iedereen met belangstelling voor vogels is welkom. Verzamelen op het parkeerterrein achter het Q8 benzinestation aan de Tesselschadestraat te Leeuwarden (circa 200 m vanaf rotonde Heliconweg-Tesselschadestraat). De starttijd is meestal 9.00 uur. De mensen die op onze verzendlijst staan ontvangen een paar dagen vóór elke Vogelochtend een mail met bijzonderheden. (o.a. de vertrektijd). Aanmelding voor de verzendlijst is daarom verstandig. Eventueel vooraf informeren bij Anne Bosma. Organisatie: Anne Bosma en Teartse van der Zee Inlichtingen en aanmelding voor verzendlijst: Anne Bosma Tel: (058) - 266 01 09 E-mail: [email protected] Informatie Vogelwerkgroep Durk Weijma Tel: (0514) – 57 13 18

E-mail: [email protected]


7

Werkgroep Planten Beëindiging plantenwerkgroep IVN Leeuwarden Tot mijn spijt moet ik jullie meedelen dat ik na 4 jaar stop als coördinator van de plantenwerkgroep. Ik heb te veel andere 'groen' activiteiten en wil uiteraard ook voldoende tijd overhouden voor privé contacten. Ook Jan en Margriet zullen geen activiteiten meer organiseren voor de IVN. Wel blijven zij inventariseren voor FLORON en kunnen mensen die af en toe mee willen gaan zich bij hen opgeven. Jan en Margriet benaderen binnenkort het mailbestand van de plantenwerkgroep. Dit betekent dus het einde van de plantenwerkgroep, tenzij iemand het wil voortzetten. Hartelijke groet, Margriet Kampman Jan van der Meer Daan van Zomeren

Werkgroep Educatie en Jeugd van IVN Leeuwarden De werkgroep Educatie en Jeugd in Leeuwarden telt momenteel nog maar twee leden: Sietske Landman en Tineke Vernhout. We doen hierbij een oproep voor versterking van onze werkgroep Educatie en Jeugd met één of twee enthousiaste vrijwilligers! Tineke Vernhout (058) 288 25 61 / 06 49 14 36 33

Wat heeft de IVN jeugdwerkgroep gedaan, en wat staat er op het herfstprogramma? Bloemen en bijen Toen in mei overal prachtige bloemen bloeiden hebben we dat in twee Leeuwarder bibliotheken gevierd met een heus bloemenfeest, waar ook aan de bijen aandacht werd gegeven.


8

De mooiste bloemenkransen werden gemaakt door vooral de meisjes en zowel jongens als meisjes maakten van holle bamboe- en rietstengels luxe hotels voor bijen en wespen, die al die bloemen bezoeken zodat er voor volgende jaren ook weer bloemen en vruchten zullen zijn! Smeerwortelzalf In juni zijn we een bot-helende zalf gaan bereiden met de zwarte wortel van de Smeerwortel. Misschien heeft de zalf inmiddels geholpen om soepel te kunnen dansen of hockeyen...

Uilenballen pluizen in verschillende bibliotheken in Leeuwarden In de herfst zullen er in oktober en november uilenballen uitgeplozen worden om zelf te kunnen uitzoeken welke muizen er op het uilenmenu hebben gestaan! Uilen eten vooral muizen en andere kleine knaagdieren en eten deze letterlijk met huid en haar op. De botjes en haren spugen ze later weer uit in zogenaamde braakballen. Door deze braakballen uit elkaar te halen kun je zien


9

wat de uil gegeten heeft. De mooiste botjes die je hebt gevonden mag je mee naar huis nemen. Kinderen in de leeftijd van 6 tot 14 jaar zijn op de onderstaande data van harte welkom op de jeugdafdeling van de desbetreffende bibliotheek. Het uilenballen pluizen is van 14:30 tot 15:30 uur. Het is gratis, je hoeft je er niet voor aan te melden en je hoeft niet lid te zijn van de bibliotheek of het IVN. Natuurlijk is het IVN wel heel blij met nieuwe leden! De data en locaties zijn: Woensdag 23 oktober Zondag 27 oktober Woensdag 30 oktober Woensdag 13 november

Jeugdbibliotheek Aldlân Centrale jeugdbibliotheek Jeugdbibliotheek Camminghaburen Jeugdbibliotheek Bilgaard

Gesprek met Cor de Vries In het Leeuwenboekje van de zomer van 2012 heeft Cor zich voorgesteld. Hij werd toen algemeen lid van het Bestuur. Cor kende het IVN niet en ik was nu benieuwd hoe het hem beviel na een jaar. Dat was verrassend. Cor had voor die tijd weinig naar de natuur gekeken, maar inmiddels heeft hij de basiscursus vogels gevolgd en is zo enthousiast dat hij nu van tijd zelf op stap gaat. Hij staat er versteld van dat er zoveel verschillende vogels in Friesland zijn. Volgend seizoen wil hij in ieder geval naar de vervolgcursus. Hij is er nog lang niet op uitgekeken. In de auto oefende hij de geluiden van verschillende vogels en al gauw wist hij er zo'n twintig thuis te brengen. Hij wil ook graag naar de themacursus Steltlopers. Wat Cor vooral leuk vindt, is dat je anders leert kijken. Met de excursies mee geeft een extra kick. Met elkaar zie je nog veel meer. "Ik word nog een echte vogelaar!" wie had dat gedacht, zei Cor. Kortom we hebben er een enthousiast en gemotiveerd bestuurslid bij gekregen.


