IVN Aa en Hunze Groene Gieter no

IVN Aa en Hunze

Groene Gieter no. 1 – 2009

IVN Aa en Hunze www.ivnaaenhunze.nl [email protected] Bestuur: Voorzitter: Willem Swart, Hofakkers 55 9468 ED Annen tel: 0592-273451 [email protected] secretaris: Henny Hauschild Vijzelweg 16 9463 TM Eext Tel: 0592-263363 [email protected] penningmeester/ ledenadministratie: Clara Lamein Bonnen 37 9461 TC Gieten tel: 0592-263177 [email protected] leden: Teco Boot tel: 0592-501266 Yvonne Huurman tel: 0592-242654

Elperstraat 4 9443 TL Schoonloo [email protected] Kruisakker 13 9451 HH Rolde [email protected]

bankrelatie: Rabobank rek. no. 32 18 22 730 giro van de bank: 878592 contributie : € 17.50 minimaal per jaar huisgenootlid : € 8.50 minimaal per jaar donateur : € 10.00 minimaal per jaar Opgave nieuwe leden, adreswijzigingen en opzegging lidmaatschap: Clara Lamein Opzeggingen vóór 1 november van elk kalenderjaar wel & wee: Rie de Vries, Bonnen 37, 9461 TC Gieten; tel: 0592 261611 redactie Groene Gieter: Lambertus Slatius, Clara Lamein Kopij inleveren via: [email protected] Kopy inleveren: Groene Gieter no. 2, vóór 9 mei 2009 Foto ’s: nieuwjaarswandeling Gasterse duinen (foto: Geert Koster) Achterkant: winters landschap (foto: Teco Boot), inzet staartmezen 9foto Henny Hauschild)

2

Uitnodiging voor de Algemene Ledenvergadering Datum Locatie Aanvang

: donderdag 5 maart 2009 : Betlehem kerk, Schoolstraat 23 te Gieten : 20.00 uur

AGENDA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Opening Vaststellen agenda Notulen van de vorige jaarvergadering d.d. 6 maart 2008 Ingekomen stukken en mededelingen Jaarverslag van de secretaris (zie elders in de Groene Gieter) Financieel verslag van de penningmeester Begroting 2009 Verslag van de kascommissie Bestuursverkiezing Huidige samenstelling bestuur: Jaar van Functie Naam aftreden Herkiesbaar - Voorzitter Willem Swart 2011 - Secretaris Henny Hauschild 2011 - Penningmeester Clara Lamein 2011 - Lid Yvonne huurman 2009 ja - Lid Teco Boot 2010 Door de drukke werkzaamheden van Teco Boot, zal hij tussentijds aftreden. Hierdoor ontstaan er twee vacatures. Yvonne is herkiesbaar Het bestuur stelt Annemarie Meijer voor als nieuw bestuurslid. Kandidaten voor de openstaande vacatures kunnen zich tot aanvang van de vergadering melden bij het bestuur.

10. Verkiezing kascommissie Huidige samenstelling kascommissie: 1. Peter Meijne 2. Bert Hof Reserve: Jelle Niestijl 11. Jaarprogramma 12. Rondvraag 13. Sluiting

3

Notulen algemene ledenvergadering Datum: Locatie: Aanwezig:

Afmeldingen:

6 maart 2008 Bethlehem kerk, Schoolstraat 23 te Gieten M. Visser, Y. Huurman, H. Hauschild, G. Koster, J. v.d. Meer, L. Slatius, R. de Vries, J. Nannes, J. Zegers, J. Huyghen, A. Niestijl-Cazemier, W. Swart, Niestijl, L. Pasman, J. Reijnders, J.v.d. Broecke, L. Westers, P. Meijne, C. Lamein, J. Coerts, A. Kleikamp, E. Nauta, F. Boersma, J. Bredek en A. Visser. T. Boot, J. Spijkerman en L. Posthumus.

1 Opening Om 20:15 opent de voorzitter Maarten Visser de vergadering en heet de aanwezigen welkom. Er hebben zich geen nieuwe kandidaten voor bestuursfuncties aangemeld voorafgaand aan de vergadering. Ook heeft niemand zich aangeboden voor het koffiezetten. Maarten doet nog een oproep voor deze niet onbelangrijke taak. 2 Vaststellen agenda Er zijn geen aanvullende agendapunten ingebracht. 3 Notulen van de vorige jaarvergadering d.d. 1 maart 2007 De voorzitter stelt voor de notulen per pagina te behandelen. Inhoudelijk en tekstueel. Blz 5: Jack v.d. Broecke vraagt of je eigenlijk wel lid kan zijn van de provinciale kerkuilenwerkgroep zonder IVN lid te zijn of lid van een andere relevante vereniging. Maarten Visser stelt dat Johan Spijkerman dit zelf zo heeft ingebracht op de werkgroepenbijeenkomst. Jack zegt dat Landschapsbeheer Drenthe e.e.a. ooit heeft opgestart. Het bestuur zal nader onderzoeken hoe het verzekeringstechnisch in elkaar zit. Blz 9: Elias Nauta zou graag zien dat in de Groene Gieter ook de ledenlijst wordt opgenomen en wie actief is in welke werkgroep. Er zou een stimulerende werking vanuit kunnen gaan om ook actief te worden. Verder maakt het voor allen inzichtelijk met wie contact kan worden opgenomen. Er ontspint zich een discussie over de privacy gevoeligheid (o.a. zijn gegevens dan te zien op Google). Er zou toestemming gevraagd moeten worden aan alle leden voor publicatie. Uiteindelijk lijkt het een oplossing om een losse ledenlijst in te voegen 4

in de Groene Gieter. Het bestuur gaat dit bespreken. Maarten dankt de secretaresse voor het maken van het verslag. 4 Ingekomen stukken en mededelingen Er zijn geen ingekomen stukken voor deze vergadering. De secretaresse Henny Hauschild geeft aan dat alle overige stukken bij haar op te vragen zijn. Er ligt een lijst ter inzage. 5 Jaarverslag van de secretaris • Blz 9: Maarten Visser legt het verschil uit tussen donateurs en afdelingsleden. Het is een erfenis uit het verleden. Afdelingsleden dragen niet af aan de landelijke vereniging. • Blz 11: Maarten merkt op dat de werkdagen slecht bezocht worden en dat vaak dezelfde mensen meewerken . Hij vertelt hoe gezellig en nuttig het is om met je handen iets voor de natuur te doen en nodigt iedereen uit ook mee te komen werken. De catering is altijd prima verzorgd en er wordt altijd veel plezier gemaakt! Het valt op dat het bestuur niet gezorgd heeft voor het opnemen van de namen van werkgroepleden en betreffende instanties, zoals na een vraag van Jaap Reijnders is toegezegd (zie blz.5 van notulen ALV 2007). Klopt! Er wordt gepleit voor het eerder publiceren van het jaarverslag. Nu waren de contactpersonen van de werkgroepen er niet op attent gemaakt. Na enige discussie blijkt er toch geen behoefte aan het noemen van alle namen te zijn. Elias Nauta vraagt of de secretaresse de verslagen aangeleverd krijgt en zelf schrijft. Naam is eigenlijk niet juist, moet zijn jaarverslag van het IVN Aa en Hunze, het omvat verslagen, aangeleverd door alle werkgroepen. Het bestuur leest deze stukjes wel voor publicatie. Elias zou graag namen eronder zien. Hij mist ook diepgang in de verslagen, o.a. cijfers, resultaten. Maarten stelt voor de namen van de samenstellers eronder te zetten. Jos stelt voor het in de ledenlijst te verwerken. Elias: Het heeft ook een psychologisch effect: er blijkt waardering uit wanneer je naam genoemd wordt. Het bestuur zal zich erover buigen. 6 Financieel verslag van de penningmeester De penningmeester Geert Koster deelt de financiële stukken uit en geeft hierop een toelichting. • Rekening en verantwoording: Er is meer contributie binnengekomen, want het is dit jaar gelukt alle 5

