LeerKracht. VANAF SEPTEMBER: pagina 4 De laatste schooldag van Trudy Arends. pagina 8 Goed gedrag kun je leren

LeerKracht Jaargang 14 | nummer 1 | mei 2012

VANAF SEPTEMBER:

www.lucasleerkracht.nl!

! gitaal i d r a a n papier n a v : T CH LEERKRA

pagina 4 | De laatste schooldag van Trudy Arends | pagina 8 | Goed gedrag kun je leren | pagina 14 | Diamant College: leren in verbondenheid |

Colofon

Inhoud

‘LeerKracht’ (4100 ex.) is het personeelsmagazine van Lucas Onderwijs. Dit is het laatste papieren nummer. Vanaf september 2012 verschijnt LeerKracht in digitale vorm op www.lucasleerkracht.nl. Suggesties voor kopij kunt u mailen naar: [email protected]. Lucas Onderwijs Postbus 93231 2509 AE Den Haag 070 - 300 11 00 www.lucas-leerkracht.nl [email protected]

Artikelen De laatste schooldag van Trudy Arends 4 Aanpak van gedrag op het Avontuur 8 Diamant College leert in verbondenheid 14

| Redactie | Annemarie Breeve (eindredactie), Jessica Hendriks, Roger Huygen, John Huiskens, Willeke ten Noever Bakker, Sharon de Roode, Ted Smits, Cor Verbree

Rubrieken

| Aan dit nummer werkten mee | Hein van Asseldonk, Marcel Bekedam, Huub van Blijswijk, Marlies van Echteld, Marcel Groeneweg, Michiel Noordzij, Michel Schreuder

Doorgeefcolumn: psychiater Michiel Noordzij 7

De bekende oud-leerling 2

Column Marcel Groeneweg 10

| Vormgeving en productie | The Happy Horseman BV

Kort nieuws 11

| Illustraties | Auke Herrema

Tien vragen aan 16

| Fotografie (tenzij anders vermeld) | Lou Wolfs Fotografie

Ali Boussaboun: ‘Ik wil leerlingen laten zien dat alles mogelijk is’

I

edere school heeft wel een

oud-leerling die zich in zijn of haar latere leven ontpopte tot een bekende Nederlander. Soms door een bepaald talent, een opvallende prestatie of een functie in de maatschappij. Hoe kijken zij terug op hun schooltijd? In deze aflevering een gesprek met profvoetballer Ali Boussaboun (32). Deze oud-leerling van de Haagse basisschool Jeroen tekende op zestienjarige leeftijd zijn eerste profcontract bij ADO Den Haag. Hij speelde onder andere bij FC Groningen, NAC, Feyenoord, FC Utrecht en kwam ook uit voor Jong Oranje en het na-

tionale elftal van Marokko. Dit seizoen droeg hij weer het shirt van ADO Den Haag. “Als ik kinderen zou hebben, dan zou ik ze meteen op basisschool Jeroen zetten. Het is echt een heel leuke multiculturele school in hartje Spoorwijk met goede leerkrachten. Ik heb ontzettend fijne herinneringen aan mijn schooltijd. Vooral de schoolreisjes en de kampweek kan ik me nog goed voor de geest halen. Misschien ook omdat ze me in de kampweek midden in de nacht met matras en al hadden buiten gelegd! Met sommige leerkrachten had ik echt een speciale band. Er is één juf in het bijzonder die nog altijd een plekje in mijn hart heeft en dat is juf Mary Parlevliet. Ik was echt een ratje met allerlei rare streken en zij wist mij op een fantastische manier aan te spreken en aan te pakken. Zo had ik een keer het hoofd van een stille jongen uit de klas helemaal vol getekend met stift. Juf Mary heeft vervolgens mijn wangen en voorhoofd

‘verfraaid’ met een zonnetje en wat huisjes en zo zat ik vervolgens de hele middag zelf voor paal in de klas.” “Ik was geen studiebol, was snel afgeleid en meestal ondeugend. Zo had ik een keer tijdens de pauze tegen een hek geplast, omdat ik niet naar de wc mocht. Een vriendje stond op wacht, ik dacht dat niemand het zag, maar toen kwam toenmalig directeur Rob de Haan, een echte voetbalfan met wie ik nog weleens contact heb, al met een sopje en een spons om mij het hek te laten schoonmaken. Schitterend, toch? We hadden het niet breed thuis en bezaten niet veel speelgoed. We hadden vaak twee opties: een partijtje voetbal of een partijtje vechten. We voetbalden voor, na en onder schooltijd, want de gymleerkracht Peter Oomens was gelukkig ook gek van voetbal. Bij hem had ik altijd het gevoel dat hij geen leraar was, maar een vriend. Hij had veel humor en wist precies hoe hij leerlingen moest benaderen.”

Column

College van Bestuur

| Tekst | Hein van Asseldonk & Huub van Blijswijk | Fotografie | Lou Wolfs

De laatste en bijzonder moment: u heeft de laatste papieren LeerKracht in handen. Gemengde gevoelens horen daarbij. Wij vinden het heerlijk om door een tijdschrift heen te bladeren. Van Voorzitter Huub van Blijswijk (links) en vice-voorzitter Hein van Asseldonk (rechts) vormen samen het College achteren naar voren van Bestuur van Lucas Onderwijs. Ter gelegenheid van is geen probleem. de laatste papieren uitgave van LeerKracht schreven zij Hapsnap lezen van gezamenlijk een afscheidscolumn. stukken tekst evenmin. Foto’s kijken en fantaseren over het leven achter de foto. De LeerKracht ligt op tafel voor het grijpen en vult op een zinvolle manier de reclameblokken op televisie. Mooie reportages over het wel en wee van onze scholen en de mensen die daar dagelijks onderwijs van klasse verzorgen. Wij denken dat we dat wel gaan missen. En u wellicht evenzeer. Maar het zijn misschien ook wel achterhaalde, belegen sentimenten van ondergetekenden: twee vijftigers die nog dagelijks veel bijleren in hun omgang met de tablet-computer.

E

| Tekst | Roger Huygen

| Fotografie | Orange Pictures

Best denkbare onderwijs Modern onderwijs om nieuwe generaties toe te rusten voor de uitdagingen van de toekomst verlangt in onze visie voortdurende ontwikkeling, één van de Lucas-kernwaarden. Daarom gaat onze organisatie daar ook in ál zijn verschijningsvormen in mee. LeerKracht gaat na dik dertien jaar digitaal. Misschien zeggen we over twee jaar wel: ‘Dat hadden we veel eerder moeten doen!’ Wij zijn benieuwd hoe u de verandering ervaart.

“Toen ik op vierjarige leeftijd in Den Haag kwam, sprak ik nog geen woord Nederlands. Mensen vragen me vaak of ik me een Nederlander voel. Dat vind ik een rare vraag. Ik kan me geen Nederlander voelen, want ik ben een Marokkaan. Het is mijn vaderland. Het is waar ik vandaan kom. Ik word regelmatig uitgenodigd op scholen en dan probeer ik leerlingen te laten zien dat alles mogelijk is, zolang ze maar bereid zijn om alles te geven wat in hun vermogen ligt. Ik zat zelf nog op de middelbare school toen ik mijn eerste contract tekende. Opeens zat ik met volwassen kerels in de kleedkamer die voetbalden voor hun beroep. Ik moest echt een paar tandjes bijzetten, verantwoordelijkheid nemen en anders gaan denken om het te redden. De belangen zijn groot in het voetbal: er zitten duizenden mensen die een seizoenkaart kopen om jou te zien voetballen. Wat ik over tien jaar doe? Ik ben geen echte planner. Ik denk wel dat ik in Marokko op zakelijk gebied wat ga doen. Daarnaast wil ik wel mijn trainersdiploma halen, zodat ik altijd die kant op kan gaan als ik zou willen.” |