10

Op mijn vraag of hij ook interesse heeft in planten, zei hij dat z'n tuin tot nu toe meer op de kinderen is ingericht met onder andere een schommel en de rest gras. Inmiddels zijn de kinderen zo groot dat het die functie z'n langste tijd heeft gehad. Dus wie weet. Hij heeft een tuin, waarin ook vogels zitten. Er hangen drie vogelkastjes. Een ervan heeft bewoners gehad. En dan heeft hij er sinds een jaar of drie een nieuwe hobby bij. ‘Geocaching’‛, ik had er niet eerder van gehoord. Als ik het goed heb begrepen, kun je via de computer een puzzel oplossen of bijvoorbeeld een speurtocht lopen met behulp van GPS. Je kunt dan een plaats bepalen waar 'iets', 'ergens' is verstopt en dat wordt de cache genoemd. Het kan van alles zijn, bijvoorbeeld een tupperware doosje of een koker voor een filmrolletje. In Friesland liggen zo'n 1500 caches. Er zijn heel wat mensen die dit doen, het is geen club en alles gaat via de computer. Cor doet dit tussendoor. Onder dit stukje staat een klein stukje tekst van wat Wikipedia erover zegt. Cor heeft zo'n twintig jaar bij de scouting gezeten. Daar heeft hij verschillende activiteiten georganiseerd zoals weekenden met groepen en de zomerkampen, die eenmaal per jaar werden gehouden. Uiteraard ging hijzelf ook mee. 'Prachtig!' zei Cor. Pieter Willem en hij hebben de ledendag op 1 juni georganiseerd. Jammer dat het zo koud was, maar wie rekent er nu op dat er in juni een herfsttemperatuur heerst. Dat neemt niet weg dat het een prima en gezellige dag was. Cor vindt het leuk om in het Bestuur te zitten. Op deze manier leer je vrij snel hoe zo'n club reilt en zeilt en je leert veel mensen kennen. Ook realiseert hij zich dat zo'n club valt of staat met de vrijwilligers die zich hiervoor inzetten. Volgend jaar maart wordt Cor secretaris. Hij neemt dan het werk van Pieter Willem, de huidige secretaris, over. Ik zou nog wel veel meer kunnen vertellen, maar het stukje is alweer vol. In ieder geval wensen we Cor veel succes toe! Corrie Kruiswijk Wikipedia: Geocaching is een buitensport en spel, waarbij gebruik gemaakt wordt van een GPS-ontvanger of telefoon met deze functie om ergens ter wereld een zogenaamde cache (= verstopplaats) te vinden.


11

Geringde vogels waarnemen en melden Een Deelster vrouwtje bij de Sinte Klaze Pleats! Tijdens een slaapplaatstelling steltlopers bij de natuurgebieden Skrins en Skrok op 3 september 2013 zag ik (jkr) een Grauwe Gans met een groene halsband met de code GSA. Het in juni 2011 in De Deelen geringde vrouwtje was tot nu toe in maart 2012 in Skrins gezien en in juli 2012 bij Akmarijp. Het groepje van 30 ‘skiere guozzen’‛ met groen GSA zat tussen Wommels en Edens, vlakbij de boerderij met de (bij)naam Sinte Klaze Pleats. Een nijsgjirrich verhaal ligt ten grondslag aan deze bijnaam. Voor het verhaal zelf maar even ‘googlen’‛! Kaartje uit www.geese.org, september 2013.

Waarnemingen van deze gans kun je doorgeven via: http://www.geese.org/Ganzen/index.jsp Voor zover nodig, moet je jezelf bij deze site eerst wel laten registreren als ‘nieuwe’‛ waarnemer. Op deze site kun je ook uitgebreide info vinden over de diverse ringprojecten bij ganzen en zwanen. Een in Fryslân ‘vastgeroeste Duitser’‛. Collega-vogelaar Wiebe Poppe stuurde me zijn waarneming van 14 sep. 2013 van een Knobbelzwaan met de lichtgele halsband, gecodeerd AY29. Wiebe zag de zwaan langs de Vegelinsweg bij Joure. Het dier is op 10 aug. 1998 als juveniel mannetje geringd bij Jengum, in de omgeving van Leer, Duitsland. Tot en met nov. 1998 is het dier teruggemeld uit Duitsland. Vanaf nov.


