KUNST LETTERS DECEMBER 2014 PANAMARENKO HERMAN DE VRIES. Tentotips XL LOVE LETTERS. Tentotips. Fotoverslag THE BIG DRAW. Tentotips

erkenningsnummer : P209149

Tentotips

Tentotips XL

PANAMARENKO

LOVE LETTERS

Tijdschrift Verschijnt 5x per jaar Afgiftekantoor 9000 Gent X Jaargang 12

DECEMBER 2014

KUNST LETTERS Tentotips

HERMAN DE VRIES Fotoverslag

THE BIG DRAW

INHOUD 03 HET KUNSTENAARSARCHIEF 04 ATELIERBEZOEK: MARTINE GYSELBRECHT 06 TENTOTIPS 10 THE BIG DRAW 12 TENTOTIPS XL: MAQUETTES 14 DE KUNST VAN HET PRESENTEREN 15 UIT DE WEBGALERIE 19 AGENDA 20 GESPREKKEN MET KUNSTENAARS: GUY BAEKELMANS 24 TENTOTIPS XL: LOVE LETTERS 26 CURATOR AAN HET WOORD: ELS WUYTS 28 BOEKEN 30 ZOEKERTJES

The Big Draw in Bibliotheek Permeke, oktober 2014. Foto: Dries Luyten. Meer impressies van het tekenfestival vind je op blz. 12-13. WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Geoffrey De Beer, André De Nys, Ward Desloovere, Sofie Dewulf, Petja Gekiere, Hilde Van Canneyt.

ABONNEREN OP KUNSTLETTERS?

OPMAAK

Een abonnement kost 15 euro (5 nummers). Groepsabonnement: 35 euro (5 exemplaren van 5 nummers). Rekeningnummer: 001-3538770-92 IBAN: BE12 0013 5387 7092 BIC: GEBABEBB Abonneren kan via www.kunstwerkt.be

KUNSTLETTERS IS EEN TIJDSCHRIFT VAN KUNSTWERKT VZW

Hilde De Leeuw, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent

SAMENSTELLING EN REDACTIE

Ward Desloovere

www.heartwork.be

Bijlokesite, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent tel. 09/235 22 70, [email protected] www.kunstwerkt.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

DECEMBER 2014

3

HET KUNSTENAARSARCHIEF: GEHEUGEN EN BRON VAN INSPIRATIE Martin uit den Bogaard in zijn atelier. Foto: André Smits

Ook de komende maanden kan je tijdens de atelierbezoeken van KUNSTWERKT op een unieke manier kennismaken met beeldende kunstenaars en alles te weten komen over hun werk, aanpak en visie op kunst. Ditmaal loopt er een heel bijzondere rode draad door de reeks bezoeken: het kunstenaarsarchief als geheugen en voortdurende bron van inspiratie.

Een archief wordt gevormd door alles wat tot stand kwam tijdens je activiteiten als kunstenaar. Daardoor weerspiegelt het je identiteit en eigenheid. Bovendien vormt een goed archief ook een informatie- en inspiratiebron voor het maken van nieuwe creaties. Maar zorg dragen voor je eigen archief: hoe doe je dat? Wat moet je bewaren? Hoe selecteer je? Samen met PACKED vzw spitten we tijdens zes bezoeken de archieven van kunstenaars uit. Ze geven hun bijzondere kijk op het bijhouden en ordenen van hun werken en alle info daarrond en leggen uit hoe ze kunstwerken maken op basis van informatie uit dat archief. Alles over archief- en collectiezorg in de kunstensector vind je op www.projecttracks.be Binnenkort vind je op www.kunstwerkt.be alle informatie over de atelierbezoeken die in het voorjaar 2015 plaatsvinden. Hier alvast enkele namen van kunstenaars die hun atelier openstellen: Martine Gyselbrecht, Jasper Rigole, Fik Van Gestel, Vladimir Ivaneanu en Martine uit den Bogaard. Op de volgende bladzijden: een interview met textielontwerpster Martine Gyselbrecht, de eerste naam in een nieuw seizoen atelierbezoeken.

4

KUNSTLETTERS

ATELIERBEZOEK MARTINE GYSELBRECHT

Foto’s: Storm Calle

Martine Gyselbrecht ontwerpt stoffen en weet daarbij artistiek talent en een grote experimenteerlust te koppelen aan een schat aan technische knowhow. Het resultaat: een rijk gevulde carrière die haar in 2009 de grootste designprijs in België opleverde: de Henry van de Velde Award Loopbaan. Op zaterdag 24 januari 2015 leidt Martine ons binnen in de wondere wereld van het textielontwerp, toont ze hoe ze vol nieuwsgierigheid blijft experimenteren en hoe ze omgaat met de creaties van een inmiddels 40 jaar durende carrière.

Alles vertrekt vanuit de vezel. De draad vormt het startpunt om te naaien, breien, weven, haken, of combinaties te maken en zo een nieuwe structuur te doen ontstaan. Dat is een heel andere manier van omgaan met de materie dan bij printen op textiel, waarbij stof eerder als drager wordt gezien bij het uitwerken van een idee. Dat artisanale ligt aan de basis van mijn werk. Schapen scheren, de wol spinnen en de stof kleuren met sap van bloemen en planten: zo ben ik destijds gestart. Het weefproces speelt al jaren een belangrijke rol bij de totstandkoming van mijn werk. Textiel heeft heel wat in petto voor wie zich in de mogelijkheden van de materialen wil verdiepen. De textielvezel is tactiel, buigzaam en soepel. Je kan een stof bijvoorbeeld als een plat vlak behandelen, maar ze biedt ook een heleboel mogelijkheden om driedimensionaal te werken. Je kan textiel draperen, er sculpturen mee creëren en op nog heel wat andere manieren ruimtelijk werk maken. Bovendien kan je materie tot stand brengen vanuit de vezel, heel vrij en zonder een weef- of andere techniek toe te passen. Elke materie beschikt over unieke eigenschappen, een eigen structuur. Die laten zich niet zomaar manipuleren. Voor mij komt het erop aan om die unieke gedraging en schoonheid van een materie tot uiting te brengen. Vlas bijvoorbeeld is stug, kreukt en heeft een unieke glans. Wol is kroezelig en elastisch. Maar als je beide materialen samenbrengt in ketting en/of inslag

DECEMBER 2014

ontstaan onvoorziene nieuwe structuren. Het samenspel tussen verschillende materialen, harmonieus of net met veel contrasten blijft me nog steeds fascineren en zet me ertoe aan om te blijven experimenteren. Sinds 25 jaar werk ik ook met synthetische vezels, nadat ik er jarenlang een afkeer van had. Niet enkel uit principe, maar ook omdat ze erg lelijk en onaangenaam waren. Maar er is heel wat technische vooruitgang geboekt en in de vroege jaren 90 ontdekte ik de enorme mogelijkheden die synthetische garens te bieden hebben. Je kan volop experimenteren met elasticiteit, sterkte, fijnheid, draden gedeeltelijk of volledig laten oplossen,… Kortom, in combinatie met de schoonheid van de natuurlijke vezels zorgen ze voor een nieuw onderzoeksveld en daar kon ik niet aan weerstaan. Ik heb met alle mogelijke stoffen geëxperimenteerd: van papier, leder, rubber of fineerhout tot metaal, verpakkingen en restafval. Het was destijds ook not done om technische en textiele draden door elkaar te gebruiken, maar ik was erg benieuwd naar wat de vermenging van beide soorten te bieden had. Het zegt me nog steeds weinig om op automatische piloot te werken. Ik blijf erg nieuwsgierig naar nieuwe materialen, wil nieuwe combinaties ontdekken.

5

Ik hou zowel een fysiek als digitaal archief bij. Mijn atelier is volgestouwd met dozen met technische fiches van alle ontwerpen. Daarnaast bewaar ik in een stevige koffer de stukken die ik presenteer op beurzen of aan opdrachtgevers voorstel. Elke technische fiche bevat een staaltje van de creatie, een schets, een beschrijving van de gebruikte materialen en een weefplan, dat de structuur van het weefsel duidelijk maakt en beschrijft hoe het weefproces eruitziet. Een referentienummer verwijst naar gegevens die ik heb gedigitaliseerd. Op computer hou ik een overzicht bij van alle ontwerpen, geordend volgens het weefplan met doorhaling en betrappeling. Ik laat me leiden door ingevingen die ik krijg vanuit het materiaal, een geestestoestand, een onderwerp dat me gedurende een periode in de ban houdt. In mijn vrij werk creëer ik zonder zicht op gebruik, zonder commerciële focus. Maar dat vrij onderzoekswerk levert uiteraard wel inspiratie voor de creaties die ik in opdracht maak. Zo kan een experiment dat een creatie met een bijzondere transparantie oplevert een aanzet geven voor een toepassing in gordijnen of een ander interieurobject. Elk creatieproces is een nieuwe zoektocht, een verse start. Maar doordat ik heel wat ervaring kan inzetten, heb ik telkens vertrouwen in een goede afloop.

6

KUNSTLETTERS

TENTOTIPS HERMAN DE VRIES

herman de vries, rosa canina, 2001, rozenstammen (14 delen), 70 x 66 cm, collectie Joke & Dick Veeze, Amsterdam

Op zijn vierentachtigste zal herman de vries - de hoofdletters liet hij jaren geleden achterwege - Nederland vertegenwoordigen op de Biënnale van Venetië in 2015. Hij zal er werken in papier tonen: tientallen grote vellen waarop hij aarde heeft uitgewreven. Het is grond die hij meebracht uit Ethiopië, Tibet, Tsjernobyl en nog heel wat andere plekken, uit alle uithoeken van de wereld. Het valt op hoe de aarde overal anders kleurt: van Saharageel over rood tot gitzwart. Dat is wat de vries wil tonen: zijn werk is een oefening in aandacht, een poging om ons meer vertrouwd te maken met de vergeten rijkdommen van Moeder Aarde. Begin jaren vijftig studeert herman de vries aan de tuinbouwschool. Als plantendeskundige stelt hij dat er in de natuur geen tegenstellingen en geen hiërarchie bestaan. Al wat leeft, is voor hem evenwaardig. Vanaf dat moment schrijft hij consequent niets meer met hoofdletters, zelfs zijn eigen naam niet. Biologisch onderzoek en gesprekken met sjamanen bezorgen hem een uitgebreide kennis van de geneeskundige en hallucinerende werking van plantensoorten. Hij toont ze als kunstobjecten, in de stille hoop dat de kennis erover niet verloren gaat en de mens meer aansluiting vindt bij de natuur. In de jaren zestig raakt de vries betrokken bij de Zerobeweging, een avant-gardekunststrekking die een neutrale en objectieve weergave van de werkelijkheid vooropstelt. Kunst moest losgekoppeld worden van de persoonlijke inmenging van de kunstenaar. Op basis van zijn wetenschappelijk onderzoek en de daaraan verbonden statistieken maakt de vries tekeningen en reliëfinstallaties. In 1975 komt hij tot het besef dat de werkelijkheid complexer is dan wat zijn researchwerk en zijn cijfertabellen aangeven. Hij neemt een radicale beslissing: de natuur wordt de basis voor zijn tentoonstellingen. Hij promoveert de natuur zelf tot kunstwerk en confronteert

herman de vries, journaal van essaouira, 2013, gemengde techniek, 25 x 35 cm (45 stuks), collectie herman & susanne de vries, Eschenau

ons op directe wijze met processen van groei en vergankelijkheid, geuren en smaken in de natuur. Hij maakt van de poëzie van de natuur en de verwondering zijn levenswerk. Het verhaal van de vries gaat over bewust zijn, maar ook over het bewustzijn dat er aan alles grenzen zijn en dat juist die grenzen nieuwe kansen creëren. ‘Chance to change’ is één van de vele oneliners die de kunstenaar regelmatig de wereld instuurt. de vries profileert zich in het niemandsland tussen kunst en filosofie. De natuur levert vorm en inhoud, filosofie en taal zorgen voor ordening en contemplatie. Soms toont de poëzie zich als een verzameling herfstblaadjes, perfect opgelijnd als garnizoensoldaten. Een andere blaadjescollage krijgt de naam ‘drie uur onder mijn appelboom’. De filosoof-kunstenaar laat de boomblaadjes neerdwarrelen op een groot vel papier. Op de plaats waar ze neerkomen fixeert hij ze. Zo ‘bevriest’ hij beweging en tijd en maakt duidelijk dat geen twee blaadjes identiek zijn. Hoewel ze dezelfde genetische code hebben, verschillen ze, door toedoen van licht, voeding en weersomstandigheden. Hetzelfde herhaalt de vries met schelpen, stenen, takjes en andere artefacten die onder invloed van de onvoorspelbare processen in de natuur stuk voor stuk uniek zijn. Met een grenzeloos gevoel voor poëzie zet de vries de natuur in de kijker. Zijn oeuvre is een uitnodiging tot stilte. Een oeuvre van zestig jaar, niet te vatten in enkele regels.