Wij zijn best trots op ‘onze’ LeerKracht. Het is het visitekaartje van Lucas, de etalage waarin we mogen uitstallen wat onze scholen zoal presteren en dat is niet gering. LeerKracht laat geen twijfel bestaan over de vraag waar wij van zijn. Het gaat allemaal om het best denkbare onderwijs aan de kinderen die aan de zorg van onze leerkrachten zijn toevertrouwd. De deskundigheid en het optimisme waarmee onze medewerkers hun werk doen, straalt door de jaren heen van het blad af en vormen de rode draad die je steeds weer tegenkomt. Een woord van dank is hier nu wel op z’n plaats aan alle medewerkers van Lucas die in de loop der jaren hun bijdrage hebben geleverd aan de vorm en bovenal de inhoud van ons magazine. En in het bijzonder willen wij de redactie bedanken, die deze vernieuwing aanpakt en uit gaat werken, maar die ook met niet aflatende ijver iedereen achter de vodden heeft gezeten om te zorgen dat al die bijdragen ook nog op tijd werden ingeleverd. Zij zijn het die de kwaliteit hebben bewaakt en vormgegeven. Chapeau! |

| LeerKracht |

3

| Tekst | Roger Huygen

| Fotografie | Lou Wolfs

Trudy Arends:

‘Ik zie vreselijk op tegen mijn laatste werkdag’ N

a veertig jaar onafgebroken in het onderwijs te hebben gewerkt, stopt

gedragsspecialiste Trudy Arends met haar werk. Een afscheid waar ze tegenop ziet. Samen met LeerKracht blikt ze nog één keer terug op haar onderwijsjaren.

“Ik weet eigenlijk niet precies wanneer die is, maar ik zie vreselijk op tegen mijn laatste werkdag. Mijn werk is gewoon heel erg leuk. Op welke school ik ook kom, mensen zijn altijd lief voor me. Kinderen vertellen me zoveel moois en het werk is elke dag anders. Ik ben een echte workaholic. Maar ik ben ook heel realistisch hoor: als op zestien augustus de scholen weer beginnen, dan roept men: ‘De koningin is dood, leve de koningin.’ En zo hoort het ook, want niemand is onmisbaar.” Verwaarlozing Arends werkt als preventief ambulant begeleider (pabber) en gedragsspecialiste voor onder andere Lucas Onderwijs. Ze laat me haar agenda zien. De dagen zitten vol. Ze

4

| LeerKracht |

coacht leerkrachten, adviseert en overlegt met intern begeleiders, observeert leerlingen, voert gesprekken met ouders, geeft workshops en veel van dit alles moet ook in een verslag worden verwerkt. De onderwijscarrière van Arends startte veertig jaar geleden, nadat ze de opleiding tot kleuterleidster had afgerond, op een school op het Rotterdamse Afrikaanderplein. Arends: “Daar heb ik echt geleerd om les te geven met ruim veertig kinderen in de klas uit voornamelijk arme gezinnen. Eén van de taken van een leerkracht was om het maandelijkse schoolgeld op te halen. Geen leuk uitje, want ik werd regelmatig verrot gescholden onderaan het portiek. Uiteindelijk betaalde ik dan het schoolgeld zelf maar, want die ouders hadden ook echt

terugblikt op haar onderwijscarrière, dan is ze niet eens trots op het aantal jaren dat ze heeft gewerkt, maar wel dat ze heeft kunnen meehelpen om een lans te breken voor moeders op de arbeidsmarkt. Arends: “Je kunt je dat nu niet meer voorstellen, maar het was in de jaren zeventig echt bijzonder dat je

die de leerlingen verder helpen en ze moeten het gesprek aan durven gaan met de klas. Niets is namelijk meer onmogelijk als je de leerlingen goed in beeld hebt. De echte toppers binnen het onderwijs zijn de leerkrachten die in staat zijn om een goede structuur te bieden en die tegen ouders durven zeggen

‘Liefde voor het vak en de leerlingen. Leerkrachten moeten uitstralen dat ze er zin in hebben’

bleef werken als je kinderen had gekregen. Mensen in mijn omgeving spraken me er op aan dat ik bleef werken en ik moest verantwoording afleggen bij het bestuur over hoe ik verder dacht te gaan.”

niets. Daar heb ik gezien wat voor gevolgen het kan hebben als kinderen in gezinnen opgroeien waar veel verwaarlozing of geweld voor komt. Het is regelmatig gebeurd dat ik via de achterdeur van de school werd afgevoerd, omdat een beschonken vader verhaal kwam halen.” Werkende moeder Arends had vervolgens meerdere functies bij verschillende scholen en ging uiteindelijk bij De Opperd aan de slag waar ze, na zeven jaar als leerkracht te hebben gewerkt, ook startte als ambulant begeleider. Het was haar mooiste tijd. “Ik heb totaal geen humor, maar daar heb ik echt zeven jaar gelachen. We hadden een fantastisch team.” Als Arends

Goed oudergesprek In veertig jaar heeft Arends het vak van leerkracht sterk zien veranderen. “Het is heel pittig geworden. Een leerkracht moet doelgerichte leerlijnen uitschrijven, alle handelingen noteren en een goed oudergesprek kunnen voeren met ouders die steeds kritischer en mondiger zijn geworden. Naast de didactiek worden er steeds meer eisen gesteld op pedagogisch en orthopedagogisch terrein. Dat is echt een groot verschil met vroeger. Gisteren zat ik nog bij een interne zorgcommissie. De leerkracht loopt na afloop haar groep weer in met vier verschillende handelingsplannen en aanbevelingen voor vier leerlingen. En dat verschilt dan van een goudvis plaatsen naast een leerling tot aan mediation in gang zetten voor ouders van een andere leerling. Het zijn allemaal kleine dingetjes, maar het zijn soms wel veel opdrachten om gewoon een klas te kunnen managen. Dat neemt niet weg dat we terecht steeds blijven zoeken naar mogelijkheden zodat de meeste kinderen mee kunnen komen in het onderwijs.” Verdiepen Aan leerkrachten worden dus steeds meer eisen gesteld. Over wat voor eigenschappen moeten ze beschikken om in het huidige onderwijssysteem te slagen? Arends, bijna verontschuldigend: “Ik weet dat het oubollig klinkt, maar het draait om liefde. Liefde voor het vak en de leerlingen. Leerkrachten moeten uitstralen dat ze er zin in hebben. Ze moeten zich willen verdiepen in oplossingen

dat ze afspraken niet zijn nagekomen. Ik neem mijn petje af voor docenten die een goed oudergesprek kunnen voeren. Waar nog veel winst valt te behalen, is het kritisch kunnen kijken naar jezelf. Ik hoor nog te vaak dat het allemaal anders zou zijn als die ene lastige leerling niet in de klas zou zitten. We moeten in het onderwijs ook zakelijker zijn. Het gebeurt nog veel te vaak dat leerkrachten elkaar niet durven aanspreken op iets wat niet goed gaat. Er wordt binnen scholen ook te lang ingezet op leerkrachten die het nooit gaan redden in het onderwijs. Dan kun je er steeds weer hulp op zetten of ze verplaatsen naar een andere groep, maar uiteindelijk zakken ze toch door het ijs. In het bedrijfsleven waren die medewerkers allang aan de kant geschoven.” Structuurbehoefte Onderzoek een gemiddelde klas in Nederland en de aandoeningen, gedragingen, moeilijkheden en syndromen vliegen je om de oren. Van angststoornis tot PDD-NOS en van NLD via een hechtingsstoornis naar ADHD. Is het allemaal nog wel te overzien en te behappen voor het onderwijs? Arends: “Ik denk wel dat we nu genoeg lettertjes hebben voor al die gedragingen, maar eigenlijk maakt de diversiteit niet heel veel uit, want ze zijn te vangen onder één noemer: structuurbehoefte. Deze leerlingen hebben allemaal voorspelbaarheid nodig. Vroeger zat dit type leerlingen óók gewoon in die overvolle klassen. En reken maar dat die leerlingen toen veel hebben geleden. Ze werden als dom betiteld, werden gepest, stonden hele dagen op de gang of gingen vroeg van school.” Arends is niet bang dat de gemiddelde leerling door al die steun aan zorgleerlingen ondersneeuwt. “Dat wordt wel vaker geroepen, maar ik weet zeker dat dat niet gebeurt. Die grote groep leerLees verder op de volgende pagina

| LeerKracht |

5

‘Het gebeurt nog veel te vaak dat leerkrachten elkaar niet durven aanspreken op iets wat niet goed gaat’

lingen krijgt gewoon de meeste aanwijzingen en over het algemeen ook de meeste aandacht, want dat is de brede groep waar een docent zich op richt.” Praktisch haalbaar Preventieve ambulante begeleiding is bedoeld om de basisschool te ondersteunen bij hulp aan kinderen met een gedragsprobleem. De begeleiding door een pabber is vooral gericht op de handelingsbekwaamheid van de leerkracht. Voor de 62-jarige

op filmpjes. Leerkrachten zijn dan meestal niet gespannen als ik achterin de klas zit.” Levendiger Ouders zijn mondiger, van leerkrachten wordt steeds meer verwacht, maar hoe zit het met de clientèle, de leerlingen? Arends ziet niet veel verschil met vroeger: “Natuurlijk zijn leerlingen mondiger geworden, maar ik zie dat ook als een pluspunt, want mondige leerlingen zullen ook eerder voor zichzelf opkomen. Ik vind de leerlingen ook

