Jaarverslag Hoge Weerdschool voor openbaar primair onderwijs. Inhoudsopgave

Jaarverslag 2010-2011 Hoge Weerdschool voor openbaar primair onderwijs

Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1 Onderwijskundig beleid (evaluatie schooljaar 2010-2011) 1.1.

ICT, doorontwikkelen van het gebruik van educatieve sites

1.2.

Rekenen

1.3.

Voorbereiding op “Handelingsgericht Werken”

1.4.

Afstemming organisatie

1.5.

ICT, monitoren van tekst/foto’s op website

1.6.

ICT, meer gebruik van digilessen

1.7.

Persoonlijk ontwikkelingsplan

1.8.

Klassenconsultatie

1.9.

Coaching

1.10. Netwerken 1.11. Handelingsgerichte Procesdiagnostiek (HGPD) 1.12. Werken met Kwaliteitskaarten (WMK) 1.13. Conferenties 1.14. Kwaliteitsimpuls muziekonderwijs 1.15. Op zoek naar een nieuwe rekenmethode 1.16. Afstemming didactisch handelen 1.17. Reflectie op autonoom leren 1.18. Ontwikkelen van een beleidsplan meer- en hoogbegaafdheid 1.19. Actief Burgerschap en Integratie 1.20. Kwaliteitsimpuls dansonderwijs 1.21. Het ontwikkelen van een flyer 1.22. Invoeren van de nieuwe taalmethode 1.23. Voorbereiding nieuwbouw unielocatie 1.24. Doorontwikkelen gebruik Parnassys 1.25. Ontwikkeling schoolplan 2011-2015 1.26. Evaluatie beleidsvoornemens Hoofdstuk 2 Beleidsvoornemens schooljaar 2011-2015

__________________________________________________________________________ 1


Inleiding In het schoolplan, vastgesteld in juni 2011, staat ons beleid beschreven ten aanzien van ontwikkelingen en vernieuwingen voor de 4 jaren. Per jaar is aangegeven welke doelen we willen bereiken en welke activiteiten zullen worden uitgevoerd om het een en ander te realiseren. Tevens geeft het plan aan wie betrokken zijn bij de uitvoering. Er komt ieder jaar een jaarverslag met daarin in ieder geval: •

De beleidsvoornemens van het afgelopen jaar, de evaluatie van de beleidsvoornemens en eventueel de aangepaste beleidsvoornemens voor het volgende schooljaar

•

De beleidsvoornemens voor de schooljaren 2011-2012 t/m 2014-2015

Dit jaarverslag wordt gemaakt door de directie. Daarna wordt het verslag besproken in het team en in de medezeggenschapsraad. Na de vaststelling door de medezeggenschapsraad van de school en de Stichting PrOo wordt het jaarverslag gestuurd naar de inspectie van het onderwijs en het verslag wordt geplaatst op de website van de school. H.D. Kraassenberg (directeur)

__________________________________________________________________________ 2


Hoofdstuk 1

Onderwijskundig beleid (evaluatie schooljaar 2010-2011)

Legenda: Groen: doel behaald Blauw: doel niet geheel behaald Rood: doel niet behaald 1.1. ICT, doorontwikkelen van het gebruik van educatieve sites Doel Doorontwikkelen van het gebruik van educatieve sites, zoals klasse-tv en leerwereld van klas.nu. Evaluatie: De leerkrachten hebben niet heel veelvuldig de websites gebruikt. Eén reden is de overgang, halverwege het schooljaar, van ons netwerkbeheer van Heutink (Klas.nu) naar Station to Station (C3LO). Er kon dus geen gebruik meer worden gemaakt van Leerwereld van Klas.nu 1.2. Rekenen Doel:

Beleidsvoornemens uit het beleidsplan ‘Rekenen’ (voorjaar 2010) omzetten in acties • Monitoren klassenorganisatie: instructie in drie niveaus • 4x hoofdrekenen per week • Structurele en verantwoorde aandacht voor meer- en hoogbegaafdheid bij het rekenen • Invoering ‘met sprongen vooruit’

Evaluatie: • Er zijn twee klassenbezoeken geweest (directeur) en er heeft collegiale consultatie plaatsgevonden in de groepen 4 t/m 8 • Het lukt de leerkrachten om 3 á 4 keer per week hoofdrekenen te geven. • Er is een studiemiddag gewijd aan ‘meer- en hoogbegaafdheid en rekenen’: wat verstaan we onder meer en hoogbegaafdheid, welke criteria hanteren we voor de kinderen die in aanmerking komen voor extra leerstof en hoe gaan we om met de organisatie. De studiemiddag was onder leiding van Marja (zie bijlage 1). • ‘ Met sprongen vooruit’ is ingevoerd. 1.3. Voorbereiding op ‘Handelingsgericht Werken’ Doel Adequate voorbereiding op het project Handelingsgericht Werken in het kader van Passend Onderwijs. Items zijn: • Aandacht voor attitudeverandering (Handelingsgerichte Procesdiagnostiek) • Kennismaken met referentieniveaus rekenen Evaluatie: • De IB-ers hebben 2 dagdelen algemene scholing gehad over HGW, georganiseerd door WSNS. Daarnaast hebben de IB-ers, als voorwaarde voor HGW, scholing gehad in het voeren van gesprekken met collega’s, ouders en kinderen. Deze scholing werd georganiseerd door PROo en omvatte 4 dagdelen. Daarnaast huiswerkopdrachten en overdracht naar de collega’s. • Er is een studiemiddag geweest waar de leerkrachten informatie gekregen hebben over referentieniveaus. Die studiemiddag stond onder leiding van Marja.

__________________________________________________________________________ 3


1.4. Afstemming organisatie Doel De organisatie in de groepen 4 t/m 8 v.w.b. klassenmanagement op elkaar afstemmen (groeperingwijze, materiaal, inrichting lokaal, pre-teaching, enz.) Evaluatie: In veel bovenbouwvergaderingen zijn bovengenoemde zaken aan de orde geweest en de directeur is tweemaal op klassenbezoek geweest. Er was een nagesprek en er werd een verslag gemaakt. 1.5.

ICT, monitoren van tekst/foto’s op website • Monitoren van het hanteren van protocollen tekst/wijzigen tekst en het Doel zetten van foto’s op de website. • Opzetten van en het bemannen van een helpdesk Evaluatie: Door een overgang van websitebeheer, waren de gemaakte protocollen niet meer bruikbaar. Het vergde enige tijd voor de leerkrachten hun deel van de website in het nieuwe websitebeheer konden gebruiken en beheren vanwege bepaalde instellingen. Rein Kroon, onze bovenschoolse ICT-er, heeft een instructie hierover gegeven. We staan aan het begin en het behoeft zeker nog oefening. De helpdesk was door de overgang van netwerkbeheer en websitebeheer niet heel goed van de grond gekomen. Er zijn 6 momenten geweest dat monitoring van ICT-er of bovenschoolse ICT-er hebben plaats gevonden. Aan bod zijn o.a. geweest: software Taal op maat, websitebeheer oude site, websitebeheer nieuwe site + C3LO beheer (door Rein), plaatsen van een weblog op de website. 1.6. ICT, meer gebruik van digilessen Doel De leerkrachten gaan meer gebruik maken van digilessen Evaluatie: Niet zozeer het gebruik van Digilessen is aan bod gekomen, maar wel het gebruik van digitaal lesmateriaal. Dit wordt in de bovenbouw vaker gebruikt. 1.7. Persoonlijk ontwikkelingsplan Doel Ontwikkelen van bekwaamheden ten dienste van de leerkracht zelf en de organisatie Evaluatie: Bijna iedereen heeft afgelopen schooljaar een of meer ontwikkelen aandachtspunten aangegeven, die voor verandering/verbetering vatbaar waren. Bij sommigen komen die punten dit schooljaar terug. Die ontwikkelen aandachtspunten hadden merendeels betrekking op de inloop en het model ‘directe instructie’ bij rekenen. Andere onderwerpen hadden te maken met inspiratie en ideeën opdoen. Bijzondere vermelding krijgt Marja van Ass, die de cursus ‘Coördinator rekenen’ met succes gevolgd heeft. 1.8. Klassenconsultatie Doel Belangstelling tonen voor het werk van de leerkrachten en toetsing van afspraken Evaluatie: De Ib-er onderbouw heeft enkele klassenbezoeken afgelegd, vaak in combinatie met de observatie van een kind. Tijdens de IB-gesprekken kwamen de afspraken aan de orde en kon er gereflecteerd worden. __________________________________________________________________________ 4


1.9. Coachen Doel

Verbetering van de kwaliteit van het onderwijzen/ van de organisatie/van de begeleiding van leerlingen

Evaluatie: Zie 2.8 Samen met Dorothe Ligtenberg (ambulant begeleider) zijn er regelmatig gesprekken gevoerd over de kwaliteit van met name de instructie in de kleine en grote kring. Specifiek voor de rugzakkinderen, maar zeker ook in algemene zin. 1.10. Netwerken Doel:

Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het onderwijs.

Evaluatie: • 2x IB netwerk (over ontwikkelingsperspectief en over Parnassys) van WSNS • 1x IB + directie over Parnassys van PROO • Op 8 nov. 2010 gaat het team van de onderbouw op bezoek bij de Wittering.nl in Rosmalen. Een inspirerende dag! (zie bijlage 6) 1.11. Handelingsgerichte Procesdiagnostiek (HGPD) Doel: In de leerlingenzorg uitgaan van de ontwikkelingskracht van de leerkracht. Omschrijving: De HGPD is oplossingsgericht, interactief, focus op ontwikkelingskracht en bekwaamheden van de leerkracht. Evaluatie: Dit schooljaar 3x overleg gehad met Else Boers (orthopedagoge van het Kenniscentrum van PrOo). Zij is onze vaste schoolbegeleidster. Iedere keer heeft tenminste 1 leerkracht van de onderbouw aan de hand van het HGPD formulier een kind ‘ingebracht’. De leerkracht heeft vervolgens volgens afgesproken manier met het kind gewerkt. Deze aanpak is vervolgens geëvalueerd. 1.12. Werken met Kwaliteitskaarten (WMK) Doel: Op een methodische wijze ontwikkelen van de kwaliteit van het onderwijs en de medewerkers. Evaluatie: De directeur heeft drie studiedagen gevolgd o.l.v. Cees Bos: • schoolplan 2011-2015, format en enkele onderdelen • voorbereiden van de quickscan: tijd, didactisch handelen, zorg en begeleiding, de schoolleiding, taalleesonderwijs, sociaal-emotionele ontwikkeling en expertise sociaal- emotionele ontwikkeling Hij heeft ook een notitie geschreven ‘opbrengstgericht werken en rekenen en wiskunde’. Vragenlijsten zijn ingevuld n.a.v. deze notitie en de resultaten zijn in het team besproken. Acties zijn al ondernomen en worden schooljaar 2011-2012 voortgezet. De rapportage is besproken in het team en daarna in de Medezeggenschapsraad (MR). 1.13. Conferenties Doel: • Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het basisonderwijs • Opdoen van inspiratie Evaluatie: • 9 sept. 2010 Henk en Gillian naar een conferentie over Coaching in de buitensociëteit in Zwolle. Dit was de afsluiting van de opleiding Coaching van Henk. • 21 jan. 2011 Henk, Marja en Gillian naar een lezing van het Seminarium voor Orthopedagogiek in Velp over de DMT en AVI in het leesonderwijs. __________________________________________________________________________ 5


• • •

8 en 9 febr. 2011 Belinda en Gillian gaan naar de conferentie “Duurzaam onderwijs” in Den Haag. Zie bijlage 5. 16 febr. 2011 Henk en Gillian gaan naar een lezing van Kees Vreugdenhil in de “Knapvilla” in Heelsum. Kees vertelt over de werking van het brein in relatie tot leren. Marja is met ‘Leerschool on tour’ geweest, een week lang op reis met een gezelschap langs scholen met een ‘autonoom’ concept. Voor een verslag zie bijlage 7

