DUURZAAM Aa en Hunze

DUURZAAM Aa en Hunze

D UUR WE D O Z AAM EN S A M E HE T N!

HET JAAR VAN DE DUURZAAMHEID: EEN GOEDE START!

PAGINA

2/3

Wat doet de gemeente aan duurzaamheid?

PAGINA

6/7/8

Inleiding Werkgroepleden aan het woord

PAGINA

4/5 Energiebureau Duurzaamheidsleningen Tips en weetjes

DUURZAAM Aa en Hunze

Duurzaam Aa en Hunze In januari 2012 heeft de gemeenteraad een ‘duurzaamheidsvisie’ vastgesteld. Voor geïnteresseerden is die op de website van de gemeente terug te vinden (via bestuur, gemeenteraad > raadsvergaderingen). In deze visie zijn concrete doelstellingen opgenomen. Een belangrijke is het verminderen van de uitstoot van CO2 tot 50% in 2025 ten opzichte van die in 2010. Zoiets is alleen maar te realiseren als we er in Aa en Hunze met z’n allen wat aan doen! thema’s duurzaam aa en hunze

Duurzaamheid heeft betrekking op vele zaken. In het Jaar van de Duurzaamheid hebben daarom de volgende thema’s centraal gestaan:

Wonen • Bedrijven & MKB • Water • Energie • Dorpsinitiatieven • Voedsel Natuur & Landschap • Scholen & Jeugd • Verkeer & Vervoer • Afval

Bert Wassink

WETHOUDER DUURZAAMHEID

Kort vóór ik dit stukje type, lees ik in ‘de Volkskrant’ (4/12), dat het beter is het woord ‘duurzaam’ niet meer te gebruiken. Experts vinden het woord duurzaam zó algemeen, dat het een bijna leeg begrip is geworden. In mijn andere lijfblad, ‘de Schakel’, las ik eerder vandaag al dat Dick Sybenga (CDA) pleit voor het gebruik van het woord ‘volhoudbaarheid’: ‘vol’ houden en hergebruiken van dezelfde grondstoffen. Hoe we het noemen is wellicht een discussie waard, maar het gaat er natuurlijk vooral om dat we met z’n allen proberen bewuster te leven. Zuinig zijn op de mensen om ons heen, op onze woonomgeving en op alles wat moeder natuur ons steeds schenkt. Eigenlijk is het ‘Jaar van de Duurzaamheid’ eerder de start geweest van een ontwikkeling die hopelijk nog jaren zal voortduren dan een jaar met grote wapenfeiten. Dat neemt niet weg dat er interessante dingen zijn gebeurd. Daarover leest u in deze krant. Spannend vind ik bijvoorbeeld de oprichting van ‘Eco-Oostermoer’: inwoners uit onze gemeente die de handen ineen slaan om samen de leefbaarheid op het platteland verder te verbeteren. Door duurzame energie te leveren (en op termijn op te wekken) en te onderzoek hoe we allemaal (!) de beschikking kunnen krijgen over glasvezelkabels. En wat te denken van een initiatief in Gasselternijveenschemond waar inwoners samen werken aan het opstellen (en uitvoeren) van een dorpsenergieplan. Ik zou het heel leuk vinden als dit soort initiatieven straks in een stroomversnelling terecht komt.

VERANDERINGEN KOMEN ALTIJD VANUIT DE SAMENLEVING ZELF.

2

Veranderingen komen altijd vanuit de samenleving zelf. In Aa en Hunze zijn intussen zoveel mensen op een of andere manier bezig met duurzaamheid (sorry), dat deze golf volgens mij niet meer te stoppen is. Ik vind dat de gemeente ook op dit gebied moet (blijven) zorgen voor ondersteuning, bijvoorbeeld door af en toe een beperkte financiële bijdrage te leveren, door vergaderruimte beschikbaar te stellen, door mee te denken en door ‘verbindingen te leggen’.

we doen het samen

Verbeter de wereld… en begin bij jezelf! Woningcoöperatie ‘de Volmacht’ heeft dit heel goed begrepen door zijn woningen sterk te verduurzamen. Dat levert voor huurders veel ‘energiewinst’ op. Want door energiebesparende maatregelen en, ook hier, zonnepanelen daalt het energieverbruik flink. En dus ook de energierekening. De investeringen kunnen betaald worden met een geringe huurverhoging. Een win-winsituatie heet dat dan. De gemeente moest natuurlijk zelf ook wat laten zien… Onder andere daarom is er voor gekozen het dak van het gemeentehuis van 178 zonnepanelen te voorzien. Ook worden op de daken van de dorpshuizen van Aa en Hunze waar mogelijk zonnepanelen geplaatst. Dat merken de dorpshuizen natuurlijk direct in hun exploitatie. Vermeldenswaard is verder natuurlijk ook de houtkachel die gebruikt wordt om zowel het water van het zwembad in Annen (’s zomers) als de sporthal in Annen (’s winters) op temperatuur te houden. Zoiets willen we ook in Gieten realiseren. De komende jaren zullen naar verwachting in het teken staan van initiatieven vanuit allerlei dorpen. In de loop van 2014 zal de gemeente (moeten) bepalen hoe zij daar het beste op in kan spelen.

