Deel 2: Projectbeschrijving

Deel 2: Projectbeschrijving A. Impact van het project 1. Projectdoelstellingen 1. Wearable interfaces: Wearable interfaces zijn een multidisciplinair onderzoeksdomein met een enorm economisch potentieel en een grote maatschappelijke relevantie (bijvoorbeeld textiel dat onze gezondheid bewaakt, ons beschermt en een aangename omgeving schept). We kunnen stellen dat Intelligent textiel maar langzaam doorbreekt om verschillende redenen, zoals het gebrek aan innovatieve concepten en creatieve oplossingen voor problemen zoals interactie, interconnecties en integratie. Daarnaast wordt er te weinig gebruik gemaakt van opkomende technologieën. Nochtans is de voedingsbodem aanwezig in Vlaanderen: We hebben sterke spelers in het domein van intelligent textiel Vlaanderen bekleedt een toppositie voor wat creativiteit betreft, denk maar aan mode Er is nog steeds een sterke industrie die textielproducten ontwerpt en produceert Er lopen verschillende projecten over onderwijs en onderzoek naar, productie van en markten voor intelligent textiel en interactieve interfaces, veelal gefinancierd door IWT; hierdoor bestaat er een sterk netwerk van onderwijs, onderzoek en industrie 2. Productietechnieken Het maken van textiel is een eeuwenoude industrie waarbij men meestal gebruik maakt van traditionele technieken zoals weven, breien, spinnen, naaien,… Deze productietechnieken zijn niet altijd even geschikt wanneer het gaat over wearable interfaces. Door de komst van nieuwe technieken en technologieën kunnen harde onderdelen (batterijen, connecties, elektronische componenten,…) samensmelten tussen zachte onderdelen. Hierbij denken we aan nieuwe mogelijkheden dankzij machines zoals de 3D-printer en Lasercutters, maar ook door nieuwe ontwikkelingen op chemisch niveau zoals verven, polymeren, coatings,… Daarnaast worden elektronica-componenten steeds kleiner en meer compatibel met textielmaterialen (nano-electronica, organic electronics,…). Ook de toegang tot die nieuwe ontwikkelingen wordt gefaciliteerd, door bijvoorbeeld de verschillende fablabs en naaiclubjes, waardoor het maken van intelligent textiel vergemakkelijkt wordt. 3. Integratie en interactie De integratie van elektronica in textiel zorgt echter nog voor verschillende uitdagingen. Hoewel de technologie volop in ontwikkeling is (textieltechnologie, chemische verven, slimme materialen, sensoren, elektronica, nanotechnologie, printed electronics,…) merken wij dat er nog weinig concrete toepassingen zijn op de markt. Wij willen dit project dan ook benaderen vanuit een market pull in plaats van een technology push strategie. Om draagbare systemen intelligent te maken zullen we bekijken hoe elektronica naadloos kan geïntegreerd worden in een esthetisch design. Hier zullen we ons vooral focussen op connectie, energievoorziening & communicatie en hoe we deze componenten kunnen integreren in lijn met bestaande elementen in de draagbare context zoals bijvoorbeeld knopen, ritsen, zakjes, velcro,... Daarnaast willen wij ook de mogelijkheden voor de interactie van de gebruiker met zijn draagbare interface bekijken. Het sluiten van een knop kan bijvoorbeeld een bepaalde actie in gang zetten, het oprollen van de mouwen kan dan weer iets anders betekenen. Tactiele communicatie is een ander belangrijke vorm van interactie die tot nog toe weinig geëxploreerd werd. We denken hierbij bijvoorbeeld aan warmte of elektrische prikkels.

IWT Aanvraagtemplate TETRA – versie december 2013

1/25

AANVRAAG-TEMPLATE TETRA

De modewereld komt momenteel amper in contact met het technische luik van de wearable interfaces. Door hen een platform te bieden waar zij met deze zaken kunnen exploreren kunnen succesvolle wearable interfaces ontwikkeld worden. Vlaanderen heeft een sterke mode-industrie dankzij ontwerpers zoals onder andere de Antwerpse zes en bekende mode- en textielbedrijven zoals: Vandevelde, Andres, Delvaux, Essentiel, Santens en vele andere. Dit project vormt een mooie opportuniteit om vanuit Vlaanderen ook met deze nieuwe interfaces naar buiten te komen. 4. Toepassingen De meerwaarde van draagbare interfaces zal worden geëvalueerd door het bouwen van demonstrators. Voor het ontwikkelen van deze prototypes wordt inspiratie gezocht in de lifestyle van de gebruiker. Deze lifestyle vormt de kenmerkende manier van leven van elk individu. Thema’s die hierin een grote rol spelen zijn onder andere health, sport, veiligheid, entertainment en nog vele andere. De modesector speelt enorm in op deze specifieke lifestyle van individuen door zich te focussen op afgebakende segmenten binnen de markt. Dit zorgt ervoor dat een individu wordt aangesproken door een kledingstuk/product en al dan niet zal beslissen of hij dat bepaalde ontwerp zal dragen. De vertaalslag van technologieën geschikt voor draagbare systemen naar wearable interfaces die passen binnen de lifestyle van de gebruiker moet echter nog gemaakt worden. De benadering nu is veelal “het toepassen van een nieuwe technologie op een algemeen draagbaar systeem” terwijl onze visie luidt “het bedenken van een wearable interface vanuit de markt en de gebruiker met voldoende meerwaarde passend in zijn lifestyle. Vervolgens wordt er bekeken welke technologie, vormgeving en gebruikersinteractie het meest geschikt is voor deze specifieke toepassing”. Vanuit onze expertise als integrale productontwerpers kunnen wij deze vertalende rol tussen de modewereld en de technologiesector op ons nemen vanuit dit project. Wij weten als geen ander hoe vanuit de markt ideeën te genereren om vervolgens een technologie te integreren in een mooie vormgeving afgestemd op de wensen van de gebruiker. Grote bedrijven als Nike en Adidas beschikken over de nodige expertise en middelen voor het ontwikkelen van succesvolle, wearable interfaces afgestemd op hun gebruiker. Het blijft echter moeilijk om te definiëren wat deze interfaces juist zijn, en er ontbreekt nog veel systematische kennis naar de mogelijke benaderingen in het ontwerpen en evalueren ervan. Kennis die voor kleinere bedrijven moeilijk op te bouwen is. Het is die onduidelijkheid en gebrek aan kennis, die het moeilijk maken voor een doorsnee KMO om met de ontwikkeling van wearable interfaces te starten. De return of investment is ook moeilijk te bepalen en niet eenduidig meetbaar. Het voorgestelde platform zal hier een antwoord op bieden. Alle partners zijn zich bewust van het grote potentieel van dit platform. Het is immers een domein dat zeer interdisciplinair is, maar tegelijk ook zeer veel toepassingsmogelijkheden heeft en in de toekomst alleen maar zal groeien. Dit vormt meteen ook de motivatie voor dit onderzoeksproject. Het IDC (Industrial Design Center) zal hierin vooral een integrerende rol spelen en zal daarom focussen op het realiseren van integraal werkende prototypes die beantwoorden aan de vraag van de gebruikersgroep waardoor er een fusie zal zijn van de kennis beschikbaar bij de vakgroep textielkunde (technologisch), het CUO(gebruikersinteractie) en de gebruikersgroep.

Opportuniteiten (vs probleemoplossend) Naast de vooropgestelde kennisoverdracht willen we ook de nadruk leggen op de creatie van nieuwe opportuniteiten. Innovatie moet niet altijd vertrekken vanuit concrete problemen of vragen bij de bedrijven. We merken dat het voor de bedrijven ook belangrijk is om deel te kunnen nemen aan interdisciplinaire brainstorms en inspiratie-events om zo tot nieuwe ideeën te komen. Hier schuilt dan ook een bewezen expertise van het IDC, die zich uit op alle vlakken (onderwijs, onderzoek en dienstverlening). Het is hierbij belangrijk om een open klimaat en creatief forum te creëren waarin diverse partners op verschillende manieren (bvb gestructureerde brainstorms, open exploraties rond nieuwe technologieen of nieuwe markten, creatieve prototyping) worden betrokken.

Doelgroep We focussen ons op een interdisciplinaire groep bestaande uit partners met een technische invalshoek en partners uit de ontwerpen creatieve sector. Dit geïntegreerd project zal versplinterde expertise over wearable interfaces vanuit verschillende organisaties, bedrijven, overheidsinstellingen bundelen.


2/25


Aan de basis van deze projectaanvraag ligt het huidig lopend tetra-project met als doelstelling het oprichten van een platform voor de ontwikkeling van Tastbare, Intuïtieve, Interactieve Interfaces (TIII), IWT nr 120147. Het TIII-project heeft als focus het opstarten van een platform voor het ontwikkelen van TIII aan de hand van drie pijlers namelijk een interdisciplinair netwerk, het opstarten van een TIIIlab en het ontwikkelen van een ontwerpmethodiek. Binnen de TIII gebruikersgroep (o.a. door Imec, Holst Centre, Quad Industries, Televic, Softkinetic,…) ontstond de vraag en de nood naar kennis over de integratie van intelligentie in zowel omgeving als in draagbare systemen. Deze nieuwe projectaanvraag kan dan ook verderbouwen op de investeringen die binnen dit project werden gemaakt. Zo kan het lab verder aangevuld worden met nieuwe sensoren en materialen. Ook het netwerk kan verder ondersteuning vinden binnen dit nieuwe project. Dit netwerk zal nu in het kader van wearable interfaces verder worden uitgebreid met kennisinstellingen (Ugent-Textielkunde, TIO3, ...), valorisatiepartners (Ugent-Victoris, ...), designbureaus (Achilles, Bundl, ...) elektronicabedrijven (Holst Centre, Dekimo,…) en textiel bedrijven (Veritas, Bekintex, Elasta,...).

