Jaarverslag 2015 Gemeente Lingewaard

Jaarverslag 2015

Jaarverslag 2015 Gemeente Lingewaard

30 juni 2016

1

Jaarverslag 2015

INHOUD Hoofdstuk 1 Inleiding en samenvatting...................................................................................................5 Hoofdstuk 2 Hoe staan we er financieel voor? ........................................................................................7 Hoofdstuk 3 De programma's............................................................................................................... 13 Programma 1 Ontwikkeling en opleiding .......................................................................................... 15 Programma 2 Deelname aan de samenleving................................................................................... 23 Programma 3 Bereikbaarheid en mobiliteit ...................................................................................... 39 Programma 4 Bedrijvigheid ............................................................................................................... 45 Programma 5 Centrum, stad en dorp ............................................................................................... 51 Programma 6 Landschap ................................................................................................................... 55 Programma 7 Wonen ........................................................................................................................ 63 Programma 8 Klimaat en duurzaamheid........................................................................................... 67 Programma 9 Beheer en onderhoud................................................................................................. 71 Programma 10 Inwoner en bestuur .................................................................................................. 85 Programma 11 Financiën................................................................................................................. 101 Hoofdstuk 4 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien.................................................................. 107 Hoofdstuk 5 De paragrafen ................................................................................................................. 111 Paragraaf 5.1 Lokale heffingen ........................................................................................................ 115 Paragraaf 5.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing .............................................................. 123 Paragraaf 5.3 Onderhoud kapitaalgoederen................................................................................... 135 Paragraaf 5.4 Financiering ............................................................................................................... 147 Paragraaf 5.5 Bedrijfsvoering .......................................................................................................... 153 Paragraaf 5.6 Verbonden partijen ................................................................................................... 167 Paragraaf 5.7 Grondbeleid .............................................................................................................. 191 Paragraaf 5.8 Decentralisaties......................................................................................................... 221 Bijlagen ................................................................................................................................................ 225 Samenstelling gemeentebestuur .................................................................................................... 226 Kerngegevens .................................................................................................................................. 228

3

Jaarverslag 2015

Hoofdstuk 1 Inleiding en samenvatting De jaarstukken bestaan uit de volgende twee boekwerken: Het jaarverslag De jaarrekening en de bijlagen In het jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van het door de gemeenteraad vastgestelde beleid. Het jaarverslag heeft dezelfde indeling als de programmabegroting. De programmaverantwoording biedt per programma inzicht in: Wat hebben we bereikt? Wat hebben we gedaan? Wat heeft het gekost? De verantwoording is primair gericht op de door de gemeenteraad vastgestelde doelen en te realiseren prestaties zoals die zijn vastgelegd in de programmabegroting 2015. Het jaarverslag bevat de programmaverantwoording en de paragrafen. De paragrafen bevatten de verantwoording van wat in de overeenkomstige paragrafen in de begroting is opgenomen. De jaarrekening bestaat uit de programmarekening en de balans (ieder met een toelichting) en bevat de verantwoording over de uitvoering van de financiële begroting. Schematisch globaal als volgt weergegeven:

BEGROTING Beleidsbegroting

Financiële begroting

Programmaplan

Paragrafen

Overzicht baten en lasten

Financiële positie

Programmaverantwoording

Paragrafen

Programmarekening

Balans

Jaarverslag

Jaarrekening JAARSTUKKEN

In hoofdstuk 2 van dit jaarverslag wordt uiteengezet hoe we er financieel voor staan. Hoofdstuk 3 bevat de programma’s, hoofdstuk 4 de algemene dekkingsmiddelen en hoofdstuk 5 de paragrafen. In de bijlage zijn de kerngegevens opgenomen en wordt er antwoord gegeven op de vraag Wie zat er in het gemeentebestuur?

5

Jaarverslag 2015

Jaarverslag 2015

Waar ging het geld naar toe?

Het is niet eenvoudig om inzicht te krijgen en te houden in gemeentelijke financiën. Het is, zoals ze zeggen, ‘een vak apart’. Toch is het belangrijk dat u als inwoner, raadslid, ondernemer of anders geïnteresseerde een goed beeld hebt van de inkomsten en uitgaven van de gemeente. Om die reden hebben we geprobeerd op deze pagina de belangrijkste cijfers en overzichten weer te geven.2015 was een spannend jaar. De gemeente werd verantwoordelijk voor de zorgtaken. Dat was financieel een enorme uitdaging. Ik ben er trots op dat we in die uitdaging, ook wat betreft de organisatorische kant, zijn geslaagd. Helga Witjes (wethouder financiën)

Programma 1. Jeugd en opleiding 2. Deelname aan de samenleving 3. Bereikbaarheid en mobiliteit 4. Economie en bedrijvigheid 5. Stad en dorp

10,5%

€ 33.861

32,7%

€ 471

0,5%

€ 11.626

11,2%

%

€ 677

0,7%

6. Landschap

€ 1.063

1,0%

7. Wonen

€ 4.795

4,6%

8. Klimaat en duurzaamheid

€ 952

0,9%

9. Beheer en onderhoud

€ 21.638

20,9%

10. Inwoner en bestuur

€ 14.680

14,2%

€ 2.839

2,7%

11. Financien

Hoe staat de gemeente ervoor?

Kosten (x 1.000) € 10.815

Totaal

€ 103.417

Hieronder staan de belangrijkste financiële kengetallen. x 1.000 € Resultaat 2015 Waarde bezittingen (vaste activa)

€ - 8.006 € 109.977

Reserves & voorzieningen per 31-12

€ 66.629

Langlopende schulden per 31-12

€ 76.006

Het negatieve resultaat van 2015 is voor een groot deel toe te schrijven aan Bergerden. De koerswijziging om dit glastuinbouwgebied onderdeel te maken van NEXT Garden heeft geleid tot een extra reservering van € 7 miljoen. Daardoor en doordat onze leningenportefeuille dit jaar verder is afgenomen, loopt de gemeente veel minder (financieel) risico voor de toekomst.

Wat viel op in 2015? Sociaal culturele centra Het realiseren van sociaal culturele centra in de kernen ligt goed op schema. In 2015 is het nieuwe Providentia in Gendt geopend en zijn de werkzaamheden voor de vernieuwing van de Kinkel in Bemmel en het Stadhues in Huissen in volle gang. Transformatie sociaal domein Vorig jaar heeft de gemeente verschilende taken in de ondersteuning en zorg - bijvoorbeeld de jeugdzorg en de werkgelegenheid voor mensen met een beperking overgenomen van het rijk. Deze operatie, ook wel transitie genoemd, is ondanks de enorme omvang geslaagd. Wel moet hier de komende jaren nog veel aandacht naar blijven uit gaan, vooral als het gaat om de transformatie naar een nieuwe manier van werken. Gebleken is dat onze inwoners volop bereid zijn om een bijdrage te leveren aan een goede lokale samenleving. Heel veel inwoners hebben vrijwilligerswerk gedaan. In dorpshuizen en sociaal culturele instellingen, in vele sportclubs en verenigingen en ook bij de uitvoering van de nieuwe taken, bijvoorbeeld in de Participatiepunten. Vluchtelingen Ook Lingewaard kreeg te maken met het vluchtelingenvraagstuk. Vorig jaar zijn ruim 80 toegelaten asielzoekers in onze gemeente komen wonen. Daarnaast hebben we in oktober drie dagen ruim 120 vluchtelingen opgevangen in sporthal Walburgen in Gendt. Functieverandering buitengebied Er is een nieuw kader voor functieverandering in het buitengebied. Daarin speelt ruimtelijke kwaliteit een hoofdrol. In veel gevallen slopen we oude opstallen en realiseren een nieuwe invulling op de locatie met één of enkele woningen of andere functies. De bestemmingsplannen Buitengebied en Park Lingezegen vormen daarvoor de basis. Gevallen die hier niet n passen krijgen meer ruimte door maatwerkoplossingen.

6

Jaarverslag 2015

Sport Eind 2015 is de nieuwe Sportnota vastgesteld. Dit is samen met de verenigingen voorbereid. Daardoor is er veel draagvlak voor het nieuwe beleid. Hiermee kunnen de grootste knelpunten op het gebied van sportaccommodaties de komende jaren opgelost worden. Het feit dat vorig jaar meer dan de helft van de volwassenen inwoners deelnam aan één of ander vorm van sportbeoefening onderstreept de noodzaak hiervan nog eens duidelijk.

Belastingen en heffingen 2014

2015

OZB Gemiddeld tarief (per woning) Rioolheffing (per aansluiting)

€ 431,=

€ 437,50

€ 201,60

€ 217,80

€ 93,= € 3,30

€ 93,= € 3,30

€ 53,04

€ 54,=

€ 1,=

€ 1,=

Afvalstoffenheffing

Glastuinbouw Bergerden We hebben geprobeerd de vestigingsmogelijkheden voor bedrijven op het glastuinbouwgebied Bergerden uit te breiden. Uiteindelijk is, in overleg met de provincie, afgesproken hiervan af te zien. Dit betekent dat het bedrijventerrein concentratiegebied voor glastuinbouw blijft en wordt omgevormd tot NEXT Garden.

Vast tarief Tarief per lediging Hondenbelasting (per hond) Toeristenbelasting (per overnachting)

Ondernemingsloket Het digitale ondernemersloket bestaat nu ruim een jaar. Daar zijn in die tijd 63 vragen binnengekomen en afgehandeld. De digitale nieuwsbrief is vier keer verschenen en verspreid onder ruim 800 lokale ondernemers.

Ruimte voor inwonersinitiatieven In 2015 is er veel gebeurd met het project Ruimte voor inwonersinitiativen (voorheen Overheidsparticipatie). Dat houdt in het omvormen van de gemeente tot een bestuur dat meer ruimte geeft aan initiatieven van Duurzaamheid en energiebesparing inwoners. In 2015 is onder meer gestart met pilots om Negen tuinders hebben gebruik gemaakt van de hiermee ervaring op te doen, met name: subsidieregeling verduurzaming glastuinbouw. Deze Ondersteuning van initiatieven in de kernen bij het projecten hebben een behoorlijke besparing opgeleverd. opstellen van leefbaarheidsplannen; In totaal is hiervoor circa € 230.000 euro subsidie Een initiatief van inwoners gericht op nieuwe verleend. manieren van samenwonen (ZELF); Lingewaard heeft samen met Overbetuwe het voortouw Initiatieven van onder meer wijkplatforms en genomen voor een haalbaarheidsonderzoek naar de inwonersgroeperingen voor woningbouw in kleine doortrekking van het warmtenet tussen Arnhem en kernen; Nijmegen en de aansluiting van ons tuinbouwgebied op Samen met de doelgroep opstellen van effectief dit warmtenet. beleid en middelen voor armoedebestrijding; De gemeenteraad heeft vorig jaar het beleidsplan Procedure voor een snelle afhandeling van duurzaamheid vastgesteld. meldingen van wijkplatforms. Ook heeft het college een leefbaarheidsbudget ingesteld Afvalinzameling Het nieuwe inzamelsysteem heeft geleid tot een toename en heeft de gemeenteraad een initiatiefvoorstel voor overheidsparticipatie aangenomen. van meer dan 15% van de hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT-afval. De hoeveelheid gescheiden ingezamelde plastic is verdubbeld. Het hergebruikpercentage aangeboden huishoudelijk afval, Lingewaard in cijfers exclusief grof vuil, is met 63% hoog te noemen.

Waar kwam het geld vandaan?

Inwoners Uitkeringsgerechtigden

2014

2015

45.789

45.946

449

447

Leerlingen onderwijs

7.245

7.162

Oppervlakte (ha)

6.918

6.918

228

245

Openbaar groen (ha) *

Lengte van Wegen (km) Woonruimten

369

340

19.285

19.299

*

Dit is in 2015 lager omdat alleen de wegen in onderhoud bij de gemeente zijn mee genomen en niet de provinciale wegen.

7

Jaarverslag 2015

8

Jaarverslag 2015

Hoofdstuk 2 Hoe staan we er financieel voor? 2.1 Resultaat Het begrotingsjaar 2015 is gestart met het door de raad vaststellen van een programmabegroting waarin een verwacht tekort van € 1,1 miljoen was opgenomen. Op basis van de 2e tussentijdse rapportage is de begroting 2015 bijgesteld naar een verwacht tekort van € 3,0 miljoen. Dit was het sein om te gaan zoeken naar mogelijkheden om bij te sturen en dit heeft zijn vruchten afgeworpen. In de 3e en 4e tussentijdse rapportage konden verwachte voordelen worden gemeld voor in totaal € 792.000 (gemeld maar niet in de begroting verwerkt). Daarbij zijn tot het einde van het jaar nog mutaties in het begrotingssaldo verwerkt voor een bedrag van € 212.000. Het begrotingsjaar 2015 wordt uiteindelijk afgesloten met een tekort van € 8,0 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt door de noodzakelijke verhoging met € 7,1 miljoen van de verliesvoorziening Bergerden. Zonder deze verhoging komt het reguliere tekort over 2015 uit op een bedrag van € 900.000 en is daarmee zelfs lager dan in de programmabegroting was voorzien.

Rekening Gerealiseerd totaal van baten en lasten Inzet reserves Gerealiseerd resultaat 2015

9.555.972 N 1.549.374 V 8.006.598 N

Begroting na wijziging 5.050.285 N 2.225.611 V 2.824.674 N

Begroting primitief 1.593.889 N 457.989 V 1.135.900 N

In voorgaande boekjaren zijn reserves gevormd die ingezet kunnen worden als dekking voor uitgaven die gekoppeld zijn aan deze reserves. In 2015 zijn per saldo reserves ingezet voor een bedrag van ruim € 1,5 miljoen. Dit heeft een voordelig effect op het gerealiseerd resultaat. Als onderdeel van de vaststelling van de jaarrekening stelt het college van B&W de raad voor: • een bedrag van € 670.300 toe te voegen aan bestaande of nieuw te vormen bestemmingsreserves; • een bedrag van € 199.300 te onttrekken aan bestaande bestemmingsreserves; • een bedrag van € 8.478.000, zijnde het saldo van het gerealiseerd resultaat en de toevoegingen en onttrekkingen aan reserves, te onttrekken aan de algemene reserve. De belangrijkste verschillen tussen begroot en werkelijk gerealiseerd resultaat zijn hieronder samengevat. Positieve en negatieve verschillen die elkaar opheffen, bijvoorbeeld kosten die gedekt worden door een onttrekking uit een reserve, zijn in onderstaande samenvatting niet opgenomen. Indien een voor- of nadeel structureel van aard is wordt dit verwerkt in de Kadernota 2017 en de Programmabegroting 2017. Voor de meer gedetailleerde toelichtingen verwijzen wij u graag naar de Jaarrekening 2015, hoofdstuk 4.2 "Toelichting op het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening 2015". De meest omvangrijke financiële nadelen zijn: Programma 2 "Deelname aan de samenleving". • Prestatiedoel 2.1.3 - Ondersteunen diverse voorzieningen; ο In 2015 zijn de voorbereidingen voor de realisatie van sociaal-culturele centra in Bemmel, Gendt en Huissen afgerond. Het voorbereidingskrediet dat bestemd was voor de planvorming voor deze 3 sociaal-culturele centra is afgesloten. Dit zorgt voor een nadeel van € 336.000 (wat wordt gedekt door behaalde voordelen op de verkoop van gemeentelijke panden en reststroken). 9

Jaarverslag 2015 •

Prestatiedoel 2.3.2 - Stimuleren werkgelegenheid en arbeidsplaatsen voor werkzoekenden; ο Ons aandeel in het exploitatietekort van Presikhaaf Bedrijven valt € 515.000 hoger uit dan voorzien. Programma 4 "Bedrijvigheid". • Prestatiedoel 4.2.1 - Stimuleren uitbouw glastuinbouw en agrobusiness; ο De actualisatie van de grondexploitatie door GR Bergerden leidt, door een extra toevoeging aan de verliesvoorziening met € 7.126.000, tot het gewenste niveau van € 12,1 miljoen. Programma 10 "Inwoner en bestuur". • Prestatiedoel 10.4.2 - Publieke verantwoording ο We worden geconfronteerd met hogere lasten (€ 368.000) in de pensioenaanspraken voor voormalige wethouders als gevolg van lagere rekenrente en hogere pensioenrichtleeftijd. De ontwikkelingen die een gunstige invloed hadden op het financiële resultaat zijn onder meer: Programma 1 "Ontwikkeling en opleiding". • Prestatiedoel 1.1.3 - Jeugdhulp; ο In het kader van de Individuele zorg in natura (ZIN) zijn nog niet alle producten gefactureerd. Dit levert een voordeel op van € 387.000. Programma 2 "Deelname aan de samenleving" • Prestatiedoel 2.2.3 - Verstrekken uitkeringen en voorzieningen; ο Aangaande de "Bijstand thuiswonenden" komt het aantal verstrekte uitkeringen gedurende 2015 lager uit dan hetgeen was geraamd. Dit levert een voordeel op van € 303.000. ο Bij de compensatie Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie Eigen Risico (Cer) hebben wij een voordeel behaald van € 352.000. Deze taak is voor ons nieuw. Wij gebruiken 2015 en 2016 als een periode waarin kennis en ervaring wordt opgedaan. ο Binnen de WMO kennen wij voordelen op de taken aangaande Huishoudelijke hulp (€ 294.000), Wmo begeleiding (€ 225.000) en de PGB (€ 450.000). Programma 11 "Financiën" • Prestatiedoel 11.1.1 - Sluitende meerjarenbegroting; ο Voor de intergemeentelijke samenwerking op het gebied van ICT was in de begroting 2015 een bedrag geraamd. Door vertraging in deze samenwerking hebben we uiteindelijk € 114.000 niet ingezet. ο De uitvoering van het automatiseringsplan 2015 is vertraagd, mede door de vertraging in eerder genoemde ICT-samenwerking. Daarnaast hebben we de automatiseringsplannen 2012, 2013 en 2014 afgesloten. Dit leidt tot een voordeel op de onderhoudskosten en kapitaallasten van € 500.000.

10

Jaarverslag 2015

2.2 Risico's en weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de verhouding tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de voor afdekking van de risico's benodigde weerstandscapaciteit. De beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt eind 2015 € 2.484.400. Eind 2014 was nog € 11,5 miljoen beschikbaar. Deze forse daling wordt veroorzaakt door het rekeningresultaat 2015. Waar het verhogen van de verliesvoorziening Bergerden zorgt voor een lagere weerstandscapaciteit zorgt deze eveneens voor een verlaging van de risico's. Mede als gevolg hiervan is de mogelijke gevolgschade van de risico's t.o.v. de cijfers uit de programmabegroting 2016 verlaagd. De mogelijke gevolgschade van de risico's bedraagt eind 2015 € 5.380.000. De ratio weerstandsvermogen is € 2.484.400 / € 5.380.000 = 0,46. Deze ratio heeft de kwalificatie onvoldoende. Bij de vaststelling van de begroting 2016 is het voorstel aangenomen om in 2017, 2018, 2019 en volgende jaren respectievelijk € 200.000, € 400.000 en € 600.000 in te zetten om het beklemde deel van de algemene reserve te verlagen. In de begroting 2016 is ook het voorstel opgenomen om de precariobelasting uit te breiden en niet alleen op gasleidingen, maar ook op elektriciteits- en waterleidingen te gaan heffen. De middelen die hiermee gegeneerd worden zullen deels ingezet worden om een deel van de beklemde algemene reserve vrij besteedbaar te maken. Dit heeft al in 2016 een positief effect op de ratio weerstandsvermogen. Als gevolg van de getroffen maatregelen stijgt de ratio (bij gelijkblijvende risico's) begin 2017 weer naar 1,30 (kwalificatie voldoende) en begin 2018 naar 2,30 (kwalificatie uitstekend).

2.3 Reserves en voorzieningen Op 31 december 2015 was er € 42,8 miljoen beschikbaar in de reserves, waar dat een jaar eerder nog € 52,4 miljoen was. Deze afname wordt vooral veroorzaakt door het rekeningresulaat 2015 waarin een verhoging van de verliesvoorziening voor GR Bergerden met ruim € 7 miljoen is verwerkt. De stand van de voorzieningen bedraagt eind 2015 € 23,8 miljoen. Eind 2014 was € 16,9 miljoen beschikbaar. Deze toename wordt vooral veroorzaakt door de hiervoor al genoemde verhoging van de verliesvoorziening voor GR Bergerden.

2.4 Leningenportefeuille In de begroting 2015 zijn wij ervan uitgegaan dat het totaal van de afgesloten langlopende geldleningen op 1 januari € 88,7 miljoen en op 31 december € 91,0 miljoen zou bedragen. In werkelijkheid is de stand op 1 januari € 78,7 miljoen en op 31 december € 76,0 miljoen. Het verschil van € 15 miljoen wordt veroorzaakt doordat in 2014 en 2015 nieuwe leningen van € 10 respectievelijk € 5 miljoen niet afgesloten hoefden te worden. Het goed sturen op liquiditeiten en het achterblijven van investeringen heeft er ook in 2015 voor gezorgd dat geen aanvullende financiering nodig was.

11

Jaarverslag 2015

Hoofdstuk 3 De programma's De programma’s omvatten alle doelen en activiteiten van de gemeente. Deze zijn op een logische manier in beeld gebracht in een doelenboom. Hierdoor wordt de samenhang tussen doelen en activiteiten duidelijk. Het volgende voorbeeld geeft de niveaus in de doelenboom aan.

Programmadoel

Beleidsdoel

Prestatiedoel

In dit jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over de 11 programma’s die in de programmabegroting 2015 zijn opgenomen. Elk programma is op dezelfde manier opgebouwd. • Wat hebben we bereikt? In dit onderdeel komt de realisatie van het voorgenomen programmadoel en de voorgenomen beleidsdoelen aan bod. • Wat hebben we gedaan? Hier wordt verantwoording afgelegd over de prestatiedoelen, wat de gemeente gedaan heeft om het programmadoel en de beleidsdoelen te bereiken. • Wat heeft het gekost? Hier is een overzicht opgenomen met per prestatiedoel zowel de werkelijke als de begrote baten en lasten van het programma.

13

Jaarverslag 2015

Programma 1 Ontwikkeling en opleiding

15

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 1. Optimale kansen om eigen talenten te ontwikkelen Vooraf Het jaar 2015 was een spannend en zeer intensief jaar in het brede sociaal domein. De belangrijke nieuwe taken waarvoor gemeenten verantwoordelijk werden in de WMO en de Jeugd, zijn in uitvoering genomen. Heel veel was nieuw en ondanks de voorbereiding waren er nog vele stappen te zetten voor een goede inrichting van de uitvoeringsprocessen. Gelukkig heeft dit, voor zover we dat nu al kunnen beoordelen, de resultaten voor onze inwoners niet negatief beïnvloed. De gevraagde en noodzakelijke dienstverlening is geleverd en daarbij zijn er het hele jaar nauwelijks klachten geweest. Maar dat is niet zonder slag of stoot gegaan. Zowel bij de gemeente als bij onze partners en leveranciers van producten is dit zonder twijfel een zwaar jaar geweest met hoofdbrekens en zorgen. Voor de gemeente gaf het feit dat er zo moeilijk informatie beschikbaar kwam van leveranciers, veel onrust bij zowel uitvoerders als bestuur. “Zijn we wel voldoende in control” was steeds een vraag die iedereen elkaar stelde. Gelukkig was het ook duidelijk dat dit een landelijk probleem was. Er is heel hard gewerkt binnen het ambtelijk apparaat. Medewerkers hebben zich steeds zeer verantwoordelijk gevoeld en een grote werkdruk ervaren. Nu, aan het einde van dit jaar lopen de processen al veel beter. Wel hebben we vastgesteld dat een resultaat hiervan is dat er nu ook veel verantwoordelijkheid ligt bij de ambtelijke organisatie. De gemeente zal, voor het beleid dat we in 2016 samen met onze partners gaan opstellen, onderzoeken hoe we hiermee verder willen gaan. Jeugd 2015 stond grotendeels in het teken van het bieden van zorgcontinuïteit voor jeugdigen die eind 2014 op grond van een geldige indicatie al bij een zorgaanbieder in traject zaten. Voor de nieuwe aanvragen voor jeugdhulp zijn consulenten geworven met kennis-van-zaken en/of werd expertise ingehuurd bij specialistische aanbieders. Door het wegvallen van Bureau Jeugdzorg als procesregisseur werd een grote druk gelegd op de consulenten jeugd van de gemeente; zij werden geacht ook voor alle lopende casussen het eerste aanspreekpunt te zijn en alles verder in goede banen te leiden. Ondanks de nieuwe materie en de grote druk zijn er geen incidenten geweest en is er slechts korte tijd een soort wachtlijst geweest voor het oppakken van vragen. Veel aanbieders hebben hun facturen over 2015 nog steeds niet ingediend, waardoor het lastig blijft om de daadwerkelijke kosten voor jeugdhulp goed in te schatten. Ons houvast voor raming van de kosten is de maandelijkse opgave die zorgaanbieders verstrekken van het ‘onderhanden werk’. In 2015 is € 730.000 uitbetaald aan het SVB voor budgetten PGB Jeugd. Het bedrag is gebaseerd op 97 geregistreerde budgetten aan 51 unieke personen. De 36 personen die eind 2015 een of meerdere toegekende budgetten hadden, krijgen voor 1 maart 2016 een persoonlijk gesprek voor de ‘herbeoordeling’.

1.1 Stimuleren passende voorzieningen voor de jeugd In 2015 is de samenwerking met ons netwerk duidelijk geïntensiveerd. Alle partijen zijn zich bewust van de opgaven die er liggen en de samenwerking die daarvoor nodig is. Er zijn veel contacten geweest per beleidsterrein, bijvoorbeeld rond de sport en gezondheid maar ook zijn er brede

16

Jaarverslag 2015 overleggen met zorgaanbieders per kern, Denktanks en bestuurlijke overleggen. Bestuurders hebben zich in 2015 actief ingezet om deze overleggen te stimuleren.

1.2 Bieden van opleidingen en educatie In het afgelopen jaar zijn er goede resultaten geboekt op het terrein van opleiding en educatie. In 2015 heeft de gemeente een startnotitie en beleidsnotitie m.b.t. Integrale Kindcentra (IKC) vastgesteld. Deze documenten beschrijven onze visie op de IKC's in Lingewaard en zijn kaders uitgewerkt. Van 0-12/0-14 jaar wordt kinderen onderwijs, opvang, zorg en ontspanning geboden in passende arrangementen, zodat deze kinderen optimale ontwikkelingskansen hebben binnen hun eigen mogelijkheden. Ons streven is om in 2018 in iedere kern een IKC te hebben. Onze rol is hierbij vooral het verbinden van organisaties op inhoud en het faciliteren van het proces. Hierbij gaan we uit van een gezamenlijk gedragen visie, die is verwoord in de beleidsnotitie. Inmiddels zijn er 7 IKC's in de kernen Bemmel, Gendt en Huissen. Op 17 september 2015 heeft de gemeenteraad besloten om in te stemmen met de “Kadernotitie Harmonisatie Voorschoolse Voorzieningen in Lingewaard, juli 2015”. Hierdoor zal vanaf 2017 alle kinderen uit Lingewaard de mogelijkheid worden geboden om o.b.v. vraagfinanciering een voorschoolse voorziening te bezoeken. Gesubsidieerde peuterspeelzalen zullen worden omgevormd naar kinderdagverblijven. Ook ouders die geen recht hebben op een kinderopvangtoeslag, omdat zij geen arbeid en zorg combineren, kunnen voor een tegemoetkoming van de gemeente in aanmerking komen. Hiervoor wordt het huidige budget voor peuterspeelzaalwerk ingezet.

Wat hebben we gedaan?

1.1 Stimuleren passende voorzieningen voor de jeugd 1.1.1 Bieden jeugdgezondheidszorg In Lingewaard wordt de JGZ 0 tot 4 jaar uitgevoerd door STMG en de JGZ 4 tot 19 jaar door VGGM. De jeugdgezondheidszorg is gericht op de lichamelijke, psychische, sociale en cognitieve ontwikkeling van alle jeugdigen en stelt de bescherming, bevordering en bewaking hiervan centraal. Ze informeert jeugdigen en ouders over een gezonde leefstijl, monitort de ontwikkeling, signaleert (dreigende) problematiek en zorgt voor een adequate advisering en/of – indien nodig – doorverwijzing / toeleiding. Ze bereikt zo goed als alle jeugdigen en hun ouders. Vanwege dit grote bereik is de JGZ een belangrijke partner ten aanzien van de preventieve en signaleringsfunctie binnen de keten. In aansluiting op de transformatiegedachte zet de JGZ in op: de versterking van de eigen kracht van kinderen, jongeren en opvoeders; meer accent te leggen op preventie en vroegtijdige inzet; meer basiszorg te realiseren ter voorkoming van duurdere zorg; door integrale zorg voor het kind / gezin (één kind, één gezin, één plan, één regisseur) te realiseren en te zorgen voor een laagdrempelige toegang. De decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten leidt tot tal van veranderingen in de aanpak van jeugd- en gezinsproblematiek. Elke gemeente maakt hier eigen keuzes. Ook voor de jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft dit belangrijke consequenties, ook al maakt de JGZ-taak als

17

Jaarverslag 2015 publieke taak formeel geen onderdeel uit van de decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten. De JGZ zal zelf moeten transformeren om aan te sluiten bij de wijzigingen in het jeugdstelsel. En de JGZ kan vanuit haar wettelijke basistaken ook bijdragen aan de transformatiedoelen van het jeugdstelsel. Hierover is in 2015 veel overleg en afstemming geweest in de regio. In 2016 zal een geactualiseerde beleidslijn worden voorgelegd aan de raad in samenhang met het bredere beleid op het sociale domein. 1.1.2 Opvoedingsondersteuning De opvoedingsondersteuning is vanaf 2015 van het CJG overgegaan naar SWL en voor een beperkt deel naar gespecialiseerde contractpartijen in het sociaal domein. Het opnieuw goed neerzetten van deze dienstverlening heeft een aanlooptijd gekend maar op dit moment loopt het weer goed. De aanmeldingen zijn nu weer op een normaal niveau. 1.1.3 Jeugdhulp Terugkijkend op 2015 is de transitie Jeugdzorg goed verlopen. Een indicatie daarvoor is dat in het hele vorige jaar 3 klachten zijn binnengekomen die vervolgens informeel konden worden opgelost (na een gesprek). De grond van deze klachten lag in alle gevallen in de veranderde wetgeving en de (nieuwe) positie van de gemeente. Geen enkele aanvraag is “tussen wal en schip” gevallen. Wel kwamen er veel vragen over de processen en werkwijzen. Dit gold niet alleen voor inwoners maar ook voor de professionals in dit veld. De nieuwe jeugdconsulenten zijn allemaal afkomstig uit het veld van de jeugdhulp en onbekend met de gemeente als werkgever. Het vroeg tijd en energie om te wennen aan de ambtelijke molens. Het was nodig om te investeren in de onderlinge samenwerking; in de wijze van beoordelen van aanvragen en zeker in relatie met de in te zetten zorg bij het grote aantal aanbieders. Waar het gaat om bedrijfsvoering en beheer is en wordt nog steeds fors geïnvesteerd in het goed registreren, beoordelen en verwerken van gegevens waaronder de facturen. Maar ondanks die investering is er eind 2015 nog geen compleet beeld van de financiële consequenties van de ingezette jeugdhulp. Dit komt bijvoorbeeld door het afrekensysteem met bijvoorbeeld de DBC’s (diagnose behandelcombinatie). Deze worden pas na beëindigen van een behandeling gefactureerd. Naast deze vooralsnog structurele afwijkingen - die op termijn in te schatten zijn - blijven de kosten ook onvoorspelbaar doordat artsen en rechters het wettelijke recht hebben om rechtstreeks (dus niet via de gemeente) Jeugdhulp te mogen inzetten. Maar ondanks dit alles lijkt Lingewaard "uit te komen” met het budget Jeugdhulp 2015. Concluderend is er in 2015 een goed team van professionals ontstaan, dat zicht heeft op het aansluitende veld van organisaties en hulpverleners en dat de problematiek van de cliënt in het gemeentelijk perspectief goed kan beoordelen. Maar we willen verder: - Op dit moment heeft de (van oudsher inhoudsdeskundige) Jeugdconsulent nog een behoorlijk inhoudelijke regierol op een casus. Op termijn willen we in overleg met onze aanbieders de Jeugdconsulenten meer op afstand regie laten voeren over het proces van de dienstverlening. De inhoudelijke expertise en verantwoordelijkheid willen we weer meer terugleggen bij de deskundige aanbieders. - Een tweede ontwikkeling die in de loop van 2015 is ingezet is dat iedere Jeugdconsulent gebiedsgericht werkt (ambulant aansluitend bij de participatiepunten en andere professionals). Deze werkwijze levert een intensivering op van de contacten met de lokaal werkende organisaties en professionals waaronder de Participatiepunten en huisartsen. Deze contacten zijn belangrijk om 18

Jaarverslag 2015 gezamenlijk te werken aan het versterken van de sociale structuur in een kern zodat problemen sneller kunnen worden ondervangen met inzet van lichtere hulpverlening of ondersteuning. Het doel van de transformatie - Tot slot gaan we in 2016 proberen met een brede pilot over het hele sociaal domein heen, de bedrijfsvoeringsfuncties in het sociaal domein te versterken. Duidelijk is immers dat een goede beheersing van de stromen van klanten, producten, contracten en resultaten erg belangrijk is om een betrouwbare dienstverlening te kunnen garanderen en een betrouwbaar inzicht te kunnen leveren aan onze bestuurders.

1.2 Bieden van opleidingen en educatie 1.2.1 Stimuleren behalen startkwalificatie door jongeren De inzet die door de gemeente wordt geleverd op dit terrein heeft goede resultaten, zo blijkt uit het jaarverslag Leerplicht 2015. Hierin staat dat het aantal meldingen rond voortijdig schoolverlaten is teruggelopen van 8 % naar 5 % in het schooljaar 2014-2015. Op de site "Voortijdig Schoolverlater Verkenner" (VSV) staat daarbij dat in Lingewaard de schooluitval zonder startkwalificatie 1.3% is. Deze meeste recente cijfers zijn weliswaar over het schooljaar 2013-2014 maar zijn pas in november 2015 beschikbaar gekomen. Duidelijk is dat we beter scoren dan de in de begroting geformuleerde prestatie indicator van 2%.

Activiteiten

Prestaties Meetbaar resultaat

Diverse activiteiten

Percentage voortijdig schoolverlaters

Raming 2015 2%

Werkelijk 2014 1,3%

1.2.2 Bieden van leerlingenvervoer Een van de aanbevelingen uit de in 2014 geschreven beleidsnota leerlingenvervoer was om via maatwerk te komen tot vervoer dat beter aansluit bij de wensen en mogelijkheden van de leerlingen. Dit is ingevuld door het houden van keukentafelgesprekken. Deze zijn door de ouders en leerlingen als zeer positief ervaren en hebben in sommige gevallen concreet tot gevolg gehad dat een leerling niet met een taxi naar school gaat maar met het openbaar vervoer. Hoewel nog niet concreet meetbaar in percentages is uit een eerste evaluatie wel gebleken dat in de gevallen dat er via een keukentafelgesprek een andere vorm van vervoer is ingezet dit steeds tot gevolg heeft gehad een toegenomen zelfstandigheid van de leerlingen. In 2015 heeft er een evaluatie plaatsgevonden. De evaluatienota is in mei 2015 aan de raad toegezonden. Eén van de aanbevelingen uit het evaluatierapport was het opstarten van een ouderplatform leerlingen vervoer. Na de zomer is daar mee aan de slag gegaan en eind 2015 is een eerste bijeenkomst georganiseerd. Alle deelnemers waren tevreden over de wijze van informatieuitwisseling over en weer en hebben aangegeven het nut van vervolgbijeenkomsten te zien. Begin 2016 is een tweede bijeenkomst gepland.

19

Jaarverslag 2015

Activiteiten

Prestaties Meetbaar resultaat

Het beoordelen van aanvragen voor leerlingenvervoer door het voeren van keukentafelgesprekken met de aanvrager(s)

% afname van het aantal leerlingen dat gebruik maakt van aangepast leerlingenvervoer (taxi-vervoer) ten opzichte van augustus 2014

Raming 2015 -

Werkelijk 2015 1%

1.2.3 Bieden van natuureducatie De Stichting Lingewaard Natuurlijk heeft ook in 2015 met inzet van veel vrijwilligers en met veel enthousiasme, uitvoering gegeven aan de natuureducatie op de basisscholen. Zij leveren hiermee een belangrijke bijdrage aan milieueducatie en het positief beleven van de natuur. 1.2.4 Ondersteuning bieden bij volwasseneducatie De uitvoering en financiën voor de volwasseneneducatie verloopt steeds sterker via de centrumgemeente Arnhem. In 2015 is in overleg met de regiogemeenten het Regionaal Educatieplan vastgesteld en in uitvoering genomen. Een van de activiteiten die door de bibliotheek Lingewaard in 2015 is gestart is Digisterker. Een project dat zich richt op het versterken van de digitale vaardigheden bij laaggeletterden. 1.2.5 Faciliteren gerichte scholing en opleiding werkzoekenden Scholing, het liefst in combinatie met werkervaring, zorgt voor een goede startpositie op de arbeidsmarkt. Wij bieden allerlei vormen aan: van korte cursussen tot een traject van een jaar of langer. Het maatwerk pakket is gericht op een zogenoemde “startkwalificatie” en arbeidsmarkt relevante opleidingen waarvoor Studiefinanciering niet mogelijk is. Het aanbod is erop gericht om een ge acquireerde arbeidsplaats in te vullen en te behouden. 1.2.6 Bieden van voldoende, goede en veilige fysieke leeromgeving De gemeentelijke verantwoordelijkheid betreft met name de huisvesting van het onderwijs. De verantwoordelijkheid voor het volledige onderhoud is per 1 januari 2015 aan de schoolbesturen gedecentraliseerd. Om duidelijkheid te bieden ten aanzien van de staat van onderhoud van de overgedragen gebouwen heeft er in het voorjaar een nulmeting plaatsgevonden, waarvan de resultaten met de schoolbesturen zijn gedeeld. In de wijk Zilverkamp te Huissen heeft een herschikking van scholen plaatsgevonden. Zo is basisschool ’t Tweespan vanuit het Ot en Sienpad samengegaan met de Abacus en is de openbare basisschool De Zilverzwaan bij ’t Holthuus op het Ot en Sienpad ingegaan. Tenslotte zijn de scholen aan het Ot en Sienpad betrokken bij het project renovatie Ot en Sienpad. De voorbereidingen om te komen tot een daadwerkelijke renovatie worden in 2016 voortgezet.

20

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

1 Ontwikkeling en opleiding Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 1.1.1 Jeugdgezondheidszorg

Jeugdgezondheidszorg

1.1.2 Opvoedingsondersteuning

Opvoedingsondersteuning

1.1.3 Jeugdhulp

Decentralisatie Jeugd

1.2.1 Stim. en toezien op behalen startkw.jong

Basisonderwijs voorzieningen (bijz.) Basisonderwijs voorzieningen (openb.) Kinderopvang Lokaal onderwijsbeleid Speciaal onderwijs voorzieningen (bijz.) Voortgezet onderwijs (bijz.)

830.722

839.617

839.617

809.197

-

-

-

264.066

7.588.534 8.005.962 8.013.962

-

353.909

333.200

333.200

326.487

98.237

102.988

102.988

106.793

391.033

384.813

384.813

377.526

448.154

436.755

426.755

296.324

90.280

95.655

95.655

98.022

-1.913

35.000

35.000

17.921

1.2.2 Bieden van leerlingenvervoer

Leerlingenvervoer

886.038

965.689

990.689

789.982

1.2.3 Bieden van natuureducatie

Onderwijsbegeleiding / NME

30.151

32.220

32.220

30.994

1.2.4 Ondersteuning bieden volwasseneneducatie 1.2.5 Fac. scholing en opleiding werkzoekenden 1.2.6 Voldoende, goede, veilige fysieke leerom

Volwasseneneducatie

12.750

15.450

171.841

143.665

Scholing en opleiding werkzoekenden Fysieke leeromgeving

86.735

86.735

86.735

91.960

-

-

-

79.750

Totaal lasten

10.814.629 11.334.084 11.513.475 3.432.688

Baten 1.1.1 Jeugdgezondheidszorg

Jeugdgezondheidszorg

-

-

-

-

1.1.2 Opvoedingsondersteuning

Opvoedingsondersteuning

-

-

-

-5.021

-27.719

-91.000

-

-

-

-

-

-

1.1.3 Jeugdhulp

Decentralisatie Jeugd

1.2.1 Stim. en toezien op behalen startkw.jong

Basisonderwijs voorzieningen (bijz.) Basisonderwijs voorzieningen (openb.) Kinderopvang

-

-

-

-

-225.289

-226.160

-226.160

-219.605

Lokaal onderwijsbeleid

-35.102

-35.000

-35.000

-34.999

-

-

-

-

-

-

-

-

Speciaal onderwijs voorzieningen (bijz.) Voortgezet onderwijs (bijz.) 1.2.2 Bieden van leerlingenvervoer

Leerlingenvervoer

-

-

-

-

1.2.3 Bieden van natuureducatie

Onderwijsbegeleiding / NME

-

-

-

-20

1.2.4 Ondersteuning bieden volwasseneneducatie

Volwasseneneducatie

-

-

-156.391

-122.939

21

Jaarverslag 2015

1 Ontwikkeling en opleiding Nr.

Doel

1.2.5 Fac. scholing en opleiding werkzoekenden 1.2.6 Voldoende, goede, veilige fysieke leerom

Productgroep

Scholing en opleiding werkzoekenden Fysieke leeromgeving

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief -

-

-

-

-

-

-

-

-288.110

-352.160

-417.551

-382.584

10.526.519 10.981.924 11.095.924 3.050.103

Onttrekking aan reserves

-113.089

-117.900

-

-161.000

Toevoeging aan reserves

-

-

-

55.600

Gerealiseerd resultaat

10.413.430 10.864.024 11.095.924 2.944.703

22

Jaarverslag 2015

Programma 2 Deelname aan de samenleving

23

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 2. Iedereen doet mee en iedereen doet ertoe De nieuwe taken van de gemeente in het sociaal domein hebben grote gevolgen voor de rol van de gemeente maar misschien nog wel meer voor die van onze inwoners. Steeds duidelijker is de kracht van inwoners het uitgangspunt voor de rol die de gemeente als lokale overheid gaat spelen. Niet alleen in het keukentafelgesprek als het gaat om bijvoorbeeld het toekennen van huishoudelijke hulp of andere voorzieningen maar ook bij het opstarten van een moestuin, het realiseren van een bankje of kunstwerk in de openbare ruimte of het meedenken en meedoen in de eigen kern of de eigen wijk. "Iedereen doet mee en iedereen doet ertoe" schreven we in 2014 als uitgangspunt voor de begroting 2015 en dat staat in 2016 misschien nog wel steviger overeind ! Steeds meer kunnen en willen inwoners ook echt zelf verschil maken als het gaat om hun leefomgeving en hun leefomstandigheden. Eerlijk is ook om vast te stellen dat dit ook wordt verwacht. De overheid kan immers niet meer alles oplossen. Het is goed en inspirerend om te zien dat inwoners dat ook oppakken. Zo is in 2015 stichting Zelf opgericht en nu al een jaar een regelmatige gesprekspartner aan tafel. Samen met studenten van de HAN werkt Zelf in een "Innovatiehub". Dit is een aanpak waarbij studenten van de HAN, vragen en wensen die leven in onze gemeente ophalen in onze kernen. Met Zelf, met andere inwoners en organisaties worden deze uitgewerkt en waar mogelijk uitgevoerd. De HAN stelt hiervoor vanuit diverse studierichtingen kennis en inzet ter beschikking. Een prachtige samenwerking die veelbelovend is.

