Kempeninsight
MAART 2010, nr. 9
VOORWOORD
P artnerships
Namens Kempen Capital Management
Ik ben al jaren met een fantastische vrouw getrouwd. Nog regelmatig krijg ik echter
heb ik het genoegen u de 9e editie
de vraag waarom wij überhaupt in het huwelijk zijn getreden: “Dat is toch niet meer
(jaargang 4) van Kempeninsight aan
van deze tijd?” Mijn antwoord is dat wij beiden een helder commitment naar elkaar
te bieden. Meerdere keren per jaar
wilden uitspreken ten overstaan van familie en vrienden. Commitment in goede
kunt u langs deze weg kennisnemen
en slechte tijden. Dat lijkt mij een aardige definitie van een succesvol partnership.
van
Het gebrek aan een dergelijk commitment is in mijn optiek nu precies een van de
onze
visie
en
ideeën.
In
Kempeninsight vindt u artikelen van
belangrijkste oorzaken van de crisis.
onze beleggingsspecialisten, waarin zij academische theorie en praktische
We zijn flink ontspoord door bankiers, die geacht worden langetermijnbeleid te
ervaring combineren tot scherpe visies.
voeren, op korte termijn te belonen. Terwijl de overheid onder het motto van ´too big to fail´ voor de verliezen opdraaide. Verkeerde prikkels waren er ook voor de
De paniek op de financiële markten
Amerikaanse huiseigenaar. Zolang de huizen in waarde stegen, was het voordeel voor
heeft gelukkig langzaamaan plaats
de eigenaren zelf, maar toen de prijzen ineenstortten lieten ze de verliezen achter bij
gemaakt voor meer vertrouwen in
de hypotheekverschaffer. Een belangrijke oorzaak van de crisis is een ´misalignment
het economische herstel. Over de
of incentives´. De oplossing ligt niet in meer regulering, de Pavlovreactie van
duurzaamheid van dit herstel hebben
beleidsmakers, maar in het creëren van de juiste financiële prikkels. Volgens professor
wij echter de nodige twijfels.
Berk van de Universiteit van Stanford is er maar één manier om een crisis als deze te voorkomen: de financiële industrie op dezelfde wijze behandelen als milieuvervuilers.
Minder twijfels hebben wij over een
Bankiers moeten zodanige financiële prikkels hebben dat ze zelf opdraaien voor
andere
eventuele rotzooi en dergelijke risico´s niet eens willen nemen.
vorm
van
duurzaamheid,
maatschappelijk verantwoord beleggen. Deze editie van Kempeninsight is dan
Tot 10 jaar geleden was Goldman Sachs een partnership, waarin de partners volledig
ook geheel gewijd aan duurzaam
aansprakelijk waren voor eventuele verliezen. Het totale persoonlijke vermogen stond
beleggen. In het eerste artikel zetten
daardoor op het spel. Met een dergelijke structuur heeft Goldman Sachs in 130 jaar
wij onze filosofie uiteen. Vervolgens
twee wereldoorlogen en de Grote Depressie overleefd. Echter, in de eerste échte
gaan wij in op de implementatie hier-
crisis nadat de bank was omgevormd in een beursgenoteerde vennootschap moest
van voor externe managers. Ten slotte
ze door de overheid worden gered. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer Goldman
leggen we uit hoe wij in een van onze
Sachs nog een partnership zou zijn geweest dit hen niet was overkomen.
eigen specialismen, onroerend goed, omgaan met duurzaamheid.
In mijn eigen industrie, die van vermogensbeheer, draait het eveneens om commitment. De enige echt onderscheidende factor tussen vermogensbeheerders is de cultuur en een van de cruciale elementen daarin is de vraag of we bereid zijn een partnership te creëren. Ook wanneer het gaat om duurzaam beleggen. Onze aanpak is helder: aan de hand van onafhankelijke criteria gaan wij in samenwerking met onze partner GES Investment Services, een Zweedse specialist op dit gebied, een actieve dialoog aan met fondsmanagers en ondernemingen. Succes op lange termijn staat of valt met commitment. Dat is zo in een huwelijk en dat is in de financiële industrie niet anders.