‘Natuurlijk zijn leerlingen mondiger geworden, maar ik zie dat ook als een pluspunt’ Arends is het noodzakelijk dat coaches en pabbers zelf voor de klas hebben gestaan. “Dat is echt een must. Je moet je kunnen verplaatsen in een leerkracht. De adviezen moeten namelijk praktisch haalbaar zijn. Leerkrachten vinden het prettig dat ik uit de praktijk kom. Je vertelt toch een ander verhaal dan mensen die zaken puur vanuit de theorie benaderen. Ik ben recht-doorzee, kan echt alles vertellen aan leerkrachten, maar ik stel me dan ook kwetsbaar op door eerlijk te zijn. Zo vertel ik ze dat ik ook weleens schrok als ik mezelf terug zag

levendiger geworden, je kunt er veel meer mee. Als je het knopje weet te vinden en je weet ze te raken, dan kun je er zoveel mee bereiken. Kinderen zijn nog steeds spontaan. Het is geen verwijt, maar leerkrachten voeren nu nog vaak een disciplinegesprek met leerlingen, maar een écht gesprek voeren om te achterhalen wat er leeft binnen een kind is zo belangrijk, maar tegelijkertijd ook zo lastig. Aan de andere kant vind ik dat leerlingen heel veel zelfstandigheid missen: ze kunnen op vierjarige leeftijd alles met een iPad, maar hun billen afve-

gen, lukt ze niet.” Arends neemt een slok lauwe koffie, kijkt me aan en verzucht: “Ach, weet je, we zijn soms gewoon veel te moeilijk gaan denken. Soms moet je met leerlingen gewoon duidelijke afspraken maken. Het is nooit bewezen dat positief benaderen helpt. We zijn te ver doorgeschoten met positief belonen. Soms ontbreekt het aan daadkracht. Je kunt niet stickers blijven plakken om gedrag te veranderen. Je moet af en toe ook gewoon zeggen: ‘Het is nu klaar, we hebben dit afgesproken en als jij je daar niet aan houdt, dan is dit jouw straf.’ Ik vertel vaak aan leerkrachten dat ze een duidelijke boodschap moeten geven, zonder emotioneel te worden. Laat maar merken dat je boos bent, daar is niets mis mee.” Interessant gedrag In april was het de Maand van het Interessant Gedrag bij de Lucas Academie. Speciaal voor dat thema gaat Arends in een column getiteld ‘Lieve Trudy’ mails van scholen en leerkrachten over gedragsproblemen beantwoorden. In de nabije toekomst gaat ze haar werk afronden en overdragen, maar stiekem hoopt ze toch dat er in augustus nog scholen gaan bellen voor een leuke opdracht. “Maar ik ga ook zeker weer een studie oppakken en vaker golfen, want dat heb ik wel gemist.” |

ragen voor Trudy Arends kunt u mailen naar [email protected]. De antwoorden komen terug in een column getiteld Lieve V Trudy op www.lucasacademie.nl. Lieve Trudy is ook te lezen op www.lucasleerkracht.nl!

6

| LeerKracht |

| Tekst | Michiel Noordzij

| Fotografie | Archief Michiel Noordzij

De doorgeefcolumn

Deze column is de vrije ruimte voor mensen van binnen en buiten de organisatie. De schrijvers geven inzicht in wat hen boeit, bindt of bezighoudt. In dit nummer kinderpsychiater Michiel Noordzij die onlangs bij de Lucas Academie een lezing hield voor de Maand van het Interessant Gedrag.

Samenwerking tussen school en zorg Kinderpsychiaters houden zich bezig met een mengsel van neurologie, ontwikkeling en systeemdenken. Je zou kunnen zeggen dat ze de regisseurs zijn van de kinderontwikkeling. Daar waar ontwikkelingsproblematiek van kinderen vele gedaanten kan aannemen, proberen kinderpsychiaters patronen te vinden en lijnen uit te zetten. Dat kan behoorlijk complex zijn. Goedkoop Fijn dat ík weet dat het zo complex is. Zorgelijk echter dat beleidsmakers dat niet altijd lijken te weten. Waarom zorgelijk? Omdat de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) eraan komt. En omdat het er soms op lijkt dat de kinderpsychiatrie vervangen gaat worden door een vorm van zorg die minder complex is. Zorg die meer gericht is op gedragsmatige begeleiding. Alles moet straks dichtbij en goedkoop. We hebben bepaalde zorgpakketten in de aanbieding en we volgen protocollen. Het heet ‘transparant’ en de zorg lijkt beter controleerbaar. De wethouder kan dan beter kiezen tussen belangrijke zaken die op de gemeentebegroting drukken. En die is al complex genoeg! Maar wordt de zorg wel beter controleerbaar wanneer je die zo vereenvoudigt? Ik denk eerlijk gezegd van niet. Ik denk dat we onszelf voor de gek houden als we de zorg in een eenvoudig pakket willen stoppen en de complexiteit van kinderpsychiatrische problematiek vergeten. Ik denk dat we een richting moeten inslaan die juist recht doet aan deze complexiteit. Houd u dat woord complexiteit even vast, dan bouw ik het betoog rustig op. Selectie aan de poort In de Jeugd-GGZ wordt gewerkt met het stepped care systeem. Nietspecialisten verrichten de eerste selectie aan de poort. De specialist wordt op het laatst van de lijn ingezet. Dit is om de dure specialist te sparen en niet te overbelasten. Ik ben een verklaard voorstander van het tegenovergestelde, het omgekeerde stepped care systeem. Dit wordt ook wel triage genoemd. We kennen het uit de oorlogschirurgie. Bij triage staat de beste frontchirurg aan de poort en beoordeelt de binnenkomende gewonden. Snel en kundig ziet hij: die gaat dood, die moet even wachten en die moet nu geopereerd. Vanaf dit punt weten alle teams wat ze nu moeten doen. Dat ver-

kort de lijnen en Michiel Noordzij werkt als zelfstandig gevestigd. maakt het beleid kinderpsychiater in Warmond. Via De ScholenPoli. duidelijk. geeft hij cursussen aan docenten en school-. Wat heeft dit nu directies over een beleidsaanpak voor zorg-. met kinderpsychialeerlingen in complexe situaties. Ook geeft hij. trie te maken? En workshops over de aanpak van moeilijke gedrags-. met school? Dat problemen bij kinderen. In het boek ‘Echt Wel!’. zal ik u vertellen. beschrijft hij een systematische aanpak hiertoe.. Sinds 2008 houd ik al mijn intakes niet meer in de spreekkamer, maar op school. Met de ouders van het kind. De leerkracht van het kind en de intern begeleider komen erbij om extra informatie te geven en het advies aan te horen. In het begin verwezen scholen vooral kinderen met wie ze al een langere tijd ‘zaten’. Kinderen over wie zorg bestond en die nu naar het vervolgonderwijs moesten. Maar waarnaar toe in vredesnaam? Systematiek Geleidelijk werd de leeftijd waarop kinderen werden aangemeld, jonger. De meeste leerkrachten en intern begeleiders hadden de werkwijze gezien en waren alerter op de noodzaak en de mogelijkheid om iets te doen op een ander gebied dan het schoolse. Er ontstond een nauwer overleg voor aanmelding. En door dat overleg wist de school beter wat kon worden verwachten van een aanmelding. De docenten konden, na toestemming van de ouders, bij een intake aanwezig zijn en raakten gewend aan de systematiek van het verzamelen van informatie over een kind uit hun groep. Bovendien gingen we op scholen waar we meerdere kinderen hadden onderzocht, ouderbegeleiding geven. Beter overleg met de intern begeleider en de leerkrachten over kinderen was het gevolg. Er kon eerder gereageerd worden op terugval of bijkomende zorgen. Er was meer samenwerking tussen de zorg, de school en de ouders. Dit gaf de gelegenheid om eerder te overleggen over een kind met een mogelijk bedreigde ontwikkeling. En door de triage kon het kind eerder naar de juiste zorg verwezen worden. Tenslotte weer terug naar het woord complexiteit. Zou zo een samenwerking tussen school en zorg niet beter recht doen aan de complexiteit van kinderpsychiatrische problematiek, dan nu in de Wmo wordt verondersteld? | | LeerKracht |