12

1999 tot en met nov. 2000 bivakkeerde AY29 in de omgeving van de Sondeler Leijen, in zuidwest Fryslân. Daarna verkaste het dier naar de percelen langs de Vegelinsweg bij Joure en is daar jaar na jaar verscheidene keren door diverse waarnemers gezien. Hij is daar kennelijk niet weg te slaan. Ik (jkr) durf aan gretige vogelaars bijna een ‘waarneemgarantie’‛ af te geven. Joure, 14 sep. 2013, foto Wiebe Poppe.

Waarnemingen van deze zwaan kun je via e-mail doorgeven aan de Duitse onderzoeker Volker Blueml. Zie voor informatie over dit ringproject en voor het e-mailadres: http://www.cr-birding.org/node/1390 De bovenstaande twee items stonden in september 2013 in iets andere vorm in twee nummers van de periodiek verschijnende nieuwsbrieven van Jan Kramer: ‘Nieuws van de velden’‛.

Verslagje Vlindertuin Voor wie het interesseert nog even een update van de vlindertuin op de hoek van Antillenweg/Surinamestraat in Nijlân. In dit eerste jaar zijn de vele aangebrachte planten en het ingezaaide goed tot ontwikkeling gekomen. Ook was het treffen dat we voor het eerst in 15 (?) jaar een goed vlinderjaar hadden, wat overigens niet wil zeggen dat het goed gaat met de vlinders. Inmiddels heb ik bijna alle bekende dagvlindersoorten in de vlindertuin waargenomen. Tot nog toe viel de opkomst van vrijwilligers uit de wijk nogal tegen, maar ik heb goede hoop voor het volgende seizoen. Er is een stukje van mij geplaatst in het wijkblad (zelf woon ik niet in de wijk) met daarin een oproep voor vrijwilligers en onlangs kon ik al wat adressen aan de maillijst voor vrijwilligers toevoegen. Uiteindelijk is de wijk verantwoordelijk voor het onderhoud (wieden rond aangebrachte planten).


13

De contacten met het wijkpanel en met het Nordwin college verlopen prima. Zo is er door het Nordwin college twee keer gemaaid en zullen er in november nog een aantal kleine bomen en heesters aangeplant worden. Hopelijk mag deze 'tijdelijke' natuur nog heel lang voortduren. Daan van Zomeren.

Vlindertuin in Nijlân Zou het rode bordje al vervangen zijn? Ik weet het niet, ik ben er niet meer geweest sinds die middag in augustus toen ik foto's wilde maken. Helaas trokken er toen steeds korte felle regenbuitjes over, waar ik mijn camera niet aan bloot wilde stellen. Een paar foto's heb ik wel kunnen maken natuurlijk, maar de druppels aan het bordje zijn duidelijk te zien. Ik ben onder de indruk van deze vlindertuin, die door een samenwerkingsproject van de wijk Nijlân met het Nordwin College, het IVN en het Milieuplatform Leeuwarden, tot stand is gekomen. Deze vlindertuin moet gezien worden als tijdelijke natuur op een plaats waarvoor nog geen nieuwe bestemming is. Zolang er met het braakliggende terrein niets hoeft te gebeuren, kan het benut worden door bijen en vlinders en natuurlijk door mensen. Iedereen kan er genieten, maar ook helpen en planten toevoegen. Ik ben heel benieuwd hoe het er volgend jaar uitziet. Renée Ras


14

Afsluiting inventarisatie Golfclub Groene Ster Als afsluiting van het inventariseren langs de golfbanen, werden Freek Nijland (libellen en vlinders) Gosse Haga (paddenstoelen), Erik van de Laan (vogels), Peter Koomen (spinnen) en ik (planten) door de golfclub uitgenodigd om in het clubgebouw een presentatie te geven over wat we tijdens de inventarisatie zoal aangetroffen hadden rond de golfbanen. We kregen eerst een dinertje aangeboden en vertelden na afloop aan ongeveer 25 belangstellende clubleden onze bevindingen tijdens het vertonen van dia's (met dank aan Ben Engelen). De opkomst viel dus wat tegen, maar de aanwezigen waren wel heel geïnteresseerd. Eind juli heeft Freek nog een vlinder/libellen excursie georganiseerd voor leden en introducés van de golfclub. Hierbij hebben we, ondanks de harde wind, nog heel veel libellen- en vlindersoorten gezien. Daan van Zomeren

De klaverexcursie Dit jaar vielen veel van de plantenexcursies precies op tijdstippen dat ik, of moest werken of ging vogelen. Maar één zaterdagochtend kon ik wel en het was voor mij wel héél dichtbij. Het was weer zo'n excursie op een plek, waar je met de auto misschien langs raast, maar die vol staat met moois. Deze berm langs de Groningerstraatweg was helaas aan de rechterkant al weer gemaaid, tot grote teleurstelling van Daan van Zomeren, die wist dat er orchideeën stonden. Tja, het maaibeleid van de gemeente… Ik kreeg die ochtend een privé-excursie van twee echte kenners, namelijk Daan en Piet Heemskerk.


