IVN Meerssen. Nieuwsbrief. September 2013

IVN Meerssen

Nieuwsbrief September 2013

Zomer 2013

IVN Meerssen Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid Secretariaat: Korte Raarberg 35, 6231 KP Meerssen Tel: 043-3644111, mail: [email protected] Web-site: ivn.nl/afdeling/meerssen RABO-bankrek: 13.26.84.055 t.n.v. IVN Meerssen, Veeweg 20, 6231 RW Meerssen Het Bestuur: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Ledenadministratie: Bestuursleden:

Yvonne Brounts [email protected] Jeanny Bronckers [email protected] Jack Savelberg [email protected] Fiel V.d.Bergh [email protected] Paul Abels, Riet Hautvast, Annie Hupkens en Jo Lexis

Coördinatoren van de Werkgroepen: Jeanne Lam tel: 043-3649012 Jo Lexis tel: 043-3646519 Yvonne Brounts tel: 06-54908152 Paul Abels tel: 043-3650610 Yvonne Brounts tel: 06-54908152 Fiel V.d. Bergh tel: 043-3644271 Soorten lidmaatschap in 2013: Jeugdlid A-lid = lid van afd. Meerssen B-lid = A plus De Natuurgids C-lid = B plus Landelijk lid D-lid = A plus Landelijk lid Huisgenootlid

Jeugdgroep Wandelingen/ Excursies Plantenwerkgroep Publiciteit Contactpersoon voor gemeente Ledenadministratie en werkgroep Landschapsonderhoud

€ 5,-€ 14,-€ 28,50 € 32,50 € 18,-€ 5,--

De Nieuwsbrief: Verschijnt 4 x per jaar, in het begin van de maanden: maart, juni, september en december. Kopij voor de volgende nieuwsbrief dient uiterlijk 10 november 2013 te zijn ingeleverd bij: Redactie: Jeanny Bronckers [email protected] Lay-out en foto‟s: Paul Abels [email protected] 1

Inhoud 2 Praatje van de voorzitter Yvonne Brounts 4 Sterwandeling naar heemtuin Valkenburg Jo Heijnens 5 Paddenoverzet in Geulle Fiel Van den Bergh 6 Duurzame excursie Helle Hans Hermans 8 De plantenwerkgroep Yvonne Brounts 12 Cursus Zoogdieren Yvonne Brounts 14 Wegkruis Kruisdonk Jean Slijpen 17 Activiteitenprogramma Paul Abels/Jeanny Bronckers 22 Nacht van de Nacht Els Derks-van der Wiel 23 Natuurwerkdag Fiel Van den Bergh 24 Code Seehahn Jacquo Silvertant 25 Terugblik op vuurvliegjes Wim en Els Derks 25 Lief en leed in de dierenwereld Hub Snellings 27 Kaphout uit Geulse bossen Paul Notten 30 Kraanwater getest Els Derks-van der Wiel 31..Tuin winterklaar? Els Derks-van der Wiel 32 Sponsoren

Praatje van de voorzitter Het is dan toch nog zomer geworden. Na 6 sombere, koude maanden was daar eindelijk de zon. De lange juni- en julidagen dagen gingen over in lange zwoele avonden. Lekker lang buiten kunnen zitten. Achter in het rustigste stuk van de tuin vliegt een enkele vleermuis zijn kamikazevluchten. Omdat ik gelezen heb dat je de vogels ook het hele jaar rond mag voeren (mits met het juiste voer) hebben we ook nu nog een bakje met zaad buiten staan. Helaas hebben ook de houtduiven en de Turkse tortels de voedselbron ontdekt, zodat er weinig meer voor het kleine grut overblijft. Wat me overigens doet denken aan een gedichtje dat ik u niet wil onthouden, van Frank Koenegracht: het heet: Uiterst kort gedicht met politieke strekking: “ De Turkse tortels koerden “

2

Ook onze eekhoorn heeft er zijn vaste uitstapje van gemaakt: in het voederhuisje, erbovenop, en daarna een schichtig rondje rondom de fontein, en dan vliegensvlug over het gras een boom in. Daarom maar een tweede voederplek met draden eromheen neergezet voor de kleine vogeltjes, waar die veelvraten niet bij kunnen. Ik heb een klein deel van het zevenblad achter in de tuin tot bloei laten komen. Dat levert een prachtig beeld op van fijne kanten bloemschermen in de schaduw van de kersenboom (die is pas een paar jaar oud en levert nog maar een 10-tal kersen op, die al spoedig door de vogels zijn gevonden). Halverwege juli zie ik ineens dat de aangewaaide bosandoorn het aan het winnen is van het zevenblad. Overal paarse toortsen en fluwelige bladeren. De rode- bessenstruiken hebben een rijke oogst geleverd: ik heb er 10 potten jam van gemaakt en toch nog redelijk wat laten hangen voor de vogels. Vorig jaar waren de struiken al kaal gegeten toen we terug kwamen van vakantie.” Summertime and the living is easy”; zelfs weinig nieuws uit Syrië, onze politici zijn met reces; even lijkt de crisis niet zo erg, krant en tv brengen een dode wolf als voornaamste nieuws. Voor- en tegenstanders van de wolf in Nederland gaan al een discussie aan. Achteraf bestaat het vermoeden dat het een “grap” is van iemand die een dode wolf kilometers verder heeft neergelegd. Volgens een onderzoek zouden mensen die in een zonnig klimaat wonen niet gelukkiger zijn dan mensen die in een grauw klimaat wonen, maar ikzelf ben echt een stuk gelukkiger als de zon schijnt. Maar zegt mijn eega, dat komt omdat je juist die afwisseling hebt van “vies” weer en zon. Zou kunnen. Ik ben in elk geval blij als de zon schijnt. Echtgenoot en hond puffen echter wat af deze dagen, en verlangen naar een koele dag. Ook IVN activiteiten staan op een laag pitje; er zijn wel mooie wandelingen gepland, maar lezingen zijn even uitgesteld. Mede omdat we eerst een nieuw onderkomen moesten zoeken voor onze avondlezingen, omdat het museum momenteel verbouwd wordt. Gelukkig hebben we een tijdelijke oplossing gevonden: we kunnen op maandagavonden terecht in de proostenkelder achter de basiliek (tegenover Vredeskapel). Het is zelfs wat ruimer dan het museum. Het bestuur is zich nu aan het beraden hoe IVN zich in het nieuwe (verbouwde) onderkomen zal gaan presenteren, om wat zichtbaarder te worden voor de Meerssenaren. We hopen eind 2014 een mooi, voor iedereen dagelijks toegankelijk onderkomen te hebben, samen met het Natuurhistorisch museum en de Heemkundevereniging. Yvonne Brounts

3

STERwandeling naar Heemtuin Valkenburg Zondag 15 september wordt de jaarlijkse STERwandeling van IVN Regio Maas- en Mergelland gehouden. Deelnemende IVN-afdelingen uit de Regio leiden een wandeling vanuit hun omgeving naar de Heemtuin van OudValkenburg. Tussen de middag is daar pauze met activiteiten (zie programma). IVN Valkenburg is dit jaar “gastheer”. Het centrale thema van deze wandeling is "Water" .

IVN Meerssen organiseert die dag o.l.v. Jo Heijnens de wandeling, waarvoor vanaf station Meerssen wordt vertrokken om 10.15 uur en vanaf de parkeerplaats St Gerlach om 10.30 uur. Om ongeveer 16.00 – 16.30 uur zullen we weer terug zijn in Meerssen. Er wordt uitgebreid gepauzeerd in de Heemtuin in Valkenburg. Het stroomgebied van de Geul geeft veel mogelijkheden om zowel flora als fauna te beleven. Bijzondere waarnemingen van landschap, bloemen, planten en dieren tijdens de wandelingen zullen worden verzameld en zichtbaar gemaakt en zullen mogelijk middels gesprekken leiden tot het verbinden van mensen van de diverse afdelingen. Het programma in de Kasteeltuin te Oud-valkenburg is doorlopend vanaf ca 13.00 uur tot 16.00 uur.

