Jaarverslag GroenWest 2010 volkshuisvestingsverslag en jaarrekening
Mijdrecht, Vleuten, Woerden, mei 2011
GroenWest Jaarverslag 2010
2
GroenWest Jaarverslag 2010
Algemene informatie Stichting GroenWest
Naam toegelaten instelling Stichting GroenWest
Gemeente Woerden
Opgericht 15 maart 1919
Toegelaten 28 juni 1919, Koninklijk Besluit nr. 68
Gewijzigd 11 september 1975, Koninklijk Besluit nr. 47
Laatste statutenwijziging 31 december 2010
Fusie / splitsing 31 december 2010
Inschrijving Kamer van Koophandel Utrecht Handelsregister nummer 30039900
Bestuur Mevrouw E.S.M. Verheul De heer T. Burgers MGM De heer drs. P.P. Korzelius, voorzitter
Raad van Commissarissen GroenWest Mevrouw drs. I.L. Bergsma MBA-H, voorzitter Mevrouw ing. I.P.G.M. Brekelmans De heer R.B. de Haas De heer H. Moesbergen AA De heer J.J. van Oosten De heer drs. G. Verkerk De heer drs. J.B. Wijbrandi
3
GroenWest Jaarverslag 2010
4
GroenWest Jaarverslag 2010
Voorwoord Juridisch gezien is dit het eerste jaarverslag van de nieuwe fusiecorporatie Stichting GroenWest. Feitelijk zijn het de gebundelde jaarverslagen van GroenrandWonen, SWW en Westhoek Wonen. Het is dus een unieke en eenmalige wijze van verslaglegging, veroorzaakt door de juridische fusie van de drie organisaties op 31 december 2010. Het afgelopen jaar was een druk jaar. Immers, naast alle activiteiten die nodig zijn voor de fusie moest ook de winkel open gehouden worden. Samen voor het Groene Hart SWW, GroenrandWonen en Westhoek Wonen zijn gefuseerd tot GroenWest. De ondertitel bij GroenWest is ‘Wonen in ‘t Groene Hart’. En dat zegt precies waar het ons om gaat. GroenWest wil een leefbaar Groene Hart waar het plezierig en betaalbaar wonen is. Dat lijkt strijdig met elkaar. Immers, de waarde van het Groene Hart is de open ruimte, de eindeloze vergezichten. Woonruimte is er onvoldoende en dus moet er bijgebouwd worden, wat het open karakter kan aantasten. De uitdaging is om slim te bouwen in en direct aan de bestaande kernen. Zo creëren we meer woningen van goede kwaliteit en blijft de open ruimte toch behouden. Meer woningen, ook in de kleine kernen, moeten er tevens voor zorgen dat er voldoende draagvlak blijft voor voorzieningen als een buurthuis of winkels. Daar wil GroenWest een bijdrage aan leveren. In de grotere plaatsen Mijdrecht en Woerden ligt de uitdaging in de bestaande woningen. De komende jaren moet een kwart van de 12.000 woningen van GroenWest aangepakt worden. Niet alleen om de kwaliteit naar een hoger plan te tillen, maar vooral ook om het energieverbruik te verminderen. Dat is belangrijk voor het milieu en de woonlasten. Want de stijging van de energielasten heeft meer invloed op de totale woonlasten dan de stijging van de huren. GroenWest zet zich in om wonen in het Groene Hart betaalbaar te houden. Door slim en verantwoord woningen te bouwen én te verbeteren, willen we ervoor zorgen dat er meer beweging komt op de woningmarkt. Landelijke ontwikkelingen Meer dan ooit komt de financiële positie van de woningcorporaties onder druk te staan. Naast bestaande heffingen heeft het nieuwe Kabinet de sector verrast met een nieuwe heffing. Vanaf 2014 moeten alle woningbeheerders, dus ook de woningcorporaties, bijdragen aan de Huurtoeslag. Voor GroenWest betekent dit een afdracht van circa 3 miljoen euro. Dit geld kan dus niet meer besteed worden aan onderhoud of investeringen. Ook het ‘Europadossier’ is ondanks de vele bezwaren per 1 januari 2011 ingevoerd. Dit betekent dat 90% van de woningen met een huur tot € 652 moet worden toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot € 33.614 per jaar. Verdien je maar een paar euro meer, dan vervalt de mogelijkheid om een sociale huurwoning te huren. Vooral de groep huishoudens die meer verdient dan de inkomensgrens, maar minder dan € 45.000 komt ernstig in de knel. Deze huishoudens kunnen geen betaalbare woning huren en kopen in het werkgebied van GroenWest is er niet bij. Mijdrecht De ontwikkeling en uitvoering van nieuwbouwprojecten lag in het verslagjaar voor op de planning. Om al deze nieuwbouwactiviteiten te kunnen bekostigen voert Westhoek Wonen een 5
GroenWest Jaarverslag 2010
actief verkoopbeleid van bestaande woningen. Daarnaast draagt de verkoop bij aan de doorstromingsstrategie omdat het merendeel van de woningen wordt toegewezen aan zittende huurders of starters. Ook het ambitieuze onderhoudprogramma is gerealiseerd mede dankzij gerichte participatie met bewoners. Westhoek Wonen heeft in 2010 op vrijwel alle fronten vooruitgang geboekt. Dit is in de eerste plaats te danken aan de werkorganisatie die met veel inzet en enthousiasme heeft doorgepakt ondanks de spannende periode rondom de fusie. Ook de belanghebbenden zoals de bewonersraad, de (voormalige) gemeenten Abcoude en de Ronde Venen en de verschillende welzijn- en zorginstellingen hebben zeker positief bijgedragen aan de resultaten. Vleuten Bijzonder is dat er in 2010 meer woningen zijn verkocht dan in voorgaande jaren. Dat is belangrijk om de investeringen in de bestaande kernen mogelijk te maken. Gezien de financiële positie wilde GroenrandWonen de beheerkosten in 2010 op hetzelfde niveau houden als in 2009. Daarom zijn de voorgenomen activiteiten opnieuw tegen het licht gehouden. Door het verder verhogen van de efficiency van de organisatie zijn de beheerskosten in 2010 niet gestegen. Ondanks de vele inspanningen van de medewerkers rondom het fusietraject en de extra belasting qua werkzaamheden is het in 2010 wederom gelukt het KWH-Huurlabel te behouden. Op alle gemeten onderdelen is een ruime voldoende gescoord. Op drie onderdelen is de score zelfs verbeterd ten opzichte van de vorige meting. De kwaliteit van de dienstverlening op het onderdeel ‘Woning verlaten’ is gewaardeerd met een 9,0. Landelijk gezien zelfs de hoogste score en dat is iets om trots op te zijn! Woerden Ondanks de crisis heeft SWW een recordaantal nieuwbouwwoningen verkocht. Hiermee heeft SWW veel woningzoekenden blij kunnen maken met een nieuwe woning. Trots is SWW op haar wijkhuismeesters. In alle wijken waar SWW woningen heeft, zorgen de wijkhuismeesters voor de dagelijkse vinger aan de pols om de leefbaarheid goed op peil te houden. Zij zijn de vraagbaak voor de bewoners, verrichten waar nodig kleine onderhoudswerkzaamheden en zijn daarmee onmisbaar voor de wijken. Onmisbaar zijn ook de medewerkers die het afgelopen jaar - naast de reguliere werkzaamheden – extra werkzaamheden hebben verricht vanwege het fusietraject. Niet alleen zij die direct bij het fusietraject betrokken waren, maar ook zij die daardoor extra werk hebben overgenomen van collega’s. Woerden, 17 mei 2011 Bestuur GroenWest
Mw. E.S.M. Verheul
Dhr. P.P. Korzelius
6
Dhr. T. Burgers
GroenWest Jaarverslag 2010
7
GroenWest Jaarverslag 2010
Leeswijzer In het voorwoord is al beknopt aangegeven welke activiteiten GroenWest in 2010 heeft ondernomen. In de volgende hoofdstukken leest u hier meer over. In het hoofdstuk Passend huisvesten van de doelgroep wordt aandacht geschonken aan het strategisch voorraadbeleid en - de plannen voor - nieuwbouw. Daarnaast vindt u hier informatie over de wensen van de klant en het toewijzen en verhuren van woonruimte. Ook aandacht voor het huurprijsbeleid, het incassobeleid en het verkoopbeleid. Kwalitatief in stand houden van het woningbezit beschrijft onze activiteiten op het gebied van renovatie en groot onderhoud, planmatig onderhoud, de reparatieverzoeken en het mutatieonderhoud. In het hoofdstuk Betrekken van bewoners bij beheer en beleid doen wij verslag van onze activiteiten op dit gebied. Het hoofdstuk Bevorderen van de leefbaarheid in wijken en buurten vertelt u meer over onze inspanningen ten aanzien van de woonomgeving, onrechtmatige bewoning en overlast. Verder gaan we hier kort in op activiteiten rondom het welzijn in het verslagjaar. Behalve onze gewone klanten hebben we ook steeds vaker te maken met bijzondere klanten. In combinatie met zorg- en welzijnsinstellingen proberen we ook in de behoefte van deze doelgroep te voorzien. U leest er alles over in het hoofdstuk Bijdragen aan de combinatie wonen en zorg. Onze interne uitdagingen zijn weergegeven in het hoofdstuk Professionele organisatie. Bijzonder in 2010 was het onderzoek naar de mogelijke samenwerking tussen GroenrandWonen, SWW en Westhoek Wonen. Het onderzoek heeft uiteindelijk geresulteerd in de juridische fusie van de drie organisaties per 31 december 2010. In dit hoofdstuk ook aandacht voor governance, belanghouders en kwaliteitszorg. De visie en het verslag van de Raad van Commissarissen zijn te vinden in het hoofdstuk Intern toezicht. Hier staat informatie over de samenstelling, beloning en onderwerpen die aan de orde zijn geweest in het verslagjaar. Onze financiële polsstok komt ten slotte aan de orde in het hoofdstuk Waarborgen van de financiële continuïteit. Alle financiële gegevens vindt u terug in de Jaarrekening 2010. Aan het einde van ieder hoofdstuk wordt weergegeven of de voor 2010 beoogde resultaten zijn behaald. Op die manier maken wij de resultaten inzichtelijk.
8
GroenWest Jaarverslag 2010
Inhoud
Passend huisvesten van de doelgroep .......................................................11
Kwalitatief in stand houden van het woningbezit ........................................33
Betrekken van bewoners bij beheer en beleid.............................................43
Bevorderen van de leefbaarheid in wijken en buurten ................................49
Bijdragen aan de combinatie wonen en zorg ..............................................59
Professionele organisatie ...........................................................................65
Intern toezicht ..............................................................................................85
Waarborgen van de financiële continuïteit ...............................................107
GroenWest Jaarrekening 2010 .................................................................119
Accountantsverklaring................................................................................167
9
GroenWest Jaarverslag 2010
10
GroenWest Jaarverslag 2010
Passend huisvesten van de doelgroep In de Staatscourant van 8 november 2010 is de tijdelijke regeling ‘Diensten van algemeen economisch belang toegelaten instellingen volkshuisvesting’ gepubliceerd. De regeling gaat in per 1 januari 2011. Deze ministeriële regeling is de uitvoering van de Europese beschikking over corporaties en staatssteun. Hierin is opgenomen dat 90% van de woningen met een huur tot € 652,52 moet worden toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot € 33.614,-. Wanneer hieraan niet wordt voldaan, heeft de minister de bevoegdheid om een sanctie op te leggen aan de corporatie. Deze sanctie houdt in dat er geen beroep op WSW-borging kan worden gedaan. Door de regeling raken huishoudens met een inkomen tussen € 33.614,- en € 45.000,- in het werkgebied van GroenWest tussen wal en het schip. Binnen de Stichting Woonruimteverdeling Utrecht is onderzocht hoe de corporaties kunnen voldoen aan de 90%-norm en zich ook kunnen blijven inzetten voor de huishoudens met een middeninkomen. Dit gebeurt mede door ‘labeling’ van woningen met een huurprijs boven de tweede aftoppingsgrens voor deze doelgroep.
Strategisch voorraadbeleid Mijdrecht In 2009 is het strategisch voorraadbeleid vastgesteld, in 2010 is veel vooruitgang geboekt met de implementatie ervan. Zo werd een nieuw huurprijsbeleid ontwikkeld en werd het onderhoudsbeleid, het beleid ten aanzien van de kwaliteit van woningen en het beleid Zelf Aangebrachte Voorzieningen herijkt. Om de onderhoudsbegroting op objectieve maatstaven te kunnen baseren is in 2009 en 2010 een conditiemeting uitgevoerd bij het bezit. Westhoek Wonen had haar doelstellingen als volgt geformuleerd: 1. Voor ambities op het gebied van milieu stelt Westhoek Wonen energiebeleid en beheersmaatregelen op. 2. Westhoek Wonen onderzoekt met de gemeente De Ronde Venen de mogelijkheid van de oprichting van een duurzame energiemaatschappij voor een nieuwbouwlocatie in Vinkeveen. 3. Westhoek Wonen scherpt het inkoopbeleid aan op duurzaamheid van materialen en maakt afspraken met haar leveranciers. In het verslagjaar zijn de volgende resultaten bereikt: 1. Het beleidsstuk ‘Energiebeleid en beheermaatregelen’ is vastgesteld en er is een aanvang gemaakt met het implementatieproces. Tevens is er nu een opzet gemaakt voor het meer actief marketen van energetische maatregelen bij renovatie en groot onderhoud ‘van Huurlasten naar Woonlasten’. Ook worden verdere stappen voorbereid om te komen tot een praktische invulling om zodoende de deelname van huurders te verhogen bij energetische maatregelen tijdens woningverbetering. Beide acties zullen na de organisatorische fusie met GroenrandWonen en SWW verder worden uitgewerkt en uitgevoerd in de nieuwe organisatie van GroenWest.
11
GroenWest Jaarverslag 2010
2. Westhoek Wonen heeft na nader onderzoek besloten om niet als directe partij deel te nemen in het gemeentelijk energiebedrijf. Belangrijkste reden was dat het risico voor Westhoek Wonen onaanvaardbaar hoog bleek en tevens onvoldoende maatschappelijk nut oplevert voor haar huurders. Wel realiseert Westhoek Wonen de sociale woningbouw binnen het betreffende plangebied Westerheul te Vinkeveen en zal daarmee fungeren als afnemer. 3. Er is informatie ingewonnen bij de fusiepartners en besloten is om gezamenlijk dit initiatief in de nieuwe organisatie verder uit te werken op basis van de verschillende ervaringen met het inkoopbeleid en duurzaamheid. Vleuten Het strategisch voorraadbeleid is gericht op het kwalitatief verbeteren van de woningvoorraad en het optimaliseren van het woningaanbod voor de doelgroep. Voor ieder complex is de strategie voor de komende tien jaar bepaald. Deze strategie kan zijn: Doorexploiteren; Investeren in de kwaliteit van de binnenkant; Sloop/nieuwbouw; Verkoop tegen marktwaarde; Verkoop onder Koopgarant; Aankoop; Voorlopig doorexploiteren; Investeren in zorgvoorzieningen. Dit jaar zijn er twee woningen aangekocht, conform het vastgestelde strategisch voorraadbeleid van 2007. Beide woningen zijn gelegen in De Meern, te midden van huurwoningen in een complex dat mogelijk in de toekomst geherstructureerd wordt. In het strategisch voorraadbeleid is aangegeven dat onderzoek naar de toekomstmogelijkheden van een aantal complexen wordt verricht. De mogelijke scenario’s voor deze complexen zijn sloop/nieuwbouw of investeren.
Wijk Achter ’t Spoor - Vleuten De wijk Achter ’t Spoor ligt ten zuiden van de spoorlijn Utrecht – Woerden. Meer dan de helft van de woningen in deze wijk is in bezit van GroenrandWonen. De wijk is begin jaren ’50 gebouwd. Voorzieningen zoals openbaar vervoer, winkels en scholen zijn goed bereikbaar. In totaal heeft GroenrandWonen 127 woningen in deze wijk. Onderdeel hiervan is complex 151, dat bestaat uit drie woongebouwen met twaalf duplexwoningen. In 2010 is een visiedocument opgesteld over de toekomst van dit complex, waarbij uitgegaan wordt van sloop/nieuwbouw. Mauritshof - Harmelen Mauritshof is gebouwd in 1971 en bestaat uit 30 relatief kleine tweekamerappartementen. De appartementen zijn gelegen op de begane grond (inclusief tuin) en op de eerste etage (inclusief balkon). In het vierde kwartaal 2010 is onderzoek uitgevoerd in een aantal lege woningen. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt als input voor het opstellen van een visiedocument in het eerste kwartaal 2011. 12
GroenWest Jaarverslag 2010
Woerden Begin 2010 is het strategisch beleidsplan 2010 - 2014 vastgesteld. Het vernieuwde strategische plan is geen breuk met het verleden. Op veel punten is het eerder een herijking en een aanscherping van elementen. Het strategische plan is opgebouwd rond vijf hoofdthema’s voor de komende jaren. De thema’s zijn klant, samen, duurzaamheid, wijk en stenen. Elk thema is vertaald in een speerpunt voor de komende vijf jaar. Naar aanleiding van het vernieuwde strategisch plan is medio 2010 een herziene portefeuillestrategie vastgesteld. Ook het Woningmarktonderzoek Montfoort in 2009 vormde aanleiding hiertoe. Gebleken is dat er behoefte is aan een scherpere analyse van het bezit vanuit technisch oogpunt. In de oude portefeuillestrategie werd meer vanuit de marktpositie naar het bezit gekeken. De stagnerende verkoop van woningen, toenemende vraag naar huurwoningen en de toenemende nadruk op kasstromen voor het verkrijgen van financieringsfaciliteiten zijn ook redenen om de ambities bij te stellen. Vanuit technisch oogpunt wordt een forse opgave op het gebied van onderhoud en restant levensduur zichtbaar. De onderhoudsopgave komt voort uit het feit dat er niet standaard een groot onderhoudsbeurt wordt uitgevoerd wanneer een complex 25 jaar oud is (halverwege de levensduur). De afgelopen jaren heeft SWW hierdoor een achterstand opgelopen. De nieuwe portefeuillestrategie vormt mede basis voor het nieuwe Strategisch Voorraadbeleid van GroenWest. Duurzaamheid en energiebesparing zijn belangrijke pijlers van het Strategisch plan 2010 2014. SWW heeft zich verplicht om de komende tien jaar een energiebesparing van 30% in de bestaande woningvoorraad te realiseren. Om tot een gedegen aanpak te komen heeft BuildDesk onderzoek gedaan naar de energetische kwaliteit van de woningvoorraad van SWW. Vervolgens zijn vijf mogelijke energieprestatie verhogende scenario’s doorgerekend. Per scenario is inzichtelijk gemaakt wat de effecten van de energiebesparende maatregelen zijn in financiële en maatschappelijke zin.
Nieuwbouw Er zijn in 2010 geen grondposities verworven door GroenWest. Mijdrecht In haar plannen om de woningmarkt in het Groene Hart een duw te geven heeft Westhoek Wonen haar ambities vastgelegd in het ondernemingsplan ‘Wonen in beweging 2009 – 2012’ en vervolgens vertaald in concrete jaarlijkse doelen. De vastgestelde doelen voor 2010: 1. Westhoek Wonen heeft 60 nieuwbouwwoningen in aanbouw in Vinkeveen en Waverveen. Ruim 80% van deze woningen is bestemd voor sociale doelgroepen. 2. Westhoek Wonen werkt aan de voorbereiding van ruim 100 woningen, die voor 2012 in uitvoering zullen zijn. In dat kader zijn de volgende resultaten behaald in het verslagjaar:
13
GroenWest Jaarverslag 2010
1. Westhoek Wonen heeft 42 nieuwe woningen opgeleverd, waarvan er 15 bestemd zijn voor de sociale doelgroepen. Daarnaast zijn 124 woningen daadwerkelijk in uitvoering genomen, waarvan er in 2011 naar verwachting 72 zullen worden opgeleverd. 2. Er bevinden zich nu ruim 350 woningen in de ontwikkel- en ontwerpfase; deze zullen de komende jaren in uitvoering worden genomen. De verwachting is dat de doelstelling voor 2012 ruimschoots gerealiseerd zal worden. Alle nieuwbouwprojecten op een rij - Er zijn 42 woningen opgeleverd o 15 woningen vrije sector koop IJsvogel Baambrugge o 9 woningen sociale huur IJsvogel Baambrugge o 4 woningen vrije sector koop Prins Bernhardlaan Vinkeveen o 8 woningen vrije sector huur Prins Berhardlaan Vinkeveen o 6 woningen sociale huur Prins Bernhardlaan Vinkeveen - Er zijn 124 nieuwbouwwoningen in uitvoering: o 12 zorgwoningen en 18 woningen Bernhardlaan Vinkeveen o 30 woningen Kreekrug Waverveen o 6 zorgwoningen en 33 woningen Mariaoord Vinkeveen o 25 woningen Grutto Mijdrecht - Er zijn projecten in ontwikkeling voor circa 392 woningen o 21 woningen Bernhardlaan Mijdrecht o 8 woningen Herenweg Wilnis o 22 woningen Prinsenhuis/Oranje Nassau kwartier Mijdrecht o 35 woningen Pijlstaartlaan Vinkeveen o 18 zorgwoningen Angstelborgh Abcoude o 24 zorgwoningen Stadhouderlaan Mijdrecht o 104 woningen Westerheul Vinkeveen o 100 woningen Marickenzijde Mijdrecht o 60 woningen Abcoude zuid We hebben onze doelstellingen voor nieuwbouw ruimschoots gerealiseerd. Vleuten GroenrandWonen richt zich bij haar nieuwbouwactiviteiten op personen die een steuntje in de rug nodig hebben en op kwaliteit. Besluitvorming vindt plaats op basis van projectdefinities per project. Zolang er geen projectdefinitie aanwezig is, wordt gewerkt met een goedgekeurd haalbaarheidsbudget. De voortgang van de projecten wordt in een projectmanagement informatiesysteem vastgelegd en bewaakt. In 2010 is het tweede deel van plan De Woerd opgeleverd. In De Woerd zijn 42 woningen gerealiseerd, waarvan 40 appartementen voor senioren en twee vrije sectorappartementen. Daarnaast is een commerciële ruimte in de plint gerealiseerd. Eén vrije sectorappartement en de commerciële ruimte zijn nog niet verhuurd. De oplevering van de woningen in De Woerd hebben een verhuisbeweging van huurders van eengezinswoningen in de wijk Nijevelt in De Meern in gang gezet. De vrijkomende woningen kwamen beschikbaar voor de verkoop. 14
GroenWest Jaarverslag 2010
In het voorjaar van 2007 heeft GroenrandWonen samen met Portaal en Abrona een prijsvraag van de gemeente Utrecht gewonnen voor het ontwikkelen van “Ridderhofstad Den Engh”. Na de euforie van het winnen van de prijsvraag heeft het even geduurd voordat er echt zicht kwam op de totale omvang van de ontwikkeling. Voor wat betreft de monumentale boerderij bleek in eerste instantie de bouwkundige staat niet helemaal juist ingeschat en andere partijen hebben zich teruggetrokken uit het project. Dit heeft ertoe geleid dat zowel Portaal als GroenrandWonen een groter onrendabel moesten inrekenen. Einde 2010 is er nog steeds grote onzekerheid over de verdere voortgang van dit project. Er is intensief overleg met de gemeente en Portaal om de risico’s te beperken. Het project “De Lakei” is een project dat wordt ontwikkeld door Multi Vastgoed. GroenrandWonen neemt een deel van dit complex via een turnkey-overeenkomst af. Het vormt een onderdeel van het centrumplan van Vleuterweide. Er wordt een WKO-installatie gerealiseerd. WKO staat voor Warmte-Koude-Opslag. In het kort komt het er op neer dat in de zomer warmte wordt opgeslagen in de bodem om tijdens wintermaanden te gebruiken voor de verwarming. Voor koeling geldt het omgekeerde. Voor zestien koopappartementen en veertien koopappartementen in het gebouw de Waegh (het naastgelegen bouwblok) heeft GroenrandWonen zich garant gesteld voor de aankoop van deze woningen, mochten de woningen drie maanden na oplevering nog niet verkocht zijn. De aankoopprijs van deze appartementen ligt vast. In het plan Het Hogerhuis realiseert Multi Vastgoed een groot winkelcentrum met huur- en koopappartementen. Omdat de verkoop van zeventien koopappartementen stagneert, heeft Multi Vastgoed aan GroenrandWonen gevraagd of zij deze woningen onder de Koopgarantregeling kunnen brengen. Voordat dat dit gebeurt, gaat Multi Vastgoed deze woningen zelf verkopen met een sterk verlaagde prijs. De Raad van Commissarissen is akkoord gegaan, onder de voorwaarde dat dit project een onderdeel van de totale achtervang (in aantal en bedrag) inclusief de projecten “De Lakei” en “De Waegh” vormt. Alle woningen zijn verkocht: veertien woningen onder de Koopgarantregeling en drie woningen zonder Koopgarantregeling. De oplevering van de woningen is opgeschoven naar medio eerste kwartaal 2011. Alle nieuwbouwprojecten op een rij - Er zijn 16 woningen opgeleverd: o 15 seniorenappartementen, 1 vrije sectorappartement en een commerciële ruimte De Woerd in De Meern - Er zijn 142 nieuwbouwwoningen in uitvoering: o 42 appartementen De Lakei in Vleuterweide o 28 eengezinswoningen, 4 woningen voor mindervaliden en 8 bovenwoningen in De Lakei in Vleuterweide o 34 eengezinswoningen en 12 benedenbovenwoningen in De Tuinlanden in Vleuterweide o 14 Koopgarantwoningen in Centrumplan Vleuterweide - Er zijn projecten in ontwikkeling voor circa 64 woningen: 15
GroenWest Jaarverslag 2010
13 huurwoningen en 15 koopwoningen voor senioren en 500m² ruimte ten behoeve van huisartsen in De Driesprong in Harmelen o 6 eenheden en een algemene ruimte voor maatschappelijke doeleinden in Den Engh in Leidsche Rijn o 15 appartementen voor personen met een somatische aandoening en 15 appartementen voor senioren aan de Hindersteinlaan in Vleuten Er zijn projecten in onderzoek voor circa 124 woningen: o 12 appartementen als gevolg van sloop/nieuwbouw Achter ’t Spoor in Vleuten o 20 huurwoningen en 15 koopwoningen in Hof van Harmelen o 77 appartementen in De Erven in Vleuterweide Daarnaast wordt een haalbaarheidsstudie verricht naar de volgende projecten: o Mogelijkheden eerstelijnszorg in combinatie met woningen Dorpsplein, Vleuten o Mogelijkheden voormalig gemeentehuis Harmelen o Ontwikkeling en realisatie sociale huurwoningen en goedkope koopwoningen Haarzicht, Leidsche Rijn o Ontwikkeling en realisatie Koopgarantwoningen in Haarrijn, Leidsche Rijn o Verkaveling met andere eigenaren naar aanleiding van grondpositie op de locatie Rijnenburg, gemeente Utrecht o
-
-
Woerden SWW zet zich in om woningen toe te voegen aan de bestaande voorraad. Dit kan door middel van nieuwbouwlocaties en door aankoop. In 2010 heeft SWW geen woningen opgeleverd, maar wel waren er 333 nieuwbouwwoningen in uitvoering. In 2010 heeft SWW daarnaast twee nieuwbouwlocaties aangekocht, te weten 36 woningen voor Stichting Reinaerde en vijf startersappartementen die met Koopgarant verkocht worden. Ook is een maatschappelijk gebouw aangekocht (Rembrandtlaan 2). SWW heeft in 2010 een recordaantal woningen in uitvoering gehad. Zo is er in het najaar gestart met de bouw van 53 huur- en koopwoningen voor ouderen en starters in Hofland-Oost te Montfoort. Inmiddels zijn alle starterswoningen verkocht en de woningen voor ouderen zijn, op vijf na, allemaal verkocht. In 2010 is ook de bouw gestart van de 88 huurwoningen en 22 koopwoningen aan de Rubensstraat e.o. in Woerden. Ondanks de kredietcrisis warden de koopwoningen binnen drie maanden verkocht. Een ander project waar veel starters op hebben ingeschreven betreft de acht starterswoningen in Zegveld. Alle woningen zijn verkocht aan de doelgroep en de bouw is in het najaar gestart. De bouw van de aangekochte 36 woningen voor Reinaerde is in 2010 gestart. De start bouw van de vijf startersappartementen Bij de Molen in Woerden staat gepland voor 2011. Deze woningen zijn eind 2010 in de verkoop gegaan; binnen een maand waren vier koopcontracten getekend. In het verslagjaar werd ook verder gebouwd aan Kallahof (76 woningen en kinderdagverblijf) en Heeren van Woerden (48 woningen). De bouw hiervan is reeds gestart in 2009, de opleveringen vinden plaats in 2011.
16
GroenWest Jaarverslag 2010
In 2010 heeft SWW ook het besluit genomen (tijdelijk) een aantal ontwikkelingen binnen de gemeente Montfoort stop te zetten. Inmiddels zijn eind 2010 de gesprekken met de gemeente weer opgestart. Dit heeft geleid tot een heroriëntatie en prioritering van de verschillende projecten. Alle nieuwbouwprojecten op een rij - Er zijn 333 nieuwbouwwoningen in uitvoering: o 78 woningen en een kinderdagverblijf Kallahof Snel en Polanen Woerden o 48 appartementen Heeren van Woerden o 110 woningen Rubensstraat e.o. o 53 woningen Hofland-Oost Montfoort o 8 starterswoningen Zegveld o 36 eenheden Singelplan voor stichting Reinaerde - Er zijn plannen ontwikkeld/voorbereid voor circa 295 woningen: o 37 zorgeenheden en 14 eengezinswoningen in Voorvliet Linschoten o 5 startersappartementen Oranjestraat o 22 eenheden corporatiehotel o Circa 60 woningen en circa 24 + 36 zorgeenheden Snellerpoort Woerden o Circa 40 woningen Hazelaar- / Berberisstraat o Circa 20 woningen Kromwijkerkade (complex 1304) o 37 woningen Defensie-eiland o Herontwikkeling Golff-supermarkt te Montfoort o Herontwikkeling Miep Giesstraat te Montfoort
Dure ontwikkeling soms onvermijdelijk De Rijksoverheid wil dat woningcorporaties goedkoop bouwen. Een nieuwbouwwoning mag daarom volgens de regels Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) niet meer dan € 200.000 kosten. Omdat in ons werkgebied grond schaars is en de kosten van projectontwikkeling hoog zijn, kunnen wij niet altijd aan deze eis voldoen. Mijdrecht Bij de volgende projecten overschrijdt Westhoek Wonen de stichtingskostengrens van € 200.000:
Als onderdeel van het project IJsvogel Baambrugge heeft Westhoek Wonen in 2010 vijf nieuwbouw koopwoningen gerealiseerd met gemiddelde stichtingskosten van circa € 420.000. Deze woningen zijn in samenwerking met de Gemeente Abcoude gerealiseerd. De stichtingskosten zijn hoog door de wens van de Gemeente Abcoude om in dit project ook woningen voor het middeldure segment te realiseren en door een combinatie van grondkosten en kleine seriematige bouw. Zes appartementen sociale huur, vier commerciële huurwoningen (opgeleverd in het 4e kwartaal 2010) en twaalf zorgappartementen (oplevering medio 2011) aan de Prins Bernhardlaan te Vinkeveen. Hier is sprake van een herontwikkelingslocatie met kleine series en dure grond waardoor relatief hoge stichtingskosten ontstaan. Met de commerciële
17
GroenWest Jaarverslag 2010
huurwoningen wil Westhoek Wonen het relatief geringe aandeel vrije sector huurwoningen in haar portefeuille en marktgebied wat uitbreiden. Vijf appartementen sociale huur en tien Koopgarantappartementen in het project Grutto te Mijdrecht. Begin 2012 worden deze woningen opgeleverd.
Aan deze woningen en woonvormen is duidelijk behoefte. Zonder bemoeienis van Westhoek Wonen zouden deze woningen en woonvormen niet, of slechts zeer vertraagd, tot stand (zijn ge-)komen. Westhoek Wonen heeft een volkshuisvestelijke opgave. Daarom is het verantwoord om deze projecten – ondanks de hogere kosten – toch te realiseren. Vleuten In één van de projecten van GroenrandWonen waarvoor een bestuursbesluit is genomen, is sprake van een overschrijding van de stichtingskostengrens van € 200.000. Dit betreft het project Centrumplan Vleuten. Hier worden 30 appartementen voor senioren gerealiseerd (twaalf sociale huur en achttien vrije sector huur). De stichtingskosten vallen hoger uit door hoge grondkosten en door de realisatie van een parkeerkelder. De gemiddelde stichtingskosten per woning zullen uitkomen op circa € 230.000. Omdat deze locatie de mogelijkheid biedt woningen voor senioren in de kern Vleuten te realiseren en omdat deze locatie binnen de woonservicezone valt, is ervoor gekozen dit project te realiseren. De oplevering van dit project is gepland voor het eerste kwartaal van 2013. Woerden SWW heeft in 2010 geen woningen met stichtingskosten boven de grens van € 200.000 opgeleverd of in ontwikkeling.
Wensen van de klant Mijdrecht Regelmatig onderzoek naar de wensen en behoeften van onze (toekomstige) huurders is van belang om de klant centraal te kunnen (blijven) stellen. Vanwege de fusieplannen van zowel de gemeente De Ronde Venen (met de gemeente Abcoude) als Westhoek Wonen is het geplande gezamenlijke woningbehoeftenonderzoek uitgesteld tot 2011. Vanaf 2010 voert Westhoek Wonen standaard een marktonderzoek uit bij de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten om het aanbod zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de vraag. Daarnaast ontvangen de nieuwe huurders een vragenlijst over het verhuurproces. Tevens worden huurders na afloop van een groot onderhoudproject bevraagd. De uitkomsten van alle enquêtes worden gebruikt voor verbetering van processen. In 2010 werd het resultaat van deze aanpak zichtbaar in de verbeterde score op het KWH-onderdeel ‘Woning onderhouden’. Vleuten GroenrandWonen hecht waarde aan keuzevrijheid voor de klant. Deze wordt geboden waar dit mogelijk is. Het draagt bij aan de realisatie van de missie: GroenrandWonen levert kwalitatief hoogwaardige en op klantwensen afgestemde huur- en koopwoningen.
18
GroenWest Jaarverslag 2010
Gezien de gespannen woningmarkt in de regio waarin GroenrandWonen actief is, is het voor starters en huishoudens met een laag inkomen vrijwel onmogelijk om een betaalbare koopwoning te vinden. Daarom biedt GroenrandWonen woningen te koop aan volgens de Koopgarantformule. De koper krijgt hierbij een korting op de marktwaarde van de woning. Als de koper de woning wil verkopen, koopt GroenrandWonen deze terug. Koper en GroenrandWonen delen de waardestijging of waardedaling volgens een vooraf vastgesteld percentage. De woningen blijven gebonden aan GroenrandWonen en dus beschikbaar voor de doelgroep. GroenrandWonen wil dat de klant zich thuis voelt in zijn eigen huis. Voor veel huurders betekent dit dat ze graag zelf wijzigingen willen aanbrengen in de woning. Om dit mogelijk te maken zijn voor deze zogenoemde Zelf Aangebrachte Voorzieningen (ZAV) richtlijnen vastgesteld. Bij nieuwbouw- en renovatieprojecten krijgen huurders al een aantal jaren de mogelijkheid om zelf te kiezen voor bijvoorbeeld type tegels of kleur van de keuken. Dit zijn zogenaamde gratis standaard opties. Daarnaast krijgen huurders in de nieuwbouw de mogelijkheid extra koopopties te kiezen. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld extra keukenuitbreiding inclusief apparatuur of extra sanitair. Woerden SWW stimuleert de zelfredzaamheid van haar klanten. Ze krijgen meer ruimte om het wonen beter af te stemmen op hun eigen wensen en behoeften. De dienstverlening is erop gericht om huurders daarbij te begeleiden. Het is echter niet de bedoeling dat zij alles zelf uit moeten zoeken. De zelfredzaamheid vergroot SWW door de klant keuzemogelijkheden te bieden. Hiervoor werkt SWW aan de kwaliteit van haar producten en dienstverlening. Ook zal de dienstverlening nog meer moeten worden gemonitored. Eén van de voorwaarden om de zelfredzaamheid te vergroten, is de mogelijkheid voor huurders om eigen gegevens in te zien en zaken digitaal te kunnen regelen. Een belangrijk onderdeel van de kwaliteit van haar dienstverlening is de wijze waarop SWW omgaat met klachten. Iedere klacht is een gratis advies; de klacht moet dan ook als zodanig worden behandeld.
Toewijzen en verhuren van woonruimte Mijdrecht De taakstelling voor het vestigen van statushouders is in 2010 voor zowel de gemeente De Ronde Venen als voor de gemeente Abcoude volledig behaald. Vanuit 2009 stond er voor beide gemeenten nog een tekort van respectievelijk vijf personen en een persoon. De taakstelling voor 2010 bedroeg voor De Ronde Venen 21 personen en voor Abcoude vijf personen. De 26 personen die in totaal in De Ronde Venen gehuisvest moesten worden zijn in veertien woningen gehuisvest, de zes personen voor Abcoude zijn in twee woningen gehuisvest.
19
GroenWest Jaarverslag 2010
Mijdrecht in cijfers Onderwerp
Cijfers 2010
Cijfers 2009
4.752 4.403 349 42
4.721 4.362 359 40
285
267
Mutatiegraad
6,0%
5,7%
Woningkrant
Totaal aantal verhuureenheden: waarvan woningen overig Beheer voor derden Mutaties
189
215
Reacties (gemiddeld)
74
70
Aanbiedingsresultaat (gemiddeld)
4,5
3,7
Verhuringen aan starters (18-23 jaar)
17
19
Bijzondere verhuringen
12
8
Urgenten
13
26
Statushouders (incl. pardonners)
26
24
4
4
207
226
Short Stay Huisvestingsvergunningen
Toelichting Excl. eenheden in beheer Incl. huurwoningen in aanbouw
Gebaseerd op datum huureinde
Vleuten Alle woningen van GroenrandWonen worden verdeeld door middel van een aanbodmodel. Leegkomende woningen worden één keer per veertien dagen aangeboden via de Woningkrant van WoningNet. Het overgrote deel van de woningzoekenden reageert via internet. Op de site van WoningNet is het mogelijk om de slaagkans/wachttijd voor een bepaalde woning te bekijken. De gemiddelde inschrijfduur bij toewijzing van een woning is in het verslagjaar 8,5 jaar. Net als vorig jaar is er een stijging te zien in het aantal weigeringen. Hierdoor moet een woning meerdere keren aangeboden worden, wat soms leegstand tot gevolg heeft. Slechts 34% van de woningen wordt door de eerste kandidaat geaccepteerd. In 2010 is 21 maal een woning vijf keer of vaker aangeboden, voordat deze geaccepteerd werd. Met het actief benaderen van kandidaat huurders (via telefoon en e-mail) probeert GroenrandWonen alleen die kandidaten een woning aan te bieden die hier ook daadwerkelijk interesse in hebben. Dit geeft echter geen garantie dat zij ook accepteren. Het is belangrijk hier alert op te blijven. Van de 155 verhuringen binnen het bestaande bezit zijn er 27 zogenaamde bijzondere verhuringen. Deze woningen worden niet via de woningkrant verhuurd, dit betreft o.a. woningruilen, Beter Wonen en verhuringen van kamers. Daarnaast zijn negen woningen verhuurd aan statushouders. Dit houdt in dat er 119 woningen in het bestaande bezit geadverteerd zijn. Van deze 119 woningen zijn er 27 toegewezen aan urgent woningzoekenden
20
GroenWest Jaarverslag 2010
(stadsvernieuwing, DUO en andere urgent woningzoekenden). Dit betekent dat 92 woningen aangeboden konden worden aan reguliere woningzoekenden. Vleuten in cijfers Onderwerp
Cijfers 2010
Cijfers 2009
2.345 2.149 196 1.193
2.372 2.146 226 1.173
190 104 86
306 113 193
4,39% 3,80% 5,61%
3,64% 3,72% 3,48%
Woningkrant
154
271
Reacties (gemiddeld)
192
196
Aanbiedingsresultaat (gemiddeld)
3,3
2,6
Verhuringen aan starters (18-23 jaar)
10
4
Bijzondere verhuringen
27
32
Urgenten
27
31
20 personen in 9 woningen
6 personen in 3 woningen
n.v.t.
n.v.t.
22
16
Aantal verhuureenheden: waarvan woningen overig Beheer Mutaties: bezit beheer Mutatiegraad: bezit beheer
Statushouders (incl. pardonners)
Short Stay Huisvestingsvergunningen
Toelichting
Incl. nieuwbouwverhuringen
Bestaand bezit
Incl. beheerwoningen
Harmelen
Een toenemend aantal woningen muteert door woningruil. In 2010 heeft bij twaalf woningen woningruil plaatsgevonden, zowel binnen het eigen bezit als met andere woningen binnen de regionale woningmarkt. Binnen de huidige gespannen woningmarkt is woningruil een middel om wooncarrière te maken. Ter voorkoming van woonfraude zijn medewerkers er alert op dat woningruil niet misbruikt wordt. Woningen in de kleine kernen kunnen met voorrang worden toegewezen aan woningzoekenden uit deze kern. Deze kernbinding is bedoeld om woningzoekenden in kleine kernen de kans te geven om in de weinige vrijkomende woningen in het dorp terecht te komen. De woning moet passend zijn voor wat betreft huishoudengrootte en inkomen. Haarzuilens is de enige kern in het werkgebied van GroenrandWonen waar dit geldt. In 2010 is één woning in Haarzuilens via deze regeling opnieuw verhuurd. In 2010 heeft GroenrandWonen de taakstelling ten aanzien van het huisvesten van statushouders in de gemeente Utrecht gehaald. In de gemeente Woerden is de taakstelling niet 21
GroenWest Jaarverslag 2010
gehaald, omdat er onvoldoende geschikte woningen beschikbaar kwamen. Eén persoon op de taakstelling van acht personen kon niet gehuisvest worden. In Harmelen zijn op vier adressen statushouders gehuisvest. Er zijn drie alleenstaanden en een gezin van vier personen gehuisvest. In de kernen binnen de gemeente Utrecht zijn vijf woningen verhuurd aan statushouders (dertien personen bij taakstelling van twaalf personen). Zowel het aantal leegstandsdagen als de huurderving door leegstand is toegenomen in 2010. De toename wordt vrijwel volledig veroorzaakt door de langdurige leegstand van twee vrije sectorwoningen en een commerciële ruimte in het plan De Woerd. Wanneer de leegstand van de vrije sectorwoning en de commerciële ruimte in De Woerd buiten beschouwing gelaten wordt, is de leegstand licht gedaald ten opzichte van 2009. De frictieleegstand is toegenomen. Het aantal woningen dat niet aansluitend verhuurd kon worden is gelijk gebleven; de woningen stonden echter langer leeg. Woerden Woerden in cijfers Onderwerp Aantal verhuureenheden waarvan woningen overig Mutaties
Cijfers 2010
Cijfers 2009
4.868 4.701 167
4.898 4.757 141
319
388
Mutatiegraad
6,79%
8,16%
Woningkrant
207
253
Reacties (gemiddeld)
103
110
Aanbiedingsresultaat (gemiddeld)
2,7
2,4
Verhuringen aan starters (18-23 jaar)
16
15
Bijzondere verhuringen
21
75
Urgenten
35
31
Statushouders (incl. pardonners)
27
63
Short Stay
21
13
Woerden 65 Montfoort 18
Woerden 40 Montfoort 7
Huisvestingsvergunningen
Toelichting
Incl. short stay en vrije sector
Het is de taak van corporaties en dus ook van SWW, om betaalbare woningen met voorrang toe te wijzen aan mensen die zich niet zelfstandig kunnen redden op de woningmarkt. Het woningaanbod in onze regio is krap. Daarom is het belangrijk om extra aandacht te schenken aan een eerlijke verdeling van woningen. De wachtlijsten voor een sociale huurwoning zijn groot, de gemiddelde wachttijd is opgelopen tot zeven jaar. Door de vastgelegde regels uit de regionale huisvestingsverordening te volgen is in 2010 volledig aan de taak voldaan. Er is in 2010 niet afgeweken van de in onze regio gehanteerde huur-inkomentabel. Van de 271 22
GroenWest Jaarverslag 2010
woningen die in 2010 beschikbaar zijn gekomen voor verhuur, zijn 220 betaalbare woningen toegewezen aan huishoudens met een laag inkomen. In geen enkel geval werd een dure woning toegewezen aan een huishouden met een laag inkomen.