contributies en donaties te innen inclusief die van vorig jaar! • Post Giften: €157, - is de opbrengst van de boeken van Gijs Leijenaar. • Post Vergoedingen: van Stichting Landschapsbeheer Drenthe Clara Lamein vraagt hoe het contact loopt met de nieuwe stichting: Geert heeft nog steeds contact via Pieter Posthumus. • Post maandelijkse bijeenkomsten: De sprekers worden steeds duurder vandaar een iets hoger bedrag bij de uitgaven dan begroot. De post educatie zal volgend jaar meer worden aangesproken ivm de vlinder- en vogelcursus. Jack vertelt dat de natuurgidsencursus een positief saldo opleverde van €5000, waarvan de helft naar IVN Aa en Hunze zal gaan! Er is meer gesponsord dan begroot, o.a. door SLD. • Financieel overzicht: Loek Pasman vraagt toelichting over de te plaatsen Gijs Leijenaarbank. Geert legt uit dat het een idee van Teco Boot was om een gepaste bestemming te vinden voor de giften en dat het bestuur gekozen heeft voor de bank. De bank zal geplaatst worden op Jonkersheide. Besloten wordt de bank op een mooie plek langs de witte paaltjeswandeling te plaatsen (Luchtenburgerweg). Als er toestemming komt van SBB wordt hij a.s. zaterdag 15 maart op de werkdag geplaatst. Jack beheert de GPS en de beamer en toebehoren blijven bij Geert. Geert heeft de boeken van de winkel gecontroleerd en in orde bevonden. Willem Swart vraagt of er nog iets aan de winkel verdiend wordt. De afspraak die vastgelegd is: Bij een bedrag boven ƒ2500 (is €1134) in kas dat moet de winkel afdragen aan onze vereniging. Het moet dan besteed worden voor de vereniging, bijv. de GPS is er van gekocht. 7 Begroting 2008 -Post maandelijkse bijeenkomsten is verhoogd (o.a. huur kerk) -Posten Organisatie en Groene Gieter zijn met €100 verlaagd Verder weinig veranderingen Beleef de Natuur atlas?: Jack legt uit dat info te vinden is op de site www.beleefdenatuur.nl. Het is een samenwerking tussen het IVN en een Hogeschool. Er gebeurt op dit moment niets. De penningmeester wordt door Maarten Visser bedankt voor al zijn werk.

6

8

Verslag van de kascommissie Clara Lamein en Peter Meijne hebben de kas gecontroleerd en in orde bevonden. Zij stellen voor de penningmeester decharge te verlenen. De penningmeester wordt decharge verleend en bedankt voor zijn werkzaamheden.

9

Bestuursverkiezing Er heeft zich in de pauze geen kandidaat voor het koffiezetten gemeld. Er wordt weer een oproep in de Groene Gieter geplaatst (NB Mag ook een nieuw bestuurslid zijn!) Maarten Visser heeft al eerder aangegeven te willen stoppen, maar is nu na 6 jaar echt niet herkiesbaar als voorzitter. Dit geldt ook voor Geert Koster als penningmeester. Hij heeft al eerder een termijn van 3 jaar in het bestuur gezeten, dus nu 6 jaar. Henny Hauschild heeft tussentijds het secretariaat overgenomen van Hennie Emmerink en is bereid dit voort te zetten. Willem Swart heeft aangegeven de voorzittersrol te willen overnemen. Clara Lamein heeft aangeboden penningmeester te worden. Teco Boot en Yvonne Huurman blijven als lid. Maarten vraagt de vergadering of men accoord is met de voorgestelde wijzigingen. Ze worden met applaus verwelkomd. Geert wordt door Maarten bedankt en ontvangt een attentie. Loek Pasman spreekt op zijn bekende humoristische wijze de oud voorzitter toe. Hij memoreert dat Maarten zijn verhalen altijd erg goed voorbereidde, actief was in de werkgroep onderwijs, werkgroep EVZ en veel stukjes voor de Groene Gieter en de Schakel schreef. Iedereen heeft hem daardoor goed leren kennen. Maarten spreekt een dankwoord uit en hoopt dat nog meer leden actief zullen worden. Ook zou het goed zijn wanneer er meer jongere leden bijkomen. Hij roept de aanwezigen op mensen mee te nemen naar activiteiten. De partners van Maarten en Geert krijgen ook een kleine attentie voor alle afwezige uren van hun echtgenoot. Maarten draagt de oude voorzittershamer over aan Willem Swart (die eerder al voorzitter was van de afdeling Amsterdam). Willem biedt Maarten nog 2 kaartjes voor de film over de Drentsche Aa aan.

10 Verkiezing kascommissie Volgens schema treedt Clara Lamein af. Peter Meijne wordt nr. 1, Bert Hof nr. 2, en als reserve wordt Jelle Niestijl benoemd. 11 Jaarprogramma Maarten Visser geeft een toelichting op de al geplande activiteiten. Jos Bredek geeft aan dat de locatie van de activiteiten op de website 7

via Google Earth te bekijken is via een link. Jack v.d. Broecke zal een stukje aan de Schakel leveren over de werkdag en het plaatsen van de bank (15 maart 2008). Besloten wordt direct te starten met het plaatsen van de bank. Er worden zelf foto’s gemaakt om aan de krant aan te bieden. Loek Pasman vertelt voor degenen die Gijs Leijenaar niet kenden, wie hij was en alles wat hij heeft betekend voor de vereniging. Maarten laat het herinneringsplaatje zien wat op de bank wordt bevestigd. Bank en plaatje zijn “hufterproof”. Frits geeft als goede suggestie meerdere plaatjes te laten maken. Iedereen wordt uitgenodigd aanwezig te zijn bij de onthulling. Cursussen: - vlindercursus start 26 maart 2008 - vogelcursus start 8 april 2008 Loek levert het idee wandelingen SDL in het programma op te nemen. Lambertus Slatius meldt dat er pas 9 aanmeldingen zijn voor de vlindercursus en wil nog via het Gezinsblad werven. Henny Hauschild oppert de site van IVN Nederland en rondsturen naar omliggende verenigingen. Lambertus Slatius: van te voren melden als een excursie geld kost voorkomt verrassingen Jaap Reijnders geeft aan dat de redactie te veel voor hem is. Hij geeft aan, na 20 jaar, hier mee te stoppen. Jaap wordt voor dit moment al met een applaus bedankt. We zullen zijn kritische blik missen en komen er nog op terug. Frits Boersma geeft aan dat Lars Hemmes belangstelling heeft gegeven voor redactioneel werk. Hij kan evt. benaderd worden. Lambertus neemt contact op met het bestuur om te kijken hoe de redactie verder gaat. Maarten roept op de bijdragen op tijd aan te leveren 12 Rondvraag Hiervan wordt geen gebruik gemaakt 13 Sluiting De vergadering wordt om 22.30 uur gesloten.