Projectdoelstellingen D1. Aanbieden van toegankelijke informatie over de wereld van de wearable interfaces. 1. Afbakening van het domein via een grondige marktstudie a. Waar leggen we de focus binnen de lifestyle van de gebruiker? Zelf hebben we reeds enkele domeinen gedefinieerd (Sport/Veiligheid/Gezondheid/Entertainment). In samenspraak met de gebruikersgroep wordt de meerwaarde van deze en andere domeinen bepaald. 2. Overzicht van de state of the art binnen dit domein a. Waar worden er al wearable interfaces ontwikkeld? Internationaal, nationaal, onderzoekswereld, bedrijfswereld,… b. Welke productiemethodes en technologieën verlenen zich ertoe om binnen deze context toe te passen? Zeefdrukken, 3D printing, Lilypads,… c. Welke wearable interfaces zijn al beschikbaar op de markt in de verschillende fasen (concept, prototype, commercieel,…)? 3. Opstart van een website die alle informatie over het project zal kunnen weergeven. Deze website zal worden opgesplitst in een deel dat enkel toegankelijk zal zijn voor de gebruikersgroep en een deel dat open is naar de buitenwereld. D2. Aanbieden van een interdisciplinair netwerk. Organiseren van events zoals workshops, brainstormsessies, studiedagen, meetings,… Partners leren elkaar kennen op “neutraal terein” waardoor de drempel tot samenwerken verkleind wordt. D3. Ontwikkelen van demonstrators (proof of concepts) in samenwerking met de gebruikersgroep. Vanuit studentenprojecten (textiel, productontwikkeling, business) kan er geëxploreerd worden rond bepaalde thema’s. Op vraag van leden uit de gebruikersgroep kunnen prototypes ontwikkeld worden. Nieuwe projecten kunnen ontstaan tussen partners uit de gebruikersgroep onderling. Het onderzoeksteam zal ondersteuning bieden bij de ontwikkeling van nieuwe interfaces bij de gebruikersgroep. D4. Ontwikkelen van design patterns voor wearable interfaces Waar nu de focus ligt op de technologische mogelijkheden van wearable interfaces, willen wij binnen dit project meer focussen op functie & design/fashion/stijl/imago om vanuit de gebruiker de noden en wensen te bekijken. Vanuit gebruikersstudies zullen wij design patterns opstellen die als guideline kunnen dienen bij het ontwerp van wearable interfaces. Hierbij zullen we onder andere ook de invloed van volgende zaken bekijken: -

Comfort/usability/functie is in de modewereld ondergeschikt Wat heeft cultuur en status bijvoorbeeld van invloed op wat je draagt Linken met toepassingen op applicatieniveau in samenwerking met bedrijven

D5. Uitbreiding van TIII lab in textieltechnologie


3/25


Onderzoek naar zowel traditionele als innovatieve productietechnieken voor het verwerken en bewerken van elektronica, textiel, connecties,… De mogelijkheden (voor- en nadelen) van deze technieken worden in kaart gebracht zodat deze op een praktische manier overzicht biedt aan de gebruikersgroep. Vanuit het vorige TIII tetra project werd een lab opgericht waarin allerlei benodigdheden aangeboden worden aan het netwerk om zelf interactieve prototypes te bouwen. Binnen dit project zullen wij dit lab verder uitbouwen met nieuwe sensoren, technologieën, materiaalstalen,… die kunnen geïntegreerd en toegepast worden in wearable interfaces.

KPIs en leverbaarheden

Performantie Indicatoren (KPI’s) Categorie

Streefcijfer na 1 jaar

Streefcijfer bij afloop

KPI-1: Aantal geregistreerde bezoekers op het online informatieplatform voor wearable interfaces met daarbij toegang tot de state of the art

bereik

50

90

KPI-2: Aantal unieke partners in de gebruikersgroep (bedrijven, organisaties, onderwijsinstellingen, social profit ondernemingen,…)

bereik

10

14

KPI-3: Aantal ondernemingen in de gebruikersgroep die binnen het project een eindwerk/stage, project (haalbaarheidsstudie, innovatiestudie, SME,…) of studentencase hebben lopen waarvan 80% past binnen de vooropgestelde sociaal-maatschappelijke thema’s sport, veiligheid en gezondheid.

implementatie

6

12

KPI-4: Aantal demonstrators ontwikkeld van wearable interfaces waarvan 80% past binnen de vooropgestelde sociaal-maatschappelijke thema’s sport, veiligheid en gezondheid. Dit uitgevoerd door studenten, projectmedewerkers, bedrijven, partners,…

innovativiteit

10

16

KPI-5: Aantal events georganiseerd voor de gebruikersgroep met als centraal thema “wearable sensors”.

innovativiteit

5

9

KPI-6: Beschikbaarheid van design patterns voor het ontwikkelen van wearable interfaces.

innovativiteit

nee

Ja

Omschrijving belangrijkste leverbaarheden (concrete resultaten of mijlpalen)

Categorie

Voorziene timing

Projectspecifieke kennisontwikkeling

(X)

…M

L3.2 Starten van innovatieprojecten Door het toepassen van een interdisciplinair productontwikkelingsproces worden er samen met de bedrijven nieuwe innovatieprojecten gestart waaruit vernieuwende producten zullen komen.

X3

M9 - M24

L7.1 Lab voor wearable interfaces Ontwikkeling van een lab voor wearable interfaces als nieuwe dienst. Lab met state of the art materiaal (materiaalstalen, sensoren, platformen,…)voor insipiratie, exploratie, demonstratie en validatie van wearable interfaces.

X5

M1 - M24


4/25


L6.1 Design patterns Het gebruik van de design patterns is een nieuwe methodologie die zal aangeboden worden als gevalideerde methode. Vanuit gebruikersstudies zullen requirements gehaald worden welke een eerste aanzet zullen vormen worden voor het beschrijven van design patterns. Deze design patterns zullen dienen als guideline bij het ontwikkelen van prototypes tijdens de studentenprojecten. Deze prototypes zullen tijdens een tweede gebruikerstest input bieden voor een tweede aanvulling op de design patterns. Zo wordt deze methode steeds iteratief getest. Na het iteratief testen van de design patterns voor het ontwerpen van wearable interfaces worden deze aangepast en gefinaliseerd om deze dan op een toegankelijke manier te beschikking te stellen voor de gebruikersgroep.

X6, X9

M7 – M24

L4.1 Studentencases in samenwerking met bedrijven Binnen het onderwijs worden er cases door de studenten behandeld voor de bedrijven. Op die manier leren de studenten samenwerken met bedrijven en krijgen de bedrijven een uitgewerkt prototype in return. De graad van afwerking hangt af van de specifieke vraag van het bedrijf. Dit heeft een meerwaarde voor de studenten aangezien zij in contact komen met de arbeidsmarkt en de werking van een bedrijf.

X8, Y10

M2 - M4 M6 – M9 M14 – M16 M18 – M21

L3.1 Individuele gesprekken met de leden uit de gebruikersgroep Tijdens een individueel gesprek met elke partner zal er geluisterd worden naar wat zij juist zouden willen ontwikkelen. Op basis daarvan wordt er bekeken hoe deze vraag het best kan ingepast worden in het project (via innovatieproject, studentencase, demonstrator via ambassadeurs, materiaalstalen,…) en wordt er een roadmap opgesteld.

X14

M2 - M8

Collectieve/generieke kennisoverdracht

(Y)

…M

L1.3 Wetenschappelijke publicaties Publicatie rond een of meerdere ontwikkelde demonstrators Publicatie van de gemaakte materiaalstalen Publicatie over de ontwikkelde design patterns

Y1

M8 M19 M21

L2.1 Communiceren van de resultaten uit de marktstudie De resultaten uit de marktstudie worden naar de gebruikersgroep gecommuniceerd via de website.

Y4

M1-M4

L1.2 Aanmaken van website Er zal een website aangemaakt worden die als centraal platform zal dienen voor de gebruikersgroep en andere geïnteresseerden. Alle state-of-the-art wordt hier bijgehouden, contactgegevens van de partners kunnen hier teruggevonden worden, cases kunnen opgevolgd worden,…

Y6

M1 (aanmaak website, onderhoud doorheen project)

L1.1 Event, workshops, seminaries Er zullen 9 events (brainstormsessies, studiedagen, workshops, meetings…) georganiseerd worden met als centraal thema “wearable interfaces”. Zo krijgen de partners de kans om elkaars expertise binnen dit thema beter te leren kennen.

Y7

M1, M4, M7, M9, M12, M14, M16, M20, M24


5/25


L5.1 Ontwikkelen van demonstrators Het ontwikkelen van demonstrators is van groot belang binnen dit project. Er zal dus worden ingezet op het ontwikkelen van prototypes in samenwerking met de gebruikersgroep, studenten en projectmedewerkers. Tijdens events zullen deze demonstrators gepresenteerd worden. Daarnaast zal het ontwikkelingsproces samen met het resultaat terug te vinden zijn via de website.

Y8

M7 – M12 M17 – M19 M22 – M24

L4.2 Begeleiding van stage/thesis Projectcases en eindwerken kunnen van op afstand worden opgevolgd via de website. Relevante studentenprojecten zullen worden verdeeld onder de projectmedewerkers. Deze projectmedewerkers zijn mee verantwoordelijk voor het begeleiden van deze studenten in hun masterproef of stage.

Y9

M7 – M9 M18 – M21

2. Focus op vernieuwing In een mobiele digitale globale wereld worden wearable devices (oa. smarttextiles, smartwatches en smartglasses) als één van de meest belangrijke opvolgers van de smartphones en tablets aanzien. Nieuwe ontwikkelingen maken het mogelijk rijkere interfaces en interacties dichter bij de mens te brengen. Op de markt zien we dan ook een recente commercialisatie van wearable interfaces die in de toekomst enkel nog maar zal stijgen. Zoals weergegeven in onderstaande figuur worden nu de eerste armbanden (oa. Nike Fuel, Fitbits, Jawbone, Tactilu, Atlas, Pebble,...) gecommercialiseerd, vervolgens zullen ook op korte termijn andere accessoires zoals juwelen (CSR Bluetooth Pendant, Netatmo June Brooch, Smarty Ring, NFC Ring,...), brillen (oa. Google Glass, GlassUP AR, EmoPulse nanoGlass, Meta AR Smart Glass,...) en kleding (Mytjacket, Pixiescientific, Mimo-baby, Glowfaster Smart Jacket, CuteCircuits, mBody Shorts,… ) deze trend volgen.

