Het Groene Blaadje nummer 135 lente 2015 IVN Heeze-Leende

Het Groene Blaadje nummer 135 lente 2015 IVN Heeze-Leende

Instituut voor natuur educatie & duurzaamheid Afdeling Heeze-Leende

IVN AFDELING HEEZE-LEENDE Strabrecht 14 5591 BP Heeze Website: http://ivn.nl/afdeling/heeze-leende BESTUUR Voorzitter Minke Greve Burg.Serrarisstraat 68 email: [email protected]

5591 EH Heeze 040-2623237

Secretariaat Jef van den Hurk Atlas 1 email: [email protected]

5591 PJ Heeze 040 2262442

Penningmeester Geert Engels Schoolstraat 82 email: [email protected]

5591 HM Heeze 06 38895545

Leden Ivo Rothuizen Marijkelaan 4 email: [email protected]

5591 GJ Heeze 040 285 2916

Mari de Bijl Boschlaan 24 email: [email protected]

5591 HJ Heeze 040 226 4226

Ledenadministratie

[email protected] IVN Vereniging voor natuur- en milieueducatie Het IVN Vereniging voor natuur- en milieueducatie, is een vereniging van vrijwilligers en beroepskrachten die streeft naar meer natuur en een betere kwaliteit van het milieu. Lidmaatschap en donatie Aanmelding als lid of donateur bij de ledenadministratie. Ook voor het doorgeven van adreswijzigingen en andere wijzigingen van het lidmaatschap kunt u terecht bij de ledenadministratie. Het lidmaatschap kost minimaal € 15,50 per kalenderjaar en een donatie bedraagt minimaal € 12,50 per kalenderjaar. Voor organisaties en huisgenootleden gelden aangepaste tarieven. De contributie kan voldaan worden door deze over te maken op onze bankrekening NL17RABO0120361132, graag onder vermelding van uw postcode en huisnummer. (bijvoorbeeld: 1234AB-5a). Leden ontvangen het landelijk blad "Mens en Natuur" en het afdelingsblad "het Groene Blaadje". Donateurs ontvangen alleen "het Groene Blaadje". Bankrekening Bankrekening NL17RABO0120361132, t.n.v. IVN Heeze-Leende. Wandelingen en Rondleidingen Voor wandelingen en rondleidingen, die wij voor u kunnen verzorgen, verzoeken wij u vriendelijk om minimaal een maand van te voren de werkgroep "Wandelingen Coördinatie" te benaderen. Kostenvergoeding: € 2,50 per persoon. "Het Groene Blaadje" / de Website / “Mijn IVN” Ingezonden stukken, tekeningen en foto's blijven voor verantwoording van de auteurs. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of te weigeren.

Adressen, zie binnenzijde omslag achter. Clubgebouw "De Sleutelbloem" Strabrecht 14 5595BP Heeze Bibliotheek en IVN-Winkel. Open iedere woensdag van 10.00 tot 13.00 uur

“Het Groene Blaadje” Een uitgave van het IVN Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie afdeling Heeze – Leende verschijnt 4 keer per jaar

Inhoud Redactioneel ............................................................... 1 Beste IVN-ers ............................................................... 1 Van het bestuur........................................................... 2 Vleugelveer ................................................................. 3 In de spotlights Marleen Hoogendam......................... 4 Project Facebook IVN Brabant Zuid-Oost ................... 5 Lente in Leende ........................................................... 6 Van de Penningmeester. ............................................. 9 De lente komt er aan … ............................................. 10 Bijscholingsmorgen voor de schoolgidsen ................ 11 Visitekaartje en bron van informatie ........................ 12 De Sleutelbloem op de schop ................................... 12 Activiteitenoverzicht IVN Heeze – Leende ................ 14 Bijzonderheden publiekswandelingen ...................... 15 Passie voor de vuursalamander ................................ 16 Gelezen in … .............................................................. 17 Boekbespreking ......................................................... 18 Uit een ander nest..................................................... 19

Redactioneel Het is weer een mooi nummer geworden. Bedankt voor uw bijdrage. Een grote verandering staat op stapel. Tot 2010 had Het Groene Blaadje een handzaam A5 formaat, waar je lekker doorheen kon bladeren. Daarna werd het de onhandige uitvoering, zoals de huidige, van aan elkaar geniete lossen vellen A4. Die lastig bladert en nietjes die gemakkelijk schade aanbrengen. Wat bleef was het groene omslag. Met ingang van het zomernummer gaat Het Groene Blaadje van kleur verschieten. Het groene omslag verdwijnt, maar een prachtig omslag in kleurendruk komt er voor in de plaats. Wat blijft is het A4 formaat, maar wel zo dat bladeren weer een feest wordt. En geen hinderlijke pootjes van nietjes aan de buitenkant. Voor de redactie een grote uitdaging, waar u hopelijk blij mee kunt zijn.

Kopij voor het herfstnummer Uw bijdrage aan het zomernummer (nummer 136) ontvangen wij graag vóór 1 juni 2015. U kunt uw bijdrage insturen per e-mail via [email protected], maar ook per post aan Redactie het Groene Blaadje, Pomperschans 78, 5595AW Leende.

Beste IVN-ers De voorbereidingen voor het jaarlijks uitstapje voor leden van het IVN zijn gestart. Ineke, Mari en Hans zijn op zoek geweest naar een geschikte locatie die ze, op advies van Corrie bezocht hebben. We hebben verschillende mogelijke locaties bezocht en kozen voor het volgende programma. In de ochtend gaan we een blauwgraslandgebied van 100 ha bezoeken en in de namiddag bezoeken we een afwisselend en geaccidenteerd terrein van bos en hei. Kortom gebieden die naar onze mening floristen en faunisten zullen boeien. We willen ‘s ochtends rond 8:00 uur vertrekken en zullen na zeventig minuten onze bestemming bereiken. Wij zagen er op 27 februari kramsvogels, een ooievaar en goudhaantjes en hoorden de grote bonte specht en de ral. Het gebied wordt gekenmerkt door de vergezichten en de vele boomsoorten. Uiteraard zorgen we, naast je eigen lunchpakketje, voor een natje en een droogje en gelegenheid voor sanitaire stops. Kortom leg de datum al in je agenda vast dan zorgen wij voor een uitgebreide uitnodiging. Tot zaterdag 30 mei. Groeten, Ineke, Mari en Hans

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

1

Van het bestuur Voorjaar! We trekken het veld weer in. De een gaat met een gezellig groepje op zoek naar heidekikker of rugstreeppad en hoort misschien zelfs wel roepende boomkikkers. Horen we er meer dan vorig jaar? Zien we weer hazen lopen of een zwijn met jongen op de weilanden staan? Als een soort van bijvangst? Een ander struint de Strabrechtse Heide af om de jaarlijkse inventarisatie van bijzondere vogels mee vorm te geven. ‘Ach kijk, de roodborsttapuit zit in hetzelfde struikje als vorig jaar’. Het is altijd weer spannend of ook de blauwborst of de wespendief weer is teruggekeerd uit zijn overwinteringsgebied. Weer anderen lopen juist met hun hoofd naar de grond gericht. Niet omdat ze depressief zijn maar omdat daar hún passie te vinden is; planten. Komen de klokjesgentianen al weer tevoorschijn? Zien we de lelieachtige sprieten van de beenbreek, die we vorig jaar bij dat ven hebben ontdekt, al weer tevoorschijn komen? Laad de accu weer op mensen want je hebt hem nodig. Geniet van de mooie natuur die ons dorp biedt. Gratis. Altijd in de aanbieding. In de achterliggende periode is er ook veel gebeurd. De boomfeestdag is alweer achter de rug. De cursuswerkgroep is druk bezig en de bibliotheekwerkgroep is geaard in het verbouwde honk. Zoals jullie weten is er een prachtige nieuwe keuken ingebouwd. Met dank ook aan de gemeente. Dat mag ook wel eens worden gezegd. Het heeft even wat rommel gegeven in de druk bezette Sleutelbloem maar het ergste is achter de rug. We kunnen er weer een tijdje tegen. Als het goed is, is op de plaats van de oude keuken een boekenwand verschenen van eikenhout. Brabants Landschap heeft hier wat aan bijgedragen. Een oude schuld is daarmee vereffend. Mooi. Win-win. Een werkgroep die vaak vanuit de Sleutelbloem werkt, met kaarten van het buitengebied voor hun neus, is de milieuwerkgroep. Niet altijd het leukste werk. Er worden door de gemeente wel eens verwijten gemaakt als de groep bezwaar heeft aangetekend tegen een plan dat slecht is voor natuur en milieu. Niet iedereen is dezelfde mening toegedaan. Belangen verschillen. Politieke spelletjes worden soms gespeeld. Dat moet je kunnen en daar moet je maar zin in hebben. Alle respect voor de leden van deze groep. In februari zijn ze met het Waterschap de Dommel om de tafel geweest in verband met bomenkap op de Rul. Het Waterschap móet van de overheid water bergen om te voorkomen dat Geldrop onderloopt. Dom om zo dicht bij een rivier te bouwen natuurlijk maar ja, de huizen staan er. Wel zaak voor alle gemeentes in ons land om geen enkele woning meer te bouwen in uiterwaard of laaggelegen gebied. Een kwestie van een beetje je verstand gebruiken. Vooral tussen de Rul en de A67 moet water worden geborgen. Dat betekent dat bij de Rul een dam moet komen en dat gaat ten koste van een aantal beukenbomen die daar staan. Na een bezwaar van de milieuwerkgroep zijn ze dus met het Waterschap aan tafel geschoven. Er is compensatie afgedwongen in de vorm van een 6 meter brede houtwal die haaks op de Rul komt te staan. Daar staat onze groep voor. Het liefst hadden ze gezien dat de bomen konden worden gespaard. Toen bleek dat het niet haalbaar was is ingezet op nieuwe natuur zoals die in dit plan ook door het Waterschap wordt gerealiseerd door de Kleine Dommel te laten hermeanderen, vochtige hooilanden aan te leggen en houtbundels in de beek te deponeren. En nog een hoop meer. Eind 2015 moet het allemaal af zijn. We zullen het Waterschap kritisch volgen maar zijn hoopvol gestemd. Namens het bestuur, Mari de Bijl