duurzaam Aa en Hunze

Werkgroep Duurzaam Aa en Hunze

De werkgroep Duurzaam Aa en Hunze is al vanaf 2012 bezig om mee te denken en te werken aan het Jaar van de Duurzaamheid. De werkgroep bestaat uit inwoners uit de gemeente. EEN PAAR VAN DE LEDEN AAN HET WOORD Jet Tjalma van Duurzaam Rolde

Dick Sybenga, Gieten

Ik heb mij aangemeld voor de werkgroep omdat ik een win-winsituatie voor me zag. Vanuit ons lokale initiatief Duurzaam Rolde konden wij mooi aanhaken op het themajaar van de gemeente. Interessante en geïnspireerde mensen uit Aa en Hunze die allen vanuit hun achtergrond het verduurzamen van ons wonen, werken en leven willen helpen bevorderen.

Duurzaam? Is het een sexy woord geworden? Elke spreker, op congressen en beurzen of in een achterzaaltje, waar het ook over gaat, moet het woord minstens één keer genoemd hebben, anders tel je niet meer mee. Nee, ik ben een voorstander van het Zuid-Afrikaanse woord: volhou(d)baarheid. Dat heeft voor mij een dubbele betekenis. Volhouden! en houdbaar. Hoe houden we het in deze wereld vol wat betreft leefbaarheid, of levenskwaliteit, ook in de zin van luchtkwaliteit. Nee, wij redden het nog wel, maar hoe houden onze kinderen en kleinkinderen het vol? Hebben we het in 50 tot 100 jaar niet helemaal verprutst?

Ik heb mij vooral ingezet voor het thema voeding. Op 8 juni hebben we een duurzame streekmarkt georganiseerd. Er bleken ook vele ambachtslieden te vinden met bijzondere zelfgemaakte producten. Van tassen van recycled materiaal tot glaskralen en zelfgemaakte chutneys en producten van wol en hout. Een aantal mensen die we op het oog hadden waren verhinderd door andere markten. Een leuke markt moet je eigenlijk al een jaar van te voren beginnen te plannen is mijn ervaring. Desalniettemin een geslaagde dag met een goede doorloop. Voor herhaling vatbaar! Ik zie het themajaar als een opstartjaar om duurzaamheid hoger op ieders agenda te krijgen. Een aantal initiatieven is dit jaar gestart maar verdient nog wel follow up. Er is nog veel te doen aan bewustwording en tegengaan van verspilling en vervuiling. Voor mij is het themajaar duurzaamheid dus zeker nog niet afgelopen. Ik hoop dat de gemeente haar faciliterende en stimulerende rol permanent blijft vormgeven. Dit is geen taak van één beleidsmedewerker maar het zou op alle afdelingen een onderwerp moeten zijn. Mensen die zelf ook actief willen worden kunnen altijd mailen via de website van www.duurzaamrolde.nl. Daar kunnen we nog heel goed meer mensen bij gebruiken. Misschien gaan we Aa en Hunze breed verder. Daar denken we momenteel over na.

Jet Tjalma

Mary Ritsema

Femke Ardiaens

Hans Rozenveld

Dick Sybenga

Erik Sijtsma

Femke Ardiaens, Gieten Vanuit mijn bureau ROiD help ik anderen om energie en duurzaamheid vanuit enthousiasme en creativiteit een plek te geven in projecten, onderwijs en beleid. Ik ben betrokken bij het Energiebureau Aa en Hunze en ik werk in Drenthe aan de Energy Challenges, waarbij leerlingen worden uitgedaagd om zelf energiebewust aan de slag te gaan op hun school. Vanuit de werkgroep heb ik afgelopen jaar met Mary Ritsema en Karin Elema gewerkt aan de komst van de Discovery Truck en de Kinderuniversiteit. Drie middagen een raadzaal vol met gretige kinderen die de professoren de toga van het lijf vroegen. Leren, duurzaamheid en plezier gaan dus prima samen!

Mary Ritsema, Schipborg

Hans Rozenveld, Gieten

Hoogtepunten dit jaar waren voor mij: - nieuwe mensen leren kennen, die geloven in duurzaamheid; - een boeiend symposium; - de Discovery Truck en de Kinderuniversiteit. Dat laatste was zo interessant dat kinderen graag hun vrije middag, hun paardrijden, voetballen etc. lieten schieten. Grote klasse! Dat geeft mij vertrouwen voor de toekomst.