Bron: Trendrapport door PSFK samenwerking met IQ Intel: "THE FUTURE OF WEARABLE TECH, Key Trends Driving The Form And Function Of Personal Devices"

Door een actieve deelname aan de Tetra zullen de bedrijven zowel impliciete als expliciete kennis vergaren. De impliciete kennis zal gebeuren door het netwerken en het volgen van de events en de ontwerpprocessen die in elk van de cases op verschillende niveaus aan bod zullen komen. De ontwerpprocessen zullen een methodologie moeten volgen die deels gemeenschappelijk is voor de


6/25


thematiek, maar deels ook verschillend zal zijn in functie van de specifieke context van het bedrijf. Wij zijn er ook sterk van overtuigd dat de expliciete kennis in de vorm van state-of-the-art technologie, design guidelines en methodologie pas echt aanslaat indien ze zelf ervaren wordt in concreet toegepast binnen de eigen bedrijfscontext. De verwachte resultaten gaan van ideeën en concepten to prototypes en feedback van gebruikers. Het voorgestelde platform zal ondersteuning bieden om ideeën en concepten tot een prototypefase te brengen. Meestal zal er een natraject nodig zijn om de resultaten te implementeren. Vanuit het vorige tetra projecten zijn er reeds verschillende roadmaps samen met de bedrijven opgesteld, uitgetest en vertaald naar nieuwe projecten. Hieruit blijkt dat het belangrijk is te kunnen inspelen op verschillende vragen vanuit de bedrijven. In sommige gevallen gaat het meer om een technology push, afhankelijk van de maturiteit van de technologie wordt dan gestart met exploratie door al dan niet interdisciplinaire teams van studenten in een afgebakende context die mee bepaald wordt door de expertise van de betrokken onderzoekers en de motivaties en partners vanuit de gebruikersgroep. In een vorige eerste opdracht rond wearable sensors werden met de technologie van Holst center (bio-sensoren) en Softkinetic (3D camera) verschillende concepten ontworpen en ook ten toon gesteld op de Week van het ontwerpen 2013. (De resultaten zijn hier zichtbaar : http://www.tiii.be/cases/design-and-workspace/wearable-sensors-2) In andere gevallen spreken we van market pull, bedrijven of andere partners komen met ideeën naar voren die geëxploreerd kunnen worden aan de hand van uitgewerkte prototypes (proof of concepts) door interdisciplinaire studenten teams (Ontwerpen/elektronica/textielkunde) die begeleid worden door de projectmedewerkers van de tetra en adhv lezingen/consult ook geïnformeerd worden door relevante projectpartners. Elk bedrijf heeft zo altijd enkele cases lopen en komt ook rechtstreeks in contact met de studenten. Het platform biedt de bedrijven de beste kansen om ideeën te realiseren op industriele schaal. Hierbij kan bijvoorbeeld verwezen worden naar volgende projecten voor de productie en vermarkting van de innovatieve concepten:   

Smartpro: industriële maakbaarheid van intelligent textiel WINTEX: weefstructuren voor optimale contacten binnen intelligent textielproducten COLAE: coordination action for the commercialization of organic large area electronics

3. Collectief karakter De doelgroep is multidisciplinair, partners met verschillende expertises zullen baat hebben bij onze projectresultaten. We kunnen ze onderverdelen in 8 grote groepen. Binnen de gebruikersgroep zullen er partners vanuit al deze groepen betrokken zijn om de bredere doelgroep te vertegenwoordigen. 1. Onderwijs: [voorlopers] Binnen volgende opleidingen zien wij het belang van wearable interfaces en de nood aan ondersteuning hierin stijgen: o Product Ontwerp  Industrieel ontwerpen: UGent, UAntwerpen, KHLim,  Industrieel Product Ontwerpen: Howest  Ontwerp- en productietechnologie: Vives o Textiel Ontwerp  Textielkunde: UGent  Textieltechnologie: Hogent  Textielontwerp: Luca-Arts, La Cambre, KASK (Hogent) o Mode Ontwerp  Mode ontwerp: KASK (Hogent), La Cambre, Universiteit Antwerpen  Modetechnologie: Hogent o Andere opleidingen:  Elektronica-ICT: UGent, KULeuven, Katho, KHLim, HUBKAHO  Sociale wetenschappen: KULeuven, UGent, VUB, Uantwerpen


7/25


2. Productontwerp: [voorlopers] Ontwerpbureau’s erkennen de stijgende vraag naar wearable interfaces. Zij zien de mogelijkheden die dit biedt en de meerwaarde voor de gebruiker om deze nieuwe devices te gebruiken. Belangrijk voor hen is te weten te komen met welke ontwerprichtlijnen zij dienen rekenening te houden bij het ontwikkelen van accessoires die op of nabij het lichaam gedragen worden. Zij zullen meestal een market pull strategie toepassen tijdens het ontwerpproces. Zij worden binnen dit project ook aanzien als de toekomstige ambassadeurs die nieuwe klanten de weg kunnen wijzen naar de mogelijkheden van wearable interfaces. Voorbeelden: Achilles, Bundl, PiliPili, Studio Dott, Pinkeye, Pars Pro Toto, Enthoven associates,… 3. Bedrijven met een markt binnen het toepassingsdomein “lifestyle”: Hier spreken we van bedrijven met een gevestigde waarde binnen de markt met een focus op lifestyle waaronder gezondheid, veiligheid en sport. Deze bedrijven hebben heel veel expertise in het vermarkten van producten. Door deze kennis kunnen zij een goede inschatting maken van de haalbaarheid van een product binnen deze toepassingsdomeinen en de marktvraag hiernaar. Voorbeelden van zulke bedrijven zijn: Televic, Philips, Prosafco, Sioen,… 4. De Belgische textielindustrie: Deze vertegenwoordigt nog steeds bijna 6G€

en zo’n 22.000

personeelsleden in 2012 i. Driekwart van de producten wordt uitgevoerd. De sector bestaat vooral uit KMO’s. Confectie op grote schaal is er niet veel meer in Vlaanderen, maar ontwerp des te meer. De omzet van de Belgische kledij- en confectienijverheid bedroeg in 2011 dan ook meer dan 3.6G€, met een tewerkstelling van 15.000 mensen. Bijna 70% van de producten wordt uitgevoerd. De investeringen bedroegen in dat jaar ongeveer 70M€. Deze bedrijven hebben uitgebreide ervaring in het tot stand brengen van kleding-, textiel en accessoirelijnen. Zij hebben expertise in het samenstellen en produceren van coherente mode collecties en accessoires. Voorbeelden zijn: Veritas, Andres, Van de Velde, Tonickx, JBC, ZEB,… 5. Materiaal technologie: Deze bedrijven ontwikkelen onderdelen op materiaalniveau die naadloos geïmplementeerd kunnen worden in wearable interfaces zoals klittenband, elastiek, garen, ritsen,… Door deze onderdelen op een doordachte manier te integreren in kunnen deze voor een bepaalde interactie zorgen met de gebruiker. 3D printing is bijvoorbeeld een opkomende technologie met veel potentieel. De cijfers spreken boekdelen. Zo wordt de markt in China in 2016 geschat op 1.6G$ ii Voorbeelden: Elasta, Binder, bekintex, Alfatex, Kroko,… 6. Elektronica & sensortechnologie: Deze bedrijven ontwikkelen elektronica onderdelen met mogelijke toepassingen voor implementatie in Wearable Interfaces. Zeefdrukken van geleidende inkten, flexibele displays,… Nieuwe ontwikkelingen worden meestal vanuit een technology push geïnitieerd. Voorbeelden: Holst, Quad Industries, Imec, Softkinetic, Clicktouch, Barco,… 7. Zelfstandige ontwerpers/freelancers: Deze groep van individuele zelfstandige ontwerpers of freelancers zijn experten in specifieke domeinen. Zij hebben een heel belangrijke rol aangezien zij flexibel kunnen ingeschakeld worden in interdisciplinaire projecten. Voorbeelden: Anita Evenepoel, Adriaan Willems, Muriel Berkvens, Jacob Dhollander,… 8. Organisaties: Hieronder verstaan we de organisaties met kennis van de industrie die ingeschakeld worden voor het rekruteren van nieuwe bedrijven en het bereiken van een breder netwerk. Deze zullen ook ingeschakeld worden voor de verdere outreach van de projectresulaten. Voorbeelden: CreaModa, TIO3, FFI, Flanders In Shape, Sirris, iMinds,… De verder uitrol van het platform na de tetra zal gebeuren via volgende manieren: 1. Continuering van de website met contactinformatie en publieke projectresultaten 2. Begeleiding van bedrijven voor de creatie en exploratie van wearable interfaces via de partner instellingen: IDC-Ugent, Textielkunde-Ugent en CUO-KUL.


8/25


3. De ontwikkelde design patterns zullen gepubliceerd worden en toegankelijk gesteld worden voor het grote publiek na afloop van het project. De kennis voor het toepassen van de design patterns wordt aangeleerd aan de gebruikersgroep. Hierbij wordt een speciale focus gelegd op de ontwerpbureaus, zelfstandige ontwerpers en de organisaties zodat deze leden het gebruik van de design patterns zelf kunnen vermarkten naar hun klanten toe. 4. Stimuleren van innovatietrajecten op maat van de leden van de gebruikersgroep, bij voorkeur met verschillende partners binnen het netwerk, zorgen voor een verder ontwikkelingstraject van de wearable interfaces.

4. Potentiële economische meerwaarde voor de doelgroep Onderzoek toont aan dat de grootst mogelijke economische impact van technologie zich in de toekomst zal focussen binnen het domein van het mobiele internet. Daarbij zullen wearable interfaces (oa. Smartwatches, smartglasses, smart textiles,...) de belangrijke opvolgers van de smartphones en tablets worden.

