Kopen in 2005 DE BESTE AANDELEN. IEX 5 jaar. m a g a z i n e. van beleggers voor beleggers. Centerfold De ultieme grafiek

i e x

m a g a z i n e

•

j a a r g a n g

1

•

n u m m e r

1

magazine

BELEGGEN IN 2005 VOLGENS WARREN BUFFETT, MARC FABER EN BILL GROSS

jaargang 1 • nummer 1 januari - februari 2005 m 4,95

•

j a n u a r i

van bel eg ge r s voo r be le g ge rs

-

f e b r u a r i

Centerfold

De ultieme grafiek

2 0 0 5

Selecteer de winnaars

Waarom stockpicken echt niet zo moeilijk is

A E X

Alle 25 fout

3 4 4 , 8 0

–

Hoe bedrijven hun beleggers misleiden

1 5

n o v e m b e r

Een van de acht

2 0 0 4

Niet slim, wel leuk: gokken op de nieuwe Microsoft

IEX presenteert...

The Magnificent 7

IEX 5 ja ar

DE BESTE AANDELEN

Kopen in 2005 www.iex.nl

INHOUD I E X

D E N K T A N K

16 In de Berenkuil

Willem Middelkoop, Frank van Dongen & Leon Hillen. Drie toonaangevende beurscolumnisten zijn zwaar bearish. Alle argumenten waarom de crash nabij is.

18 Micro caps – Michael Kraland Het is het leukste segment van de markt: micro caps. Kraland selecteert alvast drie veelbelovende minifondsjes.

20 Lukas Daalder – Ik zie, ik zie... 17 Februari 2005 leek een beursdag te worden als alle andere… Analist Daalder blikt vooruit naar de toonaangevende kwesties van 2005.

60 De donkere Kamer van Damocles Michael Kraland gaat luisteren naar Rienk Kamer en rekent uit wat de adviezen van de oppergoeroe opbrengen – en wat hij per jaar binnenharkt.

62 Topstukken Het is niet alleen mooi, maar ook nog eens waardevast. Een kunstcatalogus voor Hebberds met een grote H.

68 Buy Bio – Marcel Wijma Biotech ligt qua veelbelovende producten ver voor op Big Pharma. Welke bedrijven staan voor een doorbraak?

74 Proosten of procederen – Marcel Tak De beste beleggingsproducten uit de 10 van Tak, plus nuttige tips voor kopers van voorgekookte beleggingen.

77 Vastgoed valkuilen – Kapé Breukelaar Het vreemde woordenboek voor beleggers in vastgoed-CV’s

P L U S

7 IEX Unplugged 8 Snapshots – Verrassende ontwikkelingen, slimme tips en bijzonder nieuws voor beleggers 58 Kopen in 2005 – De uitkomsten van IEX’ Nationale Beleggersonderzoek. 73 Beleggingsfondsen – Waarom hebben de leukste thema’s zo weinig fondsen ? 78 Klik hier – Haal meer uit IEX.nl 82 Insider – Vreemde zaken en opvallende transfers uit de financiële inner circle

Aandelenspecial

Kopen in 2005 24 The Magnificent Seven: High Noon

Het IEX-elitecorps van topbeleggers meldt zich in Amsterdam voor een verbaal saloongevecht. Als de kruitdamp is opgetrokken weten we dat de olieprijs blijft domineren, dat emerging markets een goede gok zijn en dat Alan Greenspan dement wordt. En we hebben 14 verrassende stock picks in handen…

32 Grote goeroes!

Wat voorspellen Gross, Yardeni, Buffett, Rogers en Faber?

34 Onno’s stockpicking handboek Aandelen selecteren is hard en systematisch werk. IEX-columnist en meester-stockpicker Leon ‘Onno’ Hillen onthult zijn stappenplan.

40 Alle 25 fout

Weten beleggers wel wat managers van beursbedrijven uitspoken? IEX legt – ter vermaak, maar vooral ter lering - nog eens uit hoe u als belegger wordt belazerd, aan de hand van 25 lepe trucs en sluwe constructies.

48 De IEX Centerfold

Voilá: de grafiek die iedere belegger boven zijn handelsscherm moet hebben hangen.

50 Acht nieuwe Microsofts

Beleggersfout nummer één is het zoeken naar de nieuwe Microsoft; het wonderaandeel dat u rijk gaat maken. Maar het zou toch mooi zijn als u hem toevallig tegen het lijf liep. Acht experts doen een gokje.

54 Drie stijlen, twintig aandelen

Beter goed afgekeken dan slecht bedacht: drie beproefde methodes van topbeleggers en de aandelen die daar nu uit komen rollen.

EDITORIAL

I EX U n p l u g ge d

Eerste jaargang

Nummer 1 – januari - februari 2005 Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Peter Runhaar, Arend Jan Kamp Art Direction: Jaap van der Zwan Redactie en medewerkers: Jorik van den Bos, Joop Bresser, Kapé Breukelaar, Lukas Daalder, Gökhan Erem, Mark Glazener, Leon Hillen, Bob Homan, Elana Ivanova, Ward Kastrop, Peter van Kleef, Rob Koenders, Jos Koets, Michael Kraland, Felix Lanters, Willem Middelkoop, Freddy van Mulligen, Geert Jan Nikken, Ivan Nyssen, Jacques Potuijt, Corina Ruhe, Ad Schellen, Marco Schram, Cees Smit alias Frank van Dongen, Rik Smit, Marcel Tak, Remco Vinck, Peter Paul de Vries, Jaap Westerling, Koos de Wilt, Marcel Wijma, Corné van Zeijl, E-mail: [email protected] Vormgeving: Mischa Smit Kleine (Studio Jaap van der Zwan) Beeld: Robert Elsing, Ton Hendriks, Ronald Hoeben, Hollandse Hoogte, Getty Images, Nico den Dulk Koersen: MarketXS; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Eric Visser, Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten Uitgever: Peter van Sommeren Abonnementsprijzen: In Nederland € 29.70 voor zes nummers (voor het buitenland geldt een verzendtoeslag) Losse nummers: € 4,95 Nazending: € 5,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij 30 dagen voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe opgave schriftelijk of per e-mail: IEX Klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam, [email protected]. IEX leden kunnen kostenloos een exemplaar aanvragen via www.iex.nl/leden. Adreswijziging: Leden van IEX.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www. iex.nl/leden. Overige abonnees via klantenservice. Advertenties: IEX-sales: Jan Willem Goed, Martijn Arnold, Niek den Tex, Dirk Kamsteeg IEX Investor Relations: Frans Gunnink E-mail: [email protected] Traffic: Ferdinand Gipon IEXopTournee: Kim Lieuwen ([email protected]) Techniek: Reinier Willems, Sebastiaan Drost TriLab: René van der Meyden Productie: Joost van Iperen Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van IEX InfoExchanges BV zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. IEX magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. IEX InfoExchanges BV en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door IEX InfoExchanges BV en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: IEX InfoExchanges BV, t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.

IEX magazine wordt uitgegeven door IEX InfoExchanges BV en verschijnt zes keer per jaar. © IEX 2004

Van harte welkom bij iex op papier. Een blad van beleggers, voor beleggers. Beter dan met die kreet kunnen we de lading niet dekken. In de bladenbusiness is het eindeloos segmenteren van de markt tot kunstvorm ontwikkeld. Er worden bladen gelanceerd voor Saab-rijdende tweeverdienende veertigers, voor pas afgestudeerde singles met bindingsangst in de grachtengordel, noem maar op. Wij hebben het onszelf iets makkelijker gemaakt. iex is een blad voor beleggers. Punt. Of u nu jong of oud bent, Mitsubishi of Maserati rijdt, op vakantie gaat naar Costa Rica of Castricum, iex is er om u te helpen met beleggen. Als u iets vaker dan sporadisch langs iex.nl of Debeurs.nl surft weet u waarschijnlijk wel waar ik het over heb. De beste manier om beter te leren beleggen is door goed te luisteren naar betere beleggers. Bij iex kunt u dagelijks kennis nemen van de opinies, strategieën en ideeen van slimme, originele en succesvolle beleggers, die zelf de hele dag middenin de markt zitten. Dat doen we al vijf jaar met succes. Zo succesvol, dat iex.nl en Debeurs.nl nu gezamenlijk de grootste beleggingscommunity van Nederland zijn, met meer dan 250.000 leden. En nu zijn we zo overmoedig geworden dat we maar een tijdschrift lanceren? Eh, ja, hoewel dat niet zozeer overmoed is, als wel een logische stap in de ontwikkeling van iex. Toen ik ruim een jaar geleden aanmonsterde als hoofdredacteur, werd mij grijnzend verteld dat de strategie van dit (toen nog louter) internetbedrijf het best te kenschetsen was met de term Last Man Standing. Het geeft een beetje aan hoe er sinds Nina Brink over internetbedrijven wordt gedacht, maar dat doet tekort aan de kracht van het medium en, inmiddels, de realiteit. Natuurlijk wordt de financiële wereld gedomineerd door vertrouwde namen, maar de werkelijke groei en innovatie zit op dit moment bij andere bedrijven. Die heten Alex, Binck, Fundix... iex. Bedrijven die op internet begonnen zijn, maar ondertussen toonaangevende merknamen zijn geworden en die hun productenscala flink hebben uitgebreid. IEX verloochent zijn afkomst niet, want er zal in de komende pagina’s een multimediale wereld voor u open gaan. Bijna alle verhalen en rubrieken zijn gelinkt aan polls, portefeuilles of naslagpagina’s op internet, zodat u adviezen kunt volgen, zelf uw mening kunt geven of de artikelen met andere beleggers kunt bespreken. Schrik niet, u wordt niet ogenblikkelijk naar het internet gestuurd als een verhaal leuk begint te worden. Dit blad is volledig los van IEX.nl te lezen en te gebruiken. Dat interactieve deel is nieuw – zeker voor beleggersbladen – en wij zijn de licht arrogante mening toegedaan dat we u daar een plezier mee doen. Probeert u het eens. Pieter Kort Hoofdredacteur iex PS: Gaat iex vaker verschijnen? Jazeker, maar liefst zes keer per jaar, in de vorm van bijzondere themanummers. Als u zich wilt opgeven voor gratis toezending van iex nr.2, ga dan naar magazine.iex.nl en volg de instructies.

Klik hier...

U treft in dit blad heel veel links naar internet aan. Dat is ook de bedoeling, maar als het u duizelt, onthoudt dan alleen deze: (http://)magazine. iex.nl. Op deze webpagina vindt u alle links die in dit blad worden genoemd. Er komt dus géén www in voor.

APSHOTS.SNAPSHOTS. Wie is De Mol?

Kopen volgens John Er zijn maar een paar grote beleggers die met één opmerking of transactie de veren stevig in het rond kunnen laten vliegen op de Amsterdamse Effectenbeurs...

J

ohn de Mol zit stevig in het zadel als Nederlands superbelegger nummer één. Niet zozeer qua volume, maar meer door de exotische keuze van beursfondsen. Als Talpa Capital zich meldt als aandeelhouder – of mogelijk aandeelhouder, verdringen de kleine beleggers elkaar om in te stappen. Neem Versatel. Op 28 januari 2003 overschreed De Mol de grens van 5% en op 22 mei van dat jaar kwam zijn belang zelfs op 10,1% te liggen. Talpa meldde dat er geen strategische bedoelingen aan ten grondslag lagen, maar dat Versatel ondergewaardeerd was. Het aankoopniveau van de aandelen lag tussen de 25 eurocent en 75 eurocent. Op 10 maart 2004 verzilverde De Mol zijn winst, toen de koers was gestegen tot boven de twee euro. Zodra die verkoop bekend werd, zakte de koers weer weg naar 1,30 euro. Vervelend voor de Versatel-aandeelhouders, maar niet voor De Mol. Die sloeg opnieuw toe door een belang op te bouwen van 5% (14 mei) waarna de koers van Versatel weer met meer dan 10% opliep. Vervolgens nam De Mol in een

Het brein achter De Mols beleggingen heet Frank Botman. De hoofdbelegger van Talpa Capital onthulde recent bij uitzondering op een congres van Binck bank een paar stock picks voor 2005.

1. Koninklijke Olie 2. VNU 3. Delta Deelnemingen Fonds

half jaar snel de volgende treetjes, van 10% en 25%. Op iedere melding volgden juichende reacties van beleggers. Slim belegd, maar het roept wel de vraag op of er niet eenvoudig sprake is van koersorkestratie, waarbij De Mol handig inspeelt op het follow the leader-gedrag van beleggers en slim gebruik maakt van de meldingsplicht, die voorschrijft dat hij het innemen of afbouwen van posities van meer dan 5% verplicht moet melden? Willem Zeldenrust van de Vereninging van Effectenbezitters (VEB): “John de Mol is een van de grootste particuliere aandeelhouders van Nederland. En daarvan profiteert hij gretig. Zijn strategie lijkt een self fulfilling prophecy te worden.” Thijs Berkelder, analist bij Petercam, ziet er geen vooropgezet plannetje in. “De Mol probeert gewoon buy low, sell high te spelen. Versatel is te groot en de markt te machtig om de boel te manipuleren. Dat De Mol ook groot in KPN en VNU zit bewijst dat hij niet alleen snel grote klappers met penny stocks wil maken. Als hij de boel echt had willen manipuleren, dan had hij, nadat hij een belang in Versatel had genomen, de internetrechten van de wedstrijden van Oranje wel aan Versatel aangeboden en niet aan KPN.”

Spelen met Versatellen De timing van John de Mol

2,5 2 1,5 1 0,5 0

22 mei 2003 De Mol meldt

10,1%

.SNAPSHOTS.SNAPSHO Microchip voor de massa Sell haa i . . . Heeft u al aandelen C-Chip Technologies? Nee? Dan bent u gek, althans als we Wallstreetnet mogen geloven.

D

at bedrijf stuurde een ronkend blaadje van twintig pagina’s mee met een aantal toonaangevende tijdschriften en naar adresbestanden van een paar financiële partijen, waaronder IEX. ‘De Vierde Golf In De Digitale Revolutie’ heette het, maar in feite gingen alle artikelen over de ongekende kansen van een belegging in C-Chip Technologies, een tot op heden volstrekt onbekend Amerikaans technolgieaandeeltje of, in de woorden van Wallstreetnet, een ‘onontdekte beursparel’. Dat kan best, maar waarom moeten tienduizenden Nederlandse beleggers op zo’n

indringende wijze van de gouden perspectieven van dit fonds worden doordrongen? Het Canadese bedrijf kwam al een paar keer in opspraak, wegens het niet of te laat publiceren van cijfers. Wallstreetnet doet er het zwijgen toe. Het bedrijf verklapt niet wie voor de editie heeft betaald en op welke wijze Wallstreetnet geld verdient. Uit concurrentieoverwegingen, beweert de redactie.

Kleine lettertjes Tja, dan lezen we maar de enige relevante informatie die we als belegger voorhanden hebben: de disclaimer. Temidden van een enorme hoeveelheid kleine lettertjes ontwaren we de volgende waarschuwingen: “Wallstreetnet, haar vertegenwoordigers, kapitaalverschaffers en partners, kunnen eventueel aandelen hebben in het bedrijf waarover in deze brochure wordt geschreven.” Hm. Nog meer? “De aandelenposities kunnen te allen tijde worden omgezet in liquide middelen”. Een opvallende waarschuwing. Dus het zou ook nog kunnen dat Wallstreetnet zélf positie heeft? Of, nog erger, hàd? Eens kijken wat er met de koers is gebeurd. In de weken na verzen-

ding van het juichverhaal loopt de koers op ongewoon hoge volumes op van $0,75 tot $0,85. Daarna is het effect snel uitgewerkt. Binnen twee weken vindt het fondsje de weg omlaag om ergens rond de $0,65 zijn dieptepunt te vinden. Wat vindt de AFM van dit soort acties? “We zijn inderdaad op deze publicatie gewezen,” stelt voorlichter Werner van Bastelaar. “Om beleggingen aan te bieden heb je een vergunning nodig. Het gaat er in dit geval om of je het als aanbieding moet beschouwen. We kijken er heel kritisch naar.”

FAST FORWARD De opzienbarendste aandelenadviezen, met medewerking van www.guruwatch.nl.

“Koop Unilever”

Unilevertje pesten is op het moment de mode onder beleggers. Het aandeel figureert al maanden prominent in de Flop-Top 10 in de IEX lezerspeiling. Dresdner Kleinwort Wasserstein durft het echter aan om een 40% hoger koersdoel af te geven. De verwachte omzetgroei moet de Unies tot 67,50 kunnen opjagen, zegt de bank.

“Getronics wint aan vertrouwen en kan naar 2,60 euro”

ABN Amro is fan van Getronics. Het aandeel staat al een tijdje op de outperformer-lijst bij de bank en werd na de zomer zelfs voorzien van 80% stijgingspotentieel. Dat naar aanleiding van een flinke order uit GrootBrittannië. Tot dusver met bijna 10% rende-

14 juli 2004 De Mol meldt

10,2%

10 maart 2004 De Mol meldt

1,3%

ment nog een aardig eindje te gaan.

14 mei 2004 De Mol meldt

5,1%

15 nov 2004 De Mol meldt

25%

“Buhrmann: strong buy”

Na jaren consistente underperformance begint de toekomst van Buhrmann er zowaar iets zonniger uit te zien. De analisten van Kempen & co wagen er zelfs een strong buy aan, met een koersdoel van 10 euro. Dat is bijna 50% boven de koers van begin november.

APSHOTS.SNAPSHOTS. Beursbabe 2005 Kijkt u wel eens beurs-TV en zo ja, wie vindt u de beste business anchor?

M

et beurs-TV wil het nog niet echt vlotten. RTL-Z is en blijft het vlaggenschip van de beleggingstelevisie – al is ook daar het beursblok teruggebracht tot een eens per uur terugkerende update temidden van het Grote Wereldnieuws.

Met de klok mee, van boven: Maria Bartiromo, Ross Westgate, Patricia Szarvas, Simon Hobbs (allen CNBC), Lou Dobbs (CNN)

Maar goed, de enige Nederlandse nieuwszender blijft een witte raaf tussen de telesupermarkten die overdag de andere zenders hebben geclaimd. Het enige andere Nederlandse programma met enigszins bruikbare beleggingsinformatie is Business Class van Harry Mens. De spin-off Zondageffect, met huisanalist André van Eerden, verdween al snel weer van het scherm.

Very easy on the eye Nee, dan onze Engelstalige lotgenoten. Die hebben het met CNBC, Bloomberg en CNN iets meer voor het uitkiezen. En ze zijn aanmerkelijk ruimer gesorteerd op het gebied van gezaghebbende business anchors. De presentatoren van de grote financiële zenders gelden zelf als autoritei-

ten – ze hebben er niet zelden een carrière als handelaar opzitten – en ze zijn ook nog eens very easy on the eye. Toen CNBC’s Maria Bartiromo nog halverwege de beursdag haar update verzorgde vanaf de galerij boven de New-Yorkse vloer lag de handel een fractie van een seconde helemaal stil op het moment dat de spots aanfloepten en alle

hoofden zich naar boven draaiden. Tijd voor een lezerspeiling. Kijkt u wel eens beurs-TV en zo ja, wie vindt u de beste business anchor? We wilden die actie eerst beperken tot beursbabes, maar daarmee zouden we erkende kanonnen als Lou Dobbs – de opper/anchor van CNN – en natuurlijk IEX’ eigen Willem Middelkoop ten onrechte buitenspel zetten. Surf naar magazine.iex.nl/beursbabes en breng uw stem uit. Uitslag over een maand op IEX.nl

Hoera, het is beurzenoorlog De aanval op de Nederlandse aandelenmarkt, oftewel Euronext, is dit jaar geopend.

het aantal daar verhandelde Nederlandse aandelen van 8 naar alle 25 AEX-fondsen.

n oktober 2003 bood de London Stock Exchange (LSE) Nederlandse banken en brokers 40% korting op hun transactiekosten in Nederlandse aandelen. Met de lancering van een handelsplatform voor de vijftig grootste Nederlandse aandelen in mei dit jaar verhevigde de LSE de concurrentieslag met Euronext.

Het Zwitserse Eurex is al langer actief in Nederland, en beconcurrreert Euronext in de optie- en futurehandel. Paniek aan het Damrak dus? Niet echt. Volgens Alice Jentink van Euronext hebben Deutsche Börse en LSE elk een marktaandeel van minder dan 1% van het totale handelsvolume in Nederlandse aandelen. Euronext heeft tussen 2001 en 2004 haar handelstarieven van euro 1,60 naar euro 1,09 laten zakken. In 2005 komt de beurs met nieuwe tarieven.

I

Op 17 november 2003 stortte ook de Deutsche Börse zich in de strijd; die verhoogde

Paniek aan het Damrak?

Hebben beleggers daar iets aan? Ja, want die kostenverlagingen worden vaak doorberekend aan de klanten. Volgens Nick Bortot van Binck Bank merken particuliere beleggers nog niets van de concurrentiestrijd. Terwijl een aantal Nederlandse banken in de nabije toekomst een gedeelte van de beurshandel naar Londen wil verplaatsen, zal Binck voorlopig niet via LSE handelen. “Zo lang niet een significant deel van de handel naar Londen verschuift, zal de spread (het verschil tussen de bied- en de laatkoers) vanwege de lage liquiditeit groter zijn dan op Euronext”, aldus Bortot.

.SNAPSHOTS.SNAPSHO Small Cap Saloon Small caps moest u hebben. Tja, hadden ze er maar even bij gezegd welke precies.

B

ovenaan uw lijstje had natuurlijk ispat moeten staan, dat dit jaar meer dan 250% steeg. jetix europe en centric ksi deden ook heel goed mee. Maar verder lijkt de stelling “klein is fijn en groot kleurt rood” een beetje kort door de bocht. Centric KSI is het speeltje van topman Gerard Sanderink en heeft geen leden in de raad van commissarissen. Nog niet gevonden, luidt de verklaring. Hm. Betrouwbare investering? antonov dan? De ontwerper van ‘klutsen’ is een meester in het voorhouden van worsten. Het aandeel is een speelbal van vage persberichten en nog niet waargemaakte

beloften. Het aandeel stijgt naarmate het rumoer rond een persbericht dat op komst is toeneemt en daalt wanneer het persbericht er is. Jarenlang schermde Antonov met ‘grote spelers’. Sinds de nieuwste partner, Rover, eind september onthuld werd bleef de door beleggers verwachtte koersexplosie uit. Een treetje lager vinden we eigenlijk nog slechts beursverlaters en surseance-gevallen. real time company, het voormalige Newconomy, is geen schim meer van Maurice de Honds powerhouse en dreigt zich bij de gevallen beurslievelingen lci, landis en ringrosa te scharen. Ook de modemakers van vilenzo hebben de bedrijfsvoering verder overgedragen aan de curator. En weet iemand waar petroplus is gebleven? Aan gebarsten spiegels en gebroken dromen geen gebrek in de Small Cap Saloon.

De favorieten van Jacques Potuijt

‘B

eleggen leer je niet uit een boek. Nog wel het minst uit de boeken van gezaghebbende Nobelprijswinnaars zoals Harry Markowitz en William Sharpe. Weliswaar zijn het baanbrekende werken die de officiële beleggingsleer een stapje verder hebben gebracht maar om te zeggen dat de gemiddelde belegger daar veel van opsteekt? Het aardigste zijn nog de – meestal kleine compilaties waarin de beleggingsfilosofie van de een of andere grote belegger staat beschreven. Op dit terrein is The Money

Masters van John Train naar mijn idee nog steeds onovertroffen. Naast legendarische beleggers als Rowe Price en John Templeton bevat in dit boek uiteraard ook een aan Warren Buffett gewijd hoofdstuk. De korte kennismaking met de laatste nodigt meteen uit tot een wat uitvoeriger behandeling van dit fenomeen en zijn ferme en vaak contraire opvattingen over beleggen. Het handzaamste werkje op dit gebied is waarschijnlijk The Warren Buffett Way, Investment Strategies of the World’s Greatest Investor,

geschreven door Robert G. Hagstrom. Het loont beslist de moeite om de hierin aangehaalde citaten en bon mots van de maestro te savoureren. Wie ten slotte nog behoefte heeft om in beknopt bestek en op onderhoudende wijze kennis te nemen van de academische ontwikkelingsgang van het vak beleggingsleer, doet er vermoedelijk niet slecht aan om Capital Ideas van Peter L. Bernstein te lezen. Maar hoe onderhoudend deze drie verhandelingen ook zijn, je leert nog eerder pianospelen uit een boek dan succesvol beleggen.

’

KRACHTTERMEN Ook voor beleggers geldt: je maakt indruk door hoe je het uitdrukt. Dit zijn de buzzwords die u de komende tijd gaat horen van analisten, journalisten en andere marktvorsers.

Deflatie

Dat is toch iets Japans? Ja, dat was het, maar als de Europese inflatie nog iets verder zakt en de olieprijs terugvalt is het niet ondenkbaar dat de prijzen ook hier gaan dálen, in plaats van stijgen. Hoewel dat op het eerste gezicht nog een prettig verschijnsel lijkt, zijn economen het erover eens dat deflatie een levensgevaarlijke groeiremmer is. Pas op bij de eerste grote verhalen over deflatieangst.

