IVN Meerssen. Nieuwsbrief

IVN Meerssen

Nieuwsbrief

Juni 2016

IVN Meerssen Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid Secretariaat: Korte Raarberg 35, 6231 KP Meerssen Tel: 043-3644111, mail: [email protected] Web-site: ivn.nl/afdeling/meerssen RABO-bankrek: NL20 RABO 0132 6840 55 Het Bestuur: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester:

Yvonne Brounts Jeanny Bronckers Jack Savelberg

[email protected] [email protected] [email protected] tel: 043-3642983 Ledenadministratie: Jack Savelberg [email protected] Bestuursleden: Paul Abels, Riet Hautvast, Annie Hupkens, Jo Lexis en Frans van de Kragt en aspirant-lid Peter Reijnders Coördinatoren van de Werkgroepen: Jeanne Lam tel: 043-3649012 Jo Lexis tel: 043-3646519 Yvonne Brounts tel: 06-14401879 Paul Abels tel: 043-3650610 Riet Hautvast tel: 043-3475663 en Annie Hupkens tel: 043-3472590 Yvonne Brounts tel: 043-3642798 Fiel V.d. Bergh tel: 043-3644271 Soorten lidmaatschap in 2016 : Jeugdlid A-lid = lid van afd. Meerssen B-lid = A plus De Natuurgids C-lid = B plus Landelijk lid D-lid = A plus Landelijk lid Huisgenootlid

€ € € € € €

Jeugdgroep Wandelingen/ Excursies Plantenwerkgroep Vice-voorzitter / Publiciteit Padden overzetten Contactpersoon voor gemeente Landschapsonderhoud

5,-14,-29,50 39,50 24,-5,--

De Nieuwsbrief: Verschijnt 4 x per jaar, in het begin van de maanden: maart, juni, september en december. Kopij voor de volgende nieuwsbrief dient uiterlijk 11 augustus 2016 te zijn ingeleverd bij: Redactie: Jeanny Bronckers [email protected] Lay-out en foto‟s: Paul Abels [email protected] 1

Inhoud 2 3 4 5 11 13 14 16 20 22 24 25 31 -

Inhoud / Kroedwusj Woordje van de voorzitter Welkom nieuwe leden Verslag Algemene Ledenvergadering Een winterstorm 2e Seizoensexcursie Vaeshartelt: Zomer Mijn merel Activiteitenprogramma Bruune Boon‟n Verrassende Varia-avond Paddenoverzet 2016 Terugblik op lente-excursie Vaeshartelt Sponsoren

Jeanny Bronckers Yvonne Brounts Jeanny Bronckers Jeanny Bronckers Paul Notten Wil Lemmens Paul Notten Paul Abels/Jeanny Bronckers Els Derks-van der Wiel Riekie Notten Annie Hupkens Wil Lemmens

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Foto voorzijde: Glazenmaker Foto blad 2: Voorjaar Foto‟s Paul Abels Foto binnenzijde omslag; Activiteiten van onze jeugdgroep Foto‟s Susanne van de Berg-Willems

Kroedwusj-traditie Omdat 15 augustus dit jaar op een maandag valt, wordt het feest van MariaTen-Hemelopneming in de kerken gevierd in het week-end van 13 en 14 augustus. Dat betekent dat op zaterdag 13 augustus de Kroedwusj gebundeld wordt ten huize van de Fam. Savelberg aan de Veeweg 20 te Meerssen. Vanaf 9.30 uur. Op zaterdag 13 augustus is de zegening van de Kroedwusj tijdens de H.Mis in de Basiliek om 18.00 uur door Pastoor W. van Meijgaarden Vorige jaren mochten we veel leden op de Veeweg begroeten om de honderden boeketten te maken in een heel gezellige sfeer. Doet u dit jaar ook weer mee? Bij voorbaat dank. Het bestuur

2

Woord van de voorzitter Eindelijk lente; veel mensen hebben deze verzuchting geslaakt na een koude april en het grootste deel van mei. De winterjas heb ik opgeborgen, maar hangt nog binnen handbereik. Je weet maar nooit. De ijsheiligen hebben we nog niet gehad. De natuur maakt momenteel een inhaalslag. Op de hellingen van de Dellenweg werd het speenkruid snel afgewisseld door de bosanemoontjes en daarna door de grootbloemige muur. Overal zie je het frisse jonge groen en er zijn al veel jonge dieren te bewonderen. Bij de zwanen in het Proosdijpark is er ook nieuw leven. Zoals al enkele jaren het geval is, zat moeder zwaan op een aantal eieren op het eilandje in de vijver van het park. Wat wel bijzonder is: 2 meter verderop zat de zwarte zwaan ook op een nest eieren. Er is echter al jaren lang slechts 1 zwarte zwaan in Meerssen; zou de witte zwaan zich aan een triootje gewaagd hebben? Ben benieuwd wat daar voor jongen uit komen, als er al jongen uitkomen, want ik las dat witte en zwarte zwanen verschillende soorten zijn. Overigens was vader zwaan al een tijd bezig met voorbereidingen: hij heeft zijn kroost van vorig jaar er uit gegooid. Vorig jaar waren in de lente ineens alle jongen weg en ik had me afgevraagd wat er gebeurd was. Dit jaar kreeg ik daarop het antwoord: vader zwaan verjaagt zijn kroost van het jaar ervoor. Ze moeten hun eigen territorium gaan zoeken. Dat dat niet op een zachtzinnige manier gebeurt, zag ik tijdens een wandeling door het park. Op zekere dag waren 5 van de 7 jonge zwanen weg, maar…er waren 2 eigenwijze jongen die het vertikten. Ik weet niet hoe lang ze het volhouden, maar tot nu tot ( 9 mei) verblijven ze nog steeds in het park, tot groot ongenoegen van vader zwaan, die er alles aan doet om ze duidelijk te maken dat het tijd wordt om het huis uit te gaan. De jonge zwanen mogen wel op het gras naast de vijver verblijven, maar zodra een van de twee blijvers het water in glijdt, gaat vader zwaan met geheven vleugels er op af en achtervolgt zijn jong net zo lang tot deze eieren voor zijn geld kiest en uit het water vlucht. Ben benieuwd hoe lang ze nog blijven volhouden,

3

want inmiddels zijn hun nieuwe broertjes en zusjes uit het ei gekropen. Een nieuwe lente kan hard aankomen. De zwarte zwaan zit overigens nog op haar eieren. Yvonne Brounts

Welkom nieuwe leden We verwelkomen alle nieuwe leden die zich in het afgelopen jaar hebben aangemeld bij onze vereniging: Nieuwe leden: Mevr. Mia Sharaf-Keltjens, Maastricht; Dhr. Jaques Arntz, Bunde; Mevr. Susanne Lommen - van Ham, Meerssen; Dhr. Jos Hendriks, Maastricht; Mevr. Angele Hardy-Gulikers, Meerssen; Dhr. Hans Oskam, Meerssen; Mevr. Miranda Hornesch, Sittard; Dhr. en mw. Klos-Jongman, Meerssen; Mevr. Fransien Leers, Beek; Dhr. Frans Voragen, Simpelveld; Mevr. Jeanne Hanssen, Maastricht;

De jeugdleden: Noëlle Gijzen, Meerssen; Laura Muijrers, Meerssen; Finn en Liam Olzheim, Maastricht; Tren en Max Philipsen, Meerssen; Thijn Thomassen, Maastricht; Quinte en Sterre Hurks, Meerssen; Avesta en Arya Polad, Meerssen; Sterre Steins, Ulestraten

Het bestuur wenst iedereen veel natuur-plezier bij de IVN-activiteiten.

