Jaarverslag over het boekjaar 2013

Jaarverslag over het boekjaar 2013   

                    Naam toegelaten instelling 

 

   

 

 

:  Stichting R&B Wonen 

Gemeente waarin instelling is gevestigd  

   

 

 

:  Gemeente Borsele 

Statutair werkgebied 

 

 

 

   

 

 

:  De Bevelanden 

Primair werkgebied 

 

 

 

   

 

 

:  Gemeenten Reimerswaal en Borsele 

Adres   

 

 

 

   

 

 

:  Van der Biltplein 1 

 

 

 

4451 AE Heinkenszand 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

Postbus 30 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

4450 AA Heinkenszand 

Telefoonnummer 

 

 

 

   

 

 

:  0113‐396400 

Faxnummer 

 

 

 

 

   

 

 

:  0113‐562081 

Internet 

 

 

 

 

   

 

 

:  www.renbwonen.nl 

E‐mailadres 

 

 

 

 

   

 

 

:   [email protected] 

Datum en nummer koninklijk besluit toelating     

 

 

:  19 juni 1976, nr. 115 

Datum en nummer van inschrijving in het Handelsregister  

:  5 oktober 1916, nr. 22015002 

Instellingsnummer  

:  L 0543 

   

 

   

 

   

 

 

Inhoudsopgave  Voorwoord 

‐ 3 ‐ 

1.  Kengetallen over de afgelopen 5 jaar 

‐ 6 ‐ 

2.  Ondernemingsplan 

‐ 8 ‐ 

3.  Passende huisvesting 

‐ 12 ‐ 

4.  Leefbare kernen 

‐ 20 ‐ 

5.  Duurzame woonontwikkeling 

‐ 21 ‐ 

6.  Bieden van dienstverlening op maat 

‐ 29 ‐ 

7.  Presteren naar vermogen 

‐ 32 ‐ 

8.  Participatie en maatschappelijk bestuur 

‐ 36 ‐ 

9.  R&B opereert ondernemend, professioneel en betrouwbaar 

‐ 38 ‐ 

10.  Bestuur en toezicht 

‐ 45 ‐ 

 

 

‐ 2 ‐

Voorwoord    Terugblik op 2013  R&B Wonen heeft in 2013 het nieuwe ondernemingsplan “Voor nu en later” afgerond. In dat plan  staan de ambities voor de periode 2014‐2018. De invoering van de verhuurderheffing heeft grote  gevolgen. Het ondernemingsplan geeft antwoord op wat we nog wel kunnen en wat niet meer. De  procedure was boeiend. We maakten een SWOT‐analyse (sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen)  en raadpleegden onze medewerkers en belanghouders, zoals de beide gemeenten, zorginstellingen,  de huurdersvereniging en het woonplatform. Dankzij de goede samenwerking hebben we concrete  plannen kunnen maken die mogen rekenen op een breed draagvlak bij alle betrokkenen en in de  samenleving.  Inmiddels werken we met beide gemeenten samen om nieuwe prestatieafspraken te maken. Die  afspraken baseren we op de woonvisie van de gemeenten en op ons nieuwe ondernemingsplan.  Risicomanagement was ons centrale thema in 2013. Een interne werkgroep inventariseerde en  prioriteerde de risico’s en stelde beheersingsmaatregelen voor.   In 2013 pasten we voor het eerst inkomensafhankelijke huurverhogingen toe. Huurders met een hoger  inkomen kregen, afhankelijk van hun gezinsinkomen, een hogere huurverhoging.  De samenwerking met andere Zeeuwse corporaties zetten we onverminderd voort en verbreden we  waar mogelijk en wenselijk.    Resultaten 2013  De winst‐ en verliesrekening 2013 sluit met een bescheiden batig saldo van € 442.000.   In 2013 stemde het parlement in met de structurele invoering van de verhuurderheffing. R&B Wonen  waardeert haar sociale woningbezit op bedrijfswaarde. Alle toekomstige inkomende en uitgaande  kasstromen worden contant gemaakt naar de balansdatum. De aanzienlijke verhuurderheffing drukt  die bedrijfswaarde enorm. Dat is de belangrijkste oorzaak van de grote daling van de  herwaarderingsreserve in 2013.  In 2013 leverde R&B Wonen 33 nieuwbouwwoningen. Dat waren 21 huurwoningen (twaalf  jongerenwoningen in Kruiningen en  negen seniorenwoningen in Waarde) en twaalf koopwoningen in  Yerseke die allemaal verkocht zijn.  We verkochten negentien  bestaande woningen en twee (van de  drie) eerder opgeleverde nieuwbouwappartementen.     Vooruitblik  De komende jaren gaat er voor woningcorporaties veel veranderen. Dat komt door de invoering van  de verhuurderheffing en de saneringsheffing. Woningcorporaties moeten fors meebetalen om de  rijksbegroting sluitend te krijgen en om enkele armlastige woningcorporaties de helpende hand te  bieden. Voor R&B Wonen betekent dit een extra jaarlijkse last die gefaseerd oploopt tot bijna € 3  miljoen in 2017. In ons nieuwe ondernemingsplan ontwikkelden wij daarom een nieuw verdienmodel.  We blijven nieuw bouwen, groot onderhoud uitvoeren en energiebesparende maatregelen treffen,  maar doen dat voortaan nog meer in samenhang en minder onrendabel. We bezuinigen op algemene  en personele kosten. Dankzij die maatregelen blijft ons bezit up to date. Helaas ontkomen we er niet  aan om ook een deel van de rekening bij onze huurders te leggen. Daar staat wel tegenover dat de  energieprestatie van onze woningen verbetert. De lagere energielasten compenseren, afhankelijk van  de situatie, geheel of gedeeltelijk de hogere huur.     In de periode 2014‐2018 transformeren we ongeveer 300 woningen. We slopen dan ouder bezit en  vervangen dat door nieuwbouw. Daarmee slaan we drie vliegen in één klap: we vernieuwen ons bezit,  verbeteren de energieprestaties en stemmen ons aanbod af op de gewijzigde doelgroepen.  

‐ 3 ‐

    In 2014 ondergaat de afdeling Wonen een fundamentele verandering. Er komt een  klantcontactcentrum dat gaat werken volgens het principe click‐call‐face. Dit houdt in dat we zoveel  mogelijk klantcontacten via internet willen afwikkelen en het aantal telefonische contacten en  baliebezoeken proberen af te bouwen. De functies van mutatieopzichter en van woonconsulent  verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt de functie medewerker klant en omgeving, elk met een eigen  gebied, zodat onze klanten een vast aanspreekpunt     krijgen. Mede vanwege die organisatorische verandering wordt “klant en omgeving” ons centrale  thema in 2014.    In 2014 stellen we een nieuw strategisch voorraadbeleid vast. Daarin komen aspecten aan bod zoals  nieuwbouw, verkoop, sloop en renovatie. Oftewel: hoe moet onze portefeuille er uitzien op basis van  de marktsituatie die we in de toekomst verwachten.     Tot slot  We danken onze medewerkers en onze belanghouders voor de samenwerking en voor hun grote  betrokkenheid bij het tot stand brengen van het nieuwe ondernemingsplan. Vol vertrouwen gaan we  aan de slag om dat ondernemingsplan uit te voeren en onze nieuwe ambities waar te maken.    Peter Bevers  directeur‐bestuurder     

‐ 4 ‐

 

 

‐ 5 ‐

1. Kengetallen over de afgelopen 5 jaar  De kengetallen in de kolom “2010” hebben betrekking op de jaarrekening 2010 voor de stelselwijziging.  Kengetallen over de afgelopen 5 jaar 2013

2012

2011

2010

2009

4.194

4.215

4.265

4.200

       4.181 

5

5

5

5

              5 

4

3

3

3

              3 

Gegevens woningbezit Aa nta l  verhuureenheden i n expl oi ta ti e ‐ Woni ng/woongebouwen ‐ Woongroepen ‐ Onroerende za ken ni et zi jnde woni ngen: Superma rkten Wi nkel s

5

9

7

7

              4 

Ga ra ges

101

101

99

99

            98 

Pa rkeerkeerpl a a ts en

36

36

35

35

            35 

Studi o's

54

54

24

24

            22 

Thui s zorggebouwen

2

2

1

1

              1 

Da gbes tedi ngen zorgi ns tel l i ngen

5

5

5

5

              5 

Zorgi nfra s tructuur

1

1

1

1

              1 

Mortua rti um

0

0

0

1

              1 

Recrea ti erui mte

0

0

1

1

              1 

Ka ntoren zorgi ns tel l i ngen

3

3

2

2

              2 

Gezondhei ds centra

7

7

2

2

              2 

Gra ndca fé

1

1

1

1

              1 

Voorzi eni ngen ki nderopva ng

5

4

5

4

              2 

Totaal

        4.423          4.446          4.456          4.391         4.364 

Gemi ddel de gronds l a g onroerende  za a kbel a s ti ng per woni ng

    133.294      133.749      131.800      141.600     143.800 

Mutaties in het woningbezit ‐ Aa nta l  ni euw opgel everd

21

‐ Ti jdel i jke verhuur va n koopwoni ngen

60

24

 ‐                ‐                  ‐   

84

            54 

3

             ‐  

               1                ‐                55                ‐                 ‐  

‐ Aa nta l  a a ngekocht ‐ Terug i n expl oi ta ti e, herzi en bel ei d

 ‐                ‐                74                 3 

             ‐  

‐ Aa nta l  verkocht

             18               16               20               22              14 

‐ Aa nta l  ges l oopt

             23               83               68               16              44   ‐                ‐                  ‐   

‐ Aa nta l  ui t expl oi ta ti e genomen ‐ Omzetti ng va n woni ng na a r s oci a a l  va s tgoed

33

            44 

               1               11                ‐                  ‐                 ‐  

Aantal woningen naar huurprijsklasse ‐ La a g (2013: t/m € 374,44 per ma a nd)

           693             741             958          1.036         1.122 

‐ Overi g

        3.501          3.474          3.307          3.164         3.059 

         

 

‐ 6 ‐

 

2013

2012

2011

2010

2009

Kwaliteit ‐ Aa nta l  repa ra ti everzoeken 

        4.908          4.563          4.852          4.895         4.822 

‐ Aa nta l  geva l l en muta ti eonderhoud

           434             426             389             445            370 

‐ Aa nta l  woni ngen groot onderhoud en woni ngverbeteri ng

           321             195             139             117            118 

‐ Kos ten ni et‐pl a nma ti g onderhoud per woni ng

           409             394             413             421            447 

‐ Kos ten pl a nma ti g onderhoud per woni ng

           917             587          1.187             520            537 

‐ Kos ten groot onderhoud en woni ngverbeteri ng per woni ng

           951          3.289          1.480          1.461         1.697 

‐ Tota a l kos ten onderhoud per woni ng

        2.277          4.269          3.080          2.402         2.681 

Prijs‐kwaliteitverhouding ‐ Gemi ddel d a a nta l  punten WWS

143

138

134

135

          135 

‐ Gemi ddel de nettohuurpri js  per woni ng

455

435

423

413

          401 

Het verhuren van woningen 9,2

8,4*

9,1

10,6

         8,76 

‐ Huura chters ta nd i n % va n de ja a rhuur

1,06

1,57

1,38

1,7

         1,56 

‐ Huurdervi ng i n % va n de ja a rhuur

1,09

1,29

2,41

2,32

         0,99 

‐ Muta ti egra a d %

 * Overgang in 2012 naar definitie mutatiegraad Centraal Fonds Volkshuisvesting. De mutatiegraad wordt  bepaald door het aantal nieuwe verhuringen van bestaande woongelegenheden uit te drukken in een  percentage van het totaal aantal woongelegenheden exclusief in het verslagjaar nieuwgebouwde of aangekochte  woongelegenheden.  Financiële continuïteit ‐ Sol va bi l i tei t ‐ Li qui di tei t ‐ Renta bi l i tei t ei gen vermogen

27,47

36,79

33,20

39,00

1,53

1,55

1,65

0,66

37,42 0,82

‐2,20

22,92

‐8,55

8,87

‐1,65

‐ Renta bi l i tei t vreemd vermogen

3,93

3,89

3,88

3,81

4,00

‐ Renta bi l i tei t tota a l  vermogen

1,77

10,98

‐0,28

5,66

1,78

‐ Renteres ul ta a t i n % ei gen vermogen

‐9,16

6,20‐

‐7,08

0,77

2,44

‐ Interne fi na nci eri ng per woni ng

5.615

20.326

16.202

22.825

20.721

725

6.744

260

1.847

‐276

16.602

23.648

17.923

21.287

19.625

402

625

691

1.959

1.536

5.696

9.556

7.942

7.387

7.377

‐ Ca s hfl ow per woni ng Balans en winst‐ en verliesrekening ‐ Ei gen vermogen per woni ng  ‐ Voorzi eni ngen ni euwbouw per woni ng ‐ Tota a l  opbrengs ten per woni ng ‐ Overi ge bedri jfs l a s ten per woni ng ‐ Renteres ul ta a t per woni ng ‐ Sa l do bui tengewone ba ten en l a s ten per woni ng ‐ Ja a rres ul ta a t per woni ng

1.103

5.221

4.319

5.410

5.018

‐1.521

‐1.466

‐1.269

‐1.039

‐795

              ‐                  ‐                  ‐                  ‐                 ‐   105

5.421

‐1.533

1.887

‐324

Personeelsbezetting Aa nta l  forma ti epl a a ts en per 1.000 woni ngen ges pl i ts t na a r a cti vi tei ten ‐ Di recti e

          0,24            0,24            0,23 

0,23

0,59

‐ Wonen

          3,93            4,04            3,80 

4,03

3,27

‐ Fi na nci ën & Control

          1,43            1,42            1,17 

1,17

1,86

‐ Va s tgoedontwi kkel i ng en ‐beheer

          2,60            2,85            1,43 

1,43

1,20

‐ Bel ei ds ‐ en bes tuurs onders teuni ng

          1,22            1,46            1,35 

1,06

1,67

‐ Tota a l  forma ti epl a a ts en per 1.000 woni ngen

          9,42          10,00            9,36 

9,28

8,59

‐ Werkel i jk a a nta l  pers oneel s l eden per 1.000 woni ngen

          9,78          10,44          10,08 

9,83

8,85

* De formatie indeling is gebaseerd op het huidige organigram. Met ingang van 2010 is de afdeling beleids‐ en    bestuursondersteuning ontstaan.   

‐ 7 ‐

 

2. Ondernemingsplan   

2.1  Kiezen voor kernen    R&B Wonen is een actieve en betrokken corporatie die zich inzet voor de kwaliteit van het wonen in de  kernen van Reimerswaal en Borsele. Het ondernemingsplan 2010 – 2014 dat we in 2013 hebben  afgerond kwam destijds tot stand dankzij de actieve inbreng van veel belanghouders, zoals de  huurdersvereniging, het woonplatform, de gemeenten, de zorgaanbieders, de dorpsraden en de  ondernemingsraad. In ons ondernemingsplan staan de strategische koers, doelen en keuzen  beschreven. Het plan is de routekaart voor de periode 2010‐2014. De rode draad in ons  ondernemingsplan is dat wij een bindende factor willen zijn in de kwaliteit van wonen en leven in de  kernen. Daarom draagt ons ondernemingsplan de titel: “Kiezen voor kernen”.   De ondertitel van ons ondernemingsplan is: “Bouwen voor de krimp”. Het woord “voor” heeft in dit  geval een dubbele woordbetekenis: nu nog bouwen omdat er nog behoefte is voordat de krimp  toeslaat, maar bij die bouw rekening houden met een andere bevolkingssamenstelling in de toekomst.  De nadruk ligt daarom sterk op transformatie en omkeerbaar bouwen.  In dit hoofdstuk staan missie, visie en kernwaarden beschreven. Deze vormen een belangrijk  uitgangspunt voor onze strategische opgaven, ambities en doelen. Jaarlijks toetsen wij het  ondernemingsplan op zijn actualiteit en houden we de SWOT‐analyse opnieuw tegen het licht.     We definiëren onze missie als volgt: KIEZEN VOOR KERNEN.    Dat wil zeggen dat we in ons werkgebied staan voor:   Passende huisvesting van onze primaire doelgroep in kwalitatieve en duurzame woningen.   De kwaliteit van wonen en leven in de kernen.   Een hoogwaardige dienstverlening aan huurders, overige klanten en de samenleving.     Daarbij staan wij garant voor de huisvesting van mensen die daar moeilijk of niet zelfstandig in kunnen  voorzien, zoals mensen met een smalle beurs en mensen die buiten de vangnetten vallen. Onze  geografische focus ligt op de 22 kernen in de gemeenten Reimerswaal en Borsele. Hier ligt onze  primaire taak.     Wij nemen bij planvorming en bij samenwerking een groter gebied in acht om te komen tot een  samenhangend beleid en volkshuisvestelijk presteren op maat. Op het niveau van de Bevelanden  zoeken we naar afstemming in beleid. Secundaire beleidsafstemming vindt plaats op het niveau van  Zeeland en West‐Brabant.    

‐ 8 ‐

 

2.2  Onze visie: hier gaan we voor    In onderstaande punten staat onze visie beschreven. Deze visie geeft de hoofdrichting van onze doelen  weer.   1.

2. 3.

4.

5.

6. 7.

We zijn een woonbedrijf met een focus op het verhuren van woningen. We zijn solidair aan de  regio waarin we werken. We streven naar een robuuste voorraad woningen passend bij de  doelgroep.   We zijn een maatschappelijk ontwikkelaar. Dat betekent dat commerciële activiteiten dienstbaar  zijn aan onze sociale activiteiten.  We zijn een regiebedrijf met een solide basis van kennis en kunde. Hierdoor zijn we in staat om  een opdrachtgevende rol te spelen. Er is een basis van activiteiten die we zelf doen, wat ons een  boeiende werkgever maakt.  We kiezen voor de kernen met een primaire focus op Reimerswaal en Borsele. Samen met die  gemeenten maken we ons sterk voor de vitaliteit van de kernen. Onze inspanningen zijn gericht  op het behoud van een veilige en prettige leefomgeving, het behoud van basisvoorzieningen en  het faciliteren van gelegenheid tot ontmoeting. Op welzijnsgebied pakken wij een signalerende rol  en soms de rol van wegwijzer. Onze inspanningen zijn gericht op onze eigen huurders. De  woonvisie van de gemeente is het uitgangspunt van onze inzet in en aanbod op de kernen. De  regie ligt bij de gemeente, maar we willen bij de start van ontwikkelingen betrokken zijn.   Duurzaamheid van het wonen is een belangrijk thema bij het ontwikkelen, beheren en exploiteren  van onze woningen. We zijn ondernemend in het toepassen van quick wins op het gebied van  duurzaamheid. In de innovatie van duurzaamheid zijn we meer volgend dan verkennend. Mogelijk  dat we een pilot starten met partners.  Arbeidsmigranten uit Midden en Oost‐Europa zijn een opkomende aandachtsgroep in het  werkgebied. Samen met de gemeente kijken we hoe we hiermee omgaan.  We presteren naar vermogen. We zoeken daarbij naar een optimum tussen maatschappelijk  investeren en behoud van onze (financiële) continuïteit. De taakomschrijving van het ministerie  ‐ 9 ‐

8.

van Wonen, Wijken en Integratie is daarbij het uitgangspunt. Onze primaire taak is het huisvesten  van onze primaire doelgroep door het bouwen, verhuren en verkopen van woningen.  Investeringen in woonomgeving, maatschappelijk vastgoed en buurt‐ en wijkaanpak gebeuren  vanuit het principe van wederkerigheid en proportionaliteit met de gemeenten en  maatschappelijke partners.  We werken volgens de governancecode. Integriteit, goed bestuur en goed toezicht krijgen  bijzondere aandacht. 

 

2.3  Kernwaarden: dit is onze stijl    Onze kernwaarden die sturing geven aan ons denken en doen zijn:   Sociaal betrokken en klantgericht;   Duurzaam;   Betrouwbaar;   Ondernemend en professioneel.  Sociaal betrokken en klantgericht Wij zijn sociaal betrokken met de samenleving en willen weten wat er in de samenleving en op de  woonmarkt speelt. Wij laten ons drijven door hun behoeften. Wij kennen onze klanten (huurders,  kopers en maatschappelijke partijen) want zij zijn ons bestaansrecht. Onze medewerkers vormen de  ogen en oren van onze corporatie. Zij zijn onze visitekaartjes.     We pakken daarbij ook taken op die anderen laten liggen, omdat dat voor hen commercieel niet  interessant genoeg is. Wij bewegen ons, waar passend bij onze missie, ook aan de bovenkant van de  markt. Maar niet als commercieel projectontwikkelaar. We zetten het rendement uit dergelijke  activiteiten om in nieuwe investeringen met maatschappelijke oogmerken.   Duurzaam Wij zorgen ook voor morgen. Wij staan er voor ons bezit duurzaam te beheren en te ontwikkelen. De  focus bij de ontwikkeling van al onze (nieuwe) producten en diensten is duurzaamheid.   Betrouwbaar Onze doelstellingen en de beoogde maatschappelijke waarde kunnen wij niet realiseren door solitair  te opereren. Wij benaderen daarom onze klanten en belanghouders actief, open en integer. Wij willen  worden herkend als een partner waar je afspraken mee kunt maken. Wij gaan voor partnergericht  samenwerken met een breed scala aan belanghouders. Onze interne basis, die daarvoor als  fundament dient, is gebouwd op prestatie‐ en resultaatgerichtheid, afsprakenvastheid en transparant  en integer handelen. We willen niet alles zelf doen en werken graag samen met anderen. Daarvoor is wel nodig dat we over  een klein maar robuust werkapparaat beschikken en in staat zijn om als professioneel opdrachtgever  regie te voeren. Ondernemend en professioneel Sociaal ondernemen is ons wezenskenmerk. Ondernemen houdt in dat we afstemmen op wat de  markt en samenleving wil en daarbij verder kijken dan de dag van vandaag. We zijn bereid en in  staat daarin risico’s aan te gaan en de nodige vernieuwing en creativiteit aan de dag te leggen.     Professioneel houdt voor ons onder meer in dat we ons huis op orde hebben. Samenwerking binnen  de organisatie en met anderen is vanzelfsprekend en een vaardigheid van alle medewerkers. Wij  werken planmatig met meetbare en toetsbare doelstellingen.   ‐ 10 ‐

Wij sluiten de cirkel tussen het voorbereiden van plannen, het uitvoeren, toetsen en evalueren. Om  tijdig bij te kunnen sturen en te kunnen uitleggen en verantwoorden. Jaarlijks kiezen we voor een  centraal thema. In 2013 was ons centrale thema “risicomanagement”.   