Micro cap

De overtreffende trap van small cap. Micro caps zijn de kleinste aandeeltjes van de beurs, goed voor een beurswaarde van enkele (tientallen) miljoenen. Stock pickers en private equity huizen speuren naarstig onder de kleinste fondsjes naar gevalletjes van evidente onderwaardering. Bij uitblijvend rendement onder large caps krijgt deze sector meer en meer aandacht. Dan moet u de kleine kanshebbertjes natuurlijk al wel hebben.

Absolute return

Oftewel absoluut rendement. Beleggers raken er meer en meer van doordrongen

dat verliezen op aandelen niet per definitie kunnen worden weggepoetst door het argument dat aandelen het op de lange termijn altijd beter doen dan andere beleggingen. Absolute return-beleggers – met name hedge funds – zetten allerlei instrumenten en technieken in, vanuit het idee dat ze nóóit geld mogen verliezen en altijd moeten plussen.

Alle aandelenanalyses van Jaques Potuijt vindt u op magazine.iex.nl/columnspotuijt

APSHOTS.SNAPSHOTS. Systeem Idols Welke IEX-lezer komt met het beste tradingsysteem? Lukas Daalder, Cees Smit en Corné van Zeijl treden voor één keer op als vakjury en vinden zowaar een winnaar.

T De jury in beraad Hoe oordeelden Van Zeijl, Daalder en Smit over de modellen? Een greep: “Ik vind dat mijn dochter mooier kan kleuren. Ik zal haar ook eens een AEX grafiek geven.” “Als ik dit op de AEX test houd ik er een aardig verlies aan over. Misschien moet je dit systeem wel in currencies of commodities spelen, dus ik geloof de schrijver maar op zijn woord dat de winsten ‘oneindig’ kunnen zijn.”

“Iemand die IHC Caland buitensluit vanwege Birma, moet wel een SNS-er zijn”

“De twee indicatoren onder de grafiek zijn wat schimmig, to say the least.” “De strategie om te handelen op transacties van insiders staat bij mij in de top drie. Hoewel er gegeven de zeer beperkte informatie in Nederland bijna niet op te handelen valt.”

ja. We wisten natuurlijk wat we over ons afriepen toen we de IEX-lezers via de website vroegen om hun favoriete indicatoren of handelsmodellen op te sturen. Niet zozeer vanwege de aantallen, maar wel wat betreft het zeldzaam diverse aanbod. De jury kreeg zonderling subjectieve indicatoren voorgeschoteld (“Ik kijk naar Royce Tostrams om er zeker van te zijn dat ik niet tegen de wind in plas”) maar ook duizelingwekkend complexe technische modellen die voor de vakmensen zelf niet of nauwelijks te volgen waren (Jurylid Daalder: “Het feit dat er niet één misser zit bij de 28 bolletjes die als keerpunten moeten gelden lijkt te suggereren dat de bolletjes pas achteraf zijn neergezet. Knap hoor.”) Veel beraadslaging was er uiteindelijk niet nodig om een winnaar uit te roepen. Dat werd Tom van Gassel. Zijn Trendkanaal Beleggingssysteem oogstte alom lof. “Al was het maar omdat hij een duidelijk verhaal heeft hoe om te gaan met verliezen en winsten.” In feite is Van Gassels systeem gebaseerd op technische analyse van de huis, tuin en keuken-variant (zie kader). De jury is niet honderd procent overtuigd van de feilloze werking, maar durft toch een voldoende uit te delen. “Zolang die koersen maar wel in een trendkanaal blijven, ze plegen namelijk nog wel eens uit te breken.” Nog meer kanttekeningen? Lukas Daalder: “Het risico is dat hij gebruik maakt van geschreven opties (dat is riskanter dan opties kopen), maar dat is gunstig op het moment dat de markt niet gaat trenden. Tekortkoming is dat hij niet aangeeft hoe hij de trend vaststelt en ook niet wat te doen met een non-trending markt.”

Wat wellicht ook punten heeft opgeleverd bij de jury is het feit dat Van Gassel zich bescheiden opstelt. De blinding with sciencestrategie van sommige deelnemers werkte vooral averechts, waar Van Gassel ruiterlijk toegeeft dat er risico’s aan kleven. “In mijn ogen is de verhouding winst-risico echter gunstig bij dit systeem”. Zelfs het immer cynische supertrio lijkt daarin te geloven. Al komt de ultieme relativering van de winnaar zelf: “uiteindelijk blijft het toch een beetje gokken.”

And the winner is... Het Trendkanaal Systeem! Geestelijk vader Tom van Gassel legt uit... “Ik ga ervan uit dat de index zich vrijwel altijd binnen een trendkanaal beweegt en zelden uitbreekt – die kans is ongeveer 20%. Ik wacht met beleggen totdat er sprake is van een (nieuw) trendkanaal. Dat stel ik vast door middel van technische analyse.” “Als de index in de buurt van de weerstand komt, verkoop ik een call-optie met een uitoefenprijs gelijk aan of iets hoger dan de weerstand. Als de index in de buurt van de steun komt, koop ik de call terug en verkoop ik een put-optie met een uitoefenprijs gelijk aan of iets lager dan de steun. Enzovoort. Omdat het gevaar voor een sterke terugval van de index veel groter is dan een plotselinge sterke stijging, dek ik die verkochte put enigszins af door een put met een lagere uitoefenprijs te kopen. Het risico dat je daarbij wilt lopen moet je individueel inschatten.”

“Zodra de index uitbreekt sluit ik mijn positie onmiddellijk, maar dat komt zoals

gezegd niet zo vaak voor. Het systeem is daarom echter alleen geschikt voor zeer actieve beleggers. De opties moeten een overzienbare, maar niet te korte looptijd hebben, bijvoorbeeld 1 à 2 maanden, om de index de kans te geven flink te bewegen binnen het kanaal. Maar ook bij een zijwaarts verloop van de index over een langere tijd kun je geld verdienen door het teruglopen van de optiepremie.”

CO LUMN ISTEN

In de berenkuil

Maar liefst drie IEX-columnisten zijn op het moment zwaar negatief over de beurs en de economie. Reden om deze toonaangevende bears voor één keer samen in een hok te zetten. Pas op: geen vingers door de tralies en verder lezen is voor eigen risico.

W

at gaat de beurs in 2005 doen? Genoeg economen die er alle vertrouwen in hebben, maar onder beleggers is de stemming verdeeld. Natuurlijk zijn er de eeuwige bulls, die nog altijd dertig jaar koershistorie aan hun zijde hebben, maar een groeiend clubje analisten en marktvorsers signaleert alarmerende voortekenen. Staan we misschien aan de vooravond van een diepe beursval?

Drie bekende IEX-columnisten, Cees Smit (alias Frank van Dongen), Leon Hillen (alias Onno) en Willem Middelkoop zijn openlijk bearish, om meerdere redenen.

1

Schuldenberg

De grootste gedeelde zorg is de verzamelde schuld van de westerse overheden en consumenten. Hillen: “In de VS is kunstmatige economische groei gecreëerd door de grootste stimuleringsactie in de financieel-economische geschiedenis. Door die cocktail van renteverlagingen en belastingdouceurtjes, zijn de investeringen, de huizenmarkt en consumentenbestedingen gestimuleerd. En dat laatste

vooral door kopen met geleend geld aantrekkelijk te maken. Gevolg is dat zowel consumenten, bedrijven als de overheid in de VS een forse schuldenlast meetorsen.” Wanneer economische groei uitblijft, gaat die schuldenberg als een molensteen om onze nek hangen, voorspelt Beer Hillen. Ook Beer van Dongen ziet die schuldenberg als een groot dreigend gevaar. “De totale schulden van overheid, bedrijfsleven en consument in de VS zijn nu meer dan 300 procent van het GDP”. Beer van Dongen ziet een griezelige parallel met de vooravond van de grote crash van 1929.

2

De dollar

Beer Middelkoop ziet de dollarkoers als eerste aanjager van komende ellende op de beurs. “De dollar gaat tot in lengte van jaren verder omlaag. Daar zijn vriend en vijand het over eens. Hierdoor blijft olie duur. De piek in olieproductie wordt helaas voor 2015 bereikt. En de goedkope olie is helaas op. Dit gaat waarschijnlijk zorgen voor een nieuwe recessie. De VS komt in de beruchte dubbele dip, wij zelfs in een drie-dubbele-dip. Daardoor zien we in 2005 en 2006 verder oplopende werkloosheid en

Willem Middelkoop

“Mijn vriendin noemt me een onverbeterlijke optimist. Ze heeft gelijk”

leeglopende bubbels op beurzen en huizenmarkten.”

3

Manipulatie

Een ander geliefd thema van het drietal is de manipulatie van het financiële systeem om de schone schijn op te houden. Beer Onno: “Na de herverkiezing van Bush vervalt de prikkel om het financieeleconomisch beleid op dat doel af te stemmen. Dat gaan we merken, want de afgelopen jaren werden duidelijke spelletjes gespeeld om

Leon “Onno” Hillen

“Ik ben geen beer pur sang, maar een kameleon” de economie kunstmatig te laten groeien en de beurzen overeind te houden. Neem het zogeheten Plunge Protection Team, bestaande uit enerzijds het Exchange Stabilization Fund en anderzijds het Working Committee on Financial Markets. Dat team heeft de beurs al enkele malen voor een koersval behoed. De kans is nu alleen groot dat het PPT na de verkiezingen een sabbatical inlast. Ook Alan Greenspan weet dat uiteindelijk de lucht uit de beursballon moet verdwijnen.” Middelkoop valt hem bij. “Het Fed-model lijkt ontworpen om aan te tonen dat aandelen ondergewaardeerd zijn.” Zijn tip voor beleggers: “Luister niet naar de kulverhalen over om-de-

hoek-liggend-herstel, verteld door professionals die goed aan u blijven verdienen zolang uw geld blijft binnenstromen. Of het nu gaat om uw pensioenpremie of de commissie op uw effectenorder, zolang uw geld maar blijft stromen houden beurzen en tussenpersonen het hoofd boven water.”

4

Vergrijzing

“Die golf gaat ons vanaf 2007 vol treffen.” constateert Beer Middelkoop monter. “De grote groep babyboomers, geboren in de periode na de Tweede Wereldoorlog, gaat wereldwijd een beroep doen op pensioen en medische voorzieningen. Fed-voorzitter Alan Greenspan waarschuwde onlangs dat hierdoor na 2010 echte zorgen gaan ontstaan. En hij is niet echt iemand die vals alarm slaat.” Weer komt de bijval van Beer Hillen. “We willen er in de Westerse wereld niet aan, maar de huidige demografische ontwikkeling maakt voortzetting van de riante sociale voorzieningen onmogelijk. Feit is nu eenmaal dat mensen ouder worden. Dat legt een onevenredige druk op de gezondheidszorg, waardoor die kosten bijkans onbetaalbaar worden. Pensioenfondsen kunnen steeds moeilijker aan hun verplichtingen voldoen, premies zullen verder stijgen, en tegelijkertijd wordt het de komende jaren moeilijk het vereiste rendement van zeg 8% op de financiële markten te scoren.”

5

Derivaten

Als de markten inderdaad onderuit gaan glijden, gaan de biljoenen aan uitstaande derivatenconstructies een reusachtig extra probleem opleveren, stellen Beren Smit en Middelkoop. “De gevolgen kunnen zeer bedreigend zijn voor ons op schuldcreatie gebaseerde financiële systeem,” zegt Middelkoop. “Of de totaal ontspoorde derivatenberg een financieel massavernietigings-

wapen zal blijken te zijn, zoals Warren Buffett keer op keer verzekert, zal het komende decennium duidelijk worden.” Beer Van Dongen ziet ook hier een link met 1929. “Het is maar de vraag of banken er nu heel veel beter voorstaan dan toen. Denk maar even terug aan 1998 toen een hedge fund (LTCM) bijna zorgde voor een global meltdown. De banken hebben desondanks nog steeds enorme posities in opties, futures, forwards, noem maar op. Dat zorgt voor grote kruisverbanden onderling. JP Morgan New York verkoopt bijvoorbeeld aan Rabobank Utrecht en die verkoopt weer door aan de Citigroup in London. Als er één grote bank in het rijtje omvalt hebben er meerdere een groot probleem.” Op zich al genoeg ingredieënten voor een zwaar verteerbare berenhap, en het trio kan op afroep nog wel wat extra argumenten ophoesten. “Veel bedrijven staan ook historisch nog op zeer hoge waarderingen” (Smit). “Geopolitieke onzekerheid” (Hillen). Maar goed, de overtuiging dat er een grote klap komt is nog geen reden om blikvoer te gaan hamsteren en in de kelder plaats te nemen? Wat doet een beetje actieve belegger met die wetenschap? In ieder geval bescherming zoeken, zegt Cees Smit. “Je zou een groot deel van je vermogen als cash kunnen aanhouden, vanuit de stelling Cash is King. Maar je zou ook gewoon solide beleggingen kunnen nemen. Staats- en AAAobligaties, bijvoorbeeld, en je kunt jezelf natuurlijk beschermen met put-opties.” Middelkoop adviseert ook geen shortposities. “Als belegger ben ik eigenlijk een bull. In de jaren negentig verdiende ik met longposities in vastgoed en vanaf 2000 met goud- en zilvermijnaandelen. Honderd procent van mijn posities speelt in op stijgende markten. Met shortposities en puts kan ik niets.”

Ook Onno besluit zijn weinig opbeurende marktvisie met een hoopvol betoog. “Ik zie de komende periode als een broodnodige sanering van de wereldeconomie. Die volgt het historische patroon waarin perioden van voorspoed en bloei worden afgewisseld met perioden van instabiliteit en stagnatie. Maar juist in die moeizame perioden komt de mensheid vaak sterker uit de problemen tevoorschijn. Ik verheug me nu al op de definitieve doorbraak van de Aziatische bloei in de tweede helft van dit decennium en uiteindelijk ook weer economische groei voor de oude westerse wereld, onder aanvoering van nieuwe trends als nanotech, nieuwe energie of een nu nog grote onbekende technologie.”

Cees Smit

“Alles op de pof zegt vroeg of laat plof”

Klik hier...

Bull of bear? Discussieer met andere beleggers over uw boom- of bust-senario’s in de digitale berenkuil. Ga naar magazine.iex.nl/berenkuil

Lees ook het complete berendossier van deze columnisten op magazine.iex.nl/berenkuil

MICROCAPS door Michael Kraland

Klein gat in de markt ’s Nachts begint ons tweede leven, waar vrouw en kinderen niets van weten. Wij beginnen dan te knoeien met onze micro cap portefeuille.

Michael Kraland (1950) is mede-oprichter van IEX. Kraland is sinds 1991 werkzaam in de financiële sector na een eerdere carrière in de industrie. Op het moment hebben hedge funds zijn bijzondere interesse; hij adviseert er enkele en schrijft er columns over op IEX.

H

et wordt aandelenbeleggers niet gemakkelijker gemaakt. Hoe komt het anders dat er nog maar zo weinig actief zijn, vergeleken met vijf jaar geleden? Wat moeten we denken van het feit dat effectenbanken hun research-staf drastisch hebben teruggebracht? En daarbij het aantal gevolgde aandelen nog slechts beperken tot de namen met de meeste omzet? Dat kleine bedrijven, door gebrek aan belangstelling van het publiek of door eigen gebrek aan inspiratie hun beursnotering beëindigen of door actievere spelers van de markt worden ge-

haald omdat de waarde privé hoger is dan op de beurs is een gevolg van het bovenstaande. Toch beleggen wij graag voor onze eigen rekening in de allerkleinste small caps, oftewel micro caps. Misschien juist wel vanwege het bovenstaande. Waarom? Door ons werk zijn we misschien wat realistischer dan de gemiddelde belegger wanneer het gaat om het inschatten van onze kansen om bij een keuze voor een aandeel onze tegenstanders te verslaan. Tegenstanders? Welke dan? Dat zijn natuurlijk de gespecialiseerde jongens die we dagelijks tegenkomen: de scherpste

Oplichters! Pas op Kleine aandelen zijn gevaarlijk omdat er soms oplichters actief zijn. Die spelen het volgende spelletje. Ze maken u wild met een verlokkende aanbeveling. Het aandeel is niet liquide. Zij hebben intussen groot ingekocht. Eventueel hebben ze zelfs een deal met het bedrijf en zijn ze promoters. Pas vooral op met Canadese aandelen, in dat land is dit een ware industrie, net zoals coffeeshops bij ons. U koopt, zij verkopen vervolgens, zonder veel risico. De koers stort in. Wat kunt u hieraan doen? Kijk of de boodschapper transparant is. Wij hebben zelf een positie in de aandelen op de pagina hiernaast. We gaan die niet verkopen in de dagen na publicatie van dit magazine, tenzij er een ramp gebeurt met het aandeel of met de beurs, en dan nog. Dit weet u nu. Bovendien kent u ons bij naam en weet u ons te vinden. We kunnen ons dus vergissen, maar we gaan u niet bedriegen.

hedge funds ter wereld en de beste sectoranalisten. Naar ons gevoel kunnen privé-beleggers met hun beperkte tijd beter niet met deze jongens de strijd aanbinden. Zelfoverschatting is de grootste fout die veel beleggers maken.

Bomber Harris

Wij geven dus liever een groot deel van ons vermogen in beheer aan bovenstaande specialisten en zoeken de hele dag naar nieuwe talenten op dat gebied. Wanneer wij aan het eind van de dag onze cliënten overtuigd hebben van de zin van onze asset allocatie en de pertinentie van onze fondsenkeuze, sjokken wij huiswaarts, voldaan maar vermoeid. Dan begint ons tweede leven, iets waar vrouw en kinderen niets van weten, een activiteit die zich grotendeels in het diepst van de nacht afspeelt. Wij beginnen dan te knoeien met onze micro capportefeuille. Voor de lol, omdat het misschien wel het leukste segment is van de beleggingsmarkt. Als u een serieuze micro cap belegger wilt worden kunt u kiezen voor één van de twee volgende vormen van aanpak. Het bommentapijt of de scherpschutter. Ten eerste is daar het Bommentapijt. De term Carpet Bombing ontstond in de Tweede Wereldoorlog en wordt toegeschreven aan Arthur “Bomber” Harris, de baas van Bomber Command voor wie in Dresden waarschijnlijk nooit een standbeeld

K r a l a n d s M i c r o ’s zal worden opgericht en over wiens werk u uitvoerig kunt lezen bij Kurt Vonnegut. Maak u trouwens niet belachelijk bij borrels, de term is van ons en vanaf nu ook van u. Het is geen vakterm. Aanhangers van de Bomber Harrisaanpak combineren diversificatie met orde en discipline. Dat deed Harris zelf ook. U schuimt de internationale aandelenmarkten af op zoek naar lage marktkapitalisaties en gedaalde grafieken. Daarop laat u uw huiswerk los. Is het bedrijf in tijdelijke moeilijkheden en zit dat goed in de koers? Is de sector uit de mode? Is de waardering historisch

Neem winst als er fantasie in het aandeel komt. U koopt immers ellende en verkoopt pret laag? Zijn de marges laag, maar kunnen ze weer hoger? Wie zou dit bedrijf kunnen overnemen? Zijn er analisten die het volgen? Wat zegt het management en zijn die mensen wel te vertrouwen?

Stalingrad

U ziet het, toch wel wat werk. Maar dat luistert niet heel nauw, als u maar genoeg van die aandeeltjes koopt is de kans groot dat u heel wat winnaars in handen krijgt. Koop van elk aandeel een klein beetje, uiteraard met een koersdoel voor ogen. Stap uit indien de redenen van aankoop niet meer geldig zijn. Doe dat niet alleen omdat de koers zakt. Stel winstnemen uit indien de situatie zich aanzienlijk heeft verbeterd en neem hoe dan ook winst als er fantasie in het aandeel komt. U koopt immers ellende en verkoopt pret. Op elk moment

NETeller

Dit is een Canadees bedrijf dat betalingssystemen voor internet casino’s beheert. NETeller verhuist naar het Isle of Man, waar de belastingdruk minder is. Dat is belangrijk want dit bedrijf is zeer winstgevend. Internetgoksites hebben namelijk een probleem en dat is betaling. Bovendien willen banken en creditcard-bedrijven geen zaken met ze doen, omdat ze dan juridische risico’s lopen. NETeller (NLR, London, 307 p) is marktleider, kost ongeveer 10 keer de winst van 2005 en voegt dagelijks 1.500 nieuwe klanten toe. Het bedrijf heeft geen schulden, is net erkend door de FSA, de Engelse AFM, voor operaties binnen Engeland en is nog nauwelijks actief in Europa en helemaal nog niet in Azië. We stapten zelf in op 200 p tijdens de IPO (beursintroductie) eerder dit jaar. We bevalen het aandeel eerder aan op IEX.nl op 182 p. Sindsdien steeg het tot een top van 352 p in October. Omdat de oprichters toen besloten een deel van hun aandelen te verkopen op 280 p en sindsdien een lock up op de rest van hun aandelen hebben voor een jaar, zakte de koers in. Dat is in onze ogen een nieuwe koopgelegenheid. Koersdoel: 437 p.

Infovista Dit Franse IT-bedrijf is 77 miljoen euro waard en maakt zogenaamde business

performance monitoring software, iets waar we het juiste Nederlandse woord maar niet voor kunnen vinden. Infovista doet aan geldboekingen, e-commerce transacties en andere zaken die niet fout moeten gaan. Het bedrijf heeft wereldwijd 550 klanten en de omzet groeit met 30% per jaar. We verwachten dat het bedrijf in de komende kwartalen Ebitda-positief wordt en ook binnenkort winst gaat maken. Infovista heeft allianties met Micromuse, EDS en Nortel. Een bedrijf dat nog niet winstgevend is houdt altijd risico in, maar er is 33 miljoen euro in kas voor het geval het wat langer duurt. Een waardering van twee keer de boekwaarde is erg goedkoop in deze sector. Als extra attractie heeft het bedrijf flinke compensabele verliezen. Vorig jaar, toen de koers de helft was, werd al de huidige beurskoers van 4 euro geboden, zo komt ons ter ore.

Carrere

Dit Franse mediabedrijf heeft een marktkapitalisatie van 87 miljoen euro en is actief in film, televisie, animatie en andere mediaproducties. De omzet moet dit jaar op 90 miljoen uitkomen en de EBIT op 31 miljoen. Carrere kost dus maar 2,8 keer de EBIT (winst voor belasting en interest) van dit jaar. De koers-winstverhouding van 6,4 is ook niet duur. Het aandeel noteert 7% onder de boekwaarde en staat, bij een huidige koers onder de 13 euro nog ver onder de introductiekoers uit 1991 van 18 euro. Sindsdien is de omzet verdrievoudigd en is de winst 2,5 keer zo hoog. Carrere kost zo’n 40% minder dan andere Europese mediabedrijven en dan rekenen we de filmcatalogus niet eens mee. Misschien is die wel 120 à 150 miljoen euro waard. De familie Benetton stapte onlangs uit het aandeel en er was geen enkel probleem om hun belang te plaatsen. Klik hier... We kennen geen goedkoper aandeel in deze sector. Meer micro caps? In 2005 is moet u een aanzienlijk lagere waardering in uw portefeuille hebben dan de markt als geheel. Niet alleen zijn uw aandelen immers minder liquide, u koopt ze omdat het het betreffende bedrijf tegenzit. Scherpschutters opereren anders dan Bomber Harris. Om maar even in de Tweede Wereldoorlog te blijven, we zijn nu in Stalingrad. Vasily Zaitsev was de bekende Russische scherpschutter, zoals beschreven in Anthony Beevor’s toonaangevende werk Stalingrad en ook in Jean-

Michael Kraland van plan een micro cap seminar te geven. U kunt uw belangstelling kenbaar maken door te mailen naar [email protected]

Jacques Annaud’s gelijknamige film. U kijkt goed. U beweegt, u kiest positie en wacht. Op het moment dat de prooi goed in uw vizier zichtbaar is haalt u de trekker over en verandert u van positie. Niemand mag weten waar u zit en wat u doet, want zelf bent u ook kwetsbaar. Omdat wij vooral chronisch tijd te kort komen en omdat wij geen zin hebben in het urenlang bijhouden van 100 kleine posities, opereren wij zelf zoals Vasily.

Lees andere verhalen van Michael Kraland op magazine.iex.nl/columnskraland

COLUMN door Lukas Daalder

Ik zie, ik zie... Lukas Daalder is hoofd research van Bank Oyens & Van Eeghen in Amsterdam. Daalder schrijft over macro-economische vraagstukken, onder het motto “it’s a dirty job, but someone’s got to do it.” Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de maandelijkse peiling van de stemming onder beleggers, in de vorm van de IEX.nl Bull/Bear Enquête.

Wat zijn de thema’s voor het komende jaar? Ook dit keer voel ik weinig aandrang daar antwoord op te geven. Hoewel, ga er maar van uit dat de nieuwe boekhoudregels heel wat onrust zullen zaaien.

B

ij de opening lijkt 17 februari 2005 een gewone handelsdag te worden. De Amerikaanse beurzen hebben de dag ervoor met een mooie winst afgesloten (de Dow Jones sloot voor het eerst sinds een maand weer boven de 9,500), ing publiceert nette jaarcijfers en Crucell kondigt voor de verandering weer eens een licentieovereenkomst voor het gebruik van PER.C60 aan. De aex opent

een half procent hoger, geholpen door de 2% stijging die ing boekt. Er lijkt niets aan de hand, totdat om half één ing opeens begint weg te zakken. Tik na tik wordt het aandeel lager gezet, waarbij het volume snel oploopt. Vijf minuten na het begin van de daling staat het aandeel al 1% in de min, tien minuten later is het verlies opgelopen tot 5%. In eerste instantie is niet duidelijk wat er aan de hand is, totdat nieuwsbureau Bloomberg een headline verstuurt: “**Analyst say ing to report sharply lower earnings in 2005**”, waarbij wordt gerefereerd aan een uitspraak tijdens een analistenbijeenkomst. Het nieuws gaat als een schok door de markt, waarbij ing op een goed moment zelfs 10% lager noteert. Rond een uur of vier geeft ing een persbericht uit, waarin het bedrijf verduidelijkt dat een uitspraak van de cfo over de nieuwe boekhoudregels verkeerd geïnterpreteerd is, maar het mag nauwelijks baten: het aandeel sluit uiteindelijk 8,5% lager.