Huurprijsbeleid Mijdrecht In 2010 heeft Westhoek Wonen een nieuwe systematiek ontwikkeld voor het bepalen van de huurprijs bij mutatie (streefhuurbeleid). Met de nieuwe systematiek wordt aansluiting gezocht bij de WOZ-waarde van de woning. De hoogte van de huurprijs wordt zo, meer dan voorheen, bepaald door de locatie. Daarmee wordt beter aangesloten op de kwaliteitsbeleving van de huurders, die de locatie als één van de belangrijkste kwaliteitsbepalende factoren ervaren. In verband met de Europese Beschikking, het uitstel van de aanpassing van het woningwaarderingstelsel en de fusie is besloten de implementatie van deze systematiek uit te stellen tot 2011. Van overheidswege werd besloten dat de huren in 2010 maximaal mochten stijgen met het inflatiepercentage van 1,2%. Omdat zo´n laag percentage onvoldoende ruimte voor differentiatie biedt, is voor al onze woningen een huurverhoging van 1,2% berekend. De huurprijs van woningen die op korte termijn worden gesloopt, is niet verhoogd. Er zijn in 2010 zes bezwaren ingediend tegen de huurverhoging per 1 juli. Drie huurders hebben naar aanleiding van onze brief hun bezwaar ingetrokken en drie bezwaren zijn doorgestuurd naar de Huurcommissie. In alle gevallen oordeelde de Huurcommissie dat de huurverhoging redelijk was. In 2010 bedroeg de huurderving als gevolg van leegstand € 174.000 (2009: € 152.000). Een groot deel van dit bedrag (€ 61.400) ontstaat door leegstand als gevolg van projectmatige renovatie. Veel lege woningen worden gebruikt als proefwoning en wisselwoning. De huurderving als gevolg van verkoop en nieuwbouw bedraagt € 98.500. Dat is 0,42% van de jaarhuur. De huurderving als percentage van de jaarhuur in 2010 bedroeg 0,73%, tegenover 0,66% in 2009. Vleuten In overleg met Hart voor Huurders zijn streefhuurpercentages per woningtype gedefinieerd. Deze zijn (uitgedrukt in een percentage van de maximaal redelijke huur): Seniorenwoningen 73% Eengezinswoningen 69% Meergezinswoningen 77% Met Hart voor Huurders is afgesproken dat de huur bij mutatie wordt aangepast naar de streefhuur, zowel naar boven als naar beneden. In het verslagjaar is bij 74 woningen de huur bij mutatie verhoogd en is bij vijftien woningen de huur bij mutatie verlaagd. De huurdervertegenwoordiging heeft ingestemd met de (inflatievolgende) huurverhoging van 1,2%. Gelet op deze geringe stijging is besloten om geen individuele differentiatie toe te passen
23
GroenWest Jaarverslag 2010
per woning, maar de netto huurprijzen integraal te verhogen met 1,2% (met uitzondering van afwijkende contractafspraken). Twee huurders hebben te kennen gegeven het niet eens te zijn met de huurverhoging. Eén huurder heeft hierover een brief gestuurd en één huurder heeft een bezwaarschrift ingediend. Omdat de door de huurders genoemde redenen geen reden zijn voor behandeling van het bezwaar door de Huurcommissie, hebben de huurders ermee ingestemd het bezwaar niet ter behandeling naar de Huurcommissie door te sturen en hebben zij hun bezwaar ingetrokken. Als een woning ernstig achterstallig onderhoud vertoont, kan de huurder in aanmerking komen voor huurverlaging als hij hiertoe een verzoek indient bij de Huurcommissie. Eind 2009 heeft een huurder bij de Huurcommissie een procedure wegens onderhoudsgebreken (geluidsoverlast) gestart. Na een onderzoek in de woning en het horen van beide partijen heeft de Huurcommissie in 2010 de huurder in het ongelijk gesteld. In 2010 heeft één huurder een dergelijk verzoek ingediend. Het betreffende verzoek is door de Huurcommissie gehonoreerd door verlaging van de huur naar 40% van de maximaal redelijke huur. Na het verhelpen van de klachten is de huur weer terug gebracht naar het oorspronkelijke niveau. Eén huurder is het niet eens met de afrekening stookkosten over 2009 en heeft de Huurcommissie gevraagd de afrekening te beoordelen. Bij de betreffende woning was al op een eerder moment, in overleg met de huurder, een onderzoek gedaan naar de werking van de meters. Deze bleek in orde. In oktober 2010 heeft de Huurcommissie de huurder in het ongelijk gesteld. Woerden De huuraanpassing is ook in 2010 weer een eenvoudig verhaal. De overheid heeft wederom bepaald dat de huurstijging niet meer zal zijn dan het inflatiepercentage. Aangezien dit slechts 1,2% betrof, zijn alle huren na instemming door de Huurdersbelangenvereniging met dit percentage verhoogd. Hoewel SWW nog steeds achter een gematigd huurbeleid staat, is het jammer dat er niet meer mogelijkheden zijn om hierin zelf te differentiëren. Het beperkt de investeringscapaciteit sterk omdat ondermeer de kosten voor onderhoud sterker stijgen dan inflatie. Bij leegkomende woningen is de huur daarom op streefhuurniveau gebracht. Als een woning ernstig achterstallig onderhoud vertoont, kan de huurder geen bezwaar meer maken tegen deze verhoging maar kan men gebruik maken van de procedure voor tijdelijke huurverlaging. Als een huurder denkt dat hiervan sprake is, kan hij een verzoek indienen bij de Huurcommissie. In 2010 heeft de Huurcommissie een verzoek tot huurverlaging ontvangen en toegewezen.
Incassobeleid Uit maatschappelijk oogpunt wordt veel waarde gehecht aan het terugdringen van de huurachterstanden. Het is in het belang van de huurder zelf dat hij geen huurachterstand oploopt. Een huishouden met een minimum inkomen en een huurachterstand van twee
24
GroenWest Jaarverslag 2010
maanden heeft een groot probleem. Een huurachterstand van drie maanden is vaak zelfs al onoverkomelijk. Mijdrecht Met een streng maar rechtvaardig huurincassobeleid wil Westhoek Wonen voorkomen dat te hoge schulden ontstaan bij haar huurders. Het achterstandpercentage (exclusief huurders in de schuldsanering) bedroeg eind 2009 nog 0,65% van de jaarhuur maar was eind 2010 gedaald naar 0,52%. Daarmee is het doel dat de achterstand niet hoger mocht worden dan 0,70% ruimschoots behaald. In 2010 zijn wegens huurschuld drie woningen ontruimd (2009: 6). Het totale bedrag aan achterstanden was per 31 december 2010 € 122.952 bij de huidige huurders en € 107.755 bij de vertrokken huurders Eind 2010 bedroeg het totale bedrag aan achterstanden daarmee € 231.000 (2009: € 352.000). Hiervan is € 57.416 mutatiekosten (2009: € 141.000). In 2010 is een pilot van start gegaan met Plangroep, de organisatie voor schuldhulpverlening voor de gemeenten Abcoude en De Ronde Venen. Doelstelling was om klanten met betalingsproblemen ook op een andere wijze te benaderen, waarbij meer wordt ingegaan op de persoonlijke situatie van de klant en op de achtergronden van (terugkerende) betalingsproblemen. In dat kader zijn de volgende activiteiten ontplooid: Een inloopspreekuur voor huurders met betalingsproblemen waar een budgetcoach van Plangroep bij aanwezig was. Het organiseren van een aantal workshops energiebesparing en administratie ordenen. Het afleggen van huisbezoeken door een medewerker van Westhoek Wonen en een professionele schuldhulpverlener. Het inloopspreekuur is wegens onvoldoende animo onder de huurders na enkele maanden stopgezet. De (kleine) groep huurders die deelnam aan de georganiseerde workshops was erg positief. Bij voldoende animo worden in de toekomst weer workshops georganiseerd. De huisbezoeken waren wel succesvol en hebben geresulteerd in concrete betaalafspraken en doorverwijzing naar reguliere schuldhulpverleners. Tijdens de huisbezoeken zijn huurders gewezen op de mogelijkheden van toeslagen en heffingskortingen; meer huurders maken hier nu gebruik van. Het instrument ‘huiskamergesprek’ zal vaker worden ingezet als er meer inzicht in de achtergronden van de betalingsproblemen nodig is en de huurder gemotiveerd is om hieruit te komen. Vleuten Het incassobeleid van GroenrandWonen is vooral gericht op het voorkomen van betalingsachterstanden en op het vroegtijdig signaleren van problemen. Daarom is er een strenge aanmaanprocedure en worden huurders die in betalingsproblemen dreigen te komen persoonlijk benaderd. Deze aanpak heeft ertoe geleid dat de huurachterstand eind 2010 0,38% van de jaarhuur bedroeg (2009: 0,37%). Dit is exclusief de huurders die in de schuldsanering zitten (WSNP). 25
GroenWest Jaarverslag 2010
Deze daling was al ingezet in de voorgaande jaren en is, ondanks de verslechterde economische situatie, verder voortgezet. Dit percentage ligt beduidend lager dan het landelijk niveau in 2009 van 1,4% (bron: Aedes Bedrijfstakinformatie 2009). Door tijdig ingrijpen en de verwijzing naar schuldhulpverlening is het aantal vorderingen dat in handen van de deurwaarder moest worden gegeven, gedaald. In 28 zaken (2009: 32) die samen verantwoordelijk zijn voor 44% van de huurachterstand (2009: 61%) is de vordering in handen gegeven van de deurwaarder. Van de huurachterstand komt 11% voor rekening van vertrokken huurders. Met Zuwe is een samenwerking aangegaan inzake schuldhulpverlening. De kosten voor een afgebakend aantal uren en cliënten worden bij GroenrandWonen in rekening gebracht. De sociaal juridisch dienstverlener brengt samen met de huurder orde in de administratie en begeleidt de eventuele aanvraag van schuldhulpverlening. Het doel van deze samenwerking is om in een vroeg stadium te interveniëren in situaties waarbij cliënten in problematische schuldensituaties dreigen te raken. Bovendien wordt de huurder niet alleen op financieel gebied begeleid, maar kan deze ook doorverwezen worden voor juridische hulp of voor psychische begeleiding. In 2010 zijn dertien huurders doorverwezen naar Zuwe voor schuldhulpverlening, 21 dossiers van aanmeldingen in 2009 en 2010 zijn afgerond. Ultimo 2010 waren er vier dossiers nog in behandeling. De samenwerking verloopt naar tevredenheid. Binnen de gemeente Utrecht is het convenant ‘Stedelijke aanpak voorkomen huisuitzetting door huurschuld’ gesloten. Binnen dit convenant werken gemeente, corporaties en hulpverleningsinstanties samen om bij dreigende ontruiming wegens huurachterstand de huurder te begeleiden en uitzetting te voorkomen. De huurder wordt versneld aangemeld voor schuldhulpverlening en krijgt hulp om de financiën weer op orde te brengen. Naast ondersteuning bij financiële problemen krijgen de huurders hulp bij andere zaken, zoals werk en inkomen, lichamelijk en psychische gezondheid en het sociaal functioneren. Dit draagt bij aan het bevorderen van de zelfredzaamheid en het voorkomen van het opnieuw in de problemen geraken. In 2010 zijn zes huurders aangemeld voor dit project. Daarnaast was er sprake van drie dossiers uit 2009. Het dossier van vijf huurders is in 2010 afgerond. De overige vier huurders worden nog begeleid. Wanneer huurders blijven weigeren hun huur te betalen, rest niets anders dan deze zaken uit handen te geven. In 2010 zijn er in totaal veertien dossiers doorgestuurd naar de kantonrechter met het verzoek tot ontbinding van de huurovereenkomst als gevolg van huurachterstand. In alle gevallen heeft de rechter een ontruimingsvonnis uitgesproken. Met dit vonnis achter de hand hebben de huurders alsnog de achterstand voldaan of zijn akkoord gegaan met nadere regelingen of schuldsaneringtrajecten, zodat de daadwerkelijke ontruiming geannuleerd kon worden. Woerden Het percentage van de huurachterstand van de zittende huurders bedroeg in 2010 0,44% (2009: 0,40%). In dit percentage zijn niet de huurders opgenomen die in de schuldsanering 26
GroenWest Jaarverslag 2010
zitten. De achterstand van deze huurders is 0,24% (2009: 0,30%). Bij betalingsproblemen wordt altijd geprobeerd om tot een regeling te komen. In 2010 was het echter in drie gevallen noodzakelijk om tot gerechtelijke ontruiming over te gaan (2009: 4). Wegens wanbetaling zijn drie garages ontruimd. In 2010 hebben twee huurders van SWW gebruik gemaakt van het laatste kansbeleid. In samenwerking met verschillende instanties heeft SWW een contract opgesteld waarin begeleiding en zorg voor de huurder een voorwaarde is voor het blijven wonen in de woning. Op die manier worden huurders niet uitgezet en kunnen als laatste kans nog in de woning blijven wonen. Maandelijks komt SWW samen met verschillende hulpinstanties, de zogenaamde werkgroep zorg en overlast. Voor huurders waar sprake is van huurachterstand, overlast, psychiatrische klachten of schulden kunnen zij aangemeld worden voor deze werkgroep zorg en overlast. SWW heeft een signalerende functie en kan via dit overleg huurders leiden naar de juiste hulpverlening. Bij dit overleg blijkt vaak dat bijvoorbeeld betalingsproblemen vaak samen gaan met andere problemen. Het elkaar informeren heeft duidelijk een toegevoegde waarde in het belang van de klant. Door de juiste hulpverlening in te zetten kunnen problemen of erger, bijvoorbeeld een ontruiming voorkomen worden.
Verkoopbeleid Een van de producten die wordt ingezet bij de verkoop van woningen is Koopgarant. Met deze kortingsregeling wordt een koopwoning betaalbaar voor meer mensen. Vooral voor starters en ouderen wordt een koopwoning ineens beter bereikbaar. Door de korting op de koopprijs, betalen mensen minder voor het huis, wat lagere woonlasten inhoudt. Tegenover de korting staat een aantal voorwaarden. Zo moet de woning bij verhuizing worden terugverkocht aan de corporatie. Eventuele winst of verlies wordt verdeeld op basis van de verstrekte korting. Mijdrecht Westhoek Wonen had voor 2010 de volgende doelstellingen geformuleerd: 1. Er worden minimaal 26 MGE-woningen verkocht aan bewoners die een huurwoning achterlaten of aan starters. 2. Er worden minimaal acht bestaande vrije sector huurwoningen verkocht. 3. Door een combinatie van nieuwbouw, verkoop en een op maat toegespitst toewijzingsbeleid (lokaal maatwerk) wil Westhoek Wonen minimaal 150 extra verhuisbewegingen kunnen genereren en daarmee ongeveer 50 starters helpen. De resultaten zagen er aan het eind van het verslagjaar als volgt uit: 1. Er zijn in het verslagjaar 25 Koopgarantwoningen verkocht. Er zijn 24 Koopgarantwoningen getransporteerd. 2. In 2010 zijn in totaal acht woningen tegen de marktwaarde verkocht. 3. In 2010 zijn door de verkoop van huurwoningen 49 extra verhuisbewegingen gerealiseerd. Door de oplevering van het Project IJsvogel zijn er 37 extra verhuisbewegingen gerealiseerd. In totaal zijn er in het verslagjaar 86 extra verhuisbewegingen gerealiseerd. Dit is minder dan het verwachte aantal van 150: enerzijds het gevolg van het feit dat een 27
GroenWest Jaarverslag 2010
aantal Koopgarantwoningen uiteindelijk aan starters zijn verkocht, anderzijds is er sprake van een na-ijl effect. Doorstromende kopers houden hun woning nog enige tijd aan om te klussen in hun nieuwe woning en zeggen pas enkele maanden later de huur op. De volgende verhuisbeweging laat dan ook enige tijd op zich wachten. Echter, in 2011 zal een groot aantal nieuwbouwwoningen worden opgeleverd waardoor de doorstoomdoelstelling in combinatie met de verkoopstrategie kan worden waargemaakt. Project IJsvogel (Van der Leesstraat, Baambrugge) telt 40 woningen. In 2009 waren al vijf woningen opgeleverd, de overige 35 woningen zijn in 2010 opgeleverd. Er staan per 31 december 2010 nog drie eengezinswoningen te koop. In het verslagjaar zijn twee woningen en een kavel grond verkocht, hetgeen tot een verkoopopbrengst van € 1.115.500 heeft geleid en een verkoopresultaat van € 135.000. Project Grutto te Mijdrecht bestaat uit 71 appartementen en zestien eengezinswoningen. De bouw is in 2010 gestart. Westhoek Wonen heeft in dit project twintig MGE-appartementen en vijf huurappartementen. Van de twintig MGE-appartementen zijn er per 31 december 2010 achttien verkocht. Het project wordt via een turn-key overeenkomst met de ontwikkelaar/aannemer gerealiseerd. Derhalve vindt de financiële verwerking hiervan plaats bij oplevering van het project eind 2011/begin 2012. Project Kreekrug te Waverveen bestaat uit negen koopwoningen en 21 sociale huurwoningen. In 2010 is een start gemaakt met de realisatie. Van de negen koopwoningen zijn er zes verkocht. In de verkoopopbrengsten is alleen de grondtransactie verwerkt. De met de verkoop van deze gronden gemoeide opbrengst bedraagt € 1.263.000. Het verkoopresultaat is € 275.500 positief. De strategie van Westhoek Wonen is gericht op het verbeteren van de doorstroming op de woningmarkt. Door het slim inzetten van instrumenten als nieuwbouw, vrije verkoop en Koopgarant worden extra verhuisbewegingen gecreëerd. Kopers die een sociale huurwoning achterlaten, krijgen voorrang bij de koop van een Koopgarantwoning. Met de gemeenten De Ronde Venen en Abcoude is afgesproken dat ook de woning die de koper achterlaat met voorrang wordt toegewezen aan een inwoner van de gemeente die een sociale huurwoning achterlaat. In het eerste half jaar van 2010 is een instrument ontwikkeld om dergelijke verhuisketens te monitoren. Vanaf het tweede half jaar vindt die monitoring ook daadwerkelijk plaats. Vleuten Binnen het strategisch voorraadbeleid is een deel van het woningbezit aangemerkt als te verkopen woning. Vrijkomende woningen worden met voorrang aan onze huurders vrij op naam verkocht. Wanneer een woning wordt verkocht aan een niet-huurder worden de kosten koper doorberekend. Na stagnerende verkoopcijfers in 2009 zijn in 2010 meer verkopen gerealiseerd dan waarmee in de begroting rekening is gehouden. In 2010 zijn er veertien woningen verkocht (begroting: 9). Zes woningen zijn verkocht aan een huurder. De overige acht woningen zijn aan niet-huurders verkocht. Twaalf woningen zijn verkocht met Koopgarant, met het maximale kortingspercentage
28
GroenWest Jaarverslag 2010
van 20%. Twee woningen zijn verkocht zonder Koopgarant. Ultimo 2010 staan zeven woningen uit het bestaand bezit te koop, allen met Koopgarant: Op 31 december 2010 bestaat de voorraad te verkopen woningen uit 328 woningen: zeven woningen tegen marktwaarde en 321 woningen als Koopgarantwoning. In 2010 zijn acht woningen teruggekocht. Daarvan zijn vijf woningen opnieuw verkocht. Het verkooptraject van drie woningen loopt door in 2011. Voor de koopwoningen in De Woerd geldt dat de koper mag kiezen of hij gebruik wil maken van Koopgarant. De woningen worden dus zowel met als zonder Koopgarant aangeboden. Woerden Uitvoering van de portefeuillestrategie vergt een behoorlijke inspanning van SWW. Niet alleen organisatorisch, ook financieel. Een van de manieren om deze opgave financieel te kunnen dragen is het verkopen van huurwoningen. In 2010 is een aanzet gemaakt voor nieuw verkoopbeleid. Hierbij gaat het zowel om de verkoopvoorwaarden, alsook om hoe wordt omgegaan met onderhoud bij voor verkoop gelabelde woningen. In het complex Madeliefweide zijn in 2010 vier appartementen verkocht met Koopgarant. De duurdere huurwoningen boven de Brede School in Woerden bleken moeilijk verhuurbaar. Daarom is in 2009 besloten om de 39 appartementen met Koopgarant te verkopen. Dit is een groot succes gebleken getuige de enorme animo. In 2010 zijn van de 39 appartementen 30 verkocht. Naast de verkoop van de bestaande woningen met Koopgarant heeft in 2010 de verkoop van nieuwe appartementen met Koopgarant een flinke vlucht genomen. Van de twaalf appartementen in de Hertog (Heeren van Woerden) zijn er in het verslagjaar tien verkocht evenals 22 appartementen in Viermeren (Waterrijk Woerden). Inmiddels zijn alle eengezinswoningen en appartementen in Hofland-Oost Fase 5 verkocht. Van de veertien hofwoningen voor senioren in Fase 4 waren er eind 2010 vijf te koop. In 2010 is een start gemaakt met de verkoop van acht starterwoningen in Zegveld; alle woningen zijn verkocht. De start verkoop van vijf appartementen Bij de Molen in Woerden vond plaats in december. In het nieuwbouwproject Gildepatroon (Rubensstraat Woerden) worden 22 eengezinskoopwoningen gerealiseerd. In het verslagjaar zijn alle woningen verkocht. Op de verkooplijst van bestaand bezit stonden begin 2010 129 woningen. In het verslagjaar zijn drie woningen verkocht. Het gaat om huurwoningen die zijn verkocht toen de huurder de woning verliet.
29
GroenWest Jaarverslag 2010
Alle resultaten van 2010 op een rij groen = behaald
blauw = doorgeschoven
rood = niet behaald
Mijdrecht Er zijn diverse beheersmaatregelen opgesteld en in uitvoering gebracht om de ambities op het gebied van milieu en energie te realiseren. Westhoek Wonen heeft met de gemeente De Ronde Venen een onderzoek afgerond inzake de mogelijkheid van de oprichting van een duurzame energiemaatschappij voor een nieuwbouwlocatie in Vinkeveen. Westhoek Wonen heeft 124 nieuwbouwwoningen in aanbouw in Mijdrecht, Vinkeveen en Waverveen. Ruim 80% van deze woningen is bestemd voor sociale doelgroepen. Westhoek Wonen heeft ruim 100 woningen in voorbereiding, die voor 2012 in uitvoering zullen zijn. Er zijn acht bestaande vrije sector huurwoningen verkocht. De ontwikkeling van energiezuinige nieuwbouw in de sociale huursector aan de Herenweg in Wilnis is gerealiseerd. Er zijn 26 Koopgarantwoningen verkocht aan bewoners die een huurwoning achterlaten of aan starters. Westhoek Wonen scherpt het inkoopbeleid aan op duurzaamheid van materialen en maakt afspraken met haar leveranciers. Westhoek Wonen heeft door een combinatie van nieuwbouw, verkoop en een op maat toegespitst toewijzingsbeleid (lokaal maatwerk) 86 extra verhuisbewegingen kunnen genereren en daarmee ongeveer 50 starters geholpen. Effecten als gevolg van actief woonfraudebeleid zijn vooralsnog niet gemonitored. Vleuten Het aantal afgegeven incassomachtigingen is uitgebreid. Er zijn minimaal acht woningen verkocht. De verkoop van drie teruggekochte Koopgarantwoningen is gerealiseerd. Er zijn gerichte acties ondernomen ten behoeve van de doorstroming van huurders uit voor verkoop gelabelde woningen. Er is een haalbaarheidsstudie gedaan naar sloop/nieuwbouw van de complexen Achter ’t Spoor in Vleuten en Mauritshof in Harmelen. Het complexinformatiesysteem is ingevoerd en de complexbeheerplannen zijn geïmplementeerd. De digitalisering van het aanbodproces in WoningNet is ingebed in onze mutatieprocedure. Er zijn (in samenwerking) beheer- en verhuurplannen opgesteld voor Den Engh en het Corporatiehotel. Woerden Er is energiebeleid en een heldere ambitie geformuleerd ten aanzien van energiebesparing in de bestaande voorraad. In Hofland-Oost zijn 53 woningen in aanbouw, die worden uitgerust met een installatie voor Warmte-Koude-Opslag. 30
GroenWest Jaarverslag 2010
Er zijn acties ondernomen om onze klanten bewuster om te laten gaan met energie. Er zijn vijf eenheden voor Kwintes gerealiseerd door middel van renovatie. De luifels van de winkels in Molenvliet zijn vervangen. 314 nieuwbouwwoningen zijn in uitvoering. Ongeveer 113 woningen zijn in ontwikkeling. De uitkomsten van het woningbehoeftenonderzoek Montfoort en het woononderzoek WoON voor Woerden zijn vertaald in het beleid en de uitgangspunten van SWW. Twee complexen in de bestaande bouw zijn onder Koopgarant aangeboden aan zittende huurders. Vier nieuwbouwcomplexen zijn onder Koopgarant aangeboden. Huurachterstanden zijn nog verder beperkt door het voeren van het incassobeleid. De resultaten van de pilot ‘Duurzaam Renoveren’ zijn bekend. In Zegveld zijn acht nieuwbouwwoningen voor starters opgeleverd. De enquêtes zijn waar nodig aangepast en de analyse van de enquêtes heeft een duidelijke plaats gekregen binnen de organisatie.
31
GroenWest Jaarverslag 2010
32
GroenWest Jaarverslag 2010
Kwalitatief in stand houden van het woningbezit Om de missie van GroenWest te kunnen realiseren zijn huur- en koopwoningen nodig van goede kwaliteit. Dit hoofdstuk laat zien hoe de woningvoorraad wordt onderhouden. Bij het onderhoud van het bezit wordt rekening gehouden met de wensen van de klanten. Het belangrijkste doel van het onderhoud van de woningen is het bewaken en in stand houden van de gewenste kwaliteit van de woningen en het bieden van woongenot aan huurders. Goed uitgevoerd onderhoud draagt immers in belangrijke mate bij aan het woongenot van de huurder. Naast de reparatieverzoeken en het onderhoud bij mutatie worden planmatige - en preventieve onderhoudswerkzaamheden verricht.
Renovatie en groot onderhoud Aan het eind van het hoofdstuk is een overzicht opgenomen van alle onderhoudsprojecten die voor 2010 stonden ingepland, zijn uitgevoerd of in voorbereiding zijn. Mijdrecht Het doel voor 2010 was: Westhoek Wonen voert grootonderhoud uit aan circa 250 woningen op duurzame wijze. Door gerichte participatie worden bewoners gestimuleerd om mee te doen met extra energiemaatregelen. Het bereikte resultaat was dat: Westhoek Wonen aan bijna 250 woningen grootonderhoud heeft uitgevoerd en tevens een pilot heeft afgerond die betrekking had op het duurzaam investeren in woningen uit de 50’er jaren. Dit betrof de 24 woningen aan de van Dishoeckstraat e.o. te Mijdrecht. Daarbij is vooral gekeken naar energiebesparende maatregelen, ook installatietechnisch, en het verhogen van het wooncomfort. De woningen zijn nu op nieuwbouwkwaliteit (label A) gebracht voor wat betreft de energiebesparing en duurzaamheid. De woningen hadden voor renovatie vrijwel allemaal het label G. Bewoners hebben in dit project financieel ook bijgedragen zonder dat hun totale woonlasten verhoogd zijn. Een aantal maatregelen die in deze pilot zijn doorgevoerd zullen mogelijk ook elders worden gebruikt. Voor 2010 heeft Westhoek Wonen haar doelen op het gebied van grootonderhoud gerealiseerd. Onderstaande tabellen geven een concreet beeld van onze activiteiten met betrekking tot groot onderhoud. Op verzoek van de bewonerscommissie van complex Proosdijland is de aanpak van dit complex in delen geknipt om teveel overlast voor de bewoners te voorkomen. Daarom is in 2010 de aanpak van tien woningen afgerond en worden de overige 32 woningen in 2011 opgeleverd. Omdat de zestien woningen als monument zijn aangemerkt is voor de renovatie van deze woningen aan de Hoofdweg in Mijdrecht een monumentenvergunning noodzakelijk. Het aanvragen van deze vergunning en het vervolgens vertalen hiervan in maatregelen voor
33
GroenWest Jaarverslag 2010
renovatie heeft voor enige vertraging in het proces gezorgd. Daarom is besloten de uitvoering van dit project in zijn geheel door te schuiven naar 2011. In 2010 is bij de afdeling Vastgoed het projectmatig werken geïmplementeerd en de eerste resultaten hiervan zijn positief. De planningen in zowel geld als tijd zijn beter onder controle en tevens hebben we met de introductie van de processen rond de meerjarenonderhoudbegroting (MJOB) flinke stappen gemaakt. Deze werkwijze heeft zeker bijgedragen aan het realiseren van bovenstaande doelstelling. Samenvattend kan geconcludeerd worden dat de doelstelling met betrekking tot grootonderhoud is gerealiseerd. Er is geen overschrijding van het budget. Vleuten Naast een goede (bouwkundige) kwaliteit wordt het steeds belangrijker dat onze woningen ook meer en meer voldoen aan eisen op het gebied van energiebesparing en duurzaamheid. Dit heeft zijn weerslag op de woonlasten van onze huurders en natuurlijk op het milieu. Na een lange aanloop heeft in 2010 de renovatie van 88 eengezinswoningen aan het Oranjepark en Nassaupark in Harmelen plaatsgevonden. Bij alle woningen zijn de aluminium ++ schuiframen op de eerste verdieping vervangen door houten kozijnen met HR -isolatieglas. Ook zijn alle stalen gasleidingen vervangen door koperen leidingen en het vervangen of aanpassen van de meterkast valt ook onder de standaardwerkzaamheden. Individueel hadden de bewoners nog diverse keuzeopties. Zo hebben ze individueel inspraak gehad in de kleur van het buitenschilderwerk van hun woning en kregen de mogelijkheid om hun badkamer, toilet en keuken te laten vervangen. Hierbij konden de bewoners zelf kiezen voor type tegels of kleur van de keuken. Daarnaast is de mogelijkheid geboden om tegen betaling extra’s te kiezen. De grootschaligheid van de ingreep maakt dat bewoners gedurende enkele dagen buiten de deur van sanitaire voorzieningen gebruik maken. Hiervoor is een mobiele sanitaire unit ter beschikking gesteld. Ook is een lege, te verkopen woning op Nassaupark beschikbaar gesteld om de verbouwing tijdelijk te ontvluchten. Deze woning fungeerde tevens als kantoor van de opzichter. Gebleken is dat de bewoners tevreden zijn over de informatievoorziening, de communicatie rondom de renovatie, de geboden keuzeopties en de uitvoering van de werkzaamheden. Woerden In 2010 is SWW gestart met een pilot ‘Integraal onderhoud’. Hiervoor zijn 48 woningen in het Staatsliedenkwartier (Woerden) geselecteerd. Het doel van deze pilot is om het planmatig buitenonderhoud, binnenonderhoud en de energetische maatregelen gelijktijdig uit te voeren. In 2010 is met de voorbereiding van het project gestart. Dit was een groot succes. De bewoners zijn aan het begin van de voorbereiding betrokken. Door de bewoners werd dit erg gewaardeerd en enthousiast gereageerd. Het uiteindelijke resultaat hiervan is een toezegging voor 100% deelname. Eind 2010 is gestart met de uitvoering van de pilot, dit tot medio 2011 zal duren.
34
GroenWest Jaarverslag 2010
Daarnaast zijn een groot aantal woningen gerenoveerd of hebben groot onderhoud gehad. Zo hebben de 48 woningen aan de Iris- en Chrysantstraat (Woerden) een metamorfose ondergaan en zijn ze meer geschikt gemaakt voor ouderen. De bewoners zijn erg blij met het eindresultaat. Ook is bij de 50 woningen aan de Weidebloemenlaan, Akkerwindeveld en Kamilleveld in het casco en het interieur geïnvesteerd. De 102 woningen aan de Hobbemastraat hebben vanwege de voorgenomen herontwikkeling op termijn een instandhoudingbeurt gehad. Al deze projecten waren eind 2010 nagenoeg opgeleverd/afgerond. Een bijzonder project is de realisatie van zes eenheden voor cliënten van Kwintes in het pand aan de Rembrandtlaan 22. Dit gewone woonhuis is veranderd in zes kleine zelfstandige eenheden voor jongeren met een autistische stoornis. Deze woningen zijn eind 2010 opgeleverd en worden begin 2011 door de jongeren in gebruik genomen. Naast de uitvoering is in 2010 gestart met de voorbereiding van diverse groot onderhoud- en renovatieprojecten, zoals de renovatie van 92 woningen aan de Poorterstraat (Montfoort) waar sterk ingezet wordt op energetische maatregelen en duurzaamheid. Ook de voorbereidingen voor de aanpak van acht woningen aan de Willemien van Naaldwijkstraat (Montfoort), de 92 woningen in IJsseloord (Woerden) en de 123 woningen aan de Van Slingelandtlanen (Woerden) zijn in 2010 gestart.
Planmatig onderhoud Mijdrecht In totaal is aan een kleine 700 woningen planmatig onderhoud verricht, al of niet onder contracten. Het meeste werk betrof schilderwerk en houtrotreparaties (233 woningen). Bij 91 woningen zijn de cv-ketels vervangen, bij 294 woningen is de mechanische ventilatie ++ vervangen. Ook is bij 97 woningen HR -glas geplaatst. Met behulp van de conditiemeting is voor de periode tot en met 2020 het planmatig onderhoud inzichtelijk gemaakt. Eveneens is steekproefsgewijs het meeste binnenwerk (keukens, badkamers en toiletten) geïnspecteerd en in kaart gebracht. Daarmee is een goed beeld ontstaan van de staat van zowel de binnenkant als van de buitenkant van de woningen. In 2010 is in het kader van de MJOB begonnen met de voorbereiding van zowel het groot onderhoud als het planmatig onderhoud voor 2011 en 2012. Voor 2011 is een opgave van 277 woningen vastgesteld waar groot onderhoud uitgevoerd wordt. Voor planmatig onderhoud zijn in totaal ongeveer 740 woningen aangewezen. Vleuten De begroting planmatig onderhoud van 2010 is gebaseerd op vooraf geïnspecteerde projecten. Van de 40 begrote projecten in 2010 zijn er vier uitgesteld tot in 2011/2012. Van vijf projecten wordt de uitvoering in 2011 afgerond. Per 1 oktober 2010 is het Btw-tarief op arbeidskosten bij renovatie en herstel van woningen verlaagd van 19% naar 6%. Dit heeft een gunstig effect gehad op de uitgaven. 35
GroenWest Jaarverslag 2010
Naar aanleiding van het hoge aantal vervangingen van cv-ketels in de Vleutense wijk De Tol is door het bestuur besloten alle ketels in deze wijk in 2010 planmatig te vervangen. Deze vervanging stond oorspronkelijk gepland voor 2011-2012. De volgende projecten zijn niet in uitvoering genomen in 2010: In de begroting 2010 was de vervanging van glazen dakplaten van 38 eengezinswoningen in de wijk De Tol opgenomen. Bij inspectie is gebleken dat de ingreep omvangrijker is dan waar aanvankelijk rekening mee gehouden is. Het project zal op basis van de gewijzigde werkzaamheden in de begroting van 2012 opgenomen worden. In de begroting 2010 was de keukenblokvervanging van de Horizonflat, Kramsvogel en Torenvalk opgenomen. Hoewel de aantallen inmiddels zijn geïnventariseerd zal de uitvoering in 2011 plaatsvinden. Dit project is opnieuw in de begroting van 2011 opgenomen. Het beoogde schilderproject van de Claushof in Harmelen, bedoeld om de uitstraling van het complex te verbeteren, heeft niet het gewenste effect opgeleverd. Inmiddels is besloten om een architect in te schakelen en dit complex projectmatig aan te pakken. Aangezien dit de aard van het werk drastisch wijzigt, zal hiervoor opnieuw een budget worden aangevraagd. Woerden Met ingang van 2009 wordt het planmatig buitenonderhoud wijkgericht aangepakt. Het gehele woningbezit is daarvoor verdeeld in zes clusters. Elk jaar voeren we in een van de clusters onderhoud uit. Voor 2010 is het planmatig buitenonderhoud in het Schilderskwartier uitgevoerd. Door de wijkgerichte aanpak wordt de overlast voor de bewoners tot een minimum beperkt en kan duidelijk aangegeven worden wanneer welke wijk (woningen) aan de beurt is. In 2010 heeft SWW geëxperimenteerd met duurzaam onderhoud, een initiatief van het Verf Advies Centrum en Jellema Advies. Dit is een samenwerking met Van der Grift en de Valkenburggroep. Bij een complex in het Schilderskwartier zijn verschillende duurzame onderhoudsmethodes toegepast; natuurverf, reparaties met andere lijmen, gebruik van accoyahout en andere methodes voor het reinigen van glas, gevelbeplating en baksteen. Het doel was om te onderzoeken welke methode het meest gunstige effect heeft. In 2011 zal het experiment worden geëvalueerd en zal worden bekeken welke methode(s) structureel in de werkwijze opgenomen kan worden. Daarnaast is er regulier onderhoud (en vervanging) uitgevoerd aan ondermeer cv-installaties, mechanische ventilatie en liftinstallaties.
Reparatieverzoeken Mijdrecht De doelstelling voor 2010 was dat 85% van de reparatieverzoeken binnen tien dagen moest worden afgehandeld.
36
GroenWest Jaarverslag 2010
Het resultaat was dat het in 2010 precies is gelukt, waar dat in 2009 nog net niet (83,6%) het geval was. En dat terwijl het aantal reparatieverzoeken met 5.597 zeker 10% hoger lag dan in 2009 (5.080). Voor het uitvoeren van kleinere reparaties zijn huurders volgens het huurcontract zelf verantwoordelijk. Voor een gering bedrag kunnen zij een Serviceabonnement afsluiten waarbij Westhoek Wonen deze onderhoudswerkzaamheden uitvoert. Ongeveer 90% van de huurders maakt hiervan gebruik. Van hen heeft 60% een gratis abonnement: dit zijn huurders die langer dan tien jaar dezelfde woning huren en huurders van seniorenwoningen. Ten opzichte van 2009 is het aantal serviceverzoeken ongeveer gelijk gebleven. Vleuten De reparatieverzoeken worden afgehandeld conform de normen van het KWH. Voor kleine klussen die binnen één uur kunnen worden afgehandeld heeft GroenrandWonen twee vaklieden in dienst. Deze vakmannen zijn daarmee zoveel mogelijk het gezicht van GroenrandWonen bij de klant. De overige reparatieverzoeken worden door lokale aannemers uitgevoerd. In totaal kwamen er 2.354 reparatieverzoeken binnen. De kosten van de reguliere reparatieverzoeken vallen hoger uit dan begroot en hoger dan het landelijk gemiddelde. De reden hiervan ligt voornamelijk in een aantal reparaties met hoge kosten en een groot aantal aanvragen van keukenverbeteringen. In 2010 hebben 68 keukenverbeteringen plaatsgevonden. De keukens worden vervangen op aanvraag van de bewoner en na beoordeling van de staat van de keuken. Bij negen keukenverbeteringen was niet alleen sprake van een keukenblokvervanging, maar van een keukenrenovatie (inclusief tegel- en leidingwerk). De werkzaamheden met betrekking tot het Politie Keurmerk Veilig Wonen en de periodieke inspecties van de complexen maken deel uit van de kosten van het klachtenonderhoud. Woerden In 2010 was er in Woerden sprake van 5.421 reparatieverzoeken. Dit aantal was nagenoeg gelijk aan 2009 (5.482). Deze reparatieverzoeken worden door aannemers uitgevoerd. Voor kleine reparaties of onderhoudswerkzaamheden waarvoor de huurder zelf verantwoordelijk is, kan de huurder zich tegen een kleine vergoeding aanmelden bij het onderhoudsfonds. Deze werkzaamheden worden ook dan door de aannemer uitgevoerd.
Mutatieonderhoud Mijdrecht Bij mutatieonderhoud wordt de woning weer ‘verhuurklaar’ gemaakt. De woning wordt schoon, heel en veilig opgeleverd aan de nieuwe huurder. Groot onderhoudswerkzaamheden worden niet uitgevoerd bij mutatie. Het aantal mutaties (gedefinieerd als einddatum huurcontract) is in 2010 met 285 iets hoger dan in 2009 (267 mutaties). Dit wordt mede veroorzaakt door de oplevering van veertien nieuwbouwwoningen in Baambrugge eind 2009 / begin 2010.
37
GroenWest Jaarverslag 2010
Vleuten Mutatieonderhoud is al het onderhoud dat nodig is om een woning weer geschikt te maken voor verhuur. In 2010 werd in totaal ruim € 210.000 uitgegeven op een totaal van 97 woningmutaties waar kosten bij gemaakt zijn. De kosten van de normale mutaties zijn hoger dan begroot omdat er aanzienlijk minder verbeteringen bij mutatie zijn uitgevoerd dan was begroot vallen de totale kosten van het mutatieonderhoud lager uit dan begroot. Zo zijn in het verslagjaar vier woningen bij mutatie gerenoveerd; in de begroting was rekening gehouden met tien woningen. Ook zijn de kosten van de verbetering per stuk lager uitgevallen dan was begroot. Woerden In het verslagjaar was het beleid van SWW om bij mutatie binnenonderhoud uit te voeren op basis van leeftijdscriterium. Indien in een mutatiewoning sprake was van bijvoorbeeld een verouderde keuken, badkamer of toilet is deze vervangen, ook als dit op basis van technische staat niet direct noodzakelijk was. Op deze wijze veroorzaakt het binnenonderhoud zo min mogelijk overlast, er is immers geen sprake van een bewoner. In het verslagjaar is op deze wijze bij bijna 200 woningen een badkamer en/of keukenrenovatie uitgevoerd. Gezien het hoge aantal vervangingen, waar in de begroting geen rekening mee was gehouden is dit beleid in de loop van het jaar bijgesteld en is het binnenonderhoud niet langer bij mutatie uitgevoerd. Daarnaast is het binnenonderhoud ook opgenomen bij de renovatieprojecten.