HERMAN DE VRIES

Stedelijk Museum Schiedam • Tot 18 januari 2015 www.stedelijkmuseumschiedam.nl

DECEMBER 2014

7

ALBRECHT DÜRER Eén van de baanbrekende innovaties die zich rond het jaar 1500 ontwikkelde, was de toepassing van de druktechniek als artistiek middel. Binnen de kortste tijd bereikte Albrecht Dürer (1471-1528) een ongekende virtuositeit in elke druktechniek. Met veel enthousiasme creëerde hij grafiekbladen met duidelijke verwijzingen naar de antieke mythologie. In tegenstelling tot bij zijn religieuze taferelen was Dürers creativiteit hier niet gebonden aan afgelijnde opdrachten. Door gebruik te maken van verhalen uit de Griekse en Romeinse oudheid, kon hij vrij werk afleveren met een uitgesproken sensuele en intellectuele insteek. Zijn mythologische figuren bevinden zich in een spanningsveld dat balanceert tussen aantrekken en afstoten, tussen verbondenheid met de natuur en een wereld vol fantasie, tussen emotionele opwinding en verstarring. De tentoonstelling in Keulen focust op dit grafisch werk dat tot stand kwam tussen 1495 en 1515. Dürer is niet de uitvinder van de kopergravure. Zelf verwijst hij in zijn geschriften meermaals naar grafiekmakers uit Noord-Italië. De invloeden van zijn reizen naar de Nederlanden en Italië zijn duidelijk terug te vinden in zijn werk. Persoonlijke contacten waren daarbij niet doorslaggevend. Het circuleren van grafiekbladen had sinds de uitvinding van de prentdrukkunst immers een hoge vlucht genomen. Het is boeiend om te ontdekken hoe in het werk van Dürer twee werelden over elkaar heen schuiven. Enerzijds is er het spirituele aspect met de bijbeltaferelen en de daarbij passende traditionele iconografie. Anderzijds toont de graficus ons de onstuitbare drang naar zelfbewustzijn van de renaissancemens. Dürer leeft, net als Da Vinci, met een grenzeloze honger naar kennis. Dit laatste resulteert in een verbluffend realistische weergave van de menselijke figuur, die haar plaats opeist naast de traditionele, geïdealiseerde lichaamsproporties van de antieken.

Albrecht Dürer, Het zeemonster, 1498, Kupferstich, Graphische Sammlung, Wallraf-Richartz-Museum & Fondation Corboud

Rond 1490 zijn het vooral de gravures van Andrea Mantegna die Dürers aandacht trekken en dan voornamelijk de scenografische omkadering waarin Mantegna zijn figuren in beeld brengt. Dürer leent de compositie, maar verwerkt het geheel in een persoonlijke schriftuur. De Duitse meester slaagt er in om de klassieke beeldentaal te verrijken met een uitgepuurd naturalisme. Ironisch genoeg worden de interpretaties van Dürer op hun beurt een bron van inspiratie voor de Italianen. Vele Italiaanse kunstenaars voegen de gedetailleerde natuurelementen van Dürer toe in hun eigen werk. Zo brengt Giovanni Battista Palumba rond 1500 ‘De ontvoering van Europa’ in beeld en baseert zich onmiskenbaar op ‘Het zeemonster’ van Dürer. De twee kastelen op de heuvel, de wolkenformatie, de zeilboot in de achtergrond, het water achter de vrouw: alle elementen stemmen overeen, alleen het tot de verbeelding sprekende zeemonster wordt bij de Italiaan ingeruild voor een stier die Zeus symboliseert. Het loopt zelfs compleet uit de hand als Marcantonio Raimondi zonder verpinken kopies van Dürer in omloop brengt, zodat de Duitser zich genoodzaakt ziet om te reageren. Het allereerste proces rond auteursrechten wordt beslecht door de paus, in het voordeel van Dürer.

DÜRERS MYSTERIEN

Wallraf-Richarts-Museum, Keulen • Tot 22 maart 2015 www.wallraf.museum

8

KUNSTLETTERS

VIKINGEN

Meer dan duizend jaar na hun eerste doortocht in de regio, brengt het Gallo-Romeins Museum in Tongeren de wereld van de Vikingen opnieuw tot leven. Bij ons staan ze vooral bekend als barbaren, maar deze expo stelt dat slechte imago flink bij en focust op de rijke cultuur van de Noormannen. De mensen die wij vandaag met de term ‘Vikingen’ omschrijven, leefden tussen de achtste en elfde eeuw in grote delen van Scandinavië. Zelf noemden ze zichzelf geen Viking. De weinige keren dat het woord ‘Viking’ voorkomt op runenstenen uit die tijd, wijst het op een activiteit: mannen - en misschien zelfs vrouwen en jongelingen - trekken ‘op Viking’: op handelsreis of rooftocht, dus. Wat de verschillende regionale volksstammen verbindt zijn parallellen in de kunst, de taal en de religie. Het meest gebruikelijke motief in de kunst is een gestileerd dier, soms gecombineerd met menselijke gezichten. Ambachtslui verwerkten deze dierornamentiek in schitterende gouden en zilveren voorwerpen: halsringen, armbanden, kledingspelden en riembeslag. Geslepen stukken bergkristal werden als loep gebruikt. De sfeervolle tentoonstelling in het Gallo-Romeins Museum focust vooral op de Vikingen als hardwerkende boeren, deskundige ambachtslui, gehaaide handelaars en magistrale scheepsbouwers. De meer dan 450 authentieke objecten in deze tentoonstelling tonen hen als geraffineerde kunstenaars en avontuurlijke ontdekkingsreizigers, met een sterk geloof in het bovennatuurlijke.

LINKS: Deze hanger heeft de vorm van een miniatuurhamer. Het is de hamer van Thor, de god van de donder. Het artefact is vervaardigd uit goud en zilver en gedecoreerd met fijne filigraanversiering, een techniek waarbij men goud- of zilverdraad in allerlei patronen op het oppervlak van een sieraad aanbrengt. De bovenzijde van de hamer is uitgewerkt in de vorm van een gezicht. Vondst: Erikstorp, Ödeshög, Östergötland, Zweden. Goud, zilver. © Statens Historiska Museum RECHTS: Deze mantelspeld in goud en zilver toont het uitmuntende vakmanschap van de Noormannen. Ze is versierd met de typisch Scandinavische dierornamentiek, waarbij drie prachtige dierenkoppen in het oog springen. Fijne filigraanversiering maakt de broche nog spectaculairder. Deze mantelspeld wordt beschouwd als een van de indrukwekkendste uit de Vikingtijd. Vondst: Austris, Tingstäde, Gotland, Zweden. Brons, zilver, goud. © Statens Historiska Museum

VIKINGEN

Gallo-Romeins Museum, Tongeren • Tot 15 maart 2015 www.galloromeinsmuseum.be

DECEMBER 2014

9

PANAMARENKO 1.

Het Antwerpse M HKA beleeft drukke tijden. Terecht, want de expositie rond het werk van Panamarenko heeft het allemaal: de rugzakhelikopters, de duikboot en Marilyn Monroe, de Archaeopterix-kiekens, zeppelins en utopische vliegtuigjes, de Provo-car en de magneetschoenen. De grote verdienste van deze presentatie is dat ze ruim aandacht besteedt aan de acties die Panamarenko ondernam om tot zijn inmiddels iconische werken te komen. Je ziet zijn ontwerptekeningen, schetsen, bladen vol cijferwerk. Ook de vele archieffoto’s en filmfragmenten maken een bezoek aan het universum van Panamarenko onmiskenbaar een beetje méér dan enkel kijkplezier. De kunstenaar verzamelde doorheen de jaren een onschatbare kennis over mechanica, elektronica en aerodynamica. Telkens opnieuw stelde hij de bestaande wetenschap in vraag, telkens weer ging hij zelf op zoek naar alternatieven. Vooral dan om zijn ultieme droom te realiseren: vliegen op eigen kracht.

2.

Wandelend tussen al de artefacten op deze expo groeit het besef dat goesting en het plezier van het zoeken en ontdekken meer dan vijftig jaar lang het leven van Panamarenko hebben aangestuurd. Hij heeft een grenzeloze fantasiewereld uitgebouwd en bezit een groot talent om deze om te zetten in ‘denk-beelden’. Met de meest onverwachte materialen knutselt hij zijn maquettes in elkaar, vaak met kinderspeelgoed en onderdelen uit modelbouw-dozen. En dat zijn dromen nooit werkelijkheid werden, geeft zijn werk een poëtische zeggingskracht die vooral tot uiting komt in zijn tekeningen. Het lijkt allemaal zo nonchalant en achteloos op papier gezet, maar al kijkend ontdek je een kunstenaar die een immense technische background moeiteloos kan combineren met een grenzeloze verbeelding. 4.

3.

1. Prova Car, 1967, courtesy collection M HKA 2. Zicht op de expositie. Foto: M HKA 3. Grote Elleboog [Big Elbow], 1990-1992, courtesy Galerie Jamar 4. Brazil, 2004, courtesy Private Collection

PANAMARENKO UNIVERSUM

M HKA, Antwerpen • Tot 29 maart 2015 www.muhka.be [ADN]

10

KUNSTLETTERS

THE BIG DRAW

De tweede Belgische editie van The Big Draw was een voltreffer: van 22 tot en met 26 oktober 2014 stond Antwerpen bol van verrassende tekenacties en -evenementen. Na 5 dagen en meer dan 200 activiteiten in en rond Antwerpen klokte het tekenfestival af op ruim 12.000 bezoekers. Labo’s, modeltekensessies, experimentele workshops, een parcours langs prachtig beschilderde winkelvitrines, expo’s, lezingen: het programma van The Big Draw was erg gevarieerd en rijk gevuld. Scholen, cultuurhuizen en musea zetten de deuren wagenwijd open en daagden zowel de ervaren tekenaar als absolute beginner uit om rond te neuzen en te experimenteren met potlood, papier, verf en krijt. Volgend jaar komt het tekenfestival terug in een andere Vlaamse stad. Welke stad dat is, blijft nog even een verrassing. www.thebigdraw.be 2.

1.

DECEMBER 2014

Foto's: 1. Dries Luyten 2. Steffi Peeters 3. Dries Luyten 4. Rachel Smith 5. Justina Cesnauskaite

3.

4.

5.

11

12

TENTOTIPS XL MAQUETTES

KUNSTLETTERS

Verbeelding op schaal: de slagzin bij de tentoonstelling in het Gentse STAM vat de aantrekkingskracht die maquettes uitoefenen goed samen. De expo pakt uit met wonderlijke exemplaren die toekomstbeelden scheppen, willen overtuigen en charmeren. En daardoor blijven intrigeren.