‘Geen zorgen, mevrouwtje’

Of het geschetste drama op 17 februari zal gaan plaatsvinden en of het inderdaad ing is die getroffen wordt is op zijn zachtst gezegd onzeker. Dát we op een goed moment te maken krijgen met onzekerheid over de nieuwe boekhoudregels en dat dit negatieve gevolgen in de

markt kan hebben is echter zeker. Een goed voorbeeld daarvan was de 12% daling die het Duitse Beru in juli te verwerken kreeg, toen het bedrijf van de Duitse naar de oude (en dus reeds bekende) internationale boekhoudregels overstapte. Niet zozeer de overstap zelf vormde het probleem, maar met name de gebrekkige communicatie over de onverwachte daling van de marges vormde de reden waarom beleggers massaal uit het aandeel stapten. Is dit een voorbode van wat ons te wachten staat? Als je sommige experts aan het woord hoort, zou je denken van niet. Met een hoog ‘maakt-u-zich-maar-geen-zorgenmevrouwtje’ gehalte claimen ze dat boekhouden niet van belang is. Zolang er geen grote veranderingen in de onderliggende kasstromen van een bedrijf optreden, zullen het dividend en bijvoorbeeld de theoretische waarde (zoals berekend via een Discounted Cash Flow model) van een aandeel niet worden aangetast, is de redenatie.

Mevrouw Daalder heeft zo haar twijfels

Deze redenatie is in principe correct; er wordt echter geen rekening gehouden met de toename van onzekerheid. Hoe zeker ben je bijvoorbeeld dat er niets mis is met Philips op het moment dat Siemens opeens een winstdaling van 20% rapporteert? En denk je nou echt dat het aandeel van Philips zal blijven

liggen als een sectorgenoot door het ijs zakt? Kleisterlee heeft bovenstaande vragen eigenlijk zelf reeds beantwoord door een paar maanden geleden te waarschuwen dat lang niet alle bedrijven op schema lagen wat betreft de invoering van ifrs en dat de achterlopers een serieuze bedreiging voor de hele markt vormen. Overigens is er niet alleen sprake van dit zogenaamde rotte-appel effect, dat met name in de periode van de publicatie van de eerste kwartaalcijfers een rol kan gaan spelen. Meer in het algemeen zullen de nieuwe boekhoudregels leiden tot een hogere mate van volatiliteit in de winstgevendheid. Met name de financiële aandelen zullen hiermee geconfronteerd worden, aangezien zij volgens de nieuwe boekhoudregels hun bezitting zo veel mogelijk volgens marktwaarde moeten waarderen. Ter indicatie: ing heeft een beleggingsportefeuille van meer dan 150 miljard euro. Een 1% daling van de waarde van deze belegging als gevolg van lagere aandelenmarkten en/of een hogere kapitaalmarktrente betekent dat er 1,5 miljard euro aan afwaardering moet plaatsvinden; dat bedrag is groter dan de gemiddelde kwartaalwinst van ing. Weliswaar hoeft dit bedrag niet helemaal door de winst- en verliesrekening genomen te worden, maar toch: onder de nieuwe regels zal de voorspelbaarheid van de winst een stuk moeilijker worden. Drie keer raden hoe beleggers met deze toename in onzekerheid zullen omgaan…

Vooruitzichten 2005

Genoeg over het boekhouden: 2005 zal echt niet alléén maar in het teken van het boekhouden staan. Niet alleen is het onderwerp daar te saai voor, maar bovendien zullen alleen de Europese bedrijven de verandering doorvoeren: in de vs en Azië is het gewoon business as usual. En als de Amerikaanse beurzen er niet door geraakt worden, zal het effect in Europa naar alle

waarschijnlijkheid eveneens beperkt blijven. Bovendien lijkt het boekhoudprobleem tot op zekere hoogte op de befaamde millenniumbug:

Er lijkt niets aan de hand, totdat om half één ing opeens begint weg te zakken. Tik na tik wordt het aandeel lager gezet de risico’s zijn groter naarmate niemand zich van het probleem bewust is. Als iedereen zijn huiswerk goed voor elkaar heeft en de overgang van tevoren goed naar de markt gecommuniceerd wordt, hoeft de impact helemaal niet groot te zijn. Wat zijn de andere thema’s

voor het jaar? Ook dit jaar voel ik erg weinig aandrang antwoord te geven op deze vraag. Waarom? Om de simpele reden dat je het toch nooit goed voorspelt. Hoeveel mensen hebben begin vorig jaar voorspeld dat de olieprijs naar de 55 dollar zou gaan? En hoeveel van deze lieden hebben vervolgens voorspeld dat de aex in dit scenario slechts marginaal lager zou komen te staan? Ik kan je wel zeggen dat een dergelijke voorspelling aan het einde van vorig jaar redelijk ongeloofwaardig had geklonken, terwijl hij toch gewoon uitgekomen is. Anders dan direct antwoord te geven op de vraag heb ik besloten mijn vooruitblik te beperken tot de agenda van een aantal belangrijke gebeurtenissen. Als iedereen even in zijn agenda wil noteren:

Klik hier...

Iedere zondag blikt Lukas Daalder op IEX vooruit op bedrijfscijfers, aandelenmarkten, uitspraken van de Fed en andere macro-economische factoren die ons de komende week zullen bezighouden.

DAALDERS MESSCHERPE VOORUITBLIK 17/2/2005

ing zakt door het ijs als gevolg van een verkeerd geïnterpreteerde uitspraak op een analistenbijeenkomst

3/5/2005

zoals verwacht, verlaagt de Fed de rente met 25 basispunten naar 2%. De markt is echter verrast door het persbericht waarin de Fed laat doorschemeren op korte termijn geen extra rentestappen te zullen nemen

16/6/2005

de Chinese centrale bank laat haar munt onverwacht met 5% appreciëren ten opzichte van de dollar. Zowel de grootte van de stap, als het behoud van vaste koppeling leidt tot een storm van kritiek

29/10/2005

de aandelenmarkten dalen sterk als blijkt dat het gerucht over Greenspan waar blijkt te zijn. Greenspan wordt opgenomen in het ziekenhuis

17/12/2005

ondanks massale interventies van de centrale banken, piekt de euro in het jaar op 1.5717

Eerder verschenen columns van Lukas Daalder vindt u op magazine.iex.nl/columnsdaalder

DOSSIER Zeven van de beste stock pickers van Nederland laten op IEX.nl beleggers wekelijks over hun schouders meekijken. Voor deze aandelenspecial bespreken de IEX Magnificent Seven de trends voor 2005, hun favoriete aandelen, en twee van de zeven gaan een duel aan bij zonsondergang.

The Magnificent Seven

High No door Peter van Kleef

fotografie Ronald Hoeben

De Magnificent Seven in burger (vlnr): Ad Schellen (Ohra Aandelenfonds) Corné van Zeijl (SNS Nederland Aandelenfonds) Joop Bresser (Delta Lloyd Rentefonds) Mark Glazener (Robeco) Jaap Westerling (Optimix Technology Fund) Jorik van den Bos (ING Hoog Dividend Aandelenfonds) Ivan Nyssen (Contrarian Equities @ Work)

V

anaf het moment dat de zeven fondsmanagers zijn aangeschoven in het Amsterdamse restaurant is het duidelijk: olie, oorlog en de Amerikaanse economie zullen de belangrijkste gespreksonderwerpen zijn vanavond. Aandelen selecteren is één ding, maar

– zo zijn alle aanwezigen het wel zo’n beetje eens – de grote ontwikkelingen die de koersen de komende tijd gaan bepalen zijn mondiaal en macro. Dat is dan ook meteen wel het laatste waarover de heren het eens zijn. Een verslag van een verbaal saloongevecht. We trappen af met kopzorg nummer één voor het septet: olie…

“De olieprijs gaat tussen de 35 en de 70 euro bewegen”

D

on De Magnificent Seven in basisopstelling op IEX.nl

e olieprijs houdt de beurzen in haar greep. Wat vinden de Magnificent Seven? De Saoedi’s zijn niet te vertrouwen en de kranten, die de spanningen rond Irak en Yukos als aanleiding voor de hoge olieprijs zien, zitten er goed naast. glazener: De oorzaak van die hoge olieprijs zijn niet de spanningen in Irak en de onzekerheid rond Yukos. Het is gewoon vraag en aanbod. De cyclische vraag is ontstaan door de opleving van de Amerikaanse economie, het herstel van Japan en de groei in China. Aan de aanbodkant is er de laatste jaren relatief weinig geïnvesteerd. Veel oliebedrijven hebben geluisterd naar hun aandeelhouders en hebben kapitaal teruggeven door een hoger dividend of inkoop van eigen aandelen. En dat terwijl het winnen van olie duurder is geworden door de verschuiving van de bronnen naar andere gebieden, waar een nieuwe infrastructuur opgebouwd moet worden. Deze gebieden zijn vaak ook politiek minder stabiel. De geopolitieke risico’s worden nu echter schromelijk overdreven. De huidige olieprijs weerspiegelt de vraag-aanbod verhouding niet meer. schellen: Er komt een moment dat de oliereserves teruglopen. Zo zijn de olie-

reserves in de VS al sinds de zeventiger jaren aan het afnemen. In de andere oorden moet dat rond 2010 gebeuren en in het Midden-Oosten vanaf 2020, 2025. Gemiddeld heb je dus vanaf het midden van het volgende decennium geen opbouw meer van oliereserves en moet je gaan kijken naar alternatieven. bresser: Volgens mij worden we allemaal voor gek gehouden wat betreft de werkelijke oliereserves. De reserves zitten in Kazakstan en China, alleen de prijs waartegen het ontwikkeld kan worden is een ander verhaal. Als een vat straks 75 dollar kost en

Joop Bresser Delta Lloyd Rentefonds

Vermogen: 1,6 miljard euro Specialisatie: Obligaties Rendement 2004*:

5,8%

Bressers stock picks

Ionics (VS) Waterzuivering is hét topic voor de komende tijd Vestas (DK) Windenergie. Een van de sterkere spelers in het kader van alternatieve energie

“Er moet geleidelijk aan iets komen dat in de plaats kan komen van olie. Waterstof wordt een reëel alternatief”

DOSSIER Corné van Zeijl SNS Nederland Aandelenfonds

Vermogen: 330 miljoen euro Specialisatie: Nederlandse aandelen Rendement 2004*:

-1,4%

Van Zeijls stock picks

Hagemeyer (NL) Een handelshuis dat niemand leuk vindt en daardoor des te leuker wordt Vedior (NL) Een uitzendbedrijf en toekomstig AEX-fonds

de Chinese economie uit de kinderschoenen is gegroeid, dan is China hofleverancier. De olieprijs gaat de komende jaren tussen de 35 en 70 dollar bedragen. nyssen: Wij beleggen vooral in energiebedrijven die hun oliereserves buiten SaoediArabië bezitten uit geopolitiek oogpunt. Wij beleggen in Total Fina, Eni en Lukoil. Als er politieke onrust in Saoedi-Arabië optreedt heb je anders een flink probleem. Ook al heb je in Rusland nu ook onrust… van den bos: Wat opvalt bij Saoedi-Arabië is dat de reserves al twintig jaar hetzelfde zijn, terwijl er in de tussentijd megahoeveelheden uit de grond zijn gehaald. Vandaar dat sceptici denken dat die voorraden helemaal niet zo hoog zijn als wordt opgegeven. Dat zou een kwart van de wereldvoorraad zijn. Is dat waar, dan is er een echt probleem en is Ivans idee zo gek nog niet.

O

“We naderen de muur”

ver één ding zijn de Seven het roerend eens. Het begrotingstekort in de Verenigde Staten is hoog en kan niet oneindig op blijven lopen. Volgens Bresser zien we zelfs alleen het topje van de ijsberg nog maar. Nyssen denkt echter dat Greenspan de oplossing bij de hand heeft: langer doorwerken. glazener: We naderen de muur. Het fascinerende van het tekort op de lopende rekening is dat het steeds korter gefinancierd wordt. Voorheen werd het met directe investeringen gefinancierd, nu steeds meer

met korte termijn overheidsobligaties. Die muur komt dus dichterbij.bresser: Die schuldenpositie – 422 miljard dollar - mag je gerust verdubbelen als je ook kijkt naar de schuldenpositie van de diverse staten, de gezondheidszorg, de social programs. Dat ligt volgens mij op 7,5% tot 8% van het BNP in de VS. Er zal vroeg of laat iets moeten gebeuren om die tekorten niet te laten exploderen. Want hoe lang blijft de gemeente buiten Amerika de Amerikaanse tekorten financieren? glazener: In de jaren tachtig werd het opgelost door hogere bedrijfswinsten en dus hogere belastinginkomsten. bresser: Ja, maar nu heb je hogere dan verwachte groei én uitstekende bedrijfswinsten. De winst na belasting in het tweede kwartaal was -2,1% ten opzichte van het eerste kwartaal. De inkomsten voor de schatkist worden negatief beïnvloed. Waarom? Omdat Bush heeft gezegd ‘je kunt dit afschrijven en dit’. Maar dit is de laatste fase van de afschrijvingen. De schatkist blijft daarom leeg. van den bos: Maar die belastingverlagingen zijn eindig… bresser: Dat is nog maar de vraag, want Bush wil een aantal van die regels permanent maken. Dat is zijn programma voor Bush-2. Dat werkt volgens mij alleen als de afzetten toenemen. Momenteel lopen juist de voorraden weer op. nyssen: De tekorten in Amerika en Europa zijn hoofdzakelijk het gevolg van een uit de hand lopende sociale zekerheid als gevolg van de verouderende bevolking met bijbehorende pensioenen en gezondheidszorg. Greenspan blijft trouwens systematisch hameren op het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd. Wordt die leeftijd met drie of vier jaar opgeschoven, dan zijn die tekorten grotendeels opgelost. Dat gebeurt ook, want er is geen andere oplossing.

I

“Greenspan wordt dement”

s Fed-voorzitter Greenspan nog de juiste man op de juiste plek? De gemoederen aan tafel lopen hoog op en de classificaties lopen uiteen van ‘dement’ tot ‘gewel-

dige kerel’. Hij heeft het Amerikaanse kapitalisme in het zadel weten te houden, maar aan zijn voorspiegeling van zaken wordt door sommigen getwijfeld. glazener: Ik denk dat Greenspan een beetje dement wordt. Bij de huidige expansie van de Amerikaanse economie hoort geen korte rente die voor de komma met een 1 begint en eindigt. De monetaire politiek is veel te stimulerend en geeft de Amerikaan het gevoel dat hij alles kan blijven kopen en schulden kan accumuleren. westerling: Ik hoop dat hij nog een jaar of vier aan het roer blijft. Een nieuwe bankpresident zou extra vraagtekens opleveren. Gezien de nu al grote onzekerheid omtrent de beleggingsomgeving kunnen we dat er nu even niet bij hebben. nyssen: Geweldige kerel. Merkwaardig genoeg keurt Greenspan de belastingverlagingen van Bush steeds goed en spreekt hij ook van het permanent maken daarvan. Zoals gezegd hamert hij constant op het probleem van sociale zekerheid. schellen: Greenspan is altijd aan het sussen, soms de ene en dan weer de andere kant op. Nu probeert hij de doemdenkers weer gerust te stellen. Hij heeft de moeilijke taak de VS door alle problemen heen te laveren. van zeijl: Hij heeft precies dat gedaan waarvoor een president van de Federal Reserve is aangesteld: de economie stimuleren wanneer dat nodig is. bresser: Net als Bush zit Greenspan er voor de Amerikanen en het Amerikaanse

Mark Glazener Robeco

Vermogen: 6,4 miljard euro Specialisatie: Aandelen wereldwijd Rendement 2004*:

1,4%

Glazeners stock picks

Baxter International (VS) Een grote farmaceut uit de VS met goede vooruitzichten Bunge Ltd (VS) Groot in het verwerken van sojabonen

“Als de pensioengerechtigde leeftijd met drie of vier jaar wordt opgeschoven, dan zijn de tekorten grotendeels opgelost”

“Ik begrijp sowieso niets meer van deze wereld. Het is toch te gek dat we Versatel 100 miljoen geven terwijl we een paar maanden geleden de obligaties voor 95% hebben afgeschreven?” kapitalisme. Dat is het enige dat hen drijft. De informatie over de economie die ik van hen de laatste negen maanden krijg kan ik op geen enkele wijze rijmen met wat ik in de wereld zie gebeuren.

S

“Een echte stockpicking markt”

corende sectoren in 2005? Pfff… de tijden liggen achter ons dat fondsmanagers direct een rijtje oplepelen. De financials zijn niet in trek bij de Seven en echte outperformende sectoren voor 2005 komen niet boven tafel. Alleen Magnificent Seven Schellen jaagt zijn Ohra stokpaardje over de beursprairie: alternatieve energie. schellen: Industriële ondernemingen die hun cashflow gebruiken voor eigen research en vervolgens die research laten uitvoeren in landen als India en China. Bedrijven als Eaton, Danaher, Roper. Ook de vooruitzichten van bedrijven die profiteren van de vergrijzing van de westerse bevolking, zoals producenten van medische instrumenten en biotechnologie, blijven gunstig. Los van sectoren verwacht ik een echte stockpicking markt waarbij cash flow en voorspelbare groei belangrijke onderscheidende factoren zullen zijn. Financials heb ik altijd een moeilijke sector gevonden. In de afgelopen jaren is het verkeerd geweest om de sector te onderwegen. Maar ook hier is een goede stockselectie in 2005 belangrijk. westerling: Het belang van financials qua marktkapitalisatie in de beursindex is momenteel historisch bezien op piekniveau. Dus de kans dat die sector de komende vijf jaar een outperformance laat zien is klein. glazener: De waarderingen (k/w van 8) zijn uit historisch oogpunt ook niet laag. Waar ze groot mee geworden zijn is door geldverstrekking voor huizen en andere activa en daar een hefboom opzetten via de yield curve. Nu zie je dat de hefboom vlakker wordt en dat spel dus afloopt. Een paar Amerikaanse bankenfusies leveren minder voordeel op dan gedacht en de volgende stap is een cyclus van slechte leningen. Dus:

Jaap Westerling

Optimix Technology Fund Vermogen: 39 miljoen euro Specialisatie: Technologie Rendement 2004*:

-13,6%

Westerlings stock picks

Bull (F) Softwarehuis, vooral een herkapitalisatieverhaal Silicon Graphics (VS) Eveneens interessant door een herkapitalisatie

geen financials. schellen: Vergeet ook alternatieve energie niet. De olievoorraden raken op en je praat wel over de grootste sector ter wereld. Dus er moet geleidelijk aan iets komen dat in de plaats kan komen van olie. Waterstof wordt een reëel alternatief in 2020, 2030. Er is nu veel research, veel kapitaalverbranding met de verwachting dat je er later veel geld mee kunt verdienen.

A

“Die weddenschap staat”

andelen of obligaties? Obligaties natuurlijk, stelt obligatiebelegger Bresser. Aandelen, stellen de andere zes. Behalve Van den Bos, die met zijn hoog dividend fonds de gulden middenweg kiest: aandelen die zich gedragen als obligaties. Nyssen en Bresser zijn het roerend met elkaar oneens en ontmoeten elkaar vandaag over een jaar achter de saloon om de rekening te vereffenen.. bresser: Het is natuurlijk triest dat jullie allemaal tot aandelen veroordeeld zijn. Jullie kunnen het nooit goed doen. Ik begrijp sowieso niets meer van deze wereld. Het is toch te gek dat we Versatel 100 miljoen geven terwijl we een paar maanden geleden de obligaties voor 95% hebben afgeschreven? nyssen: De obligatierentes staan op 50jarige laagteniveaus en creditspreads zijn weer laag, na de sterke stijging van 2002.

Er blijft dus weinig of geen waarde over in obligaties, zelfs al denk ik dat de inflatie heel laag blijft. Ik daag Bresser uit voor een duel: mijn aandelenfonds tegen zijn obligatiefonds, over de komende twaalf maanden. Het is toch ongelooflijk dat mensen negatief zijn over aandelen omdat de laatste vijf jaar niet goed waren? Precies om die reden zit er in aandelen weer veel waarde. Beleggers denken teveel met hun buik. bresser: O, die heb ik gewonnen, die staat. Ik denk dat de tienjaarsrente naar 3,5% gaat en de aandelenindices 10% tot 15% in de min gaan. schellen: Er zijn vervelende dingen gebeurd. In 1999 en 2000 kocht iedereen alleen maar technologie. Dus het is logisch dat men nu sceptisch is over aandelen. Op obligaties krijg je op dit moment circa 4% aan rentevergoeding. Daarbij komt de vraag of rentebewegingen extra rendement kunnen opbrengen. Het moet geen automatisme zijn om de rentedaling van de afgelopen 10 jaar gewoon door te trekken naar de toekomst. Daarvoor is het absolute niveau inmiddels wel erg laag geworden. De extra rentevergoeding op bedrijfsobligaties is in de afgelopen maanden ook steeds kleiner geworden, dus dat biedt op dit moment ook niet echt een alternatief. Aandelen dienen dus meer te gaan renderen dan 4%. Doordat de dividendrendementen zo zijn opgelopen wordt die mogelijkheid aannemelijker. En 1994 was ook niet zo’n geweldig jaar voor obligaties. Waarom zou je geen herhaling daarvan kunnen krijgen? Je kunt zomaar op het verkeerde been staan omdat aandelen het toevallig vijf jaar slecht gedaan hebben.

D

“Een beetje deflatie is niet erg”

eflatie of inflatie? Volgens Westerling is deflatie zo gek nog niet, maar ja, híj strijkt dan ook nog zijn eigen overhemd. Van Zeijl vindt deflatie eng en Nyssen en Bresser vliegen elkaar weer in de haren, dit keer over inflatie-gelinkte obligaties.

DOSSIER Ad Schellen

Ohra Aandelenfonds Vermogen: 590 miljoen euro Specialisatie: Gezondheidszorg, energie, technologie Rendement 2004*:

-3,5%

Schellens stock picks

Pentair US Industrial, waterzuivering Roper US Industrial, elektriciteit/stroomvoorziening

nyssen: Hele lage inflatie, een goed klimaat voor aandelen omdat inflatie de grootste vijand van de belegger is. Desondanks beveel ik ook inflatie-gelinkte obligaties aan voor het geval wij het fout hebben en deze vijand z’n kop opsteekt. Ik vroeg onlangs aan tachtig professionals in Luxemburg wie er denkt dat de inflatie de komende tijd onder de 2% ligt. Niemand dus, maar tegelijkertijd belegt niemand van hen in inflation linked-obligaties… bresser: Inflatie-gelinkte obligaties, dat is een markt voor professionals. De Goldmans en JP Morgans lachen zich een kriek. Die schudden de markt uit. Ons simpel Delta Lloydje trekt met 15 miljoen euro die hele markt short, meneer. Het is géén interessant product, want je betaalt 0,6% meer en dat is een hoop geld. westerling: En wie bepaalt het inflatiecijfer? Dat wordt hartstikke gemanipuleerd. Een raketje kost nu 65 eurocent. Vier jaar geleden was dat nog geen 65 gewone centen. Dat zie je niet terug in het inflatiecijfer en ik koop elke week zo’n ijsje voor mijn dochter. Maar deflatie is zo’n gek scenario nog niet voor Europa. van zeijl: Deflatie heeft wel iets engs, omdat het niet in de hand te houden is. Een beetje deflatie is niet erg, maar je komt gauw in een vicieuze cirkel. westerling: Japan is misschien wel blij met deflatie. De gemiddelde leeftijd van de kiezer is 55 jaar. Dan wil je toch geen inflatie hebben? In technologie is deflatie een feit. Dat heeft tot grote welvaart geleid. In

Europa hebben we lage rente nodig, want mensen besteden te weinig. En we exporteren toch bijna niks, dus waarom niet? We hebben een sterke euro nodig. En lagere sociale lasten. Het is toch raar dat ik mijn eigen overhemd sta te strijken, dat remt in principe de werkgelegenheid. In Amerika gaat dat wel anders.

“Emerging markets waren per saldo beter”

D

at de groei van de wereldeconomie uit andere werelddelen komt, dáár zijn de Seven het snel over eens. Maar hoe speel je daar op in? Aandelen in India kopen of aandelen van Westerse bedrijven die arbeid verplaatsen naar lagelonenlanden. Daarover lopen de meningen ver uiteen. Van den Bos weet een ding: de opkomende markten ontploffen in ieder geval niet allemaal tegelijk. bresser: We hebben zojuist de beste economische periode van de afgelopen twintig jaar achter de rug, al zien we daar in Europa weinig van. Die economische groei komt op volstrekt andere wijze en andere plaatsen dan wij gewend zijn. India, China, Brazilië, Korea zijn de makers van de wereldgroei. Als zesde of zevende komt nog eens de VS en achteraan hangt Europa. De top van de economische cyclus heeft in het eerste kwartaal van 2004 gelegen. De jongste schattingen wijzen erop dat de groei van de wereldeconomie in het vierde kwartaal 40% lager ligt dan in het eerste.