15

De berg waar we op klommen en het terrein erachter bestond uit schrale grond waar heel veel soorten klaver stonden en waarschijnlijk ook veel kruisingen die er echt heel anders uit zien, dit noemt met dan aspecifieke of atypische soorten. In bloei is het verschil tussen witte klaver (latijnse naam=Trivolium repens en repens =kruipend) en rode klaver (met V streepjes op het blad) natuurlijk duidelijk aan de kleur te zien. Maar na de bloei is het verschil ook heel duidelijk. (zie foto) Verder zagen we grote struiken goudgele en witte honingklaver en we kwamen rolklaver tegen. Natuurlijk vonden we nog veel meer moois. Zo zagen we de geknikte vossenstaart met zijn duidelijke knietje en blauwe pollen buntgras, een pioniersgras. Wonderlijk genoeg vonden we ook waterweegbree. Dit plantje had het uitermate moeilijk omdat het al een hele tijd droog was geweest. Ook zagen we nog de hauwtjes (zaaddoosjes) van de witte krodde en van vogelwikke, Uitgebloeide klaver knoopkruid, bezemkruiskruid, smeerwortel, L=rood R=wit avondkoekoeksbloem, klaprozen en korenbloemen. Naast verschillende distels waren er ook kaardenbollen in twee stadia. Het blijkt dat die er in het eerste jaar heel anders uit zien dan in hun tweede levensjaar. Vergelijk de twee foto's (links eerstejaarskaardenbol en rechts kaardenbol).

Kortom, het was een heerlijke excursie waar ik, mede door de foto's en mijn schrift, nog vaak van kan nagenieten. Daan, heel hartelijk bedankt. Renée Ras


16

Op bezoek bij IVN Zuidwest Friesland IVN Zuidwest Friesland heeft, net als IVN Leeuwarden, elke eerste zaterdag van de maand een vogelexcursie. Op hun website kun je vinden waar de excursies de komende maanden naar toe gaan. De Súdwesthoeke is zo anders dan ons eigen noordelijke vogelgebied, dat het erg leuk is om deze excursies eens af te wisselen en bij de buren op bezoek te gaan. Zaterdag 7 september ging de excursie, onder leiding van Jan Tijsma, natuurfotograaf in Oudemirdum, naar het Oudemirdumer Klif en de Steile bank. Tussen de vele vogelsoorten van het IJsselmeer worden ook elk jaar flamingo’‛s gezien, voornamelijk op de Steile Bank. Helaas waren de flamingo’‛s de laatste dagen niet gezien en werd besloten de lange wandeling naar de Steile Bank over te slaan en wat langer bij het Klif te kijken. De klifwand van Oudemirdum is uniek in Nederland en is ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd. Er ontstonden tijdens deze ijstijd stuwwallen van keileem, een taaie lemige massa met verspreid voorkomende grotere stenen en grind. De stuwwallen zijn nog steeds zichtbaar in het heuvelachtige landschap rond Oudemirdum. De steile kliffen van Gaasterland zijn het gevolg van erosie. Door golferosie werd onderaan het klif het keileem weggeslagen. Daardoor ontstonden er holle ruimtes waardoor de keileem erboven afbrokkelde. Omdat de keileem stevig was, zakte het klif niet in maar bleef de klifwand bestaan. Vanwege de constante afbrokkeling door de invloed van de zee bleven de hellingen voor de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 onbegroeid. Nadat de Zuiderzee IJsselmeer was geworden, bleef het waterniveau constant. De steile wanden werden schuiner doordat er verbrokkeling (bij droogte) en erosie door water plaatsvond. Omdat er geen stroming meer was, bleef het afgespoelde zand en leem aan de voet van de kliffen liggen. Door de verzoeting van het IJsselmeer raakten de kliffen en het strand begroeid met bomen, struiken en planten. Excursieleider Jan Tijsma toont zich de ware ambassadeur van het Nationaal Landschap Zuidwest Friesland en vertelt, tijdens de wandeling door de omgeving van Oudemirdum, zeer bevlogen over de geschiedenis van de streek. Buiten het dorp gekomen, lopen we over rustige asfaltweggetjes langs weilanden en akkers die omzoomd zijn door struiken en bomen, waaronder veel meidoorns en lijsterbessen. Deze trekken ook in het najaar vele vogelsoorten aan. Met toestemming van de boeren lopen we dwars door de weilanden. Deze worden door enkele boeren nog steeds op natuurlijke wijze beheerd en hebben hierdoor hun unieke historische karakter bewaard. De oude, natuurrijke dobben, de prachtige golvingen in de weilanden, die normaal strak geëgaliseerd