1

DECEMBER 2014

13

Miniatuurversies van de wereld wekken onze verwondering op, geven ons een gevoel van overzicht en samenhang. Voor architecten en ontwerpers is een maquette een handig middel om ideeën uit te werken en te presenteren. Maar de fascinatie voor de miniversies van objecten, gebouwen en onze omgeving krijgen we van kleins af aan mee. Ze vormt de essentie van heel wat speelgoed. De expositie opent dan ook met een kleurrijke vitrine, volgestouwd met Matchbox, Lego, poppenhuizen, maar ook mini-Eiffeltorens en andere modellen die mensen als souvenir verzamelen. Iets verderop wordt het menens met een eerste hoogtepunt: architect Donato Bramante ontwierp in het begin van de 16e eeuw een cirkelvorming kerkje in een kloosterhof te Rome en maakte zijn concept aanschouwelijk met een heel knappe houten maquette. Er volgt nog meer moois: een reeks prachtige 18e eeuwse uitklaptekeningen laat de onderdelen van een ruimte als een pop-up openklappen en legt zo in één oogopslag de samenhang van een gebouw bloot. 4

2

In de 19e eeuw ontwikkelden architecten in spe gevoel voor ruimte en verhoudingen door schaalmodellen na te maken. (Ook bijgeleerd op deze expo: een maquette is een voorstelling van een constructie die nog moet worden uitgevoerd, een schaalmodel een verkleinde weergave van iets dat al bestaat.) Voor nogal wat studenten staat de maquette nog steeds garant voor stress en nachtwerk. Al kunnen ze nu wel een beroep doen op geavanceerde software om hun projecten te visualiseren. Toch koesteren veel architecten de maquette als medium om hun ontwerpen te creëren. Zo heeft het bureau Neutelings Riedijk Architecten (dat onder meer het MAS in Antwerpen ontwierp) een sterke traditie in het werken met maquettes. ‘Het stelt je in staat om een vorm gemakkelijker te doorgronden, te manipuleren, ontdekkingen te doen’, vertelt Willem-Jan Neutelings. ‘We vertrekken van een hoofdvorm, waar we op inhakken en bijschaven om tot een interessant volume te komen. Bij elke fase van het ontwerpproces maken we telkens opnieuw een werkmaquette. We voegen lagen toe, testen uit wat het effect is van materiaal, glans of patronen.’ Dat krijg je in de expo ook te zien aan de hand van één van hun projecten, het ontwerp van cultuurcentrum Rozet in Arnhem. Het illustreert heel mooi het nut van maquettes in het proces van eerste idee tot uiteindelijk bouwwerk. In 1925 bedenkt Konstantin Melnikov het ontwerp van een parkeergarage voor 1000 auto’s, als antwoord op de groeiende vraag naar parkeerruimte in Parijs. Ja, ook bij stadsvernieuwing en aanleg van verkeersinfrastructuur bewijzen maquettes vaak hun nut. Het ontwerp werd niet uitgevoerd, maar leverde gelukkig wel een knappe maquette op. Ook mooi, al lagen er geen esthetische, maar praktische overwegingen aan de basis van de maquette: een mini-petroleumraffinaderij, waar iedereen met een meccano-verleden van zal smullen. Of de heel verschillende, maar één voor één fraaie maquettes die architectenbureaus naar aanleiding van een wedstrijd voor een muziekforum in Gent ontwierpen. Zo valt er heel wat te beleven op deze expo die niet focust op het aanwakkeren van ons gevoel voor nostalgie, maar maquettes toont als mooie objecten die toekomstbeelden scheppen, willen overtuigen en charmeren. En daardoor blijven intrigeren.

3

1. Schaalmodel ventilatiegebouw Maastunnel, Rotterdam, 1935-1945. © Museum Rotterdam 2. Uitklaptekening woning aan de Oude Zak, Brugge, 17e eeuw. © Stadsarchief Brugge 3. Maquette Cultureel Centrum Rozet, Arnhem, Neutelings Riedijk Architecten, 2013. © Neutelings Riedijk Architecten. Foto: Phile Deprez 4. Maquette van een distileerinstallatie uit het raffinaderijbedrijf Shell, 1975-1980. © Museum Rotterdam. Foto: Phile Deprez

[WDS] MAQUETTES. VERBEELDING OP SCHAAL

STAM, Gent • Tot 26 april 2015 www.stamgent.be

14

KUNSTLETTERS

de

KUNST

van het

PRESENTEREN

Je maakt kunst en bent klaar om naar buiten te treden met je werk? Of je wil je kunst nog uitgebreider op de kaart zetten? KUNSTWERKT helpt je mee op weg.

BOEK Hoe leren galeries, musea en kunstorganisaties je kennen? Hoe kan een portfolio je werk op een aantrekkelijke manier presenteren? En welke andere middelen kan je inzetten om jezelf en je beeldend werk helder en efficiënt voor te stellen? Aan de hand van heel wat voorbeelden uit de praktijk brengt dit boek je tal van bruikbare tips. Kunstenaars tonen hun portfolio, spreken over hun ervaringen met netwerken en vertellen op welke manier zij promotie voeren voor hun werk. Je vindt in het boek boeiende interviews met galeriehouders, curatoren en kunstenaars die elk hun kijk geven op de kunstpraktijk in Vlaanderen. Verschillende meningen, vaak botsende visies waar je heel wat van opsteekt, maar die ook goed aantonen dat er geen algemeen geldende regels zijn, geen grote waarheden. Elke kunstenaar legt een eigen, specifiek parcours af. Dit boek is dan ook geen kant-en-klaar stappenplan dat je gegarandeerd succes brengt. Maar de vele tips, informatie van insiders en praktijkvoorbeelden helpen je zeker in je spannende zoektocht naar een publiek.

LEZINGEN Tijdens een boeiende lezing gaat Geoffrey De Beer (Base-Alpha Gallery) dieper in op heel wat items die in ‘De kunst van het presenteren’ aan bod komen. Hoe stel je je portfolio op? Hoe en wanneer neem je contact op met een galerie? Of wat zijn andere manieren om met je werk naar buiten te komen? Zijn tips, recht uit de praktijk, helpen je op weg.

[64 blz, 12,50 euro, te bestellen via www.kunstwerkt.be of 09/235.22.70]

INSCHRIJVEN VIA [email protected] OF 09/235.22.70

FEEDBACK En voor wie wil, is er nog een mooi extraatje: tijdens een persoonlijke feedbacksessie neemt Geoffrey De Beer met jou je portfolio door en doet je tips aan de hand rond do’s en dont’s van het presenteren van je werk. WAAR WANNEER PRIJS

Extra City, Antwerpen zaterdag 18 april om 10u 10 euro

Vrijstaat O, Oostende zaterdag 14 maart om 11u 10 euro

15

DECEMBER 2014

DE KEUZE VAN GEOFFREY DE BEER Jouw werk in KU NSTLETTERS? Maak een webgalerie aan op www.kunstwerkt.be Eenvoudig én gratis.

HENDRIK BRAET HET VLAAMS ECLECTICISME Digitale beeldvorming Pearl fotopapier, gelamineerd, gekleefd op MDF, 74cm x 49cm.

Bij elke nieuwe editie van KUNSTLETTERS pluist een kunstenaar, curator of andere bekende naam uit de beeldende kunsten de webgalerie op www.kunstwerkt.be uit, op zoek naar werken die hem of haar opvallen, boeien of ontroeren. Uit de inmiddels bijna 10.000 werken, selecteert hij/zij enkele werken, die daarna op de website extra in de schijnwerpers worden geplaatst. Bovendien verschijnen 2 van de geselecteerde werken paginagroot in KUNSTLETTERS. Geoffrey De Beer (Base-Alpha Gallery) werkte mee aan het boek 'De kunst van het presenteren'. Tijdens een lezing en feedbacksessies doet hij je tips aan dehand rond de presntatie van je werk. Meer info vind je op blz 14. In deze rubriek presenteren we 2 werken uit onze webgalerie die hem erg bevielen.

Tot mijn 22e nam ik nooit een foto. Ik schreef mij in aan de Academie van Gent, nadat ik had ontdekt dat mijn gedichten meer en meer op foto’s begonnen te lijken. Ik heb niet de creativiteit van een schilder in zijn atelier: ik componeer mijn beelden nooit. Ik vang en omarm de realiteit. Ik kadreer zorgvuldig met oog voor het detail en pas slechts minimaal beeldbewerking toe. En dat volstaat, want wat ik op straat in Vlaanderen zie, tart alle verbeelding: een organische gegroeide mengelmoes van de meest uiteenlopende stijlen en tijden die elkaar broederlijk omarmen. Dé Vlaamse identiteit bestaat niet. Deze alomtegenwoordige stijl heb ik ‘het Vlaams Eclecticisme’ gedoopt. De Vlaming houdt bij het afbakenen van zijn territorium - maar ook ruimer in zijn présence en gedrag - weinig rekening met de ander. Of met zichzelf. In het uiterste streven van de Vlaming naar orde en symmetrie, ontstaat er wanorde. Vanuit de illustratie van die wanorde ga ik terug naar de symmetrie.

Geoffrey De Beer: Hendrik Braet voorzag de website Gentblogt.be drie jaar lang van een fotorubriek: ‘de HaHa van Hendrik’. In die rubriek toonde hij de kleine scheve hoekjes van Gent. Later ontdekte hij dat het begrip ‘haha’ daadwerkelijk bestaat. Het is een term die voortkomt uit de Engelse landschapsarchitectuur. Een haha is een constructie waarbij een zichtbare muur of omheining wordt vervangen door een droge gracht. Op die manier wordt het dieptezicht van het landschap niet onderbroken, omdat de kijker over de haha heen kijkt. Deze foto is een zeer goed voorbeeld van de manier waarop Braet er in slaagt de scheve hoekjes, waar je als Gentenaar intussen over kijkt, terug in the picture te plaatsen.

Ik heb altijd mijn camera bij, ben altijd waakzaam en rusteloos. Deze foto nam ik in mijn geboortedorp Maldegem, waarvan ik de saaiheid op mijn 18e ontvluchtte om in Gent mijn stek te vinden. Ik ben sterk beïnvloed door recht-door-zee persoonlijkheden als Jan Hoet, Johan Anthierens en PDW. Maar ook door het huis-tuin-en-keukengerammel en gerochel van Tom Waits en de beeldenkracht van Martin Parr die van het absurde alledaags werelderfgoed maakte. DE KEUZE VAN GEOFFREY DE BEER

HENDRIK BRAET

DE KEUZE VAN GEOFFREY DE BEER

HENDRIK BRAET

DE KEUZE VAN GEOFFREY DE BEER

INGE CLAUS

KUNSTLETTERS

18

DE KEUZE VAN GEOFFREY DE BEER

INGE CLAUS ALDA SCHOONES Textiel Het werk maakt deel uit van een serie vintage handtassen die ik een nieuwe cover bezorg. De verzameling draagt de naam ‘The unimportant painter’ en toont schilderijen uit de jaren 50 en 60. Als ik bestaande spullen een nieuwe invulling geef, krijgen ze de signatuur ‘Alda Schoones’ mee. Zo maak ik ook juwelen van delen van kristallen lusters, die ik combineer met oude linten, kant en oude parels. Spullen waar een verleden aan hangt beroeren mij. Ik voel het leven dat ze meedragen. Ik geniet van het vinden, het herdenken, weg van de oorspronkelijke functie. Eens af, komt het loslaten. Ik ben eerder een verzamelaar dan een verkoper.

Geoffrey De Beer: Upcycling is het eerste woord dat in mij opkomt als ik dit werk van Inge Claus zie. De kunstenares/ontwerpster heeft hier twee ‘objets trouvés’, een vintage handtas en een schilderijtje van bedenkelijk allooi, samengevoegd tot een geherwaardeerd product. Dat verkoopt ze, onder de naam ‘Alda Schoones’ ofwel ‘Alles wat mooi is’. Ook al ben ik erg gecharmeerd door dit kunstwerk, ik zou het zelf eerder kopen om aan de muur te hangen, dan aan mijn arm. Bij de leden van de popgroep Kenji Minogue, hangt er zeker al een exemplaar in de veranda.

In mijn atelier en winkel ‘Point of view’ in Ronse, werk ik aan mijn modellen. Naast deze unieke stukken ontwikkel ik ook een eigen handtassenlijn, waarbij de flap en de riem verwisselbaar zijn. Door deze te verwisselen krijg je een volledig andere handtas. De flap vormt als het ware mijn doek. Ik heb een patent op het concept genomen en de productie is in onderzoek. Ik was een vindingrijk kind. Op mijn twaalfde won ik een reis naar Amerika met het ontwerp voor een huis. Ik tekende een opeenstapeling van bollen en geen vierkant met dak. Later nam ik les aan Sint-Lucas en de modeafdeling van de Academie van Sint-Niklaas. Na een aantal jobs in de productontwikkeling en verkoop trok ik een jaar naar de University of the Arts in Londen, waar ik productdesign and innovation volgde. In mijn werk probeer ik die vernieuwing staande te houden, dingen uit te vinden die er nog niet zijn, het warm water dat geen warm water is. Ik hou ook van een ludieke toets, vaak met zinspelingen bij de collectienamen.