2.1 Mogelijkheden bieden voor deelname en ontmoeting Lingewaard is meer dan een grondgebied met inwoners. Lingewaard is een samenleving met een hecht sociaal fundament. Dat is in dit eerste jaar van de uitvoering van de nieuwe taken in het sociaal domein opnieuw duidelijk geworden. Deze decentralisaties hebben grote veranderingen gebracht voor inwoners, organisaties, voor nieuwe contractpartijen en samenwerkingspartners en ook voor de gemeente zelf. En deze ontwikkeling is nog maar net gestart. In 2015 zijn de Lingewaardse inwoners volop bereid geweest om een bijdrage te leveren aan een goede lokale samenleving. Heel veel inwoners hebben vrijwilligerswerk gedaan. In dorpshuizen en sociaal culturele instellingen, in vele sportclubs en verenigingen en ook aan de uitvoering van de nieuwe taken op gemeentelijk niveau bijvoorbeeld in de Participatiepunten. Door al deze inzet hebben heel veel mensen elkaar kunnen ontmoeten en hun rol kunnen spelen in hun eigen kern of de gemeente. Dat is een prachtig resultaat wat vertrouwen geeft voor de vervolgstappen die nog gaan komen! Deze stappen wil de gemeente steeds vaker gaan zetten met inwoners samen. In 2015 heeft de gemeente nog duidelijk zelf de regie gepakt om een goede dienstverlening aan onze burgers te kunnen garanderen. Maar nu deze staat, willen we samen met inwoners kijken hoe we die dienstverlening dichterbij en steeds meer op maat kunnen leveren naar de behoefte van onze kernen. Daarover is het gesprek tussen inwoners, organisaties en de gemeente in 2015 gestart en daar gaan we mee verder.

24

Jaarverslag 2015

2.2 Stimuleren zelfredzaamheid Ook in 2015 zijn in onze gemeente een groot aantal initiatieven ondersteund met als doel om bij te dragen aan de zelfredzaamheid van inwoners. Lingewaard wil al haar inwoners in de gelegenheid stellen om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Een groot deel van het gemeentelijk (sociaal) beleid is hierop gericht. Of het nu gaat om ouderen, kinderen en jongeren, vluchtelingen, werkenden of werklozen, gehandicapten of sportieve, gezonde, werkende, hoogopgeleide mannen, iedereen kan deelnemen in Lingewaard. Enkele aansprekende voorbeelden uit 2015 willen we noemen: de Ecocar in Gendt is gefinancierd voor mobiliteit van de Gentse ouderen, er is provinciale subsidie beschikbaar gekomen om gebruikers van doelgroepenvervoer te helpen om van het reguliere openbaar vervoer gebruik te kunnen maken, statushouders worden begeleid om goed te integreren in de Lingewaardse samenleving , in dorpsontwikkelplannen en leefbaarheidsplannen in Doornenburg, Angeren en Haalderen bespreken we met inwoners wensen en ideeën voor ontwikkeling en participatie.

2.3 Iedereen die kan werken, is aan de slag Wij hanteren het uitgangspunt dat iedereen die een bijstandsuitkering ontvangt, moet proberen om zo snel mogelijk een reguliere baan te vinden, zodat wordt voorzien in een eigen inkomen. In die gevallen waarin een werkzoekende er op eigen kracht niet in slaagt een reguliere baan te vinden, spannen wij ons in om deze sterker te maken in zijn concurrentiepositie op de arbeidsmarkt. Voor mensen die niet in staat zijn om zelf te solliciteren, treden wij op als intermediair naar werkgevers. Ook proberen wij met werkgevers en organisaties zinvolle werktrajecten te vinden voor mensen die (nog) niet bemiddelbaar zijn voor een reguliere baan. De aanpak in 2015 is nog meer verfijnd met de komst van nieuwe doelgroepen Participatie wet zoals voormalige Wajongers. 1. Instroom voorkomen we met de combinatie van passende en preventieve re-integratie ondersteuning zoals samenwerking met PRO/VSO scholing en handhaving. 2. Intensieve inzet op participatie mogelijkheden voor het bestaande klantenbestand Participatiewet met een lange afstand tot de arbeidsmarkt.

Wat hebben we gedaan?

2.1 Mogelijkheden bieden voor deelname en ontmoeting 2.1.1 Stimuleren samen sporten en bewegen Eind 2015 is de nieuwe Sportnota vastgesteld. Samen met verenigingen is deze nota voorbereid waardoor het draagvlak voor het geformuleerd beleid groot is. Ook de sport wordt net als andere beleidsterreinen in het sociaal domein steeds meer verbonden met de brede doelstellingen in het sociaal domein namelijk het tot stand brengen van een goede sociale structuur van organisaties, verenigingen, algemene voorzieningen en waar nodig individuele hulpverlening. Het hogere doel hiervan is om onze inwoners zelfstandig, zelfbewust, gezond en actief te kunnen laten deelnemen aan onze samenleving. Bewezen is immers dat een goed sociaal netwerk en actief zijn in werk, activiteiten, sport of verenigingen zeer belangrijk is voor mensen en veel klachten, ziekten of problemen kunnen voorkomen.

25

Jaarverslag 2015

Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Subsidiëring sportverenigingen Sportstimuleringsactiviteiten

Combinatiefunctionarissen / buurtsportcoaches

Raming 2015

Werkelijk 2015

Sportparticipatie (2012 = 100)

100

100

Voldoen aan beweegnorm*: 12-17 jaar: 18-64 jaar: 65-80 jaar:

35% 35% 35%

14,1% 50,6% 43,1%

Prestaties behaald

Prestaties behaald

Jaarlijkse prestatieafspraken in het kader van uitvoering buurtsportcoachregeling***

* beweegnorm is aangepast naar: “Nederlandse Norm Gezond Bewegen” en gespecificeerd naar leeftijdscategorie: •

12-17 jaar: alle dagen van de week minimaal 60 minuten matig intensieve beweging (provinciaal: 15,8%)

•

18-64 jaar: ten minste 5 dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging (provinciaal: 51,0%)

•

65-80 jaar: ten minste 5 dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging (provinciaal: 51,1%)

** Naar aanleiding van het nieuwe sportbeleid, worden de indicatoren aangepast. *** Toelichting bij de meerjarige prestatieafspraken over de inzet van buurtsportcoaches in 2015: In de prestatieafspraken zijn de doelgroepen en de gewenste resultaten/effecten per thema benoemd. Tevens zijn indicatoren opgenomen en producten geformuleerd. Een voorbeeld van in 2015 behaalde indicatoren binnen het thema “Leefstijltrajecten volwassenen/senioren” is: ’50 coachtrajecten met 55 plussers’ ‘met minstens 2 verenigingen/instellingen een aangepaste beweegactiviteit opzetten’. Voorbeelden van in 2015 aangeboden producten binnen het thema Sport/cultuur kennismaking (in het onderwijs) zijn: ‘programma Sjors sportief & creatief’, ‘Loopland Gelderland’. 2.1.2 Stimuleren kennismaking en deelname aan kunst en cultuur In 2015 zijn de werkzaamheden voortgezet t.b.v. het behoud van een passend aanbod aan culturele voorzieningen (multifunctionele centra, de bibliotheek, gemeentelijke expositieruimte en particuliere voorzieningen). Afspraken over cultuureducatie zijn uitgevoerd middels projecten voor het onderwijs (zoals het Cultureel Rondje Lingewaard, Cultuureducatie met Kwaliteit en Cultureel Erfgoed) en de verbindingen die de buurtsportcoaches leggen tussen cultuur, onderwijs en sport voor allerlei doelgroepen. Ook is er de nodige aandacht besteed aan het onderhoud van de kunst in de openbare ruimte en promotie middels het bieden van expositieruimte in het gemeentekantoor. In april van 2015 heeft de gemeenteraad het geformuleerde Cultuurbeleid vastgesteld tot eind 2016. Daarbij heeft ze de opdracht gegeven om nieuw beleid voor te bereiden voor 2017 en daartoe in het eerste kwartaal van 2016 een kadernotitie voor te bereiden.

26

Jaarverslag 2015 2.1.3 Ondersteunen diverse voorzieningen In 2015 is verder vorm gegeven aan de ontwikkeling van sociaal-culturele centra in Bemmel, Gendt en Huissen. In Bemmel is in nauwe samenwerking met SCC De Kinkel een renovatieplan opgesteld dat aan de raad is voorgelegd. Naar verwachting kan in 2016 een begin gemaakt worden met de renovatie van de Kinkel. In Gendt is Providentia in 2014 gerenoveerd en in 2015 in gebruik genomen. De planvorming voor het Stadhues in Huissen is in 2015 afgerond. Het Stadhues in Huissen krijgt een herbestemming die past bij dit gemeentelijk monument. Na jaren van leegstand is met een ontwikkelaar en de partners Betuweland en WaardWonen overeenstemming bereikt over het realiseren van tijdelijke zorgappartementen die in de toekomst worden omgebouwd tot huurappartementen in eigendom van WaardWonen. De gemeente blijft eigenaar van het monumentale deel op de begane grond van het klooster. Op de begane grond is een sociaal-culturele functie voorzien, waarin in ieder geval de bibliotheek kan worden gehuisvest. In de toekomst krijgt de gehele begane grond van het monumentale deel van het Stadhues een bestemming als sociaalcultureel centrum. Naar verwachting wordt het Stadhues eind 2016 of begin 2017 opgeleverd.

2.2 Stimuleren zelfredzaamheid 2.2.1 Bevorderen dat iedereen gezond kan leven De gemeente wil optimale kansen bieden voor psychische en lichamelijke gezondheid van alle (groepen) inwoners. Hiervoor heeft zij een gemeentelijk publiek gezondheidsbeleid vastgesteld (op grond van de Wet publieke gezondheid). In het beleid ligt de nadruk op collectieve preventie. Algemene aandachtspunten binnen het beleid zijn de aansluiting tussen eerstelijnszorg en de zorgverzekeraar, de doelgroep mensen met een lagesociaal economische status, het meewegen van gezondheidsaspecten binnen gemeentelijke besluiten en detransities sociaal beleid als gevolg van op handen zijnde wettelijke veranderingen. Specifieke speerpunten van beleid, die ook in 2015 leidend zijn geweest zijn: overgewicht; psychische gezondheid; alcohol en drugs; seksuele gezondheid; ouderengezondheid. In 2014 en 2015 hebben de elf gemeenten in de regio Arnhem het preventieve publieke gezondheidsbeleid gezamenlijk opgepakt. De regio heeft in 2015 regionale speerpunten van beleid vastgesteld. In 2016 zullen deze regionale uitgangspunten worden verwerkt in het lokale meerjarenbeleid publieke gezondheid dat onderdeel uitmaakt van het integrale beleid van het Sociaal Domein. 2.2.2 Signaleren problemen van kwetsbare inwoners en ondersteuning bieden Openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) In het kader van het OGGZ beleid is het Lokaal Zorgnetwerk opgezet. Dit netwerk werkt preventief en wordt gevormd door Maatschappelijk Werk, Welzijnswerk, Politie, Thuisbegeleiding, de RIBW (doelgroep GGZ) en gemeente (Jeugd, Wmo en Participatiewet). Doel van het netwerk is om dakloosheid te voorkomen én preventief te werken in situaties van inwoners waar meervoudige problematieken spelen. Dit netwerk is ingesteld in 2008. In het toen opgestelde beleidsplan is opgenomen dat het netwerk zou worden geëvalueerd. Deze evaluatie is in 2015 uitgevoerd en heeft opgeleverd dat dit netwerk een

27

Jaarverslag 2015 duidelijke toegevoegde waarde heeft. De doelen van het LZN worden behaald maar op onderdelen kan de afstemming over de casussen nog worden versterkt. Cliënten zijn tevreden over de ondersteuning die zij ontvangen. Vooral de praktische ondersteuning ter voorkoming van huisuitzettingen (aanpak vervuiling, aanpak huurachterstanden en schuldenproblematiek) wordt door cliënten als zeer positief ervaren. Er zijn in de evaluatie 8 aanbevelingen gedaan voor het vervolg. Van stuurgroep LZN naar Bestuurlijk platform sociaal domein Gemeente en kernpartners van het LZN (Lokaal Zorg Netwerk) hebben in 2015 verkend hoe ze hun samenwerking zouden kunnen inrichten om sturing te geven aan en zicht te houden op de bredere ontwikkelingen in het sociale domein. De bestaande Stuurgroep LZN, opgericht voor aansturing van het Lokaal Zorgnetwerk met zijn focus op afstemming rondom vangnetsituaties, bood een geschikte basis voor een breder platform dat zich ook op preventie, algemene voorzieningen en brede maatschappelijke ondersteuning kon gaan richten. In maart 2015 hebben de partijen een intentieverklaring getekend ter formalisering van dit nieuwe brede Bestuurlijke Platform en in juni 2015 is als aftrap voor het formuleren van de agenda een conferentie georganiseerd waarvoor alle in Lingewaard werkende organisaties in het sociale domein zijn uitgenodigd. Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) De gemeente bekostigt het AMW en biedt hiermee een lokale basisvoorziening voor eerstelijns psychosociale hulpverlening en maatschappelijke dienstverlening. Deze voorziening is beschikbaar en bereikbaar voor alle inwoners van de gemeente Lingewaard. Taken zijn: het geven van Informatie en advies; begeleiding en behandeling; deelname aan netwerken; ondersteuning bij schulden en ondersteuning bij sociaal-juridische problemen. In 2015 is de verwachte hoos aan vragen bij het MW uitgebleven maar was er eerder sprake van pieken en dalen. Ging het in 2014 hierbij vooral om vragen in de schuldhulpverlening; in 2015 waren er pieken en dalen in de vraag om maatschappelijk werk vanuit scholen. We onderzoeken samen met de participatiepunten hoe deze schommelingen kunnen worden verklaard. De schommelingen konden worden opvangen binnen de contractafspraken. In 2015 is ook besloten om het AMW niet aan te besteden. Omdat het AMW naar tevredenheid wordt uitgevoerd, is de overeenkomt voor 2016 en 2017 verlengd. Schuldhulpverlening Schuldhulpverlening richt zich op het voorkomen, beheersbaar maken en oplossen van problematische schulden, zodat deze belemmering om te participeren wordt weggenomen. Basis hiervoor is de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening van juli 2012. Conform het vastgestelde beleid wordt met klantprofielen en een uitgebreide diagnose aan het begin van het proces gewerkt en maatwerk geleverd. Een schuldenvrije toekomst zal niet voor elke klant als einddoel mogelijk zijn; voor sommigen zal het hanteerbaar maken van de schuldenlast het hoogst haalbare zijn. Voor klanten die voldoende zelfredzaam zijn, blijft de dienstverlening beperkt tot advisering over hoe zij zelf met de schuldeisers afspraken kunnen maken. Bij de schuldhulpverlening zijn in 2015 geen wachtlijsten ontstaan. De integrale aanpak van inwoners met problematische schulden is met ketenpartners Westerbeek, Rijnstad en Stichting Welzijn Lingewaard (budgetcoaches) vastgelegd in samenwerkingsafspraken. Deze procesafspraken onderhouden we. Daarnaast is eind 2015 gestart met een pilot voor schuldhulpverlening aan zelfstandigen, wat specifieke kennis vereist. De eerste resultaten verwachten wij pas in 2016.

28

Jaarverslag 2015 Clientondersteuning Voor het jaar 2015 hebben wij conform de randvoorwaarden van de bestuurlijke afspraken tussen VNG, VWS en MEE landelijk subsidie voor 1 jaar verleend aan MEE. Hierdoor hebben wij de continuïteit van ondersteuning voor de bestaande doelgroep geborgd. Ongeveer twee fulltime consulenten werken zeer nauw samen met de consulenten van Wmo, Participatiewet en Jeugd. In het begin (eerste paar maanden) waren wij als partijen zoekende naar de nieuwe rollen, taken en verhoudingen. Daarna ging het snel beter. De nauwe samenwerking wordt door alle partijen als positief ervaren. De korte lijnen maken het mogelijk snel te schakelen en van elkaars expertise gebruik te maken. In werkprocessen moet het onder de aandacht brengen van clientondersteuning nog verder ingebed worden. Op grond van deze positieve ervaringen heeft de gemeente het contract met MEE met een jaar verlengd. In de periode januari t/m september 2015 zijn 146 clienten ondersteund in de leeftijd van 2jaar tot 91 jaar. Hiervan zijn: 69 volwassen en 77 kinderen. Toezicht Wmo Per 1 januari 2015 is de Wmo 2015 ingevoerd. De gemeente wordt daarmee integraal verantwoordelijk voor het toezicht en de naleving van de kwaliteitseisen die de Wmo stelt. Het toezicht was onder de AWBZ belegd bij de Inspectie voor de GezondheidsZorg (IGZ). Vanaf 2015 is er geen rol meer voor de IGZ en moeten gemeenten het toezicht op Wmo-taken zelf uit voeren of laten uitvoeren. Dit moet in principe belegd worden bij een publieke organisatie. Het toezicht heeft betrekking op werkzaamheden, die door of namens een bestuursorgaan worden verricht, om na te gaan of aan (wettelijke) vereisten, aanvullende contractuele verplichtingen wordt voldaan en voorschriften worden nageleefd. In de Wmo hebben deze werkzaamheden betrekking op de kwaliteit van uitvoering waarvoor in de wet algemene vereisten zijn opgenomen. Bij toezicht gaat het om naleving van de voorschriften die zijn gesteld in de Wmo 2015 en hoofdstuk 5 van de Algemene wet bestuursrecht. Om het toezicht, zoals bedoeld in de wet, te kunnen inrichten is tijd nodig. Om deze tijd te overbruggen kiezen veel gemeenten in de regio Arnhem, maar ook daarbuiten, ervoor het calamiteiten toezicht voor een jaar bij de VGGM neer te leggen. Er zijn ook gemeenten die deze taak zelf uitvoeren. De wet geeft hier de ruimte voor. Gedurende het jaar 2015 hebben zich geen calamiteiten voorgedaan waardoor de GGD in actie moest komen in Lingewaard. Begeleiding De transitie van de Wmo is over het geheel genomen goed verlopen. De grote hoos aan clienten is uitgebleven en er zijn geen clienten tussen wal en schip gevallen. In de eerste maanden waren er net als bij Jeugd - veel vragen over de route van aanvraag tot ondersteuning. De expertise van het Wmo team is in 2015 aangevuld met mensen die werkzaam waren in het zorgveld. Ten aanzien van de administratie kan gezegd worden dat er stevig is geïnvesteerd in het registreren, beoordelen en verwerken van gegevens zoals de facturen. Ondanks dat is er nog geen compleet beeld van de financiële consequenties van de ingezette onderstening. Op basis van wat nu wel inzichtelijk is, lijkt het erop dat wij “uitkomen” met het budget voor 2015. Voor de WMO geldt net als bij jeugd dat de ervaringen vanuit 2015 aanleiding zijn om te investeren in vervolgstappen waarbij een team zich ontwikkelt van (grotendeels) casusregie naar procesregie. Ieder teamlid werkt gebiedsgericht (per woonkern). Beschermd wonen Met de inwerkingtreding van de Wmo 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor beschermd wonen: het tijdelijk of voor een langere periode bieden van onderdak en begeleiding aan personen vanaf 18 jaar met een psychische aandoening. Het rijk de regiogemeenten de opdracht gegeven om de

29

Jaarverslag 2015 centrumgemeenten te mandateren om de taken in het kader van beschermd wonen uit te voeren. Wij hebben de gemeente Arnhem voor het uitvoeren van de taak gemandateerd en gemachtigd. Wettelijk gezien zijn alle gemeenten zelf verantwoordelijk voor beschermd wonen. De gemeente Arnhem is vanaf 2015 niet alleen centrumgemeente maatschappelijke opvang, maar ook centrumgemeente voor beschermd wonen. Het rijk wil op termijn de verantwoordelijkheid voor beschermd wonen ook financieel bij alle gemeenten neerleggen. Hoe en wanneer dit moet gebeuren is weergegeven in het rapport van cie Dannenberg. De cie heeft in opdracht van de VNG en het rijk een onderzoek gestart naar beschermd wonen. De reden hiervoor is dat er veel onduidelijk is rond dit thema, zowel financieel als inhoudelijk. In het eerste kwartaal van 2016 jaar moet duidelijk zijn welke aanbevelingen worden overgenomen. De VNG heeft zich positief uitgelaten over het rapport. De gemeente Arnhem heeft in 2015 voor de bestaande groep clienten met een geldige indicatie, én voor nieuwe cliënten met deze vraag, deze maatwerkvoorziening verstrekt. Voor de cliënten die al een indicatie hebben geldt het overgangsrecht, dat is voor cliënten die de voorziening in zorg in natura ontvangen, maximaal 5 jaar. Voor cliënten met een persoonsgebonden budget is dat maximaal 1 jaar. Monitoringsgegevens zijn over 2015 nog niet voor handen. de gemeente Arnhem heeft aangegeven on hier nog niet in tegemoet te kunnen komen. In 2016 heeft dit punt nadrukkelijk de aandacht. Het afgelopen jaar hebben wij samen met de regio werkafspraken gemaakt om de samenwerking tussen de toegang in Arnhem en onze lokale toegang vorm te geven. In 2016 gaan wij aan de slag met beleid. Op basis van het rapport van de commissie Dannemberg. Vluchtelingen en statushouders De gemeente Lingewaard heeft in 2015 89 asielzoekers met een verblijfsvergunning (=statushouders) gehuisvest, één meer dan de door het rijk opgelegde taakstelling. Daarnaast is de achterstand uit eerdere jaren weggewerkt. De gemeente dankt het goede resultaat in 2015 mede aan de nauwe samenwerking met Vluchtelingenwerk Oost-Nederland, woningbouwcorporaties Waardwonen en Woonstichting Gendt. Omdat in 2016 de taakstelling wordt verhoogd, zijn in 2015 al gesprekken opgestart met de woningcorporaties in Lingewaard om verschillende opties in beeld te brengen. Zo wordt gesproken over het plaatsen van units, aankoop en/of herinrichting van bestaande panden of nieuwbouw van (huur)woningen. Uitgangspunt hierbij is dat de plaatsing van statushouders niet ten koste gaat van oorspronkelijke inwoners van Lingewaard. Ook is in 2015 het netwerkoverleg met diverse instellingen die zich bezig houden met statushouders opgestart. Naast de hierboven genoemde instellingen zijn dat de SWL, Politie, COA, Opnieuw Thuis en Zelf. In 2015 heeft de gemeente in Gendt ook crisis-noodopvang voor 72 uur verzorgd in sporthal Walburgen in Gendt. In deze periode zijn ruim 120 personen opgevangen. Door de (vrijwillige) inzet van velen is dit goed verlopen. Mantelzorg- en vrijwilligers De gemeente heeft in 2015 voor het eerst het mantelzorgcompliment uitgevoerd. Voorheen was dit belegd bij de SVB (Sociale Verzekeringsbank). Alle mantelzorgers die bekend waren bij SVB, te weten 964 personen, hebben een brief ontvangen met de aankondiging dat de uitvoering van het compliment in 2015 door de gemeente zou worden overgenomen en dat ze daarvoor een aanvraag moesten doen. Daarnaast hebben er artikeltjes gestaan in de krant en op de website en heeft SWL mantelzorgers actief benaderd. In 2015 hebben uiteindelijk 384 inwoners hebben een mantelzorgcompliment á € 140,- ontvangen. Daarnaast hebben 7 jongeren een bioscoopbon gekregen voor de mantelzorg die zij geven. Dit aantal is lager dan was verwacht, we gaan in 2016 nog meer kanalen gebruiken om mantelzorgers te bereiken voor dit compliment. 30

Jaarverslag 2015

De realisatie 2015 is nog niet besproken met SWL, deze volgt in maart/april. De resultaten lagen bij tussentijdse voortgangsgesprekken goed op schema. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Prestatieafspraken met de SWL

Waarderingsactiviteiten mantelzorgers Contactmomenten voor mantelzorgers Steunpunt mantelzorgers

Aandacht voor jonge mantelzorgers

Inzetten zorgvrijwilligers

Raming 2015

Werkelijk 2015

2 per jaar 6 per jaar

Beide doelstellingen behaald

Minimaal 100 mantelzorgers worden bereikt

Voorzien in alle behoeften

Minimaal 150 scholieren nemen deel aan programma

Doelstelling behaald

Voorzien in alle behoeften 160 vrijwilligers

Voorzien in alle behoeften

Training vrijwilligers

Doelstelling behaald 150 matches

Vrijwilligers vacaturebank Ondersteuning vrijwilligersorganisaties

200 matches 20 organisaties worden ondersteund

Doelstelling behaald

2.2.3 Verstrekken uitkeringen en voorzieningen Participatiewet Per 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. Dit vervangt de Wet werk en bijstand. Doelstelling van de Participatiewet is de arbeidsdeelname aan de onderkant van de arbeidsmarkt substantieel te laten stijgen. Het kabinet zet in op een inclusieve arbeidsmarkt waarin plek is voor iedereen. Met het vaststellen van het uitvoeringsplan Participatiewet “Lingewaard maakt er werk van!" tezamen met het onderzoeksrapport van Partners en Pröpper van juli 2015 geven wij een duidelijk beeld weer van de samenstelling van het uitkeringsbestand van de Participatiewet in Lingewaard en welke complexe opdracht dit betekent om mensen met beperkingen toe te leiden naar werk. Klantontwikkeling Participatiewet Onze ambitie voor 2015 was dat er maximaal 425 personen in aanmerking zouden komen voor een bijstandsuitkering. Het aantal uitkeringen eind 2015 is 397. Dit ondanks de uitbreiding van nieuwe doelgroepen voormalige Wajongers en voormalig Wsw-ers. We gaan door met activiteiten door het stimuleren van mensen met arbeidspotentie. Daarmee voorkomen we dat deze groep inwoners een beroep op uitkering moet doen én anticiperen we op participatiemogelijkheden voor mensen • met een lange afstand tot de arbeidsmarkt en • nieuwe doelgroepen als gevolg van de Participatiewet per 1 januari 2015.

31

Jaarverslag 2015

Activiteiten

Prestaties Meetbaar resultaat

Verstrekken van uitkeringen en voorzieningen

Aantal personen dat een uitkering ingevolge de Participatiewet ontvangt

Raming 2015 425

Werkelijk 2015 397

Het uitkeringsniveau is op een bestand beland, waarvoor het echt bedoeld is: een vangnet functie. Deze klanten groep is het “granietenbestand”, waarvoor het hoogst bereikbare is: het voorkomen om in een isolement te raken. Voor sommigen zijn er nog arbeidsmogelijkheden na een intensief langdurig begeleidingstraject. Zie ook onderzoeksrapport van 14 juli 2015 door Partners en Pröpper. Vaststaat dat voor een participatieaanpak van ons huidig bestand hoofdzakelijk eerst inzet op houding- en gedragsaspecten nodig zijn voordat er arbeidsbemiddeling succesvol ingezet kan worden. Het aantal voormalige Wajongers die nu een beroep moeten doen op de Participatiewet is beperkt gebleven en sluit aan bij onze verwachting. Feitelijk is deze doelgroep niet meer direct traceerbaar omdat ze niet meer gelabeld wordt met een “Wajong” indicatiestelling . We anticiperen op deze nieuwe doelgroep met preventieacties. Hiervoor zijn contacten met VSO/PRO scholen gelegd. Hierbij benutten we ook samenwerkingskansen met andere decentralisatie terreinen Jeugd, Wmo en Passend onderwijs. De opname van mensen met beperking in de doelgroepenregister om mensen met een arbeidsbeperking bij voorrang aan het werk te helpen volgens het Sociaal Akkoord van 2013 wordt geregisseerd via het Werkbedrijf. Door te strenge rijks toelatingsvoorwaarden is landelijk vastgesteld dat de beoogde doelstelling op deze wijze niet wordt gehaald. Het rijk heeft intussen aanvullende maatregelen genomen om dit in 2016 vlot te trekken. De verwachting dat er een explosieve bestandstoename zou ontstaan door instroom van vluchtelingen is in 2015 niet uitgekomen. Dit verwachten wij voor 2016 wel. Bestuurlijke accenten decentralisaties sociaal domein De jaren 2015 en 2016 zijn nodig om de uitvoering van onze nieuwe taken en verantwoordelijkheden in het sociaal domein te optimaliseren en de uiteindelijke transformatie nader vorm en inhoud te geven. Wij zien deze jaren als de leerjaren, waarin de aandacht voor de implementatie en finetuning van de uitvoering van elke afzonderlijke decentralisatie steeds meer verschuift naar het realiseren van een integrale aanpak binnen het sociaal domein vanaf 2017. In 2015 zijn de eerste verkenningen gedaan en ligt het accent op het steeds meer afstemmen van de ondersteuning op de vraag van de inwoner(s) en om de inzet zo integraal en daarmee zo effectief en zo efficiënt mogelijk te organiseren. De onderliggende doelstelling is maximale zelfstandigheid en zelfredzaamheid van elke inwoner. In onze gemeente participeert iedereen naar vermogen. Van de inwoners wordt verwacht dat zij hun eigen netwerk meer gaan benutten en voor ondersteuningsvragen in eerste instantie een beroep doen op het eigen netwerk. Wij stimuleren de participatie van inwoners binnen deze netwerken om de zelfredzaamheid te vergroten en maken gebruik van professionele instellingen en interne samenwerkingspartners vanuit de Wmo, Passend Onderwijs, Jeugd en cliëntondersteuners zoals MEE Gelderse Poort. Zo zorgen we voor een vangnet voor de inwoners die dat nodig hebben.

32

Jaarverslag 2015 Bijzondere bijstand Iedereen met een laag inkomen of met schulden stellen wij in staat een zelfstandig bestaan te leiden en naar vermogen te participeren in de samenleving. De gemeente vergoedt uitsluitend noodzakelijke kosten. Armoedebestrijding De extra ontvangen middelen voor armoedebestrijding (de zogenaamde ‘Klijnsma-middelen’) wenden wij volledig aan voor de doelgroep minima. De focus ligt op uitvoering van de Meedoen regeling minima. De toelatingsgrens qua inkomen is in 2015 verhoogd van 110% naar 120% van de bijstandsnorm. Daarnaast is in 2015 een pilot gestart voor specifieke schuldhulpverlening aan zelfstandigen. Belangrijk thema vanuit het coalitieakkoord is overheidsparticipatie. De Meedoen regeling is in dit kader in 2015 met de doelgroep minima geëvalueerd. Conclusie is dat de doelgroep deze regeling omarmt en geen invoering wenst van stadspas of webshop. Suggesties voor verbetering van de uitvoering implementeren we in 2016. Wmo Verstrekken voorzieningen 2015 heeft in het teken gestaan van de invoering nieuwe doelgroepen Wmo2015 (decentralisaties). Vooral het aanleveren en verkrijgen van gegevens bij de SVB heeft het gehele jaar de nodige inspanningen gekost. Eind 2015 behoorde Lingewaard bij de eerste gemeenten die tijdig alles aangeleverd hadden voor 2016. Afgezien van incidenten heeft dit voor het overgrote deel van de inwoners niet geleid tot grote problemen. Het op orde brengen van de gegevens van de nieuwe doelgroepen en aanbieders heeft ook erg veel energie en tijd gekost. Eind 2015 was 95% van de Wmo in beeld. Voor de nieuwe doelgroepen eindigde het overgangsrecht op 31 december 2015. Dit houdt in dat alle rechthebbenden vóór die datum opnieuw beoordeeld moesten worden. Voor de Wmo is dit voor 95% op tijd gebeurd. Via keukentafelgesprekken en de verantwoordelijkheidsladder wordt de vraag van de inwoner in kaart gebracht. Uitgangspunt is de eigen kracht, het (eigen) netwerk dan collectieve voorzieningen en pas in laatste instantie een individuele maatwerkvoorziening. De oplossing van het probleem staat voorop en niet het verstrekken van een individuele voorziening. Doorontwikkeling: • Medewerkers en consulenten hebben in 2015 opleidingen gevolgd en ervaring opgedaan voor de nieuwe doelgroepen. • Het administratieve systeem (applicaties) is voortdurend in ontwikkeling om aangepast te worden naar de nieuwe eisen. • Consulenten hebben veel tijd gestoken in het opzetten van netwerken en kennisuitwisseling over en weer. Dit alles in voorbereiding op een gebiedsgerichte manier van werken. Aanbestedingen In 2015 zijn een aantal aanbestedingstrajecten afgerond die geleid hebben tot nieuwe contracten met andere aanbieders. Dat zijn: woningaanpassingen (grote en kleine) en hulpmiddelen.

33

Jaarverslag 2015 Vanaf begin 2015 is regionaal de aanbesteding van het doelgroepenvervoer gestart. Dit moet leiden tot een start per 1 september 2016 met de opvolger van de stadsregiotaxi. Andere doelgroepen kunnen op een later moment instromen.

2.3 Iedereen die kan werken, is aan de slag 2.3.1 Activeren bij zoeken naar werk (re-integratie) Wij bieden kansen aan mensen die geen betaalde baan hebben om de regie over het eigen leven te kunnen (her)pakken. Het is de verantwoordelijkheid van de betrokkenen om die kansen te benutten. Hierbij is maatwerk belangrijk omdat het uitgangspunt is dat mensen maximaal worden aangesproken op hun eigen mogelijkheden. Werkzoekenden activeren en ondersteunen bij het vinden van een baan doen wij door: • een intakegesprek over rechten, plichten, verwachtingen en handhaving; • een competentie- en interessetest voor geschikte beroepen en eventueel noodzakelijk kwalificerende scholing; • aanbieden van workshops hoe presenteer ik mezelf/sollicitatietraining snel aan de slag; • individuele coaching en begeleiding; • acquireren van werkplekken voor klanten die specifiek sollicitatievaardigheden en communicatieve eigenschappen missen; • ondersteuning bij de inzet van de tegenprestatie. • innovatie van begeleidingstrajecten door nieuwe bedrijven die zich aanmelden: zij presenteren zich op 1 dag bij het team werk waarna gezamenlijke beoordeeld wordt of dit een toegevoegde waarde kan zijn voor ondersteuning van onze doelgroep. Hiermee anticiperen we ook op een scherp inkoopbeleid voor datgene wat nodig is voor de doelgroep en nemen we tijdig afscheid van datgene niet meer opportuun is. Prestaties Activiteiten Meetbaar resultaat Raming Werkelijk 2015 2015* 1. Klanten Regulier werk < 6 mnd weer aan het werk

- aantal deelnemers sollicitatie training - aantal deelnemers project snel aan de slag - aantal reguliere plaatsingen - aantal stages/werken met behoud van uitkering

toename 10%

2. Klanten Beschut werk (voormalig beschut werk nu loonkostensubsidie)

- aantal klanten met loonkosten-subsidie volgens verordening P wet

10% doelgroep

toename 100%

3. Participatie Zorgklanten

- aantal maatschappelijke instellingen tegenprestatie - aantal deelnemers tegenprestatie

toename 10% toename 5%

stabiel

> 6 mnd in beweging krijgen

afname 40% toename 15% stabiel stabiel

stabiel

*percentages ten opzichte van stand 2014. Stabiel betekent geen toe- of afname Toelichting bij onderdelen: 1. Sollicitatietrainingen zijn verfijnd en gericht op de specifieke behoefte van doelgroepen zoals nieuwkomers: project snel aan de slag is doorontwikkeld gericht op gespreksvaardigheden in relatie tot ziektebeelden 34

Jaarverslag 2015 2. Met de invoering van de Participatiewet per 1-1-2015 is de feitelijke omschrijving “Beschut Werk” onjuist. De WSW is vanaf begin 2015 gesloten voor nieuwe gevallen.Het gaat hier om een doelgroep met grote afstand tot de arbeidsmarkt waarvoor blijvend het instrument loonkostensubsidie kan worden ingezet. In 2015 is het aantal van 6 naar 12 gestegen vandaar de toename van 100%. 2.3.2 Stimuleren werkgelegenheid en arbeidsplaatsen voor werkzoekenden Lokale werkgeversbenadering Lingewaard heeft 2 re-integratie accountmanagers die lokale werkgevers contacten onderhouden. Zij acquireren bij (toekomstige) ondernemers werkplekken voor werkzoekenden vooral voor mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt. Dit is een aanbod gerichte benadering en het kunnen zowel reguliere werkplekken als oefen banen zijn. Investeren in dit maatwerkpakket loont en dit is in 2015 voortgezet. Met de komst van de nieuwe doelgroepen binnen de Participatiewet en de verplichtingen vanuit het sociale akkoord voor werkgevers zien wij het belang van een maatwerkaanbod bij lokale werkgevers alleen maar groter worden. Regionale werkgeversdienstverlening De regionale werkgevers dienstverlening gaat hoofdzakelijk uit van de vraaggerichte benadering. De vraaggerichte werkgevers benadering richt zich vooral op mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt. Hierbij sluiten wij vooral aan door de inzet van regionale activiteiten en ontwikkelingen zoals: • jongerenvouchers ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid; • deelname regio aanvraag ESFsubsidie Actieve Inclusie vanaf 2015 (kosten serviceteams) • regionale banenmarkten. • doorontwikkeling samenwerkingsafspraken regionale werkgevers servicepunt voor 2016. • nakomen uitvoeringsafspraken Berenschot rapport Presikhaaf Bedrijven. Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Met de invoering van de Participatiewet is ook de herstructurering Wsw een belangrijk onderwerp. Er is een start gemaakt met een oriëntatie op een nieuwe structuur. In 2015 zijn een aantal mogelijke structuurvormen in regionaal-verband nader uitgewerkt in het Berenschot rapport. De inzet om Presikhaaf Bedrijven gedeeltelijk te ontmantelen en op andere wijze vorm te geven, loopt. In 2015 is in samenwerking de versobering van vervoersvoorzieningen voor Wsw-ers doorgevoerd en een aanvang gemaakt met de inventarisatie van de doelgroep die bemiddeld moet gaan worden door het regionale werkgeversservicepunt.

35

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

2 Deelname aan de samenleving Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 2.1.1 Stimuleren samen sporten en bewegen

2.1.2 Stimulering deelname kunst en cultuur

2.1.3 Ondersteunen diverse voorzieningen

Sport (binnen)

795.393

836.211

887.211

728.694

Sport (buiten)

2.372

2.372

2.372

-

Kunst

108.450

112.220

112.220

101.871

Openbaar bibliotheekwerk

792.032

772.861

772.861

802.377

Vorming en ontwikkeling

109.967

95.555

95.555

180.650

2.242.986 1.936.143

681.123

322.286

Ontmoetingscentra en dorpshuizen Sociaal-cultureel werk

2.2.1 Bevorden dat iedereen gezond kan Gezondheidszorg leven 2.2.2 Signaleren problemen kwetsbare Maatschappelijke inwoners begeleiding en advies Schuldhulpverlening Vreemdelingen 2.2.3 Verstrekken uitkeringen en voorzieningen

Bijstandsverlening Bijzondere bijstand

380.042

382.042

448.872

645.865

669.969

664.340

656.216

791.927

800.213

800.213

783.215

258.794

277.614

277.614

163.128

174.154

75.920

55.920

116.975

8.081.824 8.392.326 9.164.539

9.349.409

800.649

980.531

590.531

562.465

3.404

10.000

10.000

11.927

WMO / Vrijwilligerswerk en mantelzorg Woonvoorzieningen gehandicapten Re-integratie

9.707.352 10.916.887 10.086.951

5.964.789

Werkgelegenheid

Inkomensvoorzieningen

2.3.1 Activeren bij zoeken naar werk(reïntegr) 2.3.2 Stim. werkgelegenheid en arbeidsplaatsen

355.112

Totaal lasten

728.542

868.929

868.929

823.528

373.500

373.500

373.500

396.000

7.888.464 7.339.537 7.218.480

7.899.601

33.860.787 34.840.830 33.044.401

29.312.002

Baten 2.1.1 Stimuleren samen sporten en bewegen

2.1.2 Stimulering deelname kunst en cultuur

Sport (binnen)

-146.293

-118.865

-118.865

-39.834

Sport (buiten)

-171.070

-188.885

-188.885

-184.864

Kunst

-1.990

-1.700

-1.700

-1.968

Openbaar bibliotheekwerk

-6.294

-6.300

-6.300

-6.294

36

Jaarverslag 2015

2 Deelname aan de samenleving Nr.

Doel

Productgroep

Vorming en ontwikkeling

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief -400

-400

-400

-

Ontmoetingscentra en dorpshuizen Sociaal-cultureel werk

-86.137

-67.100

-67.100

-68.637

3.331

-6.325

-6.325

-2.442

2.2.1 Bevorden dat iedereen gezond kan Gezondheidszorg leven 2.2.2 Signaleren problemen kwetsbare Maatschappelijke inwoners begeleiding en advies Schuldhulpverlening

-

-

-

-20

-2.532

-2.433

-2.433

-2.527

-

-

-

-

-133.202

-20.000

-

-69.888

-7.250.664 -7.210.501 -7.788.929

-8.512.588

2.1.3 Ondersteunen diverse voorzieningen

Vreemdelingen 2.2.3 Verstrekken uitkeringen en voorzieningen

Bijstandsverlening Bijzondere bijstand Inkomensvoorzieningen

2.3.1 Activeren bij zoeken naar werk(reïntegr) 2.3.2 Stim. werkgelegenheid en arbeidsplaatsen

WMO / Vrijwilligerswerk en mantelzorg Woonvoorzieningen gehandicapten Re-integratie Werkgelegenheid

Totaal baten

-92.280

-50.038

-50.038

-58.357

-

-

-

-

-762.058

-913.240

-527.840

-672.330

-4.320

-14.500

-14.500

-161

-

-

-

-

-10.927

-

-

-6.549.317

-8.664.837 -8.600.287 -8.773.315

-16.169.227

Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

25.195.951 26.240.543 24.271.086

13.142.775

Onttrekking aan reserves

-1.409.883 -1.599.093

-652.000

-665.653

Toevoeging aan reserves

2.059.078 2.059.078 2.009.578

171.983

Gerealiseerd resultaat

25.845.146 26.700.528 25.628.664

12.649.105

37

Jaarverslag 2015

Programma 3 Bereikbaarheid en mobiliteit

39

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 3. Leefomgeving, school en werk zijn goed bereikbaar We willen de bereikbaarheid van woon- en werkgebieden in onze gemeente en de bereikbaarheid van de regionale hoofdwegen vanuit die woon- en werkgebieden verbeteren. Dat willen we op zo’n manier doen dat iedereen op een veilige manier aan het verkeer kan deelnemen. In 2015 zijn daartoe een aantal onderzoeken en evaluaties uitgevoerd als voorbereiding op nog uit te voeren maatregelen.