Lars Dijkstra Chief Investment Officer
[email protected]
Lars Dijkstra
1
O nze
visie op duurzaam beleggen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een thema
HOE DEFINIEERT KCM DUURZAAM BELEGGEN?
waar een steeds groter belang aan wordt gehecht.
KCM kiest voor een aanpak die past bij onze identiteit als
Dit strekt zich ook zeker uit tot vermogensbeheer,
vermogensbeheerder. Het financiële rendement van onze
waar de aandacht voor maatschappelijk verantwoord of
beleggingsproducten en klantoplossingen staat voor ons op
duurzaam beleggen groeit. In toenemende mate wordt
de eerste plaats. De definitie van duurzaam beleggen van
van beleggers gevraagd om hun beleggingsresultaten
KCM luidt daarom:
ook in termen van duurzaamheid te verantwoorden en nemen institutionele beleggers duurzaamheidscriteria op
“De duurzame beleggingsstrategie
in hun beleggingsbeleid. Duurzaamheid kent meerdere
is gericht op het nastreven van een
facetten en richt zich op ethische, milieu- en sociale
optimale verhouding tussen rendement
normen. Deze worden vaak samengebracht onder de
en risico, waarbij de uitvoering van de
Engelse afkorting ESG-criteria: Environmental, Social, Governance. Deze ontwikkeling voltrekt zich wereldwijd. In 2005 hebben de Verenigde Naties aan een aantal van de grootste
beleggingsstrategie gecombineerd wordt met substantiële aandacht voor sociale onder werpen, milieuvraagstukken en c o r p o r a t e g o v e r n a n c e ”.
institutionele beleggers in de wereld gevraagd om een kader samen te stellen dat als leidraad kan dienen voor
Om duurzaam beleggen concreet vorm te geven hebben wij
beleggers die deze ESG-criteria in hun beleggingsbeleid
gekozen voor de aanpak die gebaseerd is op ‘engagement’.
opnemen. Dit heeft geleid tot de ‘Principles for Responsible
Deze aanpak van duurzaam beleggen gaat een stap verder dan
Investment’ (PRI).
bijvoorbeeld uitsluiting – waarbij bepaalde bedrijfstakken of specifieke ondernemingen op voorhand zijn uitgesloten –, of ‘best in class’, waarbij binnen een specifieke sector de meest duurzaam opererende ondernemingen worden geselecteerd.
Principles for Responsible Investment
Engagement is gebaseerd op het aangaan van een dialoog 1 We will incorporate ESG issues into investment analysis and decision-making processes. 2 We will be active owners and incorporate ESG issues into our ownership policies and practices. 3 We will seek appropriate disclosure on ESG issues by the entities in which we invest. 4 We will promote acceptance and implementation of the Principles within the investment industry. 5 We will work together to enhance our effectiveness in implementing the Principles. 6 We will each report on our activities and progress
met ondernemingen waarin belegd wordt. Beleggers die kiezen voor engagement zetten zich in om langs deze weg een veranderingsproces bij de onderneming te bewerkstelligen. Ondernemingen die weten dat hun aandeelhouders hen zullen aanspreken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, hebben een goede reden zich meer in te spannen in termen van ESG-criteria. KCM is ervan overtuigd dat dit de meest effectieve manier is om de ESG-criteria in onze beleggingen toe te passen en op lange termijn een maatschappelijk verantwoorde portefeuille voor onze relaties te realiseren.