1.14. Kwaliteitsimpuls muziekonderwijs Doel Verhogen van de kwaliteit van ons muziekonderwijs Evaluatie: Dit schooljaar is Pieter Jaap Iedema ( muziekdocent Mamuze)2 x geweest om met het team te werken. De eerste keer in november. Met enthousiasme en muzikaliteit weet hij iedereen op het spoor te zetten van wat meer dan alleen een liedje zingen rond Sint en Kerst. De tweede keer stond in het teken van het afscheid van Leni. Met het team samen heeft hij laten zien wat er allemaal mogelijk is met een liedje. Ritme met muziekinstrumenten, 2de stem en stemtraining zorgen voor een prachtig resultaat. 1.15. Op zoek naar een nieuwe rekenmethode Doel Het aanschaffen van een nieuwe rekenmethode. Evaluatie: In september 2010 hebben we aandacht geschonken aan de criteria voor een nieuwe rekenmethode. Voorjaar 2011 hebben we een drietal methodes bekeken en er een uitgezocht. Het is ‘Wereld in getallen 4’ geworden. Door de weinig florissante financiële situatie van onze Stichting wordt de nieuwe methode schooljaar 2011-2012 alleen in groep 3 en 4 met verbruiksmateriaal ingevoerd. De rest van de groepen hopelijk augustus 2012. 1.16. Afstemming didactisch handelen Doel Het monitoren van het gebruik van het didactische model ‘directe instructie’. Evaluatie: De directeur heeft tweemaal een klassenbezoek afgelegd en daarbij is ook het model ‘directe instructie’ aan de orde geweest. Er was een nagesprek en er is een verslag gemaakt van elk bezoek. 1.17. Reflectie op autonoom leren Doel Huidige inzichten en werkwijze toetsen aan de uitgangspunten zoals geformuleerd in het schoolplan. Evaluatie: De onderbouw (groep 1 t/m 4) heeft twee studiedagen gewijd aan respectievelijk ‘reflectie op autonoom leren’ en ’wat voor leerkracht wil ik zijn’. Voor een verslag van beide dagen, zie bijlage 2. Met het hele team is gereflecteerd op autonoom leren. Als basis is gebruikt een artikel over idealen. De samenvatting van dat artikel is in bijlage 3 opgenomen. Naast reflectie op missie en visie, zijn we ook bezig geweest met een heroriëntatie op de inloop voor de groepen 3 t/m 8.

__________________________________________________________________________ 6


1.18. Ontwikkelen van een beleidsplan meer- en hoog begaafdheid Doel: Ontwikkelen van beleid inzake meer- en hoogbegaafdheid Evaluatie: In september wordt het beleidsplan ‘Meer- en hoogbegaafdheid’ besproken in het team en daarna in de MR. Met onderdelen van het plan zijn we al aan het werk, zie 2.2 1.19. Actief Burgerschap en Integratie Doel: • Invoeren van een leerlingenraad (groep 5 t/m 8), • Oefenen in het ‘omgaan met elkaar’, • Het systematisch houden van kringgesprekken, • Stimuleren van sociaal-emotionele ontwikkeling middels projecten (3x per jaar) Evaluatie: De directeur heeft een reglement samengesteld voor een leerlingenraad. Deze is besproken met het team en zal worden besproken met de MR in september. Ook in september zal het reglement in werking treden en zal er een leerlingenraad worden geïnstalleerd. In de eindejaarsevaluatie hebben we geconstateerd dat de drie andere onderdelen van dit item onvoldoende zijn gerealiseerd. Schooljaar 2011-2012 komt dit onderwerp terug en zal het extra aandacht krijgen. 1.20. Kwaliteitsimpuls dansonderwijs Doel: Verhogen van de kwaliteit van ons dansonderwijs, aanzet tot het komen leerlijnen voor dansante vorming Evaluatie: Juliette Nieboer (dansdocente Mamuze) is 2x op school geweest om het dansonderwijs een positieve impuls te geven. De onder- en bovenbouw werden gescheiden omdat het aanbod wel heel ver uit elkaar ligt en omdat de onderbouwleerkrachten verder zijn in hun ontwikkeling bij het geven van dansante vorming. Daarnaast hebben Juliette en Gillian een inventarisatie gemaakt van alle muziek die op school voor handen is om op te dansen. 1.21. Het ontwikkelen van een flyer Doel: Een flyer van onze school Evaluatie: Samen met Marjolein Wiersma (moeder van school) hebben we een prachtige flyer ontwikkeld, die op veel plekken in Epe de aandacht op onze school moet vestigen. 1.22. Het invoeren van een nieuwe taalmethode Doel: Invoeren van de taalmethode ‘Taal op Maat’ Evaluatie: De methode ‘Taal op Maat’ is ingevoerd in groep 5 t/m 8. Bijna elke bovenbouwvergadering zijn onderdelen van de methode besproken en afgestemd. 1.23. Voorbereiding nieuwbouw unielocatie Doel: Inrichting van de nieuwe school volgens onze wensen. Evaluatie: De stuurgroep heeft een architect uitgekozen en de scholen zijn met de architect aan de slag gegaan om de tekening voor de school in te vullen naar de wensen van de scholen. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de tekening.

__________________________________________________________________________ 7


1.24. Doorontwikkelen gebruik Parnassys Doel: Intensiveren gebruik Parnassys Groep 1 t/m 4: verslag oudergesprekken, logboek, IB-gesprekken, CITOgegevens invoeren Groep 5 t/m 8: CITO-gegevens invoeren, IB-gesprekken Evaluatie: Het gebruik van Parnassys wordt in de onderbouw steeds vanzelfsprekender. Nu wordt alles nog dubbel gedaan, dus ook nog op papier. Voor komend schooljaar is de verwachting dat ook die stap genomen wordt, dus alleen maar op de computer werken. Voor CITO-uitslagen gebruiken we nog CITO LVS en Parnassys, maar ook dat zal steeds minder worden. Voor de bovenbouw geldt: verslagen van IB-gesprekken en verslagen van oudergesprekken worden door de leerkrachten ingevoerd. CITO-gegevens worden het komend schooljaar door de leerkrachten ingevoerd in Parnassys. 1.25. Ontwikkeling schoolplan 2011-2015 Doel: Ontwikkelen van een schoolplan 2011-2015 Evaluatie: In overleg met het team en de MR is er een nieuw schoolplan ontstaan, die gaat gelden van 2011-2015. 1.26. Evaluatie beleidsvoornemens Doel: Beleidsvoornemens beoordelen op hun doelstellingen Evaluatie: De beleidsvoornemens zijn geëvalueerd met het team en de MR, resulterend in een jaarverslag. Dat jaar verslag wordt aangeboden aan het Bestuur en aan de inspectie en komt op de website te staan

__________________________________________________________________________ 8


Hoofdstuk 2 Onderwijskundig jaarplan WMK Jaar School Schoolleider Datum Inleiding

Beleidsvoornemens schooljaar 2011-2015

2011-2012 Obs Hoge Weerdschool H. D. Kraassenberg In ons jaarplan 2011-2012 geven we aan [1] welke beleidsterreinen we hebben gescoord (mei 2011), [2] welke vragenlijsten we hebben ingezet (mei 2011), en [3] wat onze voornemens zijn gelet op het deelplan 2011-2012 (zie schoolplan). Daarnaast vermelden we [4] welke activiteiten we nog meer gepland hebben, los van het bovenstaande. In ons jaarplan geven we per onderdeel aan welke verbeterpunten we hebben gekozen en wat we wanneer gaan doen.

Zie verder: zie 7.5, 7.6, 7.7 en 7.8 en rapportages WMK Uitwerking van de verbeterpunten per beleidsterrein – thema – aspect Beleidsterrein Kwaliteitszorg Verbeterpunt (wat) Ontwikkelen kwaliteitskaarten Gewenste situatie We beschikken over kwaliteitskaarten leiderschap, weten (doel) regelgeving, ipb, HGW op groepsniveau en HGW op schoolniveau Activiteiten (hoe) 3 studiebijeenkomsten, 1 teambijeenkomst Betrokkenen Directie en team Periode (wanneer) 2011-2012 Eigenaar (wie) directie Kosten St. PrOo Evaluatie (wanneer) Einde schooljaar Borging (hoe) Opname in de quickscan en HGW: klassenbezoeken en functioneringsgesprekken Geplande vragenlijsten [mei 2012] Vragenlijst Wanneer uitvoeren

Eigenaar

1 2 3

dir dir dir

Sv ouders Sv leerlingen Sv leraren

Mei 2012 Mei 2012 Mei 2012

Beleidsterreinen die we gaan beoordelen (evalueren) [mei 2012] Beleidsterrein Directie Team 1 Pedagogisch handelen X x 2 beroepshouding X x 3 schoolklimaat X x 4 HGW groepsniveau X x 5 HGW schoolniveau X x 6 Automatiseren R&W X x 7 Opbrengsten (diagnose) X

Uitslagen bespreken Wie – Wanneer? Juni Juni Juni

Anderen

__________________________________________________________________________ 9


Algemene werkzaamheden Wat? 1 Opstellen schoolgids 2 Opstellen jaarplan 20122013 3 Opstellen jaarverslag 201112

Wie?

Wanneer? Juni 2012 Juni 2012

Kosten?

Juni 2012

Het schoolontwikkelplan Jaar 2011-2012 (gekozen verbeterdoelen) Het schoolplan geeft globaal de verbeterdoelen aan. Per jaar zullen we de verbeterdoelen uitgebreider beschrijven (SMART) in het jaarplan. Aan het eind van ieder schooljaar zullen we terugblikken, of we verbeterdoelen en in voldoende mate gerealiseerd hebben. We plannen daartoe jaarlijks een evaluatiemoment. Tevens bespreken we tijdens de evaluatie de Opbrengsten van de school. De bevindingen worden opgenomen in het jaarverslag. Richtinggevend voor het schoolplan 2011-2015 zijn de geformuleerde streefbeelden (zie hoofdstuk 3.1, Missie): 1. 2. 3. 4. 5.

Op onze school wordt systematisch (gestructureerd) aandacht geschonken aan de sociaal-emotionele ontwikkeling Op onze school is er sprake van passend onderwijs Alle medewerkers werken (samen) aan hun persoonlijke ontwikkeling gerelateerd aan de schoolontwikkeling Op onze school werken leerlingen coöperatief samen Op onze school wordt opbrengstgericht gewerkt

ICT, schoolbordportaal en netwijs Doel Doorontwikkelen van het gebruik van educatieve sites

Tijd

1 jaar

Middelen

Websites, zoals klas.nu en klasse-tv.

Bekostiging Competenties

Geen Samenwerken Innovatief Plannen en organiseren team Coördinator ICT De evaluatie aan het eind van het schooljaar zal plaatsvinden op de volgende aspecten: Gebruik van websites

Wie Begeleiding Evaluatie

__________________________________________________________________________ 10


Rekenen (1) Doel: Omschrijving: Middelen: Tijd: Bekostiging: Competentie: Wie: Begeleiding: Evaluatie:

Rekenen (2) Doel:

Omschrijving: Middelen: Tijd: Bekostiging: Competentie: Wie: Begeleiding: Evaluatie:

Rekenen (3) Doel: Omschrijving: Middelen: Tijd: Bekostiging: Competentie: Wie: Begeleiding: Evaluatie:

Rekenen (4) Doel: Omschrijving:

Middelen: Tijd: Bekostiging: Competentie:

Monitoren ‘Met sprongen vooruit’ in groep 3 en 4. De leerkrachten kennen ‘Met sprongen vooruit’ en kunnen die gebruiken. geen 1 jaar Geen Zelfontwikkeling, innovatief Leerkrachten groep 3, 4 en 5 Interne begeleiders De evaluatie aan het eind van het schooljaar betreft het volgende: • Zie omschrijving

Leraren vermelden bij elke les het te bereiken leerdoel. Leraren checken aan het eind van elke les of het leerdoel behaald is De leerkrachten kunnen werken met het model directe instructie, maar bovengenoemde onderdelen van dat model verdienen extra aandacht geen 1 jaar Geen Zelfontwikkeling, innovatief Leerkrachten groep 4 t/m 8 Interne begeleider bovenbouw De evaluatie aan het eind van het schooljaar betreft het volgende: • Zie doel

