IVN Meerssen. Nieuwsbrief. December 2013

IVN Meerssen

Nieuwsbrief December 2013

Herfst 2013

IVN Meerssen Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid Secretariaat: Korte Raarberg 35, 6231 KP Meerssen Tel: 043-3644111, mail: [email protected] Web-site: ivn.nl/afdeling/meerssen RABO-bankrek: NL20RABO 013.26.84.055 t.n.v. IVN Meerssen, Veeweg 20, 6231 RW Meerssen Het Bestuur: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester:

Yvonne Brounts Jeanny Bronckers Jack Savelberg

[email protected] [email protected] [email protected] tel: 043-3642983 Ledenadministratie: Jack Savelberg [email protected] Bestuursleden: Fiel Van den Bergh, Paul Abels, Riet Hautvast, Annie Hupkens en Jo Lexis Coördinatoren van de Werkgroepen: Jeanne Lam tel: 043-3649012 Jo Lexis tel: 043-3646519 Yvonne Brounts tel: 06-54908152 Paul Abels tel: 043-3650610 Riet Hautvast tel: 043-3475663 en Annie Hupkens Yvonne Brounts tel: 043-3642798 Fiel V.d. Bergh tel: 043-3644271 Soorten lidmaatschap in 2014: Jeugdlid A-lid = lid van afd. Meerssen B-lid = A plus De Natuurgids C-lid = B plus Landelijk lid D-lid = A plus Landelijk lid Huisgenootlid

€ € € € € €

Jeugdgroep Wandelingen/ Excursies Plantenwerkgroep Publiciteit Padden overzetten Contactpersoon voor gemeente Landschapsonderhoud

5,-14,-29,50 33,50 18,-5,--

De Nieuwsbrief: Verschijnt 4 x per jaar, in het begin van de maanden: maart, juni, september en december. Kopij voor de volgende nieuwsbrief dient uiterlijk 10 februari 2014 te zijn ingeleverd bij: Redactie: Jeanny Bronckers [email protected] Lay-out en foto‟s: Paul Abels [email protected] 1

Inhoud 2 3 4 5 6 7 12 15 16 18 21 22 23 27 28 30 31

Contributiebetaling 2014 Jack Savelberg Praatje van de voorzitter Yvonne Brounts Hinsberg Willy Savelberg en de Kerstviering Jeanny Bronckers Programma Kerstviering Willy Savelberg Wijziging in bestuur en bestuurstaken Jeanny Bronckers Verslag excursies IVN Meerdaagse Jo Voncken Mijn oude Austin Paul Notten STERwandeling naar Schaloen Hans Hermans Bericht uit Bourgogne Liesbeth Fiddelers en Frans van de Kragt Activiteitenprogramma Paul Abels/Jeanny Bronckers Stagiaire Cheyenne Cheyenne Bex Geduldig schaapje Paul Notten Bezoek aan Fruitbedrijf Jan Lenssen Paul Notten Nacht van de Nacht Els Derks-van der Wiel Wat mot met deze knot? Paul Notten Winkel met gemak, zonder plastic zak! Els Derks-van der Wiel Verslag wandeling IVN Meerdaagse Léon Willems

Contributiebetaling in 2014 De contributie voor 2014 is voor wat betreft het lidmaatschap van IVN Meerssen gelijk gebleven en bedraagt € 14,-- per jaar. Het abonnement van De Natuurgids wordt met ingang van 1-12014 verhoogd met € 1,-- en gaat voor IVN-leden dan € 15,50 per jaar kosten. Voor de betaling van de contributie 2014 ontvangt u begin januari een betalingsverzoek en geen acceptgiro meer. Dit vanwege de invoering van IBAN-nummers; het aanmaken en gebruik van acceptgiroformulieren voor de vereniging duur is; deze op termijn worden afgeschaft en leden steeds meer via internet bankieren betalen. U kiest er nu zelf voor of u via internet bankieren betaalt of via een eigen overschrijvingsformulier. Wij verzoeken u zo spoedig mogelijk na ontvangst van het betalingsverzoek de contributie over te maken, doch uiterlijk vóór 1 februari 2014. Betalingen van en aan IVN Meerssen worden uitsluitend nog gedaan via de RABO-bankrekening: IBANnummer: NL20RABO013.26.84.055 t.n.v. IVN Meerssen, Veeweg 20 6231 RW Meerssen Jack Savelberg

2

Praatje van de voorzitter Weer een zomer voorbij. Niet de beste sinds jaren, geloof ik. Laat op gang gekomen. Door mijn privéomstandigheden heb ik de warmte van augustus niet bewust ervaren maar was het plotseling herfst. Veel wind, storm, regen. Het verbaast mij dat ik na een jaar al niet meer weet hoe de zomer van vorig jaar was. En ik weet zeker dat ik volgend jaar al niet meer weet hoe deze zomer was ondanks het feit dat ik erg veel gemopperd heb over het lange koude voorjaar; eigenlijk een verlengde winter. Er zijn mensen die genieten van de herfst. Ik niet, ik word onrustig van de wind, slaap slecht als ik het buiten hoor waaien. Ik zie zeker de charme van de herfstkleuren van de bomen en van paddenstoelen die in één nacht plotseling tevoorschijn zijn gekomen. Het liefst ging ik nu echter in winterslaap om mijn ogen pas weer te openen als de fruitbomen in bloei staan. Maar ik behoor niet tot een diersoort die zo lang mag slapen, dus moet ik gewoon elke ochtend weer opstaan. Ik behoor ook gelukkig niet tot die groep mensen die depressief worden als de blaadjes vallen; ik moet gewoon weer even wennen aan de kou, de dikke kleren en de verwarming die weer aan moet. En als ik de vele kleine vogeltjes in de tuin zich zie verdringen rond het voerbakje en op het terras een eekhoorntje brutaal de walnoten zie stelen die in een mand op de tafel te drogen staan, kan ik daar van genieten. Het jaar is bijna voorbij, en als het januari is, begin ik me al te verheugen dat het straks weer voorjaar wordt. Zo heb je altijd iets om naar uit te kijken. Altijd blauwe lucht zou ook vervelen, en zonder onze fameuze wolkenluchten zouden we minder beroemde Nederlandse schilders gehad hebben. Yvonne Brounts, voorzitter

3

IVN Kerstviering 2013 Willy Savelberg en Kerstvieringen, dat gaat al 50 jaar heel goed samen !! Op vrijdag 13 december 2013 wordt de Kerstavond georganiseerd in het gemeenschapshuis De Stip in Meerssen. Voor Willy Savelberg zo ongeveer de 50e keer en daarmee ook de laatste. Willy heeft te kennen gegeven het stokje door te willen geven. De kerstvieringen o.l.v. Willy zijn inmiddels befaamd en beroemd onder IVN leden en daar buiten. Heel veel mensen bewaren goede herinneringen aan de feestelijke avonden in een voortreffelijke sfeer en ambiance. Iets dat Willy altijd weer wist te bereiken door zijn programmakeuze, thema‟s en extra aankleding van de toch al mooi versierde Stip. En dat zal dit jaar niet anders zijn. Het creatieve en kunstzinnige zit Willy in het bloed. Zijn thema voor de versiering van deze Kerstavond is “Kunst in het groen voor terras of balkon”. Op de bühne komt een groep Limburgse mannen te staan, die wel een gezellig en sfeervol avondje kunnen vullen. Met muziek en zang brengen zij een gevarieerd en internationaal repertoire onder het motto: Grenzeloos Genoegen. “Die Moselsänger” staan onder leiding van dirigent Leo van Weersch. De kersttombola zal ook dit jaar niet ontbreken met dank aan de schenkers van de prijzen. En wie weet wat later op de avond misschien nog de revue zal passeren. In ieder geval zal sfeer en gezelligheid zoals altijd de boventoon voeren. Mis het niet, deze laatste uitvoering o.l.v. Willy Savelberg en meld u tijdig aan bij Willy tel: 043-3644955 of het secretariaat tel: 043-3644111 of mail naar [email protected] Voor hulp met de voorbereiding bent u van harte welkom op vrijdagochtend vanaf 09.30 uur in het gemeenschapshuis. Jeanny Bronckers

4

Programma IVN Kerstviering De inloop voor de kerstavond is vanaf 18.45 uur;  19.30 uur

openingswoord van de voorzitter, Yvonne Brounts met kerstverhaal van vader Pol Brounts

 19.45 uur

Eerste deel concert “Grenzeloos Genoegen “ uitgevoerd door : Die Moselsänger o.l.v. Leo van Weersch

 20.30 uur

Pauze met koffie/thee en kerstgebak

 21.15 uur

Tweede deel concert “Grenzeloos Genoegen” uitgevoerd door : Die Moselsänger o.l.v. Leo van Weersch

 21.50 uur

Korte Pauze voor een drankje en Trekking van de Kersttombola

 22.15 uur

Tot slot . . . . . .???

Na het afsluiten van de avond door de voorzitter is er zeker nog tijd voor napraten en een gezellig samenzijn. De entree van deze avond bedraagt € 5,-- p.p. inclusief 1 consumptie. De koffie/thee met wat lekkers in de pauze is gratis. Loten voor de Kersttombola kosten zoals gebruikelijk € 1,-- per stuk.

5

Wijziging in bestuur en bestuurstaken Wederom binnenkort een wijziging in de bestuurssamenstelling en taken. Fiel Van den Bergh heeft aangekondigd met ingang van voorjaar (Algemene Ledenvergadering) 2014 uit het bestuur te stappen. Een besluit dat hij niet zomaar op een blauwe maandag heeft genomen. Hij heeft daar lang en goed over nagedacht. Met de invoering van een nieuwe ledenadministratie van IVN Nederland en het wat rustiger aan willen doen van Fiel heeft Jack Savelberg de ledenadministratie v.w.b. de Landelijke leden reeds overgenomen. Met ingang van januari 2014 zal Jack de gehele ledenadministratie overnemen en komt deze in handen van de penningmeester. Voor zaken aangaande de ledenadministratie kunt u terecht bij Jack Savelberg, Veeweg 20, 6231 RW Meerssen, tel: 043-3642983 of mail: [email protected] Fiel blijft coördinator van de werkgroep Landschapsonderhoud en daarmee zeker wel actief voor IVN Meerssen. Er is dus versterking nodig in het bestuur en daarom zijn we op zoek naar een IVN-er die met ons meedenkt, organiseert en uitvoert. Denkt u ons op enigerlei wijze met bestuurstaken te kunnen helpen, laat dat dan weten bij een van de bestuursleden. Jeanny Bronckers

Samenwerken in de natuur: Goed voor je humeur en gezondheid !!