Alle onderhoudsprojecten op een rij Mijdrecht - Er is aan 247 woningen grootonderhoud uitgevoerd: o 45 woningen Montzimastraat in Mijdrecht o 38 woningen Stoutenborchstraat in Mijdrecht o 38 woningen Oranje Nassau kwartier in Mijdrecht o 24 woningen Van Dishoeckstraat in Mijdrecht o 12 woningen Julianalaan in Mijdrecht o 4 woningen Raadhuislaan in Mijdrecht o 36 woningen Proosdijland in Mijdrecht o 10 woningen Proosdijland te Mijdrecht o 36 woningen in Wilnis o 4 woningen achter de kerken e.o. in Wilnis - Er is onderhoud/instandhouding gepleegd aan circa 700 woningen: o 4 woningen Grevenstukstraat in Baambrugge; schilderwerk en houtrot o 9 woningen Van Oostveenstraat in Baambrugge;schilderwerk en houtrot o 55 woningen Zr. Den Hertoglaan in Mijdrecht;schilderwerk en mechanische ventilatiesystemen en inrichten algemene ruimten o 12 woningen Hoofdweg in Mijdrecht;schilderwerk en houtrot o 25 woningen Heinkuitenhof en Torenlaan in Abcoude; schilderwerk, houtrot en vervanging dakbedekking o 91 woningen; vervanging cv-installaties 38
GroenWest Jaarverslag 2010
o o o o o o o o o o o
294 woningen; vervanging mechanische ventilatiesystemen 35 woningen, achter de kerken in Abcoude; schilderwerk en houtrot 10 woningen Meerweg in Abcoude; schilderwerk en houtrot, reinigen gevels 8 woningen Heinkuitenhof en Torenlaan in Abcoude; reinigen gevels, schilderwerk en houtrot 12 woningen Herenweg in Mijdrecht; schilderwerk en houtrot, reinigen gevels en herbestraten tegelpaden 21 woningen Proosdijland in Vinkeveen; schilderwerk, houtrot en herbestraten tegelpaden 53 woningen Cuilensmeer – Loopveltweg in Vinkeveen; schilderwerk, houtrot en ++ plaatsen HR -glas 27 woningen Cuilensmeer – Loopveltweg in Vinkeveen; schilderwerk, houtrot en ++ plaatsen HR -glas ++ 17 woningen Loopveltweg in Vinkeveen; schilderwerk, houtrot en plaatsen HR glas en herbestraten tegelpaden 3 woningen in Nessersluis; dakbedekking en schilderwerk 19 woningen Burgemeester De Voogtlaan in Wilnis; vervangen gootconstructies en goten.
Vleuten In 2010 zijn 36 projecten opgeleverd, bestaande uit 963 woningen: - Er zijn 126 woningen gerenoveerd en opgeleverd: o 38 tweekamerappartementen huize Jozefzorg in Vleuten o 88 woningen Oranje-/Nassaupark in Harmelen - Er is groot onderhoud/instandhouding gepleegd aan: o 393 woningen schilderwerk o 289 woningen vervangen cv-ketels o 98 woningen vervangen waterleiding kruipruimte o 3 complexen onderhoud bestrating o 130 woningen vervangen hemelwaterafvoer o 111 woningen vervangen dakbedekking bergingen o 48 woningen vervangen warmtemeters o 24 woningen vervangen collectieve mechanische ventilatie Woerden In 2010 zijn de volgende projecten opgeleverd of in uitvoering, bestaande uit 867 woningen: - Er zijn 104 woningen gerenoveerd en opgeleverd: o 6 eenheden voor Kwintes gerealiseerd door middel van renovatie o de winkelluifels in Molenvliet zijn vervangen o 48 woningen Iris- en Chrysantstraat o 50 woningen Weidebloemlaan, e.o. - Er zijn 158 woningen groot onderhoud in uitvoering: o 8 woningen Van Naaldwijkstraat Montfoort o 102 woningen Hobbemastraat o 48 woningen Staatsliedenkwartier Woerden 39
GroenWest Jaarverslag 2010
-
Er zijn plannen ontwikkeld/voorbereid voor 605 woningen: o 92 woningen Poorterstraat Montfoort o 102 woningen Lindenlaan e.o. o 95 woningen Eikenlaan o 9 woningen Kromwijkerkade (complex 1309) o 92 woningen IJsseloord o 123 woningen Van Slingelandtlanen o 92 woningen Poorterstraat Montfoort (10 in pilot duurzaamheid)
40
GroenWest Jaarverslag 2010
Alle resultaten van 2010 op een rij groen = behaald
blauw = doorgeschoven
rood = niet behaald
Mijdrecht Westhoek Wonen heeft aan circa 250 woningen op duurzame wijze grootonderhoud uitgevoerd. Door gerichte participatie zijn bewoners gestimuleerd om mee te doen met extra energiemaatregelen. De doelstelling dat 85% van de reparatieverzoeken binnen tien dagen moest worden afgehandeld is gerealiseerd. Westhoek Wonen heeft het renovatieproject aan de Van Dishoeckstraat en omgeving in Mijdrecht opgeleverd. Deze 24 bestaande jaren vijftig woningen met slechte energieprestaties zijn op gebied van binnenhuisklimaat en energiebeheersing op nieuwbouwniveau gebracht. Vleuten Het project woningverbetering Oranje-/Nassaupark is uitgevoerd. Mutatiewoningen die ouder zijn dan 10 jaar hebben een veiligheidskeuring (keuring gasinstallaties en elektrische installaties) ondergaan. Er zijn standaardbestekken opgesteld en standaardprijzen overeengekomen met de aannemers bij individuele woningverbeteringen op verzoek van de huurder of bij mutatie. Duurzaamheid is integraal opgenomen in het programma van eisen in de nieuwbouw- en herstructureringsprojecten. Het contractonderhoud is geoptimaliseerd. Er is een plan van aanpak opgesteld voor de uitvoering van de energiebesparende maatregelen om het doel, alle complexen minimaal naar label C binnen 10 jaar, te bereiken. Woerden De wijkgerichte aanpak voor planmatig onderhoud is ingevoerd. In het Schilderskwartier heeft planmatig onderhoud plaatsgevonden. Het mutatiebeleid is gecontinueerd. Het experiment ‘Integraal onderhoud’ is van start gegaan. Bij 190 woningen is groot onderhoud in uitvoering.
41
GroenWest Jaarverslag 2010
42
GroenWest Jaarverslag 2010
Betrekken van bewoners bij beheer en beleid Betrokkenheid van bewoners bij het dagelijks beheer van woningen en de woonomgeving is uitermate belangrijk. Bij het verbeteren van de leefbaarheid in de buurt zijn bewoners onmisbaar. Zij kunnen aangeven waar knelpunten op en rond een complex of in een buurt zitten. Bovendien kunnen zij meedenken over oplossingen en eventueel helpen bij de uitwerking ervan. Om bewoners te betrekken bij beheer- en beleidszaken vindt er regelmatig overleg met bewonerscommissies en huurdersorganisaties plaats.
Huurdersorganisatie De huurdersorganisaties van de drie corporaties hebben met elkaar kennis gemaakt. In dit overleg is afgesproken dat 2011 wordt gebruikt om te kijken hoe de overlegstructuur tussen huurdersorganisatie en fusiecorporatie ingericht zal worden. Tot die tijd zullen de drie huurdersorganisaties in functie blijven. Mijdrecht De huurdersvereniging Bewonersraad behartigt de belangen van de huurders in het werkgebied. Basis voor het overleg met de Bewonersraad wordt gevormd door de in 2009 afgesloten samenwerkingovereenkomst. In 2010 vonden drie overlegbijeenkomsten plaats. Op de agenda stonden onder andere het jaarverslag 2009, de huuraanpassing per 1 juli 2010, het jaarplan en de begroting van Westhoek Wonen voor 2011, de visitatie en de introductie van het wijkgericht werken. Daarnaast werd het Reglement verhuiskosten vastgesteld. De Bewonersraad is uitdrukkelijk betrokken bij de voorgenomen fusie met GroenrandWonen en SWW en heeft ter zake een positief advies uitgebracht. Bij de visitatie werd Westhoek Wonen door de Bewonersraad beoordeeld met een ruime zeven. Vleuten Een van de belangrijkste belanghouders is de huurdervertegenwoordiging Stichting Hart voor Huurders (SHH). Hart voor Huurders behartigt de belangen van alle huurders van GroenrandWonen in de kernen Vleuten, De Meern, Haarzuilens, Leidsche Rijn en Harmelen. Met Hart voor Huurders is een samenwerkingsovereenkomst gesloten, die een goede basis vormt voor de participatie, zowel vanuit Hart voor Huurders als vanuit de bewonerscommissies. Er heeft in 2010 drie maal overleg met Hart voor Huurders plaatsgevonden. Het voornaamste onderwerp hierbij was het voornemen tot verdergaande samenwerking met SWW en Westhoek Wonen en in een later stadium de fusie. In september 2010 heeft Hart voor Huurders positief geadviseerd over de voorgenomen fusie. De afspraken m.b.t. vergoedingen aan huurders zijn voor onze woningen in de gemeente Utrecht zijn vastgelegd in het Stedelijk Protocol/Draaiboek herstructurering Utrecht Vernieuwt, dat is overeengekomen tussen de STUW-corporaties (waar GroenrandWonen onderdeel van uitmaakt), de Gemeente Utrecht en De Bundeling (koepel van huurdersorganisaties binnen gemeente Utrecht). De vergoedingen worden jaarlijks geïndexeerd. Voor de woningen binnen
43
GroenWest Jaarverslag 2010
de gemeente Woerden zijn (nog) geen afspraken gemaakt, maar bij het opstellen zullen wij ons baseren op de afspraken in het stedelijk protocol. Woerden De Huurdersbelangenvereniging HBV vertegenwoordigt alle huurders van SWW. SWW is dan ook regelmatig met de HBV in gesprek over beleidsonderwerpen. In 2010 is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tot stand gekomen. De overeenkomst maakt duidelijk voor zowel SWW als de HBV over welke onderwerpen de HBV recht op informatie en overleg heeft. Er heeft in 2010 vier maal overleg met Huurdersbelangenvereniging HBV plaatsgevonden. SWW heeft ten behoeve van huurders van haar complexen waarvoor sloop/nieuwbouw en/of renovatieplannen worden uitgevoerd in overleg met Huurdersbelangenvereniging HBV een sociaal plan vastgesteld, waarin onder andere de hoogte van de verhuiskostenvergoeding bij verhuizing in verband met renovatie is vastgelegd.
Bewonerscommissies Mijdrecht Bewoners zijn bij uitstek de deskundigen van hun eigen buurt. Bewonerscommissies zijn belangrijke vertegenwoordigers van hun straat- en buurtgenoten. Daarom wordt veel waarde gehecht aan hun oordeel bij het opstellen van plannen en activiteiten die hun woning en wijk betreffen. Westhoek Wonen kent tijdelijke en permanente bewonerscommissies. De tijdelijke commissies worden opgericht bij uitvoering van (groot) onderhoudswerkzaamheden aan een complex. Met de permanente commissies vindt twee keer per jaar regulier overleg plaats. Ook tussentijds benaderen de commissieleden Westhoek Wonen als zij vragen hebben, als er problemen zijn of als ze overige zaken willen bespreken. Tijdens het reguliere overleg komen onder meer de volgende onderwerpen aan bod:
Onderhoud en verbetering van woningen; Verhuurbeleid; Leefbaarheid; Servicekosten; Woonomgeving; Algemeen beleid van Westhoek Wonen.
Na een stormachtige groei in 2009 nam het aantal bewonerscommissies in 2010 niet meer verder toe. Wel bleven alle commissies actief. Eind 2010 telde Westhoek Wonen in totaal veertien permanente bewonerscommissies. Vleuten Binnen een aantal complexen is een bewonerscommissie actief. Een bewonerscommissie bestaat uit minimaal drie bewoners van een complex en vertegenwoordigt alle bewoners van dit complex. Ze is gericht op gemeenschappelijke problemen en activiteiten in het betreffende complex. 44
GroenWest Jaarverslag 2010
Ongeveer vier keer per jaar overlegt de bewonerscommissie met GroenrandWonen over lopende zaken. Jaarlijks kan een bewonerscommissie rekenen op een bijdrage van GroenrandWonen. Momenteel zijn er zeven bewonerscommissies actief. Om de actieve participatie van de bewoners te bevorderen worden met name de huurders van nieuwe complexen door GroenrandWonen en door Stichting Hart voor Huurders gewezen op de voordelen van een bewonerscommissie. De zogenaamde burendagen die georganiseerd worden bij oplevering van nieuwbouwcomplexen blijken de oprichting van een bewonerscommissie te stimuleren; hieruit zijn drie bewonerscommissies ontstaan. Woerden In het verslagjaar zijn twee nieuwe bewonerscommissies opgestart. Spoor Lieden is de bewonerscommissie voor een deel van de bewoners in het Staatsliedenkwartier in Woerden. Deze commissie is gestart omdat er onderhoudswerkzaamheden plaatsvinden in hun buurt. De andere nieuwe bewonerscommissie, Het Palet, vertegenwoordigt de bewoners van een deel van het Schilderskwartier. Er zijn in 2010 speciaal voor de leden van alle bewonerscommissies twee avonden georganiseerd. Op 28 oktober vond een bewonerscommissieavond plaats, waarbij bijna alle commissies vertegenwoordigd waren. Het avondprogramma bestond uit drie workshops: Betrekken van bewoners bij activiteiten; Het opzetten van kleine leefbaarheidprojecten; Tips en trucs om effectief te vergaderen. De commissieleden konden zelf kiezen welke zij wilden volgen. Op 30 november heeft SWW in samenwerking met Eneco een avond georganiseerd om bewonerscommissies te infomeren over het capaciteitstarief en duurzaamheid.
Projectcommunicatie Mijdrecht In het kader van de uitvoering van groot onderhoudsprojecten is in 2010 overleg gevoerd met vier tijdelijke bewonerscommissies.
In juni van 2010 startte Westhoek Wonen met het opknappen van 24 eengezinswoningen aan de Van Dishoeckstraat en omgeving in Mijdrecht. De voorbereiding en uitvoering van het groot onderhoud gingen gepaard met behoorlijke overlast. Daarom is regelmatig overleg gevoerd met de bewonerscommissie. In december vond een feestelijke afsluiting plaats, waarbij onder bewoners een enquête is gehouden. Uit de evaluatie met de bewonerscommissie kwam naar voren dat het overgrote merendeel van de bewoners positief is over de informatievoorziening en het eindresultaat. Wel is gebleken dat bij een dergelijke ingrijpende verbouwing van de woning het noodzakelijk is om het contact met de bewoners frequent te onderhouden en afspraken altijd schriftelijk vast te leggen om zo discussie achteraf te voorkomen. 45
GroenWest Jaarverslag 2010
De werkzaamheden aan de complexen aan de G. van Stoutenborchstraat e.o. en B. van Montzimastraat in Mijdrecht zijn in juni 2009 gestart en in september 2010 afgerond. Net voor de zomer ontvingen de bewoners een enquête over het verloop van het project. De resultaten van deze enquête waren positief. Na evaluatie van de uitkomsten zijn beide tijdelijke bewonerscommissies opgeheven. De werkzaamheden aan het complex aan de Van Wassenaerstraat e.o. in Mijdrecht zijn gestart in augustus 2010. De werkzaamheden lopen naar verwachting door tot eind april 2011. Op verzoek van en in overleg met de bewoners is ervoor gekozen het project op te knippen om de overlast voor de bewoners te beperken. De eerste tien woningen zijn daarom in 2010 opgeleverd en de resterende 32 worden voor mei 2011 opgeleverd.
Vleuten Bij groot onderhoud en planmatig onderhoud aan de woningen worden de bewoners in diverse stadia geïnformeerd. In het voortraject (offertetraject) worden de huurders geïnformeerd over de aard en omvang van de werkzaamheden die uitgevoerd gaan worden en dat hiervoor mogelijk inspecties of bezichtigingen zullen worden verricht. In de brief wordt ook de contactpersoon binnen GroenrandWonen en zijn contactgegevens vermeld. Wanneer de opdracht verstrekt is, worden de bewoners geïnformeerd over de aannemer die de werkzaamheden gaat verrichten, details van de werkzaamheden en over wat er van hen verwacht wordt. De aannemer informeert vervolgens de bewoners over de planning en details van de uitvoering. Na afloop van de werkzaamheden worden de bewoners bedankt voor hun medewerking en afhankelijk van de aard van de werkzaamheden wordt de bewoners gevraagd een evaluatieformulier in te vullen. Voor het project Oranje-/Nassaupark in Harmelen is een tijdelijke bewonerscommissie opgericht, waarmee intensief overleg is gevoerd. Voor de bewoners is een tweetal informatieavonden georganiseerd. Er zijn twee nieuwsbrieven verspreid; één door GroenrandWonen en één door de bewonerscommissie. Daarnaast is door GroenrandWonen en de aannemer een ‘handleiding’ voor de bewoners opgesteld met een uitgebreide beschrijving van de werkzaamheden en de gevolgen voor de bewoners van de verschillende werkzaamheden. Met de bewoners zijn individuele optiegesprekken gevoerd, waarin zij hun keuzes konden aangeven. Gedurende het project was de opzichter te bereiken in een woning die tijdelijk als opzichterwoning in gebruik was en daarnaast is een e-mailadres ingesteld. Het project is feestelijk afgesloten met de aannemer en de bewoners. Begin 2011 heeft de evaluatie plaatsgevonden. In 2008 is GroenrandWonen benaderd door het bestuur van stichting De Driesprong voor de realisatie van de sloop en nieuwbouw van hun panden op de Uitweg en Kerkweg in Harmelen. In 2010 is een informatiebijeenkomst georganiseerd voor de bewoners en zijn nieuwsbrieven uitgebracht waarin de plannen en de stand van zaken toegelicht zijn. Er vindt overleg plaats met een klankbordgroep vanuit de bewoners over de uitvoering en het afwerkingniveau van de woningen. GroenrandWonen heeft een projectbegeleider ingeschakeld die de afstemming verzorgt tussen bewoners, GroenrandWonen en bestuur van De Driesprong. In de toekomst zal deze
46
GroenWest Jaarverslag 2010
begeleider persoonlijke gesprekken voeren met de huurders over onder meer het sociaal plan en de herhuisvesting. Woerden De woonconsulenten hebben samen met de collega’s van de teams Vastgoedbeheer en Projecten hoog ingezet op communicatie naar de huurders. Binnen SWW zijn goede afspraken gemaakt over het tijdig informeren van huurders over de plannen en geplande werkzaamheden.
In 2009 is gestart met een pilot voor integraal onderhoud in het Staatsliedenkwartier in Woerden. In een vroeg stadium zijn de huurders betrokken bij de plannen en hebben zij kunnen meedenken. Alle huurders in het betreffende project zijn bezocht om hen te informeren en voor te bereiden op de uitvoering van het project. In 2010 is het onderhoudsproject aan de Weidebloemenlaan, Akkerwindeveld en Kamilleveld in Woerden uitgevoerd. Tijdens de voorbereiding is een aantal keer overlegd met een meedenkgroep van huurders. Vlak voor de start van de uitvoering zijn de huurders tijdens een informatiebijeenkomst geïnformeerd over het plan. Gedurende de uitvoering zijn de huurders regelmatig op de hoogte gehouden via brieven. In maart 2010 is - na een informatiebijeenkomst voor de bewoners - een start gemaakt met de onderhoudswerkzaamheden aan de Irisstraat en Chrysantstraat in Woerden. Bij dit project is gekozen voor een wekelijks spreekuur door de woonconsulent op locatie. Hier hebben de bewoners veel gebruik van gemaakt. Ook in dit project zijn de huurders regelmatig via brieven geïnformeerd.
Om de projectcommunicatie te verbeteren zoekt SWW continu naar nieuwe methodes. Met de inzet van klantenpanel is een nieuwe manier gevonden om de tevredenheid van bewoners bij groot onderhoudsprojecten te evalueren. Het klantenpanel biedt naast de mogelijkheid om te reageren op vragen van SWW ook het voordeel dat panelleden ook op elkaar kunnen reageren. De reacties worden met een camera opgenomen. Betrokken medewerkers kunnen in een ander vertrek meekijken en -luisteren. SWW heeft deze methode voor het eerst gebruikt bij het evalueren van het project Madeliefweide in Woerden. Gezien de positieve ervaringen van medewerkers en bewoners zullen de klantenpanels ook in de toekomst worden ingezet.
47
GroenWest Jaarverslag 2010
Alle resultaten van 2010 op een rij groen = behaald
blauw = doorgeschoven
rood = niet behaald
Mijdrecht Bij projecten woningverbetering is de dialoog met bewoners structureel gevoerd Veertien bewonerscommissie zijn actief. De huurdersvereniging Bewonersraad is nauw betrokken bij het fusieproces, de beleidsontwikkelingen en de terugkoppeling van de jaarresultaten. Vleuten Er zijn minimaal twee nieuwe bewonerscommissies opgezet. De bewonersparticipatie is aangepast aan de normen en eisen van het KWH. Er is een themadag of –avond georganiseerd voor onze bewonerscommissies; De besluitprocessen zijn aangepast aan de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met Hart voor Huurders en de nieuwe Overlegwet. De onderwerpen die voortvloeien uit de samenwerkingsovereenkomst zijn volgens een vooraf vastgestelde agenda met Hart voor Huurders besproken en/of vastgesteld. Woerden Er is een proef met twee klantenpanels gestart en geëvalueerd. De directe communicatie richting huurders is verbeterd. De contacten met de bewonerscommissies verlopen rechtstreeks. SWW heeft een gezamenlijke bijeenkomst voor alle bewonerscommissies georganiseerd. De activiteiten die beschreven staan in het plan van aanpak zijn gerealiseerd.
48
GroenWest Jaarverslag 2010
Bevorderen van de leefbaarheid in wijken en buurten Corporaties spelen een grote rol in de samenleving. Dit doen ze gezamenlijk door garant te staan voor noodzakelijke investeringen in woningen, wijken en buurten, maar dit doen ze vooral lokaal. Door afspraken te maken met gemeenten en andere belanghouders zorgen ze voor goede huisvesting in leefbare buurten en wijken. De terreinen waarop corporaties actief zijn, hebben zich verbreed met welzijn, onderwijs en zorg.
Woonomgeving Mijdrecht Westhoek Wonen had voor 2010 de volgende doelstellingen voor ogen: 1. Er wordt geparticipeerd met bewonerscomités, gemeente De Ronde Venen en maatschappelijke organisaties in ‘wijkgericht werken’. Doel is om door korte lijnen en snelle maatregelen de kwaliteit van het leefklimaat te verbeteren. Deze werkwijze wordt ingevoerd in twee buurten in de Ronde Venen. 2. Er wordt een participatiesysteem ingevoerd waarbij belanghebbenden inbreng krijgen bij de planvorming van de doelen van Westhoek Wonen. Over de bereikte resultaten wordt verantwoording aan hen afgelegd. De resultaten waren: 1. In 2010 is een start gemaakt met ‘wijkgericht werken’ in twee buurten in De Ronde Venen. In november 2010 heeft Westhoek Wonen het convenant ‘Wijkgericht werken’ ondertekend. In eerste instantie betreft het een pilot. Er zijn twee proeftuinen ingericht: Vinkeveen en de wijk Proostdijland in Mijdrecht. Inmiddels hebben in Vinkeveen bewonersbijeenkomsten plaatsgevonden waar ook de bewonerscommissies uit Vinkeveen bij aanwezig waren. Voor de wijk Proostdijland staat de eerste bewonersbijeenkomst voor 2011 gepland. 2. In 2010 zijn in de grotere complexen van Westhoek Wonen huisregels opgesteld. Deze huisregels zijn een handleiding om op een prettige manier met elkaar te leven en rekening te houden met elkaar. Door de huisregels weten de bewoners waar ze aan toe zijn en wat redelijkerwijs mag worden verwacht als je in een complex met meerdere bewoners woont. Bewoners kunnen elkaar eenvoudiger aanspreken op de huisregels. Vleuten Met het begrip leefbaarheid wordt aangegeven hoe aantrekkelijk en/of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen of te werken. GroenrandWonen vertaalt dit naar onder meer naar het onderhoud van haar woningen en de wijken waarin zij actief is, en naar beleid en projecten die de bewoners aangaan. GroenrandWonen neemt actief deel aan diverse veiligheidsprojecten om de sociale cohesie en leefbaarheid te bevorderen en ontplooit eigen activiteiten zoals de zogenaamde ‘burendagen’ en het leefbaarheidfonds. In 2010 zijn daarmee directe resultaten behaald. Goede omgang met je naaste buren draagt enorm bij aan de leefbaarheid. Om deze goede verstandhouding al vanaf het begin te borgen, is enkele jaren geleden een start gemaakt met burendagen. Dit zijn bijeenkomsten van toekomstige buren in nieuwbouwprojecten waarbij de 49
GroenWest Jaarverslag 2010
nadruk ligt op ontmoeten. Ook in 2010 is een burendag georganiseerd, de opkomst was hoog en het enthousiasme groot. In overleg met bewonerscommissies zijn bij een aantal complexen leefregels opgesteld, waaronder het complex De Woerd in De Meern. Deze leefregels zijn simpele afspraken waar iedereen zich aan dient te houden. Bewoners reageren positief op de leefregels. Woerden SWW houdt goed in de gaten wat er in de verschillende wijken speelt. In 2009 is daarom als proef gestart met de inzet van wijkhuismeesters in alle wijken in Woerden. Zij zijn de ogen en oren van SWW in de wijk en worden door de bewoners zeer gewaardeerd. Vanwege het succes van de proef vervulden de wijkhuismeesters ook in 2010 een belangrijke rol in de wijken. Gezien de vele bouwwerkzaamheden in het Schilderskwartier in Woerden hebben twee groepen kinderen een kijkje kunnen nemen in de ‘bouwkeuken’ van de Rubensstraat. De kinderen waren afkomstig van de buitenschoolsopvang in de betreffende wijk. Stichting Welzijn Woerden heeft samen met SWW in zeven middagen de kinderen alle aspecten van het bouwen laten zien. De kinderen waren erg enthousiast. Het Wijkplatform Schilderskwartier en SWW hebben onderzoek gedaan naar de leefbaarheid in de wijk. De uitslag was vergelijkbaar met eerdere onderzoeken: wijkbewoners ervaren de wijk als gezellig. Ze wonen er prettig en voelen zich er thuis. Ruim de helft van de bewoners heeft ideeën om de wijk nog aantrekkelijker te maken, 25% is bereid om mee te denken of mee te doen.
Onrechtmatige bewoning Daar waar een product schaars is, ligt het gevaar op de loer dat mensen andere wegen gaan bewandelen om dit schaarse goed toch te krijgen. Een huurwoning is zo’n schaars goed. Om hiervoor in aanmerking te komen moet men (meerdere) jaren inschrijftijd hebben opgebouwd. Binnen de regio Utrecht worden vrijkomende woning geadverteerd in de woonkrant. Het woonruimteverdelingsysteem is erop gericht om de verdeling van woningen duidelijk, rechtvaardig en transparant te regelen. Mijdrecht Westhoek Wonen had als doelstelling voor 2010 om de reeds opgestarte aanpak van woonfraude (illegale onderhuur) voort te zetten, met als resultaat extra doorstroming. In 2010 zijn 23 nieuwe gevallen van onrechtmatige bewoning aangemeld. Daarnaast werden acht gevallen uit 2009 verder onderzocht en afgerond. In dertien gevallen bleek er uiteindelijk geen sprake van woonfraude te zijn. In tien gevallen heeft het onderzoek geleid tot een huuropzegging. In twee gevallen werd pas opgezegd na tussenkomst van de rechter. Naast de gevallen van onderhuur is in drie zaken leegstand geconstateerd; twee huurders hebben alsnog de woning betrokken, één huurder heeft de huur opgezegd.
50
GroenWest Jaarverslag 2010
Vleuten Steeds vaker wordt GroenrandWonen geconfronteerd met woonfraude. Woningen worden onderverhuurd of anderszins illegaal bewoond. Na signalen wordt een eigen onderzoek ingesteld. Zo wordt onaangekondigd een huisbezoek afgelegd en worden de huurders uitgenodigd voor een gesprek. Met de afdeling Toezicht en Handhaving van de gemeente Utrecht zijn aanvullende afspraken gemaakt over het aanleveren van dossiers. Daar waar GroenrandWonen zelf geen verdere stappen kan ondernemen (vanwege het ontbreken van een (formele) opsporingsbevoegdheid), worden dossiers overgedragen aan deze afdeling. In het verslagjaar zijn er signalen van woonfraude bij een aantal woningen ontvangen. In dertien gevallen heeft GroenrandWonen onderzoek gedaan naar woonfraude. In een aantal gevallen is de samenwerking met de gemeente gezocht. De onderzoeken hebben geleid hebben tot zes opzeggingen. Woerden In 2010 heeft SWW achttien meldingen van vermoeden van woonfraude ontvangen. In tien gevallen was sprake van loos alarm. De overige acht vermoedens heeft SWW door onderzoek kunnen bevestigen. Van deze acht gevallen van woonfraude hebben vijf huishoudens na aanschrijving zelf de huur opgezegd, drie huishoudens hebben de woonfraude beëindigd na het contact met SWW. SWW heeft in 2010 slechts een gerechtelijke procedure hoeven op te starten; deze zaak is niet voor de rechter verschenen omdat de huurder de woonfraude op tijd heeft beëindigd. Eind 2010 heeft SWW het beleid met betrekking tot het bestrijden van woonfraude aangescherpt. Er is gekozen voor een meer actief beleid. Dit betekent: Meer interne en externe communicatie over woonfraude en de bestrijding ervan; Meldingen actiever registreren en behandelen; Samenwerking opzetten met betrokken organisaties zoals politie en gemeente; Meldingen bevorderen door formulieren online en op papier beschikbaar te stellen.
Overlast Overlast, met name van directe buren, is een van de grootste ergernissen. Overlast is er in verschillende gradaties. Deze variëren van een eenvoudige burenruzie tot ernstige, meervoudige problematiek van bewoners of een huishouden. Voor de verschillende soorten overlast worden verschillende middelen ingezet. Mijdrecht De doelstelling van Westhoek Wonen was: “We gaan samen met stichting De Baat, gemeente De Ronde Venen en de politie vrijwilligers opleiden om te kunnen bemiddelen bij beginnende conflicten tussen huurders.” Het resultaat: Vanwege financieringsproblemen is het helaas niet gelukt om dit project in 2010 van de grond te krijgen. In 2011 wordt getracht om het project een plaats te geven binnen het project ‘wijkgericht werken’. 51
GroenWest Jaarverslag 2010
In 2010 zijn er ongeveer 50 kortdurende overlastzaken behandeld. Bewoners zijn schriftelijk of telefonisch benaderd of er hebben gesprekken plaatsgevonden. In deze zaken ging het om tuinonderhoud, rommel in de portiek of op de galerij, geluidsoverlast of advies inzake pesterijen en moeizame verhoudingen. Daarnaast waren er 32 overlastzaken in behandeling die meer dan een korte actie vroegen. De meeste van deze overlastzaken hadden betrekking op geluidsoverlast, pesterijen of een verstoorde relatie tussen buren. Er is geprobeerd om mensen weer in contact met elkaar te brengen door bemiddelingsgesprekken tussen klagers en veroorzakers. Ook is doorverwezen naar relevante instanties. In sommige gevallen is samenwerking met politie en/of gemeente gezocht. Ook vonden regelmatig huisbezoeken plaats. Vleuten GroenrandWonen ziet het – als verhuurder – als haar taak om bij te dragen aan ongestoord woongenot van haar huurders. Zo wordt samengewerkt met Buurtbemiddeling bij eenvoudige overlastklachten. De kracht van dit middel is dat bewoners door een onafhankelijke, getrainde vrijwilliger dichterbij bij elkaar worden gebracht. Buurtbemiddeling bemiddelt, de bewoners maken uiteindelijk samen afspraken. Hierdoor komen ze zelf tot een oplossing. Dit komt de relatie tussen de bewoners ook op de lange termijn ten goede. In 2010 zijn zes dossiers aangemeld bij Buurtbemiddeling. Hiervan zijn er drie met goed gevolg afgerond. De overige drie dossiers waren in het verslagjaar nog niet afgerond. Voor ernstige overlastklachten is net als voorgaande jaren de nauwe samenwerking met Portes voortgezet. Portes richt zich met name op bemiddeling en begeleiding bij (zeer) ernstige overlastklachten. In 2010 zijn vijftien zaken aangemeld en in overleg met Portes opgepakt. Van deze dossiers zijn er tien positief afgerond, de behandeling van de overige vijf dossiers loopt nog door in 2011. Daarnaast hebben GroenrandWonen en Portes nog vijf actieve dossiers stille problematiek, zoals vervuiling of verwaarlozing, in onderzoek. Op basis van signalen van buurtbewoners, onderhoudsmedewerkers of instanties wordt onderzocht of hulpverlening en begeleiding voor deze huurders gewenst is. In 2009 is er stedelijk een start gemaakt met het gezamenlijk project ‘Ernstig overlastgevende gezinnen met justitiële contacten’, aangestuurd vanuit het Veiligheidshuis Utrecht. Het betreft gezinnen die naast het veroorzaken van overlast ook crimineel gedrag vertonen. In dit project heeft GroenrandWonen drie gezinnen aangemeld. Alle dossiers zijn nog in behandeling, de resultaten zijn hoopgevend. Als uiterste middel wordt het laatste kansbeleid ingezet. Een laatste kans is altijd onder de noemer dwang en drang. De huurder moet verplicht meewerken aan woonbegeleiding en per geval wordt bekeken of aanvullende specifieke begeleiding nodig is. Deze aanpak is erop gericht de huurder te behoeden voor uithuiszetting. In 2010 hebben twee huurders een laatste kans gekregen. Beide dossiers zijn nog in behandeling. Eén huurder wil niet meewerken aan de verplichte verhuizing. Aangezien de situatie niet langer houdbaar is, is een procedure tot ontbinding van de huurovereenkomst 52
GroenWest Jaarverslag 2010
gestart. De medewerking van een andere huurder is nog onzeker, zodat ook in dit geval een procedure is gestart. Bedrijfsmatige hennepteelt leidt tot (brand-)gevaarlijke situaties en schade aan de woning. Daarnaast geeft het vaak overlast. Het is bovendien bij wet verboden. Daarom is GroenrandWonen medeondertekenaar van een samenwerkingsovereenkomst tussen verschillende partijen op het gebied van ordehandhaving, volkshuisvesting en energielevering om hennepteelt integraal te bestrijden. Er zijn afspraken over de manier van optreden als het vermoeden van hennepkwekerij bestaat. GroenrandWonen start bij het aantreffen van een hennepkwekerij in een huurwoning altijd een procedure tot ontbinding van de huurovereenkomst. Ook zal de aangerichte schade aan de woning op de huurder worden verhaald. In 2010 is in drie huurwoningen een hennepkwekerij opgerold. Twee huurders hebben zelf de huurovereenkomst opgezegd. Voor ontbinding van de huurovereenkomst van de andere huurder is een bodemprocedure gestart. Woerden De proef met Buurtbemiddeling is geëvalueerd. Er bestaat in Woerden duidelijk behoefte aan dit middel om overlast aan te pakken. Juist de inzet van vrijwilligers wordt door alle betrokken partijen zeer op prijs gesteld. De meeste klachten die door Buurtbemiddeling in behandeling worden genomen gaan over pesten/treiteren of geluidsoverlast. Van de aanmeldingen kwam 60% voor rekening van de woningcorporaties. In 66,7% is een positief resultaat geboekt.
Welzijn Mijdrecht Westhoek Wonen heeft in 2010 diverse (financiële) bijdragen geleverd ter bevordering van het algemeen welzijn van haar klanten, waaronder het verbeteren van de veiligheid in complexen, de realisatie van stallingplaatsen voor scootmobiels en de inzet van een huismeester. Vleuten In 2008 is het leefbaarheidfonds opgericht, bedoeld om bewonersinitiatieven gericht op verbetering van de leefbaarheid c.q. sociale samenhang financieel te ondersteunen. Vaak bestaat de ondersteuning uit het verstrekken van een financiële bijdrage. In enkele gevallen gaat het om inzet van materiaal of ondersteuning door medewerkers van GroenrandWonen. Aanvragen voor dit fonds worden beoordeeld door een commissie bestaande uit twee medewerkers van GroenrandWonen en een vertegenwoordiger van Hart voor Huurders. In 2010 zijn dertien aanvragen binnengekomen. Eén aanvraag voldeed niet aan de gestelde voorwaarden en is afgewezen. Alle overige aanvragen, zoals een straatfeest, diverse straat- en buurtbarbecues, nieuwjaarsbijeenkomsten en het plaatsen van fietsenrekken zijn gehonoreerd. Daarnaast zijn voorzieningen aangebracht in de leefomgeving van een aantal complexen. Het Johannes Hospitium in Vleuten - een belangrijke voorziening - is voor haar bestaan grotendeels afhankelijk van giften en donaties. In 2010 is daarom besloten het Hospitium
53
GroenWest Jaarverslag 2010
structureel te ondersteunen met (bouw)technisch advies en met het uitvoeren van dagelijks onderhoud. In het verslagjaar is in dit kader de bestrating rondom het Hospitium hersteld. In 2010 heeft GroenrandWonen wederom deelgenomen aan de Beursvloer Woerden, die ondersteund wordt door de gemeente Woerden. Op de Beursvloer krijgt maatschappelijk ondernemen gestalte door handel tussen maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. Maatschappelijke organisaties maken hun wensen kenbaar en verhandelen die voor een tegenprestatie van hun kant. Dit gebeurt met gesloten beurzen. GroenrandWonen heeft drie zogenaamde matches gemaakt en kon hiermee bijdragen aan de wensen van een sportvereniging, een verpleeghuis en een instantie die mensen met een verstandelijke handicap begeleidt. Woerden Uit onderzoek onder huurders is gebleken dat er in Lekoord en IJsseloord in Woerden weinig voorzieningen zijn voor de oudere jeugd uit de wijk. SWW heeft samen met de gemeente Woerden en het Wijkplatform Molenvliet een fitnessapparaat geplaatst op het nabijgelegen sportveld. Niet alleen de oudere jeugd maar ook ouderen maken hiervan gebruik om te bewegen. Het apparaat kan door drie personen tegelijk gebruikt worden en uniek in Woerden. Evenals GroenrandWonen heeft ook SWW deelgenomen aan de Beursvloer Woerden. Er zijn vier matches gemaakt: Openbare Basisschool de Horizon; Muziek, theater en dansschool Het Klooster; Abrona logeerhuis Brediushof; Stichting Radoeka, die hulp biedt aan kansarmen in Rusland. In 2010 heeft SWW de week van de klant gehouden om onze bewoners in het zonnetje te zetten. Tevens is van de gelegenheid gebruik gemaakt om wensen, behoeften, vragen en klachten van onze klanten te inventariseren. Ook hebben we geprobeerd om zoveel mogelijk emailadressen te verzamelen zodat SWW met digitale klantenpanels kan gaan werken. Dit is door de klanten zeer op prijs gesteld.
Sponsoractiviteiten Sponsoring wordt door corporaties vaak ingezet als middel om activiteiten die leefbaarheid bevorderen te ondersteunen. Leefbaarheid wordt hierbij beschouwd in de breedste zin van het woord. Mijdrecht In 2010 heeft Westhoek Wonen de volgende activiteiten gesponsord: Straattheaterfestival De Ronde Venen: sponsorbedrag € 350 Motivatie: de activiteiten bevinden zich in werkgebied, zijn niet commercieel en bevorderen sociale cohesie. De doelgroep van het festival sluit aan bij onze doelgroep, Het festival is voor iedereen uit De Ronde Venen gratis toegankelijk en wordt bezocht door circa 10.000 belangstellenden. Als tegenprestatie is Westhoek genoemd in de media-uitingen.
54
GroenWest Jaarverslag 2010
ANBO De Ronde Venen: sponsorbedrag € 250 Motivatie: het betreft financiële ondersteuning van het ANBO-blad. De afdeling De Ronde Venen telt circa 1200 leden, de doelgroep: 55+ en senioren sluit aan bij een deel van de doelgroep van Westhoek Wonen. Als tegenprestatie krijgt Westhoek Wonen een gratis advertentiemogelijkheid in het ANBO-blad (bijvoorbeeld voor appartementen in Maria-Oord en Pijlstaartlaan). Vakantiespeelweek Vinkeveen: sponsorbedrag € 275 Motivatie: de activiteiten bevinden zich in het werkgebied, zijn niet commercieel en bevorderen sociale cohesie. De doelgroep is kinderen woonachtig in Vinkeveen. Als tegenprestatie is Westhoek Wonen genoemd in de media-uitingen. Stichting De Bovenlanden: sponsorbedrag € 500 Motivatie: Westhoek Wonen zet zich in voor duurzame investeringen. Deze sponsoring betreft de adoptie van natuurterrein Veenwater aan de Hogendijk te De Hoef, dat gelegen is binnen het werkgebied van Westhoek Wonen. Als tegenprestatie is het natuurterrein vernoemd: ‘Westhoek’. Tevens zijn er PR-mogelijkheden bij snoeien en knotten en aan huurders kunnen via het bewonersblad toertochten/vogel kijken gratis worden aangeboden. Ten slotte is Westhoek Wonen vermeld op de website van de organisatie. Stichting Proostdijland Noord en Zuid: sponsorbedrag € 150 Motivatie: ondersteuning bij de organisatie van de Nationale straatspeeldag in deze wijken. De activiteiten bevinden zich in het werkgebied, zijn niet commercieel en bevorderen de sociale cohesie. Als tegenprestatie is Westhoek Wonen genoemd in de media-uitingen.