4

Tijdens het verblijf in de tuin zal er uitleg worden gegeven over: de bijen, bij de bijenstand in de tuin; waterdieren in de waterpoel (te bekijken onder microscopen); watermolen, met uitleg van de werking daarvan; speurtocht voor de schooljeugd met als thema "Bijen". (knipoog naar 2012 "Jaar van de Bij"); bakken in " ut bakkes" van Limburgse vlaaien; verder is eenieder vrij om zijn/haar weg in de tuin te gaan. Bij een grote toeloop zullen met groepen van ca 25 personen de diverse programma-onderdelen worden gestroomlijnd. (tijdsduur via borden) Deelnemers aan de wandeling ontvangen in de pauze koffie+vlaai. IVN Valkenburg geeft op deze dag elke bezoeker gratis toegang !! Honden zijn niet toegestaan in de tuin!! Léon Willems en Jo Heijnens

Paddenoverzet in Geulle Iets verlaat maar nu dan toch ook de uitkomst van de padden overzet actie van de buurtvereniging in Geulle. Wat betreft de uitvoering ging het ook hier net als bij Vaeshartelt met vallen en opstaan. De ene keer welgeteld 1 exemplaar en een volgende keer een vangst van 150 tegelijk. De verhouding tussen de vrouwtjes en de mannetjes was volgens de tellers 1 op 3. Er zijn dit jaar 894 padden overgezet. Het aantal overgezette padden vorig jaar was 700. Ook in Geulle dus een flinke stijging ondanks de lange en koude winter. Namens de padden werkgroep.

5

Duurzame excursie naar Helle Het is 24 graden in de schaduw als twee dozijn duurzaam gemotiveerde natuurvrienden, in het lommer van eeuwenoude lindebomen, wachten op de dingen die komen. Een vriendelijke Schimmertse dame nodigt ons uit de parochiekerk te bezichtigen en als zij met enige moeite de vele sloten ontgrendeld heeft genieten we van de gedurfde gewelvenconstructie van de twee architecten Joseph Cuypers en Pierre Cuypers (jr). In Schimmert wonen ongeveer 3500 mensen. Ondertussen stellen Willy Savelberg en Fiel van den Bergh duidelijk, dat het nu echt tijd wordt om vanuit de hemelse inrichting naar Helle te gaan. Tijdens zijn inleiding, in het sappige Meerssense patois, horen we van Willy dat de Sint Remigiuskerk een rijksmonument is met een bijzondere dominante westtoren. Hij is 65 meter hoog en vanuit het Mergelland goed zichtbaar. De kerk is geen schepping van de „grote‟ Pierre Cuypers, wiens oeuvre uitblinkt door pregnant neogotische architectuur. Voor hem was een andere bouwstijl ondenkbaar. De grote Pierre Cuypers stierf in 1921 en deze kerk werd in 1924 ontworpen door zijn zoon Joseph en kleinzoon Pierre. De nieuwe kerk werd in 1926 om de oude kerk heen gebouwd, zodat een aantal oude graven onder het nieuwe gebouw kwam te liggen. Na de duidelijke uitleg gaan we op stap en horen veel over de graansoorten die op het plateau van Schimmert verbouwd worden. Hier zien we ook een groot areaal witlof, een cultuurplant die we eerder in de buurt van Brussel zouden verwachten. Wordt ook niet voor niets Brussels lof genoemd. Helle In Helle vragen we ons af of de plaatsnaam ontleend werd aan de steile hellingen, daar in de buurt. Volgens een informatiebordje zijn die hellingen 100.000 jaar oud en dat betekent dat die hellingen tijdens de laatste ijstijd „Würm‟ ontstaan zijn. De Maas die eerder in de buurt van Vijlen stroomde verplaatste zich in westelijke richting en construeerde op haar route een groot aantal oevers die nu hellingen genoemd worden.

6

Hoe ontstaat een ijstijd? Omdat de aarde (ook) een licht schommelende beweging maakt, kan dat van invloed zijn op de rotatiesnelheid. M.a.w. de aardas komt dan uit haar lood waardoor voorwaarden voor een ijstijd geschapen worden. Feitelijk is de situatie van de aardas van dien aard dat over duizend jaar een nieuwe ijstijd tot ontwikkeling kan komen, maar de 2 mensheid geeft door de productie van CO tegengas. Wie zal het op de lange duur winnen, de stand van de schommelende aardas of de mens die altoos verder gaat met het verbranden van fossiele brandstoffen en daardoor een zogenaamd broeikaseffect ontwikkelt.? Niemand die het weet.

Duurzaam Helaas kunnen wij in de buurt van Nuth niet verder via een voetpaadje, want in een duurzaam waterwingebied zijn natuurvriendelijke wandelaars ongewenst. „Duurzaam‟ een modewoord dat de laatste tijd te pas en te onpas gebruikt wordt. Voor de leek onbegrijpelijk want het water wordt opgepompt uit aardlagen die erg diep liggen en die door argeloze wandelaars onmogelijk vervuild kunnen worden. Eerder door de tonnen stikstofkorrels op de velden. 2 Dan maar via asfaltwegen terug naar Schimmert. In een epoche dat CO brakende steenkoolcentrales plaats moeten maken voor duurzame windgeblazen turbines realiseren we ons dat het begrip „duurzaam‟ ook aan het logo van het IVN toegevoegd werd. We weten dat wij duurzaam kunnen vertalen met milieuvriendelijk, maar het IVN wil af van de oubollige naar muffe geitenwollensokken geurende milieubescherming. Of het verstandig is om milieuvriendelijk te vervangen door duurzaamheid, moet de toekomst uitwijzen. Hunnecum “Het schone bewonderen en het duurzame behoeden”

7

We wandelen door Grijzegrubben, klaarblijkelijk reeds een vruchtbare oase toen Romeinen hier vertoefden, want in 2002 werden tijdens opgravingen de fundamenten van Romeinse schuren ontdekt. Terstraten is een sprookjesachtige nederzetting en de bewoners doen veel moeite de Maasbarokke stijl te behouden. Een symmetrische barokgevel is hier een echte blikvanger. Dit beschermd buurtschapgezicht staat bekend als paradijs voor kunstschilders. We vragen ons af waar de naam „Hunnecum‟ vandaan komt, maar niemand die het weet. De bedenker leeft niet meer. Interessant zijn hier de speklagen van de barokke boerderijtjes. Zoals de verticale gotiek het ideaalbeeld van Cuypers was, zo waren de horizontale speklagen de droom van de Maasrenaissance. Een bewoner staat er helemaal achter en heeft de donkergele mergellaag met de witkwast bewerkt. Bij de excursiedeelnemers ontstaat enig dispuut of het wel wenselijk is de speklagen zo nadrukkelijk te bekalken. Maar om de polemiek verder uit te diepen is het vandaag te warm. Hans Hermans, 15 juli 2013

Plantenwerkgroep De plantenwerkgroep bestaat uit een aantal enthousiaste IVN-ers die elke derde woensdag van de maand een avond uittrekken om planten te zoeken en te bekijken en zo mogelijk te determineren, en zeker niet als laatste voor de gezelligheid. Afgelopen juli hebben we de Maastrichtse stadswal opgezocht. Tussen de oude stenen van de muren groeien diverse planten die je elders niet vindt: stengelomvattend havikskruid, de muurleeuwenbek, geel helmkruid, varentjes en tal van andere planten. Boven op de wal heeft de gemeente Maastricht bovendien een aantal tuintjes aangelegd met vaak bijzondere planten. Helaas worden ze de laatste tijd niet meer zo goed onderhouden; maar de planten die er staan wekken toch bij menig tuinier hebzucht op. Een bijzondere plant die er staat is bijvoorbeeld de Absintalsem.