2.4  Strategische kerndoelen    We hebben zeven strategische kerndoelen geformuleerd. Daaruit blijkt waar we ons in de  beleidsperiode voor inzetten. Elk kerndoel bestaat uit meerdere subdoelen.    1. Passende huisvesting  1.1 Woningen hebben een goede prijs/kwaliteit verhouding  1.2 Woningen sluiten aan op de woonbehoeften  1.3 Woningen hebben een goede basiskwaliteit    2. Leefbare kernen  2.1 We bevorderen samen met bewoners en gemeente de woonomgeving  2.2 We bevorderen zoveel mogelijk de keuzemogelijkheden van wonen in de kernen  2.3 In samenspraak met derden (zorg) bevorderen we het langer zelfstandig wonen van     ouderen in de kernen    3. Duurzame woonontwikkeling  3.1 Duurzame woningen in duurzame kernen  3.2 Duurzaamheid van het wonen is bevorderd    4. Bieden van dienstverlening op maat  4.1 Aanbod van producten en diensten is afgestemd op behoefte en vraag  4.2 Kwaliteit van dienstverlening is van hoog niveau    5. Presteren naar vermogen  5.1 Een gezonde financiële positie  5.2 Een transparant investeringskader    6. Participatie en maatschappelijk bestuur  6.1 Huurders en belanghouders zijn betrokken en hebben een plaats in beleidsvorming en     handelen  6.2 Goed ondernemingsbestuur is vanzelfsprekend    7. R&B Wonen opereert ondernemend, professioneel en betrouwbaar  7.1 Organisatie is voldoende toegerust om externe opgaven te behalen  7.2 Organisatie werkt efficiënt  7.3 Medewerkers voelen zich gemotiveerd en betrokken  7.4 Communicatie is een kernkwaliteit    In de volgende hoofdstukken staan de uitwerkingen van deze kerndoelen centraal.    

‐ 11 ‐

3. Passende huisvesting     

Het verhuren van de woningen 

3.1  Verhuurbeleid  Algemeen  Voor de verdeling van vrijkomende woonruimten hanteren wij het aanbodmodel. Woningzoekenden  schrijven zich in en kunnen reageren op het aanbod van vrijkomende woningen dat wij wekelijks  publiceren. Gegadigden reageren via het internet of via de woonbon die wekelijks naar die  woningzoekenden gaat die geen gebruik kunnen maken van internet. Vanaf 1 oktober 2012 stuurt R&B  Wonen niet langer het schriftelijk woningaanbod gratis aan alle woningzoekenden toe. Wel kan de  klant zich hierop abonneren. Het tarief hiervoor bedraagt € 25,00 per jaar. In 2013 nam het aantal  wekelijkse toezendingen af van ca 600  naar 44.     Het toewijzingsbeleid  De selectie van woningzoekenden aan wie de woning wordt aangeboden gebeurt op basis van de  volgende criteria:   de woningzoekende schrijft zich in en reageert desgewenst op het aanbod van vrijkomende  woningen;   de woningzoekende dient te voldoen aan de voorwaarden die de advertentie noemt voor de  woning;   medisch‐ of sloopurgente woningzoekenden krijgen voorrang;   de kandidaat met het hoogst aantal punten wordt uitgenodigd voor een intakegesprek;   als uit de bewijsstukken blijkt dat de kandidaat aan de voorwaarden voldoet, wordt de woning  toegewezen;   op onze website kan elke woningzoekende het aantal punten zien dat de (anonieme) kandidaat had  die de woning kreeg toegewezen. De kandidaat kan nagaan of de toewijzing eerlijk gebeurt. Ook  kan hij of zij een inschatting maken van een kans op een volgende toewijzing.    In 2013 waren wij verplicht om minstens 90% van onze vrijkomende woningen met een huurprijs lager  dan € 681,02 toe te wijzen aan gegadigden met een huishoudinkomen lager dan € 34.229. De ruimte  van 10% benutten wij om ook woningen aan hogere inkomens toe te wijzen. Voor die hogere  inkomens rekenen wij een inkomensafhankelijke toeslag. Voor inkomens hoger dan € 43.000 wordt  altijd een huur + toeslag berekend die samen hoger is dan € 681,02 per maand. Wij kozen voor dit  beleid omdat wij de enige aanbieder van huurwoningen in ons werkgebied zijn en om te voorkomen  dat een groep gegadigden tussen de wal en het schip valt.   Als de herziene Woningwet in werking treedt zal een Algemene Maatregel van Bestuur in de plaats  komen van de tijdelijke staatsteunregeling. Die maatregel zal een wettelijke basis bieden voor  gedifferentieerde, inkomensafhankelijke aanvangshuren. De kans bestaat dat een verfijning in de  aanvangshuren zoals wij die nu hanteren straks in strijd is met de nieuwe regeling. Het ministerie heeft  ons te kennen gegeven in afwachting van de nieuwe regeling niet op te zullen treden tegen het door  ons in de praktijk gehanteerde systeem.     In 2013 wezen we 93,5% van onze vrijgekomen woningen toe aan gegadigden met een  huishoudinkomen lager dan € 34.229.  Hierdoor voldeden wij ruimschoots aan de norm van 90%.        

‐ 12 ‐

3.2  Verkoopbeleid     R&B Wonen heeft de verkoop van bestaande‐ en nieuwbouwwoningen voortgezet. Voor onze  bestaande woningen laten we taxaties uitvoeren door externe taxateurs. In een enkel geval baseerden  we de verkoop van een bestaande woning op de laatst bekende WOZ‐waarde van de desbetreffende  woning. De verkochte woningen voorzagen wij van een technische rapportage en een kopersgarantie.    De verkoop van woningen uit het bestaande bezit baseren we op het strategisch voorraadbeleid dat  wij in 2011 vaststelden. Daarin komen aspecten aan bod zoals nieuwbouw, verkoop, sloop en  renovatie. Oftewel: hoe moet de portefeuille er uitzien op basis van de marktsituatie die we in de  toekomst verwachten.     De huurders van de verkoopbare woningen stellen we in de gelegenheid hun huurwoning te kopen. Als  deze huurder niet wenst te kopen, zetten we de woning te koop nadat deze door huuropzegging is  vrijgekomen. Alle woningen werden in 2013 aan particulieren verkocht.   Verkopen uit bestaand bezit  Voor het jaar 2013 stelden we als doel om uit bestaand bezit vijftien woningen te verkopen. We  rekenden in de begroting op een verkoopopbrengst van € 1.983.000.  Door de verkoop van negentien  woningen (achttien voormalige huurwoningen en één ruilkoopwoning) hebben we een  verkoopopbrengst gerealiseerd van € 2.193.342.  Na een moeizame start nam de vraag in het tweede  halfjaar van 2013 toe. Onder de kopers zaten enkele huurders die per 1 juli 2013 vanwege hun  inkomen een huurverhoging van 6½% aangezegd kregen. Ook meldden zich enkele gegadigden die de  aankoop nog voor het eind van het jaar wilden regelen vanuit het besef dat banken met ingang van  2014 de financieringseisen aanscherpen.   Verkopen uit nieuwbouwontwikkeling  Op 1 januari 2013 stonden nog drie eerder opgeleverde nieuwbouw appartementen en nog 5 in  aanbouw zijnde starterswoningen te koop. Voor 2013 namen wij ons voor om deze allemaal te  verkopen. De twee laatste appartementen van Theresiahof  te ’s‐Heerenhoek zijn inderdaad verkocht.  Voor het laatste appartement  in De Zwake te ’s‐Gravenpolder meldde zich een potentiële koper, maar  die wacht nog op de verkoop van zijn eigen woning.  Ook zijn alle 5 resterende starterswoningen aan  de Schipperstraat in Yerseke verkocht. Bij de verkoop van een appartement van Theresiahof pasten we  de ruilkoopregeling toe. De ingekochte woning werd eind 2013 weer verkocht. In 2013 traden er geen  veranderingen op in de koopgarantportefeuille. Die bleef onveranderd op 13 woningen.     Van het project CO2 neutrale woningen aan de Kruizemuntstraat te Heinkenszand staan de twee kavels   in deze straat nog te koop. Hiervoor is momenteel weinig belangstelling.     De verkoop van kavels bouwterrein op de locatie Lancaster te Nieuwdorp stagneert. Naast het eerder  gerealiseerde woonzorgcomplex Lancasterhof is er in 2012 één kavel grond verkocht . In 2013 is daar  niets bij gekomen. We hebben hier nog wel een project van vijf starterswoningen  van een bestaand  concept geprojecteerd. Hiervoor was echter onvoldoende belangstelling. We stellen als eis dat er  minstens 75% verkocht moet zijn voordat we me de bouw beginnen. In 2013 stopten we met de  actieve acquisitie. We onderzoeken inmiddels een gedeeltelijk alternatieve invulling.    R&B Wonen participeert voor 50% in een vennootschap onder firma die het project Oostgaarde in  ’s‐Gravenpolder exploiteert. Dit project kent een gevarieerd aanbod van typen woningen. In dit project  is de woning die ingericht is als modelwoning nog niet verkocht. In 2013 zijn we met de actieve  acquisitie  gestopt omdat de belangstelling niet aantrekt.    

‐ 13 ‐

Naast enkele woningen, hebben we ook nog enkele maatschappelijke en commerciële ruimten die  zowel kunnen worden gekocht als gehuurd. In De Zwake te ’s‐Gravenpolder is de laatste ruimte in de  commerciële plint als kapsalon verhuurd. Aan het Moerplein te Yerseke is in het complex Gersicha nog  een maatschappelijke ruimte van circa  200 m² beschikbaar. Aan het eind van 2013 meldde zich een  serieuze belangstellende die mogelijk begin 2014 een intentieovereenkomst  ondertekent.   

3.3  Nieuwbouw en projectontwikkeling     In 2013 zetten wij onze activiteiten voor nieuwbouw en projectontwikkeling voort. Met de oplevering  van negen huurappartementen in het complex MeerWaarde te Waarde nam het aanbod aan  seniorenwoningen in deze kern aanzienlijk toe.     Daarnaast realiseerden we twaalf huurappartementen voor jongeren aan de Markt te Kruiningen.    Als maatschappelijke ontwikkelaar realiseerden we onder de appartementen van complex  MeerWaarde te Waarde een supermarkt, een dorpshuis met activiteitenruimten en een  multifunctionele sportzaal. De supermarkt verhuren we. De gemeente Reimerswaal kocht het  dorpshuis en de sportzaal.     In hoofdstuk 5 ‘Duurzame woonontwikkeling’ lichten we de projecten in uitvoering en voorbereiding in  met name de  huursector toe.    De mutaties in de voorraad huurwoningen in 2013 staan in onderstaand overzicht.  Overzicht aantal huurwoningen  Aantal woningen begin van het jaar  Toename door:  ‐ Oplevering Markt Kruiningen  ‐ Oplevering MeerWaarde  Totale toename Afname door:  ‐ Verkoop aan particulieren  ‐ Sloop Witte Dam Kwadendamme  ‐ Sloop Rozenstraat  Kwadendamme  ‐ Sloop Brouwerijstraat Kruiningen  ‐ Sloop Nieuweweg Baarland  ‐ Omzetting van woning naar sociaal bezit  Totale afname Aantal woningen eind van het jaar 

Totaal 4.215 12 9 21 18 6 4 12 1 1 42 4.194

Borsele  Reimerswaal 2.038  2.177     12   9   21   4  14 6  4    12 1  1  16  26 2.022  2.172

Van de 4.194 woningen op 31 december 2013 behoren er 4.185 tot de daeb‐categorie en 9 tot de  niet‐daeb‐categorie. 

‐ 14 ‐

3.4  Het verhuren van het woningbezit  De woningmarkt  De situatie op de woningmarkt kan worden gemeten aan de hand van de mutatiegraad en de  reactiegraad van aangeboden woningen. Met ingang van 2013 sluiten wij voor het bepalen van de  mutatiegraad aan bij de definitie en de wijze van berekenen van het Centraal Fonds Volkshuisvesting.   In de jaarrekening 2012 rapporteerden wij volgens de oude berekeningswijze een mutatiegraad van  10,1%. Omgerekend naar de nieuwe definitie nam de mutatiegraad toe van 8,4% in 2012 naar 9,2% in  2013. De vraag naar onze huurwoningen bleef in 2013 hoog. Dit blijkt uit het gemiddeld aantal reacties  van 25 per advertentie. In 2012 was het gemiddeld aantal reactie 28.  In de lijst van reacties zien we vooral in de gemeente Reimerswaal dat het aandeel van Polen en  Portugezen onder woningzoekenden steeds groter wordt.     De marktsituatie per dorp kent onderling grote verschillen. De vraag naar woningen in de kernen  Heinkenszand, ‘s‐Gravenpolder en Yerseke is traditioneel groter dan in de overige kernen. De  verouderde bejaardenwoningen (zoals de woningen van voorheen Poelwijck/De Kraayert) leveren  minder reacties op en worden minder snel geaccepteerd. Deze woningen staan op de nominatie om te  worden gesloopt.    Bij het bepalen van de streefhuren houden we rekening met een mix van de punten van het  woningwaarderingssysteem en de WOZ‐waarde van de desbetreffende woning.   De verhuur   In 2013 hebben we 407 woning toegewezen.  We onderscheiden drie verschillende huurcategorieën. Daarmee sluiten we aan bij het onderscheid  dat met ingang van 2011 door de Europamaatregel is gemaakt. In absolute aantallen wezen we in 2013  de woningen als volgt toe:  1.

381 woningen met een maandhuur lager dan € 681,02 aan gegadigden met een huishoudinkomen  lager dan € 34.229;  2. 19 woningen met een maandhuur lager dan € 681,02 aan gegadigden met een huishoudinkomen  hoger dan € 34.229 maar lager dan € 43.000;  3. 7 woningen met een maandhuur hoger dan € 681,02 aan gegadigden met een huishoudinkomen  hoger dan € 43.000.    Niet‐DAEB  DAEB woningtoewijzingen  woningtoewijzingen  Eindtotaal Indeling  90%  10%  Totaal DAEB  Totaal niet‐DAEB  Goedkoop  71  3  74  74  Betaalbaar  211  18  229  229  Duur tot huurtoeslag  99  4  103  103  Duur  1  1  Eindtotaal  381  25  406  1  407   

Leegstand  De totale huurderving was €259.230. Dit is 1,07%  van de totale huursom. In 2012 was dat 1,28%.  De huurderving neemt geleidelijk af omdat enkele complexen die eerder grotendeels leeg stonden  inmiddels zijn gesloopt. 

‐ 15 ‐

Enkele complexen (zoals de Vliedberg en de woningen van voorheel Poelwijck/de Kraaijert) staan  bewust leeg in afwachting van sloop.      Huuropzeggingen  2013  2012  2011  2010  2009  434  426  389  445  370  Aantal huuropzeggingen 4.215  4.265  4.200  4.181  4.229  Aantal woningen op 1 januari 10,3%  10,0%  9,3%  10,6%  8,8%  Huuropzeggingen in %   Reactiegraad  Aantal geadverteerde woningen Aantal reacties Gemiddeld aantal reacties

Huurtoewijzingen         Kern  Baarland  Borssele  Driewegen  Ellewoutsdijk  Hansweert  Heinkenszand  Hoedekenskerke  Krabbendijke  Kruiningen  Kwadendamme  Lewedorp  Nieuwdorp  Nisse  Oostdijk  Oudelande  Ovezande  Rilland  's‐Gravenpolder  ’s‐Heer Abtskerke  's‐Heerenhoek  Waarde  Yerseke  Totaal               

2013  509  12.733  25 

Aantal   woningen R&B  Wonen eind 2012 33 118 23 39 254 545 53 388 438 113 155 130 24 11 27 100 392 427 27 224 48 646 4215

2012  522  14.058  28 

Aantal  huurtoewijzingen  in 2013  3 9 1 9 23 43 3 38 46 9 18 15 2 0 2 8 44 33 3 21 5 51 386

2011  423  13.475  32 

2010  505  14.026  28 

Mutatie‐   graad  2013 in %  9,1  7,6  4,3  23,1  9,1  7,9  5,7  9,8  10,5  8,0  11,6  11,5  8,3  0  7,4  8,0  11,2  7,7  11,1  9,4  10,4  7,9  9,2 

2009  416  9.884  24 

Ter vergelijking:  Mutatie‐   graad 2012 in %  11,4 9,7 4,3 10,3 7,4 6,1 9,3 8,7 5,6 7,1 11,6 8,5 12,5 27,3 5,1 9,4 8,6 8,4 11,1 9,8 16 9,7 8,4

‐ 16 ‐

In 2013 werden 434 huurovereenkomsten voor woningen opgezegd. Wij gingen de huurperiode na.     Van   tot  jaar  Opzeggingen    Van  tot jaar  Opzeggingen  0  1  jaar  20    16 17 Jaar  3 1  2  jaar  43    17 18 jaar  7 2  3  jaar  62    18 19 jaar  7 3  4  jaar  49    19 20 jaar  3 4  5  jaar  29    20 21 jaar  1 5  6  jaar  25    21 22 jaar  5 6  7  jaar  33    22 23 jaar  1 7  8  jaar  26    23 24 jaar  2 8  9  jaar  11    24 25 jaar  7 9  10  jaar  6    25 30 jaar  8 10  11  jaar  17    30 35 jaar  8 11  12  jaar  6    35 40 jaar  5 12  13  jaar  19    40 45 jaar  6 13  14  jaar  4    45 50 jaar  7 14  15  jaar  5    50 55 jaar  4 15  16  jaar  5                      Totaal 434   De gemiddelde huurduur van alle 434 huurcontracten die in 2013 werden opgezegd bedroeg  negen  jaar en zes maanden. Dit is aanzienlijk langer dan de zeven jaar en ruim acht maanden in 2012.   De ontwikkelingen   Met het nieuw bouwen van appartementen en kleine woningaanpassingen verbeteren we de kwaliteit  van woningen voor senioren en stemmen we ons woningaanbod af op de (toekomstige)  woningbehoefte. De nieuwbouw concentreert zich in kernen waarin 24‐uurs zorg wordt aangeboden.  Die nieuwbouw beperkt de uitstroom van deze doelgroep naar omliggende gemeenten. We volgen de  ontwikkelingen op de voet en anticiperen op veranderingen in de woningmarkt.   Huurprijsbeleid  We streven naar een evenwichtige en gunstige verhouding tussen prijs en kwaliteit binnen ons  woningbezit. Het huurprijsbeleid is het belangrijkste instrument om dit te realiseren.  a.  De jaarlijkse huuraanpassing van 1 juli 2013    In het huurprijsbeleid van 2013 hanteerden we de volgende uitgangspunten:   voldoende omvang van de voorraad betaalbare woningen;   waarborg van de financiële continuïteit van de organisatie;    een evenwichtige verhouding tussen prijs en kwaliteit;   een hogere individuele huurverhogingen boven op de inflatie op basis van de  inkomenscategorieën  die door de overheid zijn vastgesteld.  Dit resulteerde in de volgende huurverhoging per 1 juli 2013.    Verzamelinkomen in 2011 

Huurverhoging

Tot en met  € 33.614 

4,0% (= inflatie + 1,5%)

Vanaf  €33.614 tot € 43.000 

4,5% (= inflatie + 2,0%)

Vanaf € 43.000  

6,5% (= inflatie + 4,0%)

‐ 17 ‐

   Enkele complexen kregen in 2013 geen huurverhoging in verband met de verhuurbaarheid en een  onevenwichtige prijs/kwaliteitverhouding. De maximaal toegestane verhoging is nimmer  overschreden.  b.  Bij comfortverbeteringen  Bij het aanbrengen van comfortverbeteringen streven we naar een harmonisatie tot een streefhuur  die past bij woningen met een gelijkwaardig comfortniveau en vergelijkbare marktpositie. De  energiebesparende maatregelen die in 2013 zijn getroffen, zijn aan de zittende huurders voor 50%  in de huur doorberekend. Als na een huuropzegging de woning opnieuw wordt toegewezen, komt  de verbetering van het EPA‐label ineens in de huur voor de nieuwe huurder tot uitdrukking.   c.   Bij mutatie  Bij mutatie wordt de huurprijs ineens aangepast (geharmoniseerd) naar het prijskwaliteitsniveau  van de productgroep waartoe de woning behoort. Hierdoor verminderen eventuele verschillen  binnen de productgroep. Als afronding van het strategisch voorraadbeleid dat in 2011 is  vastgesteld, actualiseerden we in 2013 het overzicht streefhuren, die we baseerden op een mix van  de punten van het woningwaarderingssysteem en de WOZ‐waarde van de desbetreffende woning.     Ons woningbezit had op 31 december 2013 gemiddeld 143 punten volgens het huidige systeem van   woningwaardering.  Die punten corresponderen met een maximale huur van € 701,00. Onze huren  bedroegen op 31 december gemiddeld € 455,00. Dat is 65% van de maximaal toegestane huur.    Huurachterstanden  In 2013 besteedden wij de deurwaarderswerkzaamheden opnieuw aan. Die gunning vond plaats op  basis van de economisch meest gunstige voorwaarden. Die uitkomst was aanleiding om van  deurwaarderskantoor te wisselen.   Wij voeren bij huurachterstanden een actief beleid met als doel de achterstand zo laag mogelijk te  houden. Door tijdig te signaleren, automatisch te herinneren en voor beide partijen een acceptabele  regeling te treffen, proberen we zoveel mogelijk gerechtelijke invorderingen te voorkomen. In de  meeste gevallen leidde het ter incasso geven van huurvorderingen tot een procedure bij de  kantonrechter, waarna alsnog betaling plaatsvond. In 2013 is 33 keer de ontruiming van een woning  aangezegd. In zes gevallen is de woning daadwerkelijk ontruimd. Vergeleken met 2012 is het aantal  aangezegde ontruimingen toegenomen, maar is het aantal daadwerkelijke ontruimingen licht gedaald.  Alle ontruimingen vonden plaats met als reden huurachterstand.      Aangezegd  Uitgevoerd  Bijzonderheden 

2013  33  6   

2012  27   7  1x noorder‐  zon geval 

2011  15   3   

2010  26  11   

2009  16   4  1x hennep  kwekerij 

  Regionale klachtencommissie  Wij nemen deel aan een regionale klachtencommissie. Dat doen wij samen met RWS partner in wonen  te Goes en de Stichting tot Behoud en Ondersteuning van Monumenten te Goes. Daarmee voldoen we  aan de voorwaarde van artikel 16 van het Besluit beheer sociale‐huursector. In een reglement is de  werkwijze en bezetting van de klachtencommissie geregeld. Er is een folder over de regionale  klachtencommissie aanwezig. Ook op onze website zijn de gegevens over de commissie te vinden. In  2013 hoefde de regionale klachtencommissie geen enkele klacht tegen R&B Wonen te behandelen.    