• •

De leerkrachten bezitten kennis van leerlijnen en cruciale leermomenten Leerkrachten worden geïnformeerd over leerlijnen en cruciale leermomenten. geen 1 jaar Geen Zelfontwikkeling, innovatief Leerkrachten groep 4 t/m 8 Interne begeleider bovenbouw De evaluatie aan het eind van het schooljaar betreft het volgende: • Zie doel Zinvol en afwisselend automatiseren • Leerkrachten zijn in staat om met de leerlingen gedachtevol te oefenen, waardoor er meer afwisseling in de rekenlessen komt • Leerkrachten beschikken aan het eind van het schooljaar over een repertoire van oefeningen, die ze kunnen inzetten. geen 1 jaar Geen Zelfontwikkeling, innovatief

__________________________________________________________________________ 11


Wie: Begeleiding: Evaluatie:

Leerkrachten groep 4 t/m 8 Interne begeleider bovenbouw De evaluatie aan het eind van het schooljaar betreft het volgende: • Zie doel

Opbrengstgericht werken Doel Opbrengstgericht werken ‘Rekenen en wiskunde’ Omschrijving De volgende items uit de teamevaluatie komen aan bod: • De school maakt trendanalyses van haar rekenen-wiskunde resultaten • De school heeft meetbare doelen voor haar eindopbrengsten rekenenwiskunde vastgelegd. • De school heeft meetbare doelen voor haar tussenopbrengsten rekenenwiskunde vastgelegd. Tijd 1 jaar Middelen Geen Bekostiging Competentie Wie

Geen Innovatief, zelfontwikkeling Team

Begeleiding Evaluatie

Coördinator onder- en bovenbouw, directeur Zie omschrijving

Monitoren ‘Afstemming’ organisatie Doel De organisatie in de groepen 4 t/m 8 v.w.b. klassenmanagement op elkaar afstemmen (groeperingwijze, materiaal, inrichting lokaal, pre-teaching, lesrooster, omgaan met meer- en hoogbegaafden, enz.) Tijd 1 jaar Middelen geen Bekostiging Competentie Wie

geen Samenwerken, plannen en organiseren. Leerkrachten groep 4 t/m 8


Interne begeleiders en directeur De mate waarin de afstemming, zoals omschreven bij doel, geoptimaliseerd is.

ICT, monitoren van tekst/foto’s op website • Monitoren van het hanteren van protocollen tekst/wijzigen tekst en het Doel zetten van foto’s op de website. • Opzetten van en het bemannen van een helpdesk Tijd 1 jaar Middelen Protocollen,computers Bekostiging Competentie Wie

Geen Plannen en organiseren, communicatie, zelfontwikkeling Alle leerkrachten

Begeleiding

Coördinator ICT

__________________________________________________________________________ 12


Evaluatie

De evaluatie aan het eind van het schooljaar zal plaatsvinden op de volgende aspecten: • Het hanteren van protocollen tekst/wijzigen tekst en het zetten van foto’s op de website • Het functioneren van de helpdesk

ICT, meer gebruik van digilessen Doel De leerkrachten gaan meer gebruik maken van digilessen Tijd Middelen

1 jaar Overleg vindt plaats tijdens bovenbouwvergaderingen en studiemiddagen.

Bekostiging Competentie Wie

geen zelfontwikkeling, innovatie, communicatie, samenwerking, plannen en organiseren, kwaliteitsgerichtheid Leerkrachten groep 4 t/m 8


Coördinator ICT en bovenbouwcoördinator • Meer gebruik van digilessen

Persoonlijk ontwikkelingsplan Doel Ontwikkelen van bekwaamheden ten dienste van de leerkracht zelf en de organisatie Omschrijving Zie boven Middelen Gesprekken, studiedagen intern, collegiale consultaties, cursussen e.d. Tijd

oneindig

Bekostiging

Afhankelijk ban beschikbare budget bovenschools

Competentie Wie Begeleiding

Zelfontwikkeling en innovatief Leerkrachten Directeur/interne begeleiders

Evaluatie

Samen met de leerkrachten kijken of de doelstelling(en) gehaald zijn.

Klassenconsultatie Doel Belangstelling tonen voor het werk van de leerkrachten en toetsing van afspraken Omschrijving Belangstelling tonen spreekt voor zich en het tweede betreft afstemmingsafspraken die in de loop van het jaar worden gemaakt. (zie b.v. rekenen, 1,2 ,3 en 4) Middelen

Lijst met afspraken

Tijd Bekostiging Competentie

1 jaar Geen Voortgangsbewaking

Wie

Leerkrachten

Begeleiding

Directeur

Evaluatie

De evaluatie zal zich richten op het volgende aspect: • afspraaklijst(en)

__________________________________________________________________________ 13


Coachen Doel Omschrijving Middelen Tijd Bekostiging Competentie Wie Begeleiding Evaluatie

Netwerken Doel: Omschrijving:

Middelen: Tijd: Bekostiging: Competentie: Wie: Begeleiding: Evaluatie:

Verbetering van de kwaliteit van het onderwijzen/ van de organisatie/van de begeleiding van leerlingen Elke leerkracht heeft aangegeven tegen coaching geen bezwaar te hebben. Het doel spreekt voor zich Een in samenspraak gekozen onderwerp/kind(eren), Video-interactie, WMK, enz. 1 jaar Geen Zelfontwikkeling en innovatief Leerkrachten Coördinatoren onder- en bovenbouw, directeur en/of extern De evaluatie zal zich richten op de volgende aspecten: • zie doel Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het onderwijs.

• WSNS • ICT • Interne begeleiders In voornoemde netwerken participeren om kennis en ervaringen in te brengen en op te doen en om inspiratie op te doen. Eigen kennis en ervaringen Diverse dagdelen Op stichtingsniveau Innovatie, zelfontwikkeling Leerkrachten, interne begeleiders en directeur Geen Op plenaire vergadering wordt verslag uitgebracht.

Handelingsgerichte Procesdiagnostiek (HGPD) Doel: In de leerlingenzorg uitgaan van de ontwikkelingskracht van de leerkracht. Omschrijving: De HGPD is oplossingsgericht, interactief, focus op ontwikkelingskracht en bekwaamheden van de leerkracht. Middelen: Geen Tijd: Een aantal bijeenkomsten met leerkrachten, interne begeleider en orthopedagoog. Bekostiging: Budget uren begeleiding Kenniscentrum Competentie: Zelfontwikkeling, innovatief Wie: leerkrachten Begeleiding: Orthopedagoog van het Kenniscentrum van St. Proo. Evaluatie: In de handelingsplanning is sprake van handelingsgerichte procesdiagnostiek: • Ouders en school zijn samen betrokken • Resultaatgericht • Gericht op sterke kanten, competentiegericht

__________________________________________________________________________ 14


Werken met Kwaliteitskaarten (WMK) Doel: Op een methodische wijze ontwikkelen van de kwaliteit van het onderwijs en de medewerkers. Omschrijving: WMK is een zelfevaluatie-instrument, ontwikkeld door Cees Bos, voor kwaliteitszorg en integraal personeelsbeleid. Het instrument wordt ingezet om de doelgerichte ontwikkeling van de school en de doelgerichte ontwikkeling van de medewerkers te bevorderen. Middelen: Kwaliteitskaarten van Cees Bos Tijd: Het traject duurt 4 jaar. Dit is het 4e jaar. Er zijn drie studiedagen Bekostiging: Budget deskundigheidsbevordering bovenschools Competentie: Zelfontwikkeling, innovatief, kwaliteitsgericht, samenwerking Wie: Interne begeleiders en directeur Begeleiding: Cees Bos Evaluatie: De evaluatie richt zich op de volgende onderdelen • Quickscan van de kaarten: pedagogisch handelen, beroepshouding, schoolklimaat, HGW op groepsniveau, HGW op schoolniveau, automatiseren rekenen/wiskunde • Het opstellen van verbeterplannen. Conferenties Doel: Omschrijving: Middelen: Tijd: Bekostiging: Competentie: Wie: Begeleiding: Evaluatie:

Op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het basisonderwijs Opdoen van inspiratie Zie boven n.v.t. Gedurende het schooljaar 2010-2011 Afhankelijk van beschikbare budget op stichtingsniveau Zelfontwikkeling, innovatief Leerkrachten, ICT-coördinator, interne begeleiders en directeur Geen Er wordt schriftelijk verslag uitgebracht aan het team

• •

Kwaliteitsimpuls dramaonderwijs Doel Verhogen van de kwaliteit van ons drama-onderwijs Omschrijving Middelen Tijd Bekostiging Competentie Wie Begeleiding Evaluatie

De leerkrachten geven aan nascholing te willen op het gebied van dramaonderwijs Eigen middelen en de methode “Moet je doen” Twee studiemiddagen Afhankelijk van beschikbare budget op stichtingsniveau Zelfontwikkeling, innovatief, plannen en organiseren Leerkrachten Een dramadocent De evaluatie zal zich richten op de volgende aspecten: kerndoelen dramatische vorming.

__________________________________________________________________________ 15


Reflectie op autonoom leren Doel Huidige inzichten en werkwijze toetsen aan de uitgangspunten zoals geformuleerd in het schoolplan. Omschrijving Op enkele momenten in het schooljaar gaan we de uitgangspunten en werkwijze bespreken, die te maken hebben met autonoom leren. Vragen die we ons stellen: Zijn we op de goede weg? Doen we wat we willen? Maken we onze doelstellingen/uitgangspunten waar? Enz. Middelen Video-opnames, klassenconsultaties,discussies Tijd Minimaal 1 dagdeel Bekostiging Geen Competentie Zelfontwikkeling, innovatief, plannen en organiseren Wie Leerkrachten en directie Begeleiding Extern, coördinatoren en directeur Evaluatie De evaluatie zal zich richten op de volgende aspecten: • zie omschrijving Actief Burgerschap en Integratie Doel: • Invoeren van een leerlingenraad (groep 5 t/m 8), • Oefenen in het ‘omgaan met elkaar’, • Het systematisch houden van kringgesprekken, • Stimuleren van sociaal-emotionele ontwikkeling middels projecten (3x per jaar) Omschrijving: Zie boven Middelen: Geen Tijd: 1 jaar Bekostiging: Geen Competentie: Innovatief, samenwerkend, kwaliteitsgericht, plannen en organiseren Wie: Team Begeleiding: Interne begeleiders/directeur Evaluatie: Zie doel Kwaliteitsimpuls dansonderwijs Doel: Verhogen van de kwaliteit van ons dansonderwijs, aanzet tot het beschrijven van leerlijnen voor dansante vorming Omschrijving: Het dansonderwijs op onze school heeft een impuls nodig. Middelen: Geen Tijd: 2 dagdelen en 2x begeleiding in de groep Bekostiging: Afhankelijk van beschikbare budget op stichtingsniveau Competentie: Innovatief, kwaliteitsgericht, zelfontwikkeling Wie: Team Begeleiding: Dansdocente van Mamuze Evaluatie: De evaluatie is gericht op de inhoud, de begeleiding en de beschrijving van leerlijnen.

