PROJECTBESCHRIJVING MIJN LETTERS

PROJECTBESCHRIJVING MIJN LETTERS Leerlijn Literatuur | Thema Identiteit | Groep 1 en 2 | Maart 2016

Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Literatuur | Thema Identiteit | Groep 1 en 2 | Maart 2016 Deze projectbeschrijving wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op www.cultuurschakel.nl/coh voor de nieuwste versie. Hierbij treft u een projectbeschrijving: • waarmee u een project van 6-8 lessen van 45 min. kunt uitvoeren; • waarin veel ruimte is voor uw eigen inbreng; • waarop u uw lesvoorbereidingen kunt baseren. De structuur van de projectbeschrijving is gebaseerd op het doorlopen van het creatief proces. Na de introductie van het project oriënteert de leerling zich op de inhoud van het thema en doorloopt drie deelopdrachten waarin de leerling steeds onderzoekt, uitvoert, presenteert en evalueert. Bij elke stap van het creatief proces zijn reflectievragen geformuleerd. Maak hieruit een keuze of formuleer zelf passende vragen.

Leerlijn Literatuur | Thema Identiteit | Groep 1 en 2 | Maart 2016 | Projectbeschrijving

2

MIJN LETTERS 1. Introductie van het project Het project kan op verschillende manieren worden geïntroduceerd: 1. Verras de leerlingen door iets over uzelf te vertellen en te laten zien waar u goed in bent en wat ze waarschijnlijk nog niet weten: taart bakken, dansen, goochelen, enz. 2. Laat de leerlingen vervolgens zelf vertellen over iets waar ze goed in zijn, eventueel kunnen ze hier iets van laten zien.

2. Oriëntatie 2.1. Het filosofisch gesprek Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van de volgende vragen:      

Is het handig als je iets goed kunt? Wat gebeurt er als je overal goed in bent? Is het erg als je iets niet goed kunt? Moet iedereen hetzelfde kunnen? Ben je goed zoals je bent? Ben je, dan als je iets beter kunt dan iemand anders, ook een beter mens?

2.2. Oriëntatie op het thema 1. Lees het prentenboek Kikker is kikker voor en laat de illustraties zien, of vertel het verhaal aan de hand van platen het digitale schoolbord, via http://www.slideshare.net/prentenboekarchief/kikkeris-kikker-2783716?qid=7544f2e0-0b82469b-9331-5dfb69494fd3&v=default&b=&from_search=2 2. Bespreek het verhaal van Kikker is kikker met de leerlingen. Laat hen om de beurt een deel van het verhaal in eigen woorden samenvatten. 3. Verdeel de groep in kleine groepjes die ieder een rol uit het verhaal vertegenwoordigen (kikkers, eenden, varkentjes, hazen). Hoe voelen deze figuren zich? Laat telkens één van de groepjes de emoties tonen, aan de hand van bewegingen, gezichtsuitdrukking, enzovoort. Dit gebeurt zonder geluid. De rest van de groep doet hen na. Kunnen de andere leerlingen benoemen welke emotie wordt uitgebeeld? Extra mogelijkheden: De leerlingen leren een liedje over Kikker (bijlage)


3

Reflectievragen Oriëntatie MIJN LETTERS 

Wat kan Kikker goed, wat kan Eend goed, en Rat, Varkentje en Haas?



Is Kikker blij met zichzelf?



Zijn de andere dieren blij met Kikker?



Wat vinden de kinderen van het verhaal?



Wat vinden ze het leuk, wat vinden ze mooi, snapten ze iets niet?



Wat kwam er steeds terug?



Is het moeilijk om verdrietig zijn te spelen? Hoe doe je dat?



En samen blij zijn, is dat moeilijk om te spelen?



Was het moeilijk om alles precies te onthouden en na te doen?



Etc.

3. Deelopdracht 1: De K van Kikker 3.1. Onderzoek De K van Kikker Blik terug op het verhaal van Kikker. Bespreek het volgende met de leerlingen: 1. 2. 3. 4.