‐ 18 ‐

3.5 Overige activiteiten   Beheer VvE (vereniging van eigenaars)  Voor de volgende verenigingen hebben we in 2013 de bestuurlijke taken, de administratie en het  technisch beheer uitgevoerd. Dat doen we alleen voor die verenigingen waarin R&B Wonen zelf met  woningbezit participeert. Bij de verenigingen zijn (indien van toepassing) bij de voor‐ en  najaarsvergadering resp. de jaarrekening 2013 en de begroting 2014 vastgesteld.   - VvE Dijkstede   - VvE De Blauwe Reiger   - VvE La Bonne Espérance   - VvE Bastion   - VvE Hof Cruninghe  - VvE Hoofdstraat   - VvE De Zwake   - VvE Theresiahof  - VvE Hof van Reymerswael  - VvE Dorpsstraat te Heinkenszand  - VvE NieuwSande te Ovezande    In 2013 richtten we één  nieuwe verenigingen van eigenaren op:  - VvE Mauritshof (MeerWaarde) te Waarde    Doel  1.1 Woningen  sluiten aan op de  woonbehoeften 

 

KSF  1.1.1  Woonbehoefte  van de  consument is in  beeld  1.1.2 Voldoende  betaalbare  woningen 

Pi/norm  Jaarlijks wordt onze  kernenvisie zowel intern  als extern getoetst. Hieruit  volgt een  productieschema  Wachttijd voor  woningtoewijzing Lagere  inkomens prioriteit bij  toewijzing (90% maximaal  € 33.000)    Aantal reacties in een  periode per aangeboden  woning gespecificeerd per  kern en doelgroep    De huurprijs voor onze  primaire doelgroep is  nooit hoger dan de  aftoppingsgrens  huurtoeslag  Gemiddelde netto huur  per VHE/gemiddeld aantal  punten per VHE       Huur t.o.v. marktwaarde:  Huur/gecorrigeerde WOZ  waarde 

norm Jaarlijks

Voortgang  Er is een visie op de kernen en een  productieschema vastgesteld 

Gemiddeld maximaal  12 maanden          25 reacties per  aangeboden woning        Aftoppingsgrens    

Aan deze voorwaarde wordt voldaan           Het afgelopen jaar werd er gemiddeld 28  keer op een aangeboden woning  gereageerd      R&B voldoet aan de nu geldende twee  aftoppingsgrenzen € 524,37 voor 1/2‐ en  € 561,98 voor 3 en meer  persoonshuishoudens 

Gedifferentieerd per  kern uitgewerkt in  de visie op de  kernen     

Minder dan  (gemiddeld) één  reparatieverzoek per  woning per jaar  Programma van  eisen gereed en  gevolgd 

Dit punt is uitgewerkt in het nieuwe  strategisch voorraadbeleid (SVB) dat in  het voorjaar van 2011 vastgesteld is      In 2012 besloten we om voortaan de  streefhuren vast te stellen aan de hand  van een mix van de WOZ/waarde van de  desbetreffende woning en de uitkomsten  van het woningwaarderingssysteem  In 2012 zijn er 4.563 reparaties uitgevoerd

1.2 Woningen  hebben een goede  prijs/kwaliteit  verhouding 

1.2.1  Prijs/kwaliteit  verhouding 

 

1.2.2 Onderhoud  op maat 

Minimalisatie van  reparatieverzoeken  

 

1.2.3 Woningen  bezitten een  goede  basiskwaliteit 

Woningen voldoen aan de  interne programma’s van  eisen per doelgroep en  object 

Programma van eisen is aanwezig en  wordt periodiek bijgesteld  

‐ 19 ‐

4. Leefbare kernen  Leefbaarheid

4.1.  Prestatieafspraken gemeenten  In 2010 stelden we nieuwe prestatieafspraken op met de gemeenten Borsele en Reimerswaal. Ons  ondernemingsplan “Kiezen voor kernen” diende als onderlegger voor de nieuwe afspraken die gelden  voor de periode 2010 tot 2014. Daarmee lopen de nieuwe afspraken gelijk met de periode van ons  ondernemingsplan en met de zittingsduur van de gemeenteraden en van de colleges van  burgemeester en wethouders. In de overeenkomsten zijn onder andere concrete afspraken gemaakt  over de nieuwbouw, de herstructurering en de te renoveren woningen in beide gemeenten.    

4.2. Sponsoring: jaarlijks budget ter stimulering van lokale initiatieven  Samen met bewoners, dorpsraden, verenigingen en commissies willen we ons inzetten voor de  kwaliteit van het wonen en de woonomgeving. Daarom ondersteunt R&B Wonen sinds een aantal  jaren projecten die de leefbaarheid in de gemeenten Reimerswaal en Borsele vergroten.    In 2013 ontvingen we 64 aanvragen. Dat is er slechts één minder dan in 2012. We zijn blij dat we een  bijdrage kunnen leveren aan zoveel goede initiatieven. En ook over de resultaten zijn we erg te  spreken. In 2013 hebben we bijvoorbeeld een bijdrage geleverd voor de herdenking van de  watersnoodramp in Oostdijk en een ondersteuning voor de avondvierdaagse c.q. sponsorloop en  herdenkingsdienst voor KWF‐Kika. We hebben bewonersactiviteiten en voorzieningen gestimuleerd  die de leefbaarheid in het werkgebied van R&B Wonen vergrootten. Op 31 december 2013 waren alle  aanvragen afgehandeld.    Ook in 2013 zijn de meeste aanvragen afkomstig uit de gemeente Borsele, namelijk 41. Elf aanvragen  zijn afkomstig uit de gemeente Reimerswaal, zes aanvragen hebben betrekking op beide gemeenten  en zes aanvragen hadden geen directe betrekking op het werkgebied. We hebben 39 aanvragen  gehonoreerd. Daaronder valt ook de structurele aanvraag voor de seniorenbus te Borsele. Tegen over  39 gehonoreerde aanvragen staan 25 afgewezen aanvragen, omdat ze niet voldeden aan de  voorwaarden zoals geformuleerd in de Richtlijnen Leefbaarheid versie 2.0.    Doel  2.1 Verbeteren van de  kwaliteit van wonen en  woonomgeving samen met  bewoners gemeenten en  andere partijen 

2.2 Langer zelfstandig  wonen door  zorgbehoevenden  in de  kernen is bevorderd in  samenspraak met derden  (zorg) 

KSF  2.1.1 Betrokkenheid  partners en  bewoners bij wonen  en woonomgeving 

Pi Er is per kern (en gebied)  een gedragen visie en  afsprakenkader  

norm 2014 gereed voor  alle kernen 

2.1.2 Tevredenheid  over wonen en  woonomgeving 

Uitkomst onderzoek  tevredenheid  woonomgeving      Percentage van de jaarhuur  ingezet voor leefbaarheid,  inclusief dorpsvernieuwing  op basis van  wederkerigheid   Aantal beschikbare  passende woningen in  relatie tot woonbehoefte  (niet normatief) op basis  van kernenvisie   Overeenkomst sluiten met  zorgpartijen over het  faciliteren in de vorm van  vastgoed 

Gemiddeld   voldoende en  maximaal 15%  onvoldoende    Max 1 % van de  jaarhuur     

2.2.1 Voldoende  specifiek aanbod  voor die doelgroep 

2.2.2 Basiseisen aan  zorgverlening 

Voortgang  In 2011 zijn diverse  gesprekken met  belanghouders gevoerd.  Hierbij is een goede basis  gelegd om te komen tot  concrete afspraken  Het meten van de  tevredenheid wordt in  2012  gerealiseerd      In de begroting van R&B de  zogenaamde 1%‐fondsen   opgenomen . 

Gedifferentieerd per  kern uitgewerkt in de  visie op de kernen 

Visie op de kernen is  vastgesteld. Die visie speelt  in op de veranderende  behoefte aan woonruimte 

Afspraken  basiskwaliteit   gemaakt in 2010 en  gehandhaafd 

Hierover wordt met  zorgpartijen overlegd 

‐ 20 ‐

5. Duurzame woonontwikkeling  De kwaliteit van het woningbezit 

5.1 Grondbank  In de grondbank administreren we de grondposities voor onze toekomstige huur‐ en koopprojecten.  Uitgaven die te maken hebben met de aankoop van de grond (eventueel inclusief bestaand pand) tot  en met het bouwrijp maken van de grond worden binnen de grondbank verantwoord. Uitname van  grond gebeurt na vaststelling van een businesscase voor een nieuw project voor € 20.000 per nieuw te  bouwen  verhuureenheid.     Op 1 januari 2013 was de totale grondvoorraad in de grondbank        86.648 m²   Aan de grondbank zijn de locaties in Kwadendamme (Rozenstraat en Witte Dam),   Kruiningen (Brouwerijstraat) en Waarde (Koninginneweg) toegevoegd. Het betreft de ondergrond van  uit exploitatie genomen huurpanden.                  4.283 m²                         90.931 m²    De locaties in Kruiningen (Markt), Baarland (Nieuweweg), Borssele (Wielingenstraat)  en Yerseke (Schipperstraat) zijn voor nieuwbouwprojecten uitgenomen:  4.003 m²    4.162 m²  Daarnaast werd een perceeltje grond in het Scheldekwartier verkocht:        159 m²   Op 31 december 2013 bedroeg de grondvoorraad:           86.769 m²    De gronden zijn in vier categorieën ingedeeld. Elk homogeen perceel grond wordt zelfstandig op   economische haalbaarheid beoordeeld. Op de boekwaarde van vijf grondposities is in 2013 geen rente  meer bijgeschreven. Dit om te voorkomen dat de boekwaarde uitstijgt boven de marktwaarde.  In  totaal moest daardoor in 2013 € 54.043,‐‐ als renteverlies worden genomen.    Op 31 december 2013 waren de uitkomsten als volgt:    Cat. Bestemming Boekwaarde Oppervlakte gem. per m ² 1 agrarisch      337.614,47    40.040    8,43 2 zonder boekwaarde      ‐    975 n.v.t. 3 herstructurering    2.296.893,44    23.519    97,66 4 vrije sector     3.531.076,83   22.235      158,81    6.165.584,74   86.769       71,06      

5.2 Nieuwbouwprojecten     Onze afdeling vastgoedontwikkeling en ‐beheer houdt zich ondermeer bezig met het ontwikkelen van  nieuwbouwprojecten in de diverse kernen van ons werkgebied. In 2013 hadden wij diverse projecten  in portefeuille variërend van projecten in voorbereiding tot projecten in uitvoering. De projecten die in  20132 zijn opgeleverd of in uitvoering zijn, lichten we volledig toe. Van de projecten die in  voorbereiding zijn, worden de belangrijkste toegelicht.          

‐ 21 ‐

Opgeleverde projecten    In 2013 zijn de volgende projecten opgeleverd:    Projectnaam  Kern  Schipperstraat   Yerseke  Markt  Kruiningen  MeerWaarde  Waarde 

Specificatie  12 starterswoningen  12 jongerenappartementen  9 huurappartementen voor senioren  Supermarkt   Dorpshuis  Multifunctionele zaal 

  12 starterswoningen Schipperstraat, Yerseke  Aan de Schipperstraat in Yerseke is de bouw twaalf starterswoningen afgerond. Dit woningtype  hebben we eerder in Krabbendijke en Kwadendamme gerealiseerd.     12 jongeren appartementen, Kruiningen  De herontwikkeling van het centrum van Kruiningen, zoals dat door R&B Wonen in 2005 gestart is met  de realisatie van Hof Cruninghe, is met de oplevering van 12 jongerenappartementen compleet.  De  ontwikkeling vanaf het initiatief tot en met de realisatie van dit complex vond in een zeer korte  periode van 13 maanden plaats.     Multifunctioneel MeerWaarde, Waarde  Net voor de kerstperiode is het complex Mauritshof opgeleverd. Hiermee werd voldaan aan de  subsidievoorwaarden van oplevering voor 1 januari 2014. Met dit project voorziet R&B Wonen ook in  Waarde in seniorenappartementen.    In aanvulling op bovenstaande projecten is ook de eerste fase van de nieuwbouw van Zorgcentrum  Maria‐Oord in Hansweert opgeleverd. De eerste fase bestaat uit 35 zorgkamers met een algemene  ruimten. Wij voeren voor dit project het projectmanagement uit in opdracht van Zorggroep Ter Weel.    In uitvoering zijnde projecten    Projectnaam  Rietzanger 

Kern  Heinkenszand 

Vier nultredenwoningen 

Baarland 

Specificatie  huurappartementen voor senioren  4 groepswoningen met ondersteunende ruimtes   opticien  9 huurappartementen voor senioren  Supermarkt   Dorpshuis  Multifunctionele zaal  2 pg‐groepen voor dementerende ouderen 

Maria‐Oord  fase 2  Hansweert  (projectmanagement)    Wozoco Rietzanger, Heinkenszand  Nadat de bezwaren, mede door aankoop door de gemeente van een pand aan de Dorpsstraat te  Heinkenszand zijn komen te vervallen is in september gestart met de bouw van het woonzorgcomplex  Rietzanger in Heinkenszand. Met dit project wordt de woonzorgzone in Heinkenszand verder versterkt.      ‐ 22 ‐

Nultredenwoningen, Baarland  Met de laatst nog zittende huurder in de oude woningen is na een intensief traject overeenstemming  bereikt over verhuizing naar de nieuw te bouwen woningen. Na realisatie van deze vier woningen zal  een gedeelte van het kavel naar de gemeente overgaan. De gemeente zal dit gedeelte vervolgens  inrichten als parkeerterrein.  Projecten in voorbereiding    Projectnaam  Kern  Specificatie  Wielingenstraat   Borssele  6 nultredenwoningen  Zeeuwse gronden  Ovezande  15 studio’s   Wozoco Rilland  Rilland  3 groepswoningen, 20 seniorenappartementen  De Uitkijk  Kruiningen  12 seniorenappartementen  Centrumgebied Kwadendamme  Kruiningen  8 nultredenwoningen    Nultredenwoningen, Borssele  De vergunning voor zes nultredenwoningen is verleend. Begin 2014 starten de bouwwerkzaamheden.  De woningen worden gebouwd in een EPS‐bouwsysteem. Met dit project willen we ervaring opdoen  om na te gaan of het bouwen met EPS (piepschuim) in de toekomst kan worden herhaald.     Zeeuwse Gronden, Ovezande  Deze woonvoorziening voor cliënten met een psychiatrische aandoening is het sluitstuk van de  herontwikkeling van het centrumgebied van Ovezande. De bestemmingsprocedure is gestart. De  bouwwerkzaamheden starten, mits de procedure door bezwaren geen vertraging op loopt in de  tweede helft van 2014.    Wozoco Rilland  Ook voor Rilland is de procedure gestart om het bestemmingsplan te wijzigen. Het plan is aangepast  waarmee eerdere bezwaren weggenomen worden.    De Uitkijk, Kruiningen  Op de locatie van het voormalige restaurant ‘De Zeeuwse Paerel’ wordt het nieuwe  appartementencomplex De Uitkijk ontwikkeld. De kavel is van de gemeente Reimerswaal gekocht.  Daartegenover staat dat de gemeente in 2014 onze locatie aan de Brouwerijstraat koopt.    Centrumgebied, Kwadendamme  In nauwe samenwerking met de gemeente Borsele is een visie ontwikkeld voor herinrichting van het  centrumgebied. Het plan voorziet straks, door herinrichting van de openbare ruimte, in een nieuw  plein en 8 nultredenwoningen. In de loop van 2014 start de bestemmingsplanprocedure.    

5.3  Onderhoud en wijzigingen/ verbeteringen aan woningen    Aan onderhoud is in 2013 €  9.550.000 uitgegeven. Hiervan kwam € 5.560.000 ten laste van de  exploitatie en is € 3990.000 bijgeschreven op de boekwaarde van de complexen. Die bijschrijving is  gerechtvaardigd, omdat de getroffen voorzieningen een verlenging van de levensduur van de  verbeterde woningen rechtvaardigen.          

‐ 23 ‐

Overzicht van de begrote en de gerealiseerde bedragen voor de verschillende soorten onderhoud:    Soort onderhoud  Begroot Gerealiseerd  Verschil Complexgewijs groot onderhoud  5.228.000 2.443.000  2.785.000 Duurzaamheid/energiebesparing  943.000 1.547.000  ‐604.000 Planmatig onderhoud  2.830.000 2.840.000  ‐10.000 Incidenteel onderhoud  bij mutatie  668.000 1.004.000  ‐336.000 Mutatieonderhoud  537.000 512.000  25.000 Klachtenonderhoud   1.000.000 985.000  15.000 Serviceonderhoud riolering + goten  126.000 165.000  ‐39.000 Serviceonderhoud glasschades  65.000 54.000  11.000 Totaal  11.397.000 9.550.000  1.847.000   De investeringen in groot onderhoud zijn volgens planning uitgevoerd. Het onderhoud aan de  woningen in de zogenoemde officierswijk in Rilland is in 2013 naar tevredenheid afgerond.   Over 2013 is sprake van een onderbesteding van € 1.847.000 op de totale onderhoudsbegroting. De  reden van de onderbesteding is drieledig:  a. in de begroting was nog geen rekening gehouden met de stimuleringsmaatregel van het kabinet dat      het btw‐tarief over de arbeidsgerelateerde onderhoudskosten verlaagde van 21% in 6%;  b. voor diverse werkzaamheden stelden we normkosten vast die beduidend lager zijn dan de raming      in de begroting;  c. de deelname van bewoners in het planmatig en grootonderhoud is veel lager dan waarmee we in     de begroting rekening hielden. Doordat werkzaamheden op deze manier uitgesteld worden, is het     budget voor planmatig en grootonderhoud bij mutatie wel overschreden. In die zin is er sprake van     communicerende vaten.  Verhuis‐ en herinrichtingskostenregeling   Na een gedwongen verhuizing naar een andere woning en na grondige renovatie van de huurwoning  komt een huurder op grond van het sociaal plan in aanmerking voor een bijdrage in de noodzakelijk te  maken kosten. R&B Wonen bepaald de hoogte van de vergoeding aan de hand van de ministeriële  richtlijnen.  Klachten‐ & mutatieonderhoud     Begroot 2013 Werkelijk 2013 Werkelijk 2012 Kosten mutatieopdrachten  537.000 512.000 463.827 Aantal mutaties  420 434 426 Kosten per mutatieopdracht  1.279 1.180 1.089    Kosten klachtenonderhoud  1.000.000 985.000 1.010.653 Aantal klachten  4.200 4.908 4.563 Kosten per klacht  238 201 221   Planmatig‐ en grootonderhoud  In 2013 voerden we de werkzaamheden voor het planmatig onderhoud en groot onderhoud conform  de planning uit. We legden het accent op cyclisch onderhoud en het vergroten van de keuzevrijheid  van de bewoners. Als we onderdelen in de woning willen vervangen, zoals keuken, toilet of badkamer,  dan heeft de huurder de vrijheid om wel of niet mee te doen.      