4

Verslag Algemene Ledenvergadering 21 maart 2016 Aanwezig: Bestuur, gidsen, coördinatoren en leden, in totaal 60 personen. Afgemeld: Jack Savelberg, Gerard Willems, Els en Wim Derks, Jo Merkelbach en Kitty Jacobs. 1. De voorzitter opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom bij deze Algemene Ledenvergadering die voor de 57e keer wordt gehouden. Een vergadering met een grote opkomst, waaruit blijkt dat de leden de vereniging dragen en positief tegenover de vereniging staan, iets waar je als bestuur wel trots op kan zijn. Vervolgens gedenkt Yvonne de overleden leden in het afgelopen verenigingsjaar: Mia Wijnhoven uit Maastricht, gids voor met name wandelingen/excursies in en rond het Maastrichtse; Annie Giesen, echtgenote van Pierre Giesen, die ons altijd steunde en present was bij de activiteiten in de Stip. 2. Het verslag van de Algemene Ledenvergadering 2015, gepubliceerd in de Nieuwsbrief van juni 2015 wordt door de vergadering zonder op- of aanmerkingen goed gekeurd. 3. Het jaarverslag van IVN Meerssen 2015, opgenomen in de Nieuwsbrief van maart 2016, wordt op enkele punten door de voorzitter toegelicht: 1)

2)

3)

Het ledenaantal is stabiel. Er valt wat af, gezien de gemiddelde leeftijd van onze leden is dat begrijpelijk, maar er komt toch steeds weer wat bij. En dat is zeker positief te noemen. De deelname aan wandelingen en excursies is gemiddeld genomen goed met 25 personen. Zeker goed is de opkomst bij thema-avonden/lezingen, waar we een gemiddelde van 50 bezoekers zien. Dan zitten we in de Proostenkelder “hutjemudje”. De Meerdaagse busreis

5

4) 5)

6)

7)

8)

9) 10)

11)

2015, wederom in Nederland, bleek met een volle bus een succes op de Veluwe. Tijdens een druk bezochte kerstviering genoten 120 bezoekers van mooie muziek en voordrachten. Ook in 2015 heeft IVN haar medewerking verleend aan Boomfeestdag, Natuuropschoondag en de jaarlijkse Kroedwusj-traditie. De deelname van IVN aan de jaarmarkt in september kostte het voorbije jaar veel mankracht, tijd en energie, van met name de jeugdgroep en de werkgroep Landschapsonderhoud, terwijl de aandacht van het publiek gering was. Daarom is besloten in 2016 niet mee te doen aan de Jaarmarkt en misschien op termijn ons op een andere manier te presenteren. IVN onderhoudt goed contact met de gemeente door o.a. deelname aan het Groen Platform Meerssen, dat helaas in 2015 vanwege politieke perikelen binnen de gemeente niet bij elkaar is geweest. Frans van de Kragt vertegenwoordigt IVN Meerssen in het Provinciale project Buitengoed Geul en Maas. De jeugdgroep kan geen gebruik meer maken van het IVN-lokaal in Ulestraten. Het kerkbestuur van de Basiliek in Meerssen heeft toestemming verleend om de Proostenkelder te gebruiken voor de Jeugdgroep als verzamel/vertrekpunt en voor binnen activiteiten. Met de start van het nieuwe schooljaar 2015 zijn er bij de Jeugdgroep veel nieuwe aanmeldingen gekomen, waardoor er weer een enthousiaste vaste groep is ontstaan, die prima functioneert dankzij de grote inzet van de begeleiders.. Het totaal aantal amfibieën dat jaarlijks wordt overgezet bij Kruisdonk (richting Vaeshartelt) groeit nog steeds. Van 905 in 2013, naar 1159 in 2014 naar maar liefst 1268 exemplaren in 2015. Met dank aan de groep “overzetters”. In Geulle graaft IVN de afzetting voor de padden in en zet de Buurtvereniging van Geulle bij het Geulderlei de padden over. Daar werden in 2015 330 amfibieën overgezet. De plantenwerkgroep is maandelijks actief, leert vooral van elkaar en gaat ook wel eens met de plantenwerkgroep van een andere afdeling op pad. Als er één werkgroep is die heel hard en veel werk verzet dan is dat toch wel de werkgroep Landschapsonderhoud. In principe 1 ochtend in de week, maar dat is in de praktijk soms nog meer. In 2015 kwam de werkgroep 64 keer in actie en maakten daarmee 1538 werkuren. En dat met veel plezier. De werkzaamheden zijn heel divers: advies en onderhoud bij het Ronald McDonaldhuis; bomen knotten langs de Geul; ondersteuning Jeugdgroep, boomfeestdag, natuuropschoondag; onderhoud natuurgebied Vroenhof en Pr. de Beaufortstraat en bospercelen in Rothem. Alle lof en hulde voor de werkers van deze werkgroep die IVN bij de gemeente stevig op de kaart zet. De huisvesting is een pijnpunt . Het Huis van Erfgoed waarin ruimte zou zijn voor onze activiteiten, is heel mooi geworden, maar blijkt te klein te zijn voor onze thema-avonden. Op de 2e verdieping kunnen we voor hooguit 30 personen stoelen plaatsen, terwijl we gemiddeld 50 bezoekers hebben bij een lezing of thema-avond. Bovendien is de 2e verdieping, die voor IVN bedoeld is, op last van de brandweer afgesloten omdat er nog steeds geen vluchtweg

6

12)

13) 14)

15)

is. Ook voor de jeugdgroep is het Huis van Erfgoed niet geschikt. In de Proostenkelder kunnen we wel onze vergaderingen, thema-avonden en lezingen houden. De Jeugdgroep maakt 1x per maand ook gebruik van de Proostenkelder. We hebben momenteel nog 12 actieve natuurgidsen. Onze nieuwe gids Wil Lemmens is in 2015 reeds voortvarend van start gegaan met een reeks van vier excursies op buitengoed Veashartelt. Dit was zo‟n succes dat hij in 2016 weer 4 seizoens-excursies organiseert samen met Riekie Notten. Voor alle actieve leden van de vereniging is er elk jaar een vrijwilligersuitje .In 2015 werd een bezoek gebracht aan het Hedge House in Wijlre. De Nieuwsbrief ziet er elk seizoen weer anders en perfect uit, met dank aan Paul en Jeanny. De nieuwsflitsen, de website en de stukjes in de bladen zijn een belangrijk onderdeel van de PR voor onze vereniging. Een klus die grotendeels door Paul Abels wordt verzorgd. IVN is op heel veel fronten actief voor de gemeenschap.

4. Het financieel jaarverslag van 2015, gepresenteerd op scherm en bij afwezigheid van de penningmeester toegelicht door Jo Lexis, geeft een negatief saldo aan van ± € 200,--. De begroting voor 2016 is sluitend. Wel merkt Fiel Van den Bergh op dat de inkomstenpost van € 500,-- voor te ontvangen rente wel erg hoog is, gezien de zeer lage rentestand.Geert Hovens vraagt naar de uitgegeven kosten voor het Huis van Erfgoed (voorheen Nat. Hist. Museum). Er zijn voor het Huis van Erfgoed nog geen kosten gemaakt. Geert Hovens zou graag zien dat in het financieel overzicht zichtbaar is waar de gift van € 500,--, ontvangen van de Stg. Dier in Nood, aan besteed is. Deze € 500,-- waren en zijn bestemd voor de Jeugdgroep, naar wens van de Stg. Dier in Nood. NB: Bij afwezigheid van de penningmeester is de vraag van Geert Hovens door het bestuur niet correct beantwoord. De gift van € 500,-- die in 2015 ontvangen is van de Stg.Dier in Nood was niet specifiek bestemd voor de Jeugdgroep. In 2013 en in 2014 heeft de vereniging wel een donatie van € 500,ontvangen van een andere schenker, bestemd voor de jeugdgroep. 5. Bert Sauter brengt mede namens Jo Heijnens verslag uit van de kascontrole. Alle stukken zijn zorgvuldig gecontroleerd, en in orde bevonden. Zelfs de kas was ter inzage aanwezig en klopte helemaal. Het verslag van de financiële controle is thuis aan de