6

IVN 4 Daagse Cobbenrode Sauerland Hannie en ik zijn nieuwe loten aan de IVN stam. Wij werden lid per 1 januari 2013. In de eerste IVN nieuwsbrief kwamen wij de mogelijkheid tegen om ons op te geven voor de 4 daagse naar Cobbenrode. Het leek ons wel wat en wij stuurden het aanmeldingsformulier naar Riet Hautvast en maakten de aanbetaling over. Toen wij het programmaboekje in de bus kregen kwamen wij tot de conclusie dat wij slechts weinig mensen uit de groep van 50 konden thuisbrengen. Aangezien wij echter beiden nog al snel kontakten kunnen leggen leek ons dat geen onoverkomelijk bezwaar. Na het uitstapje is ons dat ook wel duidelijk geworden. Wij maakten kennis met vele deelnemers/deelneemsters aan dit uitstapje en wij voelden ons al vanaf het begin thuis bij de groep, die eigenlijk een grote familie bleek te zijn. Keren we terug tot de reis zelf. Vrijdag 6 september 2013: Op een toch wel erg vroeg tijdstip werden wij door een onzer schoonzoons afgeleverd bij de Stip waar op dat moment al heel wat IVN leden stonden te wachten. De bus reed op tijd voor en chauffeur Roel was behulpzaam bij het inladen van een grote partij bagage. Het leek wel of we een wereldreis gingen maken zoveel werd er meegesleept. Na een tussenstop bij het NS station in Maastricht en Daalhof werd koers gezet richting Duitsland. Op tijd arriveerden wij in Brühl voor bezichtiging van paleis Augustusburg en de omliggende bloementuinen en wie stond daar als verrassing: Willy Savelberg met zijn broer en beide echtgenotes, ondanks het feit dat Willy de dag erna zijn gouden bruiloft zou vieren. Hij zou ons gidsen door de immense bloementuinen rond het paleis maar ook over de geschiedenis van dit paleis wist hij heel wat te vertellen. Na een rondgang door al deze bloemenpracht werden wij bij het paleis opgevangen door een gids die ons rond zou leiden door 20 van 120 kamers van het paleis. Ongelooflijk in welke weelde de keurvorst en aartsbisschop van Keulen Clemens August van Wittelsbach in de eerste helft van de 18e eeuw hier heeft geleefd en gewoond. Vooral de ontvangst hal en de schitterende

7

trap waren oogverblindend mooi. Ongelooflijk dat het in die tijd vakmensen gaf die iets dergelijks tot stand hebben kunnen brengen. Na afloop van de rondleiding gebruikten wij in een café nabij het paleis een eenvoudige lunch. Bij de bus namen wij afscheid van Willy Savelberg cs na hem en zijn echtgenote van harte alvast te hebben gefêteerd met hun gouden huwelijk. Daarna werd koers gezet richting hotel Habbel in Cobbenrode waar we na een voorspoedige reis met Roel aan het stuur, bij een temperatuur van 34 graden in de bus, omstreeks 16.00 uur arriveerden. Na te hebben ingecheckt bleken wij een mooie kamer te hebben aan de voorzijde met prachtig balkon en een mooi zicht op het dal. Na onze spullen ingeruimd te hebben zijn we, gezien de hitte, onmiddellijk gaan zwemmen in het binnenzwembad van het hotel. Naast het zwembad was eigenlijk alles in dit hotel aanwezig: sauna, bubbelbad, massagebed, fitnisruimte en kegelbaan. Rond 19.00 uur konden we aanzitten aan een uitstekend (uiteraard in Duitsland) diner. De avond werd verder doorgebracht met kletsen, kaarten en onder het genot van een goed glas wijn c.q. bier. Zaterdag 7 september 2013: Na slecht te hebben geslapen (dat gebeurt mij nu altijd de eerste nacht op een vreemde plaats) een domper bij het openschuiven van de gordijnen. Het regende en niet zo‟n beetje. Hannie en ik zijn eigenlijk mooi weer wandelaars en we besloten niet mee te gaan wandelen maar gebruik te maken van de mogelijkheid om een excursie mee te maken. Na een uitstekend ontbijt deelde Gerard mede, dat de geplande excursie niet kon doorgaan, dat zou een treinrit over de Sauerländer Kleinbahn zijn geweest. Er was echter een uitstekend alternatief een bezoek aan de Warsteiner brouwerij in Warstein een van de grootste brouwerijen van Europa. In de bus bleek de temperatuur nu net de helft te zijn (17 graden) van de dag ervoor. Ondanks het slechte weer was er toch een groep van zo‟n 20 personen die de weergoden gingen trotseren en wandel klaar aan de bus stonden. Zij gingen mee tot in het dorp (het hotel lag tegen een berghelling buiten het dorp) om daar hun wandeling te starten.

8

Uitgezwaaid door de achterblijvers in de bus gingen zij op stap en wij zetten koers richting Warstein. Wij werden in de brouwerij hartelijk ontvangen. Er werd gestart met een film om enig inzicht te geven in de werking van de brouwerij waarna we in een treintje konden stappen en vorstelijk werden rondgereden door het hele complex. Ik denk dat iedereen onder de indruk is geweest van de geweldige omvang en uitgebreidheid van deze brouwerij. Daar zijn Brand en Alfa maar kleuterbedrijven bij. Uiteraard moest er na afloop van de rondrit geproefd worden in het proeflokaal. Warstein bleek een lekker biertje te serveren, waarvan iedereen, behalve dan de frisdrankdrinkers, beslist heeft genoten. In de stromende regen werd vervolgens met de bus koers gezet naar Holthausen / Schmallenberg waar we het Schieferbergbau- und Heimatmuseum zouden bezichtigen. In gedachten was ik toch wel bij de wandelaars; hoe zou het hun vergaan in dit weer ? In het museum konden we kennis nemen van de winning van schiefer (= leisteen) en de verwerking daarvan. Verder was er veel te zien uit vervlogen tijden aan werktuigen en gebruiksartikelen terwijl er ook nog een heemkunde expositie was te bezichtigen. Door enthousiaste gidsen (vrijwilligers) werden wij uitgebreid rondgeleid en voorgelicht. Na afloop werden wij in een naburige konditorei door Gerard getrakteerd op een drankje en iets lekkers, gefinancierd uit de kas. Vervolgens werd het tijd om terug te keren naar het hotel. We zijn voor het diner nog even gaan zwemmen terwijl Hannie nog snel een saunabezoekje kon afleggen. Na weer een uitstekend diner was het tijd om de avond weer gezellig samen door te brengen met het leggen van een kaartje, een drankje en gezellig keuvelen onder elkaar. Zondag 8 september 2013: Bij het opstaan bleken de goden niet met ons te zijn. Na maandenlang van zon en droog weer te hebben genoten moest het nu net dit weekend zo‟n slecht weer zijn. Weer regen !!

9

Zoals al eerder opgemerkt zijn we geen wandelaars die van regen houden, zodat we besloten om toch maar weer met de excursies mee te gaan. De wandelschoenen konden definitief in het koffer. Na weer een uitstekend ontbijt stapten we in de bus waar de temperatuur nu 12 graden bleek te zijn en uitgezwaaid door de achterblijvende wandelaars vertrokken we richting Bestwig-Ramsbeck. We zouden daar het Besucherbergwerk (ertsmijn) gaan bezichtigen. Voor ons geen bezichtiging van de mijn zelf omdat wij enerzijds deze bij een eerder bezoek aan het Sauerland jaren geleden hebben bezocht. Anderzijds was echter de voornaamste reden het feit dat ik door de laatste jaren “ontwikkelde” engtevrees niet meer onder de grond durf. Klinkt wellicht raar, maar dat is heel vervelend. Maar het zij zo. De ertsmijn werd bezocht door met een treintje (gekleed in blauwe overall met helm op) zowat 1½ km de berg in te rijden. Achteraf bleek mij dat ik met mijn vrees onder de grond niet de enige ben. Verschillende mensen vonden het toch wel akelig. Wij brachten de tijd door met het kijken naar een film, het museum en de machinehal met enorme werktuigen die bij winning van erts in de mijn vroeger werden gebruikt. Koffie met koek in de aanpalende Gaststätte lieten wij ons goed smaken. Nadat iedereen toch weer uit de mijn tevoorschijn was gekomen werd verzameld en verder gereisd naar de Hennesee. Dit meer is destijds als stuwmeer aangelegd om zowat 5 miljoen mensen van drinkwater te kunnen voorzien. Met de boot met de gelijknamige naam maakten we een tocht van ruim 1 uur over de 8 km lange Hennesee. Jammer van het bedompte weer anders was de tocht nog mooier geweest dan hij was. Na de ontscheping zochten we de bus weer op en brachten we nog een bezoek aan Messchede. In het centrum hebben we toen nog een uitgebreide wandeling gemaakt. Jammer, vooral voor de dames, waren alle winkels gesloten, zodat er weinig was te beleven en te kopen. Na terugkeer in het hotel een uitstekend “zondags” diner dat behoorlijk uitliep, maar er was toch nog tijd genoeg om de avond weer gezellig onder elkaar door te brengen.

