KUNST LETTERS DECEMBER 2013 TONY OURSLER. Tentotips DE BLAUWE ROUTE Gesprekken met kunstenaars MAAIKE LEYN. Tentotips XL. Tentotips JOHAN MUYLE

Tentotips

DE BLAUWE ROUTE

Gesprekken met kunstenaars

MAAIKE LEYN

Tijdschrift Verschijnt 5x per jaar Afgiftekantoor 9000 Gent X Jaargang 11

DECEMBER 2013

erkenningsnummer : P209149

KUNST LETTERS

Tentotips

JOHAN MUYLE

Tentotips XL

TONY OURSLER

INHOUD 03 COLLAGE 14 04 TENTOTIPS 09 GESPREKKEN MET KUNSTENAARS: MAAIKE LEYN 12 TENTOTIPS XL: TONY OURSLER 14 ATELIERBEZOEKEN 15 VERBORGEN WERK #2 16 MELANGE 17 UIT DE WEBGALERIE 21 MIJN ATELIER 22 EXPO: DE ANATOMISCHE LES 24 TENTOTIPS XL: OORLOG EN TRAUMA 26 EXPO: VASARELY 28 BOEKEN 31 WEDSTRIJDEN 33 AGENDA 34 ZOEKERTJES

Inspiratiedag voor begeleiders in Design museum Gent, oktober 2013.

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

ABONNEREN OP KUNSTLETTERS?

Claude Blondeel, André De Nys, Ward Desloovere, Winne Lievens, Hilde Van Canneyt.

Een abonnement kost 15 euro (5 nummers). Groepsabonnement: 35 euro (5 nummers). Rekeningnummer: 001-3538770-92 IBAN: BE12 0013 5387 7092 BIC: GEBABEBB Abonneren kan via www.kunstwerkt.be

HOOFDREDACTIE

Ward Desloovere OPMAAK

www.heartwork.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Hilde De Leeuw, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent KUNSTLETTERS IS EEN TIJDSCHRIFT VAN KUNSTWERKT VZW

Bijlokesite, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent tel. 09/235 22 70, [email protected] www.kunstwerkt.be

3

DECEMBER 2013

WEDSTRIJD COLLAGE 14 © www.anerdsworld.com

Het gevecht is voorbij, een rivier, verbrande bomen, op de achtergrond restanten van huizen. Er zijn soldaten gepasseerd, de stad ligt plat, er heerst een bepaalde rust nu.

De Week van de Amateurkunsten (WAK) editie 2014 staat in het teken van ‘De groote kunst’. KUNSTWERKT en het Forum voor Amateurkunsten nodigen je uit om terug te blikken op de Eerste Wereldoorlog, die 100 jaar geleden losbrandde. En dat aan de hand van een originele wedstrijd rond collages.

Laat je inspireren door dit pakkend beeld uit het begin van de 20e eeuw. Zoek verhalen, prenten, documenten, ga op onderzoek en verzamel alles in een persoonlijk beeldverhaal. Een professionele jury zorgt voor een verscheiden selectie. Doe mee aan deze collagewedstrijd en win met je werk een plek op een bijzondere tentoonstelling. Veel succes! Met collages bedoelen we een mix van materialen op eenzelfde drager. Ga hierin zo ver als je maar wil, maar je inzending mag maximaal 350 gram wegen en moet in een envelop van max. 156 x 220 mm passen.

De ‘Groote Oorlog’ sloeg verwoestend toe. Zeker ook in onze contreien. Dit aangrijpende beeld van Diksmuide spreekt boekdelen. Het is afkomstig van een stereoscopische camera die onlangs is opgedoken, met originele glasplaten waarop scènes uit WO I staan afgebeeld. (Dit soort camera werd tijdens de oorlog gebruikt om de slagvelden te fotograferen.) Het beeld straalt gruwel uit, maar heeft ook esthetische waarde. En stelt je vragen, die we als uitgangpunt nemen voor deze collagewedstrijd: kan iets lelijks en vervreemdend ook esthetisch zijn? Hoe beeld je dat uit? Hoe breng je allerlei contradicties samen tot een samenhangend geheel?

WAT? Een collagewedstrijd voor iedereen. HOE? Lees het reglement op www.kunstwerkt.be of www.wak.be Stuur je werk op naar KUNSTWERKT, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent WANNEER? Indienen van het werk kan tot en met 1 april 2014.

4

KUNSTLETTERS

TENTOTIPS PATRICIA JOHANSON Het bewustzijn van verbondenheid tussen mens en natuur staat centraal in het oeuvre van de Amerikaanse kunstenares Patricia Johanson (°1940). Al meer dan vijftig jaar is ze wereldwijd één van de belangrijkste pioniers op het gebied van ecologische kunst. Haar gedachtegoed is uitgegroeid tot het tastbaar bewijs dat kunst wel degelijk een bijdrage kan leveren aan een betere leefomgeving. Johanson bedenkt sculpturale oplossingen voor milieuproblemen en planologische vraagstukken met betrekking tot onder meer overstromingen, erosie, sedimentatie. In haar landschapsarchitectuur houdt ze steevast en met prioriteit rekening met het herstellen van de verloren habitat van plaatselijke planten- en dierengemeenschappen.

Dallas Pteris Paths & Duckweed, 1981-863

Saggiataria Underwater, 1981-86

In 1969 kreeg Johanson een uitnodiging van het tijdschrift House & Garden om een tuin te ontwerpen, die dan later zou worden gerealiseerd. De kunstenares maakte meer dan honderdvijftig schetsen. Het werd een doorwrocht artistiek en ecologisch droomproject, dat de basis legde voor haar latere werk. De redactie van het tijdschrift, die een ontwerp voor een elegante, kleine achtertuin verwachtte, was niet echt onder de indruk. De voorstellen van de onbegrepen kunstenares werden niet gepubliceerd. En ook niet concreet uitgewerkt. Johanson ontwikkelde ideeën rond permacultuur, decennia vóór de internationale transitiebeweging en andere eco-activisten er op focusten. Johanson pleitte voor het telen van gewassen op daken in de stad, tussen kantoorgebouwen, in parkeergarages en zelfs op zee. Ook recyclage van afvalstoffen kreeg haar volle aandacht. Haar landschapsarchitectuur is meestal geïnspireerd op de vorm van planten, op de kleurvlekken van vlindervleugels, of op de vormgeving van andere organismen. Vanaf de jaren tachtig maakt Johanson uit de schetsen ook maquettes in keramiek en brons. De retrospectieve in Sittard omvat pakweg honderddertig kleurrijke ontwerptekeningen, maquettes, foto’s en video’s die dit visionaire talent in de kijker plaatsen.

Het project ‘Fair Park Lagoon’ in Dallas Texas (1981-1986) behoort tot één van haar meest bekende grootschalige realisaties. Een door algen overwoekerde lagune werd ecologisch terug gezond gemaakt. De eroderende oeverrand van de waterplas werd versterkt door meerdere looppaden doorheen het water, in de vorm van lokale planten. Op die manier werd extra ruimte gecreëerd om mens en natuur dichter bij mekaar te brengen. Ook ‘Ellis Creek’ werd gerealiseerd, weliswaar met een prijskaartje van honderddertig miljoen dollar. Het betreft een waterzuiveringsvoorziening voor de stad Petaluna in Californië (20002009). Johanson omarmde hier de dynamiek van de getijden, van seizoenswisselingen, groei en verval, kleurveranderingen door veranderende lichtinval en nog meer natuurlijke processen. Gekunstelde technische oplossingen werden geminimaliseerd. Het project bestaat uit een getijdenmoeras, meer dan 110 hectaren groot. De golfslag van de zee voegt constant verse zuurstof aan het water toe. Anderzijds remt een dichte begroeiing van waterplanten de waterstroom in de vijvers af, terwijl diezelfde planten ook vervuilende stoffen absorberen. Bovendien omvat dit huzarenstukje achttien hectaren oxidatievijvers, watergebieden die rioolwater zuiveren en filtervijvers voor het verwijderen van zware metalen. De plattegrond van de vijvers heeft de vorm van een met uitsterven bedreigde muizensoort die in het moeras leeft. Patricia Johanson blijft erin geloven dat de dromen van de kunstenaar kunnen leiden tot positieve veranderingen die het verschil kunnen maken. Haar tekeningen worden steeds vaker opgenomen in museumcollecties. Voor de Amerikaanse kunstenares ontstaat de echte kunst pas als er concrete realisaties aan gekoppeld worden. Meer dan enkele pilootprojecten levert dat helaas voorlopig niet op. In de nabije toekomst kan onze wereld hopelijk getransformeerd worden tot één groot kunstwerk, geïnspireerd door de visionaire gedachtewereld van Johanson. Waarom zouden wij daar niet samen van dromen…

Saggiataria Underwater, 1981-86

PATRICIA JOHANSON - THE WORLD AS A WORK OF ART

Museum Het Domein, Sittard • Tot 26 januari 2014 • www.hetdomein.nl

5

DECEMBER 2013

GELINKT: DE COLLECTIE NETWERKT

© Design museum Gent

Lieven Daenens, sinds 1 oktober 2013 de eredirecteur van het Design museum Gent, maakte voor deze tentoonstelling een persoonlijke selectie van topstukken die het museum onder zijn leiding van 1974 tot einde september 2013 heeft verworven. Zijn keuzes worden niet zomaar getoond, maar krijgen een centrale plaats in een inspirerend nieuw netwerk van designvoorwerpen. Collectiestukken worden dus gelinkt aan andere objecten, waarvan er ook heel wat van buiten het museum afkomstig zijn. Het Design museum Gent bezit vandaag een hoogstaande internationale verzameling met onder meer belangrijke voorbeelden van het moderne constructivisme en de Stijl, vroege en naoorlogse iconen van het Scandinavische modernisme, topstukken van het Italiaanse naoorlogse design en ook een ruime vertegenwoordiging van het postmodernisme. De expo toont je het rebelse Alchimiadesign, de

Memphisvoorwerpen , het speelse Alessi-assortiment, behoedzaam aangevuld met representatief werk van internationale én Belgische boegbeelden. Van Ron Arad en Shiro Kuramata tot Maarten Van Severen. Dhaenens stond er op om niet alleen losse objecten te kiezen maar hij integreerde in de presentatie ook de drie volledige interieurs van de Belgische tenoren van de art nouveau Victor Horta, Henry Van de Velde en Paul Hankar. Ze behoren tot de belangrijkste kunsthistorische aanwinsten waarop hij tijdens zijn museumcarrière de hand kon leggen. Verder zijn er vazen, dienbladen, serviezen, luchters, stoelen, kasten. De selectie is uitermate divers. De enige constante is de link met functionaliteit. “Minder of meer functionaliteit, daar valt nog over te redetwisten, maar de link moet er wel zijn, dat is de constante in de definitie van design”, aldus de voormalige directeur.

GELINKT: DE COLLECTIE NETWERKT

Design museum, Gent • Tot 2 maart 2014 • www.designmuseumgent.be

DE BLAUWE ROUTE Villa Empain trakteert haar bezoekers op een denkbeeldige reis die start aan de Middellandse Zee en leidt naar China. We volgen het spoor van de zijderoute met als leidraad de kleur blauw, die al eeuwenlang kunstenaars, ambachtslui en dichters uit zowel het Oosten als het Westen inspireert. ‘De Blauwe Route’ laat ons kennismaken met het indigo van geweven stoffen, de blauwe keramiek van het Ottomaanse Rijk en Midden-Azië, sculpturen en juwelen van turkoois, lapis lazuli en saffier en uiteindelijk ook het befaamde Chinees blauw. In de Grieks-Romeinse oudheid werd blauw beschouwd als een ‘barbaarse’ kleur. In het Oosten daarentegen werd blauw toen reeds gebruikt in de kunst en in het dagelijkse leven, voor religieuze rituelen, voor het verven van textiel, het decoreren van keramiek en glas, en voor het versieren van kostbare juwelen. Indigo, ook anil genoemd, gaf zijn naam aan de Nijl, de ‘blauwe rivier’ van Egypte. In het land der farao’s bracht blauw geluk in het hiernamaals. Turkoois was gewijd aan de godin Hathor, het symbool van de vrouwelijke vruchtbaarheid. De Perzen dachten dat de wereld

rustte op een saffier waaraan de hemel zijn glans dankte, terwijl men in het oude China blauw de geneeskrachtige eigenschappen van de indigoplant toedichtte. Blauw werd er gebruikt bij het vervaardigen van papier, kleren en porselein. De Tibetanen koesterden turkoois dan weer als beschermer van waters en bronnen. In het Oosten gelooft men al sinds mensenheugenis dat blauw bescherming biedt tegen onheil, maar in Europa is men vreemd genoeg pas vanaf de 12e eeuw meer waarde gaan hechten aan die kleur en zijn uiteenlopende nuances. Pas in het moderne tijdperk treedt blauw in het Westen resoluut op de voorgrond. Uiteindelijk wordt het zelfs de algemene lievelingskleur, vóór rood en groen. Blauw symboliseert voor ons vandaag de droom, de wijsheid en de sereniteit. De kleur wordt geassocieerd met de zuiverheid van water, de onbegrensdheid van de hemel en de zee, de goddelijke of koninklijke aura. De tentoonstelling is een reis door tijd en ruimte, langs culturen en kunsten, in een brede waaier van expressievormen. Meer dan veertig moderne en hedendaagse kunstenaars gaan voor blauw.

Naast werken van kunstenaars als Pierre Alechinsky, Yves Klein en Joan Miró werd er veel werk bijeengebracht van Oosterse kunstenaars, bij ons minder gekend maar daarom niet minder sterk.

Sahand Hesamiyan, Sulook, 2012, staal, UV-kleur en zwart licht, 190 x 417 x 190 cm. © kunstenaar / Courtesy The Third Line, Doebai.

DE BLAUWE ROUTE

Villa Empain, Brussel • Tot 9 februari 2014 • www.villaempain.com Tarek Al Ghoussein, Untitled 9 (C Series), 2007, digitale Lambda-print, 60 x 90 cm.

6

KUNSTLETTERS

RAOUL DE KEYSER Zijn geboortestad Deinze en de woonomgeving aan de Leie waren voor Raoul De Keyser (19302012) zijn leven lang een bron van inspiratie. Een jaar na zijn overlijden herdenkt het Museum van Deinze en Leiestreek de belangrijkste abstracte schilder van ons land met een tentoonstelling van zijn vroegste werken. De Keyser was een laatbloeier. Zijn artistieke loopbaan wordt voor het eerst opgemerkt in 1966, als hij samen met Raveel en enkele andere vrienden, een kunstzinnige meerwaarde creëert in de kelders van het kasteel van Beervelde. In 1967, twee jaar na zijn eerste tentoonstelling, sleept hij de Prijs van de Jeune Peinture Belge in de wacht. Het duurt echter nog tot de tweede helft van de jaren tachtig vooraleer de naam ‘De Keyser’ opduikt in de belangrijke internationale tentoonstellingen en in prominente collecties.

Hij is dan al de vijftig gepasseerd. In zijn vroegste werken neemt Raoul De Keyser alledaagse motieven als uitgangspunt voor zijn contrastrijke composities. De kunstenaar is vooral geboeid door de meest banale voorwerpen, waar niemand aandacht aan schenkt: een sok aan de wasdraad, een deurklink,… Eind jaren zestig wordt het werk fragmentarischer en abstracter. De blik reikt ook verder naar het landschap en de wolkenluchten. De Keyser is in de eerste plaats gefascineerd door grenzen en begrenzing. Hij schildert witte lijnen op een groen vlak; de krijtlijnen op een voetbalveld. Hij schildert een detail van een prikkeldraad, een hoek in de woonkamer. Met uitgepuurde composities weet hij telkens weer zijn onderwerpen te reduceren tot hun essentie.