Rozenveld Hoveniers BV uit Gieten

De mooiste conclusie van de kinderactiviteiten was: Over twintig jaar wonen de kinderen van nu in hun eigen energiecentrale. Hun huis heeft dan folie op de ramen en verf op de muren waar zonne-energie door wordt geleverd. Mijn advies Organiseer ieder jaar een Kinderuniversiteit. Foto’s van de Kinderuniversiteit vindt u op: www.facebook.com/mary.ritsema

Afgelopen jaar heb ik meegedaan als lid van de duurzaamheidsgroep van de gemeente Aa en Hunze om te beleven hoe het eigenlijk staat met de duurzaamheid bij ons hier in Noord-Nederland. Zelf doen wij als bedrijf al een aantal jaren aan het maken van ons eigen grondverbeteringsproduct hoveniersbokashi als vervanger van de traditionele compost. Wilt u hier meer over weten? Informeer dan eens bij ons, wij geven u graag een toelichting. Al met al ben ik wel positief verrast over de hoeveelheid mensen in onze gemeente die al op één of andere manier bezig zijn met duurzaamheid. Of dit nu over energie of verbouwen van voedsel gaat. Ook het samenwerken met de groep was een leuke en leerzame ervaring. Sommigen zijn al echt heel ver, zij zijn voor mij absoluut een voorbeeld!

we doen het samen

En met het woord houdbaar komen we bij de voedselketen. Natuurlijk eet je geen rotte appels, maar we zijn doorgeslagen. We gooien weg als we voedsel hebben waarvan de uiterste houdbaarheidsdatum is verstreken (THT, tenminste houdbaar tot). Met je gezond verstand kun je nog een jaar genieten van de pindakaas, ook na THT. En zo zijn er veel producten. Je eigen sla of spinazie mag je net zolang eten als je wilt, daar staat echt geen TGT (te gebruiken tot) op. Ook in de supermarkt vind je op vers fruit en groente geen TGT, terwijl voorgesneden groente uit de winkel wel die TGT noemt. Dus slim inkopen, betekent weinig of niets hoeven weg te gooien. En dus geen volle en zware afvalemmers. Ook dit heeft met volhoudbaarheid te maken.

Erik Sijtsma, Eexterveen Ik heb mij binnen de werkgroep ‘Duurzaam Aa en Hunze’ ingezet om onze gemeente en leefomgeving duurzamer te maken. Maar wat houdt dat eigenlijk in, duurzamer? Voor mij gaat duurzaamheid om een bepaalde grondhouding, een zekere logica, een vanzelfsprekendheid. En vooral ook hoe we samen iets moois kunnen maken, waar we met z’n allen nu iets aan hebben, wat lang mee gaat zonder dat daar elke keer weer geld bij moet. Duurzaamheid gaat over een bestendige toekomst op lange termijn. Een ondernemer streeft daar ook naar. Maar niet ten koste van alles, een beetje maatschappelijk verantwoord als het kan. Daarover ging het minisymposium dat we in februari hebben georganiseerd. Spreker die avond was Marjan Minnesma van Urgenda, de afgelopen drie jaar de nr. 1 in de Trouw Duurzame 100. Niet met geitenwollen sokken, maar met de boodschap hoe duurzaamheid cruciaal wordt om je bedrijf sterker uit de crisis te laten komen. Verder kwamen ondernemers aan het woord die op eigen wijze vertelden hoe en waarom zij invulling gaven aan duurzaamheid. Ook al zijn er al veel ontwikkelingen gaande, het mag wel wat sneller. Dat gaat alleen niet vanzelf, daar kunnen we elkaar wel een handje bij helpen. Een mooie rol is hiervoor weggelegd voor de gemeente als faciliterende en stimulerende partij. Laten we hopen dat na de komende verkiezingen de raad deze rol ziet en pakt!

3

duurzaam Aa en Hunze

Wat doet de gemeente aan duurzaamheid? De gemeente wil een goed voorbeeld geven door duurzaamheid op te nemen in het gemeentelijk beleid, door duurzamer te werken en in te kopen, en door het belang van duurzaamheid uit te dragen. Hierbij kiezen we ervoor om projecten gezamenlijk op te pakken met partners uit onze gemeente. Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven, scholen, verenigingen, dorpsbelangen en inwoners.

Warme Truiendag

vervoer en mobiliteit

Sinds 2005 worden mensen jaarlijks met Nationale Warme Truiendag gestimuleerd om bij te dragen aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. In dit geval door binnenshuis warmere kleren aan te trekken en de verwarming lager te zetten. Elke graad minder warm bespaart ongeveer 7% op stookkosten en CO2-uitstoot. Zet de verwarming dus op Warme Truiendag vooral een graadje lager. En overweeg eens om dit vaker te doen.

In november stond vervoer en mobiliteit centraal tijdens het Jaar van de Duurzaamheid. Bij de opening van de nieuwe schaapskooi in Balloo is het college met elektrisch vervoer van het gemeentehuis naar Balloo gereden. Deze auto’s werden beschikbaar gesteld door stichting Energy Expo (www.energyexpo.nl).

De gemeente doet mee! De gemeente Aa en Hunze heeft mee gedaan aan warme truiendag. We hebben de verwarming lager gezet, een warme trui aangetrokken en zo op stookkosten en energie bespaard!

cursus het nieuwe rijden

Eco-Oostermoer Eco-Oostermoer heeft als doel inwoners en organisaties in staat te stellen en te ondersteunen bij het op peil houden/verbeteren van de leefbaarheid en het verduurzamen van de leefomgeving. Zij stimuleert en faciliteert daarvoor initiatieven in buurten, wijken en dorpen.

