Jaarverslag & Jaarrekening 2014

Jaarverslag & Jaarrekening 2014

INHOUDSOPGAVE Jaarverslag 2014 1. Raad van Toezicht ��4 1.1 Vergaderingen ��4 1.2 Financiële verantwoording

��

4

1.3 Samenstelling�� 5 2. Bestuursverslag �� 6 2.1 Organisatie en bestuur�� 6 2.2 Landelijke, provinciale en gemeentelijke ontwikkelingen�� 6

2.2.1 Landelijk �� 6

2.2.2 Provinciaal�� 7

2.2.3 Gemeentelijk��8

2.3 Hoofdlijnen beleid Bibliotheken Zuidoost Fryslân 2014-2017 en behaalde resultaten tot en met 2014 �� 9

2.3.1 De klant: Programmalijnen beleid 2014-2017�� 9

2.3.2 Educatieve bibliotheek ��13

2.3.3 De fysieke bibliotheek en de verankering in de lokale gemeenschap��19

2.3.4 Sociaal Verslag �� 21

3. Kengetallen �� 25

2

Jaarverslag

3

1. Raad van Toezicht 1.1 Vergaderingen

Zelfevaluatie Onder leiding van een externe deskundige heeft de Raad

De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar vier keer vergaderd (13 maart, 5 juni, 2 oktober en 11 december). Bij deze vergaderingen was de bestuurder aanwezig. Daarnaast heeft er op 11 maart een vergadering plaatsgevonden van de auditcommissie met de bestuurder, de accountant en de boekhouder. In de vergaderingen werd door de Raad van Toezicht - als gebruikelijk - aan de hand van schriftelijke rapportages en daarbij gegeven toelichtingen gesproken over de gang van zaken en de vooruitzichten. Daarbij is onder meer aandacht besteed aan de gang van zaken in en de ontwikkeling van de organisatie, financiële kwartaalrapportages en besluitvorming over jaarrekening, jaarverslag en begroting; en verder o.a. aan de ontwikkelingen van het Friese Bibliotheeknetwerk, landelijke ontwikkelingen, de landelijke bibliotheekpas, nieuwe toetreders op de bibliotheekmarkt, de nieuwe Bibliotheekwet, klanttevredenheidsonderzoek (Biebpanel), te voeren beleid i.v.m. door de gemeenten aangekondigde bezuinigingen, de samenwerking met andere instellingen, Culturele Broedplaats Wolvega, scholing van medewerkers, Medewerkers Tevredenheidsonderzoek (MTO), de digitale bibliotheek (o.a. Bibliotheek.nl, e-readers en e-books) en dBos (de bibliotheek op school). Op 7 februari was er een functioneringsgesprek met de bestuurder.

4

van Toezicht in oktober 2014 een zelfevaluatie uitgevoerd. De uitkomst van deze zelfevaluatie was, dat de Raad van Toezicht de zaken goed op orde heeft en ‘in control’ is.

1.2 Financiële verantwoording De bestuurder van Bibliotheken Zuidoost Fryslân (BZOF) heeft aan de leden van de Raad van Toezicht voorgelegd: de jaarrekening 2014, evenals het verslag over de gang van zaken en het gevoerde beleid in het afgelopen boekjaar. De jaarrekening werd gecontroleerd door KPMG Accountants NV. De verklaring van KPMG Accountants NV is opgenomen in hoofdstuk 4: jaarrekening 2014. In overeenstemming met de bepalingen van artikel 20 van de statuten heeft de Raad van Toezicht de door de bestuurder opgemaakte jaarrekening in haar vergadering van 1 april 2015 vastgesteld en aan de bestuurder kwijting en decharge verleend voor het gevoerde beleid. De Raad van Toezicht spreekt zijn waardering uit jegens de bestuurder, het managementteam en de medewerkers, en over de in het verslagjaar behaalde resultaten.

1.3 Samenstelling De heer J. Hamstra (18-07-1944), voorzitter

Mevrouw K.J. Hornstra-van Dijk (20-08-1962),

Nationaliteit: Nederlandse

lid auditcommissie

Voormalige functie: algemeen directeur Vereniging voor


Chr. Primair Onderwijs ‘De Tjongerwerven’

Functie: Online Business Coach en trainer bij Parnasos

Eerste benoeming: 2007

Nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Eduzon, bestuurslid

Einde tweede termijn: 2015

VVD Weststellingwerf Eerste benoeming: 2011

De heer mr. E.H. de Vries (01-12-1956), secretaris

Einde tweede termijn: 2019

Nationaliteit: Nederlandse Functie: zelfstandig advocaat

Mevrouw J.E.M.B. Janssen (10-12-1960), lid

Nevenfuncties: Lid van de Raad van Discipline in het


ressort Arnhem-Leeuwarden, Bestuurslid Stichting

Functie: adjunct-directeur Human Resources

Bedrijvenverzamelgebouw Weststellingwerf, Voorzitter

Rijksuniversiteit Groningen

Stichting Dorpshuis De Hoeve, lid Raad van Toezicht

Nevenfuncties: lid van de Raad van Toezicht van Stichting

Eduzon

PRIMO Opsterland (openbaar basisonderwijs)



Einde eerste termijn: 2016 (herkiesbaar)

Einde eerste termijn: 2017 (herkiesbaar)

De heer mr. R.G. Boomsma (04-05-1959), voorzitter

Begin 2014 is mevrouw J.E.M.B. Janssen benoemd als lid

auditcommissie

van de Raad van Toezicht. Mevrouw K.J. Hornstra-van


Dijk is herkozen.

Functie: fiscaal-jurist/belastingadviseur, directeur-

eigenaar van BGR Belastingadviseurs BV Nevenfuncties: bestuurslid/penningmeester Stichting Ronald McDonald fonds Friesland, bestuurslid/ penningmeester Stichting Drachtster Skûtsje Eerste benoeming: 2013 Einde eerste termijn: 2017 (herkiesbaar) Mevrouw H.F. Nieuwenhuis (18-02-1954), vicevoorzitter Nationaliteit: Nederlandse Functie: leerkracht basisschool Nevenfunctie: buitengewoon ambtenaar burgerlijke stand Eerste benoeming: 2009 Einde tweede termijn: 2017

5

2. Bestuursverslag 2.1 Organisatie en bestuur

2.2 Landelijke, provinciale en gemeentelijke ontwikkelingen

Dit betreft een bestuursverslag van de Stichting Bibliotheken Zuidoost Fryslân, gevestigd in Wolvega. De Stichting heeft ten doel om in de gemeenten Opsterland, Ooststellingwerf en Weststellingwerf openbare bibliotheken op te richten en in stand te houden voor het beschikbaar stellen van media en informatie aan een ieder, zonder onderscheid des persoons, en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord. De Stichting tracht haar doel te verwezenlijken door het verwerven van gelden door middel van bijdragen van de overheid, particulieren en ondernemers, het samenwerken met andere instellingen in de ruimste zin van het woord en alle andere wettige middelen, welke het doel van de Stichting bevorderen. De heer L. Postma is directeur/bestuurder van de Stichting en staat onder toezicht van de Raad van Toezicht (RvT). De heer Postma is daarnaast bestuurslid van de Stichting Beheer Multifunctioneel Vastgoed Oosterwolde (Frl.) en bestuurslid van de Stichting Beheer Multifunctioneel Vastgoed Haulerwijk (Frl.)

2.2.1 LANDELIJK BZOF is lid van de landelijke Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB); het lidmaatschap met alle daarbij behorende branchevoordelen, is voorbehouden aan de bibliotheken die gecertificeerd zijn. BZOF voldoet aan deze eisen, die in samenwerking met de VNG zijn opgesteld. Netwerk-breed wordt gestreefd naar een onderling afgestemde collectie, één uitstraling, één logo, eenduidige tarieven, eenduidige leveringsvoorwaarden en overeenstemming over de basiskwaliteit van de dienstverlening. De focus ligt volledig op het inspelen op de wensen van de (potentiële) gebruikers, zowel personen als instellingen. Gemak voor de gebruikers staat voorop. Ondanks de schaalvergroting die in de afgelopen jaren is bereikt, is geen enkele bibliotheek in staat de benodigde innovatiekracht ‘stand alone’ op te brengen. Er is een landelijke aansturing én uitvoering op het gebied van de digitale infrastructuur, de innovatie van digitale diensten en producten en het digitale collectiebeleid. De digitale bibliotheek is gereed. Alle bibliotheken zijn aangesloten op de infrastructuur, de financiering is geregeld in de nieuwe bibliotheekwet. Daarbij biedt de ontwikkelde Nationale Bibliotheekcatalogus een complete vorm van presenteren en ontsluiten van de collectie Nederland. Bibliotheken hebben tal van nieuwe services ontwikkeld op het gebied van leesbevordering en media-educatie en zijn klantgerichter gaan werken door de toepassing van kennis over retail, formulemanagement en innovatieve marketing. Binnen deze speerpunten zal in de komende jaren gewerkt worden aan De Nationale Bibliotheekpas en de bibliotheekcatalogus. Het Rijk werkte aan een nieuw wetsvoorstel voor herstructurering en herziening van de wetgeving van het openbare bibliotheekwerk, ter ondersteuning van de ontwikkeling van de digitale bibliotheek.