8

Jaarverslag van het IVN Aa en Hunze Periode 1 januari tot en met 31 december 2008 Bestuurssamenstelling Op de Algemene Ledenvergadering traden Maarten Visser en Geert Koster af. Willem Swart heeft de voorzitters hamer overgenomen en Clara Lamein het penningmeesterschap. Vanaf 6 maart 2008 is de bestuurssamenstelling als volgt: Voorzitter Secretaris Penningmeester Lid Lid, tevens notulist

Willem Swart Henny Hauschild Clara Lamein Teco Boot Yvonne Huurman

Bestuursvergaderingen Het bestuur is in 2008 totaal zes keer bijeen geweest. De werkzaamheden bestonden uit o.a.: • Activiteiten programma maken. Hiervoor moet veel geregeld worden. Ook een gevarieerd programma maken is niet altijd makkelijk. Ideeën en suggesties zijn van harte welkom. • Behandelen ingekomen stukken. Afgelopen jaar zijn er zo’n 250 ingekomen stukken binnen gekomen. Dit bevat o.a. post van IVN Nederland, IVN District Drenthe, IVN Consulentschap Drenthe, Milieu Federatie Drenthe, Provincie Drenthe, Gemeente Aa en Hunze, van andere IVN afdelingen en van onze leden. Ook is er een boek “soorten van de habitatlijn” en een film “De waarde van de Drentse aarde” binnen gekomen. Veel ingekomen stukken werden telefonisch of via de e-mail beantwoord of geregeld, maar er werden ook bijeenkomsten bezocht. • Bewaken financiën • Werkgroepen contacten

9

Ledenbestand Op 31 december 2008 had de afdeling:

Erelid Leden Huisgenootleden Afdelingleden Donateurs Totaal

aantal 1 78 10 4 19 112

Dit is een vermeerdering van 7 ten opzichte van 2007. Er zijn afgelopen jaar 10 nieuwe leden, 1 huisgenootlid en 1 donateur bijgekomen, terwijl er 4 leden en 1 donateur hebben opgezegd. De nieuwe leden die we konden verwelkomen zijn: - J. Coerts - M. Lamein - J. Drijfholt - J. Schilperoort - D. Pepping - A. Edelenbosch - A. Meijer - H. van Rees - L. van Rees - A. Abbing - J. Biemans - H. van der Werf Uitgeschreven leden: - mw Phfeifer (reden onbekend) - H. Veenhuis (reden onbekend) - H. Durenkamp (geen tijd meer) - M. Brouwers (reden onbekend) Uitgeschreven donateur: - H. Van der Werf (geen interesse, had jaardonatie cadeau gekregen)

Lezingen, excursies en natuurwerkdagen Hier volgt het overzicht van de algemene activiteiten van afgelopen jaar Veel werkgroepen hebben nog hun eigen activiteiten gehad. Zie hiervoor de verslagen van werkgroepen in jaarverslag en de afgelopen Groene Gieters.

10

Overzicht activiteiten in 2008 6 januari 13 januari 7 februari 10 februari 16 februari 19 februari 6 maart 9 maart 15 maart 26 maart 3 april 6 april 8 april 12 april 4 mei 7 mei 12 mei 5 juni 8 juni 4 september 7 september 2 oktober 4 oktober 5 oktober 1 november 6 november 9 november 7 december

aantal deelnemers

Nieuwjaarswandeling te Ees Vogeltelling Wij werken biologisch. Waarom en hoe? Biologisch landbouwbedrijf fam. Albers Wilgen knotten Lezing vogelherkenning en -sporen Algemene ledenvergadering Knoppentocht in Zwanemeerbos Werkdag Jonkersheide Cursus: Vogels in uw eigen omgeving Flora en fauna v/h Drentse Aa gebied Wandelexcursie Drentse Aa Cursus: Dagvlinders in Drenthe Werkdag oeverzwaluw Wandelexcursie Balloërveld excursie naar WMD Vogels kijken, Gasterse duinen Lezing over de das Insectenexcursie bij Pinetum te Anloo Herintroductie van de bever in het Hunzedal Excursie Jonkersheide Lezing over muizen Natuurwerkdag Excursie Drouwenerzand Landelijke natuurwerkdag Uilenlezing Paddestoelen excursie De Kluis

31 10 20 20 6 11 19 18 nn 26 23 26 21 7 19 17 16 27 15 32 12 22 14 afgelast 42 39 14 18

Werkgroepen Ecologische verbindingszone Boswachterij Grolloo-Ballooërveld In het kader van de actie Natuurnetwerk hebben in het verleden een aantal mensen zich beziggehouden met de ecologische verbindingszone boswachterij Grolloo - Balloërveld. Dit is de enige verbindingszone die door de Provincie is aangegeven in het gebied van onze afdeling. Leden van een kleine werkgroep hebben contact gehad met agrariërs uit de omgeving van Rolde, met ambtenaren van de provincie, het Waterschap en met Staatsbosbeheer. Een en ander heeft tot nu toe weinig opgeleverd omdat gelden ontbreken voor aankoop van gronden en het uitvoeren van werkzaamheden. Bij een bespreking met bewoners van het gebied kwam duidelijk naar voren 11

dat men grote weerstand had tegen de door de provincie geplande strook grond waar de verbindingszone moest komen. Vooral de agrariërs waren fel tegen omdat men beslag wilde leggen op een strook goede landbouwgrond. In overleg met enkele agrariërs uit het gebied zijn we met het voorstel gekomen om de zone iets te verplaatsen in oostelijke richting grotendeels langs het Andersediep. Omdat de N 33 een onoverkomelijk obstakel is, kan worden gekozen voor een passage langs het Andersediep - Rolderdiep richting Ballooërveld of een tracé over het landgoed Heidehof - Eexterveld Scheebroekerloopje richting Ballooërveld. In het afgelopen verenigingsjaar heb ik namens de afdeling zitting genomen in een klankbordgroep die gevraagd en ongevraagd advies geeft bij de voorbereiding voor de verdubbeling van de N 33. Omdat deze weg nu al een obstakel is bij het realiseren van een goede verbindingszone, is het van groot belang dat onze wensen op tafel komen wat betreft de flora- faunapassage. De planning van Rijkswaterstaat is om in september 2009 het plan ter visie te leggen. In maart 2010 beginnen de voorbereidingen en de oplevering zal zijn in 2013. Ik hoop in het jaarverslag 2009 met concretere gegevens te komen. Maarten Visser. Gentiaanblauwtje In 2004 is in het kader van het landelijke project IVN NatuurNetwerk de werkgroep Gentiaanblauwtje opgericht. De werkgroep houdt zich bezig met activiteiten die gericht zijn op het in stand houden van het gentiaanblauwtje, een vlinder die haar eitjes enkel en alleen afzet op de klokjesgentiaan. De rupsen eten enkele dagen van deze plant, laten zich vervolgens op de grond vallen, waar ze door de knoopmieren worden verzorgd om de volgende zomer als vlinder het mierennest te verlaten. Door verdroging en vermesting in natuurgebieden heeft de klokjesgentiaan het moeilijk. Door te plaggen, afvoeren van de humusrijke bovenlaag, proberen we een nieuw kiembed te maken voor de klokjesgentiaan. Daarnaast worden er eitjes geteld. Een verslag van de werkgroep staat in de Groene Gieter 2008 no. 4, blz. 29. Frits Boersma Groene Gieter Het afgelopen jaar verscheen de Groene Gieter vier keer waarbij nummer 1 voor het grootste gedeelte is gevuld met zaken betreffende de Algemene Ledenvergadering. Het blad is verder gevuld met de jaarinhoudsopgave, al jaren door Lars Hemmes verzorgd, en een of meerdere artikelen omdat het aantal bladzijden op een veelvoud van 12