3.1 Verbeteren bereikbaarheid Het vigerende mobiliteitsbeleid van de gemeente Lingewaard is vastgelegd in het Gemeentelijk Mobiliteitsplan (GMP), zoals dat door de gemeenteraad in 2009 is vastgesteld. In dit GMP zijn de hoofdlijnen van het verkeer- en vervoersbeleid tot 2017 verwoord. Het GMP is destijds tot stand gekomen met raadpleging van bewoners en raadsleden. De missie van de gemeente Lingewaard voor deze periode is een bereikbare gemeente met behoud van de ruimtelijke kwaliteit. De gemeenteraad heeft in 2011 gevraagd om een evaluatie van het GMP. Dit heeft geleid tot de nota “Evaluatie Mobiliteitsplan gemeente Lingewaard, een tussenstand op weg naar een GMP+”. In deze nota worden de in het GMP opgenomen maatregelen genoemd, waarvan een gedeelte niet is uitgevoerd, vanwege het ontbreken van een uitvoeringsprogramma. Tegelijkertijd hebben zich ook nieuwe knelpunten op het gebied van verkeer en mobiliteit aangediend. Een ander probleem vloeit voort uit de noodzaak tot synchronisatie met aanpalend intern en extern beleid. Het GMP blijkt zijn kracht te verliezen door de lange looptijd: de maatschappij ontwikkelt zich voortdurend, terwijl het GMP een statisch document is. Het GMP is geëvalueerd. Het betreft een kwalitatieve evaluatie, omdat vanwege het ontbreken van fysieke en financiële mogelijkheden niet kon worden beschikt over meetgegevens. Een belangrijk onderdeel van een GMP+ is het uitvoeringsprogramma, waarin de maatregelen met de daaraan verbonden kosten zijn opgenomen. Door het ontbreken van de voldoende financiële middelen is het uitvoeringsprogramma niet tot stand gekomen. Ook het uitvoeringsprogramma voor 2015 gaf geen aanleiding om belangrijke activiteiten op het gebied van verkeer en vervoer te laten plaatsvinden. De activiteiten hebben zich in hoofdzaak beperkt tot reeds lopende projecten en het doen van onderzoek.

3.2 Veilig en duurzaam verkeer De provincie heeft een beschikking verleend over € 135.000 voor extra fietsenstallingen langs HOVlijn 300. Doel is het om te voldoen aan de stijgende vraag, zodat nog meer mensen gebruik kunnen maken van de combinatie fiets en bus. De resterende 10% als gemeentelijke bijdrage kan worden gefinancierd door het budget voor duurzaamheid. Dit project is uitgevoerd.

40

Jaarverslag 2015

Wat hebben we gedaan?

3.1 Verbeteren bereikbaarheid 3.1.1 Aanleggen wegen en fietspaden De snelfietsroute tussen Arnhem en Nijmegen is vrijwel voltooid en kon in praktische zin in gebruik worden genomen, ondanks het feit dat de ongelijkvloerse kruising in het Kattenleger nog ontbreekt. Ten aanzien van de voorgenomen aanleg van de Dorpensingel is gebleken dat er voorlopig geen sprake is van cofinanciering. De provincie geeft geen prioriteit aan dit project met als gevolg dat de gemeenten Nijmegen en Lingewaard zelf verantwoordelijk zijn en blijven voor het oplossen van het bereikbaarheidsprobleem tussen de beide gemeenten. Er is een onderzoek gestart om een haalbaar variant te bedenken als alternatief voor het wegvallen van de Dorpensingel. Het Ontwerp Tracébesluit voor de doortrekking van de A15 is door de minister van Infrastructuur en Milieu ter visie gelegd. Aan de hand van zienswijzen konden belanghebbenden op de plannen reageren. Ook zijn door Rijkswaterstaat bijeenkomsten georganiseerd om het publiek op de hoogte te brengen van de laatste ontwikkelingen en om vragen over de plannen te beantwoorden. In samenwerking met de gemeenten Overbetuwe, Duiven en Zevenaar, alsmede de provincie Gelderland, is een regiovoorstel uitgewerkt. Dit regiovoorstel voorziet in de inpassing van de doorgetrokken A15 en andere flankerende maatregelen, waaronder de verruiming van de aansluitingen op de N839. Eveneens is hierbij betrokken de aanleg van een snelfietsroute langs de doorgetrokken A15 met de bedoeling het RijnWaalpad met het Liemerspad te verbinden. De aan het regiovoorstel verbonden maatregelen zijn vastgelegd in een bestuursovereenkomst. De provincie Gelderland zal de kosten van de hierin vastgelegde afspraken voor haar rekening nemen. 3.1.2 Verbeteren ontsluitingen Door ontbreken van de financiële middelen (ontbreken bijdragen derden, zoals aangegeven in de Programmabegroting 2015) hebben er geen activiteiten plaatsgevonden, anders dan het in de Programmabegroting genoemde project “verknopen fietsnetwerken Arnhem –Huissen” ,dat ten aanzien van de uitvoering is doorgeschoven naar 2016 omdat dit project onderdeel is van een door de provincie uit te voeren project met betrekking tot de vervanging van verkeerslichten bij de opritten van de Pleijweg. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Verkeersmaatregelen, en aanpassing en aanleg van infrastructuur

Reductie van verkeersslachtoffers

Raming 2015

Werkelijk 2015

Max 18 slachtoffers

16 slachtoffers

3.1.3 Verbeteren doorstroming Door ontbreken van de financiële middelen (ontbreken bijdragen derden, zoals aangegeven in de Programmabegroting 2015) hebben er geen activiteiten plaatsgevonden, anders dan het in de Programmabegroting genoemde project “vervanging verkeersregelinstallaties kruising ir. MolswegPleijweg” ,dat ten aanzien van de uitvoering is doorgeschoven naar 2016 omdat dit project onderdeel is van een door de provincie uit te voeren project met betrekking tot de vervanging van verkeerslichten bij de opritten van de Pleijweg, zowel in de gemeente Arnhem als in de gemeente Lingewaard.

41

Jaarverslag 2015 3.1.4 Verbeteren parkeermogelijkheden Ten aanzien van het op orde brengen van de parkeercapaciteit in de vier aangewezen clusters van de Zilverkamp heeft de bestuursrechter het beroep tegen de aanleg van parkeervoorzieningen op de strijdige bestemmingen ongegrond verklaard. De verder voortgang is hiermee gewaarborgd en dit project kan in 2016 worden afgerond. De parkeerdruk in het centrum van Huissen is aan de hand van een onderzoek gemeten. Hieruit blijkt dat er over het gehele centrumgebied voldoende parkeerplaatsen aanwezig zijn, maar dat op piekmomenten op een aantal parkeerlocaties de bezettingsgraad te hoog is. Voor de doelgroep bezoekers is er dan te weinig plaats om dichtbij de winkels te parkeren. Het onderzoek wijst uit dat dit met name wordt veroorzaakt door het massaal overtreden van de parkeerregels. Ten behoeve van een betere sturing op het parkeren voor de verschillende doelgroepen is een verkeersplan voor het centrum van Huissen opgesteld. Dit plan voorziet ook in de bereikbaarheid van de parkeerlocaties en doet recht aan een verbetering van het verkeersklimaat door de verkeerscirculatie in het centrum anders in te richten. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Raming 2015

Werkelijk 2015

Maatregelen parkeerkwaliteit ten behoeve van bewoners

Percentage aantal woningen waarvoor binnen 50 meter 1 parkeerplaats beschikbaar is

75%

60% (geschat)

Reguleren parkeren in centra

Percentage vrije parkeerplaatsen voor bezoekers op piekmomenten

5%

0%

3.2 Veilig en duurzaam verkeer 3.2.1 Verminderen veiligheidsrisico's op wegen en fietspaden Naar aanleiding van de evaluatienota is door de gemeenteraad een discussie gevoerd over de aanpak van de verkeersonveiligheid op de dijkwegen. De uiteenlopende opvattingen over deze aanpak gaven onvoldoende grond om tot een verdere uitvoering te komen. De gemeenteraad ontvangt in 2016 een uitvoeringsvoorstel gericht op de aanpak van de verkeersonveiligheid op de dijkwegen. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Aanbrengen 60 km/uur inrichting op de dijkwegen

Lengte dijkweg waar de maximum snelheid is verlaagd

Raming 2015

Werkelijk 2015

5 km

5 km

3.2.2 Verminderen verkeersdruk in de kernen In Gendt en Huissen heeft een onderzoek plaatsgevonden naar het doorgaande vrachtverkeer. De bevindingen zullen in 2016 aan de gemeenteraad worden voorgelegd.

42

Jaarverslag 2015 3.2.3 Veiliger maken van schoolomgevingen In Angeren, Bemmel en Haalderen zijn basisscholen voorzien van schoolzones en schoolroutes. De genomen maatregelen zijn geëvalueerd. De bevindingen zullen in 2016 aan de gemeenteraad worden voorgelegd. 3.2.4 Stimuleren fietsen en OV-gebruik Vanwege de grote toename van het fietsgebruik om de halten van lijn 300 te bereiken, zijn er bij een aantal halten fietsenstallingen bij geplaatst. De provincie Gelderland heeft daartoe een bijdrage in de kosten geleverd.

43

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

3 Bereikbaarheid en mobiliteit Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 3.1.1 Aanleggen wegen en fietspaden

Verkeersontwikkeling

356.972

225.520

440.520

175.884

3.1.2 Verbeteren ontsluitingen

Ontsluitingen verkeer

10.200

10.200

10.200

11.000

3.1.3 Verbeteren doorstroming

Doorstroming verkeer

10.200

10.200

10.200

13.750

3.1.4 Verbeteren parkeermogelijkheden Parkeren

-9.687

-3.783

92.217

31.123

3.2.1 Vermindering veiligheidsrisico's

Verkeersveiligheidsactiviteiten

56.330

60.967

100.967

-

3.2.2 Verminderen verkeersdruk in de kernen 3.2.3 Veiliger maken van schoolomgeving 3.2.4 Stimuleren fietsen en OV-gebruik

Verminderen verkeersdruk kernen Veiliger maken schoolomgeving Stimuleren fietsen en OVgebruik

36.525

39.300

39.300

-

5.100

5.100

5.100

28.035

5.100

5.100

5.100

-

470.740

352.604

703.604

259.793

Totaal lasten Baten 3.1.1 Aanleggen wegen en fietspaden

Verkeersontwikkeling

-

-

-

-

3.1.2 Verbeteren ontsluitingen

Ontsluitingen verkeer

-

-

-

-

3.1.3 Verbeteren doorstroming

Doorstroming verkeer

-

-

-

-

3.1.4 Verbeteren parkeermogelijkheden Parkeren

-

-

-

-

3.2.1 Vermindering veiligheidsrisico's

Verkeersveiligheidsactiviteiten

-

-

-

-

3.2.2 Verminderen verkeersdruk in de kernen 3.2.3 Veiliger maken van schoolomgeving 3.2.4 Stimuleren fietsen en OV-gebruik

Verminderen verkeersdruk kernen Veiliger maken schoolomgeving Stimuleren fietsen en OVgebruik

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Totaal baten

-

-

-

-

Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

470.740

352.604

703.604

259.793

Onttrekking aan reserves

-48.000

-48.000

-

-26.000

Toevoeging aan reserves

323.000

323.000

-

-

Gerealiseerd resultaat

745.740

627.604

703.604

233.793

44

Jaarverslag 2015

Programma 4 Bedrijvigheid

45

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 4. Economisch en maatschappelijk profijt van bedrijvigheid Het afgelopen jaar zagen we een licht herstel van de economie. Dit uit zich in meer in meer investeringen door het bedrijfsleven en een toenemende belangstelling voor bedrijfsterreinen. In een enkele geval heeft dit geresulteerd in de verkoop van bedrijfsterrein.

4.1 Stimuleren van toerisme en recreatie Met de actualisering van bestemmingsplannen en van beleidsregels is het gemakkelijker geworden om nevenactiviteiten op het gebied van recreatie / toerisme te ontplooien.

4.2 Stimuleren bedrijven in stuwende sectoren Net als in alle sectoren richten we ons op de verbetering van de dienstverlening en daarmee de verbetering van het ondernemersklimaat. Door een pro actieve houding richting ondernemers verschuift de aandacht van het beantwoorden van vragen en oplossen van problemen naar het gezamenlijk zoeken van mogelijkheden. Hiervoor faciliteerden we bijeenkomsten en bezochten we actief ondernemers.

4.3 Optimaliseren aansluiting beschikbare arbeidsplaatsen en daarvoor geschikte mensen Lokale werkgeversbenadering is aanbodgerichte matching van werkzoekenden Ons uitkeringsbestand leent zich uitsluitend voor een aanbodgerichte benadering. Dit betekent dat we bij het plaatsen van kandidaten maatwerk leveren. Werkgevers blijken onze 24/7 uurs bereikbaarheid te waarderen bij de plaatsing van een werkzoekende én het ontzorgen van de werkgever. We stellen vast dat bij een zorgvuldige inzet van de aanbodgerichte match van kandidaten, werkgevers bereid zijn om meer te investeren in kandidaten met een lange afstand tot de arbeidsmarkt. Regionale werkgeversbenadering Lingewaard wil met regio gemeenten samenwerken bij de regionale werkgeversdienstverlening. Concrete samenwerkingsafspraken zijn in 2015 niet gerealiseerd omdat het regionale werkgeversservicepunt zich uitsluitend richt op vraaggerichte matching van werkzoekenden (focus op vraag vanuit de werkgever) en ons uitkeringsbestand zich daar niet voor leent. Inventarisatie van samenwerkingsmogelijkheden zetten wij in 2016 voort omdat wij regionale samenwerking belangrijk vinden. De behandeling van de keuzemogelijkheden voor definitieve aansluiting bij het WSP staan voor de raad van juni 2016 gepland (LTA) Integrale samenwerking met team economische zaken Onder verwijzing naar prestatiedoel 1.2.5.(faciliteren gerichte scholing) en 2.3.2 (werkgelegenheid) zijn de afdeling economische zaken en het team werk en inkomen samenwerkingspartners bij het acquireren van banen bij werkgevers. Bij evenementen en voorlichting aan werkgevers vanuit de afdeling economische zaken worden de re-integratie accountmanagers betrokken voor informatie aan

46

Jaarverslag 2015 lokale ondernemers. Het bestendigen van integrale afspraken rond het regionale en lokale werkgeversbeleid wordt opgenomen in het economisch beleidsplan vanaf 2016.

Wat hebben we gedaan? 4.1 Stimuleren van toerisme en recreatie 4.1.1 Stimuleren kleinschalige toeristisch/recreatieve activiteiten op het platteland De gemeente wil ruimte bieden aan agrotoeristische ontwikkelingen. Wij doen dit onder meer door het flexibeler toepassen van bouw en gebruiksregels bij agrarische percelen en –gebouwen, waardoor deze percelen en gebouwen ook voor toeristische doeleinden kunnen worden gebruikt, bijvoorbeeld voor een bed- en breakfast. Een andere ontwikkeling op agrotoeristisch gebied is dat in het standplaatsenbeleid is geregeld dat voor fruitstalletjes vanuit boomgaarden en verkoop bij de boer geen vergunning noodzakelijk is. 4.1.2 Vergroten bekendheid over recreatief product In 2015 is er een aantal nieuwe fietsroutes (folders) op basis van knooppunten met als thema water (Rijn-Waal-Linge) gerealiseerd. De vrijwilligers van het VVV hebben zich in 2015 ingezet om de fietstocht op de Huissense Dag weer nieuw leven in te blazen. Dit is positief ontvangen en gaat in 2016 een vervolg krijgen. Ook de social media werkgroep heeft veel nieuwe volgers gekregen via Twitter en Facebook. Er worden gemiddeld 2 a 3 berichten per week verstuurd. De VVV Lingewaard blijft een belangrijke schakel in de promotie van Lingewaard en omgeving. In 2015 waren er 23 vrijwilligers actief voor het VVV Lingewaard. Op alle bruggen zijn over de Linge in Lingewaard en Overbetuwe borden geplaatst met de naam aanduiding Linge. De lijn van de toeristische bewegwijzering is hierbij gevolgd (bruin borden witte letters). Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Info over evenementen en promotie toeristische producten

Volgers twitter Volgers facebook Aantal berichten / week

Raming 2015

Werkelijk 2015

500 250 5

450 200 2,5

4.2 Stimuleren bedrijven in stuwende sectoren 4.2.1 Stimuleren uitbouw glastuinbouw en agrobusiness Eind 2014 heeft de raad een nieuwe ontwikkelingsstrategie voor de bedrijventerreinen vastgesteld. Een van de onderdelen betrof het ombestemmen van het bedrijventerrein Agropark II naar een regulier bedrijventerrein. Dit in combinatie met het ombestemmen van een deel van “Bergerden”, van glastuinbouw naar agrobusiness (27 ha). De eerste maanden van 2015 heeft hierover intensief overleg plaatsgevonden met de provincie Gelderland, hetgeen heeft geleid tot de bestuurlijke afspraak om deze ombestemming niet te laten plaatsvinden. Het bedrijventerrein Agropark II blijft derhalve een gesegmenteerd bedrijventerrein voor agrobusiness en Bergerden blijft als geheel concentratiegebied voor glastuinbouw. Wat betreft grondverkoop is ingezet op actieve, snelle en adequate benadering

47

Jaarverslag 2015 van potentiële kandidaten. Dit heeft geleid tot één grondverkoop (0,2 ha) en gesprekken met twee andere gegadigden, welke gesprekken in 2016 worden voortgezet. 4.2.2 Uitbreiden en verbeteren vestigingsmogelijkheden (aanbod/diversiteit bedrijfskavels) Wat betreft het verbeteren van de vestigingsmogelijkheden is begin 2015 ingezet op het omzetten van de agrobestemming van het bedrijventerrein Agropark II, naar een reguliere bedrijfsbestemming. Onder invloed van de bestuurlijke afspraken met de provincie Gelderland is dit traject stopgezet. In 2015 is een parttime acquisiteur ingehuurd, die onder de vlag van “Next Garden Arnhem-Nijmegen” de acquisitie voor het tuinbouwcluster en het Agropark verzorgt. Hier zijn enkele “leads” uit voortgekomen, die in 2016 hun vervolg krijgen. Wat betreft grondverkoop wordt op alle drie nieuwe terreinen meer inzet gepleegd op een directe, actieve en adequate benadering van potentiële kandidaten. Dit heeft geleid tot circa 25 (nieuwe) contacten, waaruit twee grondverkopen zijn gevolgd, een op Agropark II en een op Houtakker II (0,07 ha). Met tussen 5 en 10 bedrijven zijn de gesprekken nog gaande. Om de dienstverlening te verbeteren is een ambtelijk verkoopteam in het leven geroepen, specifiek om in het kader van een potentiële grondtransactie ondernemersvragen snel te kunnen beantwoorden. Enkele keren is een advertentie geplaatst in een regionaal ondernemersblad. 4.2.3 Stimuleren startende ondernemers IIn 2015 zijn er 11 starters ingestroomd van 15 ingekochte projecten. De gemeente ondersteunt en adviseert een aantal starters bij het opzetten, deelnemen aan en onderhouden van netwerken (ervaringsuitwisseling). Met de Rabobank en de gemeente Overbetuwe zijn netwerk- en thematische bijeenkomsten georganiseerd in samenwerking met de Rabobank en de gemeente Overbetuwe. In het kader van netwerken en kennismaking met de gemeente is er een kennismakingsbijenkomst georganiseerd met de wethouder EZ. Startende ondernemers konden in de onlinenieuwsbrief voor ondernemers hun producten/diensten etaleren. In totaal zijn er 63 vragen via het ondernemersloket binnengekomen en afgehandeld. 4.2.4 Verbeteren dienstverlening aan ondernemers Het digitale ondernemersloket is 1,5 jaar operationeel. Er zijn bedrjfsbezoeken afgelegd, themabijeenkomsten georganiseerd en 63 vragen van ondernemers via het digitale loket binnengekomen en afgehandeld. De digitale nieuwsbrief is vier keer verschenen in 2015 en digitaal verspreid onder ruim 800 lokale ondernemers en wordt als goed beoordeeld. Daarnaast heeft overleg plaatsgevonden tussen LTO, VERON, Greenport en winkeliersverenigingen.

4.2.5 Stimuleren verantwoord en duurzaam ondernemen In het kader van het zogenoemde regiocontract is een subsidieregeling verduurzaming glastuinbouw opgezet en uitgevoerd. In totaal 9 tuinders hebben een projectvoorstel uitgevoerd. Daarmee is circa € 230.000 euro subsidie gemoeid. De projecten hebben bijgedragen tot substantiële jaarlijkse besparingen. In regionaal verband is deelgenomen aan het overleg van de Groene Hub, een regionaal initiatief gericht op het stimuleren van de groene economie. Het project Groen Gas Gelderland is financieel rond gekomen. In het kader van de ontwikkeling van Next Garden is gewerkt aan drijvende zonnepanelen, aansluiting op een stadswarmtenet. Op het bedrijventerrein Pannenhuis is gestart met parkmanagement in de vorm van collectieve beveiliging, Voorbereidingen zijn getroffen om op 4 locaties cameramasten te realiseren.

48

Jaarverslag 2015

4.3 Optimaliseren aansluiting beschikbare arbeidsplaatsen en daarvoor geschikte mensen De prestatiedoelen die bij dit beleidsdoel horen, zijn toegelicht in andere programma's (zie doelenboom).

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

4 Bedrijvigheid Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 4.1.1 Stim.kleinschalig toerisme en recreatie

4.1.2 Vergroten bekendheid recreatief product

Recreatiegebieden

220.849

176.018

176.018

151.131

Toerisme

117.247

117.088

117.088

53.772

Festiviteiten

538.651

471.852

419.852

477.520

68.930

70.370

70.370

76.409

Toerisme / Subsidie 4.2.1 Stim. uitbouw glastuinbouw en agrobus. 4.2.2 Uitbreid. en verbet. vestigingsmogelijkh 4.2.3 Stimuleren startende ondernemers

Bouwgrondexploitatie, bedrijventerreinen RO/bestemmingsplannen bedrijventerreinen Economische stimulering

4.2.4 Verbet. dienstverlening aan ondernemers 4.2.5 Stim. verantwoord & duurzaamondernemen 4.3.1 Aansluiting arbeidsplaatsen en mensen

Dienstverlening aan ondernemers Verantwoord en duurzaam ondernemen Aansluiting arbeidsplaatsen en mensen

Totaal lasten

9.895.657 3.978.218 3.978.218 3.638.303 215.302

209.690

236.590

145.581

513.088

466.269

385.620

211.252

45.900

45.900

45.900

66.000

10.200

10.200

10.200

5.500

-

-

-

11.000

11.625.825 5.545.605 5.439.856 4.836.467

Baten 4.1.1 Stim.kleinschalig toerisme en recreatie

Recreatiegebieden Toerisme

4.1.2 Vergroten bekendheid recreatief product

Festiviteiten Toerisme / Subsidie

4.2.1 Stim. uitbouw glastuinbouw en agrobus. 4.2.2 Uitbreid. en verbet. vestigingsmogelijkh 4.2.3 Stimuleren startende ondernemers

Bouwgrondexploitatie, bedrijventerreinen RO/bestemmingsplannen bedrijventerreinen Economische stimulering

4.2.4 Verbet. dienstverlening aan ondernemers 4.2.5 Stim. verantwoord & duurzaamondernemen

Dienstverlening aan ondernemers Verantwoord en duurzaam ondernemen

-38.128

-

-

-52.045

-

-800

-800

-

-145.786

-192.700

-142.700

-158.692

-

-

-

-4.022

-2.134.404 -3.954.533 -3.954.533 -1.415.621 -13.720

-

-

-64.095

-242.545

-143.149

-110.000

-

-

-

-

-

-

-

-

-

49

Jaarverslag 2015

4 Bedrijvigheid Nr.

Doel

4.3.1 Aansluiting arbeidsplaatsen en mensen

Productgroep

Aansluiting arbeidsplaatsen en mensen

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

-

-

-

-

-2.574.583 -4.291.182 -4.208.033 -1.694.475 9.051.242 1.254.423 1.231.823 3.141.992

Onttrekking aan reserves

-713.400

-52.600

-

-

Toevoeging aan reserves

-

-

-

-

Gerealiseerd resultaat

50

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

8.337.842 1.201.823 1.231.823 3.141.992

Jaarverslag 2015

Programma 5 Centrum, stad en dorp

51

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 5. Plezierig leven in kernen Een gevarieerd aanbod in de woonkernen maakt het plezierig leven. Voor het bewaken van de eigen identiteit van de verschillende kernen is de nota cultureel erfgoed vastgesteld. In Huissen en Bemmel is gewerkt aan veranderingen in de winkelcentra (Marktgebouw Huissen en Lidl Bemmel). Naast wonen en winkelen in de diverse kernen zijn ook de (jaarlijkse) evenementen van betekenis voor de leefbaarheid.

5.1 Verbeteren fysieke leefbaarheid Naast de aanpak in de leefbaarheidsplannen en de activiteiten van de wijkplatforms, is er permanent aandacht besteed aan meldingen van knelpunten en incidenten in de fysieke leefomgeving. Deze zijn, wanneer mogelijk, direct aangepakt.

5.2 Versterken identiteit Voor het bewaken van de eigen identiteit van de verschillende woonkernen is de beleidsnota cultureel erfgoed vastgesteld.

5.3 Verbeteren centrumvoorzieningen In Huissen (Marktgebouw) en in Bemmel (Uitbreiding Lidl) is gewerkt aan de versterking van het winkelgebied.

Wat hebben we gedaan?

5.1 Verbeteren fysieke leefbaarheid De prestatiedoelen die bij dit beleidsdoel horen, zijn toegelicht in andere programma's (zie doelenboom)

5.2 Versterken identiteit 5.2.1 Stimuleren behoud monumenten Er zijn een zestal bijeenkomsten geweest met de commissie erfgoed, waarbij de commissie adviezen heeft gegeven over verschillende beleidsonderwerpen, ruimtelijke plannen en bouwplannen in een cultuurhistorische omgeving. In 2015 zijn er veel aanvragen geweest voor subsidie voor onderhoud en restauratie van monumenten. De overschrijding van het beschikbare budget voor deze subsidie heeft ertoe geleid dat de subsidieverordening monumenten en cultuurhistorische waarden, is gewijzigd. De raad heeft een plafond opgenomen in verordening voor de jaarlijkse subsidieverstrekking. In 2015 is de Beleidsnota cultureel door de raad vastgesteld. Hiermee zijn de ambities en het programma voor de komende jaren vastgesteld. Ook de cultuurhistorische waardenkaart is door de

52

Jaarverslag 2015 raad vastgesteld. Hiermee wordt geborgd dat erfgoed op een goede wijze meegenomen wordt in ruimtelijke plannen. Er is één wederopbouw boerderij aangewezen als gemeentelijke monument. Voor de overige wederopbouwpanden zijn nog geen procedures gestart in verband met de beperkte ambtelijke capaciteit. 5.2.2 Stimuleren betrokkenheid inwoners bij behoud cultureel erfgoed In 2015 is de monumentenprijs vertrekt aan de Vrienden van Huissen voor het herstellen van de monumentale watertoren. Vanuit historische kringen en bevolking zijn de genomineerden aangedragen. De jaarlijkse informatieavond voor monumenteigenaren vond dit jaar plaats in kasteel Doornenburg. Naast het verstrekken praktische en bruikbare informatie over monumenten was er ook ruimte om elkaar te ontmoeten en ervaringen met elkaar te delen. Bij het opstellen de beleidsnota en de cultuurhistorische waardenkaart zijn in een aantal sessies ook vertegenwoordigers van monumenteigenaren en de historische kringen betrokken geweest.

5.3 Verbeteren centrumvoorzieningen 5.3.1 Versterken detailhandelstructuur Het bestemmingsplan dat de uitbreiding van de bestaande Lidl vestiging aan de Loostraat in Bemmel mogelijk maakt is in november 2015 door de raad vastgesteld. Tegen dit besluit is beroep aangetekend. Verwacht wordt dat dit vóór de zomer van 2016 behandeld zal worden, zodat na de zomervakantie met de bouw gestart kan worden. Het marktgebouw in Huissen heeft een facelift ondergaan, de Hema heeft haar intrek genomen in dit pand. Het ontwerp bestemmingsplan voor Albert Heijn en het ontwerp bouwplan hebben ter inzage gelegen. Hiertegen zijn zienswijzen ingediend. De verwachting is dat het bestemmingsplan vóór de zomervakantie ter vaststelling aan de raad kan worden aangeboden. In Haalderen heeft zich onvoorzien een ALDI gevestigd, omdat het bestemmingsplan dit toe liet. Deze vestiging past niet in het beleid van verdere concentratie van de detailhandel in de kernen Huissen, Bemmel en Gendt. 5.3.2 Faciliteren basiswinkelvoorzieningen In Huissen, Bemmel en Gendt functioneren sinds 2013 ondernemersfondsen. Deze ondernemersfondsen worden gevoed door reclamebelasting. Deze belasting wordt door de gemeente geïnd. Met de opbrengsten financieren ondernemersverenigingen activiteiten zoals koopzondagen, de St. Nicolaas-intocht en dergelijke. In 2015 is het beleid geëvalueerd. De fondsen voldoen aan de doelstellingen en de ondernemers hebben de fondsen positief geëvalueerd. De fondsen worden daarom voortgezet. 5.3.3 Aantrekkelijker maken centrumgebieden Voorbereidingen voor integrale visies voor het centrum van Huissen en voor de ruime omgeving van de Kinkel zijn getroffen. Voorbereidingen zijn getroffen voor vestiging van de AH in Huissen en de LIDL in Bemmel.

53

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

5 Centrum, stad en dorp Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 5.2.1 Stimuleren behoud monumenten

Monumenten

219.375

188.600

168.600

173.573

5.2.2 Stim.betrokkenh. inw. behoud cult.erf 5.3.1 Versterken detailhandelsstructuur

Cultuur

141.610

169.032

169.032

65.425

RO / bestemmingsplannen kommen Basiswinkelvoorzieningen

221.286

231.833

231.833

220.400

20.400

20.400

20.400

5.500

74.042

67.283

67.283

47.851

676.713

677.148

657.148

512.749

-20.000

-

-

-6.786

5.3.2 Faciliteren basiswinkelvoorzieningen 5.3.3 Aantrekkelijker maken centrumgebieden

Straatmarkten

Totaal lasten Baten 5.2.1 Stimuleren behoud monumenten

Monumenten

5.2.2 Stim.betrokkenh. inw. behoud cult.erf 5.3.1 Versterken detailhandelsstructuur

Cultuur

-

-

-

-

RO / bestemmingsplannen kommen Basiswinkelvoorzieningen

-

-14.400

-14.400

-14.400

-

-

-

-

-19.227

-20.000

-20.000

-17.771

-39.227

-34.400

-34.400

-38.957

637.486

642.748

622.748

473.793

5.3.2 Faciliteren basiswinkelvoorzieningen 5.3.3 Aantrekkelijker maken centrumgebieden

Straatmarkten

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten Onttrekking aan reserves

-

-

-

-

Toevoeging aan reserves

-

-

-

-

637.486

642.748

622.748

473.793

Gerealiseerd resultaat

54

Jaarverslag 2015

Programma 6 Landschap

55

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 6. Bewust leven in en genieten van ons rivierenlandschap Het landschap in Lingewaard is voor een deel gevormd door de rivieren en de ingrepen door de mens om het water te bedwingen. Ook het land tussen de rivieren in is in het verleden steeds aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en het gewenste gebruik van de ruimte. Het historische gegroeide fundament is weer de basis voor nieuwe ontwikkelingen in de toekomst. Als leidraad voor het bewaken van het historisch fundament bij nieuwe plannen is eind 2015 de gemeentelijke Beleidsnota Cultureel Erfgoed vastgesteld.

6.1 Behouden en versterken van het karakter van ons landschap Het landschap heeft met name in de vorige eeuw aan karakter ingeboet door ruimtelijke ingrepen en schaalvergroting in het agrarisch grondgebruik. Wij zetten daarom in op het behouden en versterken van het landschap met zijn diversiteit aan gebieden en structuren en elementen met een rijke cultuurhistorie. Basis hiervoor vormt het landschapsontwikkelingsplan (lop) uit 2005. In 2013 is de maatregelenlijst uit het landschapsontwikkelingsplan geactualiseerd. Aan de hand van een reeks criteria (bijvoorbeeld beschikbaar budget & mate van bijdrage aan hoofddoelen lop) is een prioritering van projecten bepaald. Deze prioritering staat niet vast. Door verschillende factoren kan de prioritering veranderen, bijvoorbeeld wanneer nieuwe geldstromen voor een gebied of een bepaalde maatregel beschikbaar worden gesteld. In 2015 is het beschikbare budget landschapsontwikkeling gekoppeld aan herstel van het wiel Sterreschans en omgeving. De werkzaamheden zijn technisch voorbereid, uitvoering volgt begin 2016 (6.1.2). Daarnaast is er groen aangeplant tijdens de jaarlijkse boomplantdag (6.1.1).

6.2 Bevorderen beleving van ons landschap Zowel in de structuurvisie 2012-2022 als in het landschapsontwikkelingsplan wordt gefocust op het beter beleefbaar maken van het landschap en het versterken van netwerken. Wij willen bewoners en recreanten meer gelegenheid geven te ontspannen in de natuur en hen informeren over dit rivierenlandschap en zijn rijke cultuurhistorie. Op diverse manieren heeft de gemeente in 2015 gewerkt aan bevordering van de beleving van het landschap. Zie de prestatiedoelen horende bij 6.2.

Wat hebben we gedaan?

6.1 Behouden en versterken van het karakter van ons landschap 6.1.1 Versterken biodiversiteit Het versterken van de biodiversiteit maakt onderdeel uit van diverse projecten en activiteiten. In Park Lingezegen en in de uiterwaarden vindt verbetering van de biodiversiteit plaats bij uitvoering van natuurprojecten. Particulieren in het buitengebied dragen ook hun steentje bij. Zo hebben een aantal particulieren afgelopen jaar meegedaan met een subsidieregeling voor beplanting in het glastuinbouwgebied Huissen Angeren en hebben autochtoon plantmateriaal aangeplant. Wegens

56

Jaarverslag 2015 succes is het project in het najaar van 2015 nogmaals gestart en zullen er begin 2016 drie keer zoveel deelnemers gebruik maken van beplantingssubsidie en groen aanplanten op hun erf ter bevordering van de biodiversiteit en versterking van de ruimtelijke kwaliteit. Tijdens de boomfeestdag 2015 zijn meer dan 10.000 autochtone struiken geplant op zowel gemeentelijk als particulier grondgebied. Op diverse plekken zijn stroken met bloembollen geplant specifiek gericht op het voor een lange tijd aanbieden van voedsel voor insecten waaronder bijen en vlinders. Wat betreft beheer hebben we in 2015 weer schapen ingezet bij groenbeheer. Verder hebben we in 2015 diverse initiatiefnemers geadviseerd ten aanzien van aanplant van passend groen in het kader van functieverandering en vergunningaanvragen. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Aanplant autochtoon plantmateriaal

% indien autochtoon mat. wenselijk en leverbaar is

Raming 2015

Werkelijk 2015

75%

75%

6.1.2 Versterken landschappelijke hoofdstructuur Het versterken van de landschappelijke hoofdstructuur gebeurt binnen verschillende projecten. Specifiek is het herstel van het wiel Sterreschans in de programmabegroting 2015 genoemd als indicator. Het herstel van het wiel en de contouren van de schans, was afhankelijk van subsidie van de provincie. Afgelopen zomer heeft de gemeente een positieve subsidiebeschikking ontvangen omtrent de gewenste maatregelen. In verband met de aanwezige flora en fauna konden de werkzaamheden in 2015 nog niet worden uitgevoerd. De werkzaamheden zijn technisch voorbereid en de uitvoering start in het voorjaar van 2016. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Projecten die bijdragen aan versterken landschap

Aantal uitgevoerd uit maatregelenlijst LOP

Raming 2015

Werkelijk 2015

1

0

Uitvoering van een project is uitgesteld naar 2016 in verband met de ontheffing op grond van de Flora/faunawet en de seizoensgebonden uitvoering van werkzaamheden. 6.1.3 Herstructureren gebiedsdelen Herstructurering glastuinbouw Vanuit landschapsperspectief wordt bij herstructurering van het gebied tussen Huissen Angeren ingezet op het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit middels stimuleren van verwijdering van oud glas en het landschappelijke inpassen van nieuwe ontwikkelingen. Dat kunnen bedrijfsuitbreidingen betreffen, maar het kan ook gaan over het landschappelijk versterken van het openbaar gebied. De landschappelijke kaders zijn voor het gebied vastgelegd in visies. Afgelopen jaar zijn plannen getoetst aan de vastgestelde kaders. Daarnaast is er voor de tweede maal een subsidieregeling voor beplanting opengesteld. Park Lingezegen De realisatie van de afgesproken parkvoorzieningen is nog niet volledig afgerond. Als gevolg van externe omstandigheden is gewacht met de realisatie van enkele onderdelen. Dit betreft twee spoorkruisingen in Overbetuwe en in Lingewaard de inrichting van een perceel waarvoor de

57

Jaarverslag 2015 verwervingsonderhandelingen nog liepen (zijn inmiddels nagenoeg afgerond) en de inpassing van de A15. De gemeenschappelijke regeling (GR) is opgericht voor het realiseren en duurzaam beheren van de parkvoorzieningen. Binnen de kaders van de GR zijn het projectbureau en het parkbestuur begonnen aan de transitie naar een beheerorganisatie. Daarbij hoort een kleiner projectbureau (van 9 fte in 2015 naar 5 fte in 2018 en 1,5 fte vanaf 2019). De bevoegdheden van het Dagelijks en Algemeen Bestuur van de GR blijven ongewijzigd. De gebruikersraad is haar werk gestart als adviseur aan het parkbestuur en stimuleert inwoners en gebruikers in hun betrokkenheid bij het park. Herinrichting uiterwaarden Het project voor herinrichting van de uiterwaard bij Huissen en Angeren is komen te vervallen. De in 2015 geplande maatregelen voor waterstandsdaling zijn daarmee vertraagd. Rijkswaterstaat heeft het initiatief genomen om te komen tot een verkenning van toekomstige gewenste ontwikkelingen en het uitwerken van een planstudie voor waterstandsdaling. De verkenning is eind 2015 in concept afgerond. Naast de eerder geplande waterstandsdaling houdt de (concept) verkenning nu ook rekening met onder meer de inpassing van de A15 en de ambitie van de gemeente om tot verbetering van de bereikbaarheid en inrichting van het Looveerterrein te komen. Voor de natuurontwikkeling en het verbeteren van de Polderweg in de Gendtse uiterwaard is eind 2015 het bestemmingsplan voor vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. Voor aanvullende ontgronding en natuurontwikkeling in de Bemmelse uiterwaard heeft initiatiefnemer K3Delta in 2015 het Milieu Effect Rapport dat nodig is voor de planologische procedure opgeleverd. Uitbreiding van de recreatieve routestructuur en particulier beheer van natuurlijk grasland zijn in het initiatief meegenomen. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Raming 2015

Werkelijk 2015

Bemmelse Waard Gendtse Waard Huissense / Angerense Waard

Bestemmingsplan vastgesteld Bestemmingsplan vastgesteld Bestemmingsplan onherroepelijk

Vastgesteld Vastgesteld Onherroepelijk

‘On hold’ Vastgesteld Vervallen

Het bestemmingsplan voor de Bemmelse Waard is tijdelijk “on hold” gezet vanwege het opstellen van een MER. Het bestemmingsplan voor de Gendtse Waard is vastgesteld in februari 2016. Het project voor de Huissense / Angerense Waard is vervallen. In 2016 volgt hiervoor besluitvorming over een verkenning van alternatieven.

6.1.4 Verwerving realiseren tussen landbouw, landschap en natuur De gemeente faciliteert bedrijven die hun bedrijvigheid willen beëindigen dan wel wilden uitbreiden of verbreden. Ondernemers die hun bedrijf willen beëindigen kunnen gebruik maken van de functieveranderingsregeling. In 2015 is het beleid voor functieverandering aangepast. Aanleiding hiervoor was de oude regeling die moeilijk van de grond kwam. Vele nieuwe initiatiefnemers hebben zich na vaststelling van het nieuwe beleid bij de gemeente gemeld. Vastgelegd is dat elke initiatiefnemer een vaste bijdrage aan het landschapsfonds moet doen. Deze bijdrage zal worden besteed aan beplanting in het buitengebied conform één van de maatregelen uit het landschapsontwikkelingsplan. Met de sloop van oude bedrijfsbebouwing wordt verrommeling van het landschap tegen gegaan en een ruimtelijke kwaliteitsslag gerealiseerd, waarvan zowel bewoners als recreanten profiteren.