8

Absintalsem (Artemisia absinthium) Plant familie: Asteraceae (Composietenfamilie); Plantenfuncties: kruiden, verwerkt eetbaar, geneeskrachtig, meerjarig; Bloeitijd: juli – september; Oogsttijd: april – oktober; Beschrijving: De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als vrij zeldzaam en matig afgenomen. Het is een vaste plant, die van nature voorkomt in de gematigde streken van Europa, Azië en Noord- Afrika. De botanische naam Artemesia is afgeleid van de Griekse Godin Artemis en absinthium betekent in het Oudgrieks 'ongenoegen'. De plant staat bekend als een van de bitterst smakende kruiden. De plant wordt 60-120 cm lang en bloeit met lichtgele bloemen van juli tot september. Absintalsem heeft vierdelige bladeren, die aan beide zijden grijs viltig behaard zijn. De plant vormt een wortelstok (rhizoom). De alsemplant bestaat uit 0,25% tot 1,3% etherische olie. Deze olie bestaat voor 60% uit thujon (of thujone). Alcohol onttrekt de etherische olie en dus ook thujon uit de alsemplant. (1) Aan de knoppen van absintalsem wordt vanouds een geneeskrachtige werking toegeschreven. Het bittere aftreksel van deze knoppen vormt een belangrijk bestanddeel van de dranken vermout en (klassieke) absint. (3) Een plantenaftreksel helpt tegen bladluis, aardvlo, slakken en ook tegen vlooien bij huisdieren. (3) Wat is absint? Absint is een groen drankje dat gemaakt wordt van alcohol en het kruid alsem. Het heeft een bittere anijsachtige smaak. Absint bevat 55% tot wel 70% alcohol. Het kruid alsem bevat thujon en absintine. Thujon werkt bij een zeer grote dosis enigszins hallucinerend. Absintine veroorzaakt de bittere smaak. Absint werd in 1909 in Nederland verboden omdat het tot waanzin zou leiden. In 2004 is het verbod opgeheven. Gebruik Absint smaakt bijzonder bitter. Om de bittere smaak te verzachten worden aan de absint kruiden toegevoegd zoals anijs en koriander. Ook wordt suikerwater toegevoegd. Dat gebeurde eind negentiende eeuw volgens een vast ritueel. Eerst deed men de absint in het glas. Vervolgens hield men een geperforeerd lepeltje met daarop een suikerklontje boven het glas. Daar overheen goot men

9

water waardoor de suiker langzaam oploste. Het drankje werd troebel van kleur, zoals ook gebeurt bij het toevoegen van water bij Pernod. Gezien het hoge alcoholpercentage beveelt men tegenwoordig aan om de absint aan te steken zodat de helft van de alcohol verdampt (2). Ook kan men een suikerklontje op de absint leggen en dan aansteken waardoor het een lichte karamelsmaak krijgt en de alcohol verdampt. (2) Wat doet het? De effecten van absint zijn voor het belangrijkste deel toe te schrijven aan alcohol. Thujon werkt licht hallucinerend maar alleen bij hoge doseringen (2) Vroeger voegde men koper aan de absint toe om het drankje mooi groen te maken. Een deel van de giftige effecten van de oorspronkelijke absint kan mogelijk verklaard worden door het toevoegen van koper (2). Ook het hoge alcoholpercentage heeft bijgedragen aan de problemen die bij het gebruik van absint ontstonden. Bovendien is het de vraag of men in die tijd de alcohol altijd wel op de goede manier bereidde. Verslavingskans Gebruik van absint is door de alcohol zowel geestelijk als lichamelijk verslavend. Langdurig gebruik kan zenuw en hersenbeschadiging veroorzaken. Ook hier is de alcohol de boosdoener. Overige risico’s Langdurig gebruik kan leiden tot lichamelijke en geestelijke achteruitgang. Bij chronisch gebruik veroorzaakt absint hersenbeschadiging gekenmerkt door psychose, hallucinaties en intellectuele aftakeling; deze hersenbeschadiging is voor een belangrijk deel te wijten aan het hoge alcoholgehalte. Geschiedenis Henri Pernod begon in 1797 de eerste absint distilleerderij in Zwitserland. Door de eeuwen heen werd absint ook wel de Groene Fee, de Pest en de Koningin van de Vergiften genoemd. Absint werd gebruikt door kunstenaars, zoals: Vincent van Gogh, Picasso, Edgar Allan Poe, Oscar Wilde. De typische felgeel tinten die van Gogh in zijn schilderijen gebruikte komen voort uit zijn ervaringen met absint. Oscar Wilde schreef ooit over het effect van absint: „Na het eerste glas zie je de dingen zoals je ze graag wilt zien. Na het tweede glas zie je de dingen zoals ze niet zijn en na het derde glas zie je de dingen zoals ze werkelijk zijn en dat is nog het meest afschuwelijke van alles.‟ In 1909 werd absint in Nederland verboden. De absintwet is hiermee nog ouder dan de Opiumwet. In Frankrijk werd Absint in 1915 verboden. Het verbod werd gebaseerd op de risico‟s die absint had. Absint zou tot waanzin leiden. Men sprak in die tijd van absintisme, een ziekte waarbij verslaving, epileptische aanvallen en hallucinaties optraden. Na het verbod werd het drankje vervangen door Pernod en Ricard. In Pernod en Ricard is de alsem vervangen door anijs In 2004 werd het verbod in

10

Nederland opgeheven. In andere landen was dat al eerder gebeurd. Door een gerechtelijke uitspraak van een aantal jaren geleden is de absintwet op dit moment niet meer van kracht. Absint mag sinds 2004 weer verkocht worden. Bronnen: 1) Smartshops, overzicht van producten, geclaimde werking en medischtoxicologische relevantie, RIVM 1999. 2) Niessink, R. Drugs en Alcohol, gebruik, misbruik en verslaving. houten 2008. 3) http://www.permacultuurnederland.org: Nederlandse Eetbare Planten en Paddenstoelen Database Na het uitstapje over de stadsmuur zijn we samen nog op een terrasje gaan “evalueren”, ofwel gezellig napraten. We hebben toch maar geen absint gedronken. Mocht iemand zin hebben om eens een avond mee te gaan, altijd welkom, en je hoeft geen plantendeskundige te zijn, er is altijd wel iemand in de groep die een plant (her)kent of denkt te kennen, en er wat over weet te vertellen.

Foto terras!