towards implementing the Principles. DUURZAAM BELEGGEN MET DE ENGAGEMENT MANAGER Om voor onze klanten een onafhankelijke beoordeling
4 2
Kempen Capital Management (KCM) heeft in 2008 de
op duurzaamheid te garanderen, werkt KCM samen met
PRI ondertekend. Onze betrokkenheid bij duurzaam
de specialisten van het Zweedse GES Investment Services
beleggen gaat echter aanzienlijk verder terug. Sinds
(GES). Zo blijft de focus van KCM op financieel rendement
2002 heeft KCM expertise opgebouwd met duurzaam
gehandhaafd en is de beoordeling van portefeuilles op
beleggen met het Kempen Sense Fund. Dit fonds belegt
duurzaamheid onafhankelijk.
in Europese kleine en middelgrote beursgenoteerde
GES is een toonaangevende gespecialiseerde Engagement
ondernemingen die milieu, ethiek en sociale normen en
Manager. De specialisten van GES beschikken over
waarden actief meenemen in hun bedrijfsvoering. De
uitgebreide databases, houden de actualiteit nauwgezet in
expertise die wij met dit fonds hebben opgedaan zetten
de gaten en rapporteren hierover. Evenals de toepassingen
wij inmiddels veel breder in voor onze klantportefeuilles
van duurzaam beleggen kunnen immers ook ethische
en beleggingsfondsen.
opvattingen aan verandering onderhevig zijn. Wat vandaag
Kempeninsight | MAART 2010
Dat de focus op financiële prestaties goed hand in hand kan gaan met aandacht voor de ESG-criteria, bewijst het Kempen Sense Fund: dit fonds laat al jaren een uitstekende performance zien, wat onder meer beloond is met de FD Morningstar Award in de categorie Europese aandelen in 2007 en de Lipper Award in de categorie European Small and Mid Cap Funds in 2008. In het beleid van het fonds is engagement – naast de financiële prestaties – het sleutelwoord. De beheerder moedigt de bedrijven waarin het fonds belegt aan om onder meer de bedrijfsvoering van hun toeleveranciers goed te volgen of medewerkers kennis bij te brengen over mensenrechten. Betrekt het bedrijf producten uit een ‘risicoland’ op het gebied van mensenrechtenschendingen, dan vraagt de beheerder naar de maatregelen die het bedrijf neemt om hier toezicht op te houden. Over de afgelopen jaren hebben wij geconstateerd dat, mede door engagement, het universum met ondernemingen dat aan maatschappelijk verantwoorde criteria voldoet gestaag is toegenomen.
een criterium voor uitsluiting is, kan over een paar jaar anders
ESG Council
zijn. Dankzij het partnership met GES is de aansluiting op de
Om toezicht te houden op het hierboven geschetste proces is
meest recente ontwikkelingen gewaarborgd.
een ESG Adviesraad opgericht, de ESG Council. Deze Council
GES screent beleggingsfondsen van externe aanbieders op het
beoordeelt fondsbeheerders op basis van de rapportages van GES.
naleven van internationaal geaccepteerde normen en waarden
Daarnaast monitort de Council de voortgang die KCM boekt in het
ten aanzien van ESG (onder andere ‘Global Compact’ van de
implementeren van de PRI. Naast medewerkers van KCM bestaat
Verenigde Naties en andere internationale conventies), en gaat
de Council uit vertegenwoordigers van GES en van het European
hierover de dialoog aan met de betrokken fondsmanagers.
Center of Corporate Engagement (ECCE), dat is opgericht door experts van onder andere de Universiteit van Maastricht.
CONSISTENTE SCREENING VAN INTERNE EN EXTERNE PRODUCTEN
‘Incidenten’ in verschillende gradaties
De PRI bieden een belangrijk kader voor duurzaam beleggen.