Binnen Vlaanderen zijn alle spelers aanwezig om in te spelen op deze globale trend. Het is echter belangrijk om niet enkel te wachten tot de grote spelers (Apple, Google, Nike, Addidas,...) nieuwe wearables op de markt brengen. Maar ook zelf initiatieven te creëren voor de ontwikkeling van deze wearables door de sterktes van de Vlaamse textiel, mode, design en elektronica-ICT industrie met elkaar te combineren. Het ontwikkelen van wearabels is momenteel voor de meeste bedrijven nog maar een ambitie. Het is de bedoeling dat door de interdisciplinaire samenwerking en detectie van opportuniteiten, de ontwikkeling van deze wearables op termijn integraal wordt opgenomen in de R&D strategie van de bedrijven. Er zijn geen zware investeringen nodig om de projectresultaten te implementeren in de meeste bedrijven. Wij willen eerder een mindswitch realiseren dat zal leiden tot een hogere samenwerking met andere partners en een nieuwe denkwijze in het productontwikkelingsproces. Volgende stappen zullen via het platform bij de leden van de gebruikersgroep en op termijn ook de bredere doelgroep gefaciliteerd worden: 1. Informatie/exploratie: Toetreden tot het netwerk. Zich informeren en laten inspireren. Indienen van een case: i. Exploratieve cases vertrekkende vanuit de technologie ii. Doelgerichte cases vertrekkende vanuit een specifieke doelgroep Zoeken van eventuele partners. 2. Conceptgeneratie Verschillende ideeën worden gegenereerd. 3. Testen en validatie:


9/25


Aan de hand van prototypes worden er testen uitgevoerd. Implementatie van de case in een innovatietraject op maat van de bedrijven. GO / NO GO beslissing. 4. Uitontwikkelen van het product Het product wordt verfijnd. Laatste testen worden gedaan. Afstemmen met productiemogelijkheden. 5. Productie Product is klaar voor productie. Product wordt naar de markt gebracht. Stap 4 en 5 vallen buiten de scope van het IWIS-project. Maar zitten wel vervat in de samenwerking met het recent gestarte VIS traject: “SMARTpro” waar de nodige kennis en partners de uitontwikkeling en productie van wearable interfaces zullen ondersteunen. Met de ondersteuning van het platform en de begeleiding naar innovatietrajecten willen wij de nadruk leggen op innovatie en niet zozeer op productie. De focus van het platform ligt op de exploratiefase, conceptgeneratie en het testen en valideren van de prototypes. De vertaalstap van een ambitie of innovatief idee naar een proof of concept is een zware opgave voor een KMO, maar zal via het platform zeer laagdrempelig worden. We detecteerden reeds volgende problemen bij de KMOs: o Het zoeken van een geschikte partner is time-consuming en niet altijd evident. o Openheid tussen twee bedrijven creëren is niet vanzelfsprekend. Een neutrale partner als derde partij kan daarin als vertrouwenspersoon optreden. o Onderzoek naar state-of-the-art vraagt veel middelen o Mogelijke technische oplossingen zijn niet altijd gekend of de keuze van de meest geschikte oplossing is moeilijk Door de interdisciplinaire aanpak en de neutrale positie van het platform wordt er weinig marktverstoring verwacht. Wij trachten de bedrijven zelf te tonen hoe zij dit nieuwe ontwikkelingsproces kunnen doorlopen. Hetzelfde geldt voor ontwerpbureaus waarbij het ontwerpproces uitbesteedt wordt. Wij willen de methodes en de tools bij bedrijven inplanten om hen te helpen zelf wearable interfaces te ontwikkelen binnenshuis. De innovatie van wearable interfaces wordt dankzij het project tot bij de R&D van het bedrijf gebracht zodat zij zelf aan de slag kunnen, kortom, wij zorgen dat kmo’s de weg vinden naar het ontwikkelen van wearable interfaces. De kosten en risico’s die verbonden zijn met de eerste 3 stappen worden nu opgevangen door het platform, die de nodige materialen en prototyping faciliteiten heeft om tot proof of concepts te komen. Na stap 3 kan er juist ingeschat worden welke investeringen en samenwerkingen er opgezet dienen te worden om de volgende stappen naar vermarkting te zetten. De potentiele winst voor de doelgroep is moeilijk in te schatten maar zal op termijn cruciaal zijn voor het behoud van de high-tech in Vlaanderen. Die via de koppeling met de mode en designwereld veel sterker geborgd kan worden op lange termijn. Het grootste risico is wellicht de enorme mogelijkheden versus de beperkte tijd en middelen. Dit risico wordt beperkt door zoveel mogelijk aansluiting te zoeken bij lopende initiatieven, zoals projecten van UGent en andere partners uit de gebruikersgroep, ondersteuning door studenten, docenten, TechTransfer, IOF enz. Dit vergt uiteraard een vlotte coördinatie, maar UGent heeft daar reeds veel ervaring in.

5. Potentiële maatschappelijke meerwaarde (t.o.v. maatschappelijke uitdagingen) Hoewel maatschappelijke meerwaarde geen rechtstreekse doelstelling als dusdanig is, zullen er via dit project wel indirecte toepassingen van wearable interfaces binnen lifestyle (Health, Veiligheid, Sport,...) een grote impact hebben op de maatschappij.


10/25


6. Inkoppeling in het onderwijs van de aanvrager(s) We merken dat er regelmatig een ontbrekende schakel is tussen onderwijsinstellingen en bedrijven. Kennisoverdracht tussen deze twee groepen kan een meerwaarde bieden voor de economische vooruitgang van de KMO’s en de valorisatie van onderzoeksresultaten voor de onderwijsinstellingen. Binnen het onderwijs worden er cases door de studenten behandeld voor de leden uit de gebruikersgroep. Op die manier leren de studenten samenwerken met bedrijven en krijgen de bedrijven een uitgewerkte case in return. De graad van afwerking hangt af van de vraag van het bedrijf. Cases kunnen uitgevoerd worden op volgende manieren: -

-

-

-

-

-

UGent - Masterstudenten Industrieel Ontwerpen o Mechatronicaprojecten: “Prototypen met elektronica”. Resultaten vorige jaren: http://www.tiii.be/cases/mechatronics-design. o UX-design: vak waarin de gebruikerservaring van een specifiek prototype wordt afgetoetst aan de hand van gebruikerstesten. o Masterproeven/stage: http://www.industrieelontwerpers.be/ UGent – Masterstudenten Electronica-ICT o Interdisciplinaire ontwerp opdracht parallel met mechatronica. UGent – 2e jaar Industrieel Ontwerpen o Ontwerpen en werkplaats: exploratieve ontwerpopdracht waar op conceptmatige wijze prototypes worden ontwikkeld rond een bepaald thema. Resultaten vorig jaar: http://www.tiii.be/cases/design-and-workspace/wearable-sensors-2 Samenwerking met KASK: 3e jaar bachelorstudenten uit de mode-opleiding. In een interdisciplinaire ontwerpopdracht kunnen de studenten mode met de studenten Industrieel Ontwerpen samen werken aan een interactief “wearable” prototype. Samenwerking met doctoraatsonderzoek: o Kristel Peters: KASK – Mode: 3D printing van schoenen -> Hoe technologie integreren? o Peter Conradie: UGent – Industrieel Ontwerpen: Doctoraatsonderzoek binnen het Europees project “Range-IT”. Dit project focust op de ontwikkeling van een draagbaar hulpmiddel voor blinden en slechtzienden voor het assisteren bij indoor navigatie. Howest IPO (Industrieel Product Ontwerpen): bachelorproeven/stage: Ook bij de Howest kunnen er cases ingediend worden voor de bachelorstudenten. Centrum voor User Experience Onderzoek o Usability Design: in dit mastervak voor o.a. studenten communicatiewetenschappen, kan een case voor wearable interfaces worden voorgesteld. Een groep studenten past vervolgens het hele Human-Centered Design process toe. o Onderwerpen voor masterproeven kunnen telkens in september worden ingediend. o Studenten kunnen een stage volgen bij het CUO in het kader van één van de cases binnen het Wearable Interfaces project. Master materiaalkunde, major polymeren en textiel: o technologie der textielprocessen (1ste master): studenten werken de structuur van een concreet textielproduct uit en hoe deze zou kunnen geproduceerd worden o functionele textielmaterialen (2de master): studenten werken concepten van intelligent textiel uit. o Verder wordt regelmatig samengewerkt met studenten uit andere opleidingen rond specifieke aspecten van intelligent textiel (vb high tech marketing: uitwerken businessplan, modetechnologie: modisch ontwerp, …).

Samenwerken met studenten biedt volgende voordelen: Studenten kunnen meewerken aan opdrachten parallel met de vraag van de markt. Kennis omtrent wearable interfaces wordt door de studenten meegenomen naar de bedrijven waarin zij terecht komen na het afstuderen. De stap naar het ontwikkelen van wearable interfaces door bedrijven zal zo nog lager worden. Projectmatig werken in teams is een enorme meerwaarde voor de studenten en geeft hen al een goede voorbereiding op het latere bedrijfsleven.


11/25


-

De studenten kunnen geen gebruik maken van standaard berekeningen en oplossingen, maar moeten door hands-on ervaring in team op een creatieve manier zelf op zoek gaan. Dit zal hen voorbereiden op de grote flexibiliteit die steeds belangrijker wordt in het bedrijfsleven. De realisaties van zulke projecten staan mooi op een CV en laten de student toe om zich te onderscheiden van de anderen. Door het interdisciplinaire karakter van het project en het iteratieve proces dat doorlopen moet worden zullen de studenten veel van elkaar leren, ieder vanuit hun eigen achtergrond. Studenten hebben een zeer verscheiden achtergrond, interesses en hobby’s. Hierdoor brengen zij een enorm spectrum aan relevante ideeën aan.