58

Jaarverslag 2015 6.1.5 Stimuleren particulier en agrarisch natuurbeheer De gemeente stimuleert particulier en agrarisch natuurbeheer. Daarmee wordt de betrokkenheid van agrariërs en andere inwoners bij het beheer van natuur en landschap vergroot. Zo heeft er bijvoorbeeld voorbereidend overleg plaatsgevonden over planvorming rond Park Holthuizen. De recreatiemaatschappij verkoopt haar eigendom van ruim 20 ha aan een particuliere initiatiefnemer voor herontwikkeling van de oude boerderij op het terrein. De gemeente ondersteunt die initiatiefnemer onder andere als het gaat om het zoeken naar logische beheervormen en benut daarbij haar netwerk van beheerders. De plannen voor Park Holthuizen zijn nog in een pril stadium.

6.2 Bevorderen beleving van ons landschap 6.2.1 Vergroten toegankelijkheid De gemeente zet zich in op het vergroten van de toegankelijkheid van de groene ruimte in de gemeente, om meer van natuur en landschap te genieten. Hierdoor kunnen de inwoners van onze sterk verstedelijkte regio makkelijker op plaatsen komen die hen rust en ruimte bieden. Met name bij grote projecten, zoals uiterwaardenprojecten en in Park Lingezegen zet de gemeente zich in om de toegankelijkheid van de gebieden te verbeteren. Afgelopen jaren zijn er in dit kader vele nieuwe paden aangelegd in Park Lingezegen. De realisatie van nieuwe paden in de uiterwaarden laat nog even op zich wachten. Zo zijn er bijvoorbeeld diverse nieuwe paden opgenomen in het plan voor de Bemmelse waard die nog gerealiseerd gaan worden. 6.2.2 Verbeteren recreatief netwerk In 2015 is met name in Park Lingezegen hard gewerkt aan verbetering van het recreatief netwerk. Er zijn diverse nieuwe fietspaden gerealiseerd. Door het uitbrengen van een nieuwe recreatiekaart in 2015 door Park Lingezegen en een eigen App is er meer inzicht gekomen voor de gebruikers van het Park naar de mogelijkheden. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Aanleggen en verbeteren routes

Aantal toegankelijk gemaakte schouwpaden

Raming 2015

Werkelijk 2015

1

0

Niet uitgevoerd vanwege het ontbreken van de medewerking van grondeigenaren. 6.2.3 Vergroten leesbaarheid en herkenbaarheid van het landschap Dit programmadoel is inhoudelijk verbonden aan programmadoel 6.1.2. Zie het verslag onder 6.1.2. 6.2.4 Ontwikkelen Fort Pannerden als de parel van het Lingewaards landschap In de periode 2013-2015 is intensief gewerkt aan de herbestemming van Fort Pannerden als informatie- en beleveniscentrum. In nauwe samenwerking met de Stichting tot behoud en ontwikkeling van Fort Pannerden (de beheerstichting), de vrijwilligersorganisatie Vereniging Vrienden van Fort Pannerden en de partners Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en Waterschap Rivierenland is een exploitatieconcept en een inrichtingsplan uitgewerkt. In 2015 is gestart met de uitvoerende werkzaamheden voor de nieuwe inrichting, daarbij waren ook vele bouwkundige werkzaamheden nodig om de inrichting van een informatie- en beleveniscentrum mogelijk te maken. De beheerstichting zal vanaf april 2016 de exploitatie op zich nemen. De financiering is tot stand gekomen met financiële bijdragen van de Stadsregio, Gemeente Lingewaard (parkeervoorzieningen) en fondsenbijdragen via de beheerstichting.

59

Jaarverslag 2015 Medio april 2016 wordt het fort officieel geopend. Het wordt daarmee naast Kasteel Doornenburg een aantrekkelijke toeristische attractie voor Lingewaard en de Gelderse Poort. 6.2.5 Recreatief versterken van groene ruimte in Park Lingezegen Dit programmadoel is inhoudelijk verbonden aan programmadoel 6.1.3. Zie het verslag onder 6.1.3. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Raming 2015

Werkelijk 2015

Afronding en oplevering laatste maatregelen Park Lingezegen

Aantal fiets-/wandelverbindingen of aansluiting van paden op woonkern

3

2

Aantal ingerichte locaties

2

1

Realisatie van enkele onderdelen is uitgesteld in verband met de inpassing van de A15 en in verband met een nog lopende grondverwerving die overigens wel zal worden geëffectueerd. 6.2.6 Tegengaan verrommeling in het buitengebied Vastgestelde kaders zoals het bestemmingsplan en beleidsregels voor functieverandering, vormen voor de gemeente belangrijke instrumenten om plannen te kunnen toetsen, om verdere verrommeling tegen te gaan en waar mogelijk verrommeling te laten afnemen. Een duidelijk beeldkwaliteitskader voor het buitengebied bestaat er niet. Afgelopen jaar zijn de voorbereidingen getroffen om een kader op te laten stellen voor welstand, waarbij niet alleen het buitengebied wordt meegenomen, maar ook de kernen. In 2016 zal het document worden opgesteld.

60

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

6 Landschap Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 6.1.2 Versterken landschappelijke hoofdstruct.

6.1.3 Herstructureren gebiedsdelen

RO / bestemmingsplannen buiten de kom RO Natuur en landschap

71.440

71.200

50.000

44.519

95.367

127.137

122.375

70.851

310.137

345.107

314.107

436.935

118.662

102.280

102.280

256.566

20.400

20.400

20.400

22.000

-

-

-

22.000

6.1.4 Verweving landbouw, landschap, natuur 6.1.5 Stim.particulier en agrarisch natuurbeh. 6.2.1 Vergroten toegankelijkheid

RO / bestemmingsplannen algemeen Ruimtelijke Ontwikkeling / Algemeen Verweving landbouw, landschap, natuur Particulier en agrarisch natuurbeheer Toegankelijkheid landschap

20.400

20.400

20.400

33.000

6.2.2 Verbeteren recreatief netwerk

Recreatief netwerk

20.400

20.400

20.400

63.250

6.2.3 Leesbaarheid en herkenbaarheid landschap 6.2.4 Ontwikkelen Fort Pannerden als parel 6.2.5 Recreatief versterken Park Lingezegen

Leesbaarheid en herkenbaarheid landschap Fort Pannerden

30.600

30.600

30.600

33.000

15.300

15.300

15.300

77.000

360.471

397.034

353.960

334.400

Park Lingezegen

Totaal lasten

1.063.177 1.149.858 1.049.822 1.393.522

Baten 6.1.2 Versterken landschappelijke hoofdstruct.

RO / bestemmingsplannen buiten de kom RO Natuur en landschap

-55.000

-55.000

-

-

-

-

-

-

-3.901

-

-

-17.442

-20.141

-

-

-2

6.1.4 Verweving landbouw, landschap, natuur 6.1.5 Stim.particulier en agrarisch natuurbeh. 6.2.1 Vergroten toegankelijkheid

RO / bestemmingsplannen algemeen Ruimtelijke Ontwikkeling / Algemeen Verweving landbouw, landschap, natuur Particulier en agrarisch natuurbeheer Toegankelijkheid landschap

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

6.2.2 Verbeteren recreatief netwerk

Recreatief netwerk

-

-

-

-

6.2.3 Leesbaarheid en herkenbaarheid landschap 6.2.4 Ontwikkelen Fort Pannerden als parel 6.2.5 Recreatief versterken Park Lingezegen

Leesbaarheid en herkenbaarheid landschap Fort Pannerden

-

-

-

-

-

-

-

-

-11.524

-43.074

-

-6.610

-90.566

-98.074

-

-24.054

6.1.3 Herstructureren gebiedsdelen

Park Lingezegen

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

972.611 1.051.784 1.049.822 1.369.468

61

Jaarverslag 2015

6 Landschap Nr.

Doel

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Onttrekking aan reserves

-37.200

-68.900

-

-4.335

Toevoeging aan reserves

98.938

98.938

-

-

Gerealiseerd resultaat

62

Productgroep

1.034.349 1.081.822 1.049.822 1.365.132

Jaarverslag 2015

Programma 7 Wonen

63

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 7. Voor iedereen een kwalitatief goede en betaalbare woning op een goede plaats In 2015 is op basis van het collegeprogramma en actuele inzichten in de lokale woningmarkt gerichte inzet gepleegd op het stimuleren van bouwprojecten in de kleinere kernen van de gemeente. Er is een start gemaakt met een nieuwe beleidsnota Wonen. Voor het bewaken van de eigen identiteit van de verschillende kernen is de beleidsnota cultureel erfgoed vastgesteld.

7.1 Verbeteren aantrekkelijkheid woonomgeving Voor het bewaken van de eigen identiteit van de verschillende kernen is de beleidsnota cultureel erfgoed vastgesteld.

7.2 Bevorderen diversiteit in aanbod van woningen Dit aspect komt vooral aan bod in de nota Wonen waarmee in 2015 een start is gemaakt. In 2015 zijn de onderzoeken als basis voor deze nota aangeleverd. In deze nota wordt rekening gehouden met een zo goed mogelijke spreiding en diversiteit aan woningen in alle kernen.

7.3 Duurzaam en levensloopbestendig bouwen Bij nieuwbouw wordt rekening gehouden met alle doelgroepen en wordt ingezet op energiebesparing en duurzaam materiaalgebruik.

Wat hebben we gedaan?

7.1 Verbeteren aantrekkelijkheid woonomgeving 7.1.1 Aanleg groen en speelruimtes De gemeente legt zelf geen openbaar groen of speelruimte meer aan, omdat hiervoor geen budgetten meer beschikbaar zijn. De rol van de gemeente is beperkt tot beheer van bestaande voorzieningen. In 2015 is, conform de prestatieafspraken, in de nieuwbouwwijk Loovelden in Huissen groen en speelruimte aangelegd onder verantwoording van de ontwikkelaars.

7.2 Bevorderen diversiteit in aanbod van woningen 7.2.1 Aanwijzen woningbouwlocaties In 2015 is een woningbouwnotitie opgesteld waarbij de prioriteit van het college om meer woningbouw in de kleine kernen mogelijk te maken, is opgenomen. Deze beleidswijziging paste binnen de kaders van de gemeentelijke structuurvisie en de regionale afspraken over woningbouwprogrammering. Daarnaast is een woningmarktverkenning door adviesbureau Companen uitgevoerd o.a. om de woonbehoefte tot op kernniveau in beeld te brengen. Deze woningmarktverkenning heeft als basis gediend voor de startnotitie voor de beleidsnota wonen. Deze startnotitie is eind van het jaar met de raad besproken en zal in 2016 uitgewerkt worden tot een beleidsnota wonen.

64

Jaarverslag 2015 7.2.2 Bevorderen en herstructureren woningbouw Er lopen twee herstructurerings projecten in Lingewaard. Van Gelre/Kleefstraat in Huissen en de Burchtgraafstraat in Gendt. Deze voorlopen voorspoedig en zullen in 2016 afgerond worden. 7.2.3 Meewerken aan passende particuliere initiatieven In 2015 heeft de gemeente medewerking verleend aan verschillende particuliere initiatieven om woningbouw te realiseren. Het betreft hier zowel functieveranderingslocaties als burgerinitiatieven in de kleinere kernen (Doornenburg en Angeren). Daarnaast heeft de gemeente actief meegewerkt aan een initiatief vanuit het bedrijfsleven bij de organisatie van een woonmarkt. Doel van deze bijenkomst was om de woningmarkt weer in beweging te brengen door te informeren en enthousiasmeren. De woonmarkt vond plaats in het Stadhues te Huissen en werd bezocht door ruim 200 bezoekers. 7.2.4 Afspraken maken met woningcorporaties De voortgang van de prestatieafspraken staan steeds op de agenda van de bestuurlijk overleggen (6x per jaar) met de corporaties. Door gewijzigde wet- en regelgeving zullen afspraken meer aangepast worden aan het gemeentelijke woonbeleid. Hier is in 2015 een start mee gemaakt. Door een wetswijzigingen worden vanaf 2015 de huurdersorganisaties nu ook betrokken bij de prestatieafspraken en beleidsvorming.

7.3 Duurzaam en levensloopbestendig bouwen 7.3.1 Stimuleren duurzaam bouwen Door het opheffen van de stadsregio is de begeleiding omtrent het duurzaam bouwen weggevallen. Gelet op de ambities van de gemeente op het gebied van duurzaamheid is wel getracht nul op de meter projecten te initiëren. Ook wordt in afspraken met corporaties gestreefd naar een hoger energielabel. 7.3.2 Stimuleren levensloopbestendig bouwen Er wordt waar mogelijk levenssloop bestendig gebouwd. Ook bij herstructurering wordt dit aspect meegenomen. Corporaties bouwen zoveel mogelijk voor alle doelgroepen geschikte woningen.

65

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroot zijn opgenomen in de Jaarrekening.

7 Wonen Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 7.1.1 Aanleg groen en speelruimtes

Speeltuinen en speelweiden

25.730

25.744

25.744

25.730

7.2.1 Aanwijzen woningbouwlocaties

Administratie bouwgrondexploitatie Bouwgrondexploitatie woningbouw Stads- en dorpsvernieuwing

25.500

25.500

25.500

35.565

2.973.816 7.901.491 7.606.387 8.649.508

Bouwen

1.241.270 1.323.480 1.323.480 1.345.095

7.2.2 Bevorderen en herstructureren woningbouw 7.2.3 Meewerken aan passende part.initiatieven 7.2.4 Afspraken maken met woningcorporaties

7.3.1 Stimuleren duurzaam bouwen 7.3.2 Stimuleren levensloopbestendig bouwen

34.506

34.506

34.506

18.684

Volkshuisvesting

166.886

167.240

167.240

250.166

Woonwagenzaken

134.103

128.522

88.772

120.804

Overige milieutaken / woningisolatie Levensloopbestendig bouwen

173.206

17.850

17.850

148.021

20.400

20.400

20.400

6.600

Totaal lasten

4.795.417 9.644.733 9.309.879 10.600.172

Baten 7.1.1 Aanleg groen en speelruimtes

Speeltuinen en speelweiden

7.2.1 Aanwijzen woningbouwlocaties

Administratie -12.800 -33.900 -33.900 -21.497 bouwgrondexploitatie Bouwgrondexploitatie -2.401.752 -7.094.253 -7.094.253 -8.282.439 woningbouw Stads- en dorpsvernieuwing -

7.2.2 Bevorderen en herstructureren woningbouw 7.2.3 Meewerken aan passende part.initiatieven 7.2.4 Afspraken maken met woningcorporaties

7.3.2 Stimuleren levensloopbestendig bouwen

-

-

-680.974

-696.200

-696.200

-406.479

Volkshuisvesting

-150.051

-152.249

-152.249

-230.630

-49.274

-44.780

-44.780

-54.482

-153.480

-

-

-140.520

-

-

-

-

Overige milieutaken / woningisolatie Levensloopbestendig bouwen

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

-3.448.331 -8.021.382 -8.021.382 -9.136.048 1.347.086 1.623.351 1.288.497 1.464.125

Onttrekking aan reserves

-340.617

-334.854

-

-91.605

Toevoeging aan reserves

176.370

-

-

474.473

Gerealiseerd resultaat

66

-

Bouwen

Woonwagenzaken 7.3.1 Stimuleren duurzaam bouwen

-

1.182.839 1.288.497 1.288.497 1.846.993

Jaarverslag 2015

Programma 8 Klimaat en duurzaamheid

67

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 8. Toekomstbestendig gebruik van de woomomgeving De gemeentelijke inzet voor een toekomstbestendig gebruik van onze omgeving is in 2015 voortgezet. Het accent daarbij heeft gelegen op initiatieven voor energiebesparing.

8.1 Aanzetten inwoners tot duurzaam gedrag In 2015 hebben wij inwoners geïnformeerd over duurzame alternatieven en gezorgd voor de nodige informatie en infrastructuur.

8.2 Stimuleren vernieuwende duurzame initiatieven Onze belangrijkste taak was het faciliteren van de ontwikkeling van duurzame energieprojecten. Via de subsidieverordening glastuinbouw hebben wij tuinders gesteund bij het realiseren van duurzame projecten. Ook hebben wij Lingewaard Energie ondersteund bij de realisatie van het drijvend zonnepark.

Wat hebben we gedaan?

8.1 Aanzetten inwoners tot duurzaam gedrag 8.1.1 Stimuleren duurzaam huishoudelijk gedrag Ook in 2015 zijn weer vele activiteiten ondernomen om inwoners aan te zetten tot energiebesparing. Naast de derde duurzaamheidsmarkt op een rijk hebben wij twee goed bezochte informatieavonden georganiseerd over woningisolatie respectievelijk de HR-e ketel. Wij hebben de subsidieregeling woningisolatie van de Provincie uitgevoerd. Door hierover regelmatig te communiceren, is de subsidiepot volledig benut. Een voortzetting van het project ‘Slim Lingewaard’ (wijkgerichte collectieve inkoop van energiebesparende maatregelen) is in 2015 niet gelukt bij gebrek aan belangstelling. Daarom is er door Lingewaard Energie een gemeentebrede collectieve inkoopactie opgezet die in 2016 gaat draaien. . In 2015 hebben wij het wijkproject ‘de knop om’, voortgezet, waarin buren met elkaar energie e besparen. Het project draait in Gendt in de wijken de Dries en Molenwijk. In het 1 stookseizoen (oktober 2014 tot mei 2015) hebben in totaal 42 huishoudens meegedaan. Er is een gemiddelde energiebesparing bereikt van 15%. Ook hebben parallel aan het project energiebesparingslessen op basisschool de Tichelaar en basisschool de Donatushof plaatsgevonden. Ter bevordering van duurzaam mobiliteitsgedrag zijn nieuwe fietsenstallingen langs HOV lijn 300 en vier nieuwe oplaadpalen voor elektrische auto’s in de gemeente geplaatst.

68

Jaarverslag 2015 Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Raming 2015

Werkelijk 2015

Collectief inkopen in buurtprojecten van isolatie en zonnepanelen

Aantal inwoners dat deelneemt en overgaat tot aanschaffing

+ 10% t.o.v. 2014.

+ 10% t.o.v. 2014.

Wijkproject huishoudelijke energiebesparing

Aantal huishoudens dat deelneemt

10 % van de huishoudens in wijken.

10 % van de huishoudens in wijken.

8.1.2 De gemeente geeft het goede voorbeeld Bij de verduurzaming van onze eigen organisatie zijn ook vorderingen gemaakt. Zo is er een nieuwe elektrische bestelauto aangeschaft en is de gemeentelijke organisatie overgegaan tot een beter systeem van afvalscheiding. Ook heeft de gemeente een modelovereenkomst opgesteld om het plaatsen van zonnepanelen mogelijk te maken op gebouwen die door derden worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld bij het dorpshuis Haalderen. Voor duurzaam inkopen is er in 2015 geen speciale aandacht geweest bij gebrek aan ambtelijke capaciteit. Wel heeft het Team Inkoop medewerkers regelmatig op het belang hiervan geattendeerd. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Raming 2015

Werkelijk 2015

Duurzaam inkopen

Aantal inkooptrajecten met bijz. aandacht voor duurzaamheid

3

3

Verduurzaming gem. vastgoed

Aantal gebouwen dat naar energieklasse A of B gaat

2

*

Verduurzaming gem. bedrijfsvoering

Vermindering energiegebruik en afvalstromen

- 10 % gemiddeld per werknemer

- 10 % gemiddeld per werknemer

* De beoordeling van het energielabel van gebouwen zijn uitgezet en de resultaten daarvan komen in het eerste kwartaal van 2016.

8.2 Stimuleren vernieuwende duurzame initiatieven 8.2.1 Bevorderen duurzame energieproductie In 2015 heeft de gemeente Lingewaard ambtelijke ondersteuning geboden aan de lokale energiecoöperatie Lingewaard Energie om het plan voor het drijvend zonnepark op Bergerden verder te ontwikkelen en uit te voeren. In december 2016 heeft de gemeenteraad een nieuw beleidsplan duurzaamheid vastgesteld. Hierin zijn de doelstellingen over duurzame energie verder geconcretiseerd en uitgewerkt. Lingewaard heeft samen met de gemeente Overbetuwe het voortouw genomen voor een haalbaarheidsonderzoek naar de doortrekking van het warmtenet tussen Arnhem en Nijmegen en de aansluiting van ons tuinbouwgebied hiervan.

69

Jaarverslag 2015 In het kader van de tuinbouwontwikkeling is subsidie gegeven aan een aantal verduurzamingsprojecten op tuinbouwbedrijven. Het betrof voornamelijk projecten gericht op duurzame energie en energie-efficiëntie. Met circa 2 ton aan subsidiegelden hebben ondernemers 3 circa 6 ton geïnvesteerd. Hierbij zijn 483.600 m aardgas en 255.741 kwh stroom, 600.000 kg hout en bijna een ton CO2 bespaard. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Subsidieverlening

Aantal initiatieven dat extra wordt ondersteunt

Faciliteren initiatieven

tevredenheid

Raming 2015

Werkelijk 2015

3

3

7,5

*

* Tevredenheid is niet gemeten, dit gebeurt in 2016.

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroot zijn opgenomen in de Jaarrekening.

8 Klimaat en duurzaamheid Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 8.1.1 Stimuleren duurzaam huishoudelijk gedrag 8.1.2 De gemeente geeft het goede voorbeeld 8.2.1 Bevorderen duurzame energieproductie

Milieu Gemeente geeft het goede voorbeeld Duurzame energieproductie

Totaal lasten

839.476

969.350

834.350

925.133

20.400

20.400

20.400

5.500

91.800

91.800

91.800

5.500

951.676 1.081.550

946.550

936.133

Baten 8.1.1 Stimuleren duurzaam huishoudelijk gedrag 8.1.2 De gemeente geeft het goede voorbeeld 8.2.1 Bevorderen duurzame energieproductie

Milieu

-39.679

-141.300

-6.300

-39.333

-

-

-

-

-

-

-

-

-39.679

-141.300

-6.300

-141.300

Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

911.997

940.250

940.250

896.801

Onttrekking aan reserves

-46.600

-120.800

-120.800

-54.930

Toevoeging aan reserves

-

-

-

-

865.397

819.450

819.450

841.871

Gemeente geeft het goede voorbeeld Duurzame energieproductie

Totaal baten

Gerealiseerd resultaat

70

Jaarverslag 2015

Programma 9 Beheer en onderhoud

71

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 9. De leefomgeving is schoon, heel en veilig Een verzorgde eigen leefomgeving van onze inwoners is belangrijk. De meeste beleidsdocumenten van de gemeente grijpen (in)direct in op de leefomgeving. Inwoners stellen een verzorgde buitenruimte op prijs en voorkomt langzaam maar zeker een verloedering van wijken. Het is dus van belang dat we de basiskwaliteit van de openbare ruimte op orde houden en ons tevens inspannen voor een veilig en logisch gebruik hiervan. Hierbij betrekken we zoveel mogelijk onze inwoners. Het is tenslotte hun woonomgeving. Ook alle aanverwante zaken zoals reiniging (vegen, papierbakken, bladafval, wateroverlast, hondenuitlaatterreinen etc.) moeten op orde zijn. Grote ergernissen van inwoners ontstaan juist door relatief kleine gebreken. Direct en goed contact met onze inwoners evenals het snel oplossen van problemen zijn hierbij evident.

9.1 Structureel onderhouden van infrastructuur, groen en gebouwen Eind februari 2015 is het rapport ‘beheer op Orde’ door het team B&O opgesteld. Dit rapport beschrijft de huidige situatie en de onderhoudsniveau's van de openbare ruimte en de gemeentelijke gebouwen. De conclusies en aanbevelingen uit dit rapport zijn input geweest voor de verschillende beleidsplannen die in 2015 zijn ontwikkeld en vastgesteld door de gemeenteraad. Deze vastgestelde beleidsplannen zijn openbare verlichting en verkeersvoorzieningen. Voor de totale openbare ruimte zijn kwaliteitseisen opgenomen in de diverse beleidsplannen waar in ieder geval aan moet worden voldaan. Hieraan zijn budgetten gekoppeld, waarmee de bestaande voorzieningen in stand gehouden kunnen worden en kapitaalsvernietiging wordt voorkomen.

9.2 Schoon en veilig houden leefomgeving met respect voor milieu Milieudoelstellingen krijgen steeds meer maatschappelijke aandacht. Binnen de mogelijkheden van de gemeentebegroting spannen wij ons in om maximaal bij de dragen aan verbeteringen van deze milieudoelstellingen. Zo is er 2015 meer dan de landelijke gemiddeld afval gescheiden bij het aanbieden van huishoudelijk afval en is er fors bespaard op het energieverbruik van de openbare verlichting. Daarnaast is gestart met het uitvoering geven aan het duurzaamheidsprogramma van gemeentelijke gebouwen.

9.3 Samen met bewoners leefomgeving verbeteren Inwoners worden steeds meer betrokken bij hun eigen leefomgeving. Bewustwording dat niet alles bij de gemeente op het bordje ligt neemt toe door het directe contact tussen de gemeente en de inwoners. Inwonersparticipatie, overheidsparticipatie en de inspanningen via de wijkplatforms dragen bij aan deze bewustwording. Tevens beschikken we steeds meer over laagdrempelijke mogelijkheden om klachten en meldingen te kunnen doorgeven aan de gemeente (telefonisch, internet en aan het loket). Medewerkers werkzaam binnen het vakgebied openbare ruimte handelen zoveel mogelijk de klachten en meldingen dagelijks af. Belangrijk aandachtspunt is en blijft dat de gemeente wel zorg draagt voor een adequaat basisonderhoud. Dit zijn we overigens ook wettelijk verplicht. Om onze inwoners echt betrokken te maken zijn nog wel veel inspanningen nodig.

72

Jaarverslag 2015

Wat hebben we gedaan?

9.1 Structureel onderhouden van infrastructuur, groen en gebouwen 9.1.1 Onderhouden en beheren infrastructuur Het beheer en onderhoud van de infrastructuur gebeurt op basis van de vastgestelde beleidsplannen en daaraan gekoppelde kwaliteitseisen. Jaarlijks wordt een onderhoudsplan gemaakt voor de onderdelen die om onderhoud vragen op grond van een meerjarenplanning en kwaliteitsinspecties. Door invloeden van buitenaf, zoals weersomstandigheden en/of intensiever of minder intensief gebruik, kunnen de werkelijk uit te voeren onderhoudsmaatregelen afwijken van de geplande werkzaamheden uit de meerjarenplanning. Hiermee wordt direct geanticipeerd op de veranderde onderhoudsbehoefte. In 2015 zijn de beleidsplannen voor zowel openbare verlichting als verkeersvoorzieningen vastgesteld. Daarnaast is de vervangingsbehoefte (beheer op orde) binnen de totale openbare ruimte in kaart gebracht, omdat daar tot dit moment onvoldoende inzicht in bestond. Wegen, straten en pleinen Het uitvoeren van groot onderhoud aan asfaltwegen en elementenverhardingen waren de speerpunten voor het wegbeheer. Het onderhoudsplan 2015 is volledig uitgevoerd. Als grootste onderhoudswerk is het uitvoeren van groot onderhoud aan de Rijnstraat in Doornenburg het melden waard. In samenspraak met de bewoners is deze onveilige 80km weg aangepast naar een veilige 60km zone door toevoeging van rode fietsstroken. Bovendien is een aantal aanvullende onderhoudsmaatregelen getroffen vanwege vorstschade aan de navolgende wegen: Stadswal, Huismanstraat, Loostraat en de Ressensestraat. Schoonhouden infrastructuur en openbare gebieden De gemeente zorgt ervoor dat de infrastructuur van het gemeentelijk wegennet en van de openbare terreinen er schoon en netjes uitziet op het afgesproken niveau van beeldkwaliteit B. Daarvoor worden jaarlijks de volgende activiteiten uitgevoerd. • Het machinaal vegen van het gemeentelijk wegennet; • Het bestrijden van onkruid op verharding, zonder toepassing van chemische middelen; • Het vegen van blad; • Het ledigen van ca. 70 bladkorven (in de bladvalperiode); • Het ledigen van ca. 600 straatafvalbakken in het openbaar gebied met een op het gebruik van de bakken afgestemde frequentie. Openbare Verlichting De gemeente zorgt voor de instandhouding van het (gemeentelijk) net van openbare verlichting inclusief lichtmasten en armaturen. Nieuwe bouwplannen worden getoetst aan het beleidsplan Openbare verlichting 2015-2019. In 2015 is het beleidsplan Openbare verlichting geactualiseerd. Tevens is eind 2015 een begin gemaakt met het vervangen van de verlichting op de grote industrieterreinen te weten: Gendt-Bemmel, Houtakker en het laatste deel van Pannenhuis 1. Op deze terreinen wordt LEDverlichting toegepast.

73

Jaarverslag 2015

Activiteiten

Prestaties Meetbaar resultaat

Vervanging van ca. 150 lampen, conform beleidsplan openbare verlichting

Energiebesparing door vervanging van energieverslindende lampen

Uitvoering geven aan het project Lingewaard verlicht bewust

Energiebesparing door vervanging/verwijderen van energieverslindende lampen in het buitengebied Totale energieverbruik openbare verlichting per lichtpunt

Raming 2015 9.000 kWh

Werkelijk 2015 9.125 kWh

85.500 kWh

82.500 kWh

185 kWh

183,4 kWh

Bruggen, tunnels en viaducten Beheren en onderhouden van bruggen, tunnels en viaducten gebeurt aan de hand van het Meerjarenonderhoudsplan dat onderdeel uitmaakt van het beleidsplan Civieltechnische Kunstwerken. De input voor het beheerprogramma is verkregen op basis van de resultaten uit de inspectie. In 2015 zijn de houten voet- en fietsbruggen in het park het Hoog in Bemmel vervangen door composiet (vezelversterkte kunststof) exemplaren. Verder is er nieuwe slijtlaag aangebracht op de verkeersbruggen Diana, het Rietland en Hoefslag in Bemmel. Straatmeubilair Onder straatmeubilair vallen bijvoorbeeld bankjes, afvalbakken, tafels en fietsparkeervoorzieningen in de openbare ruimte. Naast een praktische functie, heeft straatmeubilair invloed op de uitstraling en belevingswaarde van de openbare ruimte. In overleg met de portefeuillehouder is besloten om het opstellen van het beleidsplan straatmeubilair door te schuiven naar 2016 in verband met de benodigde inventarisaties in de buitenruimte. Verkeersvoorzieningen De gemeente zorgt voor beheer en onderhoud van installaties en meubilair dat een verkeers- en/of een informerende functie heeft. Dit zijn bijvoorbeeld verkeersregelinstallaties (zoals verkeerslichten), markeringen op de weg, parkeerroute informatie, verkeersborden, straatnaamborden, verkeerszuilen, wegdekreflectoren en wegwijzers. In 2015 is het beleidsplan verkeersvoorzieningen vastgesteld. De belangrijkste speerpunten vanuit deze beleidsnotitie zijn: verkeers- en straatnaamborden vervangen door retro-reflecterende borden, het aantal borden in of langs de openbare wegen zo veel als mogelijk te beperken tot de borden die vanuit verkeersveiligheidsoogpunt noodzakelijk zijn. Begraven De gemeente is eigenaar en beheerder van vijf algemene begraafplaatsen. Drie daarvan zijn actief in gebruik (De Hoeve in Huissen, De Teselaar in Bemmel en Zandvoortsestraat in Gendt). Van de twee gesloten begraafplaatsen (Het Zand en Huissen-Stad) is het onderhoud overgedragen aan twee aparte stichtingen. Hiertoe zijn onderhoudsovereenkomsten gesloten. De gemeente heeft de zorg voor kwalitatief en kwantitatief voldoende begraafcapaciteit op de drie "actieve" begraafplaatsen. De gemeente beschikt voor de komende jaren over voldoende begraafcapaciteit. Er wordt efficiënt gebruik gemaakt van de beschikbare begraafcapaciteit door tijdig te ruimen waardoor graven opnieuw

74

Jaarverslag 2015 kunnen worden uitgegeven. Om te bepalen welke graven geruimd kunnen worden, is het administratief beheer van de begraafplaatsen verder op orde gebracht en zijn in 2014 en in 2015 alle bekende rechthebbenden van graven aangeschreven waarvan de rechten zijn verlopen of binnenkort zullen verlopen. Bij de graven met onbekende (of overleden) rechthebbende zijn bordjes geplaatst met het verzoek aan nabestaanden zich te melden. Voor de algemene begraafplaats in Gendt is begonnen met het verbeteren van de inrichting. Zo zijn daar bijvoorbeeld twee urnenzuilen bijgeplaatst, waardoor op fraaie wijze de capaciteit voor urn-bijzetting is vergroot. Voor de verbetering van de inrichting van De Hoeve en De Teselaar worden plannen ontwikkeld. Speeltuinen en speelweiden Binnen de gemeente Lingewaard wordt gewerkt met het, door de gemeenteraad in mei 2007 vastgestelde speelruimteplan 'Buitenspelen, ja leuk'. Het Speelruimteplan geeft een visie op beheer-, onderhouds- en vervangingsbeleid. Uit de evaluatie is gebleken dat Lingewaard te maken heeft met teruglopende kinderaantallen, vooral in de leeftijdsgroep van 0 tot 12 jaar. Bij de uitvoering van de beleidsregels uit het speelruimteplan worden de teruglopende kinderaantallen meegewogen maar er worden geen speeltuinen op basis van deze aantallen opgeheven. Het veilig in stand houden van de speelvoorzieningen is een wettelijke plicht. Het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen is daarbij bepalend als minimum niveau. De toestellen worden regelmatig geïnspecteerd en op basis daarvan onderhouden of vervangen.

Activiteiten Uitvoering geven aan het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen. Uitvoering geven aan het speelruimteplan "Buitenspelen, ja leuk"

Prestaties Meetbaar resultaat Afkeur op basis van veiligheid met urgentie hoog

Raming 2015 afkeur 2%

Werkelijk 2015 Max. afkeur 2%

9.1.2 Onderhouden en beheren groen Het onderhoud van het groen in de openbare ruimte vindt plaats op basis van de vastgestelde beeldkwaliteitseisen. Dit betekent dat de beeldkwaliteit bepalend is voor de onderhoudsbehoefte. De beeldkwaliteit is, zoals is aangegeven in 9.1.1 per zonering vastgesteld. Het straatbeeld dient permanent te voldoen aan deze vastgestelde kwaliteit. Bij het onderhoud van bomen wordt gewerkt met een raamcontract. De gemeente inventariseert welke werkzaamheden er uitgevoerd moeten worden en geeft de aannemer deelopdrachten voor de uitvoering. De kwaliteit van het openbaar groen loopt jaarlijks terug, omdat er geen periodieke vervanging van verouderde en niet meer vitale beplanting plaatsvindt. Door de bezuinigingen die vanaf 2009 zijn doorgevoerd (ruim € 400.000 structureel per jaar), is hiervoor geen budget meer beschikbaar. Er is geen mogelijkheid meer voor grootschalige vervangingen of renovaties. Ook ontbreekt de personele capaciteit om meer te doen dan het reguliere onderhoud. We vinden dit zorgelijk! Voor de begrazing van grote parkgebieden waaronder de Vliegerweide en het Slingerbos in Huissen, het Wielenpark, de Ward en het gebied rondom sportpark Ressen in Bemmel worden schapen ingezet. Met begrazing door schapen worden de zaden van de planten via de schapenvacht en de hoeven verder verspreid over de verschillende graasgebieden. Hierdoor bloeit de grasvegetatie weelderiger en ontstaat er meer variatie aan bloemen in de parkgebieden.

75

Jaarverslag 2015 9.1.3 Onderhouden en beheren gebouwen De gemeente heeft per 31 december 2015 in totaal 155 gebouwen/objecten in eigendom, verdeeld over 83 complexen. Het onderhoud, beheer en instandhouding daarvan gebeurt op basis van het Beleidsplan onderhoud en instandhouding gebouwen 2012, waarin het kwaliteitsniveau voor onderhoud van de gebouwen is vastgelegd en de dotaties voor onderhoud uit de meerjarenplanning van deze gebouwen en bouwkundige objecten is opgenomen. Hiervan wordt jaarlijks het uitvoeringsplan voor planmatig onderhoud afgeleid. De gemeente heeft 34 onderwijsgebouwen, verdeeld over 19 complexen. Het onderhoud van schoolgebouwen voor Primair Onderwijs was tot 1 januari 2015 een gedeelde verantwoordelijkheid van schoolbesturen en de gemeente. De gemeente was op hoofdlijnen verantwoordelijk voor het buitenonderhoud van de gebouwen. Hiervoor heeft de gemeente een financiële voorziening die mede is gebaseerd op een Meerjaren Onderhoud Plan Onderwijshuisvesting. Op 1 januari 2015 is de verantwoordelijkheid voor alle onderhoud van het schoolgebouw overgeheveld naar de schoolbesturen.Voor de gemeente verloopt dit budgetneutraal. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Raming 2015

Werkelijk 2015

76,5 % Uitvoering geven aan het percentage uitgevoerde 80% Meerjarenonderhoudsplan (MOP), onderhoudsactiviteiten uit het volgens het beleidsplan Onderhoud en MOP instandhouding Gebouwen 2012 Kwaliteitsniveau 3, Redelijk, invloeden zijn duidelijk waarneembaar, incidenteel kan een storing in de functievervulling optreden. Kunst in de openbare ruimte In het beleidsplan onderhoud en instandhouding gebouwen zijn ook de 59 openbaar beeldende kunstwerken opgenomen, die binnen de openbare ruimte zijn geplaatst. In de meerjarenplanning is onderhoud voorzien aan deze kunstwerken. Woonwagencentra De gemeente verzorgt het beheer en onderhoud van drie woonwagencentra in de gemeente met in totaal 23 standplaatsen en twee huurwoonwagens die we in eigendom hebben. De standplaatsen bevinden zich op de woonwagencentra Terpweide in Huissen, de Binnendries in Gendt en aan de Plakselaan in Bemmel. Het beheer en onderhoud is onder te verdelen in relatiebeheer, sociaal beheer en het technisch beheer en onderhoud bestaande uit reparatieverzoeken, mutatieonderhoud en het planmatig onderhoud. Dit beheer en onderhoud is door de gemeente ondergebracht bij Nijbod Consultancy B.V. Eindhoven. De verhuur van woningen/woonwagens en standplaatsen is geen wettelijke taak van de gemeente. Zowel Aedes (belangenorganisatie van de corporaties) als de VNG geven aan dat beheer, verhuur en opvang van deze doelgroep tot de primaire taak van een corporatie behoort. Overdracht van de standplaatsen en huurwoonwagens aan de corporatie is dan ook een logische stap maar niet afdwingbaar. Deze overdracht is al in 2013 op de agenda gezet, maar de corporaties beschouwen dit, mede door opgelegde en verscherpte regelgeving door het ministerie van volkshuisvesting, niet als de hoogste prioriteit. Dit behoeft wellicht enige extra bestuurlijke druk.