DE KEUZE VAN GREOFFREY DE BEER

INGE CLAUS

19

DECEMBER 2014

AGENDA WEST-VLAANDEREN JAN MICHIELS Expo | Oostende | 23 oktober tot 31 december 2014 Jan Michiels exposeert in eigen galerie. ATELIER ROBIN UZEEL expo | Diksmuide | 15 oktober 2013 tot 1 januari 2015 Bezoek het atelier van Robin Uzeel en zie de kunstenaar live aan het werk. MARTINA TRÄGER & SUZANNE VENEMA expo | Lissewege | 29 november 2014 tot 4 januari 2015 Glaskunst, vrije grafiek, schilderijen en keramische wandpanelen en beeldjes van Martina Träger en Suzanne Venema. EXPO GEERT DE BLAES, JOHAN GHESQUIERE EN CHRISTINA PRIEM expo | Tielt | 15 november 2014 tot 11 januari 2015 Werk van Geert De Blaes, Johan Ghesquiere en Christina Priem. VIS-À-VIS : FOTO’S VAN KIM VLAEMINCK expo | Oostende | 29 november 2014 tot 18 januari 2015 Maak kennis met de portretten van Kim Vlaeminck. WERNER WATTY EN PATRICK RAMONT expo | Oostende | 11 oktober 2014 tot 25 januari 2015 Olieverfschilderijen van Patrick Ramont en Werner Watty. DE WONDERKAMERS VAN FRANK VANDEN BROUCKE expo | Brugge | 1 november 2014 tot 31 januari 2015 Onder het thema Wonderkamers zal Frank in de galerij Hoste Art Residence werk presenteren. ART FOR CANCER CURE expo | Oostende | 31 juli 2014 tot 31 december 2015 Expositie in eigen atelier in Oostende. ARTISTIEKE TEXTIELGROEP ET CETERA expo | De Panne | 6 december 2014 tot 11 januari 2015 De zeven textielkunstenaars van 'Et Cetera' interpreteren 'Sans Souci' elk op hun eigen manier: werk van Lieve Dekeyser, Marleen Haezebrouck, Carine Heyligen, Lieve Jacob, Gerda Standaert, Ann Van Dyck en Veerle Dupont. OPEN ATELIERS expo | Oostende | van 6 tot 21 december 2014 Arlette en Danny Bloes stellen hun huis en ateliers open voor alle kunstliefhebbers. PUUR expo | Roeselare | van 13 tot 21 december 2014 Expo met werk van Mady Herman, Maureen Bisschop, Jean Philippe Delberghe. EXPO CHYS, MARCUS EN WYDOOGHE expo | Roeselare | 25 december 2014 tot 5 januari 2015 Yvan Chys, Gaby Marcus en Maarten Wydooghe stellen tentoon in Galerie Alfons Blomme. OOST-VLAANDEREN INDIAN SHUFFLE expo | Gent | 16 november tot 21 december 2014 Werk van Tamara Van San in Galerie Tatjana Pieters. LIFE IS A MEMORY OF MANY PIECES" expo | Petegem a/d Leie- Deinze | 23 oktober tot 22 december 2014 Keramiek & poëzie door Marc De Wachter.

Een tentoonstelling, kunstenroute, workshop of ander evenement gepland? Op www.kunstwerkt.be kan je nu (na eenvoudige registratie) zélf je aankondigingen (met foto’s) plaatsen. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTERS: 12 januari 2015.

PORSELEINEN GEDACHTENGOED expo | Petegem a/d Leie- Deinze | 31 oktober tot 22 december 2014 Schetsen met houtskool, krijt, grafiet, pastel door L. Vanmaele.

EXPOSITIES IN CULTUURCENTRUM HASSELT expo | Hasselt | 16 november 2014 tot 11 januari 2015 Kasper Andreasen: The Place Of Writing Emiel Hoorne: In de Betrachting der dingen Fotografietentoonstelling: Bouteilles à la mer

EXPO REBECCA CARRON expo | Gent | 1 oktober tot 31 december 2014 Verstilde momenten van plekken in Gent. Door Rebecca Carron.

MARL expo | Sint-Truiden | 15 november 2014 tot 15 januari 2015 Decoratieve schilderijen van Marl.

DE WEL HEEL LATE MIDDELEEUWSE GENTSE ROCK-'N-ROLL expo | Gent | van 2 tot 31 december 2014 Tentoonstelling van impressionistische schilderijen van Werner Aerssens.

VIKINGS IN ART expo | Tongeren | 15 oktober 2014 tot 15 maart 2015 Twintig kunstenaars werken rond het thema ‘Vikings in Art’: keramiek, schilderijen, potloodtekeningen, glaswerk, juweelkunst in artistiek zilver en glas.

SPIRITS OF NATURE expo | Gent | 30 november 2014 tot 18 januari 2015 Tentoonstelling van Martine Scherrens, Annick Collet en Bénédicte Faure.

FIGUUR expo | Hasselt | 29 januari tot 18 maart 2015 Werk van 89 leerlingen van de beeldende vorming van de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van Hasselt rond het thema ‘Figuur’.

WAR POSTART expo | Gavere | 11 november 2014 tot 31 januari 2015 Een eerste tentoonstelling van ingezonden postart kaarten in het ‘WAR’-project..

VLAAMS-BRABANT / BRUSSEL

TANIA VERHASSELT expo | Lokeren | 21 september 2014 tot 1 oktober 2015 Schilderijen in mixed media door Tania Verhasselt.

MADONNA expo | Herent | 30 november tot 27 december 2014 Dubbeltentoonstelling: grafiek van Marina Richterova en keramiek/porselein van Linda Bollens.

SMASH YOUR PANTIES expo | Sint-Niklaas | 2 december 2014 tot 15 januari 2015 Expositie van werk van Natacha Pirnay.

EMBRACE expo | Leuven | 14 november tot 31 december 2014 Werk van Ria Lins.

TAPO-BLANCHE VI expo | Aspelare | van 5 tot 7 december 2014 Werk van Mayté Heymans.

MARINA HUGAERTS expo | Leuven | 1 november tot 31 december 2014 Schilderijen en tekeningen van Marina Hugaerts.

UIT HET LEVEN expo | Oudenaarde | van 6 tot 14 december 2014 Schilderijen van Christian Martin: gemengde techniek van collage en olieverf op doek.

ON NE NAÎT PAS GAY, ON LE DEVIENT expo | Jette | 31 januari tot 6 februari 2015 Nieuwe schilderijen van Thomas Dielman

KERAMIEK EN SCHILDERIJEN expo | Machelen (Zulte) | van 6 tot 28 december 2014 Keramiek van Christine Claaerhout en Toine Delva, schilderijen van Marleen Vander Cleyen en Yvan Vandenbrande. ANTWERPEN BLAU expo | Antwerpen | 29 november tot 21 december 2014 Werken op papier door Geert Verbruggen. GRETA HENDRICKX expo | Kontich | 7 november 2014 tot 7 januari 2015 Acrylschilderijen van Greta Hendrickx. GRAFISCHE ONTMOETINGEN expo | Antwerpen | van 5 tot 21 december 2014 Een samenwerking tussen deelnemers van (W)onderweg (dagcentrum voor mensen met ASS) en verschillende kunstenaars. LIMBURG DE NE9EN expo | Hasselt | 13 november 2014 tot 8 januari 2015 Negen afgestudeerden aan de specialisatiegraad keramiek in 2014 tonen beeldend keramisch werk. Werk van Bart Derison, Kris Vandebroek, Noemie El Agrebi, Joske Sleurs, Lily Neys, Elly Simenon, Victorine Broekmans, Sandra Awouters, Huguette Bogaerts.

INTERNATIONAL TEXTILE BIENNIAL expo | Haacht | 21 februari tot 1 maart 2015 Internationale textielkunsttentoonstelling. VIJFDE HAGELANDS AQUARELSALON expo | Neerlinter | van 21 tot 22 maart 2015 Op zaterdag 21 en zondag 22 maart heeft het vijfde Hagelands Aquarelsalon plaats. Aan de tentoonstelling nemen de leden van de aquarelclub en meer dan twintig gekende kunstenaars deel. ANDERE REGIO OPEN ATELIER BIJ LENNY VAN BROEKHOVEN expo | Kats - Nederland | 1 juli tot 31 december 2014 Lenny van Broekhoven opent haar atelier en toont naast eigen werk, ook werk van Karolien Boucquaert en Kunstkollektief pObO. CEES EN NORAH expo | Bergen op Zoom - Nederland | 12 november 2014 tot 5 januari 2015 Beelden en schilderijen van Cees de Jongh en NoraH. JENNY VAN GIMST expo | Amsterdam - Nederland | 26 oktober 2014 tot 31 januari 2015 Solotentoonstelling van Jenny Van Gimst: olie op paneel.

VOOR UITGEBREIDERE INFO SURF JE NAAR WWW.KUNSTWERKT.BE

20

KUNSTLETTERS

GESPREKKEN MET KUNSTENAARS GUY BAEKELMANS

1

Dit najaar verscheen ‘Een spirituele reis’, een lijvig boek waarin Guy Baekelmans (°1940) terugblikt op een lange carrière in de kunst. Hij debuteerde in 1968 en kwam al snel tot sterk uitgepuurd werk, waarin zijn diepe interesse in oosterse filosofieën tot uiting komt. Nog tot 21 december 2014 kan je in het FeliXart Museum te Drogenbos naar een overzicht van de werken van deze Antwerpse kunstenaar. ‘Het boeddhisme heeft mij eigenlijk het meest bijgebracht. Ik heb het boeddhisme met kunst kunnen verweven en in die zin kunnen gebruiken.’

Je bent nu 74 jaar en hebt een rijk gevulde carrière achter de rug. Je creëert nog steeds. Maakt dat deel uit van 'de ononderbroken kringloop', zoals je het zelf omschrijft? Er is altijd een continuïteit geweest in mijn werk, een logisch vervolg op wat voorafging. Maar 'de ononderbroken kringloop' refereert natuurlijk ook aan het leven zelf, de evolutie, de zich steeds voortzettende spiraal van leven en dood. Je bent nog altijd even gedreven om nieuw, fris werk te maken? Ja, absoluut, zoals een vogel steeds weer zijn ei moet leggen. Hoe sijpelt je interesse voor het boeddhisme door in je werk? Al toen ik vrij jong was kreeg ik interesse in oosterse filosofieën. Ik raakte in de ban van tantrisme, confucianisme, taoïsme. Dat heeft mij veel bijgebracht. Daarna heb ik mij tot het extraverte boeddhisme van Nichiren gericht, dat ik nu 26 jaar beoefen. Daar put ik veel wijsheid uit en ook inspiratie voor mijn kunst. Het boeddhisme is daardoor altijd in mijn werk aanwezig. Ik geloof dat het een grote diepgang aan mijn werk geeft en iets uitdraagt waarvan ik hoop dat het bij de kijker binnenkomt.

DECEMBER 2014

21

2

Je constructivistische werken uit de jaren 70 en 80 behoren wellicht tot je bekendste werk. Maar je kunst is heel divers, in heel uiteenlopende media. Een terugblik op je werk legt duidelijke ‘periodes’ in je oeuvre bloot. Zie je die als breuklijnen in je kunstenaarscarrière? Ik ben altijd mijn eigen weg gegaan. Ik heb mezelf nooit opgelegd om een strekking te volgen. Ik werd op een bepaald moment een constructivist genoemd, omdat ik werk maakte dat daarbij aanleunde. Maar ik zocht zeker niet bewust naar aansluiting bij een stroming of groep. Die opeenvolging van periodes is er altijd geweest. Vanaf het ogenblik dat er zich een bepaalde vernieuwing of verandering van richting voordoet in mijn werk, sluit ik graag een reeks af om een nieuwe stap te zetten. Dat belet niet dat er altijd een rode draad in mijn werk is gebleven, iets herkenbaars. Als je alle werken chronologisch naast elkaar zet, merk je toch een duidelijk signatuur. Heb je lang moeten wachten op een doorbraak? Nee, ik kreeg eigenlijk al van bij de start van mijn loopbaan goede reacties. Ik werd geselecteerd met het eerste werk waarmee ik naar buiten trad. Dat was bij de expositie ‘Jeune Peinture Belge’ in 1969. Onmiddellijk daarna kreeg ik een vermelding bij de 'Prijs van Knokke' en drie keer een bronzen

medaille bij de 'Prijs van Oostende'. Daarop bezorgde Gustave Nellens van het Casino van Knokke me een goed contract. Zo heb ik de eerste twintig jaar van mijn carrière toch wel een honderdtal tentoonstellingen gehad in binnen- en buitenland. Daarna is het wat stilgevallen, omdat ik mezelf ook bewust heb teruggetrokken uit de kunstscène. Ik voelde aan dat er andere dingen op komst waren. Ik heb mezelf niet opgelegd om bij het constructivisme te blijven, maar me vrij spel gegeven om te volgen wat ik binnenin voelde. In plaats van te focussen op het cerebrale van het constructivisme, ging ik meer vanuit het buikgevoel schilderen. Je schilderde, maakte zeefdrukken en ook sculpturen, waarbij hout vaak een belangrijke rol speelde. Hoe is die interesse gegroeid? Ik heb inderdaad veel sculpturen in hout gemaakt, maar eigenlijk waren het altijd grote maquettes op schaal 1:1. Ik wou ook met een tijdsvaster materiaal werken, marmer bijvoorbeeld. Ik maakte altijd eerst een zeer uitgewerkte maquette. De metalen sculpturen besteedde ik uit, de houten werken maakte ik zelf. Ik heb ook sculpturen in polyester, plexi en karton gemaakt. Een grote variëteit aan materialen en onderwerpen, dus.