6

De hoofdlijnen van dit wetsvoorstel samengevat:

deze innovatie door samenwerking met scholen

• De maatschappelijke functies van de openbare

en instellingen, lessen media-educatie, (digitale)

bibliotheek worden gedefinieerd. • Er komt een landelijke digitale bibliotheek waarvan iedereen lid kan worden. • Alle bibliotheekorganisaties – lokaal, provinciaal en

cursussen voor volwassenen en leesbevordering voor laaggeletterden. Ontwikkelingen als mobiliteit, digitale bibliotheek kunnen leiden tot een centralisatie van vestigingen.

landelijk – werken zodanig samen, dat alle inwoners

BZOF wijst dit niet af, maar ziet mogelijkheden als

van Nederland toegang hebben tot zo veel mogelijk

deze centrumbibliotheken broedplaatsen kunnen

informatie en cultuur, waar en in welke vorm dan ook:

zijn voor werk en ontwikkeling. Informatie, educatie,

fysiek, digitaal, via PC, tablet of mobiel.

ontmoeting en debat, leesbevordering en cultuur

• De Koninklijke Bibliotheek, die steeds meer documenten

vallen daarbinnen vanzelf op hun plaats.

ook digitaal beschikbaar stelt, gaat een centrale rol spelen in het bibliotheeknetwerk.

2.2.2 PROVINCIAAL

Gevolgen Wet stelsel openbare bibliotheekvoorziening (Wsob)

BZOF maakt deel uit van de landelijke en provinciale

De nieuwe wetgeving gaat in op 1 januari 2015. Het

netwerken van bibliotheek- en educatieve

zwaartepunt ligt op het realiseren van de digitale

organisaties. In een samenhangend netwerk worden

bibliotheek en de bekostiging daarvan. De financiering

ideeën, kennis en middelen gebundeld om tot een

vindt plaats door onttrekking van gelden uit het

maximaal en betaalbaar resultaat te komen.

gemeentefonds vanwege de centralisatie van inkoop van

Het Fries Bibliotheken Netwerk is een

e-content. In de wet worden gemeenten niet verplicht

samenwerkingsverband van lokaal verankerde

gesteld om een lokale, fysieke bibliotheek te subsidiëren.

bibliotheekorganisaties en het servicecentrum

• Afgesproken is, dat sluiting van een bibliotheek door een

Bibliotheekservice Fryslân, dat voorziet in een groot

gemeente niet eerder geschiedt, dan na overleg met de

aantal noodzakelijke randvoorwaarden, zodat de

naburige (centrum)gemeente.

bibliotheken hun doelen kunnen realiseren. Meer

• Verder is afgesproken, dat gemeenten bibliotheken

gebruikers, meer samenwerkingspartners, een

zullen aansturen op de ondersteuning van digitaal

goede provinciale collectie, mediawijsheid, een

lezen en dat gemeenten, tezamen met het Rijk en

beter bereik van nieuwe doelgroepen en een goede

de provincies, zich inzetten voor leesbevordering en

spreiding van locaties.

bestrijding van laaggeletterdheid. • De subsidiëring moet in relatie staan tot het vermogen

Daarnaast is ook de versterking van het Netwerk zelf

om de opgedragen taken uit te voeren. Er is geen

een zaak die aandacht blijft vragen. Bibliotheken

bezwaar tegen uitvoering van bibliotheekwerk

Zuidoost Fryslân onderschrijft het belang van het

door een commerciële aanbieder. De gemeente is

provinciale netwerk. Bibliotheekservice Fryslân zien

verantwoordelijk voor bewaking van de kwaliteit en voor

wij niet alleen als facilitair bedrijf, maar ook als

de opdrachtformulering aan de bibliotheek. Een (te)

kenniscentrum. Het Netwerk is de afgelopen jaren

beperkte opdracht zal bij aanname van de Wsob er toe

geconfronteerd met provinciale bezuinigingen

kunnen leiden, dat de bibliotheek niet kan deelnemen

op Bibliotheekservice Fryslân. Daarmee is een

aan het stelsel. Een bibliotheek moet aan een aantal

deel van de service vervallen, of wordt deze tegen

verplichtingen kunnen voldoen om deel te nemen in

betaling gehandhaafd. BZOF is meer gaan betalen

het netwerk, waaronder aansluiting op de digitale

voor ICT, P&O, marketing, financiële administratie,

infrastructuur en de ondersteuning van het onderwijs.

educatieve dienstverlening en mediaverwerking. Het aanbod dat uitviel, was de service aan

De Wsob biedt op landelijk niveau in onze

leeskringen, zorgcentra en deels ook het onderwijs.

kennissamenleving enorme kansen voor de bibliotheken

BZOF heeft dit opgevangen met een eigen aanbod.

om aan de digitale ontwikkelingen op het gebied van informatie en E-lezen, beter vorm te gaan geven. BZOF onderschrijft de noodzaak van een landelijke, innovatieve regeling. BZOF werkt op lokaal niveau al aan

7

2.2.3 GEMEENTELIJK

Belangrijke punten hierbij zijn het onderwijs, het welzijn en de opvoedingsondersteuning. Juist de

Ontwikkelingen

bibliotheken kunnen en moeten daaraan bijdragen, bijvoorbeeld door het bevorderen van het lezen in de

De gemeenten Opsterland, Weststellingwerf en

meest brede zin van het woord.

Ooststellingwerf hebben voor wat betreft het openbaar

Daarnaast richten de gemeenten zich op het in

bibliotheekwerk in Zuidoost Friesland met de volgende

stand houden van de leefbaarheid van het

ontwikkelingen te maken:

platteland, in dit geval meer specifiek van de voorzieningen, c.q. de bibliotheekvestigingen.

Krimp De meeste gemeenten hebben te maken met een

Gemeentelijke bezuinigingen op de bibliotheek

afnemende bevolking, met daarbij een sterke

De gemeente Opsterland heeft voor 2014, 2015

vergrijzing en ontgroening. In feite krijgt men te

en 2016 een bezuiniging van € 13.350 per jaar

maken met een zekere leegloop van het platteland;

opgelegd, en voor 2017 € 30.000. In 2014 is een extra bezuiniging toegevoegd voor 2015 van € 16.116.

Leefbaarheid

De gemeente heeft alle jaren prijscompensatie

Een tweede, mede daaruit voortkomende, kwestie

toegepast.

is die van de instandhouding van de leefbaarheid van het platteland, c.q. de instandhouding van een

De gemeente Ooststellingwerf heeft na forse

aantal basisvoorzieningen, in dit specifieke geval de

bezuinigingen en het jarenlang niet toepassen van

bibliotheken. Dat kan inhouden dat, met de relatief

prijscompensatie voor 2015 besloten om weer 50%

toenemende kosten van deze voorzieningen, een zekere

van de prijscompensatie te vergoeden.

noodzakelijke centralisatie of combinatie van functies in die voorzieningen plaats zal moeten vinden.

De gemeente Weststellingwerf heeft voor 2014 geen prijscompensatie toegekend en voor 2015 staat een

8

De gemeenten hebben alle drie als speerpunt de

bezuiniging van € 15.000 op het programma. Ook

jeugd, in het bijzonder die in achterstandssituaties.

voor 2015 is geen prijscompensatie toegekend.

2.3 Hoofdlijnen beleid Bibliotheken Zuidoost Fryslân 2014-2017 en behaalde resultaten tot en met 2014 2.3.1 DE KLANT: PROGRAMMALIJNEN BELEID 2014-2017

DE FYSIEKE BIBLIOTHEEK EN DE VERANKERING IN DE LOKALE GEMEENSCHAP Het bestaansrecht van de bibliotheek is afhankelijk

Wij maken lezen, leren en zich informeren gemakkelijk, leuker en voor iedereen toegankelijk.

van de betekenis die de bibliotheek heeft voor de gemeenschap. Focus op verankering in de lokale gemeenschap is dan ook voor ons van zeer groot belang.

Vanuit de missie kennen we drie programmalijnen:

Deze verankering uit zich in cultureel ondernemerschap.