2

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Vleugelveer een klompenmanneke uit Lörp dwaalt als een indiaan door de doolhofpaadjes van de Strabrechtse Hei hij sluipt en kruipt geruisloos door beemd en bos hij leest de voetsporen van de vos ziet de jonge vosjes ravotten rond het hol achter bunt en blad verscholen dansen voor zijn ogen korhoenderhanen hij telt de witte vlindereitjes op de blauwe klokjesgentiaan raapt een vleugelveer van de kraanvogel de indiaan ligt languit te luisteren naar het lied van de hemelvogel de leeuwerik er is een vriend van de Strabrechtse Hei geboren de indiaan weet de nesten van de zwart glanzende houtmieren de schuilplaats van de onderduikers de groene spaarzame jeneverbessen het Rond Venneke hij kent de Strabrechtse Hei als zijn broekzak

IVN Heeze - Leende

indianen hebben hun eeuwige jachtvelden ook onze klompenindiaan gaat dood zes en tachtig jaren oud de hemelpoort staat wagenwijd open hemelingen Co Cis en Jo Louise Jan-Peter Wim Theo Jos Jan Louke Joep en Ed verwelkomen de indiaan harmonicaklanken klinken harba lorifa … Ed zegt: welkom indiaan hier is de vleugelveer van de kraanvogel we hebben hem voor jou bewaard harmonicamuziek zingt zachtjes harba lorifa …

8 december 2014 piet brock

HGB 135 lente 2015

3

In de spotlights Marleen Hoogendam

“Ik kreeg een lesje in nederigheid” We zitten in de pas opgeknapte Sleutelbloem. Een eerste lentezonnetje schijnt binnen. Na ja lente, volgende week is het pas maart. Ik had Marleen gevraagd voor een gesprek omdat ze zo succesvol is met haar kinderwerkgroep. Hoe doet ze dat toch iedere keer weer? Hoe bedenkt ze het, al die originele acties? Marleen Hoogendam, in haar dorp Mariahoop/Echt kennen ze haar als Marleen Gielen. Ze werd er 43 jaar geleden geboren, heeft één zuster, haar vader had een garagebedrijf. Omdat de natuur in het dorp nooit ver weg was, is Marleen daar mee opgegroeid. Ze dacht dat ze er al veel van wist maar eenmaal bij het IVN bleek dat tegen te vallen. Maar eerst: studeren. Na het VWO trok ze naar de Universiteit van Maastricht om geneeskunde te studeren (alternatief was biologie), later bleek ze meer interesse te hebben in milieugezondheidskunde en wilde ze de voorlichtingskant uit. In Wageningen studeerde ze af in de epidemiologie. Daar in Wageningen gebeurde iets belangrijks: ze ontmoette Eelco, waarmee ze ondertussen al weer vele jaren getrouwd is. Ze hebben drie kinderen: Paula, Ellen en Sarah Nadat ze afgestudeerd was is ze bij de GGD in Dordrecht en later in Rotterdam terecht gekomen waar ze achtereenvolgens voorlichting “gezond wonen” gaf en eerstelijns medewerker milieugezondheidskunde was. Na wat omzwervingen in het westen van het land kreeg Eelco een baan in Eindhoven en wat is er dan mooier dan in Heeze te gaan wonen? Engelse tuin, veel kinderen, vlak bij de natuur. In Dordrecht had Marleen al kennis gemaakt met het IVN die ook activiteiten voor kinderen op het programma hadden staan. Via de groencursus heeft Marleen kennis gemaakt met IVN Heeze-Leende en was erg onder de indruk van het enthousiasme van de docenten. “Het was ook een lesje in nederigheid”, zegt ze zelf. “Ik kwam tot de conclusie dat wij mensen eigenlijk niets weten van de natuur, dat er nog zo veel te ontdekken valt en dat we steeds weer kunnen leren”. Dan kan je nog zoveel boeken van Desmond Morris gelezen hebben… In Heeze kwam Marleen in aanraking met de kinderactiviteiten van het IVN. Loes en Betty waren er toen al mee bezig. Nadat Betty was vertrokken naar de scholenwerkgroep nam Marleen de coördinatie van de kinderwerkgroep over, later vergezeld door Anneke van Mierlo. Ze groeide er in samen met de ontwikkeling van haar kinderen, zoals ze er nu ook geleidelijk aan weer uit groeit. Gelukkig staan er anderen klaar om het over te nemen. Marleen wil trouwens niet stoppen met het werk, alleen wil ze minder coördinatie-werk doen. Het werk van de kinderdoegroep is erg succesvol. Vaak zijn er zo’n 20 à 30 kinderen. De werkgroep bestaat uit 6 à 7 personen. Maar nu de “hamvraag”: hoe kom je steeds weer aan ideeën? Allereerst is het het resultaat van een groepsproces: brainstorming binnen de werkgroep. Verder komen er initiatieven van buiten zoals de activiteit “hakken en aanpakken” en “nacht van de nacht”. Verder was Marleen in het verleden al volop bezig met natuurbeleving bij kinderen. Enige tijd heeft ze samen met haar zus een eigen bedrijfje gehad, Stichting Aarden Limburg. Hiermee probeerden ze de

4

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

natuurbeleving op scholen te stimuleren, o.a. met behulp van leskisten. Daarin zaten ideeën voor activiteiten voor alle klassen over het thema “Aarde(n)”. De leerkrachten konden gebruik maken van drie dagdelen aan ondersteuning. De scholen die de leskist hebben afgenomen maakten daarvan echter weinig gebruik. “Het viel niet mee om binnen te komen op scholen”, zegt Marleen. “Dat maakt het succes van de scholenwerkgroep bij ons IVN voor mij des te opmerkelijker”. Op de vraag hoe ze voor zichzelf de toekomst ziet bij het IVN zegt ze dat ze nog best wil doorgaan met activiteiten voor kinderen. Ze vindt zichzelf geen bestuurder. “Misschien op termijn iets in de Milieugroep”, zegt ze. Verder blijft ze actief in de Amfibieënwerkgroep. De toekomst voor het IVN zelf ziet ze rooskleurig in. Ze denkt jonge mensen (30-40 jaar) te betrekken bij de natuur door gerichte cursussen aan te bieden, zoals de Cursus Natuurbeleving van Loes en Betty die binnenkort van start gaat. Verder kan je aansluiten bij jonge gezinnen door activiteiten aan te bieden op momenten dat er behoefte aan is, bijvoorbeeld in de vakantie. Goed voorbeeld is het maken van vogelnestkastjes en insectenhotels dat de kindergroep ooit organiseerde in de krokusvakantie en paddenstoelenwandelingen in de herfstvakantie. Marleen Hoogendam, hadden we er maar meer van…

HAAS (naam bij de redactie bekend)