Vleuten Het sponsorbeleid van GroenrandWonen is gebaseerd op het door de minister van Volkshuisvesting geformuleerd beleid. Het sponsorbeleid beperkt zich tot het werkterrein van GroenrandWonen. Ook moet er een relatie zijn tussen de sponsoractiviteit en de kerntaken en moet de activiteit ten goede komen aan de leefbaarheid van een buurt of wijk waarin de woningen van GroenrandWonen zich bevinden. Aan de hand van de toetsingscriteria wordt elke aanvraag voor sponsoring beoordeeld. GroenrandWonen heeft de volgende doelen ondersteund: Onderwerp
Sponsorbedrag in €
Toneelvereniging De Meern
150
Vrienden van de Joostenlaan
250
Dierenweide Vleuten
562
Atelierroute Groot Woerden
150
Septembermarkt Harmelen
250
Leidsche Rijn Festival
500
Benefietavond Mamma Crew
100
Pax Kinderhulp
100
Vleuten goes Scottish
150
Kerstdiner voor senioren (Oranjestichting)
120
Katholieke Bond voor Ouderen
100 55
GroenWest Jaarverslag 2010
Onderwerp
Sponsorbedrag in €
Lions Club Oranjeloop en sponsorzwemmen
250
Bijdrage Promsnacht
500
VIAC, ter gelegenheid van het 12,5 jarig bestaan
50
Stichting Achterland; bijdrage boek provincie Utrecht
2.438
Samen voor Woerden (beursvloer)
2.500
Daarnaast zijn plaatselijke sportverenigingen ondersteund (drie verenigingen; € 1.550 totaal) en zijn bijdragen geleverd aan jubileumuitgaven van een plaatselijke zangvereniging (€ 150) en FNV Bouw (€ 100). In 2009 is met Natuurmonumenten de sponsoring van een bomenlaan in Haarzuilens gedurende vijf jaar overeengekomen. De jaarlijkse kosten bedragen € 1.400. In ruil voor de sponsoring van de bouw van een lift in Kasteel de Haar (€ 2.975) konden huurders van GroenrandWonen in 2010 gedurende een periode van zes maanden één keer gratis het park bezoeken. In april 2010 zijn speciale rondleidingen voor de huurders georganiseerd. Woerden Alle sponsoring heeft ten doel om de naamsbekendheid van SWW in het werkgebied Woerden/Montfoort te vergroten (via advertenties, vermeldingen op websites, etc.) en tegelijkertijd een bijdrage te leveren aan activiteiten die maatschappelijk gezien relevant zijn. Uitgangspunt is dat de activiteiten die SWW sponsort bereikbaar zijn voor haar doelgroep en georganiseerd worden door vrijwilligers. De belangrijkste sponsoractiviteiten van SWW in 2010 waren: € 3.000 Yoppa - bijdrage aan projectplan Maatschappelijke MiniOndernemingen voor jongeren € 3.000 Triathlon Woerden – hoofdsponsoring in ruil voor naamsvermelding op diverse plekken en uitingen. € 2.000 Linschotenloop – sponsoring in ruil voor naamsvermelding € 1.000 Clytoneus – sponsoring van Singelloop, Internationale Meerkamp en Knotwilgenloop in ruil voor naamsvermelding € 1.000 Stichting Babypop – sponsoring tweedaags muziek- en cultuurfestival in Montfoort in ruil voor naamsvermelding
56
GroenWest Jaarverslag 2010
Alle resultaten van 2010 op een rij groen = behaald
blauw = doorgeschoven
rood = niet behaald
Mijdrecht Er is actief geparticipeerd met bewonerscomités, gemeente De Ronde Venen en maatschappelijke organisaties in ‘wijkgericht werken’. Doel is om door korte lijnen en snelle maatregelen de kwaliteit van het leefklimaat te verbeteren. Tevens is deze werkwijze op projectmatige wijze ingevoerd in twee buurten in gemeente De Ronde Venen. Er is een participatiesysteem ingevoerd waarbij belanghebbenden inbreng krijgen bij de planvorming van de doelen van Westhoek Wonen. Over de bereikte resultaten is verantwoording aan hen afgelegd. Er is actief doorgepakt met de reeds opgestarte aanpak van woonfraude (illegale onderhuur) voort, dit heeft geresulteerd in 23 onderzoeken en 10 huuropzeggingen. Westhoek Wonen gaat samen met stichting De Baat, de gemeente De Ronde Venen en de politie vrijwilligers opleiden om te kunnen bemiddelen bij beginnende conflicten tussen huurders. Vleuten GroenrandWonen heeft deelgenomen aan de Beursvloer Woerden. Het kunstwerk dat afkomstig is van de sloop van de Willibrordschool is aangebracht op het complex aan de Dorpsstraat/Camphuijsenstraat. Woonfraude binnen het woningbezit is actief bestreden. Het Johannes Hospitium in Vleuten is structureel ondersteund met (bouw)technisch advies en het uitvoeren van dagelijks onderhoud. Woerden e De kaders voor het leefbaarheidsbeleid zijn eind 1 kwartaal 2010 vastgesteld De activiteiten van de klussendienst zijn voortgezet Er heeft een effectiviteitmeting plaatsgevonden voor Buurtbemiddeling Er is een plan van aanpak voor onrechtmatige bewoning vastgesteld
57
GroenWest Jaarverslag 2010
58
GroenWest Jaarverslag 2010
Bijdragen aan de combinatie wonen en zorg De veranderende financieringsstructuur in de zorg heeft een grote invloed op het realiseren van woningen voor doelgroepen met een zorgvraag. Projecten voor deze doelgroepen verlopen moeizamer. De samenwerking tussen woningcorporaties en zorgen welzijnsinstellingen is hierdoor nog belangrijker geworden. Hopelijk bieden de nieuwe organisatie en het nieuwe jaar weer nieuwe kansen.
Woonzorgzones Mijdrecht Westhoek Wonen is samen met gemeente De Ronde Venen en de (voormalige) gemeente Abcoude bezig met de inrichting van een vijftal woonservicezones: Abcoude centrum; Mijdrecht centrum; Mijdrecht Zuidoost (locatie van de huidige sportvelden); Sportvelden Wilnis (locatie van de huidige sportvelden); Zuiderwaard in Vinkeveen. Een aantal projecten (van externe partijen) die gekoppeld zijn aan deze zones hebben in 2010 vertraging opgelopen. Daardoor heeft Westhoek Wonen weinig vooruitgang geboekt bij de totstandkoming van de woonservicezones. Vleuten Bewoners met een zorgvraag (bv. ouderen, mindervaliden en verstandelijk gehandicapten) behoren tot een doelgroep, die een steuntje in de rug nodig heeft. Naast het huidige beschikbare bezit worden ook nieuwe, passende woningen gebouwd voor deze doelgroep. Hiervoor wordt samengewerkt met gemeenten en zorginstellingen. Bij de opzet van een woonservicezone in Vleuten is geïnventariseerd welke bijzondere woonvormen nu in het gebied aanwezig zijn en welke in de toekomst nodig zijn. Gebleken is dat er een tekort is aan complexgewijs verzorgd wonen, beschut verzorgd wonen en groot geclusterd wonen. Deze tekorten bepalen wat GroenrandWonen ontwikkelt in Vleuten. Met Zuwe en de gemeente Utrecht is overleg gevoerd over de ontwikkeling van een nieuw appartementencomplex tegenover het winkelcentrum in Vleuten. De gemeente Utrecht heeft samen met de eerstelijnshulp (huisartsen, fysiotherapie en apotheek) een onderzoek opgestart naar de mogelijkheid voor het realiseren van een zorgcentrum nabij het wijkservicecentrum in het centrum van Vleuten. Ook wordt gekeken naar een combinatie met huurwoningen/-appartementen. GroenrandWonen is benaderd om mee te denken in dit plan. Met Stichting De Driesprong is een samenwerkingsovereenkomst getekend voor de ontwikkeling van het gebouw aan de Uitweg en de Kerkweg in Harmelen. Hier krijgt GroenrandWonen de mogelijkheid om huur- en koopwoningen voor ouderen te realiseren. In de plint zullen huisartsen zich vestigen. 59
GroenWest Jaarverslag 2010
GroenrandWonen participeert in het woonzorgnetwerk Harmelen. Het woonzorgnetwerk Harmelen wordt daarnaast gevormd door zorg- en welzijnsorganisaties die actief zijn in Harmelen en de gemeente Woerden. Het netwerk heeft onderzoek gedaan naar wonen, welzijn en zorg in Harmelen en discussieert over de mogelijke oplossingen en toepassingen binnen deze kern. Woerden Vanuit het Woonzorgnetwerk van de gemeente Woerden is een grote bijeenkomst georganiseerd met partijen die actief zijn op het gebied van wonen, zorg en/of welzijn. Daar werd opgemerkt dat waar in het verleden (en ook in de bestuurlijke overeenkomst) het aanbod centraal stond, dit niet passend is. De vraag zou centraal moeten staan en dat betekent ook rekening houden met keuzes die mensen maken. Deze wijziging betekent niet dat de bestuurlijke overeenkomst volledig wordt losgelaten, maar er wordt wel op een andere manier mee omgegaan. In de bijeenkomst is er door de aanwezigen voor gekozen om de inspanningen voor de woonzorgzones van de gemeente Woerden te concentreren op een drietal zones; Molenvliet, Schilderskwartier en Harmelen. De gemeenteraadsverkiezingen in 2010 hebben voor een wijziging in de samenstelling van het College van Burgemeester en Wethouders gezorgd in Woerden en Montfoort. De overleggen met beide gemeenten vinden minder frequent plaats.
Samenwerking met zorgaanbieders Mijdrecht De doelstellingen voor 2010 waren: 1. In Abcoude is Westhoek Wonen bezig met de voorbereiding van achttien bijzondere woonvormen: twaalf PG-eenheden en zes zorgwoningen voor ouderen met een verstandelijke beperking. 2. In Vinkeveen ontwikkelt Westhoek Wonen twaalf woningen voor jongeren met een verstandelijke beperking. 3. In Mijdrecht ontwikkelt Westhoek Wonen in samenwerking met twee zorginstellingen een project met 24 eenheden voor mensen met een verstandelijke en psychiatrische beperking. De resultaten aan het einde van het verslagjaar waren: 1. Samen met Zuwe Zorg is het project Angstelborgh te Abcoude ontwikkeld en wordt 2011 in uitvoering genomen. Het betreft de realisatie van twaalf woningen voor psychogeriatrische patiënten en zes woningen voor somatische patiënten. 2. Aan de Prins Bernhardlaan in Vinkeveen zijn twaalf bijzondere woningen (twee eenheden van zes) in uitvoering genomen. Hier worden jongeren met een handicap gehuisvest. Westhoek Wonen werkt in dit project samen met Amerpoort. 3. Een van de samenwerkende zorginstellingen heeft er om haar moverende redenen voor gekozen om haar deelname aan dit project te beëindigen. Westhoek Wonen beraadt zich momenteel op alternatieven.
60
GroenWest Jaarverslag 2010
Vleuten Het verzorgingshuis Jozefzorg in Vleuten is onderdeel van een ouderencomplex, dat verder bestaat uit twee gebouwen met aanleunappartementen (Hinderstein en Bottenstein). Samen met de huurder van het complex, Stichting De Rijnhoven, is een toekomstvisie voor het complex ontwikkeld. De eerste fase, de renovatie van het verzorgingshuis Jozefzorg, is in 2010 opgeleverd. Tijdens de renovatie zijn 59 eenkamerwoningen verbouwd tot 38 tweekamerappartementen en een gedeelte van de algemene ruimten is aangepast. Tijdens de renovatie zijn de bewoners van het verzorgingshuis tijdelijk verhuisd naar het (nieuwbouw) seniorencomplex Coninckshoven. De Gemeente Utrecht heeft een deel van het voetbalveldje tegenover het winkelcentrum van Vleuten bestemd voor woningbouw. GroenrandWonen heeft aangegeven hier mogelijkheden te zien voor woningen met een zorginfrastructuur, passend in de visie van de Woonservicezone. Achter deze kavel ligt het medisch centrum, dat in het bezit is van de Zuwe. Met Zuwe zijn in principe afspraken gemaakt over de overname van dit onroerend goed, zodat ook deze kavel (na sloop van het bestaande gebouw) meegenomen kan worden in de planontwikkeling. Woerden Steeds meer zorgaanbieders benaderen de corporatie met de vraag of zij kan voorzien in geschikte huisvesting. Zo is, in het kader van de wijkaanpak Bloemen- en Bomenkwartier, gestart met het onderzoeken van de haalbaarheid van een gezondheidscentrum in de wijk. Dit is tot nu toe voorspoedig verlopen, partijen zijn enthousiast en er heeft zich nu ook een kinderdagverblijf aangemeld die medische opvang wil opstarten. Eind 2010 is ook de haalbaarheidsstudie Snellerpoort afgerond, waarbij de mogelijkheid bekeken is voor het realiseren van een gezondheidscentrum, waarin onder andere huisartsen, fysiotherapeut(en) en een apotheek worden ondergebracht. Het is een complex project waarbij de haalbaarheid van vele factoren afhankelijk is. Begin 2011 wordt een definitieve beslissing over het voortzetten van het project genomen. SWW heeft in 2010 ook in zorgvastgoed geïnvesteerd, door onder andere de aankoop van 36 zorgeenheden voor Stichting Reinaerde. De bouw is inmiddels gestart en deze worden in 2012 opgeleverd. SWW en De Rijnhoven waren voornemens om 2010 te starten met de bouwvoorbereiding van een voorziening voor dementerende ouderen op de locatie van de voormalige Golff Supermarkt in Montfoort. De gedachten over de invulling van de betreffende locatie zijn veranderd gedurende het verslagjaar, waardoor het nog maar de vraag is of op de locatie wel een voorziening voor deze doelgroep zal komen. Hierover zal in 2011 uitsluitsel moeten komen. Een van de projecten die wel nog loopt is de kleinschalige woonvoorziening voor dementerende ouderen in Voorvliet (Linschoten). Hier werkt SWW samen met Vierstroom aan een concept waarbij wonen en zorg gescheiden zijn en er niet alleen appartementen komen voor dementerende ouderen, maar ook voor mensen met een kleinere zorgvraag of voor mensen die nog geen zorgvraag hebben. De wijzigingen die dit jaar zijn gemaakt in de doorontwikkeling van het concept betekenen echter dat een bestemmingsplanwijziging noodzakelijk is. Daar zal in
61
GroenWest Jaarverslag 2010
2011 in ieder geval mee worden gestart. De start van de bouw is afhankelijk van het verloop van deze procedure. De ontwikkeling van Landgoed de Bloklanden heeft in 2010 stil gelegen. In afwachting van het tracébesluit van de Provincie Utrecht is ervoor gekozen om dit project stil te leggen. Pas als duidelijk is hoe het tracé gaat lopen, wordt besloten hoe hiermee verder wordt gegaan. In de tussentijd is een deel van het landgoed beschikbaar gesteld aan stichting De Heem.
Servicepunten Mijdrecht De doelstellingen van Westhoek Wonen voor 2010 waren: 1. “We werken vanuit de servicepunten in De Ronde Venen aan verbreding en versterking van het dienstverleningspakket aan huurders.” 2. “In Abcoude werken we aan een versterking van het servicepunt in Abcoude.” 3. “We participeren bij de invoering van een digitaal innovatief initiatief voor een beter bereik van diverse diensten in kleine kernen.” De behaalde resultaten aan het eind van het verslagjaar zijn: 1. Westhoek Wonen participeert in de drie servicepunten van De Ronde Venen en in YourHome in Abcoude. Het concept slaat aan: steeds meer bezoekers weten de weg naar een servicepunt te vinden. Er is sprake van een flinke jaarlijkse groei van cliënten. Meer dan 60% van de bezoekers van de servicepunten bestaat uit huurders van Westhoek Wonen. 2. In 2010 is de inbreng van de gemeente Abcoude in de activiteiten van het servicepunt vergroot. De stichting Abecenwalde, waarin het servicepunt in Abcoude was ondergebracht, is in 2010 ontbonden vanwege het uittreden van een van de partners (Zuwe Zorg). Naar verwachting zal het servicepunt in Abcoude worden ondergebracht bij stichting Servicepunten De Ronde Venen. 3. In 2009 werd in Baambrugge een digitaal loket geopend dat onderdeel uitmaakt van het provinciale proefproject Teleweide en gekoppeld is aan het wijkservicepunt in Abcoude. Een tweede loket ging in de kern Kockengen open. In het Teleweideproject participeren de provincie, gemeenten, zorginstellingen en corporaties. De evaluatie wordt 2011 verwacht. Vleuten In het werkgebied van GroenrandWonen zijn geen servicepunten aanwezig. Het servicepunt in Harmelen is vanwege gebrek aan belangstelling al eerder gesloten. Gezien de grootte van het werkgebied van GroenrandWonen en de grootte van de organisatie is ervoor gekozen geen nieuwe servicepunten in te stellen. Woerden De herhaalde pogingen om het Servicepunt in Zegveld meer invulling te geven hebben geen resultaat opgeleverd. SWW is dan ook met de Rabobank en de supermarkt waarin het servicepunt gevestigd is in gesprek over het beëindigen van het Servicepunt.
62
GroenWest Jaarverslag 2010
Short stay Mijdrecht Op de Herenweg 269 in Vinkeveen is door Westhoek Wonen een woning omgebouwd naar vier zogenaamde ‘kort onderdak’-studio’s. Woningzoekenden kunnen maximaal een half jaar een gestoffeerde en gemeubileerde studio huren, mits zij voldoen aan een aantal voorwaarden. Zo moeten zij zelfstandig kunnen wonen en spoedig perspectief hebben op een andere woning. De hoogte van de huur wordt bepaald door het inkomen. Naast het helpen van mensen met een tijdelijke woonvraag worden de studio’s ook ingezet als wisselwoning bij groot onderhoudprojecten. In 2010 zijn de vier studio’s in totaal acht keer gebruikt: drie keer als ‘kort onderdak’-studio, een keer als opvang in verband met een calamiteit en vier keer als wisselwoning in verband met een onderhoudsproject. Als ‘kort onderdak’-studio wordt meestal de termijn van een half jaar vol gemaakt. Als wisselwoning is de gebruikstermijn korter (tussen 3 en 5 weken). Bij gebruik als wisselwoning wordt geen huur in rekening gebracht. Vleuten GroenrandWonen en SWW trekken samen op bij de ontwikkeling van het corporatiehotel in de binnenstad van Woerden. Doordat onder de locatie een rijksmonument ligt, zijn er aanvullende vergunningen nodig om over te kunnen gaan tot de daadwerkelijke bouw. In 2010 is dan ook geen start gemaakt met de bouw, hopelijk lukt dit in 2011 wel. Woerden SWW heeft aan de Prins Mauritssingel in Woerden een complex met zestien appartementen, waarvan een aantal beschikbaar zijn voor short stay. De maximale verblijfsperiode voor deze tijdelijke huisvesting is zes maanden. De gestoffeerde en gemeubileerde appartementen voorzien in een behoefte; de appartementen zijn in het verslagjaar 21 keer tijdelijk verhuurd.
63
GroenWest Jaarverslag 2010
Alle resultaten van 2010 op een rij groen = behaald
blauw = doorgeschoven
rood = niet behaald
Mijdrecht In Abcoude is Westhoek Wonen bezig met de voorbereiding van achttien bijzondere woonvormen: twaalf PG-eenheden en zes zorgwoningen voor ouderen met een verstandelijke beperking. In Vinkeveen heeft Westhoek Wonen twaalf woningen voor jongeren met een verstandelijke beperking in uitvoering staan. Westhoek Wonen werkt vanuit de servicepunten in De Ronde Venen aan verbreding en versterking van het dienstverleningspakket aan huurders. In Abcoude wordt gewerkt aan een versterking van het servicepunt in Abcoude. Westhoek Wonen participeert bij de invoering van een digitaal innovatief initiatief voor een beter bereik van diverse diensten in kleine kernen. In Mijdrecht ontwikkelt Westhoek Wonen in samenwerking met twee zorginstellingen een project met 24 eenheden voor mensen met een verstandelijke en psychiatrische beperking. Vleuten De renovatie van verzorgingshuis Jozefzorg is afgerond. Er is duidelijkheid over de locatie van de vorming van een gezondheidscentrum in Harmelen. Aan de hand hiervan kan de herinrichting van De Driesprong gestalte krijgen. Woerden Het aantal complexen waarin SWW zorgwoningen aanbiedt, is uitgebreid. Er is duidelijkheid over de mogelijkheden voor kleinschalige woonvoorzieningen in het Bloemen- en Bomenkwartier, Woerden. De bouw van het Corporatiehotel is gestart. Voorbereidingen voor de bouw van een kleinschalige woonvorm voor dementerende ouderen op de locatie van de Golff Supermarkt in Montfoort zijn gestart. Het servicepunt in Zegveld wordt door meerdere organisaties gebruikt voor het aanbieden van hun diensten.
64
GroenWest Jaarverslag 2010
Professionele organisatie GroenrandWonen, SWW en Westhoek Wonen werken al geruime tijd op meerdere onderdelen samen. In 2010 is onderzocht of verdergaande samenwerking meerwaarde heeft. Gebleken is dat fusie van de drie organisaties meerwaarde biedt. Er is veel veranderd voor corporaties. Om doeltreffend de opgaven in het Groene Hart op te pakken is fuseren wenselijk. Verdere professionalisering, minder grote kwetsbaarheid maar vooral het op gang brengen van de vastgelopen woningmarkt, zijn hiervoor belangrijke redenen. Daarom is begin juli 2010 door de bestuurders en de Raden van Commissarissen een intentieovereenkomst tot fusie getekend. Op 30 december is de fusieakte getekend en op 31 december was de fusie een feit. Daarmee vormen de drie fusiepartners nu één organisatie: GroenWest.
Organisatieontwikkelingen Het onderzoek naar verdergaande samenwerking en in een later stadium het fusietraject hebben veel tijd en aandacht van medewerkers gevergd. Tegelijkertijd moest ook ‘de winkel’ open blijven. Bij het onderzoek naar verdergaande samenwerking zijn zes werkgroepen geformeerd waarin medewerkers van alle drie corporaties zitting hadden en bijgestaan werden door externe deskundigen: Klant & Markt, Organisatie, Financiën, Projecten, Cultuur en ‘Facts & Figures’. Deze zijn regelmatig bijeengekomen om de meerwaarde van verdergaande samenwerking te onderzoeken. Op basis van de uitkomsten is op 14 juli 2010 de intentieovereenkomst tot fusie ondertekend. Vervolgens is aan diverse belanghebbenden, zoals huurdersorganisaties, ondernemingsraden en gemeenten advies over de voorgenomen fusie gevraagd; zij hebben allemaal positief geadviseerd. Hierop is het fusievoornemen aan de minister voorgelegd en goedgekeurd. Op 31 december 2010 is de juridische fusie van kracht geworden. Aan de organisatorische fusie wordt in 2011 gewerkt. De directeur-bestuurders vormen de stuurgroep. Daarnaast zijn vijf werkgroepen geformeerd: Financiën & Fiscaliteit, Personeel & Organisatie, Communicatie & Kennismaking, Huisvesting en ICT, Processen & Procedures. Daarnaast zijn kwartiermakers aangewezen die zich bezig houden met de inrichting van de nieuwe organisatie. Medewerkers zijn gedurende het verslagjaar op diverse manieren geïnformeerd over het fusietraject. Ook hebben zij kennis kunnen maken met de directies en medewerkers van de andere twee organisaties. Mijdrecht De doelstellingen voor 2010 op het gebied van de interne organisatie waren: 1. Het kort ziekteverzuim bedraagt maximaal 2,0%. 2. Het personeelsverloop (percentage medewerkers uit dienst) is maximaal 12,5%. In het verslagjaar zijn onderstaande resultaten bereikt op de beoogde doelstellingen: 1. Het kort ziekteverzuim bedroeg in 2010 1,3% (2009: 2,1%). Het management bewaakt het verzuim consequent door persoonlijke aandacht bij elk verzuim en daarboven extra 65
GroenWest Jaarverslag 2010
aandacht voor medewerkers met frequent verzuim. Deze aandacht is in 2010 effectief gebleken. Het totale verzuim (kort en lang) was in 2010 4,1% (2009: 8,3%). 2. Tot en met 2007/2008 was bij Westhoek Wonen het personeelsverloop zeer hoog, circa 20 tot 30% per jaar. Hierdoor ontstond een bedreiging voor de continuïteit in de bedrijfsvoering. Vanaf 2008 is een dalende trend ingezet. In 2010 zijn drie mensen uit dienst getreden. Dit heeft geresulteerd in een personeelsverloop van 7% (2009: 8%). Daarmee is een stabiele organisatie bereikt. Verder had Westhoek Wonen ten aanzien van ICT de volgende doelstelling geformuleerd: De website en het automatiseringssysteem (hard- en software) zijn vernieuwd. In het verslagjaar is het volgende resultaat bereikt: Begin april 2010 is binnen Westhoek Wonen de vervanging van het serverpark met succes voltooid. Tevens zijn voor de kantoorautomatisering nieuwe licenties aangeschaft. Door de afronding van dit traject is weer een stap gezet in de vernieuwingen van het automatiseringspakket. Er heeft een ‘upgrade’ plaatsgevonden van het geavanceerde digitale post- en archiefsysteem. De verbeteracties rondom de website worden in GroenWest-verband in de loop van 2011 opgepakt. Westhoek Wonen biedt medewerkers ruime opleidingsmogelijkheden. Het beschikbare budget bedroeg 3% van de loonsom. In het verslagjaar is van dit budget volop gebruik gemaakt. In de afgelopen jaren heeft Westhoek Wonen haar bezetting geoptimaliseerd. In 2010 was de organisatie qua bezetting in balans. Op 31 december 2010 waren 46 personeelsleden (40,7fte) in dienst van Westhoek Wonen, inclusief de directeur-bestuurder. In het verslagjaar zijn drie mensen uit dienst getreden, drie mensen kwamen in dienst. Het aantal personeelsleden is dus gelijk gebleven. Het traineeprogramma ‘Talent in Huis’ dat in 2009 van start is gegaan is in 2010 voortgezet. Hiermee bieden corporaties een leer- en werkomgeving aan startende ‘high potentials’ en investeren zo in het versterken van de branche. Tijdens dit programma werken trainees drie keer een half jaar bij steeds een andere corporatie. In 2010 heeft Westhoek Wonen twee keer een trainee in dienst gehad. Het programma heeft voor Westhoek daadwerkelijk tot een match geleid met een van de trainees. In september ging een trainee aan het werk bij de afdeling Bedrijfsondersteuning (beleid). Een aantal medewerkers heeft eerder aangegeven in toenemende mate geconfronteerd te worden met agressie, verbaal en fysiek. Medewerkers die regelmatig contact hebben met huurders kwamen in aanmerking voor de cursus ‘Omgaan met verbale weerstand’. Uitgangspunt van deze cursus was dat voor elke medewerker van Westhoek Wonen de eigen veiligheid en die van collega’s altijd voorop staat. Vleuten Om zo effectief en efficiënt mogelijk op te kunnen treden is een slagvaardige organisatie met de juiste personen op de juiste plaats nodig. 66
GroenWest Jaarverslag 2010
De organisatie bestaat uit de traditionele driepoot Wonen, Techniek en Financiën, met een aantal stafmedewerkers. Eind 2010 zijn bij GroenrandWonen 31 medewerkers (27,47fte) werkzaam. Daarvan heeft 61% een fulltime dienstverband, 39% werkt parttime. Het personeelsbestand bestaat uit zestien vrouwen en vijftien mannen. In 2010 hebben drie medewerkers GroenrandWonen verlaten. In het kader van de op handen zijnde fusie zijn er geen medewerkers in dienst getreden. Een van de vacatures wordt tijdelijk ingevuld door een inhuurkracht. Daarnaast is het tweede halfjaar een ervaren woonconsulent ingehuurd ter ondersteuning van de afdeling Wonen. Twee medewerkers hebben in 2010 de mogelijkheid gekregen om door te groeien. Na het vertrek van de opzichter planmatig onderhoud is deze functie vervuld door een medewerker die werkzaam was als opzichter klachten-/mutatieonderhoud. Een allround vakman is vervolgens gepromoveerd naar opzichter mutatie- en dagelijks onderhoud. De hierdoor ontstane vacature van allround vakman is niet ingevuld. Een medewerker die gedeeltelijk werkzaam was voor de afdeling Wonen en gedeeltelijk voor de afdeling Projecten heeft in 2010 volledig de overstap gemaakt naar de afdeling Projecten. GroenrandWonen biedt medewerkers de gelegenheid om de benodigde kennis op peil te houden en/of te brengen om de organisatiedoelen te kunnen realiseren. Daarnaast is het opleidingsbeleid erop gericht bij te dragen aan de loopbaan van individuele medewerkers. In 2010 hebben medewerkers (vak)opleidingen en/of cursussen gevolgd. De cursussen hadden voornamelijk betrekking op (branche)automatisering, fiscaliteit, bedrijfshulpverlening, onderhoud, huurrecht en leefbaarheid. Vanaf 1 januari 2010 beschikken medewerkers van een woningcorporatie over een individueel loopbaanontwikkelingsbudget. Bepalingen hierover zijn opgenomen in de CAO Woondiensten 2009-2010. In 2010 hebben medewerkers (vak)opleidingen en/of cursussen gevolgd. De cursussen hadden voornamelijk betrekking op (branche)automatisering, fiscaliteit, bedrijfshulpverlening, onderhoud, huurrecht en leefbaarheid. Vanaf 1 januari 2010 beschikken medewerkers van een woningcorporatie over een individueel loopbaanontwikkelingsbudget. Bepalingen hierover zijn opgenomen in de CAO Woondiensten 2009-2010. Voor een oriënterende stage heeft een Atheneumleerling een week meegedraaid. Hij heeft op iedere afdeling een dag(deel) doorgebracht. Een ROC-leerling heeft zestien weken stage gelopen op de afdeling Techniek. Het gaat om een tweejarig leerwerktraject waarin hij wordt opgeleid tot servicemedewerker gebouwen. Dit traject is een initiatief van Stichting Cocon, die mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt opleidt. Hij heeft tijdens deze werkervaringsplaats met succes een proeve van bekwaamheid afgelegd. Bij de renovatie van woonzorgcentrum Jozefzorg in Vleuten hebben veel leerling-bouwvakkers een kans gekregen ervaring op te doen. Het project heeft gefungeerd als leerlingbouwplaats, waar ongeveer twaalf leerlingen - onder begeleiding van een leermeester - werkzaamheden in diverse bouwdisciplines hebben kunnen uitvoeren.
67
GroenWest Jaarverslag 2010
Het medewerkertevredenheidsonderzoek heeft in november/december 2009 plaatsgevonden; 76,5% van alle medewerkers heeft deelgenomen. De resultaten zijn in januari 2010 gepresenteerd. De algemene tevredenheid scoort een 7,5 (benchmark: 7,7). De medewerkers zijn het meest tevreden over de arbeidsomstandigheden, de werkzaamheden, de collega’s, de organisatie en de leidinggevende. Het minst tevreden is men over de communicatie. Daarnaast scoren de ontwikkelingsmogelijkheden niet hoog, maar dit is inherent aan de grootte van de organisatie. Het ziekteverzuim van GroenrandWonen bedroeg in 2010 3,75% (2009: 3,34%). Landelijk ligt het ziekteverzuim gemiddeld op 5,0%, bij corporaties met dezelfde karakteristieken 4,3%. Er is voornamelijk sprake van kort verzuim. Twee medewerkers zijn langdurig ziek geweest. Er is met beide medewerkers een re-integratieplan opgesteld; zij hebben hun eigen werkzaamheden weer volledig kunnen hervatten. Voor de begeleiding van langdurig zieken is een contract afgesloten met een arbodienst. Het financiële risico voor langdurige ziekte van medewerkers is afgedekt door een ziekteverzuimverzekering. Er zijn twee bedrijfshulpverleners die hun kennis en vaardigheden op peil houden door jaarlijkse herhaling. De directiesecretaresse/medewerker P&O is tevens preventiemedewerker. Voor één van de medewerkers is door een arbo-deskundige een werkplekonderzoek gedaan vanwege aanhoudende rug- en nekklachten. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de aanschaf van een andere stoel. In het verslagjaar is een incident voorgevallen waarbij een huurder zich agressief opstelde naar een opzichter. Conform het veiligheidsprotocol heeft de directie deze huurder een waarschuwingsbrief geschreven. Het veiligheidsprocotol is – vanwege het incident - tegen het licht gehouden en door managers met medewerkers besproken. Woerden In het afgelopen jaar heeft SWW gewerkt aan de verdere professionalisering van de organisatie. Zo is het strategisch beleidsplan herzien en de portefeuillestrategie vastgesteld. In 2010 zijn alle werkprocessen herzien en waar nodig aangevuld. Doel daarvan is om klanten (nog) beter te bedienen en de samenwerking binnen de organisatie verder te verbeteren. In 2010 heeft een optimalisatie van het primaire systeem plaatsgevonden. Dit is gedaan om de processen beter te ondersteunen, waarbij het doel is een betere kwaliteit van dienstverlening te realiseren. Er zijn kerngebruikers aangesteld die onder andere als taak hebben het bewaken dat volgens de afgesproken processen wordt gewerkt en dat de ICT-systemen de processen zo optimaal mogelijk ondersteunen. In het verslagjaar zijn vijf medewerkers vertrokken en dertien nieuwe (deels tijdelijke) medewerkers aangenomen. Het personeelsbestand kwam hiermee op 66 medewerkers (57,58fte): 36 vrouwen en 30 mannen. De gemiddelde leeftijd lag rond de 43 jaar en het gemiddelde aantal dienstjaren bedroeg in 2010 5,4 jaar. SWW geeft de medewerkers volop gelegenheid om de benodigde kennis op peil te houden en/of te brengen om de organisatiedoelen te kunnen realiseren. Daarnaast is in 2010 het 68
GroenWest Jaarverslag 2010
loopbaanbudget ingevoerd door de afspraken in de CAO Woondiensten. In 2010 lag de nadruk bij de opleidingen vooral op het verkrijgen c.q. aanscherpen van vaardigheden en kennis in aansluiting op de gestelde eisen vanuit de functie. De opleidingsbegroting bedroeg in 2010 4% van de loonsom. In het verslagjaar zijn tien stagiaires actief geweest bij SWW, zes MBO-studenten en vier HBOstudenten. De stageplekken waren goed verdeeld over de verschillende teams. In 2010 heeft een medewerkertevredenheidsonderzoek plaatsgevonden, waaruit naar voren is gekomen dat medewerkers over het algemeen tevreden zijn (83%). Wel is duidelijk geworden dat een aantal zaken aandacht behoeft, met name werkdruk. Een andere conclusie was dat de milieubewustheid binnen SWW omhoog kan. Duurzaamheid is nu opgenomen in het strategisch plan en ook zijn er verschillende acties geweest om aandacht te vragen voor dit thema. Het ziekteverzuim inclusief langdurig zieken bedroeg in 2010 2,68% (2009: 5,51%). Dat heeft te maken met het verminderd aantal langdurig zieken. Het kortdurend ziekteverzuim bedroeg 0,72% (2009: 1,93%). In verband met preventie op het gebied van gezondheid heeft SWW ook het afgelopen jaar alle medewerkers gelegenheid gegeven om bij LifeGuard een test te doen. Deze test geeft naast een fysieke meting ook inzicht in welbevinden en algehele gezondheidservaring. Vergeleken met 2009 is opvallend dat het onderdeel ‘ontplooiingsmogelijkheden’ hoger scoort. De werkdruk wordt als beter ervaren dan in 2009 maar blijft nog wel onder de landelijke norm. Het onderdeel voeding blijft een aandachtspunt. In april is een gezondheidsweek georganiseerd: er zijn in de lunchtijd een viertal enerverende workshops aangeboden. Deze werden positief gewaardeerd door de deelnemers. In 2010 is afscheid genomen van de oude stoelmasseur en is mevrouw Bauman begonnen als nieuwe masseur. En met succes: in vier maanden is het aantal deelnemers explosief gestegen van acht naar 22.
Governance en risicobeheersing De drie corporaties zijn aangesloten bij Aedes, de vereniging van woningcorporaties. Sinds 2004 is het lidmaatschap van Aedes gekoppeld aan de zogeheten ‘Bedrijfstakcode woningcorporaties’. Afgelopen jaar zijn de prestaties, beheersomgeving en risico’s van de woningcorporatie, geanalyseerd en beoordeeld. De conclusie is dat de ingevoerde interne risicobeheersing- en controlemaatregelen een goede basis vormen. GroenWest verwacht dat: zij voldoende inzicht heeft in de realisatie van de operationele, volkshuisvestelijke, maatschappelijke en financiële doelstellingen. de activiteiten in overeenstemming zijn met het vooraf gedefinieerde en goedgekeurde beleid. risico’s tijdig kunnen worden gesignaleerd en geanalyseerd. zij zich houdt aan de geldende wet- en regelgeving. de interne en externe (financiële) rapportages betrouwbaar zijn.
69
GroenWest Jaarverslag 2010
de (beleids-)voornemens voor de korte- en middellange termijn erop gericht zijn om dit alles te continueren.
Mijdrecht Voor 2010 zijn eerder onderstaande doelen gesteld: 1. Westhoek Wonen voldoet aan de Aedes Governancecode 2. Westhoek Wonen is een transparante organisatie en laat dat door een onafhankelijk visitatiebureau meten 3. De belangrijkste bedrijfsrisico’s zijn geïntegreerd in de reguliere ‘planning & control’systematiek. 4. Bij alle projecten nieuwbouw en groot onderhoud wordt een risicoparagraaf opgenomen in de fasedocumenten waarin de belangrijkste projectrisico’s en beheersmaatregelen worden genoemd. De volgende resultaten zijn in het verslagjaar bereikt op bovenstaande doelstellingen: 1. Westhoek Wonen voldoet op alle onderdelen van haar beleid en werkwijze aan de normen en eisen van de Aedescode. Daarnaast worden prestaties vergeleken met die van andere corporaties door benchmarking via de publicatie Corporatie in Perspectief (CiP) van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en door deelname aan de Woonbench. Risicobeheersing is daarin een belangrijk onderwerp. 2. De processen en prestaties van Westhoek Wonen worden door visitatie eens in de vier jaar doorgelicht. In 2010 heeft voor de eerste maal erkend visitatiebureau Raeflex de organisatie onderzocht. De uitkomst van de visitatie was positief: op alle onderdelen werd een zeven gescoord. Verbeterpunten betreffen de betrokkenheid van het interne toezicht, de zichtbare verantwoording in het jaarverslag, de verdere uitbouw van het stakeholdermanagement en de samenwerking op het gebied van leefbaarheid. In de organisatie van GroenWest zullen dit punten van aandacht zijn 3. In de managementrapportages wordt de effectiviteit van de beheersmaatregelen op belangrijkste risico’s uit het vastgestelde risicoregister gemonitored. Gepland was om het risicoregister aan de start van het begrotingstraject te actualiseren. Besloten is dit uit te stellen in verband met de fusieplannen; de risico’s van Westhoek Wonen waren met dit besluit immers onderdeel geworden van de risico’s van GroenWest. Wel is een aparte rapportagestructuur aan de Raad (periodieke voortgangsrapportages door de bestuurder), het MT (gestructureerde maandelijkse informatie-uitwisseling) en het personeel (periodieke informatiebijeenkomsten) opgezet teneinde de belangrijkste risico’s die samenhangen met de fusie (betrokkenheid en ‘commitment’ personeel en management bij het fusietraject, voortgang van het fusieproces binnen Westhoek Wonen) te beheersen. 4. De risicoparagraaf is in 2010 consequent opgenomen in de fasedocumenten. De kwaliteit van deze paragrafen verschilt echter nog per project en projectleider. In 2010 is daarom een specifiek multidisciplinair overleg opgestart (de zogenaamde ‘projectentafel’) om met de identificatie de beheersing van projectrisico’s verder te verbeteren. De eerste resultaten hiervan zijn positief. De bestuurder is verantwoordelijk voor de realisatie van de doelstellingen, de strategie, het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling van Westhoek Wonen. Verder is hij 70
GroenWest Jaarverslag 2010
verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante wet- en regelgeving, het beheersen van de risico’s die aan de activiteiten van de corporatie zijn verbonden en voor de financiering. De interne audit- en controlefunctie is ondergebracht bij de controller, die onder directe verantwoordelijkheid van de directeur-bestuurder valt en direct toegang heeft tot de Raad van Commissarissen. De rapportages van de controller over administratieve organisatie en interne controle gaan onverkort naar de Raad van Commissarissen. De Raad benoemt en geeft opdracht aan de externe accountant die gelijktijdig aan directeurbestuurder en Raad rapporteert. Onder (eind)verantwoordelijkheid van de directeur-bestuurder is het interne controleplan geïmplementeerd - een op de corporatie toegesneden systeem van interne risicobeheersing en risicocontrole. Onderdelen daarvan zijn: Risicoanalyses voor de operationele, volkshuisvestelijke en financiële doelstellingen; Operationele en financiële auditwerkzaamheden; Een systeem van monitoring en rapportering. De directeur-bestuurder legt hierover verantwoording af aan de Raad. De directeur-bestuurder informeert de Raad van Commissarissen met driemaandelijkse managementrapportages over de stand van zaken in de organisatie. Deze zijn ondermeer gestoeld op de principes van de ‘Balanced Scorecard’ en houden direct verband met de vier pijlers van het Ondernemingsplan. In de rapportages wordt aandacht besteed aan de werkprocessen die samenhangen met het dagelijks onderhoud en strategisch onderhoud, aan de ontwikkelingen in de nieuwbouwprojecten en andere projectactiviteiten, aan de kosten van de werkorganisatie - inclusief ziekteverzuim en personeelsverloop - en de financiële resultaten. Ingevoerde interne risicobeheersing- en controlemaatregelen bieden nooit de absolute zekerheid dat Westhoek Wonen haar doelstellingen realiseert. Wel kunnen ze zoveel mogelijk inzicht geven in de algemene bedrijfsvoering en bijvoorbeeld mogelijke materiële verliezen, fraude en overtreding van de geldende wet- en regelgeving. Ontwikkelingen binnen politiek en bestuur op lokaal, regionaal en landelijk niveau, ontwikkelingen op en werking van de financiële markten, demografische ontwikkelingen in het werkgebied en ontwikkelingen op de regionale koopwoningmarkt brengen risico´s met zich mee die de activiteiten beïnvloeden. Dit heeft geresulteerd in het ontwikkelen en vaststellen van een integraal risicoregister. De top van dit register wordt gevormd door risico’s op het gebied van projectbeheersing, projectontwikkeling en het management van de afdeling Vastgoed. Door de bedrijfsbrede implementatie van ‘projectmatig werken’ worden aan de eerste twee risico’s beheersmaatregelen gekoppeld. De aanstelling van een interim-manager Vastgoed en de verdere uitwerking van het onderhoudsbeleid zorgt voor beheersing van het derde risico. De voortgang en effectiviteit van de beheersmaatregelen op deze risico’s zijn in de managementrapportage van 2010 gemonitored. In de eerste helft van 2010 heeft het management samen met de Raad sessies gehouden over het risicoregister. De Raad heeft hier - vanuit zijn functie - nog enkele items aan toegevoegd die zich met name richten op de interne bedrijfsvoering. 71
GroenWest Jaarverslag 2010
Vleuten De begroting en het activiteitenplan vormen het primaire handelingskader voor de directeurbestuurder. Om het beleid en het ‘in control’ zijn van de organisatie goed te kunnen monitoren, wordt gewerkt met gestandaardiseerde kwartaalrapportages. Onderdeel van de kwartaalrapportages vormt een actiepuntenlijst gebaseerd op het activiteitenplan en de voortgang daarvan. Vaste onderwerpen in de rapportages zijn treasury (leningenportefeuille, langdurige rentelasten, herfinanciering, ‘durability’), de voortgang van projecten, onderhoud en verkopen. Goedkeuringsbesluiten met betrekking tot investeringen buiten de begroting worden door de directeur-bestuurder voorbereid via een besluitvormingsnota. Indien het over investeringen in vastgoed gaat, wordt hieraan ook een risicoparagraaf toegevoegd. Tijdens de tussentijdse controle door de accountant heeft het onderzoek naar de borging van risico’s bij GroenrandWonen centraal gestaan. Gezien de interne en externe ontwikkelingen in relatie tot het krachtenveld is naast de reguliere Administratie Organisatie en Interne Beheersing (AO/IB) risico’s explicieter aandacht besteed aan strategische beheersing, rapportering en ‘compliance’. De risico’s zijn in kaart gebracht en aan de risico’s is een score toegekend. Op zes onderdelen is het risico laag en het risico op twee onderdelen wordt als gemiddeld ingeschat. De algehele conclusie luidt dat er geen sprake is van onverantwoorde risico’s bij GroenrandWonen en dat er voor de onderdelen waarbij sprake is van een gemiddeld risico maatregelen getroffen of in voorbereiding zijn. Op de website van GroenrandWonen zijn de door de Governance Code genoemde documenten publiek toegankelijk gemaakt. Alle relevante relaties van GroenrandWonen hebben de integriteitcode ontvangen. Woerden Als maatschappelijke organisatie hecht SWW grote waarde aan integer handelen van haar medewerkers. Zij beschikt daarom over een integriteitcode. Bij integriteit gaat het om waarden en normen: wat is belangrijk en waardevol, welk gedrag leidt daartoe en hoe kan SWW de mensen en de organisatie helpen zo goed mogelijk hiernaar te handelen? In 2011 wordt een integriteitprogramma uitgerold om medewerkers bewust te maken van het belang van integer handelen. SWW vindt het beheersen van risico’s essentieel voor een goede bedrijfsvoering. Bij nieuwbouw- en renovatieprojecten kunnen risico’s enorme - financiële - gevolgen hebben. Om deze risico’s te herkennen en beheersbaar te maken, is SWW een aantal jaren geleden gestart met het professionaliseren van risicomanagement voor projecten. De toegevoegde waarde ligt in eerste instantie in de bewustwording bij de medewerkers, in een juiste afweging op welke risico’s wel en niet gehandeld moet worden en in het gericht kunnen handelen zodat sturing plaatsvindt op de risico’s en maatregelen. Om risicomanagement goed te implementeren is eerder een risicocoördinator voor het team Projecten benoemd. Deze coördinator is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en
72
GroenWest Jaarverslag 2010
implementeren van risicobeleid voor een doelmatige uitvoering van de projecten binnen het team. In 2011 wordt een risicocoördinator benoemd die het risicomanagement verder gaat uitrollen in de nieuwe GroenWest-organisatie. Deze coördinator is onder meer verantwoordelijk voor het opstellen van een bedrijfsbrede risicoanalyse.