DE DIGITALE BIBLIOTHEEK

Cultureel ondernemerschap zien wij als het voortdurend

DE EDUCATIEVE BIBLIOTHEEK

initiëren van nieuwe ontwikkelingen en activiteiten en

DE FYSIEKE BIBLIOTHEEK

het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden.

met als speerpunten: leesbevordering en informatie

We werken actief mee aan het vestigen van

vaardigheid voor de jeugd en laaggeletterden,

informatiepunten in de bibliotheek, zowel structureel

mediawijsheid en digitale vaardigheid in het kader van

als incidenteel. We zoeken naar partners die een loket

maatschappelijke participatie en daarbij streven naar

of ruimte in de bibliotheek willen huren, passend bij de

verankering in de lokale gemeenschap. Omdat je dan de

functies van de bibliotheek, zoals WMO, Seniorweb, ZZP-

mensen bereikt!

werkplekken, huiswerkbegeleiding, cursusaanbieders, regionale kunst en HIP. Incidentele loketten kunnen

DE DIGITALE BIBLIOTHEEK

zijn: makelaar, uitzendbureau, projectontwikkelaar,

We willen meer burgers met een passend en

gemeente, politie, politieke partijen bij verkiezingen, etc..

aantrekkelijk aanbod bereiken met zowel de fysieke als

De fysieke bibliotheek wil het dorpsplein zijn van

de digitale bibliotheek en hen als klant behouden of

educatie, informatie, ontmoeting en debat, waar

verwerven. We besteden daarbij extra aandacht aan een

alle bewoners samenkomen en zich welkom voelen.

digitaal informatieaanbod en aan media-educatie. De

Ontwikkelingen als een terugtredende overheid,

digitale ontwikkelingen staan niet los van het overige

mobiliteit en digitale bibliotheek kunnen leiden tot

bibliotheekaanbod; ze werken integraal door in de

een centralisatie van vestigingen. Waar participatieve

educatieve en de fysieke bibliotheek. Landelijk wordt,

initiatieven ontstaan om bibliotheken betaalbaar

met ondersteuning van het Rijk, zwaar ingezet op de

te behouden, zal de bibliotheek proberen deze

digitale bibliotheek. Lokaal is het van belang het aanbod

ondersteunen.

goed te integreren met de educatieve en de fysieke bibliotheek.

Lerende organisatie Wij worden geïnspireerd door een lerende werksfeer.

DE EDUCATIEVE BIBLIOTHEEK

Een lerende organisatie stimuleert leren op alle niveaus.

De bibliotheek biedt een doorgaande lijn voor

Het continu willen en kunnen leren stelt de organisatie

leesbevordering en media-educatie. Deze lijn wordt

in staat zich voortdurend en flexibel aan te passen

steeds meer doorontwikkeld, voor zowel jeugd als

aan de omgeving en continue kwaliteitsverbetering

volwassenen, voor de non-profit én de profitsector.

te bewerkstelligen. BZOF ziet dit als essentieel in onze

Kinderen en de laaggeletterde klant vinden wij zo

voortdurend veranderende digitale kennissamenleving.

belangrijk, dat we deze als extra speerpunt benoemen. Lees- en informatievaardigheden zijn in deze maatschappij van levensbelang. Wij leveren een bijdrage aan het voorkomen van taal- en onderwijsachterstanden en we bevorderen de ontwikkeling van (digitale) informatievaardigheden. Samenwerking is daarbij essentieel.

9

Behaalde resultaten tot eind 2014

Per onderzoek staat een thema centraal. In 2014 waren dit: • De tarieven en leenvoorwaarden van de bibliotheek

Klantgerichtheid

• De vindbaarheid en presentatie van de collectie

Informatie en scholing over presentatie,

• De digitale diensten van de bibliotheek

klantvriendelijkheid en retail komen elk jaar terug op de

• De bekendheid van de CPNB campagnes

agenda om zo voldoende scherp te blijven.

• Onderzoek onder niet-leden (extra onderzoek met

De bibliotheek heeft een boekendienst aan huis voor

behulp van een online research community)

diegenen die minder mobiel zijn. Vrijwilligers halen de boeken op. Ook dit jaar gaven stagiairs de vrijwilligers

Uit deze onderzoeken is o.a. naar voren gekomen, dat

instructieochtenden voor de catalogus en was er een

vooral Panelleden van BZOF het erg prettig vinden om in

gezamenlijke ‘bijpraatochtend’.

alle Friese bibliotheken te kunnen lenen en inleveren.

De bibliotheek levert huurcollecties aan

Ook wordt het personeel positiever beoordeeld dan

verzorgingshuizen en aan 28 leesgroepen binnen het

gemiddeld en zien klanten het papieren boek nog altijd

BZOF werkgebied. Op de site van BZOF staat het aanbod

als kerntaak van de bibliotheek. Daarnaast vindt men het

voor leeskringen uitgebreid vermeld. De leeskringen

belangrijk dat de bibliotheek met de tijd blijft meegaan.

hebben medio 2014 het aanbod samen met BZOF positief

Een verrassende uitkomst was het feit dat de doelgroep

geëvalueerd. BZOF biedt tijdens ‘Nederland Leest’ de

65-plussers ook goed met hun tijd meegaat. Ze zijn

leeskringen jaarlijks een moment om met alle groepen

weliswaar iets minder bekend met het bestaan van de

samen te komen en te discussiëren over literatuur.

digitale diensten die de bibliotheek aanbiedt, maar

Ook via de sociale media hielden we contact met onze

geven slechts in iets mindere mate aan hier behoefte aan

klant:

te hebben dan de doelgroep 36-55 jaar.

• Facebook heeft 547 likes, het gemiddelde bereik per

Uit het extra onderzoek onder de niet-leden is o.a.

post is flink gestegen naar 200. • Twitter Gorredijk, Wolvega en de algemene BZOF twitter: samen ca. 2900 tweets en 559 followers. • Pinterest: 251 pins en 76 followers. Het aantal re-pins is

gebleken dat deze groep, tegen hun verwachting in, aangenaam verrast was toen ze zagen, dat de bibliotheek zowel digitaal als met het aanbod van activiteiten bij de tijd is.

gemiddeld 25 per week. De bibliotheekcollectie Gebruikersonderzoek

Sinds 2010 werkt in Fryslân het Centraal

Bibliotheken Zuidoost Fryslân voert klantonderzoeken uit

Collectioneringsteam (CCT). Alle bibliotheken leveren een

met behulp van BiebPanel. Dit is een online klantenpanel

medewerker en de media worden centraal aangeschaft

waarbij de Panelleden vier keer per jaar een onderzoek

op basis van lokaal ingevulde collectieprofielen. Dankzij

toegestuurd krijgen via de mail.

een centrale bestelmodule ziet het team wat overal

BiebPanel wordt uitgevoerd door Ruigrok | NetPanel, een

aanwezig is en kunnen de aankopen beter op elkaar

gerenommeerd marktonderzoeksbureau. Landelijk zijn

afgestemd worden. Met een digitaal programma

hierbij 90 bibliotheekorganisaties aangesloten waardoor

worden de uitleningen gevolgd. Op basis van de

een benchmark mogelijk is.

overzichten uit dit programma wordt bij BZOF jaarlijks een collectieprofiel samengesteld dat prioriteiten stelt. Media waar veel vraag naar is, koopt het CCT vervolgens in grote hoeveelheid en media waar weinig vraag naar is, wordt verdeeld over een paar bibliotheken. Voordeel van deze werkwijze is, dat tussen de bibliotheken op provinciaal niveau titelafstemming gerealiseerd is. Over de collectie van Bibliotheken Zuidoost Fryslân zijn de bibliotheekleden tamelijk positief. Per 2014 is gestart met een langere uitleentermijn voor de ‘actueel’ media. BZOF is daarbij gestopt met afname van een landelijk aanbod actuele media. Het resultaat is lagere kosten en een hoger rendement.

10

Bibliotheken Zuidoost Fryslân actueel in relatie tot collectiebudget (excl. tijdschriften en boekenhuur)

2010 2011 collectie excl. tijdschriften, huurboeken

2012

budget lokaal en actueel

2013 2014* 0

50000

100000

150000

200000

* in 2014 is gestopt met een landelijke service van actuele boeken; het budget voor actueel is daar deels mee opgehoogd.

Voor kinderen en volwassenen met leesproblemen

landelijke site van Bibliotheek.nl en sloot daarmee aan

zijn speciale, makkelijk leesbare boeken en ook

bij de nieuwe, landelijke bibliotheekcatalogus. Diverse

luisterboeken en daisy-roms te leen in alle bibliotheken.

sessies werden daartoe bijgewoond door manager en

Deze makkelijke boeken sluiten aan bij de doelgroep. In

medewerkers. De landelijke ‘Zoek en Boek’ service voor

Bibliotheek Oosterwolde, Wolvega en Haulerwijk worden

‘Aanvragen’ is daar een onderdeel van.

door docenten van het Friesland College regelmatig alfabetiseringslessen gegeven.

E-Lezen en Apps

Landelijk is dit jaar ook hard gewerkt aan de

In 2014 was het eindelijk zover. Bibliotheek.nl, de

voorbereiding van een bibliotheekaanbod van 5000

landelijke bibliothekenkoepel, startte met het aanbod

e-books. Als wegbereider daartoe is landelijk een

E-lezen. Na een aanloop met wat storingen werd het

succesvolle vakantieapp aangeboden.

een succes. In dit startjaar maakten 553 leden gebruik van het E-lezen. Samen leenden ze 4972 boeken.