76

Jaarverslag 2015

9.2 Schoon en veilig houden leefomgeving met respect voor milieu 9.2.1 Zorgen voor goede waterkwaliteit en voldoende berging Riolering en waterzuivering Het beheer en onderhoud van de riolering gebeurt op basis van het vastgestelde Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2013-2015 (VGRP 2013-2015). In november 2015 heeft de raad besloten de looptijd van dit VGRP (2013-2015) met één jaar te verlengen (2016). Praktisch al het stedelijk afvalwater wordt ingezameld in de riolering en afgevoerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Bij enkele woningen wordt het afvalwater ter plekke gezuiverd en geloosd in de bodem of op oppervlaktewater. Waar mogelijk worden hemelwater en afvalwater gescheiden afgevoerd. Inspectie en onderhoud aan het rioleringsstelsel (inclusief gemalen, drukriolering, e.d.) vindt stelselmatig plaats. Daarnaast worden er jaarlijks onderdelen vervangen op basis van een vervangingsplanning. Hiermee wordt kapitaalvernietiging voorkomen. In 2015 is in Gendt en op bedrijventerrein Gendt-Bemmel grootschalig riolering vervangen. Op het bedrijventerrein is een aantal aanpassingen aan het stelsel gedaan zodat de vuilemissie naar oppervlaktewater kleiner is geworden en voldaan wordt aan de eisen van het waterschap. Voor Gendt is het basisrioleringsplan herzien. In dit plan is bepaald welke verbeteringsmaatregelen uitgevoerd moeten of kunnen worden (milieuhygiëne en wateroverlast). De herziening van het basisrioleringsplan van Huissen is opgestart. De inrichting van het rioolbeheersysteem is afgerond zodat het systeem nu operationeel is. Watersysteem en waterberging In het waterplan van de gemeente Lingewaard is een lijst met uitvoeringsmaatregelen opgenomen, dat moet resulteren in een kwalitatief goed watersysteem, met voldoende afvoer- en bergingscapaciteit. Zo moet er voor de kernen Angeren, Doornenburg en Gendt extra waterberging in het watersysteem worden aangebracht. In 2015 zijn de voorbereidingswerkzaamheden voor die waterbergingen opgestart, en ook is de benodigde grond aangekocht. In 2016 gaat de uitvoering worden opgepakt. Daarnaast zijn in 2015 twee waterplanprojecten opgestart die er voor moeten zorgen dat het water beter kan worden afgevoerd vanuit de dorpskernen Bemmel en Gendt. Het gaat dan om het verbreden van de Bemmelse Zeeg en het opwaarderen van een watergangtracé in Gendt. De verwachting is dat ook voor deze projecten dat de uitvoering in 2016 kan beginnen. Een andere waterplanmaatregel in Bemmel is het afkoppelen van hemelwater rondom de Dorpsstraat/Oostervelden, waarbij tevens een leidingenstructuur voor het afgekoppelde hemelwater wordt aangelegd. Dit project is in 2015 opgestart. Enkele andere afkoppelprojecten die in 2015 zijn voorbereid of uitgevoerd, worden veelal gecombineerd met werkzaamheden aan de riolering of het wegdek. In 2015 is als waterplanmaatregel ook gestart met het vormgeven van het grondwaterbeleid. Dit beleid wordt in 2016 opgenomen in het nieuwe Gemeentelijke rioleringsplan en aan de raad voorgelegd. Op 12 juni 2014 heeft de raad de nota ‘Waterbergingsbank gemeente Lingewaard’ vastgesteld. Dit betekent dat rondom iedere kern binnen de gemeente een centrale, robuuste en doelmatige waterberging dient te worden gerealiseerd. Initiatiefnemers met bouwplannen kunnen dan onder bepaalde voorwaarden en op vrijwillige basis, tegen een vergoeding deelnemen aan de waterbergingsbank. Hiermee kunnen die initiatiefnemers dan voldoen aan de verplichte waterbergingscompensatie. De gemeente legt de waterbergingsbanklocaties aan, waarbij de kosten daarvoor worden terugverdiend door de bijdragen van de initiatiefnemers. Voor de kernen Huissen en Bemmel zijn de voorbereidingen in 2015 opgepakt. Voor de waterbergingsbanklocaties Angeren, Doornenburg en Gendt geldt dat ook, maar dan gecombineerd met de hierboven genoemde

77

Jaarverslag 2015 waterbergingen die als waterplanmaatregel dienen te worden uitgevoerd. De verwachting is dat de genoemde waterbergingsbanklocaties in 2016 zijn aangelegd. 9.2.2 Bestrijden gladheid Het seizoen waarbinnen sprake kan zijn van gladheid loopt van 1 november tot en met 31 maart. Het beleid in Lingewaard voor de gladheidbestrijding is vastgelegd in het gladheidbestrijdingsplan. Dit plan wordt in 2016 geactualiseerd. Op elk noodzakelijk tijdstip (24/7) wordt de gladheid bestreden op de primaire routes, te weten: • • • •

hoofdroutes voor gemotoriseerd verkeer op de belangrijkste gemeentelijke ontsluitingsroutes busroutes erftoegangswegen (toegangen tot de wijken); centrumgebied/openbare terreinen hoofdroutes voor fietsers/schoolroutes (rode stippenroute)

Deze gladheidbestrijding gebeurt met 8 strooi-eenheden op de in het plan aangegeven routes. Binnen 3 uur na alarmering is op alle routes gestrooid. Als daartoe aanleiding bestaat, worden ook de secundaire routes gestrooid. Tevens is er aandacht voor kwetsbare doelgroepen zoals bijvoorbeeld ouderen. Zo wordt er ook gestrooid bij ouderencentra en andere specifieke locaties. De gladheidbestrijding in Lingewaard wordt gestart via: • • • • •

inkomende meldingen via het gladheidmeldsysteem van Gemeente Lingewaard Meteo Consult in Wageningen overleg met de gemeenten Nijmegen en Overbetuwe alsmede de provincie Gelderland Politie Door eigen waarneming

In een beperkt aantal gevallen wordt op lokale (politie-)meldingen afgegaan. De weersvoorspellingen van het Meteo Consult maken het in veel gevallen mogelijk te anticiperen op de aangekondigde gladheid; in die gevallen wordt er preventief gestrooid. Sinds 2015 werd ook in verschillende wijken in samenspraak met de wijkplatforms zoutbakken geplaatst zodat bewoners zelf op vitale plekken in de wijk de gladheid kunnen bestrijden. Zo zijn er 3 zoutbakken bijgeplaatst in Doornenburg (2) en Huissen(1) In 2015 zijn we 42 keer uitgerukt. Per strooibeurt is gemiddeld 8 ton zout verbruikt. Een complete strooibeurt kent een lengte van 246 km. (wegen & fietspaden) Door het huidig gebruik van gemoderniseerd gladheidbestrijdingsmaterieel is in het afgelopen strooiseizoen sprake van een zoutreductie van 3 ton per strooibeurt. Deze reductie was ook voorzien in de begroting. 9.2.3 Verwerken huishoudelijk afval In december 2013 heeft de Raad het Beleidsplan afvalbeheer 2015-2019 vastgesteld. Dit afvalbeleidsplan, dat als motto heeft “Gaan voor grondstoffen”, richt zich op verdere verhoging van de hoeveelheid gescheiden ingezameld huishoudelijk afval. Dit met de landelijke doelstelling van 65 % hergebruik van het huishoudelijk afval in het achterhoofd. Om de hoeveelheid herbruikbaar afval te vergroten is tot een verbeterde inzamelmethode van het huishoudelijk afval besloten. Vanaf 1 januari 2015 is het restafval bij de meeste woningen tweewekelijks ingezameld met een 2e aparte container. De aanwezige duocontainer is vanaf genoemde datum in gebruik voor het gescheiden inzamelen van gft-afval en het plastic verpakkingsafval. Deze grondstoffencontainer wordt ook tweewekelijks geleegd.

78

Jaarverslag 2015 Bij hoogbouwcomplexen en appartementencomplexen staan bovengrondse of ondergrondse verzamelcontainers. Het plastic afval bij hoogbouw is in 2015 de Plastic Heroes-zaak in gebruik. Daarnaast worden de volgende herbruikbare afvalstromen ingezameld: papier/karton, glas, kleding/textiel/schoeisel, snoeiafval, grofvuil, elektrische apparaten en oud ijzer. Deze gescheiden stromen zijn geschikt als grondstof voor nieuwe producten. Naast de herbruikbare deelstromen is het huishoudelijk klein chemisch afval apart ingezameld met een gifbus die maandelijks op 9 standplaatsen staat. De inzet van deze gifbus is op 31 december 2015 gestopt. De inwoners wordt voor deze afvalstroom thans verwezen naar de particuliere milieustraten. Het nieuwe inzamelsysteem met een restafvalcontainer en een grondstoffencontainer heeft geleid tot een toename van de hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT-afval met meer dan 15%; de hoeveelheid gescheiden ingezamelde plastic is verdubbeld. Dat is een grotere toename dan geprognosticeerd. Het hergebruikpercentage aangeboden huishoudelijk afval, exclusief grof vuil is dan ook hoog namelijk 63%. Het tarief is gebaseerd op het gebruik dat inwoners maken van de mogelijkheid om restafval te verwijderen, naast een vast jaarlijks basisbedrag. Op deze wijze is een betere financiële prikkel ontstaan tot het scheiden van afval.

Activiteiten Versterking van het principe de vervuiler betaald door enkel en alleen de inzameling van restafval te belasten

Prestaties Meetbaar resultaat Hoeveelheid herbruikbare afvalstoffen t.o.v. van de totale hoeveelheid ingezameld huishoudelijk afval (2014 werkelijk 50,4%)

Uitvoering geven aan het nieuwe afvalbeleid 2015 “gaan voor grondstoffen”

Raming 2015 Minimaal 55% hergebruik van het aangeboden huishoudelijk afval, excl. grof huihoudelijk afval

Werkelijk 2015 63%

9.3 Samen met bewoners leefomgeving verbeteren 9.3.1 Behandelen meldingen In 2015 zijn in totaal 3296 meldingen binnengekomen. Hiervan hadden er 1823 direct betrekking op de buitenruimte. 98 % zijn binnen de gestelde termijn afgehandeld. De overige meldingen hadden een indirecte relatie met de openbare ruimte. 9.3.2 Adoptie (geheel of gedeeltelijk) door inwoners De adoptie van openbaar groen gaat steeds meer leven onder de inwoners van Lingewaard. In 2015 hebben tien inwoners/bedrijven groen in hun straat of wijk geadopteerd. Hiermee komt het totaal adoptanten op 39. Het project gaat nog steeds voortvarend. Een adoptant in Gendt heeft de overeenkomst opgezegd vanwege bedrijfsbeëindiging, maar deze ruimte is meteen ingevuld door een andere adoptant (lokale ondernemer). Daarnaast heeft de gemeente inmiddels een wachtlijst met

79

Jaarverslag 2015 mogelijke adoptanten. De gemeente heeft het onderhoud van de provinciale rotonde bij de Essenpas in Bemmel overgenomen van de provincie en vervolgens ter adoptie uitgegeven. Reststroken groen Het project verkoop reststroken groen is in september 2015 gestart in de kern Haalderen. Hoofddoel van het project is de (kadastrale) grenzen van percelen helder en duidelijk vast te leggen, zodat er nooit misverstanden kunnen ontstaan over wie de eigenaar van een perceel is. In 2016 zullen de kernen Doornenburg en Gendt worden opgepakt. Het project reststroken kent een doorlooptijd van drie jaren. Prestaties Activiteiten

Meetbaar resultaat

Inwoners stimuleren om verantwoordelijkheid voor hun eigen woonomgeving te nemen en daarvoor onderhoudsafspraken aan te willen gaan.

Toename aantal onderhoudsovereenkomsten

80

Raming 2015

Werkelijk 2015

3%

3%

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

9 Beheer en onderhoud Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 9.1.1 Onderhouden en beheren infrastructuur

Begraven Kunstwerken Speeltuinen en speelweiden Veerdiensten Verkeersmaatregelen Wegen straten en pleinen

9.1.2 Onderhouden en beheren groen

Natuurbescherming Openbaar groen onderhoud Recreatiegebieden

9.1.3 Onderhouden en beheren gebouwen

Basisonderwijs huisvesting (bijz.) Basisonderwijs huisvesting (openb) Beheer gebouwen algemeen Brandweerposten / onderhoud Dorpshuizen / beheer

412.577

423.624

406.734

349.282

12.828

36.880

14.290

78.179

330.173

348.705

303.705

270.037

14.079

13.768

13.768

14.409

577.083

599.303

599.303

432.006

5.005.834 4.804.467 4.709.767 5.426.717 11.480

11.480

11.480

21.532

2.119.546 2.197.028 2.197.028 2.542.448 8.711

8.890

8.890

736

1.370.482 1.368.720 1.273.720 1.421.611 273.106

342.071

327.321

506.825

63.960

83.160

83.160

59.400

25.154

35.382

28.922

20.324

47.921

74.778

50.608

503.042

39.455

47.200

20.100

-

Kinderopvang onderhoud

219.467

263.228

188.171

218.166

Monumenten onderhoud

39.323

38.110

5.060

8.746

434.839

529.584

352.094

574.205

Gezondheidszorg / controle

Onderhoud en beheer sport (binnen) Onderhoud en beheer sport (buiten) Onderhoud en beheer sport algemeen Onderhoud en beheer zwembaden Onderhoud Kunst

1.329.636 1.353.613

930.180 1.001.667

38.474

32.805

32.805

21.213

230.541

224.127

224.127

243.454

8.648

9.386

9.386

2.227

595.185 1.289.010

855.355

Overige eigendommen

590.277

Sociaal-cultureel werk

21.745

28.906

22.028

20.670

124.802

122.430

122.430

132.252

Speciaal onderwijs huisvesting

81

Jaarverslag 2015

9 Beheer en onderhoud Nr.

Doel

9.2.1 Zorgen goede waterkwaliteit en berging

Productgroep

Voortgezet onderwijs Huisvesting Riolering en waterzuivering

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief 940.748

951.005

951.005

962.633

3.668.911 4.057.901 4.057.901 3.352.237

Waterpartijen

154.363

190.640

190.640

202.548

237.861

250.052

250.052

285.256

9.2.3 Verwerken huishoudelijk afval

Wegen, straten en pleinen (gladheid) Afvalstoffen

9.3.1 Behandelen meldingen

Behandelen meldingen

83.000

83.000

83.000

17.600

9.3.2 Adoptie(geheel of gedeelte)door inwoners

Dierenparken

28.539

16.079

13.374

20.873

116.635

116.140

116.140

49.775

9.2.2 Bestrijden gladheid

Groen- en reststroken

Totaal lasten

3.057.764 3.107.485 2.797.965 2.804.779

21.637.960 22.365.130 21.684.162 22.420.207

Baten 9.1.1 Onderhouden en beheren infrastructuur

Begraven

-3.333

-

-

-

-

-

-

-

-41

-50

-50

9

-

-

-

-

-1.066

-

-

-1.204

-65.283

-113.000

-122.000

-310.431

424

-

-

-7.412

-10.386

-

-

-214

Recreatiegebieden

-1.014

-400

-400

-811

Basisonderwijs huisvesting (bijz.) Basisonderwijs huisvesting (openb) Beheer gebouwen algemeen Brandweerposten / onderhoud Dorpshuizen / beheer

-3.979

-

-

-5.891

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Gezondheidszorg / controle

-

-

-

-

Kinderopvang onderhoud

-

-

-

-

Monumenten onderhoud

-

-

-

-

-15.788

-

-

-6.625

77.212

-40.000

-

-23.198

-

-

-

-

Kunstwerken Speeltuinen en speelweiden Veerdiensten Verkeersmaatregelen Wegen straten en pleinen 9.1.2 Onderhouden en beheren groen

Natuurbescherming Openbaar groen onderhoud

9.1.3 Onderhouden en beheren gebouwen

Onderhoud en beheer sport (binnen) Onderhoud en beheer sport (buiten) Onderhoud en beheer sport algemeen

82

Jaarverslag 2015

9 Beheer en onderhoud Nr.

Doel

9.2.1 Zorgen goede waterkwaliteit en berging

Productgroep

Onderhoud en beheer zwembaden Onderhoud Kunst

-13.908

-12.770

-12.770

-13.178

-

-

-

-

Overige eigendommen

-215.872

-30.720

-30.720

-270.025

Sociaal-cultureel werk

-

-

-

-

Speciaal onderwijs huisvesting Voortgezet onderwijs Huisvesting Riolering en waterzuivering

-

-

-

-

-3.208

-

-

-

-7.932

-30.100

-30.100

-31.319

-

-

-

-

-1.369

-

-

-

Waterpartijen 9.2.2 Bestrijden gladheid

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

9.2.3 Verwerken huishoudelijk afval

Wegen, straten en pleinen (gladheid) Afvalstoffen

-1.112.821

-889.280

-495.680

-622.951

9.3.1 Behandelen meldingen

Behandelen meldingen

-

-

-

-

9.3.2 Adoptie(geheel of gedeelte)door inwoners

Dierenparken

-

-

-

-

-214.641

-43.400

-43.400

-65.376

Groen- en reststroken

Totaal baten

-1.593.004 -1.159.720

-735.120 -1.358.626

Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

20.044.956 21.205.410 20.949.042 21.061.581

Onttrekking aan reserves

-1.924.131 -2.506.075 -1.722.187 -1.164.275

Toevoeging aan reserves

1.084.466 1.074.080 1.074.080

Gerealiseerd resultaat

889.663

19.205.292 19.773.415 20.300.935 20.786.969

83

Jaarverslag 2015

Programma 10 Inwoner en bestuur

85

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 10. Inwoners en bestuur zorgen samen voor een prettig leefklimaat Om invulling te geven aan het begrip overheidsparticipatie zijn wij in 2015 gestart met een aantal pilots die inwoners zelf hebben ingebracht. Hiermee doen wij ervaring op in hoe en wanneer los te laten. Uiteindelijk leidt dit de komende jaren tot een andere rol van uw raad, ons college en de organisatie. Naast de pilots hebben wij inwoners actief betrokken bij de leefbaarheid van hun kern. In 2015 stonden Doornenburg, Haalderen en Angeren centraal. De komende jaren komen de andere kernen aan de beurt. Met betrekking tot de thema’s veiligheid en leefbaarheid hebben wij vanuit onze regierol er voor gezorgd dat diverse partijen met elkaar in contact zijn en blijven. Zo hebben in 2015 gesprekken plaatsgevonden tussen uw gemeenteraad en de wijkplatforms, maar ook tussen de wijkplatforms en de ambtelijke organisatie. Geconstateerd is dat dit niet los kan worden gezien van de ontwikkelingen op het gebied van overheidsparticipatie. Wij hebben samen met de veiligheidspartners steeds meer inzicht verkregen in de veiligheidsbeleving van onze inwoners via monitoring en een enquête. In deze constateren wij een toename van de georganiseerde criminaliteit en sociaal-maatschappelijke problemen. Teneinde consequent en voorspelbaar te zijn in ons gedrag hebben wij samen met andere partners allerlei handhavingstaken uitgevoerd. Hierbij zijn maatregelen genomen op het op het uiteenlopende gebied van verkeersoverlast en milieudelicten tot overlast gevende groepen jongeren. Om onze inwoners nog beter te bedienen, hebben wij de nieuwe toptakenwebsite gelanceerd. Dit betekent dat niet alleen qua informatievoorziening, maar ook qua digitale dienstverlening grote stappen zijn gezet. In het kader van goed openbaar bestuur hebben wij uw raad, waar mogelijk in een zo vroeg mogelijk stadium, op vele manieren geïnformeerd over de voortgang en behaalde resultaten. In deze hebben wij in het bijzonder aandacht geschonken aan de grote uitdaging waarvoor wij ons gesteld zagen in het sociale domein.

10.1 Regisseren veiligheid voor de inwoner In 2015 is het veiligheidsbeleid uitgevoerd op de wijze zoals vastgelegd in het veiligheidsplan. De gemeente voert regie en werkt samen met de veiligheidspartners, kernwoorden zijn samenwerking communicatie en integraliteit. Of het beleid voldoende aansluit op de wensen van de samenleving wordt structureel gemonitord en tussentijd geëvalueerd met de veiligheidspartners. In 2015 is een aanzet gedaan om te komen tot een bewonersenquête over veiligheidsbeleving, de resultaten daarvan worden in de eerste helft van 2016 verwacht. Qua thematiek en prioriteit hebben we in 2015 een geleidelijke verschuiving gezien van buurtoverlast en veel voorkomende criminaliteit naar ondermijnende c.q. georganiseerde criminaliteit. Te denken valt aan 1% motorclubs, hennepkwekerijen, onverklaard vermogen en uitkeringsfraude. Daarnaast zijn meer sociaal-maatschappelijke problemen op de agenda gekomen, bijvoorbeeld probleemgezinnen en verwarde personen, vaak met multi-problematiek en omvangrijke zorgnetwerken.

86

Jaarverslag 2015

10.2 Communiceren met inwoners Onze inwoners zijn de basis van onze gemeente. Het is daarom van groot belang dat wij in goed contact staan met onze inwoners door op de juiste wijze met elkaar te communiceren. Het is noodzakelijk om met elkaar in gesprek te gaan en te blijven en nieuwe kanalen en paden worden daar continu voor onderzocht. Social media speelt een steeds grotere rol en zal in 2016 in gebruik en impact blijven groeien. Door het college genomen besluiten en nieuwe ontwikkelingen worden gecommuniceerd via de bekende kanalen en waar nodig wordt het persoonlijke gesprek steeds vaker aangegaan. Het college wil meer ruimte geven aan initiatieven uit de samenleving, dit sluit aan bij de pijler ‘Betrokken burgers” in het coalitieakkoord 2014-2018: “Wij willen als gemeente niet alleen zo adequaat mogelijk reageren op initiatieven van inwoners, maar ook met inwoners in gesprek gaan over de manier waarop zij invloed willen uitoefenen op zaken die de gemeenschap aangaan en voor welke punten (groepen)inwoners een eigen verantwoordelijkheid willen nemen.” Deze pijler staat tevens in direct verband met overheidsparticipatie (zie 10.2.1.) Op 10 juli 2014 heeft de raad het rapport van de Rekenkamercommissie over het functioneren van wijkplatforms gesproken. Mede als gevolg hiervan zijn gesprekken/ bijeenkomsten gestart over overheidsparticipatie en de rol van de wijkplatforms daarbij. Deze gesprekken zijn gedurende heel 2015 vervolgd en loopt nog door in 2016.

10.3 Optimaliseren klantgerichte dienstverlening Wat hebben we in 2015 gedaan om de kwaliteit van de dienstverlening te waarborgen, en waar mogelijk te verbeteren? In 2015 is veel tijd en energie geïnvesteerd in onderzoek (waarvoor komt een bezoeker naar www.lingewaard.nl en via welk device bezoekt hij dan die website). Met de uitkomsten van dit zogenaamde toptakenonderzoek is een compleet nieuwe website gebouwd. Deze website is volledig ingericht naar de wens van de bezoeker. Alles wat goed vindbaar moet zijn staat vooraan in de etalage, alles waar minder vaak om wordt gevraagd staat wat verder naar achteren in de winkel. Sommige zaken waar nooit om werd gevraagd zijn niet meer te vinden op de toptakensite. De nieuwe website is in de laatste week van december 2015 in de lucht gegaan. De eerste reacties zijn uitermate positief en reeds in de eerste weken na de livegang is er een lichte stijging te zien bij een aantal digitale producten ten opzichte van de analoge aanvragen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de digitale aangiften van verhuizingen. Om daarmee verder te gaan. Op het vakgebied van burgerzaken is actief deelgenomen aan een aantal pilots. De leverancier van de gebruikte software heeft samen met een aantal kwartiermakersgemeenten (waaronder Lingewaard) een aantal processen volledig digitaal gemaakt waardoor de burger niet meer naar het gemeentekantoor hoeft te komen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de aangiften van de burgerlijke stand (geboorte, huwelijk en overlijden). De geboorte aangifte is reeds live gezet, de andere 2 volgen begin 2016. Een groot aantal andere producten en (web)formulieren zijn en worden verbeterd om de aanvrager zoveel mogelijk te ontlasten en de processen zo soepel als mogelijk te laten verlopen. Hiermee zit Lingewaard meteen in de kopgroep van Nederlandse gemeenten. Vanaf begin 2016 gaat uitgebreid campagne worden gevoerd om onze klanten te verleiden om het digitale kanaal te gebruiken. De campagne en materialen zijn in 2015 ontwikkeld.

87

Jaarverslag 2015

10.4 Waarborgen goed bestuur De algemeen aanvaarde governance-beginselen worden als uitgangspunt genomen voor ons handelen. Dit betekent het volgende voor de te onderscheiden onderdelen: • Transparantie De programmabegroting 2016 heeft een kwaliteitsslag ondergaan. Hierbij kan worden gedacht aan: verbetering diverse prestatie-indicatoren op het niveau van de prestatiedoelen en een andere opzet van de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing en Verbonden partijen. Tevens is vanwege de decentralisaties op het gebied van de WMO, jeugdzorg en participatie een nieuwe paragraaf Decentralisaties opgenomen. Uw raad is periodiek via de tussentijdse rapportages, informatienota’s en informatie-avonden geïnformeerd over de stand van zaken. In dit kader is overigens extra aandacht geschonken aan de ontwikkelingen in het sociale domein. • Democratische verantwoording De accountant heeft een goedkeurende controleverklaring verstrekt voor zowel de getrouwheid alsmede de rechtmatigheid. De door het college van B&W gemaakte bestuurskosten zijn openbaar gemaakt via de gemeentelijke website. Teneinde meer “in control” te komen, is medio 2015 een notitie opgesteld, genaamd “Is de gemeente Lingewaard in control? Een tussenbalans”. De uitkomsten van deze notitie zijn vertaald naar het ondernemingsplan 2016-2018. • Effectiviteit en efficiency De teamplannen en de individuele werkplannen zijn het instrument om te plannen, organiseren en sturen. Met betrekking tot de teamplannen is meer inzicht verkregen in de medebewindstaken en autonome taken. Dit draagt uiteindelijk bij aan een betere integrale en realistische afstemming van allerlei activiteiten en doelstellingen. In 2015 is tevens een start gemaakt met het zogenaamde PIL-project (Planning & Control in Lingewaard). De doelstelling is om zowel procesmatig als inhoudelijk een kwaliteitsslag te maken bij de diverse p&c-producten. Het PIL-project is eind 2015 gepresenteerd in de vergadering van de auditcommissie en kent een doorlooptijd van twee jaar. • Vraaggerichtheid Vanaf 2014 is de gemeente gestart met het project Overheidsparticipatie: Vrijlaten in vertrouwen. Inwoners van Lingewaard zijn aangemoedigd om zelf oplossingen aan te dragen voor zaken die spelen in hun leefomgeving. We zijn gestart met een aantal pilots die inwoners zelf hebben ingebracht. Mede naar aanleiding van het onderzoek van de rekenkamercommissie naar de wijkplatforms zijn diverse verbeteringen doorgevoerd. Hierbij kan onder andere worden gedacht aan: de rol van de gebiedscoördinator, een efficiëntere afhandeling van vragen van de wijkplatforms en procedureverbetering rondom de werkplannen van de wijkteams. In maart/april 2015 zijn gesprekken gevoerd met de wijkplatforms. Doel van deze gesprekken was om duidelijkheid te verschaffen over ieders rol, taak, functie en verwachtingen van elkaar.

88

Jaarverslag 2015

Wat hebben we gedaan?

10.1 Regisseren veiligheid voor de inwoner 10.1.1 Waarborgen brandweerzorg, ambulancezorg en rampenbestrijding Brandweerzorg Doorontwikkeling repressieve organisatie Bestuurlijk besluitvorming met betrekking tot het project doorontwikkeling is voor de zomer afgerond. In de tweede helft van 2015 zijn de deelprojecten van start gegaan. De uitwerking en implementatie hiervan zijn voorzien in 2016 en 2017. Gestart is met de projecten dekkingsplan, uitruk op maat en herverdeling materieel. Via de klankbordgroep worden vrijwilligers betrokken bij de verschillende onderwerpen: zaken worden aan hen voorgelegd en de voortgang wordt gerapporteerd. Wonen boven winkels Op 16 december 2015 heeft het Algemeen Bestuur ingestemd met de conclusies en aanbevelingen van het rapport ‘Wonen boven winkels 2015’. In dit rapport staan de resultaten van de steekproef die door Brandweer Gelderland-Midden is uitgevoerd in de gemeenten Arnhem, Doesburg en Wageningen naar het huidige brandveiligheidsniveau van winkels en bovenwoningen in de oude dorps-/stadskernen. De resultaten van deze steekproef geven een goede afspiegeling van de situatie in de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden. Aanleiding voor het uitvoeren van de steekproef zijn de aanbevelingen die de Inspectie Veiligheid en Justitie (V&J) heeft gedaan in haar evaluatierapport over de zeer grote brand aan de Kelders in Leeuwarden op 19 oktober 2013. Bij die brand kwam een bewoner om het leven. In het rapport ‘Wonen boven winkels 2015’ wordt de gemeenten in de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden een aantal praktische handreikingen geboden om uitvoering te geven aan de aanbevelingen van de Inspectie V&J. Omgevingsveiligheid/protocollen Om meer aan de voorkant betrokken te zijn bij planvorming ruimtelijke ontwikkeling zijn er werksessies georganiseerd voor brandweer, gemeenten en omgevingsdiensten. Deze zijn positief verlopen. Hierdoor staat het onderwerp veiligheid én gezondheid vanaf het begin op de agenda en kan er sneller in het proces gecorrigeerd worden (indien nodig). Ook zijn in samenspraak protocollen opgesteld om de onderlinge samenwerking tussen brandweer, gemeenten en omgevingsdiensten nader te regelen. Ondertekening hiervan door de verschillende partijen heeft nog niet plaatsgevonden. Controle horeca en andere objecten met een gebruiksvergunning. Aan het in de begroting opgenomen prestatiedoel om tijdens risicovolle evenement brandveiligheid controles uit te voeren is voldaan. Daarnaast hebben alle controles plaatsgevonden volgens het regionaal toezichtplan.

89

Jaarverslag 2015

Activiteiten Activiteiten uitvoeren conform Preventie-activiteiten plan waaronder brandbeveiligheidscontroles

Prestaties Meetbaar resultaat Percentage horecagelegenheden waarbij brandveiligheidscontroles worden uitgevoerd in Lingewaard tijdens ten minste 1 risicovolle activiteiten (carnaval, kermissen ed)

Raming 2015 100%

Werkelijk 2015 100%

Rampenbestrijding/risicobeheersing Regionaal crisisplan en beleidsplan Om goed voorbereid te zijn op rampen- en crisissituaties heeft ook dit jaar – onder begeleiding van de VGGM – de bestuurlijke oefening plaatsgevonden. Naast deze praktische oefening zijn ook de nodige documenten geactualiseerd. In de AB-vergadering van de VGGM van 11 november zijn het Beleidsplan rampenbestrijding en crisisbeheersing 2016-2019, de regionale capaciteitenanalyse Gelderland-Midden en het Regionaal risicoprofiel Gelderland-Midden vastgesteld. Opsporing en ruiming van niet gesprongen conventionele explosieven uit de tweede wereld oorlog Met ingang van 2015 kan financieel een beroep worden gedaan om het Ministerie van Binnenlandse Zaken dat 70% van de werkelijke kosten achteraf worden vergoed. De kosten die in 2015 zijn gemaakt voor het opsporen en ruimen van explosieven zijn na afloop van het jaar in beeld gebracht en verwoord in een raadvoorstel en raadsbesluit. Op 4 februari 2016 is ingestemd met dit raadsvoorstel. De declaratie is tijdig (voor 1 maart 2016) bij het Ministerie ingediend. 10.1.2 Bevorderen veilige woon- en leefomgeving Criminaliteit in de woon-en leefomgeving komt nog steeds voor, maar was in 2015 niet buitensporig vergeleken met andere gemeenten van vergelijkbare grootte. Daarmee is niet gezegd dat deze criminaliteit geen impact heeft op de slachtoffers, integendeel, een woninginbraak, autodiefstal of vernieling van persoonlijk bezit roept nog steeds veel (terechte) emotie op en heeft een negatief effect op de veiligheidsbeleving. Een deel van de criminaliteit, met name geweldsdelicten en vernielingen, vindt plaats onder invloed van alcohol en/of drugs, daarom is hieraan in 2015 extra aandacht besteed, bijvoorbeeld in het kader van evenementen. Ook is de samenwerking met evenementenorganisatoren verder verbeterd, de afbakening van verantwoordelijkheden voor een veilig verloop zijn nader gespecificeerd en er wordt steeds meer aan de voorkant overleg gevoerd over geplande activiteiten, regelgeving en mogelijke bedreigingen van het evenement. In 2015 zijn 125 evenementenvergunningen verleend en 95 meldingen voor kleinere evenementen ontvangen en afgedaan. De gemeente voert handhavingstaken uit in het openbare gebied, daarvoor worden opsporingsambtenaren en toezichthouders ingezet. De gemeentelijke BOA’s publiek domein hebben in 2015 ruim 700 meldingen behandeld, uiteenlopend van verkeersoverlast tot milieudelicten in het publieke domein. 10.1.3 Beperken overlast De leefbaarheid in een woonwijk of kern kan worden aangetast door allerlei vormen van overlast gevend gedrag. In 2015 zijn overlast gevende groepen jongeren in kaart gebracht en is de persoonsgerichte aanpak toegepast, daarbij zijn ook de ouders nadrukkelijk betrokken. Bij de aanpak van leefbaarheidsproblemen wordt nauw samengewerkt met de politie, het Openbaar Ministerie, SWL en andere maatschappelijk- en zorginstellingen.

90

Jaarverslag 2015

10.2 Communiceren met inwoners 10.2.1 Interactie met inwoners en andere partners over beleidsvorming Het project Overheidsparticipatie dat in het college in 2014 heeft vastgesteld, heeft bij de start enige vertraging opgelopen, vanwege de discussie tussen raad en wijkplatforms naar aanleiding van het rekenkamerrapport over het functioneren van de wijkplatforms. Tevens is gebleken dat de acties in de eerste stap van het project meer tijd zouden vergen dan in de eerdere planning was voorzien. Aan het project is toegevoegd: • Het opdoen van leerervaringen uit pilots; • Het evalueren van de wijze waarop inwoners zijn betrokken en geïnformeerd bij zaken uit het verleden. In 2015 zijn ervaringen opgedaan bij de volgende pilots: 1. Opstellen dorpsontwikkelplannen: ondersteuning van initiatieven van de kernen bij het opstellen van leefbaarheidsplannen Er zijn gesprekken gevoerd in Doornenburg, Haalderen en Angeren. Er is in maart 2015 een algemeen beleidskader voor leefbaarheid geschapen, die het voor de inwoners in de kernen mogelijk maakt om subsidieaanvragen te doen voor activiteiten en zaken die vallen binnen het beleidskader. In Doornenburg functioneren contactpersonen. Stichting Leefbaar Doornenburg ontwikkelt een Dorpsontwikkelplan en heeft voor de begeleiding bij de planontwikkeling een subsidie ontvangen. In Haalderen en Angeren hebben de inventariserende gesprekken geleid tot ondersteuning bij verdere ontwikkelingen in de vorm van een opdracht aan Spectrum en DKK. 2. ZELF: een initiatief van inwoners gericht op nieuwe manieren van ‘samenwonen’ Zelfdragende Eigen Lingewaardse Formule (ZELF) is een initiatief van enkele inwoners van Lingewaard. Een ambtelijke contactpersoon neemt namens de gemeente als waarnemer deel aan bijeenkomsten. De contactpersoon coördineert, brengt de juiste ambtenaren en wethouders bij elkaar. ZELF is als één van de lokale partners door de gemeente gevraagd om mee te denken en te participeren bij de vestiging en integratie van verblijfsgerechtigden in Lingewaard. Verdere ontwikkelingen zijn de doorontwikkeling van de participatiepunten. 3. Woningbouw in de kernen: initiatieven van onder andere wijkplatforms en inwonersgroeperingen Dit zijn initiatieven van Strijdbaar Angeren en Platform Doornenburg. De gemeente faciliteert in deze. 4. Armoedebeleid en instrumentarium herijken: samen met de doelgroep tot een effectief beleid komen. In oktober heeft een groepsgesprek plaatsgevonden over de meedoenregeling. Deze regeling houdt in dat elke inwoner met een laag inkomen beroep kan doen op een vergoeding van de kosten voor deelname aan dit soort activiteiten tot een bedrag van € 100. De resultaten van het gesprek zijn meegenomen bij de actualisatie van de regeling en hebben geleid tot verbeteringen in de communicatie over de regeling. In augustus 2015 is een pilot toegevoegd die bestaat uit een tijdelijke procedure voor een snelle afhandeling van eenvoudige vragen vanuit wijkplatforms. Als gevolg van deze tijdelijke procedure is er eind 2015 geen achterstand meer bij de afhandeling van eenvoudige vragen. In 2016 wordt deze pilot geëvalueerd.

91

Jaarverslag 2015 In 2015 is communicatie met inwoners geëvalueerd op basis van voorbeelden van ‘miscommunicatie’ die collegeleden in hun contacten met inwoners bemerkten. De voorbeelden betroffen voornamelijk fysieke zaken in de openbare ruimte. De bevindingen uit de evaluaties laten zien dat de uitgangspunten van overheidsparticipatie in contacten met (groepen) inwoners (nog) niet altijd als vanzelfsprekend worden gehanteerd door medewerkers. Voor de toepassing van deze uitgangspunten wordt een training ontwikkeld voor leidinggevenden en medewerkers. In december heeft, bij wijze van pilot, een eerste workshop plaatsgevonden voor medewerkers die werkzaam zijn op het terrein van de openbare ruimte. In september 2015 is de raad tijdens een inforaad geïnformeerd over de voortgang van het project Overheidsparticipatie. De projectopdracht voor het project Overheidsparticipatie is vanwege de ontwikkelingen aangescherpt en het college heeft de nieuwe projectopdracht in januari 2016 vastgesteld. Op 19 november 2015 heeft de raad ingestemd met een initiatiefvoorstel Overheidsparticipatie. Ter oriëntatie op de verdere ontwikkelingen op het gebied van overheidsparticipatie heeft het college in december 2015 een bezoek gebracht aan de gemeenten Uden en Boekel. In 2016 zullen nog enkele andere gemeenten worden bezocht. 10.2.2 Communiceren van besluiten De inhoud van een besluit bepaalt welke (groepen) inwoners belang hebben bij bepaalde informatie over een besluit. Daarnaast zijn er verschillende manieren en media waarmee inwoners en organisaties kunnen worden geïnformeerd. Steeds wordt nagegaan welke communicatiemix het meest efficiënt is voor het betreffende doel en de betreffende doelgroep. 10.2.3 Samen met wijkplatforms leefbaarheid in de wijk bevorderen De 15 wijkplatforms hebben in 2015 28 werkplannen opgesteld om de leefbaarheid in hun wijken te vergroten. Hiervan konden vijf werkplannen niet in 2015 worden uitgevoerd, er wordt verzocht aan de raad om het budget van deze werkplannen over te hevelen naar 2016. In 2015 waren drie wijkplatforms zonder bezetting. In deze wijken konden bewoners geen gebruik maken van de kennis en netwerken van een wijkplatform. Dit betrof de wijkplatforms van Bemmel Centrum, Bemmel West en Haalderen. De budgetten van deze wijkplatforms zijn niet besteed en leveren een budgettair voordeel op. In 2015 heeft het team Gebiedscoördinatie de aanbevelingen uit het rekenkamerrapport functioneren van de wijkplatforms en het samenspel tussen de wijkplatforms en gemeente verder uitgewerkt. Dit heeft als resultaat een notitie waarin verbeteringen zijn opgenomen. Deze verbeterpunten zijn de uitgangspunten voor de samenwerking in 2016.

10.3 Optimaliseren klantgerichte dienstverlening 10.3.1 Waarborgen kwaliteit van dienstverlening Website Zoals reeds gemeld onder 10.3 heeft 2015 in het teken gestaan van onderzoek en ontwikkeling om te komen tot een efficiëntere dienstverlening. Dit heeft onder andere geleid tot de oplevering van een compleet nieuwe toptakenwebsite die volledig is ingericht naar de wensen van de klant. Onderzoek en ontwikkeling hebben verder plaatsgevonden op het zaaksysteem en het zaakgericht werken. Er zijn proceseigenaren benoemd, zaaktypen gebouwd, testen gedaan en koppelingen aangebracht. Er is

92

Jaarverslag 2015 gekeken en geleerd van en bij andere gemeenten, er is overgenomen wat bruikbaar is en verbeterd waar het beter kon. Communicatie Er is communicatiemateriaal ontwikkeld dat in 2016 uitgerold gaat worden om de klant echt te verleiden tot het digitaal zakendoen met de gemeente. Het gaat hierbij dan om digitaal én analoog communicatiemateriaal. Hierbij valt te denken aan vaste tekst- of fotoblokken in Het Gemeentenieuws, posters op plekken waar doelgroepen komen (poster over digitale geboorteaangifte bij verloskundigen), flyers tijdens evenementen (verkiezingen, kermissen, jaarmarkten) en alerts op de gemeentelijke website en in e-mails die vanuit de gemeente worden verzonden. Telefonie Vanaf 2014 wordt er al gemeten op inkomende telefonie, o.a. op afhandelpercentages, wachttijden, terugbelnotities onderwerp. Dit vond tot 2015 uitsluitend plaats in het callcenter. In 2015 is dit uitgebreid met de disciplines Werk & Inkomen, en WMO & Jeugd. Deze groepen zijn na een testperiode ongeveer halverwege 2015 gestart met het registreren van call-gegevens en in de tabel hieronder zijn de eerste resultaten te zien. Klanttevredenheid De continue meting van klanttevredenheid is een punt van aandacht. Hier is in 2015 niet actief op gemeten. In de jaren daarvoor heeft Lingewaard meerdere malen deelgenomen aan de benchmark Publiekszaken (met zeer mooie scores), deze benchmark bestaat echter niet meer in die vorm en het is nog niet bekend of er een opvolger komt en hoe die er dan uit komt te zien. Er is in 2015 wel onderzoek gepleegd naar alternatieven, er is echter geen passende variant gevonden. Mogelijk komt hier in 2016 wel meer duidelijkheid over. Servicenormen In 2015 is het onder de tijdsdruk van onderzoek en ontwikkeling nog niet gelukt om opnieuw servicenormen vast te stellen en hier ook op te meten. Dit krijgt zeker in 2016 gestalte, o.a. door de organisatiebrede implementatie van het zaakgericht werken.

Activiteiten Afhandeling callcenter

Prestaties Meetbaar resultaat

M.O.R. digitaal

Percentage afhandeling calls door callcenter Percentage afhandeling calls door W&I Percentage afhandeling calls door WMO & Jeugd Percentage meldingen binnen termijn afgedaan Percentage M.O.R. digitaal t.o.v. totaal

Afname aantal calls

Percentage afname calls t.o.v. 2015

Afhandeling W&I Afhandeling WMO & jeugd Meldingen openb. Ruimte (MOR)

Raming 2015 55%

Werkelijk 2015 54 %

55% 55%

58,4% 60,1%

92%

92%

--

Nog niet gemeten Nog niet gemeten

--

93

Jaarverslag 2015

10.4 Waarborgen goed bestuur 10.4.1 Integer handelen door bestuur en organisatie Bestuur In de gedragscode voor politieke ambtsdragers zijn normen en waarden uitgewerkt voor de wijze waarop leden van de gemeenteraad en het college van B&W inhoud geven aan hun taken. De gedragscode is in 2013 aangepast. Leden van het college van burgemeester en wethouders en van de gemeenteraad stellen bij hun handelen de kwaliteit van het openbaar bestuur centraal. Integriteit van het openbaar bestuur is daarvoor een belangrijke voorwaarde. De belangen van de gemeente en in het verlengde daarvan die van de inwoners, zijn het primaire richtsnoer. Integriteit van politieke ambtsdragers houdt in dat de verant-woordelijkheid die met de functie samenhangt wordt aanvaard en dat er de bereidheid is om daarover verantwoording af te leggen. Verantwoording wordt intern afgelegd aan collega-bestuurders dan wel aan de gemeenteraad, maar ook extern aan organisatie en inwoners voor wie bestuurders en gekozen volksvertegenwoordigers hun functie vervullen. Organisatie Voor de ambtelijke organisatie zijn de normen en waarden uitgewerkt ten aanzien van integriteit in de gedragscode voor ambtenaren bij de gemeente. In deze code is voor veel voorkomende situaties een aantal regels op een rij gezet. Deze zijn bedoeld om de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid van ambtenaren te waarborgen. Tevens is er een regeling ‘Melden vermoeden misstanden’. Er zijn twee interne vertrouwenspersonen benoemd die als taak hebben de melder te adviseren en jaarlijks verslag te doen aan het bevoegd gezag en ondernemingsraad over de meldingen. Bovendien is er een plan van aanpak gemaakt dat in 2016 wordt uitgevoerd. 10.4.2 Publieke verantwoording In de jaarstukken 2014 en de programmabegroting 2016 zijn diverse verbeteringen doorgevoerd teneinde deze documenten aan informatiewaarde te laten winnen. De belangrijke zijn: • Weerstandsvermogen en risicobeheersing. In november 2014 is de nota Risicomanagement & weerstandsvermogen 2014-2017 vastgesteld. De nieuwe opzet geeft middels de uitgewerkte risicoprofielen (kans x gevolg) beduidend meer inzicht in de toereikendheid van het weerstandsvermogen. Via de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt bij de jaarrekening en de programmabegroting hierover gerapporteerd. • Financiële kengetallen. Met ingang van de begroting 2016 zijn in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing kengetallen opgenomen voor: de netto schuld quote, de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen, de solvabiliteitsratio, de structurele exploitatieruimte, de grondexploitatie en de belastingcapaciteit. De kengetallen maken het gemakkelijker om inzicht te krijgen in de financiële positie van de gemeente en ze kunnen vergeleken worden met de kengetallen van andere gemeenten. • Verbonden partijen. Een toenemend aantal werkzaamheden wordt verricht in samenwerking met andere partijen. In dit kader heeft u in uw vergadering van 16 juli 2015 de Nota Verbonden Partijen vastgesteld. Belangrijke wijzigingen zijn inmiddels doorgevoerd op het gebied van informatievoorziening aan uw raad, toepassing van afwegingskader, checklist en richtlijnen bij het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden en één raadslid, namens de raad, aan te wijzen als rapporteur voor een verbonden partij. • Sociaal domein. Bij de tussentijdse rapportages hebben wij uitgebreid gerapporteerd over de verstrekkingen die hebben plaatsgevonden met betrekking tot de WMO, jeugdzorg en uitkeringen.

