Kwartaalverslag derde kwartaal 2013

Kwartaalverslag derde kwartaal 2013

“The problem with patience and discipline is that it requires both of them to develop each of them” - Thomas Sterner -

Opvallend

 Quantitative Easing (het maandelijks opkopen door de FED van $85 miljard aan staatsleningen) is succesvol in het opkrikken van de beurzen. Beleggers profiteren van dit ‘wealth effect’.  De reële economie profiteert echter nauwelijks. Mensen zonder beleggingsportefeuille hebben niets aan Quantitative Easing. S&P 500 totaal rendement index en meubelverkopen 3000

9500 9000

2500

8500 8000

2000

7500

7000 1500

6500 6000

1000

5500 5000

500 1995

4500

1997

1999

2001

2003

2005

S&P 500 Total Return Index (linker as)

2007

2009

2011

2013

Meubelverkopen (rechter as) 2

Bron: Ineichen Research & Management AG

Opvallend Liquide middelen op de balansen van S&P 500 bedrijven! 1.600

 Sign of the times:

 Apple heeft $170 miljard cash op de balans.

Miljarden US Dollars

 Ondernemingen in de V.S. hebben veel cash op de balans. Bijna net zo veel als het BNP van de 9e economie ter wereld: Spanje.

1.349

1.338

1.400 1.200

1.000 800 600 400 200

 Waarom investeren ze het niet? QE zou er toch voor moeten zorgen dat de economie groeit?

0 Liquide Middelen S&P 500 Bedrijven

BNP Spanje 2012

Overheidsuitgaven

 Recentelijk bereikte ons het nieuws dat de Spaanse economie uit haar recessie kruipt.

Spanje

Nederland

 Heeft Spanje het ergste gehad? Wij twijfelen.

32% 45%

 Spanje geeft 55% van haar begroting uit aan rentelasten, pensioenen en werkloosheidsuitkeringen.  Het vergelijkbare cijfer voor Nederland is 32%.

55% 68%

Sociale zekerheid, arbeidsmarkt & rente

De rest

Sociale zekerheid, arbeidsmarkt & rente

De rest

3 Bron: Ineichen Research & Management AG, Miljoenennota Nederland 2014, La Vanguardia

Resultaten per Asset Categorie

 Europese aandelen presteerden zeer goed in het 3e kwartaal van 2013.  Met name Spanje (+20%), Griekenland (+20%) en Italië (+16%) presteerden goed. Dit zijn ook de meest ondergewaardeerde beurzen.  Obligaties presteerden redelijk ondanks de aanhoudende onzekerheid over het eventueel afbouwen van de quantitative easing in de V.S.  Vastgoed aandelen lijden daarentegen nog wel onder de onzekerheid van het afbouwen van QE.  Emerging Market debt is ook nog in mineur, met name veroorzaakt door dalingen van de valuta.

Aandelen MSCI Wereld MSCI Europa MSCI Noord-Amerika MSCI Japan MSCI Azië Pacific MSCI Emerging Markets

Q3 2013 3,6% 9,2% 1,9% 2,4% 3,2% 1,7%

H1 2013 7,6% 4,0% 13,6% 18,1% -4,4% -8,3%

YTD 2013 11,5% 13,6% 15,8% 20,9% -1,4% -6,7%

Liquiditeiten Euribor 3 maanden

0,1%

0,1%

0,2%

Obligaties Citigroup EuroBig Index Overheidsobligaties Bedrijfs obligaties Gedekte obligaties

1,0% 0,9% 1,2% 1,2%

0,2% 0,0% 0,0% 1,4%

1,1% 0,9% 1,2% 2,6%

Alternatieven Vastgoed (aandelen) Grondstoffen Emerging Market Debt High Yield Debt

-1,3% 0,7% -3,5% 2,4%

3,0% -4,0% -9,5% 0,2%

1,7% -3,3% -12,7% 2,7%

Inflatie (op jaarbasis) Inflatie Eurozone

1,0%

1,1%

1,2% 4

Bron: Bloomberg; Rendementen in Euro

Wereldeconomie Yardeni Boom-Bust Barometer

 De Yardeni Boom-Bust barometer (ontwikkeld door Edward Yardeni) deelt de index van industriële grondstoffen door het aantal initiële werkloosheidsregistraties. Een stijging van de barometer suggereert een sterke economie.  De barometer stijgt wanneer prijzen van grondstoffen stijgen en/of het aantal werkloosheidsregistraties daalt en vice versa.