Jorik van den Bos ING Hoog Dividend Aandelenfonds Vermogen: 168 miljoen euro Specialisatie: Waarde en dividend Rendement 2004*:

12,7%

Van den Bos’ stock picks:

Koninklijke Olie (NL) Een hoog dividendrendement en olie blijft de komende tijd een hot item Kelda (GB) Waterbedrijf, recht om 6% reëel rendement op investeringen te maken

van den bos: Het is nu wel verstandig een aanzienlijk deel van je geld in die landen te beleggen, al moet je wel je huiswerk goed doen. Outsourcing gebeurt in alle sectoren. Eerst waren het de computerprogrammeurs, maar er worden nu ook investment bankers in India geworven voor het maken van standaardrapporten en documenten. schellen: Dan kun je dus ook in een Westers bedrijf beleggen dat gebruik maakt van die mogelijkheid. Je moet gewoon Europese en Amerikaanse bedrijven kiezen die research en know how in eigen land houden en productie uitbesteden aan lagelonenlanden. glazener: Maar je kunt nu in opkomende markten ondernemingen kopen die vergelijkbaar zijn met Westerse bedrijven, met dezelfde return on investment, met een iets ander corporate governance model, maar waarvan de k/w stijgt als ze in de MSCI World Indices worden opgenomen. Voor Korea zijn dat bijvoorbeeld Samsung en Kookmin Bank. Het is slim te beleggen in landen die op het punt staan opgenomen te worden in de MSCI indices en die een sterke discount hebben op het gebied van waardering. bresser: Maar die bedrijven worden vaak aangezocht voor joint ventures door westerse bedrijven. van den bos: Dáárom moet je het niet via de westerse bedrijven spelen, want dan verwatert het gewoon. De emerging markets – bijvoorbeeld Brazilië en Indonesië - hebben geen samenhangende risicofactoren… glazener: Sinds 1994 zijn ze wel stuk voor stuk ontploft. van den bos: Ongecorrelleerd! Vanaf 1994 had je een wilde rit gehad, maar emerging markets hebben het per saldo beter gedaan dan de MSCI World Index.

H

“Konijn in de koplampen”

et moet gevraagd worden. Hebben de zeven fondsmanagers en de rest van de beroepsgroep wel toegevoegde waarde of kan de belegger hen, ondanks alle expertise, net zo goed links laten liggen? Noblesse oblige, ook de Seven

“Het is toch ongelooflijk dat mensen negatief zijn over aandelen omdat de laatste vijf jaar niet goed waren?”

“Ik denk dat Greenspan een beetje dement wordt” Ivan Nyssen

Contrarian equities @ Work Vermogen: 139 miljoen euro Specialisatie: Contrair beleggen in aandelen Rendement 2004*:

5,3%

Nyssens stock picks

Lagardere (F) Een industrieel conglomeraat, maar 75% van de cash flow komt uit bladen als Elle en MarieClaire Vinci (F) Wordt gezien als constructiegroep, maar de cash flow komt uit parkings en tolwegen

moeten een outperformance laten zien. De afrekening vindt na drie jaar plaats. van zeijl: Alle beleggingsfondsen bij elkaar halen het indexgemiddelde minus de kosten. Per saldo haal je als industrie dus nooit de index. Dus moet jij slimmer zijn dan je collega. Maar de particulier neemt per definitie teveel risico en ook nog in de verkeerde aandelen. Onderzoeken wijzen uit dat particulieren die het zelf beter denken te weten het uiteindelijk aanzienlijk slechter doen. glazener: Op lange termijn moet je je als fondsbeheerder schamen als je het niet beter doet dan de index. Dan houd je het ook niet vol. Je hebt alleen bestaansrecht als je de index over de langere termijn verslaat. van zeijl: Klopt, we moeten een outperformance laten zien, maar als iemand in wereldwijde aandelen wil beleggen is dat

zijn keuze. Geeft hij dat geld aan ons, dan doen wij het binnen dat mandaat zo goed mogelijk. Dat verhaal moet je goed kunnen communiceren. Dan kun je een –18% rechtvaardigen als de index –20% noteert. westerling: Maar als de beurs crasht en jij beheert mijn geld, dan neem ik het je toch kwalijk wanneer jij als een konijn in de koplampen blijft kijken en maar vol belegd blijft omdat dat je opdracht is. Ik denk dat dit principe op de helling gaat. schellen: Veel beleggers kijken naar de lijstjes en belegden in onze fondsen omdat we vijf sterren hadden. Nu hebben we er nog maar één. Misschien moet je nu juist die fondsen kopen. westerling: Ja, de kans dat je nóg een ster verliest is nu heel klein glazener: Het gaat fout als iedereen naar de staatjes zit te kijken en denkt ‘als ik maar niet helemaal onderaan terecht kom’

en dus aan de benchmark plakt omdat je dan zeker weet dat iemand anders dommer is en onderaan eindigt. Dat is de terreur van de lijstjes, maar daar moet je als belegger afstand van kunnen nemen. En ja, dan kun je een keertje onderaan eindigen, maar daar moet je niet bang voor zijn. Veel tijd heb je niet, want je wordt over een periode van drie jaar afgerekend tegenwoordig.

Klik hier...

Iedere twee weken leest u op IEX de visie van de Magnificent 7. Heeft u vraag aan één van de zeven – of allemaal - mail deze dan naar [email protected]

De aandelenportefeuille van de Magnificent Seven Deze aandelen kozen de Magnificent Seven als stock picks voor 2005. Ook interessant? Hieronder vindt u de fondscodes, plus – ter vergelijking – de koersen van de aandelen op het moment dat het zevental haar selectie maakte. STOCKPICKS Baxter Bull Bunge Hagemeyer Ionics Kelda Koninklijke Olie Lagardere Pentair Roper Silicon Graphics Vedior Vestas Vinci

Land USA FRA USA NL USA VK NL FRA USA USA USA NL DEN FRA

Beurs NYSE EURONEXT NYSE EURONEXT NYSE LSE EURONEXT EURONEXT NYSE NYSE NYSE EURONEXT KFX EURONEXT

Ticker BAX BULL_FP BG AHGM ION.PS KEL LN RDA NA MMB FP PNR ROP SGI_UN VDOR VWS.CO DG FP

* = Peildatum 22 oktober 2004

The Magnificent Seven Volg de stockpicks van de Magnificent 7 op magazine.iex.nl/mag7

Koers* 30,65 dollar 0,42 euro 43,88 dollar 1,54 euro 27,96 dollar 546 pence 42,21 euro 50,20 euro 34,27 dollar 61,41 dollar 1,33 dollar 12,34 euro 75,25 kronen 92,40 euro

DOSSIER

G ro t e g o e ro e s

Wat adviseren de grote beursgoeroes voor 2005? Aan heldere teksten geen gebrek, maar zijn ze het ook eens? “Financials? Blijf daar weg!” “De financiële sector? Daar zit muziek in!” Door Corina Ruhé

Warren Buffett: “let op onderwaardering”

Marc Faber: “zoek de beste vrouw van de wereld”

“Investeer in onroerend goed, ziekenhuizen en mijnbouw in India, Oost-China, Indonesië, Maleisië, Singapore en Vietnam”, zegt Zwitser Marc Faber, auteur van het Gloom, Boom and Doom Report in een

dividend betalen is geen reden het toch als een veilige belegging te zien. De winst van de banken komt volgens de Zwitser vroeg of laat onder druk te staan en dan kun je dat hoge dividend wel vergeten. Over de Amerikaanse en West-Europese aandelenmarkt ten slotte, is hij pessimistisch; hij verwacht daar een verdere daling van de koersen.

Jim Rogers: “alles draait om commodities”

“Ga alleen in die landen investeren die zelf grondstoffen hebben. Of het nou gas, “Investeer in ondernemingen die in vergelijking tot sectorgenoten ondergewaardeerd zijn”, zegt Buffett, die daarmee laat zien dat hij zijn strategie trouw blijft. Wel waarschuwt zwaargewicht Warren dat we niet meer de grote winsten uit het verleden moeten verwachten. Buffett houdt veel contant aan om “het moment” te kunnen grijpen mocht het zich voordoen. Hij is blijvend enthousiast over zijn investeringen in de verzekeringsbranche, maar pessimistisch over de Amerikaanse dollar, vooral vanwege het grote handelstekort. Er gaan geruchten dat hij met zijn kaspositie (34 miljard dollar) op een verdere daling van de dollarkoers speculeert.

telefonisch interview met IEX. Met beleggers die deze landen nog steeds te ver van hun bed vinden maakt hij korte metten: “Hoe weet je of je de beste vrouw van de wereld hebt als je niet overal gekeken hebt?” Faber ziet ook mogelijkheden in OostEuropa en Afrika. “Investeer in productieen mijnbouwbedrijven” is zijn devies. En de financials? “Blijf daar weg!” roept Faber; Dat financiële aandelen een hoger

olie of schapen zijn, als er maar voldoende commodities zijn.” Dat is, kernachtig, het devies van investment biker Jim Rogers. “Interessant zijn Canada, Australië en Nieuw-

Waar zijn George, Peter en James? Zeeland”, vindt de voormalige rechterhand van George Soros. En oh ja, Nederland vindt hij ook helemaal niet zo gek, vanwege de gasvoorraden. “Wil je in valuta’s investeren? Koop dan Canadese en Singapore dollars. Beide landen hebben een gezonde economie. Investeer niet in Amerikaanse dollars, niet in Amerikaanse aandelen en niet in Amerikaans staatspapier”, zegt Rogers, die ten slotte ook China wel ziet zitten. Op termijn welteverstaan. Want de Chinese economie is langzaam oververhit aan het raken. Hij voorspelt een harde landing in de komende twaalf maanden. Dat is dan ook meteen het moment om in te stappen.

Bill Gross: “Amerikaans staatspapier? Niet doen!”

“Bezit je Amerikaans staatspapier? Stap er zo snel mogelijk uit!” adviseert Bill Gross, de man van PIMCO die alles over vastrentend papier weet. Volgens Gross is de werkelijke inflatie in de Verenigde Staten één procent hoger dan de officiële berichten en het BNP één procent lager. De omstandigheden zijn er dus niet naar om het Amerikaanse begrotingstekort te financieren. Voor degenen die toch in obligaties willen beleggen: koop langlopend papier. Gross’ verwacht dat de rente licht zal stijgen en de rentecurve het komende jaar steiler zal lopen dan de Federal Reserve beoogt. Corporate bonds bieden een veel te lage rente, niet kopen dus! Heeft Gross ook een buitenlandse tip? “Canada, en Europa voor zover het investeringen in de industrie betreft.”

Ed Yardeni: “er valt weer te verdienen”

Technologieaandelen, de gezondheidszorg en de financiele sector. In die sectoren zit

muziek, vindt Ed Yardeni, recent binnengehaald door fundmanager Oak associates. Yardeni verwacht dat de aandelenkoersen in 2004 wel weer zullen gaan stijgen. “Maar”, zegt Dr. Ed, “alleen die ondernemingen zijn interessant, die een unieke positie hebben in de markt door een bepaald productieproces of intellectueel eigendom.” Het gaat dus om bedrijven die een streepje voor hebben in de concurrentiestrijd. Yardeni gelooft in het Chinese wonder, maar ziet wel wat beren op de weg: het tekort aan water, wat zijn effect heeft op de landbouw, en een zwakke financiële sector. Bovendien ziet hij niet in waarom groei in China ontwikkeling in de rest van de wereld uitsluit. Yardeni sluit

De groten der aarde zijn voorzichtig geworden. De resultaten van Soros Fundmanagement, van meesterinvesteerder en tegenwoordig voornamelijk filantroop George Soros, zijn niet meer zo buitensporig als ze ooit geweest zijn. Zijn investeringen zijn wat conservatiever geworden. Hij waagt zich dan ook niet aan een voorspelling voor 2005. Ook Peter Lynch, de microcap-investeerder van Fidelity, durft nog weinig uitlatingen te doen voor het komende jaar. Zijn investering in SafeScript Pharmacies bleek recent iets minder succesvol dan gedacht. En dat terwijl veel beleggers hem blind waren gevolgd. Ook James Cramer van Thestreet.com wil zijn investeringsgedachten voor 2005 nog niet kwijt.

deze goeroe-update zonnig af: er valt volgend jaar wel weer behoorlijk wat te verdienen met aandelen. Groeipercetages van 15% zijn best goed mogelijk.

Klik hier...

Volg deze goeroes op hun eigen sites: www.berkshirehathaway.com; www.gloomboomdoom.com; www.jimrogers.com; europe.pimco. com; www.yardeni.com

DOEN

Landen met commodities: Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Nederland Techno-aandelen Zorg Ondergewaardeerde aandelen Financials (vindt Yardeni) India, Oost-China, Indonesië, Maleisië, Singapore, Vietnam, Oost-Europa, Afrika Canadees en Europees vastrentend papier

NIET DOEN

Amerikaanse dollar Amerikaans staatspapier Bedrijfsobligaties Financials (vindt Faber)

EVEN WACHTEN... China

Op www.guruwatch.nl vindt u de adviezen van alle Nederlandse goeroes

DOSSIER

O n n o ’s Stockpic Handbo Door Leon Hillen / Foto Robert Elsing

Hebt u ook verdiend aan de stockpicks die Leon Hillen alias Onno u wekelijks voorschotelt op IEX.nl? Hoe doet hij dat? Een basiscursus stockpicken, waarin Onno u zijn discipline uiteenzet. Klik hier...

Nieuwsgierig hoe u deze tips in praktijk kunt toepassen? Vragen over zijn strategie? Laat het ons weten. Onno is bereid om, bij voldoende animo, één of meerdere workshops voor stockpickers te geven. Stuur een mail naar [email protected]

I

n mijn dagelijkse praktijk als beleggingsadviseur heb ik van stockpicken een specialiteit gemaakt. Via

ke r’s ek

mijn alias Onno doe ik op IEX.nl sinds jaar en dag verslag van mijn lotgevallen. Meestal pakken mijn

picks goed uit, soms slecht, maar de gemiddelde resultaten van Onno’s IEX.nl Premiumportefeuille zijn zodanig, dat inmiddels wel bewezen is dat je met deze manier van beleggen de markt kan verslaan. Nu wilt u natuurlijk weten hoe ik dat aanpak. Ik zal u in de vorm van een stappenplan proberen te laten zien hoe ik als stockpicker te werk ga. Pas op: begin hier pas aan nadat u werkgebied heeft afgebakend en over voldoende informatie beschikt, want kennis van de markt is onontbeerlijk.

Stap I

Selectie en onderhoud 1 Selecteer de beurzen waarop u wilt opereren

Beperk de omvang van de vijver waarin u wilt vissen. Het is ondoenlijk alle fondsen ter wereld te volgen. Beperk uw selectie op geografische of sectorale gronden. Bijvoorbeeld enkel de beurs van uw thuisland, of die van Amerika. Of desnoods alleen chemie- of technologiefondsen.

2 Leer binnen de gemaakte selectie zoveel mogelijk fondsen kennen

Tip!

• Maak een watchlist van alle •

fondsen die u wilt volgen op magazine.iex.nl/watchlist IEX presenteert alle relevante informatie op de koersendetail pagina van een fonds. Klik maar eens op een fondsnaam!

Welke vissen zwemmen er in uw vijver? Wat voor bedrijven gaan er precies achter de geselecteerde aandelen schuil?

3 Sla informatie over de selectie op door de tijd heen

Oftewel: leer hoe de vissen bewegen. Wat zijn hun sterke en zwakke punten, wat zijn hun eigenaardigheden? Welke ontwikkelingen zijn er gaande?

DOSSIER Cruciaal zijn natuurlijk de bedrijfscijfers over de laatste perioden. Deze eerste stap dient als fundament om succesvol te kunnen zijn in de volgende stappen, het eigenlijke stockpicken. Dit is als het ware het huiswerk dat zich, als het goed is, in de proefwerken van stap 2 uitbetaalt. Dat betekent ook dat uw huiswerk er nooit op zal ziten. Zo lang u proefwerken maakt, moet u studeren. Het onderhouden van uw kennis van fondsen en het leren kennen van nieuwe is een proces dat nooit klaar is.

Stap 2

Welk fonds op welk moment?

Als u uw werkgebied heeft afgebakend en u zich goed heeft ingewerkt, kan het eigenlijke werk beginnen. Ofwel, het selecteren van een bepaald fonds op een bepaald tijdstip, om er een vooraf bepaalde strategie mee uit te voeren. Om dit te doen staan u een aantal technieken ter beschikking. Die zijn los van elkaar in te zetten, maar ze versterken elkaar als ze worden gekoppeld en elkaars oordeel bevestigen.

1 Fundamentele analyse

Oftewel: hoe gaat het met het bedrijf? Kwalitatieve criteria hierbij zijn het imago van het bedrijf, marktleiderschap en beoordeling van het management. Kwantitatieve criteria zijn kerncijfers als koers-winstverhouding, dividendrendement, solvabiliteit, rentabiliteit en groeiratio’s.

2 Technische analyse

Hoe verloopt de koers? Technische analyse kijkt alleen naar de koerspatronen van een aandeel in het verleden. Dat kan aanwijzingen geven over mogelijke koersontwikkelingen in de toekomst.

3 Financieel-economische analyse

Verkenning van de macro-economische randomgeving is een must om een belegging te overwegen. Vrijwel geen enkel aandeel kan het hoofd bieden aan negatieve economische ontwikkelingen. Omgekeerd kan in tijden van een hausse zelfs het slechtste bedrijf een succesvolle belegging blijken.

4 Sentimentanalyse

zijn (kudde)gedrag. Beleggen is en blijft mensenwerk. Inzicht in de psyche van de gemiddelde belegger – hoe interpreteert hij nieuws en hoe reageert hij op ontwikkelingen – is belangrijker dan het eigen oordeel over datzelfde nieuws. Heeft u eenmaal het oordeel over het uitverkoren aandeel klaar, en denkt u erover om erin te beleggen, dan is het zaak om een strategie te kiezen om er het maxinale rendement uit te halen.

Stap 3

De handelsstrategie 1 Kies het type transactie dat u met het gekozen fonds wilt uitvoeren

Meest voor de hand liggend is de aankoop van het bewuste aandeel (long positie), maar het kan even goed een verkoop zijn. Of, indien mogelijk, een short positie. U kunt er ook voor kiezen het fonds met derivaten als opties of warrants te bespelen.

2 Kies een looptijd

Bepaal voor u zelf de termijn waarbinnen de verwachte ontwikkeling van het aandeel moet optreden. Dit zijn de mijne: • Korte Termijn transacties gebaseerd op veelal handelstechnische overwegingen. Hier speelt technische analyse een centrale rol. • Middellange Termijn transacties gebaseerd op een mix van handelstechnische en meer fundamentele ontwikkelingen. Nergens komen technische en fundamentele analyse zo goed samen als in dit soort transacties. Waarmee mijns inziens wordt bewezen dat de twee analysevormen elkaar juist goed aanvullen en los van elkaar minder sterk zijn. • Lange Termijn transacties gebaseerd op enkel fundamentele, duurzame ontwikkelingen. Hier speelt de bestudering van grafieken een ondergeschikte rol aan de bestudering van economische, maatschappelijke en bedrijfsspecifieke trends.

O n n o ’s fa vo r i e t e n • • • •

IEX De Financiële Telegraaf CNBC Boursorama (Franstalig) Voor zijn analyses gebruikt hij WallStreet Professional, en eigengemaakte Excelsheets

3 Tref voorzorgsmaatregelen

Bepaal de te nemen stappen als de verwachte ontwikkeling zich niet voordoet of wordt afgebroken door een plotseling nieuwe ontwikkeling. Denk hierbij aan een stoploss, winst nemen bij bepaalde percentages, of verlies nemen als het tegenzit.

De meest ongrijpbare factor is de mens en

“Het onderhouden van uw kennis van fondsen is een proces dat nooit klaar is”

DOSSIER Stap 4

Oefening baart kunst Hoe breng ik zelf dit plan in praktijk? In stap 1 koos ik er destijds voor mij te beperken tot mijn thuismarkt, de Nederlandse effectenbeurs, tegenwoordig Euronext Amsterdam. Door de jaren heen heb ik geleidelijk kennis opgebouwd van vrijwel alle in Amsterdam genoteerde beursfondsen, door een soort logboek bij te houden. Elk persbericht van dat fonds kan aanleiding zijn de informatie te

Onno’s handboek in praktijk Op 26 november 2003 kocht ik voor Onno’s IEX.nl Premiumportfeuille 3.000 aandelen voor 9,00 euro. Op 10 augustus deed ik ze voor 11,15 euro weer van de hand. Aan de hand van mijn stappenplan vertel ik u mijn aan- en verkoopoverwegingen.

A

Selectie van Arcadis op 26 november 2003 1. Fundamenteel

Goed degelijk bedrijf, koers-winstverhouding onder de tien, dividendrendement 5% en financieel solide. 2. Technisch

actualiseren of aan te vullen. Extra aandacht is er voor de eigenaardigheden van fonds: is het management stabiel of niet? Wie zijn grootaandeelhouder en wat zijn hun belangen? Heeft het bedrijf vaak verrassingen in petto, of is het de degelijkheid zelve? Reageert het aandeel heftig op nieuwsberichten? Als u het met deze verzamelde resultaten beter doet dan het beursgemiddelde, dan kunt u zichzelf als geslaagd beschouwen binnen de Hogeschool van de Stockpickers.

13

ARCADIS

11

9

7 2003

B

Bepaling van strategie

2004

1. Keuze transactie Long-positie 2. Looptijd

De grafiek van Arcadis ziet er hoopvol uit: aanval op de 9 euro-grens op redelijk volume, die een stijging naar in eerste instantie 9,50 euro mogelijk maakt. In tweede instantie kan de koers op middellange termijn richting 10,50 euro – mijn koersdoel.

Het voorbehoud voor de financieel-economische randomgeving maakt het fonds als lange termijn (LT) belegging ongeschikt. Voor een korte trade (KT) lijkt het eveneens al te laat, omdat de grafiek laat zien dat het aandeel op het goede nieuws vooruit is gelopen. Ik kies daarom voor een belegging op middellange termijn (MLT). Binnen hooguit een jaar moet de koersstijging zich voordoen.

3. Financieel-economisch

3. Voorzorgsmaatregel

De realiteit van het moment is weinig bemoedigend en heeft ook haar weerslag op Arcadis. Mijn persoonlijke verwachting dat de beurs een aantal moeizame jaren te wachten staat, is een voorbehoud.

Stoploss: slotkoers onder 8,50 euro. Door het nemen van deze voorzorgsmaatregel schakel ik mijn emoties uit en onderken ik de mogelijkheid dat ondanks alle voorbereidende werk de werkelijkheid altijd anders kan zijn dan de theorie. Want ook de ervaren stockpicker zit er wel eens naast, maar scoort als het goed is net iets vaker een voltreffer. Zoals gezegd verkocht ik Arcadis op 8 augustus 2004. Dit waren - ik citeer mijzelf - mijn argumenten: Nu de AEX voor de neergaande trend kiest, is het raadzaam defensief te werk te gaan. Daartoe sloot ik onder meer mijn positie in Arcadis vanwege povere kwartaalcijfers vandaag, waarin ze voor 2004 niet meer van een winststijging uitgaat. Met een k/w van 10 is ze voldoende gewaardeerd.

4. Sentiment Arcadis staat bij mij bekend als een fonds dat leeft bij de gratie van persberichten. Rondom publicatie van nieuws reageert het aandeel heftig met grote handelsvolumes, om daarna weer in te dutten. Deze combinatie van factoren deed mij destijds besluiten het aandeel in mijn portefeuille op te nemen.

Volg de stockpicks van Onno of lees zijn recente columns op magazine.iex.nl/columnsonno

DOSSIER

Alle 25 f Door Marco Schram / Foto RBP

LEGEN DA

Worldcom, Enron, Ahold... Als belegger bent u al een beetje aan CEO’s in rechtbanken gewend. U weet inmiddels ook dat er nogal wat manieren zijn waarop u in de maling genomen kunt worden. Maar kent u werkelijk alle manipulaties en trucjes die de financiële elite op u loslaat? Ter vermaak, maar vooral ter lering, 25 recente voorbeelden van verfraaiing, verdoezeling en belazerij.

duistere zaken

creatief boekhouden

oppompen

schone mistige constructies schijn

sigaar uit eigen doos

verzwijgen

out

vinden, grrrr! In de winst- en verliesrekening staat wel een bate van vijf ton bij ‘overige inkomsten’. Dan moet dat het wel zijn. O, dus zo komt Tie aan die nettowinst. Laat nog maar even zitten dan, die Tietjes. Wees gewaarschuwd: Het “Tie principe” – de ‘good stuff ’ prominent op de eerste pagina melden en de ‘bad stuff ’ wegmoffelen ergens achterin het persbericht – vindt brede navolging bij beursfondsen.