94

Jaarverslag 2015 In 2015 zijn vier tussentijdse rapportages aan uw raad voorgelegd. In tegenstelling tot voorgaande jaren is gerapporteerd over alle in de programmabegroting 2015 opgenomen prestatiedoelen en e budgetten (in 2014 betrof dit slechts 10 door uw raad voorgeschreven onderwerpen). In de 2 tussentijdse rapportage (zomernota) zijn de budgetten daadwerkelijk bijgesteld aan de hand van een begrotingswijziging. Bij schrijven van 11 mei 2015 heeft Ernst & Young Accountants het verslag van bevindingen inzake de controle van de jaarrekening 2014 ter beschikking gesteld. De accountant heeft een goedkeurende controleverklaring verstrekt voor zowel de getrouwheid (kloppen de cijfers en toelichtingen) alsmede rechtmatigheid (zijn de cijfers in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving). Tevens heeft de accountant geconstateerd dat zich bij de specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden hebben voorgedaan die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. In 2015 is de auditcommissie meegenomen in de voorgenomen vernieuwing van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). De achterliggende gedachte is om de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad te versterken, maar ook het tot stand brengen van een betere onderlinge (financiële) vergelijking met andere gemeenten. De basisset van ± 50 indicatoren (commissie Depla) is hierbij een belangrijke onderlegger. 10.4.3 Organiseren verkiezingen Op 18 maart 2015 hebben dubbele verkiezingen plaatsgevonden, namelijk de Statenverkiezingen voor de Provincie, en de verkiezingen voor de Waterschappen. Beide verkiezingen zijn op 1 dag gehouden en conform de geldende wet- en regelgeving uitgevoerd. Aangezien het ging om dubbele verkiezingen zijn een aantal zaken anders gegaan dan bij reguliere verkiezingen. Zo werden de stemmen bijvoorbeeld pas de dag na de verkiezingen centraal op 1 plaats geteld. Het gehele proces is uitgebreid geëvalueerd en terug gekoppeld aan het ministerie van Binnenlandse zaken en de Kiesraad. 10.4.4 Bestuurlijke samenwerking In de programmabegroting hebben we het belang van onze ligging in het zo genoemde ‘middengebied’ van het knooppunt Arnhem-Nijmegen (Overbetuwe, Lingewaard, Nijmegen en Arnhem) benadrukt. En de hieruit voortvloeiende noodzaak tot samenwerking met de gemeenten in dit gebied. Deze gemeenten vullen elkaar aan en vormen samen één samenhangend gebied. Of het nu gaat om bouwen en wonen, recreatie en toerisme of om bedrijvigheid. Daarbij moeten de eigenheid en onderscheidenheid van onze gemeente behouden blijven. Samenwerking moet leiden tot verbetering van ons woon- en werkklimaat of van de kwaliteit van onze besluiten en de uitvoering daarvan. Deze visie, het beleid ten aanzien van samenwerking en het algemene afwegingskader, zoals vast gelegd in de Nota Verbonden Partijen, zijn leidend voor het aangaan van (nieuwe) samenwerkingsverbanden. In 2015 is onze gemeente op vele gebieden actief geweest als het gaat om samenwerking. In de meeste gevallen ging het daarbij om niet formele contacten met partners als bedrijven, instellingen en organisaties. Daarnaast was ook sprake van intensief contact met mede overheden, in het bijzonder de provincie en andere gemeenten, voornamelijk in de verschillende regio’s waar Lingewaard onderdeel van is. Lingewaard heeft in diverse organisaties en instellingen ook bestuurlijke bevoegdheden, de zogeheten ‘Verbonden Partijen’. Hiermee verbindt de gemeente zich aan de andere organisaties, hetgeen ook verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid met zich mee brengt. In de paragraaf “Verbonden Partijen” gaan we hier uitgebreider op in. Op deze plaats noemen we nog de belangrijkste ontwikkelingen die zich in 2015 op het gebied van samenwerking hebben voorgedaan.

95

Jaarverslag 2015

Het afgelopen jaar stond vooral in het teken van de intensivering samenwerkingscontacten met de gemeente Overbetuwe. Minimaal één keer per kwartaal heeft bestuurlijk overleg tussen beide colleges plaats gevonden. Dit overleg was onder andere gericht op het formuleren van een gezamenlijk standpunt in de verschillende besturen van samenwerkingsverbanden. Daarnaast hebben we in 2015 de bestuurlijke contacten met de gemeenten in de Liemers aangehaald. Daarentegen zijn in oktober 2014 de voorbereidingen om te komen tot een intergemeentelijke uitvoeringsdienst voor de G5 gemeenten beëindigd. Als vervolg hierop zijn we gesprekken aan gegaan met de gemeente Overbetuwe om te komen tot een concrete samenwerking op het gebied van belastingen en ICT. In 2014 is een afwegingskader voor intergemeentelijke samenwerking opgesteld. Dit is de basis geweest voor de nieuwe nota Verbonden Partijen. De gemeenteraad is hier vanaf het begin bij betrokken geweest hetgeen in juli 2015 heeft geresulteerd in de vaststelling van deze nota. Concreet is dit uitgewerkt in een nieuwe opzet voor de paragraaf Verbonden Partijen voor de jaarrekening en de begroting. Daarnaast zijn de toezichtarrangementen uitgewerkt en onder de aandacht van de Verbonden Partijen gebracht. In september 2015 heeft het college van Burgemeester en Wethouders het voorgeschreven register artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen geactualiseerd. Dit is vervolgens gepubliceerd en ligt ter inzage bij de gemeentewinkel. Inwoners van de gemeente kunnen zich op deze manier op de hoogte stellen van de Verbonden Partijen waar de gemeente aan deelneemt. In 2015 is, vanwege de wijziging in de Wet gemeenschappelijke regelingen, de plus status van de stadsregio Arnhem Nijmegen komen te vervalen. Om te voorzien in de gewenste voortzetting van deze samenwerking is eind 2015 het Gemeenschappelijk Orgaan regio Arnhem Nijmegen opgericht, waarin ook Lingewaard participeert. Dit geldt tevens voor de aan dit orgaan gelieerde Stichting Economic Board regio Arnhem Nijmegen. Omdat een Gemeenschappelijk Orgaan niet voorziet in de noodzakelijk juridische samenwerking voor het doelgroepen vervoer is hiervoor een Bedrijfsvoeringsorganisatie voorbereid. Deze zal in 2016 worden opgericht. Vanwege de oprichting van de omgevingsdienst ODRA is de gemeenschappelijke regeling Milieudienst Regio Arnhem Nijmegen in2015 opgeheven. Bij al deze ontwikkelingen heeft onze gemeente een actieve rol gespeeld. Voor een goede beheersing van de geformaliseerde samenwerkingsverbanden is het van essentieel belang is dat de raad in staat gesteld wordt haar toezichthoudende en controlerende rol goed te vervullen. Hiervoor is in de nota verbonden partijen een werkproces opgenomen.

96

Jaarverslag 2015

Activiteit Betrekken van de gemeenteraad bij besluitvorming in besturen van verbonden partijen door regelmatige informatie voorziening.

Prestaties Meetbaar resultaat Minimum aantal informatienota´s aan de raad per verbonden partij per jaar

Raming 2015 2

Euregio Rijn-Waal Recreatieschap Overbetuwe GR Onderwijszaken Park Lingezegen VGGM Bergerden ODRA Presikhaaf Bedrijven Stadsregio Arnhem Nijmegen GR Milieu samenwerking regio Arnhem BVO doelgroepenvervoer i.o.

Werkelijk 2015 2,6

1 1 1 3 1 3 6 6 3 2 2 29

97

Jaarverslag 2015

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

10 Burger en bestuur Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 10.1.1Waarborgen brandw, ambu. en rampenbestr. 10.1.2Bevorderen veilige woon- en leefomgeving

10.1.3Openbare orde en veiligheid 10.2.1Interactie over beleidsvorming 10.2.2Communiceren van besluiten 10.2.3Met wijkplatforms leefbaarheid vergroten 10.3.1Waarborgen kwaliteit dienstverlening

10.4.2Publieke verantwoording

Brandweer en rampenbestrijding Handhaving bouw en woningtoezicht Handhaving milieu

2.635.405 2.574.190 2.444.690 2.188.447 257.580

267.600

267.600

260.200

356.333

364.600

364.600

359.592

Ongediertebestrijding

141.937

142.500

142.500

135.607

Uitvoering APV en bijzondere wetten Openbare orde en veiligheid

601.853

617.324

590.324

640.940

965.725

973.955

973.955 1.010.435

Inwonerparticipatie algemeen Communicatie inwoners

157.631

184.400

154.400

60.182

393.005

393.005

393.005

362.960

Gebiedscoordinatie WPF

361.209

441.112

418.612

436.005

Burgerzaken

1.701.228 1.618.570 1.668.570 1.510.090

Grafrechten

101.020

83.000

83.000

26.400

Kadaster

385.248

412.219

412.219

87.208

868.185

859.867

875.867

848.682

Bestuursonderseuning raad Bestuursondersteuning college Bestuursorganen

2.701.889 2.681.291 2.681.291 2.620.566 2.494.055 2.156.154 2.051.074 2.040.920

10.4.3Organiseren verkiezingen

Verkiezingen

112.720

137.000

137.000

149.938

10.4.4Bestuurlijke samenwerking

Bestuurlijke samenwerking

424.948

336.492

316.060

286.849

Internationale hulpverlening

20.030

20.080

20.080

20.210

Totaal lasten

14.680.002 14.263.359 13.994.847 13.045.232

Baten 10.1.1Waarborgen brandw, ambu. en rampenbestr. 10.1.2Bevorderen veilige woon- en leefomgeving

10.1.3Openbare orde en veiligheid 10.2.1Interactie over beleidsvorming

98

Brandweer en rampenbestrijding Handhaving bouw en woningtoezicht Handhaving milieu

-29.814

-21.000

-3.500

-89.640

-

-10.000

-10.000

-

-

-

-

-

Ongediertebestrijding

-

-

-

-

Uitvoering APV en bijzondere wetten Openbare orde en veiligheid

-

-

-

-

-2.394

-

-

-48.460

-

-

-

-

Inwonerparticipatie algemeen

Jaarverslag 2015

10 Burger en bestuur Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

10.2.2Communiceren van besluiten

Communicatie inwoners

-

-

-

-

10.2.3Met wijkplatforms leefbaarheid vergroten 10.3.1Waarborgen kwaliteit dienstverlening

Gebiedscoordinatie WPF

-

-

-

-

Burgerzaken

-802.008

-746.850

-775.350

-788.275

Grafrechten

-343.187

-358.700

-358.700

-195.356

-

-

-

-71

Kadaster 10.4.2Publieke verantwoording

Bestuursonderseuning raad Bestuursondersteuning college Bestuursorganen

-

-

-

-

-952

-

-

156

-360

-

-

-3.681

10.4.3Organiseren verkiezingen

Verkiezingen

-12.500

-

-

-

10.4.4Bestuurlijke samenwerking

Bestuurlijke samenwerking

-43.340

-28.432

-

-

-

-

-

-

Internationale hulpverlening

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

-1.234.555 -1.164.982 -1.147.550 -1.125.328 13.445.447 13.098.377 12.847.297 11.919.904

Onttrekking aan reserves

-47.870

-52.500

-

-90.207

Toevoeging aan reserves

66.000

66.000

-

36.200

Gerealiseerd resultaat

13.463.577 13.111.877 12.847.297 11.865.897

99

Jaarverslag 2015

Programma 11 Financiën

101

Jaarverslag 2015

Wat hebben we bereikt? 11. Gezonde financiële huishouding In de meerjarenbegroting 2016-2019 hebben we gezorgd voor een gezonde financiële huishouding. Weliswaar vertoont de jaarschijf 2016 nog een tekort, vanaf 2017 is er bij gelijkblijvende omstandigheden financiële ruimte. Tegelijkertijd hebben we gezorgd voor een verbetering van de weerstandscapaciteit.

11.1 Evenwichtige financiële positie Het financiële evenwicht in de jaarschijf 2015 is niet bereikt. Een aantal maatregelen en effecten van circulaires hebben geleid tot een terugdringing van het tekort, maar hebben dat tekort niet helemaal kunnen wegnemen. In de in september 2015 gepresenteerde meerjarenbegroting 2016-2019 zijn de nodige maatregelen opgenomen die resulteren in een structureel sluitende meerjarenbegroting vanaf de jaarschijf 2017. Die maatregelen zorgen ook voor een verbetering van de reserves en voorzieningen en de weerstandscapaciteit. Door een goede monitoring van de liquiditeitspositie is een toename van de schuldenlast voorkomen.

11.2 Acceptabele lokale heffingen Zoveel mogelijk is bij de bepaling van de lokale heffingen uitgegaan van 100% kostendekkendheid en is de stijging van het tarief beperkt tot de in de begroting 2015 vastgestelde prijsindex. Op 1 januari 2015 is de inzamelingssystematiek van het huishoudelijk afval gewijzigd. Er is naast de container voor het restafval een grondstoffencontainer geïntroduceerd. Bij de vaststelling van de tarieven afvalstoffenheffing 2015 was uitgegaan van gemiddeld 21 aanbiedingen per huishouden over geheel 2015. De inwoners van Lingewaard hebben door hun afval goed te scheiden de restafvalcontainer echter gemiddeld maar 11 maal aangeboden. Dit heeft voor de huishoudens een lagere diftaraanslag opgeleverd. Voor de kostendekkenheid van de afvalstoffenheffing betekende dit echter een fors lagere opbrengst.

11.3 Beheersbare risico's De nieuwe wijze van inventariseren, kwalificeren en rapporteren over de risico's heeft geleid tot meer inzicht en duidelijkheid voor de raad over die risico's en de daarvoor benodigde weerstandscapaciteit.

102

Jaarverslag 2015

Wat hebben we gedaan?

11.1 Evenwichtige financiële positie 11.1.1 Sluitende meerjarenbegroting In 2015 zijn aan de gemeenteraad 4 tussentijdse rapportages voorgelegd waarin gerapporteerd is over alle in de programmabegroting 2015 opgenomen prestatiedoelen en budgetten. Per prestatiedoel is aangegeven of één en ander volgens planning verliep of dat dit uit de pas liep. Uitgangspunt was e dat alleen de belangrijkste afwijkingen werden toegelicht. Alleen in de 2 rapportage (Zomernota) is ook de begroting voor het lopende jaar aangepast. De besluitvorming rondom de Kadernota 2016 is uitgewerkt in de Begroting 2016-2019. In september 2015 is een begroting gepresenteerd waarin de nodige maatregelen zijn genomen om én tot een sluitende meerjarenbegroting te komen én tot een verbetering van de weerstandscapaciteit. De Begroting 2016-2019 is op 12 november 2015 door de gemeenteraad vastgesteld. Een amendement dat onder andere betrekking had op een verhoging van de precariobelasting heeft een positief effect gehad op het saldo van de meerjarenbegroting 2016-2019. 11.1.2 Reserves en voorzieningen op een aanvaardbaar peil Het totaal van de reserves en voorzieningen bedraagt op 31 december 2015 € 66,6 miljoen. Eind 2014 was dit nog € 69,3 miljoen. De reserves en voorzieningen worden toegelicht in paragraaf 6.3 respectievelijk paragraaf 6.4 van de jaarrekening. Het overzicht van de reserves en voorzieningen is eind 2015 geactualiseerd en in maart 2016 ter informatie aan de gemeenteraad voorgelegd. 11.1.3 Beheersbare schuldratio In de begroting 2015 hebben we aangegeven dat we onder schuldratio verstaan de verhouding tussen de totale leningenportefeuille en de totale lasten in het begrotingsjaar. In 2015 zijn bij het opstellen van de begroting 2016 nieuwe kengetallen opgenomen. Het gaat onder andere om de netto schuld quote, de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen en de solvabiliteitsratio. Deze nieuwe kengetallen zijn in het jaarverslag opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Door het jaar heen zijn de benodigde liquide middelen gemonitord. Dat is wekelijks gebeurd voor de grote mutaties en op 2 momenten in 2015 is dit integraal gedaan. Net als in 2014 is het in 2015 niet nodig geweest om nieuwe langlopende geldleningen af te sluiten en is de behoefte aan liquide middelen met kort geld afgedekt.

11.2 Acceptabele lokale heffingen 11.2.1 Kostendekkendheid heffingen, rechten en leges Uitgangspunt bij de bepaling van de hoogte van de heffingen, rechten en leges was en is dat de kosten die gemoeid zijn met het uitvoeren van het beleid voor 100% gedekt moeten worden vanuit de opbrengst van de heffing. Op grond van de Gemeentewet mag ook niet meer dan de kosten worden verhaald, winst maken is dus verboden. De Handreiking Kostentoerekening van de VNG is hierbij gebruikt. Bij het opstellen van de begroting 2015 bleek de kostendekkendheid van de bouwleges niet toereikend. De dekking is in de begroting verhoogd van 35% naar 67,5%.

103

Jaarverslag 2015 11.2.2 Acceptabele woonlasten De totale gemeentelijke woonlasten in Lingewaard worden vergeleken met de gemiddelde woonlasten in Nederland. Dit doen we op basis van de Atlas van de lokale lasten van Coelo (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden). De ontwikkeling van de woonlasten is in de volgende tabel opgenomen. De constatering die we vorig jaar deden, dat de woonlasten in Lingewaard zich langzaam bewegen richting het gemiddelde van Nederland, wordt ook dit jaar bevestigd. Jaar 2012 2013 2014 2015

Woonlasten in Lingewaard t.o.v. Nederland 115,0% 112,5% 110,6% 106,8%

Van de 393 gemeenten in 2015 staat Lingewaard op plaats 293 (in 2014 plaats 334 van 403), waarbij de gemeente op plaats 1 de laagste woonlasten heeft en de gemeente op plaats 393 de hoogste woonlasten. In onderstaande tabel is een vergelijking opgenomen van de woonlasten 2015 in omliggende gemeenten. Gemeente Rheden (plaats 52) Overbetuwe (plaats 54) Nijmegen (plaats 174) Arnhem (plaats 232) Neder-Betuwe (plaats 326) Renkum (plaats 334)

Woonlasten t.o.v. Nederland 85,9% 86,0% 97,5% 101,8% 110,7% 111,7%

11.3 Beheersbare risico's 11.3.1 Inventariseren en kwantificeren risico's In 2015 zijn bij het samenstellen van de jaarstukken 2014 en de begroting 2016 inventarisaties uitgevoerd naar de mogelijke risico’s. De risico's zijn beter geïnventariseerd, gekwalificeerd en vertaald naar effecten voor de benodigde weerstandscapaciteit. De resultaten daarvan zijn opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing van deze p&c-documenten. 11.3.2 Treffen beheersmaatregelen e Naar aanleiding van het in de 2 tussentijdse rapportage (Zomernota) gepresenteerde tekort, is in de e e 3 en 4 tussentijdse rapportage een aantal beheersmaatregelen opgenomen. Het betreft hier maatregelen om te voorkomen dat een reeds ontstaan tekort verder oploopt dan wel maatregelen die ervoor zorgen dat het tekort wordt teruggedrongen. In de Programmabegroting 2016 hebben o.a. de actualisatie van het bestaand beleid en de verruiming van de heffing van precariobelasting geleidt tot een positief effect op het begrotingssaldo. Ten behoeve van het jaarverslag 2015 is zoals aangegeven in hoofdstuk 11.3.1 een inventarisatie van de risico’s uitgevoerd. Afhankelijk van de bevindingen zijn beheersmaatregelen beschreven. Deze zijn opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.

104

Jaarverslag 2015 11.3.3 Voldoende weerstandsvermogen Of er voldoende weerstandsvermogen is, wordt bepaald aan de hand van de ratio van het weerstandsvermogen. Dat is de verhouding tussen de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit. De ratio is voldoende wanneer deze tussen de 1,0 en de 1,4 ligt. Eind 2014 bedroeg de ratio 1,35, eind 2015 is de ratio berekend op 0,42. Dit is het gevolg van het verhogen van de verliesvoorziening voor Bergerden ten laste van de algemene reserve. In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing is de berekening van de ratio opgenomen. Overigens zijn in de door de raad in 2015 vastgestelde begroting 2016 maatregelen opgenomen om tot verbetering van de weerstandscapaciteit te komen. Daarbij gaat het onder andere om de uitbreiding van heffing precariobelasting. Vanaf 2016 wordt deze belasting niet alleen geheven op gasleidingen, maar ook op elektriciteits- en waterleidingen.

Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel zijn de lasten (+) en baten (-) opgenomen die aan het programma verbonden zijn. De toelichtingen op de verschillen tussen rekening en begroting zijn opgenomen in de Jaarrekening.

11 Financiën Nr.

Doel

Productgroep

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Lasten 11.1.1Sluitende meerjarenbegroting

Algemene baten en lasten Algemene uitkering

11.1.3Beheersbare schuldratio

11.2.2Acceptabele woonlasten

11.3.3Voldoende weerstandsvermogen

393.800

101.018

-

-

-

-

-

-

-

Saldo van kostenplaatsen

1.043.643

355.669

333.430

2.040.959

266.993

289.179

289.179

305.908

2.981

2.881

2.881

2.963

Afvalstoffenheffing

156.333

138.600

138.600

146.571

Gemeentelijke belastingen

540.723

492.310

492.310

388.594

Rioolrechten

156.333

138.800

138.800

146.538

-

-

-

-

446.760

388.700

388.700

542.028

22.000

22.000

22.000

16.000

22.000

22.000

22.000

16.000

8.300

8.300

8.300

8.000

2.839.244

1.935.174

2.229.999

3.714.579

-109.784

-92.415

-92.415

-1.814.021

Geldleningen en uitzettingen

Onroerende zaakbelasting Uitvoering Wet WOZ

11.3.1Inventariseren en kwantificeren risico's 11.3.2Treffen beheersmaatregelen

76.736

-

Financiële ondersteuning

Overige financiële middelen 11.2.1Kostendekkendheid heffingen, rechten en leges

173.179

Inventariseren en kwantificeren risico's Beheersmaatregelen risico's verkleinen Weerstandsvermogen

Totaal lasten Baten 11.1.1Sluitende meerjarenbegroting

Algemene baten en lasten Algemene uitkering

-51.670.551 -51.403.000 -52.480.000 -37.508.700

105

Jaarverslag 2015

11 Financiën Nr.

Doel

11.1.3Beheersbare schuldratio

Productgroep

Financiële ondersteuning

-

-

-

-

Saldo van kostenplaatsen

-2.309.689

-1.125.081

-1.507.981

-1.849.895

Geldleningen en uitzettingen -2.796.983

-2.638.406

-2.188.406

-2.706.860

-119.800

-121.000

-121.000

-126.210

Afvalstoffenheffing

-2.358.889

-2.673.100

-3.023.100

-2.947.047

Gemeentelijke belastingen

-1.440.460

-1.431.100

-1.431.100

-898.156

Rioolrechten

-4.328.393

-4.282.400

-4.282.400

-3.995.525

Overige financiële middelen 11.2.1Kostendekkendheid heffingen, rechten en leges

11.2.2Acceptabele woonlasten

Onroerende zaakbelasting Uitvoering Wet WOZ

11.3.1Inventariseren en kwantificeren risico's 11.3.2Treffen beheersmaatregelen 11.3.3Voldoende weerstandsvermogen

Rekening Begroting Begroting Rekening 2015 2015 na 2015 2014 wijziging primitief

Inventariseren en kwantificeren risico's Beheersmaatregelen risico's verkleinen Weerstandsvermogen

Totaal baten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten

-10.689.541 -10.509.800 -10.509.800 -10.238.966 -63.216

-

-

-129.531

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-75.887.307 -74.276.302 -75.636.202 -62.214.910 -73.048.063 -72.341.128 -73.406.203 -58.500.331

Onttrekking aan reserves

-2.663.337

-2.731.085

-2.113.760

-462.878

Toevoeging aan reserves

1.986.900

1.785.100

1.067.100

1.910.000

Gerealiseerd resultaat

-73.724.500 -73.287.113 -74.452.863 -57.053.209

Saldo programma 11

-73.048.063 -72.341.128 -73.406.203 -58.500.331

Af: Algemene dekkingsmiddelen

-66.492.152 -64.834.900 -66.461.900 -51.210.432

Saldo programma 11 volgens het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening

106

-6.555.911

-6.506.228

-6.944.303

-7.289.899

Jaarverslag 2015

Hoofdstuk 4 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 4.1 Algemene dekkingsmiddelen De belangrijkste algemene dekkingsmiddelen zijn de OZB en de uitkeringen uit het gemeentefonds. Een algemeen dekkingsmiddel kent in tegenstelling tot heffingen zoals het rioolrecht of de afvalstoffenheffing geen vooraf bepaald bestedingsdoel. Algemene dekkingsmiddelen (Bedragen x € 1.000)

Rekening 2015

Begroting 2015 na wijziging

Programmabegroting 2015

Onroerende zaakbelasting

10.689

10.506

10.510

Algemene uitkering Gemeentefonds

33.272

33.006

33.810

Integratie-uitkering Sociaal domein

18.398

18.297

18.670

120

121

121

Bespaarde rente reserves en voorzieningen

2.572

2.370

2.000

Precariobelasting

1.062

1.047

1.047

311

312

312

66.424

65.659

66.470

Dividenden

Overige dekkingsmiddelen Totaal algemene dekkingsmiddelen

Onroerend zaakbelasting De gerealiseerde opbrengst van de OZB ligt 1,7% boven de raming. Dit is veroorzaakt door een aangetrokken bouwproductie waardoor er meer areaaluitbreiding was dan vooraf ingeschat. Daarnaast zijn er minder waardebezwaren toegekend dan waarmee rekening was gehouden. Algemene uitkering De algemene uitkering uit het Gemeentefonds 2013 is definitief vastgesteld, waarbij er nog een nabetaling is ontvangen. Door actualisatie van de aantallen over 2014 is deze uitkering neerwaarts bijgesteld, dit is echter nog geen definitieve vaststelling waardoor er in 2016 ook nog mutaties zullen volgen. De nabetalingen en terugbetalingen worden veroorzaakt door actualisatie van de uitgavenmaatstaven (o.a. OZB-waarden, Wmo) waarmee het Rijk de algemene uitkering berekent. Specificatie: Over 2013 een nabetaling van Over 2014 een terugbetaling van In 2015 de gevolgen van de decembercirculaire en de declaratie inzake niet gesprongen explosieven Hogere opbrengst algemene uitkering in 2015

128.000 -235.000 377.000

266.000

107

Jaarverslag 2015 Vanaf 2015 is er een apart deelfonds voor de decentralisaties. De integratie-uitkering maakt onderdeel uit van de algemene uitkering en dient daarom conform BBV art.8.5 in het overzicht algemene dekkingsmiddelen te worden begroot en verantwoord. Dividenden De gemeente Lingewaard ontvangt jaarlijks dividenduitkeringen uit hoofde van aandelenbezit. Dividenden moeten verantwoord worden in het jaar waarin het recht op het ontvangen van dividend ontstaat oftewel in het jaar waarin de algemene vergadering van aandeelhouders beslist over het dividend. Rekening 2015

Vitens 2014 BNG 2014 Totaal

Begroting 2015 na wijziging

109.000

96.000

11.000

25.000

120.000

121.000

Na de verkoop van de aandelen van Grondbank GMG BV heeft de gemeente het aandeelhouderschap gecontinueerd in de Nazorg Bodem Holding BV. De aandeelhoudersvergadering gaf als richtlijn voor het dividendbeleid van Nazorg Bodem, dat vanaf 2009 geen dividend werd uitgekeerd voordat de vermogenspositie was verbeterd. Nazorgbodem zal hoogstwaarschijnlijk halverwege 2016 overgenomen worden door de nieuwe Stichting Bodembeheer Nederland. Wat dit betekent voor het aandeelhouderschap is nog niet bekend. Bespaarde rente reserves en voorzieningen De renteopbrengsten worden beschouwd als vrij besteedbare middelen. De hierdoor bespaarde rente (4% van de stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari 2015 ad € 64.294.000 excl. verliesvoorziening Bergerden) wordt verantwoord in de exploitatie. Een gedeelte van de bespaarde rente wordt als algemeen dekkingsmiddel ingezet voor de (exploitatie)begroting en het restant wordt gestort in de Algemene reserve. Als de bespaarde rente hoger is dan begroot, wordt er meer gestort in de Algemene reserve dan begroot. De stand per 31 december 2015 bedraagt € 54.529.000 (excl. verliesvoorziening Bergerden ad. € 12.100.000). De verruiming van de heffing van precariobelasting (met ingang van 2016) moet leiden tot een positief effect op het begrotingssaldo waardoor we in de toekomst minder rente als dekkingsmiddel hoeven in te zetten. Gevolg hiervan is weer dat meer rente wordt toegevoegd aan de Algemene reserve. Precario belasting Op 1 juli 2014 is een belasting op het hebben van kabels en leidingen in de gemeente ingevoerd. Het tarief per strekkende meter is € 3,-. Nader onderzoek heeft nog een extra leidingnetwerk opgeleverd waardoor de realisatie € 15.000 hoger is uitgekomen dan de raming. In de door de raad vastgestelde begroting 2016 is de heffing precariobelasting uitgebreid. Vanaf 2016 wordt deze belasting niet alleen geheven op gasleidingen, maar ook op elektriciteits- en waterleidingen. Daarnaast is het tarief met ingang van 1 januari 2016 verhoogd naar € 4 per strekkende meter.

108

Jaarverslag 2015 Overige algemene dekkingsmiddelen Dit betreft de opbrengsten van de hondenbelasting en de toeristenbelasting. De reclamebelasting (rekening € 66.980, begroot € 72.500) wordt niet meegenomen als algemeen dekkingsmiddel omdat bij de instelling van het ondernemersfonds is afgesproken dat de netto-opbrengst van de reclamebelasting rechtstreeks beschikbaar wordt gesteld aan het ondernemersfonds. Rekening 2015

Hondenbelasting Toeristenbelasting Totaal

Begroting 2015 na wijziging

220.800

224.300

90.400

87.300

311.200

311.600

4.2 Onvoorzien Lingewaard had als beleid om voor onvoorziene uitgaven jaarlijks € 100.000 op te nemen in de begroting. Bij de Kadernota 2010 is dit bedrag, als onderdeel van de te realiseren bezuinigingen, verlaagd tot nihil.

109

Jaarverslag 2015

Hoofdstuk 5 De paragrafen

111

Jaarverslag 2015

Wat staat er in de paragrafen? De paragrafen zijn een verplicht onderdeel van het jaarverslag. Ze geven de raad een beleidsmatig inzicht in beheersmatige zaken. De programma’s geven informatie per ‘beleidsveld’, de paragrafen geven informatie over de gemeente in zijn geheel. De volgende paragrafen zijn opgenomen: De paragraaf lokale heffingen In deze paragraaf wordt stilgestaan bij de gemeentelijke belastingen en heffingen in 2015. Daarbij komen de geraamde en de gerealiseerde inkomsten, de tarieven en de kostendekkendheid aan bod. De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing In deze paragraaf is enerzijds een risico-inventarisatie opgenomen en anderzijds een uiteenzetting van de beschikbare middelen die er zijn om de risico’s op te vangen. De verhouding hiertussen bepaalt of er voldoende weerstandsvermogen is. Dit wordt uitgedrukt in een ratio voor het weerstandsvermogen. De paragraaf onderhoud kapitaalgoederen De gemeente Lingewaard heeft een groot vermogen geïnvesteerd in kapitaalgoederen in de vorm van wegen, openbare verlichting, riolering, groen, speelvoorzieningen, water, sportvoorzieningen, gemeentegebouwen en onderwijsgebouwen. In deze paragraaf is per onderdeel toegelicht wat we gedaan hebben om het onderhoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen te waarborgen in 2015. De paragraaf financiering De paragraaf financiering beschrijft hoe de gemeente omgaat met de financieringsbehoefte. Daarbij komen de algemene ontwikkelingen, het risicobeheer en de financiering in 2015 aan bod. De paragraaf bedrijfsvoering Deze paragraaf gaat in op allerlei interne ontwikkelingen binnen de gemeentelijke organisatie, die erop gericht zijn een zo goed mogelijke dienstverlening aan de inwoners te kunnen verstrekken en een zorgvuldige besluitvorming te kunnen garanderen. De paragraaf verbonden partijen De gemeente werkt vaak samen met andere partijen om bepaalde doelen te bereiken. Als deze samenwerking in een bestuurlijke en financiële vorm wordt gegoten, spreken we van een verbonden partij. In deze paragraaf worden alle partijen, met welke de gemeente een band heeft nader toegelicht. De paragraaf grondbeleid Deze paragraaf bevat het jaarverslag bouwgrondexploitatie 2015. Per project wordt uiteengezet wat we in 2015 hebben gedaan en zijn enkele financiële gegevens opgenomen, zoals het verwachte eindresultaat. Bij sommige projecten is de verliesvoorziening bijgesteld of is er verlies of winst genomen. Dit leidt tot een nieuwe stand van de voorziening verliesgevende projecten en van de algemene reserve grondexploitatie. De paragraaf decentralisaties De paragraaf decentralisaties gaat in op de drie decentralisaties Wet maatschappelijke ondersteuning (nieuwe Wmo), Jeugd en Participatie. Er wordt ingegaan op de nieuwe taken het programmaplan en de financiële opgave voor onze gemeente.

113

Jaarverslag 2015

114

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.1 Lokale heffingen In deze paragraaf worden de jaarrekeningcijfers van de belastingen en lokale heffingen toegelicht. Aangegeven wordt welke belastingen en heffingen de gemeente aan inwoners zijn opgelegd. Daarnaast worden enkele ontwikkelingen toegelicht. Voor de gemeente vormen de onroerendezaakbelastingen (ozb) de voornaamste inkomstenbron. Andere belangrijke heffingen zijn de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Uitgangspunt van de laatste twee heffingen is een kostendekkende opbrengst. Per 1 juli 2014 is de Precariobelasting ingevoerd in onze gemeente. De opbrengst hiervan is substantieel en is een algemeen dekkingsmiddel. Verder worden nog geheven de hondenbelasting, toeristenbelasting, reclamebelasting, leges, lijkbezorgingsrechten en marktgelden. In de volgende tabel zijn de geraamde inkomsten van de gemeentelijke belastingen en heffingen vermeld.

Geraamde en gerealiseerde inkomsten Tabel A.1 Geraamde inkomsten lokale heffingen (bedragen in duizenden euro’s) Belasting OZB

Realisatie 2013

Realisatie 2014

Raming 2015

Realisatie 2015

Verschil 2015

10.394

10.239

10.510

10.690

180

Afvalstoffenheffing

2.959

2.947

2.673

2.359

-314

Rioolheffing

3.671

3.996

4.282

4.328

46

Precariobelasting

0

510

1.047

1.062

15

Hondenbelasting

213

214

224

221

-3

Toeristenbelasting

84

107

87

90

3

Reclamebelasting

71

67

72

67

-5

17.392

18.080

18.895

18.817

-78

Totaal lokale heffingen

115

Jaarverslag 2015

De lokale heffingen 2015

OZB De gerealiseerde opbrengst van de OZB ligt 1,7% boven de raming. Dit is veroorzaakt door een aangetrokken bouwproductie waardoor er meer areaaluitbreiding was dan vooraf ingeschat. Daarnaast zijn er minder waardebezwaren toegekend dan waarmee rekening was gehouden

Afvalstoffenheffing De opbrengst van de afvalstoffenheffing wijkt 11,7% af van de bij de zomernota bijgetelde raming. De oorspronkelijke raming 2015 bedroeg € 3.023.000. De realisatie wijkt dan zelfs 21,9% af. Vanaf 1 januari 2015 is overgegaan op een nieuwe inzamelmethodiek met een lager tarief per lediging. De verwachting was dat er gemiddeld 21 ledigingen per huishouden zouden zijn. De burgers van Lingewaard hebben de grijze container echter minder dan 11 keer aangeboden. De minderopbrengst is opgevangen door inzet van de egalisatiereserve Afvalstoffenheffing. In de laatste raadsvergadering van 2015 is een tariefvoorstel aangenomen om het opgetreden dekkingsgat voor 2016 te dichten met hogere tarieven en een kostenbesparing van € 200.000.

Rioolheffing De opbrengst van de rioolheffing is in lijn met de raming.

Precariobelasting Op 1 juli 2014 is een belasting op het hebben van kabels en leidingen in de gemeente ingevoerd. Het tarief per strekkende meter is € 3,-. Nader onderzoek heeft nog een extra leidingnetwerk opgeleverd waardoor de realisatie € 15.000 hoger is uitgekomen dan de raming. In de door de raad vastgestelde begroting 2016 is de heffing precariobelasting uitgebreid. Vanaf 2016 wordt deze belasting niet alleen geheven op gasleidingen, maar ook op elektriciteits- en waterleidingen. Daarnaast is het tarief met ingang van 1 januari 2016 verhoogd naar € 4 per strekkende meter.

Hondenbelasting De afgelopen jaren is in de gehele gemeente een huis aan huiscontrole uitgevoerd. Dat heeft geen grote aantallen nieuwe honden opgeleverd. De conclusie is dat de raming iets te hoog is geweest.

Toeristenbelasting De opbrengst 2015 ligt in lijn met de raming.

116

Jaarverslag 2015

Reclamebelasting De netto opbrengst van deze belasting wordt aangewend voor de ondernemersfondsen in de kernen Bemmel, Gendt en Huissen. De heffing bestaat uit twee onderdelen, een vast bedrag per perceel en een variabel bedrag dat afhangt van de WOZ-waarde. De opbrengst is achter gebleven ten opzichte van de raming. Dit komt door meer leegstand en een lagere totale WOZ-waarde dan geraamd. De perceptiekosten van de reclamebelasting worden verrekend met het ondernemersfonds.

Wet Woz Jaarlijks wordt een nieuwe woz-waarde afgegeven voor alle onroerende zaken binnen de gemeente. De peildatum voor de waardering ligt één jaar voor het jaar van de heffing. De waardepeildatum voor de taxaties 2015 was 1 januari 2014. Gemiddelde woz-waarde. De daling van de woningwaarden is afgevlakt. De gemiddelde WOZ-waarde in 2015 bedroeg € 228.000 en komt nu per 1 januari 2016 uit op € 227.000. Een daling van 0,3%. De grote waardedaling van de afgelopen jaren is tot staan gebracht.

Grafiek 1. Verloop gemiddelde woningwaarde in de gemeente Lingewaard.

117

Jaarverslag 2015

Kwijtschelding gemeentelijke heffingen Kwijtscheldingen Afvalstoffenheffing Rioolheffing Hondenbelasting Totaal

Werkelijk 2013

Werkelijk 2014

77.000 95.000 4.400 176.400

Begroot 2015

79.000 108.000 5.200 192.200

Werkelijk 2015

80.000 88.000 5.500 173.500

91.000 137.000 6.300 234.200

De aanspraak op de kwijtschelding is het afgelopen jaar fors toegenomen. De economische malaise doet zich hier gelden. De trend dat meer burgers voor grotere bedragen kwijtschelding krijgen heeft zich dit jaar ook doorgezet.

De tarieven Vergelijkend overzicht Omschrijving

2011

2012

2013

2014

2015

Tarieven OZB*: - woningen (eigenaar) - niet-woningen (eigenaar) - niet-woningen (gebruiker)

0,1034% 0,1666% 0,1331%

0,1661% 0,2630% 0,2101%

0,1736% 0,2736% 0,2186%

0,1843% 0,2877% 0,2299%

0,1918% 0,2994% 0,2393%

Afvalstoffenheffing: - vast bedrag - grijze container, 21 ledigingen - grootste container, 26 ledigingen - kleinste container, 26 ledigingen - hoogbouw, 1-pers.huishouden - idem, meerpersoonshuishouden

€ 104,00 n.v.t € 85,80 € 58,50 € 149,00 € 176,00

€ 104,00 n.v.t € 85,80 € 58,50 € 149,00 € 176,00

€ 93,00 n.v.t € 85,80 € 58,50 € 149,00 € 176,00

€ 93,00 n.v.t € 85,80 € 58,50 € 138,00 € 165,00

€ 93,00 € 58,80 n.v.t. n.v.t € 138,00 € 165,00

Rioolheffing

€ 168,00

€ 178,00

€ 186,60

€ 201,60

€ 217,80

€ 50,00

€ 51,25

€ 52,20

€ 53,04

€ 54,00

€ 0,80

€ 1,00

€ 1,00

€ 1,00

€ 1,00

Hondenbelasting, per hond Toeristenbelasting, per overnachting

Precariobelasting op kabels, per m n.v.t n.v.t n.v.t € 3,00 * Het tarief is een percentage van de WOZ-waarde van de woningen en de niet-woningen.

118

€ 3,00

Jaarverslag 2015

Toelichting OZB Voor het jaar 2015 zijn de OZB-tarieven voor woningen en niet-woningen verhoogd met de prijsindex van 1,5%. Door de waardedaling heeft nog een opwaartse correctie plaatsgevonden voor het woningen het niet-woningtarief. Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing is gebaseerd op het zogenaamde Diftar-systeem. Dit betekent dat naast een vast bedrag per huishouden het aantal containerledigingen in een jaar wordt afgerekend bij afzonderlijke aanslag. Deze aanslag wordt opgelegd in het opvolgende jaar na de ledigingen. In 2015 is er een grote wijziging in de inzamelingswijze doorgevoerd. Plastic afval wordt nu gescheiden opgehaald van het restafval. Vooraf was ingeschat dat een huishouden gemiddeld 21 maal de grijze container zou aanbieden. Gebleken is dat de aanbiedingsfrequentie op gemiddeld 11 uitkomt. Hierdoor daalt de geprognotiseerde Diftaropbrengst met bijna 50%. De overige tarieven voor de afvalstoffenheffing zijn ongewijzigd gebleven. Rioolheffing Per 1 januari 2015 zijn de tarieven verhoogd met de prijsindex van 1,5%. Vanaf 2014 zijn de tarieven gebaseerd op een nieuw verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan waarbij naast prijsindexcorrecties ieder jaar tot en met 2017 het tarief met 6,5% wordt verhoogd. Hondenbelasting Voor het jaar 2015 is het tarief met het prijsindexcijfer verhoogd tot € 54,00.

