Amsterdam, April 2013
Kwartaalverslag eerste kwartaal 2013 “There is an old saying about those who forget history. I don’t remember it, but it’s good.” - Stephen Colbert, political satirist -
Opvallend! Cyprus
Cyprus veroorzaakt onrust bij depositohouders in de Eurozone. Goudprijs corrigeert fors. Japan zet drukpers aan. Forse stijging Japanse beurs. Valutaoorlog nieuw leven ingeblazen.
Goud Prijs *
MSCI Japan Index en Yen / Euro Wisselkoers * Oktober 2012 - heden
0%
70% 60% 50%
-5%
-15% -20%
+57%
40% 30% 20%
-10%
-15%
Januari 2013 - heden
+33%
10% 0%
-20%
-10% -20%
-25% Oktober 2012 heden
Januari 2013 heden Bron: Bloomberg
-30%
-12% -22% MSCI Japan Index
Yen/Euro Wisselkoers Bron: Bloomberg
2 * Heden refereert naar 19 april 2013.
Opvallend!
S&P 500 bereikt nieuwe record…, echt? Inflatie gecorrigeerd noteert de S&P 500 liefst 24% lager dan op 1/1/2000! Rode lijn is S&P 500 uitgedrukt in de prijs van eieren. S&P 500 Index versus S&P 500 Index uitgedrukt in de prijs van eieren (inflatie gecorrigeerd) * 110 100 90
80 70
60 50 40 30
S&P 500 Index
S&P 500 Index in eieren uitgedrukt Bron: Bloomberg
3 * S&P 500 Index in USD; geïndexeerd op 31 december 1999.
Resultaten per Asset Categorie * Aandelen MSCI Wereld MSCI Europa MSCI Noord-Amerika MSCI Japan MSCI Azië Pacific MSCI Emerging Markets
Q1 2013 9,3% 5,6% 13,1% 14,4% 4,9% 1,2%
2012 14,3% 17,7% 13,6% 6,5% 20,1% 16,3%
Liquiditeiten Euribor 3 maanden
0,1%
1,4%
De Japanse aandelenbeurs presteerde het beste van alle asset categorieën.
Obligaties (Eurozone) Citigroup EuroBig Index Overheids obligaties Bedrijfs obligaties Covered obligaties
0,6% 0,4% 0,6% 1,7%
11,0% 10,3% 12,5% 11,8%
Het 1e kwartaal 2013 laat zien dat hoge obligatie rendementen verleden tijd zijn.
Alternatieven Vastgoed (aandelen) Grondstoffen Emerging Markets Debt High Yield Debt
9,0% 3,5% -0,9% 2,0%
27,3% -1,7% 16,6% 18,6%
Inflatie (op jaarbasis) Inflatie Eurozone
1,5%
1,6%
Aandelen en vastgoed leverden de sterkste performance in 1e kwartaal 2013.
Emerging Market Debt behaalde het minste resultaat in het 1e kwartaal van 2013.
Bron: Bloomberg
4 * In Euro.
Aandelen Rendementen Eerste Kwartaal 2013 * Rendement
Het positief rendement in Euro op aandelen wereldwijd bedroeg 9,3% in 1e kwartaal 2013.
40% +33%
Japan
30% +23%
Argentinië
+22%
20%
Philippijnen
Japan was de best presterende beurs: +33%.
Wereld
+9%
10%
Rusland
Peru was de slechtst presterende beurs: -14%.
0%
Bangladesh Peru
-10% -13%
-13%
-14%
-20% Bron: Bloomberg
Verwachte Rendementen gebaseerd op Shiller Koers / Winst Verhoudingen Gemiddelde Shiller K/W- verhouding
% van alle waarnemingen
Jaarlijks reëel rendement (1 jaar)
Jaarlijks reëel rendement (10 jaar)
<10
10,2%
25,9%
10,9%
10 tot 15
20,5%
22,8%
9,6%
15 tot 20
25,2%
11,2%
8,0%
Shiller k/w < 10: Griekenland, Argentinië, Ierland, Rusland, Italië, Oostenrijk, Spanje & Portugal.**
20 tot 25
18,3%
4,4%
5,7%
25 tot 30
11,0%
-1,3%
3,3%
Shiller k/w > 25: Indonesië, Colombia & Peru.**
30 tot 40
7,5%
3,0%
2,1%
40 tot 50
4,4%
-3,3%
-0,2%
>50
2,0%
-4,5%
-3,1%
De Shiller k/w verhouding deelt index-niveau door gemiddelde winst van de afgelopen 10 jaar. Lage k/w leidt tot hoger toekomstig rendement en hoge k/w resulteert in lager toekomstig rendement.
Bron: Cambria Quantitative Research
5 * Lokale valuta **per 31 maart 2013.
