2014
Jaarverslag 2014
Katholieke betrokkenheid op de samenleving: daar staan wij achter
Inhoudsopgave Voorwoord ......................................................................................................................................................... 3 A.
Diaconale presentie ................................................................................................................................... 4 1.
Diaconale presentie ............................................................................................................................... 4
2.
Katholieke Schouders dragen … ............................................................................................................. 4
3.
Samen leven in diversiteit ...................................................................................................................... 4
4.
Een Noaberhuus: er zijn voor de ander! ................................................................................................ 5
5.
Ruimte voor Anders zijn in Zwolle en Enschede .................................................................................... 6
6.
Kerken ook Sociaal Kapitaal ................................................................................................................... 6
B.
Verbinden in de dorpsgemeenschap ......................................................................................................... 7 1.
Ons dorp gemeenschappelijk ................................................................................................................. 7
2.
Kerk als Baken in de buurt ..................................................................................................................... 7
C.
Levensvragen in aandacht.......................................................................................................................... 8 1.
Toerusting bezoekwerk .......................................................................................................................... 8
2.
Lotgenotencontact voor rouwenden ................................................................................................... 10
3.
Seniorenkracht ..................................................................................................................................... 10
D.
Vrijwilligersacademie en vrijwilligersnetwerk ......................................................................................... 12 1.
Coaching 'vrijwilliger uit de knel' ......................................................................................................... 12
2.
Katholiek sociaal denken...................................................................................................................... 13
E.
Transitie.................................................................................................................................................... 14
F.
KCWO 2014 in cijfers ................................................................................................................................ 17
G.
Jaarrekening 2014 .................................................................................................................................... 18
Voorwoord februari 2015 2015 - een overgangsjaar, zo wordt het genoemd in de Hervorming Langdurige Zorg. De transities en decentralisaties in de zorg zijn per 1 januari 2015 gestart. Van burgers wordt verwacht meer zelf het initiatief te nemen. Van mensen in zorg wordt gevraagd de eigen regie zo veel mogelijk op zich te nemen en een beroep te doen op de eigen omgeving. Alleen als het écht niet meer kan …… dan zijn er algemene voorzieningen en is er professionele hulp. 2014 – een overgangsjaar voor het KCWO. Na een reorganisatie ingezet in 2013 werd in 2014 een beleidslijn vastgesteld voor de komende jaren. Een KCWO dat vanuit haar traditie van presentie, verbinding, aandacht en maatschappelijke deelname bij haar principes blijft, gebaseerd op de katholieke sociale leer. Misschien wel actueler dan ooit tevoren. Met het kernthema ‘Een mens te zijn op aard’ in deze wereldtijd!’ werden vier programmalijnen vastgesteld en verschillende activiteiten benoemd. Diaconale presentie – gericht op (katholieke) schouders dragen, samen leven in diversiteit, er zijn voor de ander, ruimte voor anders zijn en kerken als sociaal kapitaal Verbinden in de dorpsgemeenschap – ons dorp gemeenschappelijk en kerk als baken in de buurt Levensvragen in aandacht – toerusting bezoekwerk en lotgenotencontact Vrijwilligersacademie en vrijwilligersnetwerk – vrijwilligers in de knel en katholiek sociaal denken. Het KCWO gaat uit van (levens)verhalen mensen - mensen die kwetsbaar zijn: in een stilte van eenzaamheid of in een roepen om hulp. Het KCWO wil mensen verbinden om de stilte te doorbreken en de geroepene een gehoor te geven. Het KCWO verbindt mensen om bewogen in beweging te blijven, wil met mensen tot daden komen. Het KCWO zoekt samenwerking met partners om hierin initiatief te willen nemen. Het werk van het KCWO werd in 2014 ondersteund door subsidie van onder meer de Provincie Overijssel, KIM Hengelo, KLCMO, Haëllafonds en Skanfonds. Hiervoor zijn wij hen zeer erkentelijk. Bestuur KCWO A.G.M. Otten, voorzitter
H.F.E. Tacken-Tiel Groenestege, secretaris
3
A. Diaconale presentie Het KCWO helpt geloofsgemeenschappen actief te zijn of worden met barmhartigheid en gerechtigheid: om weer als kerkgemeenschap 'het verschil te maken'. We begeleiden lokale initiatieven en werkgroepen die in en vanuit de geloofsgemeenschap diaconale activiteiten opzetten. Deze begeleiding sluit aan op de eigen motivatie en ervaring van betrokkenen. We werken daarin zowel doel- en resultaatgericht als met aandacht voor het samenwerkingsproces. Daarin passen activiteiten op het terrein van: laagdrempelige ontmoeting; omzien naar elkaar; brede lokale samenwerking van diverse (vrijwilligers-) organisaties; ontmoeting met het vreemde: kruip in de huid van … een boeddhist en van … een pelgrim; samenwerking Gemeenten – Kerken; stimuleren vrijwilligerswerk in aandacht en zorg. 1. Diaconale presentie Onze inzet: concrete ondersteuning van (de vrijwilligers in) lokale initiatiefgroepen in Weerselo, Oldenzaal, Olst en Hengelo bevorderen van lokale samenwerking in bijvoorbeeld diaconaal platforms. Vanuit kerken en geloofsgemeenschappen worden activiteiten ontplooid ten behoeve van het welzijn van mensen. Dit vraagt vindingrijkheid en doorzettingsvermogen. Diaconie mag dan wel worden gezien als kerntaak, in de praktijk gaat er te weinig aandacht naar uit. 2. Katholieke Schouders dragen … We hebben een nieuwe insteek ontwikkeld voor toekomstgericht vrijwilligerswerk. Uitgangspunt hiervoor is dat: werving gericht is op de interesse en mogelijkheden van vrijwilligers (niet op het invullen van vacatures) en uitgaat van het zoeken van nieuwe vrijwilligers (niet alleen via het bekende eigen netwerk) meer aandacht voor de vraag of een vrijwilliger wel voldoende tot zijn recht komt, scholing behoeft of hij/zij misschien na een aantal jaren van taak wil veranderen. Het effect van deze aanpak in Katholieke Schouders is dat een meer systematische interesse voor de benadering van mensen nieuwe inzet beschikbaar maakt en bijdraagt aan verjonging en het opbloeien van creativiteit en energie. Kern is de interesse in de mens achter de vrijwilliger. De levenservaring, de kennis, de talenten en de behoeften zijn dan vertrekpunt voor de vrijwillige inzet. 3. Samen leven in diversiteit Het oude gezegde ‘onbekend maakt onbemind’ is nog steeds waar: we leven als heel verschillende mensen langs elkaar heen. Persoonlijke ontmoeting en meer bekendheid met de verschillende gewoonten kan het gevoel van samen leven vergroten. Vertellen van de eigen ervaringen en het eigen verhaal brengt mensen tot elkaar: het verschil is dan niet meer zo groot. We herkennen onszelf in de ander. Het KCWO brengt verschillende mensen met hun levensverhaal bij elkaar. Het KCWO is actief in diversiteit om: het samen leven te verrijken en deskundigheidsbevordering te verzorgen in methodiekontwikkeling, toerusting en innovatie.
4
We hebben in 2014 de volgende projecten ondersteund: a. Raad voor Levensbeschouwingen en Religies Enschede; b. Platform Levensbeschouwing en Religie Hengelo; c. Dag van de Dialoog in Rijssen (training vrijwilligers). a. Raad voor Levensbeschouwingen en Religies Enschede; Onze rol van advisering en ondersteuning heeft betrekking op de organisatie van de Raad en de organisatie van activiteiten: de Dag van de Vrede op 21 september 2014; de start van Vredesvieringen samen met Stichting Vredesvlam Enschede en De Wonne op de laatste donderdag van de maand in De Wonne; vernieuwing statuten en samenstelling van het bestuur; project Bruggen Bouwen (in samenwerking met Geloven in Samenleven). Op verzoek sturen we u het Jaarverslag 2014 van deze Raad toe. b. Platform Levensbeschouwing en Religie Hengelo; Onze ondersteuning en advisering van het Platform Levensbeschouwing en Religie leidde tot: de thema-avond: “Een goed mens …” waarin waarden werden uitgewisseld: wat maakt jou tot een goed mens? De bijeenkomst “En toch: harmonie overheerst! Beeld en werkelijkheid van multicultureel samenleven in Nederland”. Met een lezing van Drs. H. Sie Dhian Ho, bekend cultureel antropoloog en sociaal pedagoog uit Hengelo. Aan de hand van vele onderzoeken liet hij zien dat de integratie van diverse minderheden in Nederland goed verloopt: “We zien immers wel de krantenkoppen over criminaliteit van Marokkaanse en Antilliaanse jongeren, maar niet die met de goede studieresultaten van Hindostanen, Chinezen en Iraniërs. Trouwens, juist onder Marokkanen en Antillianen zijn er ook zeer velen prima geïntegreerd”. “Opvoeden in geloven: hoe gaat dat?” Deze bijeenkomst over de rol van ouders – kerk – school in geloofsopvoeding wordt begin 2015 gehouden. c. Dag van de Dialoog in Rijssen. Net als in voorgaande jaren adviseerden we de werkgroep en trainden wij de gespreksleiders voor de Dag van de Dialoog in de gemeente Rijssen – Holten. 4. Een Noaberhuus: er zijn voor de ander! De taken van het KCWO liggen op het terrein van coördinatie en training van de vrijwilligers. Een Noaberhuus is een laagdrempelig en gastvrij ontmoetings- en informatiepunt voor mensen die in de buurt wonen. Elk Noaberhuus wordt gedragen door diverse verenigingen en organisaties en gerund door nieuwe vrijwilligers. Doel is het bieden van gezelligheid, warmte, een luisterend oor en informatie indien nodig. In de Gemeente Olst-Wijhe is op drie locaties een Noaberhuus geopend: Olst: tot medio 2014 in De Bron en daarna in zowel De Bastiaan als bij ABC De Cirkel. Wijhe: in maart geopend in ‘Bij de Bank’ samen met Ygdrasil (in het oude Rabobankgebouw).
5
5. Ruimte voor Anders zijn in Zwolle en Enschede Nadat eind 2013 de conferentie: “Geloof en psychiatrie worden buren” werd gehouden zijn in 2014 de voorbereidingen gestart voor een nieuwe conferentie die in april 2015 zal worden gehouden. Daarbij zal speciale aandacht uitgaan naar de vermaatschappelijking van de zorg en de nieuwe lokale organisaties op stedelijk - en wijkniveau in Gemeenten. In Enschede is een nieuwe initiatiefgroep van start gegaan. Zij verkent de noodzaak en mogelijkheden voor informerende activiteiten over de positie van psychiatrische patiënten in onze samenleving. In 2015 gaan deze activiteiten van start. 6. Kerken ook Sociaal Kapitaal Dit project, waarin we samenwerken met ProMO is in 2014 van start gegaan. Medio 2014 zijn alle gemeenten in Overijssel zijn aangeschreven en zijn ook diverse gemeenten gebeld met onze vraag naar de behoefte aan (bemiddeling bij) samenwerking met de kerken in de gemeente. Hieruit zijn meerdere gesprekken voortgekomen en inmiddels ook meerdere vragen om ondersteuning bij het opbouwen van de samenwerking. Samen met WMO-ambtenaren in deze gemeenten worden deze ontmoetingen georganiseerd. Leden van kerken lopen voorop als het gaat om het doen van vrijwilligerswerk en het hebben van aandacht voor de ander. Toch kunnen gemeenten deze groepen niet altijd vinden en is het moeilijk in gesprek te komen over gedeelde belangen: bijvoorbeeld over eenzaamheid en andere problemen van mensen.
6
B. Verbinden in de dorpsgemeenschap Het doel van het KCWO in dit programma: verbeteren van onderlinge zorg en aandacht, van welzijn en sociale cohesie van de inwoners in de kleinere dorpen van Overijssel. Deze staat nu onder druk door verschillende maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in overheidsbeleid met betrekking tot zorg, welzijn en participatie. We kennen de zorgen en vragen van kwetsbare burgers. De ontwikkelingen maken mensen onzeker en leiden tot vereenzaming. Er zijn nu diverse losstaande, tijdelijke, initiatieven en organisaties. De kerkgemeenschap wil zich op dit terrein manifesteren maar weet niet hoe daarmee te beginnen. Binnen de dorpsgemeenschap worstelen verschillende verbanden met soortgelijke vragen. 1. Ons dorp gemeenschappelijk Het KCWO leidt de werkgroep met daarin pastores, vrijwilligers en een medewerker van de OVKK. Deze bereidt een conferentie voor over: wat is de toekomst van onze (dorps)kerk? Uitgangspunt is: “De toekomst van onze gemeenschap en daarbij van onze kerk(en) ligt in onze eigen handen. Hoe gebruiken we deze (gemeenschaps-)gebouwen nu? Een gebouw dat niet goed gebruikt wordt moet later gesloten, misschien zelfs afgebroken worden. Zelfs als het ons dierbaar is als erfgoed dat we van vorige generaties hebben ontvangen. We kunnen samen aan de toekomst van de (geloofs-)gemeenschap, kerk en dorp werken. Welke toekomst zien we, waar willen wij samen aan werken? Met wie kunnen we daarin samen werken?”. Deze wordt gehouden in maart 2015 en is een werkbijeenkomst voor al degenen die deze vragen herkennen met werkwinkels over: de visie op het dorp, de mogelijkheden en grenzen van de RKkerk, de samenwerking van RKkerk en PKN en de mogelijkheden van de dorpsgemeenschap als geheel. 2. Kerk als Baken in de buurt Dit project dat in 2014 van start is gegaan wordt geleid door Het Oversticht. Wij dragen hieraan bij, samen met ProMO, bij het vergroten van de betrokkenheid van de dorps- en kerkgemeenschap bij dit keuzeproces. Om kerkorganisaties bij te staan in het keuzeproces is door Het Oversticht een aanpak ontwikkeld (pilot) voor drie kerkorganisaties die behoefte hebben aan ondersteuning bij het ontwikkelen en uitvoeren van het gebouwenbeleid voor kerkelijk vastgoed. Vraagstukken van kerkorganisaties kunnen erg uiteenlopen. Met het ondersteunen van drie kerkorganisaties met verschillende vraagstukken worden uiteenlopende voorbeelden ontwikkeld waar een groot aantal kerkorganisaties gebruik van kan maken. Kerkbesturen en kerkgemeenschappen hebben te maken met het doorgaande proces van vergrijzing, ontkerkelijking en secularisatie. De kerken die nog gebruikt worden voor de eredienst hebben te maken met teruglopende inkomsten, waardoor de kosten voor het onderhoud van het gebouw vaak niet meer op te brengen zijn. De recente fusies tot de Protestantse Kerk in Nederland en de samenvoeging van Rooms Katholieke parochies leiden er toe dat kerken worden afgestoten, gesloopt, herbestemd of leeg staan. Door de problematiek rond religieus erfgoed zowel vanuit de invalshoek van het kerkbestuur, de kerkgemeenschap, de dorpsbewoners als vanuit de invalshoek van de ruimtelijk identiteit en kwaliteit van de omgeving te benaderen, kunnen onvermoede mogelijkheden een kans krijgen die voor een nieuwe impuls in bestaande processen kunnen zorgen.
7
C. Levensvragen in aandacht Doel is het bevorderen van aandacht voor levensvragen en levensverhaal voor een brede doelgroep met diverse werkvormen: werkbijeenkomsten, trainingen en lotgenotenbijeenkomsten. Deelnemers worden daarmee in staat gesteld in de communicatie in hun dagelijks leven aandacht te besteden aan levensvragen en levensverhalen. Dit werkt preventief: Verbreding van de aandacht voor levensvragen en levensverhaal; Ontwikkelen van trainingen en nieuwe werkvormen in een breed aanbod voor mensen: thematische bijeenkomsten, lotgenotencontact, verdieping; Opbouw van brede samenwerking in de lokale samenleving met bijvoorbeeld PKN, Welzijn Ouderen, Thuiszorg, Wijkwerk. De onderdelen: 1. Toerusting bezoekwerk 2. Lotgenotencontact voor rouwenden 3. Seniorenkracht en Goodgoan 1. Toerusting bezoekwerk Het KCWO geeft begeleiding en toerusting aan vrijwilligers die zich richten op de participatie van mensen die – om welke reden dan ook – aan de kant zijn komen te staan. Het gaat om (preventieve) activiteiten in contact- en bezoekwerk voor mensen met vragen op het terrein van bijvoorbeeld rouw, verlies, ziekte en eenzaamheid. Activiteiten in 2014: toerusting aan nieuwe bezoeksters en bezoekers in de basiscursus; training en toerusting van coördinatoren in het opbouwen van goed functionerend bezoekwerk in deze veranderende kerk. themabijeenkomsten in november: “Ziek zijn hoort bij het leven en de zieke ook”; gespreksgroep van rouwenden op 5 vrijdagmiddagen van nov. 2014 – maart 2015. Betrokken groepen en projecten De volgende groepen hebben we in 2014 ondersteund: Beraad Bezoekwerk Twente; Projectgroep In Godsnaam Omzien naar elkaar (ontwerpen van nieuwe basiscursus voor contactwerk en bezoekwerk). Toerusting coördinatoren van Bezoekwerk in Twente Verleden, heden, toekomst tussen droom en daad. De bijeenkomst is georganiseerd door leden van het Beraad Bezoekwerk. Gespreksleiders waren Eddy Oude Wesselink en Bernanda van den Hengel (diaconaal medewerker DKCI). We mochten ongeveer 40 vrijwilligers begroeten en samen hebben we gepraat en nagedacht over het bezoekwerk. 8
Want… waarom doen we bezoekwerk in de geloofsgemeenschap? En… hoe organiseer/coördineer je dat, ook in de toekomst? Aan de hand van beamerpresentatie liet Eddy Oude Wesselink zien hoe en wanneer het bezoekwerk zich heeft ontwikkeld. Daarna verzorgde Bernanda van den Hengel een presentatie over de ontwikkelingen in samenleving en kerk, een samenvatting over kwetsbare groepen, de bedreigingen en vooral kansen voor het bezoekwerk. Waar bent u trots op binnen het huidig bezoekwerk in uw rol als coördinator, wat kan beter en wat zijn knelpunten? Na de pauze zijn we bezig gegaan met: A. Kansen en mogelijkheden die we zien B. Wat willen we, wat kunnen we bieden als bezoekgroep? Nu in deze tijd? En wat willen en kunnen we bieden in de toekomst en over 5 jaar? Concreet: van welke vormen/soorten van ontmoeting wordt je blij? Bijvoorbeeld: Persoonlijk contact Ontmoeting en saamhorigheid Bezinning en verdieping Tradities en evenementen C. Zie je daarvoor mogelijkheden in je eigen geloofsgemeenschap/parochie, hoe zou je dat willen organiseren? D. Wat verwacht jij van jezelf? Is dat reëel, wat heb jij nodig, nu of later? Hoe zou je dit willen organiseren? En wat is daarvoor nodig? Er is ondersteuning vanuit de parochie en/of vanuit het Beraad Toerusting bezoeksters en bezoekers Ziek zijn hoort bij het leven, zieken ook. Op verschillende manieren hebben we in het bezoekwerk met de zieke mens te maken. Bezoek je een chronische zieke of iemand die kortstondig ziek is. Of bezoek je een zieke mens met weinig perspectief? De bijeenkomst werd geopend met de volgende woorden: Als je luistert naar wat iemand zegt kun je meedenken Als je luister naar hoe iemand het zegt kun je meevoelen Bert Maathuis, geestelijk verzorger bij TriviumMeulenbeltZorg neemt ons deze avond mee naar de wereld van de zieke en de bezoeker. Hij benadert gezondheid en ziekte vanuit de vraag hoe kan ik het beste uit mijn leven halen. Als bezoeker benaderen we de mens vanuit haar/zijn kracht. Iedereen is gezond en ziek tegelijkertijd en alle mensen maken onderdeel uit van de samenleving. Wat is belangrijk in ons leven? Voor onszelf en voor anderen? Waarom gaat u op bezoek bij andere mensen? Namens wie ga jij op bezoek? Wie is de zendende instantie? Op wiens gezag ga je op bezoek? Wederzijds belang in de relatie met de zieke wordt wederkerigheid. Maar ook geheimen en mysteries: die horen bij het leven. Grenzen horen er ook bij. Respecteer die. Verleggen van een grens en het omgaan met hetgeen daarbij op je afkomt, geeft een goed gevoel. Vanuit de psychologie zijn de volgende drie prioriteiten belangrijk voor je geluk: 1. Ergens bij horen. In meerdere kringen. 2. Herkenbaar zijn als individu: eigen keuzes kunnen maken. 3. Mogelijkheden tot groei hebben: eigen doelen, nieuwe dingen kunnen verwezenlijken.
9
Bert Maathuis visualiseert de belangrijkheid, de grootte van geluk en niet gelukkig zijn met de werkvorm pot vullen met: grote stenen, kleine stenen, zand, water en koffie. De grote stenen symboliseren wat van grote waarde is in het leven. Eerst dus de grote stenen in de pot doen, anders kunnen die er later niet meer bij. Wat is belangrijk in het leven van de ander EN wat is van grote waarde in mijn leven. De inleider introduceert een nieuwe definitie van gezondheid: het vermogen zich aan te passen en eigen regie te voeren. Niet langer de ziekte staat dan centraal, maar de mens die ziek is. Van statisch naar dynamisch: omgaan met en verbeteren van de situatie. Met de beperkingen van het ziek zijn, zoeken naar de mogelijkheden. Ook met hulp van derden. Dus aanhaken bij de grote stenen die misschien in de verdrukking zitten. De betekenis van een bezoek en een gesprek is: helpen de eigen kracht te herkennen en aan te boren, helpen mogelijkheden te verkennen en in beeld te krijgen. 2. Lotgenotencontact voor rouwenden Samen met ProMO en enkele vrijwilligers wordt een nieuwe vorm van ontmoeting aangeboden aan mensen met rouwervaringen. Deze bijeenkomsten zijn interkerkelijk, maandelijks op de vrijdagmiddag met een korte inleiding op het thema en veel tijd voor onderling gesprek. De rouwervaringen zijn breed: door het overlijden van kind, partner en/of oudere is het leven van mensen ‘door elkaar geschud’. Deelnemers geven aan door de uitwisseling, verdieping en herkenning sterker te zijn geworden. 3. Seniorenkracht Onze inzet op seniorenkracht draagt bij aan ‘leven en ouder worden op eigen kracht’: senioren kunnen (weer) in en vanuit hun kracht leven en samen leven. We maken ruimte voor levensvragen en ondersteunen vrijwilligers bij het zoeken naar antwoorden en concrete invulling op gestelde vragen vanuit verschillende levenservaringen. Het is natuurlijk mét en vóór senioren. We ondersteunen enkele groepen senioren die werken aan bewustwording met betrekking tot levens- en zingevingsvragen door: 1. toerusting van (oudere) vrijwilligers die andere senioren ondersteunen met betrekking tot de diverse vragen en probleemgebieden; 2. het organiseren van thematische bijeenkomsten voor vrijwillig en professioneel kader over levensvragen, zingeving en verlieservaringen; 3. training in gespreksvoering en het opzetten van gesprekskringen voor senioren; 4. begeleiding van op dit terrein actieve werkgroepen; 5. het adviseren van diverse kaders (beroepskrachten, besturen en vrijwilligers) over de mogelijkheden voor invalshoeken en activiteiten op basis van onze ervaringen. Senioren Aktief in kerk en samenleving Goor Deze werkgroep organiseerde in 2014 diverse activiteiten: twaalf ontmoetingsbijeenkomsten op de eerste woensdag van elke maand; een excursie naar ’s Heerenberg en adventskerstviering voor ouderen en zieken; In en naast deze activiteiten heeft ze persoonlijke aandacht voor de eenzame en zieke ouderen door het bezoeken en het sturen van een kaart. 10
Ontmoetingsdag Senioren Enschede Evenals in eerdere jaren organiseerden KBO, PCOB en Jacobusparochie samen een ontmoetingsdag, dit keer over de betekenis van je levensverhaal met medewerking van professor Gerben Westerhof van de UT. Het omgaan en verwerken van de vele, snelle veranderingen stond hierin centraal. Pelgrimageproject “Goodgoan” met KBO Overijssel De leefwereld van ouderen is sterk aan het veranderen, het secularisatieproces is ook aan ouderen niet voorbijgegaan. De levensbeschouwing van ouderen wordt steeds meer individueel, ook ouderen staan steeds meer voor de opgave zelf hun eigen richting en oriëntatie te zoeken in het levensbeschouwelijke landschap. De binding van ouderen aan de kerk neemt af. Er zijn nog weinig plaatsen ze met anderen kunnen delen wat geloof en levensbeschouwing voor hen betekent en hoe het in ontwikkeling is. We hebben ontdekt dat ouderen kunnen als leeftijd- en lotgenoten veel voor elkaar kunnen betekenen wanneer ze hierop worden voorbereid en worden ondersteund. Daarom organiseren we samen met de KBO Overijssel bijeenkomsten: ‘moderne pelgrimages’ in onze provincie. Dit jaar hebben op 25 en 27 maart in totaal 28 mensen deelgenomen. Op de eerste dag werd in het Geert Grootehuis in Deventer nagedacht over de moderne devotie in relatie tot geloof en samenleving in deze tijd. De deelnemers kregen inzicht in het leven van Geert Groote via de kernwoorden afkeer, omkeer en inkeer. Tijdens een tijdens een wandeling konden ze nadenken over thema’s in hun eigen leven die hier mee te maken hebben. De IJssel wekte gedachten op over stroom en tegenstroom, maar ook over de kleine druppel in de grote zee. In de reflectieronde zei een deelnemer: “alles stroomt naar het grote geheel en ik weet niet meer wat mijn deel is geweest”. Tijdens de tweede dag in het Karmelklooster in Zenderen werd het leven van de profeet Elia verbonden met eigen levenservaringen en werd er nagedacht over betekenis van geloof en mens-zijn. Iedereen herkende de thema’s in het leven van Elia ook in het eigen leven. Tijdens een wandeling werd nagedacht over verlangens die ons in beweging brengen en gaande houden. Ervaringswoorden waren o.a. ontmoeting, aansporing, confrontatie en de kracht maar ook de tegenkracht van eenzaamheid. Beide dagen werden afgesloten met een meditatief moment over de weg die wij te gaan hebben. Er komt een provinciaal vervolgaanbod.
11
D. Vrijwilligersacademie en vrijwilligersnetwerk Doel en inhoud: Het gaat om inhoudelijke bijeenkomsten die zowel netwerkvorming als deskundigheidsbevordering dienen. Daarin komen we vragen en ervaringen op het spoor: waar stranden mensen en hoe kunnen mensen weer in een hernieuwd spoor komen. We gaan op zoek: we kunnen laten zien dat we ook een gezamenlijk belang hebben. We worden zo spoorzoekers in een nieuwe tijd met nieuwe mogelijkheden in een nieuwe omgeving – zinzoekers, maar wel vanuit eenzelfde geest. We komen bij inspirerende voorbeelden uit die er zijn. Onderdeel zijn ook de katholieke sociale waarden met deze elementen: 1. De boodschap in de encyclieken (samenvatting); 2. De tradities en activiteiten in caritas en diaconie; 3. Actuele geluiden en ontwikkelingen. Dat kan gaan over: De gevolgen van armoede voor mensen (individueel en gemeenschap); “Als het geloof je geen identiteit meer verschaft” (van waaruit zet je je in?); “De vrijwilliger geeft veel maar vraagt ook”: over omgaan met waardering: hoe bedank je, hoe organiseer je deze (vorm van) aandacht: persoonlijk. Balans tussen inzet en aandacht. Coaching bij problemen. We werken vanuit de vraag (-vertaling): bijvoorbeeld juist ook vrijwilligers met een eigen verhaal in contact met mensen, zorgverleners uit het primaire proces, vrijwilligers voedselbanken, armoedebestrijders, etc.. – het gaat om het verhaal van mensen en wat kunnen wij daarin betekenen: meer ruggengraat geven, meehelpen tot perspectief te komen. In kort bestek: 1. Oriëntatie op de moderne samenleving: we staan midden in de samenleving met de problemen en kansen die zich daarin voordoen. Samenwerken met de nieuwe generaties 2. De katholieke gemeenschap maakt deel uit van deze samenleving. 3. We kiezen voor barmhartigheid en gerechtigheid en ondersteunen de (vrijwillige) inzet voor medemens en samenleving. 4. De persoonlijke motivatie en waarden van mensen zijn bron van zingeving en levensvervulling. 5. Aandacht voor levensvragen draagt bij aan meer levenszin van mensen. 1. Coaching 'vrijwilliger uit de knel' Op verschillende plaatsen zijn vrijwilligers in de knel gekomen door het beleid met betrekking tot sluiten van kerken. Dat betekent dat er extra aandacht nodig is voor deze vragen en situaties alvorens aan de diaconale activiteiten verder kan worden gewerkt. De middelen voor dit project zijn gestoken in het ondersteunen en motiveren van diaconale vrijwilligers in twee gemeenschappen opdat zij door kunnen gaan met hun werk.
12
2. Katholiek sociaal denken We hebben onderzocht hoe het ‘goed bewaarde geheim van de katholieke kerk’ kan worden geactiveerd: er schuilen immers veel mogelijkheden in zowel de traditie als de inspiratie van het katholiek sociaal denken èn handelen. Daartoe is het niet genoeg het katholiek sociaal denken te etaleren: de verbinding met de huidige maatschappelijke situatie dient te worden gelegd. Zodat denken en doen aansluiten op de ervaringen van mensen die onzeker zijn geworden en/of vereenzamen. Zowel op lokaal als regionaal terrein vraagt dit een specifieke aanpak die goed aansluit bij de leefwereld en activiteiten van vrijwilligers. Dit betekent dat we verder werken aan een specifieke lokale aanpak in samenspraak met de lokale diaconale kaders. Een voorbeeld hiervan is de ondersteuning van een werkgroep in de Heilige Geest parochie.
13
E. Transitie In 2013 is het KCWO begonnen aan een grondige transitie: een verandering op vele punten. Dit vanuit noodzaak omdat de middelen ontbraken om zo verder te gaan. Maar ook omdat het anders kan, met nieuwe krachten en een nieuwe insteek. De aanpak ons activeringswerk verandert. We werken steeds meer: via vele netwerken en (nieuwe) verbindingen laagdrempelig: zonder grote contracten, bureaucratie en lange procedures direct: met degenen die om advies of begeleiding vragen ad hoc: om een proces op gang te brengen We richten ons op het aanpakken van de problemen en het ontzorgen van direct betrokkenen. We hebben ontdekt dat het anders kan en beschrijven dat hieronder: A. de thema’s en projecten waarin we actief zijn (inhoud), B. de aanpak en de interne processen (organisatie) en C. de wijze waarop inkomsten worden gerealiseerd (financiering). A. De thema’s en projecten waarin we actief zijn (inhoud van ons werk) In de eerste fase van de transitie hebben we vooral gekeken naar de inhoud van ons werk, van de projecten: wat kunnen wij goed en waarmee onderscheiden we ons van andere instellingen op het terrein van kerk en samenleving? We hebben ons werk inmiddels helemaal ingericht op deze thema’s en projecten. Dit jaarverslag is een eerste weergave daarvan. Onze kracht omschrijven we daarbij in 7 pijlers, wegwijzers die ons werk in de toekomst sturen: 1. Bewogen en betrokken : zoeken naar antwoorden in veranderend samenleven 2. Vergeten en verloren : oog voor het kwetsbare in mensen 3. Katholieke sociale waarden : koesteren van ideaal en borgen van sociaal kapitaal 4. Barmhartig en gerechtig : (vrijwillige) inzet voor medemens en samenleving 5. Vragen naar zin van bestaan : levensvragen, bronnen van zingeving en levensvervulling 6. Traditie en innovatie : kritisch en continuïteit over generaties heen 7. Bindend perspectief : initiëren, stimuleren en organiseren. We gaan er van uit dat aandacht voor waardering en zingeving op individueel en collectief niveau bijdraagt aan waardevol leven, aan samenwerken en aan samenleven. B. De aanpak en interne processen (organisatie) Vervolgens hebben we gekeken naar wat er op deze terreinen nodig is: welke werkwijze past bij deze projecten en bij deze tijd. De gekozen werkwijze houdt in dat we kiezen voor: inclusieve projecten waarin inhoud (thema) en netwerk verbonden zijn. Dus specifieke activiteiten met een concrete streefgroep voor een specifieke doelgroep en een specifieke doelstelling. Andersom gezegd: we ontwikkelen geen open aanbod van cursussen en trainingsbijeenkomsten en werken niet meer aan een voorwaardenscheppende opbouw van kadergroepen die vervolgens projecten gaan ontwikkelen.
14
We worden in ons werk concreet gestuurd door de vragen van mensen en organisaties in onze samenleving: Van gewone mensen: ik maak me zorgen, ben onzeker … Van parochianen: wie kan er voor zorgen dat … Van vrijwilligers wie helpt me om goed te zorgen voor … Van besturen: wie kan deze zorg van me af nemen … Van pastoraal teams: wie houdt onze aandacht gericht op … Van geloofsgemeenschappen: hoe kunnen we onze zorg en aandacht organiseren … Van parochies: hoe kunnen we samen zorgen en borg staan voor … Van steden en regio’s: hoe voorkomen we dat we uiteen groeien en dat mensen vereenzamen? In de toekomst zullen we onze opdrachten via deze lijnen en met deze werkwijze krijgen. Het betekent ook een nieuwe visie op netwerkvorming We richten ons op een specifieke combinatie: we hebben een specifiek product voor een concrete doelgroep. C. De wijze waarop inkomsten worden gerealiseerd (financiering). Deze derde stap is het ontwikkelen van het KCWO als onderneming. We zijn immers een sociale onderneming met een eigen aanpak, product en plaats in het brede spectrum van instellingen op het terrein van welzijn en samenleving. Onze specifieke kennis betreft: 1. Kerk en samenleving: samen werken aan een dienstbare gemeenschap: “omzien naar elkaar” 2. Levensbeschouwing: verbinding van geloof en welzijn, aandacht voor levensvragen 3. Processen van geïnspireerde samenwerking In 2015 zal het ontwikkelen van dit ondernemerschap verder gestalte krijgen. Wij versterken de kracht van het maatschappelijk middenveld dat zich inzet voor barmhartigheid en gerechtigheid voor al degenen die dat nodig hebben. Dat sluit aan op de vraag van de samenleving en bijvoorbeeld die van Gemeenten: Zelf … waar je kunt Met begeleiding … waar nodig Goed samen leven … als resultaat D. Concretiseren van ons aanbod voor vier doelgroepen: We bieden oplossingen voor vier klantgroepen. Deze oplossingen staan in een onderlinge samenhang die versterkend werkt en effectiviteit bevordert. 1. Gemeente – WMO Probleem en pijn: a. De versplintering van de samenleving. Er is een breed draagvlak nodig, verbinding met de samenleving voor het beleid; b. De miskenning van de goede wil en inzet van de burgers en samenwerking in de informele zorg. c. De nog onduidelijke situatie m.b.t. de zorg voor elkaar. De participatie-overheidsrol krijgt slechts langzaam gestalte: we groeien naar een nieuwe verantwoordelijkheid van burgers en taakverdeling met de overheid;
15
Onze waarde: We helpen gemeenten om de kerken te betrekken bij hun aanpak van de WMO en hun zorgarrangementen in samenwerking met andere organisaties om zodoende gezamenlijk goede maatwerkvoorzieningen te realiseren. Vertrouwenwekkende samenwerking opbouwen met levensbeschouwelijke organisaties. Draagvlak voor goede participatie bieden. 2. Pastores en vrijwilligers in parochies Probleem en pijn: De kerk verandert op een onbevredigende manier. Teveel energie gaat in het voorwaardenscheppende werk zitten en de pastores en vrijwilligers komen niet toe aan het werken aan hun idealen. Onze waarde: We ondersteunen parochies om tot een goede aanpak te komen en begeleiden dit opbouwproces. We bieden inspirerende samenwerking in concrete projecten die bijdragen aan welbevinden van mensen. 3. Vrijwilligers die (nog niet) actief zijn op diaconaal terrein Probleem en pijn: De kerk wordt steeds meer ervaren als bron van ergernis en minder als bron van inspiratie en gemeenschap. Onze waarde: Mensen willen weer betekenis toekennen aan hun leven: met zin, verantwoordelijkheid en zorg. We stimuleren inspirerende samenwerking in projecten die bijdragen aan zingeving en welbevinden van mensen en het geloof in een positieve toekomst versterken: de geloofsgemeenschap kan weer 'het verschil maken'. 4. Kwetsbare mensen Probleem en pijn: Velen zijn onzeker voor hun toekomst: “wie is er voor mij als ik hulp nodig heb? Ik wil graag onafhankelijk blijven en mogelijkheden hebben om te kunnen doen wat ik graag doe. Ik voel me soms onveilig”. Waarde: We helpen de verbindingen te leggen met mensen in de omgeving (tegengaan gevoelens van eenzaamheid en onveiligheid) waarop ze kunnen leunen als dat nodig is.
16
F. KCWO 2014 in cijfers Bereik: Diaconale presentie Levensvragen in aandacht Verbinden dorpsgemeenschap Totaal:
deelnemers 2084 187
vrijwilligers 487 478 50 1015
2271
Bereik van het KCWO Totaal: Verbinden dorpsgemeenschap Levensvragen in aandacht Diaconale presentie 0
500
vrijwilligers
Gewerkte uren in projecten: Diaconale presentie Levensvragen in aandacht Verbinden dorpsgemeenschap Transitie
1000
1500
deelnemers
Uren: 618 447,5 149 137
Uren:
Transitie Verbinden dorpsgemeenschap Levensvragen in aandacht Diaconale presentie 0
100
200
17
300
400
500
600
700
2000
2500
G. Jaarrekening 2014
Inhoudsopgave Begroting 2015
19
Jaarrekening 1. Balans per 31 december 2014 2. Staat van Baten en Lasten over het boekjaar 2014 3. Toelichting op de balans en staat van baten en lasten
20 22 23
Overige gegevens 1. Samenstellingsverklaring
26
Bijlage 1. Detaillering van baten en lasten 2. Baten en lasten directe projecten
27 28
18
Begroting 2015 Baten
Algemene subsidies Projectsubsidies Overige subsidies Overige baten Totaal baten Lasten Personeelskosten Huisvestingskosten Organisatiekosten Bijzondere lasten Totaal lasten Financiële (baten) en lasten
begroting 2015 € 43.380 55.080 10.000
108.460 begroting 2015 95.100 2.000 9.600
106.700
106.700 Exploitatieresultaat
1.760
19
1. Balans per 31 december 2014 31 december 2014 €
€
31 december 2013 € €
VASTE ACTIVA Materiële vaste activa Inventarissen
1.341
1.846
VLOTTENDE ACTIVA Kortlopende vorderingen Rekening-courant Stichting tot steun aan het KCWO Overige vorderingen
5.329
Liquide middelen
20
1.800 7.129 5.329
8.930
25.754
9.277
32.424
20.053
31 december 2014 €
€
31 december 2013 € €
PASSIVA Reserve Continuiteitsreserve
2.037
156 2.037
Kortlopende schulden Rekening-courant Stichting tot steun aan het KCWO Belastingen en sociale lasten Overlopende passiva
6.810 4.682 18.896
21
156
6.076 13.821 30.387
19.897
32.424
20.053
2. Staat van baten en lasten over het boekjaar 2014
Werkelijk 2014 €
€
Begroting 2014 €
€
Werkelijk 2013 €
€
Baten Subsidie provincie Overijssel Directe projecten
53.289 35.265
53.289 25.000 88.554 7.156 95.710
Overige baten
69.275 15.804 78.289 18.750 97.039
85.079 39.217 124.296
Lasten Personeelskosten Organisatiekosten Reorganisatiekosten
Financiële baten en lasten Exploitatieresultaat
86.429 7.355 -
86.100 10.850 93.784 1.926 -45 1.881
22
141.609 15.243 21.412 96.950 89 89
178.264 -53.968 -311 -54.279
3. Toelichting op de balans en staat van baten en lasten Activiteiten en doelstelling De Stichting Katholiek Centrum voor Welzijnsbevordering Overijssel heeft als doelstelling het bevorderen van een actieve bijdrage vanuit de katholieke groepering aan de maatschappelijke en culturele ontwikkeling van de samenleving en het methodisch begeleiden van ondernomen activiteiten door groepen, instellingen en organisaties in dat verband. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De toegepaste grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn in hoofdlijnen het waarderen van de activa op basis van verkrijgingsprijs en het in aanmerking nemen van winsten in het jaar waarin ze zijn gerealiseerd. Verliezen worden verantwoord in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn. Opbrengsten worden verantwoord in het jaar waarin de levering van diensten heeft plaatsgevonden. Kosten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. De waarderingsgrondslagen zijn hierna uiteengezet bij de toelichting op de afzonderlijke balanshoofden; voor zover niets is vermeld, geschiedt de waardering tegen nominale waarde.
VASTE ACTIVA Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met afschrijvingen, welke tijdsevenredig berekend worden op basis van de geschatte economische levensduur van de desbetreffende activa. Het verloop is als volgt: Inventarissen Boekwaarde begin boekjaar Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Boekwaarde einde boekjaar
€ 1.846 955 -706 -755 1.341
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde einde boekjaar
3.243 -1.902 1.341
Afschrijvingspercentage in % van de aanschafwaarde
20
23
31-12-2014 €
31-12-2013 €
VLOTTENDE ACTIVA Kortlopende vorderingen Rekening-courant Stichting tot Steun aan het KCWO Het verloop is als volgt: Stand begin boekjaar Verrekening negatief resultaat 2012 Verrekening negatief resultaat 2013 Mutatie Stand einde boekjaar
-
-
-40.843 37.364 54.279 -49.000 1.800
Over de vordering is in 2013 geen rente berekend. Overige vorderingen De specificatie is als volgt: Nog te ontvangen bedragen: Pensioenfonds Subsidie Provincie Overijssel
5.329 5.329
202 6.927 7.129
594 25.160 25.754
9.277 9.277
156
-37.208 37.364 54.279 -54.279 156
Liquide middelen De specificatie is als volgt: Rabobank, rekening-courant Rabobank, doelsparen
PASSIVA Continuiteitsreserve Het verloop is als volgt: Stand begin boekjaar Bij: resultaat 2012 verrekend met St. tot Steun KCWO Bij: resultaat 2013 verrekend met St. tot Steun KCWO Voorstel resultaatbestemming Stand einde boekjaar
1.881 2.037
24
€
31-12-2014 €
€
31-12-2013 €
KORTLOPENDE SCHULDEN
Rekening-courant Stichting tot Steun aan het KCWO Het verloop is als volgt: Stand begin boekjaar Mutatie
-1.800 8.610
Stand einde boekjaar
6.810
-
4.682
6.076
3.058 250
3.053 250 2.572 555 451 900 2.700 900 1.000 1.440
Over de schuld is geen rente berekend. Belastingen en sociale lasten Loonbelasting Overige passiva De specificatie is als volgt: Voorziening vakantiegeld Accountantskosten Nettoloon Automatiseringskosten Terra 2013 Vooruitontvangen bate Noabert in de buurt Vooruitontvangen bate Kerk en platteland Vooruitontvangen bate Katholieke schouders Vooruitontvangen bate Opbouw bezoekwerk Twente Vooruitontvangen bate Coach vrijwilligers Vooruitontvangen bate Arme Kant Overijssel Vooruitontvangen bate Vrijwilligersacademie Vooruitontvangen bate Ondernemerschap versterken Vooruitontvangen bate Verbinden in dorpsgemeenschap Vooruitontvangen bate WMO en kerken Vooruitontvangen bate Verhalendag Olstwijhe Overige
2.700 1.980 1.440 1.848 1.000 1.000 1.000 1.620 3.000 32 18.896
25
13.821
Eshuis Accountants en Adviseurs
Stichting KCWO
Tw e n te l a a n 5
Weusthagstraat 158
7609 RE A lme lo
ZD HENGELO Po s t b u s 206 7600 AE Almelo T e l . (0546) 81 13 61 Fax (0546) 81 06 11
Behandeld door:
Marije Lette
Ons kenmerk:
7100820/MLE/65427
Datum:
23 april 2015
Betreft:
Samenstelverklaring
Opdracht Conform uw opdracht hebben wij de jaarrekening 2014 van de Stichting Katholiek Centrum voor Welzijnsbevordering Overijssel te Hengelo (Ov.) bestaande uit de balans per 31 december 2014 en de staat van baten en lasten over 2014 met de toelichting samengesteld. Verantwoordeli|kheid bestuur Kenmerkend voor een samenstellingsopdracht is, dat wij ons baseren op de door het bestuur van de stichting verstrekte gegevens. De verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van die gegevens en voor de daarop gebaseerde jaarrekening berust bij het bestuur van de stichting. Verantwoordelijkheid accountant Het is onze verantwoordelijkheid als accountant om de door u verstrekte opdracht uit te voeren in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de voor accountants geldende gedrags- en beroepsregels. In overeenstemming met de voor het accountantsberoep geldende standaard voor samenstellingsopdrachten, bestonden onze werkzaamheden in hoofdzaak uit het verzamelen, het verwerken, het rubriceren en het samenvatten van financiële gegevens. Daarnaast hebben wij de aanvaardbaarheid van de bij het samenstellen van de jaarrekening toegepaste grondslagen op basis van de door de stichting verstrekte gegevens geëvalueerd. De aard van de werkzaamheden is zodanig dat wij geen zekerheid omtrent de getrouwheid van de jaarrekening kunnen verstrekken. Bevestiging Op basis van de ons verstrekte gegevens hebben wij de jaarrekening samengesteld onder toepassing van de grondslagen voor financiële verslaggeving zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Met vriendelijke groet, Eshuis,
25 Eshui Accountant e Belastingadviseur
B.V
Algemen voorwaarde / Handelsregiste
Ensched
nr 06082123
Lid va
S RA
het
Detaillering van de baten en lasten Werkelijk 2014 € Baten Provincie subsidie Directe projecten
€
53.289 35.265
Begroting 2014 €
53.289 25.000 88.554 7.156 95.710
Overige baten Totaal baten
€
Werkelijk 2013 €
€
69.275 15.804 78.289 18.750 97.039
85.079 39.217 124.296
Lasten Personeelskosten Bruto lonen en salarissen Vakantiegeld en eindejaarsuitkering Sociale lasten Pensioenpremie Ziektekostenverzekering Onkostenvergoeding/reiskosten Overige
54.982 9.308 8.234 7.094 2.426 4.294 91
56.800 9.070 9.290 6.487 1.100 2.753 600 86.429
Organisatiekosten Afschrijving inventaris Accountants- en advieskosten Abonnementen en contributies Telecommunicatie en porti Kantoorbenodigdheden Automatisering Bestuurskosten Samenwerking in Terra Scholing Drukwerk Overige
1.360 3.751 241 253 643 453 520 87 47
86.100
200 4.500 100 400 650 400 1.000 1.500 200
45
Reorganisatiekosten Ontslagvergoedingen
10.850
-
45
141.609
802 7.745 148 1.095 636 1.282 2.917 410 131 75
1.900 7.355
Financiele baten en lasten Rente rek.crt. Stg Steun KCWO Rente en kst rek.-crt.
80.704 13.962 16.650 10.516 5.076 13.812 891
15.243
265 46 -
311
-
-
21.412
93.829
96.950
178.575
1.881
89
-54.279
27
Baten en lasten directe projecten Subsidie provincie € Opbouw Levensbeschouwing en Religie Coaching 'vrijwilliger uit de knel' "Noabers in de buurt" Olst /Wijhe Kerk en platteland: zorg voor elkaar Katholieke schouders Lotgenotenwerk Opbouw Bezoekwerk Twente WMO en kerken Diaconale presentatie Vebinden in de dorpsgemeenschap Vrijwilligersacademie Levensvraag in aandacht Communicatie Ondernemerschap versterken Rouwbijeenkomsten Kerk als baken Overige
53.289 53.289
Overige baten € 344 900 1.900 1.000 10.090 1.380 3.240 3.500 3.320 3.240 2.880 2.240 65 1.500 35.599 7.156 42.754
Activiteitskosten € 183
Toelichting op de activiteitskosten De activiteitskosten betreffen de door derden in rekening gebrachte directe projectkosten. De interne uren besteed aan de projecten worden niet in dit overzicht opgenomen.
28
150 333 333
h
Exploitatieresultaat € 160 900 1.900 1.000 10.090 1.380 3.240 3.500 3.320 3.240 2.880 2.240 -85 1.500 35.265 7.156 42.421
Katholiek Centrum voor Welzijnsbevordering Overijssel Instelling voor maatschappelijke activering in Overijssel
De missie van het KCWO: Het KCWO activeert en ondersteunt mensen die zich inzetten voor welzijn van anderen in onze samenleving. We bevorderen daarbij de aandacht voor processen van zingeving en betekenisgeving in het leven en samen leven van mensen op allerlei levensterreinen. We hebben oog voor de problemen, behoeften, doelen, bestaansvragen en motivatie van alle betrokkenen.
Contactadres: Weusthagstraat 158, 7556 ZD Hengelo. Tel.: 074 2432271 E-mail:
[email protected] Het werk van het KCWO wordt gefinancierd door verschillende fondsen, waaronder: • Provincie Overijssel; • Diocesane Kerkelijke Caritasinstelling Utrecht.
29