7

penningmeester overhandigd en daarmee werd aan hem decharge verleend voor de goed uitgevoerde financiële administratie. De voorzitter bedankt de kascontrolecommissie voor haar werkzaamheden. In de nieuwe kascontrole- commissie volgt Herman Dilweg de aftredende Bert Sauter op om samen met Jo Heijnens de financiën over 2016 te contoleren. 6. De contributies blijven in 2017 gelijk onder voorbehoud van prijswijziging van het lidmaatschap van IVN Landelijk en het abonnement van De Natuurgids. De contributies voor 2017 zijn dus als volgt: Jeugdlid € 5,--; C-lid = B plus Landelijk lid € 39,50; A-lid = lid van afd. Meerssen € 14,--; D-lid = A plus Landelijk lid € 24,--; B-lid = A plus De Natuurgids € 29,50; Huisgenootlid € 5,--. 7. Samenstelling bestuur 2016: Dit jaar zijn Jeanny Bronckers, Annie Hupkens en Jo Lexis aftredend en herkiesbaar. Het bestuur stelt voor hun te herkiezen. De vergadering gaat akkoord. Peter Reijnders wordt voorgedragen als aspirant-lid om zitting te nemen in het bestuur. Hij gaat samen met Paul de website en andere PR-zaken beheren. De vergadering gaat hiermee akkoord. Liesbeth Fiddelers geeft, op eigen verzoek, geen vervolg aan het aspirant bestuurslid zijn. Het verblijf in het buitenland en de werkzaamheden hier vindt ze moeilijk te combineren. 8. IVN Landelijk dringt er bij de afdelingen op aan om voor begeleiders van met name de jeugd een VOG-verklaring (Verklaring Omtrent Gedrag) aan te vragen, zoals vermeld staat in de notitie in de Nieuwsbrief van maart 2016. IVN Meerssen heeft samen met IVN Ulestraten een actieve jeugdgroep. Kinderen moeten zich daar veilig voelen in een prettige omgeving. Voor die veiligheid moeten wij zorgdragen d.m.v. het opstellen van omgangsregels en gedragscodes voor omgang met minderjarigen. Regels die moeten worden opgenomen in het Huishoudelijk Reglement van de afdeling en door de Algemene Ledenvergadering moeten worden goedgekeurd. Verder moet de afdeling een vertrouwenspersoon benoemen, waarmee in geval van vermoeden van ongewenst gedrag, contact kan worden opgenomen. Yvonne Brounts is benoemd tot vertrouwenspersoon van IVN Meerssen. Het volledige artikel “In veilige handen” is na te lezen op de site van IVN landelijk. De vergadering gaat akkoord met het in gang zetten van de aanvragen van de VOG-verklaringen voor de begeleiders van de jeugdgroep. 9. De website van IVN Meerssen wordt steeds meer bekeken, dat blijkt uit de teller die Paul Abels daar op gezet heeft. Het inzien van de site wil niet altijd helemaal goed lukken. Iets dat o.a. te maken heeft met het feit dat de website eigenlijk een onderdeel is van de site van IVN Landelijk. IVN Landelijk is bezig met een aanpassing van die site, die dan ook voor ons wijzigingen met zich mee brengt. Hopelijk wordt het eindresultaat een verbetering. Website: www. ivn.nl/afdeling/meerssen

8

10.

Rondvraag.

Willy Savelberg deelt nog een compliment uit naar het bestuur en alle werkers van de vereniging. Hij is er trots op dat IVN Meerssen een vereniging is met zoveel verschillende activiteiten voor enthousiaste leden die daarmee bijdragen aan de boeiende en bloeiende vereniging die IVN Meerssen is. Als er verder geen vragen meer zijn voor de rondvraag sluit de voorzitter, Yvonne Brounts, met dank aan alle aanwezigen de vergadering. Hierna worden de jubilarissen gehuldigd: Mevrouw Nelly Wijnands-Savelberg is 50 jaar lid van IVN Meerssen. Iets dat secretaris Jeanny Bronckers enigszins verbaasd en daarom uitleg geeft. Mevrouw Nelly zou dus 10 jaar geleden ook jubilaris moeten zijn geweest. Uit het archief van 10 jaar geleden blijkt echter dat zij toen niet gehuldigd is met haar 40-jarig jubileum en dat toen alleen maar de jubilarissen die 25 jaar lid waren zijn gefêteerd. Ze is toen gewoon vergeten! Geen beste beurt van het bestuur en daarom nu extra aandacht voor haar. Zilveren IVN-speldjes voor jubilarissen, zoals dat voorheen gebruikelijk was, worden door IVN Landelijk niet meer geleverd. Eén exemplaar was nog bij het secretariaat achter gebleven. Dit laatste goed opgepoetste zilveren IVN-speldje kreeg mevrouw Nelly 10 jaar na dato alsnog opgespeld. Felicitaties, bloem-en en een flesje wijn horen daarbij en zijn meer dan verdiend. Ere-lid Jo Heijnens en Hub Snellings, beiden 40 jaar lid van IVN Meerssen. Beiden vanaf begin jaren tachtig natuurgids om daarna veel, heel veel wandelingen en excursies te leiden. Jo maakte jaren deel uit van het bestuur in verschillende functies, als voorzitter, secretaris en lid. Was coördinator van de gidsen. Hub was jarenlang coördinator van de vogelwerkgroep en zoogdieren. En al zijn ze nu niet meer zo actief, de kennis en interesse is er wel nog en daar kan en maakt het bestuur nog altijd gebruik van.

9

Twee speciale Jubilarissen die een belangrijk aandeel hebben gehad in het welslagen en de ontwikkeling van IVN Meerssen. Jo en Hub heel hartelijk dank voor het vele werk dat door jullie verzet is. Jolanda Aussems, dochter van Jo Heijnens, is 25 jaar lid van IVN Meerssen. Begin jaren negentig voerde zij voor IVN administratief werk uit. De voorzitter bedankt haar voor de 25 jaar trouwe steun en spreekt de hoop uit dat Jolanda wanneer zij later meer tijd zal hebben weer actief wordt voor de vereniging. Applaus, bloemen, een flesje wijn en de felicitaties zijn er voor alle jubilarissen. Na de pauze presenteert Paul Abels een fotoshow, thema: “ Vroege ochtenduren in de Eijsderbeemden en in Ingendael”. Fantastisch mooi in beeld gebracht met passende achtergrond muziek. Je zou het met eigen ogen ter plekke willen gaan zien en beleven. Dat kan, maar dan moet je wel vroeg je bed uit Jeanny Bronckers

10

Een winterstorm Dit jaar was het met carnaval stormachtig, niet zozeer in de café‟s en zalen maar vooral in de buitenlucht. Een heuse stormwaarschuwing waardoor nogal wat carnavalsoptochten afgelast moesten worden. Tja, dat kan ook met carnaval gebeuren, evenals in 1969 toen door een sneeuwtapijt van bijna een halve meter, gevallen van zaterdag op zondag, alle carnavalsoptochten werden afgelast. Ik ga niet verder uitweiden over die carnavals-misère maar over de schade die „monsieur le vent‟ dit jaar in onze contreien heeft aangericht.