‐ 24 ‐

In de volgende woningen is grootonderhoud uitgevoerd:    Project  Kern 

Specificatie 

9 woningen                                                  Lewedorp  Scheldestraat 6 t/m 12 en 18 t/m 26      20 woningen                                               Nieuwdorp    Havenweg 12, 14, 43 t/m 61 en 34    t/m 48    10 woningen                                               ´s Heerenhoek    Marktstraat 5 t/m 23     13 woningen                                               Heinkenszand    Zangvogelstraat  29 t/m 53     11 woningen                                                 Lewedorp  Dortsmanstraat 1 t/m 21     8 woningen                                                    Heinkenszand  Zangvogelstraat  72 t/m 84 en 84a        Heinkenszand  5 woningen                                                    Roofvogelstraat 52 t/m 60     Heinkenszand      17 woningen                                                 Wouwhof 1 t/m 21 en 2 t/m 12  Kwadendamme    14 woningen                                                 Kerkeboomgaardstraat 20 t/m 28, 27    ´s Gravenpolder  t/m 31, 11 t/m 21    9 woningen                                                    Magnoliastraat 7 t/m 15, 69 t/m 75    Yerseke  11 woningen                                                   Ten Houtenstraat 10 t/m 28 en 32  Yerseke  8 woningen                                                    Schipperstraat 8 t/m 14 en 9 t/m 15    Yerseke  20 woningen                                                   Zeeburg 2 t/m 20 en 2a t/m 20a  Yerseke  5 woningen                                                      Zeeburg 3 t/m 11  Kruiningen   

badkamer, toilet, elektra      badkamer, toilet, elektra        badkamer, toilet, elektra      badkamer, toilet, elektra, dakkapel        badkamer, toilet, elektra      badkamer, toilet, elektra, dakkapel      badkamer, toilet, elektra, dakkapel      badkamer, toilet, elektra, dakkapel      badkamer, toilet, elektra        badkamer, toilet, elektra, dakkapel        badkamer, toilet, elektra, plafonds      badkamer, toilet, elektra      badkamer, toilet, elektra      badkamer, toilet, elektra      badkamer, toilet, keuken, elektra    ‐ 25 ‐

7 woningen                                                      Dirk Jan Blomstraat 6 t/m 12 en 22  Kruiningen  t/m 26    20 woningen                                                   Molenmeet 14 t/m 32 en 14a t/m  Waarde  32a    10 woningen                                                   Prins Willemstraat 1 t/m 11 en 14    t/m 24 m.u.v. 20 en 22  Krabbendijke    40 woningen                                                 Nieukerckestraat 3 t/m 81  Rilland    10 woningen                                                 Aggerstraat 11 t/m 19, 1, 10, 12, 16    en 24  Rilland 

    badkamer, toilet, elektra        badkamer, toilet, elektra          badkamer, toilet, keuken, elektra      badkamer, toilet, elektra        badkamer, toilet, elektra 

7 woningen                                                  Sint Felixstraat 14, 22 en 14a t/m 22a    Naast de bovenstaande onderhoudswerkzaamheden is bij 67 woningen grootonderhoud uitgevoerd bij  mutatie.  Planmatig onderhoud  Voor het planmatig onderhoud zijn in diverse kernen de volgende werkzaamheden uitgevoerd:    Werkzaamheden planmatig onderhoud  Aantal woningen  Vernieuwen CV –ketels  205  Inspectie en schoonmaak CV‐ketels  1.748  Schilderen woningen incl. houtrot herstel  541  Vernieuwen keukens   76  Vernieuwen goten en hwa’s  77  Vernieuwen dakramen  136  Herstellen voegwerk woningen/bergingen   114  Vervangen asbesthoudende golfplaten bergingen  61    Biobased Woning  Van de provincie Zeeland is subsidie verkregen om een pilot uit te voeren in onderhoud. Het  bijzondere van de pilot is dat we dit onderhoud uitvoeren met zoveel mogelijk biobased materialen.  De woning is gelegen aan de Henry Dunantstraat 38 in Kruiningen  De werkzaamheden starten in 2014.  Met de opgedane ervaringen gaan we na of de toepassing van biobased materialen voortaan een vast  onderdeel in ons programma van eisen voor onderhoud kan worden.          

‐ 26 ‐

  Doel  3.1 Duurzame  woningen in  duurzame kernen 

3.2 Duurzaamheid  van het wonen is  bevorderd.  Bewustzijn  energiezuinig  wonen bij  huurders is  vergroot 

KSF  3.1.1 Flexibel  bouwen 

Pi/norm  Levensduur van geselecteerde  nieuwbouw             Bij elk project mogelijkheden  nagaan om flexibele  bouwvorm toe te passen,  gekoppeld aan de kernenvisie 

Norm Levensduur  nieuwbouw 50+  jaar          Elk project 

3.1.2 Energiezuinig  

Energieprestatie van  bestaande voorraad in kaart  (toekennen energielabel) op  basis van quick scan    Actieplan opwaardering  energieprestatie bestaande  woningen bij transformatie/  renovatie/planmatig  onderhoud gekoppeld aan  strategisch voorraadbeleid    Hoge prioriteit woningen zijn  direct aangepakt        Nieuwbouw conform geldende  epc‐norm in het bouwbesluit    Nieuwbouw: CO2 reductie  conform convenant Aedes 

2010 gereed         2010 gereed              vanaf 2010          Vanaf 2010      Vanaf 2010   

3.1.3 Duurzaam  materiaalgebruik 

Duurzaam materiaal is  gebruikt 

Programma van  eisen gereed  vanaf 2010 

3.2.1 Voorlichting  t.a.v.  energieverbruik  van de woning 

Alle huurders zijn  geïnformeerd over de  betekenis van hun energielabel          Leveranciers zijn zich bewust  van energie en dragen beleid  mee uit 

Alle huishoudens  jaarlijks             Opgenomen in  algemene  voorwaarden  vanaf 2010 

3.2.2  Energiezuinigheid  is gestimuleerd 

Huishoudens krijgen de  mogelijkheid tot inzicht in het  individueel energieverbruik        Stimuleringsmaatregelen  duurzaamheid 

Huurders  kunnen gebruik  maken van de  website/meter  vanaf 2011    Plan beschikbaar  in 2011 

Voortgang  Bij nieuwbouwprojecten wordt zoveel als  mogelijk een vrij indeelbaar casco  gerealiseerd om een 50+ levensduur te  realiseren. Vanuit WSW‐normering  wordt gerekend met een  exploitatieperiode van 50 jaar     Afweging flexibele bouwvorm wordt bij  ieder project gemaakt. Hetzij door  flexibel/vrij indeelbaar te bouwen of  door het gebouw geschikt te maken voor  meerdere doelgroepen  Alle woningen zijn voorzien van een  definitief energielabel. Jaarlijks wordt  een kwart van het bezit gecontroleerd  op de juistheid van het toegekende label    Actieplan duurzaamheid van 2011 en  2012 heeft geleid tot een aanzienlijke  verbetering van onze woningvoorraad. In  2013 zal verduurzaming planmatig  worden uitgevoerd in combinatie met  andere werkzaamheden    In 2011 en 2012 zijn de laagfruit  woningen aangepakt. Een uitloop van de  werkzaamheden wordt uitgevoerd in  2013    Wordt aan voldaan      Wordt als uitgangspunt meegenomen in  actieplan opwaardering/verduurzaming.  Onlangs is een nieuw convenant  gesloten met een hoger ambitieniveau.  Consequenties en haalbaarheid worden  onderzocht en meegenomen in het  nieuwe ondernemingsplan  Duurzaam materiaalgebruik is integraal  opgenomen in de programma’s van  eisen. De programma’s van eisen worden  in 2013 herijkt. Hierbij wordt het aspect  “duurzaam materiaalgebruik” ook  meegenomen  Bij het uitreiken van de  huurovereenkomst wordt de huurder  geïnformeerd over het energielabel van  de desbetreffende huurwoning.  Algemene informatie is aan alle huurders  verstrekt via Zeeland Woonkrant    In 2012 is een nieuw  aanbestedingsbeleid vastgesteld aan de  hand van de ervaringen die we met een  tijdelijke regeling in 2011 opdeden.   Duurzaamheidaspecten krijgen  nadrukkelijk aandacht in de nieuwe  programma’s van eisen   Werkgroep duurzaamheid inventariseert  het aanbod van beschikbare websites  /meters. Samen met Delta wordt de  slimme meter in de woningen  aangebracht    Communicatieplan duurzaamheid en  actieplan zijn in 2011 vastgesteld    

‐ 27 ‐

Doel  3.3 R&B Wonen is  duurzaam 

KSF  3.3.1 Duurzaam  bewust werken 

Pi/norm  Eigen gebouw optimaliseren         Optimaliseren duurzaam  werken 

Norm Duurzaamheid toegepast in  nieuw kantoor      Paragraaf in elk  afdelingsplan 

Voortgang  Het nieuwe kantoor is uitgevoerd met  verschillende energiezuinige  maatregelen. Luchtwarmtepomp voor  koeling, WTW en zonnepanelen    Duurzaam werken wordt een onderdeel  van het bovenbeschreven  communicatieplan duurzaamheid  

   

 

‐ 28 ‐

6. Bieden van dienstverlening op maat  Wonen en zorg  Wij hechten grote waarde aan de beschikbaarheid en betaalbaarheid van wonen in en om complexen  met goed georganiseerde zorg en welzijnsactiviteiten. Senioren en mensen met een functiebeperking  vormen daarbij de doelgroep.    Gesprekken en bijeenkomsten met belanghouders, professionele partners, medewerkers en de  huurdersvereniging zorgden in 2011 tot het oprichten van een klus‐ en servicedienst. In 2013 hadden  we 121 huurders die hiervan lid waren. In 2012 en 2013  hebben we veel inspanningen verricht om  deze dienst verder onder de aandacht te brengen. Daarmee halen we niet de gewenste doelstelling  van 400 leden.  We hebben besloten met deze dienst te stoppen in december 2014 en in 2014 geen  nieuwe leden meer te accepteren.   

6.1 Samenwerkingspartners     R&B Wonen onderhoudt met alle zorgaanbieders contacten om betrouwbare en betaalbare  zorgconcepten aan haar klanten te kunnen aanbieden. Bij de zorginstellingen ligt het accent op het  aanbieden van passende zorg, bij ons op de huisvesting. Wij werken met de volgende zorginstellingen  samen:   SVRZ, verpleeghuiszorg voor groepswonen in Heinkenszand, ’s‐Gravenpolder, ’s‐Heerenhoek,  Lewedorp en Ovezande;   Zorggroep Ter Weel, zorgpartner en verpleeghuisplaatsen in Kruiningen en op termijn in Yerseke;  andersoortige (thuis)zorg en huismeesterfunctie in Krabbendijke;    Stichting Siloah zorgt, vanuit reformatorische achtergrond, voor mensen met een (soms  meervoudige) handicap; deconcentratie van gezinsvervangend tehuis;   Stichting GORS, verleent geïndiceerde zorg en diensten, op alle levensgebieden, aan kinderen,  adolescenten en volwassen met een verstandelijke en/of lichamelijke functiebeperking;   Stichting KIO, dagbesteding en logeerfaciliteit voor meervoudig gehandicapten, een particulier  initiatief;   Stichting Philadelphia Zorg Zeeland, ontwikkelen van wonen en begeleiding voor jongeren met een  handicap;   Allévo Thuiszorg; leveren van (geïndiceerde) thuiszorg onder meer aan huurders van diverse  woonvormen.   Stichting Zeeuwse Gronden; het bieden van wonen met zorg voor mensen met een langdurige  psychiatrische aandoening.   

6.2 Bijzondere doelgroepen    Vergunninghouders  In het kader van de taakstelling vergunninghouders hebben wij voldoende woningen beschikbaar  gesteld aan de gemeenten Borsele en Reimerswaal. Vergunninghouders zijn vrij zijn om een woning te  accepteren, maar weigeren vaak woningen in kleine kernen. Daarom halen beide gemeenten veelal  hun doelstellingen niet.     Dak‐ en thuislozen en een nieuwe kans  We onderhouden goede contacten met de Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn  Oosterschelderegio en Emergis om op passende momenten en op geschikte locaties een oplossing te  bieden voor huisvesting van cliënten.   ‐ 29 ‐

  Woonherkansen  Woon(her)kansen is een samenwerkingsproject van SMWO, Emergis, GGD, gemeenten en  woningcorporaties in de Oosterschelderegio. Als iemand op een bepaald moment de grip op het leven  kwijt raakt en de problemen lopen zo hoog op dat zelfs uit huiszetting dreigt, biedt  Woon(her)kansen een laatste kans. Gespecialiseerde hulpverleners gaan samen met cliënten aan de  slag. Zij geven een intensieve hulpverlening. Het resultaat van de gezamenlijk inspanning moet zijn dat  er geen uit huiszetting meer dreigt, eventuele overlast is weggenomen en dat de bewoner, alleen of  met beperkte hulp van anderen, weer grip heeft op zijn leven.   Op 31 december 2013 begeleidde SMWO nog vier huurders van R&B Wonen. Over 2013 verleenden  we een bijdrage aan dit project van € 13.832.          Doel  4.1 Aanbod van  aanvullende  producten en  diensten is  afgestemd op  behoefte en vraag 

4.2 Klantgerichtheid  is kerncompetentie  van R&B Wonen 

KSF  4.1.1  Keuzevrijheid  huurder 

Pi  Klantbehoeften zijn in beeld.     Uitkomsten onderzoek worden  beoordeeld en vertaald in concrete  normen en financiële gevolgen voor  onze dienstverlening    Het beleid voor mutaties en  zelfaangebrachte voorzieningen  (ZAV) wordt afgestemd op basis van  uitkomsten onderzoek    Klantoordeel over keuzevrijheid       

4.1.2 Invoeren  servicedienst  (voor huurders is  tarief gerelateerd  aan woonduur)  

Servicedienst is operationeel in 2010       Aantal betalende abonnees                      Klanttevredenheid  

4.2.1  Klantprocessen  zijn op orde en  efficiënt 

Score KWH‐huurlabel           Evaluatie en nazorg is opgenomen in  werkproces 

Norm Periodiek  marktonderzoek    Jaarlijkse  producten en  diensten catalogus     2010 beleid gereed         Tweejaarlijks  onderzoek en  beoordeling  tenminste  voldoende  Operationeel       300 in 2012 500 in  2014                    7 gemiddeld en  maximaal 10%  onvoldoende  

7,5 gemiddeld in 2010 en 2011. 7,85  in 2012 en 2013      2010 

Voortgang  Vanaf mei 2013 zijn hiervoor de  eerste enquêtes uitgezet    Is gepland voor begin 2014          ZAV‐beleid is op 16 maart 2010  vastgesteld        Vanaf mei 2013 zijn hiervoor de  eerste enquêtes uitgezet   

Werkwijze is in 2010 vastgesteld.  Vanaf 1 januari 2011 is de  servicedienst operationeel    Inmiddels hebben zich 132  abonnees aangemeld. Ondanks dat  huurders positief zijn over deze  extra dienst, kiest men er niet  massaal voor. Besluit is genomen  om hierop niet langer actief in te  zetten. Vanaf 1 januari 2014  bieden we deze dienst niet meer  aan.    In  het eerste halfjaar 2013 een  gemiddelde 7,8 waarbij geen enkel  onderdeel onvoldoende scoorde.  Eindscore KWH over de afgelopen  twee jaar is gemiddeld 7,7.  Hierdoor toekenning van het  gouden huurlabel    Vanaf 2011 worden na de  oplevering van elk project de  ervaringen van nieuwbouw en  renovatie onder de huurders  geëvalueerd   

‐ 30 ‐

Doel 

KSF  4.2.2  Klantgerichte  medewerkers en  leveranciers 

Pi  Interne klantgerichtheid in MTO       Externe klantgerichtheid: Positieve  waardering in  evaluatie (evaluatiekaart).  Leveranciers werken conform  dienstverleningsovereenkomsten     Oordeel leveranciers over presteren  R&B Wonen          Functioneringsgesprekken  

Norm Score MTO 7,0       Tenminste een  score van 7,0           Oordeel gemiddeld  7,0 en maximaal  10% onvoldoende  en eens in  beleidsperiode    90% positieve  beoordeling op  competenties 

Voortgang  In 2011 in de  medewerkerstevredenheid  onderzocht. Zie hoofdstuk 7    Is afgerond in 2013            Idem            Vanaf 2011 gebeuren de  functionerings‐ en  boordelingsgesprekken op basis  van de functieprofielen die in 2010  zijn vastgesteld 

 

   

 

‐ 31 ‐

7. Presteren naar vermogen    Financiële continuïteit  

7.1  Algemene economische situatie blijft onzeker     In 2013 zette de economische crisis zich voort al waren er enige tekenen van een licht herstel  merkbaar. De koopmarkt in het duurdere segment zit nog wel op slot. R&B Wonen vervult in deze tijd  een anti‐cyclische rol op de woningmarkt. Daarom investeren we tegen de stroom in van de  economische cyclus juist extra bij economische tegenspoed. Als alle plannen van het woonakkoord in  wet‐ en regelgeving worden vertaald, vermindert onze investeringscapaciteit in de toekomst  aanzienlijk. Daarom ontwikkelden we in het nieuwe ondernemingsplan voor de periode 2014‐2018 een  nieuw verdienmodel. In 2013 namen we met succes maatregelen om woningverkopen te stimuleren.  Hierdoor lukte het om de doelstelling van de begroting 2013 te realiseren.    

7.2  Wet‐ en regelgeving    De sector volkshuisvesting is volop in beweging. Daarom gaan we hieronder in op de belangrijkste  ontwikkelingen in de wet‐ en regelgeving.    Jaarlijkse huurverhoging  Na het regeerakkoord van het kabinet Rutte II kwam het zogenoemde woonakkoord. De  huurverhogingen in 2013 vonden als gevolg van dat akkoord inkomensafhankelijk in drie groepen  plaats:  ‐ voor huishoudinkomens met een inkomen tot € 33.614     1,5% boven inflatie;  ‐ voor huishoudens met een inkomen van € 33.614 tot € 43.000   2,0% boven inflatie;  ‐ voor huishoudens met een inkomen boven € 43.000     4,0% boven inflatie.    Nieuwe heffing voor woningcorporaties  In het regeerakkoord is een verhuurderheffing aangekondigd. Verhuurders met meer dan tien  woningen moeten met ingang van 2013 gezamenlijk jaarlijks bijdragen om de rijksbegroting sluitend te  krijgen. Het tarief loopt in de periode van 2013 tot 2017 gefaseerd op met als eindresultaat een heffing  met ingang van 2017 van (landelijk) € 1,7 miljard per jaar. Die heffing heeft ingrijpende gevolgen voor  de investeringscapaciteit van woningcorporaties. We stelden in 2013 een nieuw verdienmodel op om  onze investeringen zoveel mogelijk in stand te kunnen houden en om niet alle gevolgen van de  verhuurderheffing af te wentelen op onze huurders.    Financiering niet DAEB‐activiteiten  De Europamaatregel verplicht corporaties om onderscheid te maken tussen diensten van algemeen  economisch belang en niet‐diensten van algemeen economisch belang (DAEB versus niet‐DAEB). De  financiering van niet‐DAEB‐activiteiten kan niet meer onder borging van het Waarborgfonds Sociale  Woningbouw plaatsvinden. Dit betekent hogere rentekosten en langdurigere procedures.    

7.3  Treasurybeleid    Het treasurybeleid is gericht op het minimaliseren van financiële risico's en op het behalen van een zo  optimaal mogelijk rendement. In 2013 is de volgende langlopende lening aangegaan onder borging van  het Waarborgfonds Sociale Woningbouw:  - een fixlening van € 15 miljoen, storting 1 oktober 2013, looptijd 50 jaar, rente 3,92% rentevast.   ‐ 32 ‐

Van twee lopende leningen werd de rente herzien in verband met het aflopen van de  rentevastafspraak. In de overeenkomsten van die leningen is geregeld dat de rente om de tien jaar  wordt herzien. Omdat de rente nu historisch gezien laag staat, is met de bank een rente  overeengekomen die vast staat voor de gehele restantlooptijd van de twee leningen.    De leningenportefeuille bedraagt ultimo 2013 ruim € 173 miljoen. De gewogen gemiddelde rente is op  31 december 2013 4,17% (2012: 4,22%). De gewogen gemiddelde restantlooptijd van de gehele  portefeuille is 24,9 jaar. Vier kleinere leningen kennen nog de mogelijkheid van tussentijdse  renteaanpassing. Daarom is de gewogen gemiddelde rentevast periode 24,5 jaar.   

7.4  Renterisiconorm    De renterisiconorm houdt een maximaal toegestaan volume aan renteherziening in van de  leningportefeuille. Voor woningcorporaties is dat percentage op 15% gesteld. Het betekent dat van de  vaste schuld, verminderd met verstrekte leningen, jaarlijks (maximaal) 15% een renteherziening mag  ondergaan. Bedoeling hiervan is het vermijden van renteschokken. Met het aantrekken van de vaste  financieringsmiddelen in 2011 en 2012 is geheel geanticipeerd op af te lossen fixleningen in 2013,  2014 en 2015. Door deze risicobeheersingsmaatregel is er geen sprake meer van een overschrijding  van de renterisiconorm. 

7.5  Sturen op kasstromen    Om aan onze verplichtingen te kunnen blijven voldoen en leningen onder borging van het  Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) te kunnen blijven aantrekken is het van belang het  verloop van de kasstromen te monitoren. Wij hanteren hierbij als doelstelling: een positieve  operationele kasstroom. In de operationele kasstroom zijn opgenomen de rente‐uitgaven  en ‐inkomsten en 2% fictieve aflossing van de leningenportefeuille. Deze definitie van de operationele  kasstroom komt overeen met de definitie die het WSW voor de operationele kasstroom hanteert. 