Yvonne Brounts

11

Cursus zoogdieren Schotse Hooglanders, geiten, schapen, Konikspaarden, Galloways worden op onze “natuurgebieden “ uitgezet. Is dat nodig? Vindt u het prachtig, of verfoeit u het, omdat u niet meer rustig kunt wandelen, omdat u bang bent voor die grote dieren? Of omdat u niet meer met de hond kunt wandelen, waar u hem vroeger zo fijn kon laten rennen? Hebben we die dieren nodig? Voorstanders beweren van wel, dat ze nodig zijn om het landschap open te houden, zodat het niet binnen de kortste keren door bomen overwoekerd is; volgens tegenstanders vreten de grazers veel bijzondere planten weg, en zijn ze schadelijk voor de vogelstand. De das werd jarenlang te vuur en te zwaard beschermd. De das is uitgezet door o.a. de stichting Das en Boom; dankzij alle beschermingsmaatregelen is de das op het ogenblik in Limburg een veel voorkomend zoogdier. Veel gezien kun je niet zeggen, daar de das zich overdag zelden laat zien. Maar aan het grote aantal sporen en burchten in ons Limburgse land, dat door zijn holle wegen en heuvels een prima habitat is voor de das, kun je merken dat de das goed gedijt. De das staat dankzij deze beschermende maatregelen niet meer op de rode lijst van bijna uitgestorven dieren in Nederland. Ook de bever is aan een flinke opmars bezig. Ga eens wandelen in het Leudal en de sporen van bevers kunnen je niet ontgaan. De bever was uitgestorven in Nederland omdat hij gejaagd werd vanwege zijn pels, of als voedsel (katholieken vonden dat ze bever mochten eten op vrijdag omdat ze vonden dat de bever geen vlees was, maar vis, vanwege zijn geschubde staart), ook werd hij gejaagd door de parfumindustrie vanwege het bevergeil. Sinds de bever in 1988 is geherintroduceerd is in de Biesbosch, heeft deze zich verspreid over grote delen van ons land. Het is de verwachting dat dit ook de

12

komende jaren doorgaat. Is dit goed nieuws? Volgens de zoogdiervereniging is de bever goed voor de biodiversiteit. Volgens tegenstanders vormen ze een gevaar omdat ze soms in dijken graven en kleine waterlopen afsluiten met dammen. Waarom doen ze dat? Zijn dit onderwerpen waar u graag wat meer over wil weten? Meld u dan aan voor de zoogdiercursus die IVN Meerssen dit najaar georganiseerd heeft. Deelname kost € 15,- voor IVN-leden en € 20,- voor niet-leden. U krijgt hiervoor 3 interessante lezingen en 3 buiten-excursies. In verband met verbouwing van het pand museum (IVN-lokaal) worden de lezingen gehouden in de Proostenkelder, achter de Basiliek in Meerssen, aanvang 19.30 uur. De excursies staan gepland op 3 zaterdagochtenden. Exacte tijd en plaats van vertrek wordt u t.z.t. meegedeeld.

Ma 28 oktober:

lezing Hettie Meertens Stg. Ark : inzetten grazers in natuurgebieden

Za 2 november:

wandeling natuurgebied de Rug Roosteren, o.l.v. Patrick v.d. Burg, kudde beheerder aldaar

Ma.11 november:

Lezing over dassen: Wim Ghijsen

Za 16 november:

Wandeling: zoeken naar dassensporen: Wim Ghijsen

Ma 25 november:

Lezing over bevers: Wim Derks

Za 30 november:

Wandeling: zoeken naar beversporen: Wim Derks

Aanmelden voor het volgen van de cursus zoogdieren kan bij : Yvonne Brounts, Gerbergaplantsoen 17, 6231 KL Meerssen via tel: 0654908152, 043-3642798 of schriftelijk, of per email: [email protected] o.v.v. : Naam, Adres, Telefoon, Mailadres, IVN-lid: ja of nee en overboeking van € 15,-- / € 20,- op rekeningnummer: 13.26.84.055 ten name van IVN Meerssen o.v.v. cursus zoogdieren. Deelname is pas definitief na ontvangst van het cursusgeld! De coördinator: Yvonne Brounts

13

Het kruis bij Kruisdonk Op kruispunten van wegen, tegen een boomstam, boerderij of vakwerkhuis kun je ze vinden. Van allerlei materialen gemaakt, vaak voorzien van prachtige of ontroerende teksten. Achter ieder kruis, kapel of beeldje, hoe klein ook, zit een verhaal; het is nooit "zomaar" opgehangen of neergezet. Het zijn die "verhalen", hoe kort ze soms ook zijn, die wij graag vernemen, want deze historische feiten zijn vaak bij nog slechts enkele mensen bekend. Een mooi voorbeeld van een kruis zonder tekst, maar waarvan, naar later blijkt, wel het verhaal bekend is, treffen we aan bij Kruisdonk, op de kruising richting kasteel Vaeshartelt, vroeger gemeente Meerssen, tegenwoordig behorend tot het grondgebied van de gemeente Maastricht. Tussen het groen van 4 lindebomen staat daar een kruisbeeld op een bakstenen sokkel zonder tekst; de meeste achteloze voorbijgangers valt het niet eens op, maar sommigen vragen zich af waarom is dat kruis daar ooit geplaatst. Zo ook Gerard Willems, uit Raar. Bij toeval komt hij kort daarna hierover in gesprek met Hay Pluymaekers uit Rothem. Diens vader Leopold

14

Pluymaekers, is een van de 12 slachtoffers van een tragisch oorlogsongeval, dat in 1944 vlakbij de plaats waar het kruis nu staat, heeft plaatsgevonden. Dit ongeval was de aanleiding om na de oorlog op deze plek een kruis op te richten. e

De meeste van de 12 slachtoffers waren op de 12 september 1944 bij boerderij Slangen aan de Kruisdonk om melk te halen voor hun gezin en werden daar getroffen door granaatvuur dat vermoedelijk vanaf de Kruisberg door de Duitsers richting Maastricht werd afgeschoten. Voor sommigen helaas met dodelijke afloop. Voor hen en de andere, eerder die week elders in de buurt, door granaatscherven getroffen slachtoffers werd op vrijdag 22 september ‟44 in de parochiekerk van het H. Hart van Jezus te Rothem een plechtige lijkdienst gehouden. Zoals gezegd was dit tragisch ongeval aanleiding voor het plaatsen van een kruis nabij de plek des onheil. Met deze informatie en het van Hay Pluymaekers ontvangen gedachtenisprentje zijn Gerard Willems en ondergetekende aan de slag gegaan en hebben de gemeente Maastricht benaderd en voorgesteld om een kleine plaquette bij het kruis te plaatsen, ter eerbetoon aan de slachtoffers. De gemeente wilde hier graag aan meewerken en zei toe de kosten voor de plaquette voor haar rekening te nemen.

15

Ondertussen maakte Hay Pluymaekers een begin met het schoonmaken van sokkel en kruis en het opknappen van de corpus. Gelijktijdig kwamen Fiel, Jack en Willy, enkele andere leden van de IVN–werkgroep “Onderhoud” in actie om het omgevingsgroen een “flinke beurt” te geven. Woensdag 7 augustus j.l. werd met vereende krachten de laatste hand gelegd aan deze mooie klus; snoeihout werd afgevoerd, grind aangevoerd, de opgeknapte corpus weer aangebracht en de plaquette met de namen van de slachtoffers bevestigd. Onder het genot van de door Fiel meegebrachte koffie, werd voldaan het resultaat van deze gezamenlijke inspanning bekeken. Chapeau!

Jean Slijpen

www.veldkruus.nl

16

Activiteitenprogramma Middag- en ochtendactiviteiten duren 2 à 3 uur Dagactiviteiten duren 5 à 6 uur Avondactiviteiten van 19.30 – 21.30 uur Tenzij anders vermeld

Zondag 1 september: Presentatie van de Jeugdgroep IVN Ulestraten en Meerssen met activiteiten voor de jeugd op de jaarmarkt o.l.v. Jeanne Lam tel: 3649012 en Marie-José Steyns, team m.m.v. werkgroep landschapsonderhoud, vanaf 10.30 uur – 17.00 uur op de Markt in Meerssen Zaterdag 14 september: Jeugdactiviteit: Fossielen zoeken in groeve ’t Rooth o.l.v. Marie-José Steyns tel: 045-4041639, Jeanne Lam en team 09.30 uur IVN-lokaal d‟n Haamsjeut te Ulestraten

Zondag 15 september: STERwandeling: van St. Gerlach naar Heemtuin Valkenburg o.l.v. Jo Heijnens tel: 0433645263; 10.15 uur station Meerssen; 10.30 uur parkeerplaats St.Gerlach Zie voor info en programma pagina : 4.