Obligaties Vereiste Investering in 2-jaars NL staatslening om €100.000,- rente te ontvangen € 90
Per 31 maart diende men €83,3 miljoen te beleggen in een 2-jaars NL staatslening om €100.000 aan rente-inkomsten te genereren. In 2008 was een investering van slechts €2,2 miljoen al voldoende.
€ 83,3 Mln
€ 80 € 70
€ 60 € 50
€ 40 € 30
Rentenieren is niet meer wat het geweest is!
€ 20 € 10
€ 2,2 Mln
€0 Juni 2008
Maart 2013 Bron: Bloomberg
Verlies koopkracht na 10 jaar tegen -3,98% per jaar
Huidige lage rente garandeert koopkracht verlies: Rendement 2-jaars NL staatlening +0,12%
€ 11 € 10
Inflatie Nederland
-2,90%
€9
Vermogensrendementsheffing
-1,20%
€8
Jaarlijks koopkrachtverlies
-3,98%
€7
€ 6,66
€6 2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
Bron: Bloomberg
6
Alternatieven Rendement grondstoffen 1e kwartaal 2013 * Rendement
Positief rendement op de grondstoffenindex wereldwijd bedroeg 3,5% in het 1e kwartaal van 2013.
25%
+23%
20%
Gas Hout
15%
Landbouw 10%
Gas, hout (opleving huizenmarkt!) en landbouwprodukten presteerden het best. Edelmetalen behaalden een negatief rendement.
+9%
+8%
5%
Olie Platinum
+3%
Goud
0% -1%
-5%
Zilver
-3% -6%
-10% Bron: Bloomberg
Overzicht rendement alternatieven Rendement
Wereldwijd zetten onroerend goed aandelen hun positieve trend van 2012 door. Emerging market debt was de slechtste asset categorie in het 1e kwartaal van 2013.
High yield presteert ook in 2013 beter dan kwalitatief goed schuldpapier.
10,0%
+9,0%
8,0% Vastgoed
6,0%
Grondstof fen 4,0%
+3,5%
Emerging Market Debt +2,0%
2,0%
High Yield Debt
0,0% -0,9%
-2,0% Bron: Bloomberg
7 * Alle rendementscijfers zijn berekend in Euro’s
Economie OECD leading economic indicators 0.2
Het niveau van de economische groei zegt niets over het toekomstig rendement van aandelen en obligaties.
0.1 Index
Veranderingen in de economische groei, daarentegen, wel.
0.1
0.0 -0.1 -0.1 -0.2
De OECD index van leading economic indicators bevindt zich nog steeds in een accelererende fase. Dit is positief voor aandelen.
-0.2 -0.3 apr-11
jul-11
okt-11
jan-12
apr-12
jul-12
okt-12
jan-13
Verandering OECD Leading Indicators Bron: Bloomberg
Citigroup Surprise Index G10
De Citigroup Surprise Index geeft aan of de economische cijfers die bekend worden gemaakt, beter of slechter zijn dan verwacht.
60 40 20
0
De index is nu negatief: meer economische cijfers zijn slechter dan de consensus voorspeld had.
-20
-40 -60
Voorbode voor een economische groeivertraging?
-80 apr-11
jul-11
okt-11
jan-12
apr-12
jul-12
okt-12
jan-13
Bron: Bloomberg
8
Economie Europa
De landen in de periferie van de Eurozone dienen te herstructureren. Arbeidsparticipatie in de leeftijdscategorie 55-64 jaar spreekt wat dat betreft voor zich.
Arbeidsparticipatie 55 - 64 jaar
Arbeidsparticipatie in leeftijdscategorie 55 - 64 jaar
72%
Zweden
65%
Japan 39%
Griekenland Italië
38%
0%
20%
40%
60%
80% Bron: Bloomberg
Nominale arbeidskosten per eenheid productie
Sommige landen in de Eurozone winnen aan concurrentiekracht. Spanje (zie grafiek) is een voorbeeld.
135
Frankrijk, daarentegen, boet nog steeds aan concurrentiekracht in. 90 van de 1000 Fransen is ambtenaar!!
115
130 125 120
110 105
100
Arbeidskosten in Duitsland blijven stijgen. Dit is een noodzakelijke trend voor het herbalanceringsproces van de EZ.
95
Duitsland
Spanje
Frankrijk Bron: Eurostat
9
Economie China Chinese economische groei: “de kip slachten om het ei te pakken te krijgen.”
De Chinese leiders eisen groei. Het maakt niet uit hoe. Dit leidt op ten duur tot grote problemen: enorme overcapaciteit en grote schulden zijn de meest in het oog springende consequenties.