7.6  Verbindingen, deelnemingen, effecten en garanties    R&B Wonen is verbonden aan de volgende instellingen:  1.   de Stichting Woonwagenbeheer Zuid‐West Nederland. De stichting is opgericht met als doel om:  a.  woonwagenstandplaatsen en woonwagens in eigendom te verkrijgen, te vervreemden dan wel  te belasten met (beperkte) zakelijke rechten, inclusief het verhuren van de standplaatsen en  huurwoonwagens;  b.  de haar in eigendom toebehorende woonwagenstandplaatsen en woonwagens te beheren en  een goed beleidsmatig beheer te voeren.   De stichting is eigenaar van in totaal 198 standplaatsen en 34 huurwoonwagens. Met enkele  gemeenten voert de stichting nog overleg over de overname van standplaatsen en  huurwoonwagens.  2.  de Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij Zeeland B.V. Deze besloten vennootschap,  waarvan Stichting R&B Wonen alle aandelen in bezit heeft, participeert voor 50% in de  vennootschap onder firma “Oostgaarde”.   3.  het Wooninvesteringsfonds (WIF). De participatie aan het WIF bedraagt € 1.000.000. In 2011  stemden we in met een renteconversie. Om de financiële situatie van het WIF te verbeteren,  werd met ingang van 2012 de vaste rente van 4½% omgezet in een vaste rente van 2¼%, aan te  vullen met variabele rente die afhankelijk is van het exploitatieresultaat van het WIF. Het WIF  verkeert financieel in zwaar weer en kan voorlopig de rente over 2012 en 2013 niet betalen. In  onze jaarrekening hebben we alleen de vaste rente van 2¼% als invorderbaar opgenomen. 

‐ 33 ‐

4.  de Stichting WoonEnergie. De participatie in die stichting bedraagt € 2.465,38. Deze stichting is in  2002 speciaal voor huurders opgericht door ruim 100 woningcorporaties. De stichting behartigt  de belangen woningcorporaties en van haar huurders met scherpe tarieven, uitstekende service  en goede voorwaarden.     Overigens is er geen sprake van verbindingen, deelnemingen in groepsmaatschappijen of overige  deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend.     R&B Wonen heeft geen effecten, zoals beleggingen op lange termijn en kapitaalbelangen (aandelen of  certificaten van aandelen) in andere rechtspersonen, niet zijnde deelnemingen.    R&B Wonen heeft geen leningen en/of garanties verstrekt aan personeel en/of directie.   

7.7  CFV en WSW  Oordeel Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV)  Vanaf 2013 geeft het CFV geen continuïteitsoordeel en geen 2013 solvabiliteitsoordeel meer af. In  2013 is voor het laatst Corporatie in Perspectief verschenen. Het CFV toetste op basis van de  Prospectieve informatie (dPi) 2013‐2017 of de begrote activiteiten reëel zijn ten opzichte van de voor  onze corporatie vastgestelde boven‐ en ondergrens. Het CFV begroot ons volkshuisvestelijk vermogen  ultimo 2015 op 21,8% en ultimo 2017 op 23,4% van het balanstotaal. De verslechtering ten opzichte  van de uitkomsten in het jaarverslag 2012 zijn nagenoeg geheel te wijten aan het inrekenen van de  verhuurderheffing en de saneringsheffing.   Faciliteringsvolume WSW  R&B Wonen heeft voldoende liquiditeiten en borgingsruimte om de financiering van de lopende  projecten te realiseren. Het WSW heeft in haar uitslagbrief beoordeling kredietwaardigheid, gedateerd  29 oktober 2013, aangegeven, dat op basis van de ingediende prognoses over de periode 2013 tot en  met 2015 R&B Wonen voldoet aan de eisen van kredietwaardigheid. Op basis hiervan kan R&B Wonen  gebruik maken van de faciliteiten van het Waarborgfonds, indien zij aan de voorwaarden voor borging  voldoet.    Het vrijgegeven faciliteringsvolume van € 43,5 miljoen voor de periode 2013 tot en met 2015 is  gebaseerd op de financieringsbehoefte voor investeringen en herfinanciering tot en met 2015.   Na aftrek van claims (€ 8,5 miljoen) en de in 2013 gestorte geldlening (€ 15 miljoen) resteert er eind  2013 nog een faciliteringsvolume van € 20 miljoen.  

7.8  Maatschappelijk verantwoord ondernemen    Vanaf 2012 levert R&B Wonen jaarlijks een bijdrage aan het Zeeuws Klimaat Fonds. Deze stichting  heeft als doelstelling een bijdrage te leveren aan een duurzame energiehuishouding in Zeeland. Door  het Zeeuws Klimaat Fonds is de uitstoot van Co2 van onze organisatie in beeld gebracht waarmee we in  vergelijking met ander bedrijven goed scoren. Naast deze bewustwording organiseert zij Co2  compensatie voor bedrijven. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan projecten die het  energieverbruik beperken, duurzaam energie opwekken of Co2 vastleggen. Onze bijdrage aan het  fonds over 2013 bedroeg € 1.000.   

‐ 34 ‐

7.9  Niet uit de balans blijkende verplichtingen    Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)  WSW‐deelnemers hebben naar het WSW een zogeheten obligoverplichting. Deze verplichting is  voorwaardelijk. Zolang het risicovermogen van het WSW voldoende is om eventuele  betalingsverplichtingen van WSW‐deelnemers over te nemen, wordt geen beroep gedaan op deze  obligoverplichting. Het WSW heeft door actieve en nauwkeurige risicomonitoring tot op heden  voorkomen dat er aanspraak op haar vermogen of op de obligoverplichting is gedaan.    De hoogte van het obligotarief is vastgesteld op 3,85%. De grondslag, waarover het obligotarief wordt  berekend, is het schuldrestant van de geborgde lening. De obligoverplichting bedraagt in 2013: 3,85%  van € 173.511.442 = € 6.680.190.     Leaseverplichting  Aan de directeur‐bestuurder is een dienstauto ter beschikking gesteld. Hiervoor hebben we een  leasecontract afgesloten voor 48 maanden. Het leasecontract is ingegaan per 1 december 2011.    Elke maand wordt een bedrag van € 823,86 exclusief BTW betaald. Het contract loopt per 31  december 2013 nog 23 maanden. De resterende leaseverplichting bedraagt € 18.948,78 exclusief BTW.    De dekkingsgraad van het pensioenfonds (SPW)  Conform de CAO Woondiensten is R&B Wonen lid van de Stichting Pensioenfonds Woningbouw (SPW).  De dekkingsgraad van SPW geeft aan in welke mate het pensioenfonds in staat is om aan zijn  (toekomstige) verplichtingen te voldoen. Voor pensioenfondsen in Nederland geldt een minimale  dekkingsgraad van 105%. SPW voldoet daar ruimschoots aan. In december 2013 was de dekkingsgraad  van SPW 114%.    Doel  5.1 Een gezonde  financiële positie 

KSF  5.1.1 Voldoende  rentabiliteit  

Pi/norm Verhouding tussen financieel en  maatschappelijk rendement 

5.1.2 Voldoende  liquiditeit 

WSW norm is ondergrens   Korte termijn verplichting/  beschikbare middelen 

5.1.3 Voldoende  solvabiliteit 

Gemiddeld over looptijd beleidsplan  A‐status    Verhouding tussen eigen en vreemd  vermogen  Integraal  risicomanagement is ingevoerd 

5.1.4 Risico’s zijn in  beeld en beheerst 

5.2  Investeringskader is  transparant 

 

5.2.1 Er is een duidelijk  toetsbaar  investeringsbeleid  5.2.2  Investeringsruimte  wordt jaarlijks  vastgesteld 

Zie hoofdstuk 9 met onze financiële  randvoorwaarden in het  ondernemingsplan  Bij voldoende eigen vermogen in  relatie tot onze risico’s zetten wij ons  positief exploitatieresultaat in voor  investeringen in de categorieën van  het WSW 

Norm Conform tabel in  hoofdstuk 9 van  ondernemingsplan  WSW norm   R&B kan altijd aan haar  verplichtingen op korte  termijn voldoen  Aan de voorwaarden van  het CFV wordt voldaan    Voldoet aan de criteria  van het CFV  Jaarlijks

Kader is opgesteld  

Investeringsruimte is  vastgesteld 

Voortgang Wordt toegepast

Wordt toegepast   Wordt aan voldaan 

Wordt aan voldaan     Wordt aan voldaan  Is een vast  onderdeel in elke  business case en  wordt periodiek in  het MT besproken  Wordt toegepast   Wordt toegepast  

 

‐ 35 ‐

8. Participatie en maatschappelijk bestuur  Het betrekken van huurders bij beleid en beheer  De woonconsulenten van de afdeling wonen gaan vaker actief naar de bewoners toe. Direct na  oplevering van een nieuwbouwcomplex heeft dat veel toegevoegde waarde om het nieuwe  woningbezit te leren kennen en om onze klanten adequaat te informeren. Het effect van deze  bezoeken is dat we de klanten beter leren kennen. Het werkt ook preventief bij het voorkomen van  overlastsituaties. 

8.1  Huurdersvereniging    R&B Wonen betrekt de huurders actief bij het beleid en beheer. De Huurders Vereniging Reimerswaal  en Borsele (HVRB) is de gesprekspartner op het terrein van het algemeen beleid. Met de HVRB  overleggen we minstens vier keer per jaar. We voldoen daarbij aan de kaders van de Overlegwet  Huurders Verhuurders en de samenwerkingsovereenkomst met de HVRB. Tijdens de bijeenkomsten in  2013 zijn de volgende punten behandeld:   planning nieuwbouwprojecten;    gevolgen regeerakkoord   sloop en groot onderhoud in 2013;    huurprijsbeleid 2013‐2014;    terugblik op de huurverhogingsronde;   beleid omtrent huurgewenning;    voorstellen aanpassingen Sociaal Plan;   proces van het ondernemingsplan 2014‐2018;   presentatie ondernemingsplan bij excursie Bruynzeel Keukens;   jaarverslag en jaarrekening 2012;   begroting 2014    Over specifieke thema’s overlegt R&B Wonen met de bewoners die betrokken zijn bij het thema, zoals  bij groot onderhoud, sloop e.d. Daarbij worden de bewoners zo volledig mogelijk geïnformeerd over  de plannen, zowel over de technische en organisatorische aspecten als over de keuzemogelijkheden  die aan de orde zijn. Voor zover dat past binnen het beleid betrekt R&B Wonen de inbreng van de  bewoners in haar besluitvorming.   

8.2  Woonplatform    Om de maatschappelijke verankering inhoud te geven raadplegen we regelmatig het woonplatform.  Dit woonplatform bestaat uit 12 leden, die actief zijn in diverse maatschappelijke organisaties zoals  onderwijs, vitaal platteland, politie, jongeren, ouderen, consumentenorganisatie voor zorgvragers,  cultuur, vervoer en ondernemersvereniging. Het woonplatform heeft een onafhankelijk voorzitter.   Het woonplatform adviseert over onze opgaven in het werkgebied. De directie legt aan het platform  maatschappelijke verantwoording af over het gevoerde beleid.   In 2013 behandelde het woonplatform de volgende onderwerpen:      

Presentatie visitatierapport;  Gevolgen regeerakkoord;  Input nieuw ondernemingsplan;  Begroting 2014;  Presentatie ondernemingsplan 2014‐2018; 

‐ 36 ‐

   

8.3  Seniorenraden    In 2013 vond overleg plaats met enkele seniorenraden uit beide gemeenten. Zij worden actief  betrokken bij het vaststellen van plattegronden en andere specifiek woon‐ en omgevingsfactoren in  nieuwbouwcomplexen voor senioren.    Doel  6.1 Huurders en  belanghouders zijn  betrokken en hebben een  plaats in beleidsvorming en  handelen  

6.2 We handelen volgens  principes van goed  ondernemingsbestuur en  toezicht  

KSF 6.1.1 Betrokken  huurders 

Pi/norm De overlegwet en de  samenwerkingsovereenkomst met de  huurdersvereniging in het werkgebied  zijn bepalend voor de wijze waarop de  huurders worden betrokken    Huurders zijn betrokken bij analyseren  van het wonen en leven in hun kern en  participatiebehoefte is onderzocht   

Norm Afspraken  nagekomen          Alle kernen in 2014  bezocht   

6.1.2 Betrokken  belanghouders 

Een woonplatform waarin  belanghouders zijn vertegenwoordigd    Belanghouders zijn bezocht over  voortgang ondernemingsplan en  voeding jaarplannen en  prestatieafspraken  Uiterlijk 2014 en elke 4 jaar vindt een  volgend visitatieonderzoek plaats      Governancecode 

Continueren     Minstens 2 keer  per jaar elke  belanghouder voor  2014   Uiterlijk 2014        Governancecode is  gehanteerd 

6.2.1. Voldoet  aan de  governancecode 

Voortgang  Wordt aan voldaan           Met ingang van 2010  bezoeken onze  woonconsulenten  maandelijks de  verschillende kernen in  hun regio  Wordt aan voldaan     Wordt ruimschoots aan  voldaan    In 2012 is de visitatie  met goed gevolg  afgerond    Wordt aan voldaan 

   

 

‐ 37 ‐

9. R&B opereert ondernemend, professioneel en betrouwbaar  De organisatie 

9.1  Personeel  Personele mutaties  In 2013 vonden de volgende personele mutaties plaats:    Uit dienst                M.i.v.    fte   Iris de Vries, manager BBO            31‐05‐2013  0,89   Patricia van de Parel, baliemedewerkster        31‐12‐2013   0,44   Diana Moison, (woonservice) medewerker de Vliedberg    31‐12‐2013  0,49   Dennis Raadtgever, planmatig opzichter        31‐12‐2013  1,00    In dienst                M.i.v.    fte   Marjon Kouijzer, baliemedewerkster (tijdelijk)      01‐08‐2013  1,00    Doorstroom   Niet van toepassing    Bijzonderheden   Vanaf het vertrek van de manager BBO vindt de aansturing van de afdeling BBO rechtstreeks plaats  door de directeur‐bestuurder.    1 medewerker bij de afdeling Financiën en control heeft levensloopverlof opgenomen.   1 medewerker is tijdelijk in dienst in verband met vervanging van een langdurig zieke collega.      Personeelsformatie 31‐12‐13  Totaal  Mannen  Vrouwen  Aantal medewerkers  41  25  16  Aantal in fulltime dienst  32  24    8  Aantal in deeltijd dienst    9     1    8  Personele formatie in fte  39,5  24,9  14,6  Instroom    1    0    1  Doorstroom    0    0    0  Uitstroom    4    1   3    Eind 2013 is het aantal fte’s ten opzichte van eind 2012 gedaald met 2 fte. Niet alle vrijgekomen  functies zijn opnieuw ingevuld.  Van de 41 medewerkers hebben er 38 een aanstelling voor onbepaalde tijd en drie een tijdelijke  arbeidsovereenkomst.                      ‐ 38 ‐

Organigram op 31 december 2013 (tussen haakjes de aantallen uitgedrukt in fte’s)  directeur‐bestuurder (1) Peter Bevers 

Manager Financiën &  Control (1)

Manager Wonen (1)

Manager  Vastgoedont‐ wikkeling en ‐beheer (1) 

Dick Koomen

Erik Dutour Geerling

Reinier de Jonge

Beleids‐ en  bestuursondersteuning         

1 coördinator financiële  administratie (1)

1 teamleider wonen (1)

2 projectmanagers (2)

2 management assistenten   (1,75)

1 medewerker planning &  control (1)

4 baliemedewerkers (2,56)

3 projectleiders (3)

1 woningmarkt consultant  (0,94)

1 medewerker  grootboekadministratie (1)

2 opzichters mutaties en  reparatieverzoeken (2)

1 projectleider planmatig  onderhoud (1)

1 communicatie  medewerker (0,67)

1 medewerker crediteuren  (1)

3 woonconsulenten (3)

1 senior planmatig  opzichter (1)

1 juridisch  beleidsmedewerker (1)

1 medewerker financiën &  control (1)

1 coördinator woonservice  medewerkers (1)

3 planmatig opzichters (3)

1 hrm‐adviseur ‐ ict (0,78)

5 woonservice  medewerkers (5)

1 medewerker vastgoed  ontwikkeling en ‐ beheer  (1)

 

 

Ziekteverzuim    Ziekteverzuim  2013  2012  2011  2010  2009  Ziekteverzuimpercentage  4,57%  1,60%  3,44%  3,44%  3,27%  Meldingsfrequentie  1,16  0,87  0,73  0,88  1,10  Aantal verzuimdagen  668  170  342  315  434  Gemiddelde verzuimduur  12,8  3,96  9  8,29  8,04    2013 laat een stijging zien van het ziekteverzuimpercentage. De oorzaak ligt in het langdurige verzuim  van enkele collega’s. Het ziekteverzuimpercentage is nu opgebouwd uit 0,70 voor kort verzuim en 0,44  voor middenlang verzuim. Het lange verzuim is 3,33% . Totaal komt het ziekteverzuim dan op 4,57%.   Het aantal verzuimdagen 668 :  52 meldingen komt neer op een gemiddelde verzuimduur van 12,8.   

‐ 39 ‐

Opleidingen  Vastgoedontwikkeling‐ en  beheer  Master City Development  Leergang  projectmanagement  HBO bachelor  Bedrijfskunde  En technische  bedrijfskunde  Werking  brandmeldcentrale 

Financiën & Control 

Wonen 

Beleid‐ en  bestuursondersteuning  Managementtraining  Managementtraining Masterclass leiderschap  en management  Pakketkennis BIS  Pakketkennis BIS  Masterclass  financieel  onderhoud en huur  Maatschappelijk  Ondernemen  Pakketkennis BIS  Sociaal juridisch  ADP trainingen  medewerker  rapportage en analyse  onderhoud

Basiscursus  loonadministratie 

Werking  brandmeldcentrale 

Leergang loopbaanadvies  en coaching  Huurrecht bij  herstructurering 

 

Keurmeester  elektrische  arbeidsmiddelen  Huurincasso 

Opzichter planmatig  onderhoud  Pakketkennis BIS  Onderhoud   

 

Cursus  driepartijenovereenkomst  

Managementtraining en  mediation 

Masterclass  Maatschappelijk  ondernemen en  Klant en omgeving  Managementtraining  Managementtraining  Managementtraining en  en mediation  en mediation  mediation 

 

 

Leergang Krimp 

 

 

 

Leergang Krimp    Strategie, innovatie en  governance 

   Bedrijfshulpverleners volgden de jaarlijkse BHV cursus en voor alle medewerkers was er een  opfriscursus voor de AED.   Om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in verschillende disciplines en om deze te kunnen  toepassen volgden de medewerkers vakinhoudelijke trainingen.    

9.2  De ondernemingsraad (OR)    De OR bestaat eind 2013 uit:  Ankie Capello                  voorzitter  Nico van Vlimmeren      secretaris  Jankees Hoogesteger     lid  Pieter de Graaf                lid, tevens plaatsvervangend voorzitter  Marian Schuijs                 lid     Judith Danckaert voert de secretariële ondersteuning van de ondernemingsraad uit.    

‐ 40 ‐

Onderwerpen waar de OR in 2013 mee ingestemd heeft zijn:  ‐  het beleid Werving en selectie en de procesplaat  ‐ opleidingsbeleid en plan  ‐ verplichte vrije dagen voor 2014  ‐ aanpak uitvoering risico‐inventarisatie en –evaluatie  ‐ evaluatie protocol gebruik GPS systeem  De OR heeft een positief advies uitgebracht op het nieuwe ondernemingsplan.   In 2013 heeft de OR haar reglement aangepast.    Jaarlijks vindt diverse malen overleg plaats tussen de OR en de directeur‐bestuurder. Daarnaast vindt  een maal per jaar overleg plaats met de OR en het voltallige MT en een maal per jaar met een  afvaardiging van de Raad van Commissarissen. De OR  neemt ook deel aan het Zeeuws OR platform  overleg.   

9.3  Personeelsbijeenkomsten     Elk kwartaal organiseert de directie een bijeenkomst voor alle medewerkers. Dit kan zijn in de vorm  van een bijeenkomst voor het voltallige personeel of lunchbijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten  wordt verslag gedaan over ontwikkelingen binnen de onderneming. Ook komen er thematische zaken  aan de orde met als vast onderdeel HRM‐ontwikkelingen. Tijdens de bijeenkomsten is er ook volop  gelegenheid om aan de directie vragen te stellen over allerlei ontwikkelingen.   

9.4  De Personeelsvereniging  Het bestuur van de personeelsvereniging van R&B Wonen bestaat uit: Saskia Ridderhof, Henk van Liere  en Heleen Lindenberg. In 2013 organiseerde de vereniging een tweetal uitjes, te weten naar Baarle  Nassau en naar ’s‐Hertogenbosch. Beide programma’s bestonden uit diverse activiteiten.   