vier moet uitkomen. Gelukkig konden we vaststellen dat het afgelopen jaar meer kopij is ingeleverd. De artikelen kwamen van meerdere personen en de onderwerpen waren divers. Zo waren er meerdere verhalen over vogels nl.: de klapekster, ijsvogel, inventarisatie bij Anderen en roekenplan Borger. Verder kwamen er bijdragen over de werkdagen, vlinders (Gentiaanblauwtjesproject, eikenpage, inventarisatie en een nieuwe vlinderatlas), pissebedden, bevers ed. Gelukkig werd er stilgestaan bij de verschillende excursies, o.a. in Anderen, WMD en Drentse Aa gebied, die werden gehouden. Ook werden we “Zomaar ………” meegenomen in de mooie omgeving van Schoonloo en kregen we een bijdrage hoe je “Besmet” kunt raken en ver kunt kijken in je nieuwe omgeving. Zo kunnen we gezamenlijk het uitgangspunt van het IVN, kennisoverdracht, waarmaken. Het is altijd gevaarlijk namen te noemen in dit soort bijdrages. Toch wil ik deze keer iemand noemen, nl. Geert Koster. Het is bij samenstellen van de GG praktisch dat je terug kunt vallen op Geert. Hij is bij vele excursies aanwezig en heeft altijd zijn fotocamera bij zich. Zo nu en dan is het voor de redactie van de GG een uitkomst dat hij mee is geweest. We zijn ons bewust dat de foto’s in zwart-wit niet altijd goed uit de verf komen. Daarom raden we u aan om zo nu en dan eens de Website van IVN Aa en Hunze te bezoeken om het blad in kleur te aanschouwen. Lambertus Slatius

Huismussenproject Het huismussenproject is een initiatief van de Milieugroep Aa en Hunze, waarbij de gemeente Aa en Hunze, de Milieufederatie Drenthe en het IVN Aa en Hunze ook hun medewerking hebben toegezegd. Voor het IVN Aa en Hunze nemen twee leden van de Vogelwerkgroep. Elias Nauta en Geert Koster deel aan het project. Contactpersoon voor de gemeente is Nico Lamein. Doel van het project is de achteruitgang van de huismus in de gemeente te voorkomen en als het al plaats heeft gevonden dat terug te draaien. Het plan van aanpak is nog in een beginstadium. Wij gaan eerst inventariseren welke wijk er als eerst voor in aanmerking komt. Deze wijk moet geschikt zijn of op een niet al te moeilijke manier geschikt te maken zijn voor het huisvesten van de huismussen. Er moet in die wijk voldoende voedselaanbod, dekking en nestgelegenheid zijn. De eerste twee voorwaarden worden onderzocht in samenwerking met de gemeente. De nestgelegenheid moet gerealiseerd worden door middel 13

van nestkasten en speciale dakpannen. Dat kan alleen in samenwerking met de bewoners van de gekozen wijk. Het project is in november 2008 gestart en zal tot in de zomer van 2009 doorlopen voor wat betreft de eerste wijk. Daarna zal bekeken worden hoe het vervolgtraject er uit zal gaan zien. Geert Koster, Elias Nauta en Nico Lamein

Hunzeproject In 2004 is in het kader van het landelijke project IVN NatuurNetwerk de werkgroep Hunzeproject opgericht. Deze werkgroep houdt zich bezig met de ontwikkelingen langs de Hunze tussen Gasselternijveen en Gieterveen, het plan Torenveen. Het plan Torenveen is een natuurontwikkelingsproject waarbij de Hunze weer gaat meanderen tussen het nog te realiseren natuurontwikkelingsproject De Branden en het al gerealiseerde project Elzemaat. De actuele stand van zaken is dat het plan planologisch nog niet helemaal rond is en dat het ook financieel nog niet helemaal dichtgetimmerd is. Afgelopen jaar zijn bevers in de Hunze uitgezet in het Zuidlaardermeer en in de Hunze bij de Zoerse landen (Exloo). In 2009 zullen nog een aantal beverfamilies uitgezet worden in de Hunze. De werkgroep heeft zich het tweede jaar weer bezig gehouden met inventarisaties van de reeds aanwezige flora en fauna om de veranderingen in het gebied straks in kaart te kunnen brengen. In 2006 werd er meer aandacht aan de flora besteed dan in het eerste jaar. In 2007 en 2008 zijn er geen inventarisaties uitgevoerd in het gebied. Het project wordt uitgevoerd in nauw overleg met Het Drents Landschap, de organisatie die de natuurontwikkeling langs de Hunze uitvoert en beheert.

Kerkuilen Inventarisatie broedresultaten 2008 Jaarlijks worden door zo’n ca. 60 vrijwilligers van de Werkgroep Kerkuilen Drenthe de broedresultaten van de kerkuil in Drenthe geïnventariseerd. De provincie Drenthe is opgesplitst in 20 regio’s. Regio 4 van de provincie omvat ruwweg de grenzen van de gemeente Aa en Hunze. In deze regio zijn zo’n 25 nestkasten geplaatst, in boerderijen, 14

schuren, kerktorens, kapschuren, loodsen en andere bouwwerken, die geschikt zijn voor een kerkuilenpaartje om een broedsel groot te brengen. Resultaten inventarisatie kerkuilen 2008 Aantal broedparen:5 Geen tweede leg gevallen aangetroffen Aantal uitgevlogen jongen: 8 In de gehele provincie Drenthe zijn de resultaten variërend te noemen. Op diverse plekken zijn kerkuilenpaartjes het hele jaar aanwezig, maar geen legsel aangetroffen, wat hoogstwaarschijnlijk te herlijden is aan de minder goede muizenstand. Werkgroep Kerkuilen Regio 4, Provincie Drenthe. Contactpersoorn regio 4: Johan Spijkerman, tel. 0592 263217

Natuurbeheer In het afgelopen jaar zijn door de werkgroep Natuurbeheer 5 werkdagen georganiseerd. In februari hebben we in samenwerking met de basisschool uit Gieterveen wilgen geknot aan het Torenveen in Gieterveen. In maart weer de jaarlijkse ochtend op de Jonkersheide en in april het herstellen van de oeverwand voor de oeverzwaluwen in het zandgat van Homan Free. In het najaar werd er in oktober gewerkt in en rond een ven op het Gasselterveld. Ook deed de werkgroep dit jaar weer mee aan de nationale vrijwilligersdag op 1 november. Deze keer in samenwerking met Landschapsbeheer Drenthe, Van Boeyenoord en Staatsbosbeheer in Anderen. De werkdagen worden georganiseerd in samenwerking met Landschapsbeheer Drenthe. Jack van den Broecke