Duurzaamheid Er worden momenteel diverse duurzame projecten uitgevoerd. Een bijzondere is het project CO2-reductie. Recent heeft Eco-Oostermoer met de kenniswerk-

plaats van de Veenkoloniën, meerdere kennisinstituten en het Energiebureau van de gemeente Aa en Hunze afspraken gemaakt om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn in dit gebied de CO2-uitstoot fors terug te brengen. In de loop van enkele jaren zullen heel veel studenten met verschillende opleidingen samen met inwoners uitzoeken hoe onze regio duurzamer gemaakt kan worden. Hierbij wordt nagegaan hoe dat met moderne technieken zo praktisch mogelijk kan worden gerealiseerd!

Energy Challenges De gemeente Aa en Hunze werkt mee aan de Energy Challenges in Drenthe. Energy Challenges is een project voor leerlingen op scholen vanaf ongeveer groep 7 van het basisonderwijs en de onderbouw van het middelbaar onderwijs. Bij de Energy Challenges richt de school een team op van Energizers, die met andere scholen de Challenge aan gaat.

Energizers De Energizers gaan proberen zoveel mogelijk energie te besparen op school en om zoveel mogelijk anderen daar bij te betrekken. Het is een uitdagend project voor de leerlingen omdat zij zelf mogen bepalen hoe ze dat doen!

Energieverbruik Tijdens het project komen de leerlingen in contact met

4

bedrijven en andere scholen en maken ze kennis met de energiesector. Energy Challenges doet nog meer: zo wordt er monitoringsapparatuur geplaatst in de school en wordt het energiegebruik van de school inzichtelijk gemaakt. Zo weten de leerlingen welke acties resultaat hebben.

De gemeente heeft medewerkers van verschillende afdelingen opgeleid om energiezuiniger te rijden. Hiermee hebben 28 medewerkers geleerd om brandstof besparend, verkeersveiliger en milieuvriendelijker auto te rijden. Daarnaast hebben ook het college, raadsleden en afdelingshoofden de cursus gevolgd.

gemeentehuis heeft een a-energielabel! Dit jaar zijn er 178 zonnepanelen op een deel van het dak van het gemeentehuis geplaatst. Het systeem is aangesloten op een display in de hal van het gemeentehuis. Hierop staat bovenaan de actuele opbrengst van de panelen in KWh aangegeven, daaronder de totale opbrengst van de installatie vanaf de start in MWh en onderaan de hoeveelheid CO2 die door de zonnepanelen wordt bespaard.

Ook in Aa en Hunze? Energy Challenges werkt behalve met gemeenten en provincie ook samen met bedrijven en stagiaires van MBO en HBO opleidingen in Noord Nederland. In heel Noord Nederland doen nu al 60 scholen mee en hopelijk start Energy Challenges volgend jaar ook op scholen in de gemeente Aa en Hunze! Meer weten over Energy Challenges? Mail naar Femke Adriaens: [email protected].

we doen het samen

Mede door de zonnepanelen is het gemeentehuis van energielabel C naar A gegaan. Een hele vooruitgang! Dit A-label hangt naast de display in de hal.

DUURZAAM Aa en Hunze

Discovery Truck eXcursies wmd annen

Vol enthousiasme hebben leerlingen van basisscholen uit Aa en Hunze deelgenomen aan het programma in de Discovery Truck. In deze truck van Rijksuniversiteit Groningen mochten leerlingen zelf, na een interessante les van Theo Jurriens, zonnecellen bouwen. Na het bouwen van de zonnecellen werd buiten gemeten hoeveel energie de kinderen hadden opgewekt.

In maart stond het thema water centraal. In dit kader zijn excursies naar Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD) in Annen georganiseerd.

Excursie

Goede score

De excursie begon met een presentatie. Hierin werd een duidelijk beeld geschetst van wat de WMD doet en wie ze zijn. Na de presentatie volgde een filmpje en mochten de deelnemers een kijkje nemen in het productiestation. Er was veel interactie en er werden veel vragen gesteld.

Vorig jaar heeft (toen nog Prins) Willem Alexander ook een zonnecel gemaakt. Zijn score was 0.58 Volt. De hoogste score van de leerlingen uit Gieten was 0.69 Volt! Ook wethouder Bert Wassink heeft een zonnecel gebouwd, met een score van 0.57 Volt.

In tot 150 laal hebben deelg eerlingen enom en.

De goede resultaten tonen aan dat het verhaal van Theo goed is aangekomen!

Expositie Duurzaamheid door GiAF en leerlingen basisscholen Gieten

Productie WMD Bij de WMD in Annen wordt 32 miljard liter water per jaar geproduceerd. Dit is vergelijkbaar met een kanaal van 10 meter breed, 2 meter diep en 1600 kilometer lang!

duurzame streekmarkt

Fotoclub GIAF uit Gieten heeft samen met de leerlingen van de hoogste klassen van de basisscholen in Gieten geëxposeerd. De expositie had als thema Duurzaamheid en toonde 43 foto’s, gemaakt door de leden van GiAF en 16 fotocollages, gemaakt door de leerlingen van basisscholen in Gieten.

Kinderuniversiteiten op het gemeentehuis kinderen enthousiast !