Dat is op de eerste plaats in het Bunderbos ter hoogte van het gehucht Kasen achter de manege van Meyers. Daar is in de hoge bosrand een grote Amerikaanse eik omgewaaid. De boom zal rond de 100 jaar oud zijn. Hij heeft aan de basis een doorsnee van twee meter. De boom ligt (februari 2016) in volle glorie over het wandelpad dat naar het vroegere uitzichtpunt leidt. Een geluk bij het ongeluk: in de directe nabijheid van de gevloerde Amerikaan staat nog een ander exemplaar dat het stormgeweld overleefd heeft. In onze bomentuin is een Librocedrus omgewaaid. De boom stond in het diepste gedeelte van het droogdal, helemaal beschut door de bomen van het bos en de eigen tuin. Dat alles is niet tot bescherming van de boom geweest; die is in volle lengte in een aanplant van rododendron terecht gekomen. De Librocedrus is

11

inheems in het westen van Noord Amerika (Californië) en is in West Europa in cultuur sedert 1852. De boom levert in het herkomstgebied waardevol hout op, welriekend en duurzaam. Wordt in Nederland aangeplant als sierboom. Hij groeit uit in een smalle, zuilvormige habitus. Bij oudere bomen is de schors bruin, in platen afschilferend. Al deze kwaliteiten ten spijt heeft de boom het niet overleefd. Wel jammer, ook uit esthetisch oogpunt want het omgewaaid exemplaar vormde een mooie drieeenheid met nog twee andere cedrussen. Midden in het park bij kasteel Vliek staat van deze soort een mooi solitair exemplaar. Het afvoeren van de Librocedrus was geen sinecure. De boom heeft vele zware, kort op elkaar staande naalden die heel langzaam en moeizaam drogen, niet geschikt voor een fikkie. Dan wordt het ACTIE: alles met de kruiwagen een stevige helling op tot boven rijden en afvoeren naar het GFT-park. Een prima bewaarplek. Nadat de stam in meer dan 40 stukken was gezaagd volgden evenzovele ritten dezelfde weg tot bij de houtvoorraad voor komende winter. Nu nog klieven, opstapelen en … dan hebben we dan ons al heel wat keren aan deze boom gewarmd nog voordat de winter begonnen is! Bij de foto. De omgevallen ceder heeft een breed spoor nagelaten in de rododendron-aanplant. [email protected].

12

2e Seizoens-excursie Vaeshartelt: de Zomer Meebewegen en meebeleven met de Zomer “Wat kan ik genieten van mijn vele kleuren”, zei de zomer trots. Vanwege het succes afgelopen jaar organiseert IVN Meerssen ook weer in 2016 de 4-seizoenen-excursies rondom Buitenplaats Vaeshartelt in Maastricht. Tijdens deze excursies worden met name de kenmerkende flora en fauna van elk seizoen nader belicht. De tweede in deze nieuwe reeks van 4 is de Zomer-excursie die plaatsvindt op zondag 19 juni 2016.

Tot voor kort werkten diverse partijen in én rondom buitengoed Vaeshartelt aan het herstel van de verbinding tussen mensen, natuur, landschap en regionaal voedsel. De koers van Vaeshartelt dreigt een andere kant op te gaan wat geleid heeft tot het staken van de vrijwilligers van Vaeshartelt. De ambitie blijft onverkort van kracht om hier straks in de landgoederenzone, op de kruising van Geul- en Maasdal, een hoogwaardig natuur- en duurzaamheidslandschap van de 21ste eeuw te creëren. Ondanks alle perikelen gaan we als natuurliefhebbers toch dit hoogwaardige natuur- en duurzaamheidslandschap verkennen. We gaan vooral kijken naar planten, bomen, struiken, vogels, dieren en het waterleven. We zien hoe alles zich ontwikkelt tijdens de seizoenen en in dit geval de zomer. We wisselen onze waarnemingen en belevingen uit, ieder vanuit zijn eigen kennis en ervaring. Deze gezamenlijke beleving van de seizoenen maakt het daardoor nog leerrijker. Tussendoor ruiken we natuurlijk ook aan de rijke historie en cultuur van Vaeshartelt die absoluut niet verloren mag gaan. Ook staan we stil bij het natuurbeheer en het aspect van duurzaamheid. Het zou geweldig zijn als we vanuit onze gezamenlijke ervaringen en belevingen tijdens die dag ideeën kunnen aandragen voor de verdere ontwikkeling van een natuurlijk en duurzaam Vaeshartelt. .

13

Wil ook jij meebewegen en meebeleven met de seizoenen op Vaeshartelt? Vind je het een uitdaging mee te kijken en mee te denken met andere natuurliefhebbers? Het aantal deelnemers is maximaal 25. Dus meld je vooraf én tijdig aan voor deze tweede seizoens-excursie in 2016 via [email protected] of bel 0653654590. We vertrekken om 09:15 uur vanaf de parkeerplaats (P&R) achter het station in Meerssen, met de mogelijkheid tot carpoolen. Maar het is ook mogelijk om 09:30 uur bij de groep aan te sluiten op de parkeerplaats van Buitenplaats Vaeshartelt, Weert 9, 6222 PG Maastricht. Bij regenachtig weer kunnen de paden modderig zijn. Stevige wandelschoenen zijn dan ook een aanrader. Uw gidsen zijn: Wil Lemmens en Riekie Notten

Mijn Merel Bij ons op het erf en achter door in de bomentuin gebeurt van alles dat ik met belangstelling volg. Zo bewonder ik al maanden het gedrag van een merel, een mannetje met een mooie gele snavel. De merel houdt zich op rond de garage, bij voorkeur aan de rechterzijde richting diepe droogdal. Onze merel houdt van niveau. Hij heeft niets met de diepte van dat droogdal. Hij scharrelt het liefst op de smalle grasstrook van het gazon richting bos. Daar wipt hij rond, links uit, rechts uit, soms even vooraan in het bos. Groter is zijn leefgebied niet. Maar voldoende voor levensonderhoud want het diertje paradeert er rond in een mooi, goed verzorgd zwart pak. Hij wipt energiek alle kanten uit en toont een en al vitaliteit. Hoe is mereltjelief bij mij in het vizier gekomen?

14

Bij de bezigheden op het erf wil ik nog wel eens richting bos lopen, om gedroogd hout te halen voor de kachel, om wat in de tuin te doen of even het bos te verkennen. Halverwege het pad langs de garage heeft de merel zijn drentelgebied. Hij ziet me naderbij komen, kijkt me aan tot ik op een of twee meter ben en wip, wip, wip, dan verdwijnt meneer onder een rozenstruik in de helling. Zodra ik voorbij ben komt het dier weer tevoorschijn met een duidelijk neiging om mij te volgen tot mijn werkgebied bij het hout of in de tuin. Het diertje kijkt me dan al scharrelend regelmatig aan op weinige meters afstand als wil het zeggen: „veer höbbe ‟t erg sjwan hie hè, zwa vlak bie de bosj!‟ En dat kan ik niet ontkennen. Onze tuin sluit direct aan op het bosgebied de Breuk, een samenraapsel van vele kleine bospercelen waaruit de vroegere bewoners van Moorveld en Geulle hun geriefhout (palen, rijshout, bonenstaken en dergelijke) haalden. Een meidoornen haag vormt de afscheiding met het bospad, eerder veel gebruikt door plaatselijke bewoners tijdens de zondagmiddagwandeling. Maar de autochtone wandelaar van vroeger is er niet meer: opgeslorpt door de 24-uurs economie of het bejaardenhuis ingeloodst. Merel en ik hebben het rijk voor ons zelf. En als ik dan na mijn karwei huiswaarts keer over de smalle grasstrook dan wipt mereltje lief alweer vlak bij zijn schuilplek, de rozenstruik. Die houdt het dan ook voor gezien. [email protected]

15

Activiteitenprogramma Zondag 29 mei: Middagwandeling: Rivierpark Maasvallei o.l.v. Els en Wim Derks tel: 0433643740 13.30 uur station Meerssen; 14.00 uur Kerkplein Geulle aan de Maas

Zaterdag 11 juni: Jeugdactiviteit: Verrassingstocht ter afsluiting van het seizoen o.l.v. Jeanne Lam tel: 043-3649012, Marie-José Steijns tel: 045-4041639 en team 09.30 uur IVN-jeugdlokaal Proostenkelder, rechts achter de Basiliek, Meerssen

Zondag 12 juni: Ochtendwandeling: Orchideeën op de Kunderberg o.l.v. Leo Voragen tel: 045-5442300 en Riet Hautvast tel: 043-3475663 09.30 uur station Meerssen; 10.00 uur uitkijkpunt Remigiusstraat 47, Simpelveld

Zondag 19 juni: Ochtendexcursie: 2e seizoensexcursie Buitenplaats Vaeshartelt in de zomer o.l.v. Wil Lemmens tel: 06-53654590 en Riekie Notten tel: 043-3645416 09.15 uur station Meerssen; 09.30 uur Parkeerplaats Buitenplaats Vaeshartelt Aanmelden verplicht, max.deelnemers 25. Zie info pag.13 .

