Jaarverslag Hulp & advies Maatschappelijk werk. Samen leven in wijk & buurt. Vrijwilliger & mantelzorger. Senioren Jeugd & jongeren

Jaarverslag 2014

Samen werken aan welzijn

Samen leven in wijk & buurt

Senioren

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum

Hulp & advies Maatschappelijk werk Vrijwilliger & mantelzorger Jeugd & jongeren

Krakeel/Wolfsbos/Zuid

SWW Hoogeveen Jaarverslag 2014

Inhoud

2 Voorwoord

3

Gebieden

1.1 Team Dorpen

4

1.2 Team De Weide/Erflanden

7

1.3 Team Centrum

10

1.4 Team Krakeel/Wolfsbos/Zuid

13

Diensten

2.1 Hulp en advies Maatschappelijk Werk

18

2.2 Vrijwilliger en mantelzorger

23

2.3 Jeugd en jongeren

27

2.4 Senioren 35

2.5 Samen leven in wijk en buurt

38

Organisatie 3.1 De organisatie in 2014

41

3.2 Financieel overzicht 2014

42

3.3 Locaties & adressen

43

Colofon

Dorpen

De Weide/Erflanden

44

Centrum



Voorwoord jaarverslag 2014 In het voorwoord van het jaarverslag 2013 schreef ik:

De SWW is er ook voor vrijwilligers die actief willen zijn

‘wij geloven in de kracht en talenten van mensen’. Dit

om een betere en mooiere samenleving tot stand te

is afgelopen jaar niet minder geworden; integendeel. In

brengen. Deze vrijwilligers kunnen, evenals mantelzor-

ons werk zien we dat inwoners van Hoogeveen hun ta-

gers, rekenen op onze ondersteuning zodat ze zo goed

lenten in willen zetten voor betere en leefbare buurten.

mogelijk hun belangrijke werk kunnen doen. In ons werk

In buurten en wijken zien we dat burgers weer meer

zoeken wij de verbinding en samenwerking met andere

zelf verantwoordelijk willen zijn voor de oplossingen in

organisaties, professionele en vrijwilligersorganisaties,

hun buurt en oplossingen kiezen die specifiek bij hun

om elkaar te versterken in de uitvoering van ons werk.

buurt passen. Bewoners gaan steeds meer uit van hun eigen kracht

Het voor u liggende jaarverslag beschrijft een aantal

en graag stimuleren wij dat. Ook inwoners die bij de

voorbeelden en situaties waarin medewerkers van de

SWW aankloppen voor hulp lukt het vaak om, met een

Stichting Welzijnswerk actief zijn geweest in 2014. Van-

steuntje in de rug, weer op eigen kracht verder te gaan.

wege de enorme hoeveelheid van activiteiten is het echter onmogelijk om compleet te zijn in ons jaarover-

In dit publieksjaarverslag laten wij een aantal voorbeel-

zicht. Desondanks hopen wij u met dit jaarverslag een

den zien van wat, in onze ogen, goed welzijnswerk is.

goed beeld te geven over onze inzet voor de burgers in

Goed welzijnswerk is volgens ons helpen voorkomen

de gemeente Hoogeveen in 2014 en wensen u daarbij

dat problemen gaan ontstaan of dat bestaande proble-

veel leesplezier.

men groter worden. Wij noemen dit preventie. Goede preventie hoeft vaak niet veel geld te kosten, maar kan wel tot enorme besparingen leiden. Toch zijn sommige problemen niet te voorkomen: sa-

Johan Bosman

men met de hulpvrager zoeken onze medewerkers dan

Directeur Stichting Welzijnswerk Hoogeveen

naar oplossingsmogelijkheden en een passend antwoord. Daarmee zijn onze medewerkers in buurten en wijken een soort van ‘sociale huisarts’.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


3


1.0 Gebieden

1.1 Dorpen

Team Dorpen Het gebiedsteam Dorpen heeft in 2014 de lijn meer za-

4

ken integraal op te pakken energiek doorgezet. Behalve binnen het project ‘Opgroeien in Elim’ worden ook andere zaken steeds meer met succes integraal opgepakt. Het jeugdoverleg in de dorpen is multidisciplinair samengesteld uit SWW-ers en mensen van de politie en gemeente. Jeugdoverlast op diverse locaties in Hollandscheveld heeft op de agenda gestaan en is aangepakt door middel van het voeren van gesprekken met jongeren, hun ouders en omwonenden. Op verschillende scholen is in samenwerking met de bibliotheek en de politie een ouderavond over social media georganiseerd. Vanuit de politie ligt de nadruk daarbij op de risico’s en gevaren voor kinderen in diverse leeftijden. Vanuit het schoolmaatschappelijk werk werden ouders met elkaar in gesprek gebracht aan de hand van stellingen over het gebruik van social media in gezinnen.

Integrale aanpak werkt in gebiedsteam Dorpen

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden

1.1 Dorpen

Project ‘Opgroeien in Elim’ ‘Opgroeien in Elim’ is een project gericht op ou-

mervoorlichtingen. Het tweede project richt zich

ders met kinderen tot 12 jaar. Het team brengt een

op de taalontwikkeling en bevorderen van het le-

bezoek aan deze ouders. De gesprekken zijn erop

zen. De werkgroep Lezen in Elim gaat zich bezig-

gericht om samen met de ouders en hun kinde-

houden met het opzetten van een uitleenpunt voor

ren activiteiten te ontwikkelen gericht op het be-

boeken, vanwege het ontbreken van een biblio-

ter, leuker en veiliger maken van het opgroeien in

theek in het dorp, en het ontwikkelen van activi-

Elim. Sinds eind 2013 zijn door het projectteam met

teiten om het (voor)lezen te bevorderen. Het derde

ruim 200 gezinnen met kinderen in de leeftijd tot

project is het opzetten van een dorpsbus, onder-

12 jaar gesprekken gevoerd over het opgroeien in

houden en gereden door vrijwilligers, waardoor

Elim. Boeiende gesprekken die veel nuttige infor-

het voor kinderen in Elim gemakkelijker wordt

matie opleverden en die de gesignaleerde kloof

een sport of activiteit als muziek of dans buiten het

tussen hulpverlening en ouders merkbaar ver-

dorp te kunnen doen.

5

kleind heeft. Het team dat de gesprekken voerde was multidisciplinair samengesteld. Het bestond

Voortbordurend op de uitgangspunten van Op-

uit een maatschappelijk werker, twee schoolmaat-

groeien in Elim is het project Elim Energiek gestart,

schappelijk werkers, een opbouwwerker en een

met steun van het Oranjefonds. Binnen Elim Ener-

jongerenwerker.

giek wordt met diverse partijen gewerkt aan de talentontwikkeling van kinderen. De opgestarte

“Ouders waar ik normaal gesproken niet binnen-

projecten kunnen binnen Elim Energiek geborgd

kwam (zorgmijders), spraken mij een keer in Elim

worden.

aan met de vraag wanneer zij aan de beurt waren voor een ‘Opgroeien in Elim’-gesprek. Ze dachten namelijk dat ik hen nu zelf zou mijden. Vanuit dat gesprek heb ik sindsdien wel toegang tot het gezin en verloopt de hulpverlening (op financieel

Medewerker van projectgroep Opgroeien in Elim Jos van Egmond in gesprek met mevrouw H. Speelman, inwoonster van Elim. (Foto: Desirée M. Boom)

gebied en in de relationele sfeer) prima.” Uit het project zijn drie vervolgprojecten ontwikkeld gericht op talentontwikkeling van kinderen. Het eerste project richt zich op preventie alcohol, tabak en druggebruik door middel van huiska-

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden

1.1 Dorpen

Opbouwwerk Vanuit het team zijn de initiatiefgroepen in de dorpen ondersteund bij het formuleren van diverse projectideeën voor de korte klap van de Smederijen; hieruit zijn een groot aantal ideeën met een sociale inslag gehonoreerd. Denk aan een break-/streetdancecursus voor de jeugd in Nieuw Moscou, een fotoclub in Tiendeveen, het project ‘sociaal gedrag, elke dag’ op De Hoeksteen in Nieuweroord, de CtC-Day (Creatief Technisch Cultureel) in Pesse en meer. Ook is er in de dorpen aandacht geweest voor informatie-uitwisseling over ‘Dorpen voor mekaar’, een project dat gericht is op noaberschap, burenhulp en de (informele) zorg, een onderwerp dat de komende jaren steeds meer zal gaan spelen.

Elim Energiek Elim Energiek is geselecteerd voor het tweejari-

ken bij het welzijn van ouderen, bijvoorbeeld door

ge programma Kracht van Sport van het Oranje

het organiseren van een verwendag of spelletjes-

Fonds. Dit programma richt zich op initiatieven

middag met en voor ouderen. Kinderen / jonge-

die met sport een duurzame bijdrage leveren aan

ren krijgen de mogelijkheid hun talent met trots te

de sociale samenhang in de maatschappij. In

presenteren.

het project Elim Energiek werken de SWW, Dorps-

Vanaf de start van Elim Energiek zijn er inmiddels

smederij Elim, Combinatiefunctionaris Gemeente

een aantal activiteiten op vijf talentgebieden ge-

Hoogeveen, Korfbalvereniging Elko, Voetbalver-

realiseerd. De betrokkenheid van de samenwer-

eniging SC Elim, CBS De Palm en OBS Het Hoeltien,

kende partijen en vrijwilligers uit het dorp wordt

locatie Vogelvlucht samen. Het ging in het voor-

steeds groter door de zichtbaarheid van Elim Ener-

jaar van 2014 van start.

giek. Het ontdekken van talent gaat volop door in

Doel is een structureel aanbod op het gebied van

2015.

talentontplooiing te realiseren voor kinderen in Elim van 0-18 jaar. Kinderen / jongeren kunnen deelnemen aan diverse activiteiten en hun talent ontdekken. Door de betrokkenheid van de sportverenigingen, kunnen zij zichzelf laten zien als een plek waar je meer kunt doen dan alleen sporten. Bewoners / jongeren worden ook meer betrok-

Dorpen

De Weide/Erflanden

Ondertekening samenwerkingsovereenkomst Elim Energiek (Foto: E.v.D. Fotografie)

Centrum


6


1.0 Gebieden

1.2 De Weide/Erflanden

Team De Weide/Erflanden In gebiedsteam De Weide/ Erflanden

7

worden steeds meer taken integraal opgepakt. Er is een gezamenlijke verantwoordelijkheid als er zorgen zijn in de wijk of met individuen. Een goed voorbeeld van een integraal project is het project alleenstaande moeders. In dit project werkt maatschappelijk werk samen met het opbouwwerk aan het versterken van contacten tussen alleenstaande moeders.

Sociale cohesie versterken Opbouwwerk Het wijkteam heeft op basis van signalen

Het opbouwwerk heeft ondersteuning gegeven aan het

over het welbevinden van bewoners willekeurig bewo-

project Buurthulp Voorelkaar, een burenhulpcentrale

ners bezocht in de Aak en het Anker/Schuttevaer. De

voor de Weide / Erflanden. Met Buurthulp Voorelkaar

bezoeken zijn in tweetallen afgelegd en de uitkomsten

wordt er een platform geboden waarbij bewoners zelf

en vervolgacties zijn per brief aan de bewoners terug-

hulp kunnen bieden of vragen. Daardoor kan het eigen

gekoppeld. Bewoners wonen met plezier in hun buurt

sociale netwerk van de buurtbewoners worden uitge-

en hebben goede onderlinge contacten. Volgend uit de

breid. De lancering van een website waarop vraag en

bezoeken heeft een aantal mensen aangeboden andere

aanbod elkaar kunnen vinden en een fysieke aanmeld-

bewoners uit de straat te willen helpen indien daar be-

balie in de wijk staat gepland voor begin 2015.

hoefte aan is. Voor het Anker is een burenhulpcentrale in

Voor het Steenbergerpark is een nieuwe bewonerscom-

het leven geroepen. Een aantal bewoners is vrijwilliger

missie opgezet. Deze heeft inmiddels met succes een

geworden bij verschillende maatschappelijke organisa-

aantal activiteiten georganiseerd in het park. Doel daar-

ties.

van is het park te gebruiken om de sociale cohesie in de wijk te versterken. De werkgroep krijgt ondersteuning van het opbouwwerk.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden


EigenWijze

vrouwendag Woensdag

1 oktober 2014 Meld je gratis aan!

v

I

Inclusief goodiebag

EigenWijze vrouwendag

Aanmelden kan tot 23 september 2014! vol = vol

Door alleenstaande vrouwen, voor alleenstaande vrouwen! Meld je gratis aan voor 2 workshops inclusief lunch:

sociaal raadslieden

De EigenWijze vrouwendag is als idee ontstaan na deelname aan de Zomerschool van het Oranjefonds door Annemarie Leenders, maatschappelijk werker, en Elke Kremer, opbouwwerker bij de

Workshop 1

Beauty

Workshop 2

Doe-het-zelf

Locatie: Toon Hermanhuis aan de Hoofdstraat nr. 1

Workshop 3

Budgetteren

Workshop 4

Mindfulness en ontspanning

Datum en tijd: Woensdag 1 oktober 2014 van 10:00 uur tot 16.00 uur

Voor meer informatie en/of aanmelden:

www.eigenwijzevrouwenhoogeveen.nl of bel naar: 0528 - 27 88 55

SWW. “Wij zijn op zoek gegaan naar een innova-

en twee coaches. Zij hadden

antwoor-

den op hele diverse vragen over o.a. fi-

tieve manier om van onderaf een project te laten

nanciën, opvoeding en persoonlijke ontwikkeling.

ontstaan. Op basis van signalen die wij hadden,

Daarna volgde de tweede workshopronde. De

hebben wij ons gericht op alleenstaande vrou-

dag werd afgesloten in de tuin.

wen met een klein netwerk om zich heen. We zijn

Jacolien Zwiep, een van de vrouwen uit de project-

gestart met het interviewen van een groot aantal

groep blikt terug: “Het was erg leuk om te organi-

vrouwen over waar hun behoefte ligt. Eigenlijk

seren. De dag zelf zijn er zo’n 30 vrouwen geweest.

kwamen daar drie thema’s uit: informatie, ont-

Het was erg mooi om te zien hoe de vrouwen in

spanning en ontmoeting.”

gesprek met elkaar gingen en ervaringen uitwis-

“Uit de gesprekken meldden zich drie enthousiaste

selden. Sommige, vooral jonge vrouwen, vonden

vrouwen die de organisatie van een speciale dag

het fijn om even aandacht voor zichzelf te heb-

op zich wilden nemen. Dat hebben we gedaan in

ben.” Elke vult aan: “vooraf hadden wij ingeschat

de vorm van een projectgroep met ondersteuning

dat deze dag vooral jong gescheiden vrouwen

van ons” vertelt Annemarie. De dag vond plaats op

zou trekken, maar er was ook veel belangstelling

1 oktober in het Toon Hermanshuis. De organisatie

van vrouwen die al langer alleenstaand waren en

van de dag, de invulling van het programma, de

bijvoorbeeld al oudere kinderen hadden. De re-

publiciteit en het werven van deelnemers is door

acties waren in ieder geval erg positief.”

de projectgroep uitgevoerd. De bijbehorende

Inmiddels is er een Eigenwijze Vrouwen koffie-

website www.eigenwijzevrouwenhoogeveen.nl is

ochtend geweest, ook weer met workshops, één

ontwikkeld door Eyemedia en Scauting.

informatieve over geweldloze communicatie en één creatieve: kerstversieringen maken van ruw-

Het programma bood ruimte voor informatie, ont-

gewassen schapenwol.

spanning en ontmoeting met keuze uit de work-

In 2015 nemen andere vrouwen het stokje over om

shops: budgetteren, beauty, yoga, kiezen voor

de EigenWijze vrouwen activiteiten te continueren.

kansen en doe het zelf. Tijdens de lunch was er

Zo staat weer een koffieochtend en een kleding-

een informatiemarkt met medewerking van een

ruilbeurs op het programma.

budgetcoach, een medewerker van de SWW, twee

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


8


1.0 Gebieden


WMO-pilot Opbouwwerk en maatschappelijk werk maken

taat hiervan is dat de bestaande buurtrestaurants

deel uit van de WMO-pilot van de gemeente ‘Ge-

in de wijk 10 nieuwe deelnemers konden noteren.

zond ouder worden in de wijk’ in de Weide. Behal-

Omdat ouderen de zondag vaak als een lange

ve de gemeente zijn ook het gezondheidscentrum,

dag ervaren, zijn er inmiddels met succes een

Icare en Indigo betrokken bij de pilot. Deze heeft

aantal etentjes op zondag georganiseerd in Buurt-

als doel verbindingen te leggen tussen voorzienin-

restaurant De Vecht. Opbouwwerker Elke Kremer:

gen voor ouderen en waar nodig nieuw aanbod te

“De pilot heeft een betere samenwerking tussen de

ontwikkelen dat ouderen kan helpen om zo lang

betrokken partijen opgeleverd: samen creëren we

mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen. Om

eenvoudige oplossingen voor de betrokken oude-

de behoefte te peilen zijn wij in gesprek gegaan

ren en we weten elkaar sneller te vinden. Ik ben

met ouderen in de wijk. Voor deelnemers aan de

blij dat de pilot een vervolg krijgt in 2015. Speer-

WMO-pilot is een buurtrestaurant georganiseerd

punt zal dan ook zijn mensen letterlijk en figuurlijk

om kwetsbare ouderen kennis te laten maken met

in beweging te krijgen, dat is ook goed voor hun

de welzijnsactiviteiten in de buurt. Het eerste resul-

sociale contacten.”

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


9


1.0 Gebieden

1.3 Centrum

Team Centrum Het gebiedsteam Centrum heeft te maken gehad met

10

veel aanmeldingen voor maatschappelijk werk. Ons doel is cliënten zo laagdrempelig mogelijk te helpen, met zo min mogelijk hulpverleners. Onze inzet is gericht op de eigen kracht van de burger, met hulp vanuit zijn eigen omgeving en met vrijwilligers. Hoofdproblematiek blijft financiën, maar we signaleren een sterke toename van ‘multi-problem’ aanmeldingen. We gaan outreachend op pad om mensen waar bijvoorbeeld sprake is van huurachterstand of vervuiling te motiveren voor hulpverlening. Door kennisoverdracht over de werkzaamheden van het maatschappelijk werk aan werkcoaches en inkomensconsulenten van de gemeente is de samenwerking versterkt en kan onze hulpverlening aan cliënten effectiever, vaak eerder, worden ingezet. Door ons meer op preventie en voorlichting

We signaleren een sterke toename van ‘multi-problem’ aanmeldingen.

over veel voorkomende problemen in de wijk te richten hopen wij dat burgers zich eerder voor hulp bij ons aanmelden, op een moment dat de problematiek minder gecompliceerd is en sneller opgelost kan worden. Buurtbewoners weten ons goed te vinden tijdens de spreekuurochtenden van het maatschappelijk werk.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden

1.3 Centrum

Speeddaten in de Verzetsbuurt Op basis van de gehouden enquête in de wijk

eigen woon- en leefomgeving ervaren.

heeft de stuurgroep van de Smederijen o.a. de

In het najaar zijn 30 speeddaters op stap geweest

Verzetsbuurt aangewezen als een buurt waarin

om gesprekken te voeren met buurtbewoners. De

het lange klap traject in gang gezet moet worden.

speeddaters waren medewerkers van organisa-

Deze buurt scoort sociaal namelijk lager dan het

ties die betrokken zijn bij het wonen en welzijn in

Hoogeveens gemiddelde. Dit is de reden dat de

de buurt. Aan bod kwamen de vragen hoe men

aandacht van het wijkteam uit moet gaan naar

het wonen in de buurt ervaart, welke ideeën de

het trachten de buurt sociaal op een hoger niveau

bewoner heeft ter verbetering van de buurt en wat

te tillen.

de bewoner daar zelf aan kan bijdragen.

Bewoners geven in de enquête aan zichzelf niet

Een aantal resultaten uit de gesprekken: bewo-

goed te kunnen redden bij het oplossen van pro-

ners willen graag in de buurt blijven wonen maar

blemen. De sociale cohesie scoort ook laag in dit

maken zich soms zorgen over de samenstelling en

gebied: het samen doen is minimaal in de Ver-

samenleving in de buurt. Bij het verbeteren van

zetsbuurt. Bewoners voelen zich vaak onveilig in

de leefbaarheid in de buurt vragen zij hulp van

en rond hun woning en zijn bang slachtoffer te

betrokken organisaties, vooral waar het betreft

worden van geweld. Een hoog percentage (boven

het opgroeien van de kinderen in de buurt. Daar-

het Hoogeveens gemiddelde) geeft aan zich niet

naast was een conclusie dat er een ‘gelatenheid’

gezond te voelen (vooral fysiek) en hierdoor niet in

is onder de bewoners. Dit is te duiden als gevolg

staat te zijn om o.a. aan activiteiten mee te doen.

van de huidige maatschappelijke ontwikkelingen waar nieuwe zekerheid weer een plek moet krij-

Er is geen panklare oplossing hier verandering

gen. Met de resultaten van de gesprekken gaan

in aan te brengen. De opbouwwerker heeft in sa-

de organisaties die in de buurt werkzaam zijn in

menspraak met de gebiedsregisseurs de methode

2015 aan de slag. De SWW wil door ‘verbinding’

‘speeddaten’ bedacht. Het speeddaten is het voe-

met de buurt aan te gaan trachten de samenle-

ren van een kort gesprekje tussen de professional

ving te ‘kantelen’ zodanig dat iedereen weer goed

en de bewoner. Met deze aanpak hoopt het wijk-

kan participeren en zelfredzaam kan zijn.

team door middel van persoonlijk contact nieuwe gezichtspunten te krijgen over hoe bewoners de

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


11


1.0 Gebieden

1.3 Centrum

Buurtmoestuin in de Zeeheldenbuurt

Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de tuin

Het idee voor een buurtmoestuin ontstond bij de initiatiefgroep van de Smederijen Zeeheldenbuurt: een plek in de buurt waar buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar in gesprek kunnen gaan. Dat verhoogt de leefbaarheid en de saamhorigheid in de buurt. Een inventarisatie in de buurt leerde dat er voldoende animo was onder de bewoners. Het zoeken naar een geschikte plek kon beginnen. Dat werd het terrein naast de crossbaan en het speelveld achter De Kajuit. In de zomer is het terrein ingericht met 9 tuintjes en drie extra houten bakken. Ook kinderen hebben hun eigen plek in de moestuin om groente te verbouwen. De 9 bewoners die een moestuintje onderhouden, vormen samen een collectief. Zij hebben afspraken gemaakt over de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de tuin. Het moestuinproject is bekostigd vanuit het wijkbudget van de Smederijen. Daarnaast heeft de Protestantse Gemeenschap Hoogeveen een donatie gedaan. Ook Terra Nostra en volkstuinvereniging Ons Domein hebben zich ingezet voor de totstandkoming van de buurtmoestuin.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


12


1.0 Gebieden

1.4 Krakeel/Wolfsbos/Zuid

Team Krakeel/Wolfsbos/Zuid Op beide locaties in het gebied Krakeel/Wolfsbos/Zuid is

13

gewerkt aan het toegankelijk maken van wijkgebonden informatiemateriaal voor bewoners. Bewoners kunnen de weg naar de locatie/het team zowel fysiek als digitaal/telefonisch steeds beter vinden. In de wijk Wolfsbos is er op de woensdagochtend wekelijks spreekuur in het Jannes van der Sleedenhuis voor vragen van bewoners en vragen uit de buurt. Ook daar neemt de aanloop toe, op deze laagdrempelige locatie. Opbouwwerk Het opbouwwerk in Krakeel heeft o.a. ondersteuning gegeven aan de actieve bewonersgroep De Kometen en bij de totstandkoming van wijkkrant De Goudsmid. Ook is veel aandacht van het wijkteam uitgegaan naar de sporten speelmogelijkheden van de jeugd in de wijk en het leefbaar en schoon houden van de leefomgeving. Daaruit is de werkgroep Krakeel

Het toegankelijk maken van wijkgebonden informatiemateriaal voor bewoners

Schoon voortgekomen.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden


Werkgroep De Kometen

De Goudsmid

De bewonersgroep De Kometen in Krakeel is een

In

hele actieve groep die zich inzet voor het organi-

Wolfsbos en Zuid beston-

seren van leuke activiteiten voor de wijk. In dat

den

kader ontvingen zij ook een bijdrage van het Leef-

Aangezien de drie wijken

baarheidsfonds die gebruikt is om het wijkfeest

gezamenlijk

één

in de zomer te organiseren. Ook op Burendag or-

derijgebied

vormen

ganiseerde de werkgroep een zeskamp voor de

in 2014 gestart met één

wijk. Ook zijn leden van de werkgroep vrijwilliger

gezamenlijke

tijdens verschillende sporten spelactiviteiten op

onder de naam De Goud-

het Krajicek Court in de wijk. De werkgroep werkt

smid. De redactie wordt gevormd door actieve

ook mee in de redactie van De Goudsmid, de

bewoners uit de drie wijken, met ondersteuning

gezamenlijke wijkkrant voor de wijken Krakeel,

van de Smederijen en het opbouwwerk van de

Wolfsbos en Zuid, die in 2014 gerealiseerd is.

SWW. Het streven is de redactie, na een opstartfa-

de

wijken

drie

Krakeel,

wijkkrantjes. Smeis

wijkkrant

se, zelfstandig te laten draaien. Via opbrengsten uit advertenties en eventuele fondsen trachten we de wijkkrant in 2015 kostendekkend te krijgen. De Goudsmid verschijnt zes keer per jaar in een oplage van 8000 exemplaren. Het blad bevat een uitgebreide agenda met activiteiten uit de drie wijken, daarnaast interviews, achtergrondverhalen en nieuws uit de wijken.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


14


1.0 Gebieden


Opbouwwerk Het opbouwwerk in Wolfsbos richtte zich o.a. het verbinden van ouderen met de buurtbewoners in de wijk zodat wederzijds gebruik kan worden gemaakt van de aanwezige talenten en ongewenste eenzaamheid voorkomen kan worden. Zo is in samenwerking met het Jannes van der Sleedenhuis en de bibliotheek een leesclub

15

opgezet. In april hebben ouderen in de wijk deelgenomen aan gesprekstafels over ‘Ouder worden in Wolfsbos’. In samenwerking met het ouderenwerk en de Rotary Hoogeveen De Wolden is een project opgezet voor de bewoners van De Kluft. In gesprekken met de bewoners stond hun gevoel van welzijn centraal.

Krakeel Schoon De werkgroep Krakeel Schoon is begin 2014 opgestart als werkgroep om de wijk Krakeel schoner te krijgen en schoon te houden. De aanleiding daarvoor waren de vele meldingen en klachten bij de wijkbeheerder over zwerfvuil in de wijk. Tijdens een bijeenkomst met buurtbewoners was de werkgroep snel een feit. De werkgroep gaat maandelijks met vrijwilligers op pad om zwerfvuil in de wijk te verzamelen. De gemeente ondersteunt het bewonersinitiatief en stelt materiaal beschikbaar zoals veiligheidshesjes met opdruk ‘gemeente schoon’, grijpstokken, handschoenen, vuilniszakken en een kar om zakken op te vervoeren. Wethouder Steenbergen ging ook al enkele keren mee op pad. Ook doet Krakeel Schoon mee aan de jaarlijkse Landelijke Opschoondag in het voorjaar. Deze dag heeft als doel heel Nederland enthousiast te maken om samen te zorgen voor een schone leefomgeving. foto: Facebookpagina Krakeel Schoon

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden


Daarnaast gaat veel aandacht uit naar het in contact

16

brengen van mensen en organisaties in de wijk met als doel te werken aan een leefbare, sterke wijk. Samenwerking met de Trans in Krakeel heeft geresulteerd in een beschreven werkmethode. Deze is in 2014 uitgerold waarbij alle organisaties uitgenodigd zijn die persoonlijke begeleiding bieden aan mensen met een beperking, verslavingsproblematiek en GGZ-problematiek. Betrok-

Internationale vrouwengroep Boeket organiseert twee keer per maand een koffieochtend voor vrouwen in het Jannes van der Sleedenhuis, locatie Wolfsbos, in Hoogeveen. De groep ontving in 2014 een donatie van het Leefbaarheidsfonds ter ondersteuning van haar activiteiten.

ken netwerkpartners zijn de Trans, Promens Care, Visio, Icare MEE, GGZ, VNN en het Leger des Heils.

Werkgroep Boeket

Het derde speerpunt voor het opbouwwerk is het on-

De internationale vrouwengroep Boeket orga-

dersteunen van burgerinitiatieven in de wijk. Een voor-

niseert tweewekelijkse koffieochtenden in de

beeld daarvan is het Bewonerscollectief Wolfsbos (BCW).

wijk voor autochtone en allochtone vrouwen.

Deze groep is voortgekomen uit de initiatiefgroep van de

Gemiddeld komen er 15 tot 30 vrouwen uit heel

Smederijen rondom de ontwikkeling van het inmiddels

Hoogeveen. Het is een bonte mix van culturen

afgeblazen multifunctioneel centrum in de wijk. Het BCW

en leeftijden in de groep: vrouwen van 18 na-

is toch doorgegaan met invulling van de wijkfunctie.

tionaliteiten en diverse leeftijden, variërend

Het gebouw van de voormalige bibliotheek in winkel-

van 1e generatie (65+), maar ook 2e en 3e ge-

centrum De Wielewaal is hiervoor beschikbaar gesteld:

neratie en soms zelfs met kinderen. Tijdens de

d’Olde Bieb is inmiddels iedere woensdagochtend ge-

ochtenden wordt er veel gepraat en informa-

opend voor wijkbewoners die gezellig een kopje koffie

tie gedeeld, maar ook is er tijd om te knutse-

willen drinken of een praatje willen maken. Aan de ver-

len of komt er een gast informatie geven. Uit de groep is inmiddels een zwem- en een naai-

dere invulling wordt gewerkt. Zie casus op pag. 39.

groep voortgekomen. De vrouwen van Boeket doen vaak mee aan evenementen in en om

Andere voorbeelden zijn de internationale vrouwen-

het Jannes van der Sleedenhuis: ze zorgen

groep Boeket en de werkgroep Kunstwark in ’t Park. Met

voor lekkere hapjes van verschillende cultu-

de werkgroep is een netwerk gesmeed met het Jannes

ren. In 2014 ontving Boeket een bijdrage van

van der Sleedenhuis als locatie. Het festival is met suc-

het Leefbaarheidsfonds ter ondersteuning van

ces georganiseerd in mei 2014. De werkgroep gaat in

haar activiteiten.

2015 verder met de organisatie van de 3e editie van het festival.

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



1.0 Gebieden


17 De Kluft Woongebouw De Kluft ligt tussen de Alteveerstraat

op de loer. Uit de gesprekken kwam naar voren

en de Tichelwerkstraat aan de rand van Hooge-

dat veel mensen hulp bij de huishouding of bij

veen. In het complex wonen ouderen tussen de 60

de lichamelijke verzorging nodig hebben. Ook

en 92 jaar, zelfstandig.

maken veel mensen gebruik van een rollator bij

In samenwerking tussen de Rotary, de SWW en de

het lopen. “Dat waren aspecten waar we rekening

bewonerscommissie is een brief opgesteld aan

mee moesten houden bij het organiseren van een

alle bewoners met daarin de aankondiging van

uitstapje voor de bewoners. Bijkomend wilden wij

het bezoek dat zij konden verwachten. Een bezoek

ook graag de gelegenheid bieden aan mensen

met als onderwerp van gesprek het gevoel van

om hun contacten met medebewoners te verster-

welzijn van de bewoners. Douwe van der Werf,

ken” licht Van der Werf toe.

oud-huisarts in Noordscheschut en lid van de Ro-

Het werd een actieve middag bij Hotel De Ha-

taryclub daarover: “Bij 2/3 van de bewoners zijn

vixhorst in De Wijk voor 24 bewoners met een rond-

wij ook daadwerkelijk op bezoek gegaan en heb-

leiding langs de expositie Beatrix in Beelden en

ben met ze gesproken over wat zij doen, hoe zij

workshops boetseren en schilderen. De bewoners

leven, met voor een aantal van hen fysieke onge-

genoten zichtbaar van het creatief bezig zijn en

makken en waar hun behoefte ligt aan gezamen-

gaven elkaar ook aanwijzingen en tips. Het resul-

lijke activiteiten of contact met medebewoners

taat: van de verschillende kleine schilderwerkjes

van De Kluft.”

is één groot schilderij gemaakt en de geboetseer-

Doordat mensen steeds ouder worden, partner

de koppen van Willem-Alexander zijn tot twee

en/of vrienden om hen heen verliezen en vaak

kunstwerken van vier koppen samengesteld. Deze

te maken krijgen met fysieke en psychische be-

zijn in november aan de bewoners aangeboden

lemmeringen, komen sommigen nauwelijks meer

en hebben een plaats in de gezamenlijke ruimte

de deur uit of in contact met anderen. Eenzaam-

in De Kluft gekregen.

heid en sociaal isolement onder ouderen liggen

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum



2.0 Diensten

2.1 Hulp en advies Maatschappelijk werk

Hulp en advies Maatschappelijk Werk Algemeen Maatschappelijk Werk In 2014 werden in

Vrijwilligers Algemeen Maatschappelijk Werk /

totaal 968 casussen maatschappelijk werk afgesloten,

Informatie en advies

tegen 1124 in 2013. Van de 968 casussen had 76%

Door de vrijwilligers van het AMW werden 1042 hulp-

minder dan 10 contactmomenten. Van de overige 24%

vragen beantwoord, 13% meer dan in 2013. In bijna

varieerde het aantal contacten tussen 10 en meer dan

90% van de gevallen was 1 contact voldoende om cli-

20. Het aantal vragen rond financiën betreft 45% van

ënten weer op weg te helpen. Ongeveer 66% van de

het totaal. Financiële problemen zijn vaak de aanleiding

vragen betroffen financiële kwesties, 24% problemen

voor contact met het maatschappelijk werk, onderlig-

met instanties en vragen over PGB (WMO en ABWZ) vol-

gende problematieken komen daarbij aan het licht.

gen. In vergelijking met 2013 zien wij een toename in

Psychosociale problematiek, problemen met instanties,

het aantal vragen betreffende instanties, iets dat zeker

huisvestingsproblemen, echtscheiding en (huiselijk) ge-

samenhangt met de aangekondigde veranderingen in

weld vormen de top 5 van de aanmeldingen.

het zorgstelsel ingaande in januari 2015.

Hulp Online Noord SWW is vanaf medio 2013 aange-

1042 hulpvragen

18

sloten bij Hulp Online Noord. Twee medewerkers zijn betrokken bij het project Hulp Online Noord. Bij Hulp Online Noord kunnen inwoners van de provincies Groningen en

vragen over financien 66%

Drenthe terecht op de website en tijdens de chatspreek-

vragen divers 10% vragen over instanties en PGB 24%

uren voor informatie en hulp op het gebied van welzijn, ondersteuning en maatschappelijke dienstverlening. Bij Hulp Online zijn cliënten zelf regiehouder van hun eigen hulpverlening, kunnen hun eigen dossier inzien

Voor school- en jeugdmaatschappelijk werk

en zelf gespreksverslagen schrijven. Hulp Online zorgt

kijk op pag. 27.

er op deze manier voor dat de hulpverlening kostenen tijdsbesparend is, al dan niet in een gecombineerde vorm met face-to-face hulpverlening, de zogenaamde blended hulpverlening. Binnen SWW is via een Kenniscafé voorlichting gegeven aan het team maatschappelijk werkers over de mogelijkheden van Hulp Online in een blended-vorm.


Senioren



2.0 Diensten


TAALGROEP 9 DEELNEMERS MANNENGROEP 25 DEELNEMERS

ZWEMGROEP VROUWEN 37 DEELNEMERS

VROUWENGROEP 10 DEELNEMERS

Maatwerk

TAFELTENNISGROEP 9 DEELNEMERS

NAAIGROEP 14 DEELNEMERS

DIGITALE GROEP 1 11 DEELNEMERS

ZWEMGROEP MANNEN 24 DEELNEMERS

KOOKGROEP 16 DEELNEMERS

DIGITALE GROEP 2 8 DEELNEMERS

Maatwerk De focus is in dit jaar vooral komen te lig-

In 2014 hebben 10 verschillende groepen met een ge-

gen bij de allochtone burgers in de gemeente Hooge-

middelde groepsgrootte van 17 deelnemers gefunctio-

veen, met als doelstelling het vergroten van o.a. maat-

neerd. Met uitzondering van de zelfsturende groepen

schappelijke participatie en het versterken van de eigen

zijn de groepen door professionals begeleid. Er is ge-

competenties, eigen kracht, leren meedoen en taal-

werkt met specifiek mannen- en vrouwengroepen en

vaardigheid. Bij een deel van de doelgroep is de focus

gemengde groepen, afhankelijk van de activiteit en ach-

nadrukkelijk gericht om dichterbij de arbeidsmarkt te

tergrond van de deelnemers. Een belangrijke beweging

komen. Positieve ontwikkeling en persoonlijke groei zijn

is dat deelnemers uit verschillende landen met elkaar

dagelijks waar te nemen bij onze deelnemers.

participeren en elkaar steunen en stimuleren. In 2015 wordt het groepswerk voortgezet, vooral gericht

In 2014 had Maatwerk 41 deelnemers, waarvan 27 van

op de allochtone medeburgers, met als doel hen voor

allochtone afkomst. Alle individuele maatwerkcontrac-

te bereiden op integratie in de Hoogeveense samenle-

ten zijn dit jaar beëindigd. 13 deelnemers zijn vrijwil-

ving. Dit gaat meer en meer in samenwerking met het

ligerswerk gaan doen, 13 deelnemers zijn in groepen

opbouwwerk, het verenigingsleven en de werkcoaches.

gaan deelnemen, anderen

Maatwerk stelt jaarlijks een eigen jaarverslag op. Dit is

zijn ofwel uit de uitkering

bij ons op te vragen.

gegaan, een combinatie van betaald en vrijwilligerswerk gaan doen, mantelzorg en vrijwilligerswerk gaan combineren of bleken niet te motiveren of fysiek niet in staat. Vrouwengroep Maatwerk tijdens een dagje Texel

19


2.0 Diensten


is het overigens een combinatie van deze factoren. De schoolmaatschappelijk werker van de rebound probeert in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken te raken

20

bij een jongere in de school van herkomst. Hij kan op deze manier preventief werken om, waar mogelijk, een reboundplaatsing te voorkomen. Anderzijds heeft het tot doel ouders en jongere zo goed mogelijk te begeleiden naar de rebound en mee te kijken waar actuele problemen opgelost kunnen worden. De inzet van het schoolmaatschappelijk werk in de regierol tussen leerling, ouders, school en eventuele externe hulpverleners wordt in 2015 gecontinueerd. Maatje op Maat Maatje op Maat heeft als doel leerProject Voortijdige Schoolverlaters en Rebound In

lingen succesvol een onderwijstraject te laten doorlo-

het Project Voortijdige Schoolverlaters Hoogeveen wer-

pen. Een Maatje stimuleert een leerling die daarbij een

ken we samen met het Roelof van Echten College en

steuntje in de rug nodig heeft. Het gaat om leerlingen in

het RSG Wolfsbos aan het terugdringen en voorkomen

groep 8 van het basisonderwijs, in het vervolgonderwijs

van schooluitval in Hoogeveen. Schoolmaatschappelijk

en in het MBO.

werkers zijn de verbindende schakel tussen de jongere,

De doelstelling voor Maatje op Maat voor 2014 was om

het systeem rondom de jongere waarover zorg is, school

minimaal 15 nieuwe aanmeldingen binnen te krijgen.

en hulpverlening.

In totaal hebben 23 jongeren zich aangemeld in 2014.

Rebound Hoogeveen is de gezamenlijke achtervang van

Extra PR bij het schoolmaatschappelijk werk, op basis-

het Roelof van Echten College en het RSG Wolfsbos. De

scholen en het voortgezet onderwijs levert direct nieu-

rebound is voor jongeren die in het reguliere onderwijs

we aanmeldingen op. Het maken van een goede match

vastlopen. Dit kan zijn door problematiek van de jonge-

tussen deelnemer en vrijwilliger is soms lastig omdat de

re zelf, gedragsproblemen, psychiatrische problematiek,

wens of de hulpvraag van de deelnemer niet past bij het

problemen thuis of schoolgerelateerde problemen. Vaak

aanbod van vrijwilliger(s). Het werven van vrijwilligers blijft een aandachtspunt.

Doelstellingen: vergroten van maatschappelijke participatie, versterken van eigen kracht, leren meedoen en taalvaardigheid.


2.0 Diensten


Maatschappelijke stages In het nieuwe regeerakkoord

21

is opgenomen dat de verplichte maatschappelijke stage vanaf het schooljaar 2015-2016 wordt afgeschaft. In 2014 werd duidelijk dat de gemeente de subsidie voor het MaSpunt per 1-1-2015 zou stopzetten. Scholen krijgen nog tot 1-8-2015 subsidie vanuit de overheid. Het Roelof van Echten College heeft ervoor gekozen in september 2014 niet opnieuw de maatschappelijke stage op te starten. Het RSG Wolfbos heeft ervoor gekozen plezier op school

nog minimaal één schooljaar verder te gaan met de maatschappelijke stage. Aan het eind van 2014 heeft het MaSpunt haar netwerk

opkomen voor jezelf

budgetteren kan je leren

van organisaties overgedragen aan het RSG Wolfsbos. Groepswerk Groepswerk is ook een onderdeel van het Algemeen Maatschappelijk Werk. In 2014 waren er 187 deelnemers die een traject in een groep hebben gevolgd. Een stijging van bijna 25% ten opzichte van 2013. weerbaarheids trainingen In groepsverband kunnen mensen die in een vergelijkbare positie verkeren of overeenkomsten hebben in hun problematiek gezamenlijk toewerken naar oplossing of

Tim & Flapoor

mindfulness trainingen

verlichting hiervan. Bijna de helft was deelnemer aan een assertiviteitstraining Opkomen voor jezelf, de ande-

sociale vaardigheden 12+

re helft betreft trainingen voor jeugd- en jongeren zoals sociale vaardigheden 12+, Tim & Flapoor en Plezier op

Steeds vaker is het doel van scholen om door middel

school. Ook waren de mindfulnesstrainingen en de cur-

van weerbaarheidstraining de groep prettiger te laten

sus Budgetteren kan je leren goed bezet.

functioneren. De trainingen worden steeds vaker gegeven door een combinatie van een opbouwwerker

Ook weerbaarheidstrainingen vallen sinds 2014 onder

en jongerenwerker of jeugdmaatschappelijk werker.

ons aanbod groepswerk. De doelstelling van weerbaar-

Daardoor is er meer uitwisseling van kennis en contact.

heid is: door middel van trainingen mensen weerbaar-

Ook is dit jaar een weerbaarheidstraining gegeven aan

der maken. In 2014 zijn er 18 weerbaarheidstrainingen

vrijwilligers van de katholieke kerk en een Rots en Wa-

aan groepen op verschillende basisscholen verzorgd.

ter-training aan medewerkers van Alescon.


2.0 Diensten


HOE WERK JE MET EEN KASBOEK? WAT ZIJN INKOMSTEN EN UITGAVEN?

?

??

HOE KUN JE SCHULDEN OPLOSSEN?

HOE BEN JE VERLEIDINGEN DE BAAS?

Budgetteren kan je leren Veel cliënten bij het maatschappelijk werk melden zich aan met als hoofdproblematiek financiën. Het overgrote deel wordt geholpen door het maatschappelijk werk in samenwerking met de vrijwilligers en de gemeentelijke kredietbank. Hermien Brons, maatschappelijk werker én trainer hierover: “Om mensen zelf beter in staat te stellen verstandig om te gaan met hun geld en WAT ZIJN SLIMME BESPAARTIPS?

tijdig hulp in te schakelen bij problemen bieden wij sinds dit jaar in samenwerking met Humanitas de budgetteringscursus ‘Budgetteren kan je leren 18+’ aan. Wij werken met het materiaal van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). De cursus bestaat uit zes wekelijkse bijeenkomsten. Voor deelname is er een intakegesprek met de deelnemer om te bepalen of de inhoud van de cursus aansluit bij zijn problematiek.” In 2014 zijn twee cursuscycli gedraaid. Hieraan hebben 16 mensen deelgenomen. Uit de evaluatie door de deelnemers blijkt deze goed aan te sluiten bij hun doelstelling, namelijk meer overzicht in de eigen financiële situatie te krijgen en handvatten om dit overzicht ook te houden. Deelnemers geven aan na het volgen van de cursus beter te kunnen berekenen waar zij kunnen besparen op hun uitgaven en hoeveel zij per maand vrij te besteden hebben. Ook de insteek van de cursus: de deelnemer maakt zijn eigen keuzes en wordt daarbij in zijn waarde gelaten, wordt gewaardeerd. Ook voor 2015 staan de budgetteringscursussen gepland.

22


2.0 Diensten

2.2 Vrijwilliger & mantelzorger

Vrijwilliger & Mantelzorger Team Centraal Medewerkers van het Team Centraal

zijn in 2014 op geregelde basis aangesloten bij de ver-

een

schillende gebiedsteams. De ontwikkelingen van de

een gespreksgroep opgezet voor jonge mantelzorgers

transitieprocessen worden met aandacht gevolgd om

waarin zij ervaringen kunnen uitwisselen. Ook wordt

de juiste dingen te gaan doen op het gebied van de

onderzocht hoe wij meer jonge mantelzorgers kunnen

informele zorg: hierbij komen burgerkracht en vrijwilli-

bereiken en ondersteunen.

Voor jonge mantelzorgers zijn in 2014

23

aantal activiteiten georganiseerd. Er wordt

gerswerk samen op het snijvlak van professionele zorg. Dat vraagt van het team innovatiekracht en intensiveren van samenwerkingen met andere partijen. Mantelzorgondersteuning Er is sprake van een veranderende vraag aan de mantelzorgconsulent: vragen om

Bron: Mezzo

ondersteuning vanuit het WMO-loket bij de aanvraag van PGB’s en indicatiestellingen worden vaker door thuiszorgorganisaties zelf gedaan en ook MEE Drenthe heeft hiervoor meer tijd beschikbaar. Wij richten ons meer en meer op case management, ondersteunen in het proces van de aanvraag en het inzetten van de juiste zorg. Ook is er veel aandacht in ons werk voor preventie,

154 mantelzorgers actief

op tijd signaleren van de mantelzorgers en voorkomen dat ze overbelast raken. De emotionele ondersteuning is

Resultaten 2014

ook een groot deel van ons werk.

154 mantelzorgers actief in beeld 55 nieuwe inschrijvingen

55 nieuwe inschrijvingen

Er is een respijtweekend georganiseerd en een twee-

14 deelnemers gespreksgroep NAH

de respijtweekend in samenwerking met omliggende

17 deelnemers respijtweekenden

gemeenten. Een 2e respijtweekend voor Hoogeveense mantelzorgers kon vanwege diverse afmeldingen van mantelzorgers geen doorgang vinden. Via de SWW werden fondsen geworven, de locatie en het programma ingevuld en de begeleiding tijdens het weekend georganiseerd. Het mantelzorgspreekuur in Gezondheidscentrum de Weide is begin 2014 opgestart. Het streven is om uiteindelijk in iedere Hoogeveense wijk een mantelzorgondersteuner spreekuur te laten draaien, met ondersteu-


ning van de beroepskracht.

Senioren



2.0 Diensten


Vrijwillige thuiszorg Het project Vrijwillige Thuiszorg

Meldpunt, een lichte stijging ten opzichte van 2013. Het

koppelt hulpvragen van inwoners van de gemeente

bemiddelen van vragen op het terrein van sociaal huis-

Hoogeveen aan vrijwilligers die daar graag een ‘ant-

bezoek en verschillende maatjesprojecten was lastig. In

woord’ op geven.

overleg tussen de organisaties in het SamSam overleg

Het kan daarbij gaan om eenvoudige eenmalige of kort-

zijn diverse knelpunten opgelost. We signaleren een

durende inzet, maar ook om inzetten die wekelijks door

toenemend aantal vragen van diverse zorgaanbieders,

het jaar heen herhaald worden. Mede doordat organi-

omdat zij naar aanleiding van de transities in de zorg

saties als het Rode Kruis en de Zonnebloem een andere

cliënten niet meer mogen/kunnen begeleiden bij bij-

koers zijn gaan varen ten aanzien van sociaal huisbezoek

voorbeeld boodschappen doen of doktersbezoek.

komen deze vragen op ons af. Voorbeelden: mantelalleenstaande

Zorgloket Het Zorgloket ondersteunt de Hoogeveense

ouderen, samen boodschappen doen, ondersteunen van

burger onafhankelijk en faciliteert hen bij hun zorg- of

mensen met een chronische ziekte zoals COPD, NAH,

informatievraag. Hierbij ondersteunen wij de burger en

dementie, netwerkcoaching etc.

reiken hem de helpende hand zodat hij zijn eigen weg

zorgondersteuning,

ondersteuning

kan vinden op het terrein van wmo, zorg en welzijn. Drie vrijwilligersconsulenten zijn aan de slag en worden

Dit doen wij in samenwerking met wmo-medewerkers

verder begeleid. Voor vrijwilligers heeft een training/

om zoveel mogelijk korte lijnen te hebben naar diver-

voorlichting over Dementie en MS plaatsgevonden. Ook

se vormen van zorg en optimaal gebruik te maken van

zijn in de Buurtkamer in het Jannes van der Sleedenhuis,

voorliggende voorzieningen en vrijwillige inzet op alle

locatie de Vecht, enkele bijeenkomsten geweest speci-

niveaus. De samenwerking met WMO consulenten en

aal voor mantelzorgers samen met hun zorgvrager en

werkcoaches van de gemeente Hoogeveen is goed:

ook gedeeltelijk apart waardoor de mantelzorgers even

waar nodig is er uitwisseling van kennis. Het Zorglo-

tijd voor zichzelf hebben. Hierdoor is het ondersteunen

ket registreerde in 2014 975 vragen op het gebied van

van een partner, familielid of bekende uiteindelijk beter

de formele zorg en 216 vragen op het gebied van de

vol te houden. Dit doen wij in samenwerking met Icare.

informele zorg. We signaleren een toenemend aantal

We onderhouden verder goede contacten met thuis-

cliënten met PGB gerelateerde vragen. Dit in voorberei-

zorg-organisaties (oa Icare, Buurtzorg, Beter Thuis Wo-

ding op de gewijzigde wetgeving per 1 januari 2015. De

nen), praktijkondersteuners en verpleeghuizen (dagop-

verwachting is dat de vraag naar ondersteuning bij PGB

vang).

klanten verder zal toenemen.

Resultaten in 2014

TOP 3 FORMELE ZORG

255 hulpinzetten

1 Informatie en advies cliëntondersteuning

86 nieuwe hulpvragers

2 WMO gerelateerde vragen

137 actieve vrijwilligers, waarvan 30 nieuwe

3 PGB gerelateerde vragen

Centraal Meldpunt Vrijwillige Thuishulp Binnen het

TOP 3 INFORMELE ZORG

Meldpunt werken de vrijwilligersorganisaties (SamSam)

1 Klussendienst informatie en aanmeldingen

samen, om hun functies en diensten op het terrein van

2 Aanvragen vrijwillige thuishulp

de vrijwillige thuishulp efficiënt en doelmatig in te zet-

3 Vrijwilligers ondersteuning PGB

ten. In 2014 zijn 258 vragen gesteld bij het Centraal

24


2.0 Diensten


Inloophuis In samenwerking tussen Icare, SWW, het Netwerk Dementie Drenthe, Alzheimercafé, een locale praktijkondersteuner en de gemeente Hoogeveen is gewerkt aan de opzet van een inloophuis voor mensen met lichte dementie en hun familie en vriendenkring,

Deelnemer Maartje “De lotgenotenavonden zijn voor mij ontzettend nuttig. Als je een ASS-di-

naar voorbeeld van het Deense Odense huis. Doelstel-

agnose hebt, kun je er uiteraard

ling van een dergelijk inloophuis is te voorkomen/uit

met je vrienden en familie over

te stellen dat mensen met geheugenstoornissen opge-

praten, maar niemand begrijpt zo

nomen worden en gebruik maken van dure zorg. In de

goed wat je bedoelt als iemand die

eerste helft van 2015 wordt gestart met het inloophuis

ook ASS heeft. Het is heel prettig om

in Hoogeveen.

gewoon alledaagse dingen op tafel te kunnen leggen, die ook meteen

Maatjesproject Bij het Maatjesproject Hoogeveen worden mensen met een psychische kwetsbaarheid aan een vrijwilliger gekoppeld met als doel dat er contact en vertrouwen ontstaat en iets waardevols wordt toegevoegd aan iemands leven. In 2014 waren 40 koppels actief, ten opzichte van 19 in 2013. De deelnemers hebben een steeds zwaardere problematiek. Uit de ervaring dat

begrepen worden. De vragen die ik altijd had, zoals ‘Zouden andere autisten dit ook hebben?’ en ‘Ben ik de enige die dit denkt?’ worden nu gewoon beantwoord. De sfeer is ongedwongen en relaxed, en werkelijk alles kan besproken worden. De ene keer gaan we wat meer de

het vooral lastig is maatjes te vinden voor mensen met

diepte in met de groep, een volgen-

autisme is in samenwerking met MEE Drenthe, Scauting

de keer hebben we het over onze

en Welzijn De Wolden een lotgenotencontactgroep voor

hobby’s en passies.”

mensen met autisme opgezet. De belangstelling hiervoor is groot en de groep krijgt een vervolg in 2015.

Vrijwilligerscollege Het Vrijwilligerscollege organiseert en realiseert deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. In 2014 is het Vrijwilligerscollege verder uitgerold. Hiermee is in het najaar van 2013 de start gemaakt, mede door een verkregen subsidie vanuit het Skanfonds. De werving en training van vrijwilligers voor het Vrijwilligerscollege vraagt veel tijd en aandacht. In 2014 zijn een aantal trainingen georganiseerd. Voor 2015 is het streven dat het Vrijwilligerscollege geheel wordt gerund door vrijwilligers. Vooralsnog is daarbij enige professionele ondersteuning noodzakelijk. Een greep uit de trainingen: − Wetten en Regelingen − Workshop Goede Zaken − Leven met niet-aangeboren hersenletsel − Omgaan met visueel-beperkten

25


VrijwilligersHoogeveen

2.0 Diensten


Vrijwilligers-

26

steunpunt VrijwilligersHoogeveen heeft veel aandacht besteed aan het promoten van de website met vacaturebank: www. vrijwilligershoogeveen.nl en het doorontwikkelen daarvan. Het vrijwilligerssteunpunt telde in 2014 268 aanmeldingen, vrijwel gelijk aan het aantal in 2013. Circa

Gemeentebestuur aan tafel met vrijwilligers

55% schreef zich in via de website, verder

Op 16 mei 2014 zat het nieuwe Gemeentebestuur aan tafel met een

vooral telefonisch of naar aanleiding van

uitgebreide delegatie uit het vrijwilligersveld in Hoogeveen voor een

een persoonlijk gesprek. 136 mensen zijn

gezamenlijke brunch.

met succes bemiddeld naar vrijwilligers-

Vrijwilligers dragen, vaak met hart en ziel, op een belangrijke ma-

werk. Het vrijwilligerssteunpunt organiseerde begin november de jaarlijkse Vrijwilligersinformatiemarkt met deelname van bijna 50 organisaties. Deze vond plaats op een zaterdagochtend en –middag in De Tam-

nier bij aan de participatiesamenleving. Zowel gemeente als vrijwilligers(organisaties) voelen de druk van die ontwikkelingen, maar zijn ook zeer gemotiveerd om publieke taken te versterken of zelfs overeind te houden. Dat vormt een prima basis voor een (hernieuwde) kennismaking en een goed gesprek. Met als onderwerpen: Wie zijn die vrijwilligers in Hoogeveen en wat doen ze (al)? Wie zijn de (nieuwe) wethouders en bestuurders? Wat kunnen ze samen betekenen voor de gemeenschap?

boer en trok circa 500 belangstellenden. Daarnaast blijft veel aandacht uitgaan naar het netwerken en verbinden van vrijwilli-

De doelgroep aan het woord

gersorganisaties met professionele organi-

Grietje Loof sprak over haar rol als voorzitter bij de

saties. Het steunpunt signaleert in toene-

IVN en als vrijwillige medewerkster bij Natuurmonu-

mende mate dat organisaties liever geen

menten en ook over haar relatie met de gemeente en

werklozen willen, omdat deze snel weer

wat ze in overleg al bereikt hebben met elkaar. Haar

weg zijn, en geen inburgeraars, omdat

vrijwilligerswerk is van grote betekenis voor haar.

deze de taal niet voldoende beheersen. Vrijwillige inzet vraagt van organisaties coördinatie, begeleiding en deskundigheidsbevordering en daarmee zijn vrijwilligers niet ‘gratis’. Het bewaken van de grenzen van vrijwillige inzet voor vragers en aanbieders is een actueel vraagstuk.

Annie Kamp, MEZZO (Landelijke vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg) fungeerde als voorzitter tijdens de brunch. Nicolette Damen, teamcoördinator Informele Zorg, Ministerie VWS, verzorgde de inleiding met aandacht voor de agenda van de toekomst, oog voor de inzet van vrijwilligers, de intenties van het beleid en de wetenschap dat een participatiesamenleving zich niet vanzelf ontwikkelt, maar dat het een samenspel is van

Ter ondersteuning aan organisaties zijn

vrijwilligers, sociale professionals en gemeentebestuur.

verschillende nieuwsbrieven verstuurd en

Wethouder Erik Giethoorn sloot de brunch af, een po-

onder de vlag van het Vrijwilligerscollege

litieke lobbybrunch waarbij in de nabije toekomst ge-

diverse trainingen en workshops georga-

sproken gaat worden over realiseerbare actiepunten

niseerd.

voor organisaties en gemeentebestuur.


2.0 Diensten

2.3 Jeugd & Jongeren

Jeugd & jongeren School- en jeugdmaatschappelijk werk Sinds eni-

teit. In 2014 zijn voor het eerst de schoolconsulten van

ge jaren heeft zowel iedere basisschool in Hoogeveen

het schoolmaatschappelijk werk apart geregistreerd. Dit

als het voorgezet onderwijs de beschikking over School

waren er 177.

Maatschappelijk Werk (SMW). Het doel van het SMW is

Aanmeldingen voor het SMW komen voor het overgrote

een bijdrage leveren aan het welbevinden van leerlin-

deel via de onderwijsinstellingen, waarvan ca. 2/3 deel

gen en het voorkomen en/of vroegtijdig signaleren van

via basisscholen. De korte lijnen die de School Maat-

(ernstige) opgroeien opvoedproblemen. Zo kunnen

schappelijk Werkers hebben met leerkrachten maken

kinderen op school het beste uit zichzelf halen.

preventieve interventies mogelijk.

Het Jeugd- en schoolmaatschappelijk werk sloot in 2014

Het schoolmaatschappelijk werk heeft in 2014 de

427 casussen af. Psychosociale problematiek, proble-

eerste positieve ervaringen opgedaan in de rol van

men in relatie met anderen en opvoedingsproblematiek

uitvoeringscoördinator in verschillende casussen. Kor-

waren veruit de meest voorkomende casussen. Gevolgd

te lijnen en duidelijke afspraken met betrokkenen bij

door problemen ten gevolge van (echt)scheidingen,

‘1 gezin 1 plan’ dragen bij aan het resultaat. Een aantal

gedragsproblemen en aanmeldingen voor hulp bij het

schoolmaatschappelijk werkers heeft de training uitvoe-

verwerven van betere sociale vaardigheden/assertivi-

ringscoördinatie afgerond.

opvoedkundige problemen

psychosociale problemen problemen m.b.t. assertiviteit / sociale vaardigheden problemen t.g.v. echtscheiding relationele problemen

gedragsproblemen


Senioren


27


2.0 Diensten


Positief opvoeden De start vindt plaats na intake met en instemming van de ouders. De 1e kracht van de PoD: de samenspraak tussen ouders en hulpverlener bij deze aanpak. Ik was bij een gezin met 4 kinderen in de leeftijd van 8, 7, 5 en 3 jaar. Het 2e kind Jos is aangemeld door school, luistert slecht, zit niet stil in de kring, gaat zijn eigen gang. Moeder zit thuis ook met de handen in het haar, ze loopt tegen hetzelfde gedrag aan als de school, wordt dan boos en valt uit naar Jos. Zo is aan tafel eten en blijven zitten een opgave geworden, of Jos wil met speelgoed buiten wat binnen hoort, begint te huilen of wordt boos als dit niet mag. Met beide ouders heb ik tijdens de 1e PoD-sessie de opvoedvraag geformuleerd. De 2e kracht van PoD: ouders kunnen al pratende hun onmacht kwijt en kunnen daarna nadenken over wat ze willen veranderen. Wat willen ze wél in plaats van wat willen ze niet, en wat is voor hun passend. Het geeft de ouders ruimte en rust dat ze zelf invloed hebben op het gewenste gedrag van Jos: hoe kunnen wij ervoor zorgen dat het avondeten rustig verloopt. Het maken van een beschrijving van het gedrag van hun kind en van zichzelf maakt dat bij de ouders bewustwording van eigen handelen ontstaat. De 3e kracht is de dvd die de ouders meekrijgen. Deze bestaat uit 4 korte delen, waarin ze binnen 45 minuten (h)erkenning voorgeschoteld krijgen. Ze voelen zich daardoor gesteund in het feit dat opvoeden in algemene zin een grote klus is. Hierbij hoort het bijhouden van een scorelijst. Deze geeft inzicht in hoe vaak het ongewenste gedrag van Jos voorkomt. Tot hun verbazing is de lijst minder vol met het dwingende gedrag van Jos dan de ouders verwacht hadden. Hierdoor kijken ze met een positievere blik naar hun kind. We bespreken hoe de week in de omgang met Jos verlopen is. Hij blijkt heel vaak wel goed te luisteren. De ouders vertellen dat zij meer zijn gaan praten met Jos om uit te leggen wat ze van hem vragen. Dit is in de dvd een duidelijk aandachtspunt: ga op ooghoogte naar je kind toe, maak oogcontact en zeg duidelijk wat je van hem/haar wilt. Doe dit niet op het moment zelf maar ruim vantevoren, zodat je kind kan afmaken waar het mee bezig is. Kracht 4 is de gewaarwording dat aandacht voor de positieve momenten de positieve insteek van ouders versterkt. Moeder merkt dat als zij rustig instructie geeft, Jos dit goed oppakt. Als zij hem hierover een compliment geeft, heeft dit een positieve uitwerking op Jos. Die doet vervolgens zijn best nog meer positieve waardering binnen te halen en hiermee is de negatieve opvoedcirkel doorbroken. Waardevolle momenten aan tafel met Jos en de andere kinderen nemen toe en de irritaties die de overhand hadden zijn incidenteel i.p.v. structureel. De 5e kracht is dat de positieve benadering van de ouders ook op de andere 3 kinderen doorwerkt. Er ontstaat een positieve sfeer bij alle gezinsleden. Als laatste wordt de waarderingslijst ingevuld, met keuze uit: verslechterd, onveranderd, deels doel gehaald, doel geheel gehaald. De ouders (van Jos) zijn realistisch en zien in dat hun doel deels gehaald is om op de ingeslagen weg door te willen gaan.

28


2.0 Diensten


Moeder Marlies vertelt: Mijn zoontje Robin is 5 jaar en zit in groep 2 van de basisschool. Hij doet goed mee in de klas en is een vrolijk ventje. Zijn juf is tevreden over hem. Thuis is Robin de middelste van drie broertjes. Ik merkte dat Robin thuis buien heeft waarbij hij zijn boosheid en frustratie niet kwijt kan. Ik had geen idee waar dit gedrag vandaan kwam en Robins juf herkende het totaal niet. Ik werk zelf in de kinderopvang en vond dat wij dit als ouders toch moesten kunnen oplossen met ons kind. Toch lukte het ons niet het cirkeltje te doorbreken. Het is best wel een drempel om hulp te vragen, maar via de intern begeleider van de basisschool zijn wij in contact gekomen met de schoolmaatschappelijk werker. Ik vond het heel fijn om daar zelf gehoord te worden en vooral, serieus genomen te worden met mijn verhaal over Robins gedrag. Je merkt toch dat familie of vrienden vaak niet snappen wat je precies bedoelt. De schoolmaatschappelijk werker luisterde echt naar mij en gaf ons goede adviezen. Bij Robin hebben wij als soort van ‘time-out’ geïntroduceerd dat hij 30 seconden stil moest zitten als het hem teveel werd. Stil zitten kun je natuurlijk thuis doen, maar ook in de auto en overal waar je met je kind bent. We hebben ook wat meer rustmomenten voor hem ingebouwd; niet iedere dag spelen met andere kinderen, niet boodschappen doen in vier winkels achter elkaar, maar ééntje en weer lekker naar huis. Ik merkte in het begin echt dat de periodes van boosheid korter werden en daarna kwamen er ook dagen dat er helemaal niks aan de hand was. En nu, ach, als Robin soms zijn dag niet heeft, hebben wij genoeg tips en trucs voorhanden om het wat makkelijker voor hem te maken. Dat geeft rust voor ons hele gezin. De schoolmaatschappelijk werker heeft daar met haar positieve aanpak aan bijgedragen en ik kan makkelijk bij haar terecht als ik ergens tegenaan loop.

De namen van de betrokkenen zijn om redenen van privacy gewijzigd.

29


2.0 Diensten


30 Samenwerkingen VVE&O werkt samen met de Bibliotheek Hoogeveen, Gemeente Hoogeveen, CJG Hoogeveen, Stichting Peuterspeelzaal Hoogeveen, Icare wijkverpleegkundigen, onderwijs- en (medische) kinderopvanginstellingen in Hoogeveen, Promens Care, Yorneo, Ambiq, MEE, GGZ, maatschappelijk werk ziekenhuis Bethesda. Voor de jongemoedergroep werd in samenwerking met een wijkverpleegkundige een ochtend over gezonde voeding georganiseerd.

Oudergroepen In het voorjaar van 2014 is de eerste pilot van de oudergroepen op de peuterspeelzalen in Hoogeveen gestart. Het algemene doel van de oudergroep is het bevorderen van de interactie tussen ouders en kinderen. Ouders leren op welke wijze zij hun

VVE & O (voorheen Stap-in) In 2014 zijn onze pro-

kinderen kunnen ondersteunen in de ontwikkeling en

gramma’s voor taalstimulering en -ontwikkeling, be-

hoe zij actief betrokken kunnen zijn bij het leren van kin-

kend onder de naam Stap-in, verder gegaan onder de

deren. De taalontwikkeling van peuters wordt gestimu-

naam VVE&O. Dit staat voor Voor- en Vroegschoolse

leerd, maar daarnaast is het vergroten van het lees- en

Educatie en Opvoeding en is de landelijke benaming

voorleesplezier van kinderen en ouders een belangrijk

voor programma’s die gericht zijn op ontwikkelingssti-

doel. Tenslotte is het bevorderen van de interactie tus-

mulering en opvoedingsondersteuning. De focus wordt

sen ouders onderling een belangrijke pijler: er kunnen

verlegd van taalstimulering en -ontwikkeling naar al-

meer ouders bereikt worden, die steun aan elkaar kun-

gemene ontwikkelingsstimulering (waaronder taal) en

nen hebben en ervaringen kunnen uitwisselen over de

opvoedingsondersteuning en van kwantitatieve naar

omgang met en de ontwikkeling van hun kinderen. In

kwalitatieve hulp. Ook komt er meer aandacht voor

2015 gaan meer oudergroepen van start. In de groepen

doorverwijzen en worden de contacten met samenwer-

komen opvoedingsthema’s aan de orde waaraan de ou-

kingspartners geïntensiveerd.

ders behoefte hebben.

Interactie tussen ouders, elkaar steunen en ervaringen uitwisselen


2.0 Diensten


Saskia Slagter, medewerker VVE&O: “Op de peuterspeelzaal was zindelijkheid het thema bij het programma Uk & Puk. Voor de ouderbijeenkomst zijn we daarbij aangesloten in combinatie met het boekje uit de Puktas. Samen met de wijkverpleegkundige hebben we het thema met de ouders besproken en kennis en tips kunnen uitwisselen. Terwijl de kinderen spelen, hebben de ouders een bijeenkomst over een opvoedingsthema. Om ouders beter bij opvoedingsvragen te kunnen ondersteunen, volgen wij als VVE&O medewerkers de training Ouderkracht (voorheen Positief Opvoeden Drenthe). Omdat wij in gebiedsteams werken, is de lijn met collega’s van het algemeen of schoolmaatschappelijk werk kort en kunnen wij ouders, kinderen, maar ook leerkrachten op de basisscholen bij opvoedings- of ontwikkelingsvragen op de juiste manier ondersteunen.”

Inzet van het VVE & O programma is in alle wijken en in de dorpen gerealiseerd in 2014. VVE & O sloot in 2014 93 casussen af, een stijging van meer dan 25% ten opzichte van 2013. Voornaamste redenen voor aanmelding waren achterstand in taalontwikkeling en aanmeldingen voor de jonge moedergroep.

Veel animo voor sporten vanuit project ‘Sport jij ook?’ Jeugd- en jongerenwerk Het jongerenwerk richtte zich op ‘hangjongeren’ in de verschillende wijken en dorpen en ondersteunde verschillende jeugdhonken. Daarnaast richtte de straatcoach zich vooral op ‘overlastgevende groepen en individuen’. Het jongerenwerk en de straatcoach werken intensief samen met de wijk-

Sport jij ook? Het intermediairschap van het Jeugd

teams van de Smederijen, maar ook met de opbouw-

Sport Fonds is erop gericht om zoveel mogelijk kinde-

werker en de schoolmaatschappelijk werker. Zowel bij

ren te laten sporten. Waar ouders hiervoor niet de fi-

het jongerenwerk als de straatcoach is het werk gericht

nanciële middelen hebben, wordt dit bekostigd via het

op eigen verantwoordelijkheid en het verzelfstandigen

fonds en worden daar aanvragen ingediend. Vanuit dit

van de verschillende groepen.

intermediairschap hebben de SWW en de gemeente het

De speerpunten lagen in 2014 bij De Weide, Centrum,

gezamenlijke project Sport jij ook? opgestart en zijn veel

Krakeel/Wolfsbos/Zuid en Elim. Uiteraard waren de jon-

kinderen gestart met sporten. Het project gaat door in

gerenwerkers wel in meer wijken en dorpen actief.

2015.

31


2.0 Diensten


DESoos In het DES-gebouw in Zuid is na overleg met

32

het bestuur weer een soosavond voor jongeren opgestart. Er zijn afwisselend meidenavonden, soosavonden voor middelbare scholieren of voor basisschoolkinderen georganiseerd onder leiding van een jongerenwerker, vrijwilligers en stagiaires. Zoembus De Zoembus is een vaste waarde in Hoogeveen geworden. De bus werd in de periode april t/m september meer dan 50 keer ingezet in verschillende wijken en dorpen. Buurten en bewoners kunnen de bus reserveren, waarna vrijwilligers ingezet worden om de bus op de plaats van bestemming te krijgen. Na een

Sport en Speel Sport en Speel is een initiatief van de

opknapbeurt en de aanschaf van nieuw spelmateriaal

SWW en de gemeente (combinatiefuntionaris). Iedere

komt de Zoembus in april 2015 weer uit de stalling.

dinsdagmiddag is er in de sporthal in Krakeel een sportieve inloopmiddag voor kinderen van de basisschool,

Jeugdsoos Krakeel Du Lounge is een initiatief van de

bij mooi weer kan het Krajicek Court gebruikt worden.

ouders en wordt ondersteund door het jongerenwerk

Wekelijks zijn er 20 tot soms wel 50 kinderen onder be-

van de SWW. Naar aanleiding van overlast door jongeren

geleiding van een opgeleide vrijwilligster en stagiaires.

in de wijk Krakeel is het organiseren van jongerenavon-

Voor het pleintje waar bij mooi weer Sport en Speel

den op de vrijdagavond ter hand genomen in het MFC

plaatsvindt, is via fondsen een bijdrage verkregen om

de Magneet. De avonden worden begeleid door vrijwil-

dit een opknapbeurt te geven. Dit vindt plaats in het

ligers. Het jongerenwerk blijft in nauw contact met de

voorjaar van 2015.

jongeren en omwonenden in de wijk uit preventieve voorzorg. Voor de komende periode staan activiteiten

Sportief spelen Het is een activiteit voor kinderen van

voor een jongere doelgroep op het programma in de

de basisscholen in Zuid. Er zijn kinderen van 4 tot 12 jaar

vorm van thema-avonden.

aanwezig onder begeleiding van stagiaires. De reacties zijn positief: kinderen leren elkaar kennen, er ontwikke-

Kijk voor Project Voortijdige Schoolverlaters en

len zich vriendschappen en kinderen komen graag terug.

Rebound en Maatje op Maat pag. 20. Maatschappelijke stages worden besproken op pag. 21.

Blockparty Urban Unity Op vijf middagen in de zomervakantie is het team van Urban Unity in samenwerking met SWW weer de wijken ingegaan met de Blockparty’s voor de jeugd. Op het programma stonden workshops graffiti en breakdance, muziek en een barbecue. Bekijk het filmpje.


2.0 Diensten


Jeugdoverlast de Weide In 2013 startte een pilot met

Jeugd in het Centrum Er is meer zicht gekomen op

betrekking tot jeugdoverlast in de Weide. In het kader

hangplekken en overlastgevende jongeren. Om overlast

hiervan zijn de jongerengroepen in beeld gebracht en

te voorkomen is de behoefte onder de jongeren gepeild

contacten gemaakt met nieuwe jongeren uit de wijk.

over wat zij in hun vrije tijd willen doen. Zo nam een

Ook zijn een aantal individuele gesprekken gevoerd met

groep van ongeveer tien meiden uit de Zeeheldenbuurt

jongeren die problemen hebben met school, verslaving

om de week deel aan de girls only activiteiten, opgezet

en de thuissituatie. Tot medio 2014 was de hangout een

vanuit hun behoefte aan mogelijkheden in de wijk om

plek waar jongeren elkaar konden ontmoeten, maar

elkaar te ontmoeten. Behalve typische meidenactivitei-

deze is inmiddels gesloten in verband met de komst van

ten is er ook ruimte voor laagdrempelige voorlichting op

het asielzoekerscentrum in De Grittenborgh. De grote

het gebied van hygiëne en gezondheid. Onder leiding

groep overlastgevende jongeren in de Weide is nauwe-

van vrijwilligers wordt deze activiteit voortgezet.

lijks meer in grote formatie aanwezig; zij zijn inmiddels

Ook in de Verzetsbuurt is onder begeleiding van twee

ouder geworden en zoeken elkaar minder op.

vrouwelijke vrijwilligers een meidengroep tot stand ge-

Het jongerenwerk wordt samen met de politie structu-

komen, waar circa 20 meiden tussen de 10 en 14 jaar

reel uitgenodigd op het Kienholt om mogelijke overlast

aan deelnemen.

planmatig aan te pakken. Dit levert zijn vruchten af en de contacten met de school zijn hierbij belangrijk. Voor de groepen 7 en 8 zijn verschillende klassenfeesten georganiseerd. Deze zijn door de jongeren en hun ouders goed ontvangen. In mei is in samenwerking met een jongere uit de buurt een skatedag georganiseerd in de Erflanden. Daar kwamen zo’n 150 mensen op af en het was een succes. Jeugd in de dorpen In Elim draait een jeugdsoos voor

In mei is de Teenage Party ‘fris & fruitig’, een alcohol-

11-15-jarigen en een voor de 15+ leeftijd. De avonden

vrije disco speciaal voor jongeren van 12 tot en met

worden gedraaid door een enthousiast groepje vrijwilli-

17 jaar georganiseerd. Burgemeester Loohuis verzorg-

gers samen en voorzien in een grote behoefte. In Pesse

de de opening van de avond door zijn favoriete plaat-

verlopen de maandelijkse soos-avonden prima onder

jes te draaien. Het uitgangspunt was om jongeren in

leiding van een groep betrokken vrijwilligers en het

Hoogeveen de mogelijkheid te bieden een leuk en veilig

jongerenwerk op de achtergrond voor het maken van

avondje uit te gaan zonder alcohol. Een werkgroep be-

afspraken over de ‘huisregels’ van de soos.

staande uit een aantal ouders van jongeren, Urban Unity en SWW Jongerenwerk, was verantwoordelijk voor de organisatie en het veilige verloop van de disco.

33


2.0 Diensten


34

Workshop carrousel Na het stopzetten van de naschoolse vrijetijdsarrangementen in 2012 gaven ouders, kinderen en basisscholen in de Verzetsbuurt aan dat er alsnog behoefte bestaat aan dergelijke activiteiten in de wijk. Door een samenwerking met de combinatiefunctionaris, jongerenwerker en de basisscholen Villa Kakelbont en de Juliana van Stolbergschool in de wijk is het plan voor een workshopcarrousel tot stand gekomen. Deze is in mei en juni in Centrum Oost uitgevoerd. Het project bestond uit het creëren van een gezamenlijk workshopaanbod onder schooltijd voor beide scholen, gericht op sport, cultuur en natuur. Door deze gezamenlijke aanpak wordt ook de betrokkenheid van ouders in de wijk vergroot, net als de contacten tussen kinderen van beide scholen. Kinderen uit de groepen 5 t/m 8 kregen op 3 data o.a. workshops streetdance, hockey en rap schrijven op drie verschillende locaties aangeboden. IVN werd gevraagd om een ‘groene’ activiteit te verzorgen. Dat werd het maken van Mandala’s van natuurlijk materiaal. Hierin staat samenwerken centraal. Kinderen van beide basisscholen zaten bij elkaar in een groep. Ouders en groepsleerkrachten waren de begeleiders bij het vervoer en de activiteiten. Uit de evaluatie van de workshopcarrousel wordt getracht in samenwerking tussen de verschillende partijen tot een structureel naschools aanbod voor de jeugd in de Verzetsbuurt te komen.


2.0 Diensten

2.4 Senioren

Senioren Vrijwillige ouderenadviseurs In 2014 waren er 14

Klussendienst De klussendienst heeft in 2014 steeds

VOA’s actief. Zij hebben aan ca 150 ouderen ondersteu-

zelfstandiger gedraaid. Het hele jaar door zijn er vol-

ning geboden. Het maandelijks inloopspreekuur in Ge-

doende vrijwilligers actief geweest om de vragen van

zondheidscentrum de Weide en in het Jannes van der

de klanten snel en zorgvuldig uit te voeren. In totaal

Sleedenhuis is gecontinueerd. Aan het verder inbedden

heeft de klussendienst 225 klussen uitgevoerd.

van de VOA’s bij netwerkpartners en het opzetten van

Er is vooral veel vraag naar de tuinabonnementen; hier-

samenwerking met huisartsenpraktijken is in 2014 veel

bij wordt maandelijks de tuin onderhouden. Door deze

aandacht gegeven.

ondersteuning kunnen mensen die dat zelf niet meer kunnen langer in hun eigen omgeving blijven wonen.

Dagontmoeting De dagontmoeting is voor zelfstandig wonende senioren die graag wat meer contact met leeftijdsgenoten willen, gecombineerd met een prettige en zinvolle dagbesteding. De SWW heeft dagontmoetingen in Hollandscheveld, Elim, Nieuwlande, Pesse en Hoogeveen. Er zijn 2 nieuwe dagontmoetingen gestart: Saluwaku, voor met name de Molukse gemeenschap en Hoogeveen-centrum. Bij de dagontmoetingen zijn ca 50 vrijwilligers betrokken. Vanuit de samenwerking in het zorgaanbieders overleg aan gesprekstafels met ouderen zijn er twee thema’s die opvallen: ouderen hebben Alle vrijwilligers van de dagontmoetingen tijdens een trainingsdag bij Salawaku.

grote behoefte aan laagdrempelige ontmoeting, informatie, advies en een plek om signalen te melden. Ten tweede hebben ouderen vragen over hoe zij de veiligheid die in een intramurale voorziening ervaren wordt in de thuissituatie kunnen organiseren.

Daarnaast is er een te verwachten groei in de behoefte anderen te ontmoeten en wat ondersteuning te krijgen in de dagstructuur. Mensen die zonder indicatie willen participeren in een soort dagverzorging of dagbesteding en mensen die voor een indicatie in aanmerking komen en die (nog) geen gebruik willen maken van gespecificeerde zorg. In samenwerking met partners zoeken we naar samenhang in voorzieningen als ontmoetingsplek, als ondersteuning in de dagstructuur, als ontlasting van de mantelzorg en dergelijke. Ook is er een gebiedsgerichte sociale kaart voor ouderen en speciale doelgroepen ontwikkeld.


Senioren


35


2.0 Diensten

2.4 Senioren

Maaltijdvoorziening De maaltijdvoorziening is een

36

voorliggende voorziening voor burgers die tijdelijk of voor langere tijd niet in staat zijn te koken. De maaltijdvoorziening maakt het mogelijk dat de burger met beperking tot op hoge leeftijd zelfstandig kan blijven wonen. In overleg met de professionele bezorgers en

Buurtrestaurant Jannes Wolfsbos

frontoffice van de maaltijdleverancier gaat blijvende aandacht uit naar het vroegtijdig signaleren van proble-

maaltijdvoorziening. Het aantal eetgroepen ging in 2014

men bij cliënten; hierdoor kan tijdig extra hulp worden

van 10 naar 9 op verschillende locaties in de gemeente

geboden. In 2014 werden 32.352 maaltijden verstrekt

Hoogeveen. Een groep heeft besloten om in het gebouw

via de individuele maaltijdvoorziening (tafeltje dek je).

van verzorgingshuis Wolfsbos te gaan eten. De organisa-

Dit is een lichte daling ten opzichte van 2013. Gemid-

tie van de diverse seniorenrestaurants en de inzet van

deld maakten 125 klanten per maand gebruik van de

vrijwillige chauffeurs verliep in 2014 vlekkeloos.

Ouderen4Daagse In het kader van de Week tegen Eenzaamheid en de Nationale Ouderendag 2014 heeft de SWW samen met Stichting Actief Samenleven en 4 thuiszorgorganisaties (Icare, Buurtzorg, de Zorgzaak en Beter Thuis Wonen) voor het eerst de Ouderen4Daagse georganiseerd. De regie van deze activiteit was in handen van Stichting Actief Samenleven, de SWW heeft vooral mee gedacht en samen met de thuiszorg-organisaties ouderen in een kwetsbare en/of eenzame situatie gezocht en geactiveerd een lang gekoesterde wens aan te leveren. Op de vraag: is er iets wat u altijd al heeft willen doen maar waar u nooit aan toe bent gekomen of waarvoor u het geld niet heeft? Of: heeft u steeds minder contacten in uw omgeving en wordt uw netwerk steeds kleiner? Bent u niet meer zo goed mobiel of kent u niemand die met u mee kan of u kan helpen? … kwamen 111 wensen binnen. Hiervan zijn er uiteindelijk 101 in vervulling gegaan. In verband met de weersomstandigheden zijn een aantal wensen al in september 2014 gerealiseerd. Tijdens de Ouderen4Daagse 2014 zijn in het weekend van 3, 4 en 5 oktober 2014 alle overige wensen in vervulling gegaan. De Ouderen4daagse 2014 is op 6 oktober 2014 afgesloten met een feestelijke middag in Theater de Tamboer in Hoogeveen. Voor deze middag waren alle ouderen voor wie een wens in vervulling was gegaan, uitgenodigd maar ook alle vrijwilligers die geholpen hebben bij het vervullen van wensen. Op basis van een evaluatie met betrokken organisaties is besloten te streven naar een jaarlijks terugkerend evenement en te gaan werken aan uitbreiding van samenwerkingspartners. De Ouderen4Daagse 2015 vindt plaats op 2, 3, 4 en 5 oktober 2015.


2.0 Diensten

2.4 Senioren

37 Psychisch welbevinden bij ouderen In 2014 verzorgde de SWW voor alle wijkteams van Icare in Hoogeveen, 9 teams in totaal, de training Psychisch welbevinden bij ouderen. De voorbereidingen daarvoor en een pilot waren al in 2013 uitgevoerd. Doel van deze training is aan te sluiten bij de ondersteuning thuis via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015 en de wijze waarop Icare zorg wil verlenen: zorg waarbij het welbevinden van de klant centraal staat. De training geeft wijkverpleegkundigen en verzorgenden handvatten om bij ouderen signalen te herkennen en het welbevinden bespreekbaar te maken. De training bestaat uit 6 bijeenkomsten per team. Herma Lubbinge, medewerker verzorgende niveau 2, was een van de deelneemsters aan de training en vertelt hoe ze deze met de andere medewerkers uit team Krakeel heeft ervaren. “We begonnen de bijeenkomsten altijd met een mindfulness-oefening. Dat vond niet iedereen prettig, maar ik wel.” “Ik merk vooral dat ik na het volgen van deze training bewuster bezig ben in mijn werk. Zo wordt de sociale kaart die we hebben gekregen goed gebruikt. Ik weet sneller waar een cliënt terecht kan. Natuurlijk kijken we eerst naar wat Icare kan doen, maar daarbuiten heb ik nu een veel duidelijker overzicht. Door de gesprekstechnieken die we geoefend hebben, heb ik meer handvatten gekregen om cliënten anders te benaderen. Met de insteek: ‘wat zie je’, in plaats van ‘wat denk je’. Als je een vertrouwensband met cliënten krijgt, kun je beter tot ze doordringen en meer voor ze betekenen.“ Het team gebruikt nu bijvoorbeeld geregeld het format uit de training tijdens de teambespreking. Herma vertelt: “als iemand bijvoorbeeld bij een cliënt twijfelt over de beste aanpak, bespreken we zo’n cliënt, anoniem hoor, tijdens onze weekstart en kan iedereen zijn tips en suggesties er ‘met een geeltje’ opplakken. Zo krijgen we advies en feedback van elkaar.” Om de aangeleerde werkwijze in de dagelijkse praktijk verder te borgen is inmiddels in verschillende wijken een samenwerking gestart tussen de Icare medewerkers, de wijkverpleegkundige en medewerkers van de SWW in de betreffende wijk. Marjan Emmens is wijkverpleegkundige in Wolfsbos/Zuid. Ook zij volgde de training en werd daarin vooral geconfronteerd met de manier waarop ze haar werk doet en ook hoe je daarin accenten kunt verleggen. Na het volgen van de training heeft zij gemiddeld eens per 2 à 3 maanden overleg met de opbouwwerker van de SWW in de wijk. “Tijdens zo’n overleg wisselen we informatie uit over wat er in de wijk gebeurt en waar we elkaar kunnen helpen. Bij veel gezinnen met een zorgvraag is het zinvol dat zij ook in contact komen met welzijn, of andersom. Door de korte lijnen kunnen wij samen meer bereiken. Het is echt een versterking van het wijkgericht werken voor beide partijen. Het zou mooi zijn als we dit in Hoogeveen verder kunnen uitrollen.”


2.0 Diensten

2.5 Samen leven in wijk & buurt

Samen leven in wijk & buurt Opbouwwerk Het opbouwwerk ondersteunt mensen bij initiatieven in de eigen woonomgeving. De eigen

38

kracht van wijkbewoners staat daarbij centraal. Wat kun-

Goede buur

nen bewoners zelf doen in hun wijk en waarbij hebben

In het najaar werd bij een bewoner in

zij hulp van een professional uit het wijkteam nodig?

Krakeel na een melding de Dierenbe-

Samenwerking met ketenpartners is een speerpunt van de wijkteams en daar gaat veel aandacht naar uit. Het opbouwwerk is nadrukkelijk aanwezig in de wijk, met veel aandacht voor de ‘kwetsbare burger’. Samen met het jongerenwerk, de straatcoach en maatschappe-

scherming ingeschakeld en is er een groot aantal honden weggehaald en naar een opvangplek overgebracht. De dieren en het gehele huis waren ernstig vervuild. Er was sprake van lawaai en stankoverlast. Hierover hadden buurtbewoners ook

lijk werk worden knelpunten in beeld gebracht en daar

geklaagd. Nu de honden weg waren en

waar nodig worden snel plannen gemaakt en uitge-

de man alleen bleef, maakte een buur-

voerd. Speerpunten zijn daarbij de rol als ‘sociale huis-

man zich zorgen over de gesteldheid van

arts’ in de wijk en de preventieve inzet van professionals

de man en meldde dat bij het wijkteam.

om signalen als eenzaamheid bij ouderen, vandalisme,

Hierdoor is in samenwerking met de GGD

jeugdoverlast tijdig aan te pakken. Het activeren van be-

een bezoek gebracht aan de man en

woners om zich in te zetten voor hun eigen wijk in de

hulpverlening in gang gezet.

vorm van vrijwillige inzet is een belangrijke taak.

Burenhulpcentrale Een Burenhulpcentrale is een georganiseerd vrijwilligersaanbod van burenhulp. De opzet van de Burenhulpcentrale kan per wijk/straat/buurt verschillen, het doel is echter hetzelfde. In de Weide/Erflanden is Buurthulp voor Elkaar als burenhulpcentrale van start gegaan met een dagelijkse infobalie in het Jannes van der Sleedenhuis, locatie de Vecht en de website www.buurthulpvoorelkaar.nl. Ook zijn de plaatselijke belangen van de dorpen Stuifzand, Tiendeveen, Nieuwlande, Elim en Nieuw Moscou van start gegaan met het project dorpen voor mekaar. Door middel van dit project willen zij de naoberhulp in het dorp verbeteren/organiseren. Daarnaast zijn de bestaande contacten met de Maatjes Agenda Pesse en de Sterrendienst Krakeel onderhouden.


Senioren



2.0 Diensten


39 Bewonerscollectief d’ Olde Bieb Wolfsbos Het Bewonerscollectief Wolfsbos (BCW) bestaat uit een groep wijkbewoners die nauw betrokken is geweest bij de planvorming voor het nog te bouwen MFC in de wijk Wolfsbos. Tijdens brainstormsessies heeft het collectief actief meegedacht over de wijze waarop invulling gegeven kon worden aan de wijkfunctie die het MFC zou krijgen. De bouw van het MFC gaat helaas voorlopig niet door. Het BCW heeft nu met toestemming van de gemeente haar intrek genomen in het gebouw van de voormalige bibliotheek in winkelcentrum De Wielewaal. De gemeente heeft het gebouw d’ Olde Bieb voor de komende periode beschikbaar gesteld voor de wijk. Het BCW faciliteert buurtbewoners met ideeën om gebruik te maken van de mogelijkheden. Wethouder Eric Giethoorn van cultuur verrichtte in november de openingshandeling van een foto-expositie van wijkbewoonster Ada Veldman, de eerste wijkactiviteit onder de vlag van het BCW. Inmiddels is d’ Olde Bieb ook iedere woensdagochtend geopend voor wijkbewoners die gewoon gezellig een kopje koffie willen drinken of een praatje willen maken. Andere activiteiten zijn in ontwikkeling. Het collectief is een netwerk van bewoners en iedereen uit de wijk is welkom om mee te denken en te doen. Er zijn volop mogelijkheden voor nieuwe sociale initiatieven. Ook voor Smederij-initiatieven kunnen bewoners in d’ Olde Bieb terecht. Opbouwwerker Frederike Lunenberg: “Het BCW gaat d’ Olde Bieb vormgeven, dat is spannend en uitdagend, want ze kunnen het helemaal vanaf het begin opbouwen. Met gebruik van hun eigen netwerk, alle buurtbewoners en het zoeken van samenwerking met buurtinitiatieven, bedrijven en organisaties komt hierin langzaam structuur. Ik ben op de achtergrond als ‘vraagbaak’ altijd in te schakelen.”


2.0 Diensten


Buurtbemiddeling Buurtbemidde-

40

ling is een laagdrempelige voorziening waar buren en buurtgenoten de kans krijgen om conflicten onder begeleiding van vrijwillige buurtbemiddelaars, bespreekbaar te maken en zo mogelijk te werken aan een oplossing. Er zijn 14 vrijwillige buurtbemiddelaars actief. Hiervan zijn er 2 jongerenbuurtbemiddelaars. Er zijn in 2014 42 aanmeldingen geweest, een stuk minder dan vooraf ingeschat. Daarvan 32 uit Hoogeveen en 10 uit De Wolden. Er is een landelijke website over buurtbemiddeling gestart, waar ook ons project deel van uitmaakt: www.problemenmetjeburen.nl. Er zijn twee verwijzersbijeenkomsten geweest in aanwezigheid van beide burgemeesters. De diverse verwijzers hebben het

Eindresultaat buurtbemiddeling 2014

project daardoor duidelijk op hun netvlies gekregen. Bijscholing voor de buurtbemiddelaars vindt in noordelijk verband in het voorjaar van 2015 plaats. Ook intervisiebijeenkomsten worden gepland.

positief eindresultaat 52%

negatief eindresultaat 24% nog in behandeling, doorverwezen, teruggetrokken e.d. 24%


3.0 Organisatie

3.1 De organisatie in 2014

De organisatie in 2014 Personeelsbestand In dienst op 1 januari 2014:

Ondernemingsraad (OR) 77

In dienst op 31 december 2014: 72

Binnen SWW geeft een actieve ondernemingsraad de inspraak van het personeel in de organisatie vorm. De OR bestond in 2014 uit:

Ziekteverzuim over 2014

dhr. Bart Pijper (voorzitter OR)

5,61% exclusief zwangerschap en

mw. Mirte Bleijenberg

7,0% inclusief zwangerschap.

mw. Els Boesveld mw. Map Dijkstra

Managementteam

mw. Ria Zuidema

Het managementteam bestond in 2014 uit: dhr. Johan Bosman, directeur

Klachtencommissie Maatschappelijk Werk

mw. Anne-marie Bakker,

mw. M.P. van Eeden

leidinggevende team Centraal

Ambtelijk secretaris klachtencommissie

mw. Marja van den Berg,

Postbus 53

leidinggevende team Centrum, team Krakeel/Wolfsbos/Zuid

9400 AB Assen

dhr. Wout Noorman, leidinggevende team De Weide/Erflanden, en team Dorpen

Raad van Toezicht

mw. Wendy Oost,

De Raad van Toezicht draagt zorg voor het toezicht op

HRM manager

de organisatie.

dhr. Eddie Koller,

In 2014 bestond de Raad van Toezicht uit:

controller

dhr. P.P. Arts mw. J. Drenth dhr. J. Liese (voorzitter) dhr. C. Marsman mw. J. van Meijel mevr. H. Schoonheim

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


41


3.0 Organisatie

3.2 Financieel overzicht 2014

Financieel overzicht 2014

42

Realisatie 2014

Realisatie 2013

€

€

1. Subsidie gemeente Hoogeveen

3.438.369

3.610.418

568.193

378.779

3. Overige opbrengsten

88.970

80.545

4. Mutaties onderhanden werk

-38.489

43.783

2. Subsidies projecten en incidenteel

Totaal baten

4.057.043

4.113.525

5. Personeelskosten

3.426.385

3.271.873

90.363

87.118

7. Afschrijvingen

114.801

119.916

8. Organisatiekosten

332.498

366.406

9. Kosten activiteiten

180.910

232.648

4.144.957

4.077.961

6. Accommodatiekosten

Totaal lasten

Saldo baten en lasten 10. Financiële baten en lasten

-87.914

35.564

-9.690

-5.777

-9.690

-5.777

Saldo financiële baten en lasten

Exploitatieresultaat voordelig (+) / nadelig (-)

-78.224

(voor resultaatbestemming)

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


41.341


3.0 Organisatie

3.3 Locaties & adressen

Locaties & adressen Stichting Welzijnswerk

43

Het Haagje 119 7902 LE Hoogeveen T: 0528 278 855 F: 0528 265 850 E: [email protected] I: www.swwh.nl Team Krakeel/Wolfsbos/Zuid Multifunctioneel centrum De Magneet

Wijkcentrum De Vogelwiek

Grote Beer 22, 7904 LW Hoogeveen

Koekoeklaan 5, 7905 BH Hoogeveen

tel. 0528 231090

tel. 0528 267275

Team Centrum Buurtcentrum Het Oor

Buurtcentrum Het Knooppunt

Van Goghlaan 7, 7901 GK Hoogeveen

Jan Dekkerstraat 1b, 7902 JG Hoogeveen,

tel. 0528 235424

tel. 0528 231155

Team DeWeide/Erflanden Wijkcentrum De Weideblik

Gezondheidscentrum De Weide

De Ploeger 10A, 7908 LL Hoogeveen

De Zaaier 6, 7908 MA Hoogeveen

tel. 0528 234480

tel. 0528 276239

Team Dorpen Dorpscentrum Het Anker Otto Zomerweg 1, 7913 AE Hollandscheveld tel. 0528 343881

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


Samen werken aan welzijn

44

Colofon Dit jaarverslag is gemaakt als verantwoording aan onze opdrachtgevers en de afnemers van onze diensten in de gemeente Hoogeveen. Daartoe is het als PDF-document voor iedereen die erin geïnteresseerd is te lezen op www.swwh.nl Redactie: Stichting Welzijnswerk Hoogeveen Vormgeving: Zwietart reklame, Zwolle | www.zwietart.nl

Dorpen

De Weide/Erflanden

Centrum


Jaarverslag Hulp & advies Maatschappelijk werk. Samen leven in wijk & buurt. Vrijwilliger & mantelzorger. Senioren Jeugd & jongeren

Recommend Documents