5.1.3 Kostendekkenheid Onderstaand is per heffing de mate van kostendekkendheid weergegeven. Algemeen: voor de toelichtingen op de verschillen tussen Begroting en Rekening verwijzen wij u naar de toelichtingen in de Jaarrekening 2015.

119

Jaarverslag 2015 Overzicht kostendekking Prestatie- Programmaafvalstoffenheffing doel begroting 2015 Afvalstoffen algemeen 9.2.3 116.400 Huishoudafval 9.2.3 1.769.600 Overige afvalstoffen 9.2.3 387.400 Inzam eling chemisch afval 9.2.3 41.000 Perceptiekosten afvalstoffenheffing 11.2.1 193.500 Kwijtscheldingen afvalstoffenheffing 11.2.1 80.000 Compensabele BTW * 499.000 subtotaal lasten 3.086.900 Baten afvalstoffenheffing subtotaal baten

11.2.1

-3.023.100 -3.023.100

Begroting 2015 na wijziging 238.200 1.583.200 367.905 41.000 193.515 80.000 499.000 3.002.820 -2.673.100 -2.673.100

Saldo 63.800 329.720 Dekkingspercentage 97,9% 89,0% Het saldo wordt onttrokken aan de bestem mingsreserve "Afvalstoffenheffing". Prestatie- Programmadoel begroting 2015 Vrijverval rioleringen 9.2.1 1.015.200 Rioolgem alen 9.2.1 689.300 Algem een rioolbeheer 9.2.1 2.325.200 Perceptiekosten rioolheffing 11.2.1 193.500 Kwijtscheldingen rioolheffing 11.2.1 88.000 Compensabele BTW * 432.100 subtotaal lasten 4.743.300 Overzicht kostendekking rioolheffing

Baten rioolheffing

11.2.1 subtotaal baten

-4.282.400 -4.282.400

Begroting 2015 na wijziging 1.015.200 689.300 2.325.200 193.500 88.000 432.100 4.743.300 -4.282.400 -4.282.400

Saldo 460.900 460.900 Dekkingspercentage 90,3% 90,3% Het saldo wordt toegevoegd aan de voorziening "Riolering en waterzuivering".

Rekening 2015 192.227 1.450.869 259.678 50.579 202.547 91.019 567.800 2.814.719 -2.358.889 -2.358.889 455.830 83,8%

Rekening 2015 692.642 648.009 2.151.833 202.547 136.858 326.110 4.157.999 -4.328.393 -4.328.393 -170.394 104,1%

* De com pensabele BTW op rekening basis omvat de bij het BTW-compensatiefonds gedeclareerde BTW over de exploitatie en de investeringen (op afschrijvingsbasis).

120

Jaarverslag 2015 Overzicht kostendekking Prestatie- Programmahondenbelasting doel begroting 2015 Aanleg, beheer en reinigen 9.1.2 113.000 hondentoiletten Gemeentelijke uren 9.1.2 13.900 Bijzondere opsporingsam btenaar 9.1.2 44.500 Perceptiekosten 11.2.1 45.000 Controle hondenbelasting 11.2.1 10.000 Kwijtscheldingen hondenbelasting 11.2.1 5.500 subtotaal lasten 231.900 Opbrengst hondenbelasting subtotaal baten

11.2.1

-224.300 -224.300

Saldo 7.600 Dekkingspercentage 96,7% Het saldo m aakt onderdeel uit van het rekeningresultaat 2015.

Overzicht kostendekking Prestatie- Programmadoel begroting 2015 toeristenbelasting Toerisme / Subsidies 4.1.1 81.650 Toeristische bewegwijzering 9.1.1 1.150 Perceptiekosten 11.2.1 4.500 Controle toeristenbelasting 11.2.1 subtotaal lasten 87.300 Opbrengst toeristenbelasting subtotaal baten

11.2.1

-87.300 -87.300

Saldo Dekkingspercentage 100,0% Het saldo m aakt onderdeel uit van het rekeningresultaat 2015.

Overzicht kostendekking Prestatie- Programmareclamebelasting doel begroting 2015 Ondernemersfonds 4.2.3 69.850 Perceptiekosten 11.2.1 1.500 subtotaal lasten 71.350 Opbrengst reclamebelasting subtotaal baten

11.2.1

-72.500 -72.500

Saldo -1.150 Dekkingspercentage 101,6% Het saldo m aakt onderdeel uit van het rekeningresultaat 2015.

Begroting 2015 na wijziging

Rekening 2015

113.000

80.807

13.900 44.500 45.000 10.000 5.500 231.900

13.940 44.500 46.033 5.608 6.394 197.282

-224.300 -224.300

-220.830 -220.830

7.600 96,7%

Begroting 2015 na wijziging 81.650 1.150 4.500 87.300 -87.300 -87.300 100,0%

Begroting 2015 na wijziging 69.850 1.500 71.350 -72.500 -72.500 -1.150 101,6%

-23.548 111,9%

Rekening 2015 80.303 650 4.603 85.556 -90.404 -90.404 -4.848 105,7%

Rekening 2015 65.298 1.534 66.832 -66.980 -66.980 -148 100,2%

121

Jaarverslag 2015 Prestatie- Programmadoel begroting 2015 Directie kosten (ODRA en gemeente) 7.2.3 876.800 Interne kosten 7.2.3 11.500 Perceptiekosten 11.2.1 subtotaal lasten 888.300 Overzicht kostendekking Bouwleges

Opbrengst leges

7.2.3 subtotaal baten

-600.000 -600.000

Saldo 288.300 Dekkingspercentage 67,5% Het saldo maakt onderdeel uit van het rekeningresultaat 2015.

122

Begroting 2015 na wijziging 912.700 11.500 924.200 -635.900 -635.900 288.300 68,8%

Rekening 2015 898.400 11.500 909.900 -639.787 -639.787 270.113 70,3%

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing

1. Inleiding Artikel 11 van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor dat gemeenten beleid moeten formuleren over de weerstandscapaciteit en de risico’s. Tweemaal per jaar wordt via de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in de gemeentebegroting en het jaarverslag een oordeel gegeven over de toereikendheid van het weerstandsvermogen. In zowel de jaarrekening als de programmabegroting betreft dit een momentopname en geen terug- of vooruitblik. Het weerstandsvermogen geeft de mate aan waarin de gemeente in staat is om financiële en budgettaire tegenvallers op te vangen, zonder dat dit leidt tot een directe aanpassing van het beleid. Het weerstandsvermogen wordt berekend door de benodigde weerstandscapaciteit, de risico's, af te zetten tegen de beschikbare weerstandscapaciteit, de middelen.

2. Risicobeleid In 2014 is de nieuwe nota Risicomanagement & weerstandsvermogen 2014-2017 vastgesteld. Hierin is opgenomen dat risico’s aan de hand van een risicoprofiel (kans x gevolg) worden beoordeeld en het weerstandsvermogen middels een ratio wordt beoordeeld. Risicomanagement heeft een prominente plek binnen de P&C-cyclus van de gemeente. Het is een continu proces. Bij de jaarrekening en de programmabegroting wordt hierover gerapporteerd. In plaats van een periodieke inventarisatie moet risicomanagement bij de gemeente een manier van denken worden. Risicomanagement is onderdeel van de ‘kanttekeningen’ in college- en raadsvoorstellen en dient zo als hulpmiddel bij het nemen van besluiten door zowel college als Raad.

3. Weerstandscapaciteit We onderscheiden de benodigde weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. Het totaal van de risico’s (met financiële gevolgen) die de gemeente loopt, bepaalt de hoogte van de benodigde weerstandscapaciteit. Het risico wordt bepaald op basis van een waardering van de waarschijnlijkheid (kans) en de omvang van ieder risico afzonderlijk (gevolg).

123

Jaarverslag 2015 De beschikbare weerstandscapaciteit is te omschrijven als de omvang van de direct beschikbare financiële middelen om onverwachte financiële tegenvallers op te vangen. Het is als het ware een buffer om er voor te zorgen dat bestaand beleid en voorzieningen niet in gevaar komen, als risico’s werkelijk worden. De gemeente rekent de volgende componenten tot de beschikbare weerstandscapaciteit: 1. Onbenutte belastingcapaciteit; 2. Buffervermogen; 3. Stille reserves; 4. Post onvoorzien; 5. Vrij beschikbare deel van de algemene reserve. 1.

2.

3.

4. 5.

Sinds eind 2014 hanteert de provincie financiële kengetallen om de begroting te beoordelen. Het kengetal 'lokale lasten' wordt berekend door het ozb-tarief van de gemeente te vergelijken met het gemiddelde ozb-tarief en met de artikel 12-norm. Ligt het tarief boven de artikel 12-norm, zoals in Lingewaard het geval is, dan wordt dat als onvoldoende beschouwd. Er is dan volgens de provincie geen onbenutte belastingcapaciteit tot deze norm aanwezig. Tot en met de programmabegroting 2015 werd voor de berekening van de onbenutte belastingcapaciteit Lingewaard vergeleken met de hoogste gemeentelijke woonlasten. Dit was mogelijk omdat er geen wettelijke begrenzing aan de stijging van de ozb zit. Het voornemen is echter om de onroerende zaakbelasting niet te laten stijgen. Mede hierom en om aan te sluiten bij de beoordeling van de provincie gaan we er vanuit dat de onbenutte belastingcapaciteit nul is. Het buffervermogen is het vermogen waarvan de raad besluit dat het minimaal beschikbaar moet zijn om de risico's te dekken. Om te voldoen aan de in de nota opgenomen eisen, moet de buffer minimaal gelijk of hoger zijn dan de geraamde totale gevolgschade van de risico's. De stille reserve is het verschil tussen de boekwaarde en de marktwaarde van de panden in gemeentelijk bezit, die niet aan de bedrijfsvoering zijn gebonden en dus verkocht kunnen worden. Per 31-12-2015 is de stille reserve € 1.392.000. De post onvoorzien is nul. De stand van de algemene reserve, inclusief het beklemde deel van € 28.500.000, is per 31-122015 € 29.592.400. Beschikbaar voor de weerstandscapaciteit is € 1.092.400. De forse daling ten opzichte van de begroting 2016 wordt veroorzaakt door het rekeningresultaat 2015 (verliesvoorziening Bergerden).

Totaal beschikbaar voor de weerstandscapaciteit is € 1.392.000 + € 1.092.400 = € 2.484.400.

4. Risico's De risico inventarisatie vindt plaats op basis van de inschatting van de kans van optreden en het mogelijke financiële gevolg. We hanteren hierbij klassen van 1 tot 5. Hierbij oplopend in kans en financieel gevolg. Voor een verdere toelichting op dit systeem van risicobeoordeling verwijzen wij naar het vastgestelde nota 'Risicomanagement & weerstandsvermogen 2014-2017'. Hieronder is schematisch weergegeven wat de risico’s zijn voor de gemeente. Ingevolge de nota worden de risico’s met een risicoscore van minimaal 15 gerapporteerd. Voor de volledige informatievoorziening is in deze fase gekozen alle risico’s vanaf € 75.000 in onderstaand overzicht op te nemen. In onderstaande overzicht is per risico aangegeven of het een incidenteel of structureel risico (I/S) betreft.

124

Jaarverslag 2015 Overigens zijn in de door de raad in 2015 vastgestelde begroting 2016 maatregelen opgenomen om tot verbetering van de weerstandscapaciteit te komen. Daarbij gaat het onder andere om de uitbreiding van heffing precariobelasting. Vanaf 2016 wordt deze belasting niet alleen geheven op gasleidingen, maar ook op elektriciteits- en waterleidingen. Over het effect hiervan op de ratio weerstandsvermogen informeren wij u onder punt 6 van deze paragraaf. Nr

Risico

Om schrijving

1 Decentralisatie jeugd

Het risico van budgetoverschrijding bij inzet (individuele) jeugdzorg op grond van het ondersteuningsplan. Het risico van budgetoverschrijding bij het uitvoeren van WMO contracten BG, vervoer, verblijf en beschermd w onen. Het risico dat negatieve invloeden ontstaan op projecten door overaanbod van bouw kavels in de gemeente/regio

2 Decentralisatie WMO 3 Programmatische afzetrisico's bedrijfskavels 4 Informatiebeveiliging

5 Bedrijfsvoering 6 Presikhaaf Bedrijven

7 Verkoop vastgoed 8 Hulp bij het huishouden 9 Begraafplaatsen

10 Suboptimaal planproces bedrijvigheid

11 Dekking mogelijke schadeclaims 12 Planologische risico's 13 Suboptimaal planproces w onen

14 Werkgeversservicepunt (WSP) 15 Overige risico's

Het risico dat tekortkomingen ontstaan in processen die ingericht w orden om de betrouw baarheid van gemeentelijke processen, de gebruikte informatiesystemen en de daarin opgeslagen gegevens te beschermen. Het risico dat extra kosten moeten w orden gemaakt om de minimale w ettelijke taken uit te voeren. Het risico van een negatief exploitatieresultaat als gevolg van de invoering van de nieuw e participatiew et en de slechte bedrijfsresultaten van Presikhaaf Bedrijven. Het risico dat er onvoldoende opbrengsten zijn uit verkoop van een deel van de vastgoedportefeuille. Het risico dat op basis van de w erkelijke kosten en de begroting een negatief verschil ontstaat Het risico dat door een dalend aantal begravingen en fluctuerende grafrechtenverlengingen de inkomsten niet langer 100% kostendekkend zijn. Het risico op inefficiente inzet van middelen, slechte afstemming over te vervaardigen producten, te laag ingeschatte budgetten als gevolg van suboptimaal functionerende organisatie en/of planproces Het risico financiele claims van derden ten laste van de gemeente Het risico dat juridisch-planologische procedures negatieve gevolgen hebben op projecten Het risico op inefficiente inzet van middelen, slechte afstemming over te vervaardigen producten, te laag ingeschatte budgetten als gevolg van suboptimaal functionerende organisatie en/of planproces Het risico dat deelname aan het nieuw e regionale w erkgeversservicepunt negatieve financiele gevolgen heeft.

Type Kans Gevolg Risicoscore ▼/▲ Gevolgschade € 750.000 S 4 4 16 ▼ S

4

4

16

▼

€ 450.000

S

3

5

15

▼

€ 2.100.000

I

3

5

15

▲

€ 400.000

I

5

3

15

►

€ 400.000

S

5

3

15

▼

€ 200.000

I

3

4

12

►

€ 200.000

S

5

2

10

▼

€ 100.000

I

5

2

10

►

€ 100.000

S

5

2

10

►

€ 100.000

I

2

4

8

►

€ 100.000

S

2

4

8

►

€ 100.000

S

4

2

8

►

€ 75.000

I

4

2

8

▲

€ 75.000 € 230.000 € 5.380.000

Risicomatrix 3,4

5 12

Financieel gevolg

4

7

1,2

5,6

3 13,14

2

8,9,10,11

1 1

2

3

4

5

Kans %

De risico’s in het oranje gebied hebben betrekking op decentralisaties (1,2,6), ruimtelijk beleid (3) en de bedrijfsvoering (4,5). Voor deze risico’s geldt dat er beheersmaatregelen geïmplementeerd (moeten) worden ter beheersing van de risico’s. De risico's met een risicoscore van 15 of hoger worden hieronder nader toegelicht.

125

Jaarverslag 2015

4.1

Decentralisaties

4.1.1 Decentralisaties jeugd en WMO Op 1 januari 2015 zijn in het kader van de Jeugdwet en de nieuwe WMO, taken en budgetten van Rijk, provincie en AWBZ overgeheveld naar de gemeente. De gemeente heeft op dit moment weliswaar een jaar ervaring met de uitvoering van deze taken maar nog geen compleet beeld van de resultaten. Hiervoor is nog tenminste een half jaar nodig voor financiële afwikkeling maar ook van evaluerende gesprekken met inwoners, organisaties, contractpartners enzovoort. Andere bronnen van risico zijn: - Het feit dat veel doorverwijzingen op het domein Jeugd buiten de gemeente om gaan (bv via huisartsen/specialisten). Een vorm van regievoering hierop (m.n. door verleiding tot meer samenwerking), heeft de aandacht. - de landelijke ontwikkelingen op deze domeinen zijn nog niet uitgekristalliseerd. Aanpassingen in werkwijzen, budgetten enzovoort zijn zeker nog mogelijk en waarschijnlijk. Het is dan ook gerechtvaardigd om deze beleidsdomeinen in de risicoparagraaf mee te nemen al is het risico nu al wel wat beter te duiden. In aansluiting op de begroting schatten we de risico’s in op 10 % van de betreffende budgetten namelijk €750.000 voor Jeugd en € 450.000 voor WMO. 4.1.2 Presikhaaf Bedrijven Op 1 januari 2015 is de nieuwe Participatiewet ingegaan die nauw samenhangt met de andere decentralisaties van taken binnen het sociale domein van het Rijk naar de gemeente. De komst van de nieuwe Participatiewet betekent een verbreding van de doelgroep, verzwaring van de gemeentelijke verantwoordelijkheid en vergroting van de financiële last voor de gemeente. De onderstaande wijzigingen zijn vooral van invloed op het financiële risico: • Sociale Werkvoorziening ‘op slot’ voor nieuwe deelnemers. •

Nieuwe deelnemers die eerst in aanmerking kwamen voor WSW en beschikken over enige verdiencapaciteit, zullen aankloppen voor een WWB uitkering. Daarnaast is deze doelgroep lastiger te re-integreren door de beperkte inverdiencapaciteit, waardoor de druk op de BUIG middelen zal toenemen.

•

De gemeente krijgt de beschikking over het instrument loonkostensubsidie, die zal moeten worden gefinancierd uit de BUIG middelen, hiervoor is geen compensatie in de Participatiewet.

•

Vergoeding door het Rijk per SW-plaats wordt verlaagd voor de bestaande Sw-ers terwijl de kosten niet lager worden.

Als gevolg van de invoering van de nieuwe Participatiewet en de slechte bedrijfsresultaten van Presikhaaf Bedrijven (PHB) dreigt ook in 2016 een fors negatief exploitatieresultaat. De in de GR deelnemende gemeenten moeten dit tekort (naast hun reguliere SW-bijdrage) aanzuiveren. Het (extra) tekort voor Lingewaard bedraagt vooralsnog € 200.000. Van het geraamde tekort van € 640.000 is reeds een verwacht tekort van € 440.000 opgenomen in begroting 2016 van de gemeente. 4.2 Programmatische afzetrisico’s bedrijfskavels De vraag naar bedrijfskavels in de omgeving Arnhem-Nijmegen blijft ondanks het economisch herstel achter bij het aanbod. Deze tendens is ook waarneembaar bij de bedrijventerreinen van de gemeente Lingewaard.

126

Jaarverslag 2015

Uit het door de STEC groep B.V. uitgevoerde onderzoek : ‘’Naar succesvolle uitgifte van Agropark II, Pannenhuis II en Houtakker II’’ is gebleken dat er tot 2025 een totale behoefte is voor 1,5 hectare per jaar. Naar aanleiding van de resultaten uit dit onderzoek zijn de prognoses voor de uitgifte bijgesteld Tevens is de looptijd van beide grondexploitaties met 6 jaar verlengd tot 2028. De huidige prognose voor wat betreft de uitgifte komt op in totaal 1,4 hectare per jaar. Dit ligt onder de geprognosticeerde behoefte zoals de STEC groep B.V. die aangeeft. Verder is naar aanleiding van het genomen besluit om de ontwikkeling van de Houtakker II, met uitzondering van drie kavels aan de Houtakker en een kavel aan de Karstraat uit te stellen de grondexploitatie voor de Houtakker II bijgesteld. Het uitgeefbaar gebied is van 9,1 hectare teruggebracht naar 1,4 hectare. De marktomstandigheden waarbij de vraag achterblijft bij het aanbod heeft een drukkend effect op de waarde van de grond. Naar aanleiding hiervan heeft DTZ Zadelhoff geadviseerd om de gronduitgifteprijzen voor de bedrijventerreinen te verlagen. Een verlaging van de gronduitgifteprijzen is verwerkt in de geactualiseerde grondexploitaties. De resultaten zijn verwerkt in de jaarrekening 2015. 4.3 Informatiebeveiliging Vanaf 1 januari 2016 is het wettelijk verplicht om datalekken te melden aan de Autoriteit Persoonsgegevens, voorheen het College bescherming persoonsgegevens (CBP). Hierin is bepaald dat de verantwoordelijke bij een datalek boeteplichtig is, als sprake is van verlies of onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens. Zowel grootschalige inbraak (hacken) als ieder kwijtraken, diefstal of onbevoegd gebruik van persoonsgegevens telt als een datalek, waarbij boetes kunnen oplopen tot € 820.000. Het risico is de afgelopen jaren sterk toegenomen vanwege de ontwikkeling van de digitalisering van de gemeente. 4.4 Bedrijfsvoering Bedrijfsvoeringsrisico’s zijn risico’s die samenhangen met de interne organisatie. De risico’s die hierin zijn meegenomen zijn het risico van (hoog) ziekteverzuim, vergrijzing van het personeel en de formatie. Voor wat betreft het ziekteverzuim is in de programmabegroting 2016 uitgegaan van een verzuimpercentage van 4.5%. Het verzuim over 2015 bedroeg 7.82%, voornamelijk veroorzaakt door langdurig verzuim (> 43 dagen). Er is dus sprake van een significant hoger verzuim. Deze afwijking in langdurig verzuim kan niet meer opgevangen worden binnen de organisatie, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering en ontwikkeling van taken of de werkdruk van de nog (zittende) medewerkers. Vervanging middels inhuur voor de continuering van de uitvoering van deze taken is noodzakelijk. Deze vervanging kan niet worden opgevangen binnen het budget van de loonsom. Naast vervanging van dit lang verzuim is het eveneens noodzakelijk om het verzuim terug te dringen naar een normaal niveau. In paragraaf 5.5 komt het personeelsbeleid nader aan de orde.

5. Ontwikkeling risico's Ten opzichte van de programmabegroting 2016 zijn er aantal veranderingen in de risico’s zichtbaar. Er zijn een aantal nieuwe risico’s. Het risico informatiebeveiliging was voorheen deels onderdeel van het bedrijfsvoeringsrisico, maar is nu gezien de grootte als apart risico vermeld. Voor de nieuwe risico's is in totaal een bedrag van € 475.000 opgenomen in de benodigde weerstandscapaciteit.

127

Jaarverslag 2015 Een aantal risico’s is gewijzigd ten opzichte van de programmabegroting 2016. De risico’s ten aanzien van de decentralisaties jeugd en WMO zijn verlaagd met respectievelijk € 50.000 en € 90.000. Deze verlaging is het gevolg van de opgedane kennis en ervaring in 2015, waardoor een completer beeld bestaat van de resultaten. Het risico voor Presikhaaf Bedrijven is met € 400.000 gedaald. Zoals ook in paragraaf 4.1.2 is aangegeven, komt dit omdat tekorten reeds in de programmabegroting 2016 zijn verwerkt. Het risico voor Hulp in het huishouden is met € 210.000 verlaagd. Een aantal risico’s is komen te vervallen. Het risico omtrent de gronduitgifte in Park Lingezegen is vervallen als gevolg van de grondverkoop aan de provincie. Een belangrijk risico waar de gemeente de afgelopen jaren mee te maken had, de verbonden partij Bergerden, is vervallen. Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Bergerden heeft de begrotingen 2015 en 2016 en jaarrekeningen 2013 en 2014 vastgesteld. Er is een goedkeurende accountantsverklaring. Verlies NCW (Netto Contante Waarde) is € 10,2 miljoen. Het aandeel van het verlies voor Lingewaard bedraagt € 5,0 miljoen, dit is in de jaarrekening van de gemeente verwerkt. Het risico was € 4,4 miljoen. Het aandeel van het risico voor Lingewaard is € 2,2 miljoen. Dit is in de paragraaf weerstandsvermogen van de begroting 2016 verwerkt. Uitgangspunt bij de begrotingen 2015 en 2016 en jaarrekeningen 2013 en 2014 was dat het lukt om de bestemming van Bergerden voor een gebied van 27 hectare te verbreden naar agro gerelateerde bedrijvigheid (kan tegen hogere grondopbrengsten worden verkocht). De provincie heeft echter aangegeven hieraan niet mee te kunnen werken, omdat het niet is opgenomen in het Regionaal Programma Bedrijventerreinen dat op 6 januari 2015 door GS is vastgesteld. Dit is in brieven van GS van Gelderland d.d. 27 oktober 2015, 28 oktober 2015 en 16 december 2015 aangegeven. Doordat bestemmingsverbreding niet mogelijk is kan de provincie de begroting van de GR niet goedkeuren, want deze is gebaseerd op de verbreding. Doordat het niet lukt om de bestemming te verbreden zijn er forse financiële gevolgen. Doordat er geen bestemmingsverbreding wordt mogelijk gemaakt moet de grondexploitatie, die als grondslag onder de begroting 2016 voor Bergerden ligt, opnieuw worden geactualiseerd. Deze actualisatie is voorbereid en sluit, afhankelijk van enkele variabelen, op een verlies van circa € 24,4 miljoen (NCW). Overigens wordt de omvang van het verlies van circa € 24,5 miljoen niet alleen bepaald door het niet kunnen uitvoeren van de verbreding van de bestemming. Bij een verlies van circa € 24,4 miljoen is de grex voor een belangrijk deel risicovrij gemaakt doordat onzekerheden die in de huidige grex zitten zijn weggenomen. Dan gaat het bijvoorbeeld om binnen te komen exploitatiebijdragen over particuliere gronden en het verlagen van de gehanteerde grondprijzen. Dit is een voorzienbaar verlies en daarom moeten de deelnemers in de GR dit aanvullende verlies van circa € 14,2 miljoen nemen en verdelen. Voor beide gemeenten betekent dit een aanvullend verlies van circa € 7,1 miljoen. Doordat een groot deel van de risico’s uit de grex is gehaald vervalt het risico van €4,4 miljoen. Na het afsluiten van de GR Bergerden zal ook de rentedekking door de gemeente Nijmegen eindigen. Dit is een zekere omstandigheid en daarom niet opgenomen als risico. Uit een eerste risicoanalyse blijkt dat zich na het nemen van het verlies meer kansen dan risico’s voordoen waardoor de risicoreservering kan vervallen. Dit aanvullende verlies moet door beide gemeenten worden verwerkt in de jaarrekening 2015. De totaal benodigde weerstandscapaciteit is afgenomen met € 2.820.000 ten opzichte van de Programmabegroting 2016.

128

Jaarverslag 2015

6. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de voor afdekking van de risico’s benodigde weerstandscapaciteit (middelen). Deze relatie wordt uitgedrukt in een verhoudingsgetal Weerstandsvermogen Ratio weerstandsvermogen =

Beschikbare weerstandscapaciteit ----------------------------------------------Benodigde weerstandscapaciteit

De beschikbare weerstandscapaciteit per 1-1-2016 is € 2.484.400 (zie onder 3. Weerstandscapaciteit). De benodigde weerstandscapaciteit is de totale gevolgschade van de risico's = € 5.380.000. De ratio weerstandsvermogen voor Lingewaard is € 2.484.400 / € 5.380.000 = 0,46. Deze ratio heeft de kwalificatie ruim onvoldoende. Bij de vaststelling van de nota ‘Risicomanagement & weerstandsvermogen 2014-2017’ is er voor gekozen dat de gemeente streeft naar een ratio weerstandsvermogen dat tussen de 1,0 en 1,4 ligt. Hieraan is niet voldaan en daarmee is het weerstandsvermogen niet op peil per 1-1-2016. Bij de vaststelling van de begroting 2016 is het voorstel aangenomen om in 2017, 2018 en 2019e.v. respectievelijk € 200.000, € 400.000 en € 600.000 in te zetten om het beklemde deel van de algemene reserve te verlagen. Hierdoor stijgt de ratio (bij gelijkblijvende risico's) begin 2017 naar 1,30 (kwalificatie voldoende) en begin 2018 naar 2,30 (kwalificatie uitstekend). In de begroting 2016 is ook het voorstel opgenomen om de precariobelasting uit te breiden en niet alleen op gasleidingen, maar ook op elektriciteits- en waterleidingen te gaan heffen. De middelen die hiermee gegeneerd worden zullen deels ingezet worden om € 7,5 miljoen van de beklemde algemene reserve vrij besteedbaar te maken. Dit heeft al in 2016 een positief effect op de ratio weerstandsvermogen. In bovenstaande berekening hebben wij daar echter nog geen rekening mee gehouden, omdat nog niet zeker is dat het heffen van precariobelasting op elektriciteits- en waterleidingen juridische geoorloofd is.

7. Verbonden partijen In opvolging van wat is opgenomen in de nota verbonden partijen dient in de p&c-cyclus te worden gerapporteerd over de verbonden partijen die zijn ingedeeld in categorie 3 ‘groot belang’. Er is gekozen dit te doen in deze paragraaf in tegenstelling tot in de paragraaf verbonden partijen. De verbonden partijen die in deze categorie vallen zijn Presikhaaf Bedrijven, Bergerden, ODRA en GR regio Arnhem Nijmegen (zie paragraaf 5.6 Verbonden partijen). Het risico van Presikhaaf Bedrijven is opgenomen in de benodigde weerstandscapaciteit en is toegelicht in paragraaf 4.1.1. De ontwikkelingen ten aanzien van Bergerden zijn in de paragraaf 5 toegelicht.

129

Jaarverslag 2015 De ODRA is op 1 april 2013 van start gegaan. Per die datum is een dienstverleningsovereenkomst tussen gemeente Lingewaard en ODRA gesloten. ODRA is een uitvoeringsorganisatie voor de uitvoering van Wabo-taken en specialistisch advisering. De gemeente Lingewaard is in het Algemeen en in het Dagelijks bestuur vertegenwoordigd door een lid van het college van burgemeester en wethouders. In principe is er geen verschil tussen de formele en materiële zeggenschap. Echter Lingewaard is vanwege het feit dat een breed takenpakket is ingebracht een grote partner en heeft derhalve op basis van de in de Gemeenschappelijke regeling vastgelegde stemverhouding, meer invloed op bedrijfsprocessen dan andere partners. De ODRA is zoals genoemd een uitvoeringsorganisatie en voert in mandaat taken uit voor de gemeente. Over de wijze waarop taken worden uitgevoerd vindt regelmatig op verschillende niveaus afstemming plaats van uitvoering. ODRA werkt tot en met 2016 op basis van inputfinanciering. Dat wil zeggen dat ODRA betaald wordt op basis van de in 2013 ingebrachte formatie (aan de hand van uren). Op basis van de te besteden uren wordt een werkprogramma gemaakt. ODRA legt ieder kwartaal verantwoording af over de geleverde prestaties en de bestede uren. Aan de hand van deze rapportages kan de gemeente zonodig bijsturen. De gezamenlijk partners hebben met ODRA afspraken gemaakt over risicobeheersing. Zo is op financieel gebied geregeld dat een batig saldo wordt toegevoegd aan de reserve tot een bepaald maximum. De GR bevat bepalingen over financiële verantwoording naar deelnemers toe. Eventuele risico’s zijn in zeker zin beheersbaar voor de gemeente, zeker omdat tot en met 2016 met inputfinanciering wordt gewerkt. 2016 is een overgangsjaar om te groeien naar outputfinanciering. Outputfinanciering wil zeggen dat de gemeente gaat betalen op basis van geleverde producten. Eind 2015 is het GO regio Arnhem Nijmegen, als opvolger van de voormalige stadsregio opgericht In het verlengde hiervan is tevens de Stichting Economic Board regio Arnhem Nijmegen opgericht. Lingewaard participeert (in)direct in beide organisaties. Nieuw opgerichte verbonden partijen brengen altijd een risico met zich mee omdat nog niet bekend is hoe deze zich gaan ontwikkelen. Vandaar dat deze het eerste jaar altijd ondergebracht worden in toezichtcategorie 3. Omdat het in dit geval om een GO gaat, alleen gericht op afstemming, is het risico vooral van financiële aard. De bijdrage voor 2016 is vastgesteld op € 1,50 per inwoner per gemeente, waarvan € 1 wordt afgedragen aan de Economic Board. Of dit voldoende is om de jaarlijkse kosten te dekken is nog niet in te schatten. Het verloop hiervan zal vooral door de bestuurder die is afgevaardigd in het bestuur van het GO in de gaten gehouden moeten worden. Omdat het om relatief kleine bedragen gaat hoeft voor dit risico in dit stadium geen voorziening getroffen te worden.

8. Financiële kengetallen Met ingang van de begroting 2016 worden in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing ingevolge artikel 11 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeente (BBV), kengetallen opgenomen voor: de netto schuld quote, de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen, de solvabiliteitsratio, de structurele exploitatieruimte, de grondexploitatie en de belastingcapaciteit. De kengetallen maken het gemakkelijker om inzicht te krijgen in de financiële positie van de gemeente en ze kunnen vergeleken worden met de kengetallen van andere gemeenten. De tabel hieronder bevat de financiële kengetallen van de gemeente Lingewaard gebaseerd op de jaarstukken 2014, de begroting 2015 en de jaarstukken 2015.

130

Jaarverslag 2015

Verloop van de kengetallen Financiële kengetallen Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2015 2015 1a. Netto schuldquote 60% 66% 54% 1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen 49% 56% 44% 2. Solvabiliteitsratio 32% 30% 27% 3. Grondexploitatie 8,01% 2,74% 8,08 4. Structurele exploitatieruimte 4,06% -0,67% 1,44% 5. Belastingcapaciteit 112,9% 112,7% 108,8% Bij de begroting 2015 is een interpretatiefout gemaakt van de nieuwe regels voor het berekenen van de schuldquote, daardoor wijken de percentages bij 1a en 1b af van de percentages in de begroting 2015. De hieronder gebruikte categorieën-indeling voor de financiële kengetallen wordt gehanteerd door de provincie en is gebaseerd op de signaleringswaarden zoals die bij stresstesten voor 100+ gemeenten worden gehanteerd. Financiële kengetallen

Gelders

kengetal

Categorie A Categorie B Categorie C

gemiddelde

Lingewaard

1.a. Netto schuldquote

69%

54%

<90%

90-130%

>130%

1.b. Netto schuldquote gecorr.

55%

44%

<90%

90-130%

>130%

2.

Solvabiliteitsratio

33%

27%

>50%

20-50%

<20%

3.

Grondexploitatie

20%

8,08%

<20%

20-35%

>35%

4.

Structurele exploitatieruimte 2015

0,90%

1,44%

4.

Structurele exploitatieruimte MJB

0,50%

positief

Begr én Begr of MJB Begr én MJB MJB > 0% > 0% < 0%

>105% 5. Belastingcapaciteit 100% 108,8% <95% 95-105% Het Gelders gemiddelde is berekend op basis van de door de gemeenten in hun begroting 2016-2019 opgenomen kengetallen. De provincie geeft geen kwalificatie omdat normering door de gemeente zelf dient te gebeuren. Maar Categorie A is het minst risicovol en C het meest risicovol. Ze zullen onze financiële positie beoordelen aan de hand van de kengetallen (en in relatie tot elkaar). Maar voor preventief toezicht is nog altijd het reëel en structureel sluitend zijn van de MJB het criterium (art. 203 GW). HIeronder is voor elk kengetal een korte toelichting opgenomen. 1a. Netto schuldquote De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. De netto schuldquote is lager dan begroot, omdat er in 2015 geen langlopende lening is afgesloten. Lingewaard zit ruim in categorie A, de minst risicovolle categorie.

131

Jaarverslag 2015 1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen De netto schuldquote wordt zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden berekend, omdat er onzekerheid kan bestaan of alle leningen terug worden betaald. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en ook wat dat betekent voor de schuldenlast. De netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen is lager dan begroot, omdat er in 2015 geen langlopende lening is afgesloten. Lingewaard zit ruim in categorie A, de minst risicovolle categorie. 2. De solvabiliteitsratio De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin onze gemeente in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het totale balanstotaal. Het eigen vermogen van een gemeente bestaat uit alle reserves en het resultaat. De solvabiliteitsratio zit in de middelste categorie. Dit is een aandachtspunt. Door het eigen vermogen zoveel mogelijk op peil te houden, zal deze ratio niet verder dalen. Bij de vaststelling van de begroting 2016 is het voorstel aangenomen om in 2017, 2018 en 2019e.v. respectievelijk € 200.000, € 400.000 en € 600.000 in te zetten om het beklemde deel van de algemene reserve te verlagen. Hierdoor stijgt het eigen vermogen en dit heeft een positief effect op de solvabiliteitsratio. 3. Grondexploitatie Dit kengetal geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. Voor de berekening van dit kengetal worden de niet in exploitatie genomen gronden en de bouwgrond in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door de totale baten uit de programmabegroting en uitgedrukt in een percentage. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De gronden moeten tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Het financiële kengetal van Lingewaard voor de grondexpoitatie zit in de minst ricicovolle categorie en is beduidend lager dan het gemiddelde van de gelderse gemeenten. Het kengetal is exclusief Bergerden, omdat Bergerden geen gemeentelijke grondexploitatie is en daarom op de balans van de jaarrekening niet onder de bouwgronden in exploitatie valt, Inclusief Bergerden wordt het kengetal ongeveer 23%. 4. Structurele exploitatieruimte Dit kengetal is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte een gemeente of provincie heeft om de eigen lasten te dragen of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt thans het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves te delen door de totale baten (exclusief de mutatie reserves). De structurele exploitatieruimte is zowel in 2015 als in de jaren t/m 2019 positief, waardoor Lingewaard in de minst risicovolle categorie zit.

132

Jaarverslag 2015 5. Belastingcapaciteit De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Bij het kengetal wordt uitgegaan van de woonlasten van meerpersoonshuishoudens. De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen, wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert ieder jaar deze lasten in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing, de afvalstoffenheffing en eventuele heffingskorting voor een woning met gemiddelde waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit zit in de meest risicovolle theorie. Door de relatief hoge onroerende zaakbelasting ontbreekt de ruimte voor het benutten van extra belastingcapaciteit, indien dat nodig zou zijn voor het opvangen van risico's. Beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen Vier van de zes kengetallen vallen in de minst risicovolle categorie. Solvabiliteit valt in de middelste categorie. Door het inzetten vanaf 2017 van respectievelijk € 200.000, € 400.000 en € 600.000 wordt de algemene reserve vrij gemaakt, wat een positief effect heeft op de solvabiliteit. De belastingcapaciteit zit in de meest risicovolle categorie, vanwege de hoge onroerende zaakbelasting. Deze heeft er wel aan bijgedragen, dat we het financieel relatief goed doen in vergelijking met de andere Gelderse gemeenten.

133

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.3 Onderhoud kapitaalgoederen 1. Voortgang realisatie drie sociaal culturele centra en vastgoed op orde 2015 SCC’s In 2015 is verder vorm gegeven aan de ontwikkeling van sociaal-culturele centra in Bemmel, Gendt en Huissen. In Bemmel is in nauwe samenwerking met SCC De Kinkel een renovatieplan opgesteld dat aan de raad is voorgelegd. Naar verwachting kan in 2016 een begin gemaakt worden met de renovatie van de Kinkel. In Gendt is Providentia in 2015 gerenoveerd en in gebruik genomen. De planvorming voor het Stadhues in Huissen is in 2015 afgerond. Het Stadhues in Huissen krijgt een herbestemming die past bij dit gemeentelijk monument. Na jaren van leegstand is met een ontwikkelaar en de partners Rijn-Waal groep (voorheen Betuweland) en WaardWonen overeenstemming bereikt over het realiseren van tijdelijke zorgappartementen die in de toekomst worden omgebouwd tot sociale huurappartementen in eigendom van WaardWonen. De gemeente blijft eigenaar van het monumentale deel op de begane grond van het klooster. Op de begane grond is een sociaal-culturele functie voorzien, waarin de bibliotheek gelijktijdig met de komst van de bewoners van Sancta Maria kan worden gehuisvest. In de toekomst krijgt een groot deel van de begane grond van het monumentale deel van het Stadhues een bestemming als sociaal-cultureel centrum. Naar verwachting wordt het Stadhues eind 2016 of begin 2017 opgeleverd Ter dekking van de kosten is, naast de netto opbrengst door verkoop van vastgoed, € 2,0 miljoen uit de algemene reserve in de bestemmingsreserve gestort (begroting 2015). De netto opbrengsten uit verkoop van vastgoed worden gereserveerd in een bestemmingsreserve ten behoeve van het achterstallig onderhoud aan gebouwen. Ook bij de drie te realiseren centra is sprake van achterstallig onderhoud. Bij de resultaatbestemming 2013 en 2014 is de opbrengst van respectievelijk € 573.000 en € 11.000 gestort in deze reserve. In 2015 is voor Providentia € 745.550 en voor Stadhues € 56.704 (van het aanvullend voorbereidingskrediet van € 150.000) onttrokken aan deze reserve. Het restant ter grootte van € 1.781.746 wordt ingezet voor de renovatie van de Kinkel (begroot € 684.000) en voor de herbestemming van het Stadhues (€ 1.097.746). Aanvullend is besloten om voor de herbestemming van het Stadhues ook middelen uit de algemene reserve te onttrekken. Hieruit blijkt dus dat de bestemmingsreserve uitgeput zal zijn na uitvoering van de werkzaamheden. In de financiële memo van het Stadhues, die ter inzage heeft gelegen voor de raad, is vermeld dat er naast de dekking uit de bestemmingsreserve ook dekking is gevonden in de vorm van: • € 276.000 uit de algemene reserve • € 800.000 door activering van een deel van de investering bij het Stadhues. In 2015 zijn de voorbereidingen voor de realisatie van deze drie sociaal-culturele centra afgerond. Het voorbereidingskrediet van € 300.000 dat bestemd was voor de planvorming voor deze centra is afgesloten. In de informatienota van 20-10-2015 is aangekondigd dat deze kosten gedekt zouden worden uit opbrengst verkopen gebouwen.