RAOUL DE KEYSER. 1964-1970

Museum van Deinze en Leiestreek • Tot 19 januari 2014 • www.museumdeinze.be

MICHIEL COXCIE Michiel Coxcie (1499-1592) was in zijn tijd één van de meest invloedrijke schilders in de Lage Landen. Zijn bijnaam ‘De Vlaamse Rafaël’ geeft aan hoe hoog zijn talent werd ingeschat door zijn tijdsgenoten. In de jaren 1520 kreeg Coxcie een stevige opleiding in het atelier van Bernard van Orley in Brussel. Daarna verbleef hij zeven jaar in Italië waar hij uitgroeide tot een toonaangevende schilder. Zo realiseerde hij onder meer de fresco’s voor de oude Sint-Pieterskerk in Rome. Na zijn terugkeer introduceerde Coxcie in de Nederlanden artistieke revolutie, een schilderstijl die zuiver gebaseerd was op de stijl van de Italiaanse hoog renaissance. Hij werd één van de favoriete schilders van Keizer Karel en klom snel op tot hofschilder van Filips II. Samen met Titiaan maakte hij wandschilderingen voor het Keizerlijk Paleis in Binche. In opdracht van het Spaanse hof ontwierp hij naast schilderijen, vele wandtapijten en glasramen. Weinig Vlaamse schilders dwongen zoveel respect af en hadden zoveel invloed op hun generatiegenoten als Michiel Coxcie. Tot diep in de zeventiende eeuw herwerkten kunstenaars zijn artefacten. Zelfs Rubens raakte er door geïnspireerd. M Leuven brengt met de allereerste monografische tentoonstelling van Coxcie hulde aan dit eerder onbekend, maar veelzijdige talent. Dit blijkt uit het indrukwekkend oeuvre dat hij naliet: een grote reeks schilderijen, monumenMICHIEL COXCIE - DE VLAAMSE RAFAËL

M, Leuven • Tot 23 februari 2014 • www.coxcie.be

tale glasramen, bekende grafische reeksen en wandtapijten. Coxcies carrière overspande nagenoeg de hele tumultueuze zestiende eeuw, een periode van politiek religieuze commotie met de reformatie en contrareformatie binnen de katholieke kerk. Tijdens de eerste decennia van de opstanden koos Coxcie overtuigd voor de katholieke zijde. Het leverde hem na de Beeldenstorm opdrachten op voor tientallen nieuwe altaarstukken in onder andere Antwerpen, Mechelen en Brussel. Ook tijdens een wandeling in de Leuvense binnenstad ontdek je sporen van deze boeiende periode. De route leidt langs kerken waarvan enkele speciaal opengesteld worden naar aanleiding van deze tentoonstelling. Maak kennis met de manier waarop een kerkbezoek verliep ten tijde van de contrareformatie en met de humanistische traditie van Guy Morillon, de belangrijke Leuvense mecenas van Coxcie, secretaris van Keizer Karel. Ontdek ook in de Brusselse Sint-Michiels- en Goedelekathedraal de monumentale glasramen en altaarstukken van Coxcie. Ook hier krijg je een kleine extra tentoonstelling. Die focust op vier 16e-eeuwse glasramen, bewaard op hun oorspronkelijke plaats. Het Koninklijk Museum Schone Kunsten aan de Regentschapstraat in Brussel bezit twee zeer grote drieluiken van

Michiel Coxcie die niet naar Leuven kunnen reizen. De monumentale meesterwerken ‘Triptiek met taferelen uit het leven van Christus’ en ‘Triptiek van de Gilde van de Grote Voetboog van Brussel’ zijn er uitzonderlijk te zien in een tijdelijke presentatie.

Michiel Coxcie, David en Goliath © Patrimonio Nacional

7

DECEMBER 2013

HUGO CLAUS

ANTHONY CARO

TOM SCHAMP

Anthony Caro, Roll Up, 2009-2010, gelakt staal, 178 x 152,5 x 140 cm / 70 1/8 x 60 x 55 1/8 in. © Erven Hugo Claus. Fotograaf : Steven Decroos. Sabam Belgium 2013.

Hugo Claus (1929- 2008) was niet alleen een groot schrijver. Meer dan vijf decennia lang, tot zijn laatste dagen toe, maakte hij kleine tekeningen en schilderijen. Het hoorde volgens Claus tot de vreugdevolle kanten van het leven. Tijdens de jaren vijftig stond zijn kunstenaarschap in het teken van Cobra en de schilderkunst. Hij voelde verwantschap en raakte bevriend met kunstenaars als Pierre Alechinsky, Asger Jorn, Karel Appel, Corneille, Constant en iets later Roger Raveel. In 1956 hield hij zijn eerste solotentoonstelling in Galerie Taptoe in Brussel. Nadien volgden buitenlandse exposities, maar naarmate de jaren verstreken, nam hij meer en meer afstand van de Cobrabeweging. Zijn oeuvre is niet zo maar onder te brengen onder één noemer, maar moet eerder gezien worden als een dialoog met de grote stromingen van zijn tijd, zoals l’ art brut, popart, abstract– expressionisme, surrealisme. Als beeldend kunstenaar was Hugo Claus bij perioden zeer productief. Hij heeft meer dan duizend werken gemaakt, maar vernietigde er in de loop der jaren ook heel wat. Stijl en stijlevolutie interesseerden hem niet en daarom dateerde hij geen enkel werk. De tentoonstelling in Oostende brengt een groot deel van zijn overgebleven plastisch werk bijeen. HUGO CLAUS - OMDAT IK GEEN BEELD BEN

Mu.ZEE, Oostende Tot 5 januari 2014 www.muzee.be

Onderzoek naar abstractie en experimenteren met materialen stonden centraal in het werk van de Britse beeldhouwer Anthony Caro. ‘Sir’ Anthony Caro, that is, want deze leerling van Henry Moore werd in 1987 geridderd voor zijn bijdrage aan de vernieuwing in de hedendaagse beeldhouwkunst. Caro creëerde sculpturen met gevonden industriële objecten waarvan de oorspronkelijke functie in de vergetelheid is geraakt. Drinkbakken, spoorbielzen en meerpalen, bijvoorbeeld. Verroest staal, gietijzer en hout worden samengeperst binnen een verticale structuur waardoor de werken op het punt lijken te staan te imploderen. In oktober stierf Caro op 89-jarige leeftijd. Vóór zijn overlijden had hij reeds een ensemble van sculpturen in staal, messing en brons geselecteerd voor Galerie Daniel Templon, sinds enkele maanden in Brussel gevestigd.

ANTHONY CARO

Galerie Daniel Templon, Brussel Tot 21 december 2013 www.danieltemplon.com

Koekendozen, speelgoed, fietsen, inpakpapier, platenhoezen of postzegels: Tom Schamp illustreert het allemaal. Ook boeken, uiteraard. Dat leverde hem al tal van prijzen op. Meest bekend bij het jonge publiek is ongetwijfeld de reeks ‘lusboeken’ rond de sympathieke grijze muis-poes-pendelaar Otto. Schamp hanteert een heel eigen stijl, waar vooral véél acryl en karton aan te pas komen, vaak met een lichte voorkeur voor volle, soms donkere tinten die in combinatie met fellere ‘snoepkleuren’ het geheel vaak iets magisch geven. Ontdek het eigenzinnige werk van deze bekroonde illustrator in een bijzonder kleurrijke expo.

TOM SCHAMP

M, Leuven Tot 16 februari 2014 www.mleuven.be

8

KUNSTLETTERS

MUSEUM TO SCALE

Jan Van Oost

Meer dan honderd dozen, elk met de afmetingen 100 x 65 x 60 cm en daarin hoogstandjes van Belgische kunst: dat is ‘Museum to Scale’, een initiatief van Ronny Van de Velde, dat nu in het Brusselse Museum voor Schone Kunsten wordt gepresenteerd. De inspiratie vond deze galeriehouder en kunsthandelaar bij Marcel Duchamp. Tussen 1935 en 1940 creëerde deze kunstenaar tientallen boîtes en valise. Stuk voor stuk kleine rariteitenkabinetten, elk in een bruin lederen draagtas. In zijn draagbaar museum bracht Duchamp tekeningen bijeen, maar ook veel miniversies van bestaande kunstwerken, waaronder uiteraard ook zijn eigen ‘Urinoir’. De presentatie in Brussel toont gelijkaardige valiezen van talrijke Belgische hedendaagse kunstenaars die elk hun eigen ruimte, een miniatuurmuseumzaal op schaal 1/7 op een originele manier hebben ingericht. Dat levert een pak prettige verrassingen op. Tuymans toont in zijn kijkdoos een schilderij over Disneyworld, een verkleinde versie van een muurschildering die hij enkele jaren geleden in München realiseerde.

Peter de Cupere knutselde een indrukwekkend geurlabo in elkaar. Rinus Van de Velde, gekend van zijn muurvullende houtskooltekeningen, stak in zijn doos een piepkleine samenvatting van zijn oeuvre tot nu toe: een combinatie van tekst en beeld balancerend tussen fictie en realiteit. ‘Rotoreliëf’ van Ann Veronica Janssens verrast je op een sensationeel roterend lichtspektakel. Op die manier creëerden 101 kunstenaars (waaronder Jan Fabre, Jan De Cock, Pierre Alechinsky, Koen Van Mechelen, Michel François) een minimuseum met eigen werk. Samen vormt deze presentatie op een prettige manier een staalkaart van Belgische kunst. De tentoonstelling die een glimlach tevoorschijn tovert bij elke bezoeker, heeft verder de ambitie om een ambassadeur te worden van de Belgische kunst in het buitenland. Het project reist immers volgend jaar naar Rotterdam en Florida. Ook in Frankrijk en Italië is er belangstelling. De interactieve website www.museumtoscale.com maakt een bezoek aan de tentoonstelling ook van bij je thuis in de zetel mogelijk.

Gideon Kiefer

MUSEUM TO SCALE

Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel • Tot 2 februari 2014 • www.fine-arts-museum.be

JOHAN MUYLE Na eerdere projecten in Kinshasa trok Johan Muyle in 1995 voor het eerst naar India. Nu, bijna 20 jaar en talloze bezoeken later presenteert hij, in het kader van Europalia India, een solotentoonstelling die je onderdompelt in zijn fascinatie voor het land. Muyle maakt beelden en objecten - nooit helemaal schilderij, nooit helemaal sculptuur- met materiaal dat hij tijdens zijn reizen doelbewust zoekt of - in de meeste gevallen - bij toeval vindt. Die stukken bewerkt hij, ter plekke met de hulp van lokale ambachtslieden of in zijn eigen studio in België. De stad als een groot openluchtmagazijn, dus. “Steden als Kinshasa en Chennai (het voormalige Madras) zijn voor mij immense ateliers vol beelden, affiches, voorwerpen, gebaren en slogans. Ze hebben mijn westerse wereldbeeld en artistieke praktijk volledig bepaald”, aldus Muyle. In Chennai ontdekte hij het werk van schilders gespecialiseerd in het ontwerpen van affiches voor de filmindustrie van Bollywood. Die inspireerden hem voor het maken van enkele JOHAN MUYLE. INDIAN STUDIO

monumentale installaties, in samenwerking met de plaatselijke reclameschilders. Zoals in eerder werk bestaat elke assemblage uit een bonte mengeling van westerse, oosterse en volkse elementen, waarin schilderkunst, mechanica, mise-en-scène, bewegende objecten en tekst samenkomen. Grote wandsculpturen, met in- en uiteenschuivende panelen, Indiase kalligrafie en verrassende en vaak vreemde speelse elementen: een Indische vrouw die op gezette tijden een straal water spuwt, ventilatoren die een briesje veroorzaken en zo een hele serie Indische plaatjes in beweging zetten. Naast die monumentale beeldcollages presenteert Muyle een aantal kleinere mobiele sculpturen. Rondtollende figuurtjes, vaak gecombineerd met een kinetisch element: lampjes, op een ventilator bevestigd, vormen lichtgevende tekens, bij het beklimmen van een trapladder word je op een miniconcert van een Indische trommel getrakteerd of verwelkomd door een veelarmige figuur die naar een Indische godheid verwijst. Werken

CENTRALE for Contemporary Art, Brussel • Tot 6 februari 2014 • www.centrale-art.be [ADN / WDS]

die een heel eigen, kritische, poëtische blik op de condition humaine, godsdienst en de actualiteit verraden. Want het achterliggende thema ligt niet altijd kant en klaar voor het grijpen. “Dat moet ook niet”, legt Muyle uit. “Net als in een film zijn er zowel duidelijke als verborgen thema’s en verhaallijnen. Elk werk bevat inderdaad heel diverse elementen, die je kan opvatten als verschillende toegangspoorten om het werk te benaderen.”

Indian Studio © Johan-Muyle

DECEMBER 2013

9

GESPREKKEN MET KUNSTENAARS MAAIKE LEYN Weemoed en zin voor het extreme maken een wezenlijk onderdeel uit van de grote houtskooltekeningen die Maaike Leyn maakt. De kunstenares die ook slavistiek studeerde, heeft een aparte band met Rusland en tekende lichamen van Oekraïense boerenvrouwen, blaffende honden, tenten. Donkere, ruwe schoonheid, die zich niet gemakkelijk in woorden laat vatten. Op 16 maart organiseert KUNSTWERKT een bezoek aan haar atelier.

Je maakt monumentale houtskooltekeningen op doek. Geen toeval, want werken met deze basismaterialen zou je zien als een rebellie tegen de nieuwe mediamaatschappij? Rebellie is een groot woord. Ik heb moeite met de snelheid en de vluchtigheid van de mediamaatschappij. Er is een overkill aan beelden waardoor beelden eigenlijk hun betekenis verliezen. Mijn werk is een terugkeer naar het ambachtelijke. Ik zie dat het een algemene tendens aan het worden is. Mensen willen opnieuw kleren of meubels die met de hand gemaakt zijn. Ik denk dat heel wat mensen verlangen naar objecten die zoals vroeger met hart en ziel gemaakt zijn. Ik vind het belangrijk om een direct contact te hebben met de materie waarmee ik werk. Bij filmen of in 3D werken is dat contact meer uitgesteld. Tussen het idee en de creatie heb je een grote voorbereidingsfase. Je moet locaties zoeken of materiaal verzamelen. Zelfs als je schildert, is de voorbereiding groter. Zo moet je eerst de kleuren mengen alvorens ze aan te brengen. Houtskool kan ik neerzetten zonder al die voorbereidende handelingen. Als ik begin aan een nieuwe tekening, bedenk ik wel vooraf de compositie en bereid ik mijn doek voor, waarna ik de juiste grootte kies. Maar die voorbereidingen zijn redelijk minimaal en eenmaal aan het werk kan ik volledig in het werk opgaan zonder al te veel onderbrekingen. Ik moet niet stoppen om verfborstels uit te wassen. Je werkt op de grond, legt je doek plat en neemt nu en dan afstand door op een stoel te staan. Je schrijft: “Zittend in mijn tekening ben ik zat en vol verlangen, maar na de roes komt keer op keer de kater. Eenmaal het tekenfestijn voorbij, hang ik mijn tekening aan de muur en zie ik de restanten van een uit de hand gelopen feest.” Je ziet het ook als een gevecht, je hebt heel je lichaam nodig, je geeft je helemaal over in de tekening. Werk je in een trance? In ideale omstandigheden wel. Dan ben je één met je tekening en ben je daar honderd procent door opgeslorpt. Je vergeet alle kleine dagdagelijkse beslommeringen. Dat is het voordeel van in een atelier aan het werk te zijn. Ik word er niet gestoord. Er is ook geen afleiding: enkel jezelf en je werk. Wanneer ik thuis werk, heb ik veel meer afleiding. Er is altijd wel een afwas te doen of een krant die vraagt om gelezen te worden. Is je werk een reactie op het platvloerse, het commerciële, waar alles mooi is en perfecte mensen altijd blij en succesvol zijn? Ik kan me niet voorstellen dat ik poppy werk zou maken met heel veel kleuren. Ik zou dat nep vinden, alsof alles happy is terwijl er ook altijd een droevige onderlaag is. Die trieste onderlaag vind ik eigenlijk veel poëtischer en rijker. In het echte leven doe ik graag zot, maar in mijn tekeningen vind ik het wel spannend om op zoek te gaan naar de schoonheid in het trieste. Ik heb slavistiek gestudeerd en ben lerares Russisch. Het weemoedige is

heel erg aanwezig in de Russische taal en literatuur. Onze maatschappij is heel gematigd en braaf. In Rusland durven mensen veel extremer zijn: intens blij of verdrietig. In het westen zijn we minder intens. Extreme gevoelssituaties vermijden we liever en zien we als te confronterend. Na je studies slavistiek ben je les gaan geven. Maar op je dertigste ben je met een kunstopleiding gestart aan het KASK te Gent. Waarom had je zo veel nood aan een voltijdse opleiding? Het was nooit de bedoeling om nog verder te studeren. Ik tekende en schilderde, specialiseerde me in Russische kunst, ging kunstenaars opzoeken in Moskou. Ik organiseerde ook tentoonstellingen met werk van Russische kunstenaars. In 2005 werkte ik een heel jaar aan een tentoonstelling voor Europalia Rusland in de Brusselse openbare ruimte. Het was een boeiende ervaring, maar ik voelde me tegelijkertijd wat gefrustreerd omdat ik geen tijd meer had om eigen werk te maken. Na die tentoonstelling heb ik beslist om honderd procent te kiezen voor mijn eigen werk. Dat betekende dat ik plots volledig op mezelf aangewezen was en dat vond ik hard. In het gebouw van mijn atelier zaten ook muzikanten, en ik benijdde hen omdat ze konden samenwerken aan nieuwe nummers. Als tekenaar ben je volledig op jezelf aangewezen. Als beginnend kunstenaar is je werk niet goed genoeg om tentoon te stellen, maar tegelijkertijd is het absurd om

10

elke dag met iets bezig te zijn en dat aan niemand te tonen, hard te werken en het resultaat zo nu en dan naar het containerpark te brengen. Zo sadistisch wou ik niet langer zijn voor mezelf. Aan de academie mocht ik eindelijk ook eens andere mensen lastig vallen met mijn werk. Wat heb je er geleerd of misschien wel afgeleerd? Je komt er vooral in contact met mensen die met gelijkaardige of net heel andere dingen bezig zijn. Je hoort heel veel verschillende meningen, soms herken je jezelf daarin, soms ook helemaal niet. Op die manier ga je nadenken, toets je af. Wat aanvaard ik of kan ik onmogelijk aanvaarden? Het is stimulerend om in zo’n omgeving je eigen weg te vinden. Je kan naar een tentoonstelling gaan, maar eigenlijk is het nog interessanter om te zien hoe mensen werken. Je ziet iets evolueren en je snapt waar het vandaan komt. Ik heb ‘afgeleerd’ om tekeningen meteen naar de prullenmand te verwijzen. Ik laat veel meer imperfectie toe in mijn werk. Als een werk vers is, weet je nog te veel hoe het ontstaan is en beoordeel je het te veel van uit het weten. Soms rol je een werk op omdat je het niet goed vindt, maar een half jaar later heb je door dat het eigenlijk wel een sterk werk is. Of omgekeerd. Hoe ga je eigenlijk te werk? Ik heb een groot fotoarchief van zelfgemaakte foto’s, meestal tijdens reizen. Daaruit pik ik beelden die me prikkelen. Vaak combineer ik verschillende beelden, bijvoorbeeld van een zelfde onderwerp maar uit een ander perspectief. En dan ga ik al schetsend op zoek. Wat kan ik daarmee doen? Wat spreekt me aan? En zo probeer ik tot een beeld te komen, dat ik daarna uitvergroot. Wat maakt voor jou een tekening sterker dan een schilderij? Is dat de fragiliteit? En kijk je bij andere kunstenaars sneller naar hun tekeningen dan hun schilderijen? Eigenlijk wel. Een tekening is op een manier eerlijker, want directer. Onder de verf kan je veel meer verdoezelen. Een tekening zie ik een beetje als een naakt schilderij. Een onafgewerkte Rubens waar je nog de krijtlijnen ziet, vind ik eigenlijk wel boeiend. Anderzijds, mijn eigen werken evolueren steeds meer naar schilderijen. Geen lijnen maar vlekken. Maar dan met pastelkrijt en houtskool. Het verschil is alleen dat je met droog in plaats van nat pigment werkt. Je werkt met klassieke figuratie: mensen, dieren, landschap, gebouwen. Wat hoop je met die klassieke onderwerpen toe te voegen aan de Belgische kunst? Ik vind het op zich niet belangrijk om constant vernieuwend te zijn, dat is geen streefdoel. Picasso beweerde ook al dat er sinds de grotschilderingen in Altamira eigenlijk niets is veranderd.