__________________________________________________________________________ 16


‘Taal op maat ‘ Doel: Monitoren van de invoering van de taalmethode ‘Taal op Maat’ Omschrijving: Zie boven Middelen: Geen Tijd: 1 jaar Bekostiging: Geen Competentie: Innovatief, samenwerkend, kwaliteitsgericht Wie: Bovenbouwleerkrachten (groep 5 t/m 8) Begeleiding: Interne begeleider, directeur Evaluatie: Zie doel. Voor groep 4 worden de lessen van Taal op Maat vertaald naar thema’s. Ze raken wel gewend aan het werken met Taal op Maat. Voorbereiding nieuwbouw unielocatie Doel: Inrichting van de nieuwe school volgens onze wensen. Omschrijving: Zie boven Middelen: Geen Tijd: 1 jaar Bekostiging: Geen Competentie: Innovatief, samenwerkend, kwaliteitsgericht Wie: Team Begeleiding: Interne begeleider en directeur Evaluatie: Zie doel Monitoren gebruik ParnaSsys Doel: Intensiveren gebruik Parnassys Groep 1 t/m 4: verslag oudergesprekken, logboek, IB-gesprekken, CITOgegevens invoeren Groep 5 t/m 8: CITO-gegevens invoeren, IB-gesprekken Omschrijving: Zie boven Middelen: Geen Tijd: 1 jaar Bekostiging: Geen Competentie: Innovatief, samenwerkend, kwaliteitsgericht Wie: Leerkrachten Begeleiding: Interne begeleiders Evaluatie: Zie doel Evaluatie beleidsvoornemens Doel: Beleidsvoornemens beoordelen op hun doelstellingen Omschrijving: Zie boven Middelen: Protocollen, beleidsplannen, afsprakenlijsten, gesprekken, opnames enz. Tijd: Gedurende het schooljaar 2004-2005 Bekostiging: Geen Competentie: Geen Wie: Team/MR/Bestuur Begeleiding: Geen

video-

__________________________________________________________________________ 17


Beleidsvoornemens 2012-2015 2012/2013 • Werken met kwaliteitskaarten • ICT • Klassenconsultaties • Coaching • Reflectie autonoom leren • Passend Onderwijs: Handelingsgericht Werken • Evaluatie beleidsvoornemens

team team dir/ib-er, coll. dir/ib-er team dir en team team

2013/2014 • Werken met kwaliteitskaarten • ICT • Klassenconsultaties • Coaching • Reflectie autonoom leren • Passend Onderwijs: Handelingsgericht Werken • Evaluatie beleidsvoornemens


2014/2015 • Werken met kwaliteitskaarten • ICT • Klassenconsultaties • Coaching • Reflectie autonoom leren • Passend Onderwijs: Handelingsgericht Werken • Evaluatie beleidsvoornemens


__________________________________________________________________________ 18


Bijlage 1 Studiemiddag Datum: 31-8-2010 Aanwezig: leerkrachten groep 4 t/m 8 Onderwerp: referentieniveaus rekenen en toelichting/discussie beleid meer- en hoogbegaafdheid Referentieniveaus Leerkrachten krijgen een uitdraai van de referentieniveaus rekenen van het SLO. Er volgt een toelichting op nut en noodzaak. Doel: kwaliteitsimpuls om het niveau van het rekenen te verhogen. Het betreft: • F-niveau= fundamenteel niveau. Minimaal niveau vanaf KB • S-niveau= streefniveau. Dit is voor TL en hoger. • Daarnaast is er nog een bijlage voor de zorglln Het is de bedoeling dat de leerkrachten kennisnemen van deze niveaus en deze naast de methode gaan leggen. Wij gaan echter over op een nieuwe methode voor rekenen, zodat de referentieniveaus worden bekeken in de nieuwe methode. Wel is er speciale aandacht voor hoofdrekenen in de referentieniveaus, omdat dat onze speciale aandacht heeft, als succesfactor voor het rekenen (zie stuk van de PO-raad en ons beleidsplan rekenen). Hoofdrekenen is slim rekenen met gebruik van strategieën. Dus is instructie gewenst af en toe en niet alleen automatiseren. Ten tweede is er aandacht voor het rekendictee. Meer- en hoogbegaafdheid Onze Interne begeleider, Marja, is bezig met een beleidsplan ‘Meer- en hoogbegaafdheid’. De hoogbegaafdheid is 1 % van de schoolbevolking heeft onderzoek uitgewezen. Die laten we hier even buiten beschouwing. Zij leidt dit agendapunt in met een kort historisch overzicht waarom de meer- en hoogbegaafdheid tegenwoordig zo in de belangstelling staat. Centraal staat de zorg, de zorg voor het gemiddelde kind en het zwakkere. De anderen, de snelle en/of de meerbegaafden worden vaak zoet gehouden met meer van hetzelfde rekenwerk, of ander werk, maar er is geen sprake van een doorgaande lijn. Na enige discussie worden de volgende conclusies getrokken: • We streven naar een optimale ontwikkeling voor alle kinderen • Zorg verlenen we aan die kinderen die het nodig hebben Meerbegaafde kinderen zijn die kinderen die: •

2x achtereenvolgens een A+ scoren, 80% van de opgaven goed hebben van de methodegebonden toetsen, snel klaar zijn met hun reguliere werk en voldoende gemotiveerd zijn om zich te willen ontwikkelen (leren denken).

Deze kinderen hebben structurele zorg nodig, d.w.z. instructie/feedback, doorgaande lijn in de stof en een enthousiasmerende leerkracht die er ook voor zorgt dat afspraken over wat af moet, worden nagekomen. Dan laat Marja de methode Kien zien aan de leerkrachten. Het is voor haar belangrijk materiaal voor meerbegaafden van groep 4 t/m 8. Daarnaast zullen deze kinderen de __________________________________________________________________________ 19


plustaken van de methode blijven doen en ze kunnen ook gebruik maken van ‘Geo’, dat is uitdagend materiaal en ook Sompact gaat Marja bestellen voor de slimmeriken. Afspraken: • De leerkrachten laten de slimmeriken toets 12 van blok 1 maken. Is die toets goed gemaakt dan gaan ze met die leerlingen compacten, d.w.z. die opgaven oefenen die gebleken moeilijk zijn na de analyse van de toets. • De leerkrachten laten de slimmeriken ook een belevingslijst invullen. Verslag: Henk

__________________________________________________________________________ 20


Bijlage 2 Studiedag 16 september 2010. Plaats: Hoge Weerdschool in Epe Doel: introductie van verschillende werkvormen, die uitnodigen tot activiteiten van kinderen en meer variatie. Waarnemingen in de ochtend Bij Mirjam: Zit met 3 meisjes in het gele lokaal. Zij hebben een gesprekje: Oma is jarig. Hoe oud is oma? Weet ik niet! 10 jaar? Nee, dat kan niet! Hoe zou je die vraag kunnen beantwoorden? Dat kunnen we bespreken a.h.v. de Habits of Mind: • Use your mind well • Hoe weet je dat het waar is? • Hoge verwachtingen Bij Naomi: daar kom ik metacognitie tegen als het kind zegt: • Omdat ik het zo goed gedaan heb • Omdat ik mezelf heb getekend • Omdat het moeilijk is: lang haar • De oplossing kan een spiegel zijn In een kort gesprekje hebben we het over de verzamel-werkportfolio. In groep 3 bij Lenie Slot lezen/voorlezen/eerder naar buiten Rekenen: zelf kiezen vs gestuurd; kost tijd; alle kinderen maken 4 werkbladen Een kind is zeer intens bezig met het spel; geconcentreerd; vergeet z’n omgeving en maakt zelf uitdagingen Vragen: is spelen ook reken? Beloning? Wat ervaren de kinderen die niet spelen? Suggestie: maak het gelijkwaardig. In groep 4 bij Monique Domino-klok-kijk-spel: • Uitknippen en aanleggen • Veel instructie hierover • Klokkijken vinden de kinderen leuk. Suggestie: zoek toepassingen In de groep van Belinda: Tellen met blokjes Wat is meer? Hoe zie je dat?: stapelen=torens maken Gesprek in de middag met de leraren Bovenstaande waarnemingen zijn gedeeld en diverse werkvormen geïntroduceerd: • De gedragspatronengrafiek • De meervoudige intelligentie is niet aan de orde geweest, want daar gaat het team naar toe en Marja komt er met de tour • Habits of mind hebben we geoefend: Samenwerking met de ballonnen Elkaar helpen met de voorwerpen op het hoofd • We hebben het kort over hoge verwachtingen gehad. • Coöperatieve werkvormen is al in een cursus geoefend __________________________________________________________________________ 21


Neurobiologisch onderzoek biedt nu een aantal uitkomsten die voor het leren interessant zijn. Ik heb een paar voorbeelden gegeven en boeken getoond daarover. We hebben met elkaar gesproken over het portfolio en het onderscheid tussen een werk en een verzamelportfolio; over het gesprek met het kind daarover en over de gesprekken met het kind, de ouders en de leraar. •

Afsluiting Mijn idee is om een eigen werkvormenboek te maken, zoals ik dat ook bij mij had en vaker (mogelijk met een maatje) deze uitproberen. Daardoor kan de variatie in uitdagingen en activiteiten van kinderen uitgebreid worden. Tot slot heeft een aantal leraren gekozen om materialen te verzamelen voor het eigen werkvormenboek. Over: 1. Open vragen stellen: 2x 2. Intervisie: 1x 3. Coöperatief werken: 1x Vervolg op 3 februari 2011 In de ochtend in de groepen 1t/m 4 bekijken welke werkvormen er worden gebruikt en hoe dat gaat. In de middag feedback geven. Het werkvormenboek uitbreiden met nieuwe werkvormen en diepgang met elkaar bewerkstelligen. Verslag studiedag onderbouw Hoge Weerdschool Datum: 19 mei 2011 De observaties in de ochtend: Bij Mirjam zijn kinderen actief met verschillende activiteiten bezig. De sfeer is rustig en de leraar laat kinderen volop aan het werk, terwijl ze zelf een jongen helpt. Bij Monique staat de getallenlijn centraal m.b.v. het coöperatief leren. De kinderen krijgen getalkaartjes, waarmee ze een bepaalde positie moeten innemen op de levende getallenlijn: 1. op volgorde staan, zodat een doorlopende getallenlijn ontstaat 2. een plek zoeken waar ongeveer -52- is 3. de juiste plek kun je alleen vinden als de rest van de getallenlijn weet. Daarna worden in 2-tallen de sommen uit de map gemaakt. Bij Marja staat de woordenschat en taal binnen het thema hulpdiensten centraal bij 1 kind. De leerling zit er goed in en de leerkracht blijft uitdagen om te praten. In de kleine kring van Yvonne geven de kinderen antwoorden op de vragen van de leraar. Isdit het geluid van een brandweer of een politie? Wat is het vizier van een brandweerhelm? De leraar vraagt goed door. In de kring van Marja valt op dat de kinderen lief voor elkaar zijn en elkaar bemoedigen. Ze zijn positief en nieuwsgierig naar elkaar. In de groep van Lenie is het duo lezen onderwerp van gesprek. Mijn waarneming is dat de kinderen actief en continue aan het lezen zijn. Wat mij betreft mag het rustiger zijn in de groep tijdens het duo lezen. In de gang doen ze het ook rustiger! Overigens vielen mij drie spellende en 1 radende lezer op. Mijn advies zou zijn om deze kinderen niet aan duo lezen mee te laten doen, maar elke dag instructie te bieden door de leerkracht tijdens het lezen. __________________________________________________________________________ 22


Thema’s uit deze bezoeken: • ‘kinderen ontwikkelen zichzelf, maar nooit alleen’. • regels vs afspraken • laat de kinderen zoveel mogelijk in hun eigen motivatie. Onderbreek hen alleen als het echt nodig is; dus zo min mogelijk, zodat ze hun intrinsieke motivatie behouden • laat zoveel mogelijk over aan de leerlingen: ze kunnen het echt zelf en anders vragen ze het wel. • stel zo weinig mogelijk –waarom- vragen: kinderen hoeven zich dan ook minder te verantwoorden! In de middag: Thema: Wat voor leerkracht wil ik zijn? Zijnskwaliteiten Dit ben jij! Laat ze zien een veilige haven bieden lief behulpzaam empathisch luisteren naar leerlingen echt zijn: authentiek serieus duidelijk natuurlijke manier van doen betrouwbaar betrokken positief rolmodel stimulerend jezelf zijn goed contact autonomie kinderen willen gezien worden

Competenties Dit kun je leren! Een cursus, een boek doelgericht Vragen stellen tegemoet komen aan verschillende niveaus overwicht cursus autisme kennis van kleuters leren dat kinderen mij minder nodig hebben voor praktische zaken bevestiging

We oefenen daarna de verschillende Habits of Mind door spontaan een aantal vragen/werkvormen te formuleren. Afspraak is dat Gillian elke 3 weken alle werkvormen van het thema verzamelt en digital opslaat. Daarmee ontstaat een eigen werkvormenboek. Deze werkvormen zorgen ervoor dat de kinderen actief aan het werk zijn en de leraar ze ondersteunt bij het leren. De evaluatie Deze studiedag is door de leraren gewaardeerd. Woorden die daarvoor zijn gebruikt zijn: Leerzaam, gezellig, vooruitgang, verhelderend, openbaring, verdiepend, verbindend.

__________________________________________________________________________ 23


__________________________________________________________________________ 24


Bijlage 3 Gebruiksaanwijzing: klik voor het vierkant en dan dubbelklik in het vierkant voor de voorstelling.