De digitale bibliotheek

In eerdere jaren was de app ‘vakantiebieb’ al een

Het digitale aanbod in de bibliotheek bevat, naast

groot succes. Bibliotheek.nl zette deze voort in

een Friese catalogus, een landelijke catalogus en

de zomervakantie van 2014. In 2014 startten de

een wetenschappelijke catalogus: 20 databanken

bibliotheken in Friesland met de Bicat-wise app: voor

over literatuur, (regionaal) nieuws, gezondheid,

verlengen, reserveren en het zoeken van boeken.

consumentenzaken, leesproblemen, geschiedenis en onderwerpen voor schoolwerkstukken. Ook is er gratis toegang tot de catalogus van Tresoar. In 2014 heeft BZOF moeten beslissen te stoppen met het aanbod thuisgebruik van deze databanken door leden. De kosten waren te hoog in relatie tot het thuisgebruik. De bibliotheekcatalogus doorzoekt bij vragen 7 landelijke kranten en 6 tijdschriften, zoals opiniebladen en de Consumentengids. Bibliotheken Zuidoost Fryslân biedt daarnaast ruim 50 gratis internetlinks aan naar o.a. gemeentelijke sites, plaatselijke boekhandels, lokale organisaties, zoals VVV, TIP, HIP en scholen. BZOF migreerde in 2014 de eigen website in de nieuwe

11

Landelijke resultaten e-lezen 2014 Aantal uitgeleende e-books 140.000

900.000 814.072 Aantal geleende boeken

Totaal (cumulatief)

800.000

120.000

699.478 700.000 604.950

100.000

600.000 493.289 80.000

500.000 393.322 400.000

331.661

60.000 256.454

300.000

205.754

40.000 154.740 78.307

20.000

200.000

118.276

100.000

26.538 0

0

4

.

jan

4

1 20

. feb

1 20

m

rt.

1 20

4 r ap

il

1 20

4

4

ei

4

1 20

ni

li

ju

ju

m

1 20

4

4

4

1 20

g au

.

1 20

p. se

1 20

t.

ok

4

4

4

1 20

1 20

v. no

1 20

c.

de

Aantal downloads leesapp Bibliotheek 140.000

14.000 App Store

Google Play Store

124.065

Totaal (cumulatief)

114.864

12.000

120.000

106.460 91.621

10.000

100.000

72.926

8.000

80.000

65.424 54.262

6.000

60.000

48.150 41.553 36.053

4.000

40.000

28.850 14.248

2.000

20.000

0

0

4

.

jan

12

1 20

4

. feb

1 20

m

rt.

1 20

4 r ap

il

1 20

4

4

ei

m

4

1 20

ni

ju

1 20

li

ju

4

4

4

1 20

g au

.

1 20

p. se

1 20

4

4

t.

ok

1 20

v. no

1 20

4

c.

de

1 20

Digitale diensten

Provinciale activiteiten

BZOF ontwikkelde nieuwe digitale diensten. Een

In provinciaal verband zijn de volgende activiteiten

tabletcafé als een community voor onderlinge

uitgevoerd:

ondersteuning. Het is in alle hoofdvestigingen 1x in

• Voordeel-met-je-biebpas;

de maand te bezoeken. Tijdens het tabletcafé staan

• Provinciale campagnekalender;

de Digitale Bibliotheek, e-books en apps centraal. In

• Moordspel + Facebook-actie;

het tabletcafé kunnen gebruikers van een e-reader

• Promotie landelijke e-book-actie ‘Lees Meer’;

of tablet tips uitwisselen en apps delen met andere

• Biebpanel.

gebruikers. Daarnaast is er het Digitaal Hulpplein en het Digitaal

Met het oog op de digitale en landelijke ontwikkelingen

Spreekuur. Het spreekuur is een betaalde dienst

wordt in provinciaal verband gezocht naar

waar mensen samen met een medewerker van de

samenwerking, om op deze manier een kostenbesparing

bibliotheek een account aanmaken of boeken op hun

te realiseren.

e-reader of tablet zetten. Het Digitaal Hulpplein (betaalde dienst) maakt het

2.3.2 EDUCATIEVE BIBLIOTHEEK

mensen helemaal makkelijk. Medewerkers van de bibliotheek maken een account aan en zetten boeken

Mediawijsheid

op de e-reader van de klant. De klant haalt de e-reader

Mensen, en kinderen in het bijzonder, communiceren,

weer op en kan meteen beginnen met lezen!

socialiseren, studeren, consumeren en produceren steeds meer via internet. De nieuwe media zijn overal

Marketing

in ons leven aanwezig en daarom is de ontwikkeling

Lokale activiteiten

van mediabewustzijn, mediabegrip, media-attitude

Het uitgangspunt voor lokale marketingactiviteiten

en mediagedrag voor zowel volwassenen als

is kleinschalig en doelgericht. Op deze manier

basisschoolkinderen van groot belang.

kan met een klein budget een optimaal resultaat worden bereikt. Afgelopen jaar hebben de volgende

Jeugd en scholen

marketingactiviteiten plaatsgevonden:

In 2014 bezochten de scholen regelmatig de bibliotheken

• maandelijks versturen van de nieuwsbrief aan ruim

voor een groepsbezoek of om klassikaal te lenen. Ook

7.000 e-mailadressen; • versturen van persberichten over schoolbezoek, activiteiten e.a.; • aanpassen van de informatieschermen in de bibliotheken; • adverteren in dorpskrant in verschillende dorpen/

werden diverse projecten geleend. De meeste basisscholen hebben een dienstverleningsabonnement evenals de scholen voor voortgezet onderwijs. Naast alle peuterspeelzalen hebben ook de meeste kinderopvanginstellingen inmiddels een abonnement.

streken; • Huis-aan-Huis actie in de gemeenten Opsterland, Oost- en Weststellingwerf; • Cultuurkrant Opsterland, samen met de andere cultuuraanbieders in de gemeente;

Verschillende scholen nemen medialessen af. Lessen Slimmer zoeken (voorheen ‘informatie zoeken en vinden’ en ‘Maak je eigen startpagina’) en NET-tiquette worden steeds belangrijker. Daarnaast is een lessenserie Bieb

• nieuwe tarievenfolders;

versus Google ontwikkeld. Voor deze nieuwe lessenserie

Daarnaast hebben er nog een aantal reguliere

is veel belangstelling, zowel van scholen in ons eigen

promoties plaatsgevonden voor de volgende

werkgebied als van bibliotheken elders in het land.

producten en/of activiteiten: Makkelijk Lezen Plein,

De lessen richten zich op informatie- en strategische

Nederland Leest, Kinderboekenweek, Boekenweek,

vaardigheden én op digitale participatie en productie.

Nationale Voorleesdagen, Maand van het

Zo komen alle facetten van mediawijsheid aan bod. De

Spannende Boek, Comfort abonnement, Vakantietas

lessen worden continu uitgebreid en aangepast aan

en bibliotheek aan huis. Voor die promoties is

de wensen van het onderwijs. Een aantal producten is

gebruik gemaakt van diverse media, zoals Huis-

verkocht aan andere bibliotheken.

aan-Huisbladen, dorps-en schoolkranten, Twitter, Facebook, Hyves, gemeentegids, gezondheidskrant en blad voor jonge ouders.

13

De deelname aan de Nationale Voorleeswedstrijd is in

Mediawijsheid

Oost- en Weststellingwerf populair.

Leerlijn Mediawijsheid

Weststellingwerf scoorde met 22 van de 24 scholen bijna

BZOF updatete de zelf ontwikkelde en landelijk bekende

100% en Ooststellingwerf deed het met 19 uit 22 scholen

site met mediawijsheidaanbod voor het basisonderwijs.

ook zeer goed. In Opsterland blijft de deelname ietwat

Op de website www.leerlijnmediawijsheid.nl staan

achter, met 6 van de 28 scholen.

mediawijsheidlessen voor groep 3 t/m 8 van het basisonderwijs. Deze lessen zijn door BZOF ontwikkeld en

Ook de Kinderboekenweek is qua bezoekersaantal een

geheel geactualiseerd. Op de website worden de lessen ter

flinke uitschieter. Voor kinderen en scholen is dit elk jaar

overname aangeboden aan collega-bibliotheken.

weer het ‘leeshoogtepunt’. Workshops Mediawijsheid & Reik In de scholen wordt van de Mobiele Schoolmediatheken

BZOF verzorgde 10 workshops Mediawijsheid bij Reik,

goed gebruikgemaakt. De leerlingen zijn allen lid en

het expertise- en behandelcentrum in het noorden voor

ruilen veelvuldig. De registratie is in handen van een

de behandeling en begeleiding van kinderen, jongeren

uitleenmoeder, administratief medewerker of leerlingen

en volwassenen met een licht verstandelijke beperking.

van groep 8. Tot de zomervakantie gebruikten zij het

In totaal werden ruim 200 medewerkers getraind in

uitleenprogramma Educat-B. Nu dit programma van de

mediabewustwording.

markt is gehaald, werkt de bibliotheek aan een eigen Mediawijsheid PABO

uitleenprogramma.

Net als vorig jaar verzorgde BZOF een aantal gastcolleges In 2014 zijn 4 scholen in het werkgebied een contract

aan tweede- en derdejaars PABO-studenten aan de

voor 3 jaar aangegaan in het kader van de Bibliotheek op

NHL Hogeschool Leeuwarden. Aan het gastcollege

School (dBos). Dit houdt in, dat een medewerker van de

koppelde BZOF een vrije opdracht voor studenten voor

bibliotheek een overeengekomen aantal uren binnen de

het ontwikkelen van een mediawijsheidles voor het

school aan het werk is ten behoeve van leesbevordering

basisonderwijs, die eventueel opgenomen wordt in het

en mediawijsheid.

aanbod van BZOF.

