Het héle verhaal. m a g a z i n e. van beleggers voor beleggers

I E X m a g a z i n e • j a a r g a n g 4 • n u m m e r 2 • f e b r u a r i

magazine

C o r n é v a n Z ei j l o v e r S h e l l e n d e o l ie p r i j s

jaargang 4 • nummer 2 februari/maart 2007 m 4,95

/ m a a r t

van beleg gers vo o r b e l e g ge r s

2 0 0 7

Bling Bling

A E X 5 0 5 , 5 9

Zilver, koper, diamant en andere avonturen buiten de aandelenmarkt

– 1

Aandelen in analyse

f e b r u a r i

HAL, HES Beheer, Apple, Philips, Numico

2 0 0 7

Hippe sector

20% èn toch defensief met infrastructuur

Financieel denker

Jaap Koelewijn: “Een goed gevoel over een aandeel? Onzin!”

Het héle verhaal www.iex.nl

I N H O U D

44 34 Goud – The Story

Psst, goud kopen? De magische aantrekkingskracht van goud duurt onverminderd voort. Ook beleggers zijn nog steeds op zoek naar dat ene goudbedrijfje dat duizenden procenten stijgt op de beurs en ja, die zijn er. Want goud is allang geen onderpand meer voor giraal geld. Goud is zelfs geen perfecte putoptie op de aandelenmarkt. Goud is goud. Op pagina 44 - 49 leest u alles over de totstandkoming van de goudprijs, de mythes rond goud, acht manieren om in goud te beleggen en de visie van tien beursexperts.

Aandelen in dit nummer

Agfa-Gevaert: 29 Alanheri: 8 Alcoa: 40 Anglo American: 36 Antonov: 8, 10 Apple: 24 BHP Billiton: 36 Brunel International: 18 Carnaval: 15 China Mobile: 14 Eastern Platinum: 41 Firestone Diamonds: 37 Gail: 65 General Electric: 27 HAL: 22 HES Beheer: 8, 46 Inco: 38 Numico: 20 Pan American Silver Company: 39 Petra Diamonds: 37 Phelps Dodge: 41 Philips: 26 Rio Tinto: 36 Siemens: 27 Silver Wheaton Corporation: 39 Snam Retegas: 64 Sohu: 14 Southern Copper Corporation: 41 Terna: 64 Tiffany & Co: 37 Umicore: 40 VNU: 16 Xinao Gas: 65 ZincOx: 40

Bling Bling

Zilver, platinum, koper – er blinkt veel meer dan goud. Veel edelmetalen en industriële metalen hebben een koersrit achter de rug die veel indrukwekkender is dan goud. Hoe u in deze metalen kunt beleggen, leest u op pagina 34 - 41.

14 52 Inside Henderson

Het hoofdkantoor van een grote vermogensbeheerders is dé plek om op zoek te gaan naar nieuwe beleggingsstijlen en aandelentips. iex ging daarom op bezoek bij Henderson Global Investors en zette daar een drietal fondsmanagers op de praatstoel.

Ik pas niet in een keurslijf

Jaap Koelewijn is één van de bekendste gezichten in de financiële wereld. Het stadium van de aandelentips is hij voorbij, maar hij kan zich nog ouderwets opwinden. “De Nova Top-5 werd gefilmd in een casino. Wat zegt dat over je vak?”

v a n b e l e gg e r s

v o o r b e l e gg e r s



Ron Belt



Brunel International



Jacques Potuijt



Numico en HAL



Corné van Zeijl



Arnoud Wolff



Maud van der Salm



Warrum Buffet

24 Big Apple

26 Facelift Philips 30 Twee vaten per Chinees 32 Op hete kolen 64 Het grote geld 66 Plons!

18 Bedrijfsbezoek

20 Aandeel van de Maand

plus 7 8 42 55 57

Editorial Snapshots De wereld volgens iex De uitslag van de quiz iex Top 40



ED I TO R I A L

Het gouden mysterie

I

k zal het maar eerlijk zeggen: ik ben geen gold bug. Verre van zelfs. Ik heb de logica van de goudbelegger nooit kunnen volgen. Ik heb het echt geprobeerd, maar ik zie het gewoon niet. Niet als commodity en niet als vluchthaven. Anders dan koper of platina heeft goud nauwelijks een aanwijsbaar nut. Zeker driekwart van de mondiale afzetmarkt bestaat uit sieraden en decoratie. Daarmee staat het als belegging op gelijk niveau met andere luxe-artikelen als Gucci-tasjes of dure wijnen – uiteindelijk bepaalt het wankele evenwicht tussen vraag en aanbod of je eraan verdient. Bij goud betekent dat simpelweg dat wij en vooral de goudgekke Aziaten bij elkaar meer goud moeten kopen dan de mijnbouwers en centrale banken op de markt brengen. Die mondiale markt is zo gefragmenteerd en ondoorzichtig dat slechts weinigen – en ik al helemaal niet – er een zinnige voorspelling over durven doen. En dan is er nog de magie van goud als hedge. Als aandelenmarkten of de dollar instorten of de inflatie de pan uit rijst, zo claimen de bugs, zullen hele volksstammen vluchten in goud. Zou best kunnen, maar ik begrijp eerlijk gezegd niet waarom iemand dat bij zijn volle verstand zou doen. Wat heb je in tijden van crisis aan een grotendeels nutteloos metaal, dat geen rente uitkeert en geen aanwijsbare monetaire functie meer vervult? Een vat olie in de kelder lijkt me dan zinvoller. En als de prijs van goud in zulke tijden wel door het plafond gaat, omdat iedereen in de gouden Pavlov-reactie schiet, wat gebeurt er dan met de sieradenhandel? Die zal dan toch wel knarsend tot stilstand komen? Enfin, u begrijpt, de goudmarkt is mij te mysterieus. Maar tegelijkertijd zijn er maar weinig markten leuker om te volgen. De goudhandel is een onuitputtelijke bron van sterke verhalen, archaïsche rituelen, complottheorieën en mistige praktijken, kortom, alles wat schrijven over deze wereld zo spannend kan maken. Geen betere beleggings-wildwest dan een riskant avontuur in goudmijnaandelen ergens in Verweggistan. De kans dat zo’n gat in de grond uiteindelijk bodemloos blijkt is groot, maar dat geldt ook voor een willekeurig oer-Nederlands biotechaandeel. En met beide kun je ook een mega-klapper maken. Vergeef me als ik even pas, maar schroom niet, als u van een gokje houdt, om uw Leidse reageerbuizen eens af te wisselen met wat Afrikaanse goudgravers. Pieter Kort Hoofdredacteur iex

Think Binck

D

e helaas nog niet-bestaande prijs voor meest alerte ceo van 2007 gaat naar directeur Kalo Bagijn van Binck Bank. In het Financieele Dagblad meldde hij iedere dag te beginnen met een bezoekje aan iex – en het Binck-forum in het bijzonder. Terecht natuurlijk, en hij werd daar zelfs persoonlijk klokkenluider mee in een voorkenniszaak die alle kranten heeft gehaald. Bagijn zag op het forum de exacte kwartaalresultaten uit het concept-persbericht staan, die daar waren gepost door ene Bert Ploeg, die al drie dagen voor publicatie het persbericht bleek te hebben ingezien. Het lek bij Binck, in de vorm van commissaris Charles Langereis, was snel boven water – en al even snel de laan uit. Of en op welke gronden de verspreiders van deze voorkennis nu worden vervolgd is nog niet duidelijk. Het is balen voor Binck, maar we buigen voor Bagijn.

In

Uit

Waarom?

Saai en grijs

Flitsend en kleurrijk

Van der Veer rules! Google valt tegen.

Beursgang

Beursexit

Eerste beursgangers VS zijn klappers en private equity zoet naar exits.

Staal

Staal

Dag Corus, welkom Mittal.

Gratis

Betaald

Gratis website iex.nl maakt de beurspagina in gratis krant De Pers.



HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.SNAPSHOTS.SNAPSHOTS.S N A P

Drie smallcapkoningen

Frans Faas Faas, Burgers en Van Vlaardingen. Drie smallcapkoningen betreden met nieuwe beleggingsfondsen het toneel van de kleinere Nederlandse aandelen. En dat gaat met grote stofwolken gepaard. Dat de smallcap-rally over is, blijkt dé misvatting van het afgelopen jaar.

N

atuurlijk zijn de Nederlandse smallcaps hoofdzakelijk blij met de interesse van Orange Oranje Participaties en Delta Deelnemingen Fonds en van Todlin en Darlin (fondsen van Frederik van Beuningen). Maar er komen meer spelers bij. Zo heeft de activistische belegger Frans Faas

  

!LANHERI

     







sinds kort de hand achter een nieuw beleggingsfonds Recalcico. And, the boss is back, de voormalige smallcap-koning Willem Burgers is aangemeerd bij het nieuw opgerichte Add Value Fund van Keijser Capital. Voeg daarbij de activiteiten van ex-Robeco European Midcap-beheerder Arnoud Wolff die de Duitse en Nederlandse microcap-wereld afspeurt naar buitenkansjes en Daan van Vlaardingen (ex-Orange Wine Fund) met zijn Monolith Investment Management en de conclusie is duidelijk. De echte beleggers vinden klein nog steeds hartstikke fijn. Deze beleggers hebben een grote gemene deler: de speurtocht naar ondergewaardeerde aandelen. Wolff zoekt zijn heil bij de mediaschuwe beursbloempjes, onder anderen hes Beheer (pagina 32) en Brill. Faas is druk bezig zijn portefeuille op te bouwen en volgt hetzelfde spoor. Inmiddels blijkt uit wmz-meldingen dat hij 5,17% in Porceleyne Fles en 30,5% in zadenhandelaar Alanheri opgebouwd heeft. Met name dat laatste wekt alom verbazing. In beide gevallen zeggen de ondernemingen ‘geen idee te hebben’ waarom Recalcico dit belang opgebouwd heeft. Faas weigert de pers iets wijzer te maken.

Pek en veren

Het meest in het oog springend is wel de terugkeer van Willem Burgers, het voormalig boegbeeld van smallcappend Nederland, die na een wat te informele one on one door de toezichthouders met pek en veren werd afgevoerd. Omdat de minimale inleg in zijn Add Value Fund 50.000 euro bedraagt, heeft hij van Big Brother nu niets te duchten. Wie 50.000 een te hoge Frans Faas meldt drempel vindt, 30,5% belang hoeft in elk geval niet bij Faas aan te kloppen, want die vraagt een tienvoudige inleg. Dat impliceert meteen dat Faas vermoedelijk voorlopig nog niet uitgeshopt is.   

Small Cap Saloon

Boven Jan

D

e 10 Euro Portefeuille van de Small Cap Saloon is weer helemaal Boven Jan. Dat is bijzonder, want een maand of vier geleden stond de portefeuille een slordige 28% in de min, de kleingruthausse ten spijt. Links en rechts spoten smallcaps omhoog, maar barman Sjors Teut wist ze allemaal vakkundig te omzeilen of net voor de koerssprong uit de portefeuille te smijten. Sopheon bijvoorbeeld werd een maandje voordat het 92% op één dag won geliquideerd. En met de versnellingsbakkenbrokkenpiloot Antonov werd weliswaar een leuk ritje gemaakt, maar winstnemen op een koers van 73 eurocent blijkt achteraf niet zo heel slim, aangezien het aandeel daarna in een bijna loodrechte lijn tot 1,90 euro opliep. En toch… De koerswijziging om de portefeuille meer te concentreren werpt sinds de eerste dagen van december bijna dagelijks vruchten af. Slechts drie fondsen hield Sjors Teut nog in portefeuille en die liggen ein-de-lijk goed in de markt. Nou ja, lagen goed in de markt, want met name Laurus en Qurius lijken het beste even achter de rug te hebben. Ook het derde aandeel, Ctac, hijgt uit na een flinke polsstoksprong. De portefeuille noteert na het recente uitbollen nog net in de plus. Op de bar ligt nu een flap van tien euro trots te pronken, met daarnaast nog drie munten van twee eurocent. De vingers van Sjors Teut jeuken alweer. Small Cap Saloon 10 Euro Portefeuille

Beurs, broker, brekebeen “Psst, grondstofje kopen?” Olie is gewoon bij het benzinestation te krijgen en de meeste metalen zijn te koop bij de oudijzerwinkel, maar grondstof-termijncontracten koopt de gemiddelde Amerikaan op de New York Mercantile Exchange.

D

e New York Mercantile Exchange (nymex) is het handelsplatform voor de termijnhandel in olie, stookolie, gas, aluminium, koper, zilver, palladium, platinum en goud. En de rest van de verhandelbare grondstoffen. Want naast energie en metalen kunt u op de nymex ook terecht voor de zogeheten soft commodities als cacao, koffie, katoen en suiker. Kortom, voor alles wat in 2006 hot was en dat ook dit jaar zal blijven. De nymex, anno 1872, is dan ook niet zomaar een achterbuurtbeursje voor geitenwollensokkenbeleggers. Hier gaat grof geld over tafel.

Record na record

Wie denkt dat de grondstoffenrally over is, of op z’n laatste benen loopt, heeft het mis. nymex meldde op 4 januari van dit jaar nog een nieuw dagvolumerecord in de handel in goud, koper en zilver. De cme Globex haalde een volume van ruim 595.000 contracten. Het oude record was pas een maand uit en stond op 593.000 contracten (7 december

2006). Vijf dagen later, op 12 januari werd een record genoteerd in het aantal verhandelde crude-oil contracten: 800.000 terwijl het oude record op 657.000 stond. Dat record was trouwens pas drie dagen oud. Met zoveel handel kan het niet anders dan dat nymex zelf goede zaken doet. De beurs profiteert natuurlijk volop van de grondstoffenhausse waarbij record na record sneuvelt. Hoewel nymex al 135 jaar oud is, heeft de beurs pas een krappe twee maanden een eigen beursnotering. De ipo ging niet onopgemerkt aan Amerikaanse beleggers voorbij. Beleggers grepen de gelegenheid maar al te graag aan om aandelen nymex te kopen. Dat nymex goede zaken doet is immers een no brainer bij zoveel aandacht voor grondstoffen, metalen en soft commodities.

Tweede versnelling

Op 16 november ging nymex naar de New York Stock Exchange. Een week voordat het zo ver was, werd de bandbreedte voor de openingskoers 11% hoger gezet. Er werden 6,5 miljoen aandelen verhandeld en de ipo werd fors overtekend. Van de kleine tweehonderdipo’s die Amerika in 2006 beleefde, was nymex de beursgang met de grootste koersknal op de eerste handelsdag. Zelfs de hete kip van Chipotle (+100% op

no more nymex

 

 

Aankoopkoers

Huidige koers*

Ctac

4,63

5,77

Laurus

3,31

2,69

Qurius

0,89

1,6 10,06

Startbedrag 10,00 euro, rendement 0,6% *peildatum 23 januari 2007

  





©©©©





nymex kwam op 17 november 2006 naar de beurs voor 59 dollar. Na een koersexplosie op de eerste handelsdag is het enthousiasme van beleggers iets afgenomen.

de eerste handelsdag) moest voor de commodity-cowboys buigen. Het aandeel sloot de eerste handelssessie af op 133 dollar, een koerswinst van 125% ten opzichte van de openingskoers van 59 dollar, nadat het intraday zelfs op 152 dollar piekte. Opvallend genoeg is het aandeel in de eerste twee maanden van haar beursbestaan weinig volatiel geweest. nymex fluctueert keurig binnen de bandbreedte tussen 115 en 130 dollar. De vraag is daarmee gerechtvaardigd of nymex nu nog koopwaardig is, omdat het onwaarschijnlijk lijkt dat de grondstoffenrally nog een versnelling hoger kan schakelen. De cijfers over het vierde kwartaal en heel 2006 (voorbeurs op 31 januari 2007) zullen ondertussen een tipje van die sluier hebben opgetild en duidelijk hebben gemaakt of de volumes verder aanzwellen en mogelijk ook wat nymex van de komende kwartalen verwacht. Maar, zo simpel is het spel nu ook weer niet, want nymex rust niet op de lauweren. De beurs maakte op 19 januari bekend een belang van 19% te hebben genomen in Optionable, een gas- en energiebroker. Zo wil nymex haar belang in de optiemarkt uitbreiden. Naast handelsplatform wordt nymex zo ook een beetje broker. Of dat voorkomt dat het aandeel nymex na het uitrazen van de grondstofhausse als brekebeentje door het leven moet, is nog maar de vraag.



HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.SNAPSHOTS.SNAPSHOTS.S N A P

Geef door die snor Snorren zijn uit, kijkt u maar naar de foto’s van topmannen in de iex Top-40 (zie pagina’s 57 – 62). Dat vinden we jammer en daar gaan we op geheel karakteristieke iex-wijze dan ook iets aan doen.

I

n deze nieuwe rubriek stellen we maandelijks een topman voor van een small- of midcapaandeel waarbij u als aandeelhouder snor zit. Een aandeel dat een megaorder weet binnen te halen, een fikse koersstijging heeft gerealiseerd, een prachtige waardescheppende overname heeft gedaan, een superdividend uitkeert of op enige andere wijze haar aandeelhouders in de watten legt. De eerste snor wordt digitaal uitgereikt aan Roumen Antonov, de bedenker van de traploze versnellingsbak waarmee het gelijknamige Antonov al jaren aan de weg timmert. Tot voor kort zonder veel succes, want Antonov slaagde er in haar beursbestaan nog nooit in winst te maken

en zelfs omzet was in de meeste kwartaalverslagen volstrekt onvindbaar. Maar het tij lijkt te keren. Het Chinese Geely sloot een licentie-overeenkomst af en betaalt daarvoor 900.000 keiharde euro. Voor elke geproduceerde versnellingsbak komt er nog eens een (nog onbekend) bedrag bij. Wat de toekomst brengt, blijft ongewis. Maar de afgelopen twee maanden zat u bij Roumen Antonov he-le-maal snor. Het aandeel vloog omhoog van iets meer dan 50 cent naar 1,90 euro. Dat Antonov nu weer voor 1,40 euro (23-1-2007) over de toonbank gaat, mag de pret niet drukken, en de snor evenmin.

+ 180%

R

10

Stemlokaal

H

Kort Door De Bocht-Index

itskes is dankzij Quivest grootaandeelhouder in Antonov en speelt met dat bedrijf een merkwaardig spel, door als grootaandeelhouder verkooplicenties te kopen van Antonov voor de Duitse markt. Dat kost een beetje, maar levert nog meer op omdat de koers op het nieuws fors opliep. Merkwaardig, want échte omzet leverde het Antonov niet op. Sterker nog, als Antonov zijn versnellingsbakken in Duitsland weet te slijten, gaat Quivest er met de poet vandoor. De hoop van alle partijen is erop gevestigd dat Quivest het product beter weet te verkopen dan de bedenker ervan. Bert Ploeg is (nog) geen Ritskes, maar rijdt samen met Bob Sijt-

Gaat u gerust naar de piramides van Gizeh, bij Caïro. U loopt daar nauwelijks gevaar wegens losrakend gesteente. Maar de wijnpiramide van Bordeaux Advisory waarvoor we in iex magazine waarschuwden, begint te wankelen.

et voormalig Amsterdamse Bordeaux Advisory verhuisde in het voorjaar van 2006 naar Luxemburg, nadat een aanvraag voor een Wfd-vergunning (Wet financiële dienstverlening) niet was verleend. Vanuit het Luxemburgse mag wijn nog wel aangeboden worden zonder vergunning, mits de contracten 50.000 euro of meer bedragen. Het was daarna een tijdje stil, maar sinds enkele weken druppelen de soms boze, soms wanhopige emails weer binnen op de iex-redactie. En de gelijkenis tussen al die berichten van beleggers die vrezen hun geld kwijt te zijn, is frappant. Er is sprake van een vijfstappenplan.

snorzeker Hebt u tips of suggesties voor de maandelijkse nominatie? Stuur dan een email naar redactie@ iex.nl onder vermelding van ‘Geef door die snor’ en natuurlijk de naam van de topman inclusief korte argumentatie. Over de uiteindelijk snoruitreiking kan niet worden gecorrespondeerd.

Wat is dat toch met die autocoureurs? In het vorige magazine belichtten we de handel en wandel van Marius Ritskes, eigenaar van het investeringsvehikel Quivest nv en nu duikt een nieuwe naam op: Bert Ploeg.

Piramide wankelt

hoff voor het Honda bpr Team. Dat team ging meerdere keren de strijd aan met bekende namen als Allard Kalff en Tim Coronel. Maar Ploeg en Sijthoff zitten ook samen met een aanzienlijk belang in Binck en raakten eind januari in opspraak omdat Ploeg een jaar eerder op het Binck-forum van iex.nl onder het alias bpr voorkennis verspreidde. Die kennis had hij – vrijwel zeker – gekregen van Bob Sijthoff, die weer vriendjes is met de inmiddels afgetreden commissaris Charles Langereis. Bij het ter perse gaan van dit nummer lopen de onderzoeken nog, de iex-redactie hoopt stiekem 16 februari meer te horen, tijdens de perspresentatie van rtl7 in Hilversum, waar het nieuwe raceseizoen wordt afgetrapt met onder anderen Olav Mol, Allard Kalff en Christijan Albers. Tot die tijd houden we het er op dat de gemene deler van beleggen en racen vooral in het racen zit. En in het kort door de bocht gaan.

1.

Investeerders hebben een overeen komst gesloten en willen na afloop van de termijn (meestal twee jaar), de winst verzilveren.

2.

Bordeaux Advisory is nauwelijks bereikbaar, reageert niet en probeert op die manier de boot af te houden.

3.

Lukt het de consultant te spreken te krijgen (de aanhouder wint) dan meldt deze steevast dat de wijn weliswaar in waarde gestegen is, maar dat er momenteel geen koper voor gevonden kan worden en stelt voor dat de cliënt de partij nog een jaar aanhoudt.

4.

Als de cliënt volhoudt dat hij van deze partij af wil, is Bordeaux Advisory bereid de wijn terug te kopen, maar alleen op voorwaarde dat de cliënt geld bijstort in ruil voor een andere partij wijn. De cliënt krijgt voor zijn bijstorting een

groter papieren bezit (dat evenwel ook onverkoopbaar blijkt).

5.

Gaat de cliënt met die voorwaarde niet akkoord en doet hij een beroep op de terugkoopgarantie van Bordeaux Advisory, dan zegt Bordeaux Advisory de wijn thuis te bezorgen en zo de zaak af te handelen. Die wijn heeft echter een winkelwaarde van vaak minder dan 10% van de papieren waarde volgens Bordeaux Advisory. De client is dan 90% van zijn geld kwijt, en de andere 10% zit in flessen.

Kleine kopers

U mag zelf uw conclusies trekken uit deze zich repeterende gang van zaken. Wij kunnen ons in elk geval niet aan de indruk onttrekken dat de eerste haarscheuren in de wijnzakken van Bordeaux Advisory beginnen te ontstaan. De vlucht naar Luxemburg maakt het namelijk ook moeilijker om nieuw geld aan te trekken, omdat de kleine Nederlandse particulier, moeilijker bereikbaar is geworden. Werden tot vorig jaar nog wijnpartijen van 2000 tot 5000 euro verkocht, nu moet de koper minimaal 50.000 euro ophoesten. Het heeft er alle schijn van dat de inkomstenstroom opdroogt, waardoor Bordeaux Advisory in het nauw komt. De eerste slachtoffers die dan vallen zijn, net als in elke oorlog, het voetvolk.

De meest pure goudbelegging mag dan de goudrekening zijn, Nederlandse beleggers trekken zich daar niets van aan. De hebzucht wint het van de beleggingsethos en de Nederlandse particulier kiest massaal voor het gehefboomde goud. Bijna de helft van de iex-bezoekers kiest voor de turbo, zo blijkt uit een poll in het iex Stemlokaal. Van de respondenten belegt 47% in goud via turbo’s, long of short, 22% procent kiest voor beleggingsfondsen, waarbij het reilen en zeilen van de mijnbedrijven een grote rol speelt. 19% rommelt zelf wat aan met een aandelenportefeuille met kleine, speculatieve exploratiebedrijven en slechts 12% kiest voor een 1:1 verbinding aan de goudprijs via een goudrekening.