Nestkasten Het afgelopen jaar hebben we de weg, die ongeveer 10 jaar geleden is ingeslagen vervolgd. Tijdens een ALV werd opgemerkt in hoeverre nog nestkasten nodig zijn, daar de terreinbeheerders hun gebied anders inrichten. De verandering, het laten liggen van snoeiafval, geeft de vogels meer mogelijkheid om hierin hun nesten te maken. Na deze wijziging hebben we alleen nog kasten laten hangen die voor het publiek als leuk worden beschouwd. Daarom hebben we uit sociaal oogpunt rondom het verzorgingstehuis Dekelhem de kasten laten 15

hangen. Ook worden de legsel, zoals in het verleden werd gedaan, niet meer bijgehouden. De werkzaamheden aan de kasten zijn nu schoonmaken en onderhoud plegen. Het is een kleine werkgroep die bestaat uit: Jan Huijgen, Hans van Luyck, Wim Hadderingh en Lambertus Slatius. Lambertus Slatius

Promotie en verkoop van artikelen (de winkel) Beknopt overzicht van de activiteiten van de werkgroep promotie. 1 Camping Horstmansbos Gasselte: schaapscheerdersdag. 2 Gasselternijveenschemond: dorp in 't groen. 3 Valthe: voorjaarsfair "in 't gras". 4 Boomkroonpad Gasselte: jubileummarkt afgelast wegens slecht weer. 5 Gieten: kunstnijverheidsmarkt afgelast wegens slecht weer. 6 Balloo: schaapscheerdersfeest. 7 Lhee (Dwingeloo): in samenwerking met IVN Westerveld: oogstdag. 8 Gasselte: boomkroonpad jubileummarkt. 9 Gieten: najaarsmarkt afgelast wegens slecht weer. Door enkele cursussen van onze afdeling en die van afd. Westerveld hebben we ook leuke deals kunnen sluiten over boeken die zijn gebruikt door de cursisten. We kunnen weer terugkijken op een geslaagd jaar en kijken al weer vol enthousiasme vooruit in 2009. Jammer dat het weer toch weer roet in het eten gooide, maar ik heb begrepen dat het weer ook "Natuurlijk" is. De eerste markt staat alweer in de agenda. Helpers: bedankt, en ik reken weer op jullie voor dit jaar. Wim Hadderingh Steenuilen Net als in het grootste deel van Drenthe, gaat het ook in de gemeente Aa en Hunze nog niet veel beter met de steenuilen. De grootste concentratie kan je vinden in het zuidwesten van onze provincie, een beperkt aantal paartjes in Bunne en omgeving en verder verspreid wat restpopulaties, vaak teruglopend in aantal. In de gemeente Aa en Hunze zijn alleen in Eleveld en Anderen (geringd broedsel) met zekerheid steenuilen aangetroffen. Dit gebied is echter, om voor ons onduidelijke redenen, geclaimd door de weidevogelgroep van IVN Assen, zodat wij daar geen bemoeienis mee 16

hebben. In de rest van ons gebied hebben we wel een aantal nestkasten geplaatst maar bewoners zijn er nog niet in aangetroffen. Op Achter ’t Hout in Gieten vonden we deze winter wel braakballen maar ’t steenuiltje liet zich niet zien of horen. Op het organisatorische vlak is een behoorlijke verandering aan de gang. De Steenuilen Werkgroep Drenthe heeft in 2008 een nieuwe voorzitter gekregen, Martijn Snijder. Hij heeft de zaken direct voortvarend aangepakt en lijkt al heel wat mensen en organisaties met zijn bezieling en enthousiasme aan te steken. Zo komt er subsidie voor projecten i.v.m. biotoopverbetering, er is gelukkig apparatuur voor de steenuilenwerkgroepen beschikbaar gekomen. Er is voor nieuwe nestkasten gezorgd en de ‘maatregelen catalogus’ ter verbetering van het leefgebied van de steenuil is verspreid. Maar er zijn op verschillende plaatsen nog te weinig mensen die zich om ’t lot van de steenuilen bekommeren. Daarom is één van zijn doelstellingen dan ook, het samenbrengen van de kerkuilen en steenuilen werkgroepen in Drenthe. Dit plan is al wat ouder en sommige plaatselijke kerkuilenwerkgroepen houden zich ook al bezig met steenuilen. Dat is ook logisch omdat zij zich vaak ophouden in hetzelfde (kleinschalige) biotoop en niet zelden op hetzelfde boerenerf, dan wel bij de buren. Bovendien beschikken de kerkuilenwerkgroepen over ladders en andere hulpmiddelen, hebben kennis van veiligheidsmaatregelen en zijn bekend in de omgeving. De samenwerking op provinciaal niveau komt dit jaar al van de grond: in april en november wordt er gezamenlijk vergaderd. De hoop is dat de plaatselijke werkgroepen hier op een positieve manier navolging aan gaan geven. De steenuilenwerkgroep had dit jaar overigens ook een aantal kerkuilkasten in beheer, met wisselend succes. Er waren 8 broedsels van kerkuilen, samen hadden ze 20 uitgevlogen jongen, daarvan zijn er zeven geringd. Eén broedsel werd in de kast gepredeerd door katten. Eén geringd jong is intussen na 73 dagen en 23 kilometer teruggevonden in Blijham als verkeersslachtoffer. In een andere kerkuilenkast zat een torenvalkpaar op vier eieren maar dat is fout gegaan. De valken hadden het nest in de steek gelaten, waarschijnlijk doordat het te warm voor hen was in deze (niet open) kast. In drie eieren zaten bijna volgroeide embryo’s en één ei was onbevrucht. Inmiddels hebben we ook drie valkenkasten en een bosuilenkast geplaatst. Jos van der Meer Weidevogelbescherming De weidevogelbeschermersgroep bestaat uit ongeveer 25 personen, waarvan er slechts een paar IVN lid zijn. 17

Landschapsbeheer Drenthe ondersteunt de weidevogelbeschermers in de provincie Drenthe. Jan Oosterveen coördineert de weidevogelbeschermersgroep. Voor het verslag over 2008: zie Groene Gieter 2008 no. 4, blz. 13. Jan Oosterveen

Van het bestuur Het was een koud, maar goed begin van 2009. Zesentwintig deelnemers aan de nieuwjaarswandeling maakten in winterse omstandigheden een prachtige wandeling rondom de Gasterse Duinen. Maarten Visser had de excursie in zijn “eigen achtertuin” goed voorbereid. Diegene die de kou niet trotseerden hebben wat gemist. Tijdens de nazit met 36 leden hebben we op het IVN geproost en elkaar een goed en gezond 2009 gewenst. Het bestuur hoopt velen van u te mogen ontmoeten op de jaarvergadering van 5 maart 2009. Op deze vergadering zal Teco Boot terugtreden als bestuurslid. Wegens drukke werkzaamheden kan hij de vergadering meestal niet bijwonen, maar hij blijft actief meedenken en ons ideeën aandragen voor de activiteitenkalender. Annemarie Meijer, die inmiddels al een tijdje op proef meedraait, zal als de vergadering het daarmee eens is in het bestuur worden opgenomen. Een tweetal cursussen staan op de kalender: een plantencursus en een vogelcursus. Aline Kleikamp zal met versterking van Lambertus Slatius een veelbelovende plantencursus verzorgen. De kwaliteit van de vogelcursus is in handen van coördinator Jos Bredek verzekerd. De data van beide cursussen zijn op elkaar afgestemd, de kosten zijn laag, de docententen geweldig, dus we verwachten veel aanmeldingen. (zie verder in deze Groene Gieter) Tot 5 maart ! Willem Swart