17

zijn en de grazende koeien maken dat dit landschap bijna onaangetast lijkt. De stilte maakt het plaatje helemaal af. Dichter bij de klifrand gekomen, in het normaal niet toegankelijke natuurterrein, wijst Jan ons op de vele dassenburchten. De grote hopen zand en de vele loopsporen verraden hun aanwezigheid. Gaasterland herbergt ruim 20 bewoonde burchten. We zien ook enkele vossenburchten, die er vaak hetzelfde uitzien als een dassenburcht, maar de botjes bij de ingang getuigen duidelijk van minder vegetarische bewoners. Ondertussen wordt er natuurlijk ook naar vogels gekeken. In de weilanden zitten vele kieviten en grauwe ganzen. De boerenzwaluwen lijken last te krijgen van trekonrust en verzamelen zich op de draden rond de weilanden. Juveniele witte kwikstaarten spelen rond de koeien en een enkele gele kwikstaart is ook aanwezig. Achter het groene gras zien we in de verte al het windstille water van het IJsselmeer, waarop de honderden rustende en etende knobbelzwanen als witte golven zichtbaar zijn. Een grote roofvogel, die over het water traag komt aanvliegen, wordt gespot en tot verrassing en blijdschap van de vogelaars onder ons, vliegt een visarend het binnenland in. Visarend We lopen verder richting het water, achternagelopen door nieuwsgierige pinken, die hier een bijzonder leefgebied hebben. De struiken, bomen en ruige graslandjes aan de randen van het IJsselmeer zijn in de trekperiodes een geliefde rustplek voor vogels, maar herbergen ook veel vaste bewoners. Deze zaterdag is het rustig. We zien enkele grasmussen en horen de zwartkop tikken, een tapuit bespiedt ons vanaf een paaltje, maar voor de rest is er weinig ' klein grut' te zien of te horen. Aan de waterkant zetten we de telescoop op. Op het water drijven vele kuifeenden, tafeleenden, smienten, wilde eenden, krakeenden, meerkoeten en futen. Tussen de knobbelzwanen zitten drie zwarte zwanen, bijna onzichtbaar tussen de grote aantallen aalscholvers. Ontelbare aantallen aalscholvers vliegen hier laag langs de kliffen om enkele kilometers verderop bij de Steile bank massaal te rusten. Op een boei zien we nog enkele grote sterns zitten. Visdiefjes zien en horen we ook. In het gras en op de planten om ons heen getuigt het van een goed vlinderjaar: er


18

zijn vele kleine vuurvlinders en witjes, maar ook de Argusvlinder en de Atalanta komen in beeld. Na een eetpauze lopen we verder richting het uitkijkpunt van het Oudemirdumer klif. Hier klimmen we weer omhoog. Terwijl Jan ons wat meer vertelt over de zichtbare lagen keileem van de klifrand, vliegt voor de tweede keer op een dag de visarend Argusvlinder voorbij, rustig volgt hij/zij de kusstrook en blijft lang in beeld. Mijn dag is eigenlijk wel helemaal goed zo! Onze excursie zit er ook bijna op. We lopen terug richting Oudemirdum. Boven het mais jagen enkele bruine kiekendieven, maar plotseling krijgen we een andere roofvogel in beeld, vrij hoog overvliegend. De gevorkte staart is duidelijk zichtbaar, het wouwsilhouet ook, maar de kleuren helaas niet. Vanwege de diepe vork in de staart zetten we

Nieuwsgierige pinken


19

deze soort toch als rode wouw neer. Een echte doortrekker en erg bijzonder. We lopen de laatste kilometers naar het dorp. Een grote groep putters, wel 50, laat ons nog even zien wat een enorme verscheidenheid aan vogels het landschap hier biedt. Bij het informatiecentrum Mar en Klif in Oudemirdum eindigt onze gezamenlijke excursie. Wij rijden zelf nog even door naar de Steile bank in de hoop de flamingo's toch te zien. Je hebt soms van die dagen waarin alles lukt en dit was er één van: de flamingo's zijn er. Acht stuks lopen rustig te foerageren, waaronder 1 bontgekleurd jong. Een perfect afsluiter van onze vogeldag. Alex Blaakman en Larissa Bakker

Verslag 'vogelexcursie steltlopers’‛ 24 augustus 2013 Nadat we over de waddendijk geklommen zijn, ligt voor ons de Waddenzee met daarboven de zon in de nevelige blauwe najaarslucht. Op, in en boven het wad zien we duizenden vogels. Hiervoor zijn we gekomen! De Steltlopers. Deze zijn nu op doorreis van hun broedgebieden in de noordelijke gebieden naar hun overwinteringsgebieden in Zuid Europa en Afrika. Halverwege leggen ze in het waddengebied aan, om uit te rusten en op te vetten. Daarna vliegen ze door naar hun plaatsen van bestemming, maar sommige soorten blijven in Nederland om te overwinteren. Het is een drukte en kabaal van jewelste: ze rennen heen en weer, pikken diep in de modder naar voedsel of slurpen langs het wateroppervlak, slapen met hun snavel in de veren, vliegen op en fladderen rond.