7

| Tekst | Michel Schreuder

| Fotografie | Marcel Bekedam

Goed gedrag kun je leren I

n de Verenigde Staten werken 14.000 scholen met Schoolwide Positive

Behavior Support, een schoolbrede aanpak van gedrag, om goed gedrag bij leerlingen te stimuleren. SBO Het Avontuur begint er, na een jaar van voorbereiding, in september mee. Hoe werkt het en wat zijn de verwachtingen?

Een kind pelt tijdens de lunchpauze een banaan en de schil valt op de grond. Maar aan het eind van de lunch pakt de leerling de bananenschil netjes op en gooit die in de prullenbak. Wat doe je als leerkracht? Ingrijpen als de schil valt, of belonen op het moment dat het kind de resten van de banaan weggooit? Berry Besuijen kiest voor het laatste. De directeur van de school voor speciaal basisonderwijs Het Avontuur in Nootdorp, denkt dat belonen van goed gedrag meer effect heeft dan het afstraffen van slecht gedrag. “Mensen hebben van nature de neiging het negatieve te benadrukken en het positieve te negeren. Bij goed gedrag denk je al snel: ‘Zo hoort het toch, daar hoef je geen aandacht aan te besteden’. Het gekke is dat iedereen wel begrijpt dat kinderen moeten leren lezen en rekenen. Bij goed gedrag gaan we er daarentegen van uit dat het vanzelf gaat. Maar het is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt.” Pesterijtjes SBO Het Avontuur staat aan de vooravond van een verandering die ongewenst gedrag van leerlingen moet tegengaan. De school wil, na een jaar van voorbereiding, na de zomervakantie een begin maken met Schoolwide Positive Behavior Support, of kortweg PBS. Het is een aanpak die goed gedrag van leerlingen schoolbreed moet stimuleren. “Het idee is ontstaan na een veiligheidsenquête vorig jaar”, vertelt Besuijen. “Daaruit kwam naar voren dat tachtig procent van onze leerlingen zich in de klas veilig voelt. Op het schoolplein is dat zeventig procent. Bij gevoelens van onveiligheid kun je denken aan pesterijtjes of onvoorspelbaar gedrag. Op zich was het best een mooie score, maar voor 8

| LeerKracht |

ons was het te laag. Daarom hebben we gezocht naar een schoolbrede aanpak, met als doel een nog veiliger sociale omgeving te creëren.” Meer leertijd PBS is afkomstig uit de Verenigde Staten en wordt daar al twintig jaar toegepast. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat door een gerichte positieve aanpak het aantal ge-

ook naar toe. Minder tijd hoeven besteden aan randzaken, waardoor er meer leertijd overblijft.” Op Het Avontuur is het afgelopen jaar door directie en team, in samenspraak met de ouders, opnieuw gekeken welke kernwaarden de school naar de leerlingen en naar elkaar wil uitdragen. Dat waren respect, veiligheid en verantwoordelijkheid. Besuijen: “Toen we die drie waarden hadden vastgesteld, hebben we

‘Je moet concreet benoemen wat ze goed doen en welke waarde daar aan vastzit: Jij loopt keurig rechts, goed zo, dat is veilig!’ dragsincidenten op school terugliep. “Daardoor hoeven leerkrachten minder aandacht te besteden aan ongewenst gedrag en hebben ze meer tijd voor de essentie van hun vak: les geven”, zegt Besuijen. “Daar willen wij

ons afgevraagd welk concreet gedrag we dan van kinderen willen zien, zodat we ook onze leerlingen duidelijk kunnen maken wat we van ze verwachten. Je kunt wel tegen een kind zeggen: ‘Gedraag je op de gang’. Maar

Onderzoek heeft aangetoond dat tegenover elk negatief contact dat je met een kind hebt, minstens vier positieve contacten moeten staan om de balans in evenwicht te houden. Zeker bij onze leerlingen is dat cruciaal. De meesten zijn eerder in het reguliere onderwijs vastgelopen. En dan kunnen vader en moeder nog zo hard roepen dat een kind niet dom is, ze voelen dat zelf wel zo. Wij probe-

mensen hier om gespitst te zijn op het positieve. De pauze is geen rustpunt voor de leerkrachten. Juist dan moet je als leerkracht tien keer zo hard werken. In plaats van met een kop koffie in de hand aan de rand van het schoolplein te staan wachten tot er iets fout gaat, lopen we heen en weer en houden we actief toezicht om positief gedrag te belonen. Lossen kinderen een ruzie samen op:

‘Ouders zullen het stimuleren van positief gedrag thuis consequent moeten voortzetten’ ren ze weer een positief zelfbeeld te geven door te benadrukken wat ze wél kunnen. Wil je dat vasthouden, dan zal je ook vooral hun positieve gedragskenmerken moeten stimuleren en belonen. En negatieve zo veel mogelijk negeren.”

wat is dan ‘je gedragen’? Dat kun je verduidelijken met uitspraken als: ‘Ik loop rustig’, ‘Ik houd mijn handen en voeten bij mezelf’ en ‘Ik praat met een zachte stem’. Heldere duidingen die kinderen kunnen aanleren en waar ze iets mee kunnen. Zo hebben we voor alle algemene ruimten op school onze verwachtingen op papier gezet. Vanaf komend schooljaar hangen die verwachtingen zichtbaar in de school en gaan we dat leerlingen ook actief aanleren: ze krijgen lessen in goed gedrag.” Positief zelfbeeld Om een gedragsverandering bij kinderen te bewerkstelligen, moet men positief gedrag zo veel mogelijk belonen, in plaats van energie te steken in corrigeren. Dat is de basis van PBS. “We zijn zo goed in het roepen: Niet doen”, constateert de directeur. “Maar een kind heeft vooral positieve aandacht nodig.

Muntjes PBS wordt op Het Avontuur voor de leerlingen concreet gemaakt met lessen in goed gedrag en een beloningssysteem. Besuijen: “Wil je het voor kinderen duidelijk en aantrekkelijk maken, dan zal je de regels moeten visualiseren en positief gedrag moeten belonen.” De school heeft er daarom voor gekozen met muntjes te gaan werken. Elke medewerker van de school krijgt een zak met muntjes die bij goed gedrag kunnen worden uitgedeeld. In elke klas staat een doorzichtig spaarvarken waarin de leerlingen hun verdiende muntjes kunnen deponeren. Zijn er genoeg gespaard door de groep, dan volgt een beloning. “Je kunt een kind dat niet rechts op de trap loopt, vertellen dat het aan de verkeerde kant loopt”, illustreert Besuijen de gedachte erachter. “Je kunt het rechtslopen ook stimuleren door kinderen die dat wel netjes doen, te belonen door ze een muntje te geven. Daarbij moet je concreet benoemen wat ze goed doen en welke waarde daar aan vastzit. ‘Jij loopt keurig rechts, goed zo, dat is veilig!’ Of: ‘Jij ruimt goed op, dat is verantwoordelijk’. Per leerling kan dat overigens verschillen. Kan een kind met ADHD een kwartier netjes stil op zijn stoel zitten: een muntje.” Voor de leerkrachten van Het Avontuur is deze aanpak niet nieuw. “Het zit al in de