9.5  Organisatieontwikkeling    Medewerkerbetrokkenheid  In 2011 is de medewerkerbetrokkenheid gemeten door middel van een medewerkeronderzoek. In een  dienstverlenende organisatie zijn het de medewerkers die in grote mate het succes bepalen.  Gemotiveerde medewerkers die goed samenwerken zijn belangrijk voor de kwaliteit van de  dienstverlening aan en de uitstraling naar klanten. Uit dit onderzoek zijn per afdeling een aantal  verbeterpunten en trotspunten opgepakt door de medewerkers. De trotspunten zijn gepresenteerd  tijdens een personeelsbijeenkomst. De verbeterpunten zijn opgepakt en verder uitgewerkt.    Procesbeschrijvingen  Door het implementeren van de beschreven hoofdprocessen werkte R&B Wonen in 2013 verder aan  een doeltreffende en doelmatige organisatie. Er is gewerkt aan de verbeterpunten en de risico’s die in  beeld zijn gebracht. Dit past in de lerende organisatie die R&B Wonen is. Het beschrijven van  processen werd hierbij als instrument ingezet om de verdere ontwikkeling naar een professionele  organisatie te ondersteunen. Ook is in 2013 er een procesbeschrijving vastgesteld voor het Werving &  Selectieproces.        ‐ 41 ‐

Communicatie  Communicatie is een sleutelvaardigheid voor alle medewerkers. In 2013 besteedde R&B Wonen  specifiek aandacht aan social media. We zijn nu ook te vinden op facebook, twitter en linked‐in en we  proberen bewoners te stimuleren om onze social media te volgen, zodat medewerkers steeds meer  online met de klant kunnen communiceren.    Strategisch Voorraad Beleid(SVB)  Het nieuwe SVB sluit aan bij ons ondernemingsplan 2010 – 2014 en vormt een basis voor het nieuwe  ondernemingsplan. In dat ondernemingsplan staan onze ambities. Het nieuwe SVB vertaalt die  ambities door naar ons woningbezit.  Om de woningvoorraad in de toekomst op de wensen van de verschillende doelgroepen af te  stemmen, is het zaak om aan de kwaliteitsvraag te blijven voldoen.  Doel is het vertalen van marktontwikkelingen, het ondernemingsplan en mogelijke toekomstige  politieke en maatschappelijke ontwikkelingen naar een doelportefeuille die aansluit bij de toekomstige  vraag. Door de huidige portefeuille te vergelijken met de doelportefeuille ontstaat een beeld van de  opgave voor R&B Wonen.     Het aanpassen van het SVB heeft geleid tot besluitvorming over te slopen, te verkopen, nieuw te  bouwen en te transformeren woningen. Ook zaken zoals huurbeleid, doelgroepenbeleid,  kwaliteitsbeleid en energiebeleid komen bij elkaar in het SVB. De onderhoudsbegrotingen worden  afgeleid van het SVB. Door vanuit verschillende invalshoeken te werken, is een beleid tot stand  gekomen waarbij alle processen van een woningcorporatie worden meegenomen. Hierbij is een  vertaalslag gemaakt naar de dagelijkse praktijk van R&B Wonen. Het resultaat is een solide SVB  waarmee R&B Wonen voor de toekomst gesteld staat. In 2013 is een nieuw overzicht van streefhuren  samengesteld. We onderzochten of die nieuwe streefhuren konden worden berekend door een mix  toe te passen van de WOZ‐waarde van de desbetreffende woning en de uitkomsten van het  woningwaarderingssysteem. Dit wordt in 2013 geïmplementeerd.    Informatie en communicatie technologie (ICT)  In het ondernemingsplan 2010‐2014 zijn heldere keuzes gemaakt over onze informatievoorziening. ICT  wordt als instrument ingezet om de verdere ontwikkeling naar een professionele organisatie te  ondersteunen. In 2012 maakten we een plan van aanpak voor ICT oplossingen om de gegevens die  nodig zijn voor het SVB op een eenduidige wijze te ontsluiten. Deze ICT oplossing is in 2013  geïmplementeerd en in gebruik genomen.  In 2012 inventariseerden we onze e ICT‐infrastructuur, het beheerproces, de software en de hardware.  Dit resulteerde in een ICT‐rapportage. Deze rapportage geeft een start en een plan van aanpak om ICT  binnen R&B Wonen te verbeteren. In 2012 startte de uitvoering van het plan van aanpak. Die acties  liepen door in 2013. Ook is een start gemaakt met het licentiebeheer.  Naar aanleiding van een experiment met de inzet van laptops en tablets concludeerden we dat het  gebruik hiervan een duidelijke meerwaarde oplevert voor een duurzame en efficiënte bedrijfsvoering.   Er wordt steeds meer papierloos en plaatsonafhankelijk gewerkt. In 2013 is in overleg met de  ondernemingsraad besloten om aan alle medewerkers een tablet ter beschikking te stellen. Hierbij  maakten we gebruik van de ruimte in de werkkostenregeling.   

9.6 Jaarthema “Risicomanagement”    Ons thema voor 2013 was “Risicomanagement”, een belangrijk thema voor nu en in de toekomst. Het  gehele personeel werd betrokken bij een kick‐off die voornamelijk in het reken van bewustwording  stond. Een interne werkgroep met daarin vertegenwoordigers van alle afdelingen inventariseerde aan  de hand van het nieuwe ondernemingsplan de risico’s en benoemde de beheersingsmaatregelen. Dat  zijn voornamelijk onze strategische risico’s.   ‐ 42 ‐

In 2014 zal de werkgroep blijven bestaan om de tactische en operationele risico’s te inventariseren aan  de hand van de afdelingsplannen.  

9.7  Duurzaamheid    Overzicht EPA‐labels  Het EPA‐label voor woningen is te vergelijken met het energielabel voor auto's en witgoed. Het label  loopt van A tot en met G. Een woning met het A‐label is het energiezuinigst en met het G‐label het  minst zuinig. Vanaf 1 januari 2009 moeten woningcorporaties bij verhuur van een woning een  energielabel overhandigen aan de huurder.     Overzicht EPA‐labels van het woningbezit van R&B Wonen:    Overzicht EPA‐labels      1 januari 2013    31 december 2013  Label  Energie‐index  Aantal  %  Aantal  %  A   0,71 ‐ 1,05          408   9,68%    431  10,28% B   1,06 ‐ 1,30          329   7,81%    389  9,28% C   1,31 ‐ 1,60       1.521   36,09% 1.632  38,91% D   1,61 ‐ 2,00       1.319   31,29% 1.169  27,87% E   2,01 ‐ 2,40          441   10,46%    391  9,32% F   2,41 ‐ 2,90          185  4,39%    172  4,10% G   >= 2,91            12   0,28%     10  0,24% Totaal:         4.215    100%  4.194   100%    Van de recente nieuwbouw zijn 61 woningen niet gelabeld. Die woningen zijn op grond van hun  bouwjaar en energieprestatiecoëfficiënt ingedeeld bij de A‐labels. Er zijn 62 woningen uit  sloopcomplexen niet gelabeld, deze zijn ingedeeld bij de E‐labels.  De gemiddelde energie‐index van het totale woningbezit kwam op 1 januari 2013 uit op 1,60 en op  31 december 2013 op 1,56.  Doel  7.1 Organisatie is  toegerust om  externe opgaven  te behalen 

KSF  7.1.1 Voldoende  en deskundige  medewerkers 

Pi  Opleidings‐ en ontwikkelingsplan     Generiek opleidingsbudget         Specifiek ontwikkelingsbudget om  de organisatie verder te  professionaliseren    Formatieplan 

Norm Jaarlijks       Max 6 % loonsom  Inzet op basis van  een opleidingsplan    Jaarlijks         In 2010 

7.1.2 Tijdige en  betrouwbare  (management)‐ info 

Operationele managementinfo  dagelijks online      Informatie op MT en  bestuursniveau maandelijks  geaggregeerd    Kwartaalrapportage voor raad van  commissarissen op hoofdlijnen 

Beschikbaar 2010       Sturingsgetallen  maandelijks bekend  en beschikbaar    Afwijking maximaal  5% tussen begroting  en jaarrekening   

Voortgang  Opleidingsplan wordt  voorafgaand aan de begroting  vastgesteld    Is geregeld, te weten 4% regulier  budget en 2% persoonsgebonden  budget (CAO)    Hiervoor wordt jaarlijks een  budget geraamd      Is in 2010 vastgesteld, jaarlijks  vindt actualisatie plaats  Kwartaal en maandrapportage  beschikbaar voor alle  medewerkers op centrale schijf    Format voor maandrapportages is  maandelijks beschikbaar      Is gerealiseerd   

‐ 43 ‐

Doel  7.2 Organisatie  werkt  doeltreffend en  doelmatig 

    7.3  Medewerkers  voelen zich  gemotiveerd en  betrokken 

7.4  Communicatie is  een  kernkwaliteit 

KSF  7.2.1 Sluitende  P&C cyclus  7.2.2 Beleid is  vastgesteld en  gecommuniceerd  (PDCA) 

Pi  Planning‐ en controlcyclus  beschreven en gehanteerd  Beleid standaard geïnventariseerd,  geactualiseerd, gecommuniceerd  en  geëvalueerd  

Norm Vanaf 2010

7.2.3 Processen  zijn met draagvlak  van medewerkers  vastgesteld en  gecommuniceerd 

Beschreven processen en  communicatie daarover     

Geïnventariseerd in  2009, geactualiseerd/  beschreven in 2010,  jaarlijkse audit vanaf  2011 

7.2.4 Organisatie  werkt efficiënt  7.3.1  Gemotiveerde  medewerkers 

Beheerkosten per woning

7.3.2  Medewerkers‐ betrokkenheid 

Medewerkersbetrokkenheid in  MTO         Oordeel over  arbeidsomstandigheden, beloning,  collegialiteit, leiderschap en  leidinggeven in MTO  Communicatieplan intern en extern       Kerncompetenties geformuleerd  en getraind    Regeltaken en ketenoriëntatie is  gestimuleerd 

Lager dan de norm in  2009  > 90% komt in  aanmerking voor  generieke bijzondere  beloning    Maximaal 2%      Verzuimfrequentie  (gemiddeld)  maximaal twee keer  per jaar  Tenminste positief         Tweejaarlijkse meting  gemiddeld 7,0 en  maximaal 10%  onvoldoende  Beschikbaar 2010 en  jaarlijks  geactualiseerd    Benoemd en  uitgewerkt in 2010    Projectplan in 2010  opgesteld en  geïmplementeerd 

7.4.1 Goede  communicatie op  alle niveaus  (intern en extern) 

Aantal dat in aanmerking komt  voor generieke bijzondere beloning      Ziekteverzuim, exclusief  zwangerschap en langdurig  ziekteverzuim 

Permanent

Voortgang  Is beschikbaar, maar wordt verder  geoptimaliseerd  Vastgesteld beleid wordt  gecommuniceerd via intranet.  Versiebeleid is ingevoerd.  Moment van evaluatie wordt  bepaald  Hoofdprocessen zijn gedefinieerd.   Huuropzegging en bepalen  huurprijs   Klachtenafhandeling   Planmatig onderhoud  Zijn in 2011 beschreven.  Werving en Selectie is in 2013  beschreven.  Wordt aan voldaan  Is aan voldaan in 2011         Ziekteverzuim bedroeg in 2013  4,57%.    De verzuimfrequentie bedroeg in  2013 1.16. 

Medewerkersbetrokkenheid  e e onderzoek uitgevoerd 3  en 4   kwartaal 2011. Actieplannen  worden uitgewerkt    Score: 7,9  Respons ruim 90% 

Organisatiebreed marketingplan  opgesteld      Specifiek communicatieplan voor  onderhoudsprojecten geschreven    Kerncompetenties zijn in 2010  geformuleerd en vastgelegd in  nieuwe functieprofielen 

   

 

‐ 44 ‐

10.  Bestuur en toezicht     Governance 

10.1 Governancecode  Inleiding  Wij vinden een deugdelijk ondernemingsbestuur essentieel. Het integer en transparant handelen van  het bestuur, een goed toezicht op het ondernemingsbestuur en het afleggen van verantwoording over  het uitgevoerde toezicht zijn daarvoor vereisten.    Wij onderschrijven de beginselen van de Aedescode en de Governancecode Woningcorporaties  (hierna: code). De code is uitgangspunt geweest bij het inrichten van de bestuurlijke organisatie.  Hieronder staan de hoofdlijnen van de corporate governancestructuur.    Wij hebben de corporate governanceprincipes opgenomen in afzonderlijke documenten, waaronder:  ‐  het reglement raad van commissarissen;  ‐  de profielschets van de raad van commissarissen;  ‐  de klokkenluidersregeling;  ‐  de integriteitscode.     Die reglementen voldoen aan de Governancecode Woningcorporaties. Zij zijn geplaatst op de website  van de stichting.    Naleving   De code gaat uit van het principe “pas toe of leg uit”. Op enkele uitzonderingen na hebben wij alle  principes en uitwerkingen uit de code nageleefd. Om onderstaande redenen is alleen afgeweken van  de volgende bepalingen:    II.2.1 Benoeming bestuurders voor maximaal 4 jaar  De huidige bestuurder is vanaf 1 augustus 2008 voor onbepaalde tijd aangesteld. R&B Wonen  hecht groot belang aan continuïteit binnen het bestuur en heeft daarom deze bepaling niet  overgenomen.   

10.2 Verslag van het bestuur  Taak en werkwijze  Het bestuur heeft de volgende taken:  a. het besturen van de corporatie;  b. verantwoordelijkheid dragen voor het beleid en voor het realiseren van de doelstellingen. Die  verantwoordelijkheid spitst zich toe op de volkshuisvestelijke en maatschappelijke  doelstellingen van de corporatie. Het bestuur weegt daarin ook de belangen van de  betrokkenen van de corporatie mee;  c. verantwoording afleggen aan de raad van commissarissen;  d. tijdig aan de raad van commissarissen alle informatie geven die nodig is voor het uitoefenen  van de taak van de raad van commissarissen;  e. het naleven van alle relevante wet‐ en regelgeving;  f. het beheersen van de risico’s die de corporatie loopt, daarover rapporteren aan de raad van  commissarissen en de interne risicobeheersings‐ en controlesystemen aan de raad van  commissarissen meedelen.  ‐ 45 ‐

Leden van het bestuur  De heer dr. P.J.J.M. Bevers MPM is voor onbepaalde tijd benoemd tot directeur‐bestuurder.    Tegenstrijdige belangen  R&B Wonen wil elke vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen de corporatie en het bestuur  vermijden. In 2013 is geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen zoals bedoeld in de code.    R&B Wonen heeft een remuneratiecommissie die de bestuurder beoordeelt en zijn beloning vaststelt.  De directeur‐bestuurder heeft een vaste beloning overeenkomstig de Sectorbrede Beloningscode  Bestuurders Woningcorporaties. Het honorarium dat in 2013 aan de directeur‐bestuurder is  uitbetaald, is opgenomen in het verslag van de raad van commissarissen. Het jaarverslag, inclusief het  verslag van de commissarissen, is op de website van R&B Wonen gepubliceerd.   Beleidsdoelstellingen en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap  R&B Wonen wil goede huisvesting bieden voor groepen die daar niet zelfstandig in kunnen voorzien.  Wettelijke regelingen, zoals het Besluit beheer sociale‐huursector (BBSH), vormen de basis voor het  handelen van R&B Wonen: ondernemerschap met een bijzondere maatschappelijke  verantwoordelijkheid. Het maatschappelijk verantwoord ondernemen is vertaald in het  ondernemingsplan. R&B Wonen zet zich in om optimale volkshuisvestelijke prestaties te leveren.   Dat komt tot uitdrukking in de behaalde resultaten en de onrendabele investeringen op de volgende  werkgebieden:  – bevorderen van slaagkansen en keuzemogelijkheden van kwetsbare groepen;  – bevorderen van voldoende betaalbare huurwoningen met daarbij passende kwaliteit;  – bevorderen van passend kunnen wonen van bijzondere groepen;  – versterken van de samenhang tussen woon‐ en zorgdiensten;  – bevorderen van een goede afstemming op de woonwensen van bewoners;  – verbeteren en behouden van leefbaarheid;  – milieubewust bouwen, verbouwen en onderhouden;  – participatie van bewoners;  – bevorderen van interactieve beleidsvorming met belangenhouders;  – transparante verantwoording.  Belanghebbenden en maatschappelijke verantwoording  R&B Wonen heeft als maatschappelijk ondernemer andere maatschappelijke organisaties nodig om  de bredere doelstellingen te verwezenlijken. Naar gelang die doelstellingen breder worden en er meer  maatschappelijke vraagstukken komen, ontstaan er meer samenwerkingsverbanden. De bestaande  samenwerkingsverbanden zijn in 2013 voortgezet. Met de volgende partners heeft R&B Wonen  periodiek horizontaal overleg gevoerd:   – de gemeenten Borsele en Reimerswaal;  – zorginstellingen (SVRZ, Ter Weel, Gors, SILOAH, Philadelphia, KIO en Allévo);  – Stichting Maatschappelijk Werk Oosterschelderegio, Emergis, Leger des Heils en GGD.    Daarnaast vond regelmatig overleg plaats met:  – de huurdersvereniging Reimerswaal/Borsele;  – het woonplatform;  – de brancheorganisatie Aedes;  – de collega‐woningcorporaties in Zeeland.     

‐ 46 ‐

10.3 Interne beheersings‐ en controlesystemen/risicobeheersing    R&B Wonen loopt bij haar bedrijfsvoering diverse risico’s, die beheerst dienen te worden. Deze  beheersing is onderdeel van het organisatiebrede risicomanagement. In 2013 is verdere invulling  gegeven aan het risicomanagement door het aanscherpen van interne beheersingsmaatregelen en  controlesystemen. Die zijn gericht op zowel het voorkomen (preventief) als het ontdekken en  beperken (repressief) van de kans op en de gevolgen van risico’s.    R&B Wonen hanteert diverse risicobeheersings‐ en controlesystemen om de belangrijkste  bedrijfsrisico’s te beheersen. Voorbeelden van zulke risico’s zijn:  – bestuurlijke en personele risico’s;  – projectrisico’s;  – financiële risico’s;  – informatievoorzieningrisico’s;  – woningmarktrisico’s;  – juridische en fiscale risico´s.    Bovenstaande opsomming is niet volledig. Bovendien hangen risico’s met elkaar samen. Bij de  beheersing leidt dat tot een mix van maatregelen gericht op meerdere risico’s. In 2013 zijn  beheersingsmaatregelen genomen en verbeteringen doorgevoerd voor de volgende risico’s.  Bestuurlijke en personele risico’s  De bestuurlijke en personele risico’s omvatten het interne toezicht, het bestuur en de medewerkers,  inclusief de controller.     Intern toezicht  Maatschappelijk ondernemen vraagt om goed intern toezicht. Daarvan is sprake als er integere en  deskundige toezichthouders zijn met een onafhankelijke en kritische houding tegenover het bestuur.  Als er een vacature in de raad van commissarissen ontstaat, worden nieuwe commissarissen niet  alleen geselecteerd op hun algemene deskundigheid, maar wordt geprobeerd om een mix van  verschillende specifieke deskundigheden in de raad van commissarissen te verenigen. Te denken valt  aan financiële, juridische en bedrijfskundige deskundigheid en kennis van de (lokale) volkshuisvesting.     Bestuur/statutair  Een ervaren, deskundige en integere statutair directeur‐bestuurder is onontbeerlijk voor R&B Wonen  met een ambitieus ondernemingsplan. Ook dient de directeur‐bestuurder zijn raad van  commissarissen goed te informeren. Elk jaar beoordeelt de raad van commissarissen het functioneren  van de directeur‐bestuurder.    Medewerkers  Om het beleid van het bestuur tot uitvoering te brengen is het een vereiste te kunnen  beschikken over gekwalificeerd, betrokken en integer personeel. Cursussen en opleidingen voorzien in  de noodzakelijke permanente educatie. R&B Wonen heeft betrokken personeel. Met plannings‐,  functionerings‐ en beoordelingsgesprekken wordt de vinger aan de pols gehouden. Op afdelingsniveau  is er regelmatig werkoverleg. Na elke vergadering van het managementteam vindt een terugkoppeling  aan het personeel plaats door middel van een bericht op intranet. Personeelsleden kunnen met een  wildcard een vergadering van het managementteam bijwonen. Daar wordt regelmatig gebruik van  gemaakt en de reacties zijn positief. Integer personeel is essentieel, reden waarom R&B Wonen veel  aandacht besteedt aan de bewustwording rondom het thema integriteit. Zo is er op intranet een  verwijzing naar het meldpunt integriteit opgenomen en wordt een open sfeer gestimuleerd.   