De screening van de beleggingsfondsen kan aanleiding geven
KCM is niet de enige vermogensbeheerder die zich aan deze
tot zogenaamde incidenten met betrekking tot individuele
belangrijke richtlijnen heeft gecommitteerd. Als ondertekenaar
ondernemingen in deze portefeuilles. Deze zijn onderverdeeld
bevinden wij ons in het gezelschap van meer dan 300
in een drietal categorieën: Observations, Engage Issues en
andere financiële instellingen. Onderscheidend is wel de wijze
Exclude Issues:
waarop wij uitvoering geven aan onze betrokkenheid. In de
- een Observation betekent dat er berichten zijn vanuit
samenwerking met de Engagement Manager kiezen wij voor
media of niet-gouvernementele organisaties over mogelijke
een screening van beleggingsfondsen van derden, in eerste
schendingen van de internationale normen en waarden door
instantie gericht op aandelenbeleggingsfondsen. Aandelen
een onderneming, of dat hiernaar een onderzoek loopt. In
zijn de beleggingscategorie waarop duurzaamheidscriteria het
geval van een Observation heeft GES mogelijke schendingen
best toegepast kunnen worden. De aandeelhouder is immers
nog in onderzoek.
eigenaar van een deel van de onderneming en zo mede
- van een Engage Issue spreekt GES bij een ernstige schending
eindverantwoordelijk voor het handelen van de onderneming.
van de internationale normen en waarden. Bij een Engage Issue
De screening van GES beperkt zich overigens niet tot de
heeft GES de schending vastgesteld via meldingen van een
producten van derden: GES houdt de beleggingsfondsen van
officiële instantie, via sancties die een rechter aan het bedrijf
KCM op dezelfde manier tegen het licht als die van externe
heeft opgelegd, of omdat het bedrijf zelf heeft bekend schuldig
aanbieders. Op deze wijze waarborgt KCM een consistente aanpak over alle fondsen, zowel intern als extern.
te zijn aan een ernstige schending. - bij een Exclude Issue is er niet alleen sprake van ernstige
De Engagement Manager GES houdt ‘engagement meetings’
schendingen die GES met een grote mate van zekerheid
met fondsbeheerders die op hun beurt spreken met bedrijven
heeft kunnen vaststellen, maar is er volgens GES weinig
waarin deze beheerders beleggen. Richtlijnen voor de screening
uitzicht op verbetering. Dit is bijvoorbeeld het geval bij
zijn internationale normen en waarden, zoals vastgelegd in
ondernemingen in de defensiesector. In dergelijke gevallen
de UN Global Compact, en (interpretaties van) internationale
kan de ESG Council besluiten deze ondernemingen op een
verdragen over milieu, mensenrechten en ‘business ethics’. De
uitsluitingslijst te plaatsen die KCM zowel bij het beheer van
bevindingen die voortvloeien uit de engagement-besprekingen
de eigen beleggingsfondsen hanteert als bij de selectie van
met ondernemingen worden gerapporteerd aan KCM.
extern beheerde fondsen.
Het proces in beeld
Client Extra Financiële Doelstellingen
Financiële Doelstellingen Kempen Capital Management
Engagement Manager
Investment Managers
3
Een fondsmanager bij wie in de portefeuille een Engage
actieve aanpak heeft grootste impact
Issue aan de orde is, wordt geacht binnen zes maanden
KCM kiest voor een intensieve vorm van duurzaam beleggen
gevolg te geven aan onze bevindingen. Bij een Observation
en hanteert een actieve aanpak om duurzaamheidscriteria
is deze termijn 12 maanden.
te verankeren in het beleggingsbeleid en het risicobeheer.
Fondsmanagers bij wie een Exclude Issue aan de orde is, worden
Niet door uitsluiting, maar juist door een actieve dialoog
apart besproken binnen de ESG Council. Deze kan adviseren
met fondsmanagers en ondernemingen willen wij op een
dergelijke fondsen niet langer op te nemen in klantportefeuilles.
consistente wijze bijdragen aan daadwerkelijke verandering
Ondernemingen die op de uitsluitingslijst staan, worden ook
bij bedrijven en een grotere bewustwording van het belang
niet opgenomen in de eigen fondsen van KCM.
van duurzaam beleggen.