Belanghouders Ervaring leert dat invloed van huurders, gemeente en relevante instellingen loont. Daarom werden belanghebbenden regelmatig betrokken bij de ontwikkeling van plannen en beleid en is verantwoording afgelegd over de resultaten. In 2010 zijn met name de huurdersorganisaties en de gemeenten in het werkgebied van de fusiepartners nauw betrokken geweest bij het fusietraject. Dit heeft geleid tot een positief advies over de fusie van GroenrandWonen, SWW en Westhoek Wonen. Mijdrecht De doelstellingen voor 2010 waren: 1. “We voeren een participatiesysteem in waarbij belanghebbenden inbreng krijgen bij de planvorming van onze doelen. Over de bereikte resultaten leggen wij verantwoording aan hen af.” 2. ‘We houden belanghoudersbijeenkomsten, waarbij we vragen om inbreng voor onze doelen en verantwoording afleggen over onze resultaten.“ Westhoek Wonen op bovenstaande doelstellingen de volgende resultaten bereikt in het verslagjaar: 1. Het beleid met betrekking tot stakeholdermanagement is begin 2010 vastgesteld en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. In verband met de voorgenomen fusie met SWW en GroenrandWonen is niet gestart met een integrale implementatie van dit beleid. Wel is uitvoering gegeven conform het geformuleerde beleid met stakeholders aan het voornemen tot fusie, onderhoudsprojecten en leefbaarheidactiviteiten. 2. In maart 2011 is een afscheidsbijeenkomst georganiseerd voor de stakeholders van Westhoek Wonen. Daar is verantwoording afgelegd over de tot op dat moment bereikte resultaten op het ondernemingsplan ‘Wonen in Beweging’. Op operationeel gebied worden huurders consequent betrokken bij voorgenomen ontwikkelingen in of rond hun woning. Uit enquêtes blijkt dat - mede door goed te luisteren en daar actief op in te spelen – activiteiten in dat kader door bewoners positief tot zeer positief worden gewaardeerd. Deze aanpak vergt meer tijd in de voorbereiding, maar betaalt zich uiteindelijk dubbel en dwars terug. Dit blijkt uit de planningen van onderhavige projecten. Lopende het fusieproces zijn met name de Bewonersraad, de gemeenten Abcoude en De Ronde Venen en de Ondernemingsraad conform het stakeholderbeleid betrokken. Dit heeft geresulteerd in een soepel proces en positieve adviezen van deze partijen. Tot slot valt op dat de berichtgeving in de (lokale) pers met betrekking tot de activiteiten van Westhoek Wonen nagenoeg geheel positief is.
73
GroenWest Jaarverslag 2010
Vleuten In 2008 heeft GroenrandWonen onder begeleiding van BMC advies management een de belangrijkste belanghouders benoemd, BMC heeft met deze belanghouders gesproken. Mede daardoor worden belanghouders nu nauwer betrokken bij de werkzaamheden van GroenrandWonen. Dit kan variëren van informeren tot het willen bereiken van overeenstemming met de belanghouder. Er wordt structuur aangebracht in de wijze waarop belanghouders worden betrokken bij de beleidscyclus (combinatie van bilateraal en collectief overleg). In het overleg zal de middellange termijn agenda uitgangspunt zijn. Het overleg met de gemeente Utrecht vindt voornamelijk plaats vanuit de Stichting Utrechtse Woningcorporaties (STUW). De directeuren van de STUW hebben vier maal per jaar een formeel overleg met de wethouder Wonen in het kader van ‘Utrecht vernieuwt’. In 2010 heeft een bijeenkomst van de STUW-leden en de raadsleden van de gemeente Utrecht plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomst is met de raadsleden gediscussieerd over actuele ontwikkelingen in de volkshuisvesting en de gevolgen hiervan voor de opgaven in Utrecht. Samen met SWW en Woningbouwstichting Kamerik zijn raadsleden, wethouders en burgemeester van Woerden uitgenodigd voor een bijeenkomst. De aanwezigen hebben tijdens een diner van gedachten gewisseld over diverse onderwerpen en actualiteiten op het gebied van volkshuisvesting. Woerden De belanghoudersbijeenkomsten hebben inmiddels een vaste plaats gekregen in de jaarplanning van SWW. Mede op verzoek van de aanwezigen zijn ook in 2010 de bijeenkomsten voortgezet en is meer dan voorheen ingezet op het afleggen van verantwoording. Vertellen wat SWW heeft gedaan en vooral ook vragen wat haar belanghouders daarvan vinden. De belanghouders geven aan dat zij tevreden zijn met de huidige vorm. In 2010 is kennis gemaakt met de nieuwe gemeenteraad en het nieuwe college van de gemeente Woerden. Een aangename kennismaking waarop SWW ook in 2011 graag verder voortborduurt. De relatie met de gemeente Montfoort was gedurende het verslagjaar verstoord. Aan het eind van 2010 is toenadering gezocht en met de gemeente Montfoort gesproken over hoe te werken aan een goede, constructieve relatie.
Ondernemingsraad Mijdrecht De Ondernemingsraad (OR) van Westhoek Wonen bestaat uit drie leden. De samenwerking tussen directie en OR is kritisch opbouwend. Er wordt minimaal vier keer per jaar vergaderd, indien nodig vaker. In het verslagjaar was de fusie het voornaamste onderwerp op de agenda. De OR heeft in 2010 geadviseerd over de intentie tot fusie en het definitieve fusiebesluit, alsmede over de samenstelling van het bestuur en de Raad van Commissarissen, de statuten van de fusiecorporatie en de organisatiestructuur. Daarnaast is uitvoerig gesproken over het
74
GroenWest Jaarverslag 2010
formatieplan, de harmonisatie van arbeidsvoorwaarden en de keuze van het bedrijfsinformatiesysteem. Over deze onderwerpen zijn in 2010 nog geen adviezen uitgebracht. De OR heeft zich voor al deze onderwerpen laten bijstaan door een externe adviseur en heeft hier ook regelmatig overleg over gevoerd met haar achterban. Onderwerpen die in 2010 besproken zijn, waren onder andere: Het verzuimbeleid; Preventief medisch onderzoek (PMO); CAO wijzigingen (vergoeding zakelijke kilometers, loopbaanontwikkelingsbudget); Het handboek personeelsbeleid; De jaarrekening en het jaarverslag 2009. Vleuten De Ondernemingsraad van GroenrandWonen bestaat uit drie leden. De OR heeft in het eerste halfjaar van 2010 drie maal met de directie vergaderd. In het tweede halfjaar is in het kader van de fusie vaker overlegd. De volgende onderwerpen werden in het reguliere overleg met de directie besproken: De uitkomsten van het medewerkertevredenheidsonderzoek en de acties die hieruit voortvloeien; Het beleid aangaande het in dienst nemen van uitzendpersoneel; Het parkeerbeleid; Het persoonlijk ontwikkelbudget; De loopbaanoriëntatie. Op de adviesaanvragen met betrekking tot intentieovereenkomst tot fusie, de beoogde bestuurssamenstelling van de fusiecorporatie en de statuten van de fusiecorporatie en het organisatiemodel en de juridische fusie heeft de Ondernemingsraad positief geadviseerd. In augustus 2010 heeft een achterbanvergadering plaatsgevonden. Bij deze vergadering heeft de OR de medewerkers geïnformeerd over zijn rol in het fusietraject en geïnventariseerd welke vragen de medewerkers hebben over de fusie. Op advies van de Ondernemingsraden van de fusiecorporaties is besloten meer tijd te nemen voor het uitwerken van het formatieplan en de functiebeschrijvingen; medewerkers worden daar nauwer bij betrokken. Ook hebben de Ondernemingsraden aandacht van het bestuur gevraagd voor de toegenomen werkdruk en de positionering van het dagelijks onderhoud in de fusieorganisatie. In het adviestraject wordt de OR bijgestaan door een externe adviseur van FNV Formaat. Er is regelmatig contact met de Ondernemingsraden van SWW en Westhoek Wonen. In 2011 vormen de leden van de drie afzonderlijke Ondernemingsraden één Ondernemingsraad voor de gefuseerde organisatie. Eind 2011 zullen opnieuw verkiezingen worden gehouden. Woerden De Ondernemingsraad van SWW bestaat uit vijf leden. In het verslagjaar is verreweg de meeste tijd besteed aan de voorbereiding van en de advisering over de fusie. De besproken 75
GroenWest Jaarverslag 2010
onderwerpen komen overeen met de onderwerpen van de Ondernemingsraden van de fusiepartners. Verder is onder meer aandacht besteed aan: De uitkomsten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek; Het Arbobeleid; De jaarverslaglegging; De kwartaalrapportages. Het overleg met de werkgever bestond uit vijf reguliere overlegvergaderingen. Daarnaast vond, meestal maandelijks, ook informeel overleg plaats met de directeur-bestuurder. Daarbij werden de belangrijke punten die spelen in de vestiging Woerden besproken, ook als daarvoor niet direct een rol was weggelegd voor de Ondernemingsraad.
Kwaliteitszorg Het is belangrijk om te weten hoe klanten de dienstverlening ervaren en op welke punten deze verbeterd kan worden. Het KWH-Huurlabel is een manier om de kwaliteit van dienstverlening van de corporatie richting de huurders te meten. Jaarlijks wordt aan de hand van een meting bekeken of de corporatie het Huurlabel mag behouden. Hiervoor is een minimale score van zeven op elk onderdeel vereist. Indien de score lager is, wordt het onderdeel het volgende jaar nogmaals gemeten. Als dan wederom geen zeven wordt gescoord, is de corporatie het label kwijt. De meting wordt uitgevoerd door het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH). Mijdrecht De doelstelling ten aanzien van de kwaliteitszorg was als volgt geformuleerd: “We optimaliseren onze bedrijfsprocessen bij de KWH-benchmark met als doel een verdere verbetering van onze dienstverlening die jaarlijks gemeten wordt door KWH.” Westhoek Wonen behaalde het volgende resultaat op bovengenoemde doelstelling: De uitslag van de KWH-meting 2010 was zowel positief als negatief. Positief op het onderdeel ‘Klachten afhandelen’, waar Westhoek met een 7,4 tot de top 10 van Nederland behoort. Ook scoorde Westhoek Wonen positief op het onderdeel ‘Woning onderhouden’; gestegen naar een 8,0. De score van het onderdeel ‘Woning verlaten’ lag met een 8,1 op een constant niveau. Helaas moest Westhoek Wonen voor het onderdeel ‘Corporatie bellen’ voor het eerst in haar geschiedenis een score van onder de norm van een 7 incasseren, te weten een 6,9. Dit was vooral te wijten aan de nieuwe normen met betrekking tot het afsluiten van het gesprek en aan de afhandeling van spoedeisende reparatieverzoeken. In 2011 wordt daarom extra aandacht besteed aan de telefonische bereikbaarheid in al haar facetten, zodat de meting op dit onderdeel medio 2011 met vertrouwen tegemoet kan worden gezien. Vleuten Sinds 2002 is GroenrandWonen in het bezit van het KWH-Huurlabel. In 2010 is de corporatie gemeten op de volgende onderdelen: Corporatie bellen; Klachten afhandelen; 76
GroenWest Jaarverslag 2010
Woning onderhouden; Woning verlaten.
In 2010 zijn de scores op de vier verplichte onderdelen ruim boven de vereiste norm. Op drie onderdelen is de score zelfs verbeterd ten opzichte van de vorige meting. Zo is de score bij ‘Woning onderhouden’ van een 7,7 gestegen naar een 8,0. Bij het onderdeel ‘Klachten afhandelen’ is een stijging zichtbaar van een 6,9 naar een 7,3. De kwaliteit van dienstverlening op het onderdeel ‘Woning verlaten’ is zelfs gewaardeerd met een 9,0. Op het onderdeel Woning verlaten is landelijk gezien zelfs de hoogste score behaald. De score op het onderdeel ‘Corporatie bellen’ is met een 7,9 gelijk gebleven. Tevens heeft GroenrandWonen zich vrijwillig laten meten op het nieuwe onderdeel ‘Dienstverlening rond de woning’. Dit wordt in de toekomst een vast onderdeel van het Huurlabel. Hierop werd een score behaald van 6,8. Nog niet voldoende, maar wel hoger dan het landelijk gemiddelde van een 6,7. Kwaliteitszorg is echter breder dan alleen het behalen en behouden van het KWH-Huurlabel. GroenrandWonen heeft een kwaliteitscoördinator benoemd, die de organisatie vanuit het kwaliteitsperspectief kritisch volgt. Gevraagd en ongevraagd stelt de coördinator verbeteringen voor, die de kwaliteitsbeleving van medewerkers vergroten. Naast de metingen die door het KWH worden uitgevoerd doet GroenrandWonen ook zelf onderzoek naar de tevredenheid van haar huurders. Hiervoor worden enquêtes verstuurd wanneer de huurder een woning betrekt of verlaat en wanneer niet planmatig onderhoud is uitgevoerd. Over het algemeen zijn de huurders tevreden over de dienstverlening met betrekking tot deze onderwerpen. Uit de enquêtes is wel naar voren gekomen dat het contact met de (aspirant) nieuwe huurder aandacht behoeft. De proactieve houding en betrokkenheid van GroenrandWonen wordt door huurders gewaardeerd. Woerden SWW is sinds 2006 in het bezit van het KWH-Huurlabel. Ook in 2010 is de kwaliteit van dienstverlening weer gemeten. Op alle vijf gemeten onderdelen is ruim hoger gescoord dan de benodigde zeven. Voor twee onderdelen, ‘Woning betrekken’ en ‘Huur betalen’ werd zelfs hoger dan een acht gescoord. De Commissie Kwaliteitsverklaringen heeft dan ook vastgesteld dat de kwaliteit van dienstverlening van SWW op de gemeten labelonderdelen voldoet aan de normen van het KWH-Huurlabel. Zij heeft bepaald dat het KWH-Huurlabel voor SWW verlengd wordt tot 22 november 2012. Uiteraard vindt ook in 2011 weer een meting plaats. Samen met GroenrandWonen en Westhoek Wonen wordt komend jaar bekeken hoe de kwaliteit van dienstverlening van GroenWest nog verder verbeterd kan worden.
Klachtencommissie / Geschillencommissie Wanneer een huurder van mening is dat de corporatie een klacht niet naar tevredenheid heeft beantwoord of opgelost, kan de huurder zich wenden tot de onafhankelijke Klachtencommissie (Geschillencommissie). Deze commissie onderzoekt het geschil en laat zich informeren door 77
GroenWest Jaarverslag 2010
beide partijen. De commissie brengt advies uit aan de directie van de corporatie. De commissie neemt niet alle klachten in behandeling. Zo worden bijvoorbeeld geen uitspraken gedaan over klachten die niet eerst aan de corporatie zijn gemeld. Ook klachten over het beleid van de corporatie en over de hoogte van de huur worden niet behandeld. Vanwege de fusie zijn de drie commissies eind 2010 uitgenodigd voor een bijeenkomst om gezamenlijk te ‘brainstormen’ over de totstandkoming van één geschillencommissie voor de nieuwe corporatie GroenWest. Mijdrecht Hoe goed Westhoek Wonen ook haar best doet om alles naar ieders tevredenheid af te handelen, soms slaagt dat niet. Zo kon het gebeuren dat er dit jaar twee klachten bij de Geschillencommissie terecht kwamen. Een klacht (installatie CV) is nog lopende en zal begin 2011 op zitting worden behandeld. De andere klacht had betrekking op lekkages in de badkamer. Door onvoldoende communicatie en het feit dat het traceren van lekkages niet altijd even makkelijk is, heeft deze klacht lang gelopen. De Geschillencommissie verklaarde de klacht ontvankelijk en achtte de door Westhoek Wonen aangeboden vergoeding van € 500,00 op voorwaarde van finale kwijting redelijk. Dit advies is door de directeur-bestuurder opgevolgd en de vergoeding is betaald. De Geschillencommissie bestond evenals het jaar daarvoor uit drie onafhankelijke leden en twee plaatsvervangende leden. Twee leden en de plaatsvervangende leden waren benoemd op voordracht van de Bewonersraad en Westhoek Wonen. De benoemde leden droegen gezamenlijk een derde lid voor, die de functie van voorzitter vervult. Een ambtelijk secretaris staat de commissie bij. Op 31 december 2010 bestond de Geschillencommissie uit de volgende leden: Naam
Functie
Jaar van aftreden
Herbenoembaar
Dhr. mr. Ing. J.M. van den Tweel
Voorzitter
2010
Nee
Dhr. D.A.I. Damsma
Lid
2012
Ja
Mw. A.J. ten Cate
Lid
2012
Ja
Dhr. J. Voorsluis
Plv. Lid
2013
Ja
Mw. I. Maaskant
Plv. Lid
2013
Ja
Mw. Mr. M.M.J. Bos
secretaris
n.v.t.
n.v.t.
Vleuten Als een klant vindt dat een klacht niet (naar behoren) is opgelost door GroenrandWonen, kan hij zich voor een onafhankelijk oordeel wenden tot de Geschillenadviescommissie (voorheen Klachtencommissie). Deze commissie onderzoekt de klacht en brengt advies uit aan de directeur. De Geschillenadviescommissie bestaat uit vier leden, waarvan twee zijn voorgedragen door de bewonersvertegenwoordiging. Op 31 december 2010 bestond de commissie uit de volgende leden:
78
GroenWest Jaarverslag 2010
Naam
Functie
Jaar van aftreden
Herbenoembaar
J.P. Snoek
Voorzitter
2013
Ja
J.M.B. Kriek
Lid*
2012
Ja
G. Smits
Lid
2011
Ja
R. Klein Beekman
Plv. lid*
2011
Ja
* voorgedragen door Hart voor Huurders
In 2010 is de naam van de commissie gewijzigd in Geschillenadviescommissie en is tevens het reglement aangepast. Ook zijn een vergoedingsregeling en een rooster van aftreden afgesproken. In het verslagjaar hebben twee huurders zich tot de Geschillenadviescommissie gewend. Een huurder van een woning in Harmelen benaderde de commissie inzake een geschil over een gebrek aan een roerende zaak die de huurder heeft overgenomen van een vorige huurder. Na beoordeling van de stukken en het horen van de partijen is het geschil niet-ontvankelijk verklaard voor behandeling door de commissie. Met een vertrokken huurder bestond al sinds maart 2010 onenigheid over de eindafrekening van de woning. Na diverse correspondentie over en weer is het geschil in december 2010 voorgelegd aan de Geschillenadviescommissie. Deze heeft geen uitspraak gedaan over de inhoud van de eindafrekening. Wel is tijdens behandeling van de zaak begin januari 2011 gebleken dat miscommunicatie tussen huurder en GroenrandWonen de kern van het probleem vormde. Tijdens de zitting zijn de misverstanden en gevoelens uitgesproken. Woerden Indien huurders van mening zijn dat hun klachten en reparatieverzoeken door de medewerkers van SWW niet naar tevredenheid verholpen zijn, kunnen zij hierover een klacht indienen bij de directie van SWW. De directie zal de klacht intern onderzoeken en met de huurder contact opnemen teneinde tot overeenstemming te komen. Indien een huurder het met de voorgedragen oplossing niet eens is, is er een geschil ontstaan met SWW. De huurder kan dit geschil voorleggen aan de Geschillencommissie. De Geschillencommissie zal het geschil onderzoeken en beoordelen aan de hand van het vastgestelde beleid van SWW en daarna, zo mogelijk unaniem, een advies aan de directie uitbrengen. De klager ontvangt van de Geschillencommissie een afschrift van het advies. De directie neemt een besluit over het advies en deelt dit binnen veertien dagen mee aan de huurder en de Geschillencommissie. De Geschillencommissie van SWW en Woningbouwstichting Kamerik bestond eind 2010 uit vier leden, te weten: Naam Functie Jaar van aftreden Herbenoembaar P. Isaak
Voorzitter
2012
Ja
A.J. Straver
Lid
2011
Ja
R. van Os
Lid
2010
Ja
G.E. Schill
Lid
2011
Ja
79
GroenWest Jaarverslag 2010
Volgens artikel 13, lid 9 van het reglement kan een aftredend commissielid maximaal twee periodes van drie jaar terstond herbenoemd worden. De commissie wordt bijgestaan door een ambtelijk secretaris; hij is beleidsmedewerker bij SWW. De secretaris van de commissie onderhoudt de mondelinge en schriftelijke contacten met de huurder die een geschil met SWW heeft. Hij wordt hierin bijgestaan door de ambtelijk secretaris, die geen stemrecht heeft. De Geschillencommissie kwam in 2010 slechts een keer bij elkaar voor het behandelen van een drietal uiteenlopende geschillen. Het eerste geschil betrof een huurder van SWW die niet tevreden was over de actie van SWW op zijn verzoek tot repareren c.q. vernieuwen van de keuken en de badkamer. De commissie concludeerde uiteindelijk dat SWW voldoende heeft gedaan om de reparatieverzoeken correct af te handelen en correct te communiceren met te huurder. De commissie heeft SWW wel geadviseerd om het beleid ten aanzien van de eigen bijdrage van de huurder ‘wegens onjuist gebruik’ te heroverwegen, wanneer de keuken bij het einde van de economische levensduur wordt vervangen op verzoek van de huurder. Het tweede geschil betrof een huurder van SWW die het niet eens was met de eindafrekening collectieve elektrakosten 2009 wegens het ontbreken van een heldere toelichting. De commissie stelde de huurder in het gelijk. Het advies aan SWW luidde om binnen een redelijke termijn de gewenste duidelijkheid te verschaffen, waaronder ook een verklaring van de door huurder geconstateerde verschillen in collectieve elektrakosten tussen identieke blokken binnen hetzelfde complex. Het derde geschil betrof een huurder van SWW die zich - zeer tegen zijn zin – genoodzaakt zag te verhuizen wegens overlast van bovenburen en na de verhuizing vernam dat de bovenburen alsnog met voorrang een andere woning hadden gekregen. De huurder voelde zich door deze handelwijze van SWW benadeeld en vroeg een schadevergoeding. De commissie concludeerde dat SWW in deze situatie onvoldoende zorgvuldig is geweest in het vastleggen van afspraken, onderzoeksbevindingen en dergelijke. Verder was het gemeentelijk beleid met betrekking tot het toepassen van de zogenaamde ‘vrije beleidsruimte’ in deze situatie onvoldoende helder. Het slotadvies van de commissie aan SWW luidde om in overleg te treden met de huurder om te komen tot een redelijke vergoeding van de door hem gemaakte kosten als gevolg van de gedwongen verhuizing. In alle drie gevallen heeft SWW het advies van de commissie overgenomen. Daarnaast werden er in 2010 zes andere klachten aan de commissie voorgelegd. Een klacht bleek niet-ontvankelijk, een klacht betrof de vertreknota, de overige vier klachten betroffen de technische kwaliteit van de woning. SWW heeft de vijf klachten opgepakt en naar tevredenheid afgehandeld.
80
GroenWest Jaarverslag 2010
Organisatieschema Mijdrecht Raad van Commissarissen
Directeur-bestuurder
Bedrijfsadviseur CSI
Directiesecretariaat
Afdeling Wonen
Afdeling Bedrijfsondersteuning
Afdeling Vastgoed
Vleuten Raad van Commissarissen
Directeur-bestuurder Communicatie & PR
Projecten
Secretariaat
P&O / Directiesecretariaat
Facilitaire Zaken
Wonen
Techniek
Financiën
Woerden Raad van Commissarissen
Directeur-bestuurder
Woondiensten
Directiesecretariaat
Strategie & Beleid
Personele zaken
Controller
Bedrijfsvoering
Projecten
81
Vastgoedbeheer
GroenWest Jaarverslag 2010
Alle resultaten van 2010 op een rij groen = behaald
blauw = doorgeschoven
rood = niet behaald
Mijdrecht Het kort ziekteverzuim bedraagt maximaal 2,0%. Het personeelsverloop (percentage medewerkers uit dienst) is maximaal 12,5%. Westhoek Wonen voldoet aan de Aedes Governancecode. Westhoek Wonen is een transparante organisatie en laat dat door een onafhankelijk visitatiebureau meten. Bij alle projecten nieuwbouw en groot onderhoud wordt een risicoparagraaf opgenomen in de fasedocumenten waarin de belangrijkste projectrisico’s en beheersmaatregelen worden genoemd. Er zijn in maart 2011 belanghoudersbijeenkomsten gehouden en er is verantwoording afgelegd over de behaalde resultaten. Het vernieuwen van de hardware van het automatiseringsysteem heeft in samenwerking met SWW plaatsgevonden. De vernieuwing van de website is vanwege de fusie aangehouden. De belangrijkste bedrijfsrisico’s zijn geïntegreerd in de reguliere ‘planning & control’systematiek. De invoering van een continu participatiesysteem waarbij belanghebbenden optimaal inbreng krijgen bij de planvorming van onze doelen is aangehouden vanwege de ophanden zijnde fusie. De bedrijfsprocessen bij de KWH-benchmark met als doel een verdere verbetering van de dienstverlening die jaarlijks gemeten wordt door KWH worden verder geoptimaliseerd. Vleuten De kosten van het werkapparaat en de algemene beheerkosten zijn gelijk gebleven. Er is meer structuur in de contacten met onze belanghouders aangebracht. Dit wordt onder meer gedaan aan de hand van belanghoudersbijeenkomsten. Er is uitvoering gegeven aan de acties die voortvloeien uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek. Er heeft een efficiencyslag plaatsgevonden in de rapportages. Er is een vervolg gegeven aan de training ‘omgaan met agressie’. De interne controle-agenda is opgesteld. Documentinformatiesysteem. Invoeren wooninformatiepunt / woningzuil. De corporatie is gevisiteerd. Er is een werktijdenregeling en een gezondheidsbevorderend programma. Voor de kostenramingen van de projecten is een rekenmodule in gebruik genomen. Alle AO-procedures zijn geactualiseerd en op intranet geplaatst. De website is uitgebreid met een huurderpagina. Er is een tweede medewerker leefbaarheid aangesteld.
82
GroenWest Jaarverslag 2010
Woerden Er wordt beslist of en hoe samenwerking tussen SWW, GroenrandWonen en Westhoek Wonen gestalte krijgt. Medewerkers zijn in de gelegenheid gesteld om een OR-vergadering bij te wonen. De OR heeft minimaal 2 keer een nieuwsflits uitgegeven om medewerkers te informeren. De OR voert specifiek overleg met collega-corporaties over een eventuele samenwerking. Er wordt een medewerkerstevredenheidsonderzoek afgenomen. Het KWH-Huurlabel is behouden. De aanbevelingen en conclusies van de visitatie zijn verwerkt in een verbeteringsplan. Alle werkprocessen zijn opnieuw beschreven, vastgesteld en ingevoerd. Bijeenkomsten zijn georganiseerd voor belanghouders, raads- en collegeleden van Woerden en Montfoort. De nieuwe website van SWW is eind 2010 in de lucht. Het project ‘Verbetering telefonische bereikbaarheid’ is afgerond.
83
GroenWest Jaarverslag 2010
84
GroenWest Jaarverslag 2010
Intern toezicht Per 31 december 2010 zijn Stichting GroenrandWonen in Vleuten, Stichting Woonbelangen Weidegebied in Woerden en Stichting Westhoek Wonen in Mijdrecht gefuseerd. Formeel zijn het volkshuisvestingsverslag en de jaarrekening over 2010 een onderdeel van de verantwoording door de Raad van Commissarissen van GroenWest. Deze raad is benoemd op 31 december 2010. Gelet op de benoemingsdatum is onderstaande verantwoording mede tot stand gekomen met de hulp van de voormalige drie Raden van Commissarissen: gebaseerd op de wijze waarop zij ieder voor zich invulling hebben gegeven aan de uitvoering van haar taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar.
Inleiding GroenWest Het jaar 2010 was een dynamisch jaar voor de drie fusiepartners waaruit GroenWest is ontstaan. Echter wel met een bijkomende dynamiek door de fusie. Voor alle betrokkenen heeft dit extra druk opgeleverd. Toch gingen in 2010 niet alleen de reguliere activiteiten door, maar werd ook nog naast de fusie tijd gevonden voor onder meer heroriëntatie van het beleid, de implementatie van de professionalisering en uitbreiding van de interne organisatie. Ook de focus naar de huurders en de stakeholders is een continu proces. De Raden van Commissarissen van de fusiepartners hebben in december 2010 de bestuurders goedkeuring verleend tot het nemen van het fusiebesluit van de Stichting Westhoek Wonen, Stichting GroenrandWonen en Stichting Woonbelangen Weidegebied. Per 31 december 2010 zijn de Raden van Commissarissen van Westhoek Wonen, GroenrandWonen en SWW ontbonden en is de Raad van Commissarissen van GroenWest aangetreden. De Raad spreekt zijn grote waardering uit aan een ieder voor de geleverde bijdrage in deze hectische periode en wenst de bestuurders, medewerkers en de stakeholders alle succes bij de nieuwe corporatie GroenWest.
85
GroenWest Jaarverslag 2010
Goedkeuring jaarstukken De Raad van Commissarissen van GroenWest heeft in zijn vergadering van 17 mei 2011 kennis genomen van het volkshuisvestingsverslag en de jaarrekening 2010. Op basis van dit verslag is een helder inzicht verkregen in de inspanningen en activiteiten van de Stichting GroenWest (de gezamenlijke corporaties GroenrandWonen, SWW en Westhoek Wonen) in 2010. Ze passen binnen de doelstellingen en sluiten goed aan op de prestatievelden van het Besluit Beheer Sociale Huurwoningen (BBSH). De Raad van Commissarissen heeft daarbij zijn goedkeuring verleend aan de verslaglegging over het jaar 2010. Op basis van de bevindingen en de bij de jaarstukken opgenomen goedkeurende accountantsverklaring van Deloitte Accountants stelt de Raad van Commissarissen vast, dat de middelen in het verslagjaar uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting zijn besteed. Woerden, 17 mei 2011
Mevrouw drs. I.L. Bergsma MBA-H
De heer R.B. de Haas
Mevrouw ing. I.P.G.M. Brekelmans
De heer H. Moesbergen AA
De heer J.J. van Oosten
De heer drs. G. Verkerk
De heer drs. J.B. Wijbrandi
86
GroenWest Jaarverslag 2010
Samenstelling van de Raad van Commissarissen GroenWest De Raad bestaat uit ten minste vijf en ten hoogste zeven personen. De leden van de Raad zijn benoemd aan de hand een schriftelijke profielschets. Het profiel waarin omvang, deskundigheden en leeftijdsopbouw van de Raad zijn opgenomen, is door de Raden van Commissarissen van de drie fusiepartners vastgesteld. Ten behoeve van de werving van de voorzitter van de Raad van Commissarissen van GroenWest is een sollicitatiecommissie gevormd bestaande uit de voorzitters van de Raden van Commissarissen van de drie fusiepartners, bijgestaan door een extern adviseur. Deze commissie heeft een voorzitter geworven die niet eerder op enigerlei wijze betrokken is geweest (als lid, noch als adviseur) bij één van de Raden van Commissarissen van de drie fusiepartners. Ten behoeve van de werving van de leden van de Raad van Commissarissen is de sollicitatiecommissie aangevuld met de voorzitter van de Raad van Commissarissen van GroenWest. De werving van de leden van de Raad van Commissarissen van GroenWest heeft zich beperkt tot de (voormalige) leden van de Raden van Commissarissen van de drie fusiepartners, waarbij gestreefd is naar een evenwichtige verdeling vanuit de oude Raden in de nieuwe Raad. Leden van de Raad worden in beginsel benoemd voor een periode van vier jaar met de mogelijkheid van één periode van herbenoeming. Samenstelling Raad van Commissarissen Stichting GroenWest, per 31 december 2010 Mevrouw drs. I.L. Bergsma MBA-H
Voorzitter
De heer R.B. de Haas
Vicevoorzitter
Mevrouw ing. I.P.G.M. Brekelmans
Lid
De heer H. Moesbergen AA
Lid
De heer J.J. van Oosten
Lid (op voordracht van Huurdersorganisatie)
De heer drs. G. Verkerk
Lid
De heer drs. J.B. Wijbrandi
Lid (op voordracht van Huurdersorganisatie)
Mevrouw drs. I.L. Bergsma MBA-H, geboren op 2 juni 1956 Functie Voorzitter Commissie / expertise
Remuneratie
Benoemd
1 november 2010 (kwartiermaker), 31 december 2010 (voorzitter)
Functie dagelijks leven
Bestuurder Stichting Thuiszorg Midden-Gelderland
Relevante nevenfuncties
Voorzitter Raad van Commissarissen Zayaz, Den Bosch Voorzitter Raad van Toezicht TCM (stichting die voor een groot aantal zorginstellingen een zorginformatiesysteem beheert)
Zie voor de uitgebreide gegevens van de overige leden hierna onder de RvC’s van de drie fusiepartners afzonderlijk.
87
GroenWest Jaarverslag 2010
Mijdrecht De Raad bestaat uit ten minste drie en ten hoogste vijf personen. De leden van de Raad worden door de zittende Raad benoemd aan de hand van een schriftelijke profielschets. Het profiel waarin omvang, deskundigheden en leeftijdsopbouw van de Raad zijn opgenomen, wordt door de Raad vastgesteld en gehanteerd. In 2010 vond een herijking van de profielen plaats. Leden van de Raad worden in beginsel benoemd voor een periode van vier jaar met de mogelijkheid van één periode van herbenoeming. In verband met de voorgenomen fusie eindigt per 31 december 2010 voor alle leden van de Raad hun lidmaatschap aan deze Raad. De samenstelling van de Raad van Commissarissen van Stichting Westhoek Wonen tot en met 30 december 2010: De heer mr. drs. R. Zomer, geboren op 15 februari 1957 Functie
Voorzitter
Commissie / expertise
Remuneratie
Benoemd
1 januari 2000
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Managing partners Actus Consultancy en Management
Relevante nevenfuncties
Lid Raad van Toezicht Zeeuwse Bibliotheek
Mevrouw mr. drs. J.M.A. Vos, geboren op 28 februari 1953 Functie
Lid (op voordracht van Huurdersorganisatie)
Commissie /expertise
Stakeholders
Benoemd
16 februari 2005
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Senior adviseur Conclusion Advies en Management
Relevante nevenfuncties
Lid Raad van Toezicht Openbaar Voortgezet Onderwijs Utrecht
De heer J.H.A. Didden RA, geboren op 29 juni 1947 Functie
Vicevoorzitter
Expertise / commissie
Remuneratie en Financiën
Benoemd
1 april 2005
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Register accountant
Relevante nevenfuncties
Lid Raad van Commissarissen Viveste Houten Lid Raad van Toezicht Stichting Culturalis Den Haag Lid Raad van Commissarissen Mozaïek Wonen
Mevrouw ing. I.P.G.M. Brekelmans, geboren op 6 augustus 1959 Functie
Lid (op voordracht van Huurdersorganisatie)
Expertise / commissie
Financiën
Benoemd
1 januari 2008
Zitting Raad GroenWest
Ja 88
GroenWest Jaarverslag 2010
Functie dagelijks leven
Programmamanager Processen & Sturen Rabobank Nederland
Relevante nevenfuncties
-
De heer drs. J.B. Wijbrandi, geboren op 12 januari 1953 Functie
Lid
Expertise / commissie
Stakeholders
Benoemd
1 januari 2008
Zitting Raad GroenWest
Ja
Functie dagelijks leven
Algemeen directeur Unicef Nederland
Relevante nevenfuncties
Bestuurslid Stichting Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) Bestuurslid Global Village Media Amsterdam
De leden van de Raad van Commissarissen opereren onafhankelijk van Westhoek Wonen. Er is in 2010 geen sprake van tegenstrijdige belangen geweest. De Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties heeft Westhoek Wonen benaderd om een stageplaats in te vullen voor opleiding van potentiële toezichthouders. De Raad van Commissarissen erkent het belang van een dergelijke opleiding en besloot positief op dit verzoek. In 2010 heeft de heer A.R.J. van der Jagt in het kader van zijn opleiding tot aankomend commissaris deelgenomen aan de vergaderingen van de Raad. In de gezamenlijke evaluatie werd dit zonder meer als positief en wederzijds verrijkend ervaren. Vleuten De bestuurlijke structuur van GroenrandWonen is gebaseerd op het tweelagen-model met een directeur-bestuurder die verantwoordelijk is voor de beleidsbepaling en de uitvoering. Het interne toezicht wordt uitgevoerd door de Raad van Commissarissen. Op 30 december 2010 bestond de Raad van Commissarissen van Stichting GroenrandWonen uit de volgende personen: De heer ir. H. Westra, geboren op 7 mei 1943 Functie
Voorzitter
Expertise / commissie
Personeelszaken, algemeen beleid en volkshuisvesting
Benoemd
1 januari 2004
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Voormalig universitair hoofddocent TU Delft
Relevante nevenfuncties
Lid Raad van Commissarissen Timpaan Hoofddorp B.V. Lid Raad van Toezicht Stichting Tijdelijk Wonen Utrecht Lid Raad van Toezicht PWS Rotterdam Lid Raad van Arbitrage voor de Bouw
89
GroenWest Jaarverslag 2010
De heer G.A. van Woudenberg, geboren op 4 april 1941 Functie
Vicevoorzitter
Expertise / commissie
Projecten - Techniek
Benoemd
1 januari 2002
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Zelfstandig ondernemer fruitteler
Relevante nevenfuncties
Voorzitter Stichting Begeleiding Utrechtse Fruitteelt
De heer R.B. de Haas, geboren op 22 december 1958 Functie
Lid
Expertise / commissie
Projecten - Vastgoed
Benoemd
4 juni 2008
Zitting Raad GroenWest
Ja
Functie dagelijks leven
Zelfstandig adviseur / interim-manager Statutair directeur Gemeenschappelijk Glas Amsterdam B.V.
Relevante nevenfuncties
Voorzitter Raad van Toezicht Careyn-Zuwe-Aveant Visitator Raeflex Lid Raad van Commissarissen Woonbron Rotterdam
Mevrouw drs. W. Koning RA, geboren op 21 augustus 1961 Functie
Lid (op voordracht van Huurdersorganisatie)
Expertise / commissie
Financiën
Benoemd
1 maart 2006
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Financieel directeur Jaarbeurs Catering Services B.V.
Relevante nevenfuncties
-
De heer J.J. van Oosten, geboren op 17 april 1945 Functie
Lid (op voordracht van Huurdersorganisatie)
Expertise / commissie
Organisatie en Financiën
Benoemd
1 januari 2009
Zitting Raad GroenWest
Ja
Functie dagelijks leven
Voormalig directeur-bestuurder Stichting Mitros
Relevante nevenfuncties
Voorzitter Raad van Toezicht Centrum Vaartserijn Lid Werkgroep Wonen COSBO Lid klachtencommissie WoningNet
Volgens het rooster van aftreden zijn de heer H. Westra en mevrouw W. Koning statutair aftredend per 1 januari 2010. Beiden zijn herbenoemd. Volgens het rooster van aftreden is de heer G.A. van Woudenberg statutair aftredend per 1 januari 2010 en niet herbenoembaar. In verband met het onderzoek naar verdergaande samenwerking met Westhoek Wonen en SWW is besloten de benoeming van de heer Van Woudenberg met maximaal één jaar te verlengen.
90
GroenWest Jaarverslag 2010
In verband met langdurige ziekte heeft mevrouw Koning de vergaderingen van de Raad in 2010 niet kunnen bijwonen. In 2009 en een gedeelte van 2010 heeft mevrouw M. Heemskerk de vergaderingen van de Raad bijgewoond in het kader van een stage voor haar opleiding tot toezichthouder bij een woningcorporatie. De leden van de Raad van Commissarissen opereren onafhankelijk van GroenrandWonen. Er is in 2010 geen sprake van tegenstrijdige belangen geweest. Woerden De Raad van Commissarissen van SWW bestaat conform de statuten uit vijf leden. De leden worden door de Raad benoemd aan de hand van een schriftelijke profielschets, vastgelegd in het ‘Reglement werkwijze Raad van Commissarissen’. De leden worden benoemd voor een periode van drie jaar. Na deze drie jaar kunnen zij herbenoemd worden. Dit mag tot een maximum van drie zittingstermijnen, conform de Governance Code. De heer J. Roodenburg, geboren op 15 augustus 1939 Functie
Voorzitter, sinds 6 juni 2005
Expertise / commissie
Volkshuisvesting en Financiën
Benoemd Zitting Raad GroenWest
1 januari 2002 Nee
Functie dagelijks leven
Gepensioneerd, 38 jaar werkzaam geweest in de volkshuisvesting
Relevante nevenfuncties
Lid Landelijk Bestuur ANBO
De heer drs. G. Verkerk, geboren op 23 juli 1952 Functie
Vicevoorzitter, sinds 3 november 2008
Expertise / commissie
Projectontwikkeling
Benoemd
14 maart 2005
Zitting Raad GroenWest
Ja
Functie dagelijks leven
Directeur projectontwikkelingsmaatschappij
Relevante nevenfuncties
Lid werkgroep woningmarkt Neprom Gastdocent Hogeschool Enschede Voorzitter Stichting Vrienden van Estrela Nova
De heer dr. ir. A.J.H. Smets, geboren op 16 mei 1969 Functie
Lid (op voordracht van huurdersorganisatie)
Expertise / commissie
Besluitvorming door huishoudens, overheden en bedrijven over wonen, werken, mobiliteit en zorg
Benoemd
1 september 2005
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Strategisch adviseur Provincie Flevoland: UPR-projecten,
91
GroenWest Jaarverslag 2010
Randstad 2040 en Schaalsprong Almere Consultant en Woningmarktonderzoeker Relevante nevenfuncties
Projectleider nationaal onderzoek wensen 55+ t.a.v. wonen, welzijn en zorg, Ministerie VROM Projectteamlid Gebiedsagenda Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport, Ministerie V&W en VROM Projectteamlid Verstedelijkingsafspraken, Ministerie WWI Ambtelijke kerngroep Metropoolregio Amsterdam, Noordvleugel Randstad
De heer H. Moesbergen AA, geboren op 14 januari 1950 Functie
Lid
Expertise / commissie
Financiën
Benoemd
1 januari 2008
Zitting Raad GroenWest
Ja
Functie dagelijks leven
Zelfstandig adviseur via Archer Advies B.V., Woerden
Relevante nevenfuncties
Voorzitter VSB-fonds, Woerden President-commissaris De Sluis Groep N.V., Woerden Penningmeester Stichting LET Lid Rotaryclub, Woerden Lid Commissie van aanbeveling Vereniging Terminale Thuiszorg, Woerden Lid Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) Penningmeester Stichting Vrienden van het Kasteel Woerden Bestuurslid Stichting Docdata Payments Voorzitter Raad van Commissarissen ALLE®ZORG B.V. Penningmeester Raad van Toezicht Stichting Agrarische Zorgonderneming Vlist
Mevrouw mr. drs. W.N. Herweijer, geboren op 18 januari 1947 Functie
Lid (op voordracht van huurdersorganisatie)
Expertise / commissie
Ruimtelijke ordening
Benoemd
1 maart 2008
Zitting Raad GroenWest
Nee
Functie dagelijks leven
Zelfstandig adviseur Voorzitter Bezwaarschriftenadviescommissie AWB Provincie Utrecht Voorzitter Rekenkamercommissie, Nieuwegein
Relevante nevenfuncties
Lid RvC Woningbouwvereniging Vecht en Omstreken, Breukelen Bestuurslid Vrienden van het Universiteitsmuseum Utrecht Voorzitter Raad van Advies Natuur en Milieufederatie Utrecht
92
GroenWest Jaarverslag 2010
Van enige belangenverstrengeling door de functies of nevenfuncties, zoals neergelegd in artikel 5 lid 8 van de statuten van SWW, is niet gebleken. Gedurende het verslagjaar zijn er geen onderwerpen of zaken behandeld waarbij sprake was van enige belangenverstrengeling met persoon, functie of nevenfunctie van de afzonderlijke leden van de raad.