16

Maandag 20 juni: Late avond-excursie (6 km): Avondsfeer en vuurvliegjes o.l.v. Els en Wim Derks tel: 043-3643740 20.30 uur station Meerssen; 21.00 uur Brakke Berg, Wolfsdriesweg 10, Geulhem

Woensdag !! 29 juni: Middagwandeling: Bunderbos, bronnetjesbos Jack Savelberg tel: 06-12842320 en Yvonne Brounts tel: 06-14401879 13.30 uur station Bunde.

Zondag 10 juli: Dagwandeling 11 km : Van Eys naar Gulpen en terug o.l.v. Riet Hautvast tel: 043-3475663 en Annie Hupkens tel: 043-3472590 09.30 station Meerssen; 10.00 uur parkeren omgeving kerk Eys.

Zondag 24 juli: Middagwandeling 4 km: Boswandeling en bezoek Arboretum Paul en Riekie Notten o.l.v. Paul en Riekie Notten tel: 0433645416 13.45 uur station Meerssen; 14.00 uur kerk Moorveld, Heerenstraat

17

Zondag 31 juli: Middagwandeling 9 km: Zomer weiden o.l.v. Riekie Notten tel: 043-3645416 en Jo Lexis tel: 06-29178733 14.00 uur kerk St. Joseph Arbeider Meerssen West

Zondag 7 augustus: Middagwandeling 7 km: De woonplaats van St.Gerlach o.l.v Willy Savelberg tel: 0433644955 en Fiel Van den Bergh tel: 043-3644271 13.30 uur station Meerssen; 14.00 uur park.pl. gemeenschapshuis de Holle Eijk, Baron de Selysstr.4, 6301 JZ Houthem

Zaterdag 13 augustus: Kroedwusj-traditie: Bundelen van de Kroedwusj, huize Savelberg, Veeweg 20, Meerssen, vanaf 09.30 uur o.l.v. Jack en Willy Savelberg tel: 0612842320 en Fiel Van den Bergh 0433644271 Zegening van de Kroedwusj in de Basiliek in Meerssen om 18.00 uur o.l.v. Willy Savelberg tel: 043-3644955 en pastoor W. van Meijgaarden

Zondag 21 augustus: Dagwandeling (12 km) : Bloeiende Brunssummerheide o.l.v. Riekie Notten tel: 043-3645416 en Jo Lexis tel: 06-29178733 09.30 station Meerssen; 10.00 uur Toeristenweg Brunssum.

18

Zondag 28 augustus: Dagwandeling (12 km): Van Noorbeek naar St.Pietersvoeren, Veurs en terug o.l.v. Riet Hautvast tel: 043-3475663 en Annie Hupkens tel: 043-3472590 09.30 station Meerssen; 10.15 uur kerk Noorbeek

Zondag 4 september: Middagwandeling 7 km: Rondje over Raar o.l.v. Jack Savelberg tel: 0612842320 en Yvonne Brounts tel: 06-14401879 14.00 uur station Meerssen

De gids/excursieleider is verantwoordelijk voor de wandeling/excursie, maar de deelnemer heeft ook een eigen verantwoording. Volg altijd de aanwijzingen van de gidsen op. Middag-, ochtend- en avondwandelingen of excursies duren ongeveer 2 ½ uur, dag wandelingen 5 à 6 uur, Jeugdactiviteiten starten om 9.30 uur en eindigen om 12.00 uur tenzij anders vermeld. Voor wandelactiviteiten, waarvoor we vanaf station Meerssen naar een andere vertrekplaats reizen, geldt bij voldoende auto‟s carpoolen tegen een vergoeding van € 0,07 per gereden kilometer per persoon. Info kunt u verkrijgen bij de gids die de betreffende activiteit leidt. Wanneer bij extreem weer een weeralarm wordt afgegeven door het KNMI, wordt de activiteit afgelast, informeer hiervoor bij de betreffende gids. Zorg bij wandelingen voor goed schoeisel. Veel wandelplezier toegewenst door de gidsen en bestuur.

19

"Ik bid nie veur bruune boon'n Wie kent niet deze beroemde uitroep van Bartje, de hoofdfiguur uit de (verfilmde) boeken van Anne de Vries, als moeder bruine bonen opschept en vader oproept tot gebed. Vooral in die tijd stond het eten van bruine bonen gelijk aan armoede. Maar tijden veranderen en momenteel is de boon een zeer verantwoord en duurzaam voedingsmiddel. Op 10 november 2015 kondigde de Verenigde Naties internationaal het jaar van de boon af. 2016 is uitgeroepen als het jaar van de boon. Dan zullen er in 32 landen door Nationale Bonen Comités bonen letterlijk en figuurlijk op de kaart worden gezet. In Nederland is hiervoor het initiatief de Blije Boon in het leven geroepen. De Blije Boon is een initiatief van het Nationaal Comité Bonen 2016. In het comité zijn de Bruine Bonen Bende, bonenfabrikanten en invloedrijke organisaties op het gebied van gezondheid en detailhandel verenigd. Er vinden allerlei activiteiten plaats: de Blije Boon foodtruck rijdt door Nederland; in de 700 bedrijfsrestaurants van Albron staan bonen centraal. Er worden themaweken georganiseerd met als titel: “Eet verrassend lekker met bonen”. Via social media, websites en nieuws-media kunnen we kennis maken met verrassende recepten en smaakcombinaties. Aandacht voor de boon in Nederland is niet zonder reden. In 2050 moeten we 9 miljard mensen zien te voeden met één aardbol. Tijd om daar eens bij stil te staan. Hoe duurzaam zijn we eigenlijk? En hoe kan de boon ervoor zorgen dat we duurzamer worden? Kan een product zo klein als een boon hier hulp bieden? Kleine boon groots effect. De boon is een klein en ondergewaardeerd product. We komen vaak niet verder dan chili con carde, erwtensoep, linzenschotel en soms kidneybonen in de salade. Vegetariërs gebruiken vaak bonen als eiwitbron. Voor iedereen is het belangrijk om de boon beter te leren kennen! Er bestaan meer dan 100 bonensoorten, die verschillen van smaak, formaat en beet. Dat bonen goed zijn bevestigd het Voedingscentrum met de publicatie van de Richtlijnen Goede Voeding 2015. Het gebruik van bonen en peulvruchten past in een dieet en speelt perfect in op de trend van “het nieuwe eten”. Voor alle duidelijkheid: 'peulvruchten' is de verzamelnaam voor onder andere bonen, erwten, linzen, kiemgroenten en pinda‟s. Het zijn de zaden van planten uit de Vlinderbloemigen-familie. Groene, verse peulvruchten, zoals sperziebonen, snijbonen, tuinbonen, doperwten, sugarsnaps en peultjes, worden als groente gezien en gebruikt, maar botanisch gezien horen ze tot de peulvruchten. Peulvruchten zijn gezond omdat ze weinig vet en veel eiwitten bevatten. Ook zijn ze rijk aan vitamines en mineralen (ijzer, magnesium, zink, foliumzuur (B11), thiamine (B1) en niacine (B3). De vele vezels, zowel verteerbare als onverteerbare, hebben een gunstige werking op het cholesterolgehalte in het bloed en de spijsvertering als geheel. Ze verzadigen goed en zijn geschikt voor mensen die minder vlees willen eten. Bonen zijn verkrijgbaar in blik, pot of zak en verschillen niet in voedingswaarde vergeleken met verse bonen. Peulvruchten zijn bovendien duurzaam omdat ze een zeer lage ecologische voetafdruk hebben,