Zaterdag 8 juni vond voor de eerste keer de ‘Duurzame Streekmarkt’ plaats in Rolde. 25 ondernemers stonden op deze markt om de bezoekers duurzame en ambachtelijke producten te laten zien en te verkopen. Er waren diverse producten: verschillende soorten jam, chutneys, siropen en wijnen, vers biologisch ijs, asperges, houtproducten op middeleeuwse wijze gemaakt, producten van gerecycled materiaal en een jonge man die vol enthousiasme smeedwerk liet zien. Daarnaast waren er een paar mensen aanwezig die informatie gaven over duurzame middelen en werkwijzen. Kortom een veelzijdige markt met veel enthousiaste standhouders met passie voor duurzaam! De standhouders op de markt waren erg enthousiast en de belangstelling van het publiek was groot! Een mooie eerste markt die zeker een gevolg gaat krijgen!

Op 3 woensdagen in oktober is er een Kinderuniversiteit georganiseerd voor kinderen uit de groepen 6 tot en met 8.

Wat is het? Tijdens een Kinderuniversiteit geven echte wetenschappers en professoren colleges aan kinderen. Onderwerpen worden toegankelijk gebracht en ook de meer ingewikkelde achtergronden komen aan bod. Dit onder het motto: ‘hoe meer je er van weet, hoe interessanter het wordt.’

Kinderuniversiteit energie Professor Ton Schoot Uiterkamp van de Rijksuniversiteit Groningen gaf een college over energie. Als een echte professor was hij gekleed in zijn toga. Hij gaf tijdens zijn college antwoord op vragen als: Wat is energie? Waar komt het vandaan? Hoe gebruiken we het en is er genoeg energie? Daarnaast hadden de kinderen zelf veel vragen die de professor allemaal beantwoord heeft.

Kinderuniversiteit voedsel Winnie Gerbens-Leenes gaf een college over duurzaam voedsel. Zij vertelde haar verhaal aan de hand van een boterham met pindakaas. Iedereen kreeg een hapje van de boterham, waarna Winnie vertelde hoeveel water er gebruikt wordt om 1 boterham met pindakaas te maken. De kinderen kwamen naar aanleiding van haar verhaal met verschillende goede ideeën om de ongelijkheid qua voedsel op de wereld op te lossen.

Kinderuniversiteit bouwen Karin Elema uit Anloo gaf een college over slimmer bouwen. Zij is architecte en heeft haar eigen woning voorzien van een extra schil om de bestaande woning. Zij vertelde de kinderen of het mogelijk is om 100% duurzaam te bouwen en op welke manieren dat kan. Bijvoorbeeld door hierbij te denken aan energie- en warmteverlies.

we doen het samen

5

duurzaam Aa en Hunze

Het Energiebureau Aa en Hunze lokale initiatieven stimuleren voor de verduurzaming van de veenkoloniën In de gemeente Aa en Hunze is dit jaar het Energiebureau gestart. Het Energiebureau heeft in het Jaar van de Duurzaamheid inwoners, ondernemers en dorpsgemeenschappen ondersteund bij het ontwikkelen van dorpsenergieplannen en het uitvoeren van lokale duurzame initiatieven. Het Energiebureau sluit aan op de wens van veel inwoners van Aa en Hunze om zelf een bijdrage te leveren aan een duurzame leefomgeving. Bijvoorbeeld door op kleine schaal, in coöperatief verband, energie te produceren. Omdat inwoners niet altijd beschikken over de kennis en het juiste netwerk, biedt het Energiebureau hierbij ondersteuning.

Energiebureau Het Energiebureau is ontstaan vanuit een prijsvraag voor stimulering van regionale planvorming, de zogenaamde Eo Wijersprijsvraag. Studenten van uit de Rijksuniversiteit Groningen bedachten dat planvorming van onderaf moest komen. De zogenoemde ‘bottom up strategie’. Bewoners weten echter niet altijd even goed hoe ze een dergelijk plan moeten opstellen, of hoe ze aan de kennis komen voor het uitvoeren van projecten. Hier komt het

Energiebureau bij kijken. Het Energiebureau is opgezet door de agenda voor de Veenkoloniën en de gemeente Aa en Hunze is de gastheer van het bureau, waardoor deze gevestigd is in het gemeentehuis in Gieten. Het Energiebureau wordt bijgestaan door Femke Adriaans van ROiD en door Sietze Bottema (docent milieukunde van het Van Hall Larenstein).

DorpsEnergiePlan

We gaan door!

Momenteel is het Energiebureau volop bezig met een pilot project in Gasselternijveenschemond: Het DorpsEnergiePlan. Dit is een plan voor, in dit geval, Gasselternijveenschemond om duurzame projecten op te pakken en uit te voeren. Hierdoor wordt er energie bespaard en minder CO2 uitgestoten. Op die manier draagt het dorp bij aan het verduurzamen van de regio. Het doel is om een gedragen aanpak te creëren die ook gebruikt kan worden voor andere dorpen. Dit zorgt voor een intensief contact met dorpsbewoners en kennisinstellingen (denk hogeschool Van Hall).

Dit is slechts één invulling van het Energiebureau. De bedoeling is om ook na het Jaar van de Duurzaamheid door te gaan met duurzaamheidprojecten in en vooral voor dorpen in de regio. Heeft u vragen of belangstelling voor het Energiebureau? Dan kunt u contact opnemen via e-mail: [email protected] of via telefoonnummer 06 - 49 13 43 08. Sander Heidema / ENERGIEBUREAU

Waterbesparende kranen

Bij een juist gebruik van een eengreepsmengkraan voorkomt u dat deze onnodig warm water in plaats van koud water geeft. Zo is per jaar aan water en gas zo’n € 6,- te besparen. Thermostatische mengkranen zijn vooral handig voor douche en bad en bovendien wateren energiebesparend.