Daar gaan we dan: de telescopen worden opgesteld op een rijtje staan ze op de waddendijk, de verrekijkers in de aanslag, de vogelgids in de hand en het spotten kan beginnen.


20

Sieds Boersma heeft ons gedurende de voorafgaande theorieavond al uitgebreid laten zien en verteld hoe we de vogels kunnen herkennen. Tevens heeft hij ons verteld over hun specifieke trekrou tes en broed -en overwinteringsgebieden. Wat leggen die beestjes toch enorme afstanden af! De onderlinge kleurverschillen, de verschillende afmetingen van de vogels, de vorm van de snavel, het geluid en gedrag, een streepje hier en daar: allemaal kenmerken waaraan we zouden moeten kunnen zien welke vogel het is.

Een mooie groep Bontbekplevieren


21

Sommigen van ons kost het meer moeite om tot herkenning te komen, de meer ervaren vogelspotters gaat het makkelijker af, maar met de noodzakelijke hulp van Sieds, van elkaar en de papieren vogelgidsen lukt het toch telkens weer om bij elke vogel de juiste naam te vinden. En dat is toch elke keer weer heel prettig als het je lukt. Drie verschillende locaties hebben we die dag langs het Wad bezocht: Koehool, Westhoek en de Zwarte Haan, waar we telkens weer prachtige vogels zagen waaronder een enorme roze flamingo! Na een heerlijk kopje thee en/of koffie, op het zonnige terras van de Zwarte Haan en nog een half uurtje spotten langs het wad, was het tijd om weer terug te gaan. In de auto hebben we het aantal soorten geïnventariseerd die we die dag hebben gezien, we kwamen uit op 49 soorten! Dankzij het prachtige weer en dankzij het enthousiasme van Anneke Zeinstra en Sieds Boersma kunnen we terugkijken op een heerlijke dag. Yolande Kampstra

Trektellen in het Leeuwarden Bos Mijn wekkerradio springt aan om 6:15 uur, maar ik val weer in slaap en schrik wakker om kwart over zeven. Gauw aankleden, verrekijker en camera mee en op de step naar de grafheuvel in het Leeuwarder bos. Nu is het heel zeker dat Jeroen Breidenbach er is om vogels te tellen, want vandaag zaterdag 5 oktober is de Euro Birdwatch, het Europese vogeltelevenement van BirdLife International. Op de grafheuvel staat Jeroen heel vaak, maar helaas nooit als ik tijd had om er heen te gaan. Vanaf 2010 heeft Jeroen 500 uur intensief vogels geteld en de cijfers doorgegeven aan www.trektellen.nl. Het is tijdens de zonsopgang mistig geworden en de wereld ziet er prachtig uit, maar vogels zijn slecht tot niet te zien. Voor Jeroen is dit niet zo’‛n probleem, want hij vertelt me dat hij de overtrekkende vogels eerst hoort en zo herkent. Het gebeurt vaker dat ze niet te zien zijn, omdat ze zo hoog vliegen. Trektellers kunnen de kleinste, hoogste karakteristieke piepjes van de verschillende soorten herkennen en zo weten ze wat er over vliegt. Hun ogen


22

zijn ook heel veel beter dan de mijne, want wat voor mij een zwart stipje is, is voor hen een op naam te brengen vogel.

Er wordt geteld met een schrift en een pen, waar de soorten worden opgeschreven met streepjes erachter of met aantallen (bijvoorbeeld +25). Daarbij wordt er ook een mechanische klikteller gebruikt voor de twee of drie soorten die het meest talrijk zijn. Vandaag zijn het de Vinken en de Spreeuwen die massaal op de vleugels gaan. En niet alleen hier maar ook elders in het land; er is namelijk onderling WhatsApp contact met andere telposten. Dat trektellen gaat dus in eerste instantie op gehoor, kennelijk maken niet alleen ganzen geluid tijdens hun V-vlucht. Elk geluidje is uniek en het leren herkennen van die piepjes vraagt flink studeren, veel oefenen en helaas ook “jonge oren”. Ik hoor het in ieder geval niet al die overvliegende vogeltjes. Wat ik wel hoor zijn de winterkoninkjes, die overal zingen en zitten te tikken en een grote bonte specht, die ik later ook zie overvliegen. Nadat Jeroen het geluid heeft gedetermineerd, zoekt hij de vogels op in de lucht en telt ze razendsnel. De richting waarin ze vliegen is ook van groot belang, want het is de bedoeling dat de zogenaamde slaaptrek niet wordt meegeteld. In de afgelopen jaren is het Jeroen opgevallen dat trekkende vogels hoog in de lucht de lijnen volgen


23

van hun eigen biotoop en juist op dit punt in het Leeuwarder bos komen verschillende biotopen bij elkaar; er is bos en de overgang naar weidegebied en er is water.