Project Facebook IVN Brabant Zuid-Oost Onze PR-groep maakt deel uit van een overleg tussen de pr-mensen van de IVN-afdelingen binnen onze regio. Binnen dit overleg is een werkgroep Multimedia in het leven geroepen, die begonnen is met de opzet van een gemeenschappelijke Facebook-pagina. Doelstelling is om hierop al onze activiteiten te plaatsen en verder een platform te bieden voor het stellen van vragen, het voeren van discussies e.d. over zaken die de natuur betreffen. Dat betekent dat we een netwerk van mensen beschikbaar moeten hebben die expertise hebben m.b.t. verschillende natuuronderwerpen. Ook willen we dat Facebook ons de mogelijkheid biedt om contacten te leggen voor wandelingen, lezingen, excursies. Door middel van Facebook hopen we contact te maken met een belangrijke doelgroep (30-ers en 40-ers) en op termijn nieuwe leden te werven. Om succesvol te zijn met Facebook moeten we meer dan alleen informatie verstrekken. We moeten verrassend voor de dag komen. Er moet altijd een aanleiding zijn om onze pagina te bezoeken en berichten door te sturen naar andere gebruikers. Om Facebook van de grond te krijgen moeten we snel een aantal volgers hebben. Het zou fantastisch zijn als iedereen die actief is op Facebook foto's, berichten, ideeën en feedback met ons deelt. Wie doet er mee? Om de invoering van een eigen Facebook-pagina tot een succes te maken hebben we verschillende mensen nodig:  Als eerste zoeken we een beheerder voor de hele regio die toeziet op de gemaakte afspraken.  Daarnaast zijn we op zoek naar enkele actieve gebruikers die de taak op zich willen nemen voor het melden van activiteiten, het beantwoorden van gestelde vragen en het verzorgen van de nodige interne communicatie. Zij zorgen ervoor dat de Facebook-pagina aantrekkelijk blijft voor onze doelgroep.

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

5



Tenslotte zoeken wij een aantal actieve volgers binnen en buiten onze afdeling. Deze zijn van groot belang om bij de opstart snel een aantal volgers te creëren, waardoor er een olievlekwerking ontstaat. Ben je een Facebook-gebruiker en wil je een actieve rol spelen bij de opstart van het Facebook van onze eigen regio, meld je dan aan bij Minke of bij ondergetekende. Namens het project-team, Ruud Krielaart

Lente in Leende Eropuit trekken met de kinderen, ook in de Lente. Leendse Lente, we komen er aan! Tien tips om van onze mooie omgeving te genieten, van de grote, maar zeker ook de kleine natuur. 11. Jammer genoeg is de kievitenwerkgroep onder leiding van Jac Seijkens gestopt met het beschermen van kievitsnesten in Leende(rstrijp). De aanleiding is heel vervelend: van 120 nesten in 2002 is het aantal legsels teruggegaan naar nog maar 14 in 2012. En omdat er heel veel tijd gaat zitten in struinen door de weilanden en turen naar eitjes, is de knoop doorgehakt en het beschermen gestopt. Jammer voor mij, want ik had bedacht dat het een leuk uitje zou zijn, om een ochtend met deze werkgroep mee te lopen en kievitsnesten te beschermen. Dan maar een iets andere insteek: ga op een zonnige zondagmorgen een fietstocht maken door Leenderstrijp. Op de website van ons IVN is er een te vinden van 38 km (ook door Heeze en Sterksel). En als je dan langs de Paaldijk in Leenderstrijp fietst, zie je zeker één kievit. Een mooi houten beeldje staat aan de Paaldijk in de bocht ter hoogte van de Strijper Aa. Het beeld is gemaakt door houtkunstenaar Toine Verlijsdonk uit Nuenen. En hopelijk zijn de kieviten daar ook te zien. Vroeg in het voorjaar zijn ze al druk met nestelen. Kieviten maken net als andere weidevogels een nest van niks. Eén keer met de buik in de grond duwen, wat grasstengeltjes eroverheen leggen en klaar is pa. Hij maakt meerdere nestjes, want Ma Kievit wil wat te kiezen hebben (snap ik helemaal). De eieren van de kievit worden heel vroeg in het jaar gelegd. De eitjes zijn goed gecamoufleerd en dat nestje-van-niks, daar loop je zo aan voorbij. De kuikens die uit het ei komen zijn ook alweer prima gecamoufleerd met allerlei bruintinten. Ze kunnen ook al heel goed lopen. Lang, lang geleden, toen ik langs de velden naar de middelbare school fietste, heb ik verschillende kievitskuikens een drukke weg over gezet. Ze vertrouwen zo op hun schutkleur, dat ze zich tegen de grond drukken als er gevaar aankomt. Met andere woorden: een interessante vogel om kinderen attent op te maken. 12. Behalve de kievit gaan er in het voorjaar veel meer vogels broeden. Vogels die een écht nest bouwen in een boom, of in een nestkastje. En deze vogels kun je helpen door bouwmaterialen voor ze te verzamelen. Knutsel in een half uurtje je eigen 'van restmateriaal – naar nestmateriaal'-houder in elkaar! Hiervoor heb je nodig:  Nestmateriaal, zoals honden-, paarden- of schapenhaar, hooi, stro, kleine takjes en (natuurlijk) garen.  Een verzamelaar, zoals een uien- of mandarijnennet. Of, dat vind je ook op het grote internet: een oude garde. Ideaal om nestmateriaal in te proppen.  Een afdekbordje, om het materiaal zo droog mogelijk te houden. Bijvoorbeeld een plastic deksel of bordje. Dit maak je vast aan de bovenkant van de verzamelaar, bijvoorbeeld door een klein gaatje

6

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

te maken in het bord en hier een touw doorheen te rijgen. Hang het ding in de tuin, in de buurt van de voederplank bijvoorbeeld, en geniet van de mezen die af en aan vliegen met takjes en haren. 13. 'Bloasdonk' is weer net 'Leende' geworden, maar wist je dat je de Bloas ook van dichtbij kunt bekijken? Afgelopen zomer hebben we met het gezin de toren beklommen. Samen met Hans van der Kruis kwamen we tot achter de uurwerken en hadden we een weids uitzicht. Was het helder weer geweest, dan hadden we kunnen zien wat er in Eindhoven gebeurde, maar jammer, het regende. Waarschijnlijk ook in Eindhoven. Op alle verdiepingen van de toren vertelde Hans weer een ander spannend verhaal. Het feit dat de spits NIET vastgemaakt is aan de toren, maar door z'n eigen gewicht op de plek blijft (al eeuwenlang), dat is toch fascinerend! Het is een leuke beklimming voor alle leeftijden, misschien nog het minst voor pubers, maar ook die hebben het overleefd en waren voor hun doen enthousiast (“Ja, het was te doen”). 14. Het wordt een hele spannende vrijdag, 20 maart a.s., want de maan schuift dan tussen de zon en de aarde door: er komt een ZONSVERDUISTERING aan! Niet alleen in Leende, maar in ons hele land zal op vrijdagmorgen 20 maart het zonlicht rond 10.30u verduisteren. De natuur zal er zeker op reageren! Het begint rond 9.30u en eindigt rond 11.30u. In Schotland is de verduistering totaal.

Kijken naar de zon is slecht voor de ogen. Een lasglas of een (duurder) eclipsbrilletje beschermt ze. En is dit niet beschikbaar, dan kan de verduistering ook nog online gevolgd worden.... 15. Een dag na de zonsverduistering schijnt ie hopelijk weer volop, want dan kunnen de handen uit de mouwen: Op zaterdag 21 maart doet de natuurwerkgroep van IVN Heeze-Leende mee aan de vrijwilligersactie van het Oranje Fonds: NLDoet. Een open heideveld op de Spinsterberg wordt onder handen genomen. Het werk bestaat uit het uittrekken, afzagen en afknippen van jonge boompjes. Het werk door kinderen moet onder begeleiding van hun ouders gedaan worden. Er wordt gewerkt van 9.00 tot 13.00 uur. IVN Heeze-Leende zorgt voor gereedschap en waar nodig voor werkhandschoenen. En voor iets te eten en te drinken. Aanmelden kan vóór 15 maart met vermelding van het aantal volwassenen en kinderen bij Eugene Klinkenberg via: [email protected] 16. Is de paddentrek al begonnen? Als de nachten vochtig zijn, en warmer worden dan 6ᵒ Celsius, dan trekken de eerste kikkers en padden van hun winterse rustplekken in bossen en tuinen, naar open water toe. Soms klemmen de mannetjes zich voor de zekerheid al op een dame vast. Dat mag hoor, want Mevrouw Kikker is een stukje groter dan haar man, zij kan hem wel tillen. Komen de kikkers bij