10

Maandag 9 september 2013: Bij het opstaan kon weer geconcludeerd worden dat het weer niet was van het kaliber dat je graag zou verwachten. Weer regen met donkere wolken aan het zwerk. Ondanks het feit dat we pas om 11.30 uur zouden vertrekken moest er toch op tijd worden opgestaan en ontbeten, want er moest nog worden gepakt zodat de koffers, mooi gesorteerd naar uitstapplaats in Meerssen/Maastricht, om 10.00 uur klaar stonden bij de bus. Om half elf werd een afscheidsdrankje genuttigd, nog wat gekletst en hield Gerard nog een kleine afscheidsspeech en om 11.30 uur precies vetrokken we richting Nederland, uitgezwaaid door de hotel eigenaar. We zouden de terugreis naar Meerssen maken via Dortmund waar we het Rosenbergpark zouden bezoeken; een park dat al bestaat sedert 1822, maar dat in de loop der jaren belangrijk is uitgebreid. Het had heel wat voeten in de aarde eer we de ingang konden vinden. De bus reed zich vast en Gerard was op een bepaald moment zoek. Dank zij onze kundige chauffeur Roel, die de bus in de achteruit weer op de goede weg kreeg en het telefonisch contact tussen Jo Lexis en Gerard werd deze laatste uiteindelijk ook weer terug gevonden. Wij bezochten de Serres waar vooral de prachtige cactussen opvielen en maakten een wandeling door het park zelf. Om 16.00 uur werd dan koers gezet naar Meerssen met als eindpunt de Nachtegaal, waar het afscheidsetentje zou plaats vinden. Na het passeren van de grens werden de organisatoren maar bijzonder ook onze chauffeur Roel door een van de dames (Annie) in het zonnetje gezet en uitgebreid bedankt voor de prachtige dagen die achter ons lagen. Bij de Nachtegaal werden we verwelkomd door Fiel en Fien Van den Bergh. Helaas konden zij op het laatste moment vanwege ziekte niet mee. Na een lekker etentje en drankje kwam er dan een definitief einde aan deze 4daagse. Wij werden teruggebracht naar ons eindpunt aan de Stip. Ik wil deze reisbeschrijving afsluiten door de organisatie maar ook alle deelnemers/sters, ook namens Hannie, van harte te danken voor een 4 tal mooie dagen. We hebben genoten en zijn bij leven en welzijn volgend jaar weer van de partij. Jo Voncken

11

Mijn oude Austin heeft nu een gezicht In 1967 reken ik mij tot de jongeren. Ik woon „bie de mam in Mwarveld‟. Het leven in de jaren zestig van de vorige eeuw is erg overzichtelijk en verloopt volgens een redelijk vast patroon. Door de week werken in Maastricht en in het weekend, voor ons dorpsjongens, op stap per fiets. Dan weet je het wel. Cafés en dansgelegenheden binnen een afstand van zes, zeven, soms tien kilometer zijn bereikbaar. Stein, Hulsberg en Valkenburg vormen vanuit Moorveld de buitenste cirkel want op het eind van de zondagavond moet ook weer naar huis gepeddeld worden! Gelukkig kwamen in die tijd ook al kompanen met een auto en dat voelde goed. In de winter van 1967 komt een kennis met het idee om een Engelse auto bij ons te stallen. Het is een Austin of England uit 1948, een direct na de oorlog gemaakt model dat nog alle vooroorlogse kenmerken heeft. Ik krijg hem voor vijftig gulden. De auto wordt bij ons afgeleverd en vindt zijn vaste plek onder een notenboom waar hij maanden achter elkaar onaangeroerd de regen en wind van de wintermaanden over zich heen krijgt. Op enig moment in het voorjaar moet het gebeurd zijn. Opeens heb ik de tred naar de auto gevonden. Ik leer waar het contactslot zit en na instructie door derden kan ik het voertuig starten en ermee wegrijden zonder voorwerpen in de omgeving te beschadigen of helemaal de vernieling in te rijden. Naast het ouderlijk huis ligt een groot en vooral langgerekt weiland van enkele honderden meters en dat blijkt een uitstekende oefen plek te zijn voor een beginnende autorijder. De bomen staan ruim tien meter van elkaar en zonder enig risico kunnen allerlei basale rijvaardigheden aangeleerd en geoefend worden. Géén enkele boom heeft beschadiging opgelopen. Alleen de ronde drinkwaterbak voor het vee heeft bij het achteruitrijden een deukje opgelopen. Jammer voor de bak. Bij zo‟n gemetselde constructie is een deukje altijd een deuk. Dankzij de in het weiland verworven rijvaardigheid heb ik nadien met 12 lessen het rijbewijs gehaald. Vanaf die tijd was de fiets voor mij niet meer noodzaak

12

voor de uitstapjes in het weekend. Qua gemak: een geweldige sprong vooruit. Neil Armstrong zei in 1969 iets soortgelijks toen hij als eerste mens op de maan liep: voor hem een kleine stap, voor de mensheid een grote stap vóóruit. Zó theatraal was mijn beleving nu ook weer niet. Twee jaar heeft de Austin mij en de anderen overal naar toegebracht. De auto was voor zijn 1200 cilinder motor niet direct zuinig met één op tien. Maar, het was wel een bijzonder model met die hoge rug en dat kleine gangsterruitje achterin. Op enig moment begon de auto bij het optrekken met een spoor van blauwe damp wel wat kleur te bekennen. Oorzaak, zo vernam ik desgevraagd van de Austinfabriek in Engeland: kleine speling in de cilinderruimte waardoor olie uit het carter in de verbrandingsruimte van de cilinder terecht komt. Op enig moment is de auto toen om in Belgische termen te spreken „op stock‟ terecht gekomen. Ofschoon: de Austin bleef beschikbaar voor bijzondere activiteiten en werd dan van schuur gehaald; voor enkele carnavalsoptochten en voor onze trouwpartij in de kerk van Scharn in september 1970. Op onze trouwdag ben ik goed gemutst en vol vertrouwen in de Austin gestapt en op weg gegaan naar Amby om mijn bruidje op te halen. De rit verliep voorspoedig tot ….. vlakbij garage Ploemen in Rothem. Daar kringelde plotseling witgele rook van onder het dashbord de wagenruimte in. Gelukkig had ik mijn jongere broer (zaliger) Jackie bij me met meer verstand van auto‟s dan ondergetekende. De „verhitte draad‟ werd losgekoppeld en zo kon ik nog nét op tijd bij mijn bruid arriveren. Later zijn we nog heelhuids op kasteel Vliek in Ulestraten onze trouwfoto‟s gaan maken De Austin die officieel naar het gelijknamige graafschap in Engeland „Austin Devonshire‟ heet, is na incidenteel gebruik in de jaren zeventig en tachtig in volledige ruststand terecht gekomen. Hij staat op klossen in een hoek van de bedrijfsruimte en oogt uiterlijk nog bijzonder monter. Het plaatwerk is van een formidabele dikte (méér dan een halve centimeter) en het chroomwerk is nog meermalen opgepoetst als onze meiden een fuif hielden en de auto blikvanger moest zijn. Maar daarmee is het wel gezegd. Een volledige revisie is nodig voordat de Austin als echte oldtimer zijn opwachting kan maken op de Limburgse wegen. Waarom dit verhaal? Eenmaal in het jaar worden de werkende vrijwilligers van IVN Meerssen uitgenodigd voor een ontspannend middagprogramma dat afgesloten wordt met een eenvoudige doch voedzame maaltijd. Dit jaar werden we ontvangen en rondgeleid in het Ronald Mac Donald-huis te Houthem waar onze beheerploeg regelmatig onbetaalde „groendiensten‟ draait. Ook hebben we alle bezienswaardigheden in en rond Chateau St. Gerlach bezocht.

13

Altijd weer een interessante plek om te bezoeken met veel historie. Tijdens het etentje in hotel „Vue des Montagnes‟ (adverteerder/sponsor van onze Vereniging) had ik het voorrecht Yvonne, onze nieuwe IVN-voorzitster, als tafeldame te hebben. Er waren natuurlijk meer disgenoten maar een gesprek met Yvonne vond ik bijzonder. Ik kreeg daardoor de gelegenheid om haar te condoleren met haar recent overleden echtgenoot Hubert van Roosmalen en zo nog even na te praten over diens leven. Voor mij bood het ook de mogelijkheid om een vraag van genealogische aard te stellen. Enkele weken voor het IVN-uitstapje liet ik een bezoeker bij ons thuis in Moorveld even de oude Austin zien. Diens vraag: „wie zou de eerste eigenaar geweest zijn?‟ kon ik prompt beantwoorden met „ene van Roosmalen aan de Parkweg op St. Pieter‟. Gezeten naast Yvonne heb ik haar in enkele woorden de geschiedenis van de oude Austin verteld en dat het kentekenbewijs op naam stond van ene van Roosmalen. Met daarop mijn vraag of deze op enigerlei wijze verwant zou kunnen zijn aan haar overleden echtgenoot. Yvonne vertelt mij dan dat van Roosmalen eigenaar was van het in Maastricht destijds bekende scheepvaartbedrijf onder dezelfde naam. Hij is vader van een groot gezin en Hubert was een van de tien kinderen. Hubert zal in de jaren veertig en vijftig met zijn vader vaker mee gereden zijn in de Austin met kenteken UT-33-66, het nummer dat volgens het kentekenbewijs in 1956 is afgegeven toen de hele Nederlandse kentekenregistratie op de schop is gegaan. Bij die herinrichting van de kentekenregistratie zijn de provinciale kentekens afgeschaft en is er de algemene nummering gekomen zoals die nu nog geldt. Voor Limburg gold destijds de hoofdletter P gevolgd door het nummer (bij voorbeeld P25415). Wat een geluk dat ik naast Yvonne terecht kwam! Dankzij haar weet ik nu waar en hoe die oude Austin eerder dienst heeft gedaan. Na thuiskomst ben ik in de bedrijfsruimte naar de auto uit 1948 gaan kijken: dáár staat ie, weggedrukt in een hoek. Ik sta even te dromen, overgaand in een visioen. Ons IVN heeft al een knotploeg. Misschien komt er ook nog een revisie-/opknapploeg voor historische auto‟s! De oude Austin als eerste! Dan hoor ik Riekie roepen: „Paul, woa bliefste toch? De kèrkklokke loeë al!‟ Ik keer terug tot de realiteit. Dromen mag soms … heel even! Paul Notten, Moorveld. Foto Paul Notten