Water Water lijkt oneindig op de aarde, maar niets is minder waar. Zonder water geen leven op aarde. 75% van het aardoppervlak bestaat uit water. Daarvan is maar 1% bruikbaar als drinkwater. De totale hoeveelheid water verandert niet, maar het schoonmaken van water kost veel energie en processen. Gemiddeld gebruikt 1 persoon 120 liter water per dag.

Hoe kunt u besparen? • • • •

Neem een douche in plaats van een bad Gebruik een waterbesparende douchekop Draai de kraan dicht tijdens het tandenpoetsen Vang regenwater op in een ton om de tuin mee te besproeien.

Duurzaamheidsleningen Momenteel zijn er voor inwoners en bedrijven van Aa en Hunze speciale leningen beschikbaar voor duurzame investeringen in de eigen woning of binnen het eigen bedrijf of verenigingsgebouw.

Particulier Voor de particuliere woningeigenaar is er via de website van de SNN (= Samenwerkingsverband Noord Nederland) informatie beschikbaar over de voorwaarden en is het aanvraagformulier beschikbaar. Het gaat hierbij om investering in verbetering van de energie-index van de woning door bijvoorbeeld isolatie of door het aanbrengen van zonnepanelen.

Bedrijven Voor bedrijven, verenigingen, stichtingen, coöperaties, etc. biedt de DEO (Drentse Energie Organisatie) vanaf 1 november jl. een speciale energielening aan. Deze regeling is bedoeld om investeringen in duurzame energie en maatregelen voor energiebesparing te stimuleren. Hierdoor wordt de drempel verlaagd voor de aanschaf van bijvoorbeeld zonnepanelen, een warmtepompinstallatie of een energiezuinig ledverlichtingssyteem.

Een zonnige toekomst voor de dorpshuizen!! In het kader van het Jaar van de Duurzaamheid heeft de gemeenteraad in het uitvoeringsprogramma aangegeven gebouwen te willen vergroenen. Dit houdt in dat we graag maatregelen zien om de CO2-uitstoot, veroorzaakt door die gebouwen, te verminderen. Dit heeft geresulteerd in het opstellen van zogenaamde energiescans van de dorpshuizen, door het bureau Syplon. In deze energiescans zijn mogelijke maatregelen opgenomen om het energiegebruik te verminderen door technische maatregelen te treffen. Dat kan zijn het aanbrengen van dubbel glas of het vervangen van een oude diepvries maar ook het plaatsen van zonnepanelen om zelf een groot deel van het elektrische energieverbruik op te wekken. De gemeente gaat de dorpshuizen ondersteunen bij het plaatsen van zonnepanelen. Op deze wijze dragen we een steentje bij aan het schoon opwekken van elektriciteit. Een bijkomend voordeel voor de dorpshuizen is dat de energierekening een stuk lager wordt!

6

we doen het samen

DUURZAAM Aa en Hunze

Wat kunt u zelf doen aan een duurzamer leven? Tips en weetjes Apps: makkelijk voor u en het milieu!

Vraag een compostvat aan!

Er zijn veel gratis apps voor smartphones die helpen bij duurzame keuzes in het dagelijks leven.

Compost verbetert de structuur van de grond. Zandgrond krijgt meer samenhang, kleigrond wordt luchtiger en dus beter bewerkbaar. Compost zorgt voor een goede en stabiele verhouding tussen water, lucht en gronddeeltjes in de bodem. Met compost brengt u meer organische stof in de grond. De waterhuishouding van de bodem verbetert daardoor. Compost voedt de bodem en het bevat kleine hoeveelheden voedingsstoffen die geleidelijk vrijkomen.

Download de gratis apps: KeurmerkenWijzer, Afvalscheidingswijzer, Groente- en fruitkalender, en de Weggooitest!

Verloren elektriciteit

In de stand-by-functie nemen apparaten elektriciteit zonder dat we er erg in hebben. Voor de tv kost dit circa € 3,- per jaar, voor opladers € 1,50 per oplader per jaar, voor een koffiezetapparaat € 7,50 en voor de computer zelfs € 20,- per jaar.

Keurmerkenwijzer De app KeurmerkenWijzer laat zien wat een keurmerk betekent en hoe de controle is geregeld. Zo wordt het kiezen van duurzame producten makkelijker.

Afvalscheidingswijzer De app Afvalscheidingswijzer maakt het makkelijk om afval in de juiste bak te gooien.

Groente- en fruitkalender De app Groente- en fruitkalender laat zien welke groente en fruit deze maand milieuvriendelijk is. Dat maakt milieubewust eten makkelijker!

Weggooitest Eten is om op te eten - weggooien is zonde. De app Weggooitest maakt het makkelijk om te ontdekken hoeveel kilo eten (en euro’s!) u jaarlijks weggooit. Deze app is alleen beschikbaar voor iPhone.