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

7

een mooi nat plekje aan, dan zal zij de dril afzetten en hij de dril bevruchten met zijn sperma. En dan is het werk weer gedaan, kwaak. Om in deze periode een avondwandeling te maken en de kikkers en padden op trek te zien, is heel bijzonder, een weekend is er ideaal voor. Voor de lezers met Facebook heb ik een tip: Op het account van Kikkerdril Natuureducatie worden heel leuke foto's geplaatst van de Poelenwerkgroep in Eindhoven. Een (bijna) dagelijks cadeautje! 17. Lieveleendebeestjes verzamelen Eén van de eerste vliegende insecten in het voorjaar zijn de lieveheersbeestjes, voor dit stukje omgedoopt tot Lieveleendebeestjes. Ze zijn er al zo vroeg, omdat ze als volwassen insecten overwinteren. Als de zon een beetje wil schijnen, dan komen ze tevoorschijn. Vaak uit een buxusheg, een ideaal Lieveleendebeestjes-hotel. Om een zomerse bladluizenplaag te voorkomen, is het goed om voor koppelaar te spelen. Zoek de Lieveleendebeestjes, zet ze in een pot met een bloeiende wilgentak (katjes), waar ze lekker van kunnen smullen, en de natuur doet de rest. De mannetjes en vrouwtjes paren en daarna legt het vrouwtje eitjes, in de buurt van bladluizen. Het lievelingseten van die Lieveleendebeestjes! 18. Groenten en kruiden zaaien. Maar opeens doet iedereen dat, want de Kruidenier die op de Kleintjes let, is eind februari een actie gestart om bij de boodschappen een klein potje met een klein beetje zaad cadeau te doen. Maar bijvoorbeeld raapstelen zitten niet erbij. En die kan gelijk in de volle grond, ook al in maart. Zaaien en later smullen, het is heel leuk om samen met de kinderen te doen. 19. In Leenderstrijp is het op een zondagmiddag gezellig wandelen. Dat heb ik uiteraard uitgeprobeerd. Mijn dochter van elf vindt dat ik beter de Hoogeindseweg kan noemen, zij had de rolschaatsen ondergebonden en vond deze gladde asfaltweg een stuk aangenamer. We zijn het St. Janskapelleke in geweest (zonder rolschaatsen!), en hebben de mooie glas-in-loodraampjes bewonderd. Een tip om te zorgen dat komend jaar ons huis niet getroffen wordt door de bliksem: maak een SintJanstros. Rond de naamsdag van St Jan (24 juni) zoek je de volgende bloemen en bladeren bij elkaar: St Janskruid, notenblad, koningsvaren, gele lis, korenbloem, margriet, rode en witte koekoeksbloem, vergeet-me-nietje, wild viooltje, Spaans gras, aargras en lindeblad en uit de tuin nog een rode en witte roos en een anjer. Dat zal een mooie bos worden, ik hoop dat het goed werkt tegen de bliksem! 20. Als laatste is het een aanrader om het Brouwhuis in Leende te bezoeken voor een lekkere kop thee. Een gebouw dat al 200 jaar een belangrijke plek inneemt. En als je daar voldoende bent uitgerust, dan kun je weer hup-naar-buiten, naar het ernaast gelegen VVV kantoortje. Ze zijn op woensdag t/m vrijdag geopend van 10.30 tot 15.00u en op zaterdag en zondag van10.30 tot 13.30u. Om bijvoorbeeld een leuke wandel- of kanotocht uit te zoeken, informatie over kickboksen te krijgen (het kan allemaal), en ik heb er twee boekjes gehaald, één van Piet Willems en Hans Henkes “Samen naar huizen kijken in Strijp” (dat was handig voor dit stukje), en 'Natuurlijk Sterksel Ommetjes”, van Dorpsraad de Heerlijkheid Sterksel. Ik heb alweer volop ideeën voor de 10 uitjes van de Zomer in Sterksel! Internet verwijzingen: Kerktoren beklimmen: Lenie Mijs (tel. 2062225) of Jac Staals (tel. 2061857) regelen de rondleidingen. Voor de beklimming van de toren is de bijdrage € 3,- pp., voor een rondleiding in de kerk ook €3,- pp. Een gecombineerde rondleiding kost €5,-.Meer info: http://www.parochie-leende.nl/index.php/bezichtigen

8

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Zonsverduistering: http://live.slooh.com/stadium/live/the-total-solar-eclipse-of-2015 Werken op de Spinsterberg: https://ivn.nl/afdeling/heeze-leende/activiteiten/werkgroep-natuurbeheer-op-spinsterberg-metnldoet Kikkerdril: https://www.facebook.com/kikkerdrilnatuureducatie?fref=ts Mooie Leendse natuurfoto's van Erik van Asten: https://www.facebook.com/hei.heg.hoogeind.leende?fref=ts http://www.hei-heg-hoogeind.dse.nl/ Meer informatie over de St Janstros: http://www.traditie.nl/tradities_26.html?action=tradition&id=26

Van de Penningmeester. Op het moment van schrijven moet de jaarvergadering nog plaats vinden. In die vergadering zal ik de financiën over 2014 toelichten.

2014 Ik ben in 2014 begonnen met het opnieuw opzetten van de financiën. Hierdoor heb ik elk moment een overzicht van hoe we erbij staan en ook in detail hoe de diverse werkgroepen er financieel voor staan. De kascommissie heeft dit gezien en vond het er goed uit zien. In 2014 heb ik ook een van onze spaarrekeningen van de Rabobank opgeheven en het openstaande bedrag overgemaakt naar de andere spaarrekening. In overleg met Leo en Jacqueline van Bossum (financieel beheerders van de cursuswerkgroep) hebben we de “eigen” rekening van de cursuswerkgroep bij de ABNAMRO-bank opgeheven. Dat betekent dat we voortaan in principe nergens meer met kasgeld zullen werken. De enige kasgelden die er nog zijn zitten bij de winkel. Maar dat zijn slechts kleine bedragen. Ook heb ik geregeld dat wanneer er leden uitgaven doen dit bij mij d.m.v. een speciaal formulier kunnen declareren. Mocht je iets te declareren hebben informeer bij de coördinator van je werkgroep of neem even via mail contact bij me op. In het verleden schreven deze en gene rekeningen uit naar derden voor diensten van IVN Heeze-Leende. Ook dit heb ik naar mij toe gehaald. Nu kan ik ook beter deze uitstaande vorderingen volgen en eventueel herinneringen sturen. Door enkele keren herinneringen te sturen is het me gelukt om op één persoon na alle leden en donateurs hun contributie te laten betalen. Naast deze inkomsten en de inkomsten van de cursussen hebben we enkele flinke bijdragen ontvangen van de gemeente (subsidie), de Rabobank (Steuntje in de rug), Staatsbosbeheer en Brabants Landschap (beheerswerkzaamheden) en hebben we nog een aardig bedrag te goed van de Bosgroep Zuid (beheers- en beschermingswerkzaamheden). Ook van HSL hebben we een kleine bijdrage gehad. Daarvoor allemaal dank. Brabants Landschap steunt ons ook in natura. Ik kan nu wel zeggen dat we een aardig jaar hebben gedraaid. We hebben een paar honderd euro extra geld aan ons vermogen toe kunnen voegen. Maar aangezien we inmiddels druk bezig zijn om de Sleutelbloem te verfraaien zullen we die extra centjes in 2015 wel interen. IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

9

2015 In 2015 ontvangen we weer subsidie van de gemeente. Die gaat wat veranderen. De jaarlijkse subsidie voor onze werkzaamheden bij de Boomplantdag worden toegevoegd aan de reeds bestaande subsidie, waardoor we voortaan jaarlijks € 1000,- aan subsidie ontvangen. Uiteraard wil ik alle leden en donateurs die hun contributie voor 2015 nog niet voldaan hebben verzoeken, dit z.s.m. over te maken naar onze rekening bij de Rabobank NL17 RABO 0120 3611 32. Op de brief die jullie ontvangen hebben staat het minimale bedrag vermeld. Als laatste wil ik graag extra aandacht vragen voor de actie Steuntje in de rug van de Rabobank. Deze actie vind dit jaar plaats van 1 t/m 15 mei. Heb je een rekening bij de Rabobank Dommelstreek zorg er dan voor dat je lid wordt (kan via de website en kost niets en geeft geen verplichtingen!) en geef het IVN Heeze-Leende zo veel mogelijk stemmen. Elke stem meer betekent ook extra bijdragen uit het steunfonds van de Rabobank.