3500

250

3000

200

2500 2000

150

1500

100

1000 50

500 0 2009 2010 2011 S&P 500 Total Return Index

0 2012 2013 Yardeni Boom-Bust Barometer

Frankrijk OECD Leading Indicator

 Zelfs de economische groei in Frankrijk trekt aan. Voor hoe lang?  250-300.000 Fransen wonen nu in London. De reden: belasting.

0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 -0,05

 Franse telecom bedrijven moeten van de regering de netwerken van het verliesgevende Alcatel gebruiken vanuit patriottische motieven!

-0,10 -0,15 dec-10

mei-11

okt-11

mrt-12

aug-12

jan-13

jun-13

Frankrijk OECD Leading Indicator

5 Bron: Bloomberg

China Elke vijf dagen een nieuwe wolkenkrabber in China

 In China bevindt zich momenteel 87% van alle in aanbouw zijnde wolkenkrabbers.  China is van plan om gedurende het komende decennium 800 nieuwe wolkenkrabbers te ‘produceren’: dat is één wolkenkrabber per 5 dagen!

Schulden groeien jaarlijks in China harder dan BNP

 De Chinezen creëren zeer veel schulden met de bouw van al die infrastructuur.  Gedurende het afgelopen jaar is de kredietverlening in China bijna 3x zo snel gestegen als de economische groei.

25%

20% 20%

15% 10%

7,5%

5% 0% Groei in BNP

Groei in totale schuldfinanciering

6 Bronnen: Bloomberg, Societe Generale Cross Asset Research, The Shanghaiist

China Aantal dagen nodig om economische groei te publiceren

 China publiceert haar economische groei al 18 dagen na afloop van een kwartaal. Dit cijfer wordt nooit herzien. Geloofwaardig?  Hong Kong (slechts 7 miljoen inwoners) doet 40 dagen over de publicatie van haar kwartaalcijfers.  De V.S. doet er 55 dagen over. Dit cijfer wordt vervolgens een aantal malen herzien.

60

55

50 40 40 30 20

18

10 0 China

Hong Kong

Verenigde Staten

Jaarlijkse groei Chinese export

 De exportgroei van China was in september -0,3% op jaarbasis.

70% 60% 50%

40%

 De dalende trend in de Chinese export is al enkele jaren bezig.

30%

20% 10%

 Oorzaken: lagere consumentenuitgaven in de V.S. en Europa, hogere lonen in China en de fors in waarde gedaalde Japanse Yen.

0%

-10% 2010

2011

2012

2013

Chinese Export

7 Bronnen: Bloomberg, ‘Do the Math’ – Grant Williams

Verenigde Staten

 De V.S. zetten zich zelf voor joker. Het macro-economische beleid laat zich samenvatten door: tapering, just kidding, no tapering. Nu is het verhogen van het schuldenplafond weer een probleem!  Voor 17 oktober a.s. moet het schuldenplafond verhoogd worden. Zo niet: Default of 20% verlaging in overheidsuitgaven. Beide scenarios leiden tot wereldwijde recessie. S&P 500 Total Return Index en het macro-economische beleid in de V.S. 3100

tapering!

just kidding!

3050

3000

2950

no tapering, but debt ceiling!

2900

2850

2800

2750 01-mei

22-mei

12-jun

03-jul

24-jul

14-aug

04-sep

25-sep

S&P 500 Total Return Index

8 Bron: Bloomberg

Waardering is essentieel Shiller K/W en rendement in 2013

 De 4 landen met de laagste Shiller koers/winstverhouding aan het begin van 2013, presteerden dit jaar gemiddeld 11% beter dan de index: Argentinië, Griekenland, Ierland en Italië.

22,5% 11,5%

 De 4 duurste landen aan het begin van dit jaar, verloren gemiddeld 9,5%: Colombia, Indonesië, Mexico en de Filipijnen.

-9,5%

-15%

-5%

Lage Shiller K/W

5%

15%

MSCI Wereld Index

25%

Hoge Shiller K/W

Dividendrendement en rendement in 2013

 Van de 72 beurzen die wij volgen, presteerden de beurzen met het hoogste dividendrendement aan het begin van 2013 het best.

17,1% 11,5% 0,3%

 Het eerste kwartiel (top 25%) behaalde een gemiddeld rendement van 17,1% per jaar. -5%

 De 18 beurzen uit het vierde kwartiel persten er met moeite een gemiddeld rendement uit van 0,3%.

0%

5%

10%

15%

20%

Landen met een hoog dividendrendement MSCI Wereld Index Landen met een laag dividendrendement

9 Bronnen: Bloomberg ; Rendementen in Euro

Positionering

Asset Categorie

Weging

Toelichting  Core aandelenpositie is belegd in aandelen die kwaliteit van de balans combineren met een aantrekkelijk dividendrendement.