KUNSTLETTERS

Ik probeer gewoon te doen wat ik denk te moeten doen, wat ik zelf aanvoel. Maar je leeft sowieso in een andere tijd. De ervaringen die ik opdoe, verschillen van de ervaringen die Permeke binnen kreeg. Ik teken dan misschien wel gelijkaardige dingen, maar toch is het anders. Daar zit ook juist de spankracht. Op het eerste zicht denk je: dit is een beeld van 150 jaar geleden, maar daarna constateer je dat het niet klopt. Bovendien zijn de formaten enorm. In het verleden bestonden tekeningen op groot formaat enkel als voorbereiding van een schilderij. Om te verdwijnen onder de verf, dus. Ook het ruwe, onaffe karakter van het materiaal dat ik gebruik is hedendaags. In de klassieke kunst of bij de Latemse school werden wel vieze dingen afgebeeld, maar de presentatie was uiteindelijk altijd proper. Mijn werken zijn onopgepannen doeken die wat uitrafelen: er zijn andere stukken doek op gekleefd, je ziet voetsporen, de doeken worden met nageltjes in de muur geslagen. Is het voordeel van de hedendaagse kunstscène dat alles kan en mag? Dat ook het figuratieve en het klassieke weer in is? Ik denk niet dat alles kan en mag. Er zijn ook nu heel wat taboes. Ik ben absoluut niet bezig met wat in is. Ik vind het ook leuk om juist niet in te zijn. Als mensen me niet hedendaags genoeg vinden, dan is dat gewoon zo. Ik probeer gewoon dingen te maken waar ik zelf in geloof, die ik zelf wil maken. Desnoods sta ik dan naast de hedendaagse scene. Het belangrijkste is dat ik mezelf kan verwonderen. Wil je met je werk een tegengewicht bieden voor al te koude of conceptuele stromingen in de kunst? Ik ben wel bezig met wat er leeft, ik ga naar heel wat tentoonstellingen. Maar ik streef er niet naar om werk te maken dat daar bij aansluit. Onbewust ben ik wel beïnvloed, maar ik maak wat ik zelf wil maken. En ja, zo voel ik me nauwer verwant met een ‘ouderwetse’ Thierry De Cordier, dan met een coole Jeff Koons. Wat conceptuele kunst betreft: ik ben een typische beelddenker. Ik denk in beelden, niet in woorden. Als ik naar een tentoonstelling ga, wil ik kijken, geen woorden vertalen naar beelden of beelden naar woorden. Dat doe ik al hele dagen in het gewone leven. Je lijkt heel erg beïnvloed door de Duitse Käthe Kollwitz. Vormt zij je grootste inspiratiebron? De link naar Käthe Kollwitz is gemakkelijk gelegd, omdat ze ook met houtskool tekende. Toen ik nog een kind was, ging ik nu en dan kijken naar twee beelden van haar die bij ons op het oorlogskerkhof in Vladslo stonden. Het zijn stevige beelden die een treurend ouderpaar voorstellen en recht naar het hart gaan. Zo leerde ik haar werk al op vroege leeftijd kennen.

11

DECEMBER 2013

Maar het is zeker niet mijn belangrijkste inspiratiebron. Mijn invloeden kunnen heel divers zijn. Ik hou van de hardheid, de intensiteit van Martin Kippenberger, maar tegelijkertijd van de zachtheid en wazigheid waarmee Gerhard Richter schildert. Ik werk zelf in zwart-wit, maar hou evenzeer van de kleurrijke snippers van Guy Mees. Of van de manier waarop René Heyvaert kleuren en vormen onderzocht. Het werk van Cecily Brown vind ik zeer erotisch, bij Baselitz kom ik dan weer heel heftige, ontroerende composities tegen. Het vuile, het menselijke trekt me ook heel erg aan, werk waar zweet en bloed aan kleeft. Ik denk aan Philippe Vandenberg of Louise Bourgeois. Je tekent met houtskool, maar je versnijdt ook je doeken en legt op die manier gelaagdheid in het werk. Mijn vertrekpunt is wat me intuïtief raakt. Mijn werk dient geen maatschappelijke relevantie te hebben, het mag gewoon op zichzelf staan en autonoom zijn. Ik probeer iets op te roepen dat je niet zo maar onder woorden kan brengen. De tekening staat niet in functie van een verhaal, is niet anekdotisch. Kunst biedt daarmee een andere manier om in de realiteit te staan. Het is soms moeilijk om op een heel fijne manier te communiceren met woorden. Met woorden kan je niet alles zeggen. Of blijf je vaak op een heel oppervlakkige manier communiceren. Tenzij je gedichten schrijft of literatuur. Met tekeningen, beelden kan je tot een diepere, verfijndere inhoud komen dan in een gesprek. Als ik naar mijn eigen werk kijk, vind ik het boeiend om de neerslag te zien van vluchtige momenten. In mijn tekeningen kan ik die voorbijgaande mentale

toestand vastleggen, alsof het hersenscans zijn. Je ziet je eigen tekeningen veranderen, ze brengen je ergens naartoe en dat is spannend op zich. Dankzij die tekeningen ontmoet je bijzondere mensen en kom je op plaatsen die je anders nooit zou bezoeken. Welke eigenschap waarover je zelf niet beschikt, bewonder je het meest in andere kunstenaars? Geduld, ik heb heel weinig geduld. Ik zou me graag kunnen overgeven aan een volledige toestand van tijdeloosheid. Maar tegelijkertijd blijf ik toch altijd een zekere vorm van nervositeit en gejaagdheid in mij hebben. Ik zou niet maandenlang heel traag aan iets kunnen doorwerken. Ik wil altijd heel snel vooruit gaan, maar als ik teken, dwing ik mezelf tot traagheid. En misschien zorgt dat ook voor een soort van innerlijke spanning in mijn tekeningen, de constante clash tussen het trage, tijdloze en het opgejaagde, het nerveuze. Welke boodschap wil je aan de andere kunstenaars meegeven? Euh, eet elke dag een appel, loop een toertje rond het blokje en vergeet je tanden niet te poetsen. (lacht). Amuseer je, dat is het enige relevante wat je kan doen. De rest is bijzaak. Wat zitten wij, kunstenaars, toch in een luxepositie dat we zo veel tijd met onszelf mogen doorbrengen! Elke dag spelen met houtskool en pastel! www.maaikeleyn.com [Hilde Van Canneyt]

Elke twee weken post Hilde Van Canneyt een vers interview met een bekende of minder bekende kunstenaar uit Vlaanderen en Nederland. In elk nieuw van KUNSTLETTERS verschijnt een versie van één van de gesprekken. Een reeks interviews die ze afnam tussen 2008 en 2013 is nu gebundeld in het boek ‘Hilde vraagt. Gesprekken met 85 Belgische kunstenaars’. Wat is kunst? Wie is kunstenaar? Waarom sluit iemand zich op om te communiceren via een creatie? Het zijn vragen die Hilde tijdens de gesprekken voorschotelt en waarmee ze het verhaal achter een kunstenaar en zijn werk bloot wil leggen. De interviews online: hildevancanneyt.blogspot.com Meer info en bestellen: www.hildevraagt.be

ATELIERBEZOEK Op zondag 16 maart 2014 leidt Maaike Leyn ons rond in haar atelier te Gent. Interesse? Schrijf snel in via www.kunstwerkt.be

12

KUNSTLETTERS

1.

© Jean Poucet

TENTOTIPS XL TONY OURSLER Tony Oursler vergrootte in de jaren ‘80 het speelveld van de videokunst door bewegende beelden te gaan projecteren op 3Dobjecten en achtergronden. Daarmee bood hij een enorm alternatief voor de klassieke videomonitor. Op zijn eerste Belgische solotentoonstelling in het MAC’s nodigt hij je uit op een trip naar onze diepste verlangens en angsten. Onderweg: spoken en tovenarij, spieden en bespied worden, technologie, maar ook kunstgeschiedenis, wetenschap, videogames en broodjeaapverhalen. Resultaat: een psychedelische trip door een spookhuis. Met een randje kitsch erom heen.

1. Open Obscura, 1996-2013. 2. Zicht op tentoonstelling ‘Phantasmagoria’ Tony Oursler © Ph De Gobert - MAC’s 3. Blue Classic 2009 © Tony Oursler 4. Getaway II, 1996 5. TONY OURSLER/VOX VERNACULAR (Boek)

Een retrospectieve wil Tony Oursler deze tentoonstelling niet noemen. Er is werk te zien van de beginperiode tot nu, maar de expo is meer dan het resultaat van het verschepen van de werken vanuit zijn studio in New-York naar Grand Hornu, om ze daar in de ruimtes neer te planten. Een expositie op maat is dit, waarvoor Oursler ook twee nieuwe werken maakte. Vanaf zijn eerste videocassettes, die hij in de jaren ‘70 en ‘80 maakte, hecht deze Amerikaanse kunstenaar er groot belang aan de toeschouwer actief te betrekken bij zijn video’s en installaties. Je ondergaat niet passief, maar laat je meenemen, wandelt rond een werk, laat je vooroordelen vallen en ontdekt. Je kijkt. Maar wordt ook bekeken. Toen Oursler in de jaren ‘80 afstapte van klassieke projecties koos hij onder meer voor grote bollen, waarop hij een oog projecteerde. In de iris van de ogen filmde hij de weerkaatsing van films, tv-beelden waarnaar mensen aan het kijken zijn. De oogbol als model voor de camera obscura. Tientallen van deze oogbollen staren je in een grote ruimte in de expositie aan, of kijken net weg. Door je bereidheid als toeschouwer om mee te gaan in de illusie, slaagt deze opstelling, getiteld ‘Open Obsucara’ (1996-2013), er in je een vreemd gevoel van aan- of afwezigheid te bezorgen. “Je weet dat het opgenomen is, een geprojecteerd beeld, je ziet de technologie, maar het komt tot leven door jou”, aldus Oursler. Voordien al geraakte Oursler internationaal gelanceerd met zijn videopoppen: het gezicht van personages wordt geprojecteerd op de hoofden van vaak misvormde poppen, waardoor een beeld ontstaat op de grens tussen realiteit en fictie, tussen de wereld van de levenden en die van de geesten. Zo duikt David Bowie, voor wie Oursler de videoclip bij het nummer ‘Where are we now?’ maakte, in deze expo op, in een aan het plafond bungelend popje.

DECEMBER 2013

13

2.

3.

De uitvinding van de miniprojector stelde Oursler in staat om sinds 2000 micro-installaties uit te werken die bijna een fysieke uitbeelding van gedachten zijn. Het levert fascinerende en intieme sculpturen op, die via de gelijktijdige projectie van verschillende minuscule beelden het verloop van een denkproces tonen. Wat gebeurt er onder je schedeldak? Elk sculptuur brengt verslag uit van de gedachten op één dag, gegroepeerd en in series of gelijktijdig getoond. Zoals de hersenen werken: alle visuele indrukken die we dagelijks opdoen, overlappen elkaar of laten ons brein van het ene beeld naar het andere springen. Speciaal voor deze tentoonstelling maakte Oursler een veertig meter lange installatie, waarmee hij hulde brengt aan ÉtienneGaspard Robertson, de Luikse geleerde die in de 18e eeuw met zijn fantasmagorie ofwel ‘de kunst om spoken te doen spreken’ volle zalen trok. In een totaalspektakel projecteerde Robertson bewegende beelden op rookgordijnen, plaatste er lichteffecten en ijzige klanken bij en trok zo zijn publiek mee in een magische wereld van illusie. Voor Oursler, kleinzoon van een illusionist, die bevriend was met Houdini, hét vertrekpunt voor een freaky installatie, die je als in een trip in een spookhuis confronteert met je angsten, fobieën en obsessies, opgeroepen door wat we dagelijks te verwerken krijgen vanwege steeds machtigere media. Zet je reptielenbrein op tien! TONY OURSLER/VOX VERNACULAR Hoewel zijn werken in de eerste plaats gezién moeten worden, besteedt Tony Oursler ook bijzonder veel aandacht aan de woorden die hij in de mond of het brein van zijn personages legt. Een opmerkelijke uitgave naar aanleiding van deze expositie bundelt geschriften van de kunstenaar: een intrigerende selectie van werkscenario’s, monologen, dialogen, essays die Oursler uit zijn producties van de voorbije 35 jaar heeft gedistilleerd. Vaak zijn het waanzinnige verhalen, zoals hallucinaties van psychiatrische patiënten die hij neerschreef en in zijn video’s gebruikte. Elementen uit psychoanalyse, godsdienst en poëtische teksten komen hier samen en leggen het bijzonder universum waarin deze kunstenaar opereert bloot. Op die manier biedt dit werk een bijzondere aanvulling op de expositie. [Mercatorfonds, 256 blz, 49,95 euro ] [WDS]

4.

5.

14

KUNSTLETTERS

ATELIERBEZOEK ATELIERBEZOEK DE AFGIETSELWERKJEAN-MARIE PLAATS VAN HET KMKG BYTEBIER BRUSSEL, 23 JANUARI 2014

GENT, 23 FEBRUARI 2014

Foto: Raoul Pessemier

Pariteit/discontinuous II, 2013, 150x180cm

De afgietselwerkplaats van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, in het Brusselse Jubelpark beheert een collectie van ongeveer 4000 gietvormen van kunstwerken die dateren van de prehistorie tot de 18de eeuw. Al de vormen werden stuk voor stuk gemaakt aan de hand van authentieke kunstwerken uit de hele wereld. Gespecialiseerde vaklui maken ook nu nog elk afgietsel volgens oude technieken, en dat zowel bij het gieten als bij het patineren. Tijdens een demonstratie zien we hoe kleine beeldjes worden gegoten en hoe grote sculpturen volgens een eeuwenoude techniek aan de binnenkant worden versterkt met jutte. Je kan hier op bestelling de ‘Venus van Milo’ kopen. Of misschien ga je met een buste van Voltaire naar huis. Of kies je voor de absolute bestseller: de replica van het terracotta beeldje uit ‘Kuifje en het gebroken oor’.

Jean-Marie Bytebier (°1963) schildert werken die doen denken aan abstracte landschappen. Hij schildert en herschildert ze tot alleen de essentie overblijft. Werk dat handelt over kijken en afstand nemen. Fragmenten van natuur buiten bereik van tijd en ruimte. Elk spoor van een narratief verhaal ontbreekt.

WANNEER: donderdag 23 januari 2014, 14u WAAR: Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel PRIJS: 8 euro

“Vanuit mijn zolderraam kijk ik naar het landschap waar alles zich probeert los te trekken van zijn omgeving. Alle dingen zijn zich apart bewust van hun uniek zijn. De appelboom bloeit iets vlugger dan de kerselaar. Het gras is groener dan de haag. En toch. Het licht maakt ze zichtbaar en het contrast onderscheidt ze. Ik draai mij om en schilder dat wat ik niet gezien heb.” WANNEER: zondag 23 februari 2014, 11u WAAR: Gent PRIJS: 8 euro

Inschrijven kan makkelijk via www.kunstwerkt.be of 09/235.22.70. Inschrijven via mail is NIET mogelijk. Nadat KUNSTWERKT je betaling ontvangen heeft, ben je officieel ingeschreven en ontvang je alle informatie.