De lente komt er aan …

10

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Bijscholingsmorgen voor de schoolgidsen “Vrolijk fladderde de vlinder verder……….” Dit was de opening van een interessante morgen over vlinders. Gegeven door Loes en Hans. Hiervoor hartelijk dank.. Er komen in Nederland 62 dagvlinders en 2000 nachtvlinders voor. Loes liet ons eerst door haar verhaal ontdekken hoe mensen staan t.o.v. rupsen en vlinders. Daarna kregen wij kleurrijke dia’s te zien van de dagvlinders en rupsen die Hans gemaakt had in Heeze en omgeving. Afwisselend met Loes gaven ze uitleg over de verschillende stadia: ei, rups, pop en vlinder. Elk stadium kan overwinteren en sommige vlinders trekken zelfs naar Afrika b.v. de Atalanta. * Soms wordt er maar één eitje op de waardplant gelegd b.v. het oranje tipje op de pinksterbloemen, soms veel eitjes bij elkaar, de dagpauwoog op de onderkant van de brandnetel. *Sommige rupsen zijn alleseters maar de meeste zijn heel kieskeurig b.v. kleine vos; die trommelt = proeft zelfs met de poten of brandnetel goed is. Maar planten kunnen elkaar onderling zelfs waarschuwen voor bijvoorbeeld de vreterij van rupsen. Ze maken dan een stof aan waardoor ze niet meer smakelijk zijn voor die rups. Dat geeft een heel andere kijk op de natuur, ...planten kunnen communiceren!  Poppen kunnen hangen b.v. aan tak of met een gordel aan een tak zitten, of op de grond liggen of de cocon ligt tussen b.v. grassen. In poppen vindt het proces plaats van eetmachine naar vlinder, hoe is nog steeds een vraag.  Vlinders zijn koudbloedig en moeten opwarmen door zonnebaden. Ze hebben een roltong om nectar uit de voedselplanten of sap van rottend fruit of boomsappen of honingdauw of zelfs vocht van mest, zweet of vocht van dode dieren op te zuigen.  Sommige mannetjes hebben een “hangplek” waardoor de vrouwtjes ze makkelijk kunnen vinden om te paren b.v. eikenpage. Meestal vinden vrouwtjes de mannetjes door hun geur. Vlinders en rupsen hebben veel vijanden b.v. vogels, kikkers, muizen enz. Ze hebben daarom schutkleuren of felle kleuren of schuilplaatsen. Een ding is duidelijk: zonder rupsen geen mooie vlinders. Scholenwerkgroep, Wilhelmien van de Paal

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

11

"De Sleutelbloem" Bibliotheek en IVN – Winkel Iedere woensdag open van 10.00 tot 13.00 uur (Tijdens schoolvakanties gesloten)

Uitleen van natuurboeken Bloemzaden verkrijgbaar Secretariaat-adres IVN Heeze-Leende Strabrecht 14 5591 BP Heeze

Visitekaartje en bron van informatie Onze website is het visitekaartje naar de grote buitenwereld. Met zijn allen moeten wij er voor zorgen dat Kees op de hoogte gebracht wordt van alle activiteiten en nieuwsfeiten, zodat de site immer bij de tijd is. Mooie foto’s zijn altijd welkom. Voor de laatste actualiteiten kijk je op onze website, https://ivn.nl/afdeling/heeze-leende. Onze website is onderdeel van de landelijke site van IVN. Via het logo links boven ga je daar naar toe. Snuffel eens rond en kijk ook op de sites van andere afdelingen. Dat kan een stimulans zijn om onze website nog uitnodigender te maken. Dus, iets te melden, stuur een e-mailbericht naar: [email protected] (webmaster)

De Sleutelbloem op de schop In de Carnavalsvakantie was het dan zover: de opknapbeurt van de Sleutelbloem. Nadat de firma Verhappen het nieuwe keukenblok al eerder had geïnstalleerd werd er nu een beroep gedaan op de zelfwerkzaamheid van onze IVN-leden. Die bleek groot te zijn. Maar het was een mega-klus, zoiets als het oppeuzelen van een olifant. En hoe eet je een olifant op? Inderdaad, iedere dag een broodje olifant en op een goede dag.… Zo kon het gebeuren dat op maandagochtend (terwijl menige carnavalsvierder nog met een kater rondliep) de zagen, boren, slijptollen, freesschijven e.d. binnengedragen werden. Goed gereedschap is het halve werk, zegt men, maar al had ik het beste gereedschap van de wereld (en omstreken) gehad dan had ik nog niet gepresteerd wat Geert voor elkaar bokste. Dus er komt nog iets meer bij kijken! En wat een zaagsel zit er in één boom! Dat had ik me nooit gerealiseerd. Het was niet gemakkelijk om het eens te worden over de nieuwe indeling. 12

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Zoveel hoofden, zoveel zinnen en zoveel warhoofden, zoveel onzinnen! De doelstelling was om de Sleutelbloem te moderniseren zonder de eigen sfeer aan te tasten. Daar is de werkgroep wonderbaarlijk in geslaagd! Alle boeken, tijdschriften en materialen zijn op één plaats ondergebracht en er is tevens een werkblad gemaakt voor de computer/printer e.d. Toen alle oude planken waren verwijderd bleken de muren vol met gaten te zitten. Echt vol. Het leek wel een bijenhotel. Gezien de geringe belangstelling van de bijen werd ter plaatse besloten de gaten te dichten en de muur een sausje te geven. We bleven echter zitten met een afdruk van de zware ladekast op de vloer. Iemand zei: “Goh, nooit geweten dat daar een luik zat”. Toen stelde Geert voor om er een bordje “nooduitgang” bij te plaatsen. Maar dat kan altijd nog. Dank aan alle vrijwilligers voor de enorme inzet. Vrijdag na de carnaval was alles klaar. En Geert: Chapeau! C’est formidable! Ruud Krielaart

Foto’s: De Sleutelbloem vóór, tijdens en nà de klus

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

13

Activiteitenoverzicht IVN Heeze – Leende Activiteiten welke gratis toegankelijk zijn voor het publiek, staan vet gedrukt. Vraag voor de overige activiteiten vooraf informatie bij Jac Staals 040 2061875 of bij de aangegeven contactpersoon. ( ℗ = vertrekpunt of locatie van activiteit) Kijk vooraf op de website voor het laatste nieuws: https://ivn.nl/afdeling/heeze-leende maart 2015  za 28 6.00

Vogelwerkgroep: Oostvaarder plassen

info 0638895545 ℗ gemeentehuis Heeze

april 2015  za 4 7.00  za 11 7.00  ma 13 19.00  13 t/m 16  13 t/m 24  zo 19 10.00

Vogelwerkgroep: Plateaux Bergeijk info 0402262193 ℗ gemeentehuis Heeze Vogelwerkgroep: Rulse laarzenpad info 0402263020 ℗ gemeentehuis Heeze Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) Scholenwerk: Het zaaiproject van Pinkeltje (groepen 1 en 2) Scholenwerk: Het Ganzenspel (groepen 4) Wandeling “Vogels van bos, beek en hei”. ℗ parkeerterrein van SBB bij Sterksels kanaal aan de Panweg te Maarheeze  za 25 6.00 Vogelwerkgroep: Koningssteen Thorn info 0402262193 ℗ gemeentehuis Heeze  ma 27 19.00 Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) mei 2015  Scholenwerk: Bezoek aan het kasteel (eventueel in juni) (groepen 8)  ma 11 19.00 Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237)  zo 17 14.00 Wandeling “Langs de Strijper Aa” en de natuur van Leenderstrijp ℗ herberg “De Hospes” te Leenderstrijp. (In samenwerking met Hei-Heg- en Hoogeind.)  ma 18 19.00 Binnenactiviteit Florawerkgroep (Sleutelbloem, info coördinator 2623237)  18 t/m 29 Scholenwerk: Het boerderijproject (groepen 3)  ma 25 19.30 Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) juni 2015    1 t/m 26  ma 1 19.30  ma 15 19.30  ma 29 19.30

Scholenwerk: Bezoek aan waterzuivering (eventueel in mei) (groepen 8) Scholenwerk: Bezoek kerk Heeze/Leende (eventueel in mei) (groepen 8) Scholenwerk: Project voorjaar (groepen 5 en groepen 6) Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237)

juli    

ma 6 ma 13 zo 19 ma 21

19.30 19.30 14.00 19.00

Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) “Bos en Heidewandeling” ℗ parkeerplaats camping Heezerenbosch te Heeze Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237)

augustus  ma 3  zo 16  zo 16  ma 17  ma 30

19.00 09.00 11.00 19.00 19.00

Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) Heidewandeling “Voor vroege vogels” ℗ parkeerplaats SBB Plaatse Heeze - 16.00 Strabrechtse Heidedag 2015 ℗ Plaatse Heeze Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237) Inventarisatieavond Florawerkgroep (info coördinator 2623237)

september  14 t/m 25  zo 20 14.00  ma 21 19.00  28 t/m 30

Kabouterpad (groepen 1 en 2) “Bomenwandeling in Sterksel” (Nadere informatie volgt te zijner tijd.) Binnenactiviteit Florawerkgroep (Sleutelbloem, info coördinator 2623237) Scholenwerk: Project Heide (groepen 6 en groepen 7)

oktober 14

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

 1t/m23 Schoelwerk: Project Heide (vervolg) (groepen 6 en groepen 7)  zo 18 13.30 en 14.00 “Paddenstoelenwandeling” (In samenwerking met IVN Asten – Someren.) ℗ Parkeerplaats crematorium aan Somerenseweg te Heeze.  Najaarsactiviteit voor kinderen (Nadere informatie volgt)  di 27 20.00 Binnenactiviteit Florawerkgroep (Sleutelbloem, info coördinator 2623237) november  9t/m20 Scholenwerk: Project “Eigen dorp” (groepen 8)  zo 15 14.00 Wandeling “Herfst in de Meelakkers” ℗ kruising Huisvenseweg/ fietspad Bels lijntje te Heeze december  di 1 20.00 Binnenactiviteit Florawerkgroep (Sleutelbloem, info coördinator 2623237)  zo 27 14.00 Winterwandeling “Leenderbos”. ℗ grote parkeerplaat SBB Valkenswaardseweg Leende