7. Ruimere meerwaarde

INDUSTRIEEL ONTWERPEN TIII [Tetra IWT nr 120147]: Dit project heeft als doelstelling het oprichten van een platform voor de ontwikkeling van Tastbare, Intuïtieve, Interactieve Interfaces (TIII). Vanuit een interdisciplinaire aanpak worden de interacties tussen de fysieke en digitale wereld onderzocht met een sterke focus op UXD (user experience design). De interesse en de nood naar “wearable interfaces” is hier reeds uit gebleken. Range-IT [FP7 Europees project]: Binnen dit project wordt een draagbaar hulpmiddel ontwikkeld voor blinden en slechtzienden. Om dit hulpmiddel te ontwikkelen is het uitermate belangrijk om modulaire componenten te integreren in een draagbaar systeem. One-Two: Ontwikkeling van een tijdsregistratie toestel [IWT innovatieproject in voorbereiding]: Binnen dit innovatieproject worden ook de mogelijkheden bekeken naar het gebruik van wearable interfaces voor het registreren van tijd. Algemene relevante resultaten uit dit project kunnen input bieden voor het tetra project. E-MEDIA, KULeuven "e-Media” is lid van het onderzoeksconsortium van het Tetra project TIII. Deze TETRA loopt af op 30 september 2014. Tijdens het TIII project werd de noodzaak aan verdere capteren, interpreteren en visualiseren van gebruikersdata duidelijk. Tevens was er een vraag naar “wearable en tangible interfaces”. Gezien het divergerende en omvangrijke karakter hebben we geopteerd om twee verschillende TETRAs voor te bereiden. Het IWIS-project heeft als kern “wearable interfaces” terwijl emedia een aanvraag voorbereidt met als naam “QuiP”. Zij zullen geen wearables ontwikkelen en niet focussen op de materialisatie van deze sensoren en onze focus niet zal liggen op data-analyse en persuasive strategieën. Wel hanteren we beiden een toekomstvisie waarbij alle data van objecten en mensen met elkaar in verbinding zullen staan. Alles hangt samen in één netwerk van data, informatie en sensoren. Beide TETRAs zijn dus enorm complementair, daarom vinden we het opportuun om in elkaars gebruikersgroep te zetelen, kennis te delen en zo een breder draagvlak te realiseren en meer opportuniteiten naar valorisatie en interdisciplinaire samenwerking te creëren. Aangezien het Centrum


12/25


voor User Experience Onderzoek betrokken is in beide TETRAs, kunnen zij ook zorgen voor een methodologische kruisbestuiving tussen beide projecten. TEXTIELKUNDE Pupa1.0: Interactieve biomimetische handtas en sjaal [CICI IWT]: Ontwikkeling van een op de natuur geinspireerde (biomimetica) 3D geprinte handtas en sjaal gemaakt met intelligent textiel en interactieve functionaliteiten. Koppeling van draagbare interfaces met kunst. COLAE [FP7 Europees project]: Colae wil de commersialitatie versnellen van organic and large area electronics door het creëren van supply chains, het toegankelijk maken van opleidingsmogelijkheden en het mogelijk maken van de ontwikkeling van een doeltreffend product. Smart Pro: Smart Textiles and wearable intelligence: from intelligent prototypes to industrial and practical products [VIS IWT]: Dit project focust zich op de productie van smart textiles en wearable interfaces en sluit daarom heel mooi aan op de doelstellingen binnen deze tetra projectaanvraag waar eerder ingespeeld wordt op de eerste fasen van het productontwikkelingsproces. Binnen het tetraproject zal er geexploreerd worden rond een idee dat verder ontwikkeld zal worden tot een werkend prototype. Voor het industrieel produceren van hun wearable interface kunnen onze partners ondersteuning vinden binnen het VIS-traject. Textielkunde is mee betrokken als partner waardoor dit project mee op de voet gevolgd kan worden. WINTEX [IWT tetra]: Weeftechnieken als oplossing om intelligente componeten te integreren in textiel CENTRUM VOOR USER EXPERIENCE ONDERZOEK (CUO) TIII [Tetra IWT nr 120147]: CUO is één van de partners in het TIII project (zie hoger). De in dit project ontwikkelde methode kan ook toegepast worden op wearables, zodat we in dit project kunnen focussen op het ontwikkelen van design patterns en deze met de TIII methode kunnen evalueren. NXT_SLEEP [iMinds ICON]: In het NXT_SLEEP project wordt een slaapmonitoring platform ontwikkeld dat op basis van sensoren in de omgeving van de gebruiker (o.a. de matras of licht draagbare toestellen) data verzamelt rond het slaapgedrag van patiënten en deze doorstuurt naar het ziekenhuis. In dit project ontwikkelt het CUO een user interface op basis van de noden van patiënten en dokters. PICASSO-Tx [KU Leuven IOF]: In het PICASSO-Tx project wordt een zelf-management tool ontwikkeld voor transplantatiepatiënten waarbij ze ondersteund worden bij het nemen van medicatie, alsook het onderhouden van een gezonde levensstijl op vlak van beweging en dieet. Het CUO ontwikkelt hiervoor op een gebruikersgerichte manier de interface voor patiënten, met een focus op gebruikersvriendelijkheid en persuasieve technieken. De focus ligt op dit moment op traditionele interfaces, maar Wearable Interfaces zouden in dit project een meerwaarde kunnen bieden om op een meer natuurlijke en minder storende manier deze ondersteuning te kunnen bieden. Aanvullend op commercieel beschikbare diensten Bedrijven, organisaties en onderwijsinstellingen kunnen op eigen houtje intensief onderzoek doen naar deze nieuwe interfaces en op zoek gaan naar partners om mee samen te werken. We merken echter dat dit momenteel niet vaak gebeurt ten gevolge van een aantal zaken:  Het zoeken van een geschikte partner is time-consuming en niet altijd evident voor een KMO.  Openheid tussen twee bedrijven creëren is niet vanzelfsprekend. Een neutrale partner als derde partij kan daarin als vertrouwenspersoon optreden.  Onderzoek naar state-of-the-art vraagt veel middelen  Technologie bedrijven zijn minder thuis in de mode- en ontwerpwereld en vice versa. Door de interdisciplinaire aanpak en de neutrale positie van dit project, wordt er weinig marktverstoring verwacht. Wij trachten de bedrijven zelf te tonen hoe zij de informatie kunnen vinden. Hetzelfde geldt voor ontwerpbureaus waarbij het hele ontwerpproces uitbesteedt wordt. Wij willen de methodes en tools bij bedrijven inplanten om hen te helpen zelf deze nieuwe wearable interfaces te ontwikkelen binnenshuis. De innovatie wordt dankzij het platform tot bij de R&D van het bedrijf gebracht zodat zij zelf aan de slag kunnen, kortom, wij zorgen dat kmo’s de weg vinden naar deze wearable interfaces. Inkoppeling in CORNET De TU/e (Eindhoven) zet enorm in op wearable interfaces binnen hun onderwijs. Daarom werd met hen dit project besproken om te kijken of er eventueel een samenwerking kan plaatsvinden. Hun enthousiasme is groot en de mogelijkheden en volgende stappen naar het inkoppelen in een CORNET project zullen verder bekeken worden. Contactpersoon: dr.ir. Stephan Wensveen, universitair hoofddocent bij Industrial Design en mede-oprichter (2010) van het onderwijsthema ‘Wearable Senses’ (http://www.crispplatform.nl/projects/smart-textile-services). Daarnaast zijn zij een drietal jaar geleden een onderzoeksproject gestart naar Smart Textile Product-Service-Sytems.


13/25


B. Projectuitvoering 1. Aanpak/werkplan Algemene expertise en rol van de partners Partner IDC Ugent

MM 30

Expertise Ontwerpmethodologie, productontwerpen, prototyping technieken en methoden, interdisciplinaire projecten, cocreatie, materialisatie

Rol Is hoofduitvoerder en is betrokken bij het volledige ontwikkeltraject. Verantwoordelijk voor een goed projectverloop.

Textielkunde Ugent

6

Textieltechnologie, ontwikkeling nieuwe materialen, intelligent textiel, communicatie, energie, sensoren

Inbreng van bestaande expertise rond smart textiles. Groot netwerk binnen de textiel- en modeindustrie.

CUO KULeuven

6

Gebruikerstesten, user experience, usability, interactie, participatory design, testen in de context

Inbreng van bestaande expertise rond user centered design & opstellen van design guides voor het ontwikkelen van wearable interfaces.

Hieronder worden de werkpakketten (WP) besproken met de bijhorende taken. Elke taak werd gecategoriseerd volgens de activiteiten (1) bundelen en vertalen van kennis, (2) kennisverspreiding, (3) netwerking, (4) dienstverlening via het begeleiden van een onderneming naar een innovatietraject. WP1. disseminatie van projectresultaten en informatie over wearable interfaces. Doelstelling 1. Aanbieden van toegankelijke informatie over de wereld van de wearable interfaces. Taken Taak 1.1: Opstarten van een website – [CAT. 1, 2 & 3] Totaal: 0,5MM - Uitvoering: IDC Taak 1.2: Onderhouden van communicatie (Facebook, Twitter,…) – [CAT. 2 & 3] Totaal: 1MM - Uitvoering: IDC Taak 1.3: Organiseren van workshops, events, seminaries, studiedagen voor de ontwikkeling van wearable interfaces – [CAT. 3] Totaal: 2,75MM - Uitvoering: IDC Taak 1.4: Maken van publicaties - [CAT.2] Totaal: 3MM - Uitvoering: IDC (1MM) + Textielkunde (1MM) + CUO (1MM) Leverbaarheden L1.1 Events, workshops, seminaries L1.2 Aanmaken van website L1.3 Wetenschappelijke publicaties Aanpak Belangrijk is dat de resultaten van dit project niet bij de academische partners blijven maar terecht komen bij de gebruikersgroep en de bredere doelgroep zodat de resultaten gebruikt kunnen worden om wearable interfaces te ontwikkelen. Een website wordt opgestart en zal als eerste aanspreekpunt voor het project dienen. Van daaruit kan meer informatie over het project, resultaten, cases, partners, state of the art informatie,… opgevraagd worden. In maand 1 wordt de website opgericht, deze zal gedurende het project verder aangevuld worden met verslagen, voorbeelden, cases, contacten,…