Welke letters kent Kikker al dankzij Haas? Welke letters kennen de kinderen? Zit hun eigen letter daarbij? Hoe noem je onze letters ABC enzovoort bij elkaar? Leg alle letters van het alfabet neer. Gebruik een ABC-boek (bijvoorbeeld Joke van Leeuwen, Mooi boek) ter inspiratie: welke voorwerpen beginnen met telkens weer een andere letter? Welke naam begint met die letter? De leerlingen gaan in volgorde staan van de letters die om beurten besproken worden. Nu op volgorde van hun achternaam, moeten ze ver lopen? 5. Welke emoties dragen de letters uit? Is de e een vrolijke letter of een chagrijnige? Etc. 6. Zijn er ook nog andere letters? In andere talen? Laat voorbeelden zien en horen, misschien met hulp van leerlingen.

Reflectievragen Onderzoek De K van Kikker 

Hoe kun je letters leren?



Zijn er veel letters?



Zijn letters overal hetzelfde?



Zijn er veel kinderen met dezelfde letter?



Welke letters zijn er niet in de klas?



Moesten ze ver lopen van voornaamletter naar achternaamletter?



Kun je het woordje 'ik' vinden in het woord kikker?



Etc.


4

3.2. Uitvoeren De K van Kikker Mogelijkheden voor uitvoering deelopdracht: Klanken ontdekken, klankdicht maken 1. Zet de letters O A K uit het verhaal groot op het bord. Kikker vindt het rare tekentjes. En de leerlingen? 2. Probeer samen de verschillende klanken van de letters uit:     

als je van je mond een rondje maakt, welke letter kun je dan zeggen? hoe voelen de letters dan, als je vingers tegen je mond houdt? hoe klinken de letters? zijn er nog meer klanken die je kunt maken? zijn er meer letters die de vorm van je mond worden, wanneer je ze zegt?

3. Laat het animatiefilmpje zien met een fragment van de Ursonate van Kurt Schwitters, een klankdicht: https://www.youtube.com/watch?v=Kk-3W3c9Svg  

De ursonate vertolkt door Jaap Blonk: https://www.youtube.com/watch?v=rs0yapSIRmM Deel van de Ursonate door de maker Kurt Schwitters zelf: https://www.youtube.com/watch?v=W3ImMSrBAKI o o o o

Wat vinden de kinderen ervan? Grappig/gek/mooi/moeilijk? Is het muziek, een lied, woorden, klanken? Welke klanken/letters hebben ze gehoord? Kunnen ze nog andere klanken bedenken?

4. Maak een klankgedicht (zoals Ursonate) samen met de leerlingen. In de kring zeggen ze om de beurt de eerste klank van hun naam. Ze variëren bij het uitspreken van de klanken in zacht praten, harder, hoog, laag, lang, kort, snel en langzaam. Het geluid kan opgenomen en teruggeluisterd en gekeken middels film (mobiele telefoon). Suggestie: nodig een klankdichtdeskundige in de klas uit om over zijn werk en ideeën te vertellen, bijvoorbeeld Wouter van der Land, www.kostro.nl, waarmee is samengewerkt tijdens de pilot. Tekens ontdekken, tekens maken Welke vormen hebben letters? De leerlingen ervaren dit op twee manieren: 1. Ze lopen de vormen van de letters op de grond (heel groot) 2. Ze vormen met elkaar de letters op de grond; hoe maak je een K van Kikker, hoeveel kinderen heb je daarvoor nodig? En voor een O, een A of je eigen letter? Maak zelf een keuze, niet alleen O, A, K. Zie voor een voorbeeld: http://www.schooltv.nl/video/letters-maken-met-flip-de-beer/ (de laatste minuut van het filmpje).


5

Reflectievragen Uitvoeren De K van Kikker 

Heb je je eigen letter gehoord?



Hoe vinden de kinderen het klankgedicht klinken?



Is het leuk om te doen?



Klinkt het beter als je oefent?



Was het moeilijk om grote letters te lopen?



Was het moeilijk om op de grond de letters te vormen?



Kun je alle letters vormen?



Zijn er mensen die dit nog veel beter kunnen?



Etc.

3.3. Presenteren De K van Kikker 

De leerlingen laten hun klankdicht horen aan de andere leerlingen van de school, op het podium, het schoolplein, of lekker galmen in een tunneltje vlakbij school. Leerlingen geven een demonstratie van lettergymnastiek aan ouders of de rest van de school.