Bijzonderheden publiekswandelingen Zondag 19 april 10.00 uur: ‘Vogels van bos, beek en hei‘. Wandeling door het natuurgebied ‘De Pan’ te Sterksel. Vertrek vanaf de parkeerplaats van Staatsbosbeheer bij het Sterksels Kanaal aan de Panweg in Maarheeze. De naam ‘De Pan’ geeft al aan dat er een laag gelegen gebied in voor komt. Door het SBB is bovendien een vernattingsproces in gang gezet. Door het gebied stroomt de Sterkselse Aa. Hierdoor zijn op zeer korte afstand en dus in één wandeling diverse landschapstypen te beleven. Het is een zeer vogelrijk gebied. U zult dus zeker kunnen genieten van de vogelzang. Zondag 17 mei 14.00 uur: ‘Langs de Strijper Aa ‘en de natuur van Leenderstrijp. In samenwerking met de plattelandsvereniging Hei-Heg- en Hoogeind. Vertrek vanaf herberg ‘Den Hospes’. Leenderstrijp is een mooie oude Brabantse kern, waar genoten kan worden van natuur, agrarisch landschap, oude boerderijen en heemkundige waarden zoals de oude Sint Janskapel. Ook een verhaal over biodiversiteit en over de ‘Vrienden van de Patrijs’ zal zeker niet ontbreken. Zondag 19 juli 10.30 uur: ‘ Bos en Heidewandeling ‘.Heezerenbosch is een afwisselend gebied van heidevelden, prachtige vennen, oude vliegdennen en aangeplante dennenbossen met daartussen landbouw-enclaves. Vertrek vanaf de parkeerplaats van camping Heezerenbosch. Zondag 16 augustus 09.00 uur: ‘Voor vroege Vogels‘Start van de wandeling op de parkeerplaats van Staatsbosbeheer (Ingang de Plaetse) aan het einde van de Rul. U kunt genieten van de Strabrechtse Heide die volop in bloei staat. Na deze wandeling kunt u de activiteiten ‘Strabrechtse Heidedag 2015’ gaan bezoeken op de Plaetse. Zondag 16 augustus van 11.00 tot 16.00uur: Strabrechtse Heidedag 2015 in Heeze. Nadere informatie volgt te zijner tijd. Zondag 20 september 14.00 uur: ‘ Bomenwandeling in Sterksel ‘. Nadere informatie volgt te zijner tijd. Zondag 18 oktober 13.30 / 14.00 uur: ‘ Paddenstoelenwandeling ‘. Herfst- en paddenstoelenwandeling door de Herbertusbossen en de Kapellerput in Heeze. Deze omgeving is vooral bekend door haar grote soortenrijkdom aan paddenstoelen; en u kunt zeker genieten van de prachtige herfstkleuren. Organisatie: IVN HeezeLeende in samenwerking met IVN Asten-Someren. Vertrek vanaf de parkeerplaats van het crematorium aan de weg Heeze-Someren. Vertrek met kinderen om 13.30 uur en voor volwassenen om 14.00 uur. Zondag 15 november 14.00 uur: ‘ Herfst in de Meelakkers ‘ in Heeze. Vertrek vanaf de kruising Huisvenseweg/fietspad Bels lijntje in Heeze. De Meelakkers een oud gehucht en landbouwgebied dat al vanaf circa 1900 weer grotendeels

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

15

aan de natuur is teruggegeven. Aan het nog steeds intacte dorpspleintje stonden eens een vijftal boerderijen. Alleen een ‘plukkemkuil’ en resten van eikenwallen om de oude akkers herinneren aan die tijd. Een uniek gebied. Zondag 27 december 14.00 uur: Winterwandeling ‘Leenderbos‘. Vertrek vanaf de grote parkeerplaats van Staatsbosbeheer aan de Valkenswaardseweg in Leende. Een zeer afwisselend gebied met bos, heide, zandverstuivingen, vennen en beekdalen. Het Leenderbos is een gebied met vele gezichten waaraan de geschiedenis van het gebied is af te lezen. Het is ongeveer 2000 hectaren groot en bestaat voornamelijk uit naaldbomen. Er leven veel verschillende vogels waaronder de nachtzwaluw, de roerdomp, de wespendief en de ijsvogel. Verder wordt het bos bevolkt door reeën, vossen, hazen en konijnen. De laatste jaren komen er ook wilde zwijnen voor. Het Leenderbos is ontstaan in de grote crisis van de dertiger jaren van de vorige eeuw. De werkeloze fabrieksarbeiders werden door de z.g. ‘werkverschaffing’ op de heide aan het werk gezet, diep omspitten en dennen planten. [gratis toegang voor iedereen; aanmelding vooraf niet nodig; tenzij anders aangegeven]

Met de komst van HSLnet is bij velen van u het e-mailadres gewijzigd,

Geef uw gewijzigde e-mailadres alstublieft aan ons door aan: [email protected]

Passie voor de vuursalamander Op maandag 26 januari hield Jan Beukema, lid van onze amfibieënwerkgroep, een lezing over het leven van de vuursalamander. De vuursalamander dankt zijn naam aan een inmiddels achterhaald idee dat de vuursalamander bestand zou zijn tegen vuur. Jan waarschuwde wel voor in het vuur geworpen haardblokken met daarin verstopte vuursalamanders, die vluchten uit het vuur en als het ware 'uit het vuur geboren lijken'; wees voorzichtig! Jan nam de 26 geïnteresseerde toehoorders mee in de leefwijze van de vuursalamander, een van de grootste salamanders die ons land rijk is. Kenmerkend voor de vuursalamander is zijn overwegend zwarte basiskleur met gele (soms oranje of rode) pigmentvlekken, die kunnen uitlopen tot lijnen of strepen; elk individu is uniek in zijn vlekkenpatroon. De vuursalamander is een bewoner van loofbossen, bij voorkeur beekrijke hellingbossen, en komt maar op een beperkt aantal plekken in Zuid-Limburg voor. Een grote bedreiging voor de vuursalamander is een schimmel, die als het ware de vuursalamander 'opvreet'. Het meest bijzondere onderdeel van de lezing ging over de verspreiding van de vuursalamander in Europa. De vuursalamander heeft zich vanaf een centrale plek in Zuid-Duitsland verspreid naar het zuidoosten (tot in de droge gebieden van Irak/Iran) en naar het zuidwesten (tot in Spanje/Portugal). In de hoger gelegen (berg)streken komt zelfs een volledig zwarte vuursalamander voor. Jan vertelde op boeiende wijze over deze aansprekende salamander. Het is duidelijk dat Jan een grote passie heeft voor de vuursalamander. Eelco Hoogendam