14/25


Aan de hand van social media worden ook externen buiten de gebruikersgroep bereikt. Hiervoor zullen accounts aangemaakt worden voor facebook, twitter en linkedIn. Deze zullen gedurende het volledige verloop van het project gebruikt worden en steeds geupdate worden met nieuwe informatie. Om de drie maand zal er een nieuwsbrief worden verzonden waarvan steeds twee versies gemaakt worden. De nieuwsbrief die bestemd is enkel voor de leden uit de gebruikersgroep wordt aangepast naar een publieke versie voor de ruimere doelgroep. Zo blijven projectresultaten binnen de gebruikersgroep behouden maar bereiken we toch een ruimere groep aan geïnteresseerden. Ook binnen de academische wereld zullen wij naar buiten komen met wetenschappelijke publicaties. Vanuit het IDC zal een paper geschreven worden op basis van de ontwikkelde demonstrators (methode, werking, aanpak,…). Textielkunde zal op materiaal-technisch niveau een paper schrijven van de materiaalstalen die ontwikkeld zullen worden. Het CUO zal dan weer vanuit hun gebruikersstudies hun methode om tot de design patterns te komen publiceren. Ook worden er op regelmatige basis events georganiseerd. Een deel hiervan zal gesloten zijn en enkel toegankelijk voor de gebruikersgroep. Tijdens deze meetings zullen vooral projectresultaten teruggekoppeld worden. Een ander deel van de events zal open zijn voor de bredere doelgroep. Hieronder verstaan we dan vooral de studiedagen, lezingen en sommige workshops. Op het einde van elk projectjaar (september 2015 & september 2016) zal er een groot event georganiseerd worden in samenwerking met e-media (KULeuven). Beide events starten apart met een gesloten gebruikersmeeting waarop een gemeenschappelijk event zal volgen. Tijdens de studiedag in september 2015 zullen er keynote speakers uitgenodigd worden werkzaam in het domein van de wearable interfaces, zowel materialisatie en vormgeving (IDC) als data-analyse en persuasive strategieën (e-media) komen op deze events aan bod. Het slotevent in september 2016 zal twee dagen duren met een combinatie van keynote speakers en hands-on workshops relevant voor zowel de gebruikers uit onze gebruikersgroep als voor de leden van de van het QuiP-project(e-media). Samen met de gebruikersgroep worden deze workshops en keynotespeakers gekozen zodat er kan gekozen worden voor onderwerpen die relevant zijn voor de gebruikers. Enkele mogelijke voorbeelden van sprekers en workshops die interessant kunnen zijn vanuit het IDC: Keynotespeakers -

Iris Van Herpen: Experimenteert met nieuwe productiemogelijkheden (3D printing) en innovatieve materialen in kleding. http://www.irisvanherpen.com/ Anouck Wipprecht: Modeontwerpster gefascineerd in zowel fysieke als psychologische relaties met kleding en vormen meestal een statement als kunstobject. http://www.anoukwipprecht.nl/ Cute Circuit vermarkt commerciële wearable electronics. http://cutecircuit.com/ Joanna Berzowska: Onderzoeksdirecteur van XS labs, ontwerp en onderzoeksstudio dat innoveert in het domein van elektronisch textiel en responsieve kleding. http://www.xslabs.net/ Diffus is een Deens onderzoeks- en ontwerpbureau dat vanuit de kunst, design, architectuur en new media wordt gestimuleerd tot het creeëren van nieuwe ontwerpen. http://www.diffus.dk/projects/ Holst Centre: Ontwikkelen van nieuwe technologiën voor draadloze, autonome sensor technologieën en flexibele electronica. http://www.holstcentre.com/ Organische electronica: iemand van het Colae kan komen spreken over organische electronica en de mogelijkheden hiervan binnen wearable interfaces. http://www.colae.eu/

Workshops -

Plug and wear: “kits” aankopen of zelf samenstelen met alle nodige onderdelen voor het zelf in elkaar steken van een “smart wearable sensor”. http://www.plugandwear.com/ Makey Makey: Aan de hand van een Makey Makey kan men van elk geleidend voorwerp een interface maken. Door dit bordje te koppelen met geleidende garens, textiel, accessoires,… kan men ook low fidelity wearable interfaces gaan prototypen. http://www.makeymakey.com/ Design Patterns: Door het aanbieden van een workshop waarin de design patterns, ontwikkeld binnen het project, worden toegepast kunnen de deelnemers zelf de werking ervan aanleren. Skweezees (e-media, KULeuven): Nieuwe mogelijkheden naar squeezable interactie met zachte, gewatteerde objecten door gebruik te maken van geleidende wol. www.tiii.be/projects/skweezees Lilypad: Voor de deelnemers die reeds een achtergrondkennis hebben van Arduino kan er ook een workshop georganiseerd worden rond het werken met de Lilypad. http://lilypadarduino.org/


15/25


Jaar 1 -

Kick off meeting [GESLOTEN] Presentatie van de demonstrators ontwikkeld in het eerste semester aansluitend met een gebruikersmeeting [GESLOTEN] Infosessie resultaten state of the art onderzoek [GESLOTEN] Presentatie van de eerste draft van de design patterns en de materiaalstalen gelinkt met een workshop rond het gebruik van nieuwe materialen & productietechnieken. [GESLOTEN] Organisatie van studiedag met sprekers rond het thema “wearable interfaces” in samenwerking met het QuiP project van e-media. [OPEN]

Jaar 2 -

Evaluatiemeeting: de projectresultaten worden teruggekoppeld met de leden van de gebruikersgroep: design patterns, status lab, status individuele project, status cases,… [GESLOTEN] Presentatie van de demonstrators ontwikkeld in het eerste semester aansluitend met een gebruikersmeeting [GESLOTEN] Workshop rond het toepassen van de ontwikkelde “design patterns”: maand 20 [GESLOTEN] Tweedaags slotevent waarin eerst de resultaten worden overlopen en eventuele vervolgtrajecten worden voorgesteld [GESLOTEN]. Aansluitend op de gesloten gebruikersmeeting wordt er in samenwerking met het QuiP (e-media) project een open event met sprekers en/of workshops georganiseerd [OPEN].

Alle events zullen terug te vinden zijn in de planning op het online platform, ze zijn voorzien van een draaiboek en een verslag na de event. WP2: State of the art marktstudie van de wereld van de wearable interfaces. Doelstelling 1. Aanbieden van toegankelijke informatie over de wereld van de wearable interfaces. Taken Taak 2.1: Materiaal & technologie (Textielkunde) – [CAT 1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: Textielkunde Taak 2.2: Toepassingen, ontwerp & productiemogelijkheden (IDC) – [CAT1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: IDC Taak 2.3: Gebruiker & user interface design (CUO) – [CAT.1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: CUO Leverbaarheden L2.1 Communiceren van de projectresultaten uit de marktstudie Aanpak Binnen dit werkpakket wordt de markt in kaart gebracht vanuit elk onze verschillende expertise. Vanuit textielkunde zal er vooral gekeken worden naar De state of the art rond nieuwe materialen, sensoren, platformen, actuatoren,… die geschikt zijn voor de implementatie in wearable interfaces. Vanuit het IDC wordt vooral gekeken naar mogelijke toepassingen waarin deze wearable interfaces de grootste meerwaarde hebben binnen de lifestyle van een gebruiker bestaande ontwerpprocessen en ontwerpmethodologieën worden bekeken nieuwe productiemogelijkheden om textiel te bewerken (breien, borduren, weven, zeefdrukken, 3D printen, lasercutten,…) Wat werd er reeds ontwikkeld op vlak van wearable interfaces? Wat is succesvol, wat niet en waarom? Wie is hier nog mee bezig op nationaal & internationaal niveau?


16/25


Vanuit het CUO wordt vooral gekeken naar de gebruiksaspecten en user interface design Hoever staat men op gebied van gebruikersonderzoek wat betreft wearable interfaces? Zijn er reeds design patterns opgesteld voor dit domein?

WP3: Aanbieden van een interdisciplinair netwerk Doelstelling 2. Aanbieden van een interdisciplinair netwerk. Taken Taak 3.1: Samenstellen van gebruikersgroep – [CAT. 3] Totaal: 0,5MM - Uitvoering: IDC Taak 3.2: Individuele bedrijfsbezoeken – [CAT. 4] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: IDC Taak 3.3: Nieuwe bedrijven benaderen – [CAT. 3] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: IDC (1MM) + Textielkunde (0,25MM) + CUO (0,25MM) Taak 3.4: Individuele trajecten opstarten – [CAT. 4] Totaal: 2,75MM - Uitvoering: IDC (2,75MM) Leverbaarheden L3.1 Individuele gesprekken met de leden uit de gebruikersgroep L3.2 Starten van innovatieprojecten Aanpak Bij de start van het project worden alle geïnteresseerde partners opnieuw gecontacteerd en zal de administratie in orde gebracht worden van alle contracten. De definitieve gebruikersgroep wordt samengesteld vanuit verschillende disciplines. De projectmedewerkers worden gezien als ambassadeurs van het IWIS project. Als ambassadeur zullen zij zich actief inzetten voor de leden van de gebruikersgroep om samen met hen nieuwe wearable interfaces te kunnen implementeren binnen hun bedrijfscontext. Tijdens de eerste 8 maanden van het project zal er actief blijven gezocht worden door de ambassadeurs naar nieuwe potentiele partners om toe te treden tot het project. Deze zullen bereikt worden via de huidige gebruikersgroep en via events. Ook na deze eerste maanden kunnen nieuwe leden nog toetreden tot het project. Nadat de gebruikersgroep vastligt worden er individuele bedrijfsbezoeken gepland om de expertise van elke partner goed in kaart te brengen en te bekijken hoe en waar er plaats is voor de ontwikkeling van wearable sensors binnen hun specifieke bedrijfscontext. Op basis van deze gesprekken wordt er een roadmap uitgestippeld waarin verschillende mogelijkheden beschreven zijn. Als beginfase kan een partner participeren in een studentencase of een masterproef om zo de mogelijkheden van een wearable interface af te toetsen. Na deze exploratie willen wij de partners ondersteunen in het bedenken van een concreet idee rond wearable interfaces waarna zij een individueel traject kunnen volgen onder de vorm van een haalbaarheidsstudie, innovatieproject of andere kanalen. Begeleiding zal aangeboden worden bij het uitschrijven van deze trajecten. WP4: Uitvoeren van studentenprojecten in samenwerking met bedrijven Doelstelling 3. Ontwikkelen van demonstrators (proof of concepts) in samenwerking met de gebruikersgroep. Taken Taak 4.1: Ondersteunen bij het bedenken van cases – [CAT. 4] Totaal: 0,75MM - Uitvoering: IDC Taak 4.2: Inpassen van cases binnen studieprogramma – [CAT. 4] Totaal: 2MM - Uitvoering: IDC (1MM) + Textielkunde (0,5MM) + CUO (0,5MM) Taak 4.3: Begeleiding van studentenprojecten – [CAT. 4] Totaal: 4,5MM - Uitvoering: IDC (2,5MM) + Textielkunde (1MM) + CUO (1MM)


17/25


Leverbaarheden L4.1 Studentencases in samenwerking met bedrijven L4.2 Begeleiding van stage/thesis Aanpak De ambassadeurs bekijken samen met de partners uit de gebruikersgroep welke onderwerpen zij kunnen indienen als studentencase. In overleg met de academische partners wordt er vervolgens gekeken welke onderwerpen binnen welke vakken (bij voorkeur interdisciplinair) kunnen ingepast worden. De ambassadeurs behouden een overzicht van de verschillende studieprogramma’s waarbinnen deze cases kunnen ingezet worden. Studentenprojecten (ontwerpopdrachten, cases, masterproeven,…) gerelateerd met de bedrijven en organisaties uit de gebruikergroep binnen het IWIS-project worden door de ambassadeurs mee begeleid. Zij kunnen de studenten bijsturen en tevens ook de communicatie tussen gebruikersgroep en student mee ondersteunen.