Reflectievragen Presenteren De K van Kikker 

Zijn de leerlingen tevreden over wat zij (samen) gemaakt hebben?



Vonden ze het moeilijk , makkelijk, leuk, saai?



Willen ze nog iets vragen/weten?



Etc.

3.4. Evalueren De K van Kikker Evalueer met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van de volgende vragen:        

Kende je kikker al? Kende je de letters van Kikker? Welke letter vind je het mooiste? Welke letter vind je het vrolijkst? Wat vond je van het maken van een klankgedicht? Lukte dat goed? Welke letter was het leukste om uit te beelden? Kon iedereen goed zien welke letters jullie uitbeelden met jullie lichaam? Welke letter zou je volgende keer wel willen uitbeelden?

4. Deelopdracht 2: Mijn letter 4.1. Onderzoek Mijn letter Bespreek in de kring met de leerlingen het volgende:    

Waar zijn letters van gemaakt? Wat voor soorten letters kom je tegen (formaat, materiaal, enz)? Waar kom je letters tegen? Wie maakt de letters denk je?


6

Reflectievragen Onderzoek Mijn letter 

Wat vind je de mooiste soort letters?



Waar zag je letters die je nog nooit waren opgevallen?



Zijn er altijd overal letters?



Etc.

4.2. Uitvoeren Mijn letter 1. Toon voorbeelden van werk van grafisch ontwerpers in verband met letters. Bijvoorbeeld van: o

o

Piet Zwart: https://www.google.nl/search?q=piet+zwart&client=opera&hs=Ql0&source=lnms&tbm =isch&sa=X&ved=0CAcQ_AUoAWoVChMI2rSh8LuxwIVUznbCh1tgAwg&biw=1922&bih=938#tbm=isch&q=piet+zwart+typography Gerrit Noordzij: https://vimeo.com/10521941

2. Leerlingen maken vervolgens een ontwerp voor hun eigen letter op papier en prikken die uit. De restvorm van de letter kan als sjabloon gebruikt worden door het op zwaar papier of karton te leggen en met verf de restvorm van de letter dicht te schilderen (tamponneren). Na verwijdering van het sjabloon wordt een verrassend grafisch effect zichtbaar. 3. Maak met de letters een schimmenspel: hang een laken op en plaats daar een krachtige lamp achter. Tussen lamp en laken kunnen de kinderen met hun letters op stokjes dan een schimmenspel uitvoeren. Omdat achter het laken slechts silhouetten te zien zijn, is een decor eenvoudig te maken van bijvoorbeeld karton. Een idee voor het schimmenspel met letters bevindt zich in de bijlage (gedicht "De leesletters in de bieb" door Netty van Kaathoven). Het schimmenspel kan ook worden gedaan tijdens een bezoek aan het Kinderboekenmuseum (les sluit aan bij dit project) waarmee is samengewerkt tijdens de pilot. Het is dan van belang dat de letters uitgeknipt (of wederom geprikt) worden en op een stokje (cocktailprikker) bevestigd worden. Suggestie: nodig een professioneel grafisch ontwerper in de klas uit om over zijn of haar werk en ideeën te vertellen.

Reflectievragen Uitvoeren Mijn letter 

Wat vond je van de letters van de ontwerpers?



Vond je het moeilijk om iets voor je eigen letter te verzinnen?



Ben je tevreden?



Hebben de andere leerlingen het heel anders gedaan dan jij, of niet?



Wat zou je de volgende keer anders doen?



Etc.

4.3. Presenteren Mijn letter  

Richt een tentoonstelling in met alle ontworpen letters, eventueel vergezeld van een foto van de maker. Laat kinderen hun werk toelichten. Vorm indien mogelijk woorden met de letters en hang deze zo op. Maak er een filmpje van met dit liedje als soundtrack: https://www.youtube.com/watch?v=gmk3v07PWsY


7

Reflectievragen Presenteren Mijn letter 

Kon je goed vertellen over je werk?



Welke letter vind je het beste gelukt?



Welke woorden hebben jullie met de letters verzonnen?



Kun je nog andere woorden verzinnen?



Etc.