15

DECEMBER 2013

Foto: Kristof Vrancken / Z33

HET VERBORGEN WERK #2

BOKRIJK, APRIL-JUNI 2014

Zes workshops en een tentoonstelling, waarbij 40 deelnemers voorstudies en werken creëren rond het fenomeen ‘Bokrijk’: dat is ‘Het verborgen werk #2’. Ook met jouw inbreng?

Een kunstwerk is het eindproduct van een creatieproces: keuzes zijn gemaakt, fouten zijn gewist. Het werk is af en verhult daarmee wat eraan vooraf ging. ‘Het Verborgen Werk #2’ is gewijd aan dit creatieproces. Het vertrekpunt is het dagelijks leven uit ons verleden, zoals het is gereconstrueerd in het Openluchtmuseum Bokrijk. Jouw interpretatie kan vertrekken vanuit een historisch, wetenschappelijk, religieus of vormelijk aspect. Je legt je ideeën vast door middel van diverse media: schetsen, maquettes, teksten, video, foto’s,... Deze voorstudies mogen utopisch zijn. Met de uiteindelijke resultaten van de workshop bouwen we een tentoonstelling, waardoor we leren hoe we eigen werk kunnen presenteren. Begeleiding: Herman Maes en David Baeyens.

Hoe deelnemen? Inschrijven voor de selectie kan tot 31 maart 2014 via mail naar [email protected] of brief naar KUNSTWERKT, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent. Wat stuur je mee? • Een korte motivatie waarin je zegt waarom je graag wil deelnemen aan dit project. • Beelden van een 5-tal eigen werken. Alvast enkele data: 5 april: rondleiding Bokrijk / 26 april, 3, 10, 17 en 24 mei 2014: workshops in de Academie van Hasselt, telkens van 13u tot 17u / 7 en 14 juni: 2 sessies rond de opbouw van de expo / 21 juni: opening expositie Deelnemen kost 50 euro. Als abonnee van KUNSTLETTERS krijg je 10% korting. Meer info vind je op www.kunstwerkt.be ‘Het verborgen werk #2’ is een project van KUNSTWERKT in samenwerking met de Limburgse Academies voor Beeldende Kunsten.

16

KUNSTLETTERS

MELANGE EEN KUNSTENPARCOURS IN ANDERLECHT OOK MET JOUW KUNST? Bijzondere artistieke interventies in de stad: die krijg je in de lente van 2014 in Anderlecht voorgeschoteld. Voor het project ‘Mélange’ werkt creatief talent uit verschillende disciplines aan kunst in de openbare ruimte. Het resultaat: een verrassend kunstenparcours, waarbij kunst zowel op straat als in verlaten winkelruimten of gewoonweg bij de plaatselijke bakker zal te bewonderen zijn. Wil jij een van de kunstenaars worden die zijn/haar kunst ‘mengelt’ met een stek in de gemeente Anderlecht? GEEF JOUW KUNST EEN UNIEKE PLEK Onder begeleiding van kunstenaar Paul Hendrikse werk je aan een creatie die in de door jou gekozen locatie is gemaakt of er een sterke link mee heeft. Met als eindproduct: een kunstenparcours in Anderlecht. Wij zoeken kunstenaars die graag spelen met verwarring, verrassingen of de omgeving in hun werk. Uitvalsbasis voor dit project is Zinnema, het open talentenhuis te Brussel. Hier komen de deelnemers samen, bedenken concepten en werken die uit. De presentatie van de werken gebeurt in twee stappen: Van 28 februari tot 31 maart 2014 worden verschillende concepten, voorstudies en installaties getoond in Zinnema. De vernissage vindt plaats op vrijdag 28 februari. Tijdens het laatste weekend van april (25 tot 27 april) vindt het kunstenparcours plaats en kan je de interventies in situ bekijken.

melange Een kunstenparcours in/ un parcours des arts a Anderlecht

BEGELEIDING DOOR KUNSTENAAR PAUL HENDRIKSE Paul Hendrikse ontving in 2011 de Prijs Jonge Belgische Schilderkunst Émile en Stéphy Langui. Zijn werk werd tentoongesteld in tal van exposities in binnen- en buitenland. Zo had hij onder meer solo- en groepstentoonstellingen in S.M.A.K (Gent), Middelheimmuseum (Antwerpen), De Garage (Mechelen), Z33 (Hasselt). In 2013 nam hij deel aan de videokunstbiennale Contour (Mechelen). PRAKTISCH Inschrijven voor de selectie kan tot 15 januari 2014 via mail naar [email protected] of brief naar KUNSTWERKT, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent. Wat stuur je mee? • Een korte motivatie waarin je zegt waarom je graag wil deelnemen aan dit project en waarom deze manier van werken ‘in situ’ je aanspreekt (max. 1 A4). • Beelden van een 5-tal eigen werken. Als je over een gedrukte of digitale portfolio beschikt, mag je deze ook doorsturen. Het is niet nodig om ervaring te hebben met een gelijkaardig project. • Als je deelneemt, hou dan zeker al volgende data vrij: 1, 8, 15 en 22 februari 2014.

De docent en de organisator selecteren 15 kunstenaars. Ten laatste op 22 januari 2014 kom je te weten of je werd geselecteerd om deel te nemen. De prijs voor je deelname aan dit project bedraagt 45 euro, zonder materiaalkosten. MELANGE is een realisatie van KUNSTWERKT en ZINNEMA.

17

DECEMBER 2013

DE KEUZE VAN JEAN-MARIE BY TEBIER Bij elke nieuwe editie van KUNSTLETTERS pluist een kunstenaar, curator of andere bekende naam uit de beeldende kunsten de webgalerie op www.kunstwerkt.be uit, op zoek naar werken die hem of haar opvallen, boeien of ontroeren. Uit de inmiddels meer dan 6.000 werken, selecteert hij/zij enkele werken, die daarna op de website extra in de schijnwerpers worden geplaatst. Bovendien verschijnen 2 van de geselecteerde werken paginagroot in KUNSTLETTERS. Op 23 februari 2014 organiseert KUNSTWERKT een bezoek aan het atelier van kunstenaar Jean-Marie Bytebier. Meer info over dit bezoek vind je op blz. 14. We presenteren je op de volgende bladzijden 2 werken uit onze webgalerie die hem erg bevielen.

WALTER ADRIAENSEN VAGUE Olieverf, 40 x 50cm Reeds als kleuter tekende ik voortdurend. Dat heeft me heel wat strafstudie en een verlengde middelbare schoolcarrière gekost. Als kind wou ik zeeman of kunstenaar worden. Het eerste was uitgesloten wegens slecht zicht en naar de academie gaan was onbespreekbaar in een katholiek burgerlijk gezin in de jaren zestig. Stel u voor, naakte modellen in een zondige poel van verderf. Verleidelijk voor mij, ondenkbaar voor mijn ouders. Maar de drang om te tekenen bleef levend en een maand na mijn pensioen ben ik gestart met een opleiding schilderen aan de Academie te Lier. Na de volledige cyclus schilderen, volg ik nu de opleiding tekenen.

Jean-Marie Bytebier: Het veranderlijke in water oefent een grote aantrekkingskracht op mij uit. Water vervaagt letterlijk alles. Het werk van Walter is, los van mijn interpretatie, ook zeer goed geschilderd. Het water is niet frontaal in beeld gebracht. Het gaat van links naar rechts en vloeit van onder naar boven. Je kijkt niet naar het water, maar je staat er bijna letterlijk in. Met je voeten in het water en je hoofd in de wind word je een deel van het werk en los je erin op. Knap!

Mijn inspiratie komt vooral uit de natuur, met een uitgesproken voorkeur voor de zee. Dit werk, olieverf op karton, is een onderdeel van een reeks van drie schilderijen. Het onderwerp ‘golven’ is geïnspireerd op prachtige foto’s van de Japanse kunstenaar Syoin Kajii Nami. Ik schilder bij voorkeur met olieverf, maar werk ook graag met pastel en houtskool. Ik ben een gedreven amateur voor wie tekenen en schilderen even noodzakelijk is als eten en drinken. Ik bewonder het werk van Gerhard Richter, Michael Borremans en Thierry de Cordier. Pakkend hoe zij vertrekkend van een ogenschijnlijk realistisch gegeven er in slagen om een sfeer van vervreemding op te roepen.

DE KEUZE VAN JEAN-MARIE BYTEBIER

WALTER ADRIAENSEN, VAGUE

DE KEUZE VAN JEAN-MARIE BYTEBIER

WALTER ADRIAENSEN, VAGUE

DE KEUZE VAN JEAN-MARIE BYTEBIER

ANAÏS VAN GOETHEM, WOLKEN BOVEN DE STRAAT

20

KUNSTLETTERS

DE KEUZE VAN JEAN-MARIE BY TEBIER

ANAÏS VAN GOETHEM WOLKEN BOVEN DE STRAAT Mezzotint, 29 x 39,5 cm Tijdens een wandeling in mijn buurt werd ik getroffen door dit wolkenspektakel. Ik legde deze vluchtige indruk vast op foto. In mijn atelier werkte ik deze waarneming verder uit tot een nieuw beeld. Het werk is uitgevoerd in mezzotint. Ik ben verliefd op deze grafische techniek, omwille van de picturale kwaliteiten. Kenmerkend zijn het fluwelige, diepe zwart en het rijke en subtiele gamma aan warme tonen. Mezzotint is bovendien zeer geschikt om een bepaalde sfeer weer te geven. Alles start met een ruw gemaakte koperen plaat. In plaats van op te bouwen van wit naar donker zoals bij een tekening, vertrek ik van een donker vlak. Het licht wordt tevoorschijn gehaald door dit zorgvuldig en met grote toewijding uit te schrapen. Het is een trage werkwijze die me dagen, soms weken in de ban houdt. De plaat wordt uiteindelijk geïnkt en afgedrukt op etspapier.

Jean-Marie Bytebier: Wolken hebben een steeds veranderende gelaagdheid, kleur en volume. Ze zijn de verpersoonlijking van het altijd onderweg zijn. Ze razen over ons hoofd en brengen ons van de aarde (in de wolken). Het ene moment zijn ze er en het andere moment zijn ze weg. Dit fenomeen, dat door de meeste mensen over het hoofd wordt gezien, is hier met veel passie en aandacht in beeld gebracht. Anaïs heeft als een goede choreografe het kijkstandpunt zeer laag gehouden en de kern aan de onderkant van het werk gelegd. Zo kan je als toeschouwer uren van de wolken genieten en naar het onuitgesprokene staren.

Ik studeerde Beeldende Kunst aan het Sint-Lucasinstituut te Gent en ontwikkelde een passie voor grafiek en tekenkunst. De natuur is mijn grote bron van inspiratie. Toch zijn mijn werken meer dan een weergave van de werkelijkheid. Ze roepen ziels- en gemoedstoestanden op. Dit gebeurt op intuïtieve wijze. De interactie met het publiek vind ik zeer belangrijk. Kan de toeschouwer op zijn beurt iets herkennen en geraakt worden? Kan ik door middel van mijn werk iets betekenen voor de ander?

DE KEUZE VAN JEAN-MARIE BYTEBIER

ANAÏS VAN GOETHEM, WOLKEN BOVEN DE STRAAT

DECEMBER 2013

21

MIJN ATELIER Vele duizenden mensen zijn thuis actief bezig zijn met hun passie: beeldende kunst. Op zolder, in de kelder, in de huis- of slaapkamer of gewoon aan de keukentafel. Van volledig ingericht atelier tot rommelhok. In deze rubriek gunt een enthousiast kunstbeoefenaar ons een blik in zijn/haar artistieke werkplek.

Heb jij een bijzondere stek in huis waar je met je kunst bezig bent? We willen het graag weten en als het kan graag eens rondneuzen in je atelier of werkplek. Interesse? Graag een foto van je artistieke werkplek naar [email protected] of naar KUNSTLETTERS, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent.

IK BEN: PETER HAUTEKIET IK WOON IN: DEURNE MIJN KUNST: 3D

IK BEN: LINDA MACKINNON IK WOON IN: BRUGGE MIJN KUNST: SCHILDEREN

Mijn werk vertrekt vanuit mijn fascinatie voor boten en meer bepaald de vorm ervan. Ik leg me al jaren toe op het bestuderen van constructietechnieken en het ontleden van het bootlichaam. Dit ontdekte ik, vreemd genoeg na jàren tekenen: ik ben niet zo zeer geïnteresseerd in kleur, maar wel in vorm en lijn. Samen met mijn grote interesse in boten en mijn voorliefde voor het werken in natuurlijke materialen zoals hout, heeft dat geleid tot deze passie: de boot in haar uitgepuurde vorm, ontdaan van elke functie. Het op zoek gaan naar het ritme van de vorm, hoe de plaatsing van spanten de lijn bepaalt, intrigeert mij enorm. Hier in mijn atelier ontstaan, vaak vanuit een vlug geschetst idee, tekeningen voor een nieuwe vorm. Ik test, probeer uit welke houtsoort zich het best leent, experimenteer met materialen als berkenschors en zalmleder. Want het komt er op aan om de eigenschappen van het materiaal door en door te leren kennen, het te dwingen in de vorm die je wil.

Al sinds mijn kinderjaren teken en schilder ik. Jarenlang heb ik me toegelegd op aquarel. Tot de uitdaging verdween en ik de drang voelde naar een medium dat me toeliet om meer kracht in mijn werk te stoppen. Die uitdaging vond ik in het schilderen van olieverf op doek. Ik ging les volgen aan de academie en ontdekte voor mezelf een nieuwe, abstracte manier van schilderen. Sinds 3 jaar heb ik op de bovenverdieping van mijn huis een schildersatelier ingericht. Vooral veel licht en ruimte waren daarbij belangrijk. Ik kom er helemaal tot rust en kan mijn gevoelens de vrije loop laten. Ik experimenteer volop, het witte doek vormt nu meer dan ooit dé grote uitdaging. De leegte ga ik te lijf met vorm en kleur, die ik zelf heb bestudeerd en verkend. Om zo mijn emoties en ideeën uit te drukken. En ik hanteer het motto: “Geloof alleen in wat een kunstenaar doet; niet in wat hij over zijn werk zegt.”

devormboot.blogspot.com

artlindamackinnon.be

22

KUNSTLETTERS

EXPO DE ANATOMISCHE LES Nog tot 5 januari kan je in het Gemeentemuseum Den Haag naar een unieke tentoonstelling over de ‘Anatomische Les’ in de kunst. Meesters uit de zeventiende eeuw worden er samen getoond met hedendaagse topkunstenaars. Met andere woorden: van Rembrandt tot Damien Hirst.