‐ 47 ‐

Functie van controller  De manager van de afdeling Financiën & Control vervult tevens de functie van concerncontroller.   Hij zorgt voor een goede opzet en toetsing van de administratieve organisatie en de interne  beheersingsmaatregelen. In 2013 kregen bijzondere aandacht:  – het verbeteren van de periodieke managementinformatie, waarbij de prestatie‐indicatoren uit het  nieuwe ondernemingsplan ook als uitgangspunt zijn genomen;   – het verbeteren van de informatievoorziening van de projectadministratie.  In de managementletter 2013 bevestigt de accountant de verbeteringen die op het gebied van  planning en control zijn gerealiseerd. De interne audits geschieden aan de hand van een intern  controleplan dat zo nodig jaarlijks wordt geactualiseerd. In 2013 zijn interne audits uitgevoerd over het  aanbesteden van groot en planmatig onderhoud, procuratiebeleid en de beheersing van  onderhoudskosten. Externe bureaus voerden een mobiliteitsscan en een salarisscan uit. Naar  aanleiding van een personele kwestie werd nog een interne audit uitgevoerd die zich specifiek richtte  op de uitvoering van de procuratieregeling door één medewerker. De audits leverden waardevolle  aanbevelingen op ter verbetering van de bedrijfsvoering.  Projectrisico’s  Bij de projectrisico’s schenken we vooral aandacht aan de volgende onderdelen:  Woningverbetering, herstructurering en nieuwbouw  R&B Wonen investeert grote bedragen in woningverbetering, herstructurering en nieuwbouw. In 2013  zijn verdere stappen gezet om de projectrisico’s te verminderen.     Door een business case te hanteren bij de besluitvorming over projecten worden de risico’s in  belangrijke mate aan de voorkant gereduceerd. In deze business case zijn onder andere de volgende  onderwerpen opgenomen:  – een risicoanalyse per project, inclusief de inschatting van kansen en mogelijke gevolgen van die  risico’s;  – een onderzoek naar de woonbehoefte en bevolkingsgroei;  – een paragraaf waarin de aansluiting van het beoogde project met het beleid in het  ondernemingsplan wordt gemaakt;   – een voorcalculatie van het project;  – een paragraaf om fiscale voordelen te signaleren en mogelijke fiscale risico’s te beheersen;  – een assessment van de controller.     Naar aanleiding van de business case besluit de directeur‐bestuurder of het project doorgaat en legt  dit besluit zo nodig ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voor. Als een nieuw project is  geregeld in de begroting voorziet de goedkeuring van de begroting tevens in de goedkeuring van dat  project. In andere gevallen wordt de goedkeuring van een project afzonderlijk aan de raad van  commissarissen voorgelegd.    Na goedkeuring van het project en tijdens de uitvoering worden de investeringen en de voortgang  bewaakt. Belangrijke overschrijdingen worden in de kwartaalrapportage aan de raad van  commissarissen gerapporteerd. Ter verbetering van de beheersbaarheid van projecten is de  projectadministratie volledig geïntegreerd in de financiële administratie.    Bij projecten vragen we vooraf een bankgarantie van de aannemer, passen wij de Wet  ketenaansprakelijkheid toe, verleggen we de omzetbelasting en hanteren we een geblokkeerde  bankrekening.    Eens per jaar bespreken we de evaluatie en nacalculatie van eerder opgeleverd projecten met de raad  van commissarissen.  ‐ 48 ‐

    Planmatig onderhoud  Jaarlijks wordt een gedetailleerde onderhoudsbegroting planmatig onderhoud opgesteld. Periodiek  wordt de realisatie geconfronteerd met de begroting en wordt bezien of er bijsturing nodig is.   In het managementteam gebeurt dat maandelijks en in de raad van commissarissen elk kwartaal. Ter  verbetering van het inzicht op het meerjarig onderhoud werkt R&B Wonen met het pakket Vastware.  In 2013 controleerden we de naleving van de aanbestedingsregeling en de procuratiehoudersregeling  die in 2012 werden vastgesteld.  Het strategisch voorraadbeleid dat in 2011 geheel is herzien is in 2013 op enkele onderdelen  bijgesteld. In 2013 werden voorbereidingen getroffen om te komen tot een algehele herziening van  het strategisch voorraadbeleid in 2014.   In 2013 implementeerden we de softwarepakketten Strategisch Voorraad Beleid  en Intrawis, beiden  van NCCW. Het eerste programma geeft ons beter inzicht in de daadwerkelijke prestaties van  complexen. Op basis van deze prestaties verbetert de  besluitvorming over de te kiezen  complexstrategieën. Intrawis schaften we aan om de beschikbare woninggegevens via één kanaal te  ontsluiten. Waar eerder het risico bestond via diverse lijstjes gedateerde gegevens te gebruiken is nu  met Intrawis dit risico beheerst.  Financiële risico’s  Om financiële risico’s te beheersen zijn de volgende maatregelen getroffen:  – het volgen van de minimale solvabiliteitseis van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de  kapitaalverschaffers;  – het volgen van de voorwaarden tot borging van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, waarop  het beleid voor de komende vijf jaar is afgestemd (kasstroomoverzicht en de prospectieve  informatie (dPi);  – het bewaken van de liquiditeitspositie.    Met het opstellen van (meerjaren)begrotingen, de liquiditeitsplanning en de prospectieve informatie  (dPi) voor Corpodata worden de financierings‐ en liquiditeitsrisico’s bewaakt. Corpodata is het  samenwerkingsverband van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Waarborgfonds Sociale  Woningbouw.     Aanvullend zijn de volgende (beheersings)maatregelen genomen:  - een verbeterd systeem van het afrekenen van servicekosten over het afgelopen jaar;   - het vaststellen van een nieuw treasurystatuut;  - het bewaken van een vervalkalender van de leningenportefeuille;  - het bewaken van de huurachterstanden en het toepassen van een aanmaningsprocedure;  - het (veel meer) in eigen beheer voorbereiden van de aangifte vennootschapsbelasting;  - de jaarrekeningen van verenigingen van eigenaars;  - de afrekeningen servicekosten voor de eigenaren van de verenigingen van eigenaars;  - de invoeringen van de nieuwe richtlijnen (RJ 645) voor de jaarrekening;  - de administratieve scheiding tussen DAEB‐ en niet‐DAEB‐activiteitena;  - het wijzigen van de complexindeling;  - het toepassen van nieuwe streefhuren;  - het aanleggen van een termijnkalender;  - het wijzigen van de bankrekeningnummers in (internationale) IBAN/BIC‐bankrekeningnummers;  - het implementeren van incasso’s conform de nieuwe SEPA‐regeling;  - het publiceren van de jaarrekening op de website en het niet meer in boekvorm uitgeven;  - het implementeren van Audition die de boekhouding aan de lay‐out van de jaarrekening koppelt;   

‐ 49 ‐

De uitgangspunten voor de beheersing van het renterisico is vastgelegd in het treasurystatuut. De  omvang van het renterisico wordt intern periodiek bewaakt.     Het risico van onverkochte nieuwbouwappartementen werd in 2013 sterk teruggedrongen. Eind 2013  stond er nog slechts één eerder opgeleverd nieuwbouwappartement te koop.  Informatievoorzieningsrisico’s  Het gaat hierbij om het mogelijke risico van een onbetrouwbare informatievoorziening in geval van  een gebrekkig stelsel van administratieve organisatie en interne controle. Voor deze risico’s heeft R&B  Wonen ondermeer de volgende beheersingsinstrumenten:  – het aanwezig zijn van functie‐ en taakomschrijvingen en beschrijvingen van de bestaande  procedures (met tussentijdse actualisatie);  – een managementinformatiesysteem (managementrapportage). Maandelijks wordt een rapportage  voor het managementteam opgesteld en eens per kwartaal voor de raad van commissarissen. In  2013 zijn de managementrapportages verder verbeterd en afgestemd met de raad van  commissarissen. In de kwartaalrapportages wordt gedurende het boekjaar een beeld gegeven van  het verwachte resultaat ten opzichte van de begroting en worden de grotere verschillen toegelicht  en geanalyseerd. De kritische prestatie‐indicatoren uit het ondernemingsplan 2010‐2014 zijn in de  kwartaalrapportages opgenomen.   De doelstellingen in het nieuwe ondernemingsplan zijn SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel,  realistisch en tijdgebonden) geformuleerd. De voortgang van de doelstellingen vermelden we in de  rapportages;  – intern opgestelde (onderhouds)begrotingen en analyses.  Woningmarktrisico’s   De woningmarktrisico’s staan in een nauwe relatie met de projectrisico’s en zijn ook afhankelijk van de  schattingen van de demografische ontwikkelingen. Bij huurwoningen loopt de verhuurder het risico  van leegstand als vraag en aanbod niet goed op elkaar zijn afgestemd. Om de woningmarktrisico’s te  beheersen zijn de volgende beheersingsmaatregelen genomen:  – bewaking van de verhuurbaarheid;  – het samen met gemeenten verschaffen van inzicht in de woningbehoefte (woonvisie);  – voor het starten van de projecten wordt gekeken of het project past in de woonbehoefte in de  regio;  – voor verschillende vormen van leegstand ontwikkelden we normen. Bij overschrijding van een  norm wordt extra aandacht aan die leegstand besteed en nemen we beheersingsmaatregelen.  Voortvloeiend uit het nieuwe ondernemingsplan hanteert R&B Wonen een visie op de 22 kernen van  haar werkgebied. Het ondernemingsplan en de kernenvisie vormen de onderlegger voor de  prestatieafspraken met de gemeenten Borsele en Reimerswaal.     Een deel van de bestaande woningvoorraad wordt verkocht tegen marktprijzen. De verkopen zijn een  belangrijke basis voor het realiseren van het ondernemingsplan. Enerzijds om te voldoen aan de vraag  naar relatief goedkope koopwoningen voor starters, anderzijds als financieringsmiddel om  nieuwbouw, herstructurering en woningverbetering mogelijk te maken.   Uitgangspunt in de begroting 2013 was de verkoop van vijftien bestaande woningen. In werkelijkheid  zijn er negentien woningen verkocht. Dankzij dat resultaat kan de geraamde kasstroom ruimschoots  worden gerealiseerd.     Door de financiële crisis stagneerde ook de verkoop van de nieuwbouwwoningen. De onverkochte  voorraad leidt tot renteverlies en onzekerheid of de woningen voor de voorgecalculeerde prijzen  worden verkocht. In de waardering van de voorraad is met een mogelijke tegenvaller rekening  gehouden.  

‐ 50 ‐

Juridische & fiscale risico’s  Juridische risico’s bestaan uit de kans op en het gevolg van het niet voldoen aan geldende wet‐ en  regelgeving, maar ook het missen van bijvoorbeeld fiscale voordelen.    Algemeen juridisch  Om deze risico’s zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken heeft R&B Wonen een juridisch  medewerker in dienst die juridische adviezen geeft. In 2013 zijn we verder gegaan met het juridisch  toetsen van documenten en overeenkomsten.    Governancecode  In de governancecode is het principe ‘pas toe of leg uit’ van kracht. Wanneer een corporatie niet aan  de voorschriften voldoet, loopt zij het risico negatief in de publiciteit te komen of sancties van de  minister opgelegd te krijgen. R&B Wonen is zich terdege bewust van haar maatschappelijke rol en het  belang van het naleven van de bepalingen uit de governancecode. Integriteit van personeel, leiding en  toezichthouders is één van de uitgangspunten van de bedrijfsvoering binnen R&B Wonen. Hierover  naar de omgeving toe transparant zijn is een logisch gevolg daarvan. Dit uit zich onder andere in de op  de website van de stichting beschikbare documenten.     Integriteitcode  Integriteit staat bij R&B Wonen hoog in het vaandel. De integriteitscode bevat richtlijnen om de juiste  keuzes te maken om integer te handelen. Als je integer bent, ben je onkreukbaar: je geeft je waarden  niet zomaar op als je dat toevallig goed uitkomt. Bij R&B Wonen gaan we uit van het positieve in elke  mens. We zien onze medewerkers als moreel verantwoordelijke en professionele personen, die zelf  van geval tot geval risico’s en kwetsbaarheden kunnen inschatten.   De afspraken en regels die in deze integriteitscode zijn vastgelegd, gelden voor alle medewerkers, de  directeur‐bestuurder en de raad van commissarissen van R&B Wonen, maar ook voor iedereen die  namens R&B Wonen optreedt, zoals onze opdrachtnemers. Iedereen dient zich te conformeren aan de  integriteitscode. Deze code past bij de code van onze brancheorganisatie Aedes. Er zijn eisen in   vastgelegd voor maatschappelijke verantwoording, het betrekken van belanghouders en transparante  beleids‐ en besluitvorming. De code staat op intranet en de website van R&B Wonen. In de  afdelingsoverleggen is integriteit een vast agendapunt. In 2013 speelde een personele kwestie die  aanleiding was om een interne audit te houden.    Fiscaal  Het gaat hierbij vooral om de omzetbelasting, de overdrachtsbelasting en de vennootschapsbelasting.  R&B Wonen heeft externe fiscale expertise ingeschakeld om de fiscale risico’s te beperken. Daarnaast  investeren medewerkers tijd en energie in de fiscale vraagstukken om de nodige kennis op te bouwen  en de risico’s te signaleren. Zo nodig vindt afstemming met de fiscalist plaats. In 2013 werd een  meerjarige fiscale strategie opgesteld.  Oordeel accountant  De accountant vatte de risicoscore van R&B Wonen in zijn beoordeling tijdens de interimcontrole 2013  als volgt samen:   

‐ 51 ‐

Score

Laag

Gemiddeld

2012

Branche

X

3

3

X

4

4

X

3

3

5

4

3

3

3

3

X

3

3

X

3

4

Risico A. Woningmarktrisico B. Financieel risico C. Rapporteringsrisico (planning en control) D. Projectrisico

X

E. Onderhoudsrisico F. Overige bedrijfsprocessen G. Fiscaal risico H. Wet-en regelgeving

Hoog

X X

X

 

  Vergeleken met de interimcontrole 2012 zijn in 2013 de risico’s op twee onderdelen (financieel risico  en projectrisico) verbeterd. Op het onderdeel overige bedrijfsprocessen daalde de score met een half  punt als gevolg van een wijziging van het beoordelingsschema. De resultaten 2013 zijn per saldo beter  dan het gemiddelde van de branche in 2012.     

10.4  Vaststelling bestuur    Op 27 mei 2014 zijn het jaarverslag 2013 en de jaarrekening 2013 vastgesteld door de  directeur‐bestuurder.    De middelen zijn in 2013 uitsluitend besteed in het belang van de volkshuisvesting.  Het boekjaar 2013 is afgesloten met een positief resultaat van € 442.000. Dit resultaat is toegevoegd   aan het eigen vermogen.    Vastgesteld op 27 mei 2014 te Heinkenszand.        was getekend:  dr. P.J.J.M. Bevers, directeur‐bestuurder.     

‐ 52 ‐

10.5 Verslag van de raad van commissarissen    Algemeen  De raad van commissarissen van R&B Wonen heeft de taak toezicht te houden op het beleid van de  bestuurder en op de algemene gang van zaken in de stichting. De raad van commissarissen hanteert  hierbij de governancecode voor woningcorporaties uit 2011 en het reglement voor de raad van  commissarissen. De code is leidend bij het uitvoeren van het interne toezicht en geeft richting aan de  uitoefening van de taak van de raad van commissarissen van R&B Wonen. Naar aanleiding van een  aanbeveling van de visitatiecommissie stelde de raad een toezichtskader met jaaragenda op.  Samenstelling van de raad van commissarissen  De samenstelling van de raad van commissarissen is er op gericht dat hij zijn taak naar behoren kan  vervullen.   Daarnaast beschikt elk lid van de raad over een specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de  vervulling van zijn of haar taak, binnen de algemene profielschets voor de raad. Hiermee wordt  voldaan aan de governancecode.     De raad van commissarissen bestaat uit vijf leden. Voor de benoeming van twee leden wordt de  huurdersvereniging Reimerswaal en Borsele in de gelegenheid gesteld een bindende voordracht te  doen. De raad is lid van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties.    De raad is aan het einde van het verslagjaar als volgt samengesteld:    Mevrouw A.C. de Bruijn (voorzitter)  Woonplaats:    Middelburg  Geboren:    11 september 1947  Beroep:     gepensioneerd (voorheen burgemeester van Veere)  Nevenfunctie(s):   voorzitter stichting cultureel erfgoed Zeeland        voorzitter van de raad van toezicht van Klaverblad Zeeland        voorzitter van de stichting d’Aegen        lid van de adviescommissie bezwaarschriften van de provincie Zeeland        voorzitter van de raad van toezicht van de Zeeuwse Bibliotheek        lid van de klachtencommissie Politie Zeeland ‐West‐Brabant  voorzitter van de klachtencommissie regionale woningtoewijzing Walcheren  Benoemd:    1 juli 2007  Aftredend:    2015    De heer J.C. Noordzij  Woonplaats:    Heinkenszand  Geboren:    16 mei 1956  Beroep:     teamchef recherche Politie Zeeland –West‐Brabant  Nevenfunctie(s):  praktijkcoach en beoordelaar scheidsrechters KNVB  Benoemd:    1 juni 2009  Aftredend:    2017              ‐ 53 ‐

De heer drs. M.W. Bakker (vicevoorzitter)  Woonplaats:    Huijbergen  Geboren:    5 december 1959  Beroep:     bedrijfsadviseur strategie en financiering  Nevenfunctie(s):  voorzitter rekenkamercommissie gemeente Hulst        lid van de raad van commissarissen van Rabobank Roosendaal Woensdrecht  lid van de raad van commissarissen van woningcorporatie Stadlander te  Bergen op Zoom  Benoemd:    2 februari 2010  Aftredend:    2014    De heer drs. P. van Strien  Woonplaats:    Kruiningen  Geboren:    16 april 1958  Beroep:  zonder   Nevenfunctie(s):  geen  Benoemd:    2 februari 2010  Aftredend:    2014    De heer mr. A. van ‘t Laar  Woonplaats:    Halsteren  Geboren:    1 april 1945  Beroep:  rechter bestuursrecht in de rechtbank Rotterdam   Nevenfunctie(s):  voorzitter van de bezwarencommissie van het waterschap Brabantse Delta        voorzitter van de bezwaarschriftencommissie voor sociale aangelegenheden  van de gemeenten Bergen op Zoom, Woensdrecht en Steenbergen  voorzitter van de raad van toezicht van de Onderwijsgroep Zuid‐ Hollandse Waarden        bestuurslid van het Schadefonds Geweldsmisdrijven  Benoemd:    16 maart 2012  Aftredend:    2016  Onafhankelijkheid  De raad van commissarissen waakt ervoor dat de leden bij de uitoefening van hun functie volledig  onafhankelijk zijn. De raad van commissarissen voldoet daarmee aan de criteria zoals aangeduid in  bepaling III.2.2 van de governancecode woningcorporaties. Alle leden van de huidige raad van  commissarissen zijn onafhankelijk van R&B Wonen. R&B Wonen heeft aan leden van de raad van  commissarissen geen persoonlijke leningen verstrekt. De leden van de raad van commissarissen  dienen zich bij de vervulling van hun taken en bevoegdheden te richten naar het belang van de  stichting. In de governancecode wordt in artikel III.2.2 een aantal situaties weergegeven waarbij sprake  is van strijd met het onafhankelijkheidscriterium. In het verslagjaar is niet gebleken dat er sprake was  van een tegenstrijdig belang (of de schijn daarvan) of onvoldoende onafhankelijkheid.     Toezicht van de raad van commissarissen  Het toezicht van de raad van commissarissen op het bestuur omvat in ieder geval:  a.  de realisatie van de doelstellingen;  b.  de strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten;  c.  de opzet en de werking van de interne risicobeheersing‐ en controlesystemen;  d.  het kwaliteitsbeleid;  e.  de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording;  f.  het financiële verslagleggingsproces;  g.  de naleving van toepasselijke wet‐ en regelgeving.     ‐ 54 ‐

Werving en selectie  De huidige governancecode gaat uit van een zittingsduur van leden van raden van commissarissen van  ten hoogste tweemaal vier jaar. De raad houdt zich aan die code. Na de benoeming geldt een periode  van vier jaar die na een herbenoeming met maximaal vier jaar kan worden verlengd. In 2013 werd de  heer Noordzij herbenoemd.   Samenstelling raad van bestuur  De heer dr. P.J.J.M. Bevers MPM  Geboren op:    22 september 1957  In dienst sedert:  1 augustus 2008  Directeur‐bestuurder   vanaf 1 augustus 2008  Nevenfunctie  lid van de raad van toezicht van het Poppodium te Bergen op Zoom    lid van het bestuur van de Stichting ABG.  Zelfevaluatie  In 2013 is het functioneren van de raad van commissarissen aan de orde geweest. In de zelfevaluatie  zijn de bevindingen van de visitatiecommissie meegenomen. Ook is de mening van de  directeur‐bestuurder over zijn relatie met de raad en het functioneren van de raad gevraagd.   Uit de zelfevaluatie is gebleken dat de leden van de raad een soortgelijke rolopvatting hebben over het  functioneren van de raad. De leden staan op betrokken afstand van het bestuur en reageren kritisch  en onafhankelijk op voorstellen van de directeur‐bestuurder. De raad functioneert als team in een  open sfeer en de raad is zodanig samengesteld dat alle invalshoeken aan bod komen. De  informatievoorziening vanuit het bestuur is goed en daarnaast benutten de leden ook eigen  informatiebronnen als dat wenselijk is. Het samenspel met de bestuurder verloopt naar wens. De raad  voert zijn taken uit aan de hand van een toezichtkader, gestructureerde vergaderingen en heeft  aandacht voor deskundigheidsbevordering van de leden van de raad.    In de vergadering op 16 december 2013 is stilgestaan bij de informatievoorziening, de relatie met de  bestuurder en de stakeholders alsmede bij de verschillende rollen die de raad vervult, te weten de  adviesrol, de toezichthoudende rol en de werkgeversrol. De evaluatie heeft geleid tot een aantal  aandachts‐ en actiepunten, waarvan sommige met de bestuurder besproken zullen worden en andere  door de raad bij zijn verdere werkzaamheden betrokken zullen worden.    Deskundigheidsbevordering    De raad heeft besloten om de activiteiten die de leden van de raad van commissarissen ondernemen  op het gebied van deskundigheidsbevordering te monitoren en deze te registreren op een centraal  punt binnen de organisatie. De activiteiten kunnen zien op gezamenlijke en op individuele vormen van  deskundigheidsbevordering. De raad heeft geconstateerd dat alle leden in 2013 ruimschoots hebben  voldaan aan het gestelde minimum van twee dagdelen per jaar voor deskundigheidsbevordering.    Uitgangspunten van het gehouden toezicht    De raad van commissarissen hanteert bij het toezicht een aantal basisprincipes die zijn ontleend aan  de publicatie “Volkshuisvestelijk toezicht” van de VTW.    1. De corporatie richt zich primair op het aanpakken van de volkshuisvestelijke opgaven in het  werkgebied. Het nastreven van maatschappelijke doelen staat voorop, met de financiële  continuïteit van de corporatie als randvoorwaarde, en niet andersom.     