KUNSTLETTERS

22

3

4

5

Je oeuvre sluit dan ook nauw aan bij architectuur en toont je interesse om te werken in de openbare ruimte. Je concepten en maquettes zijn altijd perfect afgewerkt, dat is wel een constante. Streven naar perfectie zit in mijn genen. Ik heb ontzettend veel geduld om tot het gewenste resultaat te komen. Ik ben inderdaad geboeid door architectuur, door het ruimtelijke en heb heel wat maquettes gemaakt. Ook voor mijn monumentale sculpturen, die ik dan op zo’n manier fotografeer dat ze een goed beeld geven van de verhouding met de menselijke figuur. Maak je tekeningen en aquarellen als voorbereiding? Ik werk meestal met voorontwerpen, maar doorheen het proces dienen zich nieuwe ideeën aan waardoor ik niet altijd consequent mijn voorontwerp blijf volgen. Het idee primeert en de uitwerking ervan is ook belangrijk, maar de afwerking is soms minder boeiend. Vooral omdat ik meestal al met mijn hoofd bij een volgend project zit. Ik heb trouwens nog massa's ontwerpen die ik niet heb uitgevoerd. De ideeën dienen zich voortdurend aan, waardoor ik er maar een deel kan uitvoeren.

6

1. Figures And Forms, Crossroad, 197,1 tempera on canvas, 95x75cm 2. Wheels Of Wisdom O1, 2010, acrylic-cassein paint on wood, mirror, 80cm 3. Beyond Immagination, Meeting with the Lotus Sutra, 1994, acrylic on wood, 150x150cm 4. Beyond Knowledge, writings, 1997, acrylic on canvas, 160x160cm 5. Constructed Interactions (as fractions in cosmic relationship), 1984, acrylic on canvas, 180x180cm 6. Computergraphics, ARC Yamagiwa Tokyo, 1982, plotter print on tracing paper, 66,5x66,5cm 7. Matter And More, To the unknown 1981, wood, plexiglass, neon light, 288x246x96cm 8. Earth Mind Heaven, Changes, 1986, wood, h 210cm

Hier in je atelier hangen werken uit de verschillende periodes van je carrière. Zijn er reeksen waar je bijzonder aan gehecht bent? Of geldt, net als in de literatuur, dat je laatste werk je beste moeten zijn? Er zijn werken die mij nauwer aan het hart liggen dan andere. Maar ik zet mezelf niet meer af tegen bepaalde periodes, zoals ik een tijd wel heb gedaan. Integendeel, bij het samenstellen van dit nieuwe boek, ben ik de varianten een rijkdom gaan vinden. Doorgaans hou ik van veranderende en uiteenlopende evoluties, zoals ook bij een kunstenaar als Tony Cragg ziet. Stagnatie is contraproductief. Ook in mijn werk is er altijd een logische evolutie geweest, een logische volgorde, ook in de vormgeving. Zo zijn er lijnen, details die uiteindelijk schrifturen geworden, zoals een automatisch schrift. Inderdaad. Zo zie ik in heel wat van je werk een fijn lijntje opduiken. Welke rol speelt dat in je oeuvre? Bepaalde elementen hebben hun oorsprong in voorgaande decennia en evolueren in verschillende stappen, door de reeksen heen. De lijnen vormden de aanleiding voor de sculpturen 'Matter and more'. Dat zijn witte beelden met neonlicht. De dingen eindigen niet bij de tastbare vorm. Alles bestaat verder buiten de materie. Net zoals wij een astraal lichaam hebben. Die lijn neonlicht, die lichtstraal die daarin verwerkt is, staat voor een verlenging van de materie. De titels van de sculpturen duiden op een communicatie in dat energieveld. Zoals 'To the unknown', 'Message to Pluto' en 'Dialogue with Venus'. Alles is door universele energie verbonden. Waardoor veel communicatie mogelijk wordt. Die interesse voor het universele en het ruimtelijke is een constante in mijn werk.

DECEMBER 2014

7

Ik merkte dat je ook wel eens spiegels in je assemblages en sculpturen verwerkt. Waarom? Spiegels maken een spel met de ruimte mogelijk. Bovendien staan spiegels vanuit boeddhistisch perspectief - voor de eenheid van objecten of de mens met de omgeving. Er is geen verschil tussen mens en omgeving. Je kan jezelf niet veranderen zonder dat je omgeving verandert. Je omgeving is in feite de spiegel van jouw verandering. Als je dingen wilt veranderen, begin je met jezelf. Je experimenteerde ook met computergraphics. In 1982 al, wat je eigenlijk een pionier van het genre maakt. Ik reisde regelmatig naar Japan. Dat was voor mij vrij belangrijk. De cultuur trok me erg aan en ik wou er erg graag een tentoonstelling hebben. Zo kreeg ik de kans om in Tokio te experimenteren met computergraphics. Geweldig om als een van de eersten dit medium te ontdekken. Nog datzelfde jaar probeerde ik voor een project met lichtsculpturen om zonnepanelen te gebruiken. Maar dat was onbegonnen werk. De technologie stond nog niet op punt en zo moest er onder elke sculptuur een grote kelder worden gemaakt, volgestouwd met batterijen om de energie van die zonnepanelen op te vangen. Om dan toch slechts elke halve minuut twee of drie seconden licht te produceren. Die onderbroken lichtstraal zou dan wel nog een meerwaarde hebben betekend omdat ze een beweging suggereerde die aansloot bij de titel: 'Dialogue with Venus'. Een dialoog met de ruimte. Hoe heb je de Belgische kunstscène zien evolueren van de jaren 70 tot nu? Vind je dat er een groot verschil is? Volgens mij is het nooit gemakkelijk geweest. Ik vind wel dat er nu te veel pseudokunst ontstaat door blufpoker, shockeffecten en ego in al zijn trashy banaliteit. Ik begrijp de keuze van sommige musea en galerijen niet meer. Voor mij primeert in het kunstenaarschap een ambachtelijke, kunstzinnige opleiding als basis, aangevuld met de nodige creativiteit. Dat belet niet dat je daarna een eigenheid kan ontwikkelen. Het is zoals met kennis. Kennis is geen doel op zich, maar een middel om tot wijsheid te komen. Om je vrijheid te behouden moet je soms dingen kunnen prijsgeven. Ik heb bewust dertig jaar lesgegeven om geen concessies te moeten doen in mijn kunst. Je bent vijf jaar geleden weggetrokken uit Antwerpen en woont en werkt nu in Lede. Was het erg confronterend om de plek te verlaten waar je zo veel en lang hebt gecreëerd? Of net verfrissend om een nieuwe start te nemen? Niet noodzakelijk. Ik had gerust kunnen verder werken waar ik was, maar we gingen graag wat frisse lucht opsnuiven. In Antwerpen had ik een enorme ruimte met koepels waar het licht fantastisch was. Hier is het iets minder, maar ik kan ook bij kunstlicht werken.

23

8

Lonkt de nacht soms? Of ben je eerder overdag creatief? Ik heb nooit vaste uren gehad. Je hebt natuurlijk verplichtingen. Mijn job als leraar gaf me voldoende vrije tijd om creatief te zijn. En sinds mijn pensioen besteed ik mijn tijd zoals ik wil. Ik heb ook wel veel gestudeerd en tijd aan het boeddhisme besteed. Maar dat is nooit een belemmering geweest. De creativiteit was praktisch altijd aanwezig. Voel je druk om ‘hedendaagse kunst’ te maken, of ga je voor tijdloos? Mijn betrachting is universele kunst maken. Die is ook hedendaags, tijdloos, hoop ik. Ik voel mij zeker tot niets verplicht. Het belangrijkste is jezelf te blijven. Ik ben blij met de weg die ik heb bewandeld. Het was geen gemakkelijke weg, maar ik denk dat weinig kunstenaars een gemakkelijk parcours lopen. Ik ben bewust een tijdlang slechts zijdelings aanwezig geweest en kies nu ook bewust om de kunstscène opnieuw te betreden. Met enkele waardevolle tentoonstellingen en met een volumineus boek, een lijvig visitekaartje. Wat vind je als boeddhist van de opvatting dat we in de kunst zoeken wat we missen in het leven? Voor mij staat niets los van elkaar. Boeddhisme is het leven zelf, kunst is een van de manifestaties van het leven. Het is een aanvulling, geen surrogaat. Niets bestaat op zichzelf, alles hangt samen. Het boeddhisme is voor mij essentieel geweest om echt tot het bewustzijn te komen van die eenheid. Het is eigenlijk heel interessant dat alles steunt op oorzaak en gevolg in plaats van op schuld en beloning, zoals wij dat meegekregen hebben. Enfin, de meesten onder ons toch. Wat denk je dat kunst je na al die jaren het meest heeft geleerd? Wat kunst mij geleerd heeft, dat kan ik moeilijk zeggen. Het leven heeft mij veel geleerd. Kunst is daar natuurlijk maar een onderdeel van. Het boeddhisme heeft mij eigenlijk het meest bijgebracht. Ik heb het boeddhisme met kunst kunnen verweven en in die zin kunnen gebruiken. [Hilde Van Canneyt, hildevancanneyt.blogspot.be] Guy Baekelmans stelt nog tot 21 december 2014 tentoon in FeliXart Museum te Drogenbos. Het boek ‘Een spirituele reis’ biedt een ruim overzicht van het werk van Guy Baekelmans uit de periode 1960 tot nu. www.guybaekelmans.com

24

KUNSTLETTERS

TENTOTIPS XL LOVE LETTERS IN WAR AND PEACE Aan lentekriebels zijn we nog lang niet toe, maar dat weerhoudt het Gentse Museum voor Schone Kunsten er niet van om een passioneel thema aan te kaarten: de liefde. Prille, toegewijde, verborgen en verboden liefdes staan centraal in een expositie met de liefdesbrief in de hoofdrol. Gevoelens van verliefdheid en liefde aan het witte blad toevertrouwen is van alle tijden, maar deze tentoonstelling focust op de periode 1870-1930, een tijd waarin de maatschappij grote veranderingen onderging. Kunstenaars namen een voortrekkersrol in de omwenteling die tussen de Frans-Duitse oorlog in 1870-71 en de Grote Depressie in 1929 plaatsvond. Hun intellectuele, zintuiglijke en emotionele fijngevoeligheid verzette niet alleen bakens op artistiek vlak. Kunstenaars bewogen zich vaak vrijer in het dagelijkse leven, traden regels met de voeten en doorbraken op die manier maatschappelijke conventies. Een mooi voorbeeld vind je bij de start van deze expositie: een foto toont psychoanalytica Lou Andreas-Salomé met filosofen Friedrich Nietzsche en Paul Rée als een Heilige Drievuldigheid. Geheel tegen de sociale code van de besloten en gereserveerde Victoriaanse maatschappij in, besloten ze in een 'ménage à trois' in Wenen te gaan samenwonen, wat

1.

ze vierden met deze foto. Daarop laat Salomé, met een klein zweepje in de hand, de twee heren een kar voorttrekken. De expositie zoomt in op de hartstochtelijke liaisons tussen beruchte koppels als Auguste Rodin en Camille Claudel, Paul Verlaine en Arthur Rimbaud, onmogelijke romances en schrijnende liefdesverhalen, waarbij kunstenaars hun passionele gevoelens in hun kunst sublimeren. Want niet enkel een brief, maar ook een schets, tekening, schilderij of foto kan een liefdesboodschap uitdragen. Een knap voorbeeld is het prachtige dubbelzelfportret van Max Beckmann en zijn vrouw Minna Tube. Of de prentenreeks die Oskar Kokoschka als kinderboek bedoelde, maar die de tot over zijn oren verliefde schilder liet uitmonden in een liefdesbrief. De expo toont de desastreuze impact van de Eerste Wereldoorlog. Niet door op de gruwel te focussen, maar door verhalen te tonen van de talloze geliefden die door het oorlogsgeweld werden gescheiden. Niet alleen bekende briefschrijvers, maar ook alledaagse verliefden krijgen een persoonlijke stem in de expo.