17

Maandag 23 september: Overlegbijeenkomst van bestuur met gidsen, coördinatoren en actieve leden o.l.v. Yvonne Brounts tel: 3642798 en 0654908152; 19.30 uur in de Proostenkelder achter Basiliek (t.o. Vredeskapel)

Zondag 29 september: Korte dagwandeling (10 km): Geulhem, omgeving kerk Berg en Terblijt; o.l.v. Annie Hupkens tel: 0433472590 en Willy Savelberg 10.00 uur station Meerssen; 10.15 uur begraafplaats Lange Akker, Berg en Terblijt

Vrijdag 4 oktober: Dagwandeling (14 km): Struinen door het Leudal o.l.v. Jeanne Lam tel: 043-3649012 en Geert Hovens 9.00 uur station Meerssen; 10.00 uur Elisabeth‟s hof, Roggelseweg 58, 6081 NP Haelen

Zaterdag 12 oktober: Jeugdactiviteit: Buiten werken en bouwen in de natuur bij de IVN-hut in de Dellen; o.l.v. Jeanne Lam tel: 0433649012, Marie José Steyns en team; 09.30 uur IVN-lokaal d‟n Haamsjeut Ulestraten; daarna start activiteit park.plaats De Nachtegaal Meerssen

18

Zondag 13 oktober: Dagwandeling (13 km): wandeling door holle wegen en veld met mooie vergezichten omgeving Spaubeek; o.l.v. Jo Heijnens, tel: 043-3645263 en Riekie Notten; 10.00 uur station Meerssen; 10.30 uur kerk Spaubeek

Maandag 14 oktober: e Programma samenstellen voor 1 helft van 2014 o.l.v. Jo Lexis m.m.v. alle gidsen 19.30 uur in de Proostenkelder Maandag 21 oktober: Thema-avond: lezing met beelden ”Codenaam Seehahn” o.l.v. Fiel Van den Bergh en historicus Jacquo Silvertant 19.30 uur in de Proostenkelder achter Basiliek (t.o. Vredeskapel) Zie info op pagina 24.

Zaterdag 26 oktober: Avondexcursie in het kader van De Nacht van de Nacht o.l.v. Els en Wim Derks tel: 3643749 m.m.v. sterrenkundevereniging Galileo 19.30 uur bij gemeenschapshuis D‟n Huppel Ulestraten. Zie info op pagina 22.

19

Zondag 27 oktober: Middagexcursie/wandeling: “Codenaam Seehahn” en oorlogsmonument Bronsdael (vervolg op lezing van 21 oktober 2013); o.l.v. Fiel Van den Bergh en historicus Jacquo Silvertant. 14.00 uur parkeerplaats station Meerssen, zie pagina 24 Zaterdag 2 november: Natuurwerkdag: onderhoud plegen in natuurgebied Vroenhof, Houthem o.l.v. Fiel Van den Bergh, tel: 043-3644271 m.m.v. werkgroep Landschapsonderhoud 10.00 uur natuurterrein Vroenhof ( tegenover rest. De Herberg) Aanmelden vereist! Zie pagina 23.

Zaterdag 9 november: Jeugdactiviteit: Buiten de herfst voelen en ruiken en binnen herfststukjes maken o.l.v. Marie-José Steyns tel: 0454041639, Jeanne Lam en team; 9.30 uur IVN-lokaal d‟n Haamsjeut Ulestraten

Zondag 10 november: Lange ochtendwandeling ( 9 km): een kuier door Rollen en Limbrichterbos o.l.v. Jo Heijnens tel: 043-3645263 en Riekie Notten 10.00 uur station Meerssen; 10.30 uur kasteel Limbricht

20

Zondag 24 november: Dagwandeling (14 km): Rondje Schinnen o.l.v. Leo Voragen tel: 0455442300 en Riet Hautvast; 9.30 uur station Meerssen; 10.15 uur kasteel Doenrade

Zondag 8 december: Middagwandeling: Natuur en cultuur in en om Urmond o.l.v. Riekie en Paul Notten tel: 043-3645416 13.30 uur station Meerssen; 14.00 uur park.plaats kerk Oud Urmond.

Vrijdag 13 december: IVN Kerstviering o.l.v. Willy Savelberg In gemeenschapshuis De Stip Meerssen Zaterdag 14 december: Jeugdactiviteit: “ dieren schilderen” o.l.v. Jeanne Lam tel: 043-3649012, Marie José Steyns en team; 09.30 uur IVN-lokaal d‟n Haamsjeut Ulestraten

21

In verband met verbouwing IVN-lokaal Meerssen in het pand Museum aan de Markt worden de binnenactiviteiten van de maandagavonden gehouden in de Proostenkelder, achter Basiliek (t.o. Vredeskapel), tenzij anders vermeld. De activiteiten van de gezamenlijke Jeugdgroep van IVN Ulestraten en Meerssen worden v.w.b. de binnenactiviteiten georganiseerd in het IVN-lokaal d‟n Haamsjeut te Ulestraten. Voor de jeugdactiviteiten elders is d‟n Haamsjeut te Ulestraten de plaats van bijeenkomst.

In de duisternis lachen de sterren je toe! Op zaterdag 26 oktober 2013 wordt in de gemeente Meerssen voor de negende keer meegedaan aan de “Nacht van de Nacht”. Dit is een jaarlijks evenement dat georganiseerd wordt door de Natuur- en Milieufederaties. Doel van het evenement is aandacht vragen voor de gevolgen van lichtvervuiling. Om 19.30 uur start bij gemeenschapshuis De Huppel in Ulestraten een gezamenlijke activiteit van IVN-Ulestraten, IVN-Meerssen en Milieudefensie Meerssen. De weer- en sterren kundevereniging Galileo verleent ook een bijdrage. Zij stellen onderweg telescopen op en geven uitleg over de verschijnselen aan de hemel. Er is dan geen maan die we kunnen bewonderen, maar daardoor zien we bij helder weer juist veel sterren. We maken een wandeling in het donker met onderweg aandacht voor diverse vormen van lichtverontreiniging. Ook als u geen lid bent van bovengenoemde organisaties kunt u gratis deelnemen. En kinderen zijn bijzonder welkom. Els Derks-Van der Wiel,

22

Natuurwerkdag 2 november 2013 Ook dit jaar zal de werkgroep Landschapsonderhoud van IVN Meerssen weer meedoen aan de jaarlijkse natuurwerkdag. Deze wordt gehouden op zaterdag 2 november 2013. De locatie zal net als vorig jaar weer zijn in het natuurgebied Vroenhof. Het gebied ligt tegenover het hotel restaurant De Herberg, Vroenhof 148, 6301 KJ te Houthem, ge-meente Valkenburg aan de Geul. Ter plaatse zal met banieren en of vlaggen de juiste plek te vinden zijn. Er zal gewerkt worden aan de hand van het beheersplan dat in opdracht van de Gemeente Meerssen door IKL gemaakt is, vanaf 10.00 uur tot 15.00 uur. Geschikt schoeisel (laarzen) en warme waterdichte kleding is gewenst. Denk ook aan werkhandschoenen. Iedereen zorgt zelf voor een lunchpakket. De leiding is in handen van de coördinatoren van de werkgroep, met medewerking van onze groendeskundige Willy Savelberg. Ieder die de handen uit de mouwen wil steken is van harte welkom. Er is echter maar plaats voor 20 personen en vol is vol. Daarom is aanmelden vereist!! Dit kan via de site van IKL natuurwerkdag of via [email protected]. Tel: 043-3744271 Meer straks in de Geulbode en of op de site van IVN Meerssen.