‐ 55 ‐

2. Het bepalen welke doelen in het ondernemingsbeleid centraal staan is niet voorbehouden aan  de bestuurder, maar dit dient in nauwe samenspraak te gebeuren met de omgeving van de  corporatie en in overleg met de belanghouders, zoals de huurdersvereniging, de bewoners,  gemeenten, provincie en zorg‐ en welzijnsinstellingen.  3. Maatschappelijk ondernemen veronderstelt een actieve vraagverkenning en een zakelijke  aanpak. Dit vraagt om een efficiënte en resultaatgerichte aanpak bij het oplossen van  volkshuisvestelijke en maatschappelijke vraagstukken.  4. Een externe en maatschappelijke oriëntatie is verankerd in werkwijze en gedrag van de  corporatie en de medewerkers. Een open en betrokken houding, waarin vragen en behoeften  van de klanten en de omgeving niet als lastig worden gezien, maar serieus genomen, kenmerkt  de cultuur van de organisatie.    Bij het in 2013 uitgeoefende toezicht wordt aan twee besluiten die ter goedkeuring zijn voorgelegd,  extra aandacht gegeven in dit verslag omdat deze niet jaarlijks voorkomen of een bijzonder karakter  hebben.    Ondernemingsplan    In 2013 is de voorbereiding en goedkeuring van het nieuwe ondernemingsplan voor de periode 2014‐ 2018 in een aantal vergaderingen van de raad aan de orde geweest. In de verschillende fasen van  totstandkoming is de raad erbij betrokken geweest en heeft hierover met de bestuurder en de leden  van het managementteam van gedachten gewisseld. Hierbij stonden centraal vragen als: wie zijn in de  toekomst onze belangrijkste klanten? Welke positie wil en kan de corporatie in het licht van de  ontwikkelingen die op haar afkomen, innemen? Met welk aanbod aan woningen en diensten wil de  corporatie zich onderscheiden?  In het nieuwe ondernemingsplan zijn deze en andere vragen beantwoord. In de fase van goedkeuring  heeft de raad bezien of de resultaten van het overleg met de belanghouders over het ontwerp van het  ondernemingsplan voldoende aandacht hebben gekregen in de definitieve tekst en het plan op  voldoende draagvlak kan steunen. De raad heeft vastgesteld dat het proces van totstandkoming en het  overleg met de belanghouders naar behoren is verlopen, dat er voldoende draagvlak (intern en extern)   is voor de gemaakte keuzes, dat de als gevolg hiervan te ontwikkelen activiteiten binnen de financiële  randvoorwaarden uitvoerbaar zijn en de continuïteit van de corporatie niet aantasten. Tevens is  geconstateerd dat het nieuwe klantenconcept ruimte laat voor maatwerk in de uitvoering voor  huurders die minder openstaan voor eigentijdse communicatiemogelijkheden. Dat een ambitieus  takenpakket kan worden uitgevoerd met lagere bedrijfslasten stemt tot tevredenheid. De raad heeft  bij de goedkeuring van het ondernemingsplan hieraan uiting gegeven aan de bestuurder en de  organisatie.      Het huurprijsbeleid per 1 juli 2013    In de circulaire die de minister van Wonen en Rijksdienst over de maximale huurverhoging per 1 juli  2013 heeft uitgebracht, is uitgegaan van inkomensafhankelijke huurverhogingen. Deze door de  rijksoverheid ingezette beleidslijn wijkt sterk af van de praktijk van de voorgaande jaren. De vraag  waarvoor de raad van commissarissen is gesteld, was of er ruimte zou zijn om het rijksbeleid niet te  volgen. Daarbij heeft de raad zich rekenschap gegeven van het feit dat de opgelegde  verhuurdersheffing en de verplichte saneringsheffing voor de jaren 2014 en volgende tot een extra  belasting leidt van ruim twee miljoen euro per jaar oplopend tot ruim twee en een half miljoen euro in  2017 en volgende jaren. De raad heeft hierbij kennis genomen van de brief van de huurdersvereniging  aan de bestuurder waarin, ondanks een groot aantal bezwaren tegen het toepassen van de  inkomensafhankelijke huurverhogingen en het rijksbeleid, een neutraal advies werd gegeven.     ‐ 56 ‐

De huurdersvereniging heeft hierbij onder meer gewezen op de noodzaak om financiële ruimte te  houden om aan het volkshuisvestelijk beleid van R&B Wonen uitvoering te geven. De raad heeft, na  ampel beraad, besloten het voorstel van de bestuurder goed te keuren. De belangrijkste overwegingen  waren: de op te leggen heffingen kunnen niet worden voldaan uit besparingen op de bedrijfsvoering.  Niet doorberekenen van de maximale huurverhoging leidt tot een zeer aanzienlijke neerwaartse  bijstelling van de volkshuisvestelijke opgave van de komende jaren; het voeren van inkomensbeleid is  primair een zaak van de rijksoverheid en minder van de corporaties; de betaalbaarheid van onze  woningen door de huurverhoging wordt verzacht door de verhoging van de huurtoeslag voor de  laagste inkomensgroepen.   De raad heeft de bestuurder verzocht, zo mogelijk, de effecten van het nieuwe huurprijsbeleid te  monitoren en de raad te informeren indien de betaalbaarheid van onze woningen voor de  doelgroepen in geding dreigt te komen.     Overige onderwerpen      In het volgende deel van dit jaarverslag worden per vergadering de behandelde onderwerpen  weergegeven. Het voert te ver om per vergadering of onderwerp aan te geven welke overwegingen  van belang waren bij de besluitvorming. Bij de bespreking van onderwerpen en voorstellen laat de  raad zich leiden door de hiervoor weergegeven basisprincipes en de uitwerking daarvan in het   ondernemingsplan en de jaarlijkse begrotingen. Over de prestaties en de eventuele afwijkingen wordt  de raad geïnformeerd door middel van de kwartaalrapportages en tussentijdse mededelingen. In de  voorjaarsbijeenkomst van het MT, de bestuurder en de raad wordt (financiële) verantwoording  afgelegd van de in het voorafgaande jaar afgesloten volkshuisvestelijke projecten aan de hand van de  opgestelde en goedgekeurde business‐cases. De raad waardeert het dat op deze manier de vinger aan  de pols kan worden gehouden en heeft geconstateerd dat de afwijking tussen planvorming en  uitvoering als regel beperkt is.    Daarnaast worden algemene uitgangspunten gebruikt voor het beoordelen van het beleidsproces,  zoals:  ‐het beleid van de corporatie is gebaseerd op een feitelijke onderbouwing en op kennis van de  omgeving  ‐het beleid van de corporatie is afgestemd op de verwachtingen en de afspraken gemaakt met externe  partners en belanghouders  ‐daar waar een belangenafweging aan de orde is, dient deze inzichtelijk en gemotiveerd kenbaar te  zijn, zodat de raad deze belangenafweging kan toetsen  ‐worden de in de begroting voorgenomen prestaties daadwerkelijk geleverd en zo niet, is de  verantwoording van uitstel voldoende onderbouwd en verdedigbaar  ‐leert de organisatie van opgedane ervaringen en is er een cultuur om voortdurend de prestaties te  verbeteren.    Het bovenstaande leidt er niet tot dat bij elk agendapunt wordt afgevinkt of aan een set van  voorwaarden is voldaan. Een dergelijke werkwijze zou afbreuk doen aan een gedachtewisseling op  hoofdlijnen en zou tot bureaucratie leiden.              

‐ 57 ‐

Werkzaamheden van de raad van commissarissen  In 2013 vergaderde de raad van commissarissen acht keer. De belangrijkste agendapunten waren:    Vergadering 19 februari 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig aanwezig.  ‐ ter kennisname:  ‐ de afwikkeling van het visitatierapport;  ‐ de samenwerking met Sirjon;  ‐ de verschillen voor R&B Wonen tussen het woonakkoord en het eerdere regeerakkoord;  ‐ de jaarrekening 2012 van de V.O.F. Oostgaarde;  ‐ de aanbesteding van de begeleiding door een extern bureau voor een nieuw ondernemingsplan;  ‐ de problemen bij het wooninvesteringsfonds;  ‐ de uitkomsten van de businesscase voor de twaalf jongerenappartementen te Kruiningen;  ‐ ter bespreking:  ‐ de managementletter van de accountant;  ‐ het concept beredeneerd jaarverslag 2012;  ‐ ter goedkeuring:  ‐ de bijgestelde begroting 2013;  ‐ het bestuursreglement met matrix.    Vergadering 17 april 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig aanwezig.  ‐ ter kennisname:  ‐ de opdracht aan RIGO voor de begeleiding van het proces voor een nieuw ondernemingsplan;  ‐ het resultaat van de aanbesteding van deurwaarderswerkzaamheden;  ‐ het aangaan van een fixgeldlening van € 15.000.000, rente 3,92% rentevast, looptijd 50 jaar  ‐ de stagnatie in de procedure voor de nieuwbouw van het project Rietzanger te Heinkenszand;  ‐ de voorgenomen wijzigingen in de Herziene Woningwet mede n.a.v. de aanbevelingen van de  Commissie Hoekstra;  ‐ het vertrek van de manager van de afdeling Beleids‐ en Bestuursondersteuning;  ‐ te besluiten:  ‐ de herbenoeming van de heer J.C. Noordzij als lid van de raad van commissarissen;  ‐ ter goedkeuring:  ‐ het huurprijsbeleid 2013;  ‐ de businesscase voor het project Nieuweweg Baarland;  ‐ het beredeneerd jaarverslag 2013.    Themabijeenkomst 25 mei 2013 met het bestuur en het managementteam. In deze vergadering was  de raad van commissarissen voltallig aanwezig.  ‐ ter bespreking:  ‐ de ontwikkelingen in de woningmarkt;  ‐ de stand van zaken van de projecten in uitvoering en in voorbereiding;  ‐ de naamgeving van het ondernemingsplan voor de periode 2014‐2018;  ‐ ter goedkeuring:  ‐ de nacalculaties en de onder‐ en overschrijdingen van de in 2012 opgeleverde projecten;  ‐ de indeling van de grondposities, geadministreerd in de grondbank, in vier categorieën;  ‐ het vaststellen van een genormeerd bedrag van € 20.000 als grondkostencomponent per  verhuureenheid.    Vergadering 28 mei 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig aanwezig.  ‐ ter vaststelling:  ‐ het toezichtkader van de raad van commissarissen;  ‐ de actualisatie van het interne controleplan/selectie van onderwerpen voor interne audits; 

‐ 58 ‐

‐

‐

ter bespreking:  ‐ de managementrapportage over het 1e kwartaal 2013;  ‐ het accountantsverslag naar aanleiding van de controle van de jaarstukken 2012;  ter goedkeuring:  ‐ het jaarverslag 2012 en de jaarrekening 2012. 

  Vergadering 16 augustus 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig  aanwezig.  ‐ Een werkbezoek aan woningcorporatie Kleurrijk Wonen te Culemborg rondom het thema “Wonen  met zorg”.   Vergadering 17 september 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig  aanwezig.  ‐ ter kennisname:  ‐ de informatie over het aantal bezwaarschriften tegen de huurverhoging;  ‐ de voortgang in het project Rietzanger;  ‐ het nieuwe beoordelingskader van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw;  ‐ het gesloten akkoord tussen Aedes en minister Blok van Wonen en Rijksdienst;  ‐ ter bespreking:  ‐ de managementrapportage tot en met het tweede kwartaal 2013;  ‐ de evaluatie van de accountant;  ‐ het concept van het ondernemingsplan 2014‐2018;  ‐ de terugkoppeling van de remuneratiecommissie;  ‐ ter goedkeuring:  ‐ de kaderbrief voor de begroting 2014;  ‐ de bijgestelde procuratieregeling;  ‐ de verkoop van het pand Koninginneweg 2, Waarde.    Vergadering 25 november 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig  aanwezig.  ‐ ter bespreking:  ‐ een personele kwestie;  ‐ de mogelijke samenwerking met woningcorporatie Stadlander;  ‐ de toezichtbrief 2013 van het Centraal Fonds Volkshuisvesting;  ‐ de beoordelingsbrief van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw;  ‐ de managementrapportage tot en met het derde kwartaal 2013;  ‐ de Wet Normering Topinkomens en de gevolgen voor R&B Wonen;  ‐ het rooster van aftreden van de leden van de raad van commissarissen;  ‐ het voorstel vergaderdata 2014;  ‐ ter goedkeuring:  ‐ de nieuwe (prijs)afspraken met BDO Accountants en Belastingadviseurs voor de periode 2014  tot en met 2017;  ‐ de aankoop van De Kist in Rilland;  ‐ de belastingstrategie 2013 tot en met 2023;  ‐ het nieuwe treasurystatuut;  ‐ het verstrekken van een lastgeving/volmacht aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw;  ‐ het nieuwe ondernemingsplan 2014‐2018 “Voor nu en later”;  ‐ de begroting 2014.    Vergadering 16 december 2013. In deze vergadering was de raad van commissarissen voltallig  aanwezig.             ‐ter bespreking stond de evaluatie van het functioneren van de raad van commissarissen over                      het jaar 2013.  ‐ 59 ‐

Het toezicht is verder uitgevoerd door:  ‐        het beoordelen van de managementinformatie inclusief de rapportage over het realiseren van de           volkshuisvestelijke opgave, zoals opgenomen in het ondernemingsplan;  ‐       overleg met de accountant naar aanleiding van zijn rapportages over de bevindingen van de          uitgevoerde controle van de jaarrekening 2012;  ‐       een bespreking door de voorzitter en een lid van de raad van commissarissen met de          ondernemingsraad;  ‐       het bijwonen van enkele vergaderingen van de huurdersvereniging door twee commissarissen;  ‐

het bijwonen van de vergaderingen van de regionale klachtencommissie;    Daarnaast bezochten leden van de raad van commissarissen in 2013 regionale en landelijke  bijeenkomsten over onderwerpen op het gebied van woningcorporaties. Periodiek bezoekt de raad de  diverse projecten die R&B Wonen onder handen heeft. Bij officiële gelegenheden, zoals de start of de  oplevering van projecten, zijn één of meer leden van de raad aanwezig.    Naast de formele vergaderingen van de raad van commissarissen overleggen de voorzitter en  vicevoorzitter periodiek met de directeur‐bestuurder om inhoud te geven aan de klankbordfunctie.  Twee commissarissen met een financiële achtergrond (de heren Bakker en Van Strien) maken deel uit  van de auditcommissie en voeren overleg met de directeur‐bestuurder, de controller en de  accountant. De auditcommissie besprak met de accountant het accountantsverslag naar aanleiding  van de controle van de jaarrekening 2012.   De auditcommissie heeft aan de raad van commissarissen voorgesteld de jaarrekening en het  jaarverslag 2012 goed te keuren.   De auditcommissie besprak met de directeur‐bestuurder en de controller de begroting 2014 en stelde  de raad van commissarissen voor de begroting 2014 goed te keuren. Ook besprak de auditcommissie  het al dan niet voortzetten van de overeenkomst met de accountant en met de belastingadviseur.  Na prijsafspraken voor de nieuwe periode te hebben gemaakt, stelde de commissie voor de  overeenkomst met BDO te verlengen.    De voorzitter en de vicevoorzitter vormen samen de remuneratiecommissie. Die commissie  beoordeelde het functioneren van de directeur‐bestuurder en gaf daarvan een terugkoppeling in de  vergadering van de raad van commissarissen. De raad is zeer tevreden over het functioneren van de  organisatie en de directeur‐bestuurder en heeft zijn waardering daarvoor uitgesproken.    Overige bevindingen     De doelen in het nieuwe ondernemingsplan zijn financieel vertaald. Daarom is een voorziening  gevormd voor het afdekken van onrendabele investeringen in nieuwbouwprojecten.   Als norm voor de financiële continuïteit is in het ondernemingsplan uitgegaan van een  weerstandsvermogen van minimaal 20% van het balanstotaal. Omdat het Centraal Fonds  Volkshuisvesting besloot voortaan een minimale solvabiliteitseis van 22½% te hanteren, conformeert  de raad zich aan die norm.         Niet alleen het financiële beleid, maar ook de realisering van de volkshuisvestelijke opgave heeft veel  aandacht gekregen. Deze opgave staat in de prestatieafspraken met de gemeenten Borsele en  Reimerswaal.   De directeur‐bestuurder meldt in de managementrapportages de voortgang van deze afspraken.   Er is permanent aandacht voor het belangrijkste doel, het huisvesten van de primaire doelgroep.   Daarnaast vormt de raad zich een oordeel over zaken als leefbaarheid, de samenhang tussen wonen  en zorg (waarin R&B Wonen veel projecten heeft) en de kwaliteit van het woningbezit.  ‐ 60 ‐

  In 2013 is een Woonakkoord gesloten met verstrekkende gevolgen voor de woningcorporaties.   De raad van commissarissen maakt zich grote zorgen over de gevolgen en de uitvoerbaarheid van de  verhuurderheffing, waarbij door een opslag op de huurprijzen, oplopend naar rato van het inkomen,  de corporaties gaan fungeren als incassokantoor voor de belastingdienst. Deze methodiek leidt er toe  dat er minder ruimte zal bestaan voor het doen van investeringen in de volkshuisvesting. De raad van  commissarissen vraagt zich af of de extra verhoging van de huren gedurende een aantal jaren  achtereen, in samenhang met andere negatieve inkomensmaatregelen, wel kunnen worden  gerealiseerd zonder dat op termijn leegstandseffecten of verminderde belangstelling voor ons  woningbezit optreden.    Een aantal betreurenswaardige incidenten in de corporatiesector heeft het beeld van de gehele sector  negatief beïnvloed. Dit heeft geleid tot een sterkere regie van de rijksoverheid op de sector.     Aan het einde van 2013 heeft de minister voor Wonen en Rijksdienst de bezoldiging van bestuurders  en commissarissen bij corporaties genormeerd op de omvang van het bezit en een afbouwregeling  vastgesteld voor situaties waarin de bezoldiging de norm overschrijdt.     Verantwoording van de beloning van de directeur‐bestuurder  Met de directeur‐bestuurder, de heer dr. P.J.J.M. Bevers MPM, is met ingang van 1 augustus 2008 een  arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd gesloten waarin de arbeidsvoorwaarden zijn vastgelegd.  Hij ontvangt voor zijn werkzaamheden een vaste honorering conform schaal E van de Sectorbrede  Beloningscode Bestuurders Woningcorporaties. Er bestaat geen variabele beloning of bonusregeling.  Aan de directeur‐bestuurder is een dienstauto ter beschikking gesteld.   Kernpunten van de nieuwe beloningscode zijn:   afspraken die in deze code zijn vastgelegd, gelden als verplichting;   afwijken van het maximum van de code kan alleen na toestemming van een toetsingscommissie;   het beloningssysteem is eenvoudig en helder;   de beloning van de bestuurder is gebaseerd op de uitkomst van zogenaamde FZD‐punten;    De beloning van de directeur‐bestuurder is door de raad van commissarissen met ingang van 1 januari  2011 vastgesteld op het maximum van functiegroep E van de nieuwe code.  De beloning en vergoedingen worden onderstaand gespecificeerd:    Omschrijving  huidige  voormalige  directeur‐bestuurder  directeur‐bestuurder  Naam  dr. P.J.J.M. Bevers  C.J. Krijger  Bruto‐jaarsalaris  € 121.880    Vakantietoeslag  “     9.750    Fiscale bijtelling dienstauto  “     5.789    Sub‐totaal  € 137.419    Netto pensioenkosten   “   31.039  €    4.640  Belastbare vaste onkostenvergoeding  “     5.500    Totaal   € 173.958  €    4.640  Dienstverband in het boekjaar   12 maanden  n.v.t.  Omvang dienstverband in het boekjaar  36 uur per week    Datum einde dienstverband  n.v.t.  1 oktober 2008  In het boekjaar verrichte uitkering      wegens beëindiging van het      dienstverband  n.v.t.  n.v.t. 

‐ 61 ‐

  Het salaris van de directeur‐bestuurder wordt aangepast conform de aanpassingen in de Sectorbrede  Beloningscode Bestuurders Woningcorporaties. Als de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd, anders  dan door pensionering of op verzoek van de directeur‐bestuurder zelf, wordt een vergoeding  toegekend overeenkomstig de zogenaamde kantonrechtersformule, zoals die gold bij het aangaan van  de overeenkomst, echter met een minimum van een jaarsalaris.     Raad van commissarissen   De leden van de raad van commissarissen ontvangen voor hun werkzaamheden een vaste vergoeding.  Over 2013 is de specificatie als volgt:    Naam  Functie  Vaste vergoeding  A.C. de Bruijn  Voorzitter  € 9.876  J.C. Noordzij  Lid  € 6.576  drs. M.W. Bakker   Lid  € 6.576  drs. P. van Strien   Lid  € 6.576  mr. A. van ‘t Laar   Lid  € 6.576   

10.6 Goedkeuring raad van commissarissen    De raad van commissarissen van R&B Wonen heeft op 27 mei 2014 de jaarrekening en het jaarverslag  over 2013 goedgekeurd en de directeur‐bestuurder décharge verleend.    De raad spreekt zijn waardering uit voor de inzet van alle medewerkers van R&B Wonen en stimuleert  hen om ook in het jaar 2013 op minstens hetzelfde niveau te blijven presteren, zodat R&B Wonen haar  volkshuisvestelijke en maatschappelijke opgave kan blijven vervullen.    Aldus getekend door de leden van de raad van commissarissen te Heinkenszand op 27 mei 2014,       was getekend:    A.C. de Bruijn          mr. A. van ’t Laar          J.C. Noordzij          drs. M. W. Bakker 

‐ 62 ‐