   

TURBOGOUDLONGSHORT AANDELENEXPLORATIEBEDRIJVEN BELEGGINGSFONDS GOUDREKENING

11

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS. [email protected]

Gegarandeerd 40 of 53%? door Frank van Dongen

Vorig jaar deed ik een oproep in iex magazine en op iex.nl aan beleggers om zich te melden als hun rendementen van meer dan 40% werden beloofd. Deze rendementen worden vaak beloofd op basis van systemen van bekende goeroe’s.

welke beleggingsfondsen het goed gedaan hebben en kopen deze fondsen in de hoop dat ze het goed blijven doen. De historie wijst iets anders uit, maar dat mag de pret niet drukken.

k vind het nog steeds interessant om te horen of de beloofde rendementen van 40% daadwerkelijk behaald worden. En ik vraag me af of deze belofte ook weer voor dit jaar geldt. Tot op de dag van vandaag heeft niemand zich gemeld, maar dat komt natuurlijk omdat niemand naar onze website kijkt en helemaal niemand dit blad echt leest. Overigens kreeg ik wel reacties van beleggers die het tegendeel wilden bewijzen, maar zij zullen wel zwartgallig zijn geweest. Gelukkig ben ik zelf geen goeroe want die hebben het niet gemakkelijk. Jarenlang doe je het goed en dan ineens word je afgerekend op je laatste affaire. Het is nou eenmaal zo in de financiële wereld: je bent zo goed als je laatste trade. Sommigen profiteren hiervan omdat ze een goed jaar achter zich hebben en de beleggers dit extrapoleren naar de toekomst. Bij Fundcoach is dit een veel gebruikte strategie, zij kijken

Samen met mijn twin-broer (Ronald van Dongen) maakte ik voor iedereen zichtbaar en voor iedereen te volgen 53% winst in een actieve handelsportefeuille (kijk op: magazine.iex.nl/tradingtwins). Natuurlijk is het ook voor ons moeilijk om aan het door deze performance ontstane verwachtingspatroon te blijven voldoen. Maar we doen een poging en geven dezelfde garantie als verkopers van tweedehands auto’s…tot aan de stoep. Zo kan het alleen maar meevallen.

I

12

Tweelingbroer

klik hier... Bijf schrijven naar [email protected]. De eerste tien mensen die leuke roddels over hun beheerder of trotse verhalen hebben, krijgen een unieke FvD-zonnebril.

Insider Slechte dagen voor headhunters. Het is bijna bonus-payday en dus blijft een beetje beroepsbelegger nog éven zitten waar hij zit en bladert alvast in de Porsche-catalogus of de gids met Franse kasteeltjes. Een groot deel van het Nederlandse beurswezen opereert vanuit Londen. Dat betekent hogere lasten, maar ook een extra groot pretpakket. Volgens een onderzoekje in The Guardian verdient de gemiddelde bonusgerechtigde loonslaaf in de City 331.000 pond per jaar en daar komt dit jaar een bonus bovenop van gemiddeld 294.000 pond. Meer dan de helft van deze mensen is van plan om van dat geld een huis in het buitenland te kopen. Vlak mediterraans vastgoed dus voorlopig niet uit als asset class. Dat neemt niet weg dat er in de polder wel wordt gejobhopt. Kempen blijft volop in de markt. Het ambitieuze huis trok in de persoon van Roel Schaapveld een biotechspecialist op de corporate finance-afdeling aan en schaakte Hilko de Brouwer van abn Amro als directeur institutionele relaties. Toch beleefden de werving en selectie-jongens de laatste tijd het meeste plezier aan het kleine Keijser Effecten. Het roemruchte huis, waar ooit opvallende kopstukken als Jan Brink (vader van de zoon die later het effectenhuis Nusse Brink als een kleurige vuurpijl liet uiteenspatten) en beursveteraan Roel Kooijman de dienst uitmaakten, is opnieuw grote namen aan het binnenhalen. Directeur Bert Krabbendam hengelde onlangs Nico van Geest, tot dat moment hoofd research van Van Lanschot, naar binnen. En even later volgde een (pas een week later door de krant opgepakt) persbericht dat Keijsers nieuwe Add Value Fund van start ging met niemand minder dan de smallcapkoning in ballingschap Willem Burgers aan het roer. Aan de star power gaat het niet liggen bij Keijser. Zouden Sem van Berkel en Han Vermeulen al benaderd zijn?

va n

o p e n tot

Inside

c lose

Henderson Het hoofdkantoor van een grote vermogensbeheerders is dé plek om op zoek te gaan naar aansprekende beleggingsstijlen en nieuwe aandelentips. iex ging daarom op bezoek bij Henderson Global Investors en zette daar een drietal fondsmanagers op de praatstoel. door Michiel Pekelharing/fotografie Harry Chambers

Andrew Beal

Manager Henderson Pacific Equity Fund Andrew Beal van het Henderson Pacific Equity Fund heeft goed leren kiezen. Bij het samenstellen van zijn fondsportefeuille heeft hij keuze uit meer dan 1500 aandelen, waarvan er maar 40 à 45 overblijven. Er zullen nooit meer dan 60 aandelen in zijn portefeuille terechtkomen. Ongeveer een derde daarvan komt uit Zuid-Korea of Taiwan: “de economie van Zuid-Korea groeit met een gezonde 5% per jaar en als je aandelen in Taiwan koopt, koop je eigenlijk Chinese groei. Die twee kan je niet los van elkaar zien. Dat is een wat controversiële stelling. Taiwan is de grootste directe buitenlandse investeerder in China, wat heel slim de agrarische markt heeft opengesteld voor Taiwanese boeren.” Het fonds belegt niet alleen in Azië, maar ook bij de buren in Australië en NieuwZeeland: “dat doen we omdat daar veel bedrijven genoteerd staan die profiteren van de groei in Azië. Dat geldt overigens ook voor beurzen in andere regio’s, maar we zullen niet snel in Intel beleggen omdat die onderneming een kwart van de omzet in het Verre Oosten boekt. Sohu is een goed voorbeeld van een aandeel dat voor ons in-

14

teressant is. Het is een internetzoekmachine die alle omzet in China boekt, maar Sohu staat genoteerd aan de Amerikaanse Nasdaq. De groeivooruitzichten zijn uitstekend en de onderneming ontwikkelt zich steeds meer tot een echt internetportal. Sohu heeft het exclusieve recht op al het internetnieuws over de Olympische Spelen in Peking en de koers-winstverhouding komt op 18 à 19. Dat is voor mij een stuk begrijpelijker dan bijvoorbeeld de torenhoge waardering van een bedrijf als Baidu.” Dat roept natuurlijk de vraag op waar volgens Beal nog meer kansen liggen: “ik ben vooral op zoek naar aandelen met een lage waardering waarbij over één of twee jaar iets gaat gebeuren. Bij die zoektocht kom ik de laatste tijd steeds meer in China uit en daar zit dan ook de grootste overweging ten opzichte van de benchmark.” Als voorbeelden van een kansrijk aandeel noemt Beal China Mobile: “het is niet alleen het meest bekende aandeel in China, maar ook het minst begrepen. Het bedrijf wordt gewaardeerd als een volwassen onderneming, terwijl de omzet nog snel groeit. China Mobile heeft al een sterke positie aan de oostkust en de volgende stap is dat de onderneming westwaarts het land in trekt. Er zit dus veel meer groeipotentieel in dan de huidige marktwaarde doet vermoeden.”

Alistair Sayer

Investment Director Multi-Strategy Equities Het is de droom van elke belegger om zoveel mogelijk kansen op de beurs te spotten en daar meteen op in te spelen. En dat is precies wat Alistair Sayer, Investment Director Multi-Strategy Equities bij Henderson, elke dag doet. Gelukkig hoeft hij dat niet alleen te doen: “ons team bestaat momenteel uit 23 man en volgende maand zijn dat er waarschijnlijk 25. We proberen overigens niet om de markt te voorspellen, maar we zijn juist op zoek naar onevenwichtigheden op de beurzen. Vooral in Europa komen die vaak voor. En er zijn soms ook verschillen tussen verschillende continenten. Cruisemaatschappij Carnaval staat bijvoorbeeld genoteerd aan zowel de beurs in New York als in Londen. Na een indexwijziging stond het aandeel in de Verenigde Staten 5% lager dan in Europa. Je kan dus hetzelfde bedrijf kopen met een paar procent korting. Dan kopen

wij aandelen in New York en verkopen we in Londen. Het enige dat dan hoeft te gebeuren is dat de koersen aan beide kanten van de Oceaan weer met elkaar in de pas gaan lopen. We hoeven dus geen visie te hebben op de olieprijs, orkanen in het Caribische gebied en andere operationele zaken.” Het voordeel van deze aanpak is dat voor iedere risicogroep een apart product gemaakt kan worden. Voor risicomijdende beleggers wordt de index gevolg met een paar kleine over- en onderwegingen. Het doel van deze strategie is om de index met 0,75% te verslaan. Aan de andere kant van het spectrum wordt een zo hoog mogelijk absoluut rendement nagestreefd met een portefeuille die volledig bestaat uit strategieën waar Alistair Sayer en zijn team het meeste vertrouwen in hebben. Het enige nadeel van deze absolute return strategy is dat fondsonderzoekers soms niet weten wat ze ermee aan moeten: “Morningstar had ons bijna als geldmarktfonds aangemerkt omdat onze kaspositie 94% van ons fondsvermogen bedroeg. We handelen heel veel met zogeheten cfd’s (Contracts For Difference) en de long- en shortposities konden bijna volledig tegen elkaar weggestreept worden.”

15

va n

o p e n tot

c lose

John Pattullo

Manager Henderson Horizon Strategic Yield Fund Het Strategic Yield Fund is een Brits fonds, maar het grootste deel van de obligaties in portefeuille noteert in euro’s: “zelfs Britse bedrijven geven tegenwoordig leningen in euro’s uit omdat de markt op het vasteland veel groter is dan in Londen. Bij het samenstellen van mijn portefeuille let ik alleen op de kwaliteit van de bedrijven die de leningen uitgeven en niet of een onderneming nou uit GrootBrittannië, Duitsland of Nederland komt”, zegt John Pattullo. De meeste obligatiefondsen richten zich op bepaalde kredietniveaus zoals dubbel A of junk bonds, maar Pattullo pakt het heel anders aan: “wij beleggen in het hele spectrum van vastrentende waarden. Van staatsobligaties tot junk bonds en preferente aandelen. We zijn voortdurend op zoek naar de beste verhouding tussen risico en rendement. Op die manier beperk je de volatiliteit en krijg je een heel redelijk rendement.” Dat geeft Pattullo de ruimte om nu bijvoorbeeld veel ruimte in zijn portefeuille in te ruimen voor high yield-obligaties: “het risico van deze leningen is veel lager dan in het verleden. Het aantal faillissementen schommelt rond het laagste punt in vijfentwintig jaar. Tegelijkertijd worden de zogenoemde investment grade-obligaties riskanter. Dat komt voor een deel door de stijgende rente en doordat steeds meer ondernemingen worden opgekocht door durfkapitalisten.” De aandeelhouders zijn dan de grote winnaars, maar voor de obligatiehouders is dat een stuk minder aangenaam: “die bedrijven worden vaak heel scherp gefinancierd. Dat zet de kredietwaardigheid en dus de waarde van de uitstaande leningen onder druk. Kijk bijvoorbeeld maar naar vnu. Sinds die onderneming werd opgekocht door durfkapitalisten is de schuld opgelopen naar 8 keer de jaarlijkse cashflow, terwijl 5 à 6 gebruikelijk is binnen de sector. Je kunt je wel voorstellen wat er na de overname gebeurd is met de al uitstaande obligaties.” Pattullo beheert een portefeuille van ongeveer 1 miljard Engelse Pond (1,5 miljard euro), maar het pas gelanceerde Henderson Horizon Strategic Yield Fund heeft nog maar een omvang van 12 miljoen euro. De doelstelling is om een rendement te halen dat 150 basispunten boven Euribor ligt en de tactiek van Pattullo is erop gericht om gebruik te maken van onevenwichtigheden op de markt: “het rendement van kortlopende obligaties is vaak té groot in relatie tot het risico. Die leningen hebben een looptijd van

16

een, twee of drie jaar en worden ook wel cushion bonds genoemd omdat ze door de korte looptijd net als een soort stootkussen bescherming bieden tegen de plotselinge bewegingen van de rente. Veel fondsen hebben een index als benchmark met een looptijd van één tot dertig jaar. De fondsmanagers verkopen dan vaak een obligatie als de looptijd korter is dan een jaar, dus er is veel aanbod van dergelijke leningen. Ik vind het juist heel interessant als ik deze obligaties door de werking van vraag en aanbod veel goedkoper kan inkopen dan dat ze eigenlijk waard zijn.” Ongeveer 60% van de portefeuille van het Strategic Yield Fund bestaat nu uit dit soort leningen. Ten slotte nog de vraag naar welke sectoren Pattullo nu vooral kijkt: “de voedingssector, kabelindustrie en farmaciebedrijven hebben voorspelbare inkomstenstromen en daar gaat in het huidige klimaat mijn voorkeur naar uit.”

B E D R I J FS B EZOEK

Jan Arie van Barneveld ceo van Brunel International Brunel is een arbeidsbemiddelaar voor hoger opgeleid personeel op de gebieden van engineering, it, juridische dienstverlening, financiën en verzekeren & bankieren. De onderneming plaatst mensen zowel op vaste aanstellingen als op tijdelijk werk. Brunel is met 67 vestigingen actief in 24 landen, waarbij het zwaartepunt in Nederland, Duitsland, België, Canada en de wereldwijde markt van olie- en gaswinning ligt.

Opvallend?

Het bedrijf staat bekend als een nichespeler die zich richt op hoogopgeleid personeel, maar er zijn grenzen aan de omvang die markten moeten hebben om voor Brunel interessant te zijn. Eind december werd bekend dat de onderneming zich terugtrekt uit Legal Work Force. Deze joint venture met Legal People vergt veel aandacht en Brunel geeft er de voorkeur aan niet te veel van de kernactiviteiten weg te drijven.

Nog meer opvallend?

Brunel verschijnt regelmatig op overnamelijstjes van banken en in 1999 scheelde het weinig of het bedrijf was gefuseerd met Unique International (het huidige usg). Toenmalig topman en oprichter Jan Brand heeft nog steeds een belang van 60,7% en kan dus zijn veto uitspreken over een eventueel vijandige overname. Omzet 2005: 391 miljoen euro (+25%) Nettowinst 2005: 16,0 miljoen euro (+114%) Werknemers: 5.300 Beurswaarde: 585,7 miljoen euro Aandeelhouders: Jan Brand (60,67%) door Michiel Pekelharing/fotografie Ruud Binnekamp

18

“Wij groeien sneller dan de markt. Dat doen we door procesen aan te scherpen en te investeren in recruitment. Wij moeten ook in een krappe markt een betrouwbare leverancier zijn.”

      JANß

APRß

JULß

OKTßß

JANß

19

AANDEEL VAN DE MAAND Numico

klinische voeding. Vorig jaar werd duidelijk dat die groei overigens niet altijd even snel zal gaan. In Duitsland werd namelijk het vergoedingssysteem voor klinische voeding veranderd en die overgang leverde Numico meer problemen op dan verwacht. Bennink zag zich daarom genoodzaakt om de voorspelling voor de autonome omzetgroei voor heel Numico in 2006 terug te schroeven naar “ongeveer 12%” van 12 tot 13%. De omzet in het segment Klinische voeding kwam in dat derde kwartaal uit op 10%, tegenover 12% een jaar eerder.

Prijzige kwaliteit door Michiel Pekelharing/illustratie Nico den Dulk

Numico heeft het allemaal: een hoge marge en een aansprekend groeitempo dat nog jaren kan worden vastgehouden. Was het aandeel nu maar niet zo duur...

O

nder topman Jan Bennink heeft Numico een wilde rit achter de rug. In maart 2002 kwam hij aan het roer te staan van het bedrijf, dat onder zijn voorganger Hans van der Wielen een complete metamorfose had ondergaan. In 1998 werd de naam Nutricia na de verkoop van de drankendivisie ingeruild voor Numico en met de aankoop van gnc en Rexall Sundown richtte de onderneming zich op de Amerikaanse vitaminemarkt. Een paar jaar later had deze koerswijziging Numico aan de rand van de afgrond gebracht. De verkoop van vitamines en voedingssupplementen bleek gevoeliger voor het economische eb en vloed dan werd gedacht. De combinatie van een hoge schuldenlast, tegenvallende inkomsten en een groeiend werkkapitaal vormde een dodelijk gewicht waaronder Numico dreigde te bezwijken. Bennink verkocht gnc en Rexall Sundown met een enorm boekverlies, herfinancierde de schulden en verving bijna het complete management. Zo kreeg hij het concern helemaal op de rails, waarna hij zich in 2005 aan een grote overname waagde. Er werd 1,2 miljard euro betaald voor eac Nutricion; de grootste producent van babyvoeding in het Verre Oosten.

Niet juichen

De transactie werd op de beurs niet juichend ontvangen, aangezien nog vers in het geheugen lag hoe grote aankopen bijna het einde hadden betekend voor Numico. Op 21 februari worden de jaarcijfers gepubliceerd en daaruit kan duidelijk worden dat Bennink met de overname van eac Nutricion juist de toekomstige groei heeft veiliggesteld. De activiteiten zijn onder de naam Dumex succesvol in de organisatie geplaatst en Bennink heeft ook al aangekondigd dat beleggers zich niet zorgen hoeven te ma-

20

Overnamespeculatie

ken dat hij gaat proberen met overnames nieuwe markten aan te boren – Numico richt zich voortaan volledig op babyvoeding en klinische voeding. Het eerstgenoemde segment stond vorig jaar in het teken van de integratie van eac Nutricion. In de eerste zes maanden van 2006 groeiden de verkopen van Dumex (het merk van de nieuwe aankoop en tevens de naam van de divisie waarin deze activitieiten gegroepeerd zijn) met 26%. De potentiële markt is enorm, want jaarlijks worden in Azë vijftig miljoen Omzet kinderen geboren. In West-Europa zijn dat er slechts 4,1 miljoen en op deze volwassen markt kwam de autonome groei in het segment babyvoeding niet verder dan 3%.

Jaar van de hond

De groei in Azië betekent wel dat Numico te maken krijgt met een heel nieuw soort seizoensmatigheid. Tijdens de conference call voor analisten na de publicatie van de derdekwartaalcijfers merkte Bennink op dat het aantal geboortes in China deels bepaald wordt door de Chinese kalender. Zo stond

2006 bijvoorbeeld in het teken van de hond, wat gezien wordt als een slecht jaar. In dat opzicht is er goed nieuws. Op 18 januari is het jaar van het varken begonnen en dat wordt traditioneel gezien als een goed jaar. De marge in de divisie Babyvoeding schommelt tussen de 18 en 20% en zelfs de opkomst van zogeheten private labels zoals het Kruidvat hebben daar nog geen deuk in kunnen maken. Numico verloor in 2006 weliswaar een rechtszaak tegen de drogisterijketen Kruidvat, maar dat heeft niet kunnen verhinderen dat de stijgende margetrend intact is.

Klinische cijfers

Bij de marge van de Klinische voeding hoeven al helemaal geen kanttekeningen geplaatst te worden. De operationele marge schommelt in dit segment rond de 25%. Het beperkte aantal spelers en de hoge toetredingsdrempels betekenen dat dit percentage niet plotseling snel zal dalen. Een vergrijzende bevolking lijkt daarnaast garant te staan voor een groeiende vraag naar

Deze activiteiten kwamen onlangs in de schijnwerpers te staan na een grote overname. Het Zwitserse Nestlé betaalde 2,5 miljard dollar voor de activiteiten op het vlak van medische voeding van landgenoot Novartis. Dit bedrag is 2,6 maal de omzet en 18 maal het verwachte bedrijfsresultaat van de overgenomen afdeling. Om dat in perspectief te plaatsen: Numico betaalde in 2005 ongeveer 25 maal het verwachte bedrijfsresultaat voor eac Nutrition. Nestlé verstevigt zo haar positie als wereldwijde nummer twee op de markt voor medische voeding met een marktaandeel dat groeit van 18 naar 25%. Het Amerikaanse farmacieconcern Abbott Laboratories is nummer één met een aandeel van 30% op de wereldwijde markt en Numico neemt de derde plaats in met een percentage van 16%.

Mogelijke overname

De transactie leverde speculatie op over een mogelijke overname van de babyvoedingactiviteiten van Novartis. In 1994 had deze onderneming het Amerikaanse Gerber al weggekaapt voor de neus van Numico en het Nederlandse bedrijf wordt nu opnieuw in verband gebracht met deze producent van babyvoeding. Met een geschatte waarde van 2,5 miljard euro zou Gerber misschien net te behappen zijn door Numico dat zelf een beurswaarde heeft van 7,8 miljard euro. Het zou echter ook herinneringen oprakelen van eerdere grote aankopen en de kans dat het tot een transactie komt is dan ook klein. Bennink heeft wel aangegeven dat een mogelijke overname bekeken zou worden, maar dat hij niet zat te wachten op een grote positie op de traag groeiende Amerikaanse markt voor babyvoeding die bovendien veel

Omzetovergang Door de verkoop van de Amerikaanse vitamineactiviteiten is de omzet van Numico na 2003 gehalveerd. Autonome groei en de aankoop van eac Nutricion dat onder de naam Dumex opereert zorgen ervoor dat de inkomsten weer snel stijgen. Naar verwachting komt de omzet in 2007 alweer aardig in de buurt van die van 2003. (e) = schatting 

!FGESTOTENßACTIVITEITEN $UMEX +LINISCHEßVOEDING "ABYVOEDING

      





investeringen zou vergen. De angst voor een grote aankoop zal dus geen rem zetten op een koersstijging van Numico

Geen zorgen

Het karakter van de onderneming zorgt ervoor dat beleggers zich geen zorgen hoeven te maken over de omzetgroei. Bennink liet zich al ontvallen dat hij zelf rekening houdt met dubbelcijferige groei voor een dubbelcijferig aantal jaren. De omzet over tien jaar ligt dan drie keer zo hoog als nu en de winst kan dan waarschijnlijk nog sneller stijgen. Want de duidelijk afgebakende markten waarop Numico een sterke positie verdedigd hebben relatief hoge toetredingsdrempels. Het enige wat dit positieve plaatje verstoord is de prijs die voor al dit moois betaald moet worden. Met een koers-winstverhouding (k/w) van bijna 30 is dit één van de duurste bedrijven op het Damrak. Numico wordt zo bijna dubbel zo hoog gewaardeerd als bijvoorbeeld voedingsconcern Unilever (k/w van 16). Zo wordt wel heel veel betaald voor een snellere omzetgroei (12% tegenover 4%) en een stevigere operationele marge (ruim 18% tegenover 14%). Voor beleggers die van vastigheid houden, hoeft de hoge waardering geen probleem te zijn. In het buitenland wordt vaker veel betaald voor stevige groeiers. Het Britse



ßE

ßE

Reckitt-Benckiser, producent van schoonmaakmiddelen, heeft bijvoorbeeld een k/w van 24 en een vergelijkbare marge en winstgroei. Iedereen die op de Nederlandse beurs op zoek is naar een dergelijk aandeel, kan dus haast niet om Numico heen. Of, om het heel anders te zeggen, als ik morgen in een raket zou stappen voor een ruimtereis van vijf jaar waarin ik geen aandelen kon kopen of verkopen, was Numico absoluut één van de bedrijven die ik vlak voor het vertrek in portefeuille had genomen. Iedereen die niet de ruimte wordt ingeschoten kan beter afwachten of de koersreactie na de jaarcijfers van 21 februari misschien een beter instapmoment biedt.