WP5: Vanuit het team demonstrators ontwikkelen Doelstelling 3. Ontwikkelen van demonstrators (proof of concepts) in samenwerking met de gebruikersgroep. Taken Taak 5.1: Uitwerken van materiaalstalen – [CAT. 1] Totaal: 4,5MM - Uitvoering: IDC (1,5MM) + Textielkunde (3MM) Taak 5.2: Ontwikkelen van volwaardige geïntegreerde designs – [CAT. 2 & 4] Totaal: 4,5MM - Uitvoering: IDC (3,5MM) + Textielkunde (3,5MM) Leverbaarheden L5.1 Ontwikkelen van demonstrators Aanpak Er zullen niet alleen prototypes ontwikkeld worden door de studenten (WP4). Ook vanuit het projectteam zullen volwaardige demonstrators gebouwd worden. Het IDC zal hiervoor nauw samenwerken met de vakgroep Textielkunde. Vanuit de vraag van de bedrijven of vanuit studentencases zal er verder gewerkt worden aan de ontwikkeling van wearable interface demonstrators. Het IDC zal zich hierbij vooral focussen op het integreren van de verschillende componenten in een esthetisch mooi prototype met voldoende meerwaarde voor de lifestyle van de eindgebruiker. Parallel worden er in samenspraak met textielkunde vernieuwende materiaalstalen ontwikkeld met de verwerking van elektronica en connecties die mogelijks kunnen toegepast worden in deze demonstrators. Binnen dit werkpakket worden ook de bestaande productietechnieken (weven, breien,…) en nieuwe productietechnieken (3D printing, lasercutting,…) onder de loep genomen. Er zal worden geëxperimenteerd met materialen en hun eigenschappen. Deze exploratieve studies zullen als inspiratie dienen voor het ontwikkelen van wearable interfaces. Nadat een demonstrator wordt afgewerkt zal het CUO deze gebruiken in WP6 om gebruikerstesten op uit te voeren.

WP6: Ontwikkelen van design patterns voor het ontwerp van wearable interfaces Doelstelling 4. Ontwikkelen van design patterns voor wearable interfaces. Taken Taak 6.1: Requirements opstellen adhv. gebruikerstesten – [CAT. 1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: CUO


18/25


-

Taak 6.2: Design patterns opstellen – [CAT. 1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: CUO Taak 6.3: Iteratief testen van design patterns – [CAT. 1] Totaal: 0,75MM - Uitvoering: CUO Taak 6.4: Gebruikerstesten adhv. eigen demonstrators – [CAT. 1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: CUO Taak 6.5: Design patterns op punt zetten – [CAT.1] Totaal: 1MM - Uitvoering: CUO Taak 6.6: Design patterns ter beschikking stellen – [CAT. 2] Totaal: 1MM - Uitvoering: CUO

Leverbaarheden L6.1 Design patterns Aanpak Binnen dit werkpakket worden er design patters opgesteld die als guidelines kunnen dienen bij het ontwikkelen van wearable interfaces. Deze design patterns worden steeds bijgesteld door ze iteratief te testen met gebruikers. In een eerste fase worden requirements opgestelt aan de hand van gebruikerstesten. Er zullen commercieel te verkrijgen wearable interfaces aangekocht worden (WP7) waarmee gebruikerstests worden uitgevoerd in de echte context met bestaande wearable interfaces om zo een beeld te krijgen over de eisen en wensen (comfort, usability, cultuur, imago, vormgeving,…) bij de gebruiker. Op basis van de opgestelde requirements uit deze gebruikerstesten wordt een eerste versie van design patterns opgesteld. Vervolgens worden deze iteratief toegepast in WP4 bij de ontwikkeling van demonstrators en worden ze zo verder bijgesteld. Er worden opnieuw gebruikerstesten uitgevoerd aan de hand van de zelf ontwikkelde demonstrators uit WP5 om de design patterns opnieuw af te toetsen. Op basis van deze resultaten worden de design patterns geoptimaliseerd en finaal aangepast. Een laatste belangrijke stap in het ontwikkelen van deze design patterns is het ter beschikking stellen voor de gebruikersgroep. Dit doen we op twee manier. Enerzijds zullen de leden uit de gebruikersgroep op een hands-on manier deze design patterns leren gebruiken aan de hand van een workshop (WP1). Tijdens deze workshop zal er feedback verkregen worden en zal er in samenspraak met de partners beslist worden hoe we deze design patterns op een toegankelijke manier ter beschikking zullen stellen (via online tool, kaartenset, design manual,…).

WP7: Iteratieve opbouw van benodigdheden voor de aanvulling van het lab Doelstelling 5. Uitbreiding van TIII lab in textieltechnologie Taken Taak 7.1: State of the art basis materialen – [CAT. 1] Totaal: 1,5MM - Uitvoering: IDC (1MM) + Textielkunde (0,5MM) Taak 7.2: Commerciële wearables – [CAT. 1] Totaal: 1MM - Uitvoering: IDC (0,5MM) + CUO (0,5MM) Taak 7.3: Materiaal voor cases en demonstrators – [CAT. 1] Totaal: 2,25MM - Uitvoering: IDC (1,5MM) + Textielkunde (0,75MM) Leverbaarheden L7.1 Lab voor wearable interfaces Aanpak Vanuit een voorgaand tetra-project rond Tastbare Intuïtieve Interactieve Interfaces (TIII) werd er reeds een lab opgericht met allerhande sensoren, motoren, platformen,… Dit lab willen wij vanuit dit project ook verder aanvullen met benodigdheden die toegepast kunnen worden in wearable interfaces. Op basis


19/25


van de state of the art analyse (WP2) worden de eerste basisbenodigdheden (elektronica, sensoren, garens, machines,…) voor dit IWIS-lab aangekocht. Daarnaast worden ook bestaande commerciële wearable interfaces aangekocht om de eerste gebruikerstesten (WP6) te kunnen uitvoeren. Tijdens het verloop van de studentencases (WP4) en de ontwikkeling van demonstrators (WP5) wordt er verder nog materiaal aangekocht dat nodig is voor het ontwikkelen van prototypes voor deze specifieke cases en demonstrators.

WP8: Projectleiding Taken WP8: Projectleiding Totaal: 6MM - Uitvoering: IDC Aanpak

Het IDC neemt de volledige projectleiding op zich. Naast het sturen van de projectmedewerkers heef de projectleider de verantwoordelijkheid voor een goede opvolging van het project. Daarom zal hij vele taken zoals contractonderhandeling, budgetopvolging, coördinatie van events en het initiëren van nieuwe onderzoeksprojecten/innovatieprojecten mee ondersteunen.


20/25


2. Expertise en middelen Vanuit het interdisciplinaire team (IDC, Textielkunde & het CUO) zal dit project worden aangepakt. Daarnaast kan er ook gerekend worden op de reeds opgebouwde netwerken binnen de onderzoeksgroepen waarmee zal worden samengewerkt. Ook vanuit het TIII-platform worden de contacten behouden met het netwerk, zo zullen wij ook blijven samenwerken met de onderzoeksgroep e-media van aan de KULeuven die als “academische peter” deel zal uitmaken van de nieuwe gebruikersgroep. Vanuit hun kennis en expertise zullen zij input kunnen bieden tijdens het verloop van dit project. Er zal ook met andere kennispartners uit de gebruikersgroep samengewerkt worden om een groot netwerk te bereiken. Het Victoris (IOF) project aan de UGent heeft een enorm netwerk binnen de sport en revalidatie industrie en werkt nauw samen met het UZ Gent. Samen met Victoris kunnen er op vraag van de sportsector cases opgestart worden en nieuwe partners bereikt worden. Ook Creamoda heeft een enorm netwerk van modebedrijven en kledingfabrikanten, via hen kunnen partners binnen de mode-industrie bereikt worden.


21/25


UGent/Howest – IDC Omschrijving groep: Het Industrial Design Center (IDC) is een onderzoekgroep met een inherent interdisciplinair karakter binnen een groot netwerk van industriële en academische partners. De expertise van de groep focust op verschillende aspecten van het industrieel ontwerpproces en past daarbij een pragmatische 'research through design' methodologie toe. Dit wordt ondersteund door het gebruik van creativiteitstechnieken in combinatie met het iteratief prototypen. Dit laat toe om met alle verschillende stakeholders in dialoog te gaan. Het doel is om het domein van industrieel ontwerpen beter te begrijpen en verder te verrijken met een impact op het onderwijs, industrie en onderzoek. Het onderzoek binnen IDC steunt op drie belangrijke pijlers: Design for Collaborative Change (D4CC) Design for User Experience (D4UX) Design for Changing Production (D4CP) Websites: IDC –Ugent : http://www.ugent.be/ea/isp/nl/onderzoeksgroepen/industrial-design-center TIII: www.tiii.be Protolab: http://www.protolab.be/ Innowiz: http://www.innowiz.be/