Honorering van de Raad GroenWest De bezoldiging van de voorzitter van de Raad van Commissarissen van GroenWest bedroeg in 2010 € 2.250. De overige leden hebben over 2010 geen bezoldiging of vergoeding(en) ontvangen, anders dan die uit hoofde van hun lidmaatschap van de Raad van Commissarissen van één van de fusiepartners. Mijdrecht De honorering is door de Raad vastgesteld op € 11.000 bruto per jaar voor de voorzitter en € 7.375 bruto per jaar voor de overige leden van de Raad. De honorering is in overeenstemming met een advies hieromtrent van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties. Buitengewone kosten die verband houden met het bijwonen van de vergaderingen van de Raad worden aan de leden van de Raad vergoed. De totale bezoldiging van de Raad van Commissarissen van Westhoek Wonen bedraagt in 2010 € 40.500 (2009: € 32.500). Naam
Functie
R. Zomer
Voorzitter
Honorering
Onkostenvergoeding
Totaal
€ 11.000,-
€ 7.571,-
€ 18.571,-
€ 7.375,-
€
520,-
€ 7.895,-
€ 7.375,-
€
520,-
€ 7.895,-
I.P.G.M. Brekelmans
€ 7.375,-
€
520,-
€ 7.895,-
J.B. Wijbrandi
€ 7.375,-
€
520,-
€ 7.895,-
Totaal
€ 40.500,-
€ 9.651,-
€ 50.151,-
J.M.A. Vos J.H.A. Didden
Vicevoorzitter
Vleuten De honorering van de leden van de Raad vindt plaats op basis van de aanbevelingen van de Commissie Izeboud. In 2006 heeft de Raad een nieuwe vergoedingsstructuur voor de periode 2007-2010 vastgesteld conform de aanbevelingen van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties waarbij een groeimodel wordt gehanteerd, gekoppeld aan opleidingen van de leden. De totale bezoldiging van de Raad van Commissarissen van GroenrandWonen bedraagt in 2010 € 18.200 (2009: € 16.500).
93
GroenWest Jaarverslag 2010
Naam
Functie
Honorering
Onkostenvergoeding
Totaal
H. Westra
Voorzitter
€ 5.000,-
€ 200,-
€ 5.200,-
G.A. van Woudenberg
Vicevoorzitter
€ 3.300,-
€ 200,-
€ 3.500,-
R.B. de Haas
€ 3.300,-
€ 200,-
€ 3.500,-
W. Koning
€ 3.300,-
€ 200,-
€ 3.500,-
J.J. van Oosten
€ 3.300,-
€ 200,-
€ 3.500,-
Totaal
€ 18.200,-
€ 1.000,-
€ 19.200,-
Woerden De honorering van de Raad van Commissarissen is conform de regeling van de VTW. De totale bezoldiging van de Raad van Commissarissen van de Stichting Wonen Weidegebied bedraagt in 2010 € 28.000 (2009: € 28.000). Naam
Functie
J. Roodenburg
Voorzitter
Honorering € 8.000,-
€ 1.528,-
€ 9.528,-
G. Verkerk
Vicevoorzitter
€ 5.000,-
€ 1.000,-
€ 6.000,-
€ 5.000,-
€ 1.000,-
€ 6.000,-
H. Moesbergen
€ 5.000,-
€ 1.000,-
€ 6.000,-
W.N. Herweijer
€ 5.000,-
€ 1.000,-
€ 6.000,-
€ 28.000,-
€ 5.528,-
€ 33.528,-
A.J.H. Smets
Totaal
Onkostenvergoeding
Totaal
Vergaderingen van de Raad GroenWest De Raad is in 2010 niet in vergadering bijeen geweest. De eerste bijeenkomst vond plaats op 1 februari 2011. Mijdrecht De Raad van Commissarissen houdt gestructureerd toezicht op de strategie, het financiële beleid en de realisering van de volkshuisvestelijke taken van Westhoek Wonen. De Raad hanteert hierbij de volgende instrumenten c.q. randvoorwaarden: Het meerjarenbeleidsplan; Het jaarplan en de jaarbegroting; De financiële randvoorwaarden betreffende de minimum solvabiliteit, resultaat, de ontwikkeling van de WSW-financieringsruimte; De inzet van het eigen vermogen (vermogensovermaat) in relatie tot de verwachte eigen investeringsopgave. Per project wordt aan de Raad een beslisdocument voorgelegd met de afstemming op de randvoorwaarden en de benoeming van de risico’s; De geïnventariseerde risico's bij Westhoek Wonen en de risicobeheersing hiervan; Het monitoren van de voorgenomen resultaten aan de hand van de kwartaalrapportages (met hierin ook informatie over de treasury activiteiten in relatie tot het treasury-statuut); Het overleg met belanghebbenden; Gesprekken met de externe accountant. 94
GroenWest Jaarverslag 2010
De Raad van Commissarissen heeft in 2010 vijf reguliere vergaderingen gehouden. Bij deze reguliere vergaderingen waren alle leden aanwezig. Daarnaast vonden twee meerdaagse bijeenkomsten plaats met als centrale thema’s fusie, risicomanagement en zelfevaluatie. Ook vond de schouw van enkele projecten plaats. Daarnaast is een groot aantal vergaderingen door (een afvaardiging van) de Raad bijgewoond in verband met de voorgenomen fusie. De reguliere vergaderingen worden bijgewoond door de directeur-bestuurder. Waar nodig zijn leden van het Managementteam en/of de controller aanwezig bij aan hen gelieerde onderwerpen en de accountant heeft twee vergaderingen bijgewoond. De belangrijkste onderwerpen tijdens deze reguliere vergaderingen waren: Fusie: een goede terugkoppeling van de voortgang en een vooruitblik op hetgeen voor de komende periode op de rol stond, was een prominent onderdeel op de agenda voor alle vergaderingen. De adviezen van Gemeenten, Ondernemingsraden en Huurdersbelangenvereniging en goedkeuring voor de voorgenomen fusie door het Ministerie Wonen, Wijken en Integratie Interne zaken: jaarplan 2010 Raad van Commissarissen, rapportages interne controle (in de financiële commissie), uitkomsten benchmark Centraal Fonds Volkshuisvesting & Woonbench, integriteit en risicomanagement. Beleid: financieel beleidsplan, parameters investeringsbeslissingmodel 2010, fusiebegroting 2010, onderwerpen betreffende de voorgenomen fusie, activiteitenplan en begroting 2011, herziening meerjarenbegroting 2010-2019, huurbeleid bij mutatie, visitatie, de (mogelijke) gevolgen van de Europese beschikking. Verslaglegging: jaarverslag 2009 Ondernemingsraad, managementletter 2010 van de accountant, beoordeling financiële positie door het Centraal Fonds Volkshuisvesting en WSW, prestatieoordeel VROM, jaarrekening 2009 en jaarverslag 2009 inclusief toelichting door de accountant, jaarverslag 2009 Huurdersvereniging Bewonersraad Westhoek Wonen, jaarverslag 2009 Geschillencommissie, kwartaalrapportages op basis van de Balanced Score Card inclusief indicatoren risicomanagement, jaarverslag 2009 Stichting Abecenwalde, jaarverslag 2009 Stichting Servicepunten DRV, beoordeling functioneren accountant en opdrachtverlening voor 2010, managementletter accountant 2010. Maatschappelijk rendement: lopende bouwprojecten inclusief verbeteringsprojecten, investeringsbeslissingen op basis van een document met toetsing aan de goedgekeurde parameters en inzicht in de risico’s en risicobeheersingmaatregelen, prestatieafspraken gemeente Abcoude, meerwaardeonderzoek samenwerking GroenrandWonen, SWW en Westhoek Wonen. De Raad werkt met commissies. De leden van de remuneratiecommissie (één vergadering met de bestuurder), de financiële commissie (vijf vergaderingen) en de commissie stakeholders (overleg met de Huurdersvereniging Bewonersraad Westhoek Wonen, het Managementteam, de Ondernemingsraad en de Visitatiecommissie) komen afzonderlijk bijeen en voeren zelfstandig overleg. De inhoud is schriftelijk teruggekoppeld aan de Raad en de bestuurder. Vleuten De rol van de Raad van Commissarissen bestaat uit het toezicht houden achteraf en het vooraf goedkeuren van bestuursbesluiten van aanmerkelijk belang, conform de statuten. Dat laatste 95
GroenWest Jaarverslag 2010
betreft onder andere de begroting en het activiteitenplan die daarmee het primaire handelingskader worden voor de directeur-bestuurder. Daarnaast vormt de Raad een klankbord voor de directie. Om het beleid en het ‘in control’-zijn van de organisatie goed te kunnen monitoren, wordt de Raad periodiek geïnformeerd door de directeur-bestuurder via gestandaardiseerde kwartaalrapportages. Ieder kwartaal heeft GroenrandWonen door een voortgangsrapportage de Raad op de hoogte gebracht van de realisatie van de in het activiteitenplan benoemde activiteiten. In het activiteitenplan waren 47 activiteiten benoemd. Daarvan zijn er twintig volledig afgerond in het verslagjaar, veertien punten zijn opgestart maar nog niet afgerond binnen het verslagjaar en andere punten zijn vanwege de fusie in de wacht gezet. De Raad heeft een duidelijk beeld van de wijze waarop met de openstaande punten wordt omgesprongen. Goedkeuringsbesluiten met betrekking tot investeringen buiten de begroting worden door de directeur-bestuurder voorbereid via een besluitvormingsnota. Indien het over investeringen in vastgoed gaat, wordt hieraan ook een risicoparagraaf toegevoegd. De Raad heeft in 2010 zeven maal met de directeur-bestuurder vergaderd. De voorzitter van de Raad heeft daarnaast regelmatig bilateraal overleg met de directeur-bestuurder, onder andere ter voorbereiding van de vergaderingen van de Raad. Tijdens het fusieproces hebben twee leden van de Raad zitting gehad in de Klankbordgroep. Deze Klankbordgroep bestond uit leden van de Raden van Commissarissen van de fusiepartners. De belangrijkste onderwerpen tijdens de (reguliere) vergaderingen waren: Fusie: een goede terugkoppeling van de voortgang en een vooruitblik op hetgeen voor de komende periode op de rol stond, was een prominent onderdeel op de agenda voor alle vergaderingen. De adviezen van Gemeenten, Ondernemingsraden en Huurdersbelangenvereniging en goedkeuring voor de voorgenomen fusie door het Ministerie Wonen, Wijken en Integratie Interne zaken: Goedkeuring Reglement Auditcommissie, goedkeuring voor de wijziging van parameters m.b.t. investeringsbeslissingen, vaststelling van de vertrekregeling van de directeur-bestuurder Beleid: Goedkeuring Treasury-statuut, verlening decharge aan het bestuur voor het gevoerde beleid, goedkeuring van het besluit tot uitstel van het visitatietraject (hiervoor is dispensatie gevraagd en gekregen van Aedes), goedkeuring van de begroting 2011, Verslaglegging: Goedkeuring jaarverslag en jaarrekening 2009, kwartaalrapportages, beoordeling financiële positie door het Centraal Fonds Volkshuisvesting en WSW, prestatieoordeel VROM Maatschappelijk rendement: Goedkeuring voor het optreden van GroenrandWonen als licentiehouder voor de zeventien woningen in het plan Hogerhuis in centrumplan Vleuterweide, alsmede het opnemen van de woningen in hetzelfde plan die niet worden verkocht in een achtervangconstructie voor de Koopgarantprijs, goedkeuring voor de verdere ontwikkeling van Ridderhofstad Den Engh, goedkeuring voor de ontwikkeling op locatie De Driesprong, goedkeuring voor ‘variant 1’ in het aanvullende ontwikkelbesluit
96
GroenWest Jaarverslag 2010
Centrumplan Vleuten, goedkeuring voor de afronding van het project De Woerd, goedkeuring voor de afsluiting van het project renovatie Jozefzorg De externe accountant heeft zijn beoordeling van de jaarstukken 2009 in een vergadering van de Raad toegelicht. Daarnaast heeft de accountant zijn bevindingen tijdens de tussentijdse controle in 2010 weergegeven in een managementletter. GroenrandWonen heeft een stevige volkshuisvestelijke nieuwbouwtaak in Leidsche Rijn en een taak bij het op orde houden van de bestaande complexen in de vier kernen. Gezien de opgave past de corporatie daarom nauwkeurig op haar kredietwaardigheid om haar taakstelling te kunnen uitvoeren. De gewijzigde economische situatie, de gewijzigde wet- en regelgeving voor woningcorporaties en de investeringen in de lopende woningproductie leiden ertoe dat GroenrandWonen aan de grenzen van haar financiële mogelijkheden komt. De financiële continuïteit is de belangrijkste aanleiding geweest voor het onderzoek naar verdergaande samenwerking. De Raad is volop betrokken bij de discussies over de strategische beslissingen voor de toekomst van GroenrandWonen en het realiseren van haar volkshuisvestelijke doelstellingen ook op langere termijn. Woerden In het verslagjaar is door de Raad zeven keer vergaderd. De agenda voor deze vergaderingen is samengesteld door de voorzitter in overleg met de directeur-bestuurder volgens een vast stramien. De belangrijkste onderwerpen tijdens deze (reguliere) vergaderingen waren: Fusie: een goede terugkoppeling van de voortgang en een vooruitblik op hetgeen voor de komende periode op de rol stond, was een prominent onderdeel op de agenda voor alle vergaderingen. De adviezen van Gemeenten, Ondernemingsraden en Huurdersbelangenvereniging en goedkeuring voor de voorgenomen fusie door het Ministerie Wonen, Wijken en Integratie Interne zaken: vaststelling reglement Raad van Commissarissen, benoeming Deloitte tot groepsaccountant GroenWest voor het verslagjaar 2010, vaststelling van de vertrekregeling voor de directeur-bestuurder indien deze in 2012 niet voor (her)benoeming wordt voorgedragen Beleid: plan van aanpak n.a.v. visitatierapport 2009, goedkeuring van het treasuryjaarplan 2010, goedkeuring van het strategisch beleidsplan 2010-2014, goedkeuring van de begroting 2011 Verslaglegging: goedkeuring jaarverslag en jaarrekening 2009 inclusief de bijbehorende accountantsrapportage en goedkeurende verklaring en decharge aan de directeurbestuurder, managementletter accountant 2009, beoordeling financiële positie door het Centraal Fonds Volkshuisvesting en WSW, prestatieoordeel VROM, solvabiliteitsoordeel CFV, ‘Samenvatting CFV 2010, Corporatie in Perspectief’, kwartaalrapportages, de Raad is op de hoogte gehouden van personele en organisatorische zaken, transactievoorstellen treasury Maatschappelijk rendement: relatie tussen SWW en het gemeentebestuur van de gemeente Montfoort en de redenen voor het tijdelijk stopzetten van de activiteiten van 97
GroenWest Jaarverslag 2010
SWW in Montfoort en Linschoten, het rapport ‘Naar een integrale hervorming van de woningmarkt’ van de CSED, instemming met de aankoop van gebouw 4 ten behoeve van 36 eenheden voor Stichting Reinaerde in het Singelplan te Woerden, goedkeuring verleend aan de aankoop van vijf appartementen in het plan Oranjestraat / Wilhelminaweg te Woerden, goedkeuring verleend aan de aankoop van het pand Rembrandtlaan 2 te Woerden, De Raad van Commissarissen is op de hoogte gehouden van het nieuws uit lokale en regionale media. Dit nieuws had betrekking op volkshuisvesting in het algemeen en (het werkgebied van) SWW in het bijzonder. Voorts heeft de Raad ook informatie ontvangen uit beleidsstukken van de landelijke overheid en daarvan afgeleide instituten. Daarnaast is de Raad geïnformeerd via beleidsstukken en commentaren van Aedes en de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties. Ook beleidsstukken, informatie en commentaren van deskundigen op het gebied van volkshuisvesting hebben voorzien in de informatiebehoefte van de Raad van Commissarissen. De informatie die ontvangen is, voldoet aan de behoefte. De Raad van Commissarissen vindt een goede relatie met de belanghouders van SWW belangrijk. Daarom streeft de Raad van Commissarissen ernaar zoveel mogelijk aanwezig te zijn bij de diverse bijeenkomsten met belanghouders. Op 13 september heeft een afvaardiging deelgenomen aan de bijeenkomst met de raadsleden en het voltallige College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Woerden. Deze bijeenkomst is samen met GroenrandWonen en woningbouwstichting Kamerik georganiseerd. Op 14 december heeft een afvaardiging deelgenomen aan de bijeenkomst met belanghouders uit Woerden en Montfoort. Deze avond is gesproken over zowel de ambities van SWW als de fusie met GroenrandWonen en Westhoek Wonen. De ontwikkelingen worden gevolgd en de Raad van Commissarissen wordt zowel mondeling als schriftelijk op de hoogte gehouden. Ook is er regelmatig contact met de Huurdersbelangenvereniging. In het verslagjaar hebben de voorzitter en vicevoorzitter overleg gevoerd met de Ondernemingsraad over de algemene gang van zaken in de organisatie.
Deskundigheid & permanente educatie Mijdrecht Leden van de Raad hebben in 2010 individueel of gezamenlijk bijeenkomsten bezocht van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW) en andere instellingen om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de sector. De bijeenkomsten betroffen inhoudelijke cursussen zoals:
CFV, intervisie bijeenkomst over risicomanagement; VTW, Lagerhuisdebat over de kritische commissaris; Deloitte, deelname klankbordgroep ontwikkelingen volkshuisvesting; VTW-leden- & regiobijeenkomsten; PwC Boardroom bijeenkomsten voor commissarissen inzake Professional development; Governance Circle; Drieluik voor commissarissen en toezichthouders; 98
GroenWest Jaarverslag 2010
Workshops commissariaat en toezicht (vanuit het nationaal register); Workshop risicomanagement van PWC; VTW congres inzake toekomst woningcorporaties; VTW, Europadossier.
Vleuten De Raad volgt de aanbevelingen van de Commissie Intern Toezicht Woningcorporaties en de Commissie Glasz. De Raad discussieert mede over de veranderende rol van het interne toezicht en kijkt eveneens naar de rapportages over het interne toezicht uit het veld. De Raad volgt deze ontwikkelingen en speelt daarop in. De leden van de Raad zijn lid van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW) en wonen ook de bijeenkomsten bij. Woerden Leden van de Raad hebben in 2010 individueel of gezamenlijk bijeenkomsten bezocht van de Vereniging van Toezichthouders Woningcorporaties (VTW) en het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV). Tevens volgt de Raad de discussies in de landelijke politiek over maatregelen en ontwikkelingen ten aanzien van de volkshuisvesting en woningcorporaties.
Het eigen functioneren van de Raad Mijdrecht In 2009 was besloten om de zelfevaluatie tweejaarlijks uit te voeren met externe ondersteuning en dit voor de tussenliggende jaren in eigen kring te doen. Tijdens de meerdaagse van 29 en 30 januari 2010 werd een dagdeel besteed aan de zelfevaluatie en werd tevens vooruitgeblikt op de mogelijke fusie. In dat kader werd besloten dat bij fusie eenieder zijn zetel ter beschikking zou stellen en dat de voorzitter niet zou opteren voor een zetel in de nieuwe Raad. Hierdoor werd ruimte gecreëerd voor het werven van een voorzitter van buiten. Daarnaast bood het besluit ruimte voor het samenstellen van een nieuwe Raad van Commissarissen op basis van profielen, teamsamenstelling en passendheid. Vanaf 2009 bespreekt de Raad na afloop van iedere vergadering, buiten aanwezigheid van de bestuurder, de besproken onderwerpen in de vergadering. Vragen die hierbij de revue passeren zijn of de risico’s voldoende besproken zijn, of ieder lid dezelfde zienswijze heeft, of er zaken zijn opgevallen die tijdens de vergadering wellicht onvoldoende uitgesproken zijn etc. Op deze manier probeert de Raad stelselmatig scherp te blijven in de toezichthoudende taak. Vleuten Op 15 december 2010 heeft de zelfevaluatie van de Raad plaatsgevonden. In de evaluatie heeft de Raad stilgestaan bij haar samenstelling, bij het traject dat geleid heeft tot het onderzoek naar verdergaande samenwerking, bij de randvoorwaarden die de Raad heeft gesteld aan verdergaande samenwerking en bij de rol van de Raad in het fusieproces.
99
GroenWest Jaarverslag 2010
Daarnaast is aandacht besteed aan de situatie die ontstaat door de fusie. Door de fusie per 31 december 2010 komt de verantwoordelijkheid voor de verantwoordingsinformatie van de drie corporaties bij de Raad van Commissarissen van GroenWest te liggen. Woerden De Raad heeft zich voor de jaarlijkse zelfevaluatie laten begeleiden door een externe deskundige van adviesbureau Vannimwegen. De evaluatie bestond uit twee delen: een procedureel / instrumenteel deel en een relationeel / groepscultuur deel. De evaluatie heeft plaatsgevonden op 15 februari 2010 en de directeur-bestuurder is hierbij aanwezig geweest.
Honorering en functioneren directeur-bestuurders GroenWest kwam tot stand met de ambitie om doelmatiger te werken. Een duurzame jaarlijkse kostenreductie ligt in het verschiet. Bij de fusie is gekozen voor bestuurlijke continuïteit. Daarom kozen we voor een opstart met de drie bestaande bestuurders. We planden echter ook het moment waarop we deze bestuurssamenstelling willen herzien: 2012. We verwachten dan de bestuurssamenstelling te beperken en dus ook duurzaam op de bestuurskosten te besparen. Met alle bestuurders werd daarom een verantwoorde vertrekregeling afgesproken. De regeling maakt deel uit van de individuele arbeidsovereenkomst van de bestuurders. Mijdrecht De beloning van de directeur-bestuurder van Westhoek Wonen, de heer T. Burgers, is vastgesteld conform het advies van de Commissie Izeboud. De directeur-bestuurder is verplicht deelnemer aan het pensioenfonds voor woningcorporaties. De premie bedraagt 31% van het bruto salaris, conform de bepalingen in de CAO Woningcorporaties. De directeur-bestuurder heeft de beschikking over een auto van de zaak. De directeur-bestuurder betaalt voor de nietzakelijke kilometers een vaste maandelijkse bijdrage. T. (Tom) Burgers MGM, geboren op 30 november 1966 Functie
Directeur-bestuurder
Benoemd
1 september 2007, voor onbepaalde tijd (met evaluatie na 4 jaar)
Bezoldiging
€ 118.274,€ 8.250,€ 27.766,€ 9.655,-
Nevenfuncties
Onbezoldigd bestuurder van St. Katholiek Onderwijs Wijdemeren Diverse functies uit hoofde van directeur-bestuurderschap bij Westhoek Wonen
vast inkomen loon in natura (auto) minus eigen bijdrage pensioenlasten werkgever vergoedingen en werkgeverslasten
In december 2010 heeft de remuneratiecommissie een functioneringsgesprek gevoerd met de heer Burgers. Bij dit gesprek zijn meegewogen de (positieve) reacties van de Huurdersvereniging Bewonersraad, de Ondernemingsraad en het Managementteam. Met name de voortgaande verbetering van de communicatie tussen Westhoek Wonen en de stakeholders wordt als positief ervaren. Ook was de Raad positief over de behaalde resultaten in 2010 in
100
GroenWest Jaarverslag 2010
relatie tot het beleidsplan én de extra druk die voortvloeit uit het fusietraject. De Raad van Commissarissen heeft de directeur-bestuurder gevraagd bijzondere aandacht te blijven schenken aan de invloed van de ambities op de interne organisatie van Westhoek Wonen. Voortdurende communicatie en afstemming zijn essentieel om draagvlak te behouden. De bestuurder wordt ingaande 2010 gehonoreerd in functiegroep E en heeft het maximum van deze schaal bereikt. In 2010 heeft de landelijke Commissie Beloning Bestuurders een sectorbrede beloningscode opgesteld. Aan Raden van Commissarissen is geadviseerd deze beloningscode met ingang van 1 juli 2010 toe te passen voor nieuwe arbeidscontracten. Voor bestaande contracten wordt geadviseerd in overleg te treden met de bestuurder. De Raad vindt het onjuist om arbeidsvoorwaarden te bespreken terwijl de fusie per 31 december 2010 zal worden gerealiseerd. Het wordt juister geacht de besluitvorming hierover aan de nieuwe Raad van Commissarissen van GroenWest over te laten. Vleuten Mevrouw E.S.M. Verheul is sinds 1 april 1993 werkzaam bij GroenrandWonen; met ingang van 1996 bekleedt zij de functie van directeur. Per 10 mei 2000 is zij benoemd tot directeurbestuurder. E.S.M. (Lilian) Verheul, geboren op 20 april 1960 Functie
Directeur-bestuurder
Benoemd
10 mei 2000, voor onbepaalde tijd
Bezoldiging
€ 110.876,€ 9.331,€ 26.086,€ 9.040,-
Nevenfuncties
Bestuurslid Vrouwennetwerk Aedes Voorzitter Stichting Woonruimteverdeling Regio Utrecht Bestuurslid STUW
vast inkomen loon in natura (auto) minus eigen bijdrage pensioenlasten werkgever vergoedingen en werkgeverslasten
De voorzitter en vicevoorzitter van de Raad beoordelen in een jaarlijks beoordelingsgesprek het functioneren van de directeur-bestuurder. De Raad spreekt haar waardering uit voor de wijze waarop de directeur-bestuurder vorm heeft gegeven aan de opdracht om de bedrijfskosten in 2010 op gelijk niveau met 2009 te houden en voor de wijze waarop zij het fusieproces heeft aangestuurd. Uit de uitkomsten van de KWH-meting en het medewerkertevredenheidonderzoek blijkt dat de klantwaardering en waardering van de medewerkers positief zijn. In het beoordelingsgesprek is tevens de voortgang van diverse projecten besproken; de Raad heeft haar zorg over het project Den Engh uitgesproken. Het salaris van de directeur-bestuurder is getoetst aan de externe adviezen van VTW/Aedes (commissie Izeboud) door de voorzitter en vicevoorzitter. De salariëring past in de bandbreedte van vergelijkbare woningcorporaties met de specifieke opgave van GroenrandWonen in een gespannen woningmarktgebied.
101
GroenWest Jaarverslag 2010
Woerden Drs. P.P. (Peter) Korzelius, geboren op 11 mei 1952 Functie
Directeur-bestuurder
Benoemd
1 augustus 2002, voor onbepaalde tijd
Bezoldiging
€ 110.964,- vast inkomen € 11.080,- loon in natura (auto) minus eigen bijdrage € 26.161,- pensioenlasten werkgever € 5.468,- vergoedingen en werkgeverslasten
Nevenfuncties
Lid algemeen bestuur Hoogheemraadschap Amstel, Gooi & Vecht. Lid deelnemersraad Waarborgfonds Sociale Woningbouw Voorzitter Stichting Triathlon Huizen Deelnemer onafhankelijk platform geïntegreerde contracten (CROW) Bestuurslid Stichting Housing Plus Member of the board National Housing Association Armenia Voorzitter Stichting Corporaties Voor Onderdak
Aan de directeur-bestuurder van SWW zijn geen persoonlijke leningen, garanties en dergelijke verstrekt. In het afgelopen jaar is er geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen dan wel transacties waarin tegenstrijdige belangen zouden kunnen spelen met betrekking tot de directeur-bestuurder. Aan het eind van het verslagjaar is een functionerings-/beoordelingsgesprek met de directeurbestuurder gevoerd. De Raad is er zich van bewust dat verslagjaar 2010 in het teken van fuseren stond, wat veel aandacht heeft geëist van de directeur-bestuurder. Ondanks dat constateert de Raad dat de bedrijfsvoering van SWW daaronder in het jaar 2010 niet heeft geleden. De bedrijfsvoering is naar het oordeel van de Raad wederom verbeterd.
Governance In de wet is vastgelegd dat iedere corporatie een toezichthouder heeft. Bij de fusiepartners wordt dit toezicht uitgevoerd door hun Raad van Commissarissen. De Raad richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van de corporatie. Het toezicht heeft betrekking op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken binnen de stichting. Daarnaast adviseert de Raad van Commissarissen gevraagd en ongevraagd de directeur-bestuurder en beslist over de benoeming, beoordeling, schorsing en ontslag van de directeur-bestuurder. Om ervoor te zorgen dat het toezicht onafhankelijk is, zijn de leden van de Raad van Commissarissen onafhankelijk en opereren zij in alle vrijheid zonder last of ruggespraak. Geen enkel lid van de Raad is behartiger van een deelbelang, ook niet de leden die worden benoemd op basis van voordracht door huurdersorganisaties. De Raad van Commissarissen kent een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Alle leden van de Raad van Commissarissen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor besluiten die worden
102
GroenWest Jaarverslag 2010
genomen in de Raad van Commissarissen, ook als zij zich in de vergadering tegen de inhoud van het besluit hebben uitgesproken. Mijdrecht Westhoek Wonen onderkent dat goede governance van belang is voor het welslagen van haar bedrijfsvoering en het nakomen van toezeggingen aan alle belanghebbenden. Westhoek Wonen streeft ernaar zo open en transparant mogelijk te zijn op het gebied van de financiële verslaglegging, de controlesystemen en de besluitvormingsprocessen. De Raad is van mening dat met deze aanpak niet alleen de richtlijnen van de Governancecode Woningcorporaties worden gevolgd, maar dat met deze aanpak onze belanghebbenden een beter inzicht krijgen in de bedrijfsvoering van Westhoek Wonen. Deze transparante aanpak is in het belang van de investeerders, belanghebbenden, werknemers en partners van Westhoek Wonen en zorgt ervoor dat zij erop kunnen vertrouwen dat Westhoek Wonen professioneel en vanuit maatschappelijke betrokkenheid werkt. De Raad is uitvoerig betrokken bij de ontwikkeling en vaststelling van de Governancecode en de hieruit voortvloeiende reglementen. Op één onderdeel heeft de Raad besloten af te wijken van de code; de zittingsduur van individuele leden van de Raad van Commissarissen kan met één periode van vier jaar worden verlengd tot een maximale zittingsduur van acht jaar. De governancecode biedt de mogelijkheid de zittingsduur twee maal te verlengen tot een periode van maximaal twaalf jaar. De Raad is van mening dat het kwalitatief functioneren wordt gestimuleerd door te kiezen voor een beperkte zittingsduur. Analoog aan de vastgestelde Governancecode zijn de volgende reglementen vastgesteld: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Reglement directeur-bestuurder; Reglement Raad van Commissarissen; Profielschets Raad van Commissarissen; Taken en bevoegdheden Raad van Commissarissen en Directie; Klokkenluiderregeling; Integriteitscode.
Eind 2010 is het door Raeflex uitgevoerde visitatierapport besproken. De Raad is positief over de behaalde score van 7. Zeker gezien de hectische periode waarin Westhoek Wonen deze prestaties heeft geleverd. De Raad heeft de bestuurder geadviseerd de adviezen van de visitatiecommissie mee te nemen bij de inrichting van de nieuwe fusiecorporatie. Vleuten De Raad van Commissarissen heeft de Governancecode behandeld als onderdeel van de evaluatie van het eigen functioneren. Afgesproken is dat de principes van de code zoveel mogelijk worden gevolgd. Indien een principe niet wordt gevolgd, wordt de afwijking gemotiveerd. Sinds 2008 is de volledige actuele governancestructuur van GroenrandWonen op de website geplaatst. De informatie wordt regelmatig geactualiseerd. Elke verandering in de governancestructuur en in de naleving van de code wordt onder een apart agendapunt ter goedkeuring aan de Raad voorgelegd en komt ook terug in de notulen. 103
GroenWest Jaarverslag 2010
Op de website van GroenrandWonen zijn de door de Governance code genoemde documenten voor het publiek toegankelijk gemaakt. Onder het kopje ‘Governance Code’ zijn opgenomen: Onderzoek ‘Sturen op belanghouders’ Meldpunt Integriteit Woningcorporaties Governance Code Woningcorporaties Governance Code GroenrandWonen Reglement RvC Profielschetsen RvC Remuneratierapport RvC Samenstelling en disciplines RvC Reglement Bestuur Integriteitscode Klokkenluidersregeling Jaarverslag 2006 met daarin opgenomen de jaarrekening Jaarverslag 2007 met daarin opgenomen de jaarrekening Jaarverslag 2008 met daarin opgenomen de jaarrekening Jaarverslag 2009 met daarin opgenomen de jaarrekening Alle relevante relaties van GroenrandWonen hebben de integriteitcode ontvangen. Afwijkingen in de naleving van de Governancecode Arbeidscontract bestuurder De directeur-bestuurder heeft een al bestaand vast contract voor onbepaalde termijn. Op het punt van de benoemingstermijn van vier jaar voor de bestuurder is ervoor gekozen de bestaande systematiek van een vaste overeenkomst met een jaarlijkse beoordeling te handhaven. Visitatie Zoals overeengekomen in de AedesCode moet iedere corporatie voor eind 2010 het visitatietraject doorlopen. In verband met de voorgenomen fusie is bij Aedes dispensatie gevraagd. Omdat visitatie al bij SWW plaatsgevonden heeft en bij Westhoek Wonen in 2010 uitgevoerd is, heeft visitatie bij de meerderheid van de rechtsvoorgangers van de fusiecorporatie plaatsgevonden. Aedes heeft, onder voorbehoud van gewijzigde omstandigheden, in augustus 2010 dispensatie verleend. Interne risicobeheersing- en controlesystemen De procedures zijn beschreven en worden waar nodig geactualiseerd. Aan de hand van procedureformulieren en maand- en kwartaalrapportages worden de werkzaamheden en uitgaven gemonitored. Aan de hand van signalering uit deze rapportages kan tijdig worden bijgestuurd. Kerncommissies Bij GroenrandWonen is, gezien de omvang van de corporatie, één kerncommissie ingesteld. In 2009 is de Auditcommissie ingesteld. Twee leden van de Raad hebben zitting in de Auditcommissie; in 2010 is de commissie tweemaal bij elkaar geweest. Onderwerpen van de vergadering waren het treasurystatuut en de jaarstukken 2009. Voorzitter en vicevoorzitter beoordelen samen de remuneratie van de directeur-bestuurder. 104
GroenWest Jaarverslag 2010
Woerden SWW is van mening dat goede governance van belang is voor het inzicht in de transparantie van de bedrijfsvoering. Openheid en transparantie op het gebied van de financiële verslaglegging, de controlesystemen en de besluitvormingsprocessen is waarnaar gestreefd wordt. Analoog aan de Governancecode kent ook SWW een aantal reglementen:
Reglement werkwijze Raad van Commissarissen Het reglement beschrijft ondermeer de taken en bevoegdheden, het profiel van de leden van de raad, en de wijze van benoeming en herbenoeming, honorering en verzekering. Klokkenluidersregeling De regeling beschrijft de wijze waarop medewerkers van SWW op veilige en adequate wijze melding kunnen doen van eventuele vermoedens van misstanden. Statuten De statuten geven inzicht in het doel van de stichting. Integriteitscode De code heeft als doel dat medewerkers/representanten hun handelen binnen de specifieke context goed interpreteren, beoordelen en afwegen. Zij worden geacht elke gedraging die afbreuk doet aan hun integriteit achterwege te laten. De Integriteitscode is ondergeschikt aan de statuten en overige reglementen en overeenkomsten.
In 2010 is de Raad van Commissarissen niet benaderd door medewerkers in het kader van de Klokkenluidersregeling. Ten aanzien van de Integriteitscode zijn geen onregelmatigheden geconstateerd.
105
GroenWest Jaarverslag 2010
106
GroenWest Jaarverslag 2010
Waarborgen van de financiële continuïteit GroenWest vindt het belangrijk om een financieel beleid te voeren dat haar voortbestaan in financieel opzicht waarborgt en ruimte creëert om invulling te kunnen geven aan haar maatschappelijke taakstelling. Begin 2011 is door het bestuur het kader voor het financieel beleid vastgesteld. Hiermee bewaken wij onze financiële soliditeit en hebben wij toetsingsinstrumenten om, indien nodig, bij te sturen. Dit kader bevat onder andere de volgende doelstellingen: Doelstelling
Kengetal
Norm
Realisatie 2010
Vermogen
Loan to Value
Maximaal 75%
56%
Liquiditeit
Aangehouden kredietfaciliteit
Minimaal € 10 miljoen
Conform afgesproken faciliteit
Operationele kasstroom
WSW-norm inclusief 2% aflossingsfictie
1 vijf jaar positief
Positief
Kasstroom excl. Rentelasten
Rentedekkingsgraad volgens WSW-methodiek
Minimaal 1,3
1,65
WSW
Faciliteringsvolume voldoende voor herfinanciering en borgbare activiteiten
Bedrag herfinanciering en borgbare activiteiten
Gewenst faciliteringsvolume € 175 miljoen; Verwacht volume € 175 miljoen
Oordeel CFV
Continuïteitsoordeel
A1 of A2
2010: A 2011: A
e
De ‘Loan to Value’ is een verhoudingsgetal van het totaal opgenomen lang vreemd vermogen ten opzichte van de waarde van de materiële vaste activa in exploitatie. Binnen de corporatiesector is een percentage tussen de 50% en 75% geaccepteerd. Daarom heeft GroenWest de grens hiervoor op maximaal 75% bepaald. Op basis van de jaarrekening 2010 komt GroenWest op 56%, hetgeen ruim binnen de gestelde norm valt. De rentedekkingsgraad of ICR is een verhoudingsgetal van de winst exclusief de netto financieringslasten ten opzichte van de netto financieringslasten. Het geeft aan in hoeverre er nog ruimte is in het bedrijfsresultaat om stijging van de rentelasten op te vangen. Door het WSW is gesteld dat dit verhoudingsgetal binnen de corporatiesector minimaal 1,3 moet bedragen. Hier voldoet GroenWest met 1,65 aan. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw heeft verklaard dat op basis van de prognosecijfers van de jaren 2010 tot en met 2014 conform artikel 8 van het reglement Deelneming van het waarborgfonds GroenWest voldoet aan de eisen van kredietwaardigheid. Op grond van deze
107
GroenWest Jaarverslag 2010
verklaring kan GroenWest gebruik maken van de faciliteiten van het Waarborgfonds, indien aan de voorwaarden voor borging wordt voldaan. Het in 2010 toegekende faciliteringsvolume bedraagt € 178 miljoen. Verwacht wordt dat voor 2011 het faciliteringsvolume € 175 miljoen bedraagt, hetgeen overeen komt met het gewenste volume. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting beoordeelt jaarlijks de financiële positie van elke corporatie. Het oordeel bestaat uit twee onderdelen: een financieel oordeel over de vermogenspositie op balansdatum (solvabiliteitsoordeel) en een financieel oordeel over de voorgenomen activiteiten na balansdatum (continuïteitsoordeel). Met het solvabiliteitsoordeel wordt vastgesteld of GroenWest op balansdatum haar verplichtingen kan nakomen en bij het continuïteitsoordeel gaat het om de financiële lasten en opbrengsten van de voorgenomen activiteiten in verhouding tot de financiële mogelijkheden. Voor het continuïteitsoordeel worden corporaties in drie categorieën ingedeeld A, B of C. Verwacht wordt dat GroenWest wordt ingedeeld in categorie A, wat inhoudt dat de voorgenomen activiteiten overeenkomen met de financiële positie. Een exacte voorspelling hiervan is lastig, aangezien de beoordelingssystematiek van het CFV niet transparant is en het continuïteitsoordeel pas na de zomer van 2011 bekend zal worden. Voor het solvabiliteitsoordeel worden corporaties ingedeeld in twee categorieën: voldoende of onvoldoende solvabel. GroenWest is voldoende solvabel bevonden over het verslagjaar 2009.
Financieel overzicht De jaarrekening over 2010 is geconsolideerd opgesteld voor GroenrandWonen, Westhoek Wonen en SWW. Het is de eerste jaarrekening van GroenWest. De financiële gegevens zijn conform de fusieakte in de jaarrekening verwerkt vanaf 1 januari 2010. Voor het consolideren dienden de waarderingsgrondslagen gelijk gesteld te worden. GroenWest heeft ervoor gekozen om haar materiële vaste activa in exploitatie tegen actuele waarde te waarderen. Voor twee van de drie organisaties betekent dit een stelselwijzing van historische kostprijs naar actuele waarde. Tevens is de materieel vaste activa verkocht onder voorwaarden ‘On Balance’ verantwoord, conform de richtlijn 270. Dit houdt tevens in dat de woningen die verkocht zijn onder voorwaarden niet onder het verkoopresultaat worden verantwoord, maar onder overige waardeverandering materieel vaste activa. De vergelijkende cijfers van 2009 zijn eveneens aangepast.