Namens de werkgroep: Fiel Van den Bergh, coördinator.

23

Codenaam Seehahn Geschiedenis van de Duitse onderaardse oorlogsfabrieken in Valkenburg Historicus Jacquo Silvertant verzorgt voor IVN Meerssen een lezing met beelden en een wandel/excursie over bovengenoemd onderwerp. De lezing is op maandag 21 oktober a.s. in Gemeenschapshuis De Stip in Meerssen, aanvang 19.30 uur. Deze lezing wordt gevolgd door een wandel/excursie in het gebied op zondag 27 oktober, vertrek vanaf parkeerplaats station Meerssen om 14.00 uur. In 2011 verscheen van de hand van historicus Jacquo Silvertant een nieuw boek over de onderaardse oorlogsfabrieken die de Duitsers in 1944 in het Geuldal bouwden. Het toneel waarop de inhoud van het verhaal zich afspeelt, ligt inmiddels alweer ruim 67 jaar achter ons en de ooggetuigen van die donkere periode uit onze recente geschiedenis ontvallen ons langzaam maar zeker. Het verhaal dat zij vertelden is echter waardevol genoeg om te worden bewaard en overgedragen op volgende generaties. Het Valkenburg tijdens de bezettingsjaren was een ander Valkenburg dan tegenwoordig. Een verdeelde gemeenschap die balanceerde op het snijvlak van gelaten onderwerping en collaboratie met de Duitse bezetter. Voor de Duitsers was Valkenburg en omgeving een idyllisch oord dat buiten zijn toeristische infrastructuur ook vele andere voordelen bood voor het verwezenlijken van de Duitse oorlogsplannen. Eén van die plannen betrof het bouwen van grote oorlogsfabrieken in de aanwezige mergelgroeven. De overblijfselen ervan zijn veelal onbekend, onzichtbaar voor de achteloze voorbijganger en vooral ook onbemind als relicten uit een tijd waaraan de meeste mensen niet graag herinnerd worden. Toch maken ze deel uit van ons collectieve geheugen en hun verhaal is belangrijk genoeg om te worden verteld en gedocumenteerd. Aan de ene kant is er het historisch verhaal en andere kant zijn er de beelden. Niet alleen maar beelden van toen, maar ook beelden die ook nu nog in het straatbeeld of landschap kunnen worden waargenomen. Het zijn de plaatsen uit het verleden waaraan men vaak voorbij loopt zonder zich bewust te zijn van wat er zich heeft afgespeeld. Op zulke plaatsen krijgt men even contact met hetgeen onze voorvaders hebben meegemaakt of hebben moeten doorstaan.

24

Terugblik op vuurvliegjes In de week van 21 juni geven wij al een aantal jaren drie avondexcursies, waarbij de vuurvliegjes het hoogtepunt zijn: op maandagavond voor IVNMeerssen, op woensdagavond voor IVN-Ulestraten en op zaterdagavond voor het Limburgs Landschap. Ook de beleving van een donker bos is overigens voor velen al zeer bijzonder. Dit jaar was de natuur een paar weken later als gevolg van het weer in de voorgaande maanden. Wij maakten ons zorgen of we wel vuurvliegjes zouden zien. Gelukkig vlogen er alle drie avonden een aantal mannetjes die licht gaven. Voor degenen die nooit vuurvliegjes hadden gezien was dat natuurlijk voldoende, maar het spectaculaire van de grote aantallen hadden we niet. Wij hadden wel bijzondere waarnemingen. Voor het eerst zagen we een lichtgevende larve, die de metamorfose nog voor de boeg had. Hoewel alles dus later was ontdekten we voor het eerst lichtgevende eitjes. De larven die zich daaruit ontwikkelen kunnen tot in het najaar gezien worden als lichtjes in de begroeiing. Het aantal deelnemers aan de excursies blijft hoog: respectievelijk 27, 16 en 27 personen. Volgend jaar zullen we daarom de excursies weer geven. Omdat dan 21 juni op zaterdag valt, wordt het waarschijnlijk de week na 21 juni. Hopelijk is dan de natuur niet extra vroeg. Els en Wim Derks

Lief en leed in de dierenwereld Zeldzame hop broedt in de Hamert Limburg heeft er een bijzondere broedvogel bij. De even fraaie als zeldzame hop, een insectenetende weidevogel, heeft dit jaar succesvol gebroed op landgoed De Hamert in de gemeente Bergen. Er is zeker één jong uitgevlogen. Dat stelt de stichting Vogelonderzoek Nederland. Het is voor zover bekend het eerste geslaagde

25

broedgeval in Nederland sinds 1995. De Hop was een eeuw geleden in Brabant en Limburg nog een betrekkelijk normale verschijning. Na een gestage achteruitgang viel begin jaren 70 het doek voor de permanente broedvogel. De laatste jaren werd hij wel weer steeds vaker als trekvogel waargenomen. Broedstoven voor vliegend hert IKL heeft kapwerk verricht in bosranden nabij het Savelsbos tussen Cadier en Keer en Eckelrade om het leefgebied van het vliegend hert te verbeteren. Daarna worden twee broedstoven aangelegd voor de grootste kever van ons land. Daarin kunnen de eieren en larven van dit zeldzame insect zich ontwikkelen. Gierzwaluw vliegt zeven keer de aarde rond. De gierzwaluwen die in Nederland verblijven vliegen per jaar ongeveer 288.000 kilometer, ruim zeven keer de omtrek van de aarde. Dat blijkt uit onderzoek van Raymond Klaassen, dat bekend werd gemaakt in het VARAradioprogramma Vroege Vogels . De gierzwaluw komt de eerste 3 jaar nooit aan de grond. Beverdammen verwijderd. Maastricht. Twee beverdammen in de oude Kanjel tussen Borgharen en Itteren zijn door het Waterschap Roer en Overmaas weggehaald. De dammen belemmerden volgens het waterschap een goede waterafvoer, waardoor aangrenzende weilanden en akkers veel te nat bleven. Boeren konden niet meer bij hun percelen om te oogsten. Medewerkers van Roer en Overmaas hebben de dammen al eerder deels ontmanteld, maar de bevers die in het gebied verblijven, bouwden die binnen enkele dagen weer op. Zeearend in Midden-Limburg. De z.g. “Vliegende deur” verbleef hier voor het laatst in 1996/1997. Dicht gevroren meren door de hevige kou in Oost-Europa en Scandinavië vormen waarschijnlijk de oorzaak van het feit dat de zeldzame zeearend in de winter van 2012/2013 verschillende keren is gesignaleerd in het Maasplassengebied in Midden-Limburg. “Op zoek naar voedsel is het dier hier neergestreken“, vermoedt vogelkenner Ran Schols uit Grevenbicht.

26

De zeearend die als bijnaam “de vliegende deur “ heeft, verbleef in de winter van 1996/1997 voor het laatst langere tijd in Limburg. De vogel werd hier in de tussenliggende periode incidenteel nog wel eens gesignaleerd, maar dan ging het telkens om doortrekkende exemplaren. “Daer vloogh noyt een vogel so hoog, of hij most zijn kost op de aard soecken” . Gezegde van Hendrik Laurenszoon Spieghel uit 1549-1612

Bronnen; Tijdschrift Zoogdier; Panda; IVNnatuurgids; Puur Natuur; Vogelwacht Limburg; De Takkeling; National Geographic; Discovery.