2

Loze beloften

Veel beleggers hebben zich de afgelopen jaren om de tuin laten leiden door loze beloften en optimistische prognoses. Om een paar oude koeien uit de sloot te halen: Landis zou de grootste telecomdienstverlener van Europa worden. LCI zou elk moment orders kunnen ontvangen voor zijn smartpen. En de rechter kon ook elk moment uitspraak doen inzake LCI’s geschil met Motorola. En met Baan ging het ook helemaal niet slecht. De omzet daalde weliswaar, maar dat kwam vooral door uitstel van orders. Zeker geen afstel; de pijplijn bleef er steeds erg goed uitzien. Hoe het met deze bedrijven afgelopen is mag bekend worden verondersteld. Tegenwoordig komen overoptimistische uitspraken minder voor. Ten dele komt dat doordat met het barsten van de internetzeepbel veel cowboys de beurs hebben verlaten. Dat wil niet zeggen dat je niet voorzichtig moet zijn. Terugkomend op Tie Holding, drie maanden eerder, halverwege het derde kwartaal, zegt het softwarebedrijf nog: “het bedrijf ziet toenemende vraag naar zijn producten. TIE’s nieuwe generatie softwareproducten (…) zijn goed door de markt ontvangen. (…) Het bedrijf ziet marktomstandigheden langzaam verbeteren, zowel in de Verenigde Staten als in Europa”. Dit lijkt in schril contrast te staan met de realiteit, als later blijkt dat de omzet op kwartaalbasis met 17% is gedaald.

3

Positieve berichten

1

Spin doctoring

18 Augustus. Softwarebedrijf Tie Holding publiceert cijfers over het fiscale derde kwartaal. Koptekst van het persbericht: “Winstgevendheid gehandhaafd, eerste in XBRL”. Klinkt goed, paar stukken kopen? Eerst maar even verder lezen: kleine winst van anderhalve ton. Hé, wat is dat? Omzet met 17 procent gedaald ten opzichte van het tweede kwartaal, da’s minder. En op jaarbasis? Hm, staat er niet in. Rekenmachine erbij: oeps, min 31 procent. Nou ja, in ieder geval wordt er weer winst gemaakt, daar gaat het uiteindelijk om. Huh, wat staat daar? “De winst is inclusief de vrijval van een voorziening voor leegstand”. O ja, en die bedraagt? Nergens te

Op 22 oktober kondigt Unit 4 Agresso een “significante” order aan: “het totale project inclusief hardware, software en implementatie bedraagt 6,2 miljoen euro”, snoeft het bedrijf in een persbericht weten. Wat niet vermeld wordt, en pas bij navraag blijkt, is dat Unit 4 Agresso’s aandeel in deze order slechts 2,5 miljoen euro bedraagt. Als het de bedoeling was om mensen op het verkeerde been te zetten lijkt de opzet geslaagd: persbureaus meldden dat het softwarebedrijf een order van 6,2 miljoen euro in de wacht heeft gesleept ...

4

Wo l l i g t a a l g e b r u i k

Soms staat het slechte nieuws er wel maar herkent niemand het als zodanig. Een voorbeeld hiervan is het prospectus bij de beursgang van World Online. Voor een belangrijk deel ging de discussie over het woord ‘transfer’ in het prospectus. Hiermee werd bedoeld dat oprichtster Nina Brink

DOSSIER enkele maanden voor de beursgang een deel van haar belang had verkocht. Een normaal mens denkt bij het woord ‘transfer’ niet meteen aan een verkooptransactie, maar toch hebben de adviseurs het destijds zo geformuleerd. De bedoeling van deze omschrijving lijkt duidelijk: het vermijden van moeilijke vragen tijdens de beursgang.

5

Pretcijfers

Vroeger was het allemaal nog overzichtelijk: je had omzet, nettowinst en winst per aandeel en dat was het wel zo’n beetje. Tegenwoordig gebruiken bedrijven de meest uiteenlopende winstindicatoren die de nodige studie vereisen. Neem Unilever met zijn ‘net income beia’ of Versatel met de ‘adjusted EBITDA’. Niettemin zijn er legitieme argumenten om alternatieve winstindicatoren te gebruiken. Zo zegt de nettowinst als verzamelpost van operationele resultaten, boekwinsten en afschrijving van goodwill weinig over de onderliggende prestatie. Door bijvoorbeeld bijzondere posten te elimineren wordt het inzicht in de duurzaamheid van het resultaat verhoogd. Er zijn echter ook minder legitieme redenen om in de kopteksten de nettowinst te vermijden. De belangrijkste is dat de financiële prestatie van het bedrijf bij veel andere prestatiemaatstaven een stuk florissanter oogt. Veel bedrijven met dieprode nettoverliezen schrijven hun ‘EBITDA’, ‘net current income’ of ’pro-forma earnings’ met zwarte inkt. Zo blijkt uit Amerikaans onderzoek dat de honderd ondernemingen uit de Nasdaq 100 Index voor de eerste negen maanden van 2001 een nettoverlies van 82,3 miljard dollar rapporteerden. Voor dezelfde periode rapporteerden deze ondernemingen een ‘pro forma’-winst van 19,1 miljard, een verschil van meer dan één miljard dollar per onderneming.

6

Wisselende definities

Een gevolg van een breed scala winstindicatoren is dat de creatieve CFO nogal eens kan varieren. Bij veel bijzondere meevallers legt hij de nadruk op de nettowinst. Bij tegenvallers noemt hij uiteraard het resultaat vóór bijzondere posten. Zo is bij Philips tegenwoordig de nettowinst weer in zwang, terwijl het vroeger vooral om het operationele resultaat ging. Toeval? Of zou het komen door de goede prestaties van LG.Philips LCD, die wel in de nettowinst zitten maar niet in het operationele resultaat?

7

Reorganiseer

Reorganisaties kosten een handige CFO niets. Bij de aankondiging boekt hij de reorganisatievoorziening als buitengewone last. Hierdoor blijven de reorganisatiekosten buiten de ‘nettowinst voor bijzondere posten’, een veelvoorkomende winstindicator die onder andere door Unilever gehanteerd wordt. Nadat het personeel eenmaal de laan is uitgestuurd

plukt het bedrijf de vruchten van de reorganisatie. De kostenbesparing wordt nooit als bijzondere bate gezien maar maakt gewoon deel uit van de nettowinst voor bijzondere posten. Wel de lusten, maar niet de lasten dus.

Lage loonkosten met personeelsopties

8

Een andere veel voorkomende manier om de winst op te poetsen is het gebruik van personeelsopties. Het aardige van personeelsopties is dat je ze niet ziet in de winst- en verliesrekening. Hoe lucratief de regeling ook is, de winst wordt er geen euro minder door. Ondanks dat zijn personeelsopties uiteraard niet kosteloos. Ze hebben waarde voor de werknemer en die komt in mindering op de waarde van het bedrijf voor de aandeelhouders. Personeelsopties flatteren dus de winst, en vaak niet zo’n beetje ook. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat de nettowinst van alle S&P 500-bedrijven 8% lager zou zijn uitgevallen als de optiekosten van de winst zouden zijn afgehaald. Technologiebedrijven profiteren nog sterker: hun winst zou halveren. Voor de Nederlandse ICT-dienstverleners Cap Gemini, LogicaCMG en Atos Origin heeft de Zwitserse zakenbank UBS berekend dat het effect op de nettowinst respectievelijk 16, 12 en 8% bedraagt.

Sigaar uit eigen doos: stockdividend

9

Een gegeven paard mag je niet in de bek kijken, maar geldt dat ook voor stockdividend? Stockdividend is een administratieve handeling waar niemand beter van wordt. (Bij uitkering daalt de aandelenkoers in dezelfde mate als de toename van het aantal aandelen; het netto-effect is nul). Dat weerhoudt bedrijven als VNU, Aegon en ING er niet van om hun aandeelhouders jaarlijks met dit nutteloze presentje te bedanken voor hun vertrouwen in de onderneming.

Nog een sigaar: contant dividend gefinancierd met aandelen

Met het uitkeren van contant dividend beloont het bedrijf zijn aandeelhouders voor het ter beschikking stellen van risicodragend kapitaal. Maar is dat inderdaad altijd zo? Dus niet. ING-aandeelhouders mochten tot kort hun cadeautje zelf financieren. Het contante deel van het keuzedividend werd door de bankverzekeraar gefinancierd met het uitgeven van aandelen. Wat er aan de ene kant uitging kwam er aan de andere kant weer in.

10

Ve r r a d e r l i j k s t a b i e l

Ondanks schommelingen op de financiële markten waren Aegon’s beleggingsresultaten tot voor kort opvallend stabiel. Ook leek het resultaat weinig

relatie te hebben met de markt. Zo nam het beleggingsresultaat in 2001 met 3% toe, ondanks dat het voor aandelenmarkten een rampjaar was. De reden is dat Aegon, net als andere verzekeraars, koerswinsten oppotte en vervolgens uitsmeerde over een lange periode. Door deze boekhoudmethode probeerde Aegon de indruk te wekken dat het een stabiel bedrijf is met een laag risico. Dit was niet meer vol te houden toen beleggingsresultaten bleven verslechteren en de bodem van de reserves bereikt werd.

Manipulatie van beleggingsresultaten

Toch was de start van de meeste overnames veelbelovend. CEO’s rechtvaardigden de dure aankopen met onder andere hoge groeivooruitzichten en grote synergievoordelen. Hiermee zetten die CEO’s beleggers, die minder inzicht hebben in het opbrengstpotentieel en de risico’s van een overname, op het verkeerde been. Cees van Luik van Getronics bijvoorbeeld noemde de aankoop van Wang Global een ‘perfecte fit’ met elkaar versterkende activiteiten en nauwelijks geografische overlap. Achteraf bleek dat bij veel grote overnames cultuurverschillen, integratieproblemen en te hoge overnamesommen de voordelen meer dan tenietdeden.

11

14

12

15

Tegenwoordig neemt Aegon de gerealiseerde beleggingsresultaten direct mee in de cijfers, maar of beleggers daar blij mee moeten zijn is ook nog maar de vraag. Aegon’s voormalig CEO Kees Storm beschrijft zelf in 2000 (dus ruim voordat Aegon overging op deze methode) in een interview hoe verzekeraars winst kunnen manipuleren. Volgens hem geven bazen hun beleggingsafdeling opdracht een zeker bedrag aan gerealiseerde koerswinst te realiseren door aandelenpakketten te verkopen. Als je er erg aan gehecht bent kunnen de betreffende aandelen een paar dagen later, bijvoorbeeld op de eerste handelsdag van de volgende boekperiode, weer terug worden gekocht, aldus Storm.

Winstmanipulatie

Winstmanipulatie is niet voorbehouden aan verzekeraars. Ook ‘gewone’ bedrijven komen graag tegemoet aan de voorkeur van beleggers voor voorspelbare resultaten. Via bijvoorbeeld allerlei voorzieningen worden de resultaten gestuurd, waardoor een stabielere winstontwikkeling ontstaat dan de achterliggende realiteit. Daarnaast vermoeden velen dat een groot aantal bedrijven hun winstcijfers zo sturen dat ze in lijn met of net boven de consensustaxatie van analisten uitkomen. Zo slaagde Microsoft erin om over een periode van 40 kwartalen 39 keer cijfers te presenteren die gelijk of een paar cent boven de gemiddelde analistenverwachtingen lagen. Technologiecollega’s Intel en Cisco leverden scores die hier in de buurt kwamen. Toeval? Om nog even terug te komen op Aegon, ook dat bedrijf is slim als het gaat om het managen van de ‘bottom line’. Jarenlang steeg de winst met zo’n 10%, ongeacht wat er zich hoger in de winst- en verliesrekening afspeelde.

13

Ko o p j e a r m

De afgelopen jaren zagen veel beleggers hun investeringen in rook opgaan door overenthousiaste bestuursvoorzitters die zich verslikten in grote overnames. Overnamemachines als Ahold, Getronics, KPN en Numico kochten de halve beurs op maar kwamen met een harde klap tot stilstand. Miljarden euro’s gingen in rook op.

Creëer een spaarpotje

Ook de boekhouding van overnames biedt ruimte voor het oppoetsen van de winst. Tijd voor een lesje creatief boekhouden met Worldcom, koning van de boekhoudfraude: Koop een bedrijf, schat in voor hoeveel eraan verbouwd moet worden en verhoog dat bedrag. De voorziening is nu te hoog, maar dat kost je niets want dat wordt gewoon afgeboekt op de goodwill. De te veel geboekte voorzieningen kunnen in de daaropvolgende jaren worden gebruikt voor het opstuwen van de winst.

Gekochte winst

De financiële toelichting bij een overname is meestal summier. De belegger moet het vaak doen met een opmerking als “de overname draagt direct bij aan de winst per aandeel”. Dat wekt de suggestie dat de overname gunstig is voor de aandeelhouders. Toch betekent een positieve bijdrage niet altijd dat waarde gecreëerd wordt. Bij een met aandelen gefinancierde transactie betekent een positieve bijdrage aan de WPA eenvoudigweg dat de koers-winstverhouding van het bod lager is dan die van de overnemer. Soms is daar een goede reden voor. Bijvoorbeeld omdat de winstgroei lager is of vanwege een hoger risicoprofiel. In die gevallen is een positieve WPA-bijdrage niet automatisch goed nieuws, maar een signaal dat beleggers de waarderingsratio’s naar beneden moeten brengen. Neem de overname van Wang Global door Getronics, die ook zou bijdragen aan de WPA. Achteraf bleek dat de risico’s meer dan evenredig toenamen: Wang lag op zijn gat en Getronics had geen ervaring met grote integraties.

Scherpe fiscale standpunten

16

Belasting is voor veel bedrijven de grootste kostenpost. Met een scherp fiscaal standpunt kun je de nettowinst een flinke oppepper geven. Soms is dat tijdelijk. Omdat procedures met de fiscus vaak jaren in beslag nemen kan de nettowinst van bijvoorbeeld het jaar 2003 opgekrikt worden terwijl jaren later als de procedure

DOSSIER is afgerond blijkt dat het fiscale standpunt niet haalbaar was, waardoor alsnog de belasting afgedragen moet worden. De nettowinst over 2003 is dan lager dan in eerste instantie in de jaarrekening is opgenomen. Zo ontving Ajax twee jaar geleden een naheffingsaanslag van 5,2 miljoen euro in verband met de transfers van Shota Arveladze en Michael Laudrup in 1997. Ajax had betalingen volgens de fiscus moeten aanmerken als loonbetalingen in plaats van als transferbedragen.

17

Sell high buy low

‘Sell high buy low’ is een goed uitgangspunt voor een belegger. Ook bedrijven vinden dat. Neem Copaco. Dit ICT-bedrijf bood bij de beursgang in 1998 zijn aandelen aan voor 24 gulden. Aan al het goede komt een eind en afgelopen september gaf het bedrijf aan dat het weer tijd is om de beurs te verlaten. Molenwijck, een beleggingsmaatschappij, biedt 4 euro per aandeel. Dat is een goed bod dat “in het belang van Copaco” is, zegt de CEO, ondanks de relatief lage overnamepremie van 11% ten opzichte van de vorige slotkoers. Klein detail: Molenwijck is in handen van Copaco-CEO Jos Reijers en broer Vincent. De laatste is tevens commissaris bij het bedrijf.

18

Bedreig de aandeelhouders

Eind 2002 doet investeringsmaatschappij Hawklease, onderdeel van Ineos, een bod op EVC van 1,33 euro per aandeel, 11% boven de koers. Ineos is op dat moment al grootaandeelhouder met een belang van 75,3%. Het bod roept weerstand op en Hawklease verhoogt een paar maanden later het bod tot 1,60 euro. Ongeveer 9,1% van de aandeelhouders biedt zijn aandelen aan. Die aandeelhouders hebben pech, want een kleine twee jaar later, oktober 2004, doet Hawklease een nieuw bod. Dit keer van 3,60 euro. Hoewel de bieding beneden de actuele koers van 3,80 euro ligt, wordt het gesteund door het management. EVC-CEO Calum MacLean begeleidt het bod met het dreigement dat “mocht het bod via de standaardprocedure niet lukken, er andere opties zijn”.

19

Slecht nieuws onder de pet

Fugro verspeelde veel krediet toen het in december 2003 een forse winstwaarschuwing gaf. Terwijl de markt rekende op een nettowinst van boven de 60 miljoen euro, voorspelde Fugro een winst van minimaal 40 miljoen euro. Het bedrijf schreef de tegenvaller voor een belangrijk deel toe aan de lage dollar en uitstel van projecten en nieuwe opdrachten. Gezien de reden voor de winstwaarschuwing kwamen de matige prestaties deze voor het management waarschijnlijk niet uit de lucht vallen. Opmerkelijk daarom, helemaal gezien de omvang van de waarschuwing, dat niet eerder dan de laatste maand van het jaar aan de bel is getrokken. Het aandeel verloor de dag dan ook 20% van zijn waarde.

Aandeelhouders met de brokken

20

Aandeelhouders zijn vaak een gewillig slachtoffer als het mis dreigt te gaan. In tegenstelling tot de banken zitten ze niet aan de bestuurstafel. Bovendien is aandelenbezit meestal gefragmenteerd en mocht het tot een faillissement komen dan staan ze achteraan in de rij. Getronics liet zien hoe aandeelhouders eenvoudig onder de voet gelopen kunnen worden. Korte historie: het ICT-bedrijf kon enkele jaren geleden door de verslechtering van IT-markten de hoge financieringslasten nog maar moeilijk opbrengen. Deze lasten waren omhoog geschoten na de overname van Wang in 1999. Obligatiehouders vreesden voor hun inleg en legden CEO Peter van Voorst en CFO Jan Docter het vuur na aan de schenen. De bestuurders bezweken onder de druk en vonden in de aandeelhouders een makkelijk slachtoffer. De oplossing, conversie van schuld in aandelen, betekende dat Getronics op enkele procenten na in handen zou komen van de obligatiebeleggers. Hiermee zou deze groep relatief goed zijn weggekomen. Ook was het voortbestaan van de onderneming bij deze oplossing zo goed als verzekerd, dus de werknemers waren ook tevreden. De enigen die harde klappen kregen waren de aandeelhouders, die zo’n beetje alle lasten konden dragen. Zij zagen hun belang verwateren tot bijna nul. De aandelenkoers bereikte een dieptepunt van 9 cent. Uiteindelijk werden de aandeelhouders gered doordat Van Voorst en Docter door de Raad van Commissarissen aan de kant werden gezet en het voorstel door hun opvolgers van tafel werd geveegd.

21

Vo o r k e n n i s

Soms worden CEO’s zelf beleggers. Nedcon-bestuursvoorzitter Hans Stegweg kocht in 2001 een dag voor een bedrijfsbezoek voor analisten, beleggers en journalisten voor 77.000 gulden aandelen Nedcon in. Omdat de koers na dat bezoek van 17 tot 19 euro steeg, bleken de aandelen gunstig ingekocht. Beleggers, nog onwetend van het kennelijk positieve nieuws, hadden hun aandelen juist tegen een te lage prijs verkocht. In een reactie op kritiek van de VEB gaf de voorzitter als reden voor de aankoop aan dat hij de koers wilde ondersteunen.

Creatief boekhouden met Shell: oliereserves

22

Op 9 januari schudden de financiele markten op hun grondvesten. Shell, toonbeeld van degelijkheid, moest zijn bewezen olie- en gasreserves met 20% terugbrengen. Later werd nog eens 3% afgeboekt. De reserves bleken niet te voldoen aan de criteria van de SEC (die op zichzelf ook ter discussie staan, maar dat terzijde). Dat is slecht nieuws, want olie- en gasvoor-

raden zijn het bestaansrecht van Shell; zonder olie en gas geen Shell. Wat misschien net zo schokkend was: de Shell-top wist al lange tijd dat het mis zat die reserves. Het slechte nieuws bleef jaren binnenskamers. Zelfs Shell blijkt niet te vertrouwen. Zoals bekend was de schade groot: de beurskoers daalde op de dag met 8%, wat voor Shell een extreme uitslag is. Drie topmanagers, onder wie bestuursvoorzitter Sir Philip Watts en productiechef Walter van de Vijver, moesten hun biezen pakken. Ook leverde het Shell een boete van 120 miljoen dollar van de SEC op, waarmee het olieconcern nu Nederlands recordhouder SEC-boetes is.

Creatief boekhouden met Baan: word je eigen klant

23

Baan Company toonde eind jaren negentig aan dat je geen klanten nodig hebt om omzet te boeken. Je kunt je producten ook zelf kopen. Baanoprichters Jan en Paul Baan hadden een handige methode bedacht om de omzetgroei te versnellen. Baan Company, het beursgenoteerde softwarebedrijf, verkocht software aan Baan Midmarket Solutions (BMS), een distributeur die Baan-software doorverkocht aan middelgrote bedrijven. BMS was gelieerd aan Baan Company. BMS was een joint venture van Baan Investments (85%), een holdingmaatschappij die eigendom was van Jan en Paul, en Baan Company (15%). Baan Investments bezat op zijn beurt weer 39% van de aandelen van Baan Company. De familieband was voor Baan Company echter geen reden om de verkopen aan BMS niet als omzet te boeken. Ook niet als deze software de klant nog niet had bereikt. Op deze manier kon Baan voldoen aan de hoge eisen die een koerswinstverhouding van boven de 100 aan omzet- en winstgroei stelt. Later bleek dat BMS grote moeite had om de ingekochte software door te verkopen aan eindklanten. Een analist van Salomon Smith Barney schatte in dat Baan Company op deze manier de omzet in 1997 met circa 24% overschatte. Hieruit bleek achteraf dat Baan SAP helemaal niet zo dicht op de hielen als het Barneveldse softwarebedrijf de markt altijd heeft willen doen geloven.

Creatief boekhouden met Prolion: word je eigen klant (2)

24

Mogelijk was deze constructie een inspiratiebron voor Prolion, dat in een recenter verleden in een vergelijkbare situatie terechtkwam. De fabrikant van melkrobots verkocht naar schatting de helft van zijn machines aan distribiteurs, waarvan een aantal gedeeltelijk eigendom van Prolion waren. Net als bij Baan werden verkopen aan deze distributeurs als omzet in de boeken bijgeschreven. En net als bij Baan hadden de distributeurs grote moeite om de producten aan de man (of aan de koe) te brengen.

Creatief boekhouden met Ahold: geheime ‘side letters’

25

De ongekroonde koning van de boekhoudfraude is Ahold. Na schandalen in de technologiesector (Baan, Landis en LCI) zette Ahold Nederland pas echt op de kaart als land van creatieve boekhouders. De kern van Ahold’s boekhoudfraude is dat het supermarktconcern de financiële resultaten van bedrijven waarin het geen meerderheidsbelang bezat volledig bij de eigen omzet optelde (‘consolideerde’). Dat mag niet volgens Nederlandse en internationale boekhoudregels. Om alsnog te consolideren leidde de Ahold-top door middel van geheime ‘side letters’ de huisaccountant om de tuin, wat ook verboden is. De oorsprong van de boekhoudaffaire ligt in Zweden. In 1999 kocht Ahold een 50 procent-belang in de Zweedse supermarktketen ICA. Ahold wilde de resultaten volledig laten meetellen, maar dat kon niet omdat Ahold geen controlerende partij was. De Ahold-top wist toch de baas te worden via een aanpassing van de aandeelhoudersovereenkomst. De andere aandelen waren (en zijn) in het bezit van ICA Forbundet (30 procent -belang), een coöperatie van winkeliers, en Canica, het beleggingsvehikel van de Noorse miljardair Stein Erik Hagen (20%). In het voorjaar van 2000 tekenden de drie aandeelhouders een document (side letter) waarin werd aangegeven dat Ahold de baas was. Omdat de achterban van ICA Forbundet de overeenkomst niet accordeerde, werd kort daarna een tweede side letter opgesteld. Hierin werd het eerste document tegengesproken in de zin dat Ahold toch niet de baas was. Op basis van de eerste side letter stemde huisaccountant Deloitte in met volledige consolidatie. Het tweede document werd achtergehouden. Later lekte het bestaan van de tweede brief uit, waarmee de bal begon te rollen. Ook zou blijken dat de boekhoudtruc niet alleen in Scandinavië was toegepast. Vergelijkbare afspraken maakte Ahold met het Braziliaanse Bompreço, het Argentijnse Velox en met Coban Holdings in Guatemala. Ook zal blijken dat er bij Ahold meer mis was, zoals geknoei met inkoopkortingen bij US Foodservice en fraudezaken in Argentinië. Ahold heeft deze maand het onjuiste gebruik van side letters toegegeven tegenover justitie. Voor onder andere deze fout heeft het bedrijf een schikking getroffen van 8 miljoen euro. De voormalig bestuurder Cees van der Hoeven wordt wel aangepakt. Hij moet zich onder meer verantwoorden voor het opstellen van valse jaarrekeningen. Hij riskeert een gevangenisstraf van zes jaar. Klik hier...

Wie spant de kroon? Welke dirty trick mist u in deze top-25? Breng uw stem uit op magazine.iex.nl/poll.

Breng uw stem uit op magazine.iex.nl/poll

CENTERFOLD

10000

De grafiek de r grafieken val Berlijnse muur

Alstublieft. Om in te lijsten boven uw handelsscherm of om er

stilletjes even bij te pakken voor u nerveus in of uit de markt stapt.

economie VS $ 10 biljoen

oktober 87 beurskrach

Voor de Dow Jones index ten prooi valt aan echte paniek moet er heel wat gebeuren. Wat waren de laatste eeuw de échte market movers voor de Dow?

eerste Golfoorlog

economie VS $ 1 biljoen

Kennedy vermoord

aanslag WTC

1000

Wall Street crash 1929

eerste oliecrisis

tweede oliecrisis

Tweede Wereldoorlog

12000

Eerste Wereldoorlog

Hoogspringen

10000

100

8000

6000

4000

2000

Klik hier...