De cijfers

Omzet: 2,7 miljard euro Verwachte wpa: 1,40 euro Verwachte k/w: 29,1 Beurswaarde: 7,77 miljard euro Analisten: 12x kopen, 5x houden, 3x verkopen Gemiddelde koersdoel: 43,05 euro Laatste 3 koersdoelen: 55 euro - JP Morgan 38 euro - Delta Lloyd 38 euro - SNS Securities

21

AANDEEL VAN DE MAAND HAL

beetje meer geduld was dat zelfs nog iets meer geworden, want in 2001 legde Dexia ruim een miljard euro (2,2 miljard gulden) op tafel voor Kempen. Maar Van der Vorm zal er niet rouwig om geweest zijn dat hij eerder al was uitgestapt. De bank kende na 2001 moeilijke jaren door de malaise op de beurzen en Dexia verkocht Kempen in november 2004 voor 85 miljoen euro. Uiteraard was Van der Vorm er toen weer snel bij om opnieuw een belang van bijna 20% te nemen.

Neus voor overnames door Michiel Pekelharing//illustratie Nico den Dulk

De beurskoers van Boskalis en Vopak is de afgelopen maanden sterk opgelopen en niemand heeft daar meer van geprofiteerd dan hal De grootste waarde van de investeringsmaatschappij zit echter verborgen in niet-beursgenoteerde belangen.

Onbekende belangen

E

en onderneming die op de beurs minder waard is dan de som van de verschillende bedrijfsonderdelen verschijnt al snel op de radar van durfkapitalisten en hedge funds. Deze partijen zullen echter niet snel interesse tonen in investeringsmaatschappij hal. De familie Van der Vorm heeft ongeveer de helft van de aandelen in handen en kan een vijandige overnamepoging zo flink dwars zitten. Voor particuliere beleggers is echter veel belangrijker dat hal zelf al heeft aangetoond een goede neus te hebben voor interessante overnames. De ondernemingsnaam is een afkorting van de Holland-Amerika Lijn, die in 1873 werd opgericht onder de naam NederlandschAmerikaanse Stoomvaart-Maatschappij. De redersactiviteiten maken tegenwoordig onder de naam Holland America Line onderdeel uit van het Amerikaanse Carnival Cruises en het Nederlandse hal richt zich op het investeren in ondernemingen uit voornamelijk West-Europa en de Verenigde Staten. En wie wil weten hoe de maatschappij er ongeveer voor staat, hoeft alleen maar op een website of in een krant de koersen op te zoeken van Boskalis, Univar en Vopak (zie kader).

Koerswijziging

In 2006 heeft hal een kleine koerswijziging doorgevoerd. Het belang in Univar is in mei flink teruggebracht en het vrijgekomen geld wordt geïnvesteerd in andere beleggingen. Om de financiële slagkracht daarvoor verder te vergroten, is ook het dividendbeleid gewijzigd. Traditioneel was dat gebaseerd op 6% van de aandelenkoers

22

aan het begin van het jaar waarin het dividend werd uitgekeerd. Hierdoor heeft hal over de afgelopen vijf jaar gemiddeld de volledige nettowinst uitbetaald. Voor 2006 is de uitkering al bijgesteld tot 5% over de gemiddelde koers in december en in de toekomst wordt het dividend 4% over de gemiddelde decemberkoers van het voorgaande jaar. Het kan een goede zaak zijn dat topman Martijn van der Vorm meer financiële ruimte krijgt om het beleggingsbeleid van hal in te vullen. In het verleden heeft hij aangetoond een heel goed gevoel te hebben

voor de waarde van ondernemingen. Het mooiste voorbeeld is zakenbank Kempen & Co, waarvan het concern in 1993 voor 17 miljoen gulden 20% in handen kreeg. Vijf jaar later werd dat belang voor maar liefst 320 miljoen gulden weer verkocht. Met een

De cijfers

Omzet: 2,7 miljard euro Verwachte wpa: 6,00 Verwachte k/w: 12,0 Beurswaarde: 4,7 miljard euro

hal doet echter veel meer dan in- en uitstappen bij Kempen en tevreden naar de beurskoers van Univar, Vopak en Boskalis kijken. Pontmeyer is een naam die weinig mensen bekend zal klinken. De onderneming is met een jaaromzet van ruim 350 miljoen euro een van de grootste leveranciers van hout en materialen aan de bouwsector. En voor 53% in handen van hal. Een andere holding is Trespa de wereldmarktleider op het vlak van high pressure-laminate compact platen (de grote panelen die voor de gevels en interieurs van gebouwen gebruikt worden). De jaaromzet komt op ruim 150 miljoen euro en het bedrijf is volledig in handen van de investeringsmaatschappij. Daarnaast heeft hal onder meer nog een communicatiebedrijf, een producent van beschermende bedrijfskleding, een fabrikant van kantoormeubels, een verkoper van hoorapparaten en een maker van kantoorartikelen in de portefeuille. De gezamenlijke jaaromzet van deze ondernemingen komt op bijna 600 miljoen euro, maar de optiekketens Pearle en GrandVision zijn veruit de belangrijkste niet-beursgenoteerde belangen.

Ketens kopen

De omzet van deze activiteiten is naar schatting in 2006 op circa 1,8 miljard euro uitgekomen. Dat bedrag wordt gestaag uitgebouwd dankzij autonome groei en overnames. Belangrijke aankopen in 2006 waren bijvoorbeeld Krane-Optik in Duitsland en Optikk Norge in Noorwegen. In beide gevallen kocht hal een keten van tientallen winkels en tientallen miljoenen euro’s aan omzet. Een jaar eerder deed de onderneming al overnames in Frankrijk, Rusland en

halleluja De belangen van hal in Boskalis, Univar en Vopak vertegenwoordigen een beurswaarde van ruim 2,2 miljard euro. Dat is 47% van de 4,7 miljard euro die hal zelf waard is op het Damrak. Ruim een jaar geleden kwam dat percentage op meer dan 56%, maar de verkoop van een groot aantal aandelen Univar betekent dat het steeds moeilijker wordt om de waarde van hal te berekenen aan de hand van de beursgenoteerde belangen.  

"OSKALIS



5NIVAR



6OPAK



(!,

     

DEC

JUN

Boskalis Belang hal: 32% Koersstijging sinds ultimo 2005: 26% Waarde belang hal: 656 miljoen euro

DEC

JUN

Univar Belang hal: 27% Koersstijging sinds ultimo 2005: 29% Waarde belang hal: 336 miljoen euro

China. De optiekketens van hal hebben ongeveer 2500 vestigingen, waarvan een kwart franchisewinkels, die een jaaromzet halen van ruim 2 miljard euro en een brutoresultaat van naar schatting 200 miljoen euro. Het is niet eenvoudig om een prijskaartje aan deze activiteiten te hangen, maar het Duitse Fielmann kan daarbij hangen. Net als Pearle en GrandVsion heeft dit bedrijf een eigen keten van optiekwinkels (558 per eind september 2006). Op de Duitse beurs is de bijna 1 miljard euro omzet en het brutoresultaat van 100 miljoen euro van Fielmann 2 miljard waar. Als dit waarderingsplaatje over de optiekactiviteiten van hal wordt gelegd, komt er al snel een waarde van ruim 3 miljard euro uit de bus. Samen met de belangen in Boskalis, Univar en Vopak is dat al honderden miljoenen meer dan de 4,7 miljard euro die hal nu op

DEC

JUN

DEC

Vopak Belang hal: 48% Koersstijging sinds ultimo 2005: 57% Waarde belang hal: 1225 miljoen euro

het Damrak waard is. En dan wordt nog geen rekening gehouden met alle andere belangen van het concern. In dit opzicht hoeven beleggers dus niet bang te zijn dat de onderneming na een koersstijging van meer dan 100% in twee jaar nu overgewaardeerd is. Bovendien schept het nieuwe dividendbeleid en de afbouw van het belang in Univar ruimte om snel te groeien en met een topman als Van der Vorm belooft dat veel goeds. Op korte termijn mag overigens niet veel vuurwerk verwacht worden: Van der Vorm is in september een paar maanden met sabitical gegaan. In zijn afwezigheid is het belang dat hal in zakenbank Kempen & Co had alweer van eigenaar verwisseld. Van Lanschot heeft de onderneming overgenomen en dat leverde hal een boekwinst van ongeveer 46 miljoen euro op.

23

sto c k p i c k door Ron Belt

Actieve iPod’s

24

Wat gaat zo’n iPhone Apple brengen? Ik blik eerst even terug naar de iPod. Het afgelopen kwartaal heeft Apple er maar liefst 21 miljoen van verkocht. Als ik rekening houd met een geschatte churn (het aantal individuen dat wisselt van apparaat in een bepaalde periode) van 2,5% per kwartaal (10% van alle iPod’s worden in dat geval ieder jaar weggegooid), dan zouden er nu 88 miljoen actieve iPod’s in de wereld zijn. Dat begint ergens op te lijken, maar ten opzichte van de 1 miljard mobiele telefoons die er jaarlijks worden verkocht is dat

Tien miljoen

Terug naar de iPhone. Dit product komt in juni op de markt en hoewel Apple – zoals altijd – niet

Turbo Apple

Maar goed, ik ga eerst eens uit van 10 miljoen stuks. De goedkoopste iPhone gaat 499 dollar kosten terwijl de duurdere versie 599 dollar moet gaan kosten. Stel dat de marge ongeveer even hoog is als op bijvoorbeeld de iPod en er is sprake van een 50/50 verdeling tussen de goedkope en de dure iPhone, dan zou dit product in 2008 al 4,6 miljard dollar aan omzet kunnen genereren en dat is meer dan 15% van de omzet die ik nu voor dat jaar getaxeerd heb. De iPod genereerde 50% van de omzet in het afgelopen kwartaal. Ik hoop alleen wel (voor Apple) dat het bedrijf niet, zoals ze in de Verenigde Staten heeft gedaan, een ex-

 

DECß

JUNß

SEPß

MRTß

DECß

JUNß

SEPß

MRTß

SEPß

DECß

JUNß

DECß

MRTß

JUNß

SEPß

MRTß

I0ODS

0ORTABLES

$ESKTOPS

     DECß

SEPß

JUNß

DECß

MRTß

SEPß

JUNß

MRTß

DECß

JUNß

clusieve deal gaat sluiten met een mobiele operator (Cingular in de Verenigde Staten) maar dat iedereen het product in het assortiment gaat opnemen. Als Apple geen deal sluit, dan denk ik dat de iPhone wel eens een bijzonder succesvol product kan worden. Immers, de markt voor mobiele telefonie is (nog) veel meer ontwikkeld dan de mp3-markt en ook een veel grotere markt (waarbij de verschillende operators het toestel ook nog wel eens subsidie zouden kunnen gaan geven). De iPhone zou wel eens de meest succesvolle smartphone kunnen worden en dan met name voor de consument. Maar goed, laat ik met mijn beide voeten op de aarde blijven, het eerste commerciële toestel is nog niet eens uit. Bovendien was de markt wat ontstemd door

SEPß

MRTß

DECß

SEPß

 JUNß

Op het gemiddelde product dat Apple verkoopt, houdt het bedrijf volgens haar verlies- en winstrekening een brutomarge over van 31%. Eigenlijk zou ik dat per product moeten bekijken. Vanzelfsprekend geeft Apple die details niet, maar volgens onderzoek van sourcing specialist iSource maakt Apple een brutomarge van ongeveer 50% op haar iPod Nano-producten ten opzichte van de retail-prijs. Daar moet dan nog wel de retail-marge vanaf maar die blijkt flinterdun (ongeveer 15%) te zijn. Dan kom ik op een marge van ongeveer 41% voor marketingen distributiekosten. De Mac Mini levert bijvoorbeeld marges van 34% (om een idee te krijgen: Dell heeft marges van maar 18,5% op haar computers). Lager, maar nog steeds niet slecht! Aangezien iedereen zich met name druk leek te maken over deze marges (want zoals uit de grafiek blijkt gaan de prijzen voor de iPods hard omlaag) heeft Apple dus zeer goede zaken gedaan aan de inkoopzijde in het afgelopen kwartaal.

Gemiddelde verkoopprijs

MRTß

Lekkere marge

SEPß

nog niets. Overigens verkoopt Apple gemiddeld 8 dollar per iPod per kwartaal aan muziek, dat kan ook nog een stuk omhoog.

I0OD -USIC /THER

DECß

stantie was ik, zonder de demo’s te bekijken, redelijk sceptisch over het product. Maar ik moet eerlijk zeggen dat, toen ik op bezoek was bij mijn favoriete internetinvestering eBuddy, oprichter Onno Bakker een YouTube-videootje liet zien, ik bijna meteen verkocht was. Wat een product! Net als met de iPod, waarbij Apple net deed alsof het bedrijf zelf de mp3 had uitgevonden, lijkt de iPhone wel de eerste echte smartphone te zijn. Ik adviseer u, voordat u verder leest eerst eens de video te bekijken.

                

DECß

Vorige maand introduceerde Apple eindelijk de iPhone! Er waren al veel geruchten dat Apple met een telefoon zou komen die naast alle goede eigenschappen van de zeer succesvolle iPod ook nog eens als telefoon kon dienen. In eerste in-

omzetontwikkeling per productgroep per kwartaal

SEPß

Ron Belt is partner bij BlueMind. BlueMind is een corporate finance en strategie adviesbureau. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel en is geen beleggingsadvies.

wil zeggen wat voor een marge ze op het product gaan maken, hebben de analisten van iSupply al berekend dat de marge op de iPhone ook, net als de Nano, ongeveer 50% zal worden. Qua volume, geeft de ceo van Appel, Steve Jobs aan dat hij verwacht dat het in 2008 ongeveer 1% aandeel zal hebben in de markt voor mobiele telefonie, dat komt neer op 10 miljoen stuks. Zelfs de topman van Nokia vindt dat een niet al te ambitieus nummer en ik dus ook niet. Aan het aantal distributiepunten zal het niet liggen. In haar laatste conference call gaf Apple aan dat de iPod-producten inmiddels in meer dan 40.000 winkels wereldwijd worden verkocht (terwijl haar computerproducten maar in 7.500 winkels te koop zijn). Met een telefoonachtig product erbij zullen ook alle telecomwinkels wel Appleproducten erbij gaan verkopen wat het totale aantal verkooppunten alleen maar ten goede komt.

XßßMLNß

Met veel bombarie heeft Apple de iPhone geïntroduceerd. Ik vind het een mooi apparaatje, met misschien mooier nog hoge marges en goede vooruitzichten voor de koers van Apple.



Big Apple

de voorzichtige prognose van Apple voor het komende kwartaal. Op een koers van 86,91 dollar handelt het aandeel volgens mijn model op 27 keer de winst voor haar huidige boekjaar (dat tot en met september 2007 loopt) en zo’n 22 keer 2008. Op het moment van schrijven bezit ik geen aandelen Apple maar ik overweeg om de komende maand(en) in aanloop naar de commerciële launch van de iPhone wat stukken op te pikken. Het liefst speel ik dit middels turbo’s. klik hier... De video over de iPhone is te vinden op: http://www.youtube.com/ watch?v=6x2_ZARmeUk&eurl= Meer columns van Ron Belt staan op magazine.iex.nl/belt.

25

door Jacques Potuijt

Facelift Philips

Philips hinkt achter Siemens en General Electric aan. Philips moet blijven acquireren om haar positie op peil te houden. Een volle kas is aanwezig, maar geschikte overnamekandidaten zijn moeilijk te vinden.

Jacques Potuijt was analist, fondsmanager en fusiespecialist bij abn Amro en hoofd particulier vermogensbeheer en hoofd beleggingsresearch bij Deutsche Morgan Grenfell in Amsterdam. Begin 1996 richtte hij de Provest Group op. Potuijt schrijft regelmatig fundamentele analyses op iex.nl. Hij belegt privé uitsluitend in beleggingsfondsen.

N

a de succesvolle verkoop van de chipdivisie staat Philips voor de grote uitdaging een rendabele aanwending te vinden voor de vele miljarden euro’s die zijn geïncasseerd. Op 31 december 2006 beschikte Philips over 6 miljard euro aan liquide middelen. En nog steeds is de uitverkoop niet voltooid. Ook het 16%-belang in lg.Philips lcd en dat van 32,9% in de Taiwanese chipmaker stmc staan immers nog in de etalage. Tegen huidige beurskoersen vertegenwoordigen die belangen een waarde van 2,7 respectievelijk 7,1 miljard euro. Daarnaast heeft Philips nog 19% in nxp Semiconductor, de nieuwe naam van de verkochte chipdivisie, wat nog eens 1,7 miljard euro waard is.

Geld over

26

Als al dit tafelzilver te gelde is gemaakt, puilt de kas van Philips uit met 17,5 miljard euro. Voorlopig is hiervan slechts 1,6 miljard euro gereserveerd voor de resterende inkoop van eigen aandelen. Rekening houdend met minimaal benodigd kas-

geld, kan Philips dus een dikke 15 miljard voor acquisities inzetten. Wordt bovendien de leencapaciteit aangesproken, dan zou Philips gemakkelijk nog eens een bedrag van 10 miljard aan de overnamekas kunnen toevoegen. Philips kan dus in theorie een zeer forse overname doen maar de kans dat dit gebeurt, lijkt niet zo groot. Tot nog toe werd het overnamepad immers zeer behoedzaam betreden. Voor het nog steeds problematisch opererende Consumenten Elektronica zijn acquisities vrijwel uitgesloten. Alleen voor het succesvolle dap (Domestic Appliances and Personal Care) komt af een toe nog een kandidaat in aanmerking. Zo kon in mei vorig jaar het Britse Avent voor 675 miljoen euro worden opgepikt. Lighting, dat zich in 2005 via een 950 miljoen dollar kostende overname van het Amerikaanse Lumineds in led-verlichting inkocht, zal voor de verdere expansie het vooral van eigen productontwikkeling moeten hebben.

De vaart erin

Verreweg het grootste deel van het voor acquisities bestemde geld zal Philips daarom willen gebruiken voor de verdere uitouw van Medical Systems. Sinds 1998, toen onder Boonstra besloten werd deze divisie op te zetten, is inmiddels zo’n 8 miljard euro aan acquisities van producenten van medische systemen en apparatuur en ontwikkelaars van medische IT, uitgegeven.

Tot 2002 werd 6 miljard euro gespendeerd aan de overname van: • atl Ultrasound (ultrasone diagnoseapparatuur); • adac Laboratories (nucleaire geneeskunde en radiotherapie); • Agilent Healthcare Solutions (hartapparatuur); • mri-systemen (magnetische resonantie imaging) van Marconi; • Medquist. De laatste bleek geen gelukkige aankoop. Door fraude bij dit bedrijf zag Philips zich genoodzaakt de betaalde goodwill van 700 miljoen direct af te boeken. De angst zat er kennelijk diep in en het duurde tot medio 2005 voordat opnieuw een overname, het Amerikaanse Stentor, werd gedaan. Met 280 miljoen dollar voor een nog marginaal winstgevende omzet van 50 miljoen dollar, betaalde Philips een forse prijs voor deze ontwikkelaar van Picture Archiving & Communications Systems (pacs). Vorig jaar kwam er wat meer vaart in. Begin van het jaar werd 165 miljoen dollar gespendeerd aan de overname van het Amerikaanse Witt Biomedical, producent van monitoren en informatiesystemen voor de cardiologie, in het bijzonder dotterbehandelingen. In juni volgde Intermagnetics, een eveneens Amerikaans producent van mri-scanapparaten. Met een overnameprijs van 1,3 miljard dollar werd ruim vier keer de omzet van

ED I TO R I A L

S to c k p i c k paratuur waarmee grote aantallen bloed-, urine-, of weefselmonsters volledig geautomatiseerd kunnen worden gediagnosticeerd. Voor Philips is dat een totaal nieuwe activiteit waarmee weinig affiniteit bestaat. Dat kan een risico inhouden.

Bescheiden winst

General Electric en Siemens durven aanzienlijk hogere overnamebedragen op tafel te leggen dan Philips 304 miljoen dollar betaald en circa twintig keer het bedrijfsresultaat. Even leek het erop dat het in januari overgenomen Lifeline Systems eveneens in Medical Systems zou opgaan. Deze exploitant van alarmeringsdiensten voor thuiswonende ouderen met een omzet van 131 miljoen dollar die Philips voor 750 miljoen dollar kocht, werd echter ondergebracht in de dap-divisie.

Grijpgraag

28

In totaal heeft Philips tot nog toe 8 miljard euro aan acquisities voor Medical Systems uitgegeven wat sinds 1998 dus neerkomt op gemiddelde van circa 1 miljard per jaar. In dit tempo raakt Philips niet snel door zijn overtallige liquiditeiten heen. Geschikte acquisitiekandidaten liggen niet voor het oprapen en

moeten worden weggesleurd voor de grijpgrage handen van de twee grote concurrenten Siemens en General Electric. De laatste twee durven aanmerkelijk hogere bedragen op tafel te leggen. Zo nam Siemens onlangs van Bayer haar 1,4, miljard euro omzet in Diagnostics over voor 4,2 miljard euro. Eerder in het jaar was al 2 miljard euro gespendeerd aan twee Amerikaanse bedrijven die in de zelfde in vitro-sector actief zijn. Ook General Electric (ge) gaat voortvarend te werk. Het bedrijf bereikte begin januari overeenstemming met Abbott over de overname van haar in vitro diagnostiek-activiteiten. Voor deze deal werd dezelfde prijsformule als voor de Bayertransactie toegepast, te weten drie keer de omzet. ge betaalde 8,1 mil-

jard dollar voor de in 2006 behaalde omzet van 2,7 miljard dollar. Met deze grote transacties zijn Siemens en General Electric in Medical Systems flink uitgelopen op Philips. ge bereikt dit jaar een omzetniveau van omgerekend 16,8 miljard euro, ruim het dubbele van de krap 8 miljard euro die we voor Philips taxeren. Siemens, wiens boekjaar eindigt per 30 september, zal dit jaar waarschijnlijk de mijlpaal van 10 miljard euro passeren.

Ruimere criteria

Philips zal er behoorlijk aan moeten trekken om de race met de twee grotere concurrenten bij te houden. Ik verwacht daarom dat Philips haar overnamecriteria wat zal verruimen. Tot nog toe concentreerde het bedrijf zich op in vivo-apparatuur zoals röntgen-apparatuur, ultrasound, mri-scanners en computertomografie. Jouko Karvinen, de bestuurder van Philips Medical Systems, laat al doorschemeren dat naast de versterking van de positie in beelddiagnostiek, nu ook uitbreiding gezocht wordt naar in vitro-diagnostiek. Het gaat dan om ap-

Het is daarom niet uigesloten dat, voordat Philips zich hierin begeeft, het nog eens een begerige blik werpt op Agfa-Gevaert. Het Belgische bedrijf ontworstelt zich net Eastman Kodak van zijn verleden van fabrikant van fotografiemateriaal. Daarin slaagt het maar ten dele. Weliswaar werd de laatste jaren een mooie Health Care-activiteit opgebouwd waarmee in 2005 een omzet werd behaald van 1,5 miljard euro, maar dit ging wel ten koste van de overall performance. De omzet daalde de laatste vier jaar met gemiddeld 8% per jaar gedaald en in 2005 en 2004 moest door reorganisatiekosten het resultaat in rode inkt worden geschreven. Het afgelopen jaar is de reorganisatie begonnen resultaat op te leveren. Er werd weer een bescheiden winst gemaakt van naar schatting 55 miljoen euro, over een met 4% gestegen omzet van circa 3,5 miljard euro. In anticipatie daarop is op de beurs de koers het afgelopen jaar met ongeveer 30% opgelopen tot momenteel rond de 20 euro. Daarmee bedraagt de marktwaarde op dit moment circa 2,5 miljard euro.

Zeer winstgevend

Dat is niet veel in relatie tot de bijna 1,5 miljard euro omzet die Afga Healthcare in 2006 zal hebben behaald. Deze omzet heeft nagenoeg geheel betrekking op Picture Archiving & Communications Systems voor de medische sector. Dezelfde activiteit derhalve waarin de Amerikaanse Philips-dochter Stentor actief is. Als zich al overnamemogelijkheden voordoen in deze

Medical Systems omzet (in miljoen euro)

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Gemiddelde groei

Philips

4.836

6.885

6.006

5.884

6.343

6.742

7.881

8,5%

Siemens*

7.219

7.623

7.422

7.072

7.626

8.227

10.285

6,1%

General Electric

8.946

7.925

8.224

10.852

12.220

13.041

16.836

11,1%

Philips

-163

309

431

35

679

795

1.100

Siemens

808

1.018

1.118

1.046

976

1.061

1.300

General Electric

1.594

1.368

1.372

1.844

2.149

2.475

3.077

-3,4%

4,5%

7,2%

0,6%

10,7%

11,8%

14,0%

bedrijfsresultaat

operationele marge Philips Siemens

11,2%

13,4%

15,1%

14,8%

12,8%

12,9%

12,6%

General Electric

17,8%

17,3%

16,7%

17,0%

17,6%

19,0%

18,3%

* boekjaar van Siemens loopt tot en met 30 september

sector, dan moet al snel vier keer de omzet worden neergeteld. Philips betaalde in 2005 voor Stentor zelfs bijna zes keer de omzet. Bovendien is Agfa Healthcare zeer winstgevend. In 2005 bedroeg de operationele marge 16,9%, in 2004 zelfs 22,4%. Ter vergelijking: Philips streeft ernaar de winstgevendheid van zijn Medical Systems-divisie op te voeren van 11,8% in 2006 tot ergens tussen de 14 en 15% in 2007.

Koopje

Kortom, Agfa-Gevaert is een koopje. Philips heeft een jaar of twee geleden al eerder aan het Belgische bedrijf gesnuffeld, maar toen lagen de verhoudingen anders. Allereerst lag de koers van Afga Gevaert toen nog rond 25 euro, het bedrijf leed verlies en Philips had eenvoudig het geld ervoor nog niet in zijn zak. Anno 2007 kan Philips de benodigde 3,5 miljard euro, inclusief een royale overnamepremie van 40%, gemakkelijk ophoesten. Een voordelige overname van Agfa-Gevaert door Philips zou, anders dan twee jaar geleden, nu waarschijnlijk op de beurs wel goed vallen. Maar toch kunnen we niet onvoorwaardelijk gunstig gestemd zijn op beleggingen in Philips. Deze moet immers blijven acquireren, om haar positie in Medical

Systems ten opzichte van Siemens en vooral General Electric op peil te houden. Vergeleken met haar twee concurrenten behaalt Philips momenteel nog de laagste winstmarge van de drie. Health Care is een aantrekkelijk markt met uitstekende groeivooruitzichten voor de lange termijn en ook Philips kan daarvan meeprofiteren maar acquisities moeten wel duur worden betaald en er bestaat de onvermijdelijke onzekerheid hoe die zullen uitpakken. Af en toe zit er een verkeerde tussen, zoals in het geval van Medquist. Hoe ziet nu de propositie voor een vrije belegger eruit die niets moet en rustig zijn kansen kan afwachten? Vooralsnog zou die wellicht het beste uit zijn door te beleggen in een van de geheide overnamekandidaten, zoals een Afga-Gevaert, en de grote mastodonten, waartoe we ook Philips nog rekenen, maar even links te laten liggen. Uiteindelijk kon een belegger noch in Philips, noch in Siemens of General Electric de laatste zeven jaar een fatsoenlijk rendement behalen. klik hier... Op magazine.iex.nl/potuijt vindt u meer analyses van Jacques Potuijt.

29

Ol i e

door Corné van Zeijl

Twee vaten per Chinees Feit is dat de warmterecords invloed hebben op het olieverbruik en dus ook op de olieprijzen. Minder vraag betekent lagere prijzen. Zet de enorme welvaartgroei in China en India dit in een ander daglicht?

Corné van Zeijl is senior portfolio manager bij sns Asset Management waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Van Zeijl beheert het sns Nederland Aandelen Fonds.

30

D

e media staat vol met foto’s van krokussen die uitkomen en grote groene grasmatten als skipistes. In mijn tuin bloeien rozen. In Nederland bereikten we in januari de 15 graden, terwijl de gemiddelde zomertemperatuur in Nederland 16 graden is. En niet alleen hier in Europa bereiken we recordtemperaturen, ook in de Verenigde Staten worden vele warmterecords gebroken. De conclusie is duidelijk het is warm, heel warm. Ik moet een

beetje lachen om die ontkennende geluiden. Dit zou een normaal patroon zijn. Maar in mijn archief zitten ook krantenkoppen dat 2005 een record was qua temperatuur. En hoe je het wendt of keert, bloeiende rozen in januari zijn niet normaal.

Langetermijnvraag

Deze sterke temperatuurstijging heeft natuurlijk enorme invloed op het wereldwijde olieverbruik. Als het warm is hoeven mensen minder te stoken. Door de dalende vraag naar olie is de prijs van een vat zwart goud naar het laagste niveau van de afgelopen anderhalf jaar gegaan. Veel speculanten hadden gegokt dat de winter de krapte op de oliemarkt extra zou aanwakkeren. Nu deze krapte uitblijft bouwen zij hun speculatievoorraden weer af. En dat versterkt de prijsdaling nog eens extra. In een halfjaar daalde de olieprijs van 80 dollar naar net boven de 50 dollar. Voor de lange termijn zijn de vraagen aanbodverhoudingen echter heel anders. Op deze aardbol leven 1,1 miljard Indiërs en 1,3 miljard Chinezen. Deze twee landen maken een enorme sprong in welvaart mee. En hoewel het gemiddelde loon van een Chinese arbeider nog slechts 165 euro per maand bedraagt, komt de aanschaf van een auto snel in zicht. De goedkoopste Chinese auto kost ongeveer 2500 euro. In China rijden momenteel 12 mil-

joen auto’s. Vijftien jaar geleden waren dat er nog maar 1 miljoen. Over vijftien jaar is dit misschien nog eens vertwaalfvoudigd. Wat betekent dat voor de vraag naar olie? Momenteel verbruikt China twee vaten en India een vat per persoon per jaar. In Europa gebruiken we twaalf vaten per persoon (zie tabel). Maar stel dat China en India over tien jaar hetzelfde gaan verbruiken als bijvoorbeeld Thailand. Dan zouden China en India alleen al twee keer zoveel olie opmaken als we nu op de hele wereld verbruiken. Afgezien van het effect op de olieprijs vraag ik me af wat voor weerberichten we dan hebben.

Melkwagentje

Bij dit soort cijfers is het gemakkelijk om doemscenario’s te maken. De olie raakt op en hoe moet dat dan verder? Niemand weet echter precies hoe de techniek zich zal ontwikkelen en hoeveel olie er nog echt in de grond zit. Bovendien zie je in een rap tempo alternatieve ontwikkelingen. Ik zag dat General Motors plannen maakt voor de Chevy Volt, een auto die primair op elektriciteit rijdt. Ik heb vroeger bij mijn vader in zo’n elektrische Spykstaal melkwagen gereden. Herinnert u die nog? Dat was toch wel heel iets anders. Tja met een Chevy Volt rij je ook geen melk rond. Een ander voorbeeld is Australië. Dat land heeft plannen om een derde van zijn energiebehoeften uit kernenergie te halen. Australië be-

zit dan ook 40% van de totale wereldvoorraad uranium. Een andere reden om niet in het doemscenario te geloven is dat Saoedi-Arabië in de afgelopen periode gewoonweg niets meer in extra olieproductie heeft geïnvesteerd. In het verleden hielden zij veel te veel reserve productiecapaciteit aan. Dat is ontzettend duur. De Arabieren laten dit voortaan aan de eindverbruikers over. Zij mogen nu de voorraden aanhouden. Dit betekent wel dat de olieproductie in Saoedi-Arabië fors zou kunnen worden opgevoerd. Het is een kwestie van investeren.

Vangen maar

Op het eerste gezicht lijken de grote oliemaatschappijen flink voordeel te hebben bij een hogere olieprijs. Helaas zijn er ook vervelende neveneffecten aan deze hogere prijs. Als eerste wekt het nationalistische verlangens op. Rusland, Venezuela en Bolivia vertellen gewoon dat deze oliemaatschappijen een flink deel van de winst moeten inleveren. In Nigeria heeft Shell al niets meer aan de hogere olieprijs, want daar gaat alles boven een bepaalde prijs naar de staat. Daardoor gaan de oliemaatschappijen op zoek naar andere manieren om olie te vinden, het liefst in veilige landen. De teerzanden in Canada zijn daar een goed voorbeeld van. Het is veel moeilijker en minder winstgevend om olie uit de teerzanden te halen, maar het is wel in een politiek veilig land als Canada.

Nattevingerwerk

Ik zet mijn beleggerspet op en kijk naar de energieaandelen. Als de dalende olieprijs de kranten heeft gehaald, is de prijs van olie en olieaandelen al lang gedaald. De beste ren-

dementen haal je vooral als je contrair denkt. Ik vroeg aan een analist wat het uitmaakt voor de winst van Shell als de olieprijs daalt. Dat antwoord is eigenlijk niet te geven. Er zijn upstream, downstream, gasprijzen, verschillende olieprijzen, verschillende afspraken (zoals Nigeria), olie-gerelateerde kosten et cetera. Eigenlijk ondoenlijk, maar onder druk wordt alles vloeibaar: gas, olie en analisten. En uiteindelijk kwam hij op een olieprijsgevoeligheid uit van 1% bij een prijsverandering van 1 dollar in een vat olie. Ik neem dit wel met een korreltje zout, maar ik kan er wel wat mee. Pak het beruchte sigarendoosje erbij en u kunt simpel uitrekenen dat als de olieprijs met 10 dollar daalt, Shell met 10% moet dalen.

De winst wordt immers 10% lager. Met die grote krantenkoppen over de dalende olieprijs is het misschien juist een aardig idee om eens te denken aan al die Chinezen en Indiërs die straks aan de benzinepomp staan. Want als niemand meer aan een hogere olieprijs denkt, is het tijd om als belegger weer eens aan energieaandelen of energiebeleggingsfondsen te gaan denken. klik hier... Wie meer informatie over verbruik, voorraden en olieproductie zoekt, kan terecht op www.bp.com. Daar is een schatkist met oliedata te vinden. Zo in te laden in een spreadsheet, overzichtelijk en gratis. Meer analyses van Corné van Zeijl staan op magazine.iex.nl/vanzeijl.

het olieverbruik in de wereld Verbuikte vaten per jaar (in miljard)

Aantal inwoners (iin miljard)

Verbruikte vaten per persoon per jaar

Verenigde Staten

20,7

0,300

25,1

Europa

14,6

0,456

11,7

India

2,5

1,100

0,8

China

7,0

1,300

2,0

Thailand

0,9

0,064

5,4

31

sto c k p i c k door Arnoud Wolff

Op hete kolen

Honderd jaar na de oprichting van het kolensyndicaat SteenkolenHandelsVereeniging (shv) blijkt de kolenhandel nog springlevend. Hoewel weinigen in Nederland nog kolen stoken in hun kachel thuis, wordt er elk jaar bijna 30 miljoen ton kolen verscheept.

Arnoud Wolff belegt op eigen rekening onder de naam Phida Capital in microcaps. Zijn bijdragen zijn niet bedoeld als beleggingsadvies. Wolff schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Op moment van publicatie is hij long hes Beheer.

W

ie stookt er nog kolen? Het Duitse achterland is de grote kolenconsument. Duitsland is voor de opwekking van elektriciteit zeer afhankelijk van kolencentrales. Sinds de groene beweging het sluiten van nucleaire reactors op de politieke agenda heeft gekregen, zullen de kolengestookte centrales nog belangrijker worden. Kolencentrales zijn de

grootste veroorzakers van broeikasgassen. De economische realiteit (lees: toenemende vraag naar stroom) maakt kolencentrales echter onmisbaar, ondanks de enorme, gesubsidieerde investeringen in groene stroom zoals waterkracht, windenergie en biomassa. Gas werd jarenlang genoemd als alternatief voor kolen. Gasgestookte centrales stoten veel minder co2 uit en voorraden, vooral in Rusland, zijn groot. Helaas is Rusland een onbetrouwbare leverancier gebleken. Olie en gas worden door het Kremlin meer en meer gebruikt als politiek wapen. Na de recente leveringsproblemen tijdens het gebakkelei met Oekraïne en Wit-Rusland is de Europese Unie minder enthousiast geworden over gas als brandstof voor elektriciteitscentrales. De kolenhandel is Putin’s grootste fan.

Mijnsluitingen

32

Bovenop de toenemende vraag naar kolen komt ook de daling van het (eigen) aanbod. Duitsland is de laatste jaren bezig om de eigen kolenmijnen te sluiten. Ze zijn onrendabel. Duitse kolen kosten drie keer zoveel als de importkolen uit Australië, Zuid-Afrika of Zuid-Amerika, om de simpele reden dat in die landen de kolen van de grond opgeraapt kunnen worden (dagbouw) terwijl in Duitsland elke dag weer duizenden mijnwerkers en dure machines kilometers diep de grond

in moeten om kolen te vinden (schachtbouw). Elk jaar lapt de Duitse overheid een kleine 3 miljard euro bij om de eigen mijnbouw in leven te houden. Dertig jaar nadat Nederland de laatste Limburgse mijn sloot, gooien nu ook onze oosterburen de handdoek in de ring. En dus zullen er in de toekomst meer kolen geïmporteerd moeten worden om de eigen kolencentrales te stoken.

Groeiende Overslag

Goed nieuws voor het Rotterdams kolen- en ijzerertsoverslagbedrijf Europees Massagoed Overslagbedrijf (emo), een van de dochters van het Rotterdamse havenbedrijf hes Beheer (zie het kader). emo is de spil in de Duitse kolenstroom. De stuwadoor is een van de grootste in haar soort. Het beschikt over een lange en diepe kade waar de grootste vrachtschepen, de Super Large Bulk Carriers, in hoog tempo gelost kunnen worden. Een fijnmazig netwerk van op elkaar aangesloten lopende banden op het opslagterrein zorgt ervoor dat de kolen en ertsen op een efficiënte wijze verdeeld worden over de klaarliggende binnenvaartschepen, die vervolgens voor vervoer richting Duitsland zorgen. De groeiende vraag naar kolen levert emo steeds meer werk op. Aardig detail is dat de hoogwaardige Duitse kolen per kilo 30% meer energie leveren dan importkolen,

zodat er relatief meer import nodig is om de opdrogende Duitse productie op te vangen.

Bijmenging Biomassa

In Nederland gaan ook meer kolencentrales komen. De Belgische stroomreus Electrabel heeft een overeenkomst gesloten met emo om op een braakliggend haventerrein van emo een nieuwe elektriciteitscentrale te bouwen die op kolen bijgemengd met biomassa gaat werken. Biomassa zorgt voor minder broeikasuitstoot. Beter voor het milieu, én beter voor emo! Een ton kolen levert namelijk twee keer zoveel energiewaarde als een ton biomassa. Het bijmengen verbruikt dus twee keer zoveel biomassa en dat betekent nog meer overslagvolume voor de stuwadoor.

Schaarse ruimte

De Rotterdamse haven kampt met een groot probleem. De sterk gegroeide wereldhandel doet de havenbedrijven en terminals uit de voegen barsten. De tweede Maasvlakte zal een deel van het ruimtegebrek moeten opvangen, maar de politieke besluitvorming heeft tot grote vertraging geleid. De extra ruimte zal nog jaren op zich laten wachten. En het merendeel van de extra ruimte is vergeven aan de containeroverslag. De milieuvervuilende kolenhandel krijgt van het havenbedrijf opvallend weinig concessies om uit te breiden. Nieuwe toetreders krijgen geen kans om in te spelen op de vraag naar kolen. Prettig gevolg voor emo is dat de over- en opslagprijzen stijgen, zeker nu de contracten met afnemers, die afgesloten waren in de slechte tijden, aflopen en vernieuwd worden. Tegen fors hogere tarieven.

Profiel hes Beheer Het Rotterdamse havenbedrijf hes Beheer heeft als voorloper de Graan Elevator Maatschappij (gem). gem werd opgericht in het begin van de twintigste eeuw en was decennia lang een machtig graanoverslagbedrijf. De nieuwe Europese landbouwpolitiek gebaseerd op subsidies zorgde begin jaren tachtig voor een terugval in de Europese import van graan. Toen vervolgens ook de veestapel werd ingekrompen en de import van veevoeder begon te dalen, besloot de gem de inkomsten te spreiden. In 1985 fuseerde gem met de havenbedrijven van de legendarische havenondernemer Frans Swarttouw. Sindsdien is de holdingmaatschappij hes Beheer actief als verlader van kolen, ijzererts, granen, oliën en mineralen. Ongeveer een derde van de bulkgoederen in de Rotterdamse haven gaat door de grijpers van de hes-bedrijven.

Moeilijke Tijden

hes Beheer kende eind jaren negentig moeilijke tijden, vooral door de kelderende graanactiviteiten. Het bedrijf werd als een arrogante monopolie geleid die de teruglopende inkomsten probeerde te compenseren door tariefsverhoging. Nadat enkele ervaren rotten uit de haven het bedrijf van de ondergang wisten te redden, gooide de nieuwe ceo Sliep het roer om. Efficiënte bedrijfsvoering en productiviteit werden de nieuwe focus. De grote verliesgevende graanterminal werd verkocht en andere terminals en dochterbedrijven verlegden hun focus naar producten met meer toegevoegde (opslag-)waarde zoals brandgevoelige biomassa en beperkt houdbare oliën en mineralen. Ook werd drijvend materieel zoals kranen beter verdeeld over de aangesloten dochterbedrijven zodat de operationele kosten teruggebracht konden worden.

Nieuwe projecten

hes Beheer tekende een overeenkomst met energiereus Electrabel voor de bouw van een kolen/ biomassacentrale op een van haar terreinen. Ook investeert zij mee in de bouw van een bio-ethanolfabriek. In dit proces worden granen (maïs) omgezet in ethanol dat op haar beurt wordt bijgemengd bij dieselbrandstof. hes Beheer brengt haar expertise in de graanoverslag in, waarvoor zij de nodige investering zal doen. Biodiesel is een groeimarkt omdat de Europese Unie wil dat in 2020 dieselbrandstof tot 20% wordt bijgemengd met bio-ethanol zodat de co2-uitstoot van auto’s kan worden teruggedrongen. Na de staalfusies (Mittal/Arcelor) zal de invoer en overslag van ijzererts en bijhorende grondstoffen (cokes) teruglopen, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door een groeiende overslag van kolen en biomassa

Verborgen waarde

Het beursgenoteerde hes Beheer is nu winstgevend, schuldenvrij en kent stijgende omzet en marges. Dividenden stijgen. Het bedrijf heeft grote verborgen waarde omdat de meeste kranen, transportsystemen en mengsilo’s al zijn afgeschreven, maar nog prima functioneren. Zo is de nieuwbouwwaarde van het overslagbedrijf emo bijna 400 miljoen euro maar staat de deelneming voor slechts enkele miljoenen in de boeken. Ten slotte valt het op dat, vergeleken met de torenhoge waarderingen die andere havenbedrijven zoals Vopak als gevolg van fors gestegen beurskoersen hebben gekregen, hes Beheer nog slechts bescheiden is gewaardeerd.

33

Bling bling Ed el me ta l en

Het is niet al goud wat er blinkt. Er zijn weinig plaatsen waarop dat gezegde meer van toepassing is dan op de metalen die op grondstoffenmarkt verhandeld worden. De prijzen van zink, zilver, koper en nikkel zijn de afgelopen vijf jaar veel sneller gestegen dan de goudprijs en de opkomst van trackers en turbo’s betekent dat beleggers daar steeds makkelijker op in kunnen spelen. door Michiel Pekelharing

34

D

e goudprijs is de afgelopen vijf jaar verdubbeld. Die toename verbleekt bij de prijsstijgingen van koper en nikkel, want beide metalen zijn in die periode minstens drie keer zoveel waard geworden. Het feest was niet overal even groot, want aluminium bleef sinds 2000 ver achter bij de goudrally. Verwende beleggers hoeven tegenwoordig niet zelf te voorspellen welke metaalprijzen het snelst gaan stijgen. Er zijn verschillende indices die de prijzen van een mandje grondstoffen weergeven. Bekende voorbeelden zijn de Goldman Sachs Commodity Index, de Rogers International Commodity Index en de Dow Jones - aig Commodity Index. De eerstgenoemde

index bestaat voor bijna driekwart uit energiegerelateerde grondstoffen (olie en gas), voor 8% uit industriële metalen (aluminium, koper, et cetera) en voor slechts 2% uit edelmetalen (goud en zilver). Het Oppenheimer Real Asset Fund heeft een beursnotering in de Verenigde Staten en volgt het verloop van deze index. De Rogers International Commodity Index (rici) is samengesteld door grondstoffengoeroe Jim Rogers en bestaat voor ruim 20% uit metalen. abn Amro heeft certificaten uitgebracht met deze index als onderliggende waarde. Bovendien heeft de bank ook certificaten ontwikkeld voor de verschillende subindices van de rici (Metals, Energy en Agricultural) en er worden ook rici Quanto certificaten verhandeld waar-

mee het dollarrisico van al deze producten afgedekt kan worden. Bij de Dow Jones – aig Commodity Index leggen metalen meer gewicht in de schaal. Goud en zilver wegen voor 8% mee en voor industriële metalen komt dat percentage op 19% uit. Op Euronext Amsterdam worden trackers op deze index verhandeld onder de fondscode aigc. Net als de rici heeft de Dow Jones – aig Commodity Index ook verschillende subindices. De Precious Metals subindex (fondscode aigp) bestaat voor 76% uit goud en voor 24% uit koper – de Industrial Metals subindex (fondscode aigi) wordt gevormd door de prijzen van aluminium (38%), koper (32%), zink (15%) en nikkel (15%).

35

ed e lm e ta l en Mijn reuzen

De stijgende metaalprijzen vertalen zich in hogere winsten voor de mijnbouwbedrijven die deze materialen uit de grond halen. De grote spelers op dit vlak hebben bijna allemaal hun wortels in Australië liggen. bhp Billiton is met een beurswaarde van bijna 100 miljard euro en een jaaromzet van ruim 25 miljard euro veruit de grootste speler in de branche. De onderneming is het resultaat van de overname van bhp (Broken Hill Properties) door Billiton in 2001. Dit was bepaald niet de enige aankoop, want sinds 1980 heeft het concern meer dan tachtig overnames afgerond. Rio Tinto zit bhp Billiton met bijna zeventig aankopen in deze periode op de hielen. De beurswaarde van bijna 60 miljard euro en de omzet van 16 miljard euro zijn echter een stuk kleiner. Dat geldt ook voor Anglo American, waarvan de marktkapitalisatie vergelijkbaar is met die van Rio Tinto. Het trio hoeft niet direct bang te zijn voor nieuwkomers in de mijnbouwsector, aangezien het project om een nieuwe mijn te openen vaak vele jaren in beslag neemt en miljarden euro’s kost. Omdat de bedrijven zich bijna volledig richten op het winnen van grondstoffen en niet op de verwerking daarvan, zijn de resultaten en dus de beurskoers gevoelig voor de prijzen op deze markt. Dit verband is niet allesbepalend, aangezien de resultaten beïnvloed worden door wisselkoersverschillen en mogelijke tegenvallers bij de exploitatie van de mijnen zoals bijvoorbeeld stakingen en

W i e va n d e d r i e 0APIER

 

 

 

+OLEN )NDUSTRIpLEß METALEN

 

-INERALEN    

"ASIS MATERIALEN 0LATINUM

 

'OUD

B H P B i lliton    

2OESTVRIJ STAAL

 

+OLEN

 

$IAMANTEN

 

#ARBON STAAL "ASIS MATERIALEN

   

!LUMINIUM %NERGIE

Rio Ti nto

+OPERß

 ß  ß

Diamant

$IAMANTEN

 ß

-INERALEN )*ZERERTS

 ß

!LUMINIUM

 ß

 ß

%NERGIE

A n g l o Am e r i c a n Alledrie de ondernemingen hebben een notering aan de London Stock Exchange

Mooie rendementen onder de grond

Kenmerken

Naam: Afgeleid van het Griekse adamas, wat onverslaanbaar betekent Chemische formule: C Verbrandingstemperatuur: 4289 Celsius (op deze temperatuur verbrandt een diamand volledig en blijft er niets over) Gemiddelde dichtheid: 3,51 kilo per kubieke decimeter

D



e eerste teksten waarin diamanten voorkomen dateren uit het India van de derde eeuw voor Christus, maar twee jaar geleden zijn er bij opgravingen in China bijlen gevonden van 4000 à 2500 voor het begin van de jaartelling die vermoedelijk met diamanten zijn bewerkt. De edelstenen ontstaan als materialen die voor een deel uit carbon bestaan diep in de aarde bij hoge temperaturen onder zeer hoge druk komen te staan. Diamant is het hardste materiaal dat in de natuur voorkomt.



Gebruik, vraag en aanbod

 

"(0ß"ILLITON !NGLOß!MERICAN



2IOß4INTO

 



36

aardverschuivingen. Een kenmerk voor de mijnbouwbedrijven is dat vaak meerjarige contracten worden afgesloten voor de levering van bijvoorbeeld ijzer of kolen. Dat kan een voordeel zijn als de grondstofprijzen terugvallen, aangezien de contracten vaak zijn afgesloten tegen prijzen die in de buurt liggen van de huidige, hoge niveaus.

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

DEC

Elk jaar komt er 130 miljoen karaat aan diamanten boven de grond. Dat is een slordige 26.000 kilo met een totale waarde

van 9 miljard dollar. Hiervan wordt 49% in Midden- en Zuid-Amerika gemijnd en daarnaast wordt de edelsteen gevonden in Canada, India, Rusland, Brazilië en Australië. Het grootste deel van de handel is in handen van de Zuid Afrikaanse De Beers Group. Het marktaandeel van deze onderneming is weliswaar teruggevallen van 60 naar ruim 40%, maar de invloed op de diamantmarkt is groter dan bijvoorbeeld die van de opec op die van de oliemarkt. In de jaren negentig was de productie soms wel 40% groter dan de vraag. Omdat De Beers slechts een deel van de diamanten op de markt bracht en de rest opsloeg, viel de prijs niet terug. Inmiddels is deze voorraad volledig uitgeput en de opkomst van een rijke middenklasse in China en India betekent dat de vraag naar edelstenen gestaag toeneemt, wat zich kan vertalen in hogere prijzen. alrosa uit de Russische republiek Sacha is als nummer twee goed voor 20% van de jaarproductie. De diamanthandel is een stuk groter dan de totale waarde van de stenen die uit de grond worden gehaald. Elk jaar wordt er voor ruim 10 miljard dollar aan ruwe en 20 miljard dollar aan geslepen stenen verhandeld en het zwaartepunt van deze handel ligt in Antwerpen. Ongeveer 30 miljoen karaat aan diamanten (6000 kilo) komt elk jaar in sierraden terecht en de overige 100 miljoen karaat (20.000 kilo) is voor industrieel gebruik. De edelstenen worden bijvoorbeeld gebruikt in boren en medische apparatuur. Voor dergelijke toepassingen zijn veel meer diamanten nodig dan de genoemde 20.000 kilo en daarom wordt er jaarlijks ook 80.000 kilo aan synthetische diamanten geproduceerd.

Karaat in het kwadraat

De grootte van een diamant wordt weergegeven in karaat, wat een gewicht vertegenwoordigt van een vijfde gram. Er wordt meer betaald voor een karaat naarmate de edelsteen groter is. Als richtlijn kan de onderstaande tabel gebruikt worden die is samengesteld aan de hand van gestandaardiseerde diamanten waarvan de prijzen op www.pricescope.com zijn verschenen. De Cullinan I is de bekendste diamant ter wereld. De steen van 530,2 karaat is een eeuw geleden in Zuid-Afrika gevonden en maakt

onderdeel uit van de Britse kroonjuwelen. De geschatte waarde van de Cullinan I is 200 miljoen Britse ponden (ruim 300 miljoen euro). Aantal karaat

Prijs per karaat in dollars

Totale prijs in dollars

0,5 karaat

3000

1500

1,0 karaat

6500

6500

1,5 karaat

8500

12.750

2,0 karaat

13.000

26.000

3,0 karaat

17.000

51.000

5,0 karaat

23.000

115.000

Beleggen

Er zijn nog geen derivaten of turbo’s op diamanten, maar daar kan op termijn verandering in komen. Adviesbureau Polished Prices verzamelt de transactieprijzen van handelaren en wil op basis daarvan een betrouwbare prijsindex creëren. Zodra een dergelijke index geaccepteerd wordt door datadiensten zoals Bloomberg, kunnen financiële partijen afgeleide producten ontwikkelen en abn Amro heeft al aangegeven dat het die mogelijkheid zeker wil openhouden. Het kopen van echte diamanten bij een juwelier kan sommige mensen heel gelukkig maken, maar vanuit beleggingsperspectief is het geen slimme zet. De marge die handelaren hanteren kan oplopen tot 100%. De inkoopprijs voor deze bedrijven is dus de helft van de verkoopprijs. En die inkoopprijs is het bedrag dat particulieren ontvangen als ze hun diamant proberen terug te verkopen. Uit onderzoek van Jewelers’ Circular Keystone is bovendien gebleken dat de prijzen die handelaren bieden enorm uit elkaar lopen, wat voor particulieren een zeer ontransparante markt oplevert. Het is dan een beter idee om een aandeel van een sieradenketen te kopen zoals het Amerikaanse Tiffany & Co (fondscode: tif), dat een jaaromzet heeft van 2,5 miljard dollar en een beurswaarde van 5,4 miljard euro. De Beers Groep is niet beursgenoteerd, maar een aantal kleinere diamantmijnen zijn dat wel. Aan de Britse aim-beurs staan bijvoorbeeld Petra Diamonds (pdl) en Firestone Diamonds (fdi) genoteerd, maar dit zijn zeer speculatieve aandelen.

37

ed e lm e ta l en men voor de productie van roestvrijstaal, waardoor de vraag naar het metaal verdubbelde. De nikkelvoorraden namen met 82% af tot 6000 ton, wat nog niet eens genoeg is om de wereldwijde vraag twee dagen bij te houden. In 2007 gaat mijnbedrijf Imco nieuwe nikkelsmelterijen in gebruik nemen, waardoor het verschil tussen vraag en aanbod een stuk kleiner wordt. Het is geen toeval dat deze installaties in Canada staan, want de provincie Ontario is goed voor bijna een derde van de wereldproductie. Rusland is eveneens een belangrijke leverancier en andere landen met nikkelmijnen zijn Australië, Cuba en Indonesië. Hoe de nikkelprijs zich dit jaar ontwikkelt, hangt voor een groot deel af van bhp Billiton. Als de opening van een nieuwe mijn in Ravensthorpe (Australië) vertraging oploopt kan het lang duren voordat er een evenwicht bereikt is op de nikkelmarkt.

Nikkel

D

e eerste sporen van materialen met nikkel dateren uit 3500 voor Christus en tegenwoordig neemt bijna iedereen in Nederland elke dag wel een paar gram van het metaal mee. Nikkel wordt namelijk gebruikt voor de productie van de muntstukken van 1 en 2 euro. In de Verenigde Staten is zelfs het muntstuk van 25 dollarcent naar het metaal genoemd (nickel), maar deze munt bestaat juist weer voor driekwart uit koper. De meest voorkomende toepassing van nikkel is bij het maken van roestvrijstaal. Vorig jaar is er een groot aantal smelterijen in gebruik geno-

Beleggen

De dj-aig Nickel Sub Index geeft het koersverloop weer van nikkelcontracten op de Londense metaalbeurs en trackers op deze index worden op Euronext verhandeld onder de fondscode nick. Daarnaast geeft abn Amro turbo’s uit op het metaal en wie de voorkeur geeft aan een mijnbedrijf hoeft niet verder te kijken dan het Canadese Inco. De onderneming bestaat al honderd jaar en heeft bijna 20% van de nikkelhandel in handen. Omgerekend komt de beurswaarde op ruim 10 miljard euro en de jaaromzet op meer dan 5 miljard euro.

Dow Jones - AIG Nickel Total Return Sub-Index

        

38









Kenmerken

Symbool: Ag (afgeleid van het Latijnse Argentum) Atoomnummer: 47 Smeltpunt: 962 Celsius Kookpunt: 2162 Celsius

H

et is ongeveer zesduizend jaar geleden dat zilver voor het eerst gescheiden werd van lood op eilanden in de Egeïsche Zee en Anatolië. Het metaal werd in de begintijd vooral als versiersel en betaalmiddel gebruikt. Er zijn ten minste veertien talen waarin voor zilver en geld hetzelfde woord gebruikt wordt. Zilver heeft een wittige glans en is iets harder dan goud.

Gebruik, vraag en aanbod





Zilver





Zilvermijnen leveren ongeveer driekwart van de ruim 900 miljoen ounces (25 miljoen kilo) zilver die op de markt komt. Latijns-Amerika is een van de belangrijkste mijngebieden en Peru, Mexico en Chili leveren jaarlijks 240 miljoen ounces. Andere grote zilverproducenten zijn Australië (78 miljoen ounces) en China (65 miljoen ounces). Dit is allemaal niet voldoende om aan de groeiende vraag te voldoen en evenwicht is nog ver weg. Er wordt inmiddels intensief naar zilver gezocht, maar het duurt vaak tien jaar voordat na een vondst een nieuwe mijn in gebruik genomen kan

worden. Daarom is er jaarlijks 190 miljoen ounces nodig aan zilveren goederen die worden omgesmolten en hergebruikt. Overheden (vooral bric-landen zoals Rusland, China en India) brengen daarnaast jaarlijks bijna 70 miljoen ounces van het metaal op de markt. Iets minder dan eenderde van al het zilver wordt uiteindelijk omgesmolten tot sierraad. Circa 40% van het zilver wordt gebruikt voor industriële productie en verdwijnt dan onder meer in elektronica en elektrische apparaten. Met name de laatste jaren is de groei van de vraag naar zilver vanuit deze hoek in een stroomversnelling gekomen. De zilverprijs zou nog veel sneller gestegen zijn zonder de opkomst van digitale fotografie. Ruim 15% van het edelmetaal vindt namelijk in de vorm van zilverhalogeniden zijn weg naar de fotografie-industrie en dat is ruim eenderde minder dan vier jaar geleden.

joen zilverreserves onder de grond zitten in Mexico en Zweden. De onderneming heeft een marktwaarde van 2,2 miljard dollar en wordt verhandeld onder de fondscode slw. • Pan American Silver Company – Dit concern heeft eveneens een notering aan de nyse en bezit belangen in zilvermijnoperaties waarvan het zwaartepunt in Peru, Mexico en Bolivia ligt. Pan American heeft een marktwaarde van 2,0 miljard dollar en wordt verhandeld onder de fondscode paas.

Bubble

In de geschiedenis van zilver springt vooral het jaar 1979 eruit. De broers Nelson en William Hunt wisten toen in samenwerking met een groep Arabieren meer dan 200 miljoen ounces van het edelmetaal op te kopen. Dat was meer dan de helft van de hoeveelheid die jaarlijks gebruikt werd. Het gevolg was dat de zilverprijs explodeerde van 5 dollar aan het begin van 1979 tot meer dan 54 dollar in 1980. De autoriteiten moesten wel ingrijpen na deze stijging. De New York Metals Market paste de beursregels aan en ook de Fed intervenieerde. Met als gevolg dat de zilverprijs in een vrije val terecht kwam die op 27 maart 1980 het hoogtepunt bereikte. Op die dag daalde de prijs van 21,68 naar 10,80 dollar. Niet veel later werden de gebroeders Hunt failliet verklaard en enkele jaren later had het duo nog schulden van ruim 2,5 miljard dollar tegenover bezitingen van 1,5 miljard.

Beleggen

• abn Amro turbo’s zilver (long en short) • etfs Silver (een aan Euronext genoteerde tracker op de dj-aig Silver Sub-Index, verhandeld onder de fondscode ‘slvr’) • Silver Wheaton Corporation – Dit aan de nyse genoteerde mijnbedrijf heeft 4 mil-

Zink

(een legering van koper en zink) was al veel langer bekend, maar doordat zink een gasvorm aanneemt bij een temperatuur van 1180 graden Celsius vervloog het bij het smelten van Messing. Behalve als legering met koper wordt het metaal gebruikt als bescherming tegen corrosie, in batterijen, als kleurstof in verf, in de medische industrie en ook in muntgeld. Sinds 1982 worden Amerikaanse centen bijvoorbeeld van zink gemaakt. Na ijzer, aluminium en koper is zink het meest gebruikte metaal. Australië, Canada, China, Peru en de Verenigde Staten zijn de belangrijkste mijnlanden, maar de huidige productie is lang niet voldoende om de vraag bij te benen. De zinkvoorraad van de London Metal Exchange is in 2006 geslonken van 430.000 naar 85.000 ton en de toenemende vraag uit China lijkt voorlopig nog garant te staan voor hogere prijzen. Volgens effectenhuis Barclays kan de voorraad in 2007 tot het nulpunt teruglopen en de investeringen in nieuwe mijnen zullen waarschijnlijk pas na dit jaar voor evenwicht op de zinkmarkt zorgen.

Beleggen

R

uim drie millennia geleden werden in Palestina en Oost-Europa al objecten gebruikt die voor bijna 90% uit zink bestonden. De ontdekking van het metaal wordt echter toegeschreven aan de Duitser Andreas Marggraf die het materiaal in 1746 zijn huidige naam gaf. Messing

Wie erop rekent dat de zinkprijs helemaal door het dak gaat, zou in de Verenigde Staten zoveel mogelijk centen kunnen verzamelen. Er moet echter wel heel veel gebeuren voordat de zinkwaarde in deze munten groter wordt dan de nominale waarde en het is dan ook handiger om aan Euronext (fondscode zinc) via trackers in

Dow Jones - AIG Zinc Total Return Sub-Index         













39

ed e lm e ta l en te spelen op de koersontwikkelingen van de dj-aig Zinc Sub Index. In Nederland zijn er zinkturbo’s van abn Amro. Wie zich niet druk wil maken om een stoploss kan overwegen om aan de aim in Londen aandelen te kopen van ZincOx. Dat is de zinkverwerker met de laagste kostenbasis ter wereld en met projecten in de Verenigde Staten, Turkije en Yemen. Dichterbij huis is het Belgische Umicore een interessante optie. De onderneming richt zich op het smelten en verwerken van zink.

Aluminium

A

luminium werd pas in 1807 ontdekt en is een van de jongste metalen. Verbindingen met het metaal waren al veel langer bekend, maar het lastige en energieverslindende proces om aluminium in pure vorm te verkrijgen betekende dat het materiaal pas sinds iets meer dan honderd jaar in grote hoeveelheden geproduceerd wordt. Tegenwoordig komt er ongeveer 90.000 ton aluminium per dag op de markt. In dat opzicht hoeft

het materiaal alleen nog ijzer voor te laten gaan. Het metaal leent zich uitstekend voor recycling, dus lang niet de complete consumptie is afkomstig uit de mijnindustrie. Aluminium is afkomstig uit bauxiet, wat vooral in Australië en Suriname wordt gewonnen. Energiekosten vormen 20 tot 40% van de totale kosten om het metaal te produceren. De smelterijen staan in landen waar elektriciteit goedkoop is, zoals ZuidAfrika, Nieuw-Zeeland (waterkracht) en China, wat momenteel de grootste aluminiumproducent ter wereld is. Er is bijna geen industrie te vinden waarin het metaal niet gebruikt wordt – van de productie van vliegtuigen tot de bouwsector en van de autoindustrie tot het maken van frisdranken bierblikjes. In 2006 was er een tekort van 400.000 ton op de aluminiummarkt. De toonaangevende onderneming Alcoa verwacht dat er dit jaar een evenwicht wordt bereikt. De koers is onder druk gekomen doordag handelaren vooral kijken naar het groeiende aanbod, terwijl de Chinese vraag naar het metaal naar schatting met 23% gaat groeien in 2007.

Beleggen

De aluminiumprijs moet heel ver oplopen voordat het interessant wordt om met uw verzameling lege cola- of bierblikjes naar de schroothandel te gaan. Wie direct in het metaal wil beleggen, kan op Euronext handelen in een tracker op de dj-aig Aluminium Sub Index (fondscode alum). Er zijn tevens turbo’s op het metaal en in de Ver-

Dow Jones - AIG Aluminum Total Return Sub-Index        



40













enigde Staten staat Alcoa genoteerd. Dit bedrijf heeft een beurswaarde en jaaromzet die beide op circa 30 miljard dollar uitkomen en het aandeel is onderdeel van de bekende Dow Jones. Bovendien trapt Alcoa elk kwartaal traditioneel het Amerikaanse cijferseizoen af. De onderneming richt zich op het volledige productieproces; van het mijnen van de ruwe grondstof, via het smelten en verwerken tot de productie van halffabrikaten voor onder meer de automobiel- en luchtvaartindustrie.

Platinum

komt. Samen met Rusland (15%), Canada (4%), Zimbabwe (2%) en de Verenigde Staten (2%) is dat goed voor bijna de totale wereldproductie.

Beleggen

Sinds het Britse eiland Man in 1983 platinum munten uitgaf, is het voor beleggers mogelijk om rechtsstreeks in het metaal te beleggen. Inmiddels hebben onder meer de Verenigde Staten, Canada, Australië munten uitgegeven waarvan de waarde bijna volledig bepaald wordt door het gewicht in platinum. Wie niet op muntenjacht wil, kan kiezen voor Platina turbo’s die door de abn Amro zijn uitgegeven en voor de meer avontuurlijke beleggers zijn er ook nog beursgenoteerde platinummijnen. Een voorbeel daarvan is het Canadese Eastern Platinum dat belangen heeft in verschillende Zuid-Afrikaanse projecten en een beurswaarde van omgerekend een half miljard euro.

I

ndianen in Zuid-Amerika waren de eerste gebruikers van platinum en pas in 1557 verschenen de eerste teksten over het materiaal. Dat neemt niet weg dat het edelmetaal hoger in aanzien staat dan zelfs goud. Een platinum creditcard heeft een ruimere bestedingslimiet dan een gouden en een artiest krijgt een gouden plaat als er 40.000 singles verkocht worden. Voor een platinum plaat moeten 60.000 singles over de toonbank gaan. Het exclusieve karakter is een gevolg van de zeldzaamheid – naar schatting kan al het platinum dat ooit gemijnd wordt een kamer vullen van 8 bij 8 meter. Maar het is natuurlijk weer niet zo dat de vraag naar het metaal omhoog schiet als er plotseling heel veel hits komen die met een platina plaat bekroond worden. De autoindustrie is namelijk met afstand de belangrijkste afzetmarkt, want het materiaal wordt gebruikt in katalysators. Daarnaast wordt platinum gebruikt voor het maken van sierraden en producten die extreem hoge temperaturen kunnen weerstaan (het smeltpunt ligt op 1768 graden Celsius). Elk jaar wordt er ongeveer 200 ton van het edelmetaal boven de grond gehaald, waarvan driekwart uit Zuid-Afrika

Koper Kenmerken

Symbool: Cu (de naam koper is waarschijnlijk afgeleid van het eiland Cyprus) Atoomnummer: 29 Smeltpunt: 1357 Celsius Kookpunt: 2843 Celsius

I

n Irak zijn weliswaar geen sporen van Biologische wapens gevonden, maar wel sporen die aantonen dat rond 8700 voor Christus al koper gebruikt werd. In 1991 is in de Alpen een mummie gevonden (die meteen de onuitsprekelijke naam Ötzi meekreeg) die rond 3300 voor Christus gestorven zou zijn en die gereedschap bij zich droeg dat voor 99,7% uit zuiver koper

bestond. Rond het derde millennium voor Christus werd koper door de Sumeriërs en Egyptenaren al gebruikt om het met tin te mengen en zo brons te maken. Koper heeft een roodbruine kleur en door de mooie glans werd het metaal in de oudheid al geassocieerd met de godheid Aphrodite.

Gebruik, vraag en aanbod

De markt voor koper is in de afgelopen jaren dramatisch verbeterd. Tijdens de internetrally aan het eind van de jaren negentig werd het metaal nog afgeschreven. Indertijd zag het ernaar uit dat de vraag ver terug ging vallen doordat communicatienetwerken zoals telefoonlijnen voortaan van glasvezels gemaakt zou worden in plaats van koper. De vraag uit andere sectoren en vooral de groei van China (goed voor ruim 20% van de koperconsumptie) zorgden er echter voor dat de prijs met honderden procenten omhoog is geschoten nadat in 1999 de laagste koers in 60 jaar werd bereikt. Bijna de helft van al het koper vindt zijn weg naar de huizen- en kantoorbouwsector. In het gemiddelde Amerikaanse nieuwbouwhuis verdwijnt tegenwoordig al meer dan 200 kilo koper. De industriesector (met name de scheepsbouw) slokt iets minder dan een kwart van al het koper op en circa 15% van het metaal komt terecht in elektronica. Van het overige deel worden munten, bestek, kookgerei, muziekinstrumenten, medische apparatuur en nog veel meer gemaakt. Al dit koper komt voor een groot deel uit Chili, dat meer dan een derde produceerde van de 12,6 miljoen ton die vorig jaar verhandeld werd. Peruaanse en Amerikaanse mijnen leveren jaarlijks ruim een miljoen ton koper en samen zijn de drie landen goed voor meer dan de helft van het totale aanbod. Indonesië, Australië, Polen en Canada zijn andere leveranciers. De koperproductie kan volgens experts met ongeveer 5% toenemen naar 13,2 miljoen ton in 2007 en in combinatie met het omsmelten van bestaand koper zou die groei voldoende moeten zijn om de vraag ruimschoots bij te benen. Voor 2007 voorspelt brancheorganisatie Bloomsbury Mineral Economics een overschot van 45.000 ton, terwijl eerder rekening werd gehouden met een tekort van 130.000 ton.

Spoor weg

De gestegen koperprijs zorgde niet alleen voor blije metaalhandelaren, maar nu ook voor ontevreden spoorwegen en gebouweigenaren. De laatste maanden komt het regelmatig voor dat koperen leidingen rond het spoor en bliksemafleiders gestolen worden, waarna de dieven het metaal aan schroothandelaren verkopen. Elke week worden 30 tot 50 bliksemafleiders gestolen. Deze installaties bestaan uit 100 tot 500 kilo koperdraad, wat op de zwarte markt 500 tot 2500 euro opbrengt. En het blijft niet bij spoorkabels en bliksemafleiders. Begrafenisondernemers adviseren nabestaanden om na een crematie de koperen urn niet onbewaakt neer te zetten en in Den Haag ontstond een gaslek doordat dieven koperen gaskranen uit leegstaande panden hadden gestolen. Bouwterreinen zijn een ander populair doelwit voor koperdiefstal, net als beeldentuinen. Op 17 januari was het groot nieuws dat er zeven bronzen beelden uit de tuin van het Singer museum in Laren verdwenen waren. Het was de dieven waarschijnlijk te doen om het koper.

Beleggen

• Bliksemafleiders • abn Amro turbo’s koper (long en short) • etfs Copper (een aan Euronext genoteerde tracker op de dj-aig Copper Sub-Index met als fondscode copa) • Het aan de nyse genoteerde Phelps Dodge (fondscode pd) is met een beurswaarde van 25 miljard dollar en een jaaromzet van 11 miljard dollar veruit de grootste speler op de kopermarkt. Als verticaal geïntegreerde onderneming richt Phelps Dodge zich op elk onderdeel van de markt – van de exploitatie van kopermijnen tot de productie van kabels en pijpleidingen. Daarnaast zijn er wereldwijd tientallen beursgenoteerde kopermijnen, waarvan het merendeel heel klein en heel speculatief is. • Het eveneens aan de nyse genoteerde Southern Copper Corporation heeft mijnen en smelterijen in Peru en Mexico, terwijl de onderneming ook in Chili op zoek is naar koper. De onderneming heeft een jaaromzet van 5 miljard dollar en een beurswaarde van 17 miljard dollar.

41

DE W E R E L D VOLGENS

I EX 181

118

7,2 %

Rusland

4,7 %

Canada

10,4 % 262

De totale goudproductie in 2005 was 2518 ton

Verenigde Staten

8,9 % 224

China

167

6,6 %

8,2 % 207

Indonesië

Peru

296

10,4 %

11,8 %

263

Australië Zuid-Afrika

grootste producenten wereldwijd (x 1000 ounce) 1. Barrick Gold

9095

2. Newmont Mining

6966

3. Anglogold Ashanti

6166

4. Gold Fields

4119

5. Freeport McMoran

2792

6. Harmony Gold

2590

7. Buenaventura

1795

8. Rio Tinto

1727

9. Kingross Gold

1607

10. Goldcorp

1581

42

Grootste zilverproducenten wereldwijd (x 1000 ounce) 1. BHP Billiton

2. Penoles 3. KGHM Polska 4. Xstrata plc 5. Kazahmys 6. Grupo Mexico 7. Polymetal 8. Rio Tinto 9. Buenoventura 10. Coeur d’Alene

51.153

47.458 40.001 26.666 20.426 19.033 18.973 14.925 14.925 14.077

Goud in tonnen

Aandeel in wereldwijde goudproductie Bron: Goldsheetlinks.com, cijfers 2005

Gouddetector

De echte goudmijnfondsen én beursgenoteerde exploratiemaatschappijtjes hebben een notering aan de Toronto Stock Exchange, maar goud wordt allang niet meer alleen in Klondike, Canada gevonden. Waar hebt u de meeste kans om over een goudader te struikelen?

43

ed e lm e ta l en

G oud The Story Goud

The Hedge De oudste aanwijzingen van goud als betaalmiddel stammen van 2600 voor Christus uit, hoe kan het ook anders, Egypte. Later werd goud gebruikt voor munten in Europa en daarna als dekkingsmiddel voor papier geld, totdat president Nixon in augustus 1971 ook dat touwtje doorknipte. Binnen twee jaar steeg goud van 40 naar

120 dollar. Sinds die tijd hoeft de centrale bank van een land niet langer meer al het gedrukte geld te dekken met staven goud. Wel geeft het Internationale Monetaire Fonds (imf) strikte richtlijnen af, waarbij vastgelegd is welk percentage van het in omloop gebrachte geld gedekt moet zijn. De handel en wandel van de centrale banken is onder de goldbugs bijna dagelijks voer voor speculatie en complottheorieën. Zo zouden centrale banken veel meer goud hebben verkocht, dan ze uit de cijfers laten

Goud versus Dow 

Goud glanst. Goud glittert. Goud straalt en goud schittert. En boven alles betovert goud al eeuwen lang de ene generatie na de andere. Beleggers blijken ook niet immuun voor het mooiste edelmetaal. Verre van immuun zelfs, want elke paar jaar steekt onder beleggers de goudkoorts weer op. Goud is allang niet meer de sobere dekking van geld, maar vooral voer voor speculanten en complotten. door Peter van Kleef/illustraties Nico den Dulk

44

$OW 'OUD

 

blijken, om zo de goudprijs te drukken. Op die manier wordt bijvoorbeeld de dollar kunstmatig op de been gehouden, aldus de sceptici. Ook de aandelenmarkt, trouwens. Want hoewel goud allang geen 100% dekkingsmiddel is voor geld, is ze dat volgens de theorieboekjes van de beurs wel voor aandelen. Daalt de aandelenbeurs, dan stijgt goud en vice versa. Daarom is goud niet alleen geliefd bij speculatieve beleggers maar ook bij defensieve beleggers die het als risicodempend spreidingsmiddel hanteren. Ironisch genoeg lijkt de spiegeling van de goudgrafiek ten opzichte van de Dow Jones de laatste drie jaar niet meer op te gaan. Zowel goud als aandelen zijn bezig met een bullrun.

Goud



The Market Mover



Geïndexeerd 1980=100

   















De grootste bullmarkt in de goudprijsgeschiedenis vond plaats nadat president Nixon de koppeling met de dollar, de ‘gouden standaard’ losliet in 1973. De dollar is nog steeds een belangrijke factor in de prijsvorming van goud. Een zwakke dollar

45

ed e lm e ta l en leidt tot aantrekkende vraag naar het meer waardevaste goud. Het begin van de huidige bullmarkt van goud. Geopolitieke onrust speelt ook mee, want onrust spoort beleggers aan hun geld veilig te stellen. Toch gaat die vlieger lang niet altijd op. De Eerste Golfoorlog (1991) zorgde niet voor een noemenswaardige onderbreking in de vrije val van de goudprijs tussen 1987 en 2000. De Tweede Golfoorlog (2002) is ook nauwelijks te traceren in de goudprijsgrafiek die vanaf eind 2000 tot op heden de stijgende lijn te pakken heeft. Tijdens de twee oliecrises in de jaren zeventig leidden wel in beide gevallen tot een fikse koersstijging van goud. In goud beleggen is net autorijden, u moet het oliepeil regelmatig in de gaten houden. Tot slot is goud in de ogen van veel beleggers een aparte asset class en biedt goud spreidingsrisico. Naarmate meer mensen de weg naar de beurs vinden, zou ook de vraag naar goud moeten toenemen. Dat staat wel haaks op de theorie dat goud en aandelen op elkaar reageren als twee magneten met gelijke polen.

Goud

The Investment De meest pure goudbelegging is een goudrekening. Dan hebt u een 1:1 exposure tot de goudprijs. Maar er zijn meer manieren om te profiteren van een goudprijs en zelfs van een daling van de goudprijs. Voor dat laatste kunt u turbo shorts goud kopen. Maar u kunt ook beleggen in goed gespreide goudmijnfondsen of zelf een pennystock-portefeuille aanmaken met goudexploratiebedrijven. Voor de echte doemdenkers zijn er nog de staven goud, die u weg kunt leggen in uw nucleair-bestendige kelder. 1. Goudrekening De pure play onder de goudinvesteringen. U belegt giraal in de goudprijs en uw rendement beweegt 1 op 1 mee met de prijs zoals die tweemaal daags wordt vastgesteld in Londen. 2. Goud-beleggingsfonds Diverse fondshuizen hebben beleggingsfondsen, die bestaan uit een portefeuille

46

prijs van sieraden explosief. Het kan lucratief zijn bij een erfenis de halssieraden van uw grootmoeder te verkiezen boven die bijna nieuwe vaatwasser. Let u wel op het keurmerk. Die bevat het goudgehalte. 7. Turbo’s Hiermee belegt u in de goudprijs met een hefboom. Ideale instrumenten om snel rijk te worden. Of om snel arm te worden, als u long in plaats van short zit of andersom. Pas op de stoploss. 8. Warrants, futures en opties Als u goud niet volatiel genoeg vindt, kneedt u uw eigen derivatenbommetje. Risicovollere variant van de turbo.

De astrologisch-georiënteerde Indiërs kopen voor hun huwelijk massaal gouden versiersels en dat drijft de goudprijs – zo luidt de theorie met mijnbouwbedrijven. Daarbij is een aantal zaken wel van belang. Hoe zit het met valutarisico? Bevinden de mijnen zich in Zuid-Afrika (en wordt de Randopbrengst vertaald naar dollars) of in Noord-Amerika? En zijn het mijnen die toekomstige goudvondsen al verkocht hebben (gehedged), of juist niet. De eerste categorie profiteert niet als de goudprijs nu fors stijgt, maar wel als de prijs nu daalt. 3. Beursgenoteerde exploratiebedrijven Speelgoed voor speculanten. Diverse goudgoeroes pronken met winsten van enkele duizenden procenten op hun stockpicks. Maar vergeet niet dat dit spel alleen gespeeld kan worden met een brede portefeuille, waarbij u bij 90% van de aandelen uiteindelijk slechts een fractie van uw inleg terugziet. Die ene knaller moet die verlie-

zen compenseren. High risk. 4. Goudstaven De echte doemdenkers die het einde van de wereld met rasse schreden naderbij zien komen, of die vrezen dat hun goudrekening niet veilig is als het monetaire systeem in elkaar knalt, kunnen staven in de gepantserde kelder opbergen. Of ze dan veilig slapen met zo’n vermogen onder hun kussen, is een heel andere vraag. 5. Gouden munten Spielerei voor de kleinere hobbyist. Gouden munten als de Zuid-Afrikaanse Kruger Rand, de Australische Kangaroo, de Oostenrijkse Philharmonic, de Canadese Maple Leaf en de Amerikaamse Eagle. De prijs van de munten volgt de goudprijs. 6. Sieraden In tijden van pest en epidemieën stijgt de

Is de keuze tussen de verschillende investeringsmogelijkheden een kwestie van lood om oud ijzer? Nou nee. De goudprijs steeg in de afgelopen vijf jaar van 285 dollar naar 629 dollar, een koerswinst van 120%. Dat is niet slecht, maar het bekendse goudmijnbeleggingsfonds, BlackRock Merrill Lynch World Gold, dat beheerd wordt door Graham Birch en Evy Hambro boekte in die periode een cumulatief rendement van 400%. De ftse Goldmines Index scoorde 213% over die periode van vijf jaar.

Goud

The Price Twee maal per dag wordt de goudprijs vastgesteld. Dat is zoals het hoort in vrije markten een kwestie van vraag en aanbod. Maar in dit geval wel van een select gezelschap. Slechts vijf partijen zijn betrokken bij het vaststellen van de goudprijs, om 10:30 uur ’s ochtends en 15:00 uur ’s middags: Scotia Moccatta, Barclays Capital, Deutsche Bank, hsbc en Société Générale. De samenstelling van de betrokken partijen is in de loop van de geschiedenis wel een aantal maal gewijzigd. Van de oorspronkelijke vijf partijen – n.m. Rothschild & Sons, Mocatta & Goldsmid, Pixley & Abell, Samuel Montagu & Co. en Sharps Wilkins – is er sinds Rothschild er in 2004 de brui aan gaf, niet één meer over. Tot die datum vervulde Rothschild & Sons het voorzitterschap, dat nu elk jaar roteert. Het vaststellen van de prijs geschiedt sinds 2004 via een telefonische conference call. Daarmee

De goudprijs werd bij Rothschild & Sons uitgevochten door vijf partijen die tijdens de onderhandelingen de thuisbasis mochten raadplegen is, heel on-Engels, gebroken met een oude en bijzonder charmante traditie. Van 1919 tot 2004 werd de goudprijs namelijk aan tafel op de burelen van Rothschild & Sons (St Swithins Lane, Londen) uitgevochten door de vijf partijen die elk tijdens de onderhandelingen wel de thuisbasis konden raadplegen. Om zo’n pauze in te lasten, werd een vlaggetje, de Union Jack, op tafel naar voren geschoven. Overigens wordt ook nu nog de kreet ‘flag’ gebruikt tijdens het telefonische overleg, als er ruggenspraak met de eigen trading desk nodig is. De vergadering wordt afgesloten met de vaste kreet: There are no flags and we’re fixed.

Goud

The Bride Driekwart van de vraag naar goud komt voort uit de juweliersbranche. En binnen die branche is India de grootste afnemer. Geen wonder, want bruiden worden aan de Ganges nog behangen met goud. Gouden sieraden en gouden bruidschatten. Eén keer per jaar kunt u, als u uw oor op de juiste plek te luister legt, uw slag slaan. Dan verschijnt er op de achterafpagina’s van de dagbladen een berichtje over een golf aan huwelijken in India omdat de sterren gunstig staan. De astrologisch-georiënteerde Indiërs kopen dan massaal gouden versiersels en dat drijft de goudprijs – zo luidt de theorie. Eén van de vele mythen rond het magische goud. Nee. Zelfs de Hollandse Bank Unie (hbu) bevestigt het indiase bruideneffect op de goudprijs, al zet dat feno-

meen de goudprijs geen tientallen dollars hoger, zo meldt hbu desgevraagd.

Goud

The Future Welk instrument u ook gebruikt om in goud te beleggen, afgezien van de turbo short zijn ze allemaal gebaat bij een stijgende prijs per ounce. Grosso modo rekenen de meeste beleggers ook op een stijging van minimaal het inflatieniveau, maar de goudprijs is ook steevast voer voor speculanten. Beleggers worden niet zelden dolgedraaid door torenhoge koersdoelen, die voortkomen uit onnavolgbare dwarsverbanden met de olieprijs of de dollarkoers of uit ééncellige spreadsheets van excel-wizzards. James Turk zette ruim een half jaar geleden hoog in met een koersdoel van 80.000 dollar voor een ounce goud. Turk is niet ontsnapt uit een psychiatrische inrichting, hij is de oprichter van Goldmoney.com en auteur van The Coming Collapse Of The Dollar. In de ogen van veel goudbeleggers is Turk een heuse goudgoeroe. Turk baseert zijn koersdoel op – u raadt het al – een vrije val van de dollar en de ontwikkeling van de olieprijs. Niet toevallig vallen twee pieken in de goudgrafiek samen met de eerste en tweede oliecrisis (begin en eind jaren zeventig). De all time high dateert echter nog steeds uit 1980 toen een ounce 800 dollar kostte. Doom-boom-gloom-profeet Marc Faber heeft zijn vizier iets lager gericht. Een jaar geleden zette de Zwitserse beursgoeroe

Goudprijs versus BlackRock Merrill Lynch World Gold Fund 2002

2003

2004

2005

2006

BlackRock ML World Gold

66%

28%

-13%

51%

15%

Fixed Gold Price

24%

20%

6%

18%

23%

47

ed e lm e ta l en Prijsknallers gouden zilveraandelen, periode 2000-2005 Augusta Resources Silvercorp Metals Messina Minerals Northern Dynasty Mining Gammon Lake Resources

met paardenstaart het koersdoel voor goud op 3000 dollar. Grondstofgoeroe Jim Rogers ziet goud ook stijgen. Rogers benadrukt dat goud, ondanks alle magie er omheen, simpelweg een grondstof is en de grondstofrally’s (of cycli) duren 40 tot 45 jaar. Het spel is nog maar net begonnen, denkt Rogers. Toch investeert hij liever in andere edele metalen als zink, lood of tin, al was het maar omdat de centrale banken op een enorme stapel goud zitten en zich per saldo als verkoper op de markt bewegen.

Goud

The Legend De mythevorming van goud is al eeuwen oud en zelfs een boekenkastbrede encyclopedie zou alle legendes en mythen niet kunnen bevatten. En dan hebben we het nog niet eens over de waargebeurde verhalen. Geen wonder, want goud komt niet uit de hemel vallen. Ongeveer tweederde van de winning gebeurt in open mijnen en

48

Rogers benadrukt dat goud, ondanks alle magie er omheen, simpelweg een grondstof is en de grondstofrally’s duren 40 tot 45 jaar geeft grote hoeveelheden afval. Voor het goud van een ring (10 gram, 18 karaats) ontstaat 18000 kilo afval. Koning Midas, heerser over Frygië, kreeg volgens de Griekse legenden van de wijngod Dionysus de kracht om alles wat hij aanraakte in goud te veranderen. Dat beviel hem prima, tot hij zijn schaal met fruit en zijn eigen kind beroerde. Midas ontdekte, lang voordat Johan Cruijff geboren werd – al dat elk voordeel zijn nadeel heeft. Grappig genoeg is de uitdrukking ‘alles wat hij aanraakt, verandert in goud’ tot op de dag van vandaag positief geladen. Alchemisten besteedden hun hele leven op zoek naar de Steen der Wijzen, om andere metalen in goud te kunnen veranderen. Stapels theorieën en ontelbare vruchteloze

pogingen ten spijt, zijn ze daar nooit in geslaagd. De druk van de Romeinse keizers nam steeds verder toe op de alchemisten, naarmate de schatkist van Rome verder leegraakte. Klondike was een slapend stadje in Yukon Territory, in het noord-westen van Canada. Het was er koud en onherbergzaam. In Klondike woonde slechts een paar onverschrokken gelukzoekers. Tenminste tot er in 1896 goud gevonden werd. Een jaar later woonden er dertigduizend goudzoekers in Klondike en het naburige Dawson City en bereikte The Goldrush haar hoogtepunt. Begin 2004 brak goudkoorts uit in Mongolië. Er zouden grote goudaders ontdekt zijn in de heuvels van Oyu Tolgoi, midden in de Gobi woestijn. In diverse

7000% 5000% 4000% 3500% 3400%

media verschenen verhalen van tienduizenden Mongolen die naar het gebergte trokken, verblind door de nieuwe rijkdom van enkele gouddelvers die in gloednieuwe maatpakken door de straten van Oelan Bator flaneerden. Toxic Bob (Bob Friedman, de man acher het illustere Ivanhoe Mines) was de ontdekker van de goudader. Sindsdien is het vooral stil, hoewel Ivanhoe nog wel actief is in de regio. Bre-X heeft in de geschiedenisboekjes van goudbeleggers de plek ingenomen van een groot waarschuwingsbord. Pas op. Het was ook de bevestiging van de spreuk dat een goudmijn een gat in de grond is met een bedrieger erboven. Bre-X was een Canadese pennystock die in 1994 van 0,50 dollar steeg naar 286 dollar – een koerswinst waarbij een doorsnee zakjapanner een vastloper krijgt. Die explosie vond plaats na de ontdekking van een goudader in Borneo. Nadat bleek dat er met de monsters gerommeld was, noteerde het aandeel in no time weer 0,09 dollar. Geoloog Mike de Guzman betaalde een nog hogere prijs. Hij sprong, vlak nadat de zaak uitgekomen was, van 300 meter hoogte uit een helikopter. Kwade tongen beweren dat hij hierbij een zetje kreeg. De oprichters van Bre-X ontsprongen overigens de dans en resideren met de gerealiseerde koerswinst op een Bountystrand.

Goud

The Opinion Goud hoort thuis in iedere beleggingsportefeuille. ja/nee?

Frank van Dongen (vermogensbeheerder Today’s Beheer): “Afblijven” “Goud handel ik alleen contrair. Ik koop het alleen als niemand er het nut van inziet.” Corné van Zeijl (fondsmanager sns): “Iets voor gekken” “Goud levert niets op: geen rente, winst en dividend. Het is geen belegging, maar speculatie. De prijs is afhankelijk van wat de gek er voor geeft. De toenemende welvaart in China en India kan de vraag verhogen. Als u toch in goud wilt, doe dat dan met een beleggingsfonds in goudmijnaandelen. Zo profiteert u van andere gekken.” Jacques-Potuijt (onafhankelijk marktcommentator): “Als ketting” “Goud is geschikt als belegging in derdewereldlanden, die nog geen goed georganiseerde kapitaalmarkt hebben. Het is een universeel betaalmiddel. Het kan handig zijn om goud in de vorm van een ketting op het lijf te dragen, zodat u in extreme situaties kunt betalen met het losmaken van één schakel.” Geert Jan Nikken (technisch analist Fortis): “Ja.” “Vanuit technisch oogpunt liggen grondstoffen ofwel commodities nog sterk. In 2006 is een consolidatiepatroon neergezet, dat opwaarts is doorbroken en succesvol is getest. In 2007 verwacht ik een voortzetting van de stijgende trend.” Jerry de Leeuw (derivatenconsultant Mercurious): “Goede spreider” “Goud is een typisch voorbeeld van een markt die regelmatig illiquide is en daardoor beïnvloedbaar is door speculanten. Zodra de centrale banken klaar zijn met het lozen van hun voorraden zie ik potentie. Vanwege de negatieve correlatie met aandelen en obligaties is het wel een goede spreider in een beleggingsportefeuille.” Joop Bresser (fondsmanager Delta Lloyd): “Goede hedge” “Dit is een waarheid als een koe. Nog steeds neemt de goudprijs een belangrijke plaats in bij het bepalen van het monetaire beleid door de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve. Goud blijkt al decennia lang een goede hedge of bescherming tegen risico’s – en die bestaan er zeker ook in 2007.” Léon Cornelissen (strateeg Iris): “Oneens.”

“Goud geeft geen natuurlijk rendement, zoals bijvoorbeeld obligaties (rente) en aandelen (dividend) dat wel doen. Sterker nog, het kost geld vanwege beveiliging en opslag. Voor meer speculatieve beleggers kan goud bij een verwachte, hoge inflatie een mogelijkheid bieden als bescherming. Dit is echter alleen aan te raden voor gevorderden.” Mark Glazener (Fondsmanager Robeco fonds): “Goed alternatief ” “Centrale banken diversificeren hun buitenlandse reserves, die nu vooral worden aangehouden in dollars. Dit betekent een sterke onderliggende vraag naar goud. Goud is een goed alternatief voor de zwakke dollar. Het aanbod groeit de komende jaren minimaal. Veel mijnbouwprojecten zijn vertraagd.” Ron Belt (corporate finance advisor): “In olie” “Beleggen in goud is vergelijkbaar met het beleggen in olie, kool en uranium. Olie is belangrijker dan goud, daarom moet iedere portefeuille een deel olie hebben.” Evert Waterlander (Strateeg abn Amro): “Bij oplopende inflatie” “Stel in goede beursjaren een deel van de winst veilig in goud, dat zijn waarde bewijst in perioden van oplopende inflatie en politieke onrust. Het échte voordeel ontstaat als u op dat moment weer bereid bent uw goud weer te verkopen, om te herinvesteren in beleggingscategorieën die juist dan zwaar onder druk staan.

Goud

The Website

Het verre van complete rijtje links met goudwebsites. Van strictly business, de website van de Hollandse Bank Unie, tot complottheorie: Gata. Voor elk wat wils. www.goldmoney.com www.sgrm.com/art45.htm www.goldbuyers.nl www.kitco.com www.hbu.nl www.usagold.com www.goldprice.org www.gata.org www.thebulliondesk.com

49

pr i jsv ra ag De volledige uitslag van de IEX Nieuwjaarsquiz. En een bekende winaar…

Hoeveel punten De jaarlijkse, onmogelijk op te lossen iex Nieuwjaarsquiz voor diehard-

c

had u?

a. Richard Scrushy is de enige ceo die geen gevangenisstraf uitzit b. Samas is het enige aandeel dat dáálde in 2006 c. Apax maakte geen deel uit van het consortium Valcon, dat vnu overnam d. De Dutch Power Note won geen prijs bij de Gouden Tak-uitreiking 2006 e. Aegon is het enige Nederlandse aandeel dat vanaf het begin in de aex-index zit

a

 d

1. Ken uw wmz-meldingen



M.L. Wyler heeft 15,18% in Selected Winner Fund T. Tettamanti heeft 8,48% in Kendrion Gert-Jan Kramer heeft 7,13% in Fugro Ex-ceo Frits Goldschmeding heeft 37,90% van Randstad

 

2. Ken uw market movers a. b. c. d.

Tankan Report Beige Book Chicago pmi Zhou Xiaochuan

3. Ken uw dalers. Welk van deze aandelen sloot in 2006 eens meer dan 10% lager dan de vorige beursdag? a. b. c. d.











b (Koersen geïndexeerd op januari 2006)

Pharming Stork (4 juli, -13,78%) Google Tom Tom

Royal Dutch Shell Galapagos en Crucell Corus ise 100 (Turkije)

50









a. b. c. d. e. f. g. h. i. j.

8. Drie trefwoorden: wie of wat omschrijven ze? a. b. c. d. e. f. g. h.

Wall Street, Damrak, Keizersgracht - Van der Moolen Brussel, Leiden, Darwin – Galapagos KKR, Koeman, licht – Philips Oekraïne, gas, Medvedev – Gazprom Koper, ace, handel – Hagemeyer aex, India, Luxemburg – Mittal Spel, sir, batterij – Sony Prince, Park Avenue, geld – Citigroup

9. Op 3 januari 2001 sloot abn Amro op 24,33 euro. Beleggers



5. Ken uw tickercodes

4. Ken uw grafieken a. b. c. d.



a. “Als u op de beurs geld maakt door de adviezen van een professional, dan is dat een succes. Zonder zulke adviezen is het een groot succes en als u geld maakt door tegen hun adviezen in te gaan is het een enorm succes” – Andre Kostolany b. “Om een bubble van te voren te herkennen is het inzicht noodzakelijk dat honderdduizenden goed geïnformeerde beleggers het verkeerd hebben” – Alan Greenspan c. “I don’t throw darts. I bet on sure things” - Gordon Gekko d. “Als het alleen maar ging om het verleden zouden de beste beleggers bibliothecarissen zijn” – Warren Buffett

7. Wie hoort er niet in het rijtje thuis – en waarom?

beurskenners bleek dit jaar weer een lastig te kraken noot. En dat terwijl kerst en oud en nieuw zodanig vielen dat u tijd genoeg had om er eens flink op los te googlen. De inzending met de meeste goede antwoorden kwam, net als in 2006, van Jeroen Cromsigt, waarmee zijn totale verdiende prijzengeld op 500 euro komt. Gefeliciteerd!

a. b. c. d.

6. Wie zei wat?



boom = Dynamic Materials jas = Jo-Ann Stores mus = Blackrock Muni Holdings Insured Fund aap = Advance Auto Parts mam = Maine and Maritimes t = at&t tscm = TheStreet.com inn.de = ing Groep (Frankfurt) sux.f = Synnex az = Allianz

die het aandeel toen kochten, hebben op de huidige koers van 22,97 een koersrendement van -6%. Maar wat zou het rendement zijn geweest als alle dividenduitkeringen meteen waren herbelegd? 29%

 10 Was u in 2006 een oplettende lezer? a. Het Medallion Fund van Jim Simons boekte sinds 1989 een cumulatief rendement van 12.000. (iex magazine 8, 2006) b. “Op basis van een vereist rendement van 12% moet er minimaal 25 euro bij de koers kunnen”. Ron Belt over Tom Tom (iex magazine 8, 2006) c. Het biotech-venture capitalfonds van Crucell-oprichter Dinko Valerio heet Aescap (iex magazine 6, 2006) d. Frans van Schaik, Corneille Couwenberg, Mike Kranenburg en Albert Jellema van go Capital stonden in iex magazine als “beste beleggers van Nederland” (iex magazine 3, 2006)

51

H E B B E N

&

HOU DEN

Ik pas niet in een keurslijf Jaap Koelewijn (50) is één van de bekendste gezichten in de wereld der financiële deskundigen. Na een carrière bij MeesPierson, Iris en de afm is hij het stadium van de aandelentips en dagelijkse beurscommentaren voorbij. Maar opwinden kan hij zich nog altijd. “De analisten van de Nova Top-5 werden gefilmd in een casino. Wat zegt dat over je vak?” door Pieter Kort/fotografie Robert Elsing

“I

k beleg sinds mijn veertiende. Ik heb nog steeds de effectennota’s uit die tijd. In 1970 overleed mijn oma en erfde ik 700 gulden. Daarmee ben ik naar commissionairshuis Ingwersen & co gegaan. Wij waren gereformeerd en dan ging je naar Ingwersen & co. Zo ging het nog in die tijd. Ik heb toen onder andere obligaties van de Nationale Spoorwegen gekocht, tegen 8,25%. In aandelen mocht ik niet. Toen de rente vervolgens opliep naar 8,5% was dat meteen mijn eerste beleggingsles. Ik dacht dat dat goed was, maar toen bleek dat obligaties juist dálen bij oplopende rente. Ik ben sindsdien altijd blijven beleggen, ook tijdens mijn studie Monetaire Economie. Aan de Vrije Universiteitin Amsterdam natuurlijk, want dat was de gereformeerde universiteit. In het bankwezen waren begin jaren tachtig geen banen beschikbaar. Ik heb toen twee jaar in het onderwijs gezeten. Maar op een gege-

52

ven moment dacht ik: als ik dit blijf doen ben ik op mijn veertigste overspannen. Ik kon het zien aan mijn collega’s, die een voor een uitvielen.” “Gelukkig kreeg ik toen de kans om te promoveren. Die heb ik met beide handen aangegrepen. In 1992 ben ik gepromoveerd op een proefschrift over het toezicht op het bankwezen. Daarna ben ik bij Pierson, Heldring & Pierson gaan werken als aandelenanalist. Eindelijk in de grotemensenwereld, zeg maar. Maar op den duur vond ik het toch te beperkt, alleen maar naar aandelen kijken. Zaken als rente, dollar en groei, die ik heel interessant vond, daar mocht ik me niet mee bemoeien. Ik kon toen bij Iris, het researchinstituut van de Rabobank en Robeco, Hoofd Strategie worden. Dat paste veel beter bij mijn belangstelling. Dat heb ik een paar jaar gedaan, tot ik van het ene op het andere moment eruit vloog. Dat

was niet helemaal de bedoeling. Feit is wel dat ik daar niet eeuwig had kunnen blijven zitten. Op een gegeven moment zat ik mijn zeventiende kwartaal-outlook te schrijven. Dan weet je het wel, hoor.“

Gesprekken met Docters

“Als je rondreizend analist bent, zoals ik toen was, vindt iedereen je aardig, want je kan het zo leuk vertellen, maar je wordt eigenlijk niet echt serieus genomen. Als je in het openbaar adviezen geeft komen ze heel vaak niet uit. Dat is het lot van de analist. Het geeft niet, maar het maakt het wel tot een ondankbaar vak. Je bent in feite een analist die adviezen geeft waar niemand voor wil betalen. Na mijn vertrek bij Iris ben ik in 2000 voor mezelf begonnen. Het was midden in de hype, dus het regende opleidingen, seminars en trainingen. Ik hoopte in mijn eerste jaar twee ton in guldens te verdienen, het werd vier en een halve ton.

“Zo’n Harry Mens die dan op televisie zegt ‘ik heb een goed gevoel bij dit aandeel’. Wat een onzin.” Het gutste naar binnen toe. Als de telefoon ging had ik weer een opdracht binnen. Op een gegeven moment werd me ook gevraagd om op te treden als getuige-deskundige in een voorkenniszaak. Het was die zaak van die Philips-bestuurder die opties verzilverde op de dag dat Pieper aftrad. Wijlen Jacob Kaptein van de afm – toen nog ste – had me daarvoor gevraagd. Op een gegeven moment zei hij tegen me: wil jij eigenlijk niet voor de toezichthouder komen werken? Daar heb ik toen eens goed over nagedacht en uiteindelijk heb ik ja gezegd. Tenslotte had ik het van die kant nog nooit bekeken.”

“Ik heb sollicitatiegesprekken gevoerd met Docters van Leeuwen, dat is wel een bijzondere ervaring. Uiteraard wilde hij alle details over mijn vertrek bij Robeco weten. Op een heel charmante manier weet hij je helemaal door te zagen. Hij zag geen problemen. En hij heeft echt een fe-nome-naal geheugen. Toen ik drie jaar later afscheid nam hebben we nog een exitgesprek gevoerd. Toen kon hij nog woordelijk zinnen uit mijn sollicitatiegesprek citeren. Het is een bijzondere man. Niemand moet proberen om iets voor hem achter te houden, want hij heeft je meteen door. Ik heb

ontzettend veel geleerd bij de afm. Ik heb van binnenuit kunnen meemaken hoe het gedragstoezicht in Nederland van de grond is gekomen. Eindelijk is de zorgplicht goed op de kaart gezet en dat was hard nodig. Ik liep op een gegeven moment wel op tegen de grenzen van die functie. Ik pas niet in een heel strak keurslijf. En dat moet natuurlijk wel binnen een organisatie als de afm.”

Eenarmige bandiet

“Vlak voor ik wegging bij Iris heb ik daar nog een heel dure managementcursus gevolgd. Daaruit kwam dat ik meer het type was voor een eigen zaak dan bij een log bedrijf. Dat is ook zo. Het kan heel beklemmend zijn als je bedje gespreid is. Je hebt je hypotheek, je gezin maar één knipoog van de raad van bestuur kan het einde betekenen. De rat race is genadeloos. Op een gegeven moment stelde ik mezelf de vraag: wat vertel ik straks aan mijn kinderen als ze

53

H E B B EN vragen wat voor werk ik doe? In de film The Bonfire of the Vanities, over een obligatiehandelaar in New York, komt zo’n scène voor. De moeder vertelt aan haar kinderen: ‘papa snijdt een cake in stukken, die verdeelt hij en de kruimeltjes mag hij houden.’ Zo is het in de financiële wereld: je leeft van de kruimeltjes. Toen ik me dat realiseerde wist ik ook dat ik niet op mijn zestigste aan mijn honderdste outlook wilde werken.” “Ik kom in dit vak ontzettend veel mensen tegen die nog steeds hetzelfde doen als acht jaar geleden. Analisten, fondsmanagers, noem maar op. Ze doen hun kunstje op beleggingsavonden en in de media en dat doen ze jaar in jaar uit. Ik heb me onlangs nog het meest verbaasd over Nova. De analisten die meededen aan de Nova Top-5 werden gefilmd in een casino bij een eenarmige bandiet en hun keuzes werden tegenover de aandelenselectie van een dolfijn uit het dolfinarium gezet. Tja, wat zegt dat over je vak? Beleggen wordt zo neergezet als een gokspelletje, terwijl we daar nu juist vanaf moeten. Goed en gestructureerd beleggen wordt steeds belangrijker. Maar op deze manier zet je het neer als volksvermaak. Banken moeten zich daar niet voor lenen. Die moeten duidelijk maken dat beleggen een serieuze zaak is en niet meedoen met dit soort potsenmakerij.”

Voorkennisdossiers

“Beleggen is mijn passie. Maar ik houd er ook van om voortdurend andere wegen in te slaan. Dat is het leuke van een eigen winkel, zoals ik die nu heb. Ik kan die nieuwe wegen nu gewoon inslaan en ben daarvoor niet afhankelijk van werkgevers. Ik richt me nu op de inrichting van het hele beleggingsproces, op zorgplicht en corporate governance. Ik vind het dagelijkse spektakel op de beurs geweldig, ik kijk nog elke dag ’s ochtends op Reuters naar de koersen. Dat zit in mijn genen. Maar ik beleg zelf alleen nog maar in beleggingsfondsen. Het is voor iemand in mijn positie niet handig om in losse aandelen te beleggen. Ik zit aan tafel met bestuurders, Dan moet je iedere schijn vermijden. Ik heb als deskundige voorkennisdossiers gezien. Als je ziet wat die mensen eraan overhielden… dan denk je echt: jonge jonge, heb je voor die paar centen je

&

HOU D EN

“De rat race is genadeloos. Eén knipoog van de raad van bestuur kan het einde betekeken.”

hele reputatie op het spel gezet? Ik weet inmiddels dat je reputatie het belangrijkste is wat je hebt. Het gaat soms best wel eens jeuken om iets te doen in een individueel aandeel, maar dat doe ik niet meer. Daar ben ik heel strikt in.” “Ik koop wel beleggingsfondsen, iedere maand een vast bedrag, ongeacht wat er met de koers gebeurt. Ik beleg ook een deel van mijn vermogen vastrentend, in beleggingsvormen waarvan de rente meeloopt met de kapitaalmarktrente. Dat is mijn hedge tegen de inflatie. Ik doe het met ledencertificaten van de Rabobank. Heel braaf, maar wel effectief. Ik denk dat je nu ook moet zorgen dat een deel van je beleggingen in opkomende markten zit. Daar zit de komende jaren de groei.”

Pure hebberigheid

“Wat mij stoort is de enorme zelfoverschatting van sommige beleggers. Er wordt nog zo veel belegd op volstrekt irrationele gronden. Zo’n Harry Mens die dan op televisie zegt ‘ik heb een goed gevoel bij dit aandeel’. Wat een onzin. Dat kun je zeggen over een vrouw of een restaurant, maar bij aandelen

slaat het helemaal nergens op. Net zoals die zogenaamde goeroe’s die je vertellen dat ze je geld zonder risico kunnen verdriedubbelen. Hou toch op met dat soort kletsverhalen. Zeg gewoon wat je te koop hebt: een technisch analysemodel. Niets meer en niets minder. Het kan tijdelijk best werken hoor, maar verkoop geen onmogelijke garanties op rendement. Helaas zijn er veel mensen die er blind intrappen en er binnen de kortste keren hun vermogen doorheen jagen. Door pure hebberigheid. Als ze één keer zo’n presentatie hebben gezien willen ze niets liever dan meedoen.” “Ik heb op deze manier inspiratie genoeg voor mijn wekelijkse column in het Financieele Dagblad. Leuk dat er een vergoeding tegenover staat, maar daar doe ik het niet echt voor. Het is ook wel een beetje omdat ik een missie heb. Ik vind het belangrijk dat er geen onzin wordt verkondigd over beleggen. En het dwingt me om ontwikkelingen te volgen. Ik kijk iedere dag met belangstelling en verbazing naar wat er gebeurt. Zo’n abn Amro dat in Italië de strijd aangaat en al die protectionistische barrières weet te doorbreken, dat vind ik fascinerend.

55

Vierde jaargang Nummer 2– februari-maart 2007 Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Laura Iseger ([email protected]) Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam Met medewerking van: Alain Cohen Redactie: Michiel Pekelharing ([email protected]), Peter van Kleef ([email protected]) en Arend Jan Kamp ([email protected]) Medewerkers: Ron Belt, Warrum Buffet, Jacques Potuijt, Maud van der Salm, Cees Smit alias Frank van Dongen, Arnoud Wolff, Marcel Wijma, Corné van Zeijl Beeld: Ruud Binnekamp, Nico den Dulk, Robert Elsing Koersen: Marketxs; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Peter van Sommeren (uitgever), Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten en Eric Visser Abonnementsprijzen: Jaarabonnement in Nederland en Belgïe € 39,60 (8 nummers). Voor andere landen geldt een verzendtoeslag van € 30,- ; losse nummers: € 4,95, nazending: € 6,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij 4 weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe aanmelding schriftelijk of per e-mail: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel: (0251) 31 39 39, fax: (0251) 31 04 05, e-mail: [email protected], www.aboland.nl Adreswijziging: Leden van iex.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland. Advertenties: René de Groot, Peter Moltmaker, Niek den Tex en Ronald Wassenaar ([email protected]) Traffic: Arnold Regterink, Corina Taboada Parga ([email protected]) Investor relations: Frans Gunnink Operations en techniek: Reinier Willems, Chiel Versteege; TriLab: René van der Meyden Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van iex InfoExchanges bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. iex InfoExchanges bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door iex InfoExchanges BV en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: iex InfoExchanges BV, t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.

iex magazine wordt uitgegeven door iex InfoExchanges bv en verschijnt acht keer per jaar. © iex 20067

56

In het volgende nummer:

Smallcaps en

beleggingsfondsen

IEX loopt een dagje mee met smallcapmanager Philip Dicken van Threadneedle Smallcap rond de tafel De invloedrijkste smallcapmanagers van Nederland geven hun visie.

En natuurlijk:

Aandeel van de Maand Bedrijfsbezoek De wereld volgens IEX Warrum Buffet En veel opinies en analyses

IEX Top 40 iex magazine houdt u op de hoogte van het wel en wee van de 40 – volgens ons – belangrijkste Nederlandse aandelen. En dat gaat verder dan het bijhouden van de laatste persberichten. Van ieder aandeel geven we de belangrijkste fundamentele en technische signalen, groei- en waarde-indicatoren, een korte instant-analyse én een speciaal door iex ontwikkelde stemmingsmeter. Signalen

Analistenmomentum ( /  / ) Worden de taxaties naar boven of naar beneden bijgesteld? Technisch ( /  / ) De richting van de (middel)lange trend



Stemmmingsmeter

In welke toestand verkeert dit aandeel?

1 Snelle groei

2 Trage, gestage groeier

Fundamenteel ( /  / ) Hoe zijn de financiële vooruitzichten



3 Even geduld, er staat iets te gebeuren

Winstgroei De verwachte wpa-groei in 2006



4 Jojo-fonds



7 Voor een gokje

PEG Price/Earnings Growth. Geeft aan hoe de koerswinstverhouding zich verhoudt tot de winstgroei. Hoe lager, hoe relatief goedkoop het aandeel is ten opzichte van de verwachte groei. De score van de topman Wat verdiende de CEO voor u?

5 Mogelijk slecht nieuws in aantocht 6 Niet vooruit te trekken

8 Niet aankomen

Bron: VEB, peildatum 1 februari 2007

57

t o p

4 0

Top-5 IEX 40

t o p Aalberts

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Crucell

Het biotechbedrijf maakt aan de lopende band nieuwe licenties bekend. Dat is niets nieuws, maar de mogelijkheid van een winstgevend jaar is wel nieuw.

Ordina

2007 moet een jaar van oogsten worden voor Ordina. De onderneming heeft een flink aantal aankopen gedaan en in combinatie met een aantrekkende it-markt belooft het een goed jaar te worden.

Pharming

Pharming moet het spotlicht in de biotechsector delen met grote broer Crucell. Het bedrijf stevent af op een make-or-break jaar.

USG People

usg People gaat op herhaling. De onderneming heeft een prima jaar achter de rug en met een hoge verwachte winstgroei is het ook de favoriete uitzender voor 2007.

ABN Amro

Dé bank wil de vruchten plukken van een reorganisatie van de divisies. Beleggers twijfelen of abn Amro dat zelf kan doen, want rbs zou interesse hebben in een overname en het Zweedse Nordea zou een fusie wel zien zitten.



1

11% 1,5

Jan Aalberts Rendement sinds aantreden 2567%

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

7

Peter Berdowski Rendement sinds aantreden 9%

23% 1,0

De onderneming stelde de verwachte winstgroei voor 2006 bij van 30% naar 60%. Een winst van 100 miljoen euro is mooi, maar de vooruitzichten voor een degelijke groei in het lopende jaar zijn nog mooier. Vraag is of al het optimisme al voldoende in de koers is verwerkt na de recente opleving.

ABN Amro

Buhrmann

Status O  

3

Rijkman Groenink Rendement sinds aantreden 10%

5% 2,0

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

2

32% 0,5

Frans Koffrie Rendement sinds aantreden -59%

Op de nieuwjaarsreceptie benadrukte topman Groenink dat ABN Amro onafhankelijk wil blijven. Ondertussen nemen geruchten over een overname door het Britse RBS of een fusie met het Zweedse Nordea hand over hand toe.

Het goede nieuws is dat de lat voor het vierde kwartaal niet erg hoog ligt na een zeer zwak derde kwartaal. Maar het slechte nieuws is dat de onderneming nog veel tijd nodig zal hebben om het vertrouwen van beleggers terug te winnen.

Aegon

Corus

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Status  O 

2

Don Shepard Rendement sinds aantreden -47%

-1% n.b.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

6

Philippe Varin Rendement sinds aantreden 672%

8% 1,7

Het bedrijf staat op bijna elk favorietenlijstje voor 2007, maar dat is puur op basis van de aantrekkelijke waardering. Beleggers die op zoek zijn naar aansprekende groei kunnen beter nog een beetje verder kijken.

Corus is in één dag veranderd van het spannendste in het saaiste aandeel van de beurs. De kruitdampen zijn opgetrokken boven de biedingsstrijd om het staalconcern met Tata als overwinnaar. De onderneming zal op termijn voor circa 8,50 euro van de beurs verdwijnen en tot die tijd hebben beleggers niets te zoeken bij Corus.

Ahold

Crucell

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Status   

3

Anders Moberg Rendement sinds aantreden -8%

8% 1,9

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

7

Ronald Brus Rendement sinds aantreden 218%

n.v.t. n.b.

Moberg maakt nog geen naam met aansprekende omzetgroei. De inkomsten daalden in het vierde kwartaal met 3%, maar eigenlijk het gevolg van een dalende dollar. Misschien dat een einde van de supermarktoorlog enig koersperspectief biedt.

De persberichtenmachine van Crucell draait nog op volle toeren. Er zijn licenties afgesloten met farmacieconcerns Abbott Labs en Novo Nordisk. In de loop van het jaar moet duidelijk worden of het nettoresultaat in 2007 al met zwarte cijfers geschreven wordt.

Akzo Nobel

DSM

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Status   

3

Hans Wijers Rendement sinds aantreden 142%

2% 8,0

De beursgang van Organon Biosciences staat op losse schroeven. Er hebben zich al drie bieders voor deze divisie gemeld en een complete verkoop zou Akzo weer de financiële ruimte geven om zelf op overnamejacht te gaan. Fantasie te over.

ASMI

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

1

Arthur del Prado Rendement sinds aantreden 109%

14% 1,4

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

5

Peter Elverding Rendement sinds aantreden 121%

10% 1,2

Er is witte rook bij DSM. Meestal is rook geen goed teken bij een chemieconcern, maar in dit geval betreft het duidelijkheid over de opvolging van topman Peter Elverding, die in mei plaatsmaakt voor Feike Sijbesma. Het wordt interessant of Sijbesma net zo zijn stempel op het bedrijf kan drukken als Elverding.

Fortis

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

2

Jean-Paul Votron Rendement sinds aantreden 39%

-4% n.b.

De vooruitzichten voor ASMI zijn goed. Voor zover er ten minste vooruitzichten zijn, want de onderneming heeft aangegeven dat het niet verder vooruit durft te kijken dan de eerste helft van dit jaar. Gelukkig lijkt 2008 een prima jaar te worden voor toeleveranciers van de halfgeleiderindustrie.

Jean-Paul Votron is uitgeroepen tot ‘Business Leader of the Year’. Daar schieten aandeelhouders natuurlijk niet meteen iets mee op. Spannender is dat Fortis de Russische markt voor levensverzekeringen betreedt - gaat de onderneming het avontuurlijkere ING achterna?

ASML

Fugro

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

1

Eric Meurice Rendement sinds aantreden 82%

5% 3,4

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

1

BAM

Getronics

7

Joop van Oosten Rendement sinds aantrden 11%

37% 0,4

2007 kan het jaar zijn waarin BAM zich herpakt van de paar missers die vorig jaar gemaakt werden. De serie persberichten over nieuwe orders voorspellen veel goeds.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Er zijn niet veel dingen die een aandeelhouder zo blij maken als een mooie winstgroei. De volgende vijf bedrijven gaan volgens analistenschattingen hun beleggers niet teleurstellen in 2007.

Getronics

79%

Hagemeyer

63%

Ordina

43%

USG People

39%

BAM

37%

Diepe dalen betekenen soms ook hoge toppen. Analisten lopen al vooruit op het margeherstel van Getronics en voorspellen dat de winst per aandeel groeit van 24 naar 43 eurocent. Hagemeyer is net als Getronics een turnaround-kandidaat. De wpa kan van 19 naar 31 eurocent, maar het gevaar bestaat dat die voorspelling wordt verlaagd door dalende koperprijzen. De it-investeringen trekken aan en na een hele rits overnames in 2006 staat Ordina vooraan om daarvan te profiteren. De wpa kan van 80 cent groeien naar 1,14 euro dit jaar. Een goede positie op een groeiende uitzendmarkt maakte van USG People tot een van de snelste groeiers vorig jaar. Met een wpa die kan stijgen van 1,89 naar 2,63 euro is het opnieuw een favoriet voor 2007



Een paar tegenvallers hebben de winst in 2006 onder druk gezet. bam is het nieuwe jaar met een schone lei begonnen en de sterke orderinname wijst op een winstgroei van 37% naar 1,53 euro per aandeel.

17% 1,0

Fugro wordt langzaamaan een beetje voorspelbaar - de onderneming herhaalde de verwachting van een winst van 135 miljoen euro (+35%) en een omzet van 1,4 miljard euro (+20%) in 2006 – maar voor beleggers hoeft dat geen probleem te zijn. De groei blijft er in ieder geval stevig inzitten.

Wat doen?   

Top-5 Winstgroei

Klaas Wester Rendement sinds aantreden 42%

De door sceptici voorspelde omslag in de chipcyclus schuift steeds verder naar achteren. De grote verrassing van de jaarcijfers van ASML was het optimisme voor het eerste kwartaal van 2007. Het concern is hard op weg naar een omzet van 5 miljard euro in 2010. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

58

Boskalis

Aalberts heeft beroep aangetekend tegen de boete van 100,8 miljoen euro die het kreeg opgelegd door de Europese Commissie. De gestage opmars van de koers wijst er echter op dat beleggers niet echt meer wakker liggen van het juridisch getouwtrek. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Dé grote favorieten uit de IEX 40 voor de komende maanden.

Status M  M

4 0

Wat doen?   

7

Klaas Wagenaar Rendement sinds aantreden -45%

>50% 0,7

Ziet Wagenaar toch nog kans om aan het roer te blijven bij Getronics? De koers heeft zich al iets hersteld en 2007 wordt een heel belangrijk jaar. Als de marge zich opnieuw niet hersteld, gaat de onderneming waarschijnlijk flink op de schop.

59

t o p

4 0

Top-5 2006

Hagemeyer

Vorig jaar was een prima periode voor aandelen. De AEX sloot hoger en een aantal fondsen sprong er echt uit op het Damrak. Wie waren de grote winnaars uit de IEX 40 tussen ultimo 2005 en 1 februari 2007?

Corus

+111,4%

Beleggers weten al enige tijd de weg naar bric-landen. Nu komen de bric-landen ook naar Nederland. De strijd tussen het Indiase Tata en het Braziliaanse csn om de overname van Corus stuwde de koers van het staalconcern met ruim 100% omhoog.

USG People

+86,0%

Een aantrekkende economie, een sterke uitzendmarkt en een goed beursklimaat zijn ideaal voor usg People. Dat wordt bewezen door een koersstijging van 86%.

Nutreco

+74,4%

Afstoten, dreigen iets over te nemen en dan zelf overnameprooi worden. Dat was de tactiek die van Nutreco een van de snelste stijgers van het Damrak maakte.

SBM Offshore

+60,7%

Zelf voorspelt sbm Offshore dat de goede marktomstandigheden nog vijf jaar aanhouden. Op de beurs namen beleggers daar al een voorschot op met een koersstijging van 60,7% sinds ultimo 2005.

Heineken

+45,4%

Heerlijk, helder, rendement. Heineken is een van de opvallende stijgers op de Nederlandse beurs. Na jaren van stagnatie wist de brouwer nieuwe groei aan te boren, waardoor de koers steeg van 26,78 naar 38,95 euro.

6 0 20 60

t o p Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

7

Rudy de Becker Rendement sinds aantreden 82%

>50% 0,4

Nutreco

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

3

Wout Dekker Rendement sinds aantreden 29%

14% 1,4

De opleving van Hagemeyer is voor een groot deel gevoed door een stijgende koperprijs. De laatste maanden is het metaal weer minder waard geworden, maar de onderneming heeft al aangekondigd dat de voorspelling van een bedrijfsresultaat van 170 miljoen in 2006 niet in gevaar komt.

De onderneming leek op het punt te staan om diervoerfabrikant Provimi over te nemen. Nu die transactie is afgeblazen, wordt de jager mogelijk een prooi. Permira zou al interesse hebben in de aankoop van Nutreco.

Heineken

Océ

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

5

Jean-François van Boxmeer Rendement sinds aantreden 41%

15% 1,4

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

8

Rokus van Iperen Rendement sinds aantreden -36%

-13% n.b.

De brouwer heeft in de Verenigde Staten een nieuwe reclamecampagne opgestart voor het populaire Premium Light bier. Sterke internationale groei is een vereiste als Heineken een kans wil maken om de hooggespannen verwachtingen voor 2007 waar te maken.

Een ontluikend herstel is in de kiem gesmoord door het slechtste kwartaal in bijna vijf jaar. Totdat Océ een medicijn ontdekt tegen de combinatie van prijsdruk en een onderdelentekort hoeven beleggers even niet naar het aandeel om te kijken.

Heijmans

Ordina

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

7

Guus Hoefsloot Rendement sinds aantreden 132%

10% 2,2

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

3

Ronald Kasteel Rendement sinds aantreden 24%

43% 0,8

4 0

Top-5 Topmannen Warren Buffett koopt alleen bedrijven die zelfs door een gek nog bestuurd kunnen worden: “want uiteindelijk zal het concern ook door een gek bestuurd worden.” De volgende vijf topmannen zijn bepaald niet gek, gelet op het koersrendement dat ze voor hun aandeelhouders realiseerden.

Aalberts

2.567%

Op 6 april van dit jaar staat Jan Aalberts twintig jaar aan het roer. Onder zijn bewind werd Aalberts ruim 25 keer zoveel waard.

Hunter Douglas 762%

De bouwsector kan naar verwachting met 4,5% groeien in 2007 en voor volgens jaar komt de voorspelde groei op 3%. Het grote speuren naar signalen die uitwijzen in hoeverre Heijmans daarvan profiteert kan dus beginnen.

In tegenstelling tot veel grotere IT-bedrijven lijkt Ordina wel te profiteren van groeiende investeringen in technologie. Het concern stevent op een mooie winstgroei af en blijft de kleine overnames aan elkaar rijgen.

Ralph Sonnenberg zwaait al bijna 35 jaar de scepter bij Hunter Douglas. In die periode steeg de koers van het concern met 762%.

Hunter Douglas

Pharming

Corus

672%

Randstad

510%

Stork

416%

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

5

Ralph Sonnenberg Rendement sinds aantreden 762%

-6% n.b.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

4

Francis Pinto Rendement sinds aantreden 212%

>50% n.b.

Er komen steeds meer signalen dat de voor Hunter Douglas belangrijke huizenmarkt zwak blijft. De beurskoers blijft echter goed overeind. Uiteindelijk zal een van de twee een andere richting gaan kiezen.

Rood of zwart? Dat is niet alleen de grote vraag bij de roulettetafel in het casino, maar ook voor de jaarcijfers van Pharming. In de loop van 2007 moet duidelijk worden hoe ver het biotechbedrijf is op weg naar winstgevendheid.

ING

Philips

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

2

Michel Tilmant Rendement sinds aantreden 76%

2% 4,2

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

6

Gerard Kleisterlee Rendement sinds aantreden -10%

-16% n.b.

Dát is de kracht van de Postbank - maar hoe lang nog? In het kader van een strategische heroriëntatie wil ING de lokale merken tegen het licht houden en de Postbank kan dan een van de slachtoffers worden. Mogelijk snijdt de bank zich daarmee in de eigen vingers, want het merk was jarenlang een goede proefvijver voor grote projecten.

Na de verkoop van de halfgeleiderdivisie zou Philips zich in 2007 moeten bewijzen. Tegelijk lijkt de onderneming op het punt te staan om de medische tak met overnames te versterken zodat het opnieuw een overgangsjaar wordt. Het geduld van beleggers wordt dus voorlopig nog op de proef gesteld.

KPN

Randstad

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

3

Ad Scheepbouwer Rendement sinds aantreden 163%

5% 2,8

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

5

Ben Noteboom Rendement sinds aantreden 510%

14% 1,2

Polen? Zwitserland? Oostenrijk? KPN is op zoek naar Europese expansie en zou daarbij een zestal landen op het oog hebben. Nieuwe groei is meer dan welkom, alhoewel daarvoor natuurlijk weer niet te veel betaald mag worden.

De Amerikaanse branchegenoot Kelly heeft cijfers gepublieerd die wijzen op stagnatie op de Amerikaanse markt. Dat kan slecht nieuws zijn voor Randstad, dat de (gedeelde) positie van favoriet binnen de sector nu kwijtraakt aan USG People.

LogicaCMG

Reed Elsevier

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

6

Martin Read Rendement sinds aantreden 17%

18% 0,9

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

2

Numico

Royal Dutch Shell

2

Jan Bennink Rendement sinds aantreden 35%

21% 1,4

Het mooie groeitempo is veilig gesteld met de succesvolle integratie van Dumex, maar de hoge waardering betekent dat de koers heel gevoelig is voor elk signaaltje van margedruk of tegenvallende groei. De jaarcijfers van 21 februari kunnen Numico maken en breken.

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG



Centaurus en Paulson zullen het er niet mee eens zijn, maar met een rendement van 416% is Sjoerd Vollebregt van Stork een van de meest succesvolle topmannen van het Damrak.

11% 1,7

Langzaam, heel langzaam lijkt Reed Elsevier dan toch de belofte van dubbelcijferige omzet- en winstgroei in te gaan lossen. Voor 2007 wordt al een winsttoename van 11% voorspeld en de waardering laat weinig ruimte voor tegenvallers.

Wat doen?   

Op 1 maart is Ben Nooteboom vier jaar topman van Randstad. Mede dankzij de groei van de uitzendmarkt schoot het aandeel op de beurs met meer dan 500% omhoog.

Crispin Davis Rendement sinds aantreden 27%

Voor de halfjaarcijfers ging de aandacht uit naar de integratie van het Zweedse WM-Data. Daarna vroeg iedereen zich af hoe het toch kan dat de omzetgroei van LogicaCMG in het huidige klimaat maar niet kan overtuigen. Bij gebrek aan groeistuipen lijkt de koers nergens heen te gaan. Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Philippe Varin bewijst dat je niet tientallen jaren topman hoeft te zijn om een superrendement neer te zetten. Door de biedingsstrijd rond Corus werd het binnen vier jaar 7 keer zoveel waard.

Wat doen?   

4

Jeroen van der Veer Rendement sinds aantreden -20%

-6% n.b.

Is het olielek boven? Shell voorspelt voor de komende jaren een productiegroei van 1 tot 2% en na 2010 kan dat tempo zelfs iets gaan groeien. Verstandige beleggers wachten echter eerst even tot de koers echt richting kiest, na jarenlang jojo-en tussen 24 en 28 euro.

61

t o p

4 0

Top-5 Megawinsten Na een aantal jaren zaaien was 2006 voor veel bedrijven een echt oogstjaar. De miljardenwinsten vlogen beleggers om de oren, maar wie verdiende nou het meest?

SBM Offshore

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

1

Didier Keller Rendement sinds aantreden 62%

15% 1,5

Het was eigenlijk geen verrassing dat de cijfers van SBM Offshore positief verrasten. De omzet groeide met 30% en de winst van 260 miljoen dollar lag 40 miljoen boven de schattingen. Er zijn nog geen tekenen dat de prima marktomstandigheden verslechteren.

Stork

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

4

Sjoerd Vollebregt Rendement sinds aantreden 416%

22% 0,7

De onderneming kan even rustig ademhalen nu er een wapenstilstand is afgedwongen tussen Stork en hedge funds Centaurus en Paulson. Aandeelhouders zullen minder blij zijn dat de overnamespeculatie even de kop wordt ingedrukt.

TNT

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

ExxonMobil



ExxonMobil verdiende in 2006 maar liefst 39,5 miljoen dollar. Dat betekent een winst van een waanzinnige 4,5 miljoen dollar per uur. In euro’s komt dat op 30,6 miljard.

Royal Dutch Shell

De Nederlandse eer wordt hoog gehouden door Royal Dutch Shell. Met een winst van een keurige 18,8 miljard euro is de onderneming het op een-na-winstgevende bedrijf ter wereld.

BP

Olieconcerns domineren de winst lijst. Het Britse BP legt met een winst van omgerekend 16,7 miljard euro beslag op de derde plaats.

Citigroup

Amerika is het land van de onbegrensde mogelijkheden. Dat blijkt wel weer uit de resultaten van financial Citigroup die in 2006 een winst van 16,3 miljard dollar binnenharkte.

Bank of America

Met dat bedrag blijft Citigroup branchegenoot Bank of America maar nipt voor. Deze onderneming verdiende namelijk ‘slechts’ 100 miljoen minder dan de 16,3 miljard van Citigroup.

7

Peter Bakker Rendement sinds aantreden 74%

19% 0,9

Opdrachten van BT en Centrica geven aan dat TNT langzaam voet aan de grond krijgt op de Britse postmarkt. Tegelijkertijd lijkt de eerste echte aanval op de monopoliepositie van de onderneming in Nederland ingezet te worden. De markt zal heel scherp opletten of de nieuwe omzet sneller groeit dan dat de bestaande erodeert.

Tom Tom

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

4

Harold Goddijn Rendement sinds beursgang 79%

22% 0,7

De onderneming heeft een serie nieuwe navigatieapparaten op de markt gebracht. Tom Tom haalde echter vooral het nieuws door het virus wat erin zat. Zolang op elk goed bericht een tegenvaller volgt, blijft de koers op-en-neer dobberen.

Unilever

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

2

Patrick Cescau Rendement sinds aantreden 18%

4% 4,1

Branchegenoot Procter & Gamble publiceerde onlangs de laagste groei in meer dan drie jaar. Na hoge grondstofprijzen en de supermarktoorlog zou een stagnerende omzet de zoveelste horde zijn voor Unilever.

USG People

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

1

Ron Icke Rendement sinds aantreden 112%

39% 0,4

Nu Randstad geconfronteerd dreigt te worden met een stagnerende uitzendmarkt in de Verenigde Staten, verdient USG People het predikaat van favoriet binnen de branche.

Vedior

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroei PEG

Wat doen?   

6

Zack Miles Rendement sinds aantreden 24%

21% 0,7

Het is altijd slordig als beleggers een voorschot nemen op groei die niet komt. Vedior was begin 2006 nog een van de favorieten op het Damrak, maar in Frankrijk bleef de autonome groei steken op het laagste niveau in drie jaar. Het feest in de uitzendbranche gaat dan ook aan Vedior voorbij.

Wolters Kluwer

Analistenmomentum Technisch Fundamenteel Winstgroeii PEG

62

Wat doen?   

Wat doen?   

3

Nancy McKinstry Rendement sinds aantreden 61%

21% 0,9

Speculaties over de verkoop van de onderwijsdivisie hebben weer wat fantasie in de koers gebracht. Er zou een prijskaartje van 700 miljoen euro aan de activiteiten hangen, wat Wolters Kluwer goed zou kunnen gebruiken om het groeitempo verder aan te slingeren.

MAG N I F I C ENT door Maud van der Salm

SEVEN

Het grote geld

De beleggingswereld krijgt er een nieuwe asset class bij: infrastructuur. De sector krijgt een enorme impuls van miljarden dollars uit de private equity-wereld die nu klaar staat om het speelveld te betreden.

Maud van der Salm is fondsbeheerder van het ing/Postbank Energy Fund en het ing/Postbank Utilities Fund. Zij is tevens verantwoordelijk voor de Global Energy & Utilities Strategy bij ing Investment Management.

P

64

Maar wat de sector voor de komende jaren in het bijzonder aantrekkelijk maakt, is dat er de afgelopen jaren te weinig geïnvesteerd is. Een dubbelcijferige winstgroei is bij aantrekkende investeringen een logisch scenario. Daarnaast verheugt de sector zich in de snel groeiende interesse van private equity. Alleen in 2006 werden tien infrastructuurfondsen opgericht en er komen er

Gevoelige sector

De grote rol van private equity heeft ook een keerzijde. Deze spelers zijn in staat steeds grotere deals te maken omdat vreemd vermogen goedkoop is. Als de rente stijgt, komt deze kapitaalinstroom in het gedrang. Dat geldt niet voor de investeringen van de sector zelf. Met name op het gebied van energiewinning is er nog veel terrein te winnen. De reservemargins (capaciteit versus vereisten in piekuren) lopen wereldwijd terug, vooral in de Verenigde Staten. Binnen drie jaar zitten Texas en Californië onder die grens. De Amerikanen moeten vooral investeren in nieuwe nucleaire plants en kolencentrales. In Europa ligt nucleaire energie nog een stuk gevoeliger. De vraag is bovendien wat in de toekomst een betere investering is: nucleair of kolen. Onzekerheden over het milieu en de impact van het Kyoto-protocol maken dat rekensommetje moeilijk en dat levert vertraging van investeringen op.

as de laatste maanden komt infrastructuur langzaam in de schijnwerpers van de financiële wereld te staan en dan nog slechts mondjesmaat. Maar de sector ontwikkelt zich steeds meer tot een aparte asset class, precies zoals vastgoed dat de afgelopen twintig jaar gedaan heeft. Infrastructuur krijgt nog maar weinig aandacht, deels omdat de individuele bedrijven vaak nog onder andere sectoren geschaard worden, maar infrastructuur is meer dan het aanleggen van nieuwe snelwegen. Denk ook aan transport, energie, water en communicatie. Of vliegvelden, pijpleidingen, transmissiemasten en waterzuivering. Als je de sector zó bekijkt, heeft deze in 2006 een rendement van 20% opgeleverd. En dat met defensieve kenmerken als stabiele cashflow en een laag operationeel én economisch risico. Infrastructuur is in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt niet bijzonder cyclisch.

Niet gek

veren 20% koersrendement per jaar op. Het geld dat de sector binnenstroomt, zorgt voor een herwaardering van infrastructuuraandelen.

Sterk gereguleerd nog zeventien aan. Volgens Private Equity Intelligence is er voor liefst 440 miljard dollar opgehaald door deze spelers. Als je dan beseft dat de slagkracht van deze fondsen voor 75% uit vreemd vermogen bestaat, betekent dit dat er 1,3 biljoen dollar langs de zijlijn klaar staat om het infrastructuurspeelveld te betreden. Dat is evenveel als het totaal van de infrastructuurinvesteringen. Waar dat toe kan leiden, hebben we ge-

zien in de Britse watersector. Daar zijn afgelopen jaren tien biedingen op bedrijven geweest en het koersrendement van de sector is 130% over de afgelopen drie jaar. Niet gek voor een saaie, defensieve sector. De vraag vanuit de private equity-hoek heeft ook de waarderingen elders opgekrikt. Snam Retegas (Italiaanse gaspijpleidingen) en Terna (Italiaans elektriciteitsnetwerk) kwamen de laatste drie jaar naar de beurs en le-

Tot slot verwacht ik dat opkomende markten een inhaalslag gaan maken. In India gaat de gasdoorvoer de komende vijf jaar verdrievoudigen. Dat vraagt voor een bedrijf als Gail dat pijpleidingen aanlegt mega-investeringen. In China zie je exact hetzelfde plaatje met een bedrijf als Xinao Gas. Maar ook in de Verenigde Staten zie je dat de investeringen in pijpleidingen hard groeien en die in transmissielijnen zelfs met 25% per jaar. Hoe je het ook wendt of keert, dat vertaalt zich 1:1 in de

aanleg van pijpleidingen - de koers van gail 

     

APR

NOV

JUN

JAN

SEP

APR

DEC

aanleg van gasinfrastructuur - Xinao Gas   



 





 



APR

NOV

JUN

FEB

SEP

MEI

DEC

Als je de sector zó bekijkt, heeft deze in 2006 een rendement van 20% opgeleverd. En dat met defensieve kenmerken winstcijfers. Daarmee is meteen duidelijk dat de sector veel potentie heeft. Voor beleggers is het bovendien prettig dat de toekomstige winsten – omdat ze gelijk opgaan met de investeringen – erg inzichtelijk zijn. Daarentegen is de sector in veel landen nog wel zwaar gereguleerd, waardoor te hoge winsten zullen worden afgekapt. Per saldo verwacht ik dat infrastructuur in 2007 gemid-

deld zeker weer een koersstijging van 20% laat zien. Grotendeels op basis van verhoogde winsten, en verder door de herwaardering van de sector. klik hier... Van het ing utilities Fund is 15% belegd in infrastructuur (long Gail en Xinao Gas). Meer columns van iex Magnificent Seven staan op magazine.iex.nl/m7.

65

CO LUM N door Warrum Buffet

Plons!

De trouwe, domme viervoeter deed wat ik zei en keek me verbaasd aan zoals alleen trouwe viervoeters en particuliere beleggers dat kunnen.

Warrum Buffet is een literator volgens de definitie van Van Dale: ‘beoefenaar van de schone letteren’. Hij schrijft over zijn waarneming van alledaagse gebeurtenissen, voor zover die gerelateerd zijn aan beursgenoteerde bedrijven. Dédain, overgevoeligheid en een groot beeldend vermogen vormen Warrum Buffets handelsmerk. Lijfspreuk: “You only write once”.

66

“H

eeft u wel eens een koe zien pootjebaden in een beekje vol piranha’s?” Willem keek me met ongeveinsd afgrijzen aan. Ik probeerde me voor te stellen hoe een in recordtempo afgekloven bottenpakhuis aan de overzijde op de oever probeerde te klauteren. Het hielp daarbij dat ik vroeger vage vrienden had die uitbeender waren in een Rotterdams slachthuis. Ik kende hun verhalen. De koe had weinig kans. “Tien euro op de piranha’s” riep ik blij uit, maar Willem was niet te stoppen. “Als ik uw portefeuille zo bekijk”, opperde hij onvermoeibaar – hij zocht naar een beeld dat wél het beoogde effect zou sorteren – “doet me dat denken aan een soldaat in een mijnenveld. U weet toch wat mijnen zijn, meneer Buffet?” Ik gaapte ongegeneerd en zapte naar een andere zender. Willem was een vriendje van de vrouwe en had een financieel adviesbureautje. Hij was op komen dagen op verzoek van de vrouwe om mijn

financiën eens goed door te lichten. Geen idee waarom zij op dat idee gekomen was, tenzij het iets te maken had met dat voorvalletje van een paar dagen geleden, toen ze wilde afrekenen bij Albert Heijn en haar saldo ontoereikend was. Geen wonder als je met twee volgeladen karretjes door de kassa wilt en als u weet dat de vrouwe de kunst van het efficiënt stapelen als geen ander beheerst. Bovendien had ik haar rekening tijdelijk geplunderd om wat extra grondstoffen-met-hefboom en opkomende markten te kopen.

Oude koeien

“Ik leg het je nog een keer uit, Willemans”, verzuchtte ik. Ik kende Willem nog van zijn vorige bezoek, eind jaren negentig toen hij namens de vrouwe vond dat 90% een wat te zware weging was voor internetaandelen in een beleggingsportefeuille. De ouwe zeur. Dat probleem loste zich trouwens snel op. Die 90% ging vanzelf naar 10% en dat zonder transactiekosten. “Het gaat er op de beurs niet om dat je de juiste posities inneemt, maar dat je lang genoeg leeft om je gelijk te kunnen halen. Natuurlijk leer ik van mijn fouten uit het verleden, maar ik zou het bijzonder op prijs stellen als je niet steeds oude koeien uit de sloot wilt halen. Daar is de deur.” Ik zwaaide de kamerdeur open en de vrouwe kwam hardhandig naar binnen getuimeld. Willem mompelde iets over “geen koeien maar karkassen” en beende door de gang naar de voordeur en zo de februari-

storm in. Daar ging hij. Aktetas onder zijn arm, de andere arm geheven, met priemende wijsvinger. “Ik heb u gewaarschuwd!” Achter hem donderde en bliksemde het. Odin was zichtbaar not amused. Achter mij donderde en bliksemde het ook. De vrouwe stond met de deegroller in de hand klaar.

Natte vacht

Ik keek naar de vrouwe. Hemelwater gutste naar beneden. Een felle lichtflits kleurde haar gelaat lijkwit en even keek ik in haar vlammende ogen. Wassenaar schudde een seconde later op haar grondvesten toen het gebulder van de donder in volle hevigheid opnieuw losbarstte. Ik zette mijn kraag op en beende het grasperk op. Om de hoek van het huis stond het grote hondenhok. “Schuif ’es een stukje op, Lobbes”, mompelde ik. De trouwe, domme viervoeter deed wat ik zei en keek me verbaasd aan zoals alleen trouwe domme viervoeters en particuliere beleggers dat kunnen. Hij vroeg zich af wat ik bij hem kwam doen. “Grotemensenproblemen, ouwe jongen, grotemensenproblemen,”, zei ik zachtjes terwijl ik ’m over zijn natte vacht streek. Hij likte mijn gezicht af. Ik verkneukelde me er in dat de vrouwe deze nacht bij de deur post zou blijven vatten, vergeefs, als een school piranha’s in een beekje zonder koe. Die nacht bedacht ik een plan om het spaarvarken van Buffet junior open te breken. Vietnam ontbreekt nog in mijn portefeuille.