20

weinig eisen stellen aan de grondsoort, stikstofbindende bacteriën aantrekken waardoor ze de kwaliteit van de bodem verbeteren en zich uitstekend lenen als vleesvervanger. Een bewuste eiwitkeuze maakt een groot milieuverschil. 2,5 kilogram rundvlees zorgt voor evenveel uitstoot van broeikasgas als een autorit van Maastricht naar Parijs. Bij de omzetting van plantaardig in dierlijk eiwit gaan ook nog eens veel voedingsstoffen verloren. Met 4 kilo plantaardig eiwit (veevoer) produceer je gemiddeld slechts 1 kilo dierlijk eiwit! Gemiddeld kost de productie van 1 kilo vlees(waren) 14,7 x meer energie dan de productie van een kilo plantaardige voeding. Om 1 kilo kalfsvlees te produceren heb je 100 keer zoveel energie nodig als om een kilo aardappels te produceren. En nu zelf aan de slag: maak een mengsel van kikkererwten als broodbeleg. Kikkererwtenhumus met citroen Als je het mengsel wat vaster laat en er eventueel nog wat gemalen noten door roert dan kun je het mengsel tot vegetarische gehaktballetjes verwerken. Ingrediënten: • 1 pot kikkererwten (à 300g), afgespoeld of zelf gekookt. • 1teentje knoflook, uitgeperst • 4 el extra vierge olijfolie • 4 el zonnebloemolie • rasp van de schil van 1 biologisch geteelde citroen • sap van ½ citroen • 2 takjes koriander als garnering • Peper en zout 4 personen; bereidingstijd 5-10 minuten; voor lunch-, bijgerecht of tussendoortje

21

Bereidingswijze: Houd ongeveer 2 eetlepels kikkererwten apart voor de garnering. Voeg de overige kikkererwten bij de citroenrasp en het sap, het geperste knoflookteentje en de olijf- en zonnebloemolie. Pureer het mengsel in de keukenmachine of met de staafmixer tot een mooie, gladde smeerbare puree. Je kunt er altijd nog wat (olijf)olie bij doen of het mengsel langer pureren. Maak af met zout en peper naar smaak. Voor de afwisseling is het ook heerlijk om er een paar zongedroogde tomaatjes door te mengen. Doe de humus in een schaaltje en garneer met de kikkererwten die je opzij hebt gehouden en wat stukgescheurde korianderblaadjes. Je kunt er ook nog een klein beetje extra vierge olijfolie overheen sprenkelen. Lekker op brood en een prima duurzame vegetarische vleesvervanger! Deze humus is ook heerlijk bij geroosterde groenten (paprika, wortels, bieten, ui). Snijd de groenten in grove stukken en rooster ze met wat olijfolie in de oven. Of serveer de humus als dip met rauwkost. Bewaar de humus in de koelkast in een leeg schoongemaakt margarinekuipje. Els Derks-van der Wiel

Een verrassende VARIA-avond Ondanks de aanhoudende regen met plensbuien die dag mogen we 16 personen begroeten en het merendeel mét een eigen natuurinbreng. Bert Sauter kan zich bijna niet beheersen en laat al vóór aanvang zijn goed gedijende „kindje-opmoedersschoot‟ stekje (gekregen op de voorjaarsvergadering) zien. Onder de microscoop van Leo ligt een stukje geraniumstengel uitgefileerd. Net een fijn kanten kleedje dat uitgerekt door speldenknoppen mooi ligt te wezen. In die knopjes zit het vocht dat de typische geraniumgeur verspreidt. Ook toont hij ons een (leeg) slakkenhuis met een epifragma, zo‟n zelfgekalkt dekseltje waarmee een wijngaardslak ‟s winters zijn huisje sluit en dat hij in het voorjaar weer zelf opeet om groter te groeien. In de doos met opschrift „hagedis?‟ bleek een dode alpenwatersalamander te liggen. Herkenbaar aan de afgeplatte staart en … de voorpoten met vier tenen (een hagedis heeft ronde staart en vijf tenen). Weet U dat je van de vruchten van de klootzakkenboom (pimpernoot) een prachtige rozenkrans kunt maken? Willie Brassé kende die patermosterbollekesboom wel! Er schuiven toastjes voorbij met madeliefjes, kweeperengelei en er is Terschellinger pondkoek bij de koffie. Leentje vraagt wat een brindil is. Belgisch voor „een kort lot‟ van een boom vertelt Jan Lenssen Hij heeft ook nog een verhaal over die rode

22

vaste „torenvrucht‟ van de fluweelboom (Rhus Typica) die de imker aansteekt in een pot en de rook die dat afgeeft in de kast gebruikt. De bijen ervaren paniek bij die rookaanval en zuigen zich zo vol met nectar dat zij niet goed meer kunnen steken en de imker zijn werkzaamheden veilig kan doen. Het skelet van Herman Dilwegs duinkonijn is duidelijk te herkennen aan de mooie rijen tanden in de onderkaak, de schuin aflopende kop en vooral de plaats van de oogkassen opzij. Jo Lexis laat kleine torenschelpjes zien die hij in de opgang naar de Wijngaardsberg heeft gevonden. We gaan ter plekke zeker een keer kijken naar de aanwezige bron. Maria van Jo maakt beelden maar laat nu een gemummificeerde „kwakker‟ de ronde doen. Jo Heijnens heeft dozen met mannetjes en vrouwtjes … .. van de Aurocaria Aurocana en is dolblij dat hij er in zijn tuin dankzij enkele IVN‟ers van af is. Wat een stekelige krengen van bladeren hebben die slangenbomen toch, al lijken de eindtoppen wel wat op artisjokken. Geef mij maar de Vredespalm van tante Mie, die bloeit pas bij 100 jaar en de vruchten zijn fel rose (wel giftig) maar fluweel zacht. Dat doet me denken aan de smaak van de met peper en zout in olie gewokte (met knoflook, hè Wil) knopjes van de „pisblom‟ die Paul als borrelhapje bij zijn witte wijn voorgeschoteld kreeg en beschreef als boterzachte aspergekopjes. Gelukkig heeft Jan Lenssen nog wat „asperinewater over van het bespuiten van de vroege bloei van de fruitbomen bij dreigende vorst. Niet nodig geweest, noch voor Paul, noch voor de knoppen. Dankzij de borduurloep zien we de piepkleine zaadjes van de Sequioadendron giganteum (mammoetboom) goed en wij ervaren waarom pijnboompitten uit de kegels van de parasolden zo duur zijn. „Neet kepot te kriege‟! Dat ligt anders bij het gelei maken van de kweepeer. Daar mag je de pitten net niet kapot maken. Ze zitten vol met blauwzuurgas (ruikt naar amandelen, volgens Leo) dat zich hecht aan de rode bloedcellen die dan geen zuurstof meer kunnen vervoeren. Goed gemaakte kweepeer-gelei is ook „smeer‟ voor huidaandoeningen.

23

Dat we samen alle tien de voorjaarsbloemen op naam brengen en bij de kleine waterdiertjes een oude en een jonge libellelarve ontdekken is duidelijk. Maar hoe zit dat ook weer met die mycoriza in de grond die kunstmest overbodig maken? Daar hebben we het in september over als Rob de tuinman van Vaeshartelt ons over een natuurlijke, gezonde tuinbodem komt onderhouden. Varia-avondbezoekers, allemaal bedankt voor jullie inbreng: de noten, zwammen en mossen bewaren we tot een volgende keer. Riekie Notten-Houben.