UGent – Textielkunde Omschrijving groep: De hoofdactiviteiten van de Universiteit Gent zijn onderwijs en onderzoek. De deelnemende vakgroepen in dit projectvoorstel zijn de vakgroep Textielkunde, behorende tot de Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur van de Universiteit Gent en de Onderzoeksgroep kunststoffen (Centrum voor Polymeer- en MateriaalTechnologie, CPTM) van de Faculteit Ingenieurswetenschappen De vakgroep Textielkunde staat in voor onderwijs, onderzoek en dienstverlening aan de textielindustrie. De groep telt ongeveer 25 onderzoekers, aangevuld met ondersteunend technisch en administratief personeel. Naast de traditionele onderzoeksdomeinen zoals spinnen, weven en tapijttechnologie is de vakgroep ook betrokken in fundamenteel en toegepast onderzoek naar elektrospinnig, kunstgras en intelligent textiel. Voor meer dan tien jaar is de vakgroep actief betrokken in nationale, Europese en internationale projecten over intelligent textiel. Verder is de vakgroep ook betrokken in verschillende Europese Textielonderwijsprojecten. Het textiellabo is bovendien ISO 17025 geaccrediteerd. Website: http://www.ugent.be/ea/textiles/nl

KUL – CUO Omschrijving groep: Het Centrum voor User Experience Onderzoek (CUO) is een onderzoeksgroep binnen het Instituut voor Media Studies (IMS) van de faculteit Sociale Wetenschappen aan de KU Leuven, en maakt deel uit van iMinds. Samen met de onderzoeksgroep Social Spaces uit Genk vormt CUO de groep CUO | Social Spaces, een gezamenlijke onderzoeksgroep van KU Leuven, iMinds en MAD-faculty (KHLim, LUCA, PHL). CUO | Social Spaces' multidisciplinair team van 30 onderzoekers en designers is gespecialiseerd in social design van interactieve applicaties en artefacten. Ons werk is gebaseerd op principes inclusie, participatie, sociale interactie, duurzaamheid, open design en experimentatie. We doen onderzoek en ontwerp in de domeinen Kunst & Cultuur, Future Health en Media & Entertainment. CUO | Social Spaces volgt een iteratief ontwerpproces en betrekt hierbij op een actieve manier gebruikers en andere stakeholders. We doen dit door middel van participatief ontwerp, de context in kaart brengen (context mapping), het maken van prototypes & artefacts en het evalueren van de user experience. Website: http://soc.kuleuven.be/com/mediac/cuo/ Voor volledige lijst publicaties: http://soc.kuleuven.be/com/mediac/cuo/index.php?p=publication


22/25


Projectuitvoerders: Om de interdisciplinariteit binnen dit project te ondersteunen zal het onderzoeksteam bestaan uit een projectmedewerker en een projectleider uit het IDC aan de UGent, een projectmedewerker uit de vakgroep Textielkunde aan de Ugent en één uit het CUO aan de KULeuven. Jolien De Ville: projectmedewerker Industrieel Ontwerpen 100% IDC, UGent  Diploma: Master in de productontwikkeling  Huidige functie: onderzoeksmedewerker op het TIII-tetra project  Vakgebieden: o Expertise in interdisciplinaire ontwerpmethodes o Kennis van productontwikkeling en textielontwerp Prof. dr. Ing. Jelle Saldien: Projectleider 25% IDC, UGent  Diploma’s: o Industrieel Ingenieur Elektronica – ICT o Master in de Productontwikkeling o Doctor in de Ingenieurswetenschappen  Huidige functie: o Docent industrieel ontwerpen o Onderzoekscoördinator Industrieel Ontwerpen  Vakgebieden: o Sociale robotica, mens-robot interactie o Interaction Design, UXD, mens-product interactie Dr. Benny Malengier: projectmedewerker 50% Textielkunde, UGent  Titel: post-doctoraal assistent  Functie: onderzoeksmedewerker  Vakgebieden: o Expertise in textieltechnologie & materialen o Expertise op gebied van elektronica in textiel Projectmedewerker User Experience 50% CUO, KULeuven  Titel: Het CUO bestaat uit een team van ca. 15 onderzoekers met achtergronden in o.a. communicatiewetenschappen, cognitieve psychologie, product design en antropologie. De projectmedewerker voor het Wearable Interfaces project zal één van de bestaande medewerkers zijn, die zal worden aangesteld op basis van beschikbaarheid en relevante expertise.  Functie: onderzoeksmedewerker begeleid door dr. David Geerts, onderzoeksmanager van het CUO  Vakgebieden: o Expertise op het vlak van user experience design en evaluatie

Resultaten van voorgaande TETRA projecten: 2007: Innowiz: onderzoek naar ontwerpmethodologie, innovatie- en creativiteitstechnieken. Met concrete projecten en werkpakketten i.s.m. de industrie. [IDC] Dienstverlening: aanbieden van brainstormsessies Online tool met overzicht van alle brainstormtechnieken Verkoop van kaartensets met alle technieken binnen de vier fasen Webshop (http://webshop.industrialdesigncenter.be/training.html) 2010: Protolight/noa: Onderzoek naar de integratie van OLED-technologie in openbare ruimtes met als achtergrond de aanwezige kennis van verlichtingstechnologie, ontwerpmethodologie en embedded systems. [IDC] Producthandleiding over hoe OLED-technologie te gebruiken en te implementeren Dienstverlening lichtindustrie: Uitvoeren van lichtmetingen in het lichtlabo Onderwijs: Op regelmatige basis wordt er een les gegeven aan middelbare schoolstudenten rond de verschillende soorten licht.


23/25


2011: Voorstudie voor de ontwikkeling van een platform voor het ontwerpen van Tastbare Intuïtieve Interactieve Interfaces [TIII]. [IDC] Resultaten: Haalbaarheidsstudie Deknudt: Gebruikerstesten uitgevoerd om de haalbaarheid te evalueren van “een innovatieve spiegel”. Dienstverlening Telenet: Ontwikkelen van gesture-based interface voor digitale televisie. 2012: Ontwikkeling van een platform voor het ontwerpen van Tastbare Intuïtieve Interactieve Interfaces of TIII. [IDC & CUO] Innovatieproject Deknudt: Ontwikkeling van een innovatieve spiegel. FP7-SME project: Range IT: Detection and multimodal presentation of indoor objects for visually impaired people [ism Softkinetic] Innovatieproject One-Two (in te dienen eind maart 2014): Ontwikkeling van een tijdsregistratie scantoestel. Dienstverlening Holst Center: 6-maandelijkse ontwikkeling van demonstrators met Holst technologie voor de Holst Partnerevents in Eindhoven. Indiening Hercules dossier: “A Mobile User Experience Design Studio with Integrated Participatory Prototyping Facilities” Ontwerpmethodologie voor interdisciplinaire projecten met het oog op TIII. 2007: e-Treasure: Gebruikergestuurde ontwikkeling van een digitaal spel voor kennisuitwisseling tussen senioren en jongeren (e-Treasure) [CUO] symposium Meaningful Play, met meer dan 120 registraties PIII Player-Centered Design framework 2009: Gebruikersgestuurd ontwerp en ontwikkeling van een (ergo)therapeutische speltoepassing met sensorgestuurde bediening (Theraplay) [CUO] Het Boneshaker framework (Van den Audenaeren et al., 2012) dat via master theses ook gebruikt wordt voor oefeningen binnen kinépraktijken KungfuKeuken, een game gebaseerde beoordelingstool voor fysieke revalidatie 2009: Meergrijper, EraSME-project IWT090145 Multirapier Technology for Woven 3-D Fabrics [Textielkunde]: een databank en stalencollectie werden opgesteld, belovende resultaten voor geluidsabsorptie en ballistische bescherming; een bedrijf uit de gebruikerscommissie (Pasha) heeft een KMO project ingediend om een afgeleide toepassing verder uit te werken. 2009: Naaldleno , IWT-Tetra 70095 [Textielkunde]: een bedrijf uit de gebruikerscommissie (Milliken) heeft eigen vervolgproject opgestart, dat heeft geleid tot octrooiaanvraag

Cofinancieringsplan Het totaal te cofinancieren bedrag (7,5%) op basis van een totale projectkost van 480.000€ is 36.000€.

Het grootste deel van deze cofinanciering zal worden betaald door de leden van de gebruikersgroep. Hierin maken we een onderscheid tussen grote bedrijven, KMO’s en freelancers. Een kleiner deel van de cofinanciering zal gehaald worden uit inkomsten gegenereerd via de open workshops en studiedagen. Deze events zijn gratis voor de gebruikersgroep, maar te betalen voor externen. Per event worden er een 50 tal deelnemers verwacht (15 uit de gebruikersgroep, de overige 35 zijn externen). Onderstaand schema toont onze inschatting aan van 15 partners die zouden meedoen en de inkomsten via events.

Deelnameprijs 1. Grote bedrijven

5.000 €

Aantal per onderzoekspartner IDC Textielkunde & CUO 2 1


Totaal € 15.000,00

24/25


2. KMO's 3. Freelancers 4. Participatie 2 events voor externen

2.500 € 1.000 € 80 €

5 3 45

TOTAAL cofinanciering

3 1 25

€ 20.000,00 € 4.000,00 € 5.600,00 € 44.600,00

Op basis van deze inschatting is er een ruime marge van ongeveer 10.000€, er is dus voldoende buffer voorzien om aan de cofinanciering te geraken. Indien er budget over is zal er met de gebruikersgroep worden besproken wat hiermee zal worden gedaan (teruggeven of als werkingsmiddelen gebruiken). Op basis van de huidige gesprekken met de bedrijven die zouden deel uitmaken van de gebruikersgroep hebben wij reeds het mondelinge akkoord gekregen voor de bijdrage van de cofinanciering van volgende partners: 1 Groot bedrijf (5000€): Holst Centre (Imec & TNO) 7 KMO’s (2500€): Bekintex, Televic, Indecor, Achilles Design, Elasta, Neopica, ADZ Dit brengt de huidige stand van de cofinanciering momenteel al op 22.500€, bijna één derde van het te totale te cofinancieren bedrag. Onderhandelingen met grote bedrijven: Veritas, Woox Innovations (Philips), JBC, Beaulieu,… Onderhandelingen met KMOs: Andres, Van de Velde, Delveaux, Tonickx, Quad Industries, Bundl,… Onderhandelingen met freelancers: Anita Evenepoel, Muriel Berkvens, Jacob Dhollander,… i

Jaarverslag Fedustria 2012 (voorlopige cijfers op baisis van BTW statistieken van FOD Economie)

ii

World 3D Printing Technology Industry Conference, Beijing, China yesterday. According to Luo Jun, CEO of the Beijing-based Asian Manufacturing Association (AMA)


25/25

Deel 2: Projectbeschrijving

Recommend Documents