Rembrandt van Rijn (1606-1669), De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp, 1632, olieverf op doek, 169,5 x 216,5 cm, Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis, Den Haag. (Foto: Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis, Den Haag)

HET MENSELIJK LICHAAM EN DE KUNSTENAARS Het menselijk lichaam en de ontleding ervan vormen al eeuwenlang een onuitputtelijke bron voor de wetenschap. Vanuit de fascinatie voor het menselijk lichaam en de honger naar kennis, was men er zich, zeker na de eerste dissecties door Vesalius in de 16e eeuw, van bewust dat alleen door werkelijk binnenin het lichaam te kijken, de anatomie van de mens te doorgronden was. Maar ook voor kunstenaars is het menselijk lichaam sinds eeuwen een geliefd onderwerp. ANATOMISCHE LESSEN UIT DE GOUDEN EEUW Binnen de Nederlandse schilderkunst vormen de ‘Anatomische lessen’ een bijzonder genre. De groepsportretten van keurige heren, verzameld rond de snijtafel met daarop een lijk, laten in de museumzalen de bezoekers zelden onverschillig. De reacties variëren van verbazing en lichte huiver tot fascinatie voor het onderwerp: wat bezielde deze mannen om zich zo te laten vereeuwigen? Ligt vandaag de keuze van een

23

DECEMBER 2013

Francis Bacon (1909-1992), Seated Figure (Zittende figuur), 1989, 193 x 147,5 cm, olieverf op doek, The Estate of Francis Bacon. (Foto: The Estate of Francis Bacon)

Damien Hirst, Fear (Angst), 1994, glas, roestvrij staal en chirurgische instrumenten, 180 x 90 x 36 cm, Courtesy White Cube © Damien Hirst and Science Ltd. All rights reserved, Pictoright 2013

ontleedkundige demonstratie voor een groepsportret allerminst voor de hand, in de zeventiende eeuw werden er in Nederland maar liefst tien opgeleverd, met als koninginnestuk ‘De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp’ van Rembrandt. Dit meesterlijk schilderij is dan ook het vertrekpunt van deze fascinerende tentoonstelling. WETENSCHAP, KUNST EN KOOPMANSGEEST. De ontleedkunde van het Chirurgijngilde uit de zeventiende eeuw staat symbool voor het innovatieve karakter van Nederland in de Gouden eeuw. Ook burgers konden tegen betaling meekijken naar de menselijke ontledingen in het Theater Anatomicum. Wetenschap, kunst en koopmansgeest gingen samen en zorgden voor een ongekende bloeiperiode. Maar het belangrijkste is misschien wel het feit dat deze schilderijen het begin markeren van de empirische wetenschap. Voor het eerste komen er in Europa mensen los van het allesomvattende idee van God. De Bijbel is niet langer de verklaring voor alles. De mens gaat op zoek naar een tastbare werkelijkheid en keert het lichaam binnenste buiten. THEMA’S De imperfectie of het falen van het menselijk lichaam, de verhouding tussen lichaam en geest, de macht van de medische wereld en de magie van de doorsnijding: het zijn enkele van de onderwerpen die in het werk van o.a. Atelier van Lieshout, Lucio Fontana, Mona Hatoum, Paul Thek, Marc Quinn en Damien Hirst in deze expo aan de orde zijn. HET VLEES VAN FRANCIS BACON Voor Bacon geldt de fotografie, zowel uit boeken, kranten en tijdschriften als een belangrijk vertrekpunt voor zijn schilderijen. Hij wil het gevoelsleven schilderen dat achter het fotografisch beeld schuil gaat. Wanneer

Atelier Van Lieshout (1995), Woman (Cradle to Cradle) (Vrouw (Van wieg tot wieg)), 2009, schuim, papier-maché, vernis, 200 x 65 x 105 cm, Atelier Van Lieshout. (Foto & copyright: Atelier Van Lieshout)

Bacon de aangebrachte verf op het doek uitsmeert met borstels of lappen, vervormt hij zijn figuren tot levensechte gestalten. Zijn portretten krijgen zo het effect van de ‘bewogen foto’, waarop een opeenvolging van momenten in een enkel beeld besloten is. Bacons werk laat ons, net als Rembrandt dat in ‘De Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp’ doet, zien dat het onmogelijk is ‘het leven’ vanuit één enkel gezichtspunt vast te leggen. DE LIJVEN VAN BERLINDE DE BRUYCKERE Berlinde De Bruyckere gebruikt het menselijk lichaam (of delen daarvan) in haar recente sculpturen juist als symbool voor het zielsleven. Haar sculptuur ‘Into One –Another To P.P.P.’ is opgedragen aan de Italiaanse cineast Pier Paolo Pasolini. Net als hem laat De Bruyckere zich beïnvloeden door katholieke rituelen, renaissance schilderkunst en de politieke gebeurtenissen van haar tijd. ‘De anatomische les’ is een bijzonder boeiende tentoonstelling met een filosofische vraagstelling die peilt naar de essentie van onze existentie. DE ANATOMISCHE LES. VAN REMBRANDT TOT DAMIEN HIRST Gemeentemuseum Den Haag Tot 5 januari 2014 www.gemeentemuseum.nl

[Claude Blondeel]

24

KUNSTLETTERS

TENTOTIPS XL OORLOG EN TRAUMA Honderd jaar geleden brak een wereldconflict uit dat miljoenen mensen zou treffen. Aan de vooravond van de grote herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog vormt de tentoonstelling ‘Oorlog en Trauma’ een pakkend tweeluik waarin de gruwel van de absurde en uitzichtloze strijd centraal staat. Het Flanders Fields Museum te Ieper focust op het fysisch lijden en de (des)organisatie van de hulpverlening aan het front. In het Gentse Museum Dr. Guislain stelt een sterke combinatie van kunstwerken en documentair materiaal de omgang met traumatische ervaringen en psychisch leed centraal. Hoe gaat de mens om met leed en trauma? Op die vraag brengen kunstenaars in de expo in Museum Dr. Guislain een heel divers, aangrijpend antwoord. Sommigen onder hen, als betrokkenen aan het front, met getuigenissen uit de eerste hand. Zo leggen de tekeningen die de Duitse kunstschilder Max Beckman, aan het werk als verpleger tijdens de Slag bij Ieper, een diepe psychische ontreddering bloot. Terwijl aan de andere kant van de linie de Franse kunstenaar Jean Lefort de gruwel van het offensief vastlegt in sprekende aquarellen. Ook voor Rik Wouters wordt de oorlog een traumatiserende ervaring: “Het vreselijke schouwspel van al die jonge doden heeft mij gek gemaakt”, verklaart hij. Begrip voor de psychische impact van de gruwel, was zo goed als onbestaande. Een soldaat die ten gevolge van shellshock niet meer inzetbaar was, werd als ‘zwak’ of ‘lafaard’ bestempeld en er werd hard tegen hem opgetreden, soms zelfs met executie tot gevolg. Maar de alomtegenwoordigheid van het psychische trauma leidde toch tot een langzame erkenning dat oorlog mensen tot de rand van waanzin kan brengen. Eén van de vreselijke gevolgen van de loopgravenoorlog was het grote aantal soldaten dat ernstige gelaatsverminking opliep, met alle traumatische gevolgen die daarmee gepaard gaan. Het betekende de start van experimenten met plastische chirurgie. Eric Manigaud toont een imposante hyperrealistische potloodtekening van een dergelijke ‘gueule cassée’. De Britse kunstenares Eleanor Crook maakte voor de expo een bevreemdende beeldengroep van soldaten uit verschillende conflicten en toont zo hoe elke oorlog samen met zijn technologische evoluties ook zijn eigen soort wonden tot gevolg heeft. De psychiatrie stond anno 1914 nog in de kinderschoenen en wetenschappers probeerden het begrip ‘trauma’ in kaart te brengen. Enkele plaasteren figuren uit de collectie van het militair hospitaal Val-de-Grâce tonen de lichaamshoudingen van soldaten die het slachtoffer zijn geworden van shellshock. Ze werden gebruikt bij doktersopleidingen in een poging om de psychologische symptomen van een trauma in een statisch beeld vast te leggen. Met de ontdekking van de psyche groeide de aandacht voor psychische trauma’s in oorlogssituaties. Zo bevat de Holocaust alle elementen van de hedendaagse kijk op trauma. De systematische massamoord van het nationaalsocialistische regime startte met het ombrengen van zieken en

gehandicapten, waarna het ‘euthanasie’-programma tijdens de Tweede Wereldoorlog werd uitgebreid tot het actief doden van foute rassen (joden, zigeuners) en ongewenste personen (andersdenkenden, kunstenaars). Een tweede luik van de expo toont onder andere werken van kampoverlevenden Rosemarie Koczÿ, Jim Kaliski en tekeningen van Arpaïs du bois, die de ervaringen van haar vader in het concentratiekamp op papier vastlegde. Bijzonder pakkend is het verhaal van Wilhelm Werner die slachtoffer werd van gedwongen sterilisatie en werd omgebracht. Zijn tekeningen vormen een schokkend verslag van de behandeling die hij onderging in de psychiatrische inrichting. Hoe tonen kunstenaars de waanzin van geweld? In een confronterend luik waar oorlogsfotografie centraal staat, steelt de imponerende fotoinstallatie ‘The Sacrifice’ van James Nachtwey de aandacht. Met de meterslange opeenvolging van foto’s die deze Amerikaanse fotograaf in veldhospitalen en traumacentra in Irak schoot, toont hij op een intense manier de chaos en slachting waarvan hij getuige was. “Your Steps were Lost in the Landscape” is een reeks foto’s van de Mexicaanse Fernando Brito: de lijken van mensen, vermoord in een van de bloedige conflicten in zijn thuisland, gaan in deze bevreemdende foto’s bijna op in het landschap. Ook in de reeks ‘Lost in Guantànamo’ van Tim Dirven is de misdaad zelf niet te zien. De beelden tonen de klinische, efficiënte infrastructuur van het gevangenissysteem en roepen de ontmenselijkte kilheid van een leven in opsluiting op. Sinds 1980 is het begrip ‘posttraumatisch stresssyndroom’ opgenomen in de lijst van aandoeningen in de gezaghebbende DSM, de bijbel van de hedendaagse psychiater. Slachtoffers van verkrachting of incest vertonen identieke symptomen als oorlogsoverlevenden. De expositie vraagt aandacht voor de verbreding van het begrip trauma en doet dat aan de hand van een reeks sterke werken. Johan Tahon maakte een ontwerp voor een monument, op initiatief van daders van kindermisbruik. Alfredo Jaar probeert in zijn video ‘Embrace’ het verborgen verhaal achter beelden te tonen: twee Rwandese jongens, omarmen elkaar, starend naar een menigte en tonen hoe moeilijk te vatten pijn en lijden kunnen zijn. Tracy Moffatt focust in haar foto’s op waargebeurde verhalen, waarbij vernederingen in het dagdagelijkse leven centraal staan. Van het front naar de achterkeuken, van shellshock over posttraumatisch stresssyndroom tot het trauma van elke dag: dit verhaal van hoe we de laatste honderd jaar met traumatische ervaringen zijn omgesprongen levert weliswaar geen gemakkelijke of licht verteerbare, maar een erg indringende en markante expositie op. OORLOG EN TRAUMA. SOLDATEN EN PSYCHIATERS 1914-2014 Museum Dr. Guislain, Gent Tot 30 juni 2014. www.museumdrguislain.be [WDS]

25

DECEMBER 2013

1.

2.

4.

5. 3.

1. Alfredo Jaar, Embrace, 1995, video, Courtesy the artist, NY 2. Eric Manigaud, Gueule Cassée, 2006, potlood en grafiet op papier. Privécollectie Antwerpen, Courtesy Fifty One Fine Art Photography, Antwerpen 3. Tim Dirven, Lost in Guantanamo, 2010, foto 4. Gery De Smet, Zege, 1992, privécollectie 5. Wilhelm Werner, Zonder titel, ca 1934-1938, potlood op papier. Sammlung Prinzhorn, Heidelberg

26

KUNSTLETTERS

EXPO VASARELY

Victor Vasarely, Stri-Öt, 1979 © Museum of Fine Arts Budapest – Vasarely Museum, SABAM Belgium 2013

Misschien is de Frans-Hongaarse schilder Victor Vasarely (19081997) wat vergeten, maar in de jaren zestig-zeventig was deze vader van de op art razend populair.

DECEMBER 2013

27

Victor Vasarely, Ambigüe, 1969, Museum Würth, Küuzelsau, Allemagne © photo Philipp Schönborn, München, SABAM Belgium 2013

Victor Vasarely, Metagalaxie, 1961, Galerie Pascal Lansberg © photo Thomas Hennocque SABAM Belgium 2013

In 1969 brengt David Bowie een eerste verzamelelpee uit met een cover van Vasarely. Wanneer in 1976 een pocketuitgave verschijnt van Sartres ‘L être et le Néant’ prijkt er op de kaft een schilderij van Victor Vasarely. Wanneer in 1977 het Centre Pompidou open gaat, hangt er in de inkomhal een grote fotocollage die de toenmalige president en initiatiefnemer, Georges Pompidou voorstelt, van de hand van, jawel, Victor Vasarely. Hoogste tijd voor deze boeiende retrospectieve in het Museum van Elsene.

droom”, aldus Vasarely. Aanvankelijk experimenteert hij met zwarte en witte rasters en vindt een compaan in de Franse beeldhouwer François Morellet. Beiden gaan op zoek naar methodes om de klassieke formules van de abstractie te vernieuwen. Zij breken ook met de subjectieve kunst en huldigen een geprogrammeerde en systematische abstractie. Victor Vasarely is de pionier van de op art of optische kunst. Met zijn abstracte, geometrische werken zal hij een onuitwisbare stempel drukken op de kunst van de 20e eeuw. Uit zijn experimenten met visueel schitterende kleuren, vormen en geometrische systemen, die hij naar hartenlust combineert, toont hij zich een grootmeester van de compositie.

OPTISCHE FATA MORGANA’S Victor Vasarely wordt geboren in het Hongaarse Pécs, op 8 april 1908. Hij studeert geneeskunde in Budapest, maar kiest al gauw voor de Academie voor Schone Kunsten. In 1930 verhuist hij naar Parijs en werkt er voor het reclamebureau Havas. Hij is beïnvloed door Paul Klee en Josef Albers en in 1947 vindt hij zijn eigen stijl uit: geometrische figuren die met optische invalshoeken spelen. In 1955 maakt zijn werk deel uit van de baanbrekende tentoonstelling ‘Le Mouvement’ in een Parijse galerie. In het gezelschap van de bewegende beelden van Pol Bury, Calder en Tinguely exposeert hij zijn optische fata morgana’s. Hij exposeert in het New Yorkse Guggenheim Museum, neemt deel aan de Documenta van Kassel en in 1976 opent hij de Fondation Victor Vasarely in Aix-en-Provence. Vasarely is ook gekend bij het grote publiek. De talloze afbeeldingen en reproducties van zijn werk maken hem schatrijk. Allicht één van de redenen waardoor hij door de kunstpauzen niet au sérieux wordt genomen. GEDRAGEN DOOR DE GOLVEN “Ik word gedragen door de golven, ik vlucht voorwaarts, gestuwd door de atomen, op weg naar de eindeloze galaxieën van een kosmische

KUNST OF COMMERCIE? Zijn experiment wordt in 1965 bekroond met de tentoonstelling ‘The Responsive Eye’ in het Museum of Modern Art van New York. Wat voordien ‘optisch-kinetische’ kunst heette, zal voortaan als ‘op art’ de internationale kunstscène veroveren. In 1965 ontvangt hij de Grote Prijs van de Biënnale van Sao Paulo, maar de intellectualistische vleugel van de kunstkritiek blijft neerbuigend neerkijken op zijn werk. Al die reproducties op posters, koffiemokken, behangpapier, dat kan toch geen ernstige kunst zijn, is de veronderstelling. Kunst of geen kunst, in het Museum van Elsene tekent Vicor Vasarely voor een kleurrijke, vrolijke tentoonstelling. VASARELY HOMMAGE/TRIBUTE Museum van Elsene • Tot 19 januari 2014 www.museumvanelsene.be [Claude Blondeel]

KUNSTLETTERS

28

BOEKEN DE BUNDI-MUURSCHILDERINGEN “Een paleis dat mensen in rusteloze dromen voor zichzelf bouwen”, zo omschreef Rudyard Kipling het paleizencomplex van Bundi, in de zuidoostelijke hoek van de Indiase deelstaat Rajasthan. Het zou hem de inspiratie brengen voor verhalen als ‘The Jungle Book’ en ‘Kim’. Het paleis, dat sinds de onafhankelijkheid van India in 1947 verlaten en onbewoond is, bevat een indrukwekkende en unieke kunstschat: een reeks muurschilderingen die tot de oudste en meest verfijnde van Rajasthan én de opmerkelijkste van heel India behoren. De Belgische fotografe Hilde Lauwaert werd tijdens een reis in 2009 overweldigd door de pracht van de muurschilderingen én getroffen door de staat van verval waarin heel wat van de schilderingen zich inmiddels bevinden. Het besef dat dit uiteindelijk tot de teloorgang van dit bijzonder stuk erfgoed zou kunnen leiden, zette er haar toe aan

om tijdens drie bezoeken de muurschilderingen uitgebreid te fotograferen. Aan de hand van tientallen prachtige detailfoto’s brengt dit boek de vijf mooist beschilderde kamers van het complex en hun verschillende stijlen in beeld. Vertrekken met namen als ‘Wolkenpaleis’ en ‘Bloemenpaleis’, waar de meest uiteenlopende taferelen op plafondschilderingen, doorlopende friezen en levendige studies getuigen van grote creativiteit en artistieke bezieling. Dus, duik in het dagelijkse leven aan het hof van Bundi van het begin van de 17de tot de late 19de eeuw. Geniet van de scènes uit traditionele religieuze en literaire geschriften en de vele schitterende weergaves van fauna en flora. En laat je, net als deze fotografe, meeslepen door de pracht van Bundi’s verborgen schatten.