Foto Geert Koster 18

INDEX GROENE GIETER 2008 Onderwerp

Auteur

Aan het werk op de Nijlanderesch Besmet Biologisch landbouwbedrijf, bezoek aan, in Anderen Bouwkunst, de bevers Een winterse fietstocht in de jaren '50 Excursie met Hindrik Lanjouw Excursie naar de waterleidingsmaatschappij Drenthe Flora en fauna van het Drentshe Aa gebied Index 2007 Jaarverslagen IVN Aa en Hunze Jeneverbesproject wint Natuurprijs Klapekster vervangt de grauwe klauwier Lezing Wouter Kamphuis: "Wij werken biologisch" Maarten Visser, de ijsvogel Mijn laatste Nieuwjaarspraatje Kennismaking kandidaat-bestuurslid Willem Swart Natuurwerkdag op het Gasselterveld 4 oktober 2008 Notulen algemene ledenvergadering Op de Koffie Pissebedden (Isopoda) of gelijkpotigen Roekenplan Borger-Odoorn Tellingen Gentiaanblauwtje 2008 Verrekijker Verslag van de winkel 2007 Verzekeringen Vlindercursus Vlinderstellen, Eikenpage Vogels langs langs het Andersche Diepje Weidevogelbescherming 2008 Werkbezoek gedeputeerde Rein Munniksma Werken aan een nieuwe "Dagvlinderatlas" Wintervogeltelling - 13 januari 2008 Zomaar een wandeling tussen Westerbork en Orvelte Zomaar wat planten en dieren in de buurt van schoonloo Zomaar wat vogels bij onze boerderij

19

Wilfred Alblas/Jack vd Broecke Annemarie Meijer Yvonne Huurman Jenny Schilperoord Elias Nauta Charles Houx Yvonne Huurman Charles Houx Lars Hemmes

No Blz

Teco Boot Yvonne Huurman Elias Nauta Maarten Visser Willem Swart Annemarie Meijer Henny Emmerink Maarten Visser Willem Swart Geert Koster Jack van den Broecke Annemarie Meijer Wim Hadderingh Willem Swart Annemarie Meijer Lambertus Slatius Elias Nauta Jan Oosterveen Yvonne Huurman Lambertus Slatius Teco Boot Marjo Giljam

4 4 2 3 2 2 2 2 2 1 3 3 2 4 1 1 4 1 1 3 4 4 4 1 2 3 4 3 4 4 4 1 4

6 9 9 8 18 16 19 12 25 8 7 5 6 24 18 15 23 4 19 17 20 29 17 16 5 10 26 12 13 5 10 20 14

Marjo Giljam Marjo Giljam

2 1

22 24

Vogelherkennning vervolgcursus De vogelwerkgroep verzorgt in maart en april een vervolgcursus vogels herkennen. Deze cursus is het vervolg op de beginnerscursus die vorig jaar werd gegeven. De vogel(geluiden)cursus bestaat dit keer uit twee theorieavonden en drie excursies. Deze excursies vinden plaats in en rond het Staatbosbeheer Gieten. De theorie zal dan ook ingaan op de soorten die daar te verwachten zijn. Dat betekent o.a. spechten, mezen, zangers, water- en akkerlandlandvogels de revue zullen passeren. Soorten van de vorige cursus worden kort herhaald, en in totaal 25 “nieuwe” soorten worden uitgebreid behandeld. Net als de vorige keer staat het herkennen van de vogels –met oog en oor- centraal. De cursus in natuurlijk uitermate geschikt voor de deelnemers van de beginnerscursus, maar ook voor wie zich al wat meer vertrouwd voelt met het herkennen van vogels rond eigen huis is dit een passende cursus. De theorieavonden zijn op dinsdag 31 maart en dinsdag 14 april, vanaf 20.00 uur in de Gereformeerde Kerk te Gieten. De excursies vinden plaats op zaterdag 4 april, zondag 19 april en zondag 26 april. Het geheel staat onder de leiding van vogelwerkgroep. De indicatieve kosten zijn € 15 - € 20. Er is ruimte voor maximaal 24 deelnemers. De aanmelding vindt plaats op volgorde van inschrijving. U kunt zich opgeven bij de vogelwerkgroep, via e-mail: vwg@ivnaaenhunze of bij Jos Bredek op 0592-265553. Op de eerste avond kunt u voor uw deelname betalen.

Foto ‘s: internet

20

Floracursus “Hoe heet deze plant” In de maanden april en mei 2009 organiseert het IVN Aa en Hunze een floracursus. We willen bereiken dat de deelnemers: Leren determineren om een antwoord te vinden op: Hoe heet deze plant. In de cursus wordt informatie gegeven over wilde planten, waarbij aandacht wordt besteedt aan: taxonomie, morfologie, plantenfamilies, en eventueel erfelijkheidswetten van Mendel, voortplanting en fotosynthese. Een belangrijk aspect van de cursus is, dat de deelnemers leren hoe zij met behulp van een veldgids met determinatietabel de planten op naam kunnen brengen. De cursus wordt gegeven door Aline Kleikamp. De cursus wordt gegeven op woensdagavond 22 april, 6 en 13 mei 2009 in de vergaderzaal van de Gereformeerde kerk te Gieten, aanvang 20.00 uur. Bij de cursus is 1 excursie inbegrepen, deze wordt gehouden op zaterdag 16 mei op een natuurterrein in de buurt. De kosten van de cursus bedragen 10 euro, en zijn inclusief een bij de cursus behorende syllabus, koffie of thee. Voor meerdere informatie over de cursus en opgave kun je terecht bij Aline Kleikamp of Lambertus Slatius. Voor het op naam brengen van de planten is een veldgids met determinatietabel wenselijk. Zij die deze veldgids al hebben (of kunnen lenen), kunnen deze gebruiken. Deelnemers die nog geen veldgids hebben worden aanbevolen om de Heukels flora van Nederland aan te schaffen. Deze flora kan via onze IVN-winkel met korting worden aangeschaft. Aline Kleikamp Lambertus Slatius