Paddenoverzet 2016

Ook dit jaar stond er weer een team vrijwilligers klaar, om onder leiding van Fiel Van den Bergh, padden en overige amfibieën over te zetten naar het voortplantingswater. Op 25 februari 2016 werd de afzetting geplaatst langs de Weert bij Landgoed Kruisdonk, richting Vaeshartelt. De trek naar het water wilde dit jaar maar niet op gang komen, de eerste pad zat op 07 maart in een emmer, de twee volgende op 15 maart. Bij de daarop

24

volgende controles, een keer 's morgens en een keer 's avonds, waren er steeds weer kleine aantallen of zelfs nul. Op 02 april zaten we pas op 25% ten opzichte van verleden jaar en ook van voorgaande jaren. Binnen de groep kwam toen het idee om eens bij IKL te informeren. Hier waren nog niet alle gegevens binnen maar door de warme winter was de kans groot dat er over een langere periode trek had plaatsgevonden en er al veel diertjes op weg waren voordat met het overzetten was gestart. Zo waren er al trekkende padden gemeld tijdens de kerstdagen. Als het een jaar minder is, hoeft dit dus niets te betekenen. Als de aantallen sterk afnemen over een aantal opeenvolgende jaren, is er waarschijnlijk wel iets aan de hand, aldus woordvoerder Rob Geraeds van IKL Limburg. En laten we eerlijk zijn: laat het liefdesspel van deze diertjes zich leiden door ons? Dit jaar hebben we 389 amfibieën overgezet, dit waren: 299 Padden; 67 bruine kikkers en 23 kleine watersalamanders Ter vergelijking nog even de aantallen van vorig jaar, totaal 1268 amfibieën, waarvan: 1153 Padden; 74 bruine kikkers; 6 groene kikkers en 35 kleine watersalamanders. In Geulle, aan de Geulderlei, werd door ons team de afzetting geplaatst. Het overzetten werd gedaan door vrijwilligers van Geulle. Dit jaar was het aantal daar 250 padden. We zien met belangstelling de gegevens tegemoet van IKL van de telling in Limburg. Pas dan kunnen wij een conclusie trekken. Ook speelt bij ons nog de vraag of de werkzaamheden aan de A2 van invloed zijn geweest. Met dank aan alle vrijwilligers en graag tot volgend jaar. Annie Hupkens

25

Terugblik op de lente-excursie bij Vaeshartelt De grote schoonmaak De aanwezige deelnemers voor de lente-excursie op 20 maart zijn wel zeer verrast als ze Riekie Notten zien verschijnen met een emmer en een schrobber. En dat nog wel op een mooie zondag! Je hoort ze al denken: moeten we hier vandaag gaan poetsen of iets dergelijks? Dat gelukkig niet, maar „de grote schoonmaak‟ is wel het thema van deze bijzondere excursie. Als de lente begint, zetten vele mensen het huis op zijn kop om de winter weg te stoffen en de lente te verwelkomen. Wij kijken vandaag hoe we de natuur kunnen gebruiken bij onze persoonlijke lichamelijke schoonmaak (detoxen ofwel ontgiften). Maar wat we ook gaan doen is, zoals altijd, vooral weer met al onze zintuigen waarnemen wat de lente ons laat zien. We zullen met name aandacht hebben voor voorjaarsbloeiers en kruiden. Veel deelnemers hebben het bekende notitieboekje bij zich, want vandaag valt er veel op te schrijven. Wat dat allemaal is, kunnen we niet volledig weergeven in dit artikel. Nieuwsgierig naar onze belangrijkste waarnemingen en belevingen en vooral wat de persoonlijke schoonmaak inhoudt? Lees dan snel verder en wie weet zitten er nog nuttige tips bij. Zeep Op de parkeerplaats onthult Riekie al de eerste tip van de sluier over de grote schoonmaak. In de emmer met water liggen klimopbladeren ofwel de bladeren van de Hedera al enkele dagen te weken. Wist je dat je van klimop afwasmiddel, zeep en zelfs shampoo kunt maken? De proef wordt op de som genomen en ja het werkt. De saponinen in klimop bevatten bovendien schimmelwerende en antibacteriële stoffen, waardoor dit afkooksel relatief lang houdbaar is. Nu we het toch over zeep hebben. Ook van brandnetels kun je zeep maken. Als je van de brandnetels een stamppotje maakt en laat indrogen, krijg je zeep welke goed is voor allerlei huidproblemen, zoals eczeem, allergische reacties, psoriasis. Maar ook zonder deze aandoeningen is het goed voor je huid. Als je de brandnetels plukt, doe dan wel handschoenen aan! Dit is dan één voorbeeld van persoonlijke schoonmaak die de natuur ons gratis en voor niets biedt. Voorjaarsbloeiers en de persoonlijke schoonmaak Na deze demonstratie lopen we verder zonder emmer, maar met schrobber. “Waarom dat?”, zal de lezer zich afvragen? De ontknoping vindt pas aan het einde van deze excursie plaats, dus nog even geduld. Bij de statige lindelaan met zijn bekende wortelopslag staan we stil bij de tulpenboom (Magnolia) waarvan de bloemknoppen op uitbarsten staan.

26

Onderweg zien we de eerste voorjaarsbloeiers zoals speenkruid, narcissen, sneeuwklokjes en lenteklokjes. De vraag die gesteld wordt is wat het verschil is tussen een sneeuwklokje en een lenteklokje? Op afstand lijken ze toch veel op elkaar

Sneeuwklokje

Lenteklokje

Beide bloemen zijn bolgewassen en behoren tot de zogenaamde stinsenplanten. Sneeuwklokjes hebben een voorkeur voor een kalk- en humusrijke grond in de halfschaduw. De alleenstaande, melkwitte bloemen, staan verheven boven de bladeren op een 15 tot 25 cm lange stengel. Ze bestaan uit 6 vrije bloembladen: 3 buitenste melkwitte, omgekeerd eironde tot rechthoekige bloembladen met afgeronde top; 3 binnenste, veel kortere bloembladen, die afgezet zijn met een of twee groene honingmerken. Dan het lenteklokje. Uit een rozet van smalle bladeren komt een circa 20 cm hoge bloemstengel. Uit deze bloemstengel komen één, soms twee, bolvormig knikkende bloemen. Het lenteklokje bloeit gewoonlijk twee weken later dan het gewoon sneeuwklokje. De bloemen zijn wit en iets breder (2-2,5 cm) dan die van het sneeuwklokje. Nog een verschil is dat alle zes de bloembladen van het lenteklokje even groot zijn. Bovendien hebben de bloembladen een groen, geelachtige vlek. De verschillen worden na deze uitleg nog een keer van dichtbij bekeken en velen schrijven deze wetenswaardigheden op in hun notitieboekje. Ook zien we al de paars-blauwe bloemetjes van de hondsdraf de kop opsteken. De blaadjes van deze plant kun je eten en hebben de smaak van basilicum en zijn goed voor de spijsvertering. Van verse hondsdraf kan 'thee' worden getrokken met een aangenaam kruidige smaak die ligt tussen die van groente-nat en munt. De plant wordt wel als geneeskrachtig kruid toegepast tegen onder meer jeuk en wonden. Ook is het in gebruik in de bierbrouwerij. Daar was het een voorloper van hop. Het werkt ook tegen de jeuk die men krijgt van brandnetels, waar het dikwijls bij in de buurt groeit. Zoals we eerder gelezen hebben, kun je van brandnetels zeep maken, maar het is ook een plant die heel veel voedingsstoffen bevat zoals mineralen en vitaminen. Het zuivert het bloed en is licht vochtafdrijvend. Een echte persoonlijke

27

schoonmaker ofwel „detoxer„. Je moet wel de topjes van het blad plukken. Daarna kun je er bijvoorbeeld soep van maken.

Hondsdraf

Vogelmuur

De witte bloemetjes van de (vogel)muur laten zich ook al zien. De tuinier ziet dit soms als onkruid, maar dat is het zeker niet. Het is een eetbare sierplant. Wie vogels houdt in een kooitje doet er goed aan te zorgen dat er vogelmuur in de tuin groeit. Want vogels houden van verse vogelmuur. Het is samentrekkend, windverdrijvend, verzachtend, vochtafdrijvend, slijmoplossend, laxerend, verkoelend en wondhelend. Wederom een echte persoonlijke schoonmaker. Je kunt hier ook een prima lentesoepje van maken of het door een salade mixen. De veldkers is ook zo‟n typisch plantje dat we overal zien tijdens onze wandeling. Het is een van de vroegst eetbare kruiden en kan al vroeg in het jaar geplukt worden. De gehele plant kan gegeten worden en heeft een prettig zoete, mild peperige smaak. Hij kan verwerkt worden in salades en het is een goede vervanger van de waterkers.