Hub Snellings

Kaphout uit Geulse bossen De Geulse bossen zijn voor de inwoners van Geulle eeuwenlang dé leverancier geweest van kaphout dat als geriefhout voor allerlei doeleinden werd gebruikt. Het gebruik varieerde van: kaphout voor het vuur, hout om takkebossen („sjanse‟) van te maken of geriefhout voor de tuin zoals: rijsthoud voor de erwten , bonenstaken, korte palen bij de tomaten en dergelijke. Het hout van de berkenbomen was bij uitstek geschikt voor het maken van bessems. Eigenaren van weilanden hadden weer andere wensen zoals gevorkte palen( „sjtiepe‟) om het fruit mee te ondersteunen of weidepalen. Maar daarvoor had men dan wel acaciahout nodig want andere houtsoorten waren qua duurzaamheid daar niet of minder geschikt voor. Over kaphout kon men beschikken als eigenaar van een bosperceel of door koop van een boskavel bij openbare verkoop. Heel wat Geullenaren waren in het verleden (en vaak ook nu nog) eigenaar van een bosperceel. Veel van die particuliere bospercelen zijn te vinden in het bos „De Breuk‟, het bosgebied onzer Moorveld. Was men geen eigenaar van een stukje bos dan was men

27

voor kaphout aangewezen op de openbare verkoop door de gemeente Geulle, destijds eigenaar van het bosgebied tussen Geulle en Bunde. Om de zeven/acht jaren werd een gedeelte van het Geulsebos verkaveld in percelen die gemerkt werden. Dat gebeurde door van bomen of struiken een stuk van de bast af te kappen (het zogenaamd blessen). Maar niet alles op een perceel mocht gekapt worden. Hoge opgaande bomen werden met verf gemerkt en daar moest men van afblijven. De openbare verkoop van gemerkte bospercelen gebeurde in café De Leugde, thans meer bekend als „Het Wapen van Geulle‟. Ik heb daarover mogen praten met Jeanne Raeven die als kleine meid de openbare verkoop van bospercelen heel wat keren heeft meegemaakt. Eenmaal per jaar en later om de twee jaren werd in het café die verkoop georganiseerd. Wie van de gemeente dan aanwezig was zegt het verhaal achteraf niet. Op de avond van de jaarlijkse verkoop was het altijd aardig druk in het café. Heel wat Geullenaren meldden zich dan om een kavel te kopen. Zoals gezegd, de verkoop geschiedde bij opbod. De uiteindelijke prijs waartegen men kocht werd bepaald door de omvang van de kavel en door het hout dat op die kavel groeide. Een kavel met essen, hazelnoot en lijsterbes was minder duur dan een opslag met eiken- en acacia- of kersenhout. De openbare verkoop in café de Leunde moet doorgaans gemoedelijk en vrolijk verlopen zijn, als ik te rade ga bij mijn herinneringen. Het is omstreeks 1950 als mijn vader op een avond laat thuis komt na bezoek aan de openbare verkoop in café de Leugde. Hij was te laat voor het avondeten en werd daarover door mijn moeder gekapitteld. Maar vader Sjo bleef ondanks de reprimande in een vrolijke stemming en meldde trots dat hij erin geslaagd was een kavel te kopen in het Geulse bos voor het geringe bedrag van f 3,50. Dat was toch een koopje! Later bij het kappen van het perceel werd ons kinderen al gauw duidelijk waarom het bosje hakhout zo weinig gekost had. Onze kavel lag in het breedste gedeelte van de helling richting Stalen Brug. Nadat alle hout op het perceel gekapt was (kettingzagen bestonden toen nog niet en met de ouderwetse spanzagen was weinig vreugde te beleven) moest dat versleept worden naar een voor paard en plateauwagen bereikbare plek. Dat betekende voor ons: alle hout onder de armen nemen en naar boven verslepen. Per trippel een afstand van ruim tweehonderd meter. In de loop van de jaren vijftig van de vorige eeuw is aan dit gebruik een einde gekomen. Het rijsthout werd vervangen door draad en de hoogstambomen werden eerst geleidelijk aan en na de ruilverkaveling in de jaren zestig massaal gekapt. Voor weidepalen kon men terecht bij de Boerenbond. Zo kreeg het woord gerief(hout) een heel andere betekenis. Later, het zal zo rond 1995 geweest zijn, heb ik met enige nostalgie die oude tijd doen herleven in de carnavalsoptocht van dat jaar. Op de bewuste carnavalsmaandag om 11.45 uur ‟s ochtends kreeg ik een opwelling om aan de optocht deel te nemen. Een kwartier later was mijn presentatie klaar: een lange staak met aan het uiteinde een vork met het opschrift: „de leste sjtiep van Mwarveld‟. Blijkbaar een goed idee want tijdens de optocht werd mij bij

28

herhaling door juryleden naar mijn (optocht)nummer gevraagd dat ik niet had. Mijn creatie was van „vijf voor twaalf‟ die ochtend. Later rond 1970 heeft de gemeente Geulle haar bosbezit verkocht aan Staatsbosbeheer. Overigens niet zonder verzet vanuit de bevolking en de gemeenteraad. De Geulse bossen werden gezien als een soort „cultureel erfgoed‟ dat nimmer verkwanseld mocht worden. Generaties Geullenaren hadden op zondagmiddagen als er niets te doen was behalve een bezoek aan het lof in de kerk door die bossen gewandeld. En nu dreigden die zomaar verkocht te worden. Achteraf een pennenstrijd om niets want de bossen liggen er nog altijd. Terugblikkend op de tijd dat bospercelen op gezette tijden verkocht werden: na de kap lag er plots een open gebied waar men vrij en vrank doorheen kon kijken, een open gebied waarin de glooiende contouren van de maashelling mooi te zien waren. Een bijzonder gezicht met een verrassende doorkijk.

Deze foto is gemaakt van het bosperceel dat in Geulle achter de vroegere watermolen van de Fam.Huntjens ligt. De foto is gemaakt op een moment dat het bos gekapt is waardoor een gedeelte van de Maashelling mooi zichtbaar is. Momenteel groeit er een ongeveer zestig jaar oud donker beukenbos dat mij steeds doet denken aan het liedje van Max van Praag uit de jaren zestig van de vorige eeuw over de Limburgse koempels (mijnwerkers) die dagelijks in de donkere mijnen afdalen om er steenkool te winnen. Max van Praag zingt: “Ze dalen in donkere schachten, waar nooit eens een zonnetje lacht”:

29

Die tijdelijk kale boshelling was in feite veel mooier dan de muur van groen die zich nu uitstrekt van Bunde tot Elsloo. Wijsheid voor Staatsbosbeheer om het (laten) kappen van bosgedeelten nog maar eens te beproeven. Bij deze aanbeveling wordt ik op mijn wenken bediend door een aanbeveling in de krant (De Limburger) van maandag 19 augustus. Uit een onderzoek door de universiteit van Wageningen blijkt dat de Europese bossen die na de Tweede Wereldoorlog zijn geplant tekenen van ouderdom vertonen. Daardoor zijn deze bossen veel minder dan enkele decennia geleden in staat koolzuurgas uit de atmosfeer op te nemen. Door deze opname wordt het broeikaseffect getemperd. Ik zal de komende Nieuwsbrief met een kort briefje naar Staatsbosbeheer in Schin op Geul zenden met de bereidheid om café „De Leugde‟ in Geulle in het najaar te reserveren voor een ouderwetse avond verkoop van bospercelen voor kaphout. Krasse knar in Geulse bos In een volgend artikel aandacht voor de boomtax waardoor men ook over geriefhout kon beschikken. Paul Notten, Moorveld.