0 2/28/2001

12/31/199 6

10/30/1992

8/31/1988

6/29/1984

4/30/1980

2/27/1976

12/31/197 1

10/31/196 7

8/30/1963

6/30/1959

4/29/1955

2/28/1951

12/31/194 6

10/30/1942

8/31/1938

6/29/1934

4/30/1930

2/26/1926

12/30/192 1

10/31/191 7

8/29/1913

6/30/1909

4/28/1905

2/28/1901

Tip! De ultieme grafiek aan de muur? Download deze grafiek op IEX.nl en bestel een foto op posterformaat bij www.hema.nl. Dat kost u 6,95; binnen 4 werkdagen heeft u hem in 50x70 formaat boven uw bed of beeldscherm.

De oplettende lezer heeft al gezien dat deze grafiek der grafieken op logaritmische schaal is getekend. Dat is helderder, omdat 1% stijging in 1910 dan net zo duidelijk te zien is als 1% stijging in 2004. Voor de liefhebber: in deze inzet ziet u de werkelijke, waanzinnig opgelopen waarde van de Dow Jones van 1900 tot 2004.

10

1901

1909

1917

1926

1934

1942

1951

1959

1967

1976

1984

1992

De grafiek der grafieken kunt u als pdf of jpg downloaden op magazine.iex.nl/centerfold

2001

DOSSIER

ARD POWER / RESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALLARD POWER / REOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION / PHARMING XONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALLARD POWER N MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / FREENET / BERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION / PHARGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALLARD RESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / CIA / AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALRESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / CIA / AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALHet domste wat u als RESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / belegger kunt doen is zoeken CIA /naar AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION de nieuwe Microsoft… GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALtenzij u ’m vindt… RESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / CIA / AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALRESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / CIA / AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALRESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / CIA / AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BALRESEARCH IN MOTION / PHARMING / GOOGLE / AXONYX / CIA / AALBERTS / BALLARD POWER / RESEARCH IN MOTION GOOGLE / AXONYX / FREENET / FONCIA / AALBERTS / BAL-

Acht nieuwe Microsofts door Peter van Kleef

AALBERTS

BALLARD POWER

Corné van Zeijl (SNS Asset Management) – “De vraag naar de volgende Microsoft is een onmogelijke vraag. Van de 100.000 mogelijke bedrijven vallen er 99.999 af en degene die overblijft is… inderdaad Microsoft zelf. Maar goed, waarom is Microsoft eigenlijk zo groot en zo goed geworden? Omdat ze als eerste meeliftten op het succes van een grote speler. Microsoft maakte de besturingssoftware die met de IBM pc werd meegeleverd. Vervolgens breidden ze uit met de overname van allerlei kleine spelers in de markt (tekstverwerker, e-mail, spreadsheets, presentaties en noem maar op). Het was niet altijd de beste software, maar het werd wel de standaard in de markt en daarmee was hun kostje gekocht. De enige die in Nederland dit business model enigszins en toch succesvol volgt is …. schrik niet: AALBERTS. Meneer Aalberts heeft waarschijnlijk het bedrijf met de langste track record van goede overnames. Helaas zijn koppelingen voor vloeistof (flow control zoals ze dat noemen) niet echt een product wat in dezelfde getalen verkocht wordt als tekstverwerkingssoftware, maar goed. Als ik koffie ga halen, zie ik wel een VSH koppeling zitten. Overige overeenkomsten zijn: een sterk éénhoofdig “kein keloel” management dat nog steeds een flink deel van de aandelen bezit. Meneer Aalberts heeft 14% van de aandelen. Daarmee komt Aalberts nog het meest in aanmerking voor de titel van de Nederlandse Microsoft.”

Cees Smit (Today’s Beheer) - “Veel particuliere beleggers hebben niet geprofiteerd van de enorme koersstijging die een bedrijf als Microsoft heeft laten zien. Zij weigerden geld te stoppen in het bedrijf van een stel snelle jongens. Achteraf hebben ze spijt als haren op een hippiehoofd en nu willen ze dit misgelopen succes alsnog goed maken door op zoek te gaan naar de nieuwe Bill Gates. Daarom speculeren zij met aandelen in sectoren als nanotechnologie. Maar die bedrijven zijn juist door het Microsoft-effect vaak snel hoog geprijsd. Het is het oude liedje. Het potentieel is er wel, maar het kan soms lang duren voor de markt volwassen wordt. Verstandiger is het op zoek te gaan naar verbeteringen in bestaande technologie en de staat van de economie in de gaten te houden. Juist omdat de economie zo goed gegroeid is in de laatste twintig jaar, kon Microsoft het succes worden wat ze zijn. Ik heb zelf een positie in BALLARD POWER, een aandeel uit de alternatieve energiesector. Als de economische groei doorzet dan is alternatieve energie (waterstof, brandstofcellen) hoogst interessant. Jaren geleden werd het door goeroes aangeraden en toen moest je het niet hebben. Nu wellicht wel.”

12

Eh...Microsoft?

Beleggersfout nummer 1 is het zoeken naar de nieuwe Microsoft, een onbekend en goedkoop aandeel dat over een paar jaar op ieders lippen ligt en uw vermogen tien of zelfs honderd keer over de kop heeft gejaagd. De meeste aandelen die beleggers daartoe omarmen horen de waarschuwing don’t try this at home te dragen. Nee, in plaats daarvan kunt u beter een slaapverwekkend saaie maar goed gespreide portefeuille aanleggen die u een procent of vijf per jaar oplevert. Niet veel, maar meer dan een spaarrekening. Voor wie toch zijn droom van een huisje op een Bounty-strand wil najagen, zochten we naar acht aandelen waarvoor nu nog geldt: onbekend maakt onbemind. Nemen Sergey Brin en Larry Page de kroon van Bill Gates over of bevindt de Microsoft van de toekomst zich dichter bij huis?

Spijt als haren op ’n hippiehoofd

DOSSIER RESEARCH IN MOTION

PHARMING

GOOGLE

Fantasie op hol

Stop met zoekenzoeken

Dirk-Jan Dirksen (Ohra Communicatie Technolgiefonds) – “De trend van de toekomst is overal en altijd online zijn. En altijd de juiste gegevens bij de hand. Met de BlackBerry van RESEARCH IN MOTION kan dat en dat niet alleen. Je kunt ook op locatie inloggen in je eigen database om de meest actuele gegevens op te halen. Handig voor vertegenwoordigers die bij de klant nog even snel de laatste voorraadpositie checken. Het unieke van RIM is dat de beveiliging uitstekend is. Als eerste en meest vertrouwde speler in deze markt heeft RIM een ruime voorsprong op Palm en op Microsoft, die ongetwijfeld ook niet stil zit. De laatste heeft echter juist op het punt van veiligheid geen onfeilbaar trackrecord. De nieuwste uitvoering, kleiner en handzamer, kost minder dan 200 dollar en daarmee is de consumentenmarkt betreden. Met het aanboren van die markt lijkt RIM weer een grote slag te slaan. Afgezien van de hardware – het apparaat zelf – ontwikkelt RIM ook de software voor de push e-mail, een server die vanuit de basis e-mails vanuit de server naar de BlackBerry stuurt. Daarnaast heeft het bedrijf een andere bron van inkomsten die over enkele jaren een pijler onder de resultaten is, namelijk de verkoop van gebruikerslicenties voor de software. Nokia en SonyEricsson gebruiken de technologie voor hun PDA-achtige toestellen. Over een paar jaar loopt iedereen ermee. De dingen zijn bovendien zo verslavend dat ze in de wandelgangen al CrackBerry worden genoemd.”

Onno (VermogensVisie) - “Als specialist voor de Nederlandse markt beperk ik mijn zoektocht naar de nieuwe Microsoft tot vaderlandse aandelen. Dat maakt de spoeling op voorhand dunner, want een reputatie op het gebied van innovatieve bedrijven hebben wij bepaald niet. Oké, de gloeilamp van Philips was een aardige. In het huidige aanbod springt mogelijk PHARMING eruit, een nichespeler binnen de biotechmarkt met een concentratie op twee producten, C1-remmer en recombinant human fibrinogen. Hoewel de markt relatief beperkt is, heeft Pharming sterke troeven in handen. Vooral de C1-remmer kan de fantasie op hol doen slaan, zodra de FDA toestemming geeft te starten met klinische onderzoeken in de VS. In dat geval komt het maken van winst dichterbij en al helemaal als Pharming een partner vindt voor de marktintroductie van haar producten. In een rapport van het Amsterdams Effecten Kantoor wordt een potentiële winst van 30 miljoen euro in 2006 of 2007 berekend. Bij een relatief beperkt aantal uitstaande aandelen van nu 76 miljoen is dit een winst van zo’n vier dubbeltjes per aandeel. Vermenigvuldigd met een voor dit soort bedrijven conservatieve k/w van 10 tot 15, komt dit op een koersdoel van 4 tot 6 euro. Ofwel minimaal een verdubbeling vanaf de huidige koers. Hierbij wordt wel uitgegaan van een scenario waarin de producten aanslaan en vercommercialiseerd worden. Ook moeten de lopende kosten tot aan het break-even point betaald worden, hetgeen mogelijk een uitbreiding van het aantal aandelen met zich meebrengt. Met dit voorbehoud in het achterhoofd, kan een belegging in Pharming gezien worden als het speculeren op een one hit wonder.

Jorik van den Bos (ING Hoog Dividend Aandelenfonds) – “Zoeken naar de nieuwe Microsoft is helemaal niet nodig. Hij is right here and now. Hint: zoeken doe je met..? GOOGLE. We leven in een kenniseconomie, daarbij draait het dus om informatie en die vind je door te zoeken. Google is zoekmachine nummer 1 en de kans is heel groot dat ze die positie behouden, ook als Microsoft en Amazon met zoekmachines komen. Daarnaast zijn Sergey Brin en Larry Page slimme jongens die niet stilzitten. Volgens geruchten zijn zij ook bezig met het ontwikkelen van een webbrowser. Dan worden ze écht de nieuwe Microsoft. En Google werkt aan een zoekprogramma voor je eigen computer om dat ene mailtje of documentje snel te vinden. De zoekmachine is steeds in ontwikkeling. Sponsored links is daarvan een bekend voorbeeld, maar ze zijn ook bezig de zoekresultaten te rangschikken. Je krijgt dan de zoekresultaten gecategoriseerd voorgeschoteld in plaats van één grote bak met 200.000 resultaten die gerangschikt zijn naar waarschijnlijkheid dat je aantreft wat je zoekt. Daarnaast heeft Google recent Orkut – een platform voor informatieuitwisseling - gelanceerd. Binnen tien jaar kan Google een grotere marktkapitalisatie (47 miljard dollar) hebben dan Microsoft (ca. 300 miljard dollar). Ik geloof ook niet dat de rek al uit de koers is. Als iedereen praat over een bubbel, dan gaat de koers in de regel eerst nog omhoog. Maar goed, officieel heb ik natuurlijk geen verstand van Google, aangezien ze (nog) geen dividend uitkeren.”

345

Waanzinnig verslavend

AXONYX

FREENET

FONCIA

Prijsvechter

Degelijke acquisitiemachine

Marcel Wijma (DeMello LifeScience) – “Wie de nieuwe Microsoft zoekt komt al snel uit bij de biotechindustrie, dé sector van de nabije toekomst. Feitelijk zijn er zelfs meerdere kandidaten. Door de toenemende vergrijzing en steeds betere ontwikkeling van medicijnen tegen nu nog onbehandelbare aandoeningen is dit een sector die een sterke groei zal doormaken. Het Amerikaanse concern AXONYX heeft een middel tegen Alzheimer in ontwikkeling dat voor een doorbraak in de aanpak van de ziekte kan leiden. Alzheimer (geheugenverlies, dementie, hallucinaties) is een aandoening die nu al miljoenen mensen ter wereld treft en waarvoor geen adequate behandelingsmethode bestaat. De kosten van deze kwaal bedragen alleen in de Verenigde Staten al een slordige 100 miljard dollar. De vergrijzingstrend zorgt ervoor dat Alzheimer de komende decennia epidemische vormen aan kan nemen. Het middel van Axonyx heet Phenserine en pakt in tegenstelling tot de huidige generatie van medicijnen daadwerkelijk de oorzaak van de ziekte aan. Het middel zit nu in diverse onderzoeken in Fase III en kan bij succes een ware blockbuster worden. Meer nieuws is in januari te verwachten.”

Pieter Jan Hüsken (Aster-X hedge fund) - “Omdat internet niet meer weg te denken is, kan de nieuwe Microsoft best uit die hoek komen. FREENET is na T-Online de tweede internet provider in Duitsland. Van de vier aanbieders die uiteindelijk overblijven op de Duitse markt, is Freenet de prijsvechter. De kracht van het bedrijf ligt in het eigen netwerk. Hierdoor kan Freenet zijn diensten goedkoper aanbieden dan de concurrenten United Internet en AOL die zelf geen netwerk hebben. De onderneming is reeds winstgevend (EBITDA 130 miljoen euro) en heeft een solide kaspositie van 170 miljoen euro. De winstgroei vlakt in 2005 tijdelijk af door een grote aanwas van ADSL-abonnementen. Die zijn in het eerste jaar slechts beperkt winstgevend. In het tweede jaar zijn deze wel goed winstgevend. De winstgroei versnelt in 2006 weer. Freenet leidt niet onder de trend dat gebruikers snel overstappen, aangezien klanten in dat geval voor de goedkoopste aanbieders kiezen en dat is Freenet. Wij gaan uit van een continue druk op de verkoopprijzen. De verdere uitbouw van haar netwerk zorgt ervoor dat de kosten sneller omlaag gaan. AOL en United Internet hebben deze mogelijkheid niet en kunnen niet op prijs concurreren en accepteren het prijsleiderschap van Freenet. Ondanks de hoge winstgroei voor de komende jaren is de waardering laag. Het Enterprise value/ EBITA cijfer voor 2006 is slechts 3.5. Wij verwachten een free cashflow-yield van meer dan 10% in 2005. Op basis van een discount cashflow analyse waarderen wij het aandeel op 26 euro.”

Maarten Wildschut (Robeco European Smaller Companies) - “Van klein en onbetekenend naar de grootste speler in de sector, met een mooie koersperformance en zonder teveel risico’s – in dat opzicht kan het Franse FONCIA zich spiegelen aan Microsoft. Foncia doet de administratie voor verenigingen van huiseigenaren en voor kleine verhuurders. Dat is misschien weinig sexy, maar er liggen veel kansen in de komende jaren. Deze markten zijn extreem versnipperd. Foncia is in beide submarkten marktleider met respectievelijk 8% en 7% marktaandeel. Jacky Lorenzetti heeft het bedrijf in de jaren zeventig opgericht, is nog altijd CEO en grootaandeelhouder (70%). Hij leidt Foncia met strakke hand, zo strak dat het verloop onder het submanagement erg hoog is. Zijn bedrijf is de eerste die de sector probeert te professionaliseren. Transparante prijsvorming, een breed servicepalet en uitstekende software it-systemen om het geheel te ondersteunen. Langzaam begint Foncia een begrip te worden in Frankrijk. De markt biedt voldoende ruimte voor overnames. Kleine bedrijven waar Lorenzetti direct zijn business model kan uitspreiden. Nu al doen zij de administratie van 8.000 verenigingen en 25.000 verhuurwoningen. Lorenzetti bekijkt zelf elke overnamekandidaat en voert eigenhandig de onderhandelingen. Een degelijke acquisitiemachine, zonder de hoge risico’s die je in IT of biotech wel hebt.”

678

Hallucinaties

Klik hier...

Heeft u een fonds op het oog dat de wereld zou kunnen veroveren? Mail uw ideeën met onderbouwing naar [email protected].

Discussieer met collega beleggers op het magazine.iex.nl/forum - de nieuwe microsoft

DOSSIER

Ke u ze m e n u Wat voor belegger bent u? Speurt u de bodem van de beurs af naar koopjes of lift u liever mee op bewezen succesverhalen? Hoe dan ook, zonder systematische aanpak bent u nergens. Drie beproefde methodes, plus de aandelen die daaruit komen rollen. Klik hier...

Gebruik de Guru Screener op www.Nasdaq.com om deze en meer stijlen toe te passen op Amerikaanse aandelen

Va l u e b e l e g g e n

De financiële rommelmarkt

H

et is zo’n beetje de oervorm van het stockpicken. Value investing is een techniek die werd ontwikkeld door belegger Benjamin Graham, die daarmee in de periode sinds de Wall Street Crash van 1929 tot midden jaren vijftig gemiddeld 17% rendement per jaar boekte. Graham zocht op basis van gedegen research naar bedrijven die op papier beduidend meer waard waren dan hun beurskoers rechtvaardigde. Het is een stijl die nog altijd vele volgelingen heeft, met als meest prominente ongetwijfeld Warren Buffett, die Graham’s standaardwerk The Intelligent Investor “met afstand het beste beleggingsboek aller tijden” noemt. Value beleggen is moeilijk. Een lijstje aanleggen met lage koerswinstverhoudingen is het probleem niet, maar de methode Graham gaat aanmerkelijk verder dan dat. Subjectieve zaken als strategie, merknaam en management blijven buiten beschouwing. Objectief meetbare zaken als opbouw van de activa, financiering en boekwaarde zijn daarentegen heel belangrijk voor value beleggers. Dat gaat de bedrijfseconomische pet van de meeste beleggers enigszins te boven, maar wie zich strak en houdt aan Graham’s criteria kan in ieder geval een heel aardige voorselectie maken om mee verder te werken.

De methode Graham

We moeten het noodgedwongen versimpelen – lees The Intelligent Investor voor alle finesses van value investing – maar de volgende criteria leveren een aardige value-selectie op om mee te beginnen. 1 Het aandeel is niet al te duur. De Graham-stelling luidt dat het aandeel minder dan tweederde van de boekwaarde moet note-

ren. In de praktijk wordt vaak naar de koers-winstverhouding gekeken om relatieve waarde te kunnen aanwijzen. Een lage P/E staat voor onderwaardering. 2 Het moet redelijk zeker zijn dat de waarde niet snel kan verdampen. Hier komen de boekhoudkundige ratio’s om de hoek kijken. Een populaire is de current ratio (kortlopende activa gedeeld door kortlopende schulden). Een current ratio groter dan 2 wordt als veilig beschouwd. 3 Het winstpotentieel moet voldoende zijn. Oftewel het bedrijf moet een redelijk steady winstgroei kunnen laten zien.

KOOPJES VAN HET DAMRAK

Nog geen value-selectie, wel de large- en midkaps met de laagste P/E’s AANDEEL

P&O Nedlloyd BAM Heijmans ABN Amro Aegon Stork ING Philips Hunter Douglas Koninklijke Olie

KOERS/WINST

6,3 7,1 7,8 8,6 8,8 9,0 9,0 10,3 11,0 11,3

Growth beleggen

Goedkope groei

E

V

Alleen de winnaars

Beste van twee werelden

en jaar of vijf geleden was er bijna geen andere beleggingsstrategie dan growth investing. Immer groeiende bedrijfswinsten – of de verwachting van groei – waren het vliegwiel achter de haussemarkt van de late jaren negentig. Sindsdien is beleggen op groei weer wat uit de gratie geraakt. Vooral door het ontbreken van die groei, natuurlijk, maar ook omdat het systeem simpelweg niet meer zo goed werkte. Toch beginnen de eerste growth-adepten weer voorzichtig uit hun schulp te kruipen. Want er is tenslotte nog steeds iets te zeggen voor het adagium dat je beter kunt beleggen in bedrijven die gezonde winstgroei laten zien. Een eensluidend systeem voor groei-beleggen is er niet echt. Er zijn meerdere groeigoeroes en even zoveel methodes om aandelen te selecteren. De meest gangbare regels zijn de volgende.

Graaien naar groei

Winstgroei is natuurlijk de belangrijkste variabele bij het zoeken naar growth stocks. 1 Een gangbaar criterium is dat het bedrijf de laatste vijf jaar een winstgroei van minimaal 25% moet hebben laten zien. 2 Ook omzetgroei is te prefereren; veel groei-beleggers kijken daarom ook naar de omzetontwikkeling. Zit er een stijgende lijn in? 3 Om er een kleine maatstaf van waardering in aan te brengen wordt de Price Earnings Growth ratio (de koers-winstverhouding gedeeld door de groei van de winst per aandeel) wel eens als extra check gebruikt. Als die niet te hoog uitvalt staan groei en waardering gunstig met elkaar in verhouding.

GROEIHORMONEN BAM Stork Heijmans ABN Amro Hunter Douglas

GROEI WPA (5 JAAR)

101% 56% 38% 25% 23%

Eigenlijk behelst deze methodiek weinig anders dan het zoeken naar de heilige graal op de beurs: een aandeel dat snel groeit, maar spotgoedkoop is. De Amerikaanse beleggingsgrootheid Peter Lynch is één van de voornaamste beoefenaars van deze variant, al geven we toe dat zijn systeem ietsje complexer in elkaar steekt dan het simpelweg vergelijken van PEG-ratio’s.

PEG onderweg

Een simpele, maar bruikbare methode om redelijk geprijsde groeiers te spoten. 1 Allereerst is een goede maatstaf nodig voor winstgroei. Dat kan de verwachte groei in de komende jaren zijn, of een gemiddelde uit de afgelopen periode – waar u de meeste waarde aan hecht. De gemiddelde jaargroei uit de laatste drie jaar is een relatief veel gebruikte maatstaf. 2 Deel de koers-winst verhouding door het cijfer uit stap 1 en voilà, u heeft een PEG-ratio. Hiervoor geldt: hoe lager, hoe beter. In eerste instanties speuren PEG-beleggers naar getallen van onder de 0,5 – als de markt daar niet te veel van kan ophoesten is er altijd nog de vluchtstrook tussen 0,5 en 1.

GEEN GELD VOOR GROEI

Vijf snelle groeiers op de AEX AANDEEL

oor wie niet kan kiezen welke van de twee smaken - groei of value – lekkerder is, is er altijd nog de dubbeldrank-versie. Die wordt bargain growth genoemd, of – naar de belangrijkste indicator – Price Earnings Growth. Bij het groei-beleggen werd die variabele al even genoemd, maar in deze discipline is het de voornaamste maatstaf.

Vijf aandelen met lage PEG-ratio en positieve winstgroei PEG-RATIO

0,65 0,73 1,6 3,6 3,0

AANDEEL

Océ Unilever BAM Stork DSM

Zoekt u winst-, koers- en kerncijfers? Ga naar magazine.iex.nl/analyse

PEG-RATIO

0,03 0,57 0,65 0,73 0,96

GROEI WPA (3 JAAR)

18% 16% 8% 5% 54%

Peildatum 1 november 2004

ONDERZOEK 2005

“K o o p k r i j t Bent u beroepsbelegger en wordt u ieder jaar uitgelachen over uw misplaatste nieuwjaarsvoorspelling? Lees én onthoud dit artikel, want hierin staan de voorspellingen van de particulieren: AEX plus 10% en ING wordt hét aandeel van 2005.

D

e AEX stijgt in 2005 aanzienlijk en ING is het troetelaandeel van de Nederlandse beleggers. Dit zijn de twee meest opvallende uitkomsten van het IEX Beleggersonderzoek “Kopen in 2005”. Liefst tweeënhalf duizend beleggers deden begin november mee aan deze enquête. Beleggers zijn positief over de vooruitzichten voor 2005, ondanks of misschien wel juist dankzij de herverkiezing van pre-

sident George W. Bush. Om te beginnen denkt tweederde van de deelnemers dat de AEX volgend jaar stijgt:

· Stijging van meer dan 10%: 23%

· Stijging van maximaal 10%: 40% · Neutraal: 18% · Daling van maximaal 10%: 9% · Daling van meer dan 10%: 9%

Over de sectoren die kleur moeten geven aan een positief beursjaar hebben Nederlandse beleggers ook een uitgesproken mening. Wat wordt de best presterende sector?

· · · · ·

Financials: 51,2% Technologie: 46,8% Farma/biotech: 34,5% Energie: 31,5% Telecom: 28,6%*

Binnen de AEX geven beleggers ook de voorkeur aan banken en bankverzekeraars. Toch doet zich daar een merkwaardig fenomeen voor. ING steekt met kop en schouders boven alle andere aandelen uit, maar sectorgenoten ABN Amro, Aegon en Fortis zijn in geen velden of wegen te bekennen. Opvallende topposities zijn ook weggelegd voor volatiele fondsen als Getronics en Versatel, waarbij aangetekend moet worden dat het onderzoek plaatsvond vlak voor Getronics haar overnamebod op Pinkroccade bekendmaakte.

· · · · ·

ING: 14,0% Getronics: 9,2% Koninklijke Olie: 6,7% Versatel: 4,5% ABN Amro: 3,6%

beleggen als dit jaar. Ruim 13% denkt het in 2005 rustiger aan te gaan doen, waarbij als voornaamste reden de geleden verliezen wordt opgegeven. Een andere reden om minder te beleggen is dat het geld nodig is voor andere dingen. Bijna 90% van de deelnemers zegt internet als de meest onafhankelijke informatiebron bij het beleggen te beschouwen. Daarmee zet dit medium de traditionele media op grote achterstand, al vallen er een paar kanttekeningen bij de significantie te zetten, aangezien het onderzoek op internet plaatsvond.