Stilleven en hedendaagse kunst: niet meteen een logische associatie? En toch, het stilleven kreeg in de loop van de kunstgeschiedenis steeds nieuwe betekenissen en ook in actuele kunst leeft de traditie van de nature morte verder. Een bekend voorbeeld is hoe Damian Hirst met zijn diamanten doodshoofd nadrukkelijk teruggrijpt naar het vanitasthema: kunstwerken met de schedel als meest voorkomende symbool, wijzen op de zinloosheid van wereldse bezittingen en de broosheid van het menselijk leven. In dit rijk geïllustreerde boek toont de Amerikaanse kunstenaar en museumdirecteur Michael Petry aan hoe hedendaagse kunstenaars bewust of onbewust weer aanknopen bij onderwerpen die direct verband houden met de metaforen van de oude stilleventraditie. Fauna, huis en thuis, eten, flora en dood: aan de hand van die vijf thema’s illustreert Petry hoe actuele kunstwerken als nieuwe en ruimere interpretaties van stillevens kunnen worden opgevat. Zo mag de bloemengekte uit het Victoriaanse tijdperk dan wel volledig tot het verleden behoren, ook in hedendaagse kunst wordt de bloem, als symbool van schoonheid, in nieuwe contexten, gebruikt. De verwelkende bloementapijten van Anya Gallacio drukken de toeschouwer op het onverbiddelijk wegtikken van

de tijd. Fruit, nog zo’n klassiek thema uit het stilleven krijgt bij Klaus Pichler een eigentijdse tik: zijn foto’s van rottende aardbeien en citroenen doen bezinnen over de enorme verspilling van voedsel. Uiteraard maken kunstenaars van nu ook gebruik van middelen die de technische vooruitgang ons hebben gebracht. Video en computertoepassingen halen het stilleven uit zijn status van versteend beeld. Zo versnelt of vertraagt Saara Ekström videobeelden om tot werk te komen dat het verstrijken van de tijd en de iele greep van alle levende wezens op hun voortbestaan op aarde uitdrukt: een druppel melk lost sierlijk op in een glas water, geopende oesters beleven hun laatste stuiptrekkingen. Petry houdt sterk vast aan zijn thematische opdeling, maar ook los daarvan staat dit boek garant voor een boeiende kennismaking met tal van inspirerende hedendaagse kunstwerken. De zachtjes deinende digitale bloemen en bomen van Jennifer Steinkamp, Barnaby Barfords keramieken beeldjes van amorele pubers of de 99 levensgrote replica’s van wolven die zich blindweg op een glazen wand storten, een indrukwekkend werk van Cai Guo-Qiang: blij ze langs deze weg te hebben ontdekt.

MERCATORFONDS, 252 BLZ, 64,95 EURO

STILLE LEVENS

LUDION, 288 BLZ, 39,90 EURO

29

DECEMBER 2013

URVATER

“Er bestaan minstens twee soorten kunstverzamelaars”, schrijft kunsthistoricus Philippe Roberts-Jones in dit boek over de Urvatercollectie. “Sommigen zijn bezig met de numerieke toename van hun aanwinsten en het combinatie-effect ervan. Bij anderen (zoals de Urvaters) gaat het niet louter om het bezitten, maar veeleer om een nood aan aanwezigheid en dialoog, een onderlinge vertrouwensrelatie (…)”. De Antwerpse diamantair Bertie Urvater en zijn vrouw Gigi droegen de kunstenaars wiens werk ze apprecieerden, op handen en het is vaak in hun ateliers dat ze hun belangrijkste aankopen deden. Op die manier stelden ze één van de belangrijkste kunstcollecties van de jaren ‘50 en ‘60 samen, die vooral bekend stond voor de surrealistische, maar evenzeer abstracte werken. Man Ray, Max Ernst, Matta, César waren goede vrienden. Hun werken maken dan ook deel uit van de verzameling van de Urvaters, net als klinkende namen als Magritte, Dali, Appel, Alechinsky, Miró, Klee en Kandinsky. Werken uit de collectie waren dan ook zeer gegeerd en musea vroegen vaak om ze te mogen uitlenen. Omdat ze het moe waren dat hun werken steeds waren verspreid en door het risico om beschadigd te worden tijdens het transport, besloten de Urvaters, dichtbij Brussel een huis annex museum te laten bouwen door architect André Jacqmain. Dit boek toont de collectie van het echtpaar, leidt je rond in hun bijzondere woning en is op die manier een reis door de naoorlogse periode, toen Europese verzamelaars het surrealisme ontdekten en dweepten met abstracte schilderkunst. STICHTING KUNSTBOEK, 224 BLZ, 45 EURO

MEESTERWERK. VAN VAN EYCK TOT RUBENS IN DETAIL “Zelden geven de schilderijen van oude meesters hun geheimen en finesses al bij de eerste oogopslag prijs. De precieze inhoud, de vele betekenislagen van een complex schilderij achterhalen vergt lang aandachtig bekijken en bestuderen.” Dat is precies wat Till-Holger Borchert, hoofdcurator van het Groeningemuseum in Brugge je in dit kanjer van een boek laat doen. Deze expert in kunst van de Nederlanden neemt je op sleeptouw langs veertig Vlaamse meesterwerken. Uitgeverij Lannoo en de online beeldbank Lukas Art in Flanders werkten samen aan de spectaculaire detailopnamen, die je de tijdeloosheid van deze meesterwerken doen beleven. Topwerken van Rogier Van der Weyden, Hiëronymus Bosch, Pieter Bruegel de Oude, Peter Paul Rubens en vele andere grootmeesters van de Vlaamse schilderkunst onder het vergrootglas gehouden, het is een belevenis. Maar waar beter starten dan bij Jan Van Eyck: zijn oog voor detail en zin voor realisme zijn ongeëvenaard. De detailfoto’s van “De Madonna met kanunnik Joris van der Paele” bijvoorbeeld, zetten Van Eycks verbluffend talent voor de weergave van de speling van het licht en zijn absolute beheersing van de weergave van texturen en materialen nog maar eens in de verf. Bij ‘De dood van Maria’ door Hugo van der Goes valt

dan weer de meesterlijke weergave van individuele uitingen van verdriet op. Ook het werk van Hiëronymus Bosch leent zich goed tot het opzet van dit boek. ‘De tuin der lusten’ wemelt van figuren, dieren, bossen, zeeën en hemelen. De detailfoto’s drukken je met je neus op de bizarre taferelen en helse visioenen die zich op het drieluik afspelen. Laatste werk in de rij is een kunstkamerschilderij van Willem van Haecht die het bezoek van de aartshertogen Albrecht en Isabella aan de barokke kunstverzameling van de Antwerpse koopman Cornelis van der Geest evoceert. Een schilderij volgepropt met schilderijen, ook hier legt dit boek de finesses van het doek bloot. De winterlandschappen van Brueghel, Rubens’ virtuoze monumentale composities of de vernieuwende portretstijl van Antoon van Dyck: het enorme formaat van het boek en de paginagrote detailfoto’s laten toe de werken van heel nabij te onderzoeken en bewonderen. Op een afstand die in een museumzaal onverbiddelijk het alarm af doet gaan. Kijken en verwonderd geraken, dus. Meteen is het boek ook een uitnodiging om in musea en kerken de schilderijen van deze oude meesters met eigen ogen te (her)ontdekken. LANNOO, 496 BLZ, 99 EURO

Joachim Patinir, Charon vaart de Styx over, ca 1520-1524. Olieverf op paneel, 64 x 105 cm. Madrid, Museo Nacional del Prado, inv. Nr. P 1616

30

ONTBIJTEN MET LUCIAN

Portretten die een visuele impact koppelen aan een psychologische expressie: het maakt Lucian Freud tot één van de belangrijkste en beroemdste schilders van zijn tijd. Freud, geobsedeerd door onafhankelijkheid en privacy, slaagde er, desnoods met de inzet van een paar ruige vrienden uit de onderwereld, jarenlang in de publicatie van biografieën te verhinderen. Geordie Greig, Britse hoofdredacteur van de Mail on Sunday, behoorde tien jaar lang tot een select groepje vrienden dat geregeld met de schilder ontbeet in een ouderwets salon te Londen. Hij pakt nu, twee jaar na de dood van Freud, uit met een fascinerend portret van de kunstenaar. Onthullende verhalen die de schilder tonen als een rebelse man die zowel artistiek als seksueel grenzen op zocht, flirtte met gevaar, risico’s nam en een wellustig leven leidde, rommelig en vol tegenspraak. Greig, die als 17-jarige scholier onder de indruk geraakte van het werk van Freud (“Keith Richards gekruist met Picasso”), laat intimi openhartig vertellen over hun omgang met de beroemde portretschilder. “Een stoet minnaressen, modellen, vreemdelingen en zijn eigen kinderen trok als in een western door eeuwig zwaaiende klapdeuren, vaak zonder iets van elkaar af te weten, maar met schadelijke gevolgen als dat wel zo was”, schrijft Greig. Lucian Freud was onhandelbaar, compromisloos en onbeschaamd egoïstisch, leefde enkel voor de verf. Door de onbetwistbare kwaliteit van zijn werk zou hij er zijn hele leven mee weg komen. LUDION, 274 BLZ, 29,90 EURO

KUNSTLETTERS

DE ERFENIS VAN ROGIER VAN DER WEYDEN

In november sloot de prestigieuze tentoonstelling “De erfenis van Rogier van der Weyden. Schilderkunst in Brussel 1450-1520” maanden vroeger dan gepland de deuren. Schilderijen van Vlaamse Primitieven van onschatbare waarde werden in het Brusselse Koninklijk Museum voor Schone Kunsten tentoongesteld in ruimtes, waarboven werken werden uitgevoerd, wat voor waterinsijpeling zorgde. Met faliekante gevolgen: dreigend gevaar voor waterschade en einde expo! Gelukkig heeft de jarenlange intensieve voorbereiding die aan het project voorafging ook een fraaie catalogus opgeleverd. Die biedt net als de expo een unieke kijk op de Brusselse schilder-

kunst van de 15e eeuw. Brussel kende in die tijd een opmerkelijke bloei. De Bourgondische hertogen hielden hof in het paleis van de Coudenberg, wat tot drukke artistieke activiteit leidde. Naast Rogier Van der Weyden en Hugo Van der Goes waren tal van anoniem gebleven kunstenaars in en rond Brussel aan de slag. Goed voor een artistieke productie van om en bij de 5000 werken. Die is grotendeels in de vergetelheid geraakt. Een belangrijke oorzaak: de meeste werken zijn niet gesigneerd en moeilijk toe te schrijven. Die kunstwerken werden door kunsthistorici naar stijlverwantschap bijeengebracht en van een ‘noodnaam’ voorzien. Dit boek toont het onderzoek naar het werk van deze zogenaamde “kleine meesters” en geeft aan hoe een schilderij uit deze periode kon worden gesitueerd. Aan de hand van een opschrift als ‘Te Bruesele’ bijvoorbeeld, door het typische Brusselse merkteken met passer, door de getrouwe weergave van Brusselse gebouwen, doordat de identiteit van de opdrachtgever is bekend of door naar de aard van het schrijnwerk van de lijsten te kijken. Het catalogusgedeelte van het boek zoomt in op iets meer dan 100 schilderijen, startend met Rogier van der Weyden en eindigend met Bernard Van Orley en brengt dit als belangrijkste conclusie naar voor: de Brusselse schilders uit de 15e eeuw werden tot nu toe ernstig onderschat. LANNOO, 386 BLZ, 39,99 EURO

HENRY VAN DE VELDE

Nog tot 12 januari viert het Brusselse Jubelparkmuseum met een mooie retrospectieve de 150e verjaardag van Henry van de Velde (1863-1957). Bij deze geslaagde expositie hoort een knap boek dat de baanbrekende prestaties van deze ‘alles-

kunstenaar’ belicht. Op het omslag: een topwerk uit de verzameling van het Jubelparkmuseum: een paar zesarmige kandelaars uit verzilverd brons uit 1898-1899, waarmee Van de Velde zijn opvattingen over de kracht van de lijn en over het samengaan van schoonheid en functie tot uiting bracht. Van de Velde staat bij ons vooral bekend als architect, maar hij was een allrounder, een selfmade man bovendien, die zijn ideeën over functionele schoonheid in meubelkunst, interieurs, juwelen, zilverwerk, textiel, vormgeving, architectuur en gebruiksvoorwerpen allerhande toonde. Net als de expo slaagt dit boek erin je te verbijsteren over de veelzijdigheid en de niet aflatende creatieve stroom waarmee Van de Velde produceerde. De kunstwerken, ontwerpen, foto’s, tekeningen en maquettes tonen hoe hij schoonheid koppelde aan eenvoud, praktisch nut paarde met elegante stevigheid en zo uitgroeide tot een pionier van het moderne design. LANNOO, 304 BLZ, 45 EURO [WDS]

DECEMBER 2013

31

WEDSTRIJDEN MAKERS MAAK JE KUNST? LAAT HET ZIEN IN 1 MINUUT! deadline: 30 juni 2014 Maak een video over het maken van kunst, van maximaal 1 minuut. ARTtube, het online videokanaal van musea in Nederland en België, wil weten hoe jouw kunstwerk tot stand komt. Hoe verloopt het maakproces? Wat inspireert je? Wie zijn je voorbeelden of idolen? Ga je vernieuwend met materiaal om? Het kan over je eigen kunst gaan: in dat geval ben jij de kunstenaar én de filmer. Maar je kunt natuurlijk ook een videoportret maken van de buurvrouw die beeldhouwt, een interview met je beste vriend die computerinstallaties maakt of een animatie over je opa en zijn linoleumsnedes. Of misschien is er in jouw omgeving wel iemand die ongewone materialen gebruikt (denk aan kunsthars, suiker, zand, ijs, pindakaas, zonnepanelen, purschuim, of ..?) en daar iets moois over kan vertellen (en laten zien natuurlijk). Combineer een goed verhaal met een mooie vorm! Wat? Iedereen woonachtig in Nederland en België mag meedoen. De video mag maximaal 1 minuut duren. De video moet gaan over het maken van beeldende, audiovisuele of mediakunst. De video zelf mag niet het kunstwerk zijn. De vorm is vrij (minidocu, interview, instructable, animatie...). Lees de uitgebreide deelnamevoorwaarden op de website. Zelf een video maken - hoe doe je dat? Lees onze tips en bekijk een aantal voorbeelden ter inspiratie. De inzendingen worden gejureerd door een professionele jury. Inzendingen worden beoordeeld op:originaliteit, inhoud: wat wordt er verteld, filmtechniek en montage Hoe doe je mee? Maak een video! Plaats zelf je video op YouTube of Vimeo. Vermeld deze tekst in de beschrijving onder de video: ‘Deze video is gemaakt voor Makers, de videowedstrijd van ARTtube. Meld jezelf en je video aan via het wedstrijdformulier. De 10 beste video’s worden geplaatst op ARTtube. De hoofdprijswinnaar ontvangt 1.000 euro voor de tweede en derde prijswinnaar is er een gloednieuwe iPad! De jurering vindt plaats in juli 2014. Winnaars worden bekend gemaakt in september 2014. Alle info en inschrijvingen: www.ARTtube.nl/wedstrijd

ONTWERP EEN BOEKENKAFT WEDSTRIJD VOOR JONGEREN VAN 12 TOT 18 JAAR deadline: 31 december 2013 In februari 2014 komt er een nieuw avonturenboek uit (12-15 jaar) van schrijfster Roos Boum: Het Verborgen Paleis van Narada. Een bijzonder boek want de lezers kunnen zelf kiezen hoe het boek afloopt en ook bijzonder omdat Roos het boek samen heeft geschreven met vier jongens en meiden tussen de 12 en 14 jaar. Vandaar ook dat jullie de kaft mogen ontwerpen! Ontdek op www.roosboum.nl/boeken/narada waar het boek over gaat. Je vind er o.a. fragmenten uit het boek, die je kunnen inspireren bij je ontwerp. De wedstrijd wordt uitgeschreven door Droomvallei Uitgeverij. Als je de winnaar bent, verzoeken we je jouw leeftijd te bewijzen. Maak je ontwerp op A5-formaat. De titel hoef je er niet op te zetten. Je ontwerp inzenden in jpg-formaat naar [email protected] Jury bestaat uit auteur Roos Boum, uitgever Esther van der Ham en vormgever Marcel Westerink. De jury kiest, maar de genomineerde ontwerpen komen van 1 tot 15 januari op www.facebook.com/HetVerborgenPaleisVanNarada. Er is één prijswinnaar. Die krijgt: eeuwige roem, zijn ontwerp op de kaft van het boek, hij wordt genoemd in het boek, krijgt een door Roos Boum gesigneerde versie van het boek en een boekenbon van 25 euro. Meer info en reglement: www.roosboum.nl/boeken/narada TEKENWEDSTRIJD ANTWERPSE HANDJES deadline: 12 januari 2014 Deze wedstrijd heeft als doel de bekendheid van het Antwerps Handje te vergroten en dit met een creatieve toets. Ben je tekenaar, schilder, fotograaf of ander soort kunstenaar: download de template van het Antwerpse Handje op www.antwerpenkoekenstad.be/antwerpse-handjes en laat je creativiteit erop los. De Antwerpse Handjes zijn gekend als koekjes of chocolade gevuld met chocolade of praliné. Je kan die ook met iets anders vullen. Kies daarvoor vrij je materiaal: (kleur)potloden, stiften, verf, allerhande voorwerpen en andere technieken zoals breien, knopen,… bedenk maar wat. Je maakt het ontwerp op basis van het voorbeeldsjabloon van het Antwerpse Handje. Op naar een nieuw Antwerps Handje! Wie kan meedoen en hoe doe je dat? Ben je ouder dan 16 dan kan je individueel of in groep (coauteur) deelnemen. Een kandidaat

mag maximaal 3 inzendingen indienen. Vergeet niet de naam van de auteur(s) te vermelden. Stuur je digitale ontwerp naar: [email protected]. De digitale inzendingen dienen op het formaat 1/1 van het voorbeeldsjabloon (formaat A4) op een resolutie van 600 dpi worden aangeleverd. Andere dan digitale inzendingen (tekeningen op papier e.a.) stuur je naar Karel de Grote-Hogeschool, t.a.v. Antwerpse Handjes, Nationalestraat 5, 2000 Antwerpen. Het ontwerp stuur je op voor 12 januari 2014 middernacht. De inzendingen die aan de voorwaarden van het reglement voldoen, worden door de organisatie op de facebookpagina geplaatst. Hoe worden de werken beoordeeld? Een jury van professionele kunstenaars, vormgevers en illustratoren beoordeelt voor de helft van de punten op basis van originaliteit, creativiteit en artistieke deskundigheid. De andere helft wordt bepaald door het aantal likes op de facebookpagina. De eerste vijf winnen elk 500 euro. De zesde tot en met tiende plaats is goed voor 100 euro plus een Antwerpen Koekenstad pakket. De winnaars worden op 1 februari 2014 persoonlijk gemaild en op deze website gepubliceerd. De prijsuitreiking vindt plaats op 6 februari 2014 om 19:00 op de Karel de Grote-Hogeschool, Nationalestraat 5, 2000 Antwerpen. CARTOONWEDSTRIJD 50 JAAR IN BELGIË deadline: 24 januari 2014 In het kader van 50 jaar migratie van de Marokkaanse en Turkse gemeenschappen naar België, organiseren wij, de Vereniging voor Belgisch-Turkse Vriendschap, de cartoonwedstrijd ‘50 jaar in België’ in samenwerking met Press Cartoon Belgium en European Cartoon Center. Beltud roept alle creatieve geesten op om het verhaal te brengen van de Turkse en Marokkaanse gemeenschap en na te denken over de geschiedenis en bijdrage van de migratie, het samenleven in diversiteit en de uitdagingen van de multiculturele samenleving. Cartoonisten Kim, Marec, Canary Pete ea. zetelen in de jury en zullen de 3 beste cartoons bekronen. De deelname is gratis. De eerste prijs bedraagt 1000 euro, de tweede prijs 750 euro en de derde prijs 500 euro. De prijsuitreiking zal plaatsvinden in februari 2014. De datum en locatie van de prijsuitreiking en tentoonstelling worden later aangekondigd via de website. Aansluitend op de wedstrijd zal de cartoontentoonstelling gedurende het hele jaar 2014 op