E ngage m e nt :
t we e pr akti j kvoor b e e lde n
KCM streeft er als vermogensbeheerder naar actief bij te dragen aan de bewustwording van duurzaamheid. Daarom gaan wij op dit gebied regelmatig de dialoog aan met andere fondsbeheerders. In het afgelopen jaar hebben wij een aantal internationale partijen gesproken, waaronder Aberdeen Asset Management, Calamos Investments, Comgest Asset Management International, Cullen Capital Management, Edinburgh Partners, NWQ Investment Management en TT International. Mensenrechten: de casus Alstom In een gesprek met een van deze fondsbeheerders hebben
staan en dat het bedrijf de bevolking die te maken krijgt met
wij stilgestaan bij de Franse onderneming Alstom SA. Dit
de hervestiging, zal blijven helpen.
bedrijf is de hoofdleverancier van elektronische apparatuur voor het Merowe Dam project in Soedan. In augustus
Controversiële wapens: General Dynamics
2007 riep de Human Rights Council van de VN halt
Een andere casus die wij in samenwerking met onze
toe aan de uitvoering van dit project, omdat er sprake
Engagement Manager GES onder de aandacht hebben
zou zijn geweest van mensenrechtenschendingen bij
gebracht, is die van de Amerikaanse wapenfabrikant General
de hervestiging van plaatselijke bevolkingsgroepen. De
Dynamics. Dit bedrijf prijst via zijn website verschillende
fondsbeheerder in kwestie was al sinds 2008 op de hoogte
bommen aan die volgens de internationale definitie gezien
van de betrokkenheid van Alstom bij dit project en was hier
moeten worden als clustermunitie omdat er bij gebruik 40
al eerder met de onderneming over in gesprek geweest.
tot 90 subgranaten uit gelanceerd worden. De Verenigde
Alstom voerde in een schrijven aan dat het zich al jaren
Staten, die de internationale afspraken over clustermunitie
geleden aan het Merowe Dam project had gecommitteerd
nooit geaccepteerd hebben, scharen de bommen echter
na een inschrijving op een internationale tender. Op dat
onder de algemene categorie air delivered munitions en
moment ging het goed met de ontwikkeling van Soedan.
verbieden de productie en marketing ervan niet. General
In 2007 kon het bedrijf zich niet meer terugtrekken zonder
Dynamics staat vanwege de betrokkenheid bij clustermunitie
juridische consequenties. Alstom is een onderaannemer
op onze uitsluitingslijst. Wij zijn namelijk van mening dat
van het project en financierde de bouw van een brug
een onderneming zich ook moet houden aan internationale
tussen twee steden in de buurt van de dam. Het plan
normen als die niet zijn opgenomen in nationale wetgeving
voor hervestiging van de plaatselijke bevolking was echter
van het vestigingsland. Mede op basis van onze bezwaren
uitgevoerd onder leiding van de hoofdaannemer. Daarnaast
en de gedetailleerde technische toelichting van GES heeft
vertelde het bedrijf dat het een liefdadigheidsactie wilde
de vermogensbeheerder besloten het belang in General
starten voor de Soedanese bevolking in samenwerking met
Dynamics te verkopen voor al zijn beleggingsfondsen en
het UNDP (United Nations Development Programme). Dit
afzonderlijke mandaten die dezelfde beleggingsstrategie
plan zou voornamelijk bestaan uit projecten op het gebied
volgen.
van onderwijs en medische hulp. Onze initiatieven om informatie op het gebied van ESGNa het gesprek met ons heeft de fondsbeheerder opnieuw
onderwerpen uit te wisselen met andere fondsbeheerders is
contact gezocht met Alstom voor een update over de
goed ontvangen. Op deze manier brengen wij een consistente
liefdadigheidsplannen. De onderneming heeft kenbaar
boodschap over aan ondernemingen die in hun dagelijkse
gemaakt op dit gebied inmiddels samen te werken met een
bedrijfsvoering met deze onderwerpen te maken krijgen.
Soedanese universiteit en een plaatselijke milieuorganisatie.