2.

OKTOBER 2014

Voor het sluitstuk gaan we naar de gay twenties, met aandacht voor spraakmakende liefdeshistories van kunstenaars als Marc Chagall en László Moholy-Nagy. De apotheose is een monumentaal, onafgewerkt gebleven schilderij van Stanley Spencer als obsessieve ode aan zijn ex-vrouw. Ook de hilarische scabreuze collagebrieven die Marcel Mariën zijn vriendin bezorgde zijn niet te missen. Na haar passage eerder dit jaar op de ‘Ravage’-expo in M-Leuven, mag Mona Hatoum ook hier een luik hedendaagse kunst aan de tentoonstelling toevoegen. Bij haar geen hartverwarmende kleuren op doek, de PalestijnsBritse kunstenares pakt uit met vervreemdende installaties in ijskoud metaal en breekbaar glas. Het contrast met de kunst in de aanpalende zalen zou niet groter kunnen zijn. Hatoum brengt een verhaal over het hunkeren naar liefde en verbondenheid. De installaties verwijzen naar conflictzones, naar een hospitaal of naar het front. Hatoums granaten uit Murano-glas verleiden door hun betoverende schoonheid en kwetsbaarheid, maar tegelijkertijd verwijzen ze naar de potentiële destructieve kracht van een uiterst efficiënt vernietigingswapen. Even verder ligt, verloren tegen de

grond, nog zo’n metaforisch object: een gebedssnoer samengesteld uit loodzware kanonballen. De kunstenares drukt zo een gemis aan liefde en vriendschap uit, maar ook een onstilbare behoefte aan herstel van onze verbroken band met de natuur en met de spiritualiteit. Hoe buigen we die spiraal van collectieve trauma’s om naar een wereld vol mededogen? Er is maar één antwoord mogelijk: met liefde.

LOVE LETTERS IN WAR AND PEACE

Museum voor Schone Kunsten, Gent • Tot 22 februari 2015 www.mskgent.be

3.

5.

4.

25

1. Max Beckmann, Dubbelportret Max Beckmann und Minna Beckmann-Tube, 1909, Stiftung Moritzburg Kunstmuseum des Landes Sachsen-Anhalt 2. Jules Bonnet, Friedrich Nietzsche, Paul Rée en Lou-Andreas Salomé 3. Oskar Kokoschka, Die traümenden Knaben, 1908 4. Raoul Hausmann, Ich liebe dich! (to Hannah Höch), 1918, Berlin, Berlinische Galerie, Hannah Höch Archiv 5. Mona Hatoum, Nature morte aux grenades, 2006-2007. Foto: Marc Domage

26

KUNSTLETTERS

CURATOR AAN HET WOORD ELS WUYTS In de schaduw van musea en galeries zijn kleinere spelers actief die in alternatieve tentoonstellingsmogelijkheden voorzien. In zogenaamde ‘off-spaces’ krijgen kunstenaars de kans om te experimenteren. In Oostende stellen Els Wuyts en Yves Velter de deuren van hun ‘Salon blanc’ open voor kunstenaars die er gedurende één dag de resultaten van een project tonen.

Jullie richtten in 2007 ‘Salon blanc’ op. Waarom besloot je een kleine tentoonstellingsruimte in te richten in jullie woonhuis? Je hebt in Oostende wel grote kunsthuizen als Mu.ZEE of Vrijstaat O, maar geen circuit dat kleinschaligheid toelaat. Er zijn ook weinig galeries. Wij wilden een andere stem laten horen. Met dit initiatief zetten we bovendien een traditie in Oostende verder. De Vrienden van het Kunstmuseum aan Zee hebben lange tijd een kunsthuis gehad waar tentoonstellingen plaatsvonden. Ook James Ensor hield er een kleine tentoonstellingsruimte op na. Hoe pakken jullie het aan? We houden ons aan 4 projecten per jaar, met een toonmoment dat maar één dag duurt. Dat geeft het project een feestelijk karakter. De kunstenaar is tijdens dat toonmoment aanwezig, waardoor dialoog of discussie mogelijk is. Zo is het ook een verwijzing naar de saloncultuur uit de 19e eeuw. We proberen de sfeer huiselijk en feestelijk te houden en zorgen telkens voor drank of taart. Slaat de formule voor één dag aan? Ja, we hebben per toonmoment zowat 100 à 150 mensen die komen en gaan. Sommige mensen houden het na 2 minuten voor bekeken, anderen blijven hier 4 uur. Sociaal contact is belangrijk, maar niet het voornaamste doel van Salon blanc. Wel dat mensen de kans krijgen om met elkaar een dialoog aan te gaan over kunst. Je verwijst naar de saloncultuur. Betekent dat dat jullie ook muzikanten, filosofen, schrijvers uitnodigen, zoals destijds het geval was? De klemtoon ligt op beeldende kunst, maar de samenstelling van de gasten is heel divers. We hadden ook al performancekunstenaars over de vloer. Of een beeldend kunstenaar nodigt zelf een muzikant uit die tijdens het evenement optreedt. Hoe kies je kunstenaars? We bezoeken veel tentoonstellingen, trekken naar ateliers. De selectie doen Yves en ik samen.

Het gaat om werk van kunstenaars die we niet kennen. We willen geen vriendendiensten. We vinden het ook interessant als het om een vorm van kunst gaat die in Oostende nog niet vaak is getoond. We kunnen onmiddellijk onder de indruk zijn van het werk of het niet meteen fantastisch vinden. Maar als het ons toch blijft intrigeren, nodigen we de kunstenaar uit. We organiseren bijna altijd solotentoonstellingen. In de zomer pakken we soms uit met een groepsexpo, die we rond een thema opbouwen.

Off-spaces zijn plaatsen die echte verandering mogelijk maken Verkoop je hier ook werken? Ons doel is werken tonen. Verkopen doen we niet. Als iemand interesse heeft om een werk te kopen verwijzen we door naar de galerie of naar de kunstenaar zelf. Wat maakt het voor een kunstenaar interessant om in een projectruimte aan de slag te gaan? Het is voor een kunstenaar altijd fijn om met werk naar buiten te kunnen komen. Een off-space biedt het voordeel dat een curator je ondersteunt, maar je kan er ook volop nieuwe ideeën uitproberen. Af en toe steken Yves en ik een handje toe, maar sommige kunstenaars leggen het hele project liever helemaal zelf vast. Ons publiek weet dat er hier vrij wordt geëxperimenteerd. Onze bezoekers zijn vaak ook kritisch, gaan in discussie of stellen vragen aan de kunstenaar. Off-spaces en galeries buiten de grote steden duiken steeds vaker op. Waaraan zou je dat wijten? Er zijn heel veel kunstenaars en veel goeie ideeën maar er zijn niet zoveel plekken om beeldend

werk te tonen. Off-spaces zijn plaatsen die echte verandering mogelijk maken. Bovendien leeft er een tendens om onafhankelijk te kunnen functioneren, buiten de bestaande structuren. Zo vind je steeds vaker kunstenaars die zich in collectieven verzamelen, hun atelier openstellen voor anderen of andere initiatieven uitproberen. De tendens om van onderuit met projecten op de proppen te komen, heeft volgens mij ook te maken met een verandering binnen de kunstsector. Misschien is het ook een reactie van onvrede ten aanzien van het galeriewezen, waar vaak dezelfde kunstenaars aan bod komen. Daarnaast worden projectruimtes ook opgericht uit puur enthousiasme en de zin om iets nieuws te ondernemen. Welk doel heb jij voor ogen? Wat is jouw rol? Ik zou willen dat mensen leren begrijpen dat hedendaagse kunst belangrijk is en kansen moet krijgen. Een oeuvre is een verhaal op zich en is ook een verhaal over onszelf. Hedendaagse kunst leert ons veel. Het neemt niet weg dat we kritisch moeten blijven. Kritiek op beeldende kunst mag blijven bestaan. Het is aan de kunstwereld om inspanningen te leveren en bruggen te slaan. Kunstenaars worden steeds vaker al heel vroeg in hun carrière ‘opgepikt’. Wat vind je van die tendens? Ik denk dat het voor kunstenaars zelf niet altijd een voordeel is. Er zijn genoeg gevallen bekend van jonge kunstenaars die opgehemeld worden, maar daarna snel van het toneel verdwijnen. Vaak zijn ze minder mondig dan hun collega’s die al wat meer ervaring hebben met de gang van zaken in de kunstwereld. Je moet jonge mensen goed omringen. Hun frisse kijk is boeiend, ze stellen dingen in vraag. Maar het kunnen ook eendagsvliegen zijn. Voor een curator is een kunstenaar die volop een oeuvre aan het opbouwen is, het interessantst.

DECEMBER 2014

ONTMOET ELS WUYTS TIJDENS ‘SALON BLANC’ De volgende editie van ‘Salon blanc’ vindt plaats op zaterdag 7 februari 2015 vanaf 16u en toont werk van Carlos Caballero, een Cubaans kunstenaar die verhuisde naar België. Hij speelt met het idee van psychologische plaatsen, die enkel door de menselijke geest kunnen ontstaan en bestaan. Hij geeft het gevoel van vervreemding dat hiermee samenhangt en dat wordt versterkt door het migreren, weer in zijn werk. Voor 10 lezers hebben we een speciaal bezoek in petto. Els Wuyts verwelkomt je om 15u, een uur vóór de opening met koffie en taart en vertelt je alles over ‘Salon blanc’ en de expo van Carlos Caballero. INTERESSE? Waag je kans op 2 tickets door te mailen naar [email protected] of te bellen naar 09/235.22.72.

Carlos Caballero, A passenger, uit de serie Scenery of time, 2014, olie op doek, 55 x 50 cm.

Werk van Reniere&Depla, Salon blanc, november 2010.

DE KUNST VAN HET PRESENTEREN Hoe leren galeries, musea en kunstorganisaties je kennen? Hoe kan een portfolio je werk op een aantrekkelijke manier presenteren? En welke andere middelen kan je inzetten om jezelf en je beeldend werk helder en efficiënt voor te stellen? Aan de hand van heel wat voorbeelden uit de praktijk bezorgt het kersverse boek ‘De kunst van het presenteren’ je tal van bruikbare tips. Meer info vind je op blz. 14.