14

IVN-Sterwandeling naar Schaloen Kasteel en molen stonden op zondag 15 september in een diffuus zonnetje, de heemtuin prijkte met biologische groente, late zomerflora, volgroeide vruchten en rijpe zaden. De in de historische oven gebakken ambachtelijke vlaai smaakte kostelijk en met zoveel prachtige ingrediënten was de sfeer bij de aanwezige sterwandelaars uitstekend. De jaarlijkse Sterwandeling voorziet klaarblijkelijk in een behoefte en wij zouden haast vergeten dat het initiatief daartoe reeds dertig jaar geleden ontstond. In 1983 bestond de afdeling Vijlen-Vaals van het IVN precies 20 jaar en in samenwerking met de Eifelverein werd toen op het Drielandenpunt de eerste STERwandeling georganiseerd. In die tijd geen Limburgse vlaai maar een bord erwtensoep. Successievelijk werden in de loop van de jaren dertien Sterwandelingen georganiseerd, doch de kosten voor de gehuurde tent, het orkestje en de snert rezen de pan uit, zodat er in 1995 een einde aan kwam. Ook de afdeling Meerssen van het IVN nam talrijke keren deel aan die ouderwetse sterwandelingen. Over de natuur rondom Schaloen en over de prachtige heemtuin van IVN Valkenburg werd al vaker geschreven en het is niet nodig om in herhaling te vallen. We weten dat het een uniek plekje in het Geuldal is. Tijdens dit bezoek aan Schaloen ontdekte ik drie chronogrammen waaraan nog niet eerder aandacht geschonken werd. Zoals meestal het geval is, ook hier Latijnse spreuken die niet alleen vertaald maar ook gedetermineerd moeten worden. Romeinse cijfers bestaan immer uit letters, die opgeteld iets zeggen over de ouderdom van het huis of het monument. Waarschijnlijk had Schaloen te lijden onder de Tachtigjarige Oorlog, want de drie jaartallen vallen in of in de buurt van die lange oorlog. In het poortgebouw las ik: „NOBISCUM EST DEUS‟ (God met ons). De relevante letters geven aan dat dit iets met 1611 te maken heeft. De Tachtigjarige Oorlog was toen ruim 40 jaar aan de gang en overal kwamen protestanten in opstand, maar in 1611 waren er ook heksenvervolgingen en

15

ridder Lambertus van Valkenburg werd op 17 april 1611 vader van Elisabeth van Valkenburg. In het poortgebouw staat ook nog „PAX HUIC DOMUI‟ (Vrede zij in dit huis). De spreuk is gerelateerd aan het jaar 1622, toen na het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) de tweede fase van die lange oorlog begon. Waarom 1622 ook op een windvaantje van het kasteel vermeld staat is niet bekend. Tegen de muur van de molen lezen we: „PROTECTOR ET RECTOR ESTO NOSTER DOMINE’ (De Heer bescherme en geleide ons). Deze spreuk is gerelateerd aan het jaartal 1701, toen de Sjloensmölle na een restauratie voltooid werd. Hans Hermans, 18 september 2013

Bericht uit Bourgogne Een deel van het jaar verruilen we het Limburgse heuvellandschap voor het Bourgondische coulissenlandschap. Het lijkt inderdaad wel op het mergelland maar dan veel groter, grootser. Het is alsof er geen einde komt aan de dalen met vooral weilanden en de heuvels met bossen. Maar achter de volgende heuvel nog meer en meer, een enorme uitgestrektheid met natuurschoon. Voor ons als natuurliefhebbers komen we hier ruimschoots aan onze trekken.

16

Er is het regionale natuurgebied de Morvan en er zijn ook meerdere Natura 2000 gebieden in de omgeving. Even voor de oriëntatie de Bourgogne is regionaal gezien het hart van Frankrijk, bestaande uit 4 departementen. De in het midden gelegen Morvan, bevat van elk departement ook een deel. De Morvan is een bergachtig gebied van zo'n 50 bij 70 km, het hoogste punt ligt op 901 m. De Morvan heeft een overvloed aan water, meren, rivieren, beken en bronnen, en dichte bossen met eiken, beuken en naaldhout. Er is veel bosbouw en enige veeteelt, 'vleeskoeien'. De weilanden worden gescheiden door gevarieerde hagen, met de daarbij behorende rijke flora en fauna. We verblijven net buiten de Morvan, in het zuidwestelijke departement La Nievre, het dunst bevolkte van de 4 Bourgondische departementen. Hier zijn geen toeristische trekpleisters, 'wij' moeten het hebben van het natuurschoon, dat is hier in overvloed, zoals reeds genoemd. Bij ons, net buiten de Morvan, is er naast de bosbouw (in mindere mate) en (meer) veeteelt ook nog akkerbouw. Dit levert kleurrijke lappendekens op, want naast granen en maïs worden er ook koolzaad en zonnebloemen verbouwd. Door die ruil hebben we uiteraard ook andere buren. De 3 zwarte Galloway runderen in Meerssen worden verruild door tientallen witte Charolais koeien. Overal zien we ze, dus ook in de weilanden naast en tegenover ons. Vanaf april tot ergens in november grazen grote kuddes, koeien met kalfjes en stier in enorme weides met oude eiken en vaak met een bron of een stroompje en omzoomd met hagen. Zo kunnen we vanaf het terras de romances van de stier met zijn harem volgen. Regelmatig zien we iets moois opbloeien, nieuwe vriendin, gezellig schouder aan schouder grazen, beetje liefkozen, afzonderen van de kudde etc. Achter de weilanden, met koeien en schapen, heuvelopwaarts komen er de akkervelden bij, waar we spotten naar wild. Hierover meer een andere keer. En achter deze heuvelrug zien we in de verte nog een stukje van de Morvan. Omdat we hier in een uitgestrekt landelijk gebied zitten, hebben we nauwelijks lichtvervuiling, geen last van. Hierdoor kunnen we geregeld genieten van een prachtige sterrenhemel, waarbij we zelfs de Melkweg zien. Ja, we genieten van het Bourgondische landleven. Maar de ruil houdt ook in dat we helaas veel IVN activiteiten missen, het is niet anders. Zoals de Fransen zeggen: c'est la Vie, et une bonne Vie! Zo is het leven en het is goed!! Salut, Liesbeth Fiddelers en Frans van de Kragt, Bourgogne

17

Activiteitenprogramma Middag- en ochtendactiviteiten duren 2 à 3 uur Dagactiviteiten duren 5 à 6 uur Avondactiviteiten van 19.30 – 21.30 uur Tenzij anders vermeld

Zondag 8 december: Middagwandeling: Natuur en cultuur in en om Urmond o.l.v. Riekie en Paul Notten tel: 043-3645416 13.30 uur station Meerssen; 14.00 uur parkeerplaats kerk Oud Urmond

Vrijdag 13 december: IVN Kerstviering o.l.v. Willy Savelberg Inloop vanaf 18.45 uur, aanvang 19.30 uur in gemeenschapshuis De Stip Meerssen, zie programma op pagina: 5.

Zaterdag 14 december: Jeugdactiviteit: “ dieren schilderen” o.l.v. Jeanne Lam tel: 043-3649012, Marie José Steyns en team; 9.30 uur IVN-lokaal d‟n Haamsjeut Ulestraten

18

2014 Zondag 5 januari: Middagwandeling in het Nieuwe Jaar o.l.v. Fiel Van den Bergh tel: 043-3644271 14.00 uur station Meerssen

Zaterdag 11 januari: Jeugdactiviteit: op bezoek bij de heks in de IVN-hut o.l.v. Marie-José Steyns tel: 045-4041639 m.m.v. Els Derks-van der Wiel en team 09.30 uur IVN lokaal d‟n Haamsjeut, Ulestraten

Zondag 19 januari: Dagwandeling over veldwegen, door bossen en weilanden, deels Savelsbos o.l.v. Riet Hautvast tel: 043-3475663 en Annie Hupkens tel: 043-3472590 10.00 uur station Meerssen; 10.30 park.pl. nabij kerk Bemelen

Maandag 20 januari: Avondpresentatie: lijfelijke ontmoeting met de Amerikaanse woudreuzen Redwood / Sequoiadendron giganteum o.l.v. Paul en Riekie Notten tel: 0433645416 19.30 uur in de Proostenkelder, achter Basiliek aan de Markt, Meerssen

19

Maandag 3 februari Thema-avond: Libellen gezien?? o.l.v. Yvonne Brounts tel: 043-3642798, 06-54908152 en gastspreker Jef Boosten 19.30 uur in de Proostenkelder, achter Basiliek aan de Markt, Meerssen

Zaterdag 8 februari: Jeugdactiviteit: Roofvogels en uilenballen uitpluizen o.l.v. Marie-José Steyns tel: 045-4041639, Jacques Ummels en team 09.30 uur IVN lokaal d‟n Haamsjeut, Ulestraten

Zondag 9 februari: Middagexcursie: Bevers langs de Geul o.l.v. Wim en Els Derks tel: 043-3643740 14.00 uur station Meerssen en carpoolen

Zondag 23 februari: Ochtendwandeling (8 km) via ecoducten en Kalverbos naar de Biesenberg o.l.v. Geert Hovens tel: 043-642026 en Jeanne Lam 09.30 uur station Bunde

In verband met verbouwing IVN-lokaal Meerssen in het pand Museum aan de Markt worden de binnenactiviteiten van de maandagavonden gehouden in de Proostenkelder, achter Basiliek (t.o. Vredeskapel). De activiteiten van de gezamenlijke Jeugdgroep van IVN Ulestraten en Meerssen worden v.w.b. de binnenactiviteiten georganiseerd in het IVN-lokaal d‟n Haamsjeut te Ulestraten. Voor de jeugdactiviteiten elders is d‟n Haamsjeut te Ulestraten de plaats van bijeenkomst en eventueel vertrek.