Nieuwe BoekStartleden in 2014: Ooststellingwerf

59

Opsterland

65

Weststellingwerf

102

Totaal

226

Het blijkt, dat veel ouders van baby’s het koffertje komen ophalen, waarbij ze worden ingeschreven. Een aantal hiervan komt echter daarna niet meer lenen.

Door de scholen afgenomen cursussen Mediawijsheid in 2014 Ooststellingwerf

Opsterland

Weststellingwerf

Maak je eigen startpagina

1

6

2

Informatie zoeken en vinden

1

2

1

1

1

Cursus

Pluk van de Petteflet

In alle drie gemeenten is een ouderbijeenkomst

NET-tiquette

gehouden voor BoekStartleden met als thema

Bekijk ‘t maar

“Verjesfeest”: een speelse workshop over communiceren

Bieb versus Google

met je baby/dreumes. Deze bijeenkomsten zijn goed bezocht; gemiddeld 17 ouders per workshop. De bibliotheek ontving dit jaar van de gemeente Ooststellingwerf extra middelen om in de peuterspeelzaal Appelscha te starten met voorleestasjes, gebaseerd op ‘Pyramide’ in overleg met Scala. Daarmee werken alle VVE peuterspeelzalen en Opstap(je) in Ooststellingwerf nu samen met de bibliotheek extra aan leesbevordering door het actief uitlenen van leuke voorleesboeken aan de peuters.

3

4 1 4

3

Basisonderwijs KEK! = samen cultuureducatie versterken! KEK! is ‘Kultueredukaasje mei kwaliteit’. Doel is de cultuureducatie op Friese basisscholen een flinke impuls te geven en zoveel mogelijk kinderen in aanraking te laten komen met kunst en cultuur. Hiervoor is landelijk subsidie beschikbaar gesteld en dit is in Friesland toegekend aan Keunstwurk. Keunstwurk heeft Friesland in 6 regio’s verdeeld en per regio kon een plan worden ingediend. Voorwaarde is, dat het geld ingezet wordt voor de scholen.

14

Het Kiekes-project (in Oost- en Weststellingwerf) is

Voortgezet onderwijs

één van de regionale projecten binnen de KEK-regeling.

Voorleeswedstrijd voor brugklassers Read2me!

Een belangrijk einddoel is dat de aan het Kiekes-project

BZOF organiseerde i.s.m. het Stellingwerf College en het

deelnemende scholen in 2016 een gestructureerd en

CSG Liudger College voor de vierde keer de Read2me!

duurzaam erfgoedbeleid hebben opgenomen in het

voorleeswedstrijd voor brugklassers. Het Stellingwerf

beleidsplan, dat gedragen wordt door het hele team.

College deed mee met acht brugklassers, het CSG Liudger

De erfgoedleerlijn van TULE, behorende bij kerndoel

College leverde drie kandidaten. Uiteindelijk staat de

56 (Leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen

winnaar in de provinciale finale in Leeuwarden. De

waardering voor aspecten van cultureel erfgoed) is

voorbereidingen voor de Read2me! wedstrijd 2014-2015

geconcretiseerd en geïntegreerd in het curriculum van de

startten eind 2014.

deelnemende scholen. Wisselcollectie mediatheek Samen met 10 scholen worden erfgoedprojecten

BZOF leverde een wisselcollectie met 100 boeken aan het

gedaan, om te komen tot een ontwikkelingslijn in het

CSG Liudger College.

erfgoedonderwijs.

Scholen, cultuuraanbieders en coaches werken hierbij

Groepsbezoek

samen.

Het CSG Liudger bezocht met drie brugklassen de bibliotheek voor een groepsbezoek.

Inmiddels zijn er 4 concrete ontwikkelingslijnen ontstaan en bekijken de scholen, welk model het beste bij hun

Tentoonstelling Anne Frank

school past. De projecten worden in deze ontwikkelingslijn

BZOF faciliteerde voor het Stellingwerf College de

geplaatst en het moet duidelijk worden, dat

locatie voor de tentoonstelling van Anne Frank. Deze

erfgoedonderwerpen vervangend kunnen worden ingezet.

tentoonstelling met levensgrote panelen stond vier

Het moet niet iets extra’s bovenop de reguliere lessen zijn.

weken in bibliotheek Oosterwolde, waar leerlingen van het Stellingwerf College rondleidingen verzorgden voor

De bibliotheek is penvoerder van het project, wat inhoudt,

geïnteresseerden.

dat de subsidie (€ 26.000 per kalenderjaar) aan BZOF wordt uitbetaald en dat BZOF de financiële afhandeling

Maatschappelijke Stage

verzorgt. BZOF heeft een contract met Keunstwurk en

Er liepen 21 leerlingen van het voorgezet onderwijs hun

legt daar ook verantwoording aan af, zowel financieel als

maatschappelijke stage bij BZOF. In Ooststellingwerf 6,

projectmatig.

Weststellingwerf 6 en in Opsterland 9.

Parents are Watching! Naast Informatievaardigheden en NET-tiquette is de interactieve ouderavond ‘Parents are Watching!’ een belangrijk onderdeel van de doorgaande leerlijn mediawijsheid. Tijdens deze ouderavond vertellen basisschoolleerlingen aan hun ouders hoe ze op social media met elkaar communiceren en welke spelletjes ze op internet doen. Eén van de uitkomsten van een dergelijke avond is dat het gesprek tussen kind en ouder over internet en social media op gang wordt gebracht. Workshop WebbiebNL In de bibliotheeksector is het bekend dat BZOF goede banden met het onderwijs heeft. Voor de themamiddag ‘Mediacoach in de praktijk: hoe doe je dat?’ is BZOF gevraagd om uitleg te geven over de manier waarop dit tot stand is gebracht. Deze themamiddag van WebbiebNL wordt jaarlijks georganiseerd. De aanwezige bibliotheekmedewerkers en –managers reageerden positief op de informatie en tips die ze kregen.

15

Ooststellingwerf

Groepsbezoeken op school en in de bibliotheken van Ooststellingwerf Aantal scholen

Aantal groepen

Aantal leerlingen

Nationale Voorleesdagen

7

12

150

Groep 1/2

Schatgoed

2

3

65

Groep 3

Monstertje Mo wil in een boek

2

2

32

Groep 3

Lettersoep

2

21

35

Groep 4

Speurneuzen

1

13

21

Groep 4

Kinderboekenweek (theatervoorstelling groep 4)

13

0

304

Groep 5

Bibliotheekmedewerker gezocht

0

2

0

Groep 6

Leeskoorts

2

3

30

Groep 6

Schrijver op bezoek

3

3

68

VO

Bibliotheekinstructie

1

Totaal

Doelgroep

Programma

Peuters

33

90 41

795

Aan de Nationale Voorleeswedstrijd deden 19 scholen mee. Aan het Boekenbal bij de opening van de Kinderboekenweek deden 5 scholen mee, met in totaal 400 leerlingen.

Projecten en collecties Uitgeleende projecten en collecties

Aantal keren uitgeleend

Aantal leerlingen

Speel-leescollectie

4

65

Leeskastje

1

20

Letterwinkeltje

1

9

Ladekastje

1

4

Boekenbal

1

16

Van top tot teen

1

16

Vergeten oorlog koffer

1

20

Thema collecties

1

10

Totaal

160

Door een aantal scholen zijn collecties voor groepsgewijs lezen aangevraagd en ook wordt er gebruik gemaakt van het lenen van themacollecties die door de hele school worden gebruikt.

16

Opsterland

Groepsbezoeken op school en in de bibliotheken van Opsterland Doelgroep

Programma

Aantal scholen

Aantal groepen

Aantal leerlingen

Peuters


12

18

255

Groep 1/2

Schatgoed

3

5

95

Groep 3

Lettersoep

7

8

156

Groep 3

Monstertje Mo

0

0

0

Groep 4

Speurneuzen

5

6

115

Groep 4

Kinderboekenweek

13

13

280

Groep 5


2

2

36

Groep 5/6/7

Project Leesvirus

2

2

29

Groep 6

Schrijver op bezoek

9

9

175

Groep 6

Leeskoorts

2

2

45

Groep 7/8

Bieb versus Google

4

4

75

Groep 8

Vergeten oorlog

8

8

160

Totaal

67

77

1421

Aan de Nationale Voorleeswedstrijd deden 6 scholen mee. In juni zijn er twee voorstellingen Tomke geweest. Hier zijn 65 peuters op bezoek geweest.