Leerkrachten werken in een normatieve praktijk •Vakmatig •Ethisch

Bovenstaande samenvatting is gebruikt om stellingen aan te koppelen. Die stellingen waren onderwerp van gesprek tussen leerkrachten onderling. De studiemiddag ‘reflectie op autonoom leren’ werd door de leerkrachten zeer gewaardeerd en kreeg nog een vervolg. De stellingen waren: Stellingen: Onderwijs is vakmanschap. Het is de leraar die het ertoe doet. • Kun jij aangeven waaruit jouw vakmanschap bestaat? Waar ben jij goed in? Heb jij specialiteiten? Hoe doe jij het ertoe? Vind jij dat jouw vakmanschap “recht”wordt gedaan? Hoe zou jij je vakmanschap willen inzetten? Het is de eerste verantwoordelijkheid van de leerkracht om leerdoelen te bereiken. • Wat vind jij van deze stelling? Hoe ga jij ermee om? Goed onderwijs kan niet zonder kennis van de nieuwste ontwikkelingen op onderwijsgebied. • Wat vind jij van deze stelling en hoe geef jij hier inhoud aan? • Heb jij specifieke kennis opgedaan de laatste jaren waardoor jij je onderwijs vorm kunt geven? Leraren stellen zich toetsbaar en leerbaar op. • Wat vind jij van deze stelling en hoe uit zich dat bij jou? Opvoeden is een taak van het onderwijs • Hoe kijk jij hier tegenaan en hoe ga jij hiermee om? • Hoe zie jij de rol van de ouders binnen jouw onderwijspraktijk? __________________________________________________________________________ 25


De opdracht van de school is: Het leren van kinderen mogelijk te maken Bij het leren is de leraar bemiddelaar van het leerproces. • Wat vind jij van deze stelling? • Hoe geef jij dit in tijdens je dagelijkse onderwijspraktijk inhoud? De leraar heeft in de eerste plaats met de leerling te maken en dan pas met het curriculum. • Wat vind jij van deze stelling en hoe kun je hieraan inhoud geven? Het enige wat een leraar nodig heeft om leraar te zijn is een leerling die iets wil en die iets kan. • Wat vind je van deze stelling. • Wat zie jij hiervan in je dagelijkse onderwijspraktijk? Als het de leerlingen goed gaat, volgen de resultaten ook. • Herken je dit en heb je hiervan voorbeelden uit jouw eigen onderwijspraktijk? Zonder relatie geen prestatie, maar de manier waarop wij ons onderwijs inrichten staat goede relaties in de weg. • Hoe ervaar jij dat? Wat zou jij anders willen? Wat heb je daarvoor nodig? Het is de taak van de leraar om verbinding te leggen tussen uitdaging en wat de leerling kan. • Herken je dit en kun je hiervan een voorbeeld geven? In onze school heerst een cultuur van ontvangen en geven van feedback aan elkaar. • Ben je het eens met deze stelling en hoe zie je dat ? In onze school is voor leerlingen en leerkrachten voldoende ruimte voor verbondenheid en werkelijk contact. • Wat vind je van deze uitspraak? Hoe zie je dat? Op onze school zijn wij doelbewust bezig om onze visie inhoud te geven. • Hoe zie jij dat? Hoe geef jij dat vorm?

__________________________________________________________________________ 26


Bijlage 4 Verslag van de 1ste dag van de conferentie “Ieder kind, een belofte” van de stichting Duurzaam onderwijs. De dag begon met een vroege vogel sessie met Bas Haring. Bas Haring is een filosoof. Een volwassen man met de verwondering van een kind. Hij blijft zich dingen afvragen en praat daar graag over met kinderen. Is het erg dat sommige dieren plantensoorten verdwijnen? Wat is het verschil tussen kruid en onkruid? En de vraag hoe leren mensen? Volgens was het concept “een groep met iemand ervoor die alles aan elkaar kletst” nog niet zo gek. In zijn beleving gebeurde dat al duizenden jaren zo. Na de echte start met wat zichzelfgraaghorende mannen was de eerste echte key-note met Otto Scharmer. Een prof uit Amerika die een nieuwe theorie heeft ontwikkeld “Theorie U”. Op internet is daar veel over te vinden. Hij denkt dat leren en het begeleiden van leren meer vanuit de leerling zou moeten plaats vinden. Probeer je voor te stellen wat degene die tegenover je zit wil weten/leren en wat daar voor nodig is. Maar doe het vooral niet te snel zonder eerst heel goed te observeren. Otto Scharmer nodigt ons uit de wereld op een andere manier te zien. Waar en hoe we onze aandacht inzetten is de sleutel tot wat we creëren. Zijn theorie biedt aanknopingspunten om ‘in het nu te zijn’ en in contact te komen met ons ware zelf, om zo het hoogst haalbare potentieel waar te nemen en in het nu te realiseren. Theorie U is een zoektocht naar een aanpak voor de problemen in de huidige globale samenleving door te leren van de toekomst zoals deze zich aan ons openbaart. Zoals Einstein eens heeft gezegd: ‘fundamentele problemen kunnen niet worden opgelost met het zelfde niveau van denken dat ze heeft veroorzaakt’. Otto Scharmer ondersteunt ons om een manier van luisteren te ontdekken die ons in staat stelt om onze ‘innerlijke bron’ - van waaruit een ieder van ons handelt - waar te nemen. Door de U te volgen leren we in aanraking te komen met ons authentieke Zelf via het proces van ‘’presencing’’. Dat begrip is ontstaan uit het samenvoegen van presence en sensing. Het leren herkennen en bewust worden van deze ‘innerlijke bron’ is essentieel in het voortbrengen van diepgaande veranderingen die nodig zijn in onze samenleving en het bedrijfsleven. U ervaart uit de eerste hand wat theorie U inhoudt en voor u kan betekenen. Om de omslag te kunnen maken van leren van het verleden naar leren van de toekomst doorloopt Otto Scharmer uitgebreid met u de vijf opeenvolgende fasen van het U-proces. Dit doet hij aan de hand van duidelijke voorbeelden en laat u niet alleen inzien, maar ook ervaren waar het in dit proces vooral om gaat. Wie is Otto Scharmer? Dr. Otto Scharmer is senior docent bij het MIT en grondlegger van de leerstoel leiderschapsontwikkeling voor innovatie. In de afgelopen 10 jaar heeft hij theorie U ontwikkeld. Theorie U gaat over persoonlijk leiderschap, met als kernvraag: ‘Hoe kan ik als mens een volstrekt eigen bijdrage leveren aan de maatschappij, die tegelijkertijd aansluit bij wat de omgeving echt nodig heeft?’ Na deze key-note ben ik geïnterviewd en gefilmd door Rikie van Blijswijk voor de site van www.hetkind.org. Ik weet niet of het nog geplaatst wordt en eerlijk gezegd weet ik niet of het __________________________________________________________________________ 27


een duidelijk verhaal is geworden. De key-note was in het Engels en om die informatie meteen om te zetten viel niet mee. Na de lunch, heel gezellig met Jaap en 2 collega’s van de CALO, hebben we een workshop gevolgd over systeem denken. Die workshop viel een beetje tegen. We hebben vooral coöperatieve spelletjes gedaan. Wel zo relaxed eerlijk gezegd. Om half 4 was de tweede key-note van de dag door Eric Jenssen. Wederom een prof uit Amerika. Een geweldige verteller, maar zo snel. We moesten alle zeilen bijzetten om zijn betoog te volgen, om over zijn sheets maar helemaal niets te zeggen. Deze man wist heel veel van het brein te vertellen. Door wetenschappelijk neurologisch onderzoek komen we steeds meer te weten over hoe de hersenen werken. Deze inzichten zijn van groot belang om steeds beter te begrijpen wat cruciaal is in leren. De vraag waar we voor staan is hoe we deze inzichten toepasbaar en bruikbaar kunnen maken binnen de school. Dit is precies de expertise van Eric Jensen. In deze masterclass verkent hij met u belangrijke kennis en inzichten rondom het brein en biedt u toepasbare aanpakken voor in de praktijk. Hij gaat vooral nader in op hoe je leerlingen betrokken kan houden bij de les en bij hun eigen ontwikkeling door gebruik te maken van de zogeheten ‘tools for engagement’. Kinderen (en volwassenen) leren beter als ze actief betrokken zijn. Maar de chemie in het brein verandert regelmatig en daarmee verandert ook waar de aandacht naar toe gaat. We worden op ieder moment beïnvloed door onze stemming. Stemmingen zijn als het ware het weer van onze hersenen. Ongemotiveerde leerlingen bestaan niet. Er zijn echter wel leerlingen die in een ongemotiveerde stemming zijn om te leren. Maar hoe breng je snel, creatief en effectief leerlingen in de juiste stemming ? U ervaart de magie van het veranderen van je eigen innerlijke ‘zijn’, de geheimen van het ‘niet’ doceren en de 15 makkelijkste manieren om actief bezig te zijn met je leerlingen. Deze masterclass heeft een hoog praktisch gehalte, is bezielend en geeft u een massa specifieke ideeën voor de klas. Wie is Eric Jensen? Eric is breinspecialist op basis van zijn research op het gebied van neurowetenschappen, biologie en psychologie en auteur van tientallen boeken over de relatie tussen leren en het brein. Hij geeft vorm en inhoud aan de pedagogische en didactische vernieuwing in de klas en de school en baseert dit op breed wetenschappelijk onderzoek, waarop hij binnenkort hoopt te promoveren. Hij staat in zijn presentaties model voor wat hij geleerd heeft, zodat u het verschil kunt horen, zien en ervaren. Belinda en ik sluiten deze enerverende dag af met een lange wandeling naar de boulevard van Scheveningen. We eten wat bij de Italiaan en gaan daarna bijtijds slapen, want morgen wacht ons nog zo’n dag. 14 februari 2011 Gillian

__________________________________________________________________________ 28


Bijlage 5 VERSLAG CONFERENTIE “DUURZAAM LEREN” VAN WOENSDAG 9 FEBR. 2011 Na een 1e inspirerende dag, waren we benieuwd wat ons de 2e conferentiedag te bieden had. Wederom werden we volop geïnformeerd met allerlei theorieën m.b.t. duurzaam leren. Hieronder tracht ik het één en ander weer te geven. We begonnen om 9.00 uur met een zogenaamde “vroege vogelsessie”. Deze keer was Howard Gardner de spreker. Niet in levende lijve, maar middels een van tevoren opgenomen videointerview/presentatie. Gardner is een psycholoog van de Harvard-universiteit. Hij is vooral bekend geworden door de meervoudige intelligentie theorie. Bij ons vertelde hij over zijn goodwork project. Met dit project willen ze ervoor zorgen dat het (goede)werk bij instellingen en particulieren in de samenleving wordt verhoogd. Er zijn hierbij 3 aspecten van belang: 1. Het werk is van uitstekende kwaliteit (excellence) 2. Het is voor jezelf betekenisvol, zinvol en boeiend (engagement) 3. Het werk is maatschappelijk verantwoord (ethics) Howard Gardner heeft hierover 3 kwartier verteld. Na een pauze werd de 2e conferentiedag officieel geopend door 3 mannen van de Stichting Duurzaam Leren: Guus Geisen, Nico van der Meer en Tijn Nuyens. Zij hebben deze conferentie georganiseerd en legden het één en ander uit over hun Stichting. Na de opening van ongeveer een half uur, was er een plenaire sessie met Andy Hargreaves over duurzaam leiderschap. Om tot succesvolle, duurzame onderwijsverandering te komen is het van belang te werken aan het realiseren van een inspirerende en inclusieve visie op hoe het onderwijs en de maatschappij er uit komen te zien. Hargreaves schrijft geen visie voor, maar ondersteunt door het geven van ideeën en argumenten waardoor we met elkaar in gesprek kunnen gaan over de toekomst van onze kinderen. Hargreaves inspireert je na te denken over hoe onderwijs in de 21ste eeuw eruit zou kunnen zien en wat voor effecten dit heeft op het realiseren van een inclusieve samenleving. Een samenleving waarin er een waardevolle plaats is voor iedereen. Hargreaves verzet zich tegen standaardisering van het onderwijs: ‘dat leidt nooit tot duurzame schoolontwikkeling of, zoals u wilt, duurzame onderwijsverbetering’. Na de lunch hadden Gillian en ik onze 2e workshop over geheugen en concentratie. We hebben dingen gehoord, gezien en gedaan. Het begon al snel met een geheugentest m.b.t. woordparen onthouden. Aan het einde van de workshop hebben we opnieuw dit testje gedaan, maar nu nadat we met de woordparen associaties hadden gemaakt. Je leert hierdoor nl beter onthouden. Hulpmiddelen om associaties te maken: maak het erg extreem, denk groots, iets met sex…. Zo wat opvallendheden in deze workshop die bij mij zijn blijven hangen: - Mensen onthouden niet meer dan 7 dingen - Onze hersenen kunnen maar 1 ding bewust - meerdere dingen tegelijk doen is slecht voor de productiviteit en creativiteit - je kunt je beter lang op 1 ding concentreren, dan 4 keer kort; je hersenen hebben nl aanlooptijd nodig - Barokmuziek is goed om snel in een “alfastaat” te komen - zorg voor zo weinig mogelijk afleiding als je je moet concentreren - om te leren onthouden moet je veel herhalen! __________________________________________________________________________ 29