Aandelen

Neutraal

 Europese aandelen hebben onze voorkeur vanwege de lage waardering.  Wij onderwegen de V.S. vanwege de hoge waardering. Wij hebben momenteel geen weging in aandelen van opkomende markten.

Obligaties

Overwogen

 De kans dat de bodem van de rente achter ons ligt is groot. De daling van de rente begon in 1982. Weinig beleggers en mensen in de beleggingsindustrie hebben ervaring met structureel stijgende renteniveau’s.  Voor de korte termijn zijn we overwogen vanwege de, in onze ogen, overdreven stijging van de rente gedurende het afgelopen kwartaal.

Alternatieven

Onderwogen

 High yield obligaties en onroerend goed aandelen blijven onze speerpunten.

10

Aandelen Aandelen rendementen 3e kwartaal 2013 50%

 Beurzen van landen waarvan de economie slecht presteert, behaalden de hoogste rendementen gedurende het afgelopen kwartaal.

43%

40% Argentinië

30%

Griekenland

10%

 Opkomende landen stelden teleur.

Spanje

20% 20% 20%

Wereld

4%

Sri Lanka

0%

Turkije

-10% -9% -10%

Indonesië

-20%

-30%

-25%

Inhaalslag Europese beurzen 3e kwartaal 2013

 Een licht herstel van de economieën binnen de Eurozone heeft geleid tot forse stijgingen op de Europese beurzen.

14% 12%

11,6%

10% 8%

 De V.S. bleven achter. Wat ons betreft geen verrassing. De V.S. zijn duur en de winstmarges van het bedrijfsleven zijn onhoudbaar hoog.

6% 3,6%

4%

1,2%

2% 0%

Euro Stoxx 50 Index

MSCI Wereld Index

S&P 500 Index

11 Bron: Bloomberg; Rendementen in Euro

Obligaties Rentes 10 jaars staatsobligaties: V.S. en Duitsland 4%

 Als gevolg van de onzekerheid over het wel of niet afbouwen van QE stegen de rentes wereldwijd.

3,0% 3%

2,1% 2%

 De 10 jaars rente in de V.S. steeg met bijna 80% tot 3%.  Ook in Duitsland steeg de 10 jaars rente met 70% naar 2,1%.

1,7%

1,2% 1% 0% April 2013 Verenigde Staten

September 2013 Duitsland

Verschil in 10 jaars rente: Duitsland en Spanje

 Gedurende het afgelopen kwartaal daalde het verschil tussen de 10 jaars rente van de landen uit de periferie van de Eurozone en die van Duitsland.

3,3% 3,2% 3,1% 3,0% 2,9% 2,8% 2,7% 2,6% 2,5% 2,4% 2,3% jun-13

jul-13

aug-13

sep-13

Rentespread Duitsland en Spanje

12 Bron: Bloomberg

Alternatieven Europa Equity Hedge Index versus MSCI Europa Index 250

 Hedge funds hebben een slechte naam. Wat ons betreft niet altijd terecht.  Sinds 2001 heeft de Europese index voor equity hedge funds de Europese aandelenindex ruimschoots verslagen.

200 150 100 50

0 2001

2003

2005

2007

Europa Equity Hedge Index

2009

2011

2013

MSCI Europa Index

Gemiddelde omvang versus frequentie 2001 - 2013 Positieve Maanden

 De equity hedge funds behaalden dit uitstekende rendement door met name het aantal verliesgevende maanden te beperken alsmede de omvang van verliesgevende maanden.

3,5%

4% 2%

1,61%

32% 0%

 Een lage volatiliteit is cruciaal voor de mate waarin kapitaal groeit: een belegger die 3 jaar achtereen 10% rendement behaalt en het vierde jaar 30% verliest, verliest over de gehele periode 7%.

Negatieve Maanden

6%

68%

44%

56%

-2%

-1,55%

-4%

-4,0% -6% Europa Equity Hedge Index

MSCI Europa Index

13 Bron: Bloomberg; Rendementen in Euro

Contactgegevens

Investment Team Hans Betlem

Sander Heemskerk

Koen Ronda

T: +31 (0) 20 - 514 17 80 M: +31 (0) 6 - 21 88 83 44 E: [email protected]

T: +31 (0) 20 - 514 17 80 M: +31 (0) 6 - 22 97 11 02 E: [email protected]

T: +31 (0) 20 - 514 17 80 M: +31 (0) 6 - 23 75 85 80 E: [email protected]

IBS Asset Management Museumplein 5c 1071 DJ Amsterdam Nederland

Rue Edward Steichen 18-20 L-2540 Luxemburg Luxemburg

T: +31 (0) 20 - 514 17 80 E: [email protected] I: www.ibsam.nl

14