Projecten en collecties Uitgeleende projecten en collectie


Aantal leerlingen

1

23

13

263

Bentje en de Bruine Beer

1

18

Leeskastje

2

29

Letterwinkeltje

6

90

Ladekastje

2

36

Boekenbal

6

98

Elfstedentocht kist

2

35

1 tegen allen

2

64


2

35

Europese verhalenkoffer

2

79

Kinderjury

1

29

Thema collecties

3

45

Kamishibai + vertelplaten Speel-leescollectie

Totaal

844

17

Weststellingwerf

Groepsbezoeken op school en in de bibliotheken van Weststellingwerf Doelgroep

Programma

Aantal scholen

Aantal groepen

Aantal leerlingen

Peuters


9

17

230

Groep 1/2

Schatgoed

1

2

35

Groep 3

Monstertje Mo wil in een boek

1

2

41

Groep 3

Lettersoep

4

4

88

Groep 4

Speurneuzen

3

3

50

Groep 4

Kinderboekenweek

12

13

240

Groep 5


3

3

47

Groep 5/6/7

Project Leesvirus

4

4

74

Groep 6

Leeskoorts

4

4

85

Groep 7/8

Bieb versus Google

3

5

120

Groep 8

Vergeten oorlog

5

5

122

Totaal

49

62

1132

Aan de Nationale Voorleeswedstrijd deden 22 scholen mee. Op de Vensterschool was het project Schrijversbezoek voor de hele school. Het betrof hier 280 leerlingen. Projecten en collecties Uitgeleende projecten en collectie


Aantal leerlingen

Kamishibai + vertelplaten

4

48

Speel-leescollectie

8

138

Bentje en de Bruine Beer

1

18

Leeskastje

2

40

Letterwinkeltje

3

36

Ladekastje

2

20

Boekenbal

2

35

Friese Elfsteden kist

1

23

1 tegen allen

3

58

Thema rugtasjes

8

157

Van Top tot teen

1

26

Boekenbroek

1

20


4

84

Europese verhalenkoffer

1

66

Thema collecties

1

99

Totaal

18

868

Algemeen

In de herfst is BZOF gestart met gesprekken met de leden van de gemeenteraad. Met ‘de benen op tafel’ samen

Vijf scholen in het werkgebied van Bibliotheken

praten over maatschappelijke ontwikkelingen en wat

Zuidoost Fryslân hebben een zelfgemaakt

de bibliotheek daarin betekenen kan. Leesbevordering,

Sinterklaaspakket voor € 5,= per pakket afgenomen.

digitale vaardigheden, laaggeletterdheid, plaats van

Tijdens de Kinderboekenweek hebben de groepen 1

ontmoeting en de relatie met het sociaal domein en

t/m 4 van 21 scholen gebruik gemaakt van één of meer

preventie waren de items die veelvuldig genoemd

boekenpakketten met boeken rondom het thema,

werden.

à € 1-,= per pakket. Provinciaal was het LEESFEEST ontwikkeld. Dit is afgenomen door 63 groepen à € 10,=

In Bibliotheek Oosterwolde en Haulerwijk startte

per pakket.

medio 2014 het Digi-Taalhuis, een samenwerkingsvorm ter bestrijding van de laaggeletterdheid met het ROC

2.3.3 DE FYSIEKE BIBLIOTHEEK EN DE VERANKERING IN DE LOKALE GEMEENSCHAP

Friesland College, Humanitas, Scala en de gemeente

Vestigingen

In Oosterwolde wordt de bibliotheek relatief door veel

In alle vestigingen is de aantrekkelijkheid van de

middelbare scholieren bezocht. Ze ontmoeten er elkaar,

bibliotheek een blijvend aandachtspunt. Er wordt

schaken samen, zoeken iets op via Internet of lezen een

gewerkt vanuit een protocol voor uiterlijk, uitstraling

boek of tijdschrift.

Ooststellingwerf.

en presentatie. De ideeënbus, die sinds 2011 als een digitale variant op de website is geplaatst, levert

De bibliotheek in Gorredijk heeft haar Wi-Fi-faciliteit

regelmatig interessante reacties op: over de collectie,

verbeterd. Hierdoor bezoeken meer jongeren de

tips voor de inrichting, maar ook soms vragen over

bibliotheek frequenter.

uitleenvoorwaarden of een compliment voor uitstraling van de bibliotheek, de collectie, het personeel. De

Bibliotheek Wolvega is bezig in samenwerking met

verhuurbare vergader- en ontvangstruimtes boren

Timpaan Welzijn Weststellingwerf met plannen voor een

nieuwe groepen aan die door verhuur binnen komen

herinrichting richting ‘cultuurhuis-gedachte’. Realisatie is

met onder andere trainingen werklozen; exposities,

mede afhankelijk van verkoop van het Timpaan gebouw.

vergaderingen. Ook ZZP-ers zoeken steeds vaker een werkplek in de bibliotheek. De open Wi-Fi-faciliteit, inmiddels een noodzaak, levert af en toe overlast op van middelbare scholieren. Frieschepalen Siegerswoude

In Appelscha is een Biebpunt. Dat is een

Ureterp

kleine huiskamerbibliotheek bestemd voor 0-6 jarigen en volwassenen, met

Nij Beets

als extra een collectie voor kinderen en volwassenen met leesproblemen. De

Tijnje

Beetsterzwaag

OPSTERLAND Terwispel

jeugdcollecties staan uitleenbaar bij de

Bakkeveen

Haule

Hemrik

Lippenhuizen

Donkerbroek

Gorredijk

scholen.

Oosterwolde

Luxwoude

Makkinga

Jonkerslân

Bibliotheek Appelscha is nu onderdeel

Haulerwijk Waskemeer

Wijnjewoude

Langezwaag

OOSTSTELLINGWERF

van een ‘sociaal plein’, in samenwerking

Ravenswoud

Langedijke

met verschillende plaatselijke

Oldeberkoop

organisaties en verenigingen worden

Elsloo

Appelscha

regelmatig activiteiten aangeboden. Oldeholtwolde

Nijeholtpade

WESTSTELLINGWERF Oldelamer Oldetrijne

Boijl

Noordwolde De Hoeve

Wolvega

Steggerda

De Blesse

Munnekeburen

19

Activiteiten en lokale samenwerking

van BZOF in uren en een vernieuwingssubsidie van

Met presentaties en tentoonstellingen wordt in alle

Bibliotheekservice Fryslân en de provincie. Het Digi-

bibliotheken aandacht geschonken aan actuele en/

Taalhuis werd in september 2014 feestelijk geopend door

of plaatselijke onderwerpen, vaak in samenwerking

burgemeester H. Oosterman van Ooststellingwerf en

met andere organisaties. Daarbij wordt gebruik

Lutz Jacobi uit de Tweede Kamer. Als leespromotie lazen

gemaakt van de mogelijkheden die de samenwerking

een tiental raadsleden van Ooststellingwerf in deze week

met de CPNB biedt, zoals de Boekenweek, de Maand

op diverse scholen voor.

van het Spannende Boek, Zomerlezen, de Weken van het Reisboek, de Kinderboekenweek, etc.. Andere

Samenwerking

thema’s waren onder andere: wintertijd, gezond

Er is samengewerkt met o.a. het HIP (Historisch

en fit, bewegen, voorjaar, Anne Frank, voetbal,

Informatie Punt) in Oosterwolde, Haulerwijk, Wolvega en

muziek, Bevrijding, Tweede Wereldoorlog, vakantie,

Gorredijk. Andere samenwerkingspartners zijn: Timpaan

tuinieren, etc.. In alle vestigingen wordt regelmatig

Onderwijs, Kunst en Coo uit Ooststellingwerf, het

werk tentoongesteld van lokaal talent. In bibliotheek

Stellingwerf College, de Burgemeester Harmsmaschool,

Wolvega organiseert Stichting Kijkzaal aansprekende

Kunstwerf Oosterwolde, Scala uit Oosterwolde, Timpaan

tentoonstellingen.

Welzijn en AOC Terra.

Highlights uit de overige activiteiten zijn : de Moanne

Met de PABO, opleiding Communicatie en lectoraat

fan it Fryske Boek, Nederland Leest voor leesgroepen

Cybersafety (allen verbonden aan de Noordelijke

met een bijpassende High Tea, Voordeel met je

Hogeschool Leeuwarden) en Kweekvijver Noord is een

Biebpas, Groenmarkt in bibliotheek Oosterwolde en

constante samenwerking om studenten mogelijkheden

de Vrijwilligersochtend Bieb aan Huis. In Gorredijk

voor praktijkervaring te bieden en om nieuwe

o.a.: muziekworkshop, workshop Saxofoon en koper,

zienswijzen in de bibliotheek toe te passen.

voorlichtingsavond verslavingszorg, Mamacafé en ‘Tussen Kunst en Kitsch’.

Structureel is er sprake van een intensieve samenwerking in de brede school ‘De Samensprong’ in Haulerwijk,

Stellingwarver Veurleespries

brede school ‘Zuid’ in Oosterwolde en de ‘Vensterschool’

BZOF heeft in opdracht van de Stellingwerver

in Noordwolde: overleg, beheer en activiteiten,

gemeenten de Stellingwarver Schrieveri’jepries

waaronder ook de klassikale bibliotheekbezoeken. De

omgezet naar de Stellingwerver Veurleespries.

bibliotheek participeert in het gebruikersoverleg, het

De bibliotheek werkt daarbij samen met het

participatieoverleg, het overleg naschoolse activiteiten

onderwijs en de Stellingwarver Schrieversronte.

en in de klankbordgroep brede scholen Ooststellingwerf

De eerste uitreiking zal begin 2015 in Wolvega

en Weststellingwerf. Er werden voorleesdagen en

plaats gaan vinden.

wedstrijden georganiseerd, de bibliotheek coördineert de kinderboekenweekactiviteiten en heeft open dagen bij

Digi-Taalhuis

feestelijke activiteiten van de school. In Haulerwijk draagt

Medio 2014 is in Haulerwijk en Oosterwolde het

de bibliotheek haar steentje bij aan rondleidingen in de

Digi-Taalhuis gestart. Een samenwerking met onder

Brede School en was ze dit jaar actief betrokken bij de

andere de gemeente Ooststellingwerf, Humanitas,

gezamenlijke beleidsvoorbereiding.