Toen de mist optrok, kwam er een prachtige blauwe lucht tevoorschijn en waren er ook vogels te zien. Vlak bij ons dartelde opeens een hele groep ringmussen, een koddig gezicht. Er vlogen diverse groepen Holenduiven over en Jeroen wijst ons op een overvliegend Bokje, een bijzondere waarneming. Dichterbij zwemmen Meerkoeten, een Fuut, een paar Krakeenden en een Dodaars vangt een visje (dat heb ik prachtig kunnen zien door de telescoop van Jeroen). Maar het allermooiste van die ochtend vond ik de IJsvogel, eindelijk voor het eerst in mijn leven gezien! Wat een prachtig beest en ook die heb ik kunnen bewonderen met Jeroens telescoop. Geweldig bedankt Jeroen. Later zag ik nog een Fazant (man) over het water scheren, hij verdween meteen weer in de begroeiing. Ik wist wel dat ze hier zaten, want ik heb ze vaak gehoord.


24

Het uiteindelijke resultaat van een dag trektellen is terug te vinden op www.trektellen.nl/trektelling.asp?telpost=939 Renée Ras

Arenden bij de Wielenwille ‘Een arend misschien?’‛ het jongetje keek me hoopvol vragend aan. Hij had zojuist een hele grote bruine roofvogel gespot tijdens het evenement Wielenwille. Omdat het recreatiegebied de Kleine Wielen, ook bekend als de Groene Ster, pas geleden opnieuw is ingericht werd het op 28 september feestelijk heropend met een groots evenement. Omdat het IVN ook een steentje heeft bijgedragen aan de herinrichting, was het IVN gevraagd hier een stand te bemannen. Op zaterdag 28 september was IVN Leeuwarden met 8 vrijwilligers aanwezig om met name de deelnemende kinderen te ontvangen. Dankzij het prachtige weer kwamen er gelukkig veel bezoekers op dit evenement af. De organisatie sprak over ongeveer 2000 deelnemers. De bedoeling was dat de belangstellende kinderen bij verschillende posten, na het deelnemen aan een opdracht, een stempel kregen op hun stempelkaart. Na het inleveren van een volle kaart kregen de kinderen een heerlijk ijsje. Er waren diverse deelnemende organisaties, zoals de hengelsportvereniging, Wetsus, de gemeente Leeuwarden en de loopgroep Leeuwarden, om er een paar te noemen. Bart plaatst de Buizerd


25

De stand van het IVN was bovenop de uitkijkheuvel in het gebied, eigenlijk de allermooiste plek. Rondom de stand waren acht opgezette vogels opgesteld. De deelnemers konden door de IVN verrekijkers de vogels spotten en aan de hand van vogelboeken en vogelkaarten, die op de tafel waren geplakt, bepalen welke vogel ze hadden gezien. De bezoekers waren erg enthousiast en de jeugdige deelnemers deden tal van belangwekkende ontdekkingen.

Vogels opzoeken

En zo kwam het dat door meerdere jonge vogelaars de arend werd gespot. Veel mensen hadden niet in de gaten dat ze een beetje werden gefopt door opgezette

vogels, die waren geleend van het IVN magazijn in Assen. Onze ‘arend’‛ was een opgezette buizerd die compleet met sokkel, met behulp van ducktape, op een verkeersbord was geplakt. Dat leidde er onbedoeld toe dat verschillende voorbijgangers de fiets pardoes in de berm parkeerden en naar de vogel toeslopen om er heel voorzichtig een foto van te maken. Later op de stand troffen we mensen die vertelden over ‘ook zo’‛n grote vogel, hier vlakbij die heel lang onbeweeglijk op een paal bleef zitten’‛. Hoewel we vooraf moeilijk in konden schatten hoeveel bezoekers er zouden komen, bleef het tijdens

Drukte op de stand


26

de middag zelf onverminderd druk op de IVN stand. De 10 verrekijkers waren continu in gebruik en er werd gespeurd naar vogels dat het een lust was.

Vanaf deze plaats worden alle IVN vrijwilligers aan die middag heel erg bedankt! Jullie hulp bleek hard nodig. Cor de Vries

Nachtpauwoog (Saturnia pavonia) De dagpauwoog is een van onze bekendste vlinders. De nachtpauwoog is, zoals de naam aangeeft, een nachtvlinder. Naast de 53 soorten dagvlinders zijn er 2400 soorten nachtvlinders in ons land. Evenals de dagpauwoog heeft de nachtpauwoog vier op ogen lijkende vlekken op zijn vleugels waarmee ze vogels kunnen afschrikken. Dit is een van de vele voorbeelden van hoe dieren zich tegen belagers beschermen door middel van hun uiterlijk. Andere voorbeelden hiervan zijn zweefvliegen, die sprekend op wespen lijken, maar niet kunnen steken of rupsen van de jacobsvlinder die met hun geel-zwarte strepen vogels afschrikken.