· · · ·

Ondanks dat de indices in 2004 niet echt hebben geïmponeerd, is 63% van de beleggers van zins volgend jaar evenveel te

Kranten: 38% Tijdschriften: 24% TV: 24% Radio: 8%

De media als geheel wordt door 83% van de beleggers gezien als de beste bron van informatie. De helft van hen verkiest nieuws van de bedrijven zelf.

Dé Nederlandse belegger

Geslacht: man (95,1%), Leeftijd: 45 à 65 jaar (54%), Beleggingen: AEX-aandelen (43%). Bank: Rabobank (22%), Belegd vermogen: Tussen de 25.000 en 100.000 euro (32,4%). Niet onbelangrijk, dé Nederlandse belegger is dagelijks met zijn portefeuille bezig (54%) en heeft vertrouwen in de beurs op lange termijn (31%). * bij deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk

Klik hier...

Wilt u de volledige antwoorden van het IEX beleggersonderzoek ontvangen, mail dan naar [email protected]

strepen” IEX-seminar “Kopen in 2005”

Het is traditie dat financiële media in december met voorspellingen komen voor het komende beleggingsjaar. Interessant als u zich bij het nemen van uw beleggingsbeslissingen laat inspireren door de meningen van de elite van het vaderlandse bank- en brokerwezen. Een nadeel van de meeste van deze glazen bol-artikelen is het feit dat ze meestal beperkt blijven tot een paar koersdoelen en aandelen top-vijfjes. IEX gaat dit jaar een stapje verder, en laat de experts in levende lijve uitgebreid uitleggen wat u kunt verwachten van beursjaar 2005. Op het seminar Kopen in 2005 ontmoet u de IEX-columnisten zelf en kunt u hen het vuur na aan de schenen te leggen over al uw brandende beleggingskwesties.

Op 18 december in Amsterdam ziet u onder andere presentaties van • Marcel Wijma (Biotech-specialist en CIO van de DeMello Life Science Group)

• Cees Smit (alias Frank van Dongen, IEX-columnist) • Leden van de Magnificent 7, de zeven beste en bekendste fondsbeheerders van Nederland

Bent u geïnteresseerd in de stockpicks van 2005? Wilt u graag een overzicht hebben van de voorspellingen van alle IEXcolumnisten voor de AEX ultimo volgend jaar? Schrijf u dan nu in voor Kopen in 2005, een seminar dat onderdeel uitmaakt van IEX op Tournee. Voor meer informatie over prijs, programma en het online inschrijfformulier, verwijzen wij u naar www.iexoptournee.nl.

IEX OP TOURNEE – KOPEN IN 2005

zaterdag 18 december 2004 • prijs: 59 euro • locatie: Meeting Plaza, Amsterdam www.iexoptournee.nl Lees meer over het programma en de sprekers op www.iexoptournee.nl

R E P O RTA G E

De donkere Kamer van Damocles Bewonderd door beleggers, gehaat door bankiers. Michael Kraland reist af naar Den Haag om onderzoek te doen naar de aantrekkingskracht, de boodschap en het banksaldo van Rienk Kamer. door Michael Kraland

IEX

-lezer van het eerste uur en begenadigd ondernemer Walter van Voorst van Beest deed ons een aanbod dat wij niet af konden slaan. Wilden wij met een tiental vrienden mee naar een middagje Rienk Kamer? Dit leek ons wel een leuke manier om het fenomeen Kamer te benaderen. Sporadisch zien wij zijn nieuwsbrief, als wij die krijgen doorgestuurd door lezers die graag onze mening daarover horen. Maar wij hebben zijn advertenties in De Telegraaf niet gezien en hebben ons op de beurs moeten behelpen zonder ooit zelfs maar één keer het programma Business Class te hebben gezien. Nu hadden wij echter een kans om in dit gemis te voorzien. In een vol Congresgebouw namen we plaats op de VIP-tribune. Op het toneel de artiest zelf, met draadloze microfoon, een comfortabel bureau in Engelse stijl met dito stoel. Het feest zou inclusief pauze vijf uur duren. Het werd iets meer, erger nog, Kamer kwam niet toe aan een deel van zijn betoog, de opkomst van China en India.

Dollar kapot

In het kort komt Kamers visie hierop neer. Iedere belegging gaat terug naar zijn trendlijn en Amerika is wat dat betreft helemaal op het verkeerde pad. De dollar gaat kapot, de invloed van Amerika gaat verloren ten gunste van China en India en de economische politiek van George W. Bush jaagt de Amerikanen steeds verder in de schulden, zowel persoonlijk als collectief, door de zogenaamde Twin Deficits, de tekorten op de betalingsbalans en de staatsschuld. De

Lachen met Rienk

beste manier voor de Amerikaanse regering om in te spelen op de grote tekorten is de dollar vrij te laten zakken. Daarom zal er minder vraag naar aandelen zijn en zullen de prijzen van aandelen dalen. Daardoor kunnen de pensioenfondsen niet meer aan hun verplichtingen aan de vergrijzende baby boomers voldoen en zal de staat nog meer moeten bijspringen. Gevolg: de tekorten zullen nog hoger oplopen. Om die reden zal Amerika niet meer aan haar politieke en militaire verplichtingen kunnen voldoen, kan Europa haar steeds duurdere europroducten niet meer verkopen in de VS en

Kamers verbale stijl komt sterk overeen met zijn schriftelijke ontboezemingen. Daarom duurt het symposium ook uren en vallen er overal mensen in slaap, althans, links en rechts van ons zagen we dat. Kamer gebruikt ook humor. Op het scherm staat “In God We Trust”, zoals op dollarbiljetten. “All others pay cash”. En er zijn naaktfoto’s. Eerst van de goeroe en vervolgens ook van de jonge mevrouw Kamer, anti-ouderdomsspecialiste. Die activiteit komt geregeld ter sprake, evenals Kamers leeftijd: 61 en een kwart jaar. Bij wijze van Vergrijzingsverzachter worden tubes multivitamines uitgedeeld. Ten slotte betreedt Kamer het toneel met een Rollator, vanwege de pensioenproblematiek. Verbaast het u dat het storm loopt?

MachineKamer raken we ook hier aan lager wal. Allemaal niet leuk, maar dat is voor een groot deel ook ons scenario. Sterker nog, Kamers geo-politieke verhaal, over Amerikaanse verzwakking en de opkomst van het zogenaamde BRIC-blok (Brazilië, Rusland, India en China) – hij noemt het niet bij die naam – lijkt ons duidelijk.

Ondernemende populist

Toen wij weggingen naar Den Haag vroeg onze vriend B, een Amsterdamse vermogensbeheerder, waar wij naar toe gingen. Naar Rienk Kamer, legden wij voorzichtig uit. “Kamer? Je weet dat ’ie in de bak gezeten heeft?” Dat was ooit in Amerika, en voor zover wij hebben kunnen nagaan is Kamer nooit veroordeeld. Maar bankiers en traditionele vermogensbeheerders haten hem. Wij vroegen ons af hoe dat komt. Kamer is een ondernemende populist, of vice versa, die profiteert van het wantrouwen van beleggers jegens traditionele aanbieders. Maar hoe succesvol is hij? Laten we eens wat gaan rekenen. We gaan uit van zo’n 2.500 abonnees op zijn nieuwsbrief, à 310 euro. Dan zitten er nog eens 2.000 mensen in de zaal, laten we zeggen dat dat voor de helft introducés zijn à 100 euro. Dat levert een ton of zeven op. Maar dit is slechts de top van de ijsberg, denken wij. Kamer is immers ook vermogensbeheerder en dat is het meest rendabele deel van zijn imperium. Via de op de Kaaiman eilanden gevestigde vennootschap IPH, International Publishing Holding Inc. kunnen Kamerfans meedoen met Rienk, die zelf verklaart voor ongeveer 10% mee te doen.

3 Miljoen per jaar

Laten we er ook van uitgaan dat er, zoals Kamer meldt, ruim 400 deelnemers zijn die meedoen “met enkele tonnen tot aan ruim een miljoen euro”. Laten we uitgaan van een gemiddeld belegd vermogen van twee ton per deelnemer, dan hebben we te maken met een leuk fondsje van 80 miljoen euro. Laten we zeggen dat Kamer per jaar ruim een procent aan beheerskosten verdient en nog eens een procent aan winstdeling. Dat is 1,6 miljoen euro, subtotaal 2,3 miljoen. Wie weet zijn er nog wat commissie-inkomsten, aan-en verkoop, gemiddeld misschien 1% per jaar? Wij

Hoe snor zit het met de goeroestatus van Rienk Kamer? Naast zijn inmiddels bekende boodschap van zwaar weer voor de westerse beurzen, geeft hij ook nog wel eens een concreet beleggingsadvies. Wat kwam er terecht van Kamers tips uit de laatste 12 maanden? 4 november 2003 – Koop DBS Bank (Singapore) Ruim een jaar later noteert de Singaporese financiële reus met 16,30 Singapore dollar iets hoger dan de aanschafkoers van 15,50. Helaas is de valuta ondertussen ook weggezakt tegen de euro en dat doet de winst weer teniet. Resultaat: -1,5%* 19 december 2003 – Koop China Resources Power (Hong Kong) Een mooie stijging vanaf de aanschafkoers van 2,95 HK dollar tot 4,475 medio november. Valuta-effect meegerekend steeg het aandeel, in euro’s van 0,30 tot 0,45*. Dat is een prachtig rendement van 50%. 19 december 2003 – Koop de warrant euro/dollar 1,20 Short op de dollar door een longpositie in euro’s. De warrant kostte bij aanschaf 5,50. Op 14 oktober 2004 stelt Kamer voor hem weer te verkopen en de positie door te rollen – oftewel een nieuwe warrant te kopen. De verkoop levert slechts 3,50 euro op, dus per saldo maakt deze positie 36% verlies*. 17 september 2004 – Koop de IKB Funding Floating rate note (Duitsland) Een bijzondere obligatie, met variabele rente. Gekocht in september op een koers van 101 (aldus Kamer), noteert nu 100,55. Dat is een klein verliesje van –0,45%*. 8 oktober 2004 – Koop Canadian Oil Sands Trust Een ‘dringende’ kooptip. Het Canadese oliefondsje heeft nog niet de tijd gehad om veel te laten zien. In euro’s betaalden we 31,64 op de dag van advisering, half november* krijgen we er 31,61 voor. * = Peildatum 12 november 2004

voegen nog 8 ton toe. Laten we het afronden op 3 miljoen. Maar, zo zien wij in de Kamer-publicaties, er zijn geregeld allerlei aanbevelingen waar, zeker via de Kaaiman Eilanden, een kleine teruggave van commissie bij bedongen kan worden. Voor wat hoort wat. Wij denken aan het sterk aanbevolen inkomstenfonds Select High Security Fund. Over dit fonds hebben we geen informatie gevonden maar het belegt in zogenaamde TLP Class levensverzekeringen die verkocht worden door Amerikaanse mensen met een gezondheidsprobleem. Wij menen te weten dat het een aantal jaren geleden vooral ging over polissen van Aids-lijders. Veel Aids-lijders hadden geen nabestaanden en maakten dus hun polissen te gelde om hun ziekenkosten te betalen. Toen nieuwe vormen van behandeling populair werden bleven Aids-patiënten veel langer in leven en liep het niet erg goed met deze

beleggingen. Wie weet gaat het nu weer een stuk beter, gezien de rendementen die Rienk ons liet zien. Wij zagen slechts een grafiek vanaf september 2002, dus dat kan best. Wie weet koopt 10% van de Kamerfans aandelen in dat fonds, zeg voor een halve ton per man. Dan hebben we het over 12,5 miljoen geplaatst vermogen. Laat Rienk daar, al dan niet op de Kaaiman Eilanden een procentje van krijgen en presto, we hebben er weer wat zakgeld bij. Kortom, Kamer is een efficiënte zakenman die zichzelf goed als merk in de markt heeft gezet. Hij zet bruto, op de achterkant van een envelop berekend, een dikke 3 miljoen euro om die hij deels belastingvrij kan incasseren. Al dat geklaag van bankiers en vermogensbeheerders nemen wij dan ook met een dikke korrel zout. Hij doet het niet slechter dan anderen en hij heeft een verhaal waarvoor een markt is. Wat zeuren die mensen dan?

Eens of oneens met Kamer? Geef uw mening op magazine.iex.nl/kamer

IEX IN STIJL

To p s t u k ke n Kunstexperts adviseren om vijf à tien procent van een beleggingsportefeuille in kunst te steken. Altijd leuker dan staatsobligaties, natuurlijk, maar wat zijn nu een beetje aardige beleggingen? IEX liep voor u de veilingen af. Door Koos de Wilt

V

oor rendement in kunst bestaan een paar algemene vuistregels. Houd er bijvoorbeeld rekening mee dat snel winst maken niet meevalt. De veilingkosten zijn flink en die moet je toch maar weer terug zien te verdienen. Doorverkopen aan de handel is niet eenvoudig, aangezien de handelaren de veiling zien als hun eigen speeltuin waar je een plaats moet bevechten. Op sommige punten lijkt de kunsthandel op de aandelenmarkt. Bedrijven kunnen om onverklaarbare redenen ineens wanpresteren en strategieën die voor kritische krantenlezers te doorzien zijn, zijn over het algemeen al in de koers verwerkt. Voor kunst geldt dat ook, zeker bij hedendaagse kunst. Een koper moet daar gevoel voor ontwikkelen, gekoppeld aan een dosis gezond verstand en koopmansgeest. Ook in deze markt is informatie cruciaal. Dus dat betekent regelmatig musea, anti-

quairs en galeries bezoeken en kunstbladen en catalogi uitpluizen. Wat iedereen je in de wereld van de kunsthandel op het hart zal drukken is: koop kwaliteit! Daar is iedereen zo van doordrongen dat de echte topkwaliteit niet meer te betalen is, de middelmaat kost aanzienlijk minder en dat zal ook altijd zo blijven. En dan is er nog het irrationele aspect, dat vreemde dingen kan doen met de prijzen. Om een collectie compleet te maken zullen verzamelaars er soms niet voor terugschrikken veel te veel te betalen voor een werk. De gearriveerde kunstverzamelaar koopt niet om namen en rendement, maar eerder op esthetische overwegingen. Dat is in het verleden de enige manier gebleken om een verzameling op te bouwen die belangrijk genoeg is om beroemd – en nog veel meer waard – te worden.

D

Golden years

Schilderij van Van Golden: €146.400

e Hollandse Romantische School brengt regelmatig hoge bedragen op. Met name de werken van Barend Cornelis Koekkoek, Cornelis Springer en Andreas Schelfhout doen het goed. Voor een boslandschap met reizigers op een pad door B.C. Koekkoek werd in juni bij Sotheby’s 402.600 euro neergeteld en een Gezicht op Zutphen van Cornelis Springer werd verkocht voor 286.700 euro. Bij moderne kunstenaars weet je het simpelweg

D

Superzilver

e Collectie van prinses Lilian van België met schilderijen, zilver, meubelen en kunstwerken uit Château d’Argenteuil, het huis van de prinses, werd in september bij Sotheby’s Amsterdam geveild. Het meest bijzondere was de prijs die betaald werd voor een Frans zilver eetservies van de Parijse zilversmid Charles-Nicolas Odiot van rond 1850. Het servies, dat oorspronkelijk toebehoord had aan Philippe, Graaf van Vlaanderen – de grootvader van Leopold III – werd in

niet. Een verrassing was Schilderij van Daan van Golden, een olieverf op board met een richtprijs van 20.000-25.000 euro. Na een spannende strijd tussen de zaal en een bieder aan de telefoon werd het werk toegeslagen aan een Nederlandse verzamelaar voor 146.400 euro, een veilingrecord voor de kunstenaar. Ook het werk van Jan Schoonhoven loopt goed, een serie van negen kleine reliëfs leverde recent een persoonlijk record op: 134.200 euro.

Koninklijk servies: €573.400

Moon phases: €31.720

twee delen verkocht. Deel één ging naar Oostenrijk voor 292.800 euro – tien keer de richtprijs. Deel twee, het andere grote eetservies, ging naar een Belgische verzamelaar voor 280.600 euro, ook vér boven de vooraf geschatte waarde van 30.000-50.000 euro.

H

Inclusief bandje

orloges sparen is een dure hobby, maar de echte klassiekers kunnen waardevaster zijn dan je zou denken.. In mei werd bij Sotheby’s Amsterdam een zeldzaam limited edition platinum polshorloge van Patek Philippe & Co geveild voor 48.800 euro, overigens niet heel veel hoger dan de richtprijs van 45.000 euro. Het hier afgebeelde gouden polshorloge met automatische eeuwige kalender met ‘moon phases and retrograde date’ bracht 31.720 euro op, het dubbele van de richtprijs, die op 15.000 was gesteld.

Midinettes op de Place Vendôme: €451.400

N

Amsterdams impressionisme

a een lange en spannende strijd tussen bieders in de veilingzaal en aan verschillende telefoons werd Midinettes op de Place Vendôme van Isaac Israels in april 2004 bij Sotheby’s Amsterdam verkocht voor 451.400 euro, een veilingrecord voor Israels. Isaac is een zoon van Jozef Israels. Waar papa zich vooral toelegde op sociale thematiek in donkere tinten, zocht de zoon het licht op, de zon en meer mondaine, stedelijke onderwerpen. Dit schilderij uit 1906 laat zien dat het licht en de geschilderde beweging waarmee de Franse impressionisten in de jaren zeventig en tachtig zo succesvol waren de Hollandse grijze en bruine schilderstraditie zouden beïnvloeden.

IEX IN STIJL

Wereldrecordhouder

M

oderne kunst is risicovol investeren. Feitelijk weet niemand welke kunst het uiteindelijk gaat houden en welke het gaat verliezen. Voor de Duitse kunstenaar Joseph Beuys werd er in de jaren zeventig en tachtig gemakkelijk 250.000 gulden neergeteld. Sinds het einde van de jaren tachtig is deze provocateur en visionair uit de top honderd van best verkopende kunstenaars verdwenen. In mei van dit jaar werd in New York Pablo

Picasso’s Garçon à la Pipe (Le jeune apprenti), geschilderd in 1905, verkocht voor 104 miljoen dollar. Dit was een wereldrecord voor een kunstwerk verkocht op een veiling. De richtprijs was al vrij optimistisch op 70 miljoen dollar gesteld. Voor de kleinere miljardair veilde Sotheby’s New York in april ook een stilleven met stoel van de Russische kunstenaar Vladimir BaranoffRossiné. De inzet was 300.000 dollar, uiteindelijk werd het verkocht voor 1.184.000 dollar.

Zittende man met roemer en pijp: €402.600

Zittend rijk

V

olgens het Duitse tijdstenaars met durfkapitaal. De schrift Weltkunst is topstukken worden geveild in investeren in de oude Londen en New York. Maar ook meesters het meest waardevast. in Nederland wordt belangrijk Voor de meesters die zich reeds werk van oude meesters geveild. eeuwen gevestigd hebben betaal In mei werd voor dit schilderij je stevig, maar je loopt niet het van Frans van Mieris, Zittende risico dat een Rembrandt of een man met roemer en pijp, een beDa Vinci ineens minder waard drag geboden van 402.600 euro, is. Daarmee zijn oude meesters terwijl de richtprijs 50.000intereffektfunds iex.nl 184x55 08-11-2004 08:26 Pagina 1 misschien het best te vergelijken 70.000 euro was, een wereldremet obligaties en jonge kuncord voor deze meester.

Garçon à la pipe: $104 miljoen

www.intereffektfunds.nl

Hét adres voor uitgebreide informatie over de beurs van Japan en de op Japan georiënteerde beleggingsfondsen van Intereffekt. Dagelijkse nieuwsfeiten. Artikelen uit diverse media. Regelmatig nieuwe columns van de vermogensbeheerder. Gratis abonnement maandelijkse nieuwsbrief per e-mail.

Intereffekt Japanse Aandelen N.V. en Intereffekt Japanse Warrants N.V. hebben een vergunning van AFM op grond van de Wet toezicht beleggingsinstellingen. Voor dit product is een financiële bijsluiter opgesteld, met informatie over het product, de kosten en de risico's. Vraag er om en lees hem voordat u het product koopt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

Koers eens op Japan

Intereffekt, Sewei 2, Postbus 138, 8500 AC Joure, Telefoonnr. 0513 – 48 22 22 Faxnr. 0513 – 41 63 65, www.intereffektfunds.nl, [email protected]

MEDICAL door Marcel Wijma

Biotech puber af Een aantal jaren geleden was de armlastige biotech nog afhankelijk van de veelverdienende farmasector. De rollen lijken nu omgedraaid …

Marcel Wijma (1971) is farmacie- en biotechcolumnist. Hij begon z’n carrière als financieel analist bij IRIS en werkte later voor Petercam Nederland en Bank Oyens & van Eeghen. Momenteel is Wijma onafhankelijk adviseur in de biotechnologie en zit in de advisory board bij De Mello Life Science Group.

N

og niet zo lang geleden beschikte de biotech niet over het geld om de eigen technologie en producten verder door te ontwikkelen. Daarvoor was men afhankelijk van de rijke farmaceutische industrie of van het geld dat vaak door middel van absurde waarderingen uit de zakken van beleggers was geschud. Maar de ontwikkelingen hebben niet stilgestaan. Sinds begin 2000 heeft de sector vele stappen gezet naar volwassenheid. Het aantal positieve testresultaten van nieuwe medicijnen neemt toe en er komen daadwerkelijk meer medicijnen op de markt. Daardoor is de afhankelijkheid van de biotechsector voor big farma stukken kleiner geworden. Het zijn nu de farmaboys die met een levensgroot probleem te kampen hebben: het leeglopen van de pijplijnen. De grote winsten die de farmaconcerns jarenlang incasseerden op de zogenoemde ‘blockbusters’ beginnen langzaam maar zeker af te kalven. Onderneming Ligand Pharm.

Naam

PPAR

68

Om de beleggers tevreden te stellen met een aanhoudende winstgroei die in dubbele cijfers loopt, is het voor de farma-industrie van belang om vervangers te vinden. En daar komt de biotechnologie om de hoek kijken. De pijplijnen van de biotechindustrie zijn wel goedgevuld en leveren de komende jaren medicijnen af die steeds beter aandoeningen kunnen behandelen die nu nog onbehandelbaar of slechts met grote bijwerkingen behandelbaar zijn. De onderstaande tabel geeft een paar voorbeelden van biotech bedrijven die middelen hiertegen in de laatste fase van ontwikkeling hebben. De farma-industrie ziet dit ook en gaat steeds vaker allianties aan met biotechbedrijven. Maar de biotechbedrijven laten zich niet meer afschepen met een appel en een ei. De farmaconcerns zullen nu over de brug moeten komen met een goedgevulde zak met geld. Daar komt bij dat ook het aantal biotechbedrijven Aandoening

CHOLESTEROL BOTONTKALKING

Amgen Nektar Therapeutics

Doorbraken op komst

dat winst maakt hand over hand toeneemt. Dit maakt de onderhandelingspositie dan ook een stuk sterker. Steeds wordt de biotech gezien als de productontwikkelaars terwijl de farmaconcerns met hun grote verkoopapparaten de marketing voor hun rekening nemen en de middelen op de markt brengen. Zo ontstaat er een echte win-win situatie. Het is dan ook een kwestie van tijd voordat de eerste grote acquisitie van een farmaconcern door een biotechbedrijf zal plaatsvinden.

Stalen zenuwen

Voor beleggers lijkt de biotechnologiesector een betere keuze om in te beleggen dan de farmasector. Bedenk echter wel dat er nog steeds veel kaf onder het koren zit en dat sentimenten een grote rol spelen. Koersbewegingen fluctueren sterk en vereisen stalen zenuwen. Een langetermijnvisie is hierbij noodzakelijk. Maar dan zal geduld ook beloond kunnen worden. Want de Microsofts van morgen zullen uit deze sector afkomstig zijn.

Klik hier...

Beursgenoteerde Biotech bedrijven in Nederland: www.crucell.com www.fornix.nl www.isotis.com www.pharming.com

Opmerkingen 1.000 keer sterker dan bestaande vergelijkbare middelen

Nieuw middel tegen ontkalking dat maar 1-2 keer per jaar geïnjecteerd hoeft te worden. Miljardenmarkt Toedienen van insuline zonder injecties, grensverleggend, miljardenmarkt

Exubera

DIABETES

Renovis

Cerovive

HARTINFARCT

Nieuwe behandelmethode in moeilijk te behandelen aandoening

Genentech

Lucentis

OOGAANDOENINGEN

Markt voor oogaandoeningen is door vergrijzing snel groeiende miljardenmarkt

Amgen

ABX-EGF

DARMKANKER

Volledig menselijke antistof. Mogelijke werking in meer kankersoorten

Onyx Pharm.