Lions, ROC de Friese Poort en Scala. Doel: bestrijding

20

laaggeletterdheid. Alle partijen hebben dit jaar het

Bibliotheek Gorredijk bood tot de zomervakantie onderdak

Provinciale Bondgenootschap ter bevordering van

aan Seniorweb die een doorlopend aanbod van cursussen

de geletterdheid in Fryslân ondertekend en zich

en workshops heeft voor 40-plussers;

daarmee verbonden aan het doen van inspanningen

In bibliotheek Oosterwolde is een VVV punt en een

om de laaggeletterdheid in het eigen werkgebied

Historisch Informatiepunt gevestigd en er zijn doorlopende

te bestrijden. De vrijwilligers houden spreekuur in

tentoonstellingen van museum ‘Old Ark’ uit Makkinga.

de bibliotheek; de samenwerking op de facetten

In Oosterwolde en Wolvega wordt structureel ruimte

herkennen, doorverwijzen en overdracht wordt

verhuurd voor een cursusaanbod Kunstgeschiedenis.

geïntensiveerd. De bibliotheek biedt: coördinatie,

De Wereldwinkel heeft een wekelijks aanbod in de

makkelijke boeken, werkplekken, computers met

bibliotheken van Gorredijk en Appelscha, met producten,

oefenprogramma’s, prettige openingstijden. Het Digi-

informatie en tentoonstellingen. In Noordwolde verleent

Taalhuis kon gestart worden door een investering

de bibliotheek onderdak aan een Speel-o-theek.

Boekendienst aan huis

met een eigen budget scholing voor zichzelf op maat

De Boekendienst aan huis is binnen elke gemeente als

inkopen.

extra service, met behulp van vrijwilligers, uitgebouwd.

De bibliotheek profileert zich als werkgever door het

Voor leden die de bibliotheek niet meer kunnen bezoeken,

aantrekken van stagiair(e)s van de bibliotheekopleiding, o.a.

halen vrijwilligers boeken. De vrijwilligers worden

via Hyves en Twitter, en door maatschappelijke stagiair(e)s

ondersteund door de bibliotheek.

bekend te maken met het bibliotheekwerk. De verdeling MBO/HBO niveau is onder de medewerkers ongeveer gelijk.

2.3.4 SOCIAAL VERSLAG

Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO)

Bibliotheken Zuidoost Fryslân werkt vanuit de visie van

In 2014 werd onder de medewerkers een MTO afgenomen.

een lerende organisatie; wij worden geïnspireerd door

Dat bleek bij de landelijke benchmarking een verrassend

een lerende werksfeer en hebben dit in onze missie

resultaat op te leveren. BZOF bleek in de top 10 te

verwerkt. Wij stimuleren leren op alle niveaus, onder

staan van de beste werkgevers met minder dan 100

andere met scholing, projecten, elders rondkijken en door

medewerkers.

actief in te zetten op zandbakprojecten. De bibliotheek heeft een scholingsbudget van 3% van

Formatie

de salarissom om aan te wenden voor scholing. De helft

Per 31-12-2014 18 FTE verdeeld over 31 medewerkers met in

daarvan is een scharrelbudget: de medewerkers kunnen

totaal 650 formatie-uren per week. 21

Samenstelling directie en management

Regionale taken

• De heer L. Postma:

De heer Postma is bestuurslid van de Stichting Beheer

directeur bestuurder

Multifunctioneel Vastgoed Oosterwolde, bestuurslid van

Portefeuilles: algemene zaken, beleid en strategie,

de Stichting Beheer Multifunctioneel Vastgoed Haulerwijk,

Fries en landelijk bibliotheeknetwerk, financiën, ICT,

lid van de stuurgroep Brede Scholen Weststellingwerf en

samenwerking, kwaliteit, certificering en huisvesting.

projectgroep lid van Cultuurhistorie Zuidoost Fryslân.

• De heer R. Kuipers: manager Weststellingwerf en Opsterland Portefeuilles: marketing & communicatie, culturele activiteiten, zakelijke markt en doelgroep jeugd.

De heer Kuipers is bestuurslid van de Vereniging van Eigenaren Schansburg. Mevrouw Van Doremalen is lid van de klankbordgroep brede scholen Ooststellingwerf en het LEJA Ooststellingwerf. Mevrouw Haan is penvoerder voor het project KEK in de

• Mevrouw J. van Doremalen:

Stellingwerven, een door de provincie gesubsidieerde

manager Ooststellingwerf

opzet om te komen tot een structureel erfgoedaanbod

Portefeuilles: digitale bibliotheek, personeel &

op de scholen.

organisatie, fysieke en digitale collecties, marketing fysieke bibliotheek, laaggeletterdheid, Fries, doelgroep

In dienst

volwassenen.

Er zijn in 2014 geen nieuwe medewerkers in dienst getreden.

Landelijke taken De heer Postma maakte deel uit van de landelijke

Uit dienst

werkgroep herziening norm certificering Openbare

n.v.t.

Bibliotheken.

Jubilea Provinciale taken De heer Postma is lid van het Netwerk van Friese

medewerker speciale dienstverlening

Openbare Bibliotheken.

25 jaar in dienst CAO openbare bibliotheken

Management en medewerkers waren betrokken bij provinciale projecten en activiteiten: centraal collectioneren, laaggeletterdheid, Fries, De bibliotheek op school, Waas 2.0, marketing, retail, bibliotheekautomatisering en de digitale bibliotheek.

22

• dhr. P.T. Obbema

• mw. W. Talsma coördinator 12,5 jaar in dienst BZOF • mw. H.R. Stavorinus

Mevrouw Van Doremalen is lid van de werkgroep

coördinator

Culturele Hoofdstad 2018.

40 jaar in dienst CAO openbare bibliotheken

Leeftijdsopbouw en diversiteit Bibliotheken Zuidoost Fryslân 2014 Gemiddelde leeftijd op 31-12-2014: 50 jaar Het gemiddelde vast dienstverband was eind 2014 21,48 uur per week per medewerker. Eind 2014 werkten bij Bibliotheken Zuidoost Fryslân 6 mannen en 25 vrouwen.

15 10

stagiaires

5

in dienst

0

16-25

26-35

36-45

46-55

56 jaar e. o.

CAO De CAO geldt voor 2014. In 2014 heeft er een salarisverhoging plaatsgevonden (1,25%). De pensioenpremie was in 2014 22,5%.

Verzuim

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Verzuimpercentage

6,30%

4,20%

6,30%

1,07%

2,06%

3,84%

Meldingsfrequentie

0,94

1

0,87

0,66

0,77

0,5

29

33

30

20

23

17

4,9 dag

19,8 dag

35,9 dag

5,85 dag

8,9 dag

47,69 dag

Verzuimgevallen Verzuimduur gemiddeld

23

ARBO

Ondernemingsraad

Bibliotheken Zuidoost Fryslân is aangesloten bij ARBONED. In

Samenstelling ondernemingsraad:

2014 is aan de medewerkers een periodiek medisch onderzoek aangeboden, dat in 2015 uitgevoerd zal worden. Meer dan de

• Mevrouw J. Kroes

helft van de medewerkers heeft aangegeven er gebruik van te

Bibliotheek Oosterwolde

willen maken. De ARBO heeft in opdracht van BZOF de RIE 2014

voorzitter

uitgevoerd. P&O en diverse medewerkers zijn hierin betrokken. De uitkomsten zijn plenair besproken. Dit heeft onder andere

• Mevrouw M. Hartgers Bibliotheek Gorredijk/Wolvega

geleid tot de aanschaf van verbeterde bureaus en stoelen.

Scholing

secretaris/vicevoorzitter • Mevrouw W. Talsma

De bibliotheek heeft een scholingsbudget van 3% van

Bibliotheek Oosterwolde

de salarissom. De helft van dit scholingsbudget is een

lid

scharrelbudget per medewerker. Elke medewerker kan daarmee eigen keuzes maken voor scholing. In 2014 is dit

Onderwerpen die in het verslagjaar aan de orde

vooral aangewend voor presentatie, coaching en persoonlijke

kwamen waren:

effectiviteit.

• Bezuinigingen gemeenten

Alle medewerkers in de publieksdienst hebben BHV scholing

• Ontwikkelingen digitale, fysieke en educatieve

gevolgd.

bibliotheek

Daarnaast volgden alle medewerkers:

• Jaarvergadering OR

‘Lef met BZOF: hoe werk ik vanuit mijn kracht?’ Dit traject

• Jaarstukken BZOF

startte in 2013 en werd in 2014 afgerond. Bij de evaluatie is

• Terug- en vooruitblik

geformuleerd waar BZOF met de medewerkers naar streeft.