20

Stagiaire Cheyenne Hallo Allemaal! Ik ben Cheyenne Bex en ben lid van de IVN Jeugdgroep sinds december 2004. Ik heb het afgelopen jaar (seizoen 2012-2013) succesvol afgerond als mijn Maatschappelijke Stage en mag nu ook de leiding helpen. Mijn eerste keer als officiële leidinggevende was ontzettend leuk; we zijn namelijk met de kinderen mergel gaan bewerken. Helaas zat het weer tegen en moesten we op onze thuisbasis het IVN gebouw in Ulestraten blijven. Eerst vond iedereen het natuurlijk ontzettend jammer om niet naar groeve ‟t Rooth te kunnen, maar al snel was die gedachte vergeten en vonden de kinderen het prachtig om met de mergel aan het werk te kunnen gaan. Er waren veel nieuwe gezichten bij, de meeste zijn tussen de vijf en de zeven jaar en ze kwamen mij bekend voor van de jaarmarkt. Op de jaarmarkt hebben ze ook toen leuke dingetjes uit mergel mogen maken en ze vonden het dit keer ook ontzettend leuk en de kinderen kunnen er blijkbaar geen genoeg van krijgen. Ik merkte wel dat vooral de kleinste kinderen die voor het eerst bij het IVN waren mij als eerste om hulp vraagden in plaats van de volwassen, meer ervaren leiding. De kinderen bleken zich bij mij gelukkig op hun gemak te voelen en lieten mij onder geen beding gaan. Eenmaal in het speeltuintje hoefde ik ook alleen maar te roepen wat we gingen doen en de kinderen gingen er enthousiast met z‟n allen naartoe. Ik vind het begeleiden van kinderen hoe langer hoe leuker worden, ook omdat je uiteindelijk als enigste van je eigen leeftijd over blijft. Vorig jaar waren er in het begin nog een aantal vriendinnen bij, die zijn gaandeweg helaas afgevallen, maar ik heb daardoor wel meer mijn zelfstandigheid gekregen en focus op de kinderen weerlegd. De kinderen zijn de degene waar ik nu het meeste mee om ga, maar de leiding natuurlijk ook. Ik voel me heel gelukkig tussen beide in en ben ook bij allebei even welkom. Ik hoop nog heel lang met IVN door te kunnen gaan en misschien nog een ander stukje in een volgende uitgave. Mijn Maatschappelijke verslagen komen binnenkort online te staan op de site van het IVN, er staat veel informatie in over de dingen die wij gedaan hebben het afgelopen jaar, maar is ook voor de kinderen heel geschikt. Ook staan de verslagen van Robin er al op, zij heeft het jaar voor mij haar Maatschappelijke Stage bij het IVN gelopen. Groetjes, Cheyenne Bex, afdeling Jeugdgroep.

21

Geduldig schaapje Midden september. Naast onze tuin is een weiland met de schapen van mijn schoonzus Leentje. De schapen leveren goed werk af. Bijna de hele dag de kop naar beneden en maar kleine hapjes gras happen. Iedere keer als de lippen hoorbaar op elkaar klappen wordt het gras ter plekke van de hap enkele centimeters korter. Perfecte grasmachines die geruisloos lopen tot de arbopauze „herkauwen‟ aanbreekt. Dan liggen de schapen in het gras, achteloos kauwend totdat de maagvoorraad verwerkt is. Het kauwen gaat sneller dan het grazen dat duidelijk arbeidsintensiever is. Als de dieren er zijn kijk ik altijd even in het weiland, niet in de laatste plaats om te zien of zij er nog zijn! Want die lieverdjes willen als zij de kans krijgen graag uitbreken. Een zwakke plek in de bedrading of haag kan fataal zijn. Net als bij inbrekers zijn er onder schapen niveauverschillen bij het uitbreken waardoor het wel eens gebeurt dat eentje er tussen uitknijpt terwijl de andere nog binnen de omheining lopen. Dan krijg je een vorm van dubbele onnozelheid. Het uitgebroken schaap begint te blèren omdat het zich „uitgesloten‟ voelt terwijl de schapen binnen de omheining omstandig, bijna geagiteerd al blèrend door het weiland heen en weer beginnen te rennen omdat ze zich achtergesteld voelen of zoiets. In dit geval is er dus één schaap over de dam en willen de achterblijvers graag volgen maar zien zij er nog geen gat in (de omheining). Ik beschouw me inmiddels als een ervaringspsycholoog inzake schapengedrag: uitgebroken schaapje terugvoeren naar de groep en de stilte keert terug. Zo gebeurde het begin september dat een schaap onder een boom stond, soms een uur of langer. Aanvankelijk had ik dat niet in de gaten want schapen mogen van mij ook gewoon stil staan waar zij zelf willen. Ik zal ze niet vastpinnen op alleen maar stouwen en kauwen. Toen mij dat stilstaand schaap opviel ben ik de pauzeplek eens nader gaan bestuderen. Wat mij opviel? Ter plekke staat een appelboompje „malus sierappel‟, die in het voorjaar met een rijke bloei zorgt voor de bestuiving van de andere productiebomen. Het gras onder het boompje was in een doorsnee van anderhalve vierkante meter helemaal plat getreden. Raar. Wat is hier aan de hand? Bij de tweede door mij ingelaste kijkpauze kwam ik er achter. Eén van de kleine appeltjes aan de boom viel naar beneden en gelijk: hap. Was ie

22

verdwenen in de maag van ons schaapje. Het dier keek daarna hoopvol en verlangend rond en omhoog of er nog meer appeltjes van de boom zouden vallen. Maar dat was niet het geval. Dus ging het dier weer in de parkeerstand staan. Na dit voorval weet ik eigenlijk niet meer hoe ik een schaap moet bejegenen als ik dat woord wel eens gebruik om iemands hersenniveau te duiden. De uitdrukking: „de bès mich toch è dom sjaop‟ is maar al te bekend. Maar schaapje „Appel‟ word op geen enkele manier gehinderd door wat ik denk en blijft in de cirkel met beperkte doorsnee rond de boom draaien. Ik voorzie nog geen eindontwikkeling in het schaap-gedrag. In wisselende posities wordt door het dier een plek onder het boompje ingenomen, duidelijk op zoek naar de aanval. Als het schaap in komende dagen op enig moment de kont tegen de krib gooit, pardon: tegen de stam van de malus, zó dat een regen van appels naar beneden komt. Dan weet ik het zeker. In het weiland geen „dom sjaop!‟ Dan durf ik die uitdrukking al helemaal niet meer te gebruiken. Paul Notten, Moorveld. Foto Paul Notten

Bezoek aan fruitbedrijf Jan Lenssen Maandag 19 augustus 2013 gaat IVN Meerssen op bezoek bij Jan Lenssen aan de Bergerstraat, het uiterste randje van Maastricht, want verderop begint al het grondgebied van Berg en Terblijt. Er is veel belangstelling: veertig deelnemers hebben zich aangediend. Gelukkig heeft eigenaar Jan voldoende parkeergelegenheid. Het bezoek begint met een wandeling door de aanplant van fruitbomen. De plantage van Jan ligt richting Berg in een flauw omhoog lopende helling waardoor men al wandelend tussen de bomen een steeds mooier uitzicht op Maastricht krijgt. Op instructieve plekken wordt gestopt en vertelt Jan over het bedrijf dat al meer dan vijftig jaar bestaat en dat hij van zijn vader heeft overgenomen. We komen voorbij een „put‟ met wateraansluitingen, bedoeld voor de irrigatie van de fruitbomen. Indien de waterleiding geopend is krijgt een boom via een soort tuinslang met gaatjes twee liter water per uur. De aansluiting op het waternet van de WML was noodzakelijk omdat de fruitplantage in een waterwingebied ligt; en dan mogen er geen pompen geslagen worden. Jan is tevreden over het contract met de WML, wetende dat een eigen pomp ook investering en

23

onderhoud vraagt. Op een hoge paal staat een valkenkast die dit jaar echter niet bewoond is Een eerdere torenvalkenpopulatie met vier jongen is door roofzuchtige kraaien „in de pan gehakt‟. Jan wijst ons op enkele door zonnebrand beschadigde appels die gewoon nog aan de boom hangen. Op de plek van de zonnebrand is de appel als het ware gekookt. Een lichte inkeping in de glooiende helling zorgt voor een microklimaat met sterke zonnewarmte en een beschutte ligging voor de wind. Daardoor ontstaat de zonnebrand, zichtbaar als rode blosjes op het fruit. Op een hellend gedeelte zien we veel kale plekken en geen bomen. Dat vraagt om een toelichting. Zoals op menige andere plek in Zuid Limburg is ook hier de löss goeddeels weg geërodeerd, de helling af, het dal in. Wat gebleven is: een taaie, geen water doorlatende kleilaag. De (onder)grond blijft te droog voor fruitaanplant terwijl het gebied bij langdurige regenval net weer te nat wordt. Het is ongeschikt voor fruitteelt terwijl ook een andere agrarische toepassing niet mogelijk is. In het opgaand gedeelte van de plantage staat als een solitaire bewaker een op hoge stam afgezaagde wilg die, te oordelen naar de vele gaten in de stam, een belegering door spechten heeft ondergaan (de grote bonte en de groene specht). De wilg heeft zich zo te zien toch weer aardig bij elkaar „geraapt‟ want bovenop de stam groeit een krachtige pluim van jonge scheuten. In de plantage wisselen appelen en perenaanplant elkaar af. Jan vertelt dat perenbomen anders dan de appelen erg diep wortelen, even diep als de boom de hoogte ingroeit. De peren die er groeien zijn Conference en Doyenné de Comice. Met die naam zou je zo maar voor naamsverandering naar de burgerlijke stand willen stappen. Ik droom wel eens van een naamswijziging. Wat zoudt U denken van: Paul Doyenné de Comice de Moorvelde. Daar kun je mee thuis komen. Maar alle gekheid op een stokje, verder met de peren. Tegen de helling op zien we