BAY-43

NIERKANKER

Dendreon

Provenge

PROSTAATKANKER

Meest voorkomende kanker bij mannen. Tot nog toe geen probaat middel gevonden. Miljardenmarkt door vergrijzing

Axonyx

Phenserine

ALZHEIMER

Revolutionair middel dat oorzaak aanpakt. Miljardenmarkt

Blokkeert groei tumoren door de blokkade van groei bloedvaten en celdeling

BRON: DE MELLO LIFE SCIENCE GROUP

Maandelijkse analyses van Marcel Wijma: magazine.iex.nl/medicalnieuwsbrief

B E L EGGI NGSFON DSEN

Trendy themafondsen? Het lijkt zo simpel: een fonds bouwen rondom een maatschappelijke trend. Toch zijn er nog niet zo veel aanbieders die themafondsen bieden.Wie op Morningstar.nl, Fundix.nl of Fundcoach.nl op thema wil zoeken, heeft het niet gemakkelijk … Johan Wiering

D

at thema’s onder beleggers zo weinig in de belangstelling staan, is jammer. Want is een onderneming die de tijdgeest mee heeft niet per definitie interessant? Neem bijvoorbeeld het feit dat mensen in de afgelopen decennia veel meer vrije tijd hebben gekregen. Boeiende ontwikkeling, toch? Maar alleen het Amerikaanse Invesco en het Belgische KBC hebben een op dit thema gericht beleggingsfonds. KBC Equity Fund Leisure & Tourism belegt bijvoorbeeld in McDonald’s, Carnival Corporation, International Game Technology en Fuji Photo Film.

Nieuwe energie

En wat te denken van het milieu? Naast duurzame fondsen zijn er fondsen die zich op een deelterrein specialiseren. Freddy van Mulligen

TOP 10 THEMAFONDSEN

Rendementen van beleggingsfondsen tot 22 oktober 2004, in %. Farmacie en gezondheidszorg 1 JAAR 3 JAAR

van de onafhankelijke beleggingsfondsensite Morningstar wijst op de nieuwe-energiefondsen van Merrill Lynch en Ohra. De huidige recordprijs van olie zou een prachtige voedingsbodem moeten zijn voor alternatieve bronnen als zonne- en windenergie. Maar na enkele magere jaren laten de rendementen van de zogenaamde nieuwe-energiefondsen ook dit jaar te wensen over. Volgens Van Mulligen moet je als belegger in nieuwe energie dan ook over een lange adem beschikken. Ad Schellen valt hem hierin bij. De fondsmanager van Ohra ziet vooral veel in toepassingsmogelijkheden die binnen afzienbare tijd tot omzetgroei en winstgevendheid kunnen leiden. Denk bijvoorbeeld aan producenten van zonnepanelen of van brandstofcellen voor draagbare elektronica (gsm en laptop) en voor kleinschalige energieopwekking. 5 JAAR

1 2 3

OHRA MEDICAL TECHNOLOGY FONDS OPTIMIX BIOTECH FUND ING HEALTH CARE FUND

16.9 -2.4 -0.4

10.6 -9.3 1.6 -45.0 0.2 -31.1

1 2 3

MERRILL LYNCH IIF NEW ENERGY FUND A2 $ ACC KBC ECO FUND ALTERNATIVE ENERGY ACC OHRA NEW ENERGY FONDS

14.0 11.8 7.9

0.4 -48.4 8.9 -33.3 -6.8 -54.8

1 2 3

KBC EQUITY FUND LEISURE & TOURISM ACC INVESCO GT LEISURE FUND E ACC PICTET F-LEISURE P ACC

6.6 1.5 2.9

3.7 -13.9 -1.9 -15.6 -3.1 -28.8

Nieuwe energie

Vrije tijd en toerisme

1 JAAR

1 JAAR

3 JAAR

3 JAAR

5 JAAR

5 JAAR

Bronnen: Fundix en Morningstar

Paradepaardje

Ook een ander deelsegment noemt Schellen: milieutechnologie. Zo groeit de vraag vanuit China naar waterzuiveringsinstallaties razendsnel. Vergrijzing boeit Van Mulligen minder. Volgens Schellen daarentegen, heeft dit met zorg gepaard gaande thema interessante groeivooruitzichten. Denk maar aan de ontwikkelingen in de

farmaciesector. Toch richt opnieuw slechts een enkeling als het Ohra Care Fonds zich op dit thema. En wat blijkt? In deze sector was het afgelopen jaar goed geld te verdienen, maar vooral door beleggingsfondsen die zich op Europa richten. Schellen haalt graag het Ohra Medical Technology Fonds voor het voetlicht. Gegeven de rendementen van de laatste jaren, zou je dit fonds als het paradepaardje van de Ohra themafondsen kunnen beschouwen. Technologiebedrijven in de medische sector kunnen productverbeteringen heel snel in om-

Als belegger in nieuwe energie moet je over een lange adem beschikken

zet en resultaat omzetten, maakt Schellen duidelijk. Dat ligt heel anders bij traditionele farmaciebedrijven en biotechnologiebedrijven, waar het omzetten van patenten in winstgevendheid vele jaren vergt.

Klik hier...

Tip! Maak uw eigen ranglijsten in de beleggingsfondsensectie op IEX.nl.

Voor feiten, cijfers en rankings kijkt u op magazine.iex.nl/beleggingsfondsen

COLUMN door Marcel Tak

Proosten of procederen Banken en verzekeraars huilen krokodillentranen over alle nieuwe regelgeving. Hadden ze maar betere producten moeten aanbieden. Maar toegegeven, beleggers mogen ook wel iets beter hun best doen.

Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en denkt met particuliere beleggers mee over de samenstelling van hun portefeuille en de (actuele) ontwikkelingen op de markten. Op IEX.nl recenseert hij beleggingsproducten in de rubriek 10 van Tak.

9

G

oede raad is duur. Goede regelgeving ook, althans als ik het Verbond van Verzekeraars mag geloven. Door de veelheid aan voorschriften lopen de kosten voor de financiële sector op tot 4,3 miljard euro. Hier en daar verhogen maatschappijen al hun kosten. De financiële sector huilt krokodillentranen. In het verleden faalden banken en verzekeraars in de nu door de sector bepleitte zelfregulering. Het voorbeeld rond de aandelenlease spreekt boekdelen. Niet altijd hebben partijen – laat ik het netjes zeggen – hoge prioriteit gegeven aan het fatsoenlijk voorlichten van de belegger. Erger nog, in veel gevallen waren het slechte producten die ze aanboden. Dat neemt niet weg dat bedenking tegen de toename van het aantal regels gerechtvaardigd is. Te veel geboden en verboden werken alleen contraproductief. Er speelt bovendien nog iets anders. Er is de afgelopen jaren sprake van een enorme toename van het aanbod

van financiële producten, Special Products genaamd. Het betreft producten waarbij de belegger bijvoorbeeld wordt gegarandeerd dat hij de hoofdsom nooit kan verliezen. Soms wordt na een bepaalde koersstijging de winst vast geklikt en kan niet meer verloren gaan. Deze producten kenmerken zich doordat de uitgevende instellingen naar hartelust variëren met gecompliceerde, afgeleide financiële instrumenten. Zo kunnen zij de oorspronkelijke risico-rendementverhouding van de onderliggende waarden wijzigen.

Belegger aan de bak

Regelgeving alléén om tot een betere voorlichting zelf over de werking van deze producten te komen is niet voldoende. De belegger moet er zelf ook naar streven meer kennis te vergaren om de werking van deze producten te begrijpen. Hoe? Goede beleggingsboeken, websites en cursussen zijn er voldoende. De belegger kan ook eens een jaarverslag van een fonds uitpluizen op zoek naar problemen, kansen en bedreigingen. De huidige generatie financiële producten is overigens niet te vergelij-

BIJNA EEN 10 VAN TAK

De drie beste beleggingsproducten van 2004 volgens Marcel Tak Cijfer TAKS TAXATIE

ABN AMRO TURBO CERTIFICATEN ABN AMRO GURU NOTE POSTBANK RENTEGARANT 1 NOTE

9,0 7,9 7,6

“Een waardevol aanvullend instrument naast de optie en de future” “Een origineel product, met toegevoegde waarde door het actieve beheer” “De meest aantrekkelijke in de serie van variabele renteproducten”

ken met de constructies die eind jaren negentig werden uitgegeven. Toen werden de risico’s onverantwoord opgevoerd om een zo hoog mogelijk rendementsperspectief te creëren. De belegger werd onvoldoende voorgelicht over deze risico’s. De huidige financiële producten werken precies tegengesteld. Uitgangspunt is nu meestal het beperken van de risico’s. Daarmee nemen de rendementsvooruitzichten uiteraard navenant af. De marketingafdelingen van financiële instellingen draaien op volle toeren om het verminderde rendementsperspectief te verdoezelen. Hoewel, ik moet toegeven dat de informatieverstrekking door de uitgevende instellingen de afgelopen jaren aanzienlijk is verbeterd. Dat neemt niet weg dat de belegger zich gemakkelijk op het verkeerde been kan laten zetten. Mijn advies is om vóór het kopen van zo’n product het eerst volledig uit te pluizen en vooral de rendementsbeperkende factoren te ontdekken. Heeft het product bijvoorbeeld een begrenzing voor de maximaal te behalen winst, of is de beloofde garantie geen 100% maar slechts 90%?

Klik hier...

Heeft u ook een garantieproduct dat u wilt voorleggen aan Marcel Tak? Mail het aan [email protected]

Lees de productrecensies van Marcel Tak op magazine.iex.nl/10vantak

VASTGOED door Kapé Breukelaar

Tien valkuilen

6. Kortlopend lenen Een korte rentevaste periode of een variabele rente zorgt voor lage rentelasten en een hoog verwacht rendement. Keerzijde is dat u flinke renterisico’s loopt. Een stijgende rente is in de regel slecht voor de vastgoedprijzen. Kies daarom voor projecten die de rente voor zeker 50% langdurig hebben vastgezet.

U kunt leuk verdienen aan vastgoed-cv’s, maar beleggen in panden is wel complexe materie. Wie het beste met zijn geld voor heeft, moet deze tien voetangels en klemmen omzeilen.

Kapé Breukelaar staat aan het hoofd van het onafhankelijke advieskantoor Capital Consult & Coaching. Tevens is hij voorzitter van de Vereniging van Onafhankelijk Financieel Planners (VOFP). Hij publiceert onder andere in De Telegraaf en Fiscalert. Binnenkort start hij een rubriek met recensies van CV-beleggingen op IEX.nl

H

et aantal aanbieders van vastgoedmaatschappen en CV’s is in recordtempo gestegen tot boven de vijftig. Dat kunnen goede en solide beleggingen zijn, maar ik raad u aan om scherp op deze tien punten letten.

1. Hoe courant is het pand? Een goede belegging in vastgoed start met de courantheid van het pand. Kijk goed naar de mogelijkheden om het pand ook aan andere huurders te kunnen slijten, de bereikbaarheid, de parkeergelegenheid en uiteraard de locatie. Hoe specifieker de aard hoe minder courant.

2. Beleggen of exploiteren? Sommige panden zijn erg afhankelijk van het bedrijf van de huurder. Denk aan golfbanen, een skibaan of een bungalowpark. Als de exploitatie verkeerd gaat, blijft u als belegger zitten met vastgoed dat u alleen tegen een fors lagere prijs kunt verkopen. De vorige exploitant heeft immers al bewezen dat het lastig is geld met dit vastgoed te verdienen.

3. Miraculeuze sprong Een aloude truc die we nog steeds zien: een aanbieder

koopt het onroerend goed eerst zelf en verkoopt het daarna door aan de maatschap voor een aanmerkelijk hogere prijs. Vraag naar de eigendomshistorie van het pand.

4. Hoge huur? Pand te duur! Vindt een aanbieder in de markt een pand waar nog een hoge huur op van toepassing is, dan werkt dat natuurlijk fijn door in het prognoserendement. Bij verkoop van het pand kunt u een onplezierige verrassing krijgen: de kans is groot dat de opbrengst lager is dan verwacht omdat de nieuwe eigenaar niet meer dezelfde hoge huur kan incasseren. Check dus of de gehanteerde huur marktconform is voor de regio.

5. Kosten, kosten, kosten Veel aanbieders zijn buitengewoon creatief met fee’s. Check in het prospectus wat u allemaal bij moet betalen. Alles buiten de overdrachtsbelasting, de gangbare makelaarskosten en een afsluitprovisie voor een hypotheek is verdacht. Denk bijvoorbeeld aan structureringskosten, marketingkosten, plaatsingsgarantiekosten, acquisitiekosten en dergelijke.

AANBIEDER

NAAM PROJECT

MINIMUM INLEG

Westplan Investors

Westplan Rental Fund II

Aefides

Vastgoed IV CV

€12.500

Homburg Participaties

Homburg Mortgage Bond 4

€15.000

Holland Immo Group

X/Woningfonds CV

€15.000

Phanos Capital Group

Hof van Saksen

€10.000

Haerzathe Investments

Haerzathe Investments 1 CV

€25.000

Annexum

Vastgoed Fundament Fonds

€50

De Lemmens Groep

Mercator Park Vastgoed N.V.

€15.000

$50.000

7. Enkelvoudig of IRR Omdat bij veel projecten de verkoopwinst aan het einde van de looptijd zit is het van belang de tijdwaarde van geld mee te nemen in de rendementsberekening. Vergelijk projecten daarom ook op de Internal Rate of Return. Veel aanbieders adverteren met het enkelvoudige rendement, dat hoger uitkomt.

8. U het risico, wij de winst Pas op met vastgoedobligaties met een ‘gegarandeerde rente’. Die garantie is vaak boterzacht want de vennootschap die de obligaties uitgeeft staat in de regel bol van de schulden. Wordt het project een succes dan vloeit de echte winst in de zakken van de aanbieder. Gaat het fout, dan zit u met het verlies.

9. Preferent betekent delen De term winstpreferentie klinkt als een voorkeursbehandeling. In werkelijkheid moet u het rendement boven een bepaald percentage met anderen delen. Geen probleem bij projectontwikkeling, wel bij een belegging in kantoren of winkels.

10. Leegstand verdoezelen Leegstand levert niets op. Vaak wordt een huurgarantie gegeven door de verkoper, waardoor u in een vaste periode toch de huur ontvangt van de leegstaande ruimte. Soms wordt de leegstand weggestopt in een prospectus, bijvoorbeeld bij winkelcentra. De reden: leegstand in een winkelcentrum is vaak het begin van het einde.

Het meest actuele aanbod van CV’s vindt u op: magazine.iex.nl/cvagenda

FAQ

K L I K

Hoe goed kent u IEX.nl? Op ontdekkingsreis door de schat

Hoe...houd ik mijn werkelijke portefeuille bij op IEX?

Waarom zelf prutsen met uw afschriften of in Excel als IEX het ook voor u kan doen? Voer uw aandelenportefeuilles eenvoudig in en u ziet iedere dag online hoe u ervoor staat. 1. In het hoofdmenu van IEX. nl, ziet u de keuze “Mijn IEX”.

3. Aan het eind van de kopregel waar “IEX Vrije portefeuilles”

staat, ziet u een icoontje met een +/-teken. Klik hierop om een nieuwe portefeuille aan te maken.

ook opgeven nadat u uw posities heeft ingegeven. Het bedag moet dan gelijk zijn aan de som van de ingegeven posities, plus eventueel vermogen dat u als kasgeld achter de hand houdt. U kunt (via het potlood-icoontje op de regel “banksaldo”) uw gestorte bedrag altijd aanpassen door bij te storten of geld op te nemen. 7. U kunt nu effecten kopen. Wat u nodig hebt zijn de trans-

4. U kunt nu een naam plus en korte beschrijving invoeren.

Als u dat aanwijst met uw muis, rolt er een menu uit. Klik daarin de keuze “watchlist/portefeuilles” aan.

5. Hierna komt u in uw portefeuille terecht, waar nu nog niets in staat. 6. Aan het eind van de regel “banksaldo” ziet u het icoontje

2. Er kunnen nu twee dingen gebeuren. Als u nog niet bent

ingelogd als lid van IEX, krijgt u nu een scherm waarin wordt gevraagd om uw mailadres en password. (Nog geen lid? Meld u dan snel aan via de link op datzelfde scherm!) Als u wel bent ingelogd, verschijnt nu een pagina waarop u een overzicht van uw Vrije Portefeuilles, Beursspelportefeuiles en uw watchlist aantreft.

“O/S” Dat staat voor opvragen en storten. Klik hierop om uw startkapitaal te storten. Let goed op hoeveel u hier aangeeft, want uw rendementen worden berekend ten opzichte van dit startkapitaal. Het bedrag kan hetzelfde zijn als het kapitaal waar u ooit mee begonnen bent, de som van alle aanschafbedragen van uw posities, uw vermogen aan het begin van dit kalenderjaar of – als u vandaag wilt beginnen op nul procent – de som van al uw huidige posities. In dat laatste geval kunt u het bedrag

actiegegevens van uw huidige portefeuille. Deze transacties kunt u nu exact nabootsen in uw nieuwe IEX-portefeuille. Ofwel door in uw portefeuille op “doe een transactie” te klikken en vervolgens het aandeel van uw keuze op te zoeken, ofwel door naar het fonds te gaan via de menukeuze “koersen”. 8. Op de pagina met basisgegevens van het betreffende

aandeel klikt u – rechts naast de grafiek – op “naar portefeuille”.

9. In het transactiescherm dat u nu te zien krijgt kunt u

alle specificaties per transactie aangeven: datum, prijs, transactiekosten, aantal stukken en een eventuele motivatie (ook handig voor koersdoelen en stop-losses). Let op: als de optie “controleer de prijs” staat aangevinkt, gaat het systeem voor u na of de betreffende prijs op de bewuste datum inderdaad op het bord heeft gestaan. 10. Herhaal de procedure voor al uw posities. In uw porte-

feuille kunt u iedere regel vervolgens naar believen corrigeren (door op het potloodje te klikken) of een gedetailleerde transactiegeschiedenis opvragen (via het vergrootglas).

H I E R

kamers van de grootste beleggingswebsite van Nederland Hoe...analyseer ik aandelen?

Natuurlijk kunt u op IEX.nl de wereld aan beurskoersen vinden. Vertraagd of real time, al naar gelang uw lidmaatschap. Leuk, maar er is heel wat meer te vinden over de belangrijkste Nederlandse aandelen. Klikt u maar eens op een wilekeurig aandeel. 1. Het koersenscherm. Natuurlijk vindt u hier de laatste

koers, een overzichtelijke grafiek en de gegevens van de handelsdag. Als extra service op deze pagina vindt u ook gratis het diepteboek (vijf regels) van openstaande orders, plus de laatst gedane transacties (time & sales) 2. Historische koersen. Als u naast de grafiek op “historisch”

3. Insider-transacties. Via de tab “profiel” komt u terecht op

op de tab “research” voor het overzicht.

7. Kerncijfers. Omzet, resulta-

een pagina waar de belangrijkste gegevens over het bedrijf staan vermeld. Onderaan vindt u de laatste transacties door insiders, zoals die worden gemeld bij de AFM.

ten en belangrijkste ratio’s van de laatste vijf jaar in een helder overzicht. Eveneens onder de tab “research”.

4. Wat verdient de CEO? Het aandelen- en optiepakket van

8. Technische analyse. Aan de technische analyses van Geert

de topman, evenals zijn (of haar) salaris, te vinden onder de tab “profiel”.

Jan Nikken is zelfs een complete sectie van IEX gewijd. U vindt het snel door in het hoofdmenu “opinie” aan te wijzen en vervolgens de keuze “Technische analyse” aan te klikken. Op deze pagina’s staan analyses van alle Amsterdamse en Europese hoofdfondsen.

5. Activiteiten-overzicht. Wat doet het bedrijf precies en hoe zijn de activiteiten verdeeld? Een fact sheet van een A4-tje, onder de tab “profiel” 6. Analistenopinies. De laatste adviezen, koersdoelen en

klikt, kunt u de koersgegevens van meer dan vier jaar terug vinden.

winstverwachtingen van alle banken en effectenhuizen. Klik

Nog geen lid van IEX? Meldt u aan op www.iex.nl/leden

De slimme fondsselector

In een scherm met koersen op Euronext (bijvoorbeeld AEX of Midkap) staat rechtsboven een pull-down menu met een aantal handige criteria om ranglijsten mee aan te leggen. Een ideaal hulpmiddel om snel fondsen met bijzondere koerspatronen of handelsactiviteit op te sporen. Zo kunt u selecteren op • Uitzonderlijk hoge volumes • Snelle stijgers en dalers • Recente breakouts, omhoog en omlaag • Opvallend grote en kleine spreads tussen bied- en laatprijzen

VOLGEND NUMMER magazine

A d ve r t e e r d e r s

Zelf beleggen of uitbesteden? • IEX duikt in de wereld van de managed accounts, private bankers en performance fees • Overzichten & kosten • Strategieën om zelf beter te kunnen beleggen Checklist voor de keuze van een vermogensbeheerder • Nieuw: de IEX vermogenspitch • Plus: de vaste columns, overzichten en rubrieken IEX Magazine verschijnt weer op 26 februari 2005 Wilt u het volgende nummer van IEX magazine kostenloos* thuis bezorgd hebben? Ga naar www.iex.nl/leden *IEX magazine ligt ook in de winkel voor 4,95 euro

Alex 4 Annexum 11 Beleggingssoftware 70, 71 Binck 2,3 Delta Lloyd 15 DWS 6 Eurex 69 Euro American Investors 43 Fidelity 72 Financiële cursuskalender 44 Finles 83 Fundix beleggingsfondsencompetitie 71 Futuresmatch 66 Global State 22 Grand Canyon 76 Guruwatch 67 Homburg losse bijsluiter IEX ledenservice 81 IEX op Tournee 80 Intereffekt 64 MarketXS 27 De Nederlandse Wijnbeurs 37 Ohra 27 Optiecompetitie.nl 66 Optimix 4 Bank Oyens & van Eeghen 65 Rabo Groenbank 75 Research Unlimited 56 Robinia Gold 38 Robeco 84 SNS Fundcoach 12 Tostrams Groep 21 Trilab 28 Wijs & van Oostveen losse bijsluiter

IEX op Tournee

speciale cursussen voor leden

Beter beleggen?

Ja, ik wil beter beleggen en neem daarom deel aan IEX op Tournee, een serie workshops, seminars en cursussen die onder leiding staan van IEX-columnisten en andere gezaghebbende, professionele beleggers Kijk voor meer informatie en de kalender op: www.iexoptournee.nl

INSIDER

Bankje Verwisselen

De golden handcuffs zijn ook niet meer wat ze geweest zijn. In de topdagen keek je wel uit om voor de jaarlijkse bonus-bonanza je ontslag aan te bieden, maar die pot zit dit jaar niet al te vol bij de meeste huizen. En dus is Bankje en Verzekeraartje Wisselen al een half jaar het favoriete spelletje van het Damrak.

A

lhoewel, noem het maar stoelendans, want terwijl de transfercarroussel steeds sneller draait zijn er steeds minder paardjes over om op te zitten. Felix Lanters, een van de spelbepalers binnen ABN Amro Asset Management vond na zijn abrupte vertrek afgelopen zomer nog emplooi bij Theodoor Gilissen. Maar van Marnix Vriezen, de beoogd en de facto opvolger van Jaap van Duijn is sinds zijn toch wat lullige vertrek bij Robeco niets meer vernomen. Gek genoeg was daar niet eens sprake van

minder stoelen om op te zitten, want CEO George Möller, zelf net binnengefladderd van Euronext, splitst de top-beleggersfuncties zelfs op onder meer mensen. Teveel voor Vriezen, die trouwens nog niet in ons vizier is heropgedoken.

gingsexpertise geen kwaad kan. Op de een of andere manier brengt ons dat in gedachten bij Kempen & co. Eerst verdween smallcapkoning Willem Burgers daar in een mist van verdachtmakingen, later leverde partner Albert van Dedem na een paar maanden sabbatical de sleutels van de executive bathroom in bij de nieuwe chief Wiet Pot (de man die naamtechnisch het enige juiste deed door van Engeland naar Nederland te verhuizen). Van Dedem vertrok naar NIB Capital met een volledig team – en vast wel een handjevol klanten. Maar Wiet zit niet stil. De vastgoeddesk krijgt binnenkort een flinke adrenalineinjectie met de komst van de brick boys van IEX, Remco Vinck en Ward Kastrop. Onderweg kunnen ze even zwaaien naar broker Victor Goossens die van Kempen naar hun vorige werkgever Petercam vertrekt.

Ook van Frits Moolhuizen – een van de Grote Namen binnen ING Investment Management – hebben we na een omfloerst vertrek niets meer gehoord. Vreemd allemaal, want we kennen wel een handjevol huizen waar een beetje beleg-

De grootste vis die Pot de laatste tijd aan de haak sloeg heet Joof Verhees. De managing director van Rabo Securities ontvluchtte de Rembrandttoren, waar ook aardig wat geschoven wordt. Nadat technisch analist Gökhan Erem – bekend van

IEX – daar naartoe scooterde vanaf Fortis, verhuiste small- en midcapspecialist Michel Aupers van Rabo juist naar het rozemarmeren Fortis-fort aan het Rokin. Over kantoren gesproken: een paar analisten die onlangs naar een bijeenkomst bij ABN Amro gingen, zagen tot hun niet geringe verbazing INGbestuurder Fred Hubbell het ABN-hoofdkwartier binnen wandelen. Zou de Amerikaan zich een paar deuren hebben vergist op de Zuidas, of...? En dan is er natuurlijk nog C&E Bankiers, dat haar status aparte binnen ING inruilt om onderdeel van Van Lanschot te worden. Vooral saillant voor beleggingsboegbeeld Theo Kraan die wordt herenigd met Floris Deckers. Die is nu CEO van Van Lanschot, maar daarvoor de man die Kraans vertrek bij ABN Amro afdwong, na vele jaren zieltjes winnen voor de bank op duizenden beleggingsavondjes in het land. No hard feelings, want het lijkt wel snor te zitten met de positie van Kraan. Het nare van banken is dat je daar ook nooit echt zeker van kan zijn.