32

belangrijke plaatsen in verschillende steden te zien zijn. Aan de hand van de sprekende en humoristische cartoonkunst wil Beltud het 50ste jaar aanwezigheid van de Turkse en Marokkaanse gemeenschappen op een ludieke manier onder de aandacht brengen, de gemeenschappen dichter bij elkaar brengen en het samenleven in diversiteit op een originele manier illustreren. Meer info en inschrijvingen: www.cartoonwedstrijd.be ONTWERP OPENBAAR KUNSTWERK IN MINDERHOUT deadline: 31 januari 2014 Het stadsbestuur van Hoogstraten lanceert een ontwerpwedstrijd voor een openbaar kunstwerk dat in het najaar van 2014 onthuld zal worden in het dorpscentrum van Minderhout. In 2014 herdenkt Hoogstraten de historische Slag van Hoogstraten die 200 jaar eerder werd uitgevochten. Binnen dat kader wil het stadsbestuur een openbaar kunstwerk plaatsen in het dorpscentrum van Minderhout. Daarvoor wordt een ontwerpwedstrijd uitgeschreven. De Slag van Hoogstraten was een aaneenschakeling van bloedige treffens tussen de Franse troepen van Napoleon en de geallieerden, die een eind wilden maken aan de Franse overheersing op het Europese continent. Dat lukte hen uiteindelijk ook na de Slag van Waterloo, een goed jaar na de Slag van Hoogstraten. De schermutselingen in onze regio eisten ook voor de inwoners een zware lichamelijke en materiële tol. Vooral het dorpscentrum van Minderhout kreeg het hard te verduren. Meer informatie over de Slag is te vinden op www.slagvanhoogstraten.be. Als thema wordt ‘oorlog en vrede’ vooropgesteld binnen het kader van de herdenking van 200 jaar Slag van Hoogstraten, waarbij het kunstwerk eerder de vrede benadrukt dan strijd en oorlog. Het stadsbestuur stelt voor ontwerp en realisatie een budget van 25.000 euro ter beschikking. Als locatie komen de omgeving van de kerk en het dorpsplein in aanmerking; de precieze plaats wordt in overleg met de geselecteerde kunstenaar bepaald op basis van het ontwerp. Inzendingen met een eerste proefontwerp, cv en referentielijst van de kunstenaar kunnen bezorgd worden tot uiterlijk 31 januari 2014. Tussen 10 maart en 25 april 2014 krijgen drie inzenders opdracht hun voorstel verder uit te werken. De definitieve selectie vindt begin mei 2014 plaats, waarna de winnende kunstenaar tot begin november tijd heeft om het ontwerp te realiseren. Het volledige reglement met de bepalingen waaraan inzendingen moeten voldoen, is te vindenop de website van Stad Hoogstraten (via

KUNSTLETTERS

ontspannen > cultuur beleven) en te verkrijgen bij de cultuurbeleidscoördinator. VIERJAARLIJKSE PRIJS VOOR BEELDENDE KUNST PROVINCIE WEST-VLAANDEREN deadline: 16 april 2014 De Provincie West-Vlaanderen schrijft in 2014 voor de vierde maal de Vierjaarlijkse Prijs voor Beeldende Kunst uit. De Prijs is bestemd voor alle hedendaagse plastische uitdrukkingsvormen: tekenkunst, grafiek, schilderkunst, beeldhouwkunst, fotografie, film, video, multimedia, mixed media enz. De wedstrijd is niet themagebonden maar specifiek bedoeld voor realisaties uit de jongste vier jaar. Aan de Prijs voor Beeldende Kunst is een bedrag van 5.000 euro verbonden. Daarnaast kunnen ook premies worden toegekend. Iedereen die in West-Vlaanderen geboren is of in West-Vlaanderen gedomicilieerd is, kan deelnemen aan de wedstrijd. Alle informatie en het wedstrijdreglement zijn terug te vinden op www.west-vlaanderen.be/beeldendekunst.

33

DECEMBER 2013

AGENDA EXPOSITIES EN EVENEMENTEN WEST-VLAANDEREN SCHILDERIJEN GEERT VERSTAEN expo | Wingene | 27 september tot 28 december 2013 Schilderijen van Geert Verstaen in Galerij In-Connu te Wingene. TUSSEN DE LIJNEN expo | Oostende | 22 november 2013 tot 4 januari 2014 Een spel tussen lijnen van kunstige werken in diverse media. Werk van Mady Lannoy - Rosemie Christiaen, Mie Ghesquiere, Isabel Allaert, Sabine Pauwaert. AAN ZEE KAN HET WAAIEN II expo | Oostende | 19 oktober 2013 tot 5 januari 2014 De tweede editie van een tentoonstellingsreeks voor beloftevolle beeldende kunstenaars met een jong oeuvre die een link met Oostende hebben: Simon Barroo, Hans Defer, Bavo Defurne, Tiemke Gauderis, Johan Lingier, Barbara Masschaele, Chris Vanderschaeghe en Jacques van der Zee. PEOPLE IN MOTION expo | Beveren-Leie | 1 december 2013 tot 31 januari 2014 Werken van Pascal Dewijn. ATELIER ROBIN UZEEL expo | Diksmuide | 15 oktober 2013 tot 1 januari 2015 Bezoek atelier van Robin Uzeel en zie hem live aan het werk! Enkel op afspraak! LICHTBEELDEN: EXPO DOOR PIETER DE DECKER expo | Knokke-Heist | van 7 tot 29 december 2013 Pieter De Decker is gefascineerd door landschappen. Hij experimenteert met fotoprints, papiersoorten, licht en fototoestel. EXPO: OP -1 expo | Oostende | van 8 tot 9 februari 2014 Tijdens ‘De nacht van de musea en galerijen’ te Oostende stellen Tiemke Gauderis (°1984) en Kim Vlaeminck (°1984) voor de derde maal samen tentoon. Ditmaal voegt ook Fabienne Selestin Belpaeme (°1986) zich erbij.

OOST-VLAANDEREN BAREFOOT expo | Sint-Niklaas | 22 november 2013 tot 22 december 2013 Solo-tentoonstelling van Karien Deroo in Gallery NavArt in Sint-Niklaas. DENEGEN expo | Eeklo | 7 december 2013 tot 5 januari 2014 “denegen” zijn negen kunstenaars uit het Meetjesland die hun recente werk tonen aangevuld met een galerij “politiekers”. ARTIFICIUM STELT TENTOON IN KLEIN-SINAAI expo | Stekene | van 18 tot 21 september 2014 ARTificium stelt tentoon in de kerk van Klein-Sinaai Deze multidisciplinaire tentoonstelling past in een geheel van evenementen verspreid over 3 dagen die plaatsvinden in OC Boudelo, de Kerk en de straten van Klein-Sinaai.

ANTWERPEN KUNST VEROVERT KANTOREN expo | Mechelen | 20 september 2013 tot 20 december 2013 Werk van Mieke Drossaert (acryl op canvas, glaswerk, Jacquard en handgetufte tapijten) en Kaatje Grauls (keramiek).

JANART expo | Boom | 1 oktober 2013 tot 3 januari 2014 Keramiektentoonstelling van humoristische fantasierijke figuren CONTINUÜM expo | Antwerpen | 9 november 2013 tot 4 januari 2014 Recente unieke etsen van Els Vos in galerie Het Vijfde Huis. TENTOONSTELLING expo | Lippelo | 14 november 2013 tot 8 januari 2014 Ingrid Barbier toont schilderijen in olieverf en aquarel. INSTRUCTIONS NOT INCLUDED expo | Antwerpen | 14 december 2013 tot 22 januari 2014 Expositie van Natacha Pirnay. DE KASTEELKAMERS evenement | Sint-Katelijne Waver | 22 december 2013 In het authentieke Sint-Michielskasteel in St.-Katelijne Waver zal er een expo & verkoop plaatsvinden van handgemaakt schoons van een 6-tal ontwerpers.

NIEUWE ZEEFDRUKWORKSHOPS 2013-2014 cursus/workshop | Lembeke | 31 augustus 2013 tot 28 juni 2014 O.a. Design op stof en Portret à la Andy Warhol. Persoonlijke begeleiding met 2 docenten, alle zeefdrukmateriaal & warme lunch inbegrepen. CURSUS DESSINONTWERPEN cursus/workshop | Maastricht | 8 februari tot 29 maart 2014 Deze cursus leert je niet alleen hoe je dessins moet maken met Adobe Illustrator, maar geeft je ook inzicht in het beroep van dessinontwerper en hoe je je als freelance designer op de markt kunt zetten. AQUARELSCHILDEREN IN DE FRANSE VOGEZEN cursus/workshop | Mirecourt, Frankrijk | van 16 tot 21 april 2014

LIMBURG ONTBIJTEN TUSSEN DE KUNSTWERKEN expo | Wellen | van 1 tot 29 december 2013 Werken van Beatrix van Kerkoerle. EXPOSITIES IN CC HASSELT expo | Hasselt | 17 november 2013 tot 5 januari 2014 Jesus, Make-Up & Football: werk van Frederik Buyckx / tentoonstelling met Antoon De Clerk en Jo Van Rijckeghem / Spiegels keren licht om: Gerolf Van De Perre stelt tentoon. JUBILEUMEXPOSITIE LOUK WEYERS expo | Maaseik | 29 november 2013 tot 8 januari 2014 Jubileumexpositie van Louk Weyers, verdeeld over drie etages van Cultuurcentrum Achterolmen. JOS Y. SERÉ expo | Wellen | 1 december 2013 tot 26 januari 2014 JosY. Sere stelt tentoon. EXPOSITIES IN CC HASSELT expo | Hasselt | 12 januari tot 23 februari 2014 Appearances: werk van Dieter De Lathouwer en Annelies De Mey / Tentoonstelling van Raphaël Buedts / Weerklank: werk van Roel Goussey, Vincent De Roder, Rebecca Dufoort en Frank Van Hiel.

WORKSHOPS EN CURSUSSEN INTUITIEF SCHILDEREN, MAKEN VAN BEELDEN, GRAFIEKEN cursus/workshop | Vilvoorde | 27 februari tot 31 december 2013 Het intuïtief schilderen en beelden maken worden op een spontane manier begeleid. Er kan geëxperimenteerd worden met recyclagematerialen en andere zoals soorten verven, eventueel thema’s. OPEN ATELIER cursus/workshop | Oostende | 19 maart tot 31 december 2013 Keramieklessen in Oostende TEKENINGEN EN ANDERE DINGEN cursus/workshop | Aspelare | 9 november 2013 tot 31 mei 2014 Een museum, een werkplek, een atelier, een tentoonstellingsruimte, een confrontatieruimte, een labo, een broedplaats voor nieuwe ideeën, een onderzoeksruimte, kortweg gezegd een plek waar kunst een dialoog aangaat met anderen en met zichzelf.

Een tentoonstelling, kunstenroute, workshop of ander evenement gepland? Op www.kunstwerkt.be kan je nu (na eenvoudige registratie) zélf je aankondigingen (met foto’s) plaatsen. Afhankelijk van de datum waarop je evenement plaatsvindt, verschijnt een samenvatting van je aankondiging ook in KUNSTLETTERS. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTERS: 17 januari 2014. BELANGRIJK: DIT IS DE HEEL BEKNOPTE VERSIE VAN DE AGENDA: VOOR DE VOLLEDIGE VERSIE VAN DEZE OF ANDERE AANKONDIGINGEN KAN JE TERECHT OP WWW.KUNSTWERKT.BE

34

ZOEKERTJES

KUNSTLETTERS

Uw zoekertje in KUNSTLETTERS? Op www.kunstwerkt.be kan je nu (na eenvoudige registratie) zélf je zoekertjes (met foto’s) plaatsen. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTERS: 17 januari 2014.

AANGEBODEN: MATERIAAL

AANGEBODEN: ATELIERRUIMTES

GROTE SCHILDERSEZEL / ATELIEREZEL Afm. meubel: breedte: 73cm, diepte: 63cm, hoogte: 180cm en werkblad kan verhoogd worden tot 240cm.Afm. werkblad: breedte: 73cm, hoogte: 120cm. Stevige handgemaakte ezel op wieltjes die je zowel plat als verticaal kan gebruiken, voor zowel grote doeken als grote modeltekeningen. tel: 016502159 gsm: 0497414737 mail: [email protected]

KERAMIEKATELIER IN PORTUGAL Een compleet ingericht keramiekatelier te huur in het midden van Portugal: zowel elektrische als schopschijven, een strengenpers, plaatwals, 2300L gasovens, rakuoven. Gebruik van van grondstoffen niet in prijs inbegrepen. gsm: 0351926897767 url: http://www.quintadatapadinha.com mail: [email protected]

VIDEO MONTAGE COMPUTER EN CONVERTER DV montage computer + DV naar analoog converter te koop. Haalt analoog video signaal binnen en zet het direct om naar digitaal video. mac Dual Processor 1.8 .+ wifi. Sony PC9 - zet analoog om naar DV en DV naar analoog audio in/out. mail: [email protected] MATERIAAL GLAS IN LOOD loodprofielen u 4x4, u6x4, h8x4,h10x4,h6x4 / glasplaatjes 30 x30 spectrum glas, verschillende kleuren. gsm: 0494/133539 mail: [email protected] KERAMIEK BRONSOVEN Keramiek raku of bronsoven. Tot 1400°C. Roestvrije mantel. Digitale temperatuurmeter. Binnen diameter 45 cm gsm: 0479060260 url: http://www.beeldhouwenstorms.be mail: [email protected] SCHRAGEN + AQUARELVERF + PASTELKRIJTJES 3 paar schragen + 2 gebruikte dozen aquarel en papier + volledige doos pastelkrijtjes Rembrandt: weinig gebruikt. gsm: 0498 45 50 55 mail: [email protected] BEELDHOUWMATERIAAL VOOR AFGIETSELS IN GIPS juterol, beeldgouwklei, metalen platen voor afgietsels, kleibewerkingsmateriaal en spoelbak inox (86cm op 43,5cm). gsm: 0498 45 50 55 mail: [email protected] SOKKELS metalen sokkels: 18 op 18cm, 110 hoog (3x), 20 op 20cm, 95 (1x) en 85cm hoog (3x). 48 op 33cm en 54 op 39cm, 90 hoog / houten sokkels (mdf) 22 op 18cm, 112cm hoog. Foto’s op aanvraag. gsm: 0489 45 50 55 mail: [email protected] 2 ELEKTRISCHE KERAMIEKOVENS Eén voorlader merk Sigma, 3-fasen , tot 1300°, bakruimte 50/40/67 met thermocomputer TC40. Eén bovenlader merk Smit, ook tot 1300°, bakruimte 30/30/40. Reeds veel gebruikt... Prijs otk. [email protected] GEZOCHT: MATERIAAL ERVARING MET GOEDKOPE ETSPERS? Voor ons dagcentrum zou ik graag een goedkope Fome basic etspers kopen (nog geen 200 euro). Heeft er iemand ervaring met deze persjes? mail: [email protected] SKELET OF DELEN ERVAN Ik ben op zoek naar een skelet (of delen ervan) van dieren ter grootte van varken, geit, schaap. Vooral een ruggengraat (of wervels), ribben, bekken, schouderbladen, voor- en achterbeenderen zijn welkom. Liefst niet gemonteerd, want het wordt uit elkaar gehaald. gsm: +32 494 16 53 80 url: http://www.maartenmarchau.be mail: [email protected]