16

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Gelezen in … Beleef de lente: Vanaf 1 maart 2015 is het mogelijk om mee te kijken in vogelnesten van onder meer de torenvalk en de ooievaar. Op @beleefdelente is het proces van het leggen van een ei tot het uitvliegen van de kleintjes op de voet te volgen. Pas op: de kans dat je verslaafd raakt aan het dagelijkse wel en wee in het vogelnest is groot! Een “Nederlandse” grutto reist 4000 kilometer non-stop naar zijn overwinteringsgebied in WestAfrika. Zijn noordelijk broedende neef, de rosse grutto, vliegt maar liefst 13.000 km achter elkaar. Na zulke prestaties moet je winterverblijf bij aankomst op orde zijn. Vogelbescherming en haar partners in Afrika werken er aan. Help deze vogels aan voedsel en rust door 25 euro over te maken op NL44INGB 0000656500. Zie vogelbescherming.nl/helpmee. Rond 2050 zijn heel veel vogels, net als mensen, op de stad aangewezen. Momenteel woont de helft van de wereldbevolking la in stedelijk gebied. In 2050 is dat naar verwachting ruim 70%. Het betekent dat steden de komende jaren zullen groeien en dus zal de natuur aan de huidige stadsranden onder druk komen te staan. Daarnaast zullen steeds meer mensen “stedeling” worden en mogelijkerwijs hun band met de natuur kwijtraken. Maar ook in de huidige steden is aandacht voor stadsvogels noodzakelijk. Soorten als de huismus, gierzwaluw, schoorsteengierzwaluw en slechtvalk hebben zich ooit aangepast aan het leven in een stadslandschap. Maar door de manier waarop we tegenwoordig huizen bouwen en isoleren raken zij hun broedgelegenheden kwijt. De achteruitgang van deze soorten is de meest verontrustende conclusie uit recent onderzoek. Werk aan de winkel dus voor BirdLife International! (Gelezen in het tijdschrift “Vogels”) FLORON is vorig jaar gestart met een digitale nieuwsbrief voor iedereen met nieuwtjes over recente ontwikkelingen in de wilde flora en voortgang van de vrijwilligersprojecten. Deze nieuwsbrief verschijnt gedurende het veldseizoen. Wil je deze digitale nieuwsbrief ook ontvangen? Meld je dan aan via www.floron.nl>FLORON-nieuws of facebook.com/FLORON-Nederland Interessante natuurwebsites en apps: Naturalis heeft een portal voor natuurtijdschriften opgericht, zie http://natuurtijdschriften.nl/natuur Een groot aantal artikelen is nu al digitaal beschikbaar op natuurtijdschriften.nl. Het is de bedoeling dat meer tijdschriften beschikbaar komen. Wil jij ook een interessante website of app delen met anderen IVN-ers, mail het adres of de naam dan naar de redactie van HGB. Nieuwe Green Deal voor bundeling natuur en gezondheid. Er is steeds meer bewijs dat natuur positieve effecten heeft op de gezondheid. Maar veel mensen weten relevant aanbod bij hen in de buurt niet te vinden. Om initiatieven beter vindbaar te maken hebben dertien partijen een akkoord gesloten (Green Deal). Op de website beterinhetgroen.nl brengen de partijen initiatieven als wandelfit-groepen, beweegprogramma’s in het park, coaching in de natuur, running therapie of (wijk)gezondheidstuinen overzichtelijk bij elkaar voor burgers en professionals. De website gaat rond deze tijd in de lucht (Gelezen in het Vakblad “Natuur Bos Landschap”) Broedsucces veldleeuwerik niet hoger door faunaranden. Akkerbouwers die iets willen doen voor vogels kunnen een faunarand aanleggen, waarbij stroken langs de akker met kruiden en grassen worden ingezaaid. Het effectief hiervan blijkt echter beperkt te zijn. In een studie van de universiteit Wageningen is specifiek naar de veldleeuwerik gekeken. Daaruit blijkt dat faunaranden blijkbaar gemeden worden als broedplaats door de leeuweriken vanwege het hoge risico op predatie. Bovendien hebben zij een hoger risico op nestverliezen door agrarische werkzaamheden. Wel hebben veldleeuweriken een voorkeur voor deze randen om voedsel te zoeken vanwege het grote aantal insecten. Broeden blijken de vogels liever te doen in het grasland en in gewassen waarbij bepalend is of er wel of geen insecticiden zijn gebruikt. De oplossing is een aangepast maaibeheer van de graslanden, evenals toename van het areaal luzerne. Stroken luzerne (zonder gebruik van insecticiden) moeten daarbij afgewisseld worden met faunaranden. (Gelezen in het Vakblad “Natuur Bos Landschap”)

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

17

Vogels in de lente! In deze tijd van het jaar (2e helft april, 1e helft mei) zien we o.a. de grasmussen die terugkeren uit de Sahel. Ze zijn te vinden in houtwallen en hagen of in moerassen met lage bosjes. De mannetjes komen iets eerder dan de vrouwtjes en beginnen al snel te zingen. Dat heeft een kenmerkend ritmisch refrein. Maar de grasmus kan ook langdurig en gevarieerd zingen, met veel imitaties. Het gezang wordt vaak verward met dat van de bosrietzanger, die pas veel later in ons land aankomt. In dezelfde periode is ook de koekoek weer te horen, vooral ’s morgens heel vroeg. Soms wordt de roep verward met die van de Turkse tortel. Vrouwtjes roepen overigens heel anders dan mannetjes. Ze roepen om een mannetje te lokken of om te melden dat ze een ei gelegd hebben in het nest van een waardvogel. Ook de matkop is in deze tijd van het jaar goed te horen. Het is een mees die je het vaakst tegen komt in elzen- en wilgenbossen. De roep van de matkop is laag, nasaal en enigszins zeurderig. De zang van de mannetjes in het voorjaar klinkt als tsju, tsju, tsju en is zeer vérdragend. Bij ons om de hoek: Gijzenrooi Wist u dat dit een heel interessant gebied is vanwege de vele vogels? En zo dicht bij huis! Gijzenrooi was 35 jaar geleden nog een eentonig landbouwgebied met maïs en weiden. Vogels kwamen er wel voor maar alleen de “alleseters”. Er waren allerlei bouwplannen maar die gingen, dankzij bewonersprotest, grotendeels niet door. Het gebied is daarna in handen gekomen van Brabants Landschap, waarna de vooruitgang voor de natuur begon. Het werd een boerenland zoals het er vroeger uitgezien moet hebben, met bolle essen, bloemenweiden en poeltjes met kikkers en salamanders. Heggen en smalle kronkellaantjes met eiken en berken. Verder veel graan met bloemen. Daardoor is er een grote vogelrijkdom ontstaan, zowel in de winter als in de lente. Door de manier van oogsten en maaien is het een walhalla voor o.a. de geelgors en vele vinkensoorten zoals kneutjes, groenlingen, keepjes en de vink zelf. Verder zie je er rietgorzen, haviken, sperwers, boomkruipers en –klevers. Als je geluk hebt kom je de torenvalk en diverse uilen tegen. Er is ook nog een klein stukje (Stratumse) heide met roodborsttapuiten en misschien de klapekster. Maar dan moet je het echt goed treffen. Wat alleen nog ontbreekt is de patrijs…Kortom, zeer aan te bevelen, in ieder jaargetijde. (Uit het tijdschrift “Vogels“) Ruud Krielaart

Boekbespreking “Niet zonder elkaar – Bloemen en insecten”: Dit prachtige boek gaat over de ingewikkelde en fascinerende relatie tussen insecten en bloemen & planten, die onderling sterk afhankelijk van elkaar zijn. Het boek begint bij een beschrijving waarom en hoe bloemen bloeien. Het geheim van de bevruchting van bloemen werd pas in 1793 ontdekt. Behandeld wordt de bouw van bloemen en de typen van bestuiving o.a. windbestuiving (“Gekust door de wind). Daarna worden de planten beschreven en komen de bloemen- en plantenbezoekers aan bod, voornamelijk insecten. Aan de orde komen: bloemtrouw, insectenzintuigen, de verleidingskunsten van bloemen, de energiehandel tussen bloem en insect en de onschatbare waarde van bestuiving voor mensen. Tenslotte worden bloemen en bestuivers gepositioneerd in de hele natuur. De auteurs zijn er in geslaagd een complex onderwerp aantrekkelijk te maken in woord en beeld. Laat je verwonderen door dit fraaie boek en ga in het voorjaar op ontdekkingstocht door de wereld van bloemen en insecten. (Uit tijdschrift “Vlinders”: Niet zonder elkaar – Bloemen en insecten. L. Schoonhoven. Uitgeverij Natuurmedia Amsterdam. 24,50 euro). Ruud Krielaart

18

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Uit een ander nest Klok & Peel museum Asten Ostaderstraat 23 5721 WC Asten 0493 691 865 Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag. 09.30 tot 17.00 uur zaterdag t/m maandag. 13.00 tot 17.00 uur

Info: www.museumasten.nl

Publieksactiviteiten in IVN afdelingen uit de omgeving Om van het laatste nieuws op de hoogte te zijn over rondleidingen en lezingen,ga naar http://ivn.nl/. Je komt dan op de landelijke site en via het kopje 'afdelingen' kunt u dan bij de buren op bezoek gaan. U kunt via die weg ook naar onze eigen site, maar dat kan ook rechtstreeks via: http://ivn.nl/afdeling/heeze-leende Nog makkelijker plaats die adressen bij je Favorieten.