- alle 9 planeten a.d.h.v. een gek verhaal Ahmed Marcouch, lid van de 2e kamer voor de PvdA, vertelde vervolgens in een plenaire sessie over zijn achtergrond en wat onderwijs voor hem betekend heeft. Hij heeft een boek geschreven, een autobiografie, “Mijn Hollandse droom”. De dag werd afgesloten met Marcel van Herpen. Marcel van Herpen is auteur van ‘Duurzaam opvoeden en ontwikkelen’ waarin aandacht wordt besteed aan hoe de duurzaamheidvraagstukken samen met de volgende generatie beantwoord moeten worden. Marcel van Herpen is projectleider van het Expertisecentrum Duurzaam Opvoeden en Ontwikkelen en verbonden aan het NIVOZ. Marcel van Herpen is een begenadigd verteller met veel humor en anekdotes die het verhaal ondersteunen. Zijn boodschap: bij duurzaam leren draait het om een “Leven lang leren”. Verbondenheid is daarbij erg belangrijk: laat kinderen zich niet ontkoppelen van zichzelf en van anderen. Zorg voor waarden en normen. Maak daarin wel onderscheid. Wat hebben Gillian en ik veel gehoord en al veel geleerd op deze 2 intensieve dagen! We gaan met een “vol” hoofd om half 6 terug richting huis, gereden door onze chauffeur Jaap. Belinda Hendriksen of Hendriks Epe, 13 febr.

__________________________________________________________________________ 30


Bijlage 6 Bezoek aan de Wittering Welkom geheten door Ton van Rijn (directeur Wittering.nl (nieuwe leren). De vaart zit er aardig in als Ton verteld over “zijn” school. In 2004-2005 van start gegaan. De school bestaat uit 3 units: 4 tot 6 jaar 6 tot 9 jaar 9 tot 12 jaar Belangrijk leren door mee te (ervaren) maken. Kinderen de gelegenheid geven zelf kennis te construeren. Studeren en leren door zelf ervaring op te doen met concrete materialen en in een betekenisvolle context. Goed voorbereidde leeromgeving zorgt voor uitdaging. Uitproberen onderzoeken. 3 soorten kennis: 1. Inzichten d.m.v. concrete ervaring 2. Routines/vaardigheden (bijv. tafels aanleren) 3. Feiten (b.v. geschiedenis) Attitudes heel belangrijk. Inzichten staan centraal. Hart van de leerstof (begrijpen). De school werkt vanuit kernconcepten 1. Groei en leven (v.b. macht) 2. Natuur en techniek (mens en maatschappij) 3. Energie (communicatie) Nu wordt er gewerkt over macht, je ziet dit overal in de school terug (kastelen/koningshuis etc). Ze werken 6 weken aan één kernconcept. De basisdomeinen zijn altijd aanwezig: -Taal -Rekenen -Sport/bewegen -Kunstzinnige vorming -Algemene vaardigheden (samen werken) De dag begint altijd per unit bij elkaar met een kaarsje. De werkverdeling in de verschillende ruimte wordt tevens uitgelegd. De ruimten zijn standaard uitgerust met basismaterialen en worden aangevuld met specifieke materialen die betrekking hebben op een bepaald kernconcept. Aan het einde van de dag weer even bij elkaar om te evalueren (met een kaarsje). De overgang van de leerling naar de volgende unit is flexibel. De leerling gaat naar de volgende unit als de leerstof uit die unit beter bij zijn/haar ontwikkeling past. Dit kan dus ook na een kwartaal of een gedeeltelijke overgang zijn. __________________________________________________________________________ 31


Het team van coaches: Unit: Team Regisseur mentor 4 specialisten (vakgebieden) Regisseur 3 begeleiders Na het verhaal van Ton werden we in twee groepen verdeeld. Wij hebben eerst film gekeken en daarna de werkwijze d.m.v. een bezoek in de units van dichtbij bekeken. Ik ben bij Marianne Rongen (regisseur) aan tafel gaan zitten. Zij was bezig met taal. Aan tafel zaten 5 kinderen van 5/6 die bezig waren met letters en lezen. Het viel mij op dat zelfs 1 kleuter een boekje van Roald Dahl aan het lezen was. Marianne liep overal even langs en hielp de kinderen waar nodig. Ze keerde terug naar de tafel waar ze weer verder ging met taalspelletjes met de leerlingen. Marianne vertelde mij dat structuur en regels –klokken- erg belangrijk zijn. Je ziet veel pictogrammen, kleuren, stilteruimtes, looproutes. Goed opruimen, alles op eigen plek is heel belangrijk. D.m.v. de klokken en kleuren kunnen de kinderen zien wat ze kunnen doen en wat verplicht is (rood) of waar ze vrijwillig aan mee kunnen doen (bv. verhaaltje luisteren). Ze bepalen zelf hun keuze en kunnen evt. ook zelfstandig naar de gymzaal of naar buiten. De kinderen hebben een eigen kastje waar al hun spullen in zitten. Ze dragen binnen/buiten schoenen. Het viel mij op dat iedereen heel rustig “zijn ding doet”. In het restaurant kan tussentijds geluncht worden. Kernconcept: Kwartaal wordt afgesloten met theater, tentoonstelling o.i.d. Kinderen hoeven niet hetzelfde te leren in een vastgestelde tijd, via dezelfde weg en met dezelfde leerstof. (Individuele behoefte van het kind). Eigenlijk was de tijd om in de units te kijken te kort (30 minuten), maar ik heb zeker de sfeer kunnen proeven. Aan het eind hebben we na een gezamenlijke lunch nog even na kunnen praten met Ton en wat vragen kunnen stellen. Het was een leerzame dag! Vraag Rapportage • Intake • Voortgangsgesprek • Elk kwartaal – rapportage -ontwikkelingsgesprek -spiegelblad leerling/leerkracht/ouder (compleet (schrift.) beeld -portfolio -ontwikkelingsverslag (schriftelijk) Gesprekken met ouders vinden plaats tussen 15.00 en 17.00 uur. Verslag Yvonne

__________________________________________________________________________ 32


Bijlage 7 Leerschool on tour. 4-10 t/m 8-10 2010. Verslag: Marja van Ass Maandag 4-10-2010. Kennismaking met het reisgezelschap en reisleidster Rikie van Blijswijk. en Merijn Wentzel.(NIVOZ), die een toelichting gaven op het programma van de week. Basisschool Hof ter Weide in Utrecht: Motto: Met kinderen leren Uitstraling: Opvallend was de kleurigheid van de school, Op deze school werkt men met themalokalen, elk lokaal zijn eigen kleur: Reken weide, taalweide en ontdekweide. In rekenen taalweide werken leerlingen dagelijks verplicht een uur onder begeleiding van een vaste leerkracht, krijgen instructie en werken aan leerdoelen. Portfoliogesprekken /Leerdoelgesprekken ( 4 x per jaar) waarin de leerkracht met het kind bespreekt: • Dit ben ik: hierin vertelt of tekent het kind over zichzelf en reflecteert het kind op eigen handelen. • Dit heb ik geleerd: hier bevinden zich de leerdoelen van de afgelopen periode met gekozen werk dat laat zien dat het doel behaald is. • Dit zeggen anderen over mij: hier schrijft de leerkracht zijn bevindingen over het kind, maar ook ouders en mede-leerlingen kunnen hier iets schrijven over het kind. • Dit is mijn groeilijn: hier bevinden zich de KIJK-lijnen en toetsgegevens van kinderen. Reflectiegesprekken ( 8x per jaar) Wat zijn de leerdoelen in de komende periode Op welke manier ga je aan de leerdoelen werken/welke activiteiten? Hoe laat je zien dat het doel is bereikt? School gaat uit van kerndoelen en heeft tussendoelen vertaald in kindertaal. Kinderen “vertalen” doelen in weekplannen. Omdat wij er in de middag waren hebben wij het werken in rekenen taalweiden niet kunnen zien. In de middag werd er gewerkt met keuzeactiviteiten. Ik zag kinderen toneelspelen, achter de computer iets uitzoeken voor wereldoriëntatie. De betrokkenheid van de kinderen was wisselend. Afsluiting van de middag: Leerlingen komen bij elkaar in hun vaste lokaal met hun eigen leerkracht en bespreken de dag. Een aantal van hen had werk bij zich om te laten zien. De kinderen kregen van de juf, waar wij bijzaten, enorm positieve feedback en aandachtspunten voor de volgende dag. (Leerlingen starten en eindigen de dag met hun eigen juf en verticaal samengestelde groep). Sterk op deze school was : Het “vertalen” van de leerdoelen naar kindertaal. De grote rol die portfolio’s innemen in het onderwijs. Wat neem ik mee naar mijn school: Reflectieweken plannen en organiseren waardoor leerkrachten tijd vrijmaken voor portfoliogesprekken. Schooltijden: De hele week ( ook woensdag ) van 8.15-14.00 uur __________________________________________________________________________ 33


Dinsdag 5-10-2010: SBO de Piramide. Uitgangspunten: Relatie,competentie en autonomie Medeverantwoordelijkheid van de leerlingen Voorbereiden op redzaamheid in de maatschappij. Werken in ateliers, waarin leerlingen, begeleid door leerkrachten ( atelierhouders) werken aan hun plan. De leerkracht begeleidt door met het kind doelen te formuleren en samen met het kind de stappen te bespreken die leiden tot dat doel. Er worden geen methodes gebruikt. Leerkrachten ontwikkelen zelf lesstof en lesinhouden. Dit vergt van de leerkrachten veel kennis van leerlijnen en cruciale leermomenten. Er zijn 2 soorten ateliers: Leerkracht Ateliers: Leerkracht bepaalt het aanbod op grond van de behoeften van de groep. Dit kunnen de basisvaardigheden zijn als lezen schrijven rekenen en spellen, maar ook het behandelen van een onderwerp dat hij/zij van belang vindt voor de hele groep. Instructie wordt ingezet om kinderen vaardigheden te leren die zij in een context bij hun activiteiten in de leeromgeving niet voldoende (snel) kunnen leren. Op school maakt instructie nog maar een klein deel uit van de bezigheden Kindateliers: Hier kiest het kind zelf zijn activiteit, nadat hij daarover afspraken heeft gemaakt met de leerkracht. Er worden ook afspraken gemaakt over het te behalen doel = product. Kinderen kunnen kiezen uit verschillende soorten ateliers: Letteratelier, in dit atelier leren de kinderen lees- taal en spellingsregels. Cijferatelier, in dit atelier leren de kinderen cijferen en TAL doelen. Kunsttaalatelier, zoals letter woordkunst, beeldende kunst, literatuur, dichtkunst, verhalen, tekenen, verbeelden, schrijven, samenvatten e.d. Theateratelier, in dit atelier leren de kinderen drama, toneelkunst, muziek, dans, mondelinge taalvaardigheid en leren presenteren. Techniekatelier, hier leren de kinderen bouwen, timmeren, elektriciteit, solderen, zagen, meten, schatten, toegepast rekenen e.d. Wereldatelier, hier leren de kinderen verkeer, dieren van de week, je lichaam, ontdek je plekje, reisbureau, ontdek en onderzoek, plant en dierkunde, chemie, computerles, PowerPoint, tijdbalk, plattegronden, hanteren naslagwerken, atlas e.d. Kookatelier, hier leren de kinderen inhoudsmaten, geld rekenen, wegen, hygiëne, verzorging, koken en begrijpend lezen. Boerderijatelier, waar kinderen leren over dierverzorging. Elke leerling heeft een weekplanning of agenda. Hij schrijft hierin op: wat hij van plan is te gaan doen of wat hij op een bepaalde dag gedaan heeft; vragen die hij heeft; de momenten dat hij instructie gaat volgen of gevolgd heeft; in welke ateliers hij geweest is en waar hij mee bezig is. Het is de taak van de leerkracht ( atelierhouder ) om te observeren en te begeleiden. Ik had veel gehoord over het wereldatelier. Toen wij de school bezochten was er van dit atelier nauwelijks iets terug te vinden. Door verloop van personeel en geen goede borging van de inhoud van de ateliers blijken deze erg kwetsbaar te zijn. Ze zijn eigenlijk zeer leerkrachtafhankelijk. Wel hebben we uitgebreid kennis gemaakt met het kookatelier. De leerlingen hebben voor ons een fantastische lunch bereid. __________________________________________________________________________ 34