Duurzame weetjes van de gemeente

Besparingen energie Procentueel zijn energiekosten een grote kostenpost van een huishouden. U kunt grote maatregelen nemen door zonnepanelen te plaatsen, het huis volledig te isoleren, een kleine windmolen of aardwarmte te gebruiken. Dit zijn grote aanpassingen die veel geld kosten en een langere terugverdientijd vragen. Gelukkig zijn er ook goedkopere oplossingen: • Draai de thermometer een uur voordat u naar bed gaat terug. Dit kan al gauw een besparing opleveren van € 40,- per jaar. • Zet de verwarming overdag een graad lager, dit kan een besparing van 7% opleveren. • Schakel verwarmingen uit in ruimtes die niet worden gebruikt. • Houd uw radiator vrij zodat banken en gordijnen de warmte niet tegenhouden. • Maak gebruik van radiatorfolie. Dit zorgt ervoor dat warmte de kamer in gaat in plaats van dat het wordt afgekoeld door het raam.

Wist u dat... •

er in de gemeente Aa en Hunze geen stoplichten meer zijn. De laatste stond bij de Asserstraat/N34 in Gieten en is vervangen door een ongelijkvloerse kruising.

•

de sporthallen in Annen, Eext en Gieten zijn voorzien van dakisolatie.

•

de gymzaal in Eext is voorzien van led verlichting.

het zwembad in Annen in de zomer wordt verwarmd door middel van een houtkachel.

•

de gymzaal in Gieten al voorzien was van led verlichting en dit al de helft scheelt aan kosten.

•

deze houtkachel in de winter de sporthal in Annen verwarmt.

•

de gemeente bezig is om op bijna alle dorpshuizen zonnepanelen te laten plaatsen.

•

dit bij elkaar een besparing oplevert van CO2 en kostenreductie door gebruik van hout?

•

•

de houtkachels worden verwarmd door snoeihout uit eigen gemeente.

gebouwbeheer van de gemeente bij vervanging van lampen of ander materiaal de keuze maakt voor energiebesparende maatregelen.

•

binnen Aa en Hunze circa 6.800 lantaarnpalen zijn. Deze zijn bijna allemaal voorzien van spaarlampen.

bij de Boerhoorn in Rolde enkelglas is vervangen door HR++ glas.

Het feit dat we zoveel compost van goede kwaliteit hebben, is te danken aan de gescheiden inzameling van groente-, fruit- en tuinafval door de inwoners van Aa en Hunze. Dit GFT-afval wordt gecomposteerd bij Attero in Wijster. Compost levert een bijdrage aan hergebruik van grondstoffen. In de komende tijd zal het GFT-afval ook nog groen gas gaan opleveren als het GFT-afval door een vergistingsproces gaat.

Gratis compostvat Wilt u zelf uw eigen compost maken? Bij de gemeente kunt u een gratis compostvat bestellen. U kunt dit aanvragen via telefoonnummer 14 0592.

‘Schoon vervoer’, wat kunt u hier zelf aan doen? Het dagelijks vervoer gebruiken we vooral om te gaan werken, winkelen en voor activiteiten in onze vrije tijd. De meeste kilometers leggen we af met de auto, ook de korte ritten… Juist deze korte ritten zijn vervuilend, want een koude motor stoot meer vervuilende stoffen uit dan een warme. Het loont dus om korte afstanden vaker te lopen, te fietsen of eventueel de bus te pakken. Ook de elektrische fiets of elektrische scooter is een milieuvriendelijk en aantrekkelijk alternatief.

Tips voor schoon dagelijks vervoer

•

•

Compost wordt gemaakt van uw GFT-afval

we doen het samen

• • •

•

• •

Ga, als het even kan, lopen of fietsen. Dit belast het milieu het minst. Ook het openbaar vervoer is relatief milieuvriendelijk. Bromfiets, scooter of snorfiets zijn relatief vervuilende vervoermiddelen. Ze worden vooral gebruikt in dichtbevolkt gebied, waardoor ze relatief veel gezondheidsschade aanrichten. Een elektrische fiets of scooter is een milieuvriendelijk alternatief. Heeft vervoer met de auto toch de voorkeur? Reis dan bij voorkeur met anderen samen en gebruik een nieuwe, zuinige auto. Auto’s met een bouwjaar na 2000 zijn doorgaans aanzienlijk schoner dan oudere auto’s. Beperk het aantal kilometers dat u reist, bijvoorbeeld door ritten te combineren of thuis te werken. Moet u toch reizen, probeer dat dan buiten de spits te doen. U schiet beter op en het is beter voor het milieu.

7

duurzaam Aa en Hunze

Afval Het Grote Afvalproject op scholen

Bewuster consumeren, minder afval Minder afval produceren kan door kien te zijn op overbodige verpakkingen en te kiezen voor producten die lang meegaan. Als u een boodschappentas meeneemt naar de winkel, heeft u geen wegwerptasje nodig.

Wat is afval?

Tijdens het Jaar van de Duurzaamheid is in samenwerking met het IVN (Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid) een aantal thema’s speciaal belicht bij de basisscholen in onze gemeente. Naast de thema’s zonne-energie, voedsel en natuur- en landschap is het thema afval door het IVN voorbereid en gestart in oktober. Veel scholen in de gemeente zijn bezig met het Grote Afvalproject. Dit project stimuleert kinderen om na te denken over afval en wat ze daar zelf aan kunnen doen.