Ondernemingen worden zo op een constructieve wijze
In onze optiek verzekert de dialoog tussen de fondsbeheerder
benaderd door fondsbeheerders die samen een groter belang
en Alstom dat de situatie in Soedan hoog op de agenda blijft
vertegenwoordigen dan KCM alleen.
Kempeninsight | MAART 2010
64
D uurzaam
beleggen in onroerend goed :
gebouwen en klimaatverandering
Vergeleken met ’normale’ aandelenfondsen zijn de voor-
GES-ratings over klimaatverandering
naamste
beursgenoteerd
Onze onafhankelijke onderzoeker GES heeft een model
vastgoed van een ander kaliber. Waar de andere fondsen
ontwikkeld om specifiek te analyseren in hoeverre
voornamelijk screenen op mensenrechten, kinderarbeid en
vastgoedondernemingen voorbereid zijn op klimaatver-
wapenhandel, zijn deze aspecten nauwelijks relevant voor
andering en het bevorderen van duurzaamheid. De
beursgenoteerd vastgoed. Het is zelfs zeer aannemelijk dat
ondernemingen worden beoordeeld op twee maatstaven:
alle vastgoedondernemingen al ruim voldoen aan deze
voorbereiding en performance. De mate van voorbereiding
criteria. Dat wil echter niet zeggen dat er geen duurzaam-
wordt gemeten aan de hand van onder meer de door
heidscriteria voor vastgoedfondsen te formuleren zijn.
ondernemingen gerapporteerde expliciete doelstellingen
Om precies te zijn, is het beperken van de bijdrage aan
en actieplannen. Performance meet of ondernemingen ook
klimaatverandering in onze ogen voor vastgoedfondsen een
werkelijk hun doelstellingen halen. Hiervoor wordt gekeken
essentieel duurzaamheidscriterium.
naar bijvoorbeeld de gerealiseerde CO2-uitstoot.
Gebouwen vormen één van de grootste energiegebruikers.
Uit de resultaten valt af te leiden dat het merendeel
Ze zijn verantwoordelijk voor 25-40% van alle energiegebruik
van de Europese vastgoedondernemingen op het gebied
en 30-40% van de uitstoot van broeikasgassen. Om deze
van voorbereiding geen actief duurzaamheidsbeleid heeft
reden speelt de vastgoedmarkt een leidende rol in de
en op het gebied van performance de geformuleerde
reductie van CO2-uitstoot. In de afgelopen jaren zijn er
doelstellingen niet realiseert. Unibail-Rodamco scoort als
verscheidene belangrijke klimaatafspraken gemaakt, zowel
beste met een gemiddelde score, terwijl een aantal andere
internationaal als nationaal. De Europese Unie heeft door
ondernemingen zelfs een onvoldoende haalt omdat zij
het ondertekenen van het Kyoto-protocol een doelstelling
helemaal niets rapporteren. Over het algemeen zijn de
vastgesteld om de CO2–uitstoot voor 2020 met 20% te
resultaten teleurstellend, maar dit betekent ook dat er veel
verminderen. Ook op nationaal vlak worden er verschillende
ruimte is voor verbetering. Wij verwachten daarom dat in de
initiatieven genomen. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld
komende jaren vastgoedondernemingen meer en duidelijker
mogen vanaf 2016 alleen nog maar ‘Zero Energy Buildings’
zullen rapporteren over hun duurzaamheidsbeleid, waar wij
gebouwd worden. Duurzaamheid met betrekking tot
zelf ook nauw bij betrokken willen zijn.
duurzaamheidscriteria
voor
klimaatverandering is voor vastgoedondernemingen dus een realiteit, waarbij ondernemingen die hier proactief op
Betrokkenheid
reageren bovendien een aanzienlijk concurrentievoordeel
Voor zowel laag- als hoogscorende vastgoedondernemingen
zullen genieten.