135

Jaarverslag 2015 Op het product Vastgoed is in 2015 een voordelig resultaat behaald van ruim € 370.000, waarvan € 175.000 door verkoop van panden en € 164.000 door opbrengsten uit verkoop groen-/reststroken. Dit voordeel dekt de kosten van het voorbereidingskrediet. Het college is voornemens de opbrengst reststroken groen te besteden aan een specifiek doel. Dat doel zal in de loop van 2016 worden bepaald. Daarom zal uit de toekomstige opbrengsten van verkoop gemeentelijke panden een bedrag van € 164.000 terugvloeien naar de opbrengsten verkoop groen/reststroken. In de informatienota werd de verwachting uitgesproken dat er door verkopen € 100.000 van het voorbereidingskrediet kan worden gedekt in 2015 en de overige € 200.000 in 2016. Het blijkt dat de dekking sneller is gerealiseerd dan werd verwacht in de informatienota. Vastgoed op orde Na een periode van inventarisatie is in 2015 gestart met het project vastgoed op orde. Op 22 april 2015 heeft het college ingestemd met de projectopdracht vastgoed op orde gemeente Lingewaard. Bij resultaatbestemming van de jaarrekening 2014 is € 257.000 bestemd voor het project vastgoed op orde. Daarnaast is in de programmabegroting 2016 voor zowel 2016 als 2017 een bedrag van € 257.000 opgenomen t.b.v. het project vastgoed op orde, deze bedragen worden gedekt door een onttrekking van de algemene reserve. In 2015 is dit bedrag voor een deel besteed aan personele kosten voor een communicatiemedewerker en de vastgoedmanager. Er is een bedrag van ca. € 80.000 over, welk bedrag voor de komende jaren beschikbaar blijft voor dit project. In 2015 is gestart met een marktverkenning voor de aanschaf van een vastgoed informatiesysteem. Naar verwachting zal een systeem in het voorjaar van 2016 worden aangeschaft. In 2015 zijn drie objecten verkocht. Het betreffen brandspuithuisje Ressen, schoolgebouw Merlijn en clubgebouw TC Bemmel. Reststroken groen Het project reststroken is in september 2015 gestart in de kern Haalderen. Tot 31 december 2015 was in Haalderen, samen met incidentele verkopen in de andere kernen, een bruto-opbrengst gegenereerd van ruim € 164.000. Het hoofddoel van het project is de (kadastrale) grenzen van percelen helder en duidelijk vast te leggen, zodat er nooit misverstanden kunnen ontstaan over wie de eigenaar van een perceel is. In 2016 zullen de kernen Doornenburg en Gendt worden opgepakt. Het project reststroken kent een doorlooptijd van drie jaren.

2. Openbaar groen Naam beleidsnota’s:

Jaar van vaststelling:

Programma: Doel:

136

a. Beeldkwaliteitplan b. Groenstructuurplan c. Beleidsnotitie waardevolle bomen a. 2009 b. 2008 c. 2010 9. Beheer en onderhoud Vastleggen van beheercategorieën, het daarbij behorende onderhoudsbeeld en maatregelpakketten voor het openbaar groen. Hiermee wordt een basis kwaliteitsniveau met een redelijk netheidsbeeld van het openbaar groen bereikt.

Jaarverslag 2015 Huidige stand van zaken:

Met de vaststelling van de beeldkwaliteit door de gemeenteraad zijn alle kaders gesteld waaraan het onderhoud van het openbaar groen in Lingewaard moet voldoen. Samen met de inventarisatie van het areaal vormt dit de basis voor de bestekken voor het groenonderhoud. Het onderhoud van bomen, bermen en taluds van sloten en vijverpartijen wordt uitgevoerd op basis van vastgestelde frequenties. Het overige groen wordt onderhouden op basis van de beeldkwaliteitseisen die zijn opgenomen in het beeldbestek voor onderhoud. Wat zouden we doen in 2015: Uitvoeren van het onderhoud op basis van op beeldkwaliteit gestuurde bestekken (openbaar groen) en frequentiebestekken (onderhoud bermen en sloten en onderhoud bomen. Wat hebben we gedaan in 2015: Het reguliere onderhoud is uitgevoerd op basis van het beeldkwaliteitsbestek (onderhoud openbaar groen) en frequentiebestekken (onderhoud bomen en berm- en slotenonderhoud). De A-locaties (centrumgebieden en hotspots) zijn onderhouden door het team Technisch Wijkbeheer van de afdeling Openbare Ruimte. De bestekken voor ‘Onderhoud openbaar groen’ en ‘Onderhoud bomen’ zijn eind 2014 met financieel gunstige resultaten aanbesteed. Door de gunstige aanbestedingsresultaten en geen onvoorziene uitgaven is een deel van het onderhoudsbudget ingezet om groenvakken op te knappen of opnieuw in te richten. Financieel: In programma 9, onder “Wat heeft het gekost?”, zijn de lasten en baten voor openbaar groen opgenomen als een onderdeel van “Openbaar groen onderhoud” (prestatiedoel 9.1.2).

3. Wegen Naam beleidsnota’s: Jaar van vaststelling: Programma: Onderhoudsplan:

Kwaliteitsniveau/beleidsvisie:

Beleidsplan wegverhardingen 2012-2016 2012 9. Beheer en onderhoud Het onderhoud wordt uitgevoerd op basis van het beheerplan dat voortvloeit uit de jaarlijkse visuele inspectie. Daarnaast wordt dagelijks onderhoud uitgevoerd op basis van de meldingen die via het KlantContactCenter binnenkomen over schade aan en veiligheidsrisico’s bij verhardingen. Kapitaalvernietiging wordt voorkomen door het technisch noodzakelijke onderhoud in de juiste periode te plannen zodat onderhoudsmaatregelen tijdig worden uitgevoerd. Er is bestuurlijk niet gekozen voor een hoger kwaliteitsniveau omdat dit direct leidt tot een lastenverzwaring van de inwoners. De kosten voor het wegonderhoud zijn verdeeld in groot en klein onderhoud. Voor het klein onderhoud worden in de begroting jaarlijks middelen opgenomen verhoogd met areaaluitbreiding, voor het groot onderhoud wordt jaarlijks een bedrag gestort in de

137

Jaarverslag 2015 voorziening onderhoud wegen dat is gebaseerd op het vastgestelde bedrag in het beleidsplan wegverhardingen en verhoogd met de areaaluitbreiding. Voor zowel de begrote bedragen van klein- als groot onderhoud vindt geen prijsindexering plaats. Huidige stand van zaken: Het onderhoud van de verhardingen ligt, technisch gezien, op een redelijk tot goed niveau. In 2015 heeft er een nieuwe weginspectie plaatsgevonden en daaruit bleek dat we op CROW Basis niveau zitten. Wat hebben we gedaan in 2015: Het onderhoudsplan wegen is uitgevoerd. Dit betrof zowel asfaltonderhoud als ook groot onderhoud aan elementverhardingen. Bij het laatste zijn ca 100 wegen (of gedeelte van) aangepakt. Daarbij zijn de Van Bylandstraat, St. Maartenstraat en Slangenburgstraat in Doornenburg en het Zandsevoetpad in Huissen grootschalig aangepakt. De uitvoering van groot onderhoud aan asfaltwegen betrof dit jaar een aantal wegen in het buitengebied, waarbij de Rijnstraat in Doornenburg in samenspraak met de aanwonenden veranderd is van een onveilige 80 km weg naar een 60 km zone met rode fietsstroken. Ondanks een kwakkelwinter was in 2015 ook sprake van onverwachte schades aan wegen, waarbij onderhoud noodzakelijk was dat niet gepland stond. Door middel van een extra dotering uit de voorziening wegen zijn de Stadswal, Huismanstraat en Loostraat in Huissen voorzien van een nieuwe asfaltdeklaag. Ook de Ressensestraat in Ressen is hierbij grootschalig aangepakt. Bezuinigingen: In de jaren 2013 t/m 2015 is bezuinigd op de budgetten zoals is besloten bij de vaststelling van de programmabegroting 2012. Voor het groot en klein onderhoud samen loopt dit op van € 72.486 (in 2013) naar € 144.972 (in 2015). Voorziening/reserve: Uit de voorziening onderhoud wegen worden de kosten voor het groot onderhoud gedekt. Bij de vaststelling van het beleidsplan wegverhardingen zijn financiële keuzes gemaakt t.a.v. de voorziening wegen. Ondanks de bezuinigingen en de eenmalige teruggaaf van financiële middelen in 2012 aan de algemene reserve, zijn er voldoende middelen aanwezig in de voorziening onderhoud wegen om het onderhoud de (nog) komende 2 jaar te bekostigen. De totale kosten voor het uitgevoerde onderhoud bedroegen € 1.722.628. Hierin zitten ook de extra kosten voor herstel van vorstschade e.d. zoals besloten tijdens het vaststellen van de kadernota. Daarnaast is voor een aantal projecten een beroep gedaan op de voorziening wegen, zoals het aanleggen van parkeerplaatsen bij de Sportlaan in Bemmel en de aanleg van het binnenterrein bij de Providentia. Daardoor is de stand in de voorziening terug gelopen van € 1.920.660 naar € 1.472.472. Voor de complete vervanging/rehabilitatie van wegverhardingen bij einde levensduur zijn geen middelen gereserveerd. Dit komt ook naar voren in het rapport Beheer op Orde, wat in 2014 is opgesteld.

138

Jaarverslag 2015 Financieel:

In programma 9, onder “Wat mag het kosten?”, zijn de lasten en baten voor wegonderhoud opgenomen als een onderdeel van productgroep "Wegen straten en pleinen" (prestatiedoel 9.1.1).

4. Rioleringen Naam beleidsnota’s: Jaar van vaststelling: Programma: Huidige stand van zaken:

verbreed Gemeentelijk rioleringsplan (vGRP 2013-2015) 2013, nov 2015 looptijd verlengd met één jaar (2016) 9 Beheer en onderhoud Het reguliere onderhoud aan de riolering (met name kolken- en rioolreiniging, schadeherstel en onderhoud huisaansluitingen) wordt bekostigd uit de reguliere budgetten in de begroting die jaarlijks worden gecorrigeerd met areaalvergroting maar zonder prijsindexering. Vervanging en verbetering van de riolering wordt gedekt uit de gereserveerde middelen vanuit het vGRP 2013-2015. Om te komen tot een optimale afstemming van werkzaamheden, wordt gestreefd naar het gelijktijdig uitvoeren van rioolprojecten en wegonderhoud, waardoor financieel efficiënt wordt gewerkt en ook de onvermijdelijke overlast voor bewoners tot een minimum wordt beperkt. Wat zouden we doen in 2015: In beeld brengen van het functioneren van de riolering en de eventueel benodigde verbetermaatregelen (met name in Huissen, Pannenhuis en Gendt). Rioolvervanging in Gendt (centrum) en Bosweistraat e.o. in Bemmel. Wat hebben we gedaan in 2015:Er is veel tijd gestoken in het verder in beeld brengen van rioleringsgegevens. Hierdoor is het rioolbeheersysteem nu operationeel. Het BRP (basisrioleringsplan) voor Gendt is afgerond, het BRP voor Huissen is opgestart. Doordat dit meer tijd heeft gekost dan verwacht is het BRP van Pannenhuis nog niet opgestart. In het centrum van Gendt is de riolering vervangen en verhard oppervlak afgekoppeld. Op bedrijventerrein Gendt-Bemmel is riolering vervangen en is een aantal aanpassingen aan het stelsel gedaan zodat de vuilemissie naar oppervlaktewater kleiner is geworden en voldaan wordt aan de eisen van het waterschap. Daarnaast is de voorbereiding gestart voor rioleringswerkzaamheden in Bemmel (Bosweistraat e.o. en Oostervelden) zodat de uitvoering van deze werkzaamheden kan starten in 2016. Financieel: In programma 9, onder “Wat heeft het gekost?”, zijn de lasten en baten opgenomen in “Riolering en waterzuivering” als onderdeel van “Zorgen voor goede waterkwaliteit en voldoende waterberging” (prestatiedoel 9.2.1).

5. Gebouwen Naam beleidsnota: Jaar van vaststelling: Doel:

Beleidsplan Onderhoud en Instandhouding Gebouwen 2012. 13 december 2012. De gebouwen in stand te houden voor de functie c.q. het gebruik waarvoor het is ingericht en de bedrijfseconomische

139

Jaarverslag 2015 (vastgoed)waarde van het onroerend goed binnen de vastgestelde instandhoudingstermijn van het gebouw of bouwwerk te behouden. Het daaruit voortvloeiende technisch beheer en onderhoud dient op de meest doelmatige en efficiënte wijze te worden uitgevoerd op een vooraf vastgesteld kwaliteitsniveau. Het behoud van kwaliteit van het bouwwerk is daarbij zeer belangrijk. Huidige stand van zaken: De huidige onderhoudsconditie van de gemeentelijke gebouwen en de daarin aanwezige technische installaties kan, op basis van het uitgevoerde onderhoud in de afgelopen jaren, worden beoordeeld als redelijk tot goed (conform NEN 2767; conditiescore 3 of beter) en voldoet daarmee aan het door de Raad, vastgestelde kwaliteitsniveau voor onderhoud. Wat zouden we doen in 2015: Het college heeft in haar vergadering van 24 maart 2015 het OnderhoudJaarPlan 2015 (OJP 2015) vastgesteld voor de uitvoering van de daarin voorgestelde onderhoudswerkzaamheden van de gemeentelijke gebouwen. Met betrekking tot het de onderhoud jaarplannen van de voorgaande jaren (OJP 2013 en OJP 2014) zijn in 2015 de resterende werkzaamheden in uitvoering genomen en volledig afgerond. Wat hebben we gedaan in 2015: Het merendeel van de onderhoudswerkzaamheden uit het OJP 2015 zijn in voorbereiding genomen, opdrachten verstrekt en zijn de werkzaamheden reeds uitgevoerd en opgeleverd. De verwachting is dat in het tweede kwartaal van 2016 alle onderhoudswerkzaamheden zullen zijn uitgevoerd. Met betrekking tot de onderhoud jaarplannen van het voorgaande jaren kan worden vermeld dat het OJP 2013 in maart 2015 en het OJP 2014 eind december 2015 volledig zijn afgesloten en binnen de beschikbare middelen zijn gerealiseerd. De gemeenteraad is hierover met een Informatienota (15 RDS 00358) inhoudelijk over geïnformeerd. Als gevolg van beëindiging van het gebruik, is het schoolgebouw van RK basisschool Het Tweespan aan het Ot en Sienpad 5-7 in Huissen aan de vastgoedportefeuille toegevoegd . Als gevolg van een niet volledige dekkingsgraad van het beleidsplan is bij de vaststelling van het beleidsplan in 2012 besloten om een deel van het eigendom van gemeentelijk vastgoed (gebouwen) af te stoten. In 2015 zijn in dit kader in totaal vier gebouwen afgestoten door verkoop en één gebouw door sloop, tw; het club- en kleedgebouw van Tennisclub Bemmel op sportcomplex De Bongerd in Bemmel, het Brandspuithuisje Ressen aan de Kerkenhofstraat in Ressen, verenigingsgebouw van Scouting St. Maarten aan de Sterreschans in Doornenburg, voormalig schoolgebouw Merlijn aan de Clara van Delwigstraat in Doornenburg en de sloop van het gebouw van peuterspeelzaal Het Olifantenbos aan de Klappenburgstraat 33 in Bemmel. Bestemmingsreserve gebouwen: In het beleidsplan is voor 2015 een dekking bereikt van 82% van het totaal benodigde onderhoudsbudget. In de bestemmingsreserve is budgettair geen buffer van enige omvang aanwezig. Als gevolg

140

Jaarverslag 2015

Financieel:

daarvan kunnen niet alle opgenomen onderhoudsactiviteiten voor uitvoering worden opgevoerd en moeten, met inachtneming van het vastgestelde kwaliteitsniveau voor onderhoud en de urgentiecriteria ‘veiligheid’ en ‘risico op gevolgschade’, prioriteiten worden gesteld aan de voorgenomen onderhoudswerkzaamheden. Werkzaamheden met een mindere hoge urgentie worden doorgeschoven naar een later tijdstip van uitvoering. Dit betekent dat zij niet in het geplande (economisch meest voordelige) uitvoeringsjaar worden verricht. Voor de complete vervanging of ingrijpende renovatie van gebouwen zijn geen middelen gereserveerd. Het afstoten van vastgoed door verkoop moet de dekkingsgraad structureel verhogen. Als gevolg van deze niet volledige dekkingsgraad is bij de vaststelling van het beleidsplan besloten om een deel van het eigendom van gemeentelijk vastgoed (gebouwen) af te stoten. De verwachting is dat in de loop van 2016 meer gebouwen door verkoop kunnen worden afgestoten. In programma 9, onder ‘Wat heeft het gekost?’, zijn de lasten en baten opgenomen bij het prestatiedoel 9.1.3 Onderhouden en beheren gebouwen.

6. Openbare verlichting Naam beleidsnota: Jaar van vaststelling: Programma: Doel:

Beleidsplan Openbare Verlichting 2015 9. Beheer en onderhoud Vastleggen van de beoogde kwaliteit van openbare verlichting en de daaraan verbonden kosten en kaders te stellen voor materiaalgebruik, toepassing en innovatie bij uitbreiding, onderhoud en vervanging. Huidige stand van zaken: De huidige kwaliteit van de verlichting varieert en voldoet voor bijna 72% aan de technische kwaliteitseisen. De verbetering zal in tien jaar voltooid zijn in combinatie met de in het beleidsplan vastgelegde duurzaamheidsaspecten. Wat zouden we doen in 2015: Het verder terugdringen van het gemiddelde energieverbruik per lichtmast en het verbeteren en vervangen van de bestaande openbare verlichting waren de belangrijkste speerpunten. Tegelijk met deze verbeteringswerken worden vervangingen uitgevoerd die ervoor zorgen dat de belasting van het milieu door de openbare verlichting verminderd wordt. Vooral gaat het hierbij om toepassing van duurzame materialen en armaturen met LED-verlichting en een laag energieverbruik waardoor de totale kosten voor energie omlaag kunnen worden gebracht. In 2015 wordt het onderhoud aan de openbare verlichting Europees aanbesteed. Wat hebben we gedaan in 2015: Op dit moment is het energieverbruik 183,4 kWh per lichtmast. Deze energiebesparing is 3,3 % ten opzichte van 2013. Als gevolg van vervanging voldoet ruim 72% van het areaal aan de technische kwaliteitseisen. Het onderhoud aan de verlichting is sinds april 2015

141

Jaarverslag 2015

Voorziening/reserve:

Financieel:

uitbesteed aan de firma Ziut. Veel onderhoudswerkzaamheden worden echter door de lokale ondernemer Lightbusters uitgevoerd. In 2015 is het beleidsplan Openbare verlichting geactualiseerd. Tevens is eind 2015 een begin gemaakt met het vervangen van de verlichting op de grote industrieterreinen te weten: Gendt-Bemmel, Houtakker en het laatste deel van Pannenhuis 1. Op deze terreinen wordt LED-verlichting toegepast. Tenslotte zijn de laatste werkzaamheden verricht in het kader van het project Lingewaard verlicht bewust. De dekking van de kosten voor renovatie en verbetering, die voortvloeit uit het geactualiseerde beleidsplan openbare verlichting 2015-2019, komt uit een tweetal investeringsimpulsen. De bijbehorende kapitaallasten komen ten laste van de reguliere budgetten. Er is geen voorziening of reserve openbare verlichting. Voor vervangingen van masten en armaturen bij einde levensduur zijn middelen opgenomen in de reguliere jaarlijkse budgetten. Dit geldt niet voor de voedingskabels die zich in de bodem bevinden. In programma 9, onder “Wat heeft het gekost?”, zijn de lasten en baten voor openbare verlichting opgenomen als een onderdeel van “Wegen, straten en pleinen” (productnummer 210.00).

7. Water Naam beleidsnota’s: Jaar van vaststelling: Programma: Huidige stand van zaken:

Wat zouden we doen in 2015:

142

Waterplan Lingewaard (2008), Nota Waterbergingsbank Gemeente Lingewaard (2014) 2008 en 2014 9 Beheer en onderhoud Het onderhoud van de gemeentelijke watergangen en oevers wordt bekostigd uit de reguliere groen-budgetten die jaarlijks worden gecorrigeerd met areaalvergroting en prijsindexering. Voor de bepekte bagger- en uitdiepwerkzaamheden is geen baggerplan aanwezig, maar er is wel voldoende budget. Het beheer en onderhoud van de het gemeentelijke grondwatermeetnet is uitbesteed aan een extern gespecialiseerd bedrijf, en voldoet daarmee aan de benodigde standaarden. Beheer en onderhoud van de nieuw aan te leggen waterbergingsvoorzieningen uit het waterplan en voor de waterbergingsbank, wordt overgedragen aan het waterschap. De kapitaallasten van de investeringsuitgaven van de maatregelen uit het waterplan worden daarbij volledig gedekt met de inkomsten rioolheffing. De investeringen benodigd voor de waterbergingen waterbergingsbank worden gedekt uit de inkomsten van participanten, de initiatiefnemers van een ruimtelijk project. Middels de groenbestekken dient het onderhoud van de watergangen op het juiste niveau te blijven. Ook het baggeren en uitdiepen van de watergangen mag geen achterstanden oplopen. Het grondwatermeetnet werkt naar behoren en wordt goed onderhouden.

Jaarverslag 2015 Wat hebben we gedaan in 2015: Het beheer en onderhoud van watergangen en het grondwatermeetnet zijn volgens plan uitgevoerd. Ook zijn er baggerwerkzaamheden verricht, daar waar nodig. Financieel: In programma 9, onder “Wat heeft het gekost?”, zijn de lasten en baten opgenomen in “Waterpartijen” als onderdeel van “Zorgen voor goede waterkwaliteit en voldoende waterberging” (productgroep 9.2.1).

8. Civieltechnische kunstwerken Naam beleidsnota’s: Jaar van vaststelling: Programma: Kwaliteitsniveau/beleidsvisie:

Huidige stand van zaken:

Wat hebben we gedaan in 2015:

Voorziening/reserve:

Financieel:

Beleidsplan Civieltechnische Kunstwerken 2013 9. Beheer en onderhoud Voor dit onderdeel is in mei 2013 een beleidsplan vastgesteld door de gemeenteraad. Hierin is o.a. vastgesteld dat niet-utilitaire voorzieningen na einde levensduur niet vervangen worden. Mede door de bezuinigingen is er een beperkt budget beschikbaar gesteld voor het beheer en onderhoud aan civieltechnische kunstwerken. Voor het groot onderhoud is een onderhoudsvoorziening ingesteld waarmee deze toekomstige lasten kunnen worden gedekt. Daarnaast is een bestemmingsreserve ingesteld voor toekomstige vervangingen. De houten voet- en fietsbruggen in het park het Hoog, Bemmel zijn vervangen door composiet (vezelversterkte kunststof) exemplaren. Verder is een nieuwe slijtlaag aangebracht op de verkeersbruggen Diana, 't Rietland en Hoefslag in Bemmel. Uit de voorziening civiel technische kunstwerken worden de kosten voor het groot onderhoud gedekt. Daarnaast is er een reserve waarin middelen worden gereserveerd voor de toekomstige vervangingen van kunstwerken. Bij de vaststelling van het beleidsplan zijn er keuzes gemaakt t.a.v. de objecten die wel of niet vervangen gaan worden in de toekomst. In programma 9, onder “Wat mag het kosten?”, zijn de lasten en baten voor civieltechnische kunstwerken opgenomen als een onderdeel van productgroep "Wegen straten en pleinen" (prestatiedoel 9.1.1).

9. Speeltoestellen/-tuinen Naam beleidsnota: Jaar van vaststelling: Programma: Doel:

Speelruimteplan Lingewaard “Buitenspelen, ja leuk!” 2007 9. Beheer en onderhoud Een voldoende gevarieerd aanbod aan speelvoorzieningen voor alle jeugdigen in elke wijk bieden, waarbij het aanbod invulling geeft aan de vraag naar speelruimte.

143

Jaarverslag 2015 Huidige stand van zaken:

Elk kwartaal worden inspecties en onderhoud uitgevoerd om te zorgen voor veilige speeltoestellen die voldoen aan het Attractiebesluit uit 1997 en om letsel bij spelende kinderen te voorkomen. Geconcludeerd kan worden dat de kwaliteit van de speelplekken en speeltoestellen ruim boven de wettelijke norm is. Wat zouden we doen in 2015: Naast het reguliere onderhoud en de inspecties was de hoogste prioriteit het verbeteren van de veiligheid door het repareren of in uiterste gevallen weghalen van speeltoestellen. De evaluatie van het speelruimteplan ‘Buitenspelen, ja leuk’ is eind 2013 afgerond en in het voorjaar van 2104 ter vaststelling voorgelegd worden aan het college. In 2015 zouden wij ons vooral richten op de uitvoering van de beleidsregels uit het speelruimteplan die nog niet of niet volledig tot uitvoering waren gebracht. Wat hebben we gedaan in 2015: De kwartaalinspecties van de toestellen zijn uitgevoerd en zijn de basis geweest voor onderhoud en vervanging. Op dit moment is er geen sprake meer van achterstallig onderhoud. De evaluatie van het speelruimteplan is begin 2014 door het college vastgesteld. Belangrijkste conclusie is dat de huidige beleidsnotitie nog steeds voldoet en er ruim uitvoering is gegeven aan de beleidsdoelstellingen. Aan de beleidsdoestelling waar nog niet voldoende uitvoering aan is gegeven wordt in de resterende beleidsperiode (2014 – 2017) extra aandacht geschonken. Technisch wijkbeheer heeft een vast team op het beheer en onderhoud van speelplekken en speeltoestellen gezet. Twee medewerkers zijn opgeleid om toestelinspecties te kunnen uitvoeren. Voorziening/reserve: Er is geen voorziening voor speeltoestellen/-tuinen en de onderhouds- en vervangingskosten bij einde levensduur moeten uit de reguliere begroting gedekt worden. Dit met in acht name van de reductie van het aantal toestellen zoals is besloten in het Speelruimteplan. Waar mogelijk wordt getracht om verbetering van speelvoorzieningen mee te laten liften met te ontwikkelen plannen en de kosten te dekken via deze plannen of door subsidieverwerving/co- financiering. Financieel: In programma 9, onder “Wat mag het kosten?”, zijn deze lasten en baten opgenomen als een onderdeel van productgroep "Speeltuinen en speelweiden " (prestatiedoel 9.1.1).

10. Verkeersvoorzieningen Naam beleidsnota: Jaar van vaststelling: Programma: Doel: instandhouden van Huidige stand van zaken:

144

Beleidsplan verkeersvoorzieningen 2015-2020 17 september 2015 9. Beheer en onderhoud Het vastleggen van de gewenste beheervisie voor het de verschillende verkeersvoorzieningen. Het onderhoud en beheer aan de verkeersvoorzieningen beperkt zich tot het herstellen van schade en vernielingen. Er wordt gering onderhoud uitgevoerd aan deze voorzieningen.

Jaarverslag 2015 Wat zouden we doen in 2015:

Een inventarisatie van alle verkeersborden is in 2014 uitgevoerd. Deze inventarisatie is ondergebracht in het GBI beheersysteem. Deze inventarisatie is input geweest voor het ontwikkelen van de beleidsnotitie verkeersvoorzieningen. Wat hebben we gedaan in 2015: In 2015 is het beleidsplan verkeersvoorzieningen ontwikkeld en vastgesteld. De belangrijkste speerpunten van deze beleidsnotitie zijn: verkeers- en straatnaamborden vervangen voor retroreflecterende borden, het aantal borden in of langs de openbare ruimte zo veel als mogelijk te beperken tot de borden die vanuit verkeersveiligheidsoogpunt noodzakelijk zijn. Tenslotte wordt de verkeersregelinstallatie op de locatie Nielant vervangen. Voorziening/reserve: Er is geen voorziening voor verkeersvoorzieningen en de onderhouds- en vervangingskosten moeten uit de reguliere begroting gedekt worden. Voor vervangingen bij einde levensduur worden geen middelen gereserveerd. De middelen voor het jaarlijks onderhoud in de begroting zijn ontoereikend. Financieel: In programma 9, onder “Wat heeft het gekost?”, zijn de lasten en baten voor verkeersvoorzieningen opgenomen als een onderdeel van “Verkeersmaatregelen” (prestatiedoel 9.1.1).

145

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.4 Financiering De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) stelt regels voor het financieringsgedrag van decentrale overheden. Hierbij gaat het om regels voor het beheersen van financiële risico's op aangetrokken en op uitgezette middelen, evenals voor het beheer van de treasury. De uitvoering van de treasuryfunctie vereist snelle beslissingen in een complexe geld- en kapitaalmarkt. Het beleid van de gemeente Lingewaard voor de treasuryfunctie is vastgelegd in het treasurystatuut als onderdeel van de Verordening financieel beheer (artikel 212 gemeentewet).

1. Algemene ontwikkelingen Intern Op 11 december 2014 heeft de raad van de gemeente Lingewaard het huidige treasurystatuut Gemeente Lingewaard 2014 vastgesteld. In dit treasurystatuut is de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd. De gemeente Lingewaard gaat uit van een laag risicoprofiel.

Extern Bij de opzet van de begroting 2015 was de verwachting dat zowel de lange als de korte rente voorlopig laag zouden blijven. Hier is dan ook in de rentevisie rekening mee gehouden. Door de nog steeds haperende economie heeft de Europese Centrale Bank de geldkraan in 2015 nog verder opengedraaid, waardoor zowel de korte als de lange rente verder zijn gedaald. De gemeente Lingewaard heeft in 2015 geen nieuwe langlopende geldleningen meer aangetrokken. Wel is optimaal gebruik gemaakt van de extreem lage korte rente, hierop wordt verderop in deze paragraaf teruggekomen.

2. Risicobeheer Renterisico's Voor de toetsing van het renterisico heeft de overheid twee instrumenten gedefinieerd, namelijk de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. De kasgeldlimiet geeft aan hoeveel de gemeente kort mag financieren als percentage van de begroting. De toegestane kasgeldlimiet is 8,5% van het begrotingstotaal. De renterisiconorm heeft als doel om het renterisico bij herfinanciering te beheersen. Het renterisico is het gevaar van ongewenste veranderingen van de (financiële) resultaten van de gemeente door rentewijzigingen. De renterisiconorm houdt in, dat de jaarlijks verplichte aflossingen en renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal bij aanvang van het jaar. In de volgende overzichten worden de renterisico's op de korte en de lange schuld getoetst aan de wettelijke norm uit hoofde van de Wet fido. Zoals uit het volgende overzicht blijkt is de kasgeldlimiet in

147

Jaarverslag 2015 2015 alleen in het eerste en tweede kwartaal overschreden. De kasgeldlimiet mag volgens de Wet fido 2 kwartalen achtereen overschreden worden. KASGELDLIMIET PER 31-12-2015 Kasgeldlimiet Omvang begroting per 1 januari 2015 Kasgeldlimiet in procenten van de grondslag Kasgeldlimiet in bedrag

100.159 8,50% 8.513 (Bedragen x EUR 1.000) REALISATIE Kwartaal 1: jan-mrt 2: apr-jun 3: jul-sep 4: okt-dec

Vlottende schuld Opgenomen gelden < 1 jaar Schuld in rekening-courant Gestorte gelden door derden < 1 jaar Overige geldleningen niet zijnde vaste schuld Totaal vlottende schuld Vlottende middelen Uitgeleende gelden < 1 jaar Contante gelden in kas Tegoeden in rekening-courant Overige uitstaande gelden < 1 jaar Totaal vlottende middelen Toets kasgeldlimiet Totaal netto vlottende schuld Toegestane kasgeldlimiet Ruimte (+) / Overschrijding (-)

Jaar

3.000 7.507 0 0 10.507

8.333 1.870 0 0 10.203

2.333 2.946 0 0 5.279

0 117 0 0 117

3.417 3.110 0 0 6.527

0 0 21 0 21

0 0 15 0 15

0 0 24 0 24

0 0 1.296 0 1.296

0 0 339 0 339

10.486 8.513 -1.973

10.188 8.513 -1.674

5.255 8.513 3.258

-1.179 8.513 9.692

6.188 8.513 2.326

Omdat kort financieren ook in 2015 weer goedkoper was dan lang financieren, heeft de gemeente Lingewaard maximaal gebruik gemaakt van de mogelijkheid om kort te financieren. Omdat volgens de liquiditeitenplanning alleen in de eerste 2 kwartalen de kasgeldlimiet overschreden zou worden, is hier gekozen voor korte financiering. In de periode februari t/m september 2015 zijn 7 kasgeldleningen afgesloten, om de tijdelijke financieringsbehoefte op te vangen. De rentepercentages varieerden van +0,01% in februari tot uiteindelijk -0,15% in september. Door gebruik te maken van kasgeldleningen in plaats van het geld in rekening courant te laten staan heeft ons dit een voordeel van ruim € 15.000 opgeleverd. Het renterisico op de vaste schuld blijft zowel in 2015 als gedurende het gehele meerjarenperspectief onder de renterisiconorm, zoals uit het volgende overzicht blijkt. Bij het opnemen van nieuwe langlopende geldleningen zal in ieder geval met deze renterisiconorm rekening worden gehouden, zodat deze ook in de toekomst niet overschreden zal worden. In 2015 zijn geen nieuwe langlopende

148

Jaarverslag 2015 geldleningen opgenomen, terwijl in de begroting nog uitgegaan werd van € 5.000.000. Het later uitvoeren van investeringen maakte het mogelijk om voorlopig nog met koper kort geld te financieren, vandaar dat in de kolom realisatie 2014 alleen de reguliere aflossingen zichtbaar zijn. RENTERISICONORM EN RENTERISICO'S VAN DE VASTE SCHULD PER 31-12-2015 (Bedragen x EUR 1.000) 2015 realisatie 0 0 0 0 0 0 2.729 0 0

Renterisico op vaste schuld 1a. Renteherziening op vaste schuld o/g 1b. Renteherziening op vaste schuld u/g 2. Netto renteherziening op vaste schuld (1a - 1b) 3a. Nieuw aangetrokken vaste schuld (o/g) 3b. Nieuw verstrekte lange leningen (u/g) 4. Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b) 5. Betaalde aflossingen 6. Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7. Renterisico op vaste schuld (2 + 6)

Renterisiconorm 8. Begrotingstotaal per 1 januari 9. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 10. Renterisiconorm

Toets Renterisiconorm 10. Renterisiconorm 7. Renterisico op vaste schuld 11. Ruimte(+) / Overschrijding(-) (10 - 7)

2016 budget 0 0 0 10.000 0 10.000 12.672 10.000 10.000

2017 2018 budget budget 0 0 0 0 0 0 10.000 0 0 0 10.000 0 12.636 2.636 10.000 0 10.000 0

100.159 100.000 100.000 100.000 20% 20% 20% 20% 20.032 20.000 20.000 20.000

20.032 20.000 20.000 20.000 0 10.000 10.000 0 20.032 10.000 10.000 20.000

Uit voorgaand overzicht valt op te maken dat er in 2016 en 2017 nieuwe geldleningen moeten worden aangetrokken om de aflossing van bestaande geldleningen te herfinancieren. Het gaat in totaal om € 20.000.000. Hieraan ligt de liquiditeitenplanning van juli 2015 ten grondslag. Deze planning vormde ook de basis voor de programmabegroting 2016. Een samenvatting hieruit volgt hierna. LIQUIDITEITENPLANNING (bedragen x € 1.000) Inkomsten leningen investeringen grondexploitaties overig operationeel Bergerden Totaal inkomsten

2016

2017

2018

2019

10.160 1.071 4.692 85.383 2.548

10.157 0 1.834 85.286 1.877

153 0 1.834 85.465 3.241

150 0 1.834 85.419 2.833

103.854

99.154

90.693

90.236

149

Jaarverslag 2015 (bedragen x € 1.000) Uitgaven leningen investeringen grondexploitaties overig operationeel Bergerden Totaal uitgaven Totale cashflows

Saldo rekening courant

2016

2017

2018

2019

15.592 11.453 4.435 77.575 1.635

15.109 1.449 330 76.745 405

4.815 1.338 111 76.313 405

4.703 382 122 77.252 430

110.690

94.038

82.982

82.889

-6.836

5.116

7.711

7.347

-13.052

-7.936

-225

7.122

De onderste regel betreft de geprognosticeerde stand van de rekening courant per het einde van het jaar. In de planning zit nog wel de nodige onzekerheid. Vooral in de grondexploitaties en Bergerden worden inkomsten uit grondverkopen verwacht. Als deze inkomsten tegenvallen, dan kan het zijn dat er nog aanvullende financiering noodzakelijk is. Ook kan nieuwe besluitvorming ertoe leiden dat aanvullende financiering noodzakelijk is.

Kredietrisico's In het volgende overzicht worden de kredietrisico's op de verstrekte gelden weergegeven. Hiervoor zijn de risico's aangegeven per risicogroep. Kredietrisico is het risico van een waardedaling van een vordering ten gevolge van het niet (tijdig) na kunnen komen van de verplichtingen door de tegenpartij, als gevolg van insolventie (onvermogen om zijn schulden te kunnen betalen). Risicogroepen zijn de types instellingen aan wie gelden zijn verstrekt. De risicogroepen zijn gerangschikt naar oplopend risico. Bij de woningcorporaties is het risico het laagst en bij de verenigingen/stichtingen het hoogst. KREDIETRISICO OP VERSTREKTE GELDEN PER 31-122015 Risicogroep

Restantschuld x 1.000 euro

%

Woningcorporaties Hypothecaire geldleningen ambtenaren Startersleningen Verenigingen/stichtingen

1.938 4.944 1.338 112

23,3% 59,3% 16,1% 1,3%

Totaal

8.332

100%

Zoals uit voorgaand overzicht blijkt zijn de kredietrisico's voor de gemeente Lingewaard minimaal. Bij de leningen aan de woningcorporaties geldt het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) als achtervang. Bij de hypothecaire geldleningen heeft elke afzonderlijke lening voldoende onderpand.

150

Jaarverslag 2015 Ook de startersleningen zijn verstrekt met hypothecaire zekerheid en Nationale Hypotheekgarantie. Alleen voor de leningen verstrekt aan verenigingen/stichtingen bestaat een klein risico, te weten 1,3% van de totale uitzettingen. In 2014 en 2015 zijn er weer nieuwe startersleningen uitgegeven, waardoor deze restantschuld is gestegen ten opzichte van 2014. Door de lage rentestand in de markt hebben een aantal ambtenaren de hypotheek vervroegd afgelost. De restantschuld aan hypothecaire geldleningen ambtenaren is hierdoor met ruim € 500.000 afgenomen. Kortom, ondanks de nieuw verstrekte startersleningen, is het totale kredietrisico op verstrekte gelden in 2015 afgenomen.

3. Financiering Financieringspositie Het beleid van de gemeente Lingewaard is erop gericht om zoveel mogelijk van de vrijkomende middelen in te zetten voor de financiering van de eigen investeringen. Financiering is het aantrekken van benodigde financiële middelen voor een periode van minimaal één jaar. Ook in het afgelopen jaar heeft de gemeente Lingewaard dit beleid gevolgd. Het achterblijven van investeringen op de planning heeft er voor gezorgd dat er in 2015 geen aanvullende financiering nodig was.

Leningenportefeuille Uit het volgend overzicht blijkt dat ten gevolge van de reguliere aflossingen het gemiddelde rentepercentage met 0,02% is afgenomen. Er zijn in 2015 zoals hiervoor reeds vermeld, geen nieuwe geldleningen opgenomen (terwijl € 5 miljoen was begroot). De eindstand van de leningenportefeuille per 31-12-2015 is dan ook € 76.006.000 in plaats van de € 91.006.000 uit de begroting 2015. In de begroting 2015 zat ook nog een langlopende geldlening van € 10.000.000 uit 2014, die uiteindelijk ook niet is doorgegaan. MUTATIES VASTE SCHULD IN 2015 (Bedragen x EUR 1.000) Bedrag Gemiddelde rente

Invloed op gem. rente

Beginstand per 1 januari 2015

78.735

3,90%

Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Renteaanpassing (oud percentage) Renteaanpassing (nieuw percentage) Omzetting vast naar vlottend Omzetting vlottend naar vast

0 -2.729 0 0 0 0 0

0,00% 4,36% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

0,00% -0,02% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00%

Eindstand per 31 december 2015

76.006

3,88%

-0,02%

151

Jaarverslag 2015

4. Organisatie / informatievoorziening De liquiditeitenplanning is in 2015 twee maal volledig geactualiseerd. Hiervoor heeft de medewerker treasury regelmatig contact gehad met de diverse budgetbeheerders en budgethouders. Tussentijds bekend geworden mutaties zijn onmiddellijk verwerkt. Met de projectleiders inzake het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) zijn eind 2015 nieuwe afspraken gemaakt om een betere planning van de daadwerkelijke geldstromen uit het GRP mogelijk te maken. De liquiditeitenplanning is door het jaar heen zo actueel mogelijk gehouden.

152

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.5 Bedrijfsvoering Onze gemeente streeft er naar om te werken als een doelgerichte en servicegerichte organisatie die staat voor professionele kwaliteit, open transparant voor de inwoners. Met bovendien een dienstverlening aan onze inwoners op een hoogwaardig kwaliteitsniveau. Hiervoor is het nodig om jaarlijks te bezien of de organisatie nog voldoende aansluit bij hetgeen we nastreven. Om bedrijfvoeringsprocessen efficiënt, effectief en conform de geldende wetgeving in te richten, zodat we de maximale capaciteit (tijd, geld, enz.) over houden voor de uitvoering van de programma’s hanteren we de volgende doelstellingen voor de bedrijfsvoering: • Doelmatig (efficiënt): de mate waarin de gewenste prestaties en beoogde maatschappelijke effecten worden gerealiseerd met een zo beperkt mogelijke inzet van middelen; • Doeltreffend (effectief): de inspanningen en uitgaven dragen op een effectieve wijze bij aan derealisatie van de beoogde doelen; • Rechtmatig: de doelen worden bereikt in overeenstemming met de wettelijke kaders.

Wat hebben we bereikt? A. Optimaal personeelsbestand. Een zodanige samenstelling van het personeelsbestand (zowel kwantitatief als kwalitatief) dat de vereiste taken op professionele wijze kunnen worden uitgevoerd. Met andere woorden: de juiste medewerker op de juiste plaats. Om dit te bereiken hebben we in 2015 gezocht naar een goede mix tussen vast en tijdelijk personeel, en inhuur. B. Dienstverlening. Voor een optimale dienstverlening geldt als absolute randvoorwaarde dat de informatievoorziening op orde is. Het via vier onderscheiden kanalen (post/mail, website, balie en telefoon) informatie eenduidig, volledig en betrouwbaar beschikbaar stellen. C. Omgaan met bezwaren, klachten en informatieverzoeken. Het verhogen van de kwaliteit van dienstverlening, het verhogen en beheersen van de juridische kwaliteit van producten, het beheersen van juridische risico's en het