108
GroenWest Jaarverslag 2010
Effect van de harmonisatie op het eigen vermogen per 31 december 2009: *(€ 1.000) Eigen vermogen per 31 december 2008
GroenrandWonen
14.471
Westhoek Wonen
23.270
SWW
101.735
Totaal
139.476
Effecten Harmonisatie
72.214
Eigen vermogen per 1 januari 2009
211.690
Resultaat 2009 voor harmonisatie
-11.887
Effect harmonisatie
2.953 -8.934
Resultaat na harmonisatie
202.756
Eigen Vermogen per 1 januari 2010
Het jaar 2010 is afgesloten met een positief resultaat van € 18 miljoen. Dit is € 27 miljoen hoger dan in 2009. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door de mutatie actuele waarde en de overige waardeveranderingen. 2010
2009
*(€ 1.000)
*(€ 1.000)
Exploitatie
24.043
21.220
-13.470
-13.115
10.573
8.105
2.184
1.539
-28.155
-7.200
-25.971
-5.661
-713
-682
2.526
-1.989
1.813
-2.672
122
-778
Mutatie actuele waarde
31.569
-7.929
Resultaat
18.107
-8.934
Renteresultaat ”normale exploitatie” (des) investeringen: Verkoopresultaat Overige waardeverandering Overige uitgaven: Sector specifieke heffing VPB
Resultaat deelneming
109
GroenWest Jaarverslag 2010
Het resultaat uit de normale exploitatie laat een positief resultaat zien van € 11 miljoen (2009: € 8 miljoen), hetgeen aangeeft dat de bedrijfsvoering gezond te noemen is. Nadere specificatie van de waardeverandering: 2010
2009
*(€ 1.000)
*(€ 1.000)
20.770
4.700
9.601
3.225
900
-
-3.116
-670
28.155
7.255
Dotatie onrendabel nieuwbouw: Dotatie onrendabel verbeteringen: Dotatie onrendabel eigen kantoorpand: Verkoop onder voorwaarden:
Een nadere specificatie per project is opgenomen in de jaarrekening onder het kopje toelichting W&V, waardeverandering (im)materiële vaste activa.
Rente (risico)management Het schuldrestant van de leningenportefeuille bedraagt ultimo 2010 € 318 miljoen. Het gemiddelde rentepercentage is 4,510%. De ‘duration’ is gemiddeld 8,5 jaar. GroenWest maakt gebruik van financiële instrumenten met als doel het beheersen van renterisico’s. GroenWest gebruikt derivaten om toekomstige rentepercentages vast te leggen (‘payer-swaps’), deze worden gekoppeld aan daadwerkelijk opgenomen financiering in de vorm van (variabele) ‘roll-over-leningen’. Daarnaast worden zogenaamde Caps ingezet, deze hebben als doel om de rente van ‘roll-over-leningen’ te maximeren. Bij een hogere dan afgesproken rente wordt het verschil uitgekeerd. Tot slot wordt gebruik gemaakt van het afsluiten van leningcontracten die een stortingsdatum in de toekomst hebben. Dit laatste instrument wordt met name ingezet indien de toekomstige financieringsbehoefte zeker is en bij binnen de meerjarenprognose passende rentetarieven. Ultimo 2010 had GroenWest reeds voor € 78,6 miljoen aan leningcontracten afgesloten waarvoor de stortingsdatum na 31 december 2011 lag. Voor leningen die gestort worden in 2011 betreft dit €73,6 miljoen. Daarnaast is voor een bedrag van € 5 miljoen een contract afgesloten voor 2012. In de jaarrekening onder het hoofdstuk ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen’ is een gespecificeerde opstelling opgenomen van alle voorkomende rente-instrumenten.
110
GroenWest Jaarverslag 2010
Kasstroomoverzicht In 2010 heeft er een toename van de liquide middelen plaatsgevonden. In onderstaand overzicht wordt een analyse gegeven: Kasstroom
2010 *(€ 1.000)
Uit bedrijfsprocessen
35.445
Rente
-13.888
Uit operationele activiteiten
23.829
Uit investeringsactiviteiten
-57.194
Uit financieringactiviteiten
37.256
Toename liquide middelen
3.891
Meerjarenprognose Eind 2010 is voor GroenWest een eerste financiële meerjarenprognose opgesteld. Deze is later goedgekeurd door de Raad van Commissarissen en tevens heeft deze als basis gediend voor de prognose-informatie voor onder andere het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV). In deze prognose is ook nog uitgegaan van een prognose voor het jaar 2010. Toen al is geconstateerd dat er een wijziging in de cijfers over de jaren 2011 tot en met 2015 zal plaatsvinden. Belangrijkste reden hiervoor is, dat er bij het opstellen van de meerjarenprognose nog geen sprake is van geüniformeerd beleid. Dit zal in de loop van 2011 opgesteld gaan worden en geldt ondermeer voor het investerings-, onderhouds, personeels- en verkoopbeleid. Door de inmiddels achterhaalde prognose over het jaar 2010 (nu de realisatie 2010) en door het nieuw op te stellen beleid in 2011 met de daarbij behorende financiële effecten voor de meerjarenprognose, is de waarde van de financiële meerjarenprognose zoals opgesteld in december 2010 redelijk achterhaald. Bij het opstellen van de begroting 2012 en de daarbij behorende meerjarenprognose zullen de effecten van het nieuwe beleid opgenomen zijn. Overigens geldt dat de doelstellingen zoals geschetst in het kader voor het financieel beleid (zie het begin van dit hoofdstuk) onverminderd van kracht zijn, Zowel de eerder opgestelde meerjarenprognose als de nieuw op te stellen meerjarenprognose zal aan de doelstellingen van ons financiële beleid (moeten) voldoen. Met andere woorden: een gezonde financiële toekomst zal gewaarborgd zijn.
Fiscaliteit Met ingang van 1 januari 2006 zijn de corporaties partieel belastingplichtig en met ingang van 1 januari 2008 integraal belastingplichtig voor de Wet op de Vennootschapsbelasting. Dat wil zeggen dat over de resultaten uit alle activiteiten belasting verschuldigd is, volgens de huidige in de wet opgenomen uitgangspunten. Bij de aanvang van de integrale belastingplicht dient (per
111
GroenWest Jaarverslag 2010
1 januari 2008) een fiscale openingsbalans te worden opgesteld van alle bezittingen en schulden volgens de fiscale waarderingsgrondslagen. De vennootschapsbelastingaangifte 2007 - 2008 - 2009 zijn zowel door GroenrandWonen als SWW inmiddels ingediend. Westhoek Wonen heeft 2007 en 2008 ingediend en de aangifte 2009 zal in de eerste helft 2011 worden ingediend. De aangifte 2007 tot en met 2009 zijn nog niet definitief vastgesteld door de Belastingdienst. Met name met betrekking tot de aangifte 2007 van SWW is er een verschil van mening over de interpretatie van VSO 1, inzake een sloop-/nieuwbouwproject. Het fiscaal resultaat voor 2010 komt neer op -€ 1 miljoen: 2010 *(€ 1.000)
Commercieel resultaat conform jaarrekening
15.581
Fiscale correcties
14.586
Resultaat voor belasting
30.167
Vrijgestelde winstbestanddelen
-30.851
Herinvesteringsreserve
-317
Belastbaar bedrag
-1.001
Verschuldigde winstbelasting
0
De acute belasting 2010 is op nihil gesteld. Voor de leningen, de verkopen en het belastbaar resultaat 2010 is een latentie gevormd van € 3,2 miljoen.
Waardering onroerend goed GroenWest waardeert haar bezit op basis van actuele waarde. Onderstaand een overzicht van de waarde van de materieel vaste activa in exploitatie: 31-12-2010
31-12-2009
*(€ 1.000)
*(€ 1.000)
Historische kostprijs
412.000
393.000
Actuele waarde (bedrijfswaarde)
639.000
537.000
Fiscale waarde
1.630.000
1.625.000
WOZ waarde
2.300.000
2.280.000
112
GroenWest Jaarverslag 2010
Werkzaam in het belang van de volkshuisvesting Het bestuur van GroenWest verklaart dat de drie partners die GroenWest vormen in 2010 uitsluitend werkzaam zijn geweest op het gebied van de volkshuisvesting conform artikel 11 van het BBSH. De batige saldi zijn uitsluitend bestemd voor werkzaamheden op het gebied van de volkshuisvesting, conform artikel 22 van het BBSH.
Verbindingen Mijdrecht Westhoek Wonen participeert financieel in een aantal samenwerkingsverbanden:
Stichting Abecenwalde - Aandeel Westhoek Wonen 50% De Stichting Abecenwalde is per 31 december 2009 ontbonden. Met deze afwikkeling waren geen kosten gemoeid. De dienstverlening is overgenomen door de Stichting Timpaan. Westhoek Wonen betaalt aan deze Stichting een vergoeding voor de werkzaamheden die zij voor Westhoek, als servicepunt, verricht.
Stichting Servicepunten De Ronde Venen - Aandeel Westhoek Wonen 25% Westhoek Wonen, gemeente De Ronde Venen en De Rabobank Veenstromen hebben in 2008 een beheerstichting opgezet die drie vaste en één mobiel Servicepunt in de gemeente De Ronde Venen exploiteert. Westhoek Wonen draagt voor 25% bij in de kosten van de Stichting, oftewel een exploitatiebijdrage van € 81.500 (in 2009: € 80.688). Aan de Stichting Servicepunten De Ronde Venen is in 2010 € 7.260 in rekening gebracht voor de huur van de kantoorruimte waarin het Servicepunt Wilnis is gevestigd en € 7.751 voor ICTondersteuning. De Stichting heeft geen eigen vermogen; op basis van de exploitatieresultaten van het kalenderjaar wordt, na vaststelling van de jaarrekening door de bestuurders, een afrekening opgesteld voor de deelnemers.
CV Uithof III - Aandeel Westhoek Wonen 14% Westhoek Wonen heeft zelf geen specifieke huisvestingsopgave voor studenten, omdat binnen het werkgebied geen HBO- of universitaire opleiding is gevestigd. Jongeren uit ons werkgebied zijn aangewezen op universiteitssteden als Utrecht en Amsterdam. SSH Utrecht heeft een interessant initiatief ontwikkeld, waarin derden kunnen meewerken aan de realisatie van studentenhuisvesting. Door deelname aan dit project krijgen studenten uit ons werkgebied voorrang bij de toewijzing van een kamer. Westhoek Wonen heeft een belang verworven 4/29 van 373 studentenwoningen (afgerond 52 woningen) en onzelfstandige eenheden in het project Casa Confetti van de CV Uithof III. De investering voor Westhoek Wonen bedraagt € 4 miljoen. Deze is tegen nominale waarde opgenomen in onze jaarrekening. De inleg van de deelnemers bedraagt in totaal € 29 miljoen. In 2010 zijn geen woningen toegevoegd of onttrokken. In 2010 heeft de CV Uithof III € 120.000 (3%) als rendement op de investering van Westhoek Wonen uitgekeerd. Het in de CV gestorte vermogen van € 29 miljoen is tevens het eigen en statutair vermogen. De jaarrekening van de CV over 2010 was ten tijde van het schrijven van dit verslag nog niet gereed. Per ultimo 2009 bedroegen de overige reserves van de CV € 1,3 miljoen. De 113
GroenWest Jaarverslag 2010
voor 2010 begrote jaaromzet bedraagt € 1.760.000 (huur en servicekosten). Voor de periode 2010 – 2019 wordt bijna jaarlijks een verlies begroot, waardoor deze overige reserves eind 2019 naar verwachting zullen zijn omgeslagen in een tekort van ruim € 2,1 miljoen. Dit is conform de verwachting bij de start van het project.
WoningNet - Aandeel Westhoek Wonen < 1% WoningNet voert voor Westhoek Wonen de woonruimteverdeling uit. In WoningNet is een deelneming verworven die in verhouding staat tot de grootte van Westhoek Wonen ten opzichte van andere deelnemende corporaties. Hierdoor kunnen de diensten van WoningNet BTW-vrij afgenomen worden. Westhoek Wonen heeft een deelname van € 45.000 in WoningNet. In de jaarrekening is deze deelneming verantwoord tegen nominale waarde.
Diverse VvE’s - Westhoek Wonen heeft in vier Verenigingen van Eigenaren (VvE) bezit. Voor drie van deze VvE’s voert Westhoek Wonen ook het beheer. In deze drie VvE’s heeft Westhoek Wonen ook een meerderheidsbelang. In totaal heeft Westhoek voor € 26.593 aan bijdragen aan de VvE’s bijgedragen en voor € 2.500 aan administratievergoeding ontvangen. Bij één VvE (VvE Eendracht, waarin Westhoek een minderheidsbelang heeft) is sprake van een beperkte onderhoudsvoorziening. Bij de overige VvE’s is sprake van afdoende onderhoudsvoorzieningen en reserves.
Er is geen financiële ondersteuning gegeven aan buitenlandse instellingen. Vleuten Voor de projectontwikkeling in de wijken Veldhuizen en Vleuterweide in Leidsche Rijn is een samenwerkingsovereenkomst met Portaal gesloten. In deze samenwerkingsovereenkomst is opgenomen welk aandeel van de woningen in eigendom van GroenrandWonen komt. Daarnaast is in de overeenkomst opgenomen dat de projectontwikkeling door Portaal geschiedt en dat GroenrandWonen de projectadministratie en de eerste verhuur van alle woningen verzorgt. Voor het beheer van de woningen in deze wijken die in het bezit zijn van Portaal is een beheercontract gesloten. Naar aanleiding van de fusie heeft Portaal aangegeven de beheerovereenkomst te beëindigen. Het contract eindigt per 1 april 2011.
GroenrandWonen heeft een deelneming van € 150.000 (gestort kapitaal, na resultaat verdeling € 146.000 totaal 7,14%) in de Commanditaire Vennootschap De Witte Vrouwe. De vennootschap wordt naast GroenrandWonen gevormd door SSH Utrecht, Bouwvereeniging Volksbelang Vianen, Mitros, Bo-Ex, Portaal en De Seyster Veste en heeft in 2003 een pand aan de Wittevrouwensingel in Utrecht aangekocht. Na een verbouwing is het huurcontract met Singelzicht ingegaan en is het gebouw in gebruik genomen voor de opvang van zwerfjongeren. Het aandeel van GroenrandWonen in het resultaat van 2010 is geprognosticeerd op € 2.259.
GroenrandWonen voert voor dertien Verenigingen van Eigenaren (VvE) het beheer. Het betreft complexen met zowel huur- als koopappartementen. GroenrandWonen heeft het beleid om, alleen als zij eigen bezit heeft in een complex met een VvE, het beheer van de 114
GroenWest Jaarverslag 2010
VvE uit te voeren. In vier van deze VvE’s heeft GroenrandWonen een meerderheidsbelang. Acht VvE’s in Vleuterweide bestaan uit kleine blokken van elk twee koopwoningen en een huurwoning. In De Woerd in De Meern wordt ook een VvE beheerd van Koopgarantwoningen. GroenrandWonen heeft als licentiehouder belang bij een goede onderhoudsstaat van de VvE, omdat bij verkoop GroenrandWonen een terugkoopplicht heeft.
Samen met andere deelnemende corporaties is GroenrandWonen eigenaar van WoningNet B.V. GroenrandWonen heeft een belang van ruim € 1.200 bestaande uit 101 aandelen, die voor 75% zijn volgestort. Deze deelneming is in de jaarrekening opgenomen tegen nominale waarde.
In juli 2009 hebben de 26 corporaties die actief zijn in het woonruimteverdelingsgebied Utrecht gezamenlijk de Stichting Woonruimteverdeling Regio Utrecht (SWRU) opgericht. De stichting heeft als doel meer invloed uit te oefenen op de systematiek van de woonruimteverdeling. Daarnaast beoogt zij meer transparantie in de wijze van woonruimteverdeling aan te brengen. De uitvoering van de woonruimteverdeling is door de gemeenten volledig gedelegeerd aan de woningcorporaties. De gemeenten blijven eindverantwoordelijk voor de woonruimteverdeling. De SWRU treedt op als opdrachtgever naar WoningNet. Er is één contract gesloten met WoningNet voor alle deelnemende corporaties, waarmee alle aparte contracten tussen de afzonderlijke gemeenten en WoningNet zijn komen te vervallen. Voor GroenrandWonen betekent deze contractswijziging een kostenbesparing van 25%. De bureaukosten van de stichting komen voor rekening van de deelnemende corporaties. Lilian Verheul treedt op als voorzitter van de SWRU. Een medewerker van GroenrandWonen fungeert als secretaris van de SWRU. Vanaf 1 oktober 2010 is hij voor 20 uur in de week gedetacheerd aan de SWRU voor deze werkzaamheden.
In het kader van het veiligstellen van de sociale bouwtaak in de toekomstige bouwlocatie Rijnenburg heeft GroenrandWonen begin 2004 samen met Portaal, Latei en Timpaan een grondpositie ingenomen. Rijnenburg staat als bouwlocatie vermeld in De Nota Ruimte van het ministerie van VROM waarbij het de verwachting is dat binnen tien jaar na aankoop wordt gestart met de bouw. In totaal hebben de partijen 53 hectare aangekocht; hiervan is 2,67 hectare onverdeeld eigendom van GroenrandWonen.
In het kader van de stedenband Utrecht-Léon (Nicaragua) werkt Utrecht sinds begin jaren ‘90 samen met Léon aan de stedelijke ontwikkeling van Léon. Het doel is om in tien jaar 5.000 kavels op te leveren in de wijk León Zuidoost. Utrecht zet hierbij haar ervaring met Leidsche Rijn in. Door de financiële ondersteuning van de gemeente Utrecht, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de garantstelling van een aantal Utrechtse woningcorporaties, waaronder GroenrandWonen, kon dit project van start gaan. Het sluit goed aan bij de hoofdtaak van de corporaties: het voorzien in betaalbare woonruimte voor de laagste inkomens De grondmarkt in deze wijk wordt namelijk opengesteld voor families met een lager inkomen. Zij kunnen zo hun eigen huis bouwen in een gebied met voldoende basisvoorzieningen. Naast het streven om mensen met een laag inkomen aan een huis te 115
GroenWest Jaarverslag 2010
helpen, wordt ook gelet op de duurzaamheid, zoals het hergebruik van regenwater en leefbaarheid, de kwaliteit van drinkwater en de infrastructuur. GroenrandWonen neemt voor 3.27% deel in deze garantie van in totaal € 796.571.
Er is geen financiële ondersteuning gegeven aan buitenlandse instellingen.
Woerden WoningNet In 2003 heeft SWW 5.000 aandelen ad € 13,26 verworven in WoningNet N.V. te Weesp, een organisatie die zich bezighoudt met het toewijzen van woningen in de regio Utrecht. Hiervan is 75% gestort. Het doel van de aandelenemissie was om een startkapitaal te genereren om de werkzaamheden te kunnen uitvoeren. De achterliggende gedachte is dat SWW door het aandelenbezit stemrecht heeft in de algemene vergadering. Ook is de BTWplicht door het verkrijgen van aandelen niet van toepassing op deze vennootschap. Het risico dat SWW loopt, is te verwaarlozen. Het aandeel in de kosten wordt door WoningNet in rekening gebracht en de ontvangen inschrijfgelden worden aan SWW vergoed. Deze deelneming is in de jaarrekening opgenomen tegen nominale waarde.
DIGH-garantstelling SWW staat garant voor een lening van € 901.528 die de Bank Nederlandse Gemeente verstrekt aan de Stichting Dutch International Guarantees for Housing (DIGH). Dit betreft een sociaal woningbouwproject in Roemenië.
Verenigingen van Eigenaren Diverse Vereniging van Eigenaren waarin het aandeel van SWW per VvE varieert.
Er is geen financiële ondersteuning gegeven aan buitenlandse instellingen.
116
GroenWest Jaarverslag 2010
117
118
GroenWest Jaarrekening 2010
119
KENGETALLEN 2010
Omschrijving
2009
Gegevens woningbezit Aantal verhuureenheden in exploitatie: -
Woningen/woongebouwen
-
Woonzorgcomplexen (eenheden in )
11.179
11.242
73
104
-
aanleunwoningen
79
79
Bijzonder woonvorm (GVT)
16
16
12 11.359
12 11.453
1
1
-
Kamergewijze verhuur Sub. Totaal VHE -
recreatieruimte Bedrijf en commerciële ruimte
-
Garages/parkeerplaatsen
-
Overig (standplaatsen woonwagens) Overig (woonwagens)
Totaal VHE in eigen bezit - Huurwoningen in beheer voor derden Totaal VHE in beheer Mutaties in het eigen woningbezit: - Aantal opgeleverd - Aangekocht bezit - Verkocht bezit woningen - Uit exploitatie (sloop)/samenvoeging - administratieve correctie
25
21
468
481
6 6
6 6
11.865
11.968
1.546
1.524
13.411
13.492
25
76
3
5
83-
961 38
2820-
103Gemiddelde grondslag onroerend zaakbelasting/woning Aantal woningen in beheer voor VVE's Kwaliteit - Kosten niet-planmatig onderhoud per woning - Kosten planmatig onderhoud per woning - Totaal kosten onderhoud per woning Prijs/kwaliteitsverhouding - Gemiddeld aantal punten WWS - Gemiddeld netto-huurprijs Het verhuren van woningen - Mutatiegraad in % - Huurachterstand in % - Huurderving in %
120
193.850
230
171 193.000
244
715
629
833
1.087
1.548
1.716
141 448
141 434
5,73
5,83
0,66
0,77
0,92
0,90
KENGETALLEN Omschrijving
Financiële continuiteit - Solvabiliteit - Liquiditeit - Rentabiliteit eigen vermogen - Rentabiliteit vreemd vermogen - Rentabiliteit totaal vermogen - Interne financiering/woning - Cash flow/woning Balans en winst- en verliesrekening - Eigen vermogen/woning - Huren en vergoeding/woning - Verkoopopbrengst per woninge - Beheerkosten/woning - Onderhoud/woning - Exploitatielasten/woning - Betaalde-ontvangen rente/woning - Resultaat uit gewone bedrijfsoefening/woning, ex afschr en waardeverand - Jaarresultaat voor belasting-voor mutatie actuele waarde/woning Jaarresultaat na belasting-voor mutatie actuele waarde/woning
-
Jaarresultaat na belasting-na mutatie actuele waarde/woning
Personeelsbezetting - Aantal personeelsleden (fte) per 1000 beheerde wooneenheden
121
2010
2009
35,50
35,85
0,26
0,36
8,20
-4,41
3,47
3,95
5.15
9,21
22.419
20.268
4.129
-99
19.444
17.703
5.533
5.366
192
134
1.131
1.050
1.548
1.716
772
724
1.186
1.145
1.116
835
-1.408
86
-1.185
-88
1.594
-780
9,21
8,51
Balans per 31 december 2010 Ref
2010
2009
9.0
120
239
9.1
543.711
507.378
Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
32.197
15.751
Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
21.527
13.560
6.940
7.825
604.375
544.514
Te vorderen BWS subsidies
2.005
2.643
Deelnemingen
4.243
4.241
Belastinglatenties
3.202
1.678
3
3
9.453
8.565
Voorraad materialen
41
31
Voorraad opgeleverd
1.836
6.157
Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
9.2
Financiële vaste activa
Overige financiële vaste activa
Vlottende activa 9.3
Voorraden
Voorraad in ontwikkeling
444
Onderhanden projecten 9.4
Vorderingen Huurdebiteuren
9.4.1.1
263
327
Gemeenten
9.4.1.2
67
146
Belastingen en premies sociale verzekeringen
9.4.2
0
29
Overige vorderingen
9.4.3
1.780
1.295
Overlopende activa
9.4.4
1.999
2.979
6.430
10.964
1.772
1.329
622.150
565.611
9.4.5
Liquide middelen
122
na resultaatbestemming (x € 1.000,-) Ref
2010
2009
220.863
202.756
220.863
202.756
0
356
18.612
14.441
93
2.818
Voorziening verzilverd wonen
312
117
Voorziening loopbaanontwikkeling
345
0
Voorziening reorganisatie
200
0
19.562
17.733
12
5.826
Eigen vermogen 9.5
Overige reserves
9.6
Voorzieningen Voorziening latente belastingen Voorziening onrendabele investering nieuwbouw Voorziening toekomstige herstructurering
9.7
Langlopende schulden Leningen overheid Leningen kredietinstellingen
9.7.1
318.547
290.888
Terugkoopplicht woningen verkocht onder voorwaarden
9.7.2
31.162
15.668
349.721
312.382
11.341
14.788
20
34
Schulden aan leveranciers
6.538
5.694
Belastingen en premies sociale verzekeringen
1.873
1.086
0
1.397
Onderhanden projecten
948
0
Overige schulden
553
553
10.732
9.188
32.004
32.740
622.150
565.611
9.8
Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten
Vennootschapsbelasting
Overlopende passiva
123
124
Winst en verliesrekening over 2010 (x € 1.000,-) Ref
2010
2009
Bedrijfsopbrengsten Huren
10.1
61.021
59.695
Vergoedingen
10.2
1.823
1.761
0
50
2.184
1.539
322
0
1.166
698
1.446
1.740
67.962
65.483
Overheidsbijdragen 10.3
Verkoop onroerende goederen Wijziging in onderhanden werk Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf
10.4
Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa
10.5
634
603
Overige waardeveranderingen materiële vaste activa
10.6
28.155
7.200
Erfpacht
10.7
7
7
Lonen en salarissen
10.8
6.500
5.623
726
603
1.211
1.100
0
391
10.9
17.583
19.649
10.10
15.786
15.431
Som der bedrijfslasten
70.602
50.607
Bedrijfsresultaat
-2.640
14.876
Sociale lasten Pensioenlasten Bijzondere waardveranderingen vlottende activa Lasten onderhoud Overige bedrijfslasten
Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijk opbrengsten
10.11
332
664
Opbrengsten financiële vaste activa
10.11
112
194
Rentelasten en soortgelijke kosten
10.11
-13.914
-13.973
Som der financiële baten en lasten
-13.470
-13.115
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen
-16.110
1.761
Belastingen
10.12
2.526
-1.989
Resultaat deelnemingen
10.13
122
-778
-13.462
-1.006
31.569
-7.929
18.107
-8.934
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 10.14
Mutatie actuele waarde materiële vaste activa Netto resultaat na belastingen
125
126
Kasstroomoverzicht 2010 (indirecte methode) (x € 1.000,-) 2010 Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen Waardeverandering materieel vaste activa Verkoop onder voorwaarden Geactiveerde productie
-2.640 634 28.155 2.038 -1.166 29.661 27.021
Verandering in werkkapitaal Onderhanden werk Voorraden Vorderingen Kortlopende schulden Mutatie voorziening excl. (on)rendabel investeren
0 3.867 668 2.711 385 7.630
Kasstoom uit bedrijfsprocessen
34.651
Ontvangen/betaalde rente Resultaat deelnemingen Ontvangen/betaalde belasting naar winst
-13.470 122 2.526 -10.822
Kasstoom uit operationele activiteiten
23.829
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Onroerende zaken VoV Desinvesteringen materiële vaste activa Desinvesteringen in financiële vaste activa
-40.815 -16.446 955 888
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-57.194
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden Aflossing langlopende schulden Terugkoopplicht VoV
56.800 -34.956 15.411
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
37.256
Toename/afname geldmiddelen in 2010
3.891
Saldo liquide middelen begin boekjaar Saldo liquide middelen eind boekjaar
-13.459 -9.568 3.891
127
4 Algemene toelichting 4.1 Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in € (* 1.000,-). Activiteiten Woonstichting GroenWest is een stichting met de status van “toegelaten instelling volkshuisvesting”. Zij heeft specifieke toelating in de regio en is werkzaam binnen de juridische wetgeving vanuit de Woonwet en het Besluit Beheer Sociale Huursector. De statutaire vestigingsplaats is Woerden. De activiteiten worden uitgevoerd in de vestigingen Mijdrecht, Vleuten en Woerden 4.2 Regelgeving De jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het Besluit beheer sociale huursector. In dit besluit wordt BW2 Titel 9 voorgeschreven behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Voor verslagjaren vanaf 2005 is door de Raad voor de Jaarverslaggeving de definitieve Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting uitgegeven. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en de winst-en-verliesrekening opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie, waarderings- en verslaggevingvoorschriften geformuleerd. Toelichtingen op posten in de balans, winst-en-verliesrekening en kasstroomoverzicht worden in de jaarrekening genummerd. 4.3 Fusiegrondslagen GroenrandWonen is op 30 december 2010 door middel van een fusie samengegaan met woningcorporatie Stichting Woonbelangen Weidegebied en Stichting Westhoek Wonen. Bij deze fusie was GroenrandWonen de verkrijgende instelling en was de laatst genoemde twee corporaties de verdwijnende instelling. Ten gevolge van de fusie heeft GroenrandWonen onder algemene titel het gehele vermogen van de verdwijnende instelling verkregen, De financiële gegevens van de gefuseerde instellingen zijn conform de fusieakte in deze jaarrekening verwerkt vanaf 1 januari 2010. De gefuseerde instelling heeft tevens een naamswijziging ondergaan. De nieuwe naam is GroenWest, met deze naam zal er pas naar buiten toe gecommuniceerd worden als naast de juridische fusie van 30 december 2010 ook de organisatorische fusie heeft plaats gevonden, welke gepland staat voor het najaar 2011. De waarderingsgrondslagen en winstbepalingsgrondslagen van de nieuwe organisatie zijn gebaseerd op de door alle drie toegepaste grondslagen. Voor een beperkt aantal posten is een harmonisatiegrondslag gekozen. De vergelijkende cijfers over 2009 zijn gebaseerd op financiële gegevens van de drie instellingen op basis van de jaarrekeningen 2009. De effecten van de harmonisatie van grondslagen op het eigen vermogen per 1 januari 2010 zijn als volgt aan te geven:
128
*€1000,-
Eigen vermogen per 31 december 2008: GroenrandWonen Westhoek SWW
*€1000,-
14.471 23.270 101.735 139.476
Effecten harmonisatie: Actuele waarde Verkoop onder voorwaarden Voorziening Mva in exploitatie Afschrijving 2009 Waardeverandering woningen in exploitatie Effecten harmonisatie
73.923 84 -583 -3.301 2.091 72.214
Eigen vermogen per 1 januari 2009
211.690
Resultaat voor stelselwijziging: Effect stelselwijziging Resultaat na stelselwijziging
-11.887 2.953 -8.934
Eigen vermogen per 1 januari 2010
202.756
5 Grondslagen voor waardering van activa en passiva 5.1 Algemeen Activa en Passiva worden indien niets vermeld gewaardeerd tegen de nominale waarde. 5.1.1 Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn gewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar. De waardering van de materieel vaste activa is gewijzigd van historische kostprijs naar actuele waarde. Tevens zijn de woningen verkocht onder voorwaarden vanaf 2010 on balance opgenomen. Stelselwijzigingen In het verslagjaar heeft GroenWest een wijziging doorgevoerd in de verslaggeving en presentatie van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden (bij één van de drie instellingen) en de waardering de materieel vaste activa is gewijzigd van historische kostprijs naar actuele waarde (bij twee van de drie instellingen) Met ingang van 1 januari 2010 worden onroerende zaken die in het kader van de verkoop onder voorwaarden zijn verkocht on balance verwerkt als onroerende zaken verkocht onder voorwaarden en gewaardeerd tegen taxatieprijs onder aftrek van de verleende aankoopkorting. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting. Met ingang van 1 januari 2010 worden de onroerende zaken in exploitatie gewaardeerd tegen de reële waarde gebaseerd op de bedrijfswaarde. Deze wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatie opbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. 129
De vergelijkende cijfers over het boekjaar 2009 zijn herrekend naar de nieuwe waarderingsgrondslagen en als zodanig verwerkt in de jaarrekening. Het effect van de stelselwijziging op het vermogen bedraagt €72 miljoen en het effect op het resultaat bedraagt € 3 miljoen. Bij het bedrag van € 3 miljoen als effect van de stelselwijziging op het resultaat dient de volgende nuance te worden gemaakt. Bij twee van de drie fuserende corporaties is de post “mutatie actuele waarde “ in de winst- en verliesrekening over 2009 als PM post beschouwd. Het genoemde bedrag heeft dus voornamelijk betrekking op één van de drie corporaties.
2010 € Eigen vermogen 1 januari
2009 € 139.476
Stelselwijziging: . actuele waarde . Verkoop onder voorwaarden . voorziening materiële vaste activa in exploitatie . afschrijving 2009 . waardeverandering materiële vaste activa in exploitatie Invloed van stelselwijziging Herrekend eigen vermogen 1 januari
73.923 83 -583 -3.301 2.091 72.214 202.756
Resultaat boekjaar: Voor stelselwijziging Effect stelselwijziging: . afschrijving 2009 . waardeverandering materiële vaste activa in exploitatie . vrijval voorziening materiële vaste activa in exploitatie Invloed van stelselwijziging Resultaat boekjaar na stelselwijziging Eigen vermogen 31 december
211.690
-11.887 3.301 -2.091 1.743 2.953 18.107
-8.934
220.863
202.756
Voor de berekening van de actuele waarde zijn de parameters voor 2009 gelijkgesteld van de drie fusiecorporaties, o.a. de verkopen van woningen voor de eerste vijf jaar zijn ingerekend, de restwaarde is gesteld op €5.000 per verhuureenheid, welke is geïndexeerd en verdisconteerd en toekomstige verbetering is niet opgenomen in de bedrijfswaarde. De door één van de drie corporaties in het verleden gevormde voorziening materiële vaste activa in exploitatie valt door de waardering op actuele waarde weer vrij. De afschrijvingen op basis van historische kostprijs en de overige waardeveranderingen materiële vaste activa in exploitatie op basis van de minimum waarderingsregel zijn gecorrigeerd en aan het vermogen toegevoegd. De verkopen onder voorwaarden zijn bij één van de drie corporaties van off balance nu ook on balance opgenomen, dit heeft een kleine aanpassing van het vermogen tot gevolg.
130
Schattingswijziging In verband met de fusie en het geselecteerde nieuwe primaire systeem wordt de immateriële vaste activa versneld in twee jaar afgeschreven. Het nieuwe primaire systeem zal eind 2011 operationeel zijn. Bij de materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie is overgegaan van de annuïtaire naar de lineaire afschrijvingsmethodiek. 5.1.2 Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontwerp fase en afgeleid het aanvragen van de bouwvergunning heeft plaatsgevonden. 5.2 Immateriële vaste activa De gekochte softwarelicenties worden geactiveerd tegen de verkrijgingsprijs en afgeschreven over de geschatte economische levensduur van vijf jaar. In 2010 is sprake van een schattingswijziging, door de fusie en de keuze van een nieuw primair systeem vindt afschrijving versneld plaats in twee jaar.
5.3 Materiële vaste activa 5.3.1 Onroerende en roerende zaken in exploitatie De onroerende zaken in exploitatie zijn als gevolg van de stelselwijziging gewaardeerd tegen de reële waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Deze wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De reële waarde van de onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor de verhuur worden aangehouden. De verwerking van de stelselwijziging naar de actuele waarde, gebaseerd op bedrijfswaarde, is in de volgende stappen uiteengezet: € Bedrijfswaarde 31-12-2009 Mutatie bedrijfswaarde a.g.v. uniformering, restwaarde, verkopen, verbeteringen Bedrijfswaarde 01-01-2010
500.478 6.900 507.378
Saldo (des)investeringen 2010 Mutatie bedrijfswaarde boekjaar 2010 Bedrijfswaarde 31-12-2010
9.822 26.510 543.711
131
Uitgangspunten bedrijfswaarde Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangspunten: jaarlijkse huurverhogingen van 2011: 1,25%, 2012: 1.50%, 2012 e.v. 2.00% jaarlijkse huurderving van 0.5 % mutatiegraad van 5 % en rekening houdend met het streefhuurbeleid stijging personeelslasten in 2011: 1.5% en vanaf 2012: 3.00% jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten van 2.00 %, 2011 t/m 2015, vanaf 2016 3.00% genormeerde variabele lasten (OZB, verzekering en algemeen beheer) van € 1.505. per verhuureenheid betaalbaarheidsheffing/bijzondere projectsteun: € 63,- per verhuureenheid genormeerde klachten- en mutatieonderhoudskosten van € 550,- per verhuureenheid kosten van planmatig onderhoud, 2011: conform onderhoudsbegroting, 2012 e.v. genormeerd € 650 (prijspeil 2011) per verhuureenheid of indien bekend de onderhoudsbegroting jaarlijkse stijging van de onderhoudshoudslasten, zowel planmatig als niet planmatig 3.00% een restwaarde op basis van €5.000,- per verhuureenheid, geïndexeerd en verdisconteerd de geprognosticeerde verkopen voor de komende vijf jaar zijn ingerekend in de bedrijfswaarde een rekenrente van 5.25 % de periode waarover contant gemaakt wordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen/investering (variërend van 5 tot 49 jaar) de minimale levensduur is gesteld op tien jaar tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is de te betalen vennootschapsbelasting maakt geen onderdeel uit van de bedrijfswaarde. Bij de bepaling van de bedrijfswaarde wordt rekening gehouden met de rentabiliteitswaardecorrectie van de bestaande leningenportefeuille en beleggingen. De rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen de contant waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van leningen en beleggingen en de waardering van deze posten op de balans. De verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het bedrag dat kan worden verkregen bij vrijwillige verkoop binnen een verwachte termijn, onder aftrek van verkoopkosten die niet door de koper worden gedragen. Ter bepaling van dit bedrag worden taxaties uitgevoerd door onafhankelijke externe deskundigen of worden vergelijkbare onroerende zaken als referentie gehanteerd. Gegeven het feit dat verkopen hoofdzakelijk worden verricht in het kader van de financiering van onrendabele investeringen in nieuwbouw worden deze verkopen voor een periode van vijf jaar in de waardering betrokken. Daarmee wordt recht gedaan aan het voorwaardelijke karakter van de geoormerkte verkopen. 5.3.2 Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Waardering tegen actuele waarde Onroerende zaken die in het kader van een regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopplicht kent worden aangemerkt als financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van VOV. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting rekening houdend met de contractvoorwaarden. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in 132
het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting rekening houdend met de contractvoorwaarden. 5.3.3 Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen uitgaafprijzen en toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van te dekken stichtingskosten. Bij de bepaling van de bijzondere waardevermindering worden de boekwaarde en de reële waarde van de kasstroomgenererende eenheid waartoe de onroerende zaken gaan behoren betrokken. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, dan wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende kosten. Renteberekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart. Met betrekking tot de zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de (vrije verkoop) koopwoningen verantwoord onder de post onderhanden werk, het aandeel huurwoningen en koopgarantwoningen wordt verantwoord onder de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling.
5.3.4 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen. 5.4 Financiële vaste activa 5.4.1 Te vorderen BWS-subsidie De vordering uit hoofde van binnen het Besluit Woninggebonden Subsidies toegezegde bedragen (contante waarde van de uitbetalingen) wordt jaarlijks verminderd met de door de budgethouders beschikbaar gestelde bedragen. De uitbetalingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. Het kortlopende deel van deze post is opgenomen onder de vlottende activa. 5.4.2 Deelnemingen Deelnemingen in overige deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogens-waardemethode. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere actuele waarde (deelneming in CV De Witte Vrouwen, CV de Uithof en Woningnet). 5.4.3 Belastinglatenties Onder de financiële vaste activa zijn de actieve belastinglatenties opgenomen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. Deze actieve latenties zijn gewaardeerd tegen nominale waarde en hebben overwegend een langlopend karakter. De actieve belastinglatentie heeft betrekking op tijdelijke verschillen tussen waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering en op de compensabele verliezen. 133
De opgenomen latentie heeft betrekking op complexen bestemd voor de verkoop, beleggingen en langlopende schulden. Ultimo 2010 zijn er geen verhuureenheden bestemd voor sloop en herontwikkeling. Voor het overige bezit is niet aan te duiden wat de bestemming zal zijn en is vanuit het oogpunt van voorzichtigheid de latentie op nihil gewaardeerd. 5.4.4 Overige financiële vaste activa De onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen omvatten leningen die tot de vervaldag worden aangehouden. Deze vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. 5.5 Voorraden 5.5.1 Voorraden onderhoudsmaterialen De voorraad onderhoudsmaterialen is gewaardeerd op basis van een vaste verrekenprijs. 5.5.2 Voorraden koopwoningen De voorraad koopwoningen bestaat uit teruggekochte woningen verkocht onder voorwaarden en nog niet verkochte nieuwbouwwoningen. De woningen zijn gewaardeerd tegen de aanschafprijs plus kosten. De teruggekochte koopgarant woningen worden in komend boekjaar weer verkocht hetzij in de vrije verkoop hetzij onder koopgarantvoorwaarden. 5.6 Vorderingen 5.6.1 Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op een statische benadering. Onder huurdebiteuren wordt de vordering van huur op de zittende dan wel vertrokken huurders verstaan. Overige vorderingen, niet huur, op huurders worden verantwoord onder overige debiteuren. 5.6.2 Overige vorderingen Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid. 5.6.3 Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. 5.7 Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan worden geschat. Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen. Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als ”intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. 134
Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van het bestuur heeft plaatsgevonden. 5.7.1 Latente belastingvorderingen en –verplichtingen Voor in de toekomst te betalen belastingbedragen uit hoofde van verschillen tussen commerciële en fiscale balanswaardering wordt een voorziening getroffen ter grootte van de som van deze verschillen vermenigvuldigd met het geldende belastingtarief. Op deze voorziening worden in mindering gebracht de in de toekomst te verrekenen belastingbedragen uit hoofde van beschikbare voorwaartse verliescompensatie, voor zover het waarschijnlijk is dat de toekomstige fiscale winsten beschikbaar zijn voor verrekening. De belastinglatentie heeft betrekking op tijdelijke verschillen tussen waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering. De latentie is gewaardeerd tegen nominale waarde. De opgenomen latentie heeft betrekking op complexen bestemd voor de verkoop, beleggingen en langlopende schulden. Ultimo 2010 zijn er geen verhuureenheden bestemd voor sloop en herontwikkeling. Voor het overige bezit si niet aan te duiden wat de bestemming zal zijn en is vanuit het oogpunt van voorzichtigheid de latentie op nihil gewaardeerd. Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de financiële vaste activa, latente belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen. 5.7.2 Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuwbouw worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus aan deze investering toe te rekenen ontvangsten. 5.7.3 Voorziening toekomstige herstructureringen Uitgaven die betrekking hebben op toekomstige herstructureringen, waarvan de feitelijke verplichtingen dan wel de in rechte afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan, binnen een complex met bestaande onroerende zaken in exploitatie, worden betrokken in de waardering van dit complex. Indien de afwaardering uit hoofde van de verwachte uitgaven hoger is dan de boekwaarde van het complex waartoe de onroerende zaak behoort dan wordt dit complex op nihil gewaardeerd en een voorziening getroffen. 5.7.4 Voorziening verzilverd wonen Hieronder is begrepen de contractuele verplichting uit hoofde van de aangekochte woningen in het kader van de regeling “verzilverd wonen”. De verplichting bestaat uit het levenslange huurrecht van de bewoner alsmede de hier aan gekoppelde onderhoudsverplichting. De verplichting is opgenomen tegen contante waarde zijnde het verschil tussen de aankoopprijs bij vrije verkoop en de betaalde aankoopprijs. De vrijval vindt overeenkomstig de voorgecalculeerde exploitatie plaats. 5.7.5 Voorziening loopbaanontwikkeling Conform de gemaakt afspraken in de CAO Woondiensten is er per werknemer langer dan vijf jaar in dienst per 1 januari 2010, een individueel loopbaanontwikkelbudget vastgesteld van € 4.500 voor de 135
periode 1 januari 2010 tot en met 31 december 2014. Voor werknemers korter dan vijf jaar in dienst per 1 januari 2010 wordt het loopbaanontwikkelbudget naar rato vastgesteld. Voor de berekening van het loopbaanontwikkelbudget wordt rekening gehouden met de parttime factor. De jaarlijkse uitgaven aan opleidingskosten worden op de voorziening in mindering gebracht. 5.7.6 Voorziening Reorganisatie Als gevolg van de fusie zullen, op termijn, herschikkingen van functies en functionarissen plaats vinden. Voor de daarmee samenhangende kosten is een voorziening opgenomen ter hoogte van de daarmee, naar verwachting, samenhangende kosten. 5.8 Langlopende schulden Langlopende schulden worden nominaal opgenomen. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. 5.9 Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht.