24

perenbomen die alleen in het bovenste gedeelte fruit dragen. Wat is aan de hand? Jan verduidelijkt. Als in het voorjaar tijdens de bloei het ‟s nachts erg afkoelt en het op het plateau tot lichte vorst komt, dan zakt die vrieslucht naar beneden en bevriest de bloesem in het onderste gedeelte van de bomen. Gevolg: alleen bovenin de boom komt bij bevruchting nog goede fruitdracht. Peren zijn gevoeliger voor nachtvorst dan appels. Er zijn verschillende methoden om nachtvorst te voorkomen. Er staat bij de buurman een paal met daar bovenop wieken waarmee relatief warme lucht van boven naar beneden „gewaaid‟ wordt. De koude lucht vlak boven de grond wordt dan verdreven. Een andere methode: de bloesem beregenen. Bij vorst bevriest het regenwater en vormt zich een ijslaagje rondom de bloem; het ijslaagje geeft bescherming tegen de vorst. Jan Lenssen past deze methode toe. Mogelijk risico: door te veel ijsvorming (gewicht) kunnen takjes met bloesem afbreken. In een fruitplantage treft men vaak struiken aan met kleine sierappeltjes. Deze struiken verspreiden bij de bloei een kiemkrachtig stuifmeel dat de bijen en hommels meenemen naar de bloemen van fruitbomen; zó dragen ze bij aan de vruchtzetting. Andere hulptroepen blijken hoog in een boom in een vastgeknoopte zwarte zak te zitten: oorwormen die op natuurlijke wijze de bladluis te lijf gaan. Zo biedt de plantage van Jan voor elk wat wils. Zoals de met houtopslag begroeide helling waarin een das de belangrijkste bewoner is. Na de wandeling door de fruitplantage worden we met koffie en thee ontvangen in de grote fruitloods en begint Jan na het bekende “schiess mal los” met het beantwoorden van de vragen. Hoe vaak wordt er gespoten op een fruitbedrijf? Daar kan geen eenduidig antwoord op gegeven worden; infectiebronnen bij de fruitteelt worden vaak veroorzaakt door de weersomstandigheden. Bij langdurig regenachtig weer zal meer aan gewasbescherming gedaan worden. Voor de fruitteler geldt de stelregel: weinig/niet spuiten geeft minder fruit van mindere kwaliteit. Als bewijs van die stelling wordt een kist met aangetast fruit (wormstekig, schurft, meeldauw, misvorming als gevolg van eitjes door de zaagwesp en dergelijke) getoond. Al de maatregelen, gericht op de bescherming van fruit, worden administratief vastgelegd. Onze gastheer schakelt nu over op de vaktechnische onderwerpen oculeren en enten, technieken om op een fruitboom/onderstam een ander soort aan te brengen, andere appels op een appelonderstam en andere peren op een perenonderstam. Beide technieken worden in het voorjaar toegepast. Door het op gang komen van de sapstroom

25

kan met een incisie (snede in het hout) de bast een beetje losgemaakt worden. Bij oculeren wordt gewerkt met een oog en bij enten met een schuin afgesneden takje, beide afkomstig van de gewenste boomsoort. Bij oculeren wordt het oog ingebracht in/onder de bast waar de inkeping is gemaakt. Ter verduidelijking: het oog groeit onder een blad, erg klein maar groeikrachtig; het oog moet „afgegroeid„ zijn. Het geoculeerd oog wordt vastgezet met elastisch materiaal. Aan het enten gaat een fase vooraf. In de winter als de takken in rust zijn, worden van de waardboom scheuten afgesneden. Deze worden om ze levenskrachtig te houden in vochtige aarde bewaard tot in het voorjaar. Van de scheuten worden enten gesneden, takjes met een lengte van 15 centimeter. Zowel de enten als de te enten tak worden schuin afgesneden en op elkaar vastgezet, zódanig dat de sapstroom via de cambium laag kan doorstromen van de waardboom naar de boom met de ent. De ent wordt voor de stevigheid vastgezet/omwonden met raffia en daarna (om uitdroging te voorkomen) helemaal ingesmeerd met entwas. Wilt U nog meer informatie over dit onderwerp met foto‟s van het ent proces, zie dan op het internet onder „enten‟. De houdbaarheid van het fruit is natuurlijk erg belangrijk voor een fruitteler. De tijd dat alle fruit direct naar de veiling gebracht werd ligt een halve eeuw achter ons. De verschillende soorten fruit willen ieder hun eigen luchtsamenstelling. Dat soort processen wordt elektronisch geregeld. Voordat het fruit de koelcel ingaat wordt het gewassen. Dat gebeurt in grote bakken. De technische ontwikkelingen zijn al zo ver (in Oostenrijk) dat het werk door een robot gedaan wordt. Fruit wordt in de koelcel tot een jaar bewaard. Technisch en kwalitatief kan dat ook langer maar de nieuwe oogst is toch steeds het psychologisch breekpunt om oude voorraden af te voeren. De behandeling van fruitbomen, het is een interessante, soms bijna mysterieuze wereld hoe met een simpele handeling bepaalde groei-effecten verkregen worden zoals het doen groeien van extra takken door een oog op een bepaalde manier te behandelen. Als curiositeit worden middels oculatie of enten ook meerdere soorten fruit op één boom aangebracht. Na afloop wordt Jan hartelijk bedankt voor zijn verhaal over het reilen en zeilen van een fruitbedrijf en ontvangt hij een pot Plateau Kelmond Stroop, gestookt van appels en peren. Paul Notten, Moorveld Foto‟s Paul Abels

26

Nacht van de Nacht Zaterdag 26 oktober hebben 25 personen waaronder 11 kinderen meegedaan aan een spannende wandeling in het donker onder de titel Nacht van de Nacht. Dit was een landelijke activiteit en werd al voor de negende keer georganiseerd door de Milieufederaties en Stichting Natuur en Milieu. In onze Gemeente was de organisatie in handen van IVN-Meerssen, IVN-Ulestraten en Milieudefensie Meerssen. Doel was om de schoonheid van de duisternis te laten ervaren en de verschillende manieren van straat- en tuinverlichting te laten zien. We hebben een 24uurs economie, willen ook ‟s nachts overal licht maar dat is niet gezond voor dieren en mensen. Sinds de invoering van de straatverlichting slapen mensen gemiddeld 1,5 uur minder: dat zegt genoeg. Ook gaan we er van uit dat een buitenlamp die constant brandt goed werkt tegen ongewenst bezoek. De politie adviseert echter een buitenlamp die reageert op beweging en dus niet de hele tijd brandt. Rijkswaterstaat gaat ook de verlichting langs de snelwegen drastisch verminderen. De gemeente Meerssen let ook op duurzame verlichting en in het buitengebied wordt groene verlichting aangebracht als de lampen aan vervanging toe zijn. Het bioritme van vogels en andere dieren wordt door groen licht minder aangetast. Booreilanden worden daarom ook verlicht met groen licht. Halverwege de wandeling werden we boven op de Wijngaardsberg begroet door leden van de weer- en sterrrenkundevereniging Galileo. Gelukkig was het helder weer en konden zij uitleg geven over de sterrenbeelden. Er stonden 5 telescopen opgesteld en dus kon iedereen een onvergetelijke blik op het heelal werpen. We hopen volgend jaar weer een interessante en bijzondere wandeling in het donker te organiseren. Dat is dan ook voorafgaand aan de nacht dat de wintertijd ingaat. Dus tot zaterdag 25 oktober 2014! Alle activiteiten van IVN zijn altijd te vinden op www.ivn.nl, doorklikken op provincie Limburg en dan de afdeling van uw keuze: Ulestraten, Meerssen of een andere afdeling. Els Derks-van der Wiel

27

Wat mot bij deze knot? Afgelopen winter heeft de knotploeg van het IVN een aantal oude haagbeuken geknot in een aan ons toebehorend bosperceel. Het zijn oude haagbeuken waarvan bij sommigen de „knot‟ een doorsnee heeft van bijna een meter. Hoe oud? Een rekensommetje. Zo‟n knotboom begint met een stammetje van rond 10 centimeter als er voor de eerste keer op een hoogte van ongeveer twee meter de zaag in gaat. Op de zaagplek werpt de boom nieuwe scheuten, uitgroeiend tot takken. Na verloop van tijd zijn die takken weer voldoende uitgegroeid om gekapt en gebruikt te worden als geriefhout (stokken, palen, bonenstaken, rijshout etc.). Het groei- en kapproces herhaalt zich daarna om de zeven tot tien jaar. Tegenwoordig worden bij het knotten de takken afgezaagd maar vroeger werden die met een bijl afgekapt. Voor herstel van de wonde is dat de beste methode. Op de kapplek vormt zich in de jaren daarna nieuwe bast en zo wordt een „knot‟ ieder jaar wat omvangrijker. Voordat je een „knot‟ hebt zoals op bijgaande foto ben je drie of vier generaties verder. Eigenlijk is zo‟n knot een sociaal/historisch object dat ons, teruggeplaatst in de tijd van zijn ontstaan, rond 1850 doet uitkomen. De meeste bomen zoals schietwilg, es en linde maken na het knotten makkelijk een doorstart met nieuwe scheuten. Met haagbeuken is dat minder het geval. Mogelijk komt dat door de hardheid van het hout. Bij werkgelegenheidsprogramma‟s in de jaren „80/‟90 van de vorige eeuw hebben heel wat oude, dertig, veertig jaar lang niet geknotte haagbeuken de snoeibeurt niet overleefd (o.a. in de Dennenberg in Bunde en in het Geulse bos).