TE KOOP: FOTOSTUDIO - ATELIER - LOFT In een industrieel pand aan de Walstraat 50 te Gentbrugge bevindt zich een fotostudio/atelier van maar liefst 360 m², volledig vrij in te richten. Bij de ruimte hoort een terras van 50 m². Badkamer, 3 slaapkamers, retro design keuken, houten vloer, vloerverwarming. Vraagprijs: 360000 euro. tel: 0474759548 url: http://www.sleepstreet.be mail: [email protected] RUIMTE Op de kade van Zeebrugge een pand van ongeveer 600m: bovenste verdiep, water, elektriciteit, wifi en veel licht. Ik wil deze delen met andere personen, het is te groot geworden voor mij alleen. gsm: (047) 4564004 url: http://www.vanhoogenbemt.be mail: [email protected] ATELIERRUIMTE GENT Per direct beschikbaar. EUR 195,- p.mnd.p.p incl. kosten nutsvoorzieningen, wederzijdse opzegtermijn 3 weken. url: http://www.vastgoedbeheer.com mail: [email protected] ATELIERRUIMTE + TIJDELIJKE WOONRUIMTE TE MEEUWEN Op tijdelijke basis atelierruimte, kantoor- of woonruimte te Meeuwen-Gruitrode. Vlot bereikbaar met ruime tuin en parking. EUR 88,- p.mnd.p.p excl. Nutsvoorzieningen. Wij werken met een bruikleenovereenkomst en GEEN huurovereenkomst url: http://www.vastgoedbeheer.com mail: [email protected] ATELIER TE GENT Klein atelier te huur in de buurt van het Sint-Pietersstation te Gent. Opp: 15m2; voorzien van elektriciteit, verwarming, verlichting, wasbak, fietsenstalling en gemeenschappelijk sanitair. Eventueel ook internet. Voldoende daglicht, zicht op de tuin. Hoogte is beperkt tot 205cm. Bij voorkeur stille activiteit. Huurprijs 100/maand excl btw en ewg. gsm: 0495/18.36.28 mail: [email protected] ATELIERRUIMTES IN ATELIER 4711 - ANTWERPEN In Atelier 4711, werkplaats voor kunst + educatie, zijn ateliers en/of kantoorruimtes te huur voor kunstenaars en artistieke medewerkers bij kunsteducatieve organisaties, die een plek zoeken voor hun eigen artistieke praktijk maar met interesse of linken met educatie. tel: 03/290 69 66 url: http://www.veerman.be mail: [email protected]

incl. kosten gebruik url: http://www.vastgoedbeheer.com mail: [email protected]

GEZOCHT: ATELIERRUIMTES ATELIER KEERBERGEN ZOEKT ATELIERRUIMTE Wij zijn een groep van 30 amateurkunstenaars, wij komen in twee groepen (namiddag en avond) wekelijks samen om te oefenen. Door een verdubbeling van de huurprijs door de gemeente zoeken we een nieuwe atelierruimte vanaf september 2014. gsm: 0486529907 url: http://atelierkeerbergen.jimdo.com mail: [email protected] GEZOCHT ATELIER MERELBEKE Gezocht atelierruimte in de omgeving van Merelbeke. Dit om allerhande workshops te geven. gsm: 0473943360 url: http://www.ingecasteleyn.be/ mail: [email protected] GEZOCHT: ATELIER -WERKRUIMTE Werkplaats. Atelier, het liefst in een oud pand of boerderij. Wel moet ik met machines werken, vandaar soms geluid. mail: [email protected] ATELIER GEZOCHT Ik ben zoek naar een atelierruimte met verwarming in de streek van Kortrijk om te schilderen. gsm: 0473491247 mail: [email protected] ATELIER GEZOCHT IN GENT Ik zoek een aangename werkplek om met hout aan de slag te kunnen. Vanaf 30 m² oppervlakte: minstens ruimte voor werkbank, werktafel en houtrek. gsm: 0485/486511 mail: [email protected] ATELIERRUIMTE GEZOCHT Ik zoek een ruimte, desnoods een tuinhuisje waar ik mijn atelier in kan maken en kan werken, zodat ik in huis kan verblijven. Als tegenprestatie wil ik wel helpen in en rond het huis. mail: [email protected] ATELIERRUIMTE GEZOCHT IN ANTWERPEN Ik ben op zoek naar een atelierruimte in Antwerpen centrum, wie kan mij helpen? Max. huur: 200 euro. tel: 0471961882 url: http://www.joleinjeursen.nl mail: [email protected] ATELIER GEZOCHT IN BRUGGE Ik zoek een atelierruimte voor fotografie in Brugge of omstreken. Sanitaire voorziening, elektriciteit en verwarming zijn een must. gsm: 0478 769 141 url: http://www.dirkdemolder.com mail: [email protected]

ATELIER MET WOONST TE HUUR VOOR 6 MAANDEN 60m² atelier + 40m² bemeubelde woonst, Antwerpen Zuid, van1 jan 2014 tot 30 juni 2014. Geen domicilie. gsm: 0486 85 65 18 url: http://timceustermans-deschepper.be mail: [email protected]

ATELIERRUIMTE ANTWERPEN 2 grafisch ontwerpers van Antwerpen zoeken een toffe atelierruimte, bij voorkeur tussen andere creatievelingen. Omdat we op computer werken is grootte niet erg belangrijk, maar veiligheid wel. gsm: 0498254621 url: http://www.epwerk.be mail: [email protected]

WOONRUIMTE/ATELIERRUIMTE TEMST Een voormalig klooster, per direct beschikbaar voor tijdelijke bewoning. EUR 195,- p.mnd.p.p incl. kosten nutsvoorzieningen. url: http://www.vastgoedbeheer.com mail: [email protected]

GEZOCHT: ATELIERRUIMTES IN OOSTENDE Atelier, werkplek, magazijn, gezocht in of rond Oostende. Beeldhouwen, zonder veel lawaai of afval te maken! Ong.100 m², mag iets kleiner ook, max. 200 euro. gsm: 0493 62 31 35 mail: [email protected]

ATELIERRUIMTE VEURNE Op tijdelijke basis atelierruimte, kantoorruimte op bedrijfssite aangeboden aan het station van Veurne. Vlot bereikbaar met ruime tuin en parking. EUR 195,- p.mnd.p.p,

WISPER ZOEKT ATELIER VOOR CURSUSSEN Wisper vzw organiseert beeldende cursussen voor volwassenen en wil dit ook in Antwerpen doen. Daarvoor zoeken we een atelier in het Antwerpse dat we 1 of

35

DECEMBER 2013 2 avonden in de week kunnen gebruiken. En de mogelijkheid om in een kast materiaal te stockeren. Het kan een gedeelde ruimte zijn zolang die ‘s avonds maar opgeruimd is en er max. 16 deelnemers in kunnen werken. tel: 016 25 16 21 gsm: 0494 43 58 69 url: http://www.wisper.be mail: [email protected] FOTOSTUDIO/ATELIER GEZOCHT Ik zoek een atelierruimte/studio voor fotografiedoeleinden. Liefst regio Gent/Melle/Merelbeke. +- 100m² / sanitaire voorziening / warmte / veel daglicht. gsm: 0474 84 80 05 url: http://www.esveaa.be mail: [email protected]

AANGEBODEN: TENTOONSTELLINGSRUIMTES PRACHTIGE NIEUWE POPUP GALERIJ Een uitstekende ruimte om tentoon te stellen. Te Kortrijk. Zeer bestudeerde egale verlichting. Een fraaie strakke gevel die de aandacht trekt. Een kleine etalage met een uitstekende inkijk zorgt voor een goede zichtbaarheid en heeft een sterk uitnodigend karakter. Ruim 60 m2 opp. en meer dan 30m vrije wand. gsm: 0477 359552 url: http://www.marbes.be mail: [email protected] KUNSTHUIS - GALERIE TUSSENIN Een thuis voor creativiteit - in een aantrekkelijk pand van 1901 wordt een variatie van werken tentoongesteld en te koop aangeboden. gsm: 0498693422 url: http://www.mieghesquiere.com mail: [email protected] SUPERSTUDIO4 POP-UP GALLERY SuperSTUDIO4 is een fonkelnieuwe stek voor ondernemend creatief talent met een topligging bij de gekende Grote Markt van het Veurne. De hedendaags ingerichte galerie schept het ideale kader voor kwaliteitsvolle art & craft evenementen. Nog enkele plaatsen voor 2014. gsm: 0473 44 36 95 url: www.superstudio4.com mail: [email protected] PRACHTIGE RUIMTE TE HUUR ANTWERPEN (EILANDJE) Tijdens de maand juli & augustus staat onze prachtige ruimte van 220 vierkante meters te huur voor langere periodes. Alle faciliteiten zijn aanwezig. Parking, terras met schelde zicht, afzelia houten vloer,... tel: 032316206 url: http://www.barcelona-meeting.be mail: [email protected] GALERIE ARTE FALCO ANTWERPEN Te huur voor tentoonstellingen of culturele activiteiten. Kapel van de 16de eeuw, mooi gerenoveerd tot een prachtige ruimte. tel: 03 324 60 72 gsm: 0486 57 23 19 url: http://www.arte-falco.com mail: [email protected] EXPOSITIERUIMTE ANTWERPEN-NOORD Volledig uitgeruste tentoonstellingsruimte van 100 m². Lavendelstraat 24 - 2060 Antwerpen. Te huur per dag/ weekend/week. gsm: 0496172670 url: http://www.degarage.be mail: [email protected] AANGEBODEN: MODELLEN VROUWELIJK NAAKTMODEL Kunstenaar zoekt vrouwelijk naaktmodel voor het maken van anatomische studies en uitgewerkte tekeningen, later ook schilderijen. Ervaring is niet nodig maar wel inzet. Plaats: Grimbergen. mail: [email protected] NAAKTMODEL AANGEBODEN Ik ben een jongeman van 27 jaar, atletisch, die graag wat ervaring zou opdoen in het naakt modelleren. Alle voorstellen zijn welkom... mail: [email protected]

ERVAREN MANNELIJK NAAKTMODEL Ben reeds 10 jaar model in verschillende academies. Je kan mij altijd contacteren, kan zowel overdag als ‘s avonds poseren. Houdingen zijn altijd karaktervol en kan ik lang volhouden. Voor mij is poseren een kunst voor de kunstenaar(es). tel: 051748388 mail: [email protected] ERVAREN JONG MANNELIJK (NAAKT)MODEL 24 jaar, 1m86 , normale lichaamsbouw, bruin haar. Ik ben al 2 jaar model voor een tekenschool en zelf actief bezig met kunst. Ik zoek opdrachten voor dit schooljaar. Ik ben maandag en dinsdag vrij en kan ook ‘s avonds en in het weekend poseren. mail: [email protected] NAAKTMODEL Ben dagelijks beschikbaar om te poseren voor kunst, naakt of aangekleed. Regio Kortrijk. gsm: 0472257083 mail: [email protected] JONGEMAN ALS NAAKTMODEL Deze 30-jarige jongeman stelt zich na een rustperiode opnieuw kandidaat als naaktmodel , dit voor tekenateliers en geïnteresseerde kunstenaars. Ik heb een slank model, 1M80, 67 kg en halflang haar. mail: [email protected] NAAKTMODEL GENT Mannelijk naaktmodel, 30 jaar uit Gent. weliswaar met beperkte ervaring, maar poses van 20 minuten zijn geen probleem. Bij contact kan referentie doorgegeven worden. Prijs bespreekbaar. mail: [email protected]

GEZOCHT: MODELLEN VROUWELIJKE MODELLEN Sint-Lucas Academie te Gent zoekt vrouwelijke modellen voor het atelier modeltekenen. Op dinsdag en donderdag van 13u20 tot 17u30 of op dinsdag- woensdag en donderdag van 18u10 tot 21u05. gsm: 0473717471 mail: [email protected] MENSEN MET DYSTONIE DIE MODEL WILLEN STAAN VOOR PORTRET Ik ben masterstudente aan het KASK in Gent en voor mijn eindwerk maak ik portretten over dystonie, daarvoor ben ik nog opzoek naar een 5-tal mensen met verschillende dystonie aandoeningen. Mannen en vrouwen van alle leeftijden met gegeneraliseerde dystonie, schrijverskramp, cervicale dystonie en blefarospasme. url: http://www.loudebuck.com/ mail: [email protected] KUNSTKRING ZOEKT NAAKTMODEL Voor ons modeltekenenatelier (omgeving Borsbeek/ Antwerpen) zoeken we een studente of dame die regelmatig als vrouwelijk model wilt poseren voor de kunst. Ervaring hierin is interessant maar niet noodzakelijk. Poses van 20 min. Donderdag, 19u tot 22u. Vergoeding: 35,-€/avond mail: [email protected]

AANGEBODEN: ANDERE STAGEPLAATS BEELDHOUWER Stageplaats voor een aankomend beeldhouwer. te Rijen, NL. Voor periode van 1 januari tot 1 april 2014 zoeken we een gemotiveerde, onbetaalde medewerker. Wij werken met alle traditionele beeldhouwtechnieken, zowel handmatig als machinaal in natuursteen en hout. We gieten brons volgens de cire-perdue methode. tel: +31161220333 gsm: +31651346714 url: http://www.beeldhouwatelier.com mail: [email protected]

GEZOCHT: ANDERE KUNST OP HET PERRON 2014 Kunstenaarsvereniging ARTificium vzw uit Stekene organiseert voor de derde maal Kunst op het Perron. Zin om je werken en/of je kunsten te laten bewonderen, aarzel niet. Het aantal plaatsen is beperkt. gsm: 00 32 (0)475 26 54 57 url: http://www.artificium.be mail: [email protected] ART-HILL GALERIE ZOEKT KUNSTENAARS De Art-hill galerie zoekt voor haar zomertentoonstellingen getalenteerde kunstenaars, die niet of bijna niet hebben tentoongesteld en eindelijk eens naar buiten willen komen met hun werk. Alle disciplines zijn welkom. Heb je interesse, mail ons foto’s van uw werk. gsm: 0474/98.86.41 url: http://www.arthill.be mail: [email protected] MANAGER ZOEKT KUNSTENAAR Bent u kunstenaar? Wij helpen u een platvorm te bieden, maken uw website, zorgen dat uw werken geëxposeerd worden,... . Kortom, wij verzorgen het volledige management van de kunstenaar! gsm: 0032 484 114 550 url: http://www.marecasa.be mail: [email protected] GEZOCHT: KERAMISTEN Op zondag 15 juni 2014 organiseren wij voor de 4de keer een keramiekmarkt met demonstraties. Raku, draaien, opbouwen, beeldhouwen, werk verkopen, ... het kan die dag allemaal op de steenbakkerijsite Frateur te Boom. Wie als keramist wil meedoen, kan zich inschrijven. tel: 03/844.49.74 gsm: 0472.80.91.37 url: http://www.geleeg.be mail: [email protected] KUNSTPROJECT AAN HUIS Vele kunstenaars zijn niet gekend bij het grote publiek en toch is hun werk misschien van een heel goede kwaliteit. Naamsbekendheid krijgen is dan ook belangrijk.Ben jij zo’n kunstenaar en wil je graag meewerken aan een nieuw uit te bouwen kunstproject ? Wij willen betaalbare kunst naar het grote publiek voorstellen. mail: [email protected] ACTUELE HEDENDAAGSE KUNST 2014 Kunstenaars en fotografen kunnen eventueel deelnemen aan de reeks tentoonstellingen in een grote bank te Kortrijk. Veel verschillende expressievormen komen aan bod, van fotorealisme, of een andere vorm van figuratie tot het abstracte, collage, etc. mail: [email protected] KUNSTENAARS GEZOCHT Ik zoek gelijkgestemde kunstenaars die samen een tentoonstelling zouden willen organiseren. Zelf ben ik van Herentals afkomstig, dus bij voorkeur iemand uit die buurt. url: http://www.L-Artifex.be mail: [email protected] GEZOCHT: CATALOGUS KOEN VAN DEN BROEK 2001 Tentoonstelling door Provinciehuis Limburg in zomer 2001 mail: [email protected] GEZOCHT: CURSUS ABSTRACT TOT IMPRESSIONISTISCH AQAUREL Ik zoek, bij voorkeur in omgeving Duffel Lier Mechelen Antwerpen, een cursus of workshop gaande van impressionistisch tot abstract. gsm: 0477 373185 url: http://www.willgillemot.be mail: [email protected]

MEER INFO EN ANDERE ZOEKERTJES VIND JE OP WWW.KUNSTWERKT.BE

Tentotips

DE BLAUWE ROUTE

Expo

DE ANATOMISCHE LES

Tentotips XL

OORLOG EN TRAUMA

Atelierbezoek

JEAN-MARIE BYTEBIER