De school heeft een leerlingenraad, die maandelijks samen met de directie om de tafel zit om de gang van zaken op school te bespreken. Sterke punten van deze school: De zelfverantwoordelijkheid van de leerlingen is duidelijk zichtbaar in de kindateliers. De sfeer op school was er ook een van: “Dit is onze school en daar zijn we trots op”. Doordat leerlingen veel keuzemomenten hebben zijn er weinig gedragsproblemen. Voor onze school neem ik mee: Wanneer leerlingen van het SBO in staat zijn tot zo’n grote autonomie, dan moeten onze leerlingen dat zeker kunnen. Wanneer wij op school dingen ontwikkelen moeten we stil staan bij de manier waarop we deze kunnen borgen. NB: Doordat leerkrachten alles zelf ontwikkelen is er wel sprake van een enorme werkdruk. Niet iedereen kan dat aan. De vallei, school voor natuurlijk leren in Renkum. Een schoolleider die, dwars tegen alle algemeen geldende opvattingen in staat voor haar idealen: Een school van en voor de kinderen, waar kinderen zich vrij en zonder keurslijf kunnen ontwikkelen. De vallei is een democratische basisschool, waarin kinderen een stem hebben in hoe hun onderwijs eruit ziet. Dit zorgt ervoor dat kinderen zelfstandigheid zelfredzaamheid en zelfverantwoordelijkheid ontwikkelen. Kinderen leren lezen schrijven en rekenen wanneer zij aangeven dat te willen en dan gaat het meestal ook heel snel. Daarnaast leren ze beslissingen nemen, vergaderen, conflicthantering en budgetbeheersing. (Op welke school mogen leerlingen beslissen over de besteding van €20.000,- ?) Kenmerken: Kinderen kiezen zelf wat ze willen doen vanuit hun eigen interesse en motivatie. De school bestaat uit één groep van verschillende leeftijden. Elk lokaal is anders ingericht. Activiteiten en lessen ontstaan vanuit de inspiratie van kinderen en/of leerkrachten. De leerkrachten toetsen de kinderen alleen op vraag van de kinderen zelf of door middel van observaties. De school focust zich op de talenten van kinderen en leerkrachten. Beslissingen worden samen met de kinderen genomen. Elk lokaal heeft een eigen doel. Kinderen kunnen kiezen waar ze willen zijn. De ruimtes worden ingedeeld naar de behoefte van diegenen die in de school leven. De school wordt vormgegeven samen met de kinderen Het onderwijs is vraaggericht, maar er wordt ook een lesprogramma aangeboden waar kinderen aan kunnen meedoen. Kinderen krijgen dan, onafhankelijk van hun leeftijd, altijd les op hun eigen niveau. Kinderen kiezen zelf het lesmateriaal dat bij hen past. Sommige kinderen kiezen voor een methode, anderen organiseren liever een bezoek aan een museum of vragen om een individueel lesprogramma. De docenten faciliteren de leerwens van de kinderen. Kinderen kunnen voor verschillende vragen terecht bij verschillende docenten. Elke docent heeft zijn eigen talenten. Omdat de kinderen niet verdeeld zijn in groepen, kunnen ze allemaal die docent aanspreken waar ze zelf het meest aan hebben. De school probeert het docententeam zodanig samen te stellen dat de talenten van nieuwe mensen een aanvulling zijn op de al aanwezige talenten. Vergaderingen/kringen: __________________________________________________________________________ 35


In de school heeft overleg een hoge prioriteit: Dit overleg is georganiseerd in kringen. Hier worden de besluiten genomen bij consent. Dit betekent dat niemand overwegende bezwaren heeft tegen een besluit. De bezwaren dienen beargumenteerd te worden. Als de kringen te groot worden om effectief te kunnen vergaderen, is de kring zelf verantwoordelijk om te zorgen voor een werkbare situatie. De belangrijkste kring is de schoolkring. Elke vrijdag is er een schoolvergadering. Dit is een plek waar met elkaar afspraken en regels gemaakt worden. Iedereen kan agendapunten indienen. Alles is bespreekbaar. Pas als iedereen het ermee eens is, wordt een afspraak of regel een feit. Deze wordt opgeschreven in het afsprakenboek. Je hoeft niet aanwezig te zijn bij de schoolvergadering. Als je er bent, kun je meebeslissen. Ben je er niet? Dan kun je niet meebeslissen, maar je moet je wel houden aan de afspraken die zijn gemaakt. Aan het eind van de schoolvergadering wordt iedereen bij elkaar geroepen om te luisteren naar de nieuwe afspraken die gemaakt zijn. Dit is wel verplicht. Zo kun je nooit zeggen dat je niet op de hoogte was van een nieuwe regel of afspraak. Wanneer regels of afspraken worden overtreden komt dat in de onderzoekskring. Kinderen kunnen een klacht indienen door het invullen van een formulier. Op maandag en donderdag worden de klachten behandeld in de onderzoekskring. In de onderzoekskring zit altijd een docent en meestal ook een ander kind. Zij praten dan met dader en slachtoffer van een overtreding over wat er gebeurd is. Ze onderzoeken de toedracht en er kan eventueel een consequentie aan verbonden worden. Budgetbeheer: Het geld van de school wordt voor een deel beheerd door de kinderen zelf. Zo is er een maandelijks budget voor de keuken. Hiervan kunnen ingrediënten gekocht worden om te koken. Daarnaast is er een budget voor projecten. Kinderen die een gezamenlijk project willen doen waar geld voor nodig is, kunnen een plan indienen in de schoolkring en geld aanvragen voor hun plan. Verder is er een potje voor experts van buiten. Hiermee kunnen kinderen externe mensen met speciale talenten uitnodigen om een cursus of workshop te komen geven op school. Ook de aanschaf van nieuw knutselmateriaal wordt met een maandelijks budget door de kinderen beheerd. Daarnaast heeft elk kind een persoonlijk budget van elf euro per kind per maand. Kinderen kunnen dit bijvoorbeeld gebruiken om materiaal aan te schaffen waar ze zelf behoefte aan hebben, zelf of samen met iemand anders. Als kinderen expres dingen van school kapotmaken, moeten ze dit van hun eigen budget vergoeden. Kinderen moeten elke maand een kloppende financiële afrekening inleveren om weer geld voor de volgende maand te krijgen. Tijdens het bezoek heb ik gezien dat de school doet wat ze pretendeert: Het is een school van de kinderen, waarbij de volwassenen vooral een observerende en dienstbare rol vervullen. Kinderen waren vooral bezig ( op het moment van dit bezoek) met dingen die je niet meteen op school verwacht: Hutten bouwen, koken, vergaderen, computeren en spelen. De meeste indruk maakte op mij het bijwonen van een kring. Een meisje van een jaar of 10 was voorzitter. Er was een probleem over het plaatsen van nog een hut in de tuin. Het doel van de kring was het bereiken van consent. Ik heb met verbazing gekeken en geluisterd naar de respectvolle manier van overleggen. Er werd geluisterd naar elkaar, alle partijen mochten hun zegje doen, er werd geargumenteerd en er werden afspraken gemaakt waarna ieder tevreden weg ging. Sterk van deze school: In de praktijk brengen van idealen. Het vertrouwen in de mogelijkheden van kinderen Het vertrouwen geven aan kinderen. __________________________________________________________________________ 36


Het bieden van structuur in vrijheid.

__________________________________________________________________________ 37


Voor onze school: Leerlingenvergaderingen waarbij leerlingen zelf consent bereiken over dingen die hen aangaan. Woensdag 6-10-2010: Onderwijs Anders op Basisschool de Wittering.nl in Rosmalen. Kinderen op Wittering.nl voelen zich veilig, prettig en uitgedaagd. (schoolgids) Ze kunnen zich optimaal ontwikkelen op cognitief, motorisch,creatief en sociaalemotioneel gebied. Ook op school kunnen zij hun eigen interesses optimaal ontplooien. Door een breder aanbod en een gevarieerde manier van werken, doen kinderen een veel bredere kennis op o.a. op gebied van natuur en techniek. Kinderen kunnen veel bewegen, ontspannen, relaties aangaan en initiatieven nemen. Uitgangspunten: Onderwijs op niveau van het kind Onderwijs, dat kinderen uitdaagt en motiveert Onderwijs met enorm veel variatie. Kinderen leren op vele manieren Onderwijs, waarin ook tijd is voor ontspanning: bewegen, expressie, eten en drinken Onderwijs in een doorgaande lijn van 0 tot 13 jaar Onderwijs met een duidelijk pedagogisch profiel, dat door alle leerkrachten wordt gedeeld en eenduidig wordt uitgevoerd en begeleid. Motiverend ook voor de leerkrachten, omdat het ook voor hen uitdagend,lerend, ontwikkelend is en waar voor hen perspectief in zit. Het onderwijs De Wittering.nl werkt vanuit kernconcepten A. Mens en maatschappij Macht (bv “Wie is de baas?”) Binding (bv. “Bij wie hoor ik?”) Evenwicht en kringloop (bv. “Waarom zien we steeds hetzelfde patroon?”) Communicatie (bv. “Hoe breng ik mijn boodschap over?”) B. Natuur en Techniek. Energie (bv. “Waarom ‘werkt’ iets?”) Materie (bv. “Waar is het van gemaakt?”) Groei en leven (bv. “Wat is leven en hoe ontwikkelt iets?”) Kracht en Golven (bv. “Hoe sterk is iets?”) Tijd en ruimte (bv. “Hoe ontstaat tijd, hoe groot is onze aarde?”) Getalbegrip (bv. “Hoe ver is het naar huis?”) Het schooljaar is verdeeld in vier kwartalen. In alle kwartalen zijn de twee belangrijkste kernconcepten nadrukkelijk aanwezig: Getalbegrip (rekenen-wiskunde) en Communicatie (taal). Daarnaast is er extra aandacht voor de twee kernconcepten, die centraal staan in een kwartaal. De resterende kernconcepten zijn in principe altijd beschikbaar en kunnen soms door de actualiteit of een toevallige gebeurtenis tijdelijk in het middelpunt van de belangstelling staan. Per kernconcept staan elk schooljaar één of enkele kernvragen centraal. Deze vragen zijn zo gesteld, dat ze de leerlingen meteen voor het concept interesseren. Op basis van de