28

Na rigoureuze snoei blijken de jonge scheuten aan een haagbeuk (als die al uitspringen) niet in staat de voor groei noodzakelijke sapstroom op te wekken; de boom sterft. Dus, extra voorzichtigheid geboden bij het knotten van onze oude haagbeuken. Het bij de snoei handhaven van één oude stevige tak is al voldoende om de boom weer levenskrachtig te laten uitlopen. Zo‟n tak kan na een of twee jaar als de boom weer voldoende nieuwe scheuten heeft alsnog afgezaagd of gekapt worden. Geen probleem voor Willy Savelberg, geestelijk leider van de IVN-knotploeg naast Fiel Van den Bergh, baas van de ploeg. Als een veldheer van weleer loopt hij, Willy, om de te knotten bomen heen en bekijkt alle plekken op en rond de boom om de ingreep zo gevaarloos mogelijk te doen verlopen. Alle actie en denkwerk is erop gericht om de boom in het voorjaar kansrijk te laten doorgroeien. Op enig moment staan we bij het snoeiwerk voor een knot met de vraag: wat mot? De boom heeft nog maar één dikke, hoog opgeschoten tak, zeg maar boom. Gaat deze tak eraf dan is de haagbeuk vrijwel kansloos. Het grootste deel van de knot bestaat ook nog uit vermolmd hout. Dáár komt geen levenskrachtige scheut meer uit. Willy bekijkt de knot van nabij, stapt achteruit om de hoogte van die enkele tak in te schatten. Dan zegt hij: we knotten zodanig dat er op de stomp van de tak nog twijgen met knoppen zitten. Die lopen altijd uit en fungeren vanaf dat moment als saptrekker. Indien na het knotten het groeiproces eenmaal hervat is de intensive boomcare voorbij. En zo is gebleken. De „gestompte‟ tak is dit voorjaar weer uitgelopen (zie foto), heeft bladeren gevormd, de sapstroom in de boom weer geactiveerd en daarmee een volledige doorstart van de boom bewerkt. Overal rond de stam tot direct onder de half vermolmd oude knot zijn nieuwe scheuten uitgesprongen. De Carpinus betula zoals de haagbeuk in het Latijn heet, ziet er weer levenskrachtig uit. Voor mijn gevoel kan die weer een eeuwtje vooruit. Mèt de bèste complemente aan dokter Willy en väöl dank aan de dames en heren van de knotploeg. Daar kun je een boom mee opzetten, zelfs als er takken van afgezaagd worden! Paul Notten, Moorveld. Foto‟s Paul Notten

29

Winkel met gemak, zonder plastic zak! Met deze leus heeft Milieudefensie Meerssen al 25 jaar geleden actie gevoerd. Dit onderwerp is nog steeds actueel. Onlangs was er de krantenkop “Europa bindt strijd aan met dunne plastic zakjes”. De EU-landen moeten het gebruik van dunne plastic tasjes drastisch terugdringen. De Europese Commissie acht een vermindering met 80 procent mogelijk. Blijven overtuigende acties bij de lidstaten uit, dan overweegt de Commissie de afname verplicht te maken. Volgens Europees Commissaris Potocnik (Milieu) zijn de eenmalig te gebruiken tasjes een ramp voor het milieu. Zo'n 8 miljard van deze tasjes belanden ieder jaar als zwerfvuil op straten, in rivieren, zeeën en oceanen. Niet alleen is dat een verlies aan grondstoffen, plastic wordt gemaakt uit aardolie, het plastic bedreigt vogels, vissen en andere zeedieren. Vrijwel alle Noordzeevogels (94 procent) hebben plastic in hun maag. Stranden aan de Middellandse Zee, de Noordzee en de Golf van Biskaje veranderen regelmatig (afhankelijk van de windrichting en stroming) in een waterbed van plastic. Potocnik stelt voor dat landen maatregelen nemen om de plasticstroom in te dammen. De lidstaten mogen zelf bepalen of ze kiezen voor een verbod op het gebruik van de tasjes, een heffing of andere methoden, mits er maar minder tasjes komen. Volgens de Commissie kunnen de EU-landen het tasjesgebruik met 80 procent verlagen, als ze een voorbeeld nemen aan Ierland en Denemarken. Daar moet de consument betalen voor een tasje, met als gevolg dat de Deen er gemiddeld nog maar 4 per jaar gebruikt en de Ier 18. De Nederlander loopt met 71 eenmalig te gebruiken tasjes rond. Jaarlijks worden er volgens de Commissie circa 100 miljard plastic tassen verspreid in de EU, het merendeel (ruim 90 procent) betreft de gewraakte dunne exemplaren. Naar schatting 8 miljard daarvan belanden niet in de afvalverwerking, maar verdwijnen op straat en in het water. Het afbreken van deze tonnen plastic door de natuur duurt honderden jaren. Sommige delen van de oceaan zijn veranderd in een plastic soep: door de stroming bijeengebrachte grote hoeveelheden stukjes plastic. Nederland bepleitte eerder een Europese aanpak hiervoor. In de doelstelling van IVN komt het woord duurzaamheid voor. Laat het niet bij woorden maar maak er daden van! Duurzaamheid uitdragen kan door het goede voorbeeld te geven. Begin meteen: neem uw eigen boodschappentas mee! Els Derks-van der Wiel Milieudefensie Meerssen [email protected]

30

Verslag wandelingen meerdaagse 2013 Sauerland Op zaterdag 6 september stond weer iedereen paraat voor de jaarlijkse meerdaagse reis van IVN Meerssen. Vroeg op was het devies, zodat men tijdig met de bus mee kon richting vakantiebestemming. Met op de eerste dag een tussenstop in Brühl. Daar wachtte de reizigers een verrassing. De gebroeders Savelberg doken opeens op bij de parkeerplaats nabij het park van kasteel Augustusburg. Willy bleek onze gids door het park. Schloss Augustusburg: Het park is aangelegd in Franse stijl, ontworpen door tuinarchitect Dominique Girard. Deze Franse kunstenaar was opgeleid in Versailles en werkte sinds 1715 voor het Beierse hof. Hiermee wordt al duidelijk dat de bouwheer van het slot zich liet inspireren door de Franse barok. Die bouwheer was de Keulse keurvorst en aartsbisschop Clemens August von Bayern (1700-1761). Na de korte rondleiding door het park kregen we nog een uitgebreide rondleiding door het slot, waar we ons konden vergapen aan de pracht en praal. Het meest indrukwekkende was wel het trappenhuis met marmerstucwerk en muurschilderingen. Menigeen stond met open mond te kijken, en zo was het eeuwen geleden ook. Want het was dé entree voor gasten die hun opwachting maakten bij de keurvorst. Na de rondleiding konden we van een lunch genieten in het lieflijke Brühl en daarna werd de tocht naar Cobbenrode hervat. Met enige vertraging kwamen we bij Berghotel Habbel aan, waar nog een korte “Spaziergang” werd ondernomen. ‟s Avonds genoten we van een heerlijk diner. Zaterdag 7 september Wandeling naar Eslohe en terug. De dag begon met plensbuien en sombere wolkenluchten. Voor de wandelaars niet bepaald aangename weersomstandigheden dus. De eerste etappe liepen we dan ook voor een groot deel in de regen. Toch biedt zo‟n regenachtige dag ook fraaie beelden, voor wie er maar oog voor heeft… Druppels veranderen in pareltjes in een spinnenweb en geven bloemen en bladeren een fris tintje. In een bos ruiken we een onaangename geur. De dader is al gauw gevonden: een grote stinkzwam. Bedekt met vliegen die op de rottende lucht afkomen en zo de sporen van deze paddenstoel verspreiden.

31

Even een tussenstop maken in een hooischuur, terwijl we aangestaard worden door runderen die zich afvragen wat die wonderlijke met regenjassen en paraplu uitgedoste figuren hier te zoeken hebben. Daarna wandelen we verder en komen we een kapelletje tegen, waar een van de dorpelingen ons de klok laat luiden. Maar vooral niet te lang, anders denkt het dorp dat er iemand overleden is… Onderweg staan nog enkele planten in bloei, waaronder de zwarte toorts. De zwarte kleur zou slaan op de bladeren, die donkerder gekleurd zijn dan bij andere toortssoorten. Niet bepaald een aannemelijke verklaring, maar wie een andere verklaring weet mag het zeggen. Daarna “trampelen” we weer verder, Eslohe lonkt al. Na een tussenpauze in een uitspanning in Eslohe met lekkere Torte klaarde het weer zowaar op! Vlakbij ons rustlokaal het Spritzenhaus staat het beeld van een dorpsfiguur uit Eslohe, die de bijnaam Pampel droeg. In het werkelijke leven heette hij Wilhelm Jungbluth (1897-1960). Hij was werkzaam als schildersgezel en had daarnaast als bijbaan vleeskeurmeester. Er doen allerlei volksverhalen over hem de omloop, maar het merkwaardige menneke deed geen vlieg kwaad en was een grote kindervriend. Toen hij in 1960 door een beroerte getroffen werd, vroegen kinderen aan hun ouders of Pampel wel sterfelijk was. Helaas, ook dorpsfiguren kennen een levenseinde. Zij blijven net als Pampel voortbestaan in tal van mondelinge overleveringen. We merken overigens dat de rijke, maar ook dramatische geschiedenis van Duitsland ook in deze streek terug te vinden is in tal van kleine monumentjes. Een gedenkplaquette ter herinnering aan de joodse familie Goldschmidt, die het nationaalsocialisme moesten ontvluchten na gekleineerd en vervolgd te zijn geworden. De kruisen die herinneren aan enkele gevallen soldaten uit de Duits-Franse oorlog van 1870-1871. Het kruis dat herinnert aan grenadier Arnold Gabriel die in 1943 in Rusland verdween en nooit meer teruggevonden is. Hij was op het moment van verdwijning 19 jaar oud. Het zonnetje komt inmiddels tevoorschijn en nu laten ook insecten zich weer zien. Zoals de merkwaardige schorpioenvlieg, met een opvallend lange kop die