IVN Nieuws IVN Brabant geeft een digitale Nieuwsbrief uit. Mocht je deze nieuwsbrief graag willen ontvangen. Laat dit weten aan [email protected] Die neemt je op in de verzendlijst. IVN Brabant 0411-614111 of 06-54677233 www.ivn.nl

Staatsbobeheer Het project ‘ons kloosterlandschap’ in het Leenderbos-Groote Heide is mede dankzij veel van jullie al een mooi succes aan het worden. Een kwalitatief mooi bos, met een prachtig kloosterlandschap dat weer veel beter zichtbaar en beleefbaar is. En mét allerlei nieuwe ontwikkelingen rond digitale content (ons bos app) waardoor ‘ons bos’ voor iedereen wel wat bijzonders heeft te bieden. Zet zondag 10 mei 2015 alvast in jullie agenda!!! Dan organiseert Staatsbosbeheer met alle partners, mede erfgenamen van het gebied, een openings event met diverse activiteiten voor jong en oud! Wij zien jullie graag tegemoet op 10 mei. Robert Timmer [email protected] www.staatsbosbeheer.nl

Nieuws van de cursuswerkgroep Overzicht van het plantenrijk Docent Rini Kerstens In deze cursus een overzicht van het hele plantensysteem en de belangrijkste kenmerken die er aan ten grondslag liggen. Tijdens de cursusavonden werken met levend materiaal. Kennismaken met gemakkelijke herkenbare veldkenmerken tijdens de excursies. Dinsdag 21 april: Eerste lesavond : Wat zijn planten eigenlijk? - Wieren - Sporenplanten : paardenstaarten, mossen en varens.-.Sporenplanten ↔ Zaadplanten.-.Sporen ↔ Zaad Dinsdag 28 april: Tweede lesavond : Zaadplanten, Naaktzadigen, Bedektzadigen, Enkele belangrijke groepen De lessen worden ondersteund door een powerpoint-presentatie. Verzoek aan de cursisten om een loep mee te brengen. Zaterdag 25 april: Eerste excursie Zaterdag 23 mei:Tweede excursie De cursus wordt gegeven in de Paardestal, het Natuurcentrum van het IVN Geldrop. Aanvang van de lessen is 20.00 uur. Aanmelden graag voor 1 april. Het lesgeld voor de cursus bedraagt 35 euro voor leden van het IVN en 40 euro voor niet leden. Informatie en aanmelding: Trees van Tongeren tel. 2854572 of [email protected]

IVN Heeze - Leende

HGB 135 lente 2015

19

Kruidenavond bij het IVN Kennismaking met kruiden. Door Ingrid van Heertum, herboriste. Welke kruiden gebruik ik waarvoor? Hoe kan ik kruiden inzetten en wanneer. Tijdens deze workshop worden twee kruidensoorten behandeld: goudsbloem en lavendel. De workshop wordt gehouden op woensdagavond 17 juni. Locatie de Paardestal IVN Geldrop. Meer informatie op de website en in de Nieuwsbrief.

Bodemcursus We staan er de hele dag bovenop, maar er zelden bij stil: de grond onder onze voeten. De bodem bepaalt hoe de “groen ruimte” daarboven er uitziet, welke planten er groeien en welke gewassen er gedijen. En de ondergrond zit boordevol informatie, bijvoorbeeld over het ontstaan van het landschap of de leefwijze van onze voorouders. Maar hoe belangwekkend ook, de ondergrond heeft een groot manco, je kunt er niet binnen kijken. Daarom willen we met deze cursus belangstellenden eens een kijkje in de bodem laten nemen. Inzicht krijgen in het ontstaan en de kenmerken, de relatie met wat we bovengronds zien aan landschap, flora en fauna. Globale inhoud: 1. Bodembestanddelen en hun eigenschappen Wat zit er allemaal in de grond? 2. Bodemvorming en bodemkenmerken. Waar kunnen we welke bodems verwachten, waarom en wat is de betekenis van flora en fauna? 3. Duurzaam bodembeheer

Wat doen we de bodem aan en hoe kunnen we de bodem duurzaam beheren? Lesavonden:. Woensdag 26 augustus: zintuigelijke waarneming aan grondsoorten ( en huiswerkopdracht ) Woensdag 9 september: Bodemprofielen bekijken/analyseren. Woensdag 23 september: Huiswerk bespreken Woensdag 30 september: Mindmap duurzame bodem Excusies: Zaterdag 29 augustus: Zuid-Limburg: thema geologie-landschap-bodem In de omgeving van Spaubeek Zaterdag 12 september: Zandlandschap: thema bodem en vegetatie, gebruik Beekdal Geldrop, eventueel bij Asten-Liessel Zaterdag 3 oktober: Veenlandschap: thema bodem, water, vegetatie Deurnese Peel/Grauwveen/Toon Kortoomspark De cursus wordt gegeven door Mevr. Joke Steeghs. Zij is oud-docente van het HAS, de hogeschool voor studies op het gebied van Agro, Food en Groene ruimte. Meer informatie in de volgende IVN Post, op de website en in de Nieuwsbrief. De cursus wordt gegeven in de Paardenstal, het Natuurcentrum van het IVN Geldrop, gelegen in het Kasteelpark in het centrum van Geldrop. Aanvang van de lessen is 20.00 uur Het lesgeld bedraagt 50 euro voor leden van het IVN en 60 euro voor niet leden. Informatie en aanmelding: Loes van den Boom Emailadres: [email protected] Tel. 2857242

20

HGB 135 lente 2015

IVN Heeze - Leende

Werkgroepen en hun contactpersonen AMFIBIËNWERKGROEP

Eelco Hoogendam  040 2266428  [email protected]

BIBLIOTHEEK, INFORMATIE & IVN WINKEL

Loes Keijsper

Diny Michiels  040 226 1229  [email protected]

Europalaan 23 5591 CM Heeze De Sandermannen 4 5591 VA Heeze

BOMENGROEP

Kees v.d.Nieuwelaar  040-226 0503  [email protected]

Beatrixlaan 5 5591 GC Heeze

CURSUSSEN

Leo van Bossum  040 226 3124  [email protected]

Spoetnik 22 5591 PG Heeze

FLORAWERKGROEP

Minke Greve-Stuart 040-2623237  [email protected]

Burg.Serrarisstraat 68 5591 EH Heeze

GENTIAANBLAUWTJE

Leo van Bossum  040-226 3124  [email protected]

Spoetnik 22 5591 PG Heeze

GROEN VOOR OUDEREN

Ruud Krielaart  040-2263167  [email protected]

De Groote Aa 25 5591 KX Heeze

KINDERACTIVITEITEN

Marleen Hoogendam  040-226 6428  [email protected]

P.Hazeldonklaan 17 5591 BH Heeze

MILIEU & LANDSCHAPSBEHOUD

Ciel Broeckx  040 226 4226  [email protected] Henk Groenemans  040-226 4122  [email protected]

Boschlaan 24 5591 HJ Heeze Kruiseik 12 5591 LJ Heeze

NATUURBEHEER

Eugene Klinkenberg  040 8488 464  [email protected]

Sporkehout 49 5667 JE Geldrop

PR & COMMUNICATIE

Ruud Krielaart  040-2263167  [email protected]

De Groote Aa 25 5591 KX Heeze

REDACTIE AFDELINGSBLAD

Bart Jansen  040 206 2699  [email protected]

Pomperschans 78 5595AW Leende

SCHOLENWERK

Willemien v.d.Paal  040-226 3274  [email protected] Maria Willems  040 206 1429  [email protected] Betty van Zijl  040-226 2840  [email protected]

Heezerenbosch 16c 5591 TA Heeze Eikenlaan 9 5595 AG Leende Burg.Deelenstr. 14 5591 EK Heeze

SCHRIJVERS COLLECTIEF

Ruud Krielaart  040-226 3167  [email protected] Eelco Hoogendam  040-226 6428  [email protected]

De Groote Aa 25 5591 KX Heeze Past.Hazeldonkl. 17 5591 BN Heeze

TENTOONSTELLINGEN & VORMGEVING

Ciel Broeckx  040 226 4226  [email protected]

Boschlaan 24 5591 HJ Heeze

VOGELGROEP

Corrie Vincent  040 848 2844  [email protected]

Kruiseik 20 5591 LJ Heeze

WANDELINGEN COöRDINATIE

Jac Staals  040 206 1857  [email protected]

Broekerstraat 48 5595 CW Leende

WEBMASTER & LOKAAL BEHEERDER “MIJN IVN”

Kees Smedema  040 226 4979  [email protected]

Telstar 12 5591 PC Heeze

 040 226 1717

Pastoor Haseldonklaan 17 5591 BH Heeze

Indien niet bestelbaar graag retour aan:

IVN afdeling Heeze-Leende t.a.v. Ledenadministrateur Strabrecht 14 5591 BP Heeze