27

KUNSTLETTERS

28

BOEKEN KARIN HANSSEN Een gezin geniet op een mooie zomerdag van een picknick. Een vrouw in een fleurige rok vangt vlinders op een terras met prachtig vergezicht. Er wordt gewinkeld, gewandeld, een kampvuur gestookt in de tekeningen en schilderijen van Karin Hanssen. Het lijkt er erg onschuldig aan toe te gaan. Maar dat is slechts schijn. De dreiging is voelbaar, alsof je bij een film terugspoelt naar het moment net vóór het drama zich voltrekt. Hanssen neemt foto’s, reproducties en filmstills als uitgangspunt en gebruikt graag de techniek van de flashback. De notie van verleden en tijd speelt dan ook een hoofdrol in haar werk. Het laat haar toe afstand te nemen van haar onderwerp. Zowat alle beelden gaan terug op eenzelfde periode, die zich tussen de jaren 50 en 70. Het was een periode van heropbouw en hoop, waarin fotograferen en filmen plots toegankelijk werd voor iedereen. Dat leverde een explosie aan beeldmateriaal op, waaronder beelden die Hanssen als ‘Trojaanse paarden’ beschouwt: schijnbaar onschuldige beelden die een verborgen boodschap bevatten en de kijker manipuleren omdat hij er niet argwanend tegenover staat. ‘The Thrill of it all’ was een vertrekpunt voor één van haar reeksen. Deze amusementsfilm uit 1963 gebruikt humor om een conservatieve boodschap mee te geven. ‘Een vorm van manipulatie die als een virus de

huiskamer binnensloop’, noemt Hanssen het. Ook andere reeksen geeft ze geleende titels die gedeeltelijk haar inspiratiebronnen verraden. Zo kreeg een recente reeks van 22 olieverfschilderijen - 2 ‘moederschilderijen’ en 20 afgeleide werken - de titel ‘A Room of One’s Own’ mee, naar een feministisch essay van Virginia Woolf. Het werk van Karin Hanssen bevat ook heel wat verwijzingen naar de kunstgeschiedenis. Zo komt het thema van de ‘Rückenfigur’, een personage dat met de rug naar de kijker is afgebeeld, vaak terug. We vinden het in hedendaagse kunst, zoals bij Borremans, maar het kent een lange geschiedenis en werd ook gebruikt door schilders als Friedrich en Vermeer (‘een meester in het onttrekken van een beeld uit zijn tijd’, noemt Hanssen hem). Bovendien speelt fotografie een belangrijke rol. Foto’s, die vaak zelf verwijzen naar schilderkunst, inspireren haar tot schilderijen waar de foto opnieuw wordt binnengesmokkeld. Zo bezorgt ze de foto haar oorspronkelijke identiteit terug. ‘The borrowed gaze’, zo omschrijft ze dat lenen van de blik van de fotograaf om er een eigen kijk aan toe te voegen. Ze koos het ook als titel voor deze monografie die een terugblik biedt op 25 jaar schilderen en tekenen.

Er zijn de werken: ‘Ze laten zich niet kennen, al lijken ze zich bloot te geven. Ze verbeelden. Ze creëren mogelijkheden. Er is geen mededeling. Er is geen getuigenis. Er is geen ontknoping.’ Zo opent curator Sofie Van Loo haar bijdrage in 'Under a poor cloak you commonly find a good drinker', een kunstenaarsboek van Adriaan Verwée. Het boek verschijnt naar aanleiding van de gelijknamige solotentoonstelling die dit najaar in Museum M in Leuven liep. Wanden opgebouwd uit gipsen blokken, structuren die lijken op de rekken om ramen te vervoeren. Of ruw afgewerkte maquettes onder hard tl-licht, schijnbaar achtergelaten verpakkingen? Adriaan Verwée creëerde in Leuven een totaalinstallatie met gips, hout en glas als broze standaardmaterialen. Zijn ruimtelijke sculpturen en ingrepen balanceren op de grens tussen restanten en afgewerkte beelden. Zijn de werken lege plekken of willen ze net omgaan met wat er al aanwezig is?

En het boek: een manier om een antwoord te zoeken op de vraag of architectuur en kunst verder reiken dan hun materiële aanwezigheid. Het toont mooie kleurenfoto’s van de tentoonstelling waarin Verwée, in een spel met aan- en afwezigheid, oudere en soms reeds vernietigde reeksen werken herbedacht. Daarnaast bevat het boek ook veel beeldmateriaal uit zijn praktijk in het atelier. Zo legt hij iets wat doorgaans onzichtbaar blijft voor de toeschouwer bloot. Met zijn consistente lijn en doordachte vormgeving neemt dit openwaaierend kunstenaarsboek een eigen plaats in het oeuvre van Adriaan Verwée in en vormt het een mooie uitnodiging om zijn werk van dichtbij te leren kennen.

[LANNOO, 240 BLZ, 35 EURO]

ADRIAAN VERWEE UNDER A POOR CLOAK YOU COMMONLY FIND A GOOD DRINKER

[MER. PAPER KUNSTHALLE, 212 BLZ, 39,5 EURO]

29

DECEMBER 2014

DE ZEE Kunstenaars uit de recente en minder recente geschiedenis samenbrengen rond het thema ‘de zee’, dat was het oorspronkelijke opzet van deze ambitieuze tentoonstelling in Oostende. Maar het overlijden van Jan Hoet, die mee de krijtlijnen van de expositie uitzette, verbreedde de focus. Daardoor is het evenement niet alleen een eerbetoon aan de zee geworden, maar ook aan Hoet, nog eenmaal een ‘hardop denken in tentoonstellingen’. Met een centraal luik in Mu.ZEE en ingrepen op een dozijn locaties in Oostende omspant deze expo de periode van midden 19e eeuw tot nu. Van de zeezichten van de hand van William Turner tot werken die speciaal voor deze expo, als eerbetoon aan Jan Hoet, werden gecreëerd. Als uitgangspunt koos Hoet ‘La vague’ van Gustave Corbet: geen voorspelbare marine, maar een immense golf, die de rusteloze oerkracht van de natuur blootlegt. Aan de overkant hangt William Turners ‘Three Seascapes’, samen met een hedendaagse tegenhanger: een woelige zee van Thierry De Cordier, geschilderd in vibrerende inktzwarte en donkergrijze tinten. Net zoals bij Courbet, ook hier geen zee om even in weg te dromen. Geen kunst om te behagen. Die confrontaties en linken, waar Jan Hoet bij het samenstellen van zijn exposities telkens fervent naar zocht, zijn op deze expositie eerder met mate aanwezig. De fraaie catalogus

toont wat ook in Mu.ZEE al opvalt: het kunstevenement bevat heel wat mooi werk, maar is met meer dan 200 werken ook enorm omvangrijk. Ensor, Brusselmans, Spilliaert zijn op vraag van Jan Hoet nadrukkelijk aanwezig, net als de onvermijdelijke mosselpot van Marcel Broodthaers, maar ook nieuw werk van Guillaume Bijl. Een hommage aan Jan Hoet is natuurlijk ondenkbaar zonder zijn poulains, de kunstenaars die hun artistiek succes mee te danken hebben aan de vader van het S.M.A.K. Het arte povera boegbeeld Jannis Kounellis, bijvoorbeeld. Hij gaat aan de slag met wrakhout, met vergankelijkheid, met tragische restanten van een reis die nooit werd afgemaakt. Pascal Marthine Tayou pakt uit met enkele relikwieën van Hoet, terwijl Kris Martin het Lam Gods laat verrijzen op het strand van Oostende. En uiteraard is ook Documenta IX goed vertegenwoordigd, met namen als Thomas Schütte, Joseph Beuys, Bill Viola en Rodney Graham. Je kan nog tot 19 april 2015 in Oostende van deze hommage genieten. Voor later blijft deze mooie catalogus als terugblik en uiteraard de zee zelf, die met haar onevenaarbaar kleurenpalet, een grenzeloze, tijdloze bron van inspiratie blijft.

Nog tot 8 februari 2015 kan je in het S.M.A.K. het oeuvre van Berlinde De Bruyckere gaan herontdekken. Inderdaad, ‘her’ontdekken. De Bruyckere is immers tot een sleutelfiguur in de hedendaagse kunst uitgegroeid. Dat maakt dat ze in heel wat internationale musea tentoonstelt, maar er sinds ruim tien jaar geen soloproject van haar in eigen land te zien was. De straffe expo, met de indrukwekkende installatie ‘Kreupelhout – Cripplewood’ als centrale as, toont de evolutie die het werk van de Gentse kunstenares heeft doorgemaakt. Al net zo imponerend is de eerste monografie die aan haar oeuvre is gewijd. Van de figuren, verstopt onder dekens, de paardenrompen tot de beelden in was die geleidelijk aan muteren van een menselijke naar een vegetale vorm, altijd is het lichaam bij De Bruyckere tegelijk kwetsbaar en vol geweld. In een verhelderend essay in het boek schrijft Emmanuel Alloa: ‘Haar sculpturen zijn als het ware momentopnamen van een hardnekkig gevecht om een eenheid terug te vinden die misschien nooit bestaan

heeft maar in elk geval onherroepelijk verloren is. Wat blijft is de hechting.’ In deze monografie gunt De Bruyckere je ook een blik in de interne keuken, laat zien hoe beelden aanzetten kunnen vormen voor haar werk. Je ziet schilderijen van oude meesters als Hiëronymus Bosch of Lucas Cranach, maar net zo goed beelden van verwrongen lichamen in de dansvoorstellingen van les ballets C de la B, een intieme foto van haar man die haar zoon met koorts in de armen houdt of foto’s van reddingswerken in El Salvador of de etnocide in Rwanda. Al die indrukken resoneren in een oeuvre met een universeel karakter. Nu de internationale actualiteit ons blijft confronteren met gebeurtenissen waarbij de menselijke waardigheid op de helling staat, biedt De Bruyckeres kunst een kwetsbaar, maar ook sterk en troostend antwoord.

[BORGERHOFF & LAMBERIGTS, 320 BLZ, 45 EURO]

BERLINDE DE BRUYCKERE

[MERCATORFONDS, 304 BLZ, 64,95 EURO]

30

OKTOBER 2014

ZOEKERTJES AANGEBODEN: MATERIAAL

KUNSTKOFFER FLIGHTCASE

Koffer met inbouwhandgreep en op wieltjes voor transport schilderijen van max.1 x 1,20m. Volledig afneembaar deksel met vlindersloten en ingebouwde sloten. Stevige afwerking zowel buiten als binnen. Afm: 1,13 x 1,25 m / h: 45 cm. Prijs: 150 euro. gsm: 0475 35 04 41 url: www.nadinedeklerk.com mail: [email protected]

ATELIERRUIMTE OOSTAKKER

In gerenoveerde, goed geïsoleerde schuur in boomgaard. 7x9m. Geschikt voor schilders, beeldhouwers,… Water en elektriciteit beschikbaar. Prijs: 125 euro per maand (inclusief water en elektriciteit). Onmiddellijk vrij. Ligging: Oostakker. gsm: 0485 20 43 07 mail: [email protected]

ATELIERRUIMTE ANTWERPEN

OPHANGSYSTEEM KADERS

Vanaf 150 euro (exclusief kosten) een gedeeld atelier waar je met zielsgenoten kan creëren en werken. gsm: 0489 86 99 56 url: www.prevenda.be mail: [email protected]

MATERIAAL VOOR BRONSGIETEN

Zeer rustige ruimte met veel licht, 2e verdieping, 60m², maximum 2 gebruikers. In Centrum Gent. Prijs: 250 euro/ maand tel: 0475738664 mail: [email protected]

Ophangsysteem kaders, stang grijs 4x4mm - 200cm (28 stuks) + klemhaak (22 stuks). gsm: 0494 60 62 79 url: www.gerdavaneetvelde.be mail: [email protected] Smeltkroezen, giet-en boetseerwas, patines, siliciumbrons,tangen zijn te koop wegens stopzetten bronsgieten. gsm: 0497 89 64 32 url: chrismasson.exto.nl mail: [email protected]

REK VOOR TEKENPAPIER + LOT PAPIER, FOTOALBUMS, PORTFOLIO'S

Stevig rek voor papier, staanders, stevige planken. Prijs: 135 euro. Ook groot lot teken- en gekleurd papier, blokken verschillende dikte, handgeschept papier in verschillende formaten. Lot handgemaakte fotoalbums, portfolio's, schriften voor kalligrafie,… Foto's op aanvraag. tel: 050 33 00 21 mail: [email protected]

ETS

Te koop: etspers, ook geschikt voor lino. Met verwarmingsplaat. Ook te verkrijgen: etspapier en grote kast met schappen voor papier. Prijs overeen te komen. Zelf afhalen in regio Leuven. Wegens opruimen atelier. mail: [email protected] GEZOCHT: MATERIAAL

GEZOCHT: EEN TERREIN VOOR TOTAALKUNSTPROJECT

Ik zoek een terrein van 3000 m² voor een multicultureel kunstproject met containers. gsm: 0497222572 url: pascalghyssaert.webs.com/ mail: [email protected]

Z-ACRYL LITHOGRAPHIC PLATES

ATELIER/WERKPLAATS GENT

ATELIER TE HUUR IN BRUSSEL (NABIJ CENTRUM)

Mooi gelijkvloers atelier van 40m² aan binnentuin in gerenoveerde oude drukkerij. Hoog plafond, veel licht, rustige omgeving en centrale ligging in Brussel (Dansaert). Voor kunstenaar of bureau (geen repetitieruimte/ lawaaierige activiteit). Prijs: 425 euro/maand + kosten. gsm: 0495 27 29 30 url: www.tmrx.org mail: [email protected]