136
6 Grondslagen voor bepaling van het resultaat 6.1 Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. 6.1.1 Opbrengstverantwoording Opbrengsten uit de levering van goederen worden verwerkt zodra alle belangrijke rechten en risico’s met betrekking tot de eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper. Opbrengsten uit de levering van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. 6.1.2 Bijzondere posten Bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk worden toegelicht, teneinde een goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening van de corporatie en met name de ontwikkeling daarin. Bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht. 6.2 Bedrijfsopbrengsten 6.2.1 Huren De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2010 bedroeg dit maximumpercentage 1.2 %. 6.2.2 Verkoop onroerende zaken De post verkopen onroerende zaken (vrije verkoop) betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de gemaakte direct toerekenbare verkoopkosten. Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. 6.2.3 Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf De toe te rekenen interne directe kosten ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord. 6.3 Bedrijfslasten 6.3.1 Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa De afschrijvingen op materiële vaste activa worden gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden. 6.3.2 Overige waardeveranderingen materiële vaste activa De overige waardeveranderingen worden gebaseerd op de waardering van de betreffende activaposten. De onder deze post verantwoorde bedragen hebben betrekking op een afboeking dan wel terugneming van een bijzondere waardevermindering. Deze bijzondere waardevermindering ontstaat door een jaarlijkse toets van de reële waarde ten opzichte van de waarde gebaseerd op de investering. Tevens wordt hier de mutatie van de voorraad verkoop onder voorwaarden verantwoord. 137
6.3.3 Lonen, salarissen en sociale lasten Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. 6.3.4 Pensioenen GroenWest heeft een pensioenregeling. De regeling is ondergebracht bij SPW en betreft een toegezegde-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds. Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegde-pensioenregeling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Voor de pensioenregelingen betaalt GroenWest de verplichte premies aan het pensioenfonds. Behalve de betaling van premies heeft GroenWest geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. GroenWest heeft in geval van een tekort bij het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen. 6.3.5 Onderhoud Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst. In de winst- en verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. 6.3.6 Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. 6.3.7 Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen 6.3.8 Belastingen Vanaf 1 januari 2008 is GroenWest integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Corporaties zijn sindsdien verplicht over hun integrale activiteiten vennootschapsbelasting te betalen. Een en ander is vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (VSO). In deze VSO zijn specifieke bepalingen opgenomen met betrekking tot de waardering van posten op de fiscale openingsbalans en de wijze van resultaat name. De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-enverliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. 138
Deze last is in de resultatenrekening opgenomen. 6.3.9 Deelnemingen Het resultaat van de deelnemingen wordt conform het aandeel van GroenWest verantwoord. 6.3.10 Financiële instrumenten Binnen het treasurybeleid van GroenWest dient het gebruik van financiële instrumenten ter beperking van inherente (rente-, looptijden- en markt-) risico's. Op grond van het vigerende interne treasurystatuut is het gebruik van financiële instrumenten slechts toegestaan voor zover er een materieel verband met het belegde/gefinancierde vermogen kan worden gelegd en de toepassing er van tot een positie van de totale leningen-/beleggingenportefeuille leidt welke vergelijkbaar is met een positie zonder gebruik te maken van deze instrumenten. Valutarisico GroenWest is alleen werkzaam in Nederland en loopt geen valuta risico. Renterisico GroenWest loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (met name onder financiële vaste activa, effecten en liquide middelen) en rentedragende langlopende en kortlopende schulden (waaronder schulden aan kredietinstellingen). Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt GroenWest risico ten aanzien van toekomstige kasstromen, met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt GroenWest risico’s over de marktwaarde. Met betrekking tot de vorderingen worden geen financiële derivaten met betrekking tot renterisico gecontracteerd. Met betrekking tot bepaalde vastrentende schulden (schulden aan kredietinstellingen) heeft GroenWest renteswaps gecontracteerd, zodat zij vaste rente ontvangt en variabele rente betaalt. Kredietrisico GroenWest bankiert voornamelijk bij de Rabobank, waar beschikt kan worden over een kredietfaciliteit. GroenWest maakt geen gebruik van meerdere banken teneinde over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. Voor zover noodzakelijk worden nadere zekerheden verstrekt aan de bank voor beschikbare kredietfaciliteiten. Liquiditeitsrisico GroenWest maakt geen gebruik van meerdere banken om over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. Voor zover noodzakelijk, worden nadere zekerheden verstrekt aan de bank voor beschikbare kredietfaciliteiten.
139
7 Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling De jaarrekening wordt overeenkomstig BW2 Titel 9 opgesteld. Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de waardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen. 7.1.1 Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De reële waarde van de onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden. De uitgangspunten van de reële waarde zijn deels afhankelijk van de interne beleidsvoornemens van GroenWest. Deze beleidsvoornemens komen ondermeer tot uitdrukking in het strategisch voorraadbeheer waarbij eigen keuzes worden gemaakt ten aanzien van verhuur of verkoop, levensduur, kwaliteits- en huurniveaus. Voor zover mogelijk hanteert GroenWest binnen de sector gangbare uitgangspunten. 7.1.2 Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie. 7.2 Verwerking fiscaliteit Ten aanzien van de acute belastinglast in de jaarrekening heeft GroenWest een aantal standpunten ingenomen die eerst bij afwerking van de aangifte over de verslagjaren 2007 tot en met 2009 door de fiscus zullen worden getoetst. De belangrijkste standpunten betreffen: Het onderscheid tussen onderhoudskosten en investeringen De verwerking van projectontwikkelingsresultaten, Bij twee projecten (fiscaal verlies van circa €9.3 miljoen, vallend onder de regeling VSO1 is er een dispuut met de belastingdienst, wat mogelijk kan leiden tot een gerechtelijke procedure. GroenWest is van mening dat haar standpunt pleitbaar en goed onderbouwd is volgens VSO 1. In het meest negatieve scenario kan dit betekenen dat een toegepaste verliesrekening over voorgaande jaren moet worden teruggedraaid. Het hiermee samenhangende bedrag is in te schatten op circa €675.000. Daarnaast zouden de resterende bedragen voor compensabele verliezen aangaande deze post eveneens verdampen. Dientengevolge kan de fiscale last over 2010 en voorgaande jaren nog wijzigingen ondergaan.
140
8 Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aangepast voor posten van de winst- en verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties in de balansposten en posten van de winst- en verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit de liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten).De investeringen in materiële vaste activa worden opgenomen onder aftrek van de onder overige schulden voorkomende verplichtingen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden, resultaat deelnemingen en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.
141
9 Toelichting op de balans ( x € 1.000,-) 9.0 Immateriële vaste activa De mutaties in de immateriële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat. Totaal 1 januari 2010 Verkrijgingsprijzen Cumulatieve waardeverandering en afschrijvingen
577 338 239
Mutaties 2010 Afschrijvingen Totaal mutaties
119 119
31 december 2010 Verkrijgingsprijzen Cumulatieve waardeverandering en afschrijvingen Boekwaarden
577 457 120
9.1 Materiële vaste activa De mutaties in de onroerende en roerende zaken in exploitatie en onroerende zaken verkocht onder voorwaarden zijn in het navolgende schema samengevat. Onroerende en roerende zaken in exploitatie Bedrijfswaarde 1 januari 2010
Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden
Totaal
507.378
15.751
523.129
5.456 10.883
16.868
Mutaties 2010: Investeringen bestaand bezit Overboekingen van in ontwikkeling Overboekingen naar voorraad Mutatie bedrijfswaarde Totaal mutaties
19.994 36.333
-500 78 16.446
22.324 10.883 -500 20.072 52.779
Bedrijfswaarde 31 december 2010
543.711
32.197
575.908
In de post onroerende zaken in exploitatie zijn 11.865 verhuureenheden opgenomen. De complexindeling van de drie fusiecorporaties is aangehouden. Het aantal woningen verkocht onder voorwaarden op balansdatum is 183 woningen. Het gemiddeld bedrag per woning bedraagt €176.000. In de bedrijfswaarde per 31-12 is een post van €20 miljoen begrepen voor rentabiliteitswaardecorrectie. Het gehanteerde rentepercentage is 5.25.
142
De activa zijn verzekerd tegen aanschaf- c.q. voortbrengingskosten. De verplichting van de verzekeringsmaatschappij tot schadevergoeding omvat het verschil tussen de waarde van de verzekerde verhuureenheden onmiddellijk voor en onmiddellijk na de gebeurtenis. Het onroerend goed is nagenoeg in zijn geheel gefinancierd met kapitaalmarktleningen onder overheidsgarantie. Er zijn geen hypothecaire zekerheden afgegeven. Per balansdatum waren verplichtingen aangegaan met betrekking tot materiële vaste activa voor een bedrag van € 35.7 miljoen. Ingebruikname zal in de volgende twee boekjaren plaatsvinden. De historische kostprijs van de onroerende en roerende zaken in exploitatie bedraagt € 415 miljoen. Door de corporatie is een verkoopplan opgesteld waarin op 31-12-2010 nog 714 koopgarant woningen en 708 vrije verkoop woningen voor verkoop zijn geoormerkt. De gemiddelde verkoopprijs is €180.000 per woning.
143
De mutaties in de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling en onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn in het navolgende schema samengevat: Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling 1 januari 2010 Verkrijgingsprijzen Cumulatieve waardevermindering Afschrijvingen Boekwaarden Mutaties 2010 Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Afschrijving desinvesteringen Waardeverminderingen Overboekingen Totaal mutaties 31 december 2010 Verkrijgingsprijzen Cumulatieve waardevermindering Afschrijvingen Boekwaarden
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
34.485 -20.925 13.560
31.208
Totaal
12.083 -4.258 7.825
46.568 -20.925 -4.258 21.385
546 -136 -515 120 -900
31.754 -136 -515 120 -13.528 -10.883
7.967
-885
11.914
48.689 -27.162
12.492 -900 -4.653 6.940
61.181 -28.062 -4.653 28.467
-12.358 -10.883
21.527
De activa ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd tegen de historische kostprijs verminderd met de daarop toegepaste afschrijvingen volgens het lineaire systeem. Hierop worden de volgende afschrijvingstermijnen gehanteerd:
Eigen Kantoor Verbouwingskosten kantoor Kantoor tbv huurdersorganisatie en vergaderruimte Inventaris Automatisering Warmte meters
144
Afschrijvingstermijn Tussen de 0 en 50 jaar Tussen de 7 en 15 jaar 25 jaar 5 jaar Tussen de 3 en 5 jaar 20 jaar
Specificatie onroerende zaken in ontwikkeling: Project Stand 31-12-2010 Vleuterweide: . deelplan 4.1 de lakei . deelplan 5 blok G . deelplan 5 blok 3 en 6 . deelplan 6 tuinlanden Den Engh (50% Portaal) Haarzicht Paardenwei Centrumplan Vleuten Wc Mereveldplein Achter t spoor Zorgcentrum Vleuten Corporatiehotel Hof van Harmelen Mauritshof Driesprong Gem.huis Harmelen Rijnenburg Herenweg Mariaoord Bernhardlaan, Vinkeveen Oranje Nassaukwartier Kreekrug Westerheul Futenlaan Bernardlaan, Mijdrecht Herenweg 283 Stadhouderlaan Angstelborgh Winkelbuurt zuid Tumult G. Van Aemselstraat Grutto Pijlstraatlaan Bernardlaan clusterwoningen Centrumplan, Mijdrecht Bedrijventerrein, Amstelhoek Hooch Woert Singelplan Oranjestraat Gildepatroon Pius X Keerkringschool Kallahof Starterswoningen Zegveld Korenbloemstraat/Kromwijkerkade Eikenlaan Meidoornstraat/Hazelaarstraat Bloemen Bomenkwartier Heeren van Woerden Naaldwijkstraat/Zuilenstraat Poorterstraat van Damstraat Hofland Oost fase 5 Lieve Vrouwengracht Hofland oost fase 4 Voorvliet Miep Giesstraat Bloklanden Havenstraat
7.444 487 671 1.694 17 6 5 182 14 14 4 370 78 18 245 26 1.012 100 5.338 2.618 225 1.950 32 30 648 543 34 1 29 25 22 7 32 1.915 9 1 259 1.494 14 8.477 97 17 2.242 143 17 11 71 21 4.231 251 183 422 841 473 587 12 39 2.925 13 48.689
Totaal
145
Cumulatief tlv voorz. tm 2010
-3.166 -487 -671 -1.694 -17
Balans 31-12-2010
4.278
6 5 -182 14 14 4 -370 78 18 -245
-4.564 -870 -225 -1.609
26 1.012 100 774 1.748 341 32 30 648 543 34 1 29
-25 22 -7 -1.876
32 39 9 1 259
-1.494 -14 -8.477 97 17 2.242 -143 17 11 71 21 4.231 251 -183 422 -841
-27.162
473 587 12 39 2.925 13 21.527
9.2 Financiële vaste activa De mutaties in de financiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: Te vorderen BWS subsidie 1 januari 2010 Boekwaarde Mutaties Toegevoegde rente Waardemutaties Overboekingen Naar kortlopende vorderingen Resultaat Ontvangen Totaal mutaties 31 december 2010 Boekwaarde
Deelnemingen
2.643
VpB latentie
4.242
Overig
1.678
Totaal
3
66
8.565
1.229 295
66 1.229 295
-456 -638
122 -120 2
1.524
-248 122 -576 888
2.005
4.244
3.202
-248
3
9.453
De waardemutatie in de vennootschapsbelasting latentie betreft de latentie die voortvloeit uit het vastgestelde verkoopprogramma, de latentie die voorvloeit uit de leningen en de latentie die voortvloeit uit de verliesverrekening. De deelnemingen betreffen:
CV De Witte Vrouwe Woningnet BV CV Uithof III
Vestigingsplaats Utrecht Weesp Utrecht
Aandeel 7.14% 0.00% 13.79%
Resultaat boekjaar 1 121
Waarde 31-12-2010 149 95 4.000
Deelname in de CV de Uithof III, betreft de realisatie van een complex studentenwoningen op de universiteitscampus in Utrecht. Deelname in de CV DE Witte Vrouwe, betreft een gebouw in Utrecht ten behoeve van de opvang van zwerfjongeren. Van beide CV is de SSH Utrecht de beherend vennoot. De overige vordering bestaat uit een renteloze lening aan de Stichting Utrechtse Woningcorporaties (STUW).
146
9.3 Voorraden 31-12-2010 €
31-12-2009 €
41
31
Materialen
Voorraad (opgeleverd) bestemd voor verkoop: Drie teruggekochte koopgarantwoningen, Utrecht Eén onverkochte nieuwbouwwoning Vierwoudstedenmeer, Woerden Drie onverkochte nieuwbouwwoning IJsvogel, Baambrugge Onverkochte nieuwbouwwoningen
594 172 1.070 1.836
Voorraad in ontwikkeling bestemd voor verkoop: Drie onverkochte nieuwbouwwoning Kreekrug, Waverveen
6.157 6.157
444
De onder de voorraad opgenomen koopwoningen terug gekocht zijn in het verleden verkocht onder voorwaarden en worden komend boekjaar verkocht, hetzij in de vrije verkoop hetzij wederom onder voorwaarden. 9.4 Vorderingen 9.4.1.1 Huurdebiteuren 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Huurdebiteuren Af: voorziening wegens oninbaarheid Totaal huurdebiteuren
31-12-2010 €
31-12-2009 €
467 -204 263
537 -210 327
31-12-2010 € 85 40 16 171 312 155 467
31-12-2009 € 82 51 17 164 314 223 537
De huurachterstand is als volgt opgebouwd: 000000000000000000000000000000000000000000000000000 t/m 1 maand t/m 2 maanden t/m 3 maanden 3 maanden en meer Subtotaal Achterstand vertrokken huurders Totaal huurdebiteuren
De huurachterstand bedraagt 0.66% (2009: 0.86%) van de bruto jaarhuur (2010: € 63,5 miljoen, 2009: € 62 miljoen).
147
9.4.1.2 Gemeente 0000000000000000000000000000000000000000000000000000
67
31-12-2009 € 35 18 5 88 146
31-12-2010 € 0 0
31-12-2009 € 29 29
31-12-2010 € 318 208 -205 1.432 8 19
31-12-2009 € 1.112 248 -196 100 6 25
Totaal overige vorderingen
1.780
1.295
0000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 € 645 103 1.251
31-12-2009 € 1.436 129 1.414
Totaal overlopende activa
1.999
2.979
0000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
1.677 0 95 1.772
1.222 73 34 1.329
Abcoude De Ronde Venen Woerden Montfoort Totaal gemeente
31-12-2010 € 5 5 57
9.4.2 Belastingen en premies sociale verzekeringen 0000000000000000000000000000000000000000000000000000 Omzetbelasting Totaal belastingen 9.4.3 Overige vorderingen 0000000000000000000000000000000000000000000000000000 Overige debiteuren Overige vorderingen, op bewoners Af: voorziening wegens oninbaarheid Rekening courant Woningbouwstichting Kamerik Vordering op personeel Overige rekening couranten
9.4.4 Overlopende activa
Te ontvangen BWS subsidie Vooruitbetaalde premie CAP Overig
9.4.5 Liquide middelen
Direct opvraagbaar: Kas/bank/giro: . Vestiging Mijdrecht . Vestiging Vleuten . Vestiging Woerden Totaal liquide middelen
148
9.5 Eigen vermogen Het verloop van het eigen vermogen is als volgt: 0000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
202.756
139.476 72.214 211.690
18.107
-8.934
220.863
202.756
Stand per 31 december Stelselwijziging Stand per 1 januari Resultaat boekjaar Stand per 31 december Onderdeel van het eigen vermogen is het stichtingskapitaal van € 454,-
Het ongerealiseerde deel van de herwaarderingsreserve bedraagt € 25 miljoen. 9.6 Voorzieningen De mutaties in de voorzieningen zijn in het onderstaande schema samengevat:
1 januari 2010 Mutaties 2010 Toevoegingen Vrijval Uitgaven Totaal mutaties 31 december 2010
Latente belasting verplichting €
Onrendabele investeringen nieuwbouw €
Toekomstige herstructurering
Verzilverd Wonen
Loopbaan ontwikkeling
Reorganisat ie
€
€
€
€
357
14.441
2.819
117
64 -421
25.300 -1.376 -19.753
-2.726
357
4.171
-2.726
195
0
18.612
93
312
195
149
Totaal
€ 17.733
375
200
26.135 -1.797 -22.509
345
200
1.829
345
200
19.562
-30
Nadere specificatie van de voorziening nieuwbouw: 0000000000000000000000000000000000000000
Stand 31-12-2009 €
Dotatie 2010 €
Uitgaven 2010 €
Stand 31-12-2010 €
3.078
-294 671 -847 726 800 151 1.325 2.558 -236 29 2.419 293 531 890 1.538 118 7.348 182 3.282 153 70
-45 -671 -1.610 -1.076 3 -60 -245 -182 119 -794 -225 -25 -7 -890 -1.494 -14 -8.477 -143 -183 -841
2.739
Vleuterweide deelplan 5 blok G Vleuterweide deelplan 5 blok 3 en6 Vleuterweide deelplan 6 Vleuterweide 4.1 de Lakei Den Engh, Utrecht Corporatiehotel, Woerden De Driesprong, Harmelen Hindersteinlaan, Vleuten Bernhardlaan, Vinkeveen Kreekrug, Waverveen Oranje Nassaukwartier, Mijdrecht Tumult, Abcoude Grutto, Mijdrecht Bernhardlaan, Mijdrecht Singelplan Oranjestraat Gildepatroon Starterwoningen Zegveld Poorterstraat Hofland Oost fase 5 van Naaldwijkstraat Divers
4.003 350 780 145 117 765
2.796 147 51 1.531 678
1.546 1.583 236 1.080 2.376 2.194 -268 524 44 104 1.667 186 3.150 843 70
-678
14.441
23.924
-19.753
18.612
Stand 31-12-2009 €
Dotatie 2010 €
Uitgaven 2010 €
Stand 31-12-2010 €
-2.606 -213
0
Nadere specificatie van de voorziening herstructurering: 0000000000000000000000000000000000000000
Renovatie Jozefzorg Renovatie Oranje Nassau kwartier Renovatie van Wassenaarstraat
2.606 213 93 2.819
93
93
-2.819
2010 totaal
2010 rente voet
93
9.7 Langlopende schulden 2010 looptijd korter dan vijf jaar
2010 looptijd langer dan vijf jaar €
Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Terugkoopplicht VoV Totaal
2009 totaal
€
€
€
12
12
5.826
150.020
168.527 31.162
318.547 31.162
150.020
199.701
349.721
150
4.510%
290.888 15.667 312.382
De aflossingsverplichting voor 2011 bedraagt € 42 miljoen. De rentabiliteitswaarde (contante waarde van de uit hoofde van bestaande leningscontracten renteen aflossingsverplichtingen) bedraagt € 330 miljoen. Het aflossingsschema van de leningen en de daarmee samenhangende renterisico’s zijn als volgt:
Reguliere aflossingen Eindaflossingen Renteconversies Afgedekt dmv externe financiering Renterisico
2011
2012
2013
2014
2015
€
€
€
€
€
2.316 39.683 2.562 -73.600 -29.039
2.075 23.709 7.616 -5.000 28.400
1.979 33.992 2.894
19.27 33.411 2.685
19.54 27.442
38.865
38.023
29.396
2011 tm2015 € 10.251 158.237 15.757 -78.600 105.645
9.7.1 Leningen kredietinstellingen De mutaties in 2010 van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht: Leningen € 290.888 56.800 -29.141 318.547
Stand per 1 januari 2010 Bij: nieuwe leningen Af: Aflossingen Stand per 31 december 2010
9.7.2 Terugkoopverplichting VoV-woningen 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
Oorspronkelijk bruto minus korting
15.668
13.398
Mutaties, nieuw Mutaties teruggekocht Waardeverandering Overboeken naar kortlopende schulden
16.868 -497 78 -955
2.279
31.162
15.668
Totaal langlopende schulden
151
-9
9.8 Kortlopende schulden 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Schulden aan kredietinstellingen: . vestiging Mijdrecht . vestiging Vleuten . vestiging Woerden Schulden aan gemeente Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Vennootschapsbelasting Onderhanden projecten Overige schulden Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden
31-12-2010 €
31-12-2009 €
254 11.087 20 6.538 1.873
5.443 2.954 6.391 34 5.694 1.086 1.574
948 553 10.732
553 9.188
32.004
32.917
Er is een kredietfaciliteit aanwezig van € 17.8 miljoen. Hiervoor zijn geen zekerheden gesteld. De faciliteit heeft een looptijd tot wederopzegging. Onderhanden project Gildepatroon: 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Totaal bestedingen Verzonden termijnen Ontvangen bedragen Verantwoorde projectopbrengsten Verantwoorde projectkosten
31-12-2010 € -1.068 -861 3.199 -2.251 1.929
Totaal onderhanden project
152
948
31-12-2009 €
9.9 Niet uit de balans blijkende verplichtingen 9.9.1 Deelnemingverplichting De deelneming in WoningNet is voor 25% niet volgestort € 31.801 9.9.2 Planschade Voor het herstructureringsproject in Harmelen is voor mogelijke planschade aan de omliggende opstallen een bankgarantie ad € 54.000,- afgegeven. 9.9.3 Samenwerking Uit hoofde van de samenwerkingsovereenkomst met Portaal is GroenrandWonen nog verplicht om 231 huurwoningen te realiseren in het plangebied Vleuterweide. Uit hoofde van de samenwerkingsovereenkomst voor de projecten Waterrijk, Kallahof draagt SWW de hoofdelijke aansprakelijkheid. Samen met Portaal, Bo-Ex, Mitros en SSH staat GroenrandWonen garant voor een lening van totaal € 796.571,- die de Bank Nederlandse Gemeente verstrekt aan de Stichting Dutch International Guarantees for Housing. Deze middelen worden ingezet voor sociale woningbouwprojecten in de gemeente Leon in Nicaraqua. GroenrandWonen neemt voor 3.27% deel in deze garantie. SWW staat garant voor een lening van € 901.528 en betreft een bouwproject in Roemenië. Voor GroenWest betekent het een garantstelling van totaal € 927.576. 9.9.4 Investeringsverplichtingen Er zijn niet in de balans opgenomen verplichtingen voor nieuwbouw van woningen tot een bedrag van € 35.7 miljoen. Met ontwikkelaar Multi Vastgoed zijn er afspraken gemaakt over een achtervangconstructie voor de 30 koopwoningen in Vleuterweide deelplan 4.1 blok 3 en blok 4. GroenrandWonen garandeert alle niet verkochte woningen (op balansdatum nog zeven woningen), drie maanden na oplevering tegen een vooraf vastgestelde prijs af te nemen. Westhoek Wonen heeft een intentieovereenkomst afgesloten met Memid voor de aankoop van het project Pijlstaartlaan. Het betreft hier de aankoop van circa 60 appartementen en een parkeerkelder. 9.9.5 Onderhoudsverplichtingen Voor het strategisch en planmatig onderhoud is de restant verplichting €1.4 miljoen, zijnde een overloop van 2010 naar 2011. 9.9.6 Leasecontracten De schuld inzake afgesloten operational leasecontracten bedraagt gedurende de resterende looptijd € 446.000,- .
153
9.9.7 Financiële instrumenten Tegenpartij
Ingangsdatum
Einddatum
Rentebasis
Bedrag (*€1.000.000)
Roll-over en derivaten: Rabobank NWB BNG BNG BNG BNG BNG BNG Rabobank NWB Roll-overs zonder onderliggende derivaten NWB NWB BNG Swaps zonder onderliggende waarde BNG BNG BNG Caps zonder onderliggende waarde Artesia Rabobank BNG
01-06-2007 01-06-2007 02-01-2009 02-04-2010 16-03-2009 02-12-2010 01-10-2010 03-01-2011 03-02-2010 03-09-2010
01-06-2016 01-06-2016 02-01-2019 02-04-2012 02-03-2018 02-03-2018 01-10-2030 01-10-2030 05-02-2018 05-02-2018
3.56% EUR 6M+0.005% 4.07% EUR 3M+0.20% 4.38% EUR 3M+020% 4.45% EUR 3M+0.23% 4.79% EUR 3M+0.25%
4 4 5 5 5 5 5 5 5 5
03-05-2004 16-04-2007 04-10-2010
03-05-2014 16-10-2015 02-04-2013
EUR 3M EUR 1M EUR 3M
3.5 5 5
02-04-2012 04-04-2011 07-11-2011
02-12-2019 02-04-2019 05-11-2018
4.07% 4.47% 4.47%
5 5 4
02-09-2005 27-10-2004 04-05-2009
02-09-2015 03-10-2016 04-05-2014
5.0000% 5.5000% 4.0000%
4 5 5
De marktwaarde bedraagt per ultimo boekjaar -€ 3.214.445 (2009: -€ 2.239.600). 9.9.8 Storting financiële contracten Onderstaand het overzicht van de reeds afgesloten leningovereenkomsten met een stortingsdatum na 31-12-2010. Dealcode
Referentie
Tegenpartij
Rente %
Hoofdsom
Looptijd
Storting
LBBT003458
BNG
1,01%
5.000.000
19,8
3-jan-11
LBBT002638
BNG
4,49%
5.000.000
5
1-apr-11
LBBT003452
NWB
3,68%
20.000.000
8
1-apr-11
LBBT002299
BNG
4,82%
5.000.000
47
5-mei-11
LBBT003457
NWB
3,92%
19.200.000
9
1-jul-11
LBBT003453
NWB
3,81%
14.400.000
50
1-sep-11
LBBT003185
BNG
4,24%
5.000.000
43
3-okt-11
LBBT003364
NWB
3,19%
5.000.000
8
2-jan-12
78.600.000
154
10. Toelichting op de Winst en verliesrekening (* €1.000,-) 10.1 Huren 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Woningen en woongebouwen Niet zijnde woningen Af: Huurderving wegens leegstand Huurderving wegens oninbaarheid Totaal huren
31-12-2010 €
31-12-2009 €
61.002 599
59.664 579
578 2
554 -6
61.021
59.695
De te ontvangen netto huur is gewijzigd als gevolg van verhoging van de huren wegens algemene huurverhoging (1.2%) en harmonisatie en het in en -uit exploitatie nemen van woningen. De geografische onderverdeling van de netto huuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven: 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
3.818 4.511 1.527 115 9.971
3.747 4.189 1.496 112 9.544
Harmelen Woerden Totaal gemeente Woerden
2.619 25.545 28.164
2.577 25.192 27.769
Abcoude De Ronde Venen Nieuwkoop
3.995 19.415 56
3.858 19.013 59
Totaal huren
61.601
60.243
000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
1.827
1.772
4
11
1.823
1.761
Vleuten De Meern Leidsche Rijn Haarzuilens Totaal gemeente Utrecht
10.2 Vergoedingen
Overige goederen, leveringen en diensten Af: Vergoedingsderving wegens leegstand Totaal vergoedingen
De te ontvangen vergoedingen zijn gewijzigd als gevolg van een verhoging van de vergoedingen tot een bedrag van € 55.000,-.
155
10.3 Verkoop onroerende zaken 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
Opbrengst verkopen bestaand bezit Af: Bedrijfswaarde Af: Verkoopkosten Verkoopresultaat bestaand bezit
2.790 955 62 1.773
1.472 362 87 1.023
Opbrengst verkochte grond koopwoningen Af: Kosten grond koopwoningen Bij: opbrengst verkochte woningen Af: Verkoopkosten Verkoopresultaat bestaand bezit
1.522 1.202 857 766 411
1.119 0 0 603 516
Totaal verkoopresultaat
2.184
1.539
000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
394 255 23 35 51 17 34 135 80 51 66 305
362 254 30 103 47 46 24 147 200 54 109 364
1.446
1.740
31-12-2010 €
31-12-2009 €
119 3 512
32 3 568
634
603
10.4 Overige bedrijfsopbrengsten
Beheervergoeding Portaal Beheervergoeding Kamerik Vergoeding huurcontracten Vergoeding inschrijving woningzoekenden Administratievergoeding VvE Administratievergoeding projecten Administratievergoeding in servicekosten Dienstverlening derden Doorbelaste loonkosten naar leefbaarheid Doorberekening klussendienst Doorberekening projecten Diverse opbrengsten Totaal overige bedrijfsopbrengsten 10.5 Afschrijvingen op materiële vaste activa 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Afschrijvingen immaterieel vaste activa Afschrijvingen overige goederen Afschrijvingen onroerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal afschrijvingen
156
10.6 Overige waardeveranderingen materiële vaste activa 000000000000000000000000000000000000000000000000000 De Driesprong Vleuten centrum, Hindersteinlaan Vleuterweide deelplan 5 blok G Vleuterweide deelplan 6, tuinlanden Vleuterweide deelplan 5, blok 3 en 6 Vleuterweide deelplan 4.1 De Lakei, aanvullende dotatie De Woerd, aanvullende dotatie Jozefzorg Den Engh Corporatiehotel Vrijval voorziening materiële vaste activa a.g.v. stelselwijziging Waardeverandering activa ten dienste van Waardeverandering door verbetering Kreekrug Waverveen Bernardlaan Vinkeveen Mariaoord Vinkeveen Bernardlaan Mijdrecht Tumult Abcoude Grutto Mijdrecht IJsvogel Baambrugge Oranje Nassaukwartier, Prinsenhuis Slingellandlaan Defensie eiland Singelplan Oranjestraat Rembrandtlaan Nieuwbouwcomplex 1055 Jozef Israelslaan Hobbemastraat Pius X school Restwarmte Pannefabirek Snellepoort Starterswoningen Zegveld Korenbloemstraat/Kromwijkerkade Haalbaarheid 1309 Irisstraat/Chrysantstraat Haalbaarheid 1311-1312-1314 Haalbaarheid Eikenlaan Haalbaarheid Meidoornstraat/Hazelaarstraat Div. complexen Bloemen-Bomenkwartier Heeren van Woerden Groot onderhoud IJsseloord Weidebloemenlaan e.o Naaldwijkstraat/Zuilenstraat Poorterstraat Van Damstraat Anne Franklaan Hofland Oost fase 5 Lieve Vrouwengracht Hofland Oost fase 4 Nieuw Breedijk Voorvliet Miep Giesstraat Bloklanden Havenstraat Luifels Molenvlietbrink Subtotaal waardeverandering materieel vaste activa
31-12-2010 € 1.325 2.558 -294 -847 671 726 169 -423 800 260
31-12-2009 €
2.136 -4.389 340
-1.743 900 6.579 29 -236 2.215 890 293 531 -127 2.419 12 5 1.538 118 7.348 -2 -73 3 7 78 182 15 6
225 326 2.349 -1.555
34 1.124 2 31 1 104 17 2.748
5 12 14 15 -69 20 346 3.160 8 -3 112 42 92 -236 25 37 1 10 0 31.271
7 3.218 85 19 52 17 3 1.527 1.100 9 12 16 10 13 32 7.870
Waardeverandering verkocht onder voorwaarden Materieel vaste activa Terugkoopplicht 1e verkoop, koopgarant bestaand bezit Waardeverandering terugkoop/verkoop vov Subtotaal waardeverandering verkocht onder voorwaarden
-12.437 12.431 -3.212 102 -3.116
-670
Totaal waardeverandering
28.155
7.200
157
-670
10.7 Erfpacht 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
1 6
1 6
7
7
Erfpachtuitgifte door Natuurmonumenten Haarzuilens, gemeente Utrecht Complex 3, zes woningen Alexanderlaan Complex 104, 14 woningen Ockhuizerweg/Weth.de Greeflaan Totaal Erfpacht
De erfpacht wordt driejaarlijks geïndexeerd aan de hand van het consumentenprijsindexcijfer werknemers laag, looptijd tot 1 mei 2056. In 2008 heeft ervoor complex drie een indexering plaatsgevonden. 10.8 Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
6.500 726 1.211
5.623 603 1.100
8.437
7.326
Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Totaal lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten
Het aantal personeelsleden per ultimo boekjaar is 141 (123,5 fte) (2009:132 (114,8 fte)). Onderdeel van de lonen en salarissen is in 2010 de vorming van de reorganisatievoorziening van € 200.000. Ultimo 2010 was de dekkingsgraad van het pensioenfonds (SPW) 104%. 10.9 Onderhoud 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Onderhoudsuitgaven (niet cyclisch) Onderhoudsuitgaven (cyclisch) Af: Kosten eigen dienst
158
31-12-2010 €
31-12-2009 €
8.218 9.458 17.676
7.361 12.446 19.807
93
158
17.583
19.649
De onderhoudsuitgaven zijn te verdelen in: 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 € 8.304 74 714 366 93 450 437 2.085 5.153 -93
31-12-2009 € 9.426 626 1.945 450 105 614 725 2.203 3.713 -158
17.583
19.649
31-12-2010 €
31-12-2009 €
2.482 2.789 882 684 188 7.025
2.949 3.323 0 722 148 7.142
Subtotaal heffingen
3.452 251 121 3.824
3.335 283 118 3.736
Overige bedrijfslasten: Servicekosten Woonomgeving/leefbaarheid Wonen&zorg Verkoopkosten koopgarant/voorgaande jaren Ontwikkelingskoten projecten Diverse bedrijfslasten Subtotaal overige bedrijfslasten
1.713 814 133 525 507 532 4.224
1.657 715 165 51 326 957 3.871
Subtotaal bijzondere posten
713 713
682 682
Totaal overige bedrijfslasten
15.786
15.431
Planmatig onderhoud Bijdrage planmatig onderhoud aan VvE’s Projectmatig onderhoud Nagekomen strategische ingrepen Serviceabonnement Contractonderhoud Mutatieonderhoud Klachtenonderhoud Dagelijks onderhoud Af: kosten eigen dienst
10.10 Overige bedrijfslasten 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Beheerkosten: Overige personeelskosten Algemeen beheer- en administratiekosten Uitgaven samenwerking/fusie Automatiseringskosten Kosten RvC Subtotaal beheerskosten Heffingen: Belastingen Verzekeringen Contributie landelijke federatie
Bijzondere posten: Sector specifieke heffing
159
Honorarium externe accountant en de accountantsorganisatie 000000000000000000000000000000000000000000000000000 Controle jaarrekening Controle jaarrekening, groepsaccountant Andere controleopdrachten Fiscale adviesdiensten Andere niet controlediensten
31-12-2010 € 89 15 2 154 65
31-12-2009 € 73
325
154
31-12-2010 €
31-12-2009 €
-13.289 -74 -13.363
-13.385 -274 -13.659
-502 -49 -551
-271 -43 -314
-13.914
-13.973
112
194
329 3 332
661 2 664
-13.470
-13.115
31-12-2010 €
31-12-2009 €
2 120
1 120 -215 -684
122
-778
3 70 8
10.11 Rentelasten en rentebaten 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Rente langlopende schulden: Leningen kredietinstellingen Overige schulden
Rente kortlopende schulden: Kredietinstellingen Overige schulden
Totaal rentelasten Rente financiële vaste activa: Te vorderen subsidie BWS Rente op vorderingen Rente op liquide middelen Totaal rentebaten
10.12 Resultaat deelnemingen 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Resultaat deelneming CV De Witte Vrouwen Resultaat deelneming CV De Uithof Resultaat deelneming Vof De Stee Resultaat deelneming Vof Bouwlust Totaal deelnemingen
160
10.13 Belastingen De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: 000000000000000000000000000000000000000000000000000
31-12-2010 €
31-12-2009 €
Correcte acute belastingen voorgaand jaar Acute belasting 2010
876 0
0
Latente belastingen: Actieve latentie leningen Actieve latentie verkopen Passieve latentie BWS Actieve latentie fiscaal resultaat 2010
809 1 51 789 2.526
0
€
€ 2010
De acute belasting is als volgt bepaald: 000000000000000000000000000000000000000000000000000
Jaarrekening
15.581
Fiscale correcties: Boekwinst activa Afschrijvingen Overige bedrijfskosten
-1.867 -126 16.579 14.586 30.167
Resultaat voor belasting Vrijgestelde winstbestanddelen: Mutatie actuele waarde Niet aftrekbare kosten
-31.569 718
Wijziging in toelaatbare reserves: Herinvesteringreserve
-317
Belastbaar bedrag
-1.001 Verschuldigde winstbelasting
0
Het belastingtarief bedraagt 25.5% 10.17 Mutatie actuele waarde De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: 00000000000000000000000000000000000000000000000000
Mutatie actuele waarde
161
31-12-2010 €
31-12-2009 €
31.569
-7.929
31.569
-7.929
11 Overige informatie 11.1 Werknemers Gedurende het jaar 2010 had de corporatie gemiddeld 141 werknemers in dienst (2009:132). Dit aantal is gebaseerd op het aantal full time equivalenten van 123,5 (2009: 114,829.7). 11.2 Bestuurder en commissarissen Lasten ter zake van bezoldiging en ter zake van pensioenen van: 00000000000000000000000000000000000000000000000000 Directeurbestuurder Commissarissen en voormalige commissarissen
2010 € 473 103
2009 € 438 88
De bezoldiging van de bestuurder omvat: Periodiek betaalde beloningen (zoals salarissen, sociale lasten, vakantiegeld, gratificatie, ter beschikking stelling van auto) Beloningen betaalbaar op termijn (zoals pensioenlasten) Geen variabele beloning en geen contractuele verplichtingen Het totaal bedrag kan als volgt worden gespecificeerd: Periodiek betaalbare beloning 2010 2009 € € 136 136 129 127 128 98
T. Burgers, vestiging Mijdrecht E.S.M. Verheul, vestiging Vleuten P.P. Korzelius, vestiging Woerden (2009: 32 uur)
Beloningen betaalbaar op termijn 2010 2009 € € 28 28 26 26 26 23
De bezoldiging van de Raad van Commissarissen kan als volgt worden gespecificeerd (bedragen in euro’s): Vestiging Mijdrecht Naam
Functie
Periode
Als lid van de RvC 2010 €
2009 €
Onkosten vergoeding 2010 2009 € €
R. Zomer
Voorzitter
01-01/31-12
11.000
8.500
7.571
3.884
J.H.A. Didden
Vice-voorzitter
01-01/31-12
7.375
6.000
520
414
J.M.A. Vos
Lid
01-01/31-12
7.375
6.000
520
414
I.P.G.M. Brekelmans
Lid
01-01/31-12
7.375
6.000
520
414
J.B. Wijbrandi
Lid
01-01/31-12
7.375
6.000
520
414
40.500
32.500
9.651
5.540
162
Vestiging Vleuten Naam
Functie
Periode
Als lid van de RvC 2010 €
2009 €
Onkosten vergoeding 2010 2009 € €
Ir. H. Westra
Voorzitter
01-01/31-12
5.000
4.500
200
200
G.A. van Woudenberg
Vice-voorzitter
01-01/31-12
3.300
3.000
200
200
Drs. W.Koning RA
Lid
01-01/31-12
3.300
3.000
200
200
R.B.de Haas
Lid
01-01/31-12
3.300
3.000
200
200
J.J. van Oosten
Lid
01-01/31-12
3.300
3.000
200
200
18.200
16.500
1.000
1.000
Vestiging Woerden Naam
Functie
Periode
Als lid van de RvC 2010 €
2009 €
Onkosten vergoeding 2010 2009 € €
J. Roodenburg
Voorzitter
01-01/31-12
8.000
8.000
1.528
1.000
G. Verkerk
Vice-voorzitter
01-01/31-12
5.000
5.000
1.000
1.000
A.J.H. Smets
Lid
01-01/31-12
5.000
5.000
1.000
1.000
H. Moesbergen
Lid
01-01/31-12
5.000
5.000
1.000
1.000
W.N. Herweijer
Lid
01-01/31-12
5.000
5.000
1.000
1.000
28.000
28.000
5.528
5.000
163
12 Ondertekening
Woerden, 17 mei 2011 GroenWest
Mw. E.S.M. Verheul
Dhr P.P. Korzelius
Dhr. T. Burgers
164
13 Overige gegevens De resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring reeds in de jaarrekening verwerkt. Het gehele resultaat is aan de overige reserves toegevoegd.
165
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de Raad van Commissarissen van Stichting GroenWest te Woerden
Controleverklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2010 van Stichting GroenWest te Woerden gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2010 en de winst-en-verliesrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de toegelaten instelling is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de bepalingen inzake de jaarrekening en het jaarverslag als opgenomen in artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector, Richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving en de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens. Het bestuur van de toegelaten instelling is tevens verantwoordelijk voor een zodanig intern beheersingssysteem als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en het controleprotocol in rubriek A van Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de toegelaten instelling. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de toegelaten instelling gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.
166
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting GroenWest per 31 december 2010 en van het resultaat over 2010 in overeenstemming met artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector, Richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving en de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 28, sub a van het Besluit beheer sociale-huursector, melden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig de van toepassing zijnde bepalingen van Titel 9 BW 2 is opgesteld, en of de in artikel 2: 392 lid 1 onder g bedoelde gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag en het volkshuisvestingsverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar zijn met de jaarrekening zoals vereist in artikel 391, vierde lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Verder vermelden wij dat is voldaan aan de verplichting tot vermelding in het jaarverslag van financiële ondersteuning aan buitenlandse instellingen zoals bedoeld in de MG 2005-04, MG 2008-03 en MG 2010-03, alsmede aan de verplichting tot vermelding in het jaarverslag van grondaankopen zoals bedoeld in de MG 2001-26 en de verplichting tot vermelding in het jaarverslag van sponsoractiviteiten zoals bedoeld in MG 2006-04.
Arnhem, 17 mei 2011 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: J.C.M. Hendriks RA
167
168