27

De nachtpauwoog is een van de grootste vlinders in ons land met een spanwijdte van bijna negen centimeter. De mannetjes zijn soms ook overdag te zien in de zon op beschutte plekken. Als ze willen paren, verspreidt het vrouwtje een feromoon (geurende lokstof) dat het mannetje met zijn gevoelige geveerde antennen tot een afstand van vier kilometer kan opvangen. Wetenschappers hebben ontdekt dat de mannetjes al enkele moleculen van de lokstof kunnen waarnemen. Zelf heb ik de nachtpauwoog nog niet waargenomen, mocht dit nog eens gebeuren, dan vermeld ik dat in dit blad. Daan van Zomeren


28

Van Anneke Zeinstra kregen we het volgende gedicht dat gemaakt is door Kees Stip:

Op een spin Een spin vervaardigde als handwerk Een olifant van ragfijn kantwerk Natuurlijk kwam dat in de krant als:

spin maakt olifant van kant

“Wow, wat een joekel!” Vroeger was ik nooit zo dol op spinnen, maar tegenwoordig word ik soms heel blij als ik een mooi exemplaar zie. In september was ik in Zuid-Frankrijk en daar zag ik ineens een prachtige spin. Hij had knalgele, witte en zwarte strepen en het was een enorm beest. Het lichaam was, zonder zijn lange gestreepte poten, wel 2 cm lang en ook enorm dik. Mijn hart ging sneller kloppen en ik moest hem natuurlijk op de foto hebben. Van zo dichtbij mogelijk! Uiteindelijk raakte de lens bijna het beest maar hij bleef roerloos zitten, terwijl ik maar raak klikte. Super, wat een indrukwekkende en mooi gekleurde spin. Hij had ook een bijzonder net want er zat een witte zigzag geweven band in. Ik wist meteen dat het een wespspin moest zijn want ik heb er jaren geleden ook één op de Canarische eilanden gefotografeerd. Deze warmte minnende soort komt inmiddels ook in Nederland voor. Deze spinnen eten voornamelijk sprinkhanen, libellen en kevers. De spin wordt ook wel tijgerspin genoemd. De felle kleuren suggereren dat hij gevaarlijk is en daarmee schrikt hij mogelijke vijanden af. Het is een wielwebspin en is familie van de kruisspin. Men weet niet precies waarom de wespspinnen zigzag banden in hun web maken. Misschien dat de draden insecten lokken doordat ze UV licht reflecteren en misschien lopen grotere dieren minder snel door het net doordat het web zichtbaarder is. Later zag ik in de Ardèche meer van deze prachtige spinnen en ook zag ik in hun buurt gestreepte bollen ter grootte van een golfbal in de planten hangen.


29

De bollen waren open aan de bovenkant en opgehangen met spinnenwebdraden. Het is bijna niet voor te stellen dat een spin zo’‛n enorme bol kan maken maar er zat wel een wespspin bij één van de bollen. Het blijkt dat de wespspinnen dit nest rond augustus maken en hier hun eieren in leggen (honderden!). De jongen komen na een maand uit de eieren maar pas in maart klimmen ze uit hun nest. Ze spinnen een draad en laten zich meewaaien met de wind. Alle wespspinnen die ik gezien heb waren vrouwtjes. De vrouwtjes bewaken hun nest tot ze dood gaan. De mannetjes schijnen maar een paar millimeter groot te zijn en zijn dofbruin en daarom vallen ze niet op. Het vrouwtje eet het mannetje vaak op na de paring. Mannetje leven dus maar kort en dat maakt de kans om ze te zien ook veel kleiner. Linda Veeman Cryptische omschrijvingen van vogelnamen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Eetgereedschap voor iets waar het koren in zit. Deze vogel is steengoed. Een opdracht om drank uit te schenken. Een edel metaal voor honderd jaar komt één letter tekort. Deze vogel komt uit het land dat deels in Europa en deels in Azië ligt. Een fervent aanhanger van de R.K. kerk. Met één letter achter de naam van deze weidevogel komt een vrouw in een minder gunstig daglicht te staan. Meestal komt deze watervogel pas na zijn dood op het meubelstuk terecht waarmee zijn naam begint. De naam van deze vogel is een kleine uitvoering van het dier dat alle mensen wel eens schieten. Vastgesteld is dat deze zangvogel in een goede conditie is.

De oplossingen van deze cryptogrammen zijn te vinden in het volgende nummer.


30

De redactie nodigt u uit om ook eens wat te schrijven, over iets natúúrlijks. Inzendingen voor 1 januari 2014 bij de redactie: Linda Veeman, Van Gheelstins 12, 8925 GB Leeuwarden e-mailadres: [email protected] en Ben Engelen, Gounodstraat 10, 8915 CK Leeuwarden e-mailadres: [email protected]


31


32

IVN afdeling Leeuwarden Ledenadministratie De Kei BK Leeuwarden LEEUWENBOEKJE HERFST 2013 IVN LEEUWARDEN E.O

Recommend Documents