WOON EN ATELIERRUIMTE

Op zoek naar de ideale atelierruimte om jou dromen waar te maken? Momenteel bieden wij prachtige atelier en leefruimtes op unieke locaties. tel: 03 740 74 00 url: nl.cameloteurope.com mail: [email protected]

HET KAPSALON ANTWERPEN

Ben je ontwerper, kunstenaar, stylist of gewoonweg stijlgoeroe en apprecieer je een a-typische werkruimte? Een heus kapsalon met alles erop en eraan zoekt een kandidaat voor een aparte invulling. gsm: 0489 86 99 56 url: www.prevenda.be mail: [email protected]

GROOT ATELIER IN ANTWERPEN CENTRUM (DELEN MOGELIJK)

Achterruimte van een galerij/design showroom, 55m² atelier + 40m² werkplaats met werkbank en tools. Max. 4 personen, 620 euro. mail: [email protected]

TE HUUR: ATELIERRUIMTE IN OOSTENDE

Ik ben op zoek naar enkele z-acryl lithografische polyestervellen. gsm: 0468 25 5092 mail: [email protected]

Gelijkvloers, veel lichtinval. gsm: 0476 87 03 35 mail: [email protected]

AANGEBODEN: ATELIERRUIMTES

ATELIERRUIMTES IN ANTWERPEN TE HUUR

CAS-CO BIEDT RUIMTE VOOR BEGINNENDE KUNSTENAARS

Cas-co vzw wil beginnende en pas afgestudeerde kunstenaars ondersteunen bij het ontplooien van hun artistieke kwaliteiten. Naast ondersteunende taken voor de kunstenaars gaat Cas-co op zoek naar betaalbare en kwaliteitsvolle werkruimtes. Op 1 januari 2015 zal Cas-co haar eerste atelierruimtes openen in de Vaartstraat 94, 3000 Leuven. url: www.cas-co.be

In Atelier 4711 -werkplaats voor kunst en educatie- zijn atelierruimtes en/of kantoorruimtes voor kunstenaars en artistieke organisaties te huur die meerwaarde zien in het delen van expertise, knowhow en ideeën. Prijs: afhankelijk van de oppervlakte tussen 200 en 375 euro/ maand. tel: 03 290 69 66 url: www.veerman.be mail: [email protected]

GEZOCHT: ATELIERRUIMTES

ATELIERRUIMTE IN BRUSSEL

Ik ben op zoek naar een atelierruimte in Brussel. Een leegstaand winkelpand of tijdelijk gebruik mag zeker ook. 30m² volstaat, delen geen probleem. Ik ontwerp theaterkostuums en werk voornamelijk met textiel en objecten. gsm: 0496 25 45 59 mail: [email protected]

GEZOCHT: GRATIS WERKPLAATS/ATELIER IN OOSTENDE

Schilderes zoekt een gratis werkruimte (niet voor domicilie!) om te schilderen in Oostende. Een maandelijkse provisie voor elektriciteit en water kan ik betalen. gsm: 0470 53 6788 url: www.gloriaromberg.com mail: [email protected]

ATELIERRUIMTE IN HET MECHELSE

Ik ben keramisch ontwerpster en ben op zoek naar een heldere atelierruimte in het Mechelse. Min. 40m², water, verwarming en natuurlijk licht. Mag ook een leegstaand winkelpand zijn (eventueel voor tijdelijk gebruik dan). url: www.ilonavandenbergh.be mail: [email protected]

HOUTATELIER DELEN - REGIO ANTWERPEN

Ik ben op zoek naar mensen die samen willen nadenken over een gezamenlijk houtatelier waar we de grote machines zouden delen en die dit in de (nabije) toekomst willen realiseren. gsm: 0486 44 23 66 url: thankstothetree.be mail: [email protected]

ATELIER

Atelierruimte gezocht in Oostende, eventueel te delen met meerdere kunstenaars. Ik zoek een lege ruimte, die ik toch gezellig en warm kan inrichten om te gebruiken als schildersatelier. Klein budget. gsm: 0478 54 24 48 mail: [email protected]

ATELIER GEZOCHT REGIO LEUVEN

Ik zoek een lege ruimte die wat vuil mag worden, als schildersatelier. Regio Leuven. Helaas max. 70 euro per maand. mail: [email protected] AANGEBODEN : TENTOONSTELLINGSRUIMTES

GALERIJRUIMTE

Mooie galerijruimte, volledig gerenoveerd in oud postgebouw te Rupelmonde (deelgemeente van Kruibeke) en nabij Temse. Beschikbare ruimte: 75m², met doorkijk naar kleine tuin en terras. gsm: 0473 52 07 11 mail: [email protected]

ATELIER EN EXPORUIMTE CENTRUM GENT

Gerenoveerde atelier- en expositieruimte in het centrum van Gent, 60m², alle faciliteiten aanwezig (water, sanitair, internet). Veel natuurlijke lichtinval. Prijs overeen te komen. gsm: 0495 52 65 62 mail: [email protected]

PRACHTIGE TENTOONSTELLINGSRUIMTE ANTWERPEN

De IJsfabriek in Antwerpen, naast het trendy Groen Kwartier, biedt vanaf december 2014 terug zijn tentoonstellingsruimtes aan, op week- en maandbasis. Alles te bespreken. Gratis, exclusief verzekering. gsm: 0477 48 55 11 url: www.deijsfabriek.be mail: [email protected]

KUNSTLETTERS

31

Uw zoekertje in KUNSTLETTERS? Op www.kunstwerkt.be kan je nu (na eenvoudige registratie) zélf je zoekertjes (met foto’s) plaatsen. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTERS: 12 januari 2015.

GRATIS TENTOONSTELLEN IN KIJKVENSTER

Wie wil gratis één maand zijn werken tentoonstellen in het ‘kijkvenster’ te Duffel. Géén rechtstreekse verkoop. Zeer beperkte ruimte, maar in centrum van Duffel. gsm: 0477 37 31 85 url: www.willgillemot.be mail: [email protected]

komen voorstellen voor 1 dag (11u-17u). Verschillende ruimtes en een prachtige mooie grote tuin. mail: [email protected]

GEZOCHT: SCHILDER DIE IN OPDRACHT WERKT

GEZOCHT : TENTOONSTELLINGSRUIMTES

Wil je in opdracht schilderen? Ik ben op zoek naar een kunstschilder die op basis van een foto een schilderij voor mij wil maken. mail: [email protected]

EXPOSITIERUIMTE REGIO ANTWERPEN

GEZOCHT: DEELNEMERS HET NIEUWE TIJD MUSEUM

Ik ben op zoek naar een expositieruimte waar ik mijn driedimensionale beelden kan exposeren samen met werken van Paul Kostabi (USA) en Peter Klashorst (Nl). Liefst in de regio Antwerpen. mail: [email protected]

Dit is een volledig nieuw en origineel project. Diverse richtingen in de beeldende kunsten en fotografie komen aan bod. Concept: reizend museum. mail: [email protected]

EXPOSITIERUIMTE VOOR SCHILDERIJEN LEUVEN

Ben je aangesloten bij een kunstgroep, een teken- of schildersclub, laat dan je groep vermelden op mijn site tel: 051 74 83 88 mail: [email protected]

Gezocht: expositieruimte of café waar ik gratis mijn olieschilderijen kan tentoonstellen. Liefst in Leuven. gsm: 0478 97 44 89 mail: [email protected]

20 SCHILDERIJEN 70/50 ZOEKEN TENTOONSTELLINGSRUIMTE

Ik wil graag een nieuwe serie schilderijen tentoonstellen. Bij voorkeur zomer 2015. gsm: 0034 627 31 63 06 mail: [email protected]

GEZOCHT: WEBADRESSEN KUNSTVERENIGINGEN

GEZOCHT: DIGITALE FOTO'S

Ik ben op zoek naar rechtenvrije foto's voor beeldvorming. Onderwerpen: grunge, expressieve poses, stad, leuke kapsels, mode, sixties, enz… Beelden moeten hoge resolutie hebben, zodat ik ze op groot formaat kan bewerken. Vergoeding eventueel mogelijk. gsm: 0473 80 25 25 mail: [email protected]

GEZAMENLIJK EXPOSEREN?

Ik ben een jonge modeontwerper uit het Gentse en zou heel graag met andere textielkunstenaars een gezamenlijke expositie houden. Ook ben ik op zoek naar een betaalbare expositieruimte die we dan zouden kunnen omvormen tot een prachtige 'textiele' locatie. url: www.facebook.com/MeldarionCreation mail: [email protected]

AANGEBODEN: ANDERE

LES TEKEN- EN SCHILDERKUNST IN BRUSSEL

Ik geef individuele les teken- en schilderkunst in Brussel. gsm: 498742536 url: www.fajnahanna.com mail: [email protected]

PRIVÉLES SCHILDEREN ACRYL OF OLIEVERF

Ik bied privélessen schilderen met acryl of olieverf aan, in een ruimte in Berchem. Avondlessen 2,5 u/week aan 25 euro/avond. Voorbeelden van huidige studenten kunnen worden opgevraagd. gsm: 0484 43 61 72 url: www.tomdeboeck.com mail: [email protected] GEZOCHT: ANDERE

GEZOCHT: DEELNEMERS KUNSTENPARCOURS IN WILRIJK

De brug is, als symbool of als idee, een rijk uitgangspunt met een schat aan mogelijke interpretaties voor een kunstenaar. Ben jij ontwerper, doener, denker, creatieve duizendpoot, woordkunstenaar, video-expert of beeldend genie? Grijp dan nu je kans en bedenk een nieuw werk rond het thema: de brug. url: www.fameus.be/overdebrug

GEZOCHT: EXPOSANTEN

Ik organiseer op 28 maart 2015 een opendeurdag in residentie Ten Eeckhoute in Brugge. Het concept: zintuigen. Ik zoek exposanten die graag hun werk willen

ARTIEST IN HUIS IN DESTELHEIDE: IETS VOOR JOU? Ben jij een beeldend kunstenaar op zoek naar een atelier? Vormingscentrum Destelheide - gelegen in een rustige en groene omgeving te Dworp - is op zoek naar getalenteerde beeldende kunstenaars die graag resident willen worden. Destelheide leent zich uitstekend voor allerlei creatieve activiteiten. Je bepaalt zelf wanneer een residentieperiode plaatsvindt en hoe lang die duurt. Een residentie in Destelheide is steeds in volpension. In ruil voor 23,50 euro per dag krijg je werkruimte, drie maaltijden en overnachting. Professionele kunstenaars uit Brussel krijgen een reductie van 50 procent. In Destelheide zijn verschillende groepen uit het jeugdwerk of de socio-culturele sector te gast. Zij volgen creatieve vormingen in de verschillende kunstdisciplines. Als artiest in residentie word je gevraagd om een interactiemoment met hen te voorzien via bijvoorbeeld een open atelier, try-out, rondleiding of workshop. Heel laagdrempelig, dus. Als kunstenaar een mooie kans om in alle rust aan nieuw materiaal te werken en om je kunst te delen met een geïnteresseerd en jong publiek.

Geïnteresseerd? Meer informatie? Stuur al je vragen, samen met voorbeelden van je werk of een voorstel van wat je graag wil doen tijdens een residentie naar [email protected]. Uit de inzendingen maakt Destelheide een selectie van kunstenaars die als artiest in huis aan de slag kunnen. www.destelheide.be

TIPS VOOR BEGINNENDE BEELDENDE KUNSTENAARS Je bent een beginnend beeldend kunstenaar en wil met veel enthousiasme aan de slag. Of je bent al een tijdje werkzaam als kunstenaar en je wil niet meer in halfslachtige statuten of schemerzones werken. BAM, het steunpunt voor beeldende kunsten, doet je deze handige TIPS aan de hand. De online brochure gidst je doorheen het kunstenlandschap in Vlaanderen en daarbuiten, helpt je bij het organiseren van je kunstenaarspraktijk en -carrière en biedt een overzicht aan financieringsmogelijkheden. Je vindt ook do's en don'ts bij de promotie en communicatie rond je werk en advies om je werk goed te archiveren en te bewaren. Download de TIPS gratis op www.bamart.be

Atelierbezoek

MARTINE GYSELBRECHT

Tentotips XL

MAQUETTES Tentotips XL

LOVE LETTERS

Uit de webgalerie

HENDRIK BRAET Tentotips

VIKINGEN