Kapitaalvorming als percentage van BNP
Na 2008 investeerde China ruim $500 miljard in infrastructuur. Investeringen in kapitaalgoederen zijn met 45% de belangrijkste component van de economie. 1188 nieuwe winkelcentra gepland voor 2015, 14 nieuwe vliegvelden geopend in 2012, 12 nieuwe vliegvelden gepland voor 2013 en 28 steden hebben toestemming gekregen een metro aan te leggen.
Kapitaal Formatie / BNP 60%
50% 40% 30%
46% 39%
41%
46%
45%
2007 2008 2009 2010
20%
2011
10%
0% Bron: Bloomberg
10
Economie China Ratio huizenprijzen versus jaarkomen Huizenprijzen / Jaarinkomen
Huizen zijn onbetaalbaar in de grote steden. Sinds 2008 zijn de staatsschuld en de schulden van de particuliere sector opgelopen tot 200% van het BNP.
30
28,1x
25
Beijing 20,9x
Chongqing 14,5x
15
Schulden particuliere sector zijn nu hoger dan de niveaus die hebben geleid tot schuldencrises in Japan (1989), Korea (1997), US (2007) en Spanje (2008).
Shanghai
20
Wuhan
12,9x 10,8x
10,0x
10
Londen New York
5
0 Bron: Kynikos Associates
Beurs van Shanghai * 0%
Beurs van Shanghai presteert dan ook al jaren ondermaats. Sinds oktober 2007 is de Chinese beurs nog steeds 62% onder water. Beleggers verdisconteren groeivertraging!!
-10% -20% -30%
-34%
-40% -50% -60%
-62% -70% Oktober 2007 - heden
Juli 2009 - heden
Bron: Bloomberg
11 * Lokale valuta; per 31 maart 2013.
Positie Asset Categorie
Weging
Toelichting Core aandelenpositie is belegd in aandelen die kwaliteit van de balans combineren met een aantrekkelijk dividendrendement.
Aandelen
Neutraal
Europese aandelen hebben onze voorkeur vanwege de lage waardering. Onderwogen in Azië en Emerging Markets. Dalende Yen heeft negatieve consequenties voor Aziatische export.
Obligaties
Alternatieven
Neutraal
Neutraal
Quantitative Easing en schuldproblematiek zorgen ervoor dat de rente zich op een extreem laag niveau bevindt. Wij zien hier vooralsnog geen verandering in komen.
Lange staatsleningen zijn nog steeds aantrekkelijk wanneer economische groei zou vertragen.
Overweging in Emerging Market Debt. Aantrekkelijker dan EM aandelen. Overweging in onroerend goed aandelen.
12
Quotes Pilger’s Law: “if it’s officially denied then it’s probably true.”
Margaret Thatcher (RIP)
“I can guarantee that Greece will live up to all its commitments.”— George Papandreou, september 2011
Ordering a steak with fellow politicians: “What about the vegetables?” the waiter asked. “They’ll have a steak too,” she answered.
“There is nothing more foolish than talking about a deposits haircut.”— Michael Saris, minister van financiën van Cyprus voor het weekend.
On power: Being powerful is like being a lady. If you have to tell people that you are, you aren’t.”
“Our banking system is stable and safe and comparisons with Cyprus aren’t valid. Deposits here are safe and the government is guaranteeing them.”—Alenka Bratusek, Slovenia prime minister.
Frankrijk
Japanse staatsschuld
“Japan has more than one quadrillion Yen on-balance debt. A quadrillion is a one with 15 zeros…if you were ever to count to a quadrillion and every number takes you one second, it will take 31 million years…”—Kyle Bass
“Can French people actually name anything he’s achieved in 30 years of political life?”—Ségolène Royal (ex-partner François Hollande) “French workers get one hour for breaks and lunch, talk for three and work for three.”—Maurice Taylor, CEO Titan
Vergrijzingsproblematiek in Japan
“There is a state, but it’s a totally bankrupt state.”—Michel Sapin, Franse minister van werkgelegenheid.
“This won’t be solved unless you let them hurry up and die.” Taro Aso(!!!), Japanse minister van financiën.
“France is a really credible country.”—Pierre Moscovici, Franse minister van financiën. (Pilger’s law redux).
13
Contactgegevens
Beleggingsteam Hans Betlem
T: +31 (0) 20 - 514 17 80 M: +31 (0) 6 - 21 88 83 44 E:
[email protected]
Sander Heemskerk T: +31 (0) 20 - 514 17 80 M: +31 (0) 6 - 22 97 11 02 E:
[email protected]
IBS Asset Management Museumplein 5c 1071 DJ Amsterdam Nederland Rue Edward Steichen 18-20 L-2540 Luxemburg Luxemburg T: +31 (0) 20 - 514 17 80 E:
[email protected] I: www.ibsam.nl
Koen Ronda T: +31 (0) 20 - 514 17 80 M: +31 (0) 6 - 23 75 85 80 E:
[email protected] 14
15