Kraanwater beste in watertest Vier deskundigen hebben een smaaktest uitgevoerd van zes soorten water: ons kraanwater en vijf soorten flessenwater. Ons kraanwater kwam er duidelijk als beste uit. Flessenwater is niet lekkerder, niet gezonder, veel milieuonvriendelijker en 450 keer duurder dan kraanwater. Waarom drinkt men dan flessenwater?

Milieudefensie Meerssen [email protected] tel. 043-3643740

30

Is uw tuin al winterklaar? Als ik dit schrijf hebben we net de tweede hittegolf achter de rug en valt er vandaag op 7 augustus 2013 flink wat regen. Om de droogte in de bodem te verdrijven moet er nog veel meer vallen. Onze kleindochter vond het maar niks die regen, want lekker in het badje buitenspelen is er vandaag niet bij. Maar gelukkig begrijpt ze dat de bloemen, de bomen, struiken en de aarde blij zijn omdat ze allemaal dorst hebben. En zij kan die grote dorst niet lessen met haar plastic gietertje. Dus is er regen nodig. Als u dit leest is het einde van het tuinseizoen in zicht en moeten we de tuin winterklaar maken. In de meeste tuinboeken en bladen kunnen we lezen dat de tuin voor de winter goed aangepakt moet worden: uitgebloeide bloemen en stengels afknippen, zaden en dorre takken verwijderen en ook afgevallen blad opharken. DOE DIT NIET! Als u diversiteit in de tuin wilt en veel dierenleven dan maakt u een tuin niet winterklaar. Laat alles gewoon staan en liggen. De afgevallen bladeren vormen een beschermlaag voor de planten in de winter. Regenwormen “trekken” de bladeren een voor een mee naar beneden, en verbeteren zo de bodemstructuur. Lieveheersbeestjes, spinnen en andere bodemdiertjes en slakken verstoppen er zich in. Afgevallen bladeren over stenen en dakpannen is een prima winterverblijf voor egels en padden en kikkers. En de stengels van planten die blijven staan zijn in de winter prachtig als ze bevroren zijn of een “hoedje” van sneeuw krijgen. De zaden trekken vogels aan. Zo hebben wij afgelopen winter veel putters gehad die op de zaden van de teunisbloem in onze tuin afkwamen. Schitterend gewoon! In de stengels worden door insecten gaatjes geboord en daarin overwinteren ze dan. Bekijk maar eens een stengel en ontdek hoeveel gaatjes erin zitten. Als de zaden in de tuin blijven komen daaruit nieuwe planten. Omdat wij de uitgebloeide steenanjers niet afknippen, is die zich aan het verspreiden door de tuin. We hebben zelfs al twee keer een zaailing van de edelweiss in de tuin gehad. Het is wel belangrijk om planten waarin ziektes zitten af te knippen en in de GFT-bak te deponeren, nooit op de composthoop. Bijvoorbeeld meeldauw of roest. Als we zo met onze tuin omgaan herstellen we de natuurlijke kringloop en geven we veel dieren overwinteringmogelijkheden. In de natuur wordt er in een bos of hei ook niets winterklaar gemaakt. Els Derks-van der Wiel

31

Sponsoren Deze ondernemers steunen ons met een financiële bijdrage: Albert Heijn – Dijkstra, Vliegenstraat 50,6241 CH Bunde, 043-3652244 Slagerij America, Beekstraat 42, 6231 LG Meerssen, 043-3642261 Apotheek Meerssen, Proost de Beaufortstraat 5, 6231 EB Meerssen Foto Artica, Volderstraat 13, 6231 LA Meerssen, 043-3642896 Autoservice Meerssen, Weerterveld 18, 6231 ND Meerssen, 043-3580208 “BLOEIEND”, Bunderstraat 109, 6231 EJ Meerssen, tel: 043-3642393 Bloemenhuis De Zonnestraal Meerssen,Gasthuisstraat 28, 043-3655081 Transportbedrijf P.Brassé, Groot Berghem 42, 6235 BL Ulestraten Bunder Bräu bierspecialiteiten, Roggeveldstr.14,Bunde www.bunderbrau.nl Café A ge Pannes, Panhuis 20, 6305 AR Schin op Geul, 043-4591439 Café Ghijsen, Raar 15, 6231 RP Meerssen, 043-3643386 Café-terras AU SOLEIL, Grendelplein 11, Valkenburg tel: 043-6012768 Camping aan Geul en Bos, Houthemerweg, 043-3642085 / 06-54604580 Camping het Geuldal, Gemeentebroek 13, Meerssen, 043-6040437 Camping Meerssen, Houthemerweg 95, Meerssen, tel: 043-3654743 Stomerij Clean Inn, Bunderstraat 76, 6231 EL Meersen, 04303644212 De Groenteschuur, aardappelen, groente en fruit, Geulstr.45, Bunde, 3645260 Aannemersbedrijf De Jong, Meerssen, 043-3642391 Stg.Gemeenschapshuis De Stip, Meerssen, 043-3650522, bgg 043-3643445 Rijwielhuis Jean-Pierre Dieteren, Bunde, 043-3648939 Enter Force, Vliegveldweg 194, Maastricht-Airport tel: 043-3649055 EPM Maastricht, [email protected], tw:@epmmaastricht tel:

3642823

ETOS Mullenders, St.Rochusstraat 22, 6241 CD Bunde, 043-3650210 Centrum voor Fysiotherapie en Medische Fitness, Meerssen, 043-3644066 Glashandel Meijers, Oranje Nassaustraat 4, 6231EX Meerssen, 043-3642857 Heads Hairfashion, St Josephstraat 21, 6231 EC Meerssen, 043-3648765 Hoveniersbedrijf Cordewener Groen, Pasweg 1a, Bunde 043-3648548

32

Bakkerij Kleintjes, Gasthuisstraat 20, 6231 JW Meerssen, 043-3642283 R.Lardenoije, Vliek 11, 6235 NR Ulestraten, 043-3643234 Fysiotherapie Laumen en Leszczynski Bunde, 043-3645332 Loodgietersbedrijf Krauth, Bunderstr.13, 6231 EH Meerssen, 043-3642275 Gebroeders Odekerken, voor al uw bestratingen, 043-3644448 Slijterij Wijnhandel Bernard Rekko, Meerssen, 043-3642533 Rob Smeets Rijwielen, Bunderstraat 204, Meerssen, 043-3655269 Rosta-Tours Touringcar-bedrijf, Burg.Kisselsstr.75, Meerssen, 3647173 Rovisport, Bunderstraat 27, 6231 EH Meerssen, 043-3647923 P.Sassen VOF Transportbedr.grond- en sloopwerken, Bunde, 043-3641468 Mechanisatiebedrijf Schouteten, Genzon 14, Ulestraten, 043-3643210 Slagerij van de Nobelen, Agnesplein 4, 6241 CA Bunde Schildersbedrijf Bert Smoorenburg, Broekhoven 1, Geulle, 043-3653360 Tandheelkundig Centrum Bunde, Burchtstraat 35, 6241 CR Bunde Tandartsenpraktijk Stegen, Aan de Gapert 4, 6231 BX Meerssen Natuursteenbedrijf Valksteen, De Valkenberg 1B, Valkenburg, 043-6014858 Verhey Meubelen, Beekstraat 35-37, 6231 LE Meerssen, 043-3642941 Hampshire Inn - Vue des Montagnes Geulhem, 043-6040652 Wonen Meerssen, Bunderstr.28, 6231 EL Meerssen, 043-3664777

Uitspanning “De Nachtegaal” Gemeentebroek 6 6231 RV Meerssen Telefoon 043-3642161 Internet www.uitspanningdenachtegaal.nl Mail [email protected]

Iedere dag geopend vanaf 10.00 uur