Kerkinformatie. Joël Voordewind op LDD. Een droom komt uit in Veenendaal Het c-woord in de kerk Katern Kerk en Israël. nummer 218 oktober 2013

Kerkinformatie nummer 218  • oktober 2013

Joël Voordew ind op LDD

Een droom komt uit in Veenendaal • Het c-woord in de kerk • Katern Kerk en Israël

2|

Internetnieuwtjes Kostersbond

Museum Orientalis app

Qumrancursus NBG

www.tourtodo.com

www.meeroverdebijbel.nl

Museumpark Orientalis is nu ook met een smartphone te bezoeken. Samen met TourToDo – een app waarmee je zelf tochten in elkaar kan zetten - heeft Museumpark Orientalis een speurtocht ontwikkeld die je loopt met je smartphone. Voor het ophalen van de app en het spel is bij de kassa van het Nijmeegse museum een WiFipunt gemaakt. Verkrijgbaar in het Nederlands en het Duits. Idee voor uw gemeente?

Deze cursussite van het Nederlands Bijbelgenootschap is uitgebreid met een cursus over Qumran en de Bijbel. De vondst van oude bijbelrollen bij de Dode Zee, nu 65 jaar geleden, leidde tot nieuwe inzichten over de Bijbel. Fragmenten zijn dit jaar in het Drents Museum in Assen te bewonderen. Op de site staan toegankelijke uitleg, mooi illustratiemateriaal en verhelderende filmpjes.

Wat biedt Chris?

Wageningen

www.cnvkostersbond.nl De CNV Kostersbond heeft zijn website vernieuwd. Alle informatie over het bondsbestuur en de regio­ nale afdelingen is overzichtelijk terug te vinden. Elke regio heeft een eigen pagina met nieuws en foto’s van activiteiten. Op de homepage staan de landelijke nieuwsberichten. De CNV Kostersbond is de vakorganisatie en beroeps­ vereniging van kosters en beheerders van kerkelijke centra van alle kerkelijke gezindten. Al meer dan zestig jaar zorgt de bond voor de materiële en immateriële belangen van kosters. Het bestuur voert overleg met de Protestantse Kerk Nederland over de arbeidsvoorwaarden voor de kosters en beheerders, die in deze kerken werkzaam zijn. Bij problemen in de plaatselijke kerk treedt de CNV Kostersbond op als gesprekspartner namens de leden. De koster heeft binnen de kerkelijke gemeenschap een bijzondere plaats. In de zondagse eredienst maar ook in het dagelijkse gemeenteleven staat de koster vaak alleen. De CNV Kostersbond is daarom ook een plek waar kosters elkaar kunnen ontmoeten, ondersteunen en hun ervaringen kunnen delen. Er zijn regiovergaderingen en samen met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) organiseert de bond cursussen voor leden. Vrijwillige kosters kunnen zich aanmelden als ‘vriend’ en ontvangen dan ook het bondsblad De Koster. Op de vernieuwde website is er alles over te vinden.

Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net!

www.chris.nl

http://kijkesindekerk.nl/

Kinderen met vragen over problemen, gevoelens, seksualiteit en/of opvoeding kunnen al jaren naar de christelijke organisatie Chris bellen (078 - 611 48 58). Of, als ze dat liever hebben, pastoraat, advies en preventie-voorlichting ontvangen per e-mail ([email protected]). Minder bekend is dat ook jeugdleiders, docenten, ouders en kerken advies kunnen inwinnen over situaties waarbij kinderen zijn betrokken. Meer daarover onder de knop ‘volwassenen’.

Wageningen bestaat dit jaar 750 jaar en de kerken vieren dat mee met allerlei activiteiten. Deze speciaal voor kinderen ontwikkelde website legt door filmpjes en foto’s uit waarom er zoveel kerken zijn in Wageningen. Er is ook een lesmap en een speurtocht ‘webquest’, waarbij kinderen van alles te weten komen over de geheimzinnige beker waarnaar Bas op zoek is.

Colofon   Kerkinformatie 218 – oktober 2013   ISSN 1380-460X

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, e-mail: [email protected]. Kerkinformatie  •  oktober 2013

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 17,50 per jaar; buitenland e 24,-. Vanaf 35 ex.: e 15,- per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected] Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17 (di, wo, do). E-mail: [email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek.

Opmaak Ladenius Communicatie B.V., Houten

Redactie Janet van Dijk, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Marloes NouwensKeller, Marieke Riedemann, Henk van IJken en Frans Rozemond (eindredactie).

Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven

Druk De Groot Drukkerij, Goudriaan Kerkinformatie op internet www.pkn.nl/kerkinformatie

|

Inhoud

Ten geleide

Oktober is ook de maand van de Israëlzondag. Daarom ditmaal een heel katern over hoe de kerk het gesprek met Israël zoekt. Dat raakt aan het hart van het belijden, schrijft Eeuwout van der Linden, projectmedewerker Kerk en Israël. Ds. Fini van Zoelen vertelt over haar eigen weg met het thema: ‘De kerk is mij lief en Christus is voor mij erg belangrijk. Jodendom en christendom: ik weet ze niet te verenigen, maar beide hebben hun sporen in mij achtergelaten en geen van beide wil ik kwijt.’

    4

Landelijke diaconale dag

Joel Voordewind: ‘Je spreekt dezelfde taal’     8

Gemeente

Duurzaam kruis in Broek op Langedijk     9

Pastoraat

Website als vraagbaak voor pastoraat   10

Vakbond

De ‘C’ in kerkelijke organisaties   14

Nieuwbouw

Veenendaalse wijkgemeente laat droom uitkomen   16

Missionaire modellen

Kunst en cultuur in Zuiderwoude   17

kerk in actie

Hoeveel gemeenten in onze kerk kunnen 1,8 miljoen euro op tafel leggen voor een nieuw kerkgebouw, dat maar 42.000,- per jaar aan exploitatielasten heeft? In Veenendaal heeft de wijkgemeente Noord-Oost die stap kunnen zetten, met acties en hulp van buiten. Het nieuwe gebouw wordt bewust geplaatst in een wijkcentrum, vlakbij de vergrote supermarkt, de nieuwe zorgwoningen en een gerenoveerd wijkcentrum. Net als de laatste jaren in Amsterdam en andere plaatsen, hebben de kerkrentmeesters in Veenendaal zich laten meevoeren met deze missionaire droom. Kerkenraadsvoorzitter Kees Kloet noemt deze wijkkerk een uitvalsbasis voor missionaire activiteiten: ‘Als onze kerk alleen maar een magneet naar de kerstdienst zou zijn, dan was de investering te duur geweest. Maar door de weeks is er veel gelegenheid om elkaar en God te ontmoeten, er is betrokkenheid op elkaar.’

3

Berichten

Adventskalender 2013   18

Gewas en arbeid

Dankdag   19

Nascholing

Het tweede jaar van de permanente educatie   20

JOP

Nieuw seizoen jeugdwerk met JOP   25

Conferentie

Seksueel misbruik en de media

Frans Rozemond eindredacteur Kerkinformatie

bi

Rubrieken

 6 Kroniek

j

d

e

co

12

Mensen (inclusief predikantswisselingen)

13

Daar in Utrecht

ve

26 Bijbelteksten Taizé

rfot

27 Collecten

o

28 Advertenties

Tweede Kamerlid Joël Voordewind werkt mee aan een workshop over Lobbyen tijdens de Landelijke Diaconale Dag op 9 november 2013 in Utrecht. ‘Ik wil duidelijk maken wat een diaken op plaatselijk niveau kan doen om de lokale politiek te beïnvloeden’, zegt hij. Zie p. 4-5.

Kerkinformatie  •  oktober 2013

neanat Dim os en ac

4|

‘De Protestantse Kerk zou zich sterker kunnen uitspreken over de noodzaak van ontwikkelingssamenwerking.’ Foto: Ap Roukema

Joël Voordewind (ChristenUnie) over de lobby van Kerk in Actie:

‘Je spreekt dezelfde taal’ Tijdens de Landelijke Diaconale Dag, op 9 november 2013, geeft ChristenUnie Tweede Kamerlid Joël Voordewind een workshop over lobbyen. Hij doet dat samen met Geesje Werkman, medewerker voor immigratie en asiel van Kerk in Actie. ‘Ik wil duidelijk maken van een diaken op plaatselijk niveau kan doen om de lokale politiek te beïnvloeden’, zegt Voordewind. ‘Zo kan de inzet van diakenen eraan bijdragen dat de plaatselijke politiek de landelijke versterkt.’ ‘In gesprekken met Kerk in Actie-medewerkers voel ik meteen dat ze vanuit dezelfde motivatie werken, vanuit Gods oproep om naar de naaste, dicht bij en ver weg, om te zien. Je spreekt dezelfde taal en begrijpt waarom je dingen doet en wilt. Als ik denk aan lobby, dan denk ik aan Geesje Werkman’, zegt Joël Voordewind. ‘Geesje is uiterst gedreven. De manier waarop de Nederlandse overheid omgaat met vluchtelingen en asielzoekers gaat haar echt aan het hart. Het is haar kracht dat ze de verhalen vertelt van mensen die ze zelf kent en met wie ze volledig meeleeft.’ Ander geluid Kerk in Actie lobbyt in Den Haag vooral op het beleid aangaande asielzoekers, ontwikkelingssamenwerking, de positie van christenen in het Midden-Oosten, zorg en armoede. De informatie voor die lobby krijgt Kerk in Actie van plaatselijke diaconieën en door werkbezoeken van medewerkers. Om de politieke besluitvorming te beïnvloeden, houdt Kerk in Actie contact met ministers en staatsKerkinformatie  •  oktober 2013

secretarissen, beleidsmedewerkers en Kamerleden, van wie Joël Voordewind er een is. Als Kamerlid heeft hij niet alleen het asielbeleid, maar ook buitenlandse zaken en ontwikkelingssamenwerking in zijn portefeuille. Als het gaat om de positie van christenen in het Midden-Oosten blijkt Feije Duim, Midden-Oosten medewerker van Kerk in Actie, voor Voordewind een belangrijke informatieverstrekker te zijn. Bijvoorbeeld tijdens een hoorzitting die de ChristenUnie in augustus van dit jaar hield. ‘Feije is goed geïnformeerd over de omstandigheden waarin christenen in Egypte, Pakistan, Indonesië, Syrië en Egypte leven, en die kennis deelt hij met mij’, zegt Voordewind. ‘Het is informatie die ik nodig heb om in de Tweede Kamer een ander geluid te laten horen. De signalen van mensen uit het veld bespreek ik met de verantwoordelijke minister. Het helpt om via Kamerleden het verhaal te vertellen aan een minister en vervolgens ook in het Europese Parlement in Brussel.’

Aanmelden Binnen het diaconale werk telt ieder mens. Dat is het thema van de Landelijke Diaconale Dag, op zaterdag 9 november van 10.00-16.00 uur in het Beatrixgebouw van de Utrechtse Jaarbeurs. Sprekers zijn onder anderen synodescriba dr. Arjan Plaisier en ds. Dick Couvée, predikant van de Pauluskerk te Rotterdam. Joël Voordewind zal een praktische workshop over lobby geven. Wie wil komen, kan zich aanmelden via de website: www.kerkinactie.nl/ldd2013

| Jan Pronk De politieke loopbaan van Joël Voordewind begint in de jaren negentig van de vorige eeuw, als hij geïnspireerd raakt door de ‘hervormd-christelijke motivatie’ van de PvdA-politicus Jan Pronk, in die tijd minister van Ontwikkelingssamenwerking. Voordewind is dan junior beleidsmedewerker van de PvdA in de Tweede Kamer. ‘Het sprak mij aan dat Jan Pronk zich inzette voor de armen in de wereld. Hij was volledig bij mensen betrokken en sprak met tranen in zijn ogen over een bezoek aan Rwanda.’ Hier vond door een burgeroorlog van Hutu’s tegen Tutsi’s in 1994 een volkerenmoord plaats. In datzelfde jaar verlaat Voordewind de PvdA. Door zijn ‘persoonlijke geloofsontwikkeling’ kan hij zich niet meer vinden in standpunten over bijvoorbeeld abortus, drugs, prostitutie en euthanasiebeleid. Nadat hij voor ontwikkelingsorganisaties heeft gewerkt, sluit hij zich aan bij de ChristenUnie die in het jaar 2000 wordt opgericht. Over deze periode schreef hij vorig jaar in zijn boek: Ben ik nou gek? Idealen in crisistijd, (uitg. Medema Heerenveen). Draagvlak voor armoedebestrijding Eerder dit jaar diende de CEC namens de Protestantse Kerk een klacht in tegen

de Nederlandse Staat, vanwege de schending van sociale rechten van vreemdelingen. ‘Ik vind het heel goed dat de Protestantse Kerk de Nederlandse staat aanklaagt, als het gaat om de zorgplicht voor uitgeprocedeerde asielzoekers’, zegt Joël Voordewind. ‘Het zou een stap in de goede richting zijn als je op die manier kunt afdwingen dat de regering haar verantwoordelijkheid neemt voor deze mensen die op straat staan, vaak worden opgepakt en ten onrechte gevangen gezet. Tijdens werkbezoeken hoor ik de verhalen van deze mensen uit de eerste hand en Geesje Werkman houdt me scherp, maar ik heb ook in de Vluchtkerk in Amsterdam overnacht om te ondervinden hoe deze mensen moeten leven. En om daarover de publiciteit te zoeken.’ Door de economische crisis is er in deze tijd minder draagvlak voor ontwikkelings­ samenwerking, stelt Voordewind met spijt vast. ‘Veel mensen willen eerst de problemen in eigen land oplossen. Het is lastig dat het CDA daarin meegaat en dat de PvdA, die eerst een bondgenoot was, zich laat gijzelen door het regeerakkoord. Terwijl er 2 miljard op ontwikkelingssamenwerking is bezuinigd, blijft het oorverdovend stil. We proberen het

Dick Couvée, helder en overtuigend Hij weet wat diaconaat betekent. Hij staat, samen met het team van de Rotterdamse Pauluskerk, pal voor mensen aan de onderkant van de samenleving. Met veel vrijwilligers zorgen ze ervoor dat de opvang van ‘mensen zonder papieren’, het eetcafé, inloophuis en de medische opvang goed draaien. Zelf houdt hij een diaconaal spreekuur en ziet hij hoe mensen de weg kwijt raken ‘in het oerwoud van de instanties’. Hij is een van de sprekers tijdens de landelijke diaconale dag. Dick leeft vanuit de overtuiging dat geloof en liefde hier en nu in praktijk moeten worden gebracht. Gegrepen door die opdracht verruilde hij een goede baan bij Rijkswaterstaat voor een opleiding theologie, werd predikant in Barendrecht en Luxemburg en is sinds 2008 verbonden aan het diaconale centrum in Rotterdam. Of het nu in een dorp of stad is, een kerk staat in een omgeving waarin van alles speelt. Diaconaat is altijd concreet, gaat uit van de plaatselijke context en toont dat ‘ieder mens telt.’ Dick Couvée is daar duidelijk over en weet dit met enthousiasme over te brengen.

geld dat overblijft te behouden voor armoedebestrijding, met name voor de allerarmsten. De Protestantse Kerk zou zich sterker kunnen uitspreken over de noodzaak van ontwikkelingssamenwerking, de onrechtvaardige verdeling van rijkdom en onrechtvaardige handelsrelaties. Het is belangrijk om gezamenlijk de politiek hierover te voeden met feiten en cijfers uit rapporten. Ik roep Kerk in Actie op om de politiek te blijven voeden met de persoonlijke verhalen en beelden die je in de praktijk ziet.’

‘Ik heb ook in de Vluchtkerk in Amsterdam overnacht om te ondervinden hoe deze mensen moeten leven. En om daarover de publiciteit te zoeken.’ Foto: Jaco Klamer / Hollandse Hoogte

Henk van IJken communicatiemedewerker Kerk in Actie Kerkinformatie  •  oktober 2013

5

6|

Kroniek

Verbinden ‘Het midden van de kerk bestaat niet meer’, stelde

hebben velen in onze kerk als bevrijding ervaren en als

dr. H. van der Sar als voorzitter van de raad van be-

rijkdom. Soms lijkt het er echter op dat de verworven

stuur bij de opening van het academisch jaar aan

rijkdom ook een nieuwe armoede ten gevolg heeft.

de Protestantse Theologische Universiteit (PThU).

De erkenning van pluriformiteit heeft kerkgangers soms

‘Orthodox, confessioneel, evangelisch, oecumenisch,

ook te voorzichtig gemaakt in de omgang met elkaar.

vrijzinnig. Aan aanduidingen geen gebrek.’ Ik was blij

De wens om elkaar te respecteren is op veel plaats

met zijn uitspraak dat de breedte van de kerk vereist

doorgeslagen naar een angst om elkaar te bevragen.

dat theologen zo worden opgeleid dat zij verbindingen kunnen leggen. En dat de kerk van de PThU mag

Voorzichtig zijn in het spreken over je geloof past ook

verwachten dat deze een theologische oefenplaats

goed in het huidige culturele klimaat. In onze samen-

is in verbinden. ‘Inhoud’ is het eerste thema

leving is de pluriformiteit aan religies en levens-

dat in de vorig jaar aanvaarde visienota van de Protestantse Kerk aan bod komt. Net als de handreiking Spreken over God is het een keuze van de synode om het geloofsgesprek binnen de kerk te stimuleren. Zonder inhoud vervaagt de kerk.

overtuigingen nog veel groter. Ook daarin

Respect is meer dan elkaar niet storen

Je zou verwachten dat het binnen een kerk onnodig is om dit gesprek te stimuleren. De inhoud van ons geloof, dat is immers het meest

zoeken we naar een respectvolle omgang met elkaar. Vaak wordt respect echter zo uitgelegd dat we elkaar ‘niet storen’, in plaats van dat we met belangstelling kennis nemen van elkaar. Het zou een verrijking zijn als we binnen onze kerk onze veelkleurigheid zouden

kunnen verbinden met echte belangstelling voor elkaar, juist ook als het gaat om wat geloven

wezenlijke wat we delen? Toch ervaren veel kerk-

voor ons betekent. Hier en daar wordt er geoefend

gangers schroom bij het spreken over wat zij geloven.

met geloofsgesprekken,binnen gemeenten of in ont-

‘Er wordt niet zoveel meer geloofd in de kerk’, merkte

moetingen op bovenplaatselijk niveau. Met heldere

laatst een betrokken kerklid op in de media. Ik denk

spelregels: we luisteren, vragen dóór als ons iets niet

niet dat dat klopt. Ik denk niet dat voor kerkleden

helder is, maar bekritiseren elkaar niet met de bedoeling

hun geloofs­inhoud onbelangrijk is. Wel zie ik hoe-

om de ander tot onze eigen overtuigingen te bekeren.

veel moeite het mensen kost om er over te praten.

Waar het zo gebeurt, blijkt vaak hoe het voor de deel-

Angst voor het gebruik van al te grote woorden is

nemers aan gesprekken verrijkend werkt.

veel kerkgangers niet vreemd. ‘Het midden van de kerk bestaat niet meer.’ Laten we In de kerk hebben we de tijd achter ons gelaten dat

in onze kerk en in onze samenleving proberen om de

geloven grotendeels eenduidig leek en in enkele zinnen

rijkdom van de vele geloofsgestalten die we kennen,

beleden kon worden. We zijn ons tegenwoordig bewust

niet alleen te erkennen maar ook te benutten om onszelf

van de verschillende gestalten die het christelijk geloof

eraan te spiegelen. Vanuit het vertrouwen dat in de

aan kan nemen en van de verschillende taalvelden

ontmoeting met anderen ook de Ander meer en meer

waarin men zich kan uitdrukken. Binnen de Protes-

in beeld komt.

tantse Kerk in Nederland weten we dat we een veelkleurige kerk zijn en proberen we respectvol met

Karin van den Broeke

elkaar om te gaan. Die erkenning van pluriformiteit

preses van de generale synode

Kerkinformatie  •  oktober 2013

| • berichten

• Officiële mededeling: wijzigingen kerkordelijke regelingen De generale synode heeft in de vergadering van 26 april 2013 de volgende wijzigingen van de kerkordelijke regelingen vastgesteld: Nr. 1/2013 Kerkordelijke verankering jaargesprekken (ord. 4-8-6a) Nr. 2/2012 Emeritaatsdatum (ord. 3-25-1)

Nr. 3/2013 Buitengewone gemeenten (ord. 2-17a) Nr. 4/2013 Kerkordelijke verankering van het rapport ‘Het ambt na een tuchtmaatregel’ (ord. 3-21, diverse artikelen van ord. 10, artikel 14a en 15 van de generale regeling kerkelijke rechtspraak)

De vastgestelde wijzigingen nr. 1/2012 t/m 4/2012 zijn in werking getreden met ingang van 26 april 2013. De teksten van deze wijzigingen zijn gepubliceerd op de website van de Protestantse Kerk: www.pkn.nl en zijn te vinden door achtereenvolgens te klikken op: ‘Actief in de kerk, ‘Kerkorde’, ‘Kerkordewijzigingen’, ‘Kerkordewijzigingen’. •

• Herziene kerkorde in druk verschenen In de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland, die in 2004 in werking trad, is de laat-ste jaren veel veranderd. De wijzigingen hebben geleid tot aanpassing van een flink aantal kerkordeteksten. Deze herziene kerkorde is nu in druk verschenen, samen met de generale regelingen en de overgangsbepalingen in één boek, onder de titel: Kerkorde van de Protes-tantse Kerk in Nederland. In 2008 werd een uitvoerig traject van evaluatie van de kerkorde in gang gezet, wat resulteerde in een groot aantal wijzigingen in de kerkorde, de ordinanties en overgangsbepalingen. In de jaren 2010 en 2011 werden die aan de classicale vergaderingen voorgelegd en in 2012 aan de generale synode. Eind 2012 werden alle wijzigingen n.a.v. de evaluatie vastgesteld. Zij vormen het grootste deel van de wijzigingen in de kerkorde. Daarnaast zijn er wijzigingen door andere aanleidingen, zoals het oprichten van de Protestantse Theologische Universiteit,

de noodzaak om de HBO-theologen (kerkelijk werkers) een duidelijker plaats te geven in het kerkelijk leven, het nieuwe fenomeen van 'gemeentestichting' en de invoering van de permanente educatie voor predikanten en kerkelijk werkers. Al deze wijzigingen (tot mei 2013) zijn verwerkt in deze nieuwe uitgave van de kerkorde. De uitgave verscheen bij Uitgeverij Boekencentrum en is voorzien van een uitgebreide in-houdsopgave met gedrukte tabs, zodat de diverse ordinanties en regelingen zonder te blade-ren te vinden zijn. Dankzij een register op trefwoorden is het bovendien snel duidelijk waar een onderwerp in de kerkorde aan de orde komt. Bij dezelfde uitgever verscheen onlangs al een nieuwe Toelichting op de kerkorde onder re-dactie van dr. P. van den Heuvel. Verkoopprijs Herziene kerkorde: € 23,90 Verkoopprijs Toelichting € 29,50 (tot 1 oktober 2013 slechts € 20,90). •

• LRP geschikt gemaakt voor SEPA Plaatselijke gemeenten kunnen sinds 2 september 2013 hun gegevens uit de landelijke ledenregistratie (LRP) gebruiken voor de nieuwe acceptgirokaarten en incasso-machtigingen. SEPA (Single Euro Payment Area) wordt in Nederland verplicht ingevoerd per 1 februari 2014. SEPA is achter de schermen een complexe operatie, zeker voor de Protestantse Kerk die het betalingsverkeer van veel lokale gemeenten met vele banken faciliteert. Het omschakelen naar lange IBAN-rekeningnummers is maar een klein aspect van de veranderingen. Plaatselijke gemeenten die voor hun inkomstenadministratie (Kerkbalansen ZWO-bijdragen of kerkbode-abonne-

menten) gebruikmaken van acceptgiro’s en incasso-machtigingen, moeten soms forse aanpassingen in hun werkwijze doorvoeren. Zo wordt bijvoorbeeld een incasso-machtiging ingewikkelder en is een fysieke handtekening vereist. Gemeenten die niet tijdig SEPA-klaar zijn, kunnen in 2014 geen betalingen verwerken die via acceptgiro’s of incasso’s zijn gedaan. Zo kan men vele duizenden euro’s mis lopen. Plaatselijke gemeenten kunnen nu, ruim op tijd voor de Actie Kerkbalans (januari 2014) en de SEPAinvoeringsdatum van 1 februari 2014, een SEPA-checklist nalopen via www.pkn.nl/sepa. •

Kerkinformatie  •  oktober 2013

7

8|

Duurzaam kruis in Broek op Langedijk

Duum enheid sm na ea rz

Het dak van de Gereformeerde Kerk van Broek op Langedijk is deze zomer voorzien van 37 zonnepanelen, in de vorm van ruim een 11 meter hoog kruis. Daarmee wordt in bijna de helft van de benodigde energie van de kerk voorzien. Een beeldscherm bij de entree van de kerk laat zien hoeveel zonne-energie er is opgewekt en hoeveel uitstoot daarmee werd vermeden. De zonnepanelen werden gefinancierd uit de nalatenschap van een vorige jaar overleden gemeentelid. De plaatsing maakt deel uit van een veel groter energiebesparingproject van deze gemeente. Het kerkgebouw dateert uit 1966. Andere maatregelen zijn: het lager draaien van de thermostaat op momenten dat de kerk buiten gebruik is, het isoleren van de spouwmuren, het isoleren van cv-leidingen en dakisolatie. Binnen komen er ventilatoren in de kerkzaal. Zodra die aangaan, duwen ze de warme lucht naar beneden. Ook zijn de lampen vervangen door spaarlampen. De kerk verwacht een jaarlijkse besparing te realiseren van € 3500,-. Publiciteit Het kruis van panelen trok de aandacht, ook van het dagblad De Telegraaf. Die plaatste een foto van het zonnekruis. Daarmee kreeg de kerk een mooi kans om te vertellen hoe ze kerk is. ‘Symbolisch is het heel mooi om het hemelse licht, waardoor we ons laten sturen, op te

Energiemaatregelen leveren de gereformeerden in Broek op Langedijk een flinke besparing op. Foto: Willem Poortvliet

vangen met een kruis’, vertelde ds. J.J.A. de Boer aan de Telegraaf-verslaggever. ‘Maar bovenal vinden we als kerk duur-

zaamheid belangrijk. Vanuit je geloof kijk je naar natuur als schepping, die de mens in bewaring is gegeven.’

van vertrouwen groeit, zodat ze samen present kunnen zijn in het publieke domein. ‘Vanuit dat vertrouwen kan de kerk van Christus in Nederland het Evangelie naar buiten toe beter uitdragen en zichtbaar maken’, aldus de stichting. Meer informatie: www.nationalesynode.nl

maart is er een week lang een intensieve training in Zwitserland. Meer informatie: www.eappi.org en www.kerkinactie.nl/eappi. Sollicitaties in het Engels met motivatie en CV voor 1 november toezenden aan Kathinka Minzinga, coördinator EAPPI-programma in Nederland, e-mail: kathinka.eappi@ online.nl, tel. (076) 514 23 83.

• berichten

• Nationale Synode

presenteert Dordt!

Bij de opening van de Nationale Synode 2013 op 25 en 26 oktober in Dordrecht zal de glossy Dordt! verschijnen. Centraal daarin staat de vraag hoe relevant eenheid onder christenen in Nederland nu is. In circa tachtig pagina’s komen direct betrokkenen, eenheidsadepten, critici en volstrekte buitenstaanders aan het woord. Verder bevat het blad achtergronden, reportages, opinies en onderzoeksresultaten. Bezoekers krijgen de glossy gratis, daarna zijn exemplaren verkrijgbaar via onderstaande website. Uitgever is de stichting Nationale Synode, die zich richt op het versterken van de onderlinge verbondenheid van christenen. Zij wil het onderlinge gesprek tussen christenen op elk niveau stimuleren. Daarnaast hoopt zij dat tussen de kerken en geloofsgemeenschappen een band Kerkinformatie  •  oktober 2013

• Vrijwilligers gezocht voor Palestina

Kerk in Actie zoekt vrijwilligers die vanaf augustus 2014 gedurende drie maanden als begeleider willen werken in Palestina. Het is de taak van de oecumenische begeleiders om door hun aanwezigheid, onder andere bij checkpoints, bij te dragen aan vrede en naleving van de mensenrechten. De kosten van voorbereiding, reis en verblijf worden voor een groot gedragen door Kerk in Actie. Er wordt ook een eigen bijdrage gevraagd. In

Begeleiding op weg naar school Foto: EAPPI

|

9

Website als vraagbaak voor pastoraat Welk gedeelte uit de bijbel kan ik het beste lezen als ik bij iemand op bezoek ga? Welke psychische problemen kan ik tegenkomen tijdens het bezoekwerk? Welk toerustingsmateriaal is er? Inspelend op de groei van digitaal lezen ontwikkelde uitgeverij Boekencentrum de website PastorWijzer.nl voor werkers in het pastoraat.

Onderdelen De PastorWijzer bestaat uit drie onderdelen: Bijbel & pastoraat, Pastoraat & psyche en Pastoraat & toerusting. In het eerste onderdeel worden suggesties gegeven voor bijbellezen in allerlei pastorale situaties. Het tweede onderdeel biedt beknopte informatie over psychische problemen die in het pastoraat aan de orde kunnen komen. Het derde onderdeel bevat informatie over het pastorale werk zelf en boekentips. Bovendien vindt de gebruiker van de PastorWijzer hier de Pastoraat & Psyche-

• Kerk en Israël Onderweg In het septembernummer van Kerk en Israël Onderweg vertellen jongeren over hun reis naar Israël en de Palestijnse gebieden. Zowel Israëli’s als Palestijnen willen in vrede en veiligheid wonen en leven. Maar beiden voelen zich onveilig. ‘Daarom is het niet de vraag om te kiezen tussen Israël of Palestina, maar tussen de mensen die vrede willen en degenen die dat niet willen’, concluderen jongeren die onder de vlag van de protestantse jeugdorganisatie JOP en Togetthere naar Israël en de Palestijnse gebieden reisden. Verder in dit nummer een interview met rabbijn Shmuel Katz van stichting Zikna, die Joodse ouderen en chronisch zieken en hun families pastorale zorg biedt. De Protestantse Kerk steunt dit werk financieel. Rabbijn Katz merkt in zijn pastorale contacten dat de Tweede Wereldoorlog nog steeds slachtoffers maakt in de

emailservice, waar de pastor terecht kan met vragen over psychische problemen die hij tegenkomt in het pastoraat. Redactie De PastorWijzer staat onder redactie van ds. J. van Walsum (Protestantse Gemeente te Alblasserdam) en ds. F.W. van der Rhee (Christelijke Gereformeerde Kerk te Capelle aan de IJssel). De vragen worden behandeld door de stichting Eleos, die ook informatie voor de site verzorgd. ‘De komst van de tablet maakt het digitaal lezen steeds aantrekkelijker’, vertelt Arjen van Trigt, adjunct-directeur Boekencentrum. ‘Er zijn extra voordelen: de informatie in de PastorWijzer is gemakkelijk uit te breiden en te actualiseren en er kunnen links gelegd worden naar andere instanties. Gebruikers kunnen verbeteringen en suggesties aanreiken. In de toekomst komen er digitale ontmoetingsplekken rond thema’s.’

Pastoraat

De nieuwe site is flexibel voor gebruikers. Dankzij een speciale techniek is de PastorWijzer eenvoudig te raadplegen op pc, tablet en smartphone. Boekencentrum biedt de mogelijkheid om tot het einde van dit jaar gratis kennis te maken met de PastorWijzer door een persoonlijk account aan te maken op www.pastorwijzer.nl.

‘De komst van de tablet maakt het digitaal lezen steeds aantrekkelijker’. Foto: David Rozing

tweede en derde naoorlogse generatie Joden. Kerk & Israël Onderweg koos als thema voor het komend seizoen: ‘Mens, waar ben jij?’. Met het oog op de milieu­ problematiek is de vraag hoe Joden, christenen en moslims vanuit hun geloof naar de menselijke verantwoordelijkheid kijken. Rabbijn Albert Ringer opent de serie artikelen met een bijdrage over Beresjiet (Genesis) 3:9, de tekst waarin de vraag ‘Mens, waar ben jij?’ letterlijk voorkomt. Kerk & Israël Onderweg is een uitgave van de Protestantse Kerk. Een abonnement kost € 9,- per jaar (vier nummers). Groepsabonnementen (vanaf 10 exemplaren): € 4,- per jaar. Een gratis proefnummer is aan te vragen via [email protected] Meer informatie: www.pkn.nl/kerkenisrael. Zie ook het katern in dit nummer van Kerkinformatie. Kerkinformatie  •  oktober 2013

rs Kerkelijk ewerke en ed ns m eem

10 |

Foto: MSP Utrecht

De ‘C’ in kerkelijke organisaties De kerk is een ideële instelling, maar ook een organisatie met beroepswerkers die zich kunnen organiseren via een vakbond. In oktober houdt de vakgroep Kerk & Ideëel van CNV Publieke Zaak een jaarbijeenkomst over de ‘C’ in christelijke organisaties. Dat thema lijkt misschien een open deur binnen de kerk, maar niets is minder waar. Juist in een organisatie die de C hoog in het vaandel heeft staan, wordt er te vaak vanzelfsprekend van uitgegaan dat de werkers dezelfde idealen hebben. Tijdens een gesprek over diaconaal of missionair werk gaat het dan al snel over organisatorische aspecten, terwijl de vraag naar de drijfveren ach-

terwege blijft. Een voorbeeld: een grote kerkelijke gemeente moet beslissen of ze kiest voor profilering, waarbij alle activiteiten worden ondergebracht in één kerkgebouw, of voor het meedoen in een multifunctioneel gebouw, dat dan gedeeld wordt met diaconale en maatschappelijke organisaties, zodat

• berichten

• Symposium Ouderdom als

‘staan in het einde’ Hoe kan de ouderdom een levensfase van bezinning zijn: op eindigheid en zingeving, op autonomie en sterfelijkheid, op innerlijke groei en spiritualiteit? Sprekers: • prof. dr. Frits de Lange: Weging van de woorden: autonomie, zelfbeschikking en voltooid leven. • ds. Carel ter Linden: leren omgaan met rouw en verlies • drs. Bert Keizer ervaringen van een SCEN arts • drs. Gijsbert van Es ‘Het laatste woord’: de kunst van het leven met de dood • dr. Jean Jacques Suurmond: Sterven als laatste daad van overgave Tijd en plaats: 29 november 2013, Bergkerk Amersfoort, 10.00-16.00 uur. Kosten (incl. lunch en symposiumbundel) € 50, - (studenten € 30,-). Informatie: www.bergkerk.nl Kerkinformatie  •  oktober 2013

• Wie is de vrijzinnigste theoloog?

Ter gelegenheid van haar 100-jarige jubileum organiseert de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten (VVP) de verkiezing van de meest vrijzinnige theoloog van Nederland. Het publiek kan online stemmen op een lijst van tien vrijzinnige theologen. Welke theoloog heeft het meest zijn/haar stempel gedrukt op de vrijzinnige traditie? Dat is de achterliggende gedachte bij de verkiezing. Is dat Erasmus, Arminius, Scholten, Banning of een van de andere theologen? Met de verkiezing wil de VVP deze grote theologen opnieuw onder de aandacht brengen omdat zij vindt dat hun gedachte­ goed ook voor nu nog waardevol is. Tot 12 oktober kan iedereen via de website van de VVP (www.vrijzinnig.nl) stemmen op een theoloog van de lijst. Daar is ook meer informatie te vinden

| Identiteit Dergelijke dilemma's bleken ook bij het onderzoek naar arbeidsmarktontwikkelingen binnen de kerkelijke organisatie, dat de vakgroep Kerk & Ideëel van het CNV heeft uitgevoerd. Het hieruit voortgekomen rapport ‘Meer zicht op werken in de kerk’ werd gepresenteerd in de aprilsynode van de Protestantse Kerk. Duidelijk werd dat identiteit alles heeft te maken met de manier waarop een organisatieleiding haar personeelsbeleid uitvoert, met de manier waarop medewerkers hun taak uitoefenen en vanuit welk ideaal ze daarbij te werk gaan.

CNV-voorzitter Jaap Smit zal het onderwerp inleiden. Foto: CNV

Jaarbijeenkomst CNV Kerk & Ideëel over ‘de C’ Datum: woensdag 30 oktober 2013, van 16.00-19.30 uur. Thema: de C in kerkelijke en ideële organisaties. Inleider: Jaap Smit, predikant en algemeen voorzitter CNV. Gelegenheid tot gesprek en tot ontmoeting onder andere bij een buffetmaaltijd. Plaats: Buurkerk, Steenweg 6 Utrecht. De Buurkerk is een monumentale binnenstadskerk. Het erin gevestigde museum Van Speelklok tot Pierement zal een korte, muzikale presentatie verzorgen. Deelname voor CNV-leden gratis, belangstellenden zijn welkom (€ 20,-). Aanmelden of vragen: [email protected]

ze meer een deel van de samenleving wordt. De discussies in de kerkelijke gemeente lopen hoog op. Worden de motivaties van de medewerkers erin betrokken?

over het tiental. Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de vereniging op 12 oktober in Amersfoort wordt de theoloog met de meeste stemmen bekend gemaakt. In 1913 werd de VVP, toen geheten Vereniging van Vrijzinnige Hervormden, opgericht als koepelorganisatie van verschillende provinciale verenigingen. De VVP heeft haar jubileum gevierd met verschillende activiteiten en publicaties zoals het jubileumboek Eeuwig vrijzinnig en een speciale liturgiekrant met tips en ideeën voor het voorbereiden van een vrijzi nnige kerkdienst.

• Gemeenten gezocht voor digitaal archiveren

De Protestantse Kerk in Nederland is op zoek naar gemeenten die bereid zijn om als pilot-gemeente deel te nemen aan

Christelijk? Ook in christelijke organisaties is de invulling van de C niet vanzelfsprekend, zoals blijkt uit de gesprekken daarover binnen de christelijke vakbeweging. Heeft een christelijke vakbond nog wel bestaansrecht? Gelden begrippen als solidariteit en gerechtigheid niet voor elke vakbeweging? En als er wel plaats is voor een identiteitsgebonden vakorganisatie, waarin onderscheidt deze zich dan van anderen? Bij kerken en christelijke organisaties gaat het om gelijksoortige vragen. Wat onderscheidt hen en wat geeft beroepswerkers inspiratie om het kerkelijke of ideële werk te doen? Theo van Driel kaderlid CNV Kerk & Ideëel

Meer weten? CNV Kerk & Ideëel: sectorgroep van CNV Publieke Zaak Samen sterk voor ideëel werk De meeste leden van CNV Kerk en Ideëel zijn in dienst bij Protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht of bij een plaatselijke gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland, in uiteenlopende beroepen zoals: gemeenteadviseurs, administratieve- en financiële medewerkers, jeugdwerkers en diaconale werkers. Wie zich vóór 31 december aanmeldt als lid van CNV Kerk & Ideëel ontvangt als welkomstgeschenk een Irischeque van € 25,-. Kijk voor meer informatie of voor het downloaden van het genoemde rapport op www.mijnvakbond.nl/kerkenideeel.

het project Digitaal Archiveren. De kerkrentmeesters en/of scriba’s van deze gemeenten zullen onder deskundige begeleiding gebruikmaken van systemen voor digitaal archiefbeheer en –opslag en worden gevraagd na afloop hun ervaringen delen met anderen. In de pilots wordt ervaring opgedaan met het digitaliseren van bestaande papieren documenten. Daarnaast is er aandacht voor het bewaren van documenten en bestanden die uitsluitend digitaal worden aangemaakt en bewaard. Gebleken is dat vooral dit laatste voor veel kerkelijke gemeenten van direct belang is. De pilots zijn het resultaat van een studiedag over digitalisering van kerkelijke archieven in Haarlem op 9 februari van dit jaar, een initiatief van een aantal samenwerkende protestantse kerk­ genootschappen. De presentaties van de dag zijn te vinden via:

http://www.kerkelijkarchiefbeheer.nl/. Gemeenten die overwegen om deel te nemen aan de pilot digitaal archiveren kunnen contact opnemen met de archivaris van de Protestantse Kerk in Nederland, mevrouw drs. F.K. Duursema, e-mail: [email protected] of tel. (030) 880 17 06.

Kerkinformatie  •  oktober 2013

11

12 |

Predikantswisselingen Aangenomen naar Bodegraven (als predikant met bijzondere opdracht, geestelijk verzorger Zorgpartners Midden-Holland), ds. H.A. Keur te Hilversum; te Katwijk aan den Rijn (hervormd, Dorpskerk), ds. J. Jongejan te Vriezenveen; te Ouderkerk aan den IJssel (hervormd), ds. F. Hoek te Alblasserdam; te Waddinxveen (hervormde wijkgemeente Zuid De Morgenster), ds. W.M. Dekker te Mastenbroek (hervormd); naar Westerbork (gereformeerd), ds. J.A. van Kempen te Nieuwkoop; benoeming te Delft (International Reformed Evangelical Fellowship), ds. N.M. Tramper te Gouda.

me n s e n M

Overleden 11 augustus ds. J. Kleinrensink (geb. 30 januari 1917); 15 augustus ds. H. Peper (geb. 22 februari 1931); 20 augustus ds. G. Olthof (geb. 23 oktober 1945); 24 augustus ds. C. van Evert (geb. 18 april 1928); 28 augustus ds. P.J. Bos (12 mei 1929).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Persbureau Scheps, Slagvink 7, 3906 AE Veenenaal, [email protected]

• berichten

• Diaconaal consulent Centrum voor Israëlstudies Wilma Wolswinkel, diaconaal consulent van het Centrum voor Israëlstudies (CIS), is sinds begin september beschikbaar voor presentaties en informatieavonden in kerken. Daarbij kan gedacht worden aan een gemeenteavond, maar bijvoorbeeld ook aan een jongerenbijeenkomst. Doel van deze presentaties is het met elkaar nadenken over de manier waarop we als christenen concreet - op een diaconale manier - betrokken kunnen zijn op Israël en de huidige situatie waarin kinderen, jongeren en ouderen daar opgroeien. Wolswinkel is bij het CIS verantwoordelijk voor het relatiebeheer met de diaconale partners in Israël. Zij werkt aan bewustwording onder de Nederlandse achterban en gaat op zoek naar nieuwe vormen van

uitwisseling zoals stages en afstudeeronderzoeken. Deze functie combineert zij met haar baan op de afdeling Buitenland van de Gereformeerde Zendingsbond (GZB). Het afgelopen jaar heeft zij zich met name beziggehouden met capaciteitsversterking onder lokale partners, institutionele fondsenwerving en de opzet van nationale TEE (Theological Education by Extension)-programma’s in Centraal-Azië. De kennis die zij hierin heeft opgedaan, kan zij nu ook inzetten in haar contacten met de partners in Israël. Wilma Wolswinkel (foto) studeerde Internationale Betrekkingen (BA) in Groningen en Oost-Europese Studies (MA) aan de Universiteit van Amsterdam.

• Proefschrift over theoloog-schilder Zacharias Webber Op 12 september promoveerde ds. Frits Praamsma uit Rijsenhout (foto) aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam. Hij verdedigde zijn dissertatie ‘Zacharias Webber (1644-1696):

Kerkinformatie  •  oktober 2013

irenisch lutheraan – verlicht protestant. Kerk en theologie in het denken van een zeventiende-eeuwse kunstschilder’. In de late zeventiende eeuw werd het kerkelijk leven in Nederland beheerst door twee belangrijke spanningsvelden. Terwijl niet alleen katholieken en protestanten, maar ook de verschillende protestantse geloofsrichtingen onderling soms nog heftig met elkaar streden, drong een nieuwe vraag zich naar de voorgrond: hoe verhoudt zich de christelijke traditie als zodanig tot de uit­ komsten van rationeel denken en zelfstandig onderzoek, vooral wanneer deze uitkomsten in strijd lijken te zijn met bepaalde teksten uit de Bijbel? Onder degenen die een bemiddelende positie zochten was de Amsterdamse kunstschilder en lekentheoloog Zacharias Webber. Als irenisch lutheraan voerde

hij reeds in 1696 een pleidooi voor één Protestantse Kerk. Als verlicht protestant beschouwde hij niet alleen de Bijbel, maar ook de menselijke rede als een van God gegeven en dus betrouwbare kennisbron. Als classicistisch schilder, vertrouwd met de taal van het beeld, bepleitte hij het goed recht van een minder letterlijke interpretatie van de bijbeltekst. Het proefschrift behandelt Webbers gedachtengoed tegen de achtergrond van zijn tijd, maar brengt het ook in verband met zijn lutheranisme en zijn werk als kunstschilder. Frits Praamsma (Leeuwarden 1956) studeerde theologie in Kampen. Momenteel staat hij in Rijsenhout, daarvoor diende hij de Gereformeerde Kerk van Oude Pekela. Zijn promotores waren prof. dr. Klaas Zwanepol en prof. dr. Willem van Asselt.

|

13

Daar in Utrecht ... Is er een kloof tussen gemeenten en dienstenorganisatie? Het is goed om daar alert op te zijn, want ‘Utrecht’ werkt voor en namens alle gemeenten in de Protestantse Kerk. Veel medewerkers van de dienstenorganisatie zijn niet alleen actief voor de landelijke kerk, maar ook voor hun plaatselijke kerkelijke gemeente. In deze rubriek vertellen ze daarover. Deze maand deel 16: Dirk-Jan Bierenbroodspot (34).

‘Bij kerk-zijn hoort gezelligheid’ motivatie

Dirk-Jan Bierenbroodspot werkt sinds 2010 bij JOP. Sinds 2013 is hij jeugdwerkadviseur voor de regio’s NoordBrabant, Zeeland, Limburg en een deel van Utrecht en Gelderland. In 2012 verhuisde hij van Rotterdam naar Den Bosch, waar hij met zijn man Kor lid werd van de Protestantse Gemeente ’s-Hertogenbosch. Daar is hij betrokken bij het jeugdwerk en zingt hij als tenor mee in de Evensong, eens in de twee weken op vrijdagavond.

Je was al jong ouderling en studeert nu theologie. Wat is je motivatie voor de kerk? ‘Toen ik 20 was werd ik jeugdouderling in Halsteren. Na mijn studie psychologie ging ik theologie studeren, met het doel geestelijk verzorger in de psychiatrie te worden. Als je ergens iets voor mensen kunt betekenen, is het daar wel. Inmiddels studeer ik voor gemeentepredikant, omdat ik tot de ontdekking kwam dat ook in de plaatselijke gemeente alle levensvragen voorbijkomen. Ik heb geleerd dat het de kunst is om in de kerk te kijken naar de kwaliteit, in plaats van de kwantiteit. Dus: tel niet hoeveel mensen er in de kerk zitten, maar kijk naar wat ze met elkaar delen. Als je dat doet, kom je vanzelf bij de kernvragen: voor wie ben je kerk? Waarom ben je kerk? En wat moeten jongeren van nu zich later nog kunnen herinneren?’

En? ‘Ik wil vooral laten merken dat jongeren ertoe doen. Dat het me iets doet als ze wegblijven en geen deel meer uitmaken van de gemeente. Ik ben realist en zie ook dat mensen in sommige fasen van hun leven niets kunnen met de bijbelse verhalen. Maar ik vind dat ze in elk geval verteld mogen worden. Als ik ze goed lees en nadenk over wat ze betekenen, dan kom ik uit bij vertrouwen, maar ook bij gerechtigheid en barmhartigheid. Die dingen worden niet alleen aan ons gegeven, maar mogen we ook in de

Foto: Protestantse Kerk/Marieke Viergever

praktijk brengen. In onze gemeente in Den Bosch ben ik daarom betrokken bij het jeugdwerk, door mee te denken over de missie en de strategie. Ook hebben we regelmatig jongeren over de vloer. Mijn man Kor is jeugdleider in de gemeente. Soms staan ze met een groep iets te bakken, of zijn ze met elkaar aan het timmeren in de garage.’ De kerk is voor jou werk. Kun je er ook nog ontspannen? ‘Zeker! Eens in de twee weken zingen we mee in het Evensong-koor. Een koor is een prachtige manier om inhoud te geven aan het gemeentezijn. Daar ont-

staan de vriendschappen en sociale contacten. Bij kerk-zijn hoort, zeker in Brabant, ook gezelligheid. Daarnaast vind ik het mooi om in de kerk te laten zien dat wij als homopaar net als hetero’s een hulp tegenover elkaar zijn. Dit jaar zijn we getrouwd en werd ons huwelijk ingezegend in de Protestantse Gemeente Den Bosch. Ik merk hoe we als voorbeeld dienen. Als er ooit een jongere is die homo of lesbisch is, is dat een van de mooiste dingen die we kunnen bieden.’

Jacolien Weststrate medewerker Corporate Communicatie

Kerkinformatie  •  oktober 2013

14 |

Eigen kerk na 35 jaar samenkomen in sportzaal

Veenendaalse wijkgemeente laat droom uitkomen

Nieuwbouw

Vijfendertig jaar kwam ze samen in de gymzaal van het wijkcentrum, dit najaar krijgt de protestantse wijkgemeente Noord-Oost in Veenendaal een eigen kerk. Lang is er over gedroomd, vijf eerdere initiatieven strandden. Door samenwerking met andere partijen in de wijk komt het er nu toch van. De jaarlijkse kosten zijn niet eens zoveel hoger. ‘Eindelijk is zichtbaar dat er in de wijk ook een kerk is’, zegt Kees Kloet, voorzitter van de wijkkerkenraad en van het bouwteam. ‘Op de muur van het wijkcentrum stond wel op een bordje “Protestantse Wijkgemeente Noord-Oost”, maar waar was die kerk dan? Doordeweeks hadden we geen eigen ruimten. De nieuwe kerk geeft nieuw elan, ook om ons als wijkgemeente te manifesteren in de wijk.’

Leuk bedacht… De wijk Dragonder werd begin jaren zeventig van de vorige eeuw gebouwd, gevolgd door de nieuwbouwwijken Dragonder-Oost en Veenendaal-Oost. In het hart van Dragonder - Het Ronde Erf - zijn de centrumvoorzieningen: een supermarkt, een wijkcentrum, een kapper, een bloemenwinkel, een snackbar, een lectuurwinkel, een postagentschap en een bakker. De kerk – hervormden

Hans Wielink (links), lid van het bouwteam, en Kees Kloet, voorzitter van de wijkkerkenraad en van het bouwteam. Kerkinformatie  •  oktober 2013

en gereformeerden waren toen nog voorzichtig Samen op Weg – was één van de gebruikers van het multifunctionele wijkcentrum Aller Erf. ‘In het begin was het er heel levendig’, aldus Hans Wielink, lid van het bouwteam. ‘Er was van alles, het Groene Kruis, buurthuiswerk, wijk­ sport, noem maar op.’ Voor de kerkdiensten werd de sporthal benut, verder kon de ‘wijkkerk’ beschikken over een consistorie en een kleine jeugdruimte. ‘Aanvankelijk was het ook een bewuste keuze om het met een kleine groep financieel rond te krijgen’, weet Wielink, een van de eerste gemeenteleden. ‘Al vrij snel echter was er de roep om een eigen gebouw: ”Leuk bedacht, zo’n multifunctioneel centrum, maar we kunnen er niet goed mee uit de voeten”. Geregeld was er een groepje dat onderzocht of kerkbouw mogelijk was, in en bij de wijk, samen met ouderenhuisvesting bijvoorbeeld, maar steeds bleek het financieel niet haalbaar. Een eigen kerk bleef een droom.’ Tot nu toe. Behelpen Het was behelpen. Wielink: ‘De ‘kerkzaal’ moest elke zaterdagavond opnieuw worden ingericht. Op zondagmorgen hadden we nauwelijks onze hielen gelicht of er stonden mannen klaar om de stoelen weg te halen omdat er de volgende ochtend weer een klas van een basisschool moest gymmen. Een leuke activiteit op zaterdag, een rommelmarkt of zo, kon niet. Had je doordeweeks eens iets bijzonders, dan moest je eerst overleggen of de volleybalclub voor een keer plaats wilde maken. Voor rouw- en trouwdiensten moesten we uitwijken naar andere kerken van de protestantse gemeente. Een bijbelkring kwam bijeen in een verzorgingshuis in de wijk. Het liturgisch bloemschikken moest zich altijd aanpassen.’’ Financieel was het overzichtelijk, erkent Wielink. ‘Je betaalde een bepaald bedrag, later euro’s, voor de huur van het wijkcentrum, dat was het dan. Je wist waar je aan toe was en hoefde je niet druk te

|

Uitvalsbasis voor missionaire activiteiten ‘Als ‘Wijkkerk Aller Erf’ alleen maar een magneet zou zijn die op zondagmorgen de mensen uit de wijk naar zich toetrekt voor de kerstdienst, is de kerkbouw een veel te dure investering geweest’, zegt kerkenraadsvoorzitter Kees Kloet. ‘Dat is eenrichtingsverkeer, wij willen ook de omgekeerde beweging maken.’ De 2000 leden tellende Veenendaalse wijkgemeente Noord-Oost is meer dan de circa 300 kerkgangers. ‘Een actieve Youth Alpha-groep, vijf groeigroepen, er is veel activiteit van onderop met mensen die je ‘s zondags eigenlijk niet ziet. Doordeweeks is er veel gelegenheid om elkaar en God te ontmoeten, er is betrokkenheid op elkaar.’ Kloet ziet de wijkkerk ook als uitvalsbasis voor missionaire activiteiten. Een begin is ‘Dragonder ontmoet’. Onder die naam is de wijkgemeente aanwezig bij de kerstmarkt in december en werd bij de avondvierdaagse lekkers uitgedeeld aan de passerende kinderen. ‘We sluiten ons niet in het kerkgebouw op, we zien ook een taak in de wijk om ons heen.’

maken over beheer en onderhoud. In de algemene kerkenraad hoorden we van andere wijken wat ze nodig hadden voor het meerjaren-onderhoudsplan, dat was bij ons niet aan de orde.’ Solidariteitsfonds Waardoor lukt het, na diverse vergeefse pogingen, nu wel om de droom van een eigen kerkzaal te verwezenlijken? Kerkenraadsvoorzitter Kloet: ‘Deze keer stonden we er niet alleen voor. De eigenaar van de supermarkt wilde uitbreiden om zich te verzekeren van de toekomstige klantenstroom uit Veenendaal-Oost, er was behoefte aan zorgwoningen in de wijk, het wijkcentrum was na een kleine veertig jaar aan een opknapbeurt toe, de gemeente Veenendaal wilde ook wel een nieuw hart voor Dragonder.’ Zonder slag of stoot is het niet gegaan, zegt Kloet. Protestants Veenendaal moest voor de kerkbouw 1,8 miljoen euro op tafel leggen. Wielink: ‘We hebben eerst maar een “thermometer-actie” gehouden om te zien wat het de wijkgemeente waard was. Die bracht ruim € 300.000,aan toezeggingen op. Met bijdragen uit de andere wijken kwamen we op € 400.000,-. Dat was het signaal om

door te zetten.’ De kerkrentmeesters van de protestantse gemeente brachten € 900.000,- euro in, geld dat beschikbaar was door de verkoop van een kerkgebouw. ‘Van de landelijke kerk ontvingen we twee ton uit het Solidairiteitsfonds. Ook zijn wat kleinere fondsen aangesproken. We missen nog € 100.000,-. Binnenkort geven we obligaties uit, geheid dat er met twee maanden geen tekort meer is. En met de bouwkosten blijven we binnen de begroting’’, schetsen Kloet en Wielink de financiële situatie. Goedkoop De steun van de centrale gemeente wordt zeer gewaardeerd. ‘De overige wijken, die wel een eigen gebouw hebben, gunnen het ons dat we nu ook een kerk krijgen en niet meer elke zondagmorgen tegen de klimrekken en de ballen hoeven aan te kijken.’ Een simpele rekensom gaf de doorslag. Wielink: ‘Een kerk bouwen die straks ook € 100.000,- per jaar aan beheer en onderhoud zou kosten, zou zinloos zijn geweest. De jaarlijkse exploitatielasten van de nieuwe kerk bedragen echter maar € 42.000,-, terwijl we nu € 40.000,- per

Nieuwe kerk in aanbouw.

jaar aan huur betalen. Toen we dat de kerkrentmeesters voorrekenden, was de beslissing makkelijk.’ Waardoor kan het zo goedkoop? ‘Naast de kerkzaal zijn er maar twee bijruimten, een kerkenraadskamer en een jeugdruimte. Voor de kindernevendienst op zondag gebruiken we daarnaast nog een paar ruimten van het wijkcentrum. De andere wijkkerken hebben drie tot vijf zalen die allemaal verwarmd moeten worden. Bovendien zijn we met het wijkcentrum overeengekomen dat de kerkzaal verhuurd kan worden, waarbij we beide de helft van het huurbedrag ontvangen. Een bruiloft, repetities en optredens van een toneelclub of een koor, we stellen de kerk ook als publieke ruimte open voor de mensen die hier wonen. Ze is niet exclusief voor ons.’ Nu nog een orgel… ‘Wijkkerk Aller Erf’ wordt de naam van het godshuis. De kerkzaal telt 350 zitplaatsen, wat uit te breiden is tot 450. ‘We hebben een unieke kans waargenomen. Los van de andere partijen zouden we voor 1,8 miljoen niet klaar zijn geweest’, zeggen Kloet en Wielink. ‘Alle aanvragen, alle aansluitingen, de inrichting van de directe omgeving en nog veel meer konden we nu samen regelen.’ Een kleine wens blijft er. Op het orgelplateau komt voorlopig het elektronisch orgel te staan dat ook in de sportzaal is gebruikt. Wielink: ‘Misschien kan er een orgel worden geplaatst uit een kerk die wordt gesloopt. Dan kan het hier mooi door-klinken.’

Foto’s: Marieke Viergever.

Jan Kas freelance journalist Kerkinformatie  •  oktober 2013

15

16 |

Missionaire modellen In de afgelopen jaren waren er twee missionaire rondes door het hele land. Heel kort gezegd ging het in beide rondes om de vraag: hoe zijn we kerk in onze eigen context? Er werden dertig kansrijke missionaire modellen aangereikt. Kerkinformatie laat gemeenten zien die hun missionaire mogelijkheden goed benutten. De modellen kunt u vinden op www.pkn.nl/missionair > 30 modellen.

Kunst en cultuur in Zuiderwoude ‘Elke eerste zondag van de maand hebben we een koor of ander muzikaal gezelschap in de kerk, voor een concert na de dienst. Dat koor moet eerst meewerken aan de kerkdienst, zo doen we dat hier. Dat gaat altijd zonder morren. Met mijn gemeenteleden heb ik afgesproken dat ik speciaal voor deze ‘buitenstaanders’ preek. Na afloop praat ik altijd met hen en vertel van alles over de kerk en de kerkdienst.’ In Waterland, net boven Amsterdam, ligt de kerk van de hervormde gemeente Zuiderwoude. Een locatie met bijzondere mogelijkheden, vindt ds. Rieks Hoogenkamp die hier sinds twintig jaar bijstand in het pastoraat verleent. Niet alleen omdat het dicht bij Amsterdam ligt en het daarom niet zo moeilijk is om bijvoorbeeld goede muzikale gezelschappen naar de kerk te halen. Het gebouw zelf is ook heel geschikt voor kleine concerten en exposities. Die zijn er dan ook doorlopend.

Jeltje, de echtgenote van Rieks, maakte twaalf schilderijen bij twaalf liederen uit het nieuwe liedboek. Gemeenten die bijvoorbeeld als introductie op het nieuwe liedboek die twaalf liederen in willen studeren, kunnen deze schilderijen lenen. Contact via hoogenkamp@ hetnet.nl.

Ds. Rienk Hoogenkamp nam in september afscheid van Zuiderwoude. Zie ook: www.kerkzuiderwoude.nl

Klein De kerkelijke gemeente is maar klein: zo’n tachtig mensen. De helft ervan is actief. Op zondag zijn er zo’n twintig tot vijfentwintig kerkgangers. Op een dorp met een paar honderd inwoners is dat niet slecht. ‘En omdat er mensen in mijn gemeente zijn die veel doen, kan er heel wat’, zegt Hoogenkamp. Zo was de kerk in juli en augustus elke middag open van 12.00 tot 15.00 uur. Er was onder andere een boekentafel, een kleine expositie met schilderijen van Jeltje Hoogenkamp en tekeningen van Hendrik Werkman, en een tafel met streekKerkinformatie  •  oktober 2013

producten. En er waren ook andere activiteiten, zoals de zondagse ‘avondliederen’ waar vijftig deelnemers een wandeling van een uur rond het dorp maakten. De cantor van de Oude Kerk in Amsterdam, Christiaan Winter, onderbrak op geschikte plaatsen de tocht om nieuwe avondliederen aan te leren. Daarna was er koffie in de kerk en ging Hoogenkamp voor in een avonddienst.

Janet van Dijk communicatieadviseur missionair werk

|

Adventskalender 2013 Ook dit jaar stelt de Protestantse Kerk een adventskalender beschikbaar. Thema is ditmaal: ‘Met hart en ziel naar het licht’. De kalender is een middel om de adventsperiode bezinnend door te komen, alleen of samen met anderen. Alle bladen van de kalender kunnen als ansichtkaart verstuurd worden. Elke dag van de adventskalender heeft een bezinnende tekst om bij stil te staan op weg naar Kerst. De zondagen hebben ‘zorg voor de ziel’, de maandagen zijn muzikaal ingevuld met een liedtekst, de dinsdagen bevatten een doordenker, de woensdagen bevatten wijsheid, de donderdagen geven iets om te doen, de vrijdagen geven een ‘vrome tekst’ en op de zaterdagen wordt gezwegen. De kalender is een ‘tafelkalender’ en kan dus neergezet worden. Een ringband maakt het eenvoudig om de bladen om te slaan. Elk blad bevat een prachtige afbeelding die als ansichtkaart verstuurd kan worden, met of zonder de tekst van die dag. Gebruik van de kalender De advents- en kersttijd is bij uitstek geschikt om mensen uit te nodigen in de kerk. Stuur degene die u op het oog

hebt een kaart uit de kalender als uitnodiging voor een kerkdienst. Maar er kan meer met de kalender: • Verkoop deze vanaf half november in de kerk. • Vraag gemeenteleden om deze aan tenminste één persoon cadeau te doen. • Lees elke dag aan tafel de tekst van de dag. • Spreek met elkaar af om in de adventstijd minstens vier keer iemand die niet in de kerk komt een kaart uit de kalender te sturen. • Bedenk elke dag bij wie u het kalenderblad vindt passen en stuur haar of hem de kaart. • Viert u Kerst met een groep, geef dan de kalender cadeau en vraag de deelnemers een kaart die hen aanspreekt mee te nemen naar de viering en daar iets over te vertellen.

Bestellen De prijs van de kalender is € 6,-. Vanaf 10 exemplaren € 5,50 per stuk, vanaf 50 exemplaren € 5,00 per stuk, vanaf 100 exemplaren € 4,50 per stuk. Te bestellen via www.pkn.nl/webwinkel, [email protected] of tel. (030) 880 13 37.

• berichten

• K erststallen in Museumpark Orientalis Museumpark Orientalis te Nijmegen exposeert tussen 6 december en 6 januari bijzondere kerststallen. Het thema ‘dieren’ staat dit jaar centraal. De stallen zijn afkomstig uit Italië, Mexico, Duitsland, Thailand, Tanzania, Nederland en andere landen. Dat betekent dat behalve de os en de ezel ook olifanten, waterbuffels en beren zich rond de kribbe verzamelen. De kerststallen werden in de periode 1940-1990 verzameld door Elisabeth

Houtzager en zijn nu eigendom van het museum. De kwaliteit van de collectie is uitzonderlijk hoog. Voor de tentoonstelling is het museum, dat dit jaar een doorstart maakte, geheel in kerstsfeer gebracht. Behalve deze collectie is ook een selectie kerststallen te zien van de Rotterdamse kunstenaar Gerard Héman (1914-1992). Zijn iconografie is traditioneel, maar de uitbeelding is modern. Voor kinderen zijn er een kinderatelier,

verhalenvertellers en andere activiteiten op woensdag en in het weekend. Van 26-29 december worden er tot 19.00 uur lampionnenoptochten gehouden langs Bijbelse locaties in het museum. Op Driekoningen (6 januari) is er een speciaal kinderprogramma. Groepen kunnen reserveren voor ‘Culinair eten’, een kerstborrel of excursies. Informatie: www.museumparkorientalis.nl. •

• K erstkrant 2013: ‘Kerst brengt samen’ Vorig jaar werden er via plaatselijke gemeenten 190.000 exemplaren van de kerstkrant verspreid. De titel van de kerstkrant 2013 zal zijn: ‘Kerst brengt samen’. Daarin onder meer bijdragen over: ’We ontmoetten elkaar in de kerstnacht’, ‘Engel zijn in Den Bosch’, duizenden lichtjes in Nieuw-Vennep, een kerstspel om met het hele gezin over door te praten, tien gouden tips voor het kerstdiner en een kinderverhaal. Met als extra de kerstspecial van Het Vermoeden, ‘voor hemelse wijsheid en aards geluk’ gratis!

Veel meer informatie over de kerstkrant en de manier van bestellen komt in het Kerstkatern, dat met het november­ nummer van Kerkinformatie zal worden verspreid en op 1 november verschijnt. Daarin worden alle activiteiten en materialen gepresenteerd die de dienstenorganisatie rondom Kerst beschikbaar stelt. •

Foto: Marijke van der Giessen.

Kerkinformatie  •  oktober 2013

17

18 |

Dankdag: 'Flexibel en bezield'

Gewas en arbeid

Op woensdag 6 november, of de zondag erop volgend, houden veel gemeenten dankdag voor gewas en arbeid. We leven in een tijd van economische crisis. Bijna negen procent van de bevolking is werkloos. De economische vooruitzichten blijven somber. Hoe kunnen we in deze tijd een zinvolle en inspirerende invulling geven aan de dankdag? Het materiaal voor viering en gesprek dat Kerk in Actie in samenwerking met het landelijk bureau voor arbeidspastoraat DISK heeft gemaakt, staat in het teken van het thema ‘Flexibel en bezield’. Deels haakt dit thema in op de trend op de arbeidsmarkt, dat mensen zich flexibel moeten opstellen, minder gericht moeten zijn op een vast contract en dat bedrijven hun werknemers fit en up to date moeten houden. Aan de andere kant refereert het thema aan de onzekerheid die mensen ervaren in een tijd van economische crisis. Wat zijn eigenlijk de voorwaarden waaronder mensen zich meer flexibel willen en kunnen opstellen? Is enige mate van zekerheid juist ook niet nodig om je werk met bezieling te kunnen doen? Afhankelijkheid Een tekst die voor de dankdag op het leesrooster staat is 1 Kronieken 29: 10-16. Kernwoorden zijn ‘afhankelijkheid’ en ‘dankbaarheid’. In het tekstgedeelte gaat het om het dankgebed dat David uitspreekt aan het eind van de voorbereidingen voor de tempelbouw. Aan deze voorbereidingen heeft het volk bijgedragen door kostbaarheden bijeen te brengen. David zegt in zijn gebed dat deze kostbaarheden in afhankelijkheid van God zijn verkregen en nu ook weer aan God terug worden gegeven. Er wordt mee uitgedrukt dat de welvaart van het volk in Gods hand ligt en verband houdt met de afhankelijkheid van het volk van God. In het zich toewijden aan God, juist ook in de omgang met welvaart, in het verwerven en verdelen ervan, vormt het volk de eigenlijke tempel van God. Los van God wordt het eigen leven aangeduid als een ‘schaduw’ en ‘zonder zekerheid’. In deze afhankelijkheid beleeft het volk juist zijn ‘zekerheid’ en spreekt het bij monde van David zijn dankbaarheid uit. De kleur en de toon van dankdag worden bepaald door deze diepe samenhang van de kernwoorden ‘afhankelijkheid’ en ‘dankbaarheid’. Praat erover Een goede manier om een dienst in verband met dankdag voor te bereiden, is een gesprek met mensen in verschillende arbeidssituaties. Denk aan iemand die werkt als zzp’er (zelfstandige zonder personeel), een werknemer, een onderKerkinformatie  •  oktober 2013

Kan iedereen z'n eigen boontjes doppen in een participatiesamenleving? Foto: HH/Sabine Joosten.

nemer die in een bedrijf werkt met een aantal personeelsleden, maar denk ook aan een paar mensen die werkloos zijn geworden. Denk bij de laatsten ook aan iemand die zijn of haar bedrijf moest beëindigen. Waar het bij het gesprek vooral om gaat is dat mensen hun ervaringen kunnen uitwisselen. Wat zijn hun ervaringen met werk, met de toenemende flexibilisering, met de dreiging van werkloosheid en het daadwerkelijk verliezen van hun werk of bedrijf? Waar weten ze zich afhankelijk van en waar zijn ze dankbaar voor? Deze ervaringen kunnen in al hun diversiteit inhoud en kleur geven aan de prediking, de gebeden en de liederen.

Materiaal Het genoemde materiaal, dat als themanummer van het tijdschrift Ondersteboven verschijnt, is voor € 2,50 (exclusief verzendkosten) te bestellen bij Landelijk Bureau Disk, Luijbenstraat 17, 5211 BR ‘s-Hertogenbosch, e-mail [email protected], tel. (073) 612 82 01. Trinus Hoekstra projectmanager bij het binnenlands diaconaat van Kerk in Actie en mededirecteur van Disk.

|

19

Het tweede jaar van de permanente educatie De permanente educatie, het programma van nascholing voor de predikanten en kerkelijk werkers in gemeenten, is op 1 september 2012 van start gegaan. Hoe is dat eerste jaar verlopen en wat zijn de nieuwste ontwikkelingen?

Nascholing

Ruim duizend predikanten en kerkelijk werkers en ruim zeshonderd kerkenraadsleden bezochten de voorlichtingsbijeenkomsten, die tussen november 2012 en juni 2013 in het hele land zijn gehouden. De vragen die daar werden gesteld, hebben de commissie PE input gegeven om de regeling voor permanente educatie te verfijnen en evaluatiepunten te verzamelen. Aanbod PThU en hogescholen Bij de voorlichtingsronde waren ook vertegenwoordigers van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) en hogescholen aanwezig. Zij konden in direct contact met de komende cursisten van gedachten wisselen over het studieaanbod. Ook de planning van de cursussen was een punt van gesprek. De commissie permanente educatie heeft met de PThU besproken op welke manier tegemoet gekomen kan worden aan de wensen rond inhoud en cursusdata. Het aanbod van de hogescholen wordt verruimd. Scholingsplan De permanente educatie begint met het maken van een scholingsplan, dat besproken wordt met de kerkenraad en daarna ter goedkeuring wordt voorgelegd aan het breed moderamen van de classis. In het scholingsplan formuleert de predikant of kerkelijk werker persoonlijke leervragen en groeibehoeften, wordt de relatie tussen het plan en de context van de gemeente aangegeven en worden afspraken gemaakt met de kerkenraad over de uitvoering. Gebleken is dat het bespreken van de scholingsplannen wennen is. Sommige kerkenraden vragen zich af of ze voldoende toegerust zijn om de gesprekken te voeren. Sommige predikanten vragen zich af of de kerkenraad zich teveel de rol van werkgever aanmeet. Over het algemeen ziet men de ontwikkelingen echter positief tegemoet. De werkbegeleiders voor predikanten en kerkelijk werkers geven trainingen om te helpen bij de opzet van het scholingsplan. Gemeenteadviseurs geven trainingen in het voeren van jaargesprekken, waar het bespreken van het scholingsplan deel van uitmaakt. Meer hierover zie: www.pkn.nl/pcte, onder:

Bestuur en leiderschap > jaargesprekken of > scholingsplan. Zowel kerkenraden als predikanten en kerkelijk werkers realiseren zich dat het inplannen van de studieactiviteiten binnen het bestaande werk niet altijd gemakkelijk is. Ook waarneming is een aandachtspunt. In het gesprek over het scholingsplan kunnen hierover afspraken worden gemaakt. Extranet Het digitale register Extranet is vorig jaar september geïntroduceerd. Velen hebben al gebruik gemaakt van de mogelijkheden die Extranet biedt, waaronder het zelf corrigeren van onjuiste gegevens in adres en email, het aan de dienstenorganisatie aangeven van onjuistheden in de werkhistorie, en het invullen van de mobiliteitsvoorkeuren. Alle scholingsactiviteiten kunnen hierin worden bijgehouden, ook die buiten de PE. Op die manier wordt een eigen cv van opleidingen opgebouwd. Extranet krijgt nog meer mogelijkheden. Via de mededelingenrubriek op Extranet houden we de deelnemers op de hoogte.

Nu verder De eerste periode van permanente educatie eindigt op 31 augustus 2017. Predikanten en kerkelijk werkers die nog niet begonnen zijn met studieactiviteiten hebben dus nog vier jaar de tijd. Zij kunnen op www.pkn.nl/pe terecht voor informatie en inspiratie. Of contact opnemen met het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE), ook voor ondersteuning. Het PCTE is bereikbaar via toerustingeneducatie@ pkn.nl of (030) 880 1560. Lenny van den Brink-’t Hart projectmanager permanente educatie

Meer weten? Uitvoerige informatie over de permanente educatie van predikanten en kerkelijk werkers is te vinden via: www.pkn.nl/pe

Kerkinformatie  •  oktober 2013

20 |

JOP is jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Nieuw seizoen jeugdwerk met JOP Startzondag is geweest en het nieuwe jeugdwerkseizoen is begonnen. JOP ondersteunt kerken met advies, trainingen, materialen en evenementen. Ook dit seizoen werkt JOP daar hard aan. Om een overzicht te krijgen van wat er is wordt hieronder een impressie gegeven van komend seizoen.

Elke maand een specialisme

7. V  ieren: Irma Pijpers [email protected] 8. K  inderen: in ontwikkeling 9. Jongeren: in ontwikkeling Het aantal specialismen staat niet vast en kan van jaar tot jaar variëren, afhankelijk van de inhoudelijke beleidsprioriteiten van JOP. Sommige specialismen zijn gericht op een bepaald terrein van het kerkelijk jeugdwerk, anderen richten zich meer op een relevante doelgroep. Specialisten worden gezocht op basis van hun competenties op het betreffende terrein, op basis van interesse of basis van een noodzakelijke praktische werkverdeling. Vragen over een bepaald gebied? Neem contact op met de specialist van het onderwerp. De komende maanden verschijnt op verschillende plekken informatie over de specialismen, bijvoorbeeld op de website van JOP en in nieuwsbrieven. Op de hoogte blijven? Ga naar www.jop.nl

Het materiaal van JOP komt tot stand in uitwisseling met het werkveld en door het opbouwen van expertise op de verschillende terreinen van het kerkelijk jeugdwerk. Voor dit laatste heeft JOP specialismen in het leven geroepen. Binnen de specialismen wordt de kennis ontwikkeld en vastgelegd die nodig is om producten te maken. De opgebouwde kennis staat ook ten dienste van ondersteuning en advies, zowel binnen JOP als in het contact met de doelgroep. Tot slot wil het ook bijdragen aan opinievorming op het bredere speelveld van het (para-)kerkelijk jeugdwerk. JOP kent de volgende specialismen/specialisten: 1. Catechese: Wielie Elhorst [email protected] 2. Diaconaat: Astrid Damstra [email protected] 3. Geloofsopvoeding: Miriam Bierhaus [email protected] 4. Gemeentebreed en -beleid: Gert Schouten [email protected] 5. Missionaire presentie: Friso Mout [email protected] 6. Jeugdpastoraat: Nelleke Quist [email protected] Kerkinformatie  •  oktober 2013

Op weg naar Kerst met JOP – thuis en in de gemeente Voor thuis Krassen, krassen, krassen met de adventskalender. Met deze kalender is er elke dag een verrassing in de Adventsperiode. Wat is de opdracht voor vandaag en wat staat er onder de kraslaag? Ontdek het zelf. Leuk voor na het eten. De adventskalender is te bestellen in de webwinkel van JOP: www.jop.nl/winkel Kindernevendienst Welk kindernevendienstproject doen we dit jaar met Kerst? Een veelgehoorde vraag in gemeenten. JOP helpt met een antwoord door een presentatie te geven van de kindernevendienstprojecten in plaatselijke gemeenten. Naast een uitgebreide presentatie van de projecten van Bonnefooi, Kind op Zondag en Vertel het Maar, is er de mogelijkheid de materialen in te zien en samen aan de slag te gaan met hoe het materiaal voor de gemeente geschikt kan worden gemaakt. Kosten € 240,-. Meer informatie? Neem contact op met JOP, (030) 880 1438 of [email protected]. Binnenkort verschijnen er nog meer materialen voor rondom Kerst. Houd www.jop.nl/kerst in de gaten.

|

Sirkelslag

Verder op de agenda… 4 oktober: Sirkelslag KIDS, voor kindergroepen > www.sirkelslag.nl 7-13 oktober: Week van de Opvoeding > www.jop.nl/weekvdopvoeding 12 oktober: Toerustingsdag Catechese > www.werkenindekerk.nl 28 oktober: Bijbelzondag > houd www.jop.nl in de gaten. 1-2 november: Beurs Leven & Geloven > www.levenengeloven.nl 9 november: JOP op de Landelijke Diaconale Dag > informatie volgt op de website.

Sirkelslag krijgt hoge cijfers van de deelnemers. Twee ervaringsdeskundigen vertellen waarom zij enthousiast zijn en waarom het voor kerken en jeugdgroepen zo goed is om mee te doen. Na de Cito-toets Hille Grondsma, leerkracht groep 6/7/8 van CBS Gearrin in Folsgare: ‘Wat een goed idee, zo’n digitaal spel na de Citotoets. We waren meteen enthousiast toen we over Sirkelslag SCHOOL hoorden. De tip om een kerkdienst aan het spel te koppelen, namen we ook meteen ter harte. Samen met de dominee van de protestantse kerk in Folsgare, die ook in de klas was tijdens het spel, hebben de kinderen een kerkdienst over “Goed doen” voorbereid. Mooi om het thema van het spel zo verder uit te diepen. De leerlingen maakten muziek, dachten mee over de preek en hadden de kerk versierd. Zelfs kinderen die nooit in de kerk komen, waren er. Een mooie vorm van samenwerking tussen kerk en school. Wat een goed idee, Sirkelslag!’ Verbonden met andere jongeren Nelleke Plomp, tienerleider in de wijkgemeente Mattheüs in Delft: ‘De tieners zijn helemaal enthousiast over Sirkelslag YOUNG. En wij als leiding ook. Samenwerken om een brug van papier te maken, op pad om met zoveel mogelijk mensen een lied te zingen en ondertussen iets meekrijgen over de zeven werken van barmhartigheid. Geweldig! Dit jaar speelden we Sirkelslag bij iemand thuis. De jongens in de ene ruimte en de meiden in de andere. Ondertussen hielden we via Twitter contact met andere groepen. Bijzonder om zo verbonden te zijn met zoveel andere jeugdgroepen.’ Data Sirkelslag KIDS: vrijdag 4 oktober 2013. Sirkelslag YOUNG: vrijdag 7 februari 2014. Sirkelslag SCHOOL: vrijdag 14 februari 2014.

Kerstmusical Mamma Maria Zin om met de kinderen uit de gemeente een leuke musical voor te bereiden voor de Kerst? Kijk dan eens naar 'Mamma Maria'. De kersverse musical van Omega Musicals, gemaakt in samenwerking met KIDS Crew en JOP. Het verhaal van 'Mama Maria!' vindt plaats in een verkleedwinkel waar kinderen uit school elkaar tegenkomen. De kleren inspireren hen om een musical te maken en ze besluiten het kerstverhaal nog één keer na te spelen. Hoewel de insteek dit keer ietsje anders is. Hoe zou jij reageren als er ineens een engel in je kamer stond? Hoe vertel je dat aan je ouders? En wat als je verloofde ineens zwanger is?! Kerstmusical 'Mama Maria!' is een musical voor de bovenbouw van het basisonderwijs waarin het kerstverhaal op een prachtige manier wordt verteld. In combinatie met de leuke liedjes is het een aanrader voor kerken, scholen en jeugdverenigingen. Meer informatie: www.omegamusicals.nl. Marieke Riedemann communicatieadviseur JOP Kerkinformatie  •  oktober 2013

21

22 | •  D i e n s t g e h e i m e n

• berichten

• Cursussen en studiedagen PCTE

Wat zijn dat voor privémissen? Vraag: In de laatste kerkenraadvergadering opperde onze predikante dat zij steeds meer vragen krijgt om speciale jubileumdiensten te houden, bijvoorbeeld wanneer mensen 25 of 50 jaar getrouwd zijn. De discussie ging erover wat dat voor de werktijd van de predikante betekent. Maar ik vraag me af: wat voor soort kerkdiensten zijn dat eigenlijk? Ik dacht dat de Reformatie een einde had gemaakt aan privémissen! Is dat wel protestants? Antwoord: Het is óók protestants. In het Dienstboek voor de Protestantse Kerk vindt u onder de rubriek ‘Liefde en trouw’ zelfs een orde van dienst voor dit soort gelegenheden. Daarin staan dankzegging en het vragen om zegen, om de blijvende begeleiding van God, centraal. Het is goed dat de kerk over een schat aan rituelen beschikt, waarmee mensen op beslissende momenten van hun leven hun eigen individuele levensverhaal (opnieuw) met het grote verhaal van God met ons mensen kunnen verbinden. Het lijkt me in onze zo sterk horizontaal ingestelde samenleving juist belangrijk om dit te doen. Met privémissen heeft dat beslist niets te maken. Het zijn rituelen die te midden van de gemeenschap plaatsvinden, ook wanneer vooral vrienden, kennissen en familieleden van het jubilerend paar aanwezig zijn. Dat geldt trouwens evenzeer bij trouwdiensten en uitvaarten. En net als deze laatstgenoemde zijn dit uitgelezen gelegenheden om ook mensen aan te spreken die anders nauwelijks een kerkdienst meemaken. Het zijn openbare erediensten, en een kerkenraad zal dergelijke diensten dan ook bij de afkondigingen en in het gemeenteblad vermelden. Kersten Storch lid van de werkgroep Eredienst en geestelijk verzorger in Utrecht Heeft u een vraag over de eredienst? Stel deze via [email protected] Kerkinformatie  •  oktober 2013

Hieronder staat het overzicht van de cursussen en activiteiten van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursusinhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: www.pkn.nl/pcte. Als predikanten en kerkelijk werkers punten kunnen halen in het kader van de Permanente Educatie (PE) staat dat erbij vermeld. Vragen? PCTE, Postbus 8504, 8503 RM Utrecht, tel (030) 880 1558, e-mail: [email protected]. U kunt zich nog inschrijven voor de volgende cursussen en activiteiten: Alleen de startdatum is vermeld. Basiscursus Pastoraat 1 oktober, Dussen 2 oktober, Raalte 2 oktober, Naaldwijk 3 oktober, Spijkenisse 9 oktober , Leeuwarden 29 oktober, Den Ham 5 november, Nieuwerkerk (Zeeland) 12 november, Rotterdam 19 november, Sassenheim (pastoraat met een diaconale antenne) 25 november, Naaldwijk (pastoraat met een diaconale antenne) 6 maart, Lexmond Basiscursus Jeugdambtsdragers 17 oktober, Wolphaartsdijk

Pastoraat bij rouw 28 oktober, Ridderkerk Pastoraat bij ziekte 4 november Naaldwijk Werken met groepen 12 november 2013, Nijkerk Cursus Armoede in Nederland 19 januari 2014, Heerenveen Basiscursus Nieuwe ambtsdragers 23 oktober, Krimpen aan den IJssel 11 november, Rhoon 19 november, Zoetermeer 16 januari 2014, Alblasserdam Basiscursus Diaconaat 2 oktober, Ruurlo 28 oktober, Katwijk a/d Rijn 31 oktober, Sneek 4 maart, Giessenburg

• Missionaire studiedag Voor predikanten en kerkelijk werkers wordt op maandag 28 oktober een missionaire studiedag gehouden. Sprekers zijn Rudolf Setz ('Nederland zoekt') en dr. Marten van der Meulen (PThU) over missionaire initiatieven, de kracht van kleine gemeenschappen en een cultuur van discipelschap. De dag geldt als ‘terugkomdag’ voor de cursussen ‘De wind in de zeilen’ die enkele jaren geleden vanuit de Protestantse Theologische Universiteit werden georganiseerd. Iedereen met belangstelling voor missionaire vragen en initiatieven is van harte welkom. Deelnemers kunnen er PE-punten mee behalen. Plaats en tijd: Kerkboerderij De Hoef, Hogeweide 6, 3541 BC Leidsche Rijn, Utrecht, van 10.00-16.00 uur. Info en aanmelding: tel. (0321) 38 33 92 of e-mail: [email protected] • Rudolf Setz

|

Basiscursus Kerkrentmeesters 15 oktober, Epe 5 november, Franeker Basiscursus ZWO 29 oktober, Hengelo (Gld.) 12 november, Ten Boer Basiscursus Kerk en communicatie 30 oktober, Hendrik Ido Ambacht Basiscursus Missionair Werk 4 november, Apeldoorn 14 januari, Papendrecht

LANDELIJKE CURSUSSEN Geestelijk leiderschap (Punten PE: 3) 23 januari 2014, Maarssen Conflicthantering voor visitatoren Verdieping (Punten PE: 0,5 ) 7 oktober, Doorn Omgaan met de media (Punten PE: 0,25) 4 oktober, Doorn

Terugkomdag Presentatievaardigheden 19 november, Drachten Retraite Nieuwe bezieling voor de taak vinden 13 december, Giessenburg Adventsretraite weekend van 6-8 december 2014 Zorg voor de ziel (Punten PE: 2,5) 22 januari 2014, Maarssen

Symposium Eredienst Creatief 15 november, Huissen

Basiscursus Ouderlingen Geref. Bond 14 november, Sleeuwijk Cursus voor de scriba 12 november, Gouda 21 november, Rotterdam 28 november, Zaltbommel

Training Maar ik kan de draad niet krijgen (PE: 0,75) 2 december, Doorn 7 februari, Vlaardingen 18 maart, Zwolle

Kerk en communicatie 30 oktober, Hendrik Ido Ambacht

Doel van deze training is pastores en andere beroepskrachten vertrouwd te maken met het vorm en inhoud geven aan gespreksgroepen met kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen, aan de hand van de methode“ 'k Zou zo graag een ketting rijgen”; Levensthema's voor kringgesprekken met ouderen. Deze methode wil (oudere) mensen weer in contact brengen met elkaar, met zichzelf en met wat hen ten diepste beweegt en daarmee bijdragen aan een zin-vol leven.

Cursus Omgaan met eenzaamheid 14 oktober, Harderwijk

Eendaagse training Loopbaanoriëntatie (PE 0.25) woensdag 12 februari 2014 in Doorn

Cursus Jaargesprek 28 oktober, Zwolle 28 oktober, Nijkerk 4 november, Joure 4 november, Drachten 13 november, Leeuwarden 13 november, Franeker 27 november, Zuidhorn 27 november, Veendam

De training Loopbaanoriëntatie bedoeld voor predikanten die overwegen de stap te zetten naar een andere werksituatie. Samen met anderen kijk je naar kansen en bedreigingen die er zijn in het zoeken naar verandering. Het is belangrijk dat je zicht krijgt op je inspiratie, motivatie en je kwaliteiten in je werk. Zijn er belemmeringen die in de weg zitten? Hoe ga je hiermee om? De training is een afwisseling van gesprekken, korte stukjes theorie en oefeningen. De training wordt verzorgd door Herman Ekenhorst (Loopbaancoach en trainer) en Nelleke Boonstra (Werkbegeleiding predikanten binnen de Protestantse Kerk Nederland).

Lectorentraining 30 oktober, Utrecht

• ‘Ambtsdrager, loop niet te snel weg!’

Het is verontrustend dat veel kerkenraadsleden na vier jaar hun ambt al neerleggen, Dat schrijft Piet Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk, begin september in De Waarheidsvriend, het weekblad van de bond. Protestantse kerkenraadsleden kunnen maximaal drie termijnen dienen van elk vier jaar. Vergunst betreurt het als ambtsdragers na de eerste termijn alweer uit de kerkenraad stappen. ‘Opvallend vaak - in elk geval veel te vaak - heeft dit met teleurstelling over het ambt te maken. De periode in de kerkenraad heeft niet gebracht wat een jongere broeder ervan gedacht had - en het kan zelfs iemand met meer levenservaring overkomen.’ In zijn opiniestuk wijst Vergunst op de dienende positie van kerkenraadsleden: ‘Hét kenmerk van het ambt is dienen.

Foto: Irene Versnel

En degene die dient, die zoekt niet zichzelf of zijn eigen resultaat.’ Hij roept kerkenraadsleden dan ook op: ‘Als we vandaag of morgen afwegen of we ons opnieuw beschikbaar stellen als ambtsdrager, laten onze ervaringen dan niet

de doorslag geven. Als die teleurstellen, spreken we ze uit voor God. En op een passend moment delen we die met elkaar. We beseffen echter dat wijzelf niet centraal staan…’ •

Kerkinformatie  •  oktober 2013

23

24 | • berichten

• Help vluchtelingen in Syrië Kerk in Actie helpt in Syrië mensen die voor het geweld zijn gevlucht. In Syrië zelf gaat het om mensen die bij familie en in openbare gebouwen onderdak hebben gevonden. In Jordanië en Libanon steunt Kerk in Actie vluchtelingen in kampen. De hulpverlening wordt in samenwerking met kerkelijke partners gegeven. Het gaat om het voorzien in de eerste levensbehoeften, zoals schoon water, voedsel en onderdak. Kinderen die door het voortdurende geweld niet meer naar school kunnen gaan, krijgen onderwijs en er is psychische zorg voor getraumatiseerde vluchtelingen: mensen die geen dak meer boven het hoofd hebben, familie hebben verloren, gewond zijn geraakt of geen inkomen meer hebben, waardoor ze afhankelijk zijn van voedselhulp. Door het al meer dan twee jaar durende conflict leven ze elke dag in angst en onveiligheid. U kunt dit

werk steunen door mee te leven, door gebed en door dit werk te steunen. Meer

informatie over deze hulpverlening: www.kerkinactie.nl/syrie. •

• Theologie en je eigen geloof • Micha Zondag Op 20 oktober is het Micha Zondag. Deze zondag voor gerechtigheid wordt wereldwijd gevierd. Het thema is dit jaar: ‘Ik hoor jullie klacht’, geïnspireerd op Jacobus 5. Dit jaar is er dan ook bijzondere aandacht voor armoede als gevolg van corruptie en uitbuiting. Wie als gemeente hieraan wil meedoen, kan een themapakket downloaden met een liturgie, preekschets, materiaal voor kinderen en jongeren en praktische tips: www.michanederland.nl/zondag. •

• Italiaanse kerk zoekt partnergemeente

De kleine maar heel actieve Waldenzengemeente in Luino (aan het Lago Maggiore, vlakbij Zwitserland) wil graag in contact komen met een gemeente in Nederland. In Luino bestaat behoefte aan het opbouwen van een partnerrelatie met een protestantse gemeente buiten Italië. Veel Nederlanders kennen de mooie vakantiestreek: de hoge Alpen, het prachtige meer en het aangename zomerklimaat. De bevolking is actief en gastvrij. Er wordt zowel Italiaans als Duits gesproken. Men staat open voor mensen uit een andere kerkelijke traditie. Iets voor de planning van uw gemeente in 2014? Kijk op de website van de Waldenzenkerk www.chiesavaldese.org en/of mail naar de plaatselijke predikant van Luino, Lidia Maggi, [email protected]. Meer informatie: ds. Jan Koole (die als emerituspredikant in de Waldenzenkerk werkte): [email protected]. • Kerkinformatie  •  oktober 2013

Op 22 november wordt in Groningen een studiedag over ‘Kerk en theologische wetenschap’ georganiseerd voor studenten, beginnende predikanten en kerkelijk werkers. De dag wordt georganiseerd door de Confessionele Vereniging in de Protestantse Kerk in Nederland en de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Centrale vraag: als je je op een theologische of wetenschappelijke manier wilt bezighouden met de Bijbel, de kerkgeschiedenis, de inhoud van godsdienst(en) en met God zelf, wat doe je dan met je eigen geloof? Zet je je geloof even tussen haakjes? Ga je met een wetenschappelijke afstand naar het verschijnsel ‘geloven’

kijken of probeer je dat wat je gelooft, ‘wetenschappelijk’ uit te leggen? Spreker: dr. Edward van ’t Slot (namens de Confessionele Vereniging werkzaam aan de RU Groningen), met reactie daarop van ds. Gerben Roest (Stedum) en Wilhelm Roseboom, (MA theologie en leervicaris te Workum). ’s Middags een workshop: over hoe verschillend er in ‘theologisch Nederland’ over ‘kerk en theologische wetenschap’ wordt gedacht. Plaats en tijd: Zittingszaal, Faculteitsgebouw, Oude Boteringestraat 38, 9712 GK Groningen, 10.30 uur. Informatie en aanmelding: dr. Edward van ’t Slot, e. [email protected]. •

• Toer-boekje over kerkmuziek: ‘Van horen zingen’

In menige plaatselijke gemeente komen bepaalde vragen over kerkmuziek steeds terug. Bijvoorbeeld: Wat is nou het verschil tussen kerkmuziek en ‘gewone muziek’? Zijn muziekstijlen niet leeftijdsgebonden? Valt over smaak misschien toch wel te twisten? Het nieuwe Toer-deeltje ‘Van horen zingen: wegwijs in het nieuwe liedboek’ stimuleert het gesprek over deze en andere vragen. De auteurs geven hun visie op kerk en muziek en hebben hun teksten voorzien van gespreksvragen. Het boekje is tevens een introductie op het nieuwe Liedboek. Eindredacteur Nienke van Andel doet promotie-onderzoek naar de totstandkoming van het nieuwe Liedboek. De overige auteurs zijn als kerkmusicus of predikant werkzaam binnen de Protes-

tantse Kerk in Nederland. Het zijn Maarten Diepenbroek, Sebastiaan ’t Hart, CeesWillem van Vliet en Maartje Wildeman. Ze zijn allemaal geboren na 1973, dus opgegroeid in de tijd van het ‘oude’ Liedboek, en geven een frisse en geïnformeerde kijk op het onderwerp. Bestelgegevens: Nienke van Andel (red.), Van horen zingen. Wegwijs in het nieuwe Liedboek, uitg. Boekencentrum Zoetermeer, 80 p, ISBN: 9789023927211. •

|

25

Seksueel misbruik en de media Seksueel misbruik is geen thema waar gemakkelijk over gepraat wordt. Zwijgen is goud, zegt het spreekwoord. Door grote zedenzaken en -schandalen is er in de media veel aan de orde geweest. Is spreken goud en zwijgen zilver? Over deze vraag wordt eind november in Haarlem een conferentie gehouden voor pastores en leidinggevenden in de kerk.

Ervaringsdeskundigen Tijdens de conferentie wordt gezocht naar nuance en verdieping met behulp van (ervarings)deskundigen. Ter inleiding gaan Manette Meulenkamp en Harry Brandsma van TMTheater met het publiek op zoek naar de effecten van spreken en zwijgen in de media. Daarna volgt een podiumgesprek met twee mensen die zelf in hun jeugd te maken kregen met seksueel misbruik: de columniste Asha ten Broeke (Trouw/ Volkskrant) en de psychotherapeut André Lubbers. Asha ten Broeke verwerkte haar eigen ervaring van verkrachting in een column en kreeg daarop veel positieve en negatieve reacties. André Lubbers werd in zijn jeugd misbruikt in een RoomsKatholieke instelling en behandeld inmiddels al jaren als psychotherapeut manlijke slachtoffers en treedt veelvuldig op in de media. Tenslotte gaat communicatieadviseur Ewoud Nysingh gaat in op de vraag: Hoe werken de media? Workshops De conferentiegangers kunnen vervolgens kiezen uit vier workshops: • Slachtoffers van seksueel misbruik: wat willen zij graag zien in de media? Wat willen zij graag brengen in de media? Wat zijn hun ervaringen? Tips en trucs.

Conferentie

Je wordt onverwacht gebeld door de redactie van een radio/tv-programma om commentaar te leveren op de terugkeer van een veroordeelde zedendelinquent, een gemeentelid. Of bij een naaste collega is kinderporno gevonden. Wat heb jij als pastor of wat heeft jouw kerkenraad hierover te zeggen? Ga je meewerken aan een programma of duik je weg? Of anders: je wilt het zwijgen rond (je eigen) seksueel misbruik doorbreken en het thema graag zelf in de pers brengen. Hoe pak je dat aan? Loop je niet het risico gebruikt te worden voor de scoringsdrift van media? Welke gevolgen heeft een optreden in de media? Hoe vallen die te sturen? Wat betekent optreden in de media voor slachtoffers, wat voor andere betrokkenen? Hoe werken media eigenlijk? Hoe kan je er gebruik van maken voor je eigen doel?

Foto: HH/Marco Okhuizen

• Hoe dien je je eigen belang via media? (Ewoud Nysingh). • Kansen voor kerken. Waar sta je voor? Dilemma’s: duiken of doen? Wat zijn de gevolgen van een van beide keuzes? Vergeving en tweede kans, wat kan je ermee? Casus met Bart Molenaar (diaken in West-Graftdijk) en Jeannette Deenik-Moolhuizen (dominee en projectleidster VPSG). • Daders en slachtoffers: een ingewikkelde kluwen. Casus met Harry Brandsma (ook justitiepastor) en Manette Meulenkamp van TMTheater. Organisatie Deze conferentie wordt georganiseerd in het kader van het project ‘Weet wat er speelt’, gericht op deskundigheidsbevordering rond seksueel misbruik en godsdienst. Dit project wordt financieel mogelijk gemaakt door een solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via KNR-Projecten in Nederland en Stichting J.C. Ruigrok.

U kunt op de hoogte blijven via de digitale nieuwsbrieven van het project, aanmelden via [email protected]

Wanneer, waar en hoe? Thema: Is spreken goud en zwijgen zilver? De rol van de media bij seksueel misbruik - dilemma’s en handvatten. Tijd: 25 november, 12.30-17.30 uur. Plaats: Doopsgezinde kerk, Frankestraat 24, 2011 HV Haarlem. Kosten: € 50,-, € 30,-, of € 15,- naar draagkracht. Graag vooraf betalen op banknummer 390070, t.n.v. Stichting VPSG te Haarlem o.v.v. Conferentie. Aanmelden voor 18 november 2013 bij Stichting VPSG (advies en ondersteuning bij vragen rond seksueel geweld, godsdienst en zingeving), Nieuwe Groenmarkt 8, 2011 TW Haarlem, tel. (023) 532 82 22, [email protected]. Meer informatie: www.vpsg.nl

Kerkinformatie  •  oktober 2013

26 |

Bijbelteksten oktober 2013 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door dit rooster te gebruiken verbonden met de wereldoecumene. di 1

Paulus schreef aan Timoteüs: God heeft ons niet een geest van lafhartigheid gegeven, maar een geest van kracht, liefde en bezonnenheid. (2 Timoteüs 1:6-18)

wo 2 Heb ontzag voor de Heer en wees hem met hart en ziel toegewijd. U hebt immers zelf ervaren welke grootse daden hij voor u heeft verricht. (1 Samuël 12:20-24) do 3 Grote mensenmassa’s verzamelden zich om naar Jezus te luisteren en zich van hun ziekten te laten genezen. Hijzelf trok zich geregeld terug op eenzame plaatsen om er te bidden. (Lucas 5:12-16) vr 4

Paulus schreef: Worden we bespot, dan zegenen we; worden we vervolgd, dan verdragen we het; worden we beledigd, dan antwoorden we vriendelijk. (1 Korintiërs 4:1-13)

za 5

Gelukkig wie bij u hun toevlucht zoeken, Heer. Trekken zij door een dal van dorheid, het verandert voor hen in een oase. (Psalm 84)

zo 6

Ik ga op mijn wachtpost staan en kijk uit om te zien wat de Heer mij zal zeggen. Dit was het antwoord van de Heer: “De rechtvaardige zal leven door zijn trouw.” (Habakuk 2:1-4)

ma 7 Jezus zegt: Vraag en er zal je gegeven worden, zoek en je zult vinden, klop en er zal voor je worden opengedaan. (Matteüs 7:7-11) di 8

Overdag bewijst de Heer mij zijn liefde, ’s nachts klinkt een lied in mij op, een gebed tot de God van mijn leven. (Psalm 42)

wo 9 Jezus zegt: Ik ben de deur: wanneer iemand door mij binnenkomt zal hij gered worden; hij zal in en uit lopen, en hij zal weidegrond vinden. (Johannes 10:1-10) do 10 God heeft ons geschikt gemaakt om het nieuwe verbond te dienen: niet het verbond van een geschreven wet, maar dat van zijn Geest. Want de letter doodt, maar de Geest maakt levend. (2 Korintiërs 3:4-6) vr 11 De Heer zei: Mijn volk heeft mij verlaten, de bron van levend waKerkinformatie  •  oktober 2013

ter, en het heeft waterkelders uitgehouwen, kelders vol scheuren, waarin het water niet blijft staan. (Jeremia 2:1-13) za 12 Paulus schreef aan de Tessalonicenzen: Onder zware beproevingen hebt u het woord ontvangen met de vreugde van de heilige Geest. Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen geworden. (1 Tessalonicenzen 1:1-7) zo 13 Jezus zei tegen de door hem genezen Samaritaan, die terugkeerde om hem te danken: Sta op en ga. Uw geloof heeft u gered. (Lucas 17:11-19) ma 14 Ik sla mijn ogen op naar de bergen, van waar komt mijn hulp? Mijn hulp komt van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft. (Psalm 121) di 15 Zoals ons ene lichaam vele delen heeft en die delen niet allemaal dezelfde functie hebben, zo zijn we samen één lichaam in Christus en zijn we, ieder apart, elkaars lichaamsdelen. (Romeinen 12:3-8) wo 16 God, u wilt dat waarheid mij vervult. Schep een zuiver hart in mij, vernieuw mijn geest, maak mij standvastig. (Psalm 51) do 17 Petrus schreef: U hebt Jezus Christus lief zonder hem ooit gezien te hebben; en zonder hem nu te zien gelooft u in hem en ervaart u een onuitsprekelijke vreugde. (1 Petrus 1:3-9) vr 18 Jezus zegt: De oogst is groot, maar arbeiders zijn er weinig; vraag dus de eigenaar van de oogst of hij arbeiders wil sturen om de oogst binnen te halen. (Lucas 10:1-9) za 19 Jezus zegt: Wie oprecht handelt zoekt het licht op, zodat zichtbaar wordt dat God werkzaam is in alles wat hij doet. (Johannes 3:14-21) zo 20 Jezus zegt: Zal God niet zeker recht verschaffen aan hen die dag en nacht tot hem roepen? (Lucas 18:7-8) ma 21 Een vader vroeg Jezus zijn kind te genezen en hij riep: Ik geloof! Kom mijn ongeloof te hulp. (Marcus 9:17-29)

di 22 Jezus zei tot zijn leerlingen: Wie is belangrijker, degene die aanligt om te eten of degene die bedient? Is het niet degene die aanligt? Maar ik ben in jullie midden als iemand die dient. (Lucas 22:24-27) wo 23 Jezus kan met onze zwakheden meevoelen, juist omdat hij, net als wij, in elk opzicht op de proef is gesteld, met dit verschil dat hij niet vervallen is tot zonde. (Hebreeën 4:14-16) do 24 Laten we God naderen met een oprecht hart en een vast geloof. Laten we zonder te wankelen datgene blijven belijden waarop we hopen, want hij die de belofte heeft gedaan is trouw. (Hebreeën 10:19-25) vr 25 Jezus zegt: Maak je geen zorgen over je leven… Jullie hemelse Vader weet wel wat jullie allemaal nodig hebben. Maak je geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf. (Matteüs 6:25-34) za 26 De Heer zegt: Ik heb ervoor gezorgd dat de deur voor u openstaat, zonder dat iemand hem kan sluiten. Want ook al hebt u weinig invloed, u bent trouw gebleven aan wat ik heb gezegd. (Openbaringen 3:7-8) zo 27 Jezus zegt: Degene die bidt: “God, wees mij zondaar genadig,” gaat naar huis als iemand die vergeven is. (Lucas 18:9-14) ma 28 Mozes sprak tot het volk: Het is niet omdat u talrijker was dan de andere volken dat de Heer u lief kreeg en uitkoos, maar omdat hij u liefhad. (Deuteronomium 7:7-8) di 29 Wat u vanaf het begin hebt gehoord, laat dat in u blijven. Dan zult u in de Zoon en in de Vader blijven. (1 Johannes 2:24-28) wo 30 De Heer ontrukte mij aan mijn machtige vijand. Hij leidde mij uit de nood en gaf mij ruimte. (2 Sirach 22:17-20) do 31 Jezus zegt: Dit is de wil van hem die mij gezonden heeft: dat ik niemand van wie hij mij gegeven heeft verloren laat gaan, maar dat ik hen allen laat opstaan op de laatste dag. (Johannes 6:37-40)

| • collecten

• Collecte Kerk in Actie Najaarszendingsweek 3 november 2013 In de Kerk in Actie collecte voor de zending op 3 november staat het werk van Henriëtte Nieuwenhuis op Zuid-Sumatra centraal. Zij is uitgezonden door Kerk in Actie en ondersteunt de diaconie van de Geraja Kristen Sumatera Begian Selatan (GKSBS) die met het diaconale werk een nieuwe richting wil inslaan. Uitgangspunt van de diaconie is dat ook wie weinig bezit, ruimhartig kan delen. Diakenen moeten niet alleen geven aan armen, maar hen vooral helpen om vanuit hun eigen kracht armoede aan te pakken. Samen met haar collega’s ontwikkelt en faciliteert Henriëtte Nieuwenhuis trainingen voor diakenen en gemeenteleden en zoekt met jongeren naar manieren om hun talenten te ontdekken. Zij ondersteunt bovendien de plaatselijke kerken bij het opbouwen van wederkerige relaties met andere geloofsgemeenschappen op het eiland en ook met Protestantse gemeenten in Nederland. De opbrengst van de collecte is bestemd voor het werk van Henriëtte Nieuwenhuis op Zuid- Sumatra en voor andere zendingsprojecten van Kerk in Actie. Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie: www.kerkinactie.nl/collectes of www.pkn.nl/steunons. •

• Collecte Kerk in Actie Diaconaat 17 november 2013 Op zondag 17 november is de Kerk in Actie collecte bestemd voor het diaconale werk in Nederland. Kerk in Actie heeft een open oog en hart voor mensen aan de buitenste rand van de samenleving, voor mensen die nergens anders meer hulp kunnen vinden. Daarom steunt Kerk in Actie bijvoorbeeld het werk van de Pauluskerk in Rotterdam. Iedereen is daar welkom: vluchtelingen zonder verblijfspapieren, drugsverslaafden, dak- en thuislozen of kwetsbare moeders met jonge kinderen. In de Pauluskerk kunnen zij terecht voor juridische en medische zorg, een goed gesprek, een kop koffie of een warme maaltijd. In Groningen steunt Kerk in Actie de Stichting INLIA, die voortdurend met de overheid in contact is om de positie en opvang van uitgeprocedeerde vluchtelingen te verbeteren. INLIA helpt ook vluchtelingen die vrijwillig willen terugkeren naar hun vaderland. Kerk in Actie steunt deze organisaties van harte, want ieder mens telt! Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie: www.kerkinactie.nl/collectes of www.pkn.nl/steunons. •

• berichten

• Symposium interculturele kerkplanting

Christenen uit allerlei landen vestigden zich de afgelopen eeuwen in Nederland. Geloven doen we vaak nog apart: echt multiculturele gemeenten zijn er weinig. Toch ligt juist hier een kans, vinden de organisaties International Church Plants (ICP-network), Werkgemeenschap Missionaire Gemeenschapsvorming en de Evangelische Alliantie. Zij organiseren op 5 oktober in Veenendaal het symposium ‘Interculturele kerkplanting in de 21e eeuw’. Met sprekers uit migrantenkerken en workshops over uiteenlopende onderwerpen. Tijd en plaats: 5 oktober 2013, Plaats: De Regenboog, Veenendaal, kosten € 25,-. Aanmelden: www.ea.nl/symposia. Informatie: Martin de Jong, [email protected]. •

• Congres over Kerk, sociale media en internet Op 9 november vindt in het Protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht het congres Kerk2013 plaats. Kerk2013 is de opvolger van Kerk2012 en gaat over kerk, social media en internet. Iedereen die iets te maken heeft (of wil hebben) met de plaats van kerk en geloof in een digitaliserende en individualiserende wereld is hartelijk welkom. Kerk2013 wil antwoord geven op vragen die ontstaan in een samenleving waarin contact en ontmoeting steeds vaker digitaal plaatsvinden. Het programma van Kerk2013 bestaat uit workshops, lezingen, open spaces en presentaties verdeeld over meer dan 15 ‘sporen’. De deelnemers zullen ontdekken hoe de kerk in deze dynamische tijd wegen vindt om de christelijke boodschap te verkondigen. Ook laat Kerk2013 zien hoe de eigen organisatie/ gemeente kan worden versterkt door het gebruik van nieuwe media, ter ondersteuning van de verkondiging en

gemeenschapsopbouw. Tijdens de dag komen praktische handvatten en inspirerende voorbeelden voorbij, waarmee de deelnemers aan de slag kunnen gaan in hun eigen gemeente. Voor gevorderden is er gelegenheid om dieper in te gaan op strategie, visie en organisatie en de gevolgen van social media. Ook is er ruimte om na te denken over de rol van social media bij zingeving, missionair werk en diaconaal werk. Tickets voor Kerk2013 zijn te bestellen op www.kerk2013.nl en kosten € 36,-, inclusief lunch. Er zijn 150 plaatsen beschikbaar. •

Kerkinformatie  •  oktober 2013

27

28 |

• advertenties

Advertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. Andere advertenties kunnen worden aangeboden aan Marijanne Dubbink, tel. 06-30574768, e-mail: [email protected].

Aanlevering Vacatureadvertenties Per e-mail aan: [email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand) of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Uiterste aanleverdata (zie ook www.pkn.nl/kerkinformatie)

Naam en logo’s De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste naamtekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik rechtsboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

Novembernummer: 7 oktober Decembernummer: 4 november Januarinummer: 2 december

De Gereformeerde Kerk in Dwingeloo zoekt

ERVAREN PREDIKANT(E) 0,7fte die: • de Bijbel, het Woord van God, als bron van inspiratie heeft • pastorale zorg verleent • eigentijds, inspirerend preekt • verbindend werkt • zich kan inleven in onze jongeren Meer informatie kunt u vinden op de website: www.brugeskerk.nl/vacature of door contact op te nemen met: mevrouw Esther Boerhof, telefoonnummer: 0521-599353. Sollicitatie kunt u tot 4 november sturen naar: [email protected]

Kerkelijk Waardebeheer organiseert: Themadag: (eerste) hulp bij kerksluiting Lezingen en workshops over het zorgvuldig herbestemmen van kerkgebouwen DonDerDag

31 oktober 10.00-16.00

KW adv PKN 184x60.indd 1

Kerkinformatie  •  oktober 2013

Voor: kerkbestuurders, beheerders en eigenaars van kerkgebouwen Met o.a.: Ruben van Zwieten en prof. Ernst Hirsch Ballin Locatie: Geertekerk, Geertekerkhof 23, 3511 XC Utrecht Entree: € 15,00 p.p. Aanmelden en informatie: www.kerkelijkwaardebeheer.nl 8/30/13 10:17 AM

|

Kerkelijk werker, gemeentepredikant of interim-predikant nodig? Het Mobiliteitsbureau kan bemiddelen! www.pkn.nl/mobiliteitsbureau tel. (030) 880 15 05 (ma, di, vr)

Predikant (m/v) voor 90% Wie zijn wij? We zijn een Protestantse gemeente in Hollandscheveld, gelegen vlakbij Hoogeveen. Onze gemeente telt ongeveer 675 leden, waaronder een grote groep jeugdigen. Wij zoeken een predikant die: • de Bijbel onderschrijft als Gods woord geïnspireerd door de Heilige Geest. • gematigd behoudend is. • in de eredienst zijn/haar toehoorders van jong tot oud kan boeien en door zijn/haar enthousiasme en taal­ gebruik de harten van de gemeenteleden weet te raken en aansluit bij het leven van alledag. • met spontaniteit de gemeente kan inspireren • nadruk legt op pastorale bezoeken en een klik heeft met de jeugd • sturing geeft aan diverse werkgroepen als gemeente groeigroepen, kindernevendienst en catechese groepen. Wat bieden wij? • een veelzijdige en positief kritische gemeente • veel vrijwilligers die zich inzetten voor de gemeente • een keurige pastorie Om een impressie te krijgen van onze gemeente kunt u onze website raadplegen: www.gereformeerdekerkhollandscheveld.nl Voor nadere inlichtingen en sollicitaties kunt u zich wenden tot: mevrouw K. Pol-Everts, secretaresse beroepingscommissie. Zuideropgaande 141, 7913 TL Hollandscheveld Tel. (0528) 36 19 38. e-mail: [email protected]

29

De Protestante Gemeente te Julianadorp zoekt een

predikant(e) voor 0,8 fte die: • een betrokken, enthousiaste en inspirerende bruggen­ bouwer is • de Bijbelse boodschap op een eigentijdse wijze weet te brengen • alle leeftijdsgroepen kan binden, boeien en behouden. Meer informatie over deze vacature en de gemeente Julianadorp kunt u vinden op onze website: www.ontmoetingskerkjulianadorp.nl of via de secretaris van de beroepingscommissie, dhr. P. van der Star, tel. (0223) 64 23 14. Uw sollicitatie en CV kunt u voor 1 november 2013 versturen naar de voorzitter van de beroepingscommissie, mevr. I. Prinsen (adres: Callantsogervaart 6-d, 1787 PR Julianadorp). U kunt uw sollicitatie ook per email sturen naar: [email protected]

De Protestantse Gemeente Zuiderwoude/Uitdam zoekt een

predikant(e) (0,33 fte) die: • enthousiasmeert en samenbindt • geïnspireerd wordt door Gods Woord en het evangelie verkondigt • vernieuwing niet uit de weg gaat maar respect heeft voor het bestaande • zichtbaar is in het dorp en maatschappelijk betrokken • bereid is tot samenwerking met naburige gemeenten. Wij bieden: • een kleine, warme en betrokken gemeente • een gemotiveerde kerkenraad • een gemeente die van zingen houdt • vrijheid om goede ideeën uit te proberen • een ruime pastorie in een mooi dorp. Meer informatie vindt u op www.kerkzuiderwoude.nl. Hier vindt u ook de profielschets van de gemeente en het beleidsplan. Uw sollicitatiebrief kunt u tot 31 oktober sturen naar: Dhr. W. Hoogendoorn, Aandammergouw 3, 1153 PA Zuiderwoude e-mail: [email protected]

Kerkinformatie  •  oktober 2013

30 |

• advertenties

Amaris Zuiderheide zoekt Geestelijk Verzorger Amaris Zuiderheide is een woonzorgcentrum met een protestants christelijke identiteit. Geestelijke verzorging maakt deel uit van het totale pakket aan zorg aan cliënten en vormt een aanvulling op het pastoraat vanuit de lokale gemeentes/parochies. De functionaris gaat een actieve bijdrage leveren aan beleidsontwikkeling op ethisch en levensbeschouwelijk gebied en een bijdrage leveren aan het opleidingsprogramma van de medewerkers. Amaris Zuiderheide biedt diensten op het gebied van wonen, zorg en welzijn in Hilversum. In ons woonzorgcentrum of aan cliënten in de wijk, onder de naam Amaris Thuis. Onze kracht ligt in de combi­ natie van professionele zorg met persoonlijke betrokkenheid vanuit een christelijke grondslag Amaris Zuiderheide is HKZ-gecertificeerd.

Het profiel De functionaris heeft ervaring in de ouderenzorg en is belijdend lid van een protestants-christelijke kerk. Is integer en beschikt over een inspirerende persoonlijkheid. Ontwikkelt (mede) nieuw beleid en draagt dit uit. Is breed oecumenische georiënteerd en heeft een open en neutrale houding naar cliënten en medewerkers. Betrekt medewerkers bij de christelijke identiteit. Beschikt over een afgeronde universitaire opleiding Theologie en is bevoegd voor kerkelijke benoemingen. Wij bieden Een arbeidsovereenkomst voor de duur van 1 jaar voor 20 uur per week. De arbeidsvoorwaarden worden ontleend aan de CAO VVT. De functie is ingedeeld in FWG 60 (max. € 4.216,81 bruto per maand). Daarnaast biedt Amaris leuke extra’s zoals een arbeidsvoorwaarden meerkeuzensysteem en personeelskorting op leuke dagtrips. Solliciteren? Voor aanvullende informatie kunt u contact opnemen met Flora Palimetakis, directeur, telefoonnummer: 035 - 62 40 458. De sollicitatie kan voor 14 oktober 2013 gestuurd worden naar [email protected], o.v.v. vacaturenummer 13 26.

Wij zoeken een

predikant (0,5-0,6 fte) Jij: teamwerker, stimulator, pastor. Wij: 2500 veelkleurige leden, ‘grijs’, veranderingsgezind. Samen gaan we voor: de groep 20-50 jarigen aanspreken. Meer weten? Kijk op www.pglochem.nl onder ‘beroepingscommissie’. Interesse? Uw motivatiebrief met CV kunt u vóór 15 oktober mailen naar [email protected].

Kerkinformatie  •  oktober 2013

Panel Protestantse Kerk De dienstenorganisatie is benieuwd naar de mening van predikanten en andere ambtsdragers, maar ook gemeenteleden die een cursus volgen, producten afnemen of als donateur Kerk in Actie steunen. Met deze informatie kan zij voortdurend werken aan verbetering van de dienstverlening. Wat vindt u? U kunt het laten weten via het Panel Protestantse Kerk. Wie zich laat inschrijven ontvangt een paar keer per jaar een verzoek om een vragenlijst in te vullen. Deelname is anoniem. Informatie en aanmelden: www.pkn.nl/panel

|

2-DAAGSE LEIDERSCHAPSCONFERENTIE

2013

“De inspirerende verhalen van bekende wereldleiders zijn iedere keer weer een feest van herkenning, een bron van nieuwe inzichten en een geweldige stimulans om door te gaan met leiding geven!”

Ron van der Spoel (bezoeker GLS)

GROEIEN IN GEZOND LEIDERSCHAP 15 & 16 NOVEMBER EDE

22 & 23 NOVEMBER DRACHTEN

MEER INFO: WWW.GLSWILLOWCREEK.NL Don atu s ver z ekert vert ro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

w w w . d o n a t u s. n l t e l. 073 - 5 2 2 170 0

Kerkinformatie  •  oktober 2013

31

WWW.KERKINACTIE.NL/WERELDDIACONAAT

Rekeningnr. 456

FOTO: KERK IN ACTIE/RIENEKE DE MAN

Steun een vrouw met pit

COLLE CT WEREL E DIACO DNAAT

13 OKT OBER 2

013