Foto‘s: Lambertus Slatius

21

Zomaar een essay over een winterdag: 30 december 2008 Het vriest al weer een tijdje; intussen raak je er aan gewend dat je niet meer éventjes in je sweater of trui naar de brievenbus kunt lopen. Voor ieder verblijf buitenshuis dat langer duurt dan tien seconden, dien je jezelf secuur aan te kleden en zo hoort het eigenlijk ook in een echte strenge Hollandse winter. Het is nu nog wat vroeg om te bepalen of de winter van '08 - '09 streng is, maar wat maakt een winter eigenlijk streng? Daartoe heeft ene meneer Hellman het Hellmangetal uitgevonden. In alle bescheidenheid heeft hij dat getal maar naar zichzelf genoemd. Het Hellmangetal van een winterperiode (en zoals iedereen weet loopt de meteorologische winter van 1 december tot en met 28 of 29 februari, de winterperiode kan wel van oktober tot en met april lopen, al naar gelang het vriest of niet) bepaal je door alle etmaalgemiddelden die onder de 0˚ C uit komen bij elkaar op te tellen, waarbij je het minteken weg laat. Komt het Hellmangetal boven de 300 uit, dan is de winter streng, blijft het onder de 40, dan is de winter zacht. Extremen zijn altijd interessant om te weten. Het hoogste Hellmangetal dat ooit in Nederland geregistreerd is, stamt uit de winter van 1963, te weten 345,9 graden. Het laagste Hellmangetal komt uit 1989, toen was het 1,9 graden. Vroeger heb ik het Hellmangetal ook wel eens bij gehouden, ik bepaalde het eenvoudig door de maximum temperatuur en de minimum temperatuur te bepalen en aldus het getal van die dag te berekenen. Min acht en min twee geeft een Hellmangetal van vijf, min acht en plus twee geeft een Hellmangetal van drie, maar héél secuur was mijn methode natuurlijk niet. In de Elfstedenwinter van 1986 ben ik geloof ik tot een Hellmangetal van 182 graden gekomen, toen woonden we nog in Zeeland, daar vriest het doorgaans niet zo hard. Op de voorlaatste dag van 2008 besluiten we om een dagje naar Texel te gaan. Je kunt naar Texel makkelijk de auto mee nemen en op de drie middelste dagen van de week krijg je ook nog eens korting! Voor het bedrag dat je hier met een auto kwijt bent, kun je 's zomers maar nét met een volwassene plus fiets naar Ameland. Wanneer we door Friesland rijden, lijkt de temperatuur die we aflezen op de boordcomputer van de auto, alleen maar te dalen, ondanks het stralende zonnetje. Bomen houden toch een beetje de warmte vast, hier op het kale Friese weidelandschap heeft het vannacht bitter hard gevroren. De meeste waterlopen zitten al dicht, op een paar plekken na. Juist op die plekken wemelt het van de ganzen, eenden en reigers. Wanneer die dieren flink blijven bewegen, zal het water ook niet snel dicht vriezen. Na het middaguur staan we dan op Texel. Eerst rijden we met de auto de oostkant van het eiland langs, vanaf Oudeschild volgen we de Waddendijk aan de eilandzijde. Regelmatig zet Teco de auto stil. Je hebt 22

hier verschillende gebieden die bijzonder in trek zijn bij vogels en die je vanaf de parkeerplek langs de dijk schitterend kunt overzien. Met dit koude vriesweer is het aantal vogels véél lager dan in warmere tijden; nu alles keihard bevroren is, kunnen de vogels hier ook nauwelijks voedsel vinden. Er zitten wel veel vogels in de lucht, een vlucht smientjes cirkelt minutenlang rond eer ze een voor een met een bons op het ijs landen. Verderop vliegen wat ganzen onrustig rond, alle vogels lijken moeite te hebben om hun draai te vinden nu de vorst toch echt is ingevallen, ook op Texel. Bij het Wagejot meldt Teco wel vijf jonge kemphanen, hij weet het zeker, hij heeft het zélf gezien en ik geloof hem graag. Op dit moment geniet ik liever van de weidsheid om ons heen, de sfeer, de zon, de vuurtoren van Eierland in de verte. Verderop zit een kleine zwaan op het ijs. Het lijkt of hij vast gevroren is, maar zijn poten steken onder zijn veren uit, het dier zit gewoon wat te rusten. Hij of zij is geringd, er zit een halsband om de nek, door de kijker kun je de code prima lezen. Bij ganzen kun je zo een code naar een bepaald telefoonnummer SMS-sen, en als je er bij vertelt waar de gans precies zit, dan worden de vogeltellers daar enorm blij van. Teco heeft nagezocht of er ook zo iets is voor zwanen, maar hij heeft het niet kunnen vinden. Wanneer we bij het plekje met de naam Oost met auto en al over het topje van de dijk naar het hoger gelegen parkeerterrein rijden, weten we niet wat we zien. Heel de Waddenzee lijkt bevroren, in ieder geval de eerste kilometers oostelijk van Texel. Het is een adembenemend en feeëriek gezicht, Teco gaat eens secuur het een en ander op de foto zetten. Als het hier nú al zo bevroren is, na nog geen week matige vorst, hoe ziet het er dan uit als de Elfstedentocht verreden wordt? Misschien houdt men dan de vaargeulen naar de verderop gelegen eilanden wel met een ijsbreker open. Dat het Marsdiep dicht vriest, met de stroomsnelheden die daar optreden, dat kan ik niet geloven. Als je wilt wandelen, kun je beter de luwte van de duinen opzoeken. Ten noorden van De Koog vind je het prachtige duingebied van de Nederlanden. Het zal hier in de toekomst nog veel mooier worden, want men is danig met grof materieel in de weer geweest. Hele stukken zijn afgegraven, de laagste delen zijn op dit moment bedekt met een fikse laag ijs. Wie weet groeit hier over een paar jaar wel parnassia, deze plant houdt immers van vochtige duinvalleien. 23

Op het strand zie je goed dat het eiland lek is. Overal komt water uit het zand gesijpeld, en met deze kou bevriest zoet water natuurlijk snel. Mensen staan er niet altijd bij stil dat zoet water uit de duinen toch óók ergens heen moet. Het zakt weg en dan? Zakt het naar het binnenste der aarde om er in Italië bij een uitbarsting van een vulkaan weer uit te komen? Natuurlijk niet! Water dat weg zakt, komt ergens anders weer aan de oppervlakte, dat heet kwel. Dat gaat in het stroomgebied van de Drentse Aa zo en hier op Texel is het al niet veel anders. Op de weilanden aan de binnenduinrand zitten wat grauwe ganzen beteuterd te kijken. Al hun gras is bevroren. En als de weermannen gelijk krijgen, hebben we nog aardig wat kou voor de boeg, hun gras zal niet zo snel ontdooid zijn. Je vraagt je wel eens af hoe weermannen zo ver vooruit in de tijd kunnen kijken wat het weer betreft, want het weer van de volgende dag voorspellen valt soms al niet mee. Dit vér vooruit kijken baseren ze op het feit dat een bepaalde weersituatie de neiging heeft om zich steeds weer te herhalen. Het ene hogedrukgebied is weg en het volgende neemt een paar dagen later de plaats van de oude weer in. Als dat hoog boven Noorwegen ligt, krijgen wij een stroming uit het oosten en dan ben je 's winters doorgaans verzekerd van vriezend weer. 's Zomers kun je met een dergelijk weertype gerust je parasol en zonnebrandcrème op gaan zoeken. Ligt er echter een laag boven de Noordzee, dan zijn wat het weer betreft bij ons de rapen gaar, dan is het meestal buiig weer. De ene laag wordt vervangen door de volgende en zo krijg je dan die beruchte verregende Hollandse zomers. Gek genoeg lijken bomen het weer ook te kunnen voorspellen. Een oud gezegde stelt: "Als er met Sint Maarten nog blad is aan de bomen, kun je van een strenge winter dromen." Dit gezegde kun je op twee manieren uitleggen en zodoende heb je altijd gelijk. Toch, als je kijkt hoe kaal de bomen op Sint Maarten (11 november) zijn, kun je daar wel degelijk iets uit afleiden. Zit er nog volop blad aan de bomen, dan is een strenge winter niet erg waarschijnlijk. Zijn de bomen op die datum bijna kaal, dan zou het best eens flink kunnen gaan vriezen. Bomen laten hun blad vallen op twee criteria: daglengte en temperatuur. Aan de daglengte is weinig te veranderen, echter, helder weer zal al snel zorgen dat de bomen dagelijks tot wel een half uur meer licht krijgen. Volgt de temperatuur een bepaald patroon: warme oktober en een kouval begin november, dan is dit vaak een opmaat voor een hogedrukgebied boven Noorwegen. De bomen laten hun blad snel vallen en voorspellen aldus mogelijk een strenge winter, zonder dat ze daar zelf erg in hebben overigens. Maar niets is zo onvoorspelbaar als het weer, als Erwin Kroll eens flink met zijn handen gaat staan wapperen, is dat hogedrukgebied ook zo van de kaart verdwenen. Aan het einde van de middag rijden we naar de Hors, een enorme zandplaat aan de zuidkant van Texel. Hier laat men de natuur zijn gang 24