een muntje. Mag een kind met een ander meespelen: een muntje. En ze moeten altijd benoemen onder welke kernwaarde dat valt. Dát is respectvol wat je daar doet, dát is verantwoordelijk, dát is veilig gedrag.” Incidenten registreren De school verwacht dat tachtig procent van de leerlingen genoeg zal hebben aan de lessen goed gedrag om zich te gedragen. Vijftien procent zal extra gedragslessen nodig hebben om de doelen te halen en aan vijf procent moet intensieve hulp worden geboden. Daarom maakt een jeugdverpleegkundige van het Centrum voor Jeugd en Gezin deel uit van het PBS-team op Het Avontuur. “Op die manier houden we de lijnen kort”, zegt Besuijen. Het nauwgezet registreren van incidenten moet het PBS-team van Het Avontuur straks helpen maatregelen te nemen op basis van data, in plaats van ‘op gevoel’, zoals Besuijen het noemt. Ze illustreert: “Als het een paar keer mis gaat met voetballen op het schoolplein, kan je zeggen: ‘We verbieden het voetballen maar helemaal’. Je kunt ook de incidenten analyseren. Misschien blijkt wel dat het steeds om dezelfde leerling gaat. Dan kun je gerichter maatregelen nemen.” Daarnaast worden ook de ouders bij de hand genomen. Want goed gedrag eindigt natuurlijk niet bij de deur van de school. “We hebben de ouders betrokken bij de invoering van PBS en zullen hen tijdens ouderavonden ook goed informeren en duidelijk maken wat zij kunnen doen. Ouders zullen het stimuleren van positief gedrag thuis consequent moeten voortzetten.” | | LeerKracht |

9

| Tekst | Marcel Groeneweg

Column

Uitademen De elfstedentocht gaat dus nijet oan. Dat wil niet zeggen dat het lekker warm is wanneer ik de avond van het schoolfeest portier ben. Mijn ademwolkjes bevriezen.

Marcel Groeneweg is naast directeur van. Esloo PrO tevens schrijver. Zijn columns. zijn opgenomen in de bundels De Leven.

Collega Niels komt naar buiten lopen, met vijfdeklasser Serkan in zijn kielzog. Hij denkt dat Serkan gedronken heeft. Of ik daar iets mee kan? Ik kijk Serkan in de poppetjes van zijn ogen. Een lodderige blik. “Wat heb je gedronken, Serkan?” “Whazeggu, wat meester?” “Adem eens uit...” De vijftienjarige ademt uit. Een ijsblokje van bier. “Ik ruik alcohol”, stel ik vast. “Wilt u dat ik weg ga? Mag ik niet naar het schoolfeest? Als ik niet welkom ben, nou dan ga ik toch lekker weg, als ik niet eens welkom ben op het schoolfeest, dan ga ik toch lekker weg!” Hij beent naar binnen en komt terug met zijn jas aan. Zijn schoenen knerpen in de sneeuw. “Dan ga ik toch lekker weg!” Al mopperend verdwijnt hij om de hoek.

is Hard en Waar = niet Waar.

Dan komt zijn beste vriend Osman naar buiten stampen. “Waarom heeft u Serkan weggestuurd?” “Ik heb Serkan niet weggestuurd, hij ging zelf weg.” Maar kijk, hij komt weer terug. “Ik memme bet vergeten”, mompelt hij. “Je pet?” Hij knikt. “Osman, wil jij even Serkans pet halen?” Osman gaat weer naar binnen. Serkan leunt tegen de deur. “Als ik niet welkom ben, ga ik toch weg”, dreint hij. “Dat heb ik toch niet gezegd, ik vroeg wat je had gedronken.” “Drie bier!” roept hij, per ongeluk. “Oh, dan ben je inderdaad niet welkom, dus ga je lekker naar huis”, meld ik. Dan komt Osman weer terug. “Mag hij naar binnen?” “Nee, want hij heeft drie bier op.” Osman wordt boos op zijn vriend. “Waarom zeg je dat we bier hebben gedronken?!” “We??” vraag ik. En dan: “Osman, adem ‘ns uit…” De vijftienjarige ademt uit. Een ijsblokje van bier. “Ik ruik alcohol”, stel ik vast.

10

| LeerKracht |

Vanaf september: www.lucasleerkracht.nl!

LeerKracht zoals we het blad kennen, verdwijnt! Dit nummer is de laatste papieren uitgave van ons eigen personeelsmagazine. Ruim dertien jaar verscheen tweemaandelijks dit tijdschrijft met een selectie aan artikelen, berichten, interviews en thema’s. Het College van Bestuur zet in op innovatie in het onderwijs. Dat geldt dan uiteraard ook voor andere onderdelen van de organisatie, waaronder dit blad. LeerKracht gaat digitaal. De redactie heeft met elkaar gekeken naar de opzet van zo’n digitaal magazine en gekozen voor een actuele website waar regelmatig nieuwsberichten en artikelen op zullen verschijnen. De site is ook bedoeld voor meer interactie met de lezer. Vanaf september kunt u de nieuwe site bezoeken op www.lucasleerkracht.nl. U vindt daar ook een reeks van artikelen uit de papieren LeerKracht, als naslagwerk. Een aantal redactieleden blikte terug en zocht zijn of haar favoriete artikel of foto op. U kunt deze artikelen straks terugzien op de nieuwe site! Heeft u zelf een favoriet artikel uit de afgelopen jaren, of bent u benieuwd hoe een verhaal is afgelopen? Laat het ons weten, we plaatsen dat artikel en een eventueel vervolg dan online! Mail daarvoor naar [email protected]. |

John Huiskens, adjunct-directeur van Onze Wereld: “Ik heb eens door de map met LeerKrachten gebladerd. Een interessant beeld. Ik merk dat ik de overlijdensberichten nog steeds moeilijk vindt. Ik zie dat we soms zaken vermelden en daarmee voorop lopen. Aandacht voor anders leren, maar ook hoe we om willen gaan met hoofddoeken in de klas. Tegelijk zie ik dat er veel artikelen gaan over nieuw gestarte projecten. Jammer daaraan is dat je dan daarna nog maar zelden hoort of het project gelukt is. Of wanneer dat niet zo is, waarom niet en wat we daarvan hebben geleerd. Ik heb ook een favoriete foto gevonden van huisfotograaf Lou Wolfs: de cover van december 2008. Een jongetje: ondeugend, gespeeld verveeld, in denkende houding met gerichte ogen.”

Roger Huygen, docent economie en m&o op het Edith Stein College: "De bekende oud-leerling. Het was een oud idee. En bij wie konden we beter beginnen dan bij toenmalig minister van Onderwijs, Ronald Plasterk. Dat zou niet lukken, zeiden velen. Toch maar gemaild. Ik kon komen. Een dag voor de afspraak valt het kabinet. De minister is zonder dienstauto naar huis, maar ik kan bij hem thuis komen voor het interview. Tussen 2vandaag en De Volkskrant in zit ik aan de keukentafel bij de familie Plasterk. Hij praat academisch enthousiast. Cohen is aan de telefoon, maar Plasterk zoekt eerst even naar oude schoolfoto’s voor het artikel. Ik beloof ze terug te sturen als ze zijn gescand. Uiteindelijk een mooi begin van een leuke reeks."

Willeke ten Noever Bakker, Personeelsmagazine van de SCO Lucas

jaargang 4

Kritische momenten: ingrijpen of laten gaan? Puberteit door jongeren besproken BOVO als schakel tussen PO en VO

nr. 3 - juli 2002

leerkracht op de recent toegetreden Nutsschool M.M. Boldingh: “Ik heb als nieuwkomer bij de redactie nog maar twee uitgaven meegemaakt. Ik was onlangs onder de indruk van het artikel over Zorg & Welzijn bij Esloo PrO. Ik heb een aantal jaren geleden de docente uit het artikel (Ariadne Fabrie) in mijn klas als stagiaire begeleid. Dat was toen in groep 7. Ik weet dat ze de pabo deed naast de zorg voor haar gezin met drie kinderen. En nu presteert ze dit! Grote bewondering!”