Veldkers

Brandnetel

28

Onderweg zien we nog veel meer persoonlijke schoonmakers zoals kleefkruid, look zonder look, duizendblad, smalle weegbree, zevenblad en paardenbloem. Deze laatste is een veel voorkomende plant en daar valt nog heel veel over te vertellen, maar dat doen we een volgende keer. We krijgen ook de vraag hoe we dat allemaal weten van deze planten en kruiden en hoe we ze kunnen herkennen? Het antwoord is simpel. Als je iets niet weet vraag je het een deskundige. Dat hebben wij ook gedaan. Tijdens onze voorwandeling hebben we Godelieve Lustermans, een herboriste, gevraagd om ons wegwijs te maken in kruidenland. Via deze weg willen we haar nogmaals bedanken. Dan de vraag: hoe herken ik de beschreven planten? Ook dat is simpel. De behandelde planten vind je in onderstaande foto‟s terug. Buxus ofwel palmboom We wandelen nu langs de zogenaamde oneindige rivier van het park en zien links van ons de buxus. Vandaag is het palmpasen, dus het moment om deze plant nader te bekijken. Maar eerst wat historische achtergrond van deze plant. Palmtakken zijn natuurlijk een bekend verschijnsel in de katholieke kerk. Wist je dat de overblijvende palmtakken op aswoensdag verbrand worden en dat van de as het askruisje gemaakt wordt? De buxus groeit langzaam en de jaarringen zijn bijna niet te zien. Het hout van de buxus is hard. Je kunt er blaasinstrumenten van maken, maar ook meetstokken, kruisbeeldjes, schaakfiguren en rozenkransen. Buxus is een kalkminnende plant, maar belangrijker dan kalk is een luchtige bodem. Waterleven We komen aan bij de brug over het beekje het Geley. Het intussen bekende ritueel is dat we weer kijken wat het waterleven ons dit keer brengt. Met behulp van de zoekkaarten en vergrootglazen zien we de vlokkreeft, de zoetwaterpissebed, de bloedzuiger en de larven van muggen en libellen. De groentetuin en de kruidenspiraal Ook hier valt weer veel over te vertellen, maar we beperken ons tot de rozemarijn welke op de foto duidelijk te zien is, bovenop de kruidenspiraal. Rozemarijn kennen we allemaal als smaakversterker bij vlees. Het is ook een persoonlijke schoonmaker want het is bloedzuiverend en stimuleert de bloedsomloop. Het bevordert ook de spijsvertering.

29

Het geheim van de schrobber Als slot natuurlijke de ontknoping van de aanwezigheid van de schrobber die we tijdens de gehele excursie meegezeuld hebben. Hier wordt iets gepoetst in het water, maar wat? Wil de lezer weten wat het is? Voor de deelnemers intussen een weet, maar voor de lezer blijft het voorlopig nog een geheim of je moet iets herkennen in onderstaand plaatje. Kijk nog maar eens goed.

Riekie Notten en ik vinden het weer een uitdaging om op zondag 19 juni a.s. weer een nieuwe en verrassende natuurbeleving te presenteren. U bent van harte welkom Wil Lemmens, IVN Natuurgids Meerssen

30

Sponsoren Deze ondernemers steunen ons met een financiële bijdrage: Albert Heijn – Dijkstra, Vliegenstraat 50,6241 CH Bunde, 043-3652244 Slagerij America, Beekstraat 42, 6231 LG Meerssen, 043-3642261 Apotheek Meerssen, Proost de Beaufortstraat 5, 6231 EB Meerssen Foto Artica, Volderstraat 13, 6231 LA Meerssen, 043-3642896 Autoservice Meerssen, Weerterveld 18, 6231 ND Meerssen, 043-3580208 Bakkerij Painini, Bunderstraat 169, Meerssen, tel: 043-3655521 Beum-Electro, Klinkenberg 94-100, 6231BE Meerssen, tel: 043-3643446 “BLOEIEND”, Bunderstraat 109, 6231 EJ Meerssen, tel: 043-3642393 Bloemenhuis De Zonnestraal Meerssen, tel: 043-3655081 Transportbedrijf P.Brassé, Groot Berghem 42, 6235 BL Ulestraten Bunder Bräu bierspecialiteiten, Roggeveldstr.14,Bunde www.bunderbrau.nl Café A ge Pannes, Panhuis 20, 6305 AR Schin op Geul, 043-4591439 Café Ghijsen, Raar 15, 6231 RP Meerssen, 043-3643386 Café-terras AU SOLEIL, Grendelplein 11, Valkenburg tel: 043-6012768 Camping aan Geul en Bos, Houthemerweg, 043-3642085 / 06-54604580 Camping het Geuldal, Gemeentebroek 13, Meerssen, 043-6040437 Camping Meerssen, Houthemerweg 95, Meerssen, tel: 043-3654743 Chocolaterie S’mores, Beekstraat 27, 6231 LE Meerssen, 06-23907278, Stomerij Clean Inn, Bunderstraat 76, 6231 EL Meersen, 04303644212 Computerservice Meerssen CSM, St.Josephstraat 3, Meerssen,043-3646770 De Groenteschuur, aardappelen, groente en fruit, Bonaertsweg 4, Bunde, 3645260 Aannemersbedrijf De Jong, Meerssen, 043-3642391 Stg.Gemeenschapshuis De Stip, Meerssen, 043-3650522, bgg 043-3643445 Rijwielhuis Jean-Pierre Dieteren, Bunde, 043-3648939 Enter Force, Vliegveldweg 194, Maastricht-Airport tel: 043-3649055 Centrum voor Fysiotherapie en Medische Fitness, Meerssen, 043-3644066

31

Glashandel Meijers, Oranje Nassaustr. 4, 6231 EX Meerssen, 043-3642857 Heads Hairfashion, St Josephstraat 21, 6231 EC Meerssen, 043-3648765 Hoveniersbedrijf Cordewener Groen, Pasweg 1a, Bunde 043-3648548 R. Lardenoije, Vliek 11, 6235 NR Ulestraten, 043-3643234 Fysiotherapie Laumen en Leszczynski Bunde, 043-3645332 Loodgietersbedrijf Krauth, Bunderstr.13, 6231 EH Meerssen, 043-3642275 Gebroeders Odekerken, voor al uw bestratingen, 043-3644448 Slijterij Wijnhandel Bernard Rekko, Meerssen, 043-3642533 Rob Smeets Rijwielen, Bunderstraat 193, Meerssen, 043-3655269 Rosta-Tours Touringcar-bedrijf, Burg.Kisselsstr.75, Meerssen, 3647173 Rovisport, Bunderstraat 27, 6231 EH Meerssen, 043-3647923 P.Sassen VOF Transportbedr.grond- en sloopwerken, Bunde, 043-3641468 Mechanisatiebedrijf Schouteten, Genzon 14, Ulestraten, 043-3643210 Slagerij van de Nobelen, Agnesplein 4, 6241 CA Bunde Tandheelkundig Centrum Bunde, Burchtstraat 35, 6241 CR Bunde Verhey Meubelen, Beekstraat 35-37, 6231 LE Meerssen, 043-3642941

Onderhoud van de bijenweide op de Kruisberg door onze werkgroep Landschapsonderhoud 32

IVN n e t i e t i v i Jeugdact

Uitspanning “De Nachtegaal” Gemeentebroek 6 6231 RV Meerssen Telefoon 043-3642161 Internet www.uitspanningdenachtegaal.nl Mail [email protected]

Iedere dag geopend vanaf 10.00 uur