• Provinciaal OR overleg • Provinciaal directieoverleg

Wat BZOF vraagt aan kwaliteiten:

• Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO)

• Een overtuigende persoonlijke presentatie

• Uitkomsten RIE-onderzoek

• Direct in klantcontact; openheid, bevragen • Contacten warm houden

Instemmingsverzoeken waren er voor:

• Koude contacten warm maken

• Zelfroosteren en urenregistratie;

• Nieuwsgierig naar mensen

• Wijziging verlofregelingen;

• Verplaatsen in de klant

• Waarde van digitale media voor informatie en

Evenals voorgaande jaren was er sprake van

communicatie zien • Kansen zien • Die kansen communiceren • Bravoure, lef • De klant verrassen • Wens klant verbinden met wat we kunnen en hebben Er waren trainingen om de klant te begeleiden met E-lezen en trainingen social media. De coördinatoren volgden een workshop ‘leidinggeven en verandering’; plenair werd een workshop ‘herkennen en doorverwijzen laaggeletterden’ gevolgd; de HR-manager volgde een workshop over veranderingen in het arbeidsrecht. BZOF migreerde in 2014 de eigen website in de nieuwe landelijke site van Bibliotheek.nl en sloot daarmee aan bij de nieuwe, landelijke bibliotheekcatalogus. Diverse sessies werden daartoe bijgewoond door manager en medewerkers. Mw. T. de Vries en mw. M. Hartgers behaalden hun certificaat mediacoach; mw. K. Herder behaalde haar diploma leesconsulent.

24

een constructieve samenwerking tussen de ondernemingsraad en bestuurder.

3. Kengetallen Bevolking

BZOF totaal

Opsterland

Weststellingwerf

Ooststellingwerf

2014

2013

2014

2013

2014

2013

2014

2013

80.999

81.007

29.858

29.864

25.521

25.463

25.620

25.680

16.631

16.798

6.559

6.638

4.991

4.987

5.081

5.173

18 jaar >

64.389

64.209

23.299

23.226

20.530

20.476

20.560

20.507

18 t/m 64

48.249

47.827

17.558

17.664

15.315

15.040

15.376

15.123

65 jaar >

16.868

16.382

5.741

5.562

5.569

5.436

5.558

5.384

Inwoners ( per 31-12) 0 tot 18 jaar

Leden

BZOF totaal

Opsterland

Weststellingwerf

Ooststellingwerf

2014

2013

2014

2013

2014

2013

2014

2013

21.371

21.717

7.822

7.984

6.474

6.580

7.075

7.153

26%

27%

26%

27%

25%

26%

28%

28%

0 tot 18 jaar

12.225

12.750

4.634

4.866

3.425

3.601

4.166

4.283

Bibliotheken

8.651

9.142

2.737

3.016

2.840

2.946

3.074

3.180

Schoolmediatheken

3.487

3.608

1.810

1.850

585

655

1.092

1.103

74%

76%

71%

73%

69%

72%

82%

83%

8.593

8.967

2.985

3.118

2.874

2.979

2.734

2.870

13%

14%

13%

13%

14%

15%

13%

14%

6.381

6.797

2.217

2.372

2.093

2.207

2.071

2.218

13%

14%

13%

13%

14%

15%

13%

15%

2.212

2.170

768

746

781

772

663

652

Prestatie % van bevolking 65 >

13%

13%

13%

13%

14%

14%

12%

12%

digitale leden (web-accounts)

553

0

203

0

175

0

175

0

Leden + digitale leden Prestatie % van bevolking

Prestatie % van bevolking tot 18 jaar 18 jaar en ouder Prestatie % van bevolking 18 > 18 t/m 64 Prestatie % van bevolking 18 t/m 64 65 jaar en ouder

Alle 1482 leerlingen van het Stellingwerf College kunnen lenen op de schoolpas. In de ledencijfers zijn alleen de leerlingen meegenomen (ca. 50%) die hier daadwerkelijk gebruik van maken. In 2014 is gestart met de registratie van digitale leden middels een web-account om te kunnen e-lezen.

25

Uitleningen

BZOF totaal

Opsterland

Weststellingwerf

Ooststellingwerf

2014

2013

2014

2013

2014

2013

2014

2013

Totaal incl. tijdschriften

549.185

587.995

210.057

222.285

174.317

190.494

164.811

175.216

romans/ verhalen tot 18 jaar

196.137

201.109

74.668

75.720

61.724

64.661

59.745

60.728

229.401

251.581

88.119

95.515

74.652

82.101

66.630

73.965

informatief/ studie tot 18 jaar

34.950

37.900

13.078

13.864

10.637

12.106

11.235

11.930

informatief/ studie 18 jaar >

83.247

87.608

32.217

33.506

25.613

28.563

25.417

25.539

476

9.797

150

3.680

117

3.063

209

3.054

4.974

0

1.825

0

1.574

0

1.575

0

4,0

4,2

4,4

4,7

3,8

4,1

3,7

3,9

3,1

3,2

3,6

3,9

2,5

2,7

3,3

3,1

romans/ verhalen 18 jaar >

overige e-books via bibliotheek.nl Prestatie uitleenfrequentie informatieve media

De uitleningen dalen door afname van het gebruik. Nieuw zijn de uitleningen van e-books via bibliotheek.nl. Uitleningen op de scholen vallen onder verantwoordelijkheid van de scholen en zijn niet meer opgenomen. Het uitleenprogramma Educat is halverwege 2014 gestopt, waardoor ook niet meer geregistreerd kon worden.

Mediabezit

BZOF totaal

Weststellingwerf

Ooststellingwerf

2014

2013

2014

2013

2014

2013

2014

2013

Totaal bezit

161.442

161.677

60.362

59.661

48.814

49.291

52.266

52.725

Mediabezit ( vaste vestigingen)

129.778

130.987

44.522

44.316

43.539

44.176

41.717

42.495

romans/ verhalen tot 18 jaar

45.820

42.044

15.478

14.250

14.711

13.887

15.631

13.907

romans/ verhalen 18 jaar >

45.629

46.871

16.594

16.904

14.187

14.285

14.848

15.682

informatief/ studie tot 18 jaar

14.349

14.823

4.603

4.630

5.434

5.368

4.312

4.825

informatief/ studie 18 jaar >

23.837

24.491

7.813

7.526

9.153

9.811

6.871

7.154

143

2.758

34

1.006

54

825

55

927

Prestatie aandeel informatieve media

29%

30%

28%

27%

34%

34%

27%

28%

Prestatie aandeel media jeugd in vest.

46%

43%

45%

43%

46%

44%

48%

44%

Bezit tijdschriften

8.590

8.194

3.666

3.090

2.554

2.704

2.370

2.400

Mediabezit Schoolmediatheken

31.664

30.690

15.840

15.345

5.275

5.115

10.549

10.230

overige

Bibliotheek.nl/databanken

ja

ja

ja

ja

ja

ja

ja

ja

Aanschaf media ( vestigingen)

19.602

20.660

7.645

7.621

5.958

6.423

5.999

6.616

boeken en digitale media

12.979

13.849

4.968

5.237

4.073

4.396

3.938

4.216

6.623

6.811

2.677

2.384

1.885

2.027

2.061

2.400

schoolmediatheken

974

1.040

495

595

160

115

319

330

Prestatie vervanging boeken

10%

11%

12%

13%

10%

11%

10%

11%

Vervanging totaal incl. tijdschriften

12%

13%

13%

13%

12%

13%

11%

13%

tijdschriften

26

Opsterland

Het mediabezit bleef nagenoeg gelijk, wel waren er onderlinge verschuivingen. BZOF totaal

Voorzieningen

Opsterland

Weststellingwerf

Ooststellingwerf

2014

2013

2014

2013

2014

2013

2014

2013

55

55

16

16

26

26

13

13

Aantal vestigingen

6

6

2

2

2

2

2

2

Aantal biebpunten

2

2

1

1

0

0

1

1

Aantal scholen met een biebkast

43

43

20

20

11

11

12

12

Aantal biebkasten

66

66

33

33

11

11

22

22

31

31

13

13

9

9

9

9

159,0

161,0

58,5

58,5

46,0

46,0

54,5

56,5

40,5

39,0

18,0

15,5

11,0

11,0

11,5

12,5

Aantal dorpen

Aantal dorpen met een biebkast Openingsuren uren buiten kantoortijd Bezoeken vaste vestigingen website

350.000

362.000

66.432

64.202

130.000

135.000

105.000

106.000

115.000

121.000

Afnemend gebruik en de verplaatsing van de jeugduitleningen naar de scholen resulteerde in een daling van het aantal bezoekers. Wel is er een toename van bezoekers van het leescafé, cursussen en activiteiten.

27

Griffioenpark 10 8471 KP Wolvega T (0561) 61 85 18 [email protected] www.bzof.nl

Jaarverslag & Jaarrekening 2014

Recommend Documents