32

eindigt in een soort snavel. Duitsers noemen het daarom ook wel Schnabelfliegen. Ze leven van aas en plantaardig afval. Dan ontwaren we in het bos een door paarden getrokken bierwagen, vergezeld van een groep jolige feestvierders. Het doorbreekt de stilte, die zo kenmerkend is voor de vele naaldbossen in dit gebied. Enkele hazelwormen hebben haastig een heenkomen proberen te zoeken, maar één exemplaar is vermoedelijk door de paarden of de wielen van de kar geraakt en heeft een zichtbare breuk. We kunnen het diertje niet helpen en wandelen verder. Er komen hier en daar wat geelgekleurde zwammetjes op, het is het kleverig koraalzwammetje dat op rottend naaldhout groeit. Dan kruist een harige rups ons pad. Het is de rups van een nachtvlinder, het bont schaapje. De rups leeft van bladeren van loofbomen als eik en berk. De opvallend gekleurde en sterk behaarde rupsen verpoppen zich meestal in dood hout; ze knagen daarin een gang waarvan de uitgang wordt dichtgemaakt met zijde. De soort overwintert als pop, soms zelfs meerdere jaren. We wandelen voort, richting hotel Habbel. We genieten van ingezaaide akker randen, waar inmiddels dagvlinders als kleine vos zich laten zien. Er komt plotseling tempo in de wandelaars, want het terras wacht. We genieten na van een mooie wandeling, zelfs de regen heeft haar bekoorlijkheid getoond aan ieder die er oog voor heeft. Zondag 8 september Franciscusweg De volgende dag verloopt droog, maar het blijft wel somber. We maken ons op voor een speciale route in het teken van Sint Franciscus. Deze bezinningsroute is gebaseerd op het Zonnelied van Franciscus. De 8 kilometer lange route telt in totaal 8 bezinningsstaties, waar telkens een strofe van het zonnelied wordt beschouwd. Men kan ook de zintuigen prikkelen door bijvoorbeeld een stukje op blote voeten te lopen of met de voeten in een ruisende beek te gaan zitten. De weg verbindt drie buurtschappen: Kückelheim, Niedermarpe en Dormecke. De route wordt aangeduid met behulp van een Tau-kruis, het kruis waarmee Franciscus veel van zijn brieven ondertekende. We laten ons leiden door de heilige die met dieren sprak en een bijzondere liefde koesterde voor de natuur. De spirituele patroon van ons IVN-

33

ers dus. We genieten dan ook van die mooie natuur, zoals van een paapje al bij de start of een overvliegende raaf onderweg. Het is te somber en koud voor de vlinders, maar al met al genieten we toch van de fraaie vergezichten en de rust op onze route. Het is stevig doorstappen naar Kückelheim, waar deze route eigenlijk start. Daar bezoeken we de Hubertuskirche, waar fraaie heiligenbeelden ons enigszins verstoord aanstaren. We wandelen verder naar een van de punten van de route, waar een oude molensteen blijkt te zijn omgebouwd tot zonnewijzer. De molensteen stamt uit een oliemolen uit de negentiende eeuw. Opmerkelijk is dat deze molen ook dierenbeenderen vermaalde tot merg, dat in mest verwerkt werd. Deze molens staan in Duitsland dan ook bekend als “Knochenmühle”. En alsof dat nog niet allemaal genoeg is ontwaren we een merkwaardig natuurverschijnsel, dat heksenboter wordt genoemd. Dit wezen behoort tot de slijmzwammen, die worden gekenmerkt door de vorming van een plasmodium, een eenheid van samengesmolten cellen waarin de oorspronkelijke celkernen aanwezig blijven. Slijmzwammen kunnen zich in tegenstelling tot zwammen verplaatsen. Het is gebleken dat plasmodiale slijmzwammen zelfs een zeker "intelligent" gedrag vertonen. Ze zijn in staat om in een doolhof de kortste weg naar een voedselbron te vinden en ze kunnen hun lichaam zodanig van vorm veran-deren dat ze maximaal profijt halen van meerdere voedselbronnen. De delen van het lichaam blijven dan onderling verbonden met buisvormige structuren. Slijmzwammen verbazen wetenschappers zodanig, dat er geen eensluidend oordeel is over tot welke groep organismen ze behoren. De wandelaars ontmoeten nog een groepje onderweg, die ons vertellen dat ze graag “nach Holland gehen”. Vooral Zeeland blijkt favoriet, maar Maastricht is hen niet onbekend. Over Meerssen hebben we het maar niet gehad. Bij Habbel smaakt het Weizenbier na afloop van deze wandeling opperbest. ‟s Avonds genieten we weer van een heerlijk diner, maar de stemming is een beetje bedrukt want de volgende dag gaan we huiswaarts. Maandag 9 september Onze rit voert ons naar Dortmund, waar we de Botanischer Garten willen bezoeken. Het duurt wel even voordat we de juiste startplaats vinden, maar uiteindelijk lukt dat mede dankzij de chauffeurskunsten van Roel toch.

34

We genieten van het Rombergpark en de kassen, te groot om even te belopen. Het park heeft een aantal prachtige bomen, waaronder een fikse pimpernoot. Van de harde zaden werden de kralen van rozenkransen gemaakt. Het park is in oorsprong een Engelse landschapstuin geweest, in 1820-1822 aangelegd in opdracht van de adellijke familie Von Romberg. Het park in 1927 door de stad Dortmund verworven en vervolgens werd er een botanische tuin aangelegd. Het park is 65 hectaren groot. De vier kassen stammen uit 1958. In deze kassen staan succulenten en cactussen, bijzondere (palm)varens, tropische planten, camelias en veel meer. Na het bezoek aan dit indrukwekkende park voert de bus ons naar Meerssen, waar het afsluitende etentje in De Nachtegaal zorgde voor een waardig einde van weer een gedenkwaardige meerdaagse. Léon Willems

IVN Meerssen wenst u sfeervolle kerstdagen en een voorspoedig 2014

35

Sponsoren Deze ondernemers steunen ons met een financiële bijdrage: Albert Heijn – Dijkstra, Vliegenstraat 50,6241 CH Bunde, 043-3652244 Slagerij America, Beekstraat 42, 6231 LG Meerssen, 043-3642261 Apotheek Meerssen, Proost de Beaufortstraat 5, 6231 EB Meerssen Foto Artica, Volderstraat 13, 6231 LA Meerssen, 043-3642896 Autoservice Meerssen, Weerterveld 18, 6231 ND Meerssen, 043-3580208 “BLOEIEND”, Bunderstraat 109, 6231 EJ Meerssen, tel: 043-3642393 Bloemenhuis De Zonnestraal Meerssen,Gasthuisstraat 28, 043-3655081 Transportbedrijf P.Brassé, Groot Berghem 42, 6235 BL Ulestraten Bunder Bräu bierspecialiteiten, Roggeveldstr.14,Bunde www.bunderbrau.nl Café A ge Pannes, Panhuis 20, 6305 AR Schin op Geul, 043-4591439 Café Ghijsen, Raar 15, 6231 RP Meerssen, 043-3643386 Café-terras AU SOLEIL, Grendelplein 11, Valkenburg tel: 043-6012768 Camping aan Geul en Bos, Houthemerweg, 043-3642085 / 06-54604580 Camping het Geuldal, Gemeentebroek 13, Meerssen, 043-6040437 Camping Meerssen, Houthemerweg 95, Meerssen, tel: 043-3654743 Stomerij Clean Inn, Bunderstraat 76, 6231 EL Meersen, 04303644212 De Groenteschuur, aardappelen, groente en fruit, Bonaertsweg 4 Bunde, 043-3645260 Aannemersbedrijf De Jong, Meerssen, 043-3642391 Stg.Gemeenschapshuis De Stip, Meerssen, 043-3650522, bgg 043-3643445 Rijwielhuis Jean-Pierre Dieteren, Bunde, 043-3648939 Enter Force, Vliegveldweg 194, Maastricht-Airport tel: 043-3649055 EPM Maastricht, [email protected], twitter:@epmmaastricht tel: 043-3642823 Centrum voor Fysiotherapie en Medische Fitness, Meerssen, 043-3644066 Glashandel Meijers, Oranje Nassaustraat 4, 6231EX Meerssen, 043-3642857 Heads Hairfashion, St Josephstraat 21, 6231 EC Meerssen, 043-3648765 Hoveniersbedrijf Cordewener Groen, Pasweg 1a, Bunde 043-3648548

36

Bakkerij Kleintjes, Gasthuisstraat 20, 6231 JW Meerssen, 043-3642283 R.Lardenoije, Vliek 11, 6235 NR Ulestraten, 043-3643234 Fysiotherapie Laumen en Leszczynski Bunde, 043-3645332 Loodgietersbedrijf Krauth, Bunderstr.13, 6231 EH Meerssen, 043-3642275 Gebroeders Odekerken, voor al uw bestratingen, 043-3644448 Slijterij Wijnhandel Bernard Rekko, Meerssen, 043-3642533 Rob Smeets Rijwielen, Bunderstraat 193, Meerssen, 043-3655269 Rosta-Tours Touringcar-bedrijf, Burg.Kisselsstr.75, Meerssen, 3647173 Rovisport, Bunderstraat 27, 6231 EH Meerssen, 043-3647923 P.Sassen VOF Transportbedr.grond- en sloopwerken, Bunde, 043-3641468 Mechanisatiebedrijf Schouteten, Genzon 14, Ulestraten, 043-3643210 Slagerij van de Nobelen, Agnesplein 4, 6241 CA Bunde Schildersbedrijf Bert Smoorenburg, Broekhoven 1, Geulle, 043-3653360 Tandheelkundig Centrum Bunde, Burchtstraat 35, 6241 CR Bunde Tandartsenpraktijk Stegen, Aan de Gapert 4, 6231 BX Meerssen Natuursteenbedrijf Valksteen, De Valkenberg 1B, Valkenburg, 043-6014858 Verhey Meubelen, Beekstraat 35-37, 6231 LE Meerssen, 043-3642941 Hampshire Inn - Vue des Montagnes Geulhem, 043-6040652 Wonen Meerssen, Bunderstr.28, 6231 EL Meerssen, 043-3664777

Uitspanning “De Nachtegaal” Gemeentebroek 6 6231 RV Meerssen Telefoon 043-3642161 Internet www.uitspanningdenachtegaal.nl Mail [email protected]

Iedere dag geopend vanaf 10.00 uur