4.4. Evalueren Mijn letter Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces:       

Welke letter vind je de mooiste? Waar vind je de mooiste letters, waar zijn ze van gemaakt? Lukt het goed om je eigen letter bijzonder te maken? Welke letter zou je ook wel willen maken? Werden de letters anders als schim? Heb je goed over je letterwerk kunnen vertellen? Etc.

5. Deelopdracht 3: Luchtschrijven 5.1. Onderzoek Luchtschrijven Laat de kinderen foto's zien van een luchtschrijfinstallatie, letters gevormd door vliegtuigstrepen, restvormen van gebouwen in de lucht, vogels die letters vormen in de lucht. Voorbeelden zijn te vinden op:  

http://www.artecomagazine.nl/artecomagazine_lisa_rienermann.html https://www.youtube.com/watch?v=Bc9QstJfNI0

Bespreek met de leerlingen in de kring het volgende:    

Wat is een luchtspiegeling? Kun je een stilstaand beeld of film opschrijven? Houd je van verhalen die over een 'ik ' gaan? Maakt het uit dat je niet echt kunt schrijven als je in de lucht schrijft?

Reflectievragen Onderzoek Luchtschrijven 

Wat vind je van luchtschrijven?



Is een verhaal hetzelfde als een plaatje of filmpje dat je in je hoofd kunt zien?



Over wie zou je schrijven in de lucht, over jezelf of over iemand anders?



Denk je dat je kunt navertellen wat je in de lucht schrijft?



Etc.


8

5.2. Uitvoeren Luchtschrijven Laat de kinderen, op de rug liggend, in de lucht tekenen (en erbij schrijven wat het is). Laat hen daarna vertellen wat ze maakten, voor de groep (en eventueel camera). Daarna kunnen ze eventueel hun luchttekening op papier 'natekenen'. Voormelde tekening kan een monotype zijn, die direct raakvlak heeft met de snelheid van het luchtschrijven en de (boek) drukkunst zoals eerder ook het sjabloneren. Een monotype maak je door een papier dik in te smeren met verf en met de achterkant van de kwast in de verf te tekenen (maximaal een minuut of twee), een vel papier op de schildering te leggen, erover te wrijven en dat er weer af te halen. Het product is het vel papier dat van de oorspronkelijke schildering afgehaald wordt. Het resultaat van deze techniek is beeldend verrassend zoals de uitkomst van het luchtschrijven dat verhalend is.

Reflectievragen Uitvoeren Luchtschrijven 

Wie of wat heb je bedacht?



Waar was hij, zij of het?



Wanneer?



Wat deed hij, zij of het?



Waarom?



Ben je tevreden over het resultaat?



Etc.

5.3. Presenteren Luchtschrijven  

Exposeer de illustraties en/of toon filmbeelden van de vertellende kinderen voor de groep. Doe een raadspel met de vraag 'welke letters herken je'.

Reflectievragen Presenteren Luchtschrijven 

Vond je het moeilijk om na te vertellen wat je in de lucht geschreven hebt?



Heb je er wat bij verzonnen dat je eerder niet in de lucht schreef?



Vind je dat je er zoveel bij mag verzinnen als je maar wilt?



Waarom vind je dat wel/niet?



Hoe worden normaal gesproken verhalen geschreven?



Etc.

5.4. Evalueren Luchtschrijven Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces:       

Zie jij wel eens letters in de lucht? Had jij al wel eens eerder in de lucht geschreven? Vond je het makkelijker of moeilijker dan op papier? Lukte het goed om je luchttekening op papier te zetten? Kon je alle letters herkennen? Heb je nu meer letters geleerd dan je al kende? Etc.


9

6. Algemene beoordeling Voor het beoordelen van de leerlingenprestaties kunt u gebruik maken van het beoordelingsformulier voor leerkracht en leerling. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingenprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor leerlingen vanaf groep 5 of 6 is een zelfbeoordelingsformulier beschikbaar. U kunt zelf inschatten in hoeverre uw leerlingen in staat zijn het formulier te gebruiken. Voor het gebruiken van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De formulieren en toelichting vindt u onder hoofdstuk 18 van “Informatie voor de leerkracht”.


10

PROJECTBESCHRIJVING MIJN LETTERS

Recommend Documents