gaan, er vindt spontaan duinvorming plaats en de duinen verstuiven ook weer even makkelijk. Niemand die er wat aan doet en dat is hier ook niet nodig met zo'n enorm breed strand. Men zegt dat de Hors een oude zandbank is, die op den duur aan Texel is vast gegroeid; zo verwacht men dat de Noorderhaaks ooit weer aan de Hors zal vast groeien. Zandplaten wandelen. Eilanden doen dat ook, alleen lopen ze veel trager dan u en ik, het zijn slechts meters per jaar. En tóch kun je op een mensenleven het verschil zien, dat merk je pas goed wanneer de mens op houdt met ingrijpen, zoals op Rottumeroog. Deskundigen verwachten dat Rottumeroog, nu het niet meer beheerd wordt, op den duur een begroeide zandplaat zal worden, dan zijn alle duinen weg gestoven. Zoiets kan ik mezelf moeilijk voorstellen. En stiekem vind ik het ook wel een beetje zonde. Vogels zijn vandaag schaars op de Hors. In de verte kuiert een scholekster vlakbij de branding, een enkele meeuw. En dan, ineens, komt er van achter een jong duin een groep opgewekt kwetterende vogeltjes aan gevlogen. Ze cirkelen al babbelend over het strand, vlak voor ons langs en verdwijnen dan weer even snel als ze gekomen zijn. Waren het kneutjes? En wat doen die hier bij een temperatuur van onder nul op het strand van de Hors? In elk geval maakt hun formatievlucht het bezoek aan de Hors op deze middag bijzonder leuk. De zon zakt groot en rood naar de horizon en verdwijnt tenslotte in de nevel. Na een paar minuten gaat het licht van de vuurtoren van Huisduinen, de Lange Jaap, aan. Een marineboot tjoeketjoekt naar de haven van Den Helder en wij zoeken de auto weer op. De daglichtperiode van deze koude voorlaatste dag van 2008 is weer voorbij. Marjo Giljam Foto ‘s: Teco Boot 25

Dieren rond het huis in de winter Januari 2009, na vele jaren eindelijk weer winter. De meeste nachten vriest het enkele graden, overdag vriest het ook of is het even boven het vriespunt. We wonen op de helling van de Hondsrug aan de rand van het Zwanenmeerbos. Achter het huis liggen een aantal weiden, daar achter het bos, voor ons aan de andere kant van de weg strekt zich het Hunzedal uit met akkers. Buiten is het deze maand meestal koud en winderig. De bomen zijn kaal, de weiden en akkers liggen er wit opgevroren bij. Achter het huis hangt vogelvoer aan de muur en in een boom. Dit is het landschap waarin de wilde dieren, op de grond en in de lucht zich bewegen. ’s Morgens wipt een enkele eekhoorn rond het huis en zowaar loopt er af en toe ook een vos op de weg. In de Hunzevallei zijn regelmatig reeën te zien. Vrij normaal is een groep van 2 of 3 stuks waar te nemen, maar half januari liep er een sprong van 15, 3 of 2 reeën. Uit het bos verschijnt regelmatig een eekhoorn die komt kijken of er iets te halen valt. Boven ons hoofd vliegt in een V-vorm een grote vlucht van ca 30 ganzen..Ook komen er zwermen duiven overvliegen. In het weiland achter het huis landden een paar maal een paartje nijlganzen. Op afstand zien ze er grauwbruin uit maar als ze hun vleugels uitslaan zijn die wit. In de buurt lopen ook enige kraaien. Langs de sloten proberen enkele reigers nog wat te bemachtigen. Op een paal langs de weiden zit regelmatig een buizerd. Eén keer zat in het weiland een buizerd die een fazant zat te verorberen. Het voer achter het huis wordt door vele vogels bezocht. De mezen zijn het best vertegenwoordigd. Onderling hebben de mezen een bepaalde prioriteit. Koolmezen jagen andere soortgenoten weg. Ze pikken naarstig aan de pinda’s uit klein mazige korfjes of hangen aan de netjes met zaadbollen. Voor gekookte aardappelen op een voerplank hebben de vogels geen belangstelling. Blijkbaar wordt voer met meer eiwit en vet bij dit weer geprefereerd. Zo nu en dan komt een stelletje van 6 tot 8 staartmezen aanvliegen. Later in het seizoen vormen zij paren, maar nu vliegen ze nog samen. Als er geen ander bezoek is zien we een roodborstje op een zaadbol, doch vaak pikt hij van de restjes die onder de bollen op de grond is gevallen. Daar wipt ook zo nu en dan een winterkoninkje rond. Zij worden weggejaagd door een staartmees of een pimpelmees, die op hun beurt weer plaats moeten maken voor koolmezen. De merels hebben hun eigen bezoek periode. Ook een vink en een goudhaantje zien we zo nu en dan in een boom zitten. Onregelmatig worden wij bezocht door een goudvink en een bonte specht. Soms komt ook een lijster of een gaai aanvliegen. Grappig is dat enkele mezen pas aan een appel pikken als die eerst uitgebreid bevroren en daarna ontdooid is. De bomen aan de rand van het bos worden vaak door spreeuwen of duiven bezocht. Het is erg interessant deze bezoekers van achter de ramen gade te slaan. Henny en Jaap

26

Werkgroepen: gentiaanblauwtjeproject: Frits Boersma Eexterweg12 tel: 0592 271631 hunzeproject: Jack v/d Broecke tel: 0592 264209 kerkuilen: Johan Spijkerman tel: 0592 263217

9468 TH Annen

Asserstraat 27 9461 GB Gieten [email protected]

Bonnen 65

9461TC Gieten

natuurbeheer: Jack v/d Broecke tel: 0592-264209

Asserstraat 27 9461 GB Gieten [email protected]

nestkasten: Lambertus Slatius Tel: 0592 263459 Wim Hadderingh Tel: 0592 262703

Asserstraat 29 9461 GB Gieten [email protected] Boskampen 10 9461 JJ Gieten [email protected]

promotie en verkoopartikelen: Wim Hadderingh Boskampen 10 9461 JJ Gieten tel. 0592 26 2703 [email protected] De verkoop van natuurartikelen kan na telefonische afspraak steenuilen: Jos van der Meer Tel: 0598 446439

De Hilte 7 9511 TC Gieterveen [email protected]

vogelwerkgroep: Jos Bredek tel: 0592 265553

Schopperskamp 3 9461 EM Gieten [email protected]

weidevogelbescherming: Jan Oosterveen Woerdakkers 21 9461EMGieten tel: 0592 261867 [email protected]

27

Postadres Groene Gieter Asserstraat 29 9461 GB Gieten 28