Afval is een groot begrip, want wat is afval? Afval ontstaat doordat wij producten kopen, gebruiken en het geen wat overblijft weggooien. Afval is de verpakking van een zak met aardappels, overgebleven etensresten, maar ook afval wat ontstaat bij productie. In 2007 produceerde één persoon 560 kilo afval. Daarvan is 110 tot 165 kilo voedsel. Dit kunnen we best verminderen! Dat is goed voor het milieu en voor uw portemonnee. Als inwoner betaalt u de kosten voor het inzamelen en verwerken van restafval. Indien er voor gezorgd wordt dat de kosten omlaag gaan, gaat de afvalstoffenheffing ook direct omlaag. Het loont om afval te voorkomen.

Hoe kunt u dit doen? •

Bewustzijn Hoe wordt plastic verwerkt? Waar gaat mijn afgedragen winterjas naar toe? Wat gebeurt er met oud papier? Op al deze vragen krijgen de kinderen antwoord tijdens het Grote Afvalproject. Voor alle leeftijdsgroepen zijn er lessen ontwikkeld. Het is belangrijk dat kinderen zich bewust worden van de hoeveelheid afval die mensen produceren. In ieder gezin kan immers afval goed gescheiden worden ingezameld!

•

•

Afvalbrengstation In het kader van dit project mochten de scholen het afvalbrengstation bezoeken. Hier konden kinderen van de bovenbouw zien wat er zoal gebeurt. Er heeft al een aantal excursies plaatsgevonden waarbij al bijna 100 basisschool leerlingen zijn rondgeleid over het ABS. Ook is er tijdens de les op de scholen aandacht besteed aan afval en aan afvalscheiding.

•

Maak een boodschappenlijstje voordat u boodschappen gaat doen. Houdt u hier aan en koop alleen wat u nodig heeft. Dit voorkomt dat u producten aanschaft die tijden in de kast komen te staan en weggegooid worden zonder geconsumeerd te zijn geweest. Houd bij het koken rekening met de hoeveelheid van uw eters. Maak aangepaste porties en twijfelt u of het genoeg is, maak dan wat extra wat u kunt hergebruiken en bewaren. Verpak uw overgebleven voedsel goed. Hierdoor kunt u ze twee tot drie dagen in de koelkast bewaren. Sluit de verpakkingen goed af zodat er geen lucht bij kan en uw eten minder snel bederft. Hergebruik uw overgebleven voedsel. Gebruik dit voor uw lunch of verwerk dit in uw avondeten.

Er is natuurlijk meer afval dan alleen voedsel. Glas, plastic, papier, GFT, klein gevaarlijk afval, hout, ijzer etc. is allemaal afval. Maar ook uw bank, kleding en bed wordt uiteindelijk afval. Hoe vermindert u deze afvalstromen? • Gun uw spullen een lang leven. Pleeg onderhoud aan uw spullen, repareer uw spullen, breng spullen naar de kringloopwinkel of verkoop het bijvoorbeeld via internet. • Let op verpakkingen. Honderden miljoenen tasjes worden er per jaar gebruikt. Neem uw eigen boodschappentas mee. • Koop zoveel mogelijk verpakkingen die gerecycled kunnen worden. Koop bijvoorbeeld één zak aardappels van 5 kilo in plaats van 2 zakken van 2,5 kilo. Let wel op met grote voorraden. Producten bederven en leiden weer tot afval en verspilling. • Bespaar papier. Wordt u gek van alle folders elke week? Geen paniek. Via www.spotta.nl kunt u alle actuele folders die van u van belang zijn blijven bekijken. Bij de gemeente kunt u stickers ophalen voor op de brievenbus om bijvoorbeeld geen reclamefolders meer te ontvangen. • Sorteer aan huis. Glas, plastic, papier, restafval, GFT-afval, batterijen etc. Door een betere scheiding kan de hoeveelheid afval per persoon/ huishouden naar beneden. Dat zorgt voor kosten verlaging. Laat papier ophalen door de lokale scholen en breng uw glas naar de glasbak.

Afsluiting Als afsluiting van dit project is wethouder Bert Wassink bij een aantal scholen op bezoek geweest. De kinderen hebben gepresenteerd wat ze hebben gedaan en geleerd tijdens het project. Daarnaast is een speciaal inzamelvoertuig van inzamelaar Sita bij een aantal scholen langs gekomen om te laten zien hoe het huishoudelijk afval veilig en goed ingezameld wordt. Alle deelnemende scholen hebben een certificaat ontvangen voor hun deelname.

Contactinformatie

8

Deze krant over het Jaar van de Duurzaamheid is een eenmalige uitgave van de gemeente Aa en Hunze.

Bezoekadres Gemeentehuis Aa en Hunze Spiekersteeg 1 Gieten

we doen het samen

telefoon 14 0592 www.aaenhunze.nl [email protected]

Ontwerp dit’s grafisch ontwerp Foto’s Bert Koning en Harry Tielman Afbeeldingen Woonwijzer Media B.V.