Annemarie Breeve, coördinerend eindredacteur: “We zijn een aantal jaar terug gestart met zogenoemde belevingsverhalen. Hoe is het om je kind in de klas te hebben? Hoe is het om als leerkracht van groep 8 naar de kleuters te gaan? We hebben nog veel ideeën voor dit soort artikelen, die we zeker ook op de site zullen plaatsen. Mooi zou zijn als lezers dan ook kunnen reageren en vertellen of ze dat herkennen of misschien juist niet!”

Jaargang 7 | nummer 5 | december 2005

| Herstelrecht voor slachtoffer én dader | | Gastcolumn Eduard Nazarski, directeur Vluchtelingenwerk | | Een weekend in een klooster |

| DOSSIER | Taal in Beeld |

THEMA: genade

Cor Verbree, docent NederJessica Hendriks, zorgcoördinator op de Regenboog: “Op mij heeft het artikel van onze directeur Manuel Veira (Doorgeefcolumn, LeerKracht oktober 2010, red.) getiteld: ‘Ik heb mijn goede hoofddoek niet op’ veel indruk gemaakt. Ik kende natuurlijk het verhaal al, maar verwijs nog met regelmaat naar de column.”

LeerKracht Jaargang 9 | nummer 5 | december 2007

lands ISW locatie Hoge Woerd: “Ik heb erg genoten van de interviews met bewindspersonen. Die zou ik nog wel eens op een rij terug willen lezen.”

atie THEMA: Transform

ment en

Manage DOSSIER:

chap leiders

pagina 4 | Praktijkonderwijs haalt mbo1 binnen de muren | pagina 6 | Van Time Out naar Try Out! | pagina 13 | Verbinding met de wijk |

| LeerKracht |

11

Zwemdiploma op Esloo PrO!

Kort Nieuws Beter Sneller Anders 2! De tweede conferentie voor het voortgezet onderwijs onder de noemer ‘Beter Sneller Anders’ vindt plaats op 9 oktober 2012. Net als in 2009 zullen ervaringen van collega-docenten centraal staan. In 2009 lag een sterke nadruk op ICT-gebruik. Ditmaal echter is gekozen voor een breder perspectief en komen ook thema’s als sociale media, Passend Onderwijs en verdere professionalisering aan de orde. Natuurlijk blijft alles gerelateerd aan het gebruik van ICT. Steeds vaker maken docenten van Lucas Onderwijs gebruik van moderne media binnen hun onderwijs. Hun manier van lesgeven verandert daarmee in de meeste gevallen aanzienlijk. De conferentie zal voor het allergrootste deel bestaan uit bijdragen van Lucas-docenten die hun ervaring hiermee met anderen willen delen en feedback willen ontvangen op hun werkwijze. De plaats van de conferentie is nog niet bekend. Eén van de eigen Lucas-scholen zal gastheer zijn. Meer informatie en mogelijkheden voor inschrijving zijn binnenkort te vinden op www.betersnelleranders.nl. Ook kunt u nieuws over de conferentie volgen via Twitter: @besnan12. In totaal zijn ongeveer tweehonderd plaatsen beschikbaar, verdeeld over de verschillende scholengroepen van Lucas Onderwijs. Bij grotere belangstelling wordt gekeken wat er mogelijk is. |

Een aantal leerlingen van Esloo Pro bleek door verschillende omstandigheden nooit een zwemdiploma te hebben gehaald. Dat was voor de school onacceptabel en daarom nam directeur Marcel Groeneweg contact op met de gemeente. “Ik hoop dat alle leerlingen van deze school, naast het Praktijkonderwijs-diploma, ook minimaal hun zwemdiploma A halen.” Gelukkig werkte de gemeente mee, en zo kregen vanaf het begin van dit schooljaar zo’n vijftien leerlingen alsnog zwemlessen. Voormalig gymdocente Nanda de Ruijter werd daartoe als extra zwemdocent gecontracteerd. Op maandag 23 januari deden de eerste vier jongens al examen. Allemaal geslaagd! Firat, Ismet, Tariq en Furkan ontvingen van hun badmeesters het zwemdiploma A! |

Financiering voor bijzondere Lucasprojecten Scholen binnen de Lucas, die eenmalig extra middelen nodig hebben om hun onderwijs te versterken, kunnen een beroep doen op de stichting 3So. De naam staat voor Stichting Samen Sterk voor Onderwijs en dat is precies wat de organisatie beoogt. De stichting is het resultaat van een fusie tussen de stichtingen 4Pastoors en SBCVO, beiden voorheen aan Lucas Onderwijs verbonden. Deze beide stichtingen hadden al tot doel het incidenteel (financieel) ondersteunen van Lucasscholen. Per 1 maart 2012 zijn de twee opgegaan in de nieuwe organisatie. Wat financiert 3So precies? Emile Schoenmaker, voorheen lid van de Raad van Toezicht van Lucas Onderwijs, aansluitend voorzitter van SBCVO en nu bestuurder bij 3So, licht toe: “Het gaat om eenmalige bijdragen aan zaken als veranderingen in het gebouw van de school of in het leermiddelenpakket. We hebben vanuit de voorganger SBCVO bijvoorbeeld het weerstation op de Populier gefinancierd en de invoering van Godsdienst als examenvak op het Zandvlietcollege.” Waar bij SBCVO de nadruk meer lag op het voortgezet onderwijs, financierde 4Pastoors voorheen vooral projecten in het primair onderwijs. “Die twee komen nu samen in 3So”, aldus Wim Littooij, voormalig voorzitter van 4Pastoors en nu mede bestuurslid van 3So. “Zo kunnen we nog meer voor scholen betekenen.” Legaten en schenkingen De bijdrage kan worden aangevraagd door alle scholen van Lucas Onderwijs, ongeacht de onderwijsvorm. De vergoeding kan niet worden gebruikt voor het aanvullen van tekorten op de lopende begroting of voor personeelskosten. Daarmee zou het een structurele bijdrage worden en daar is het geld niet voor

12

| LeerKracht |

bedoeld. Versterken van het onderwijs, bijdragen aan de confessionele identiteit van de school en zoveel mogelijk overdraagbare ervaring opleveren, zijn de drie meest relevante criteria. 3So beheert een vermogensfonds en financiert de aanvragen met de opbrengst daarvan. Schoenmaker: “Dat fonds is ontstaan uit een mix van legaten en schenkingen vanuit het verleden.” In de komende tijd zal de stichting werken aan een beleidsplan waarin voorstellen meer binnen thema’s moeten passen. “Onderwijsinnovatie wordt daarbij een belangrijke pijler”, aldus Emile Schoenmaker. Aanmelden Voor meer informatie, voor de aanmeldingscriteria en voor aanmelding kunt u contact opnemen met secretaresse Gretha van Vliet via [email protected] of 070 300 9403. Het bestuur komt eenmaal per kwartaal bij elkaar en neemt dan besluiten over ingediende voorstellen. |

Deze projectvoorstellen ontvingen al een bijdrage: • Materialen voor de Cultuurstroom (de Populier) • Verbetering studievaardigheden (Stanislascollege) • Kunst, Cultuur & Media-project (Zandvlietcollege) • Onderzoek als maatschappelijke onderneming (Vuurvlinder, Merlijn, Toermalijn en Krullevaar) • Deelname Paboproject (Lucasbreed) • Mogelijkheid kwalificatie tot High Performance School (Liduina)

Mieke Jansen en Pauline Hoogeveen 25 jaar op Onze Wereld! Mieke Jansen en Pauline Hoogeveen werken alweer 25 jaar op basisschool Onze Wereld! Kinderen, ouders en team zijn de twee dankbaar voor al die jaren onverminderde inzet op de school. Ook hun kwaliteit en betrokkenheid, hun respectvolle manier van met anderen omgaan en hun humor en enthousiasme worden zeer gewaardeerd. De slogans van de school, zoals ‘Onze wereld maak je zelf, maar vooral ook samen’ en ‘Samen maken we onze wereld sterk’ zijn zeker op Mieke en Pauline van toepassing. Mede door hen is Onze Wereld een school om trots op te zijn. |

In Memoriam Op zondag 22 januari is op vijftigjarige leeftijd Ans de Kock, lerares Engels van het Stanislascollege locatie Pijnacker aan de gevolgen van haar ziekte overleden. Ans was een geliefde lerares die door collega’s en leerlingen zeer zal worden gemist. Ze was ook een vakbekwaam collega die onder meer op indrukwekkende wijze heeft meegewerkt aan de opbouw van de jonge havo- en vwo-afdeling van de locatie in Pijnacker. Op 31 januari 2012 kregen we het droeve bericht dat Nienke Hoondert geheel onverwacht op 23-jarige leeftijd is overleden. Nienke was vanaf 1 augustus 2010 in dienst als vakdocent op de Carolusschool. Als startende leerkracht heeft zij laten zien dat zij een gedreven leerkracht was met liefde voor haar vak. Zij was bij de kinderen zeer geliefd. Op 12 februari is Nathan van Mieghem, leerling van 6 gymnasium van het Stanislascollege, locatie Westplantsoen, na een complexe operatie overleden. Nathan heeft half oktober een kleine hersenbloeding gehad, waarna hij dapper en met succes de draad op school weer heeft opgepakt. Tijdens een noodzakelijke operatie traden complicaties op waaraan Nathan uiteindelijk is overleden. Nathan wordt op school herinnerd als een rustige jongen die geliefd was binnen zijn grote vriendenkring. Op 8 maart overleed, na een ziekteperiode van enkele maanden, Vincent Soullié, adjunct-directeur van SBO De Vliethorst. Vincent vierde in de zomer van 2011 zijn veertigjarig ambtsjubileum. Hij was een bijzonder geliefde collega, die ook met ouders en leerlingen een sterke band had. Hij zal op de Vliethorst en binnen Lucas Onderwijs zeer gemist worden. Donderdag 19 april is Dirk Hillenga, hoofd stafbureau van Esloo Onderwijsgroep, overleden. In de korte tijd dat Dirk bij Esloo gewerkt heeft, liet hij een grote indruk op zijn collega’s achter. |

Lucasbrede vakgroep Gedrag van start De Lucas Academie heeft als doel het delen van kennis tussen collega’s onder andere via diverse vakgroepen. Eind 2011 is de vakgroep Gedrag opgericht. In die werkgroep zitten onder andere intern begeleiders met een orthopedagogische achtergrond, gedragsspecialisten en mensen met een master of universitaire studie gericht op gedrag. Een van de eerste ideeën die uit deze vakgroep naar voren kwam, is de onlangs gehouden Maand van het Interessante Gedrag. April stond volop in het teken van gedrag van kinderen en werd gevuld met lezingen, workshops, uitwisseling en inspiratie! De vakgroep denkt nu verder na over de missie en visie. Van elkaar leren blijft het belangrijkste doel. De één heeft een gedragsprotocol dat interessant is voor anderen, de ander heeft een cursus gedaan die dit graag wil delen met de rest. De vakgroep wil een rol spelen in die uitwisseling. Bent u benieuwd of een andere Lucas-school al met een bepaalde sociale vaardighedenmethode werkt? Bent u op zoek naar tips in het omgaan met een moeilijke groep? Mailt u dan naar de vakgroep Gedrag, via Cathelijne de Haas, [email protected]. |

Hein van Asseldonk lid Dagelijks Bestuur VO-raad Vice-voorzitter van het College van Bestuur van de Lucas, Hein van Asseldonk, is voor de komende twee jaar benoemd in het Dagelijks Bestuur van de VO-raad. Deze raad is de sectororganisatie voor het voortgezet onderwijs. Van Asseldonk neemt daarin de portefeuille werkgeverszaken en bestuurlijke aangelegenheden op zich. Hij wordt daartoe door de VO-raad twee dagen per week vrijgesteld. Daarnaast blijft hij de portefeuille voortgezet onderwijs en centrale organisatie binnen Lucas Onderwijs vervullen. Deze nieuwe positie binnen de VOraad biedt goede mogelijkheden om de ervaringen en inzichten binnen Lucas Onderwijs een plaats te geven in landelijke discussies. Omgekeerd kunnen landelijke ontwikkelingen binnen de sector sneller en beter worden vertaald naar de Lucasscholen. |

| LeerKracht |

13

| Tekst | Marlies van Echteld

Diamant College:

leren in verbondenheid

21 maart was het boomfeestdag, nationale. wensdag en het begin van de lente.. Vanuit Leren in Verbondenheid werd een feestje. georganiseerd voor buurtbewoners en leerlingen. van het Diamant College. Op 12 juni sluit het. Diamant College eveneens vanuit Leren in. Verbondenheid het schooljaar af met een. familiedag, een feestelijke bijeenkomst waarbij. ouders, leerlingen en docenten elkaar kunnen. ontmoeten..

E

en leerling die school, leerstof en omgeving met zichzelf weet te verbinden, heeft een grotere kans op schoolsucces.

Dat is de kerngedachte achter Leren in Verbondenheid, het programma dat een jaar geleden startte op het Diamant College. Bovendien ontstaat binnen dit project ook verbinding tussen leerlingen, docenten en ouders.

14

| LeerKracht |

Al een jaar is Leren in Verbondenheid onderdeel van de missie van het Diamant College. Belangrijkste doel: het verminderen van schooluitval. Een kind dat zich verbonden voelt met school, de leerstof en diens omgeving, voelt zich veiliger en heeft dan een grotere kans een diploma te behalen. Het programma bestaat uit vier pijlers: de weerbaarheidstraining Rots & Water, inzet op ouderbetrokkenheid, hulpverlening in de nabijheid van de school en onderwijs dat gericht is op verbinding. In 2013 wordt Leren in Verbondenheid geëvalueerd. Dan wordt ook gekeken of onderdelen

van het programma aan andere Lucasscholen kunnen worden overgedragen.

ruim twee uur. De school stimuleert dat docenten op huisbezoek gaan.”

Zelfbesef

Hulp de school in

Eén van de pijlers - Rots & Water - is een weerbaarheidstraining voor kinderen van alle leeftijden. Leerlingen leggen de verbinding met zichzelf en worden bewust van de relatie met de ander. “Een aanzienlijk deel van de training bestaat uit lichaams- en zelfbesef”, zegt Vincent Wolsheimer, teamleider bovenbouw, docent lichamelijke opvoeding en verantwoordelijk voor dit onderdeel. “We trainen leerlingen op hun uitstraling en houding en de invloed daarvan op anderen. Ontwijk je anderen en loop je gebogen of juist met een zelfverzekerde uitstraling? Door ze het verschil te laten ervaren, leren ze bewust naar zichzelf en naar de ander te kijken. Ook leren kinderen bij Rots & Water om hun grenzen aan te geven en om ‘stop’ te zeggen als ze iets niet willen.” De training heeft resultaat, zo blijkt uit een enquête. Wolsheimer: “De meeste leerlingen hebben het gevoel dat er in de klas een veiliger sfeer is ontstaan en dat er minder wordt gepest. De pestkoppen zelf geven aan dat ze nu minder snel pesten.”

“Veel kinderen hebben weinig vertrouwen”, stelt zorgcoördinator Annelies van der Brugge, verantwoordelijk voor de derde schakel Schoolnabije hulp binnen het Diamant College. “Doordat je de kinderen vijf dagen per week ziet, heb je hier op school volop mogelijkheden tot je beschikking om het vertrouwen te winnen. Je kunt bijvoorbeeld tussendoor vragen hoe het gaat of een compliment geven. Als je het dan moet hebben over iets moeilijks, heb je al verbinding. Wij merkten dat het met de externe hulpinstanties waar we leerlingen naar toe stuurden niet zo goed liep op dat vlak. Leerlingen moesten dan opnieuw hun verhaal doen aan onbekende mensen. Daardoor kwam het traject vaak niet op gang of haakten leerlingen voortijdig af. Dat was aanleiding om die externe hulpinstanties in school uit te nodigen. Inmiddels is een gedragswetenschapper van de jeugdhulpverlening sinds afgelopen oktober in de school actief. Ook komt het centrum voor jeugd-GGZ, de Jutters, nu wekelijks in huis. Met hen spreken we de leerlingen door. In de toekomst kunnen deze gesprekken effectiever. Maar het begin is er. We zijn aan het pionieren. En we zijn enthousiast over de samenwerking. Het is belangrijk dat externe hulpverleners ervaren hoe een schoolcultuur werkt. Wij zijn hun brugfunctie naar de leerlingen toe. Dat vraagt van beide partijen vertrouwen. Het regelmatige contact met de leerling is uiteindelijk essentieel in dit proces”, concludeert Van der Brugge.

Karin van der Lee: ‘We willen dat kinderen kunnen zijn wie ze in essentie zijn en dat ze sterker in de wereld staan’ Fadoua Essabiri is naast docent Nederlands, wiskunde en rekenen bij de Internationale Schakelklas (ISK), verantwoordelijk voor het onderdeel Ouderbetrokkenheid en -participatie, waarbij de verbinding met ouders wordt gezocht. “Als ouders tevreden zijn over de school en een goed contact hebben, dan heeft het kind het idee dat het hier op zijn plek zit. Het kind voelt zich veiliger op school als je de ouders erbij betrekt. De meeste ouders zijn betrokken bij het wel en wee van hun kinderen. Maar soms zeggen ouders dat ze komen op een informatieavond en verschijnen dan toch niet. Als ik de ouders daarop aanspreek en interesse toon, dan komt het verhaal. Ze schamen zich ervoor. Vroeger had ik mijn oordelen, totdat ik het verhaal hoorde van een Poolse moeder. Ze zei me: ‘Wat moet ik? Ik heb twee keuzes: mijn kind voeden of mijn kind opvoeden. Dan wil ik toch mijn kind voeden.’ Ze werkt en verdient geld om voor eten te zorgen of ze komt naar school en is haar baan kwijt. Veel ouders werken op een nul uren-basis en dan krijg je niet betaald als je niet werkt. Als ik het verhaal weet, dan kunnen we samen kijken naar alternatieven, zoals een telefonische afspraak op een tijdstip dat de ouders wel kunnen. Écht luisteren is belangrijk. Daarnaast ga ik op huisbezoek om deze verbinding te creëren. Ik ga ook als het kind bijvoorbeeld een goed rapport heeft. Dan hoeven de ouders niet naar school te komen, maar kom ik het thuis brengen. Er is dan direct een feestelijke stemming. Na zo’n huisbezoek zit de leerling anders in de klas. Het kind is meer zichzelf. Je bent geen vreemde meer. Huisbezoeken kosten wel veel tijd, maar als de leerling wat positiever in de klas zit, kun je beter lesgeven. Zo besteed je minder uren aan dossiers bijwerken. Per rapportperiode doe ik een paar huisbezoeken van

Sterker in de wereld

Adjunct-directeur Karin van der Lee is verantwoordelijk voor de vierde pijler, Onderwijs gericht op verbinding. De gedachte hier is dat leerlingen lesstof krijgen aangeboden waarmee ze leren een verbinding aan te gaan met zichzelf en de omgeving. “Het leren van kinderen gaat beter als er verbinding is tussen de docent en leerling, tussen leerlingen onderling en tussen leerling en leerstof”, vertelt Van der Lee. “Voorbeelden hiervan zijn de toneellessen en safetalk, een dialoogvorm waarbij onderlinge veiligheid en openheid voorop staan. We willen dat kinderen kunnen zijn wie ze in essentie zijn en dat ze sterker in de wereld staan. Daarvoor is die verbinding nodig met zichzelf, met de ander en met de omgeving. Daarbij willen we ook graag dat het kind met plezier naar school gaat en een diploma haalt. Dát is het uiteindelijke doel van Leren in Verbondenheid”, aldus Van der Lee. |

Meer weten Wilt u meer weten over Leren in Verbondenheid? Dan kunt u contact opnemen met projectleider Marjolein Verheij, staffunctionaris Onderwijs en Kwaliteit bij Esloo via [email protected].

| LeerKracht |

15

één twee drie vier vijf zes zeven acht negen tien

10 vragen aan ...

Erik Jansen | Tekst | Michel Schreuder

1

Hoe kom je bij Star Wars?

Al van kleins af aan ben ik helemaal gek van Star Wars. In de loop der jaren had ik een flinke verzameling opgebouwd. Het huis stond behoorlijk vol. Maar op een gegeven moment kregen we kinderen en moest er ruimte worden gemaakt. Zo is het verkopen begonnen.

2

Heb je je hele verzameling verkocht?

Van de duizenden dingen die ik had, is één klein vitrinekastje met twintig figuurtjes overgebleven. Die hebben hetzij een emotionele hetzij een financiële waarde. Eén Yoda-figuurtje bijvoorbeeld heb ik al zo lang, dat zal ik echt nooit wegdoen. En de rest beschouw ik als een appeltje voor de dorst. Als de nood ooit echt aan de man komt, kan ik die verkopen.

6

Erik Jansen (33) is leerkracht . van groep 7 aan Nutsschool Nutshage . in Den Haag. Daarnaast is hij gek . van Star Wars, een hobby waarin hij . sinds een paar jaar ook handel drijft..

Hoe is het nu met je Star Wars-gekte?

Is Darth Vader de school al binnengetrokken?

Iedereen op school weet in elk geval dat meester Erik Star Wars-gek is. Er staan ook volop figuurtjes en poppetjes in vitrinekasten. Er zijn altijd leerlingen uit lagere groepen die even langs komen om te kijken, even met me praten. Sommige van mijn leerlingen zijn ook helemaal gek van Star Wars.

7

Gebruik je je hobby ook tijdens de lessen?

Het is niet zo dat ik de leerlingen vraag uit te rekenen hoeveel Ewoks er op een planeet leven. Alleen de Star Wars-Lego gebruik ik wel. Maar dat komt omdat ik denk dat spelen met Lego sowieso goed is voor kinderen.

8 3

| Fotografie | Lou Wolfs

Is de handel te combineren met lesgeven?

De films kijk ik toch wel een keer of vijf, zes Het kost me iedere avond hooguit twintig miper jaar. En als ze op televisie komen, kijk ik nuutjes. Een beetje uitzoeken, kijken of ik iets ook gewoon mee. Met de meest recente films heb verkocht, inpakken en verzenden. heb ik wat minder, maar de eerste films, uit de periode 1977 tot 1983, kan ik dromen. Daar 9 De Haagse Nutsscholen hebben zich ken ik echt alles van. onlangs aangesloten bij Lucas Onderwijs. Hoe sta je daar tegenover?

4

Een echte Star Wars-nerd dus?

Nou, ik trek geen Star Wars-pak aan naar een beurs om me voor te doen als Obi-Wan Kenobi. Daar moet ik altijd een beetje om lachen. Mij zal je ook niet met de poppetjes zien spelen. Op die beurzen ben ik uit puur zakelijk motief. Ik koop en verkoop er.

Ik ben daar heel blij mee. Als voorzitter van de medezeggenschapsraad was ik destijds nauw betrokken bij het proces. Vanaf dag één heb ik gezegd: we moeten op zoek naar iemand die ons uit de brand kan helpen. En dat is gelukkig Lucas geworden.

10 Wat zijn de gevolgen?

‘Het is niet

zo dat ik de leerlingen vraag uit te rekenen hoeveel Ewoks er op een planeet leven’

16 16

| LeerKracht | | LeerKracht |

5

Hoe loopt de handel?

De toetreding tot Lucas Onderwijs heeft een Het verkopen liep vanaf het begin erg goed. Ik enorm stuk onrust weggenomen. Het laatste ben er ingedoken en sinds die tijd flink actief jaar waren er toch veel spanningen, vooral op eBay. Het levert een extraatje op. Ik verover vragen als: houden we wel onze baan, koop voornamelijk spullen uit mijn eigen ver- hoe gaat het verder met de scholen, blijven zameling. In het begin verkocht ik vooral het we wel bestaan? Dat is weg. We zijn weer met jaren zeventig-speelgoed. De laatste tijd heb onderwijs bezig, in plaats van met de beik dat uitgebreid met Lego Star Wars. staansvraag.