__________________________________________________________________________ 38


kernvragen zijn brede opdrachten en activiteiten ontwikkeld, die leerlingen helpen om inzichten te verwerven. Daarnaast zijn er de routines, waarbij het gaat om de basisvaardigheden die door de leerlingen veel moeten worden geoefend zoals: taal (lezen, schrijven, grammatica, Engels) rekenen sport en bewegen (motoriek); kunstzinnige vorming (handvaardigheid, tekenen, muziek, dans, drama, literaire vorming, algemene vaardigheden (zoals onderzoeksvaardigheden, vaardigheden om samen te werken,te spelen en te communiceren, zelfstandig te werken, om te gaan met computers en geluid- en beeldapparatuur) Het oefenen en automatiseren van de vaardigheden vindt plaats tijdens alle kernconcepten, omdat kinderen dan ook zien waar ze deze vaardigheden voor nodig hebben. De school is verdeeld in units van maximaal 100 kinderen: - unit 1 (4-6 jaar) - unit 2 (6-9 jaar) - unit 3 (9-12 jaar) Elke unit is een open leerplein op een eigen verdieping: De units staan in open verbinding met elkaar en zijn verbonden door trappen. Binnen een unit zijn kinderen verdeeld in vier heterogene (bewust verschillende leeftijden) groepen van maximaal 25 kinderen. Deze groepen hebben vooral een pedagogische functie: ze geven de kinderen veiligheid. Kinderen beginnen en eindigen hun dag in een kring met hun basisgroep. De ruimte wordt ingedeeld met behulp van kasten, wanden e.d. Zo ontstaan de volgende functionele hoeken en afdelingen: taal- en rekenruimte sportzaal (sport en spel) theater (dans en drama) muziekstudio (muziek) ateliers (handvaardigheid, tekenen en vormgeving) eurekaruimtes (ontdek, natuur en techniek) tijd- en ruimtemachine (spelen met de tijd, vroeger, nu en in de toekomst) ontspanningsruimte (rust en stilte) presentatieruimte (instructie en presentaties) buitenruimte (natuur en tuin, spel, ontdekken en experimenteren) restaurant (eten drinken en ontspanning) mediatheek (verdieping en achtergrondkennis. Leerlingvolgsysteem De ontwikkeling van kinderen wordt gevolgd via het leerlingvolgsysteem. Dit bestaat uit verschillende onderdelen: het vastleggen van ontwikkelingen op kennisgebied feedback geven op houding, werkaanpak, groepsactiviteiten door medeleerlingen en leerkrachten het bijhouden van een portfolio over de brede ontwikkeling van het kind. Er zijn naar verhouding veel volwassenen aanwezig in de unit om de kinderen te begeleiden, omdat de Wittering handig gebruik maakt van inzet van personeel. Doordat er per unit 2 regisseurs (Leerkrachten) zijn en de rest begeleiders ( onderwijsassistenten) en er ook gebruik wordt gemaakt van stagiaires, die allemaal een duidelijk omschreven taak en verantwoordelijkheid hebben

__________________________________________________________________________ 39


Tijdens ons bezoek heb ik in alle units gezien dat regisseurs en begeleiders met kinderen in gesprek waren over hun portfolio. Gegevens werden tijdens het gesprek in de computer ingevoerd. Tijdens ons bezoek waren de leerlingen bezig met het kernconcept kracht en golven. Ik zag dat terug in het aanbod: opdrachten met kapla, proeven, constructies met knexx, lego en papier, constructies met spaghetti, afbeeldingen van bruggen en masten, proeven met lucht, water en elektriciteit, geluid etc. Daarnaast waren ook veel kinderen bezig met basisvaardigheden. Geweldig vond ik het restaurant, waar kinderen heel gezellig op hun eigen moment hun boterhammetje gingen eten. De Wittering maakte op mij veel indruk: Het prachtige gebouw en de gedurfde inrichting: Geen klaslokalen maar open ruimtes, wat veel vraagt van de samenwerking tussen iedereen die daar aanwezig is. De bevlogen directeur, die heel duidelijk is in wat hij wil met zijn school en wat hij verwacht van zijn mensen, dit alles omdat hij gaat en staat voor zijn school. De grote betrokkenheid van de kinderen en de leerkrachten bij het werken. Het plezier, wat ik daar heel duidelijk voelde. De spontane en open contacten met de kinderen, die zonder uitzondering heel blij waren met hun school. Voor mijn school zou ik willen meenemen: De open cultuur ( geen muren , geen deuren , verantwoordelijk voor elkaars kinderen ) , het prachtige gebouw, de organisatie. Donderdag 7-10-2010 Basisschool Wonderwijs Loenen. De laatst overgebleven Iederwijsschool. Over de Iederwijsschool is veel geschreven en gesproken. Meestal niet positief. Ik was dus erg benieuwd naar dit schoolconcept. Ik vond het dus ook heel leuk om hier eens rond te mogen kijken en iets te mogen ervaren van deze vorm van onderwijs. “Op Basisschool Wonderwijs ontwikkelen de leerlingen zich met veel plezier. Verbondenheid, zorg en verantwoordelijkheid zonder vrijblijvendheid zijn al jarenlang de uitgangspunten. Op de school worden kinderen uitgedaagd om zichzelf te leren kennen en hun leerproces te sturen.” Wonderwijs is de laatst overgebleven Iederwijsschool. Wonderwijs is een school waar kinderen leren in vrijheid, De kinderen kiezen wat, hoe, met wie en op welke manier ze iets willen doen, vanuit hun eigen interesse. Zo leert elk kind dat wat hij wil leren op het moment dat hij zelf ergens in geïnteresseerd is, en op de manier die bij hem past. In de praktijk blijkt dat kinderen aan de kerndoelen toekomen. Niet allemaal op hetzelfde moment, niet allemaal tegelijk, niet allemaal op dezelfde manier. De opzet en de inrichting ( geen klaslokalen) doet denken aan “de Vallei “in Renkum: Ook hier een bevlogen schoolleider en bijzondere kinderen. De onderwijsvisie van Wonderwijs ( cq Iederwijs) gaat uit van de: Vee’s van Iederwijs: Verrijking door verschillen ( leerlingen gaan om met verschillende leeftijden) Veilig voelen ( er zijn duidelijke omgangsafspraken en niets hoeft, veel kan) Verder door vragen (Door socratische vergaderingen kom je tot de kern) Vormgeven van verlangens ( Leren wat je graag wilt) Vertrouwen op vermogen ( Elk kind ontwikkelt zich naar vermogen )

__________________________________________________________________________ 40


Vrijheid met verbondenheid ( Je bent niet alleen verantwoordelijk voor jezelf, maar ook voor die van een ander) In eerste instantie ontstond er een behoefte aan Iederwijs scholen voor kinderen die vastliepen in het reguliere onderwijs. Kinderen die een aversie hadden ontwikkeld tegen alles wat met leren en school te maken had. Iederwijs legde vooral het accent op de sociaal emotionele ontwikkeling en paste daarop het aanbod aan: Spelend ontwikkelen, creativiteit, theater en sport. Gaandeweg kreeg Iederwijs ook andere leerlingen binnen zijn school namelijk: kinderen die wel cognitief willen ontwikkelen, maar dat op hun eigen manier willen doen. Op Wonderwijs worden, wanneer daar behoefte aan is gastdocenten uitgenodigd om gastlessen te verzorgen. Wanneer kinderen zich daar op inschrijven zijn deze ook verplicht. Op Wonderwijs zag ik 5 kinderen die zich hadden ingeschreven voor een biologieles over het menselijk lichaam. Deze les werd gegeven door een docent. Hij had een torso waar je de onderdelen van het menselijk lichaam in en uit kon pakken en hij begon zijn les met: “Wat wil je weten? “ en daar kwamen de vragen, die hij beantwoordde, maar waarbij hij de kinderen ook aan het denken zette. Ik zag bij de meeste kinderen een grote betrokkenheid en activiteit. Toetsen: Op Wonderwijs kunnen leerlingen , wanneer ze dat willen, meedoen aan toetsen ( CITO en methodetoetsen). Echter, deze worden wel gerelativeerd. (Je taalvaardigheid is niet afhankelijk van een multiple choice toets van spelling en als jij weet dat je die sommen kent, waarom moet je dan nog toetsen?) Kinderen vinden over het algemeen een goede aansluiting op de middelbare school. Dat komt onder andere ook doordat ze weten dat ze totdat ze 13 jaar zijn op Wonderwijs kunnen blijven. Vaak ontstaat dan tegen de eindtijd van de basisschool de prikkel om toch nog dingen die nodig zijn voor de middelbare school te leren. Dit leren gaat dan ook heel snel. Kinderen die van Wonderwijs komen wordt vaak gevraagd om een toets te doen voor de middelbare school voordat ze worden aangenomen. De meeste kinderen slagen en nemen behalve hun kennis ook veel andere vaardigheden mee: Zelfstandigheid, vaardigheid om met volwassenen en leeftijdsgenoten in gesprek te gaan op een manier die geen weerstand oproept, motivatie, doelgerichtheid etc. Wat ik meeneem van deze school: Een diep respect voor het idealisme, het gaan voor je visie, ook tegen de maatschappelijke stroom in. Het vertrouwen in de wil om te leren bij kinderen. Anders leren kan ook. Leren in een omgeving die lijkt op een huiskamer: Allemaal zelf door de medewerkers opgeknapt en geklust. Knapvilla Heelsum Met recht een villa, ingericht en uitgerust met vertrekken en materialen behorende bij meervoudige intelligentie. Een gastvrije ontvangst en een heerlijke omgeving. In elke kamer kun je materialen bekijken die een beroep doen op de verschillende intelligenties. Na een kort rondje ( Ik was er eerder geweest met mijn team) ben ik met een medereiziger spelletjes gaan uitproberen. Een rustpuntje in deze toch wel intensieve week. Vrijdag 8-10-2010 VO Unic Utrecht __________________________________________________________________________ 41


VO school voor HAVO en VWO Kernwaarden: Eigenheid ( durf jezelf te zijn en jezelf te ontwikkelen) Verbondenheid ( onderhoud een respectvolle relatie met je omgeving) Autonomie ( Wees onafhankelijk zelfstandig en zelfbewust) Unic wil met hun eigentijdse onderwijs laten zien dat leerlingen hun HAVO of VWO diploma kunnen halen met meerwaarde, ontwikkelen van hun vaardigheden, talenten en creativiteit.

De leerlingen gebruiken geen boeken, maar iedereen zijn eigen laptop Samenwerken met andere leerlingen aan opdracht. Veel zelfstandig werken ( leraren helpen ) Werken vanuit thema’s Speciaal vak : “Motivaktie”, om te ontdekken waar leerling goed in is.

Opvallend was de uitstraling en de inrichting van het gebouw. Entree: Trappen als in Amfitheater, modern en eigentijds meubilair. Open gebouw met meerdere verdiepingen. Elke “bouw”heeft zijn eigen verdieping Onderbouw ( klas 1 en 2 ) Ruimten die uitnodigen om samen te werken, overal leerlingen met laptops ( draadloos internet) Lesprogramma en opdrachten voor een aantal weken staan op de laptops, zodat leerling in eigen tempo verder kan werken. Grote ruimten met grote tafels waar leerlingen in groepen samenwerken. Native speakers die met leerlingen gesprekken voeren Warme kleuren, zitkubussen Veel ruimte buiten het klaslokaal om samen te werken. Middenbouw (klas 3 en 4) Behalve ruimten om samen te werken ook kleine instructielokalen voor instructie in kleine groepen. Bovenbouw ( Klas 5 en 6) banken zitzakken, Kleine mentorkamers. We mochten rondkijken in de school en we zagen dat er ondanks dat er zoveel leerlingen op de verdiepingen waren toch ogenschijnlijk goed gewerkt werd. Leerlingen doen veel op school, zodat ze thuis niet veel huiswerk meer hoeven te doen. Omdat er zoveel samenwerkopdrachten worden gegeven is op school werken ook handig ( aldus een leerling) Leraren lopen rond en begeleiden leerlingen op vraag. Leraren geven aan dat het wel moeilijk is om overzicht te houden. Ik heb me vooral verbaasd in de indeling en de doordachtheid van het gebouw. Elke verdieping past bij de ontwikkelingsfase en de leerbehoefte van de leerlingen. Hoe vol het gebouw ook is, Je merkt het niet. Leraren waren voor mij vaak onzichtbaar. Wat ik mee neem naar mijn school: Architectuur: Het is heel goed mogelijk om een school te bouwen die past bij je concept. Tot slot: Ik heb een fantastische reis gehad, waar ik de komende jaren nog veel aan hoop te hebben. Ik heb inspiratie op kunnen doen doordat de ontvangende scholen ons met alle gastvrijheid hebben ontvangen. Kijken in andermans keuken is niet alleen leerzaam, maar ook inspirerend. __________________________________________________________________________ 42


December 2010, Marja van Ass

__________________________________________________________________________ 43

Jaarverslag Hoge Weerdschool voor openbaar primair onderwijs. Inhoudsopgave

Recommend Documents