is ons actieplan gebaseerd op engagement. Dit betekent dat wij ondernemingen zullen inlichten over hun score,
Een praktijkvoorbeeld: Unibail-Rodamco
gesprekken over duurzaamheid zullen initiëren bij het
Unibail-Rodamco, Europa’s grootste vastgoedonderneming,
management en duidelijk zullen maken welk belang KCM
heeft voor elk van haar gebouwen een duurzaamheidsplan
hecht aan duurzaamheid en het ‘vergroenen’ van de
gemaakt, dat doelstellingen bevat voor energie-, water- en
onroerendgoedportefeuille. Uiteindelijk zullen wij in onze
afvalgebruik. Tour Phare, een van de ontwikkelingsprojecten
beleggingsportefeuille bovendien de voorkeur geven aan
van Unibail-Rodamco, heeft bijvoorbeeld een ‘Haute
ondernemingen met een hogere score boven directe
Qualité Environnementale’ certificaat verkregen tijdens de
concurrenten met lagere scores.
planningsfase. Dit is mede gebeurd omdat het gebouw verschillende duurzame oplossingen bevat, zoals aan de
Het vastgoedteam heeft de eerste stappen gezet om de
zonzijde een curvilineaire dubbele glaswand om extreme
portefeuille te vergroenen en wij zijn van mening dat dit ons
hitte tegen te gaan en minder last te hebben van de
een additioneel voordeel over onze concurrenten geeft. Nu
zonneschijn. De niet-zonzijde bestaat uit een vlakke
is de vastgoedmarkt aan zet.
glaswand om optimaal gebruik te maken van daglicht en het gebouw heeft een windmolen op het dak die voor schone, duurzame energie zorgt 1.
1 Unibail-Rodamco, Corporate Sustainability Report 2008
5
Kempeninsight | MAART 2010
Kempeninsight Redactieadres Kempen Capital Management t.a.v. Secretariaat KCM-I Postbus 75666 1070 AR Amsterdam Telefoon 020 348 8700 Auteurs Lars Dijkstra
[email protected] Almar Rietberg
[email protected] Reinoud van Ieperen Bokhorst
[email protected] Loes van der Padt
[email protected] Redactie Parisa Veldman-Koops Wouter Sturkenboom Vormgeving Maria Luisa Phan Lung Whu Henrike Beukema Gedrukt door Straight premedia © Copyright 2010 Kempen Capital Management www.kempen.nl; www.kcm.nl Dit document is opgesteld door Kempen Capital Management N.V. (“KCM”) en wordt u slechts ter informatie aangeboden. Dit document is strikt vertrouwelijk. KCM heeft alle redelijkerwijs mogelijke zorg besteed aan de betrouwbaarheid van de inhoud van dit magazine doch aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele onjuistheden. Aan de inhoud van dit document kunnen geen rechten worden ontleend. Uit dit document mag niets worden gebruikt, vermenigvuldigd of gedistribueerd zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van KCM. KCM is een professionele vermogensbeheerder. Een vermogensbeheerder verricht zelfstandig aanen verkooptransacties in effecten voor rekening van cliënten. KCM verricht vermogensbeheer voor vermogende particulieren, institutionele beleggers, stichtingen, ondernemingen en beleggingsfondsen. KCM is in het bezit van vergunningen op basis van de artikelen 2:65 en 2:96 van de Wet op het financieel toezicht (“Wft”), en staat als zodanig onder toezicht van de Stichting Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam (“AFM”). KCM is een 100%-dochteronderneming van Kempen & Co N.V. (“KCO”). KCO is een 100%-dochteronderneming van F. van Lanschot Bankiers N.V. (“FvL Bankiers”). FvL Bankiers en KCO staan als bank onder toezicht van De Nederlandsche Bank N.V. (“DNB”) en zijn in het bezit van een vergunning op grond van artikel 2:11 van de Wft en staan tevens als effecteninstelling geregistreerd bij de AFM. Dit document is slechts bedoeld voor professionele beleggers in de zin van artikel 1 Wft. De waarde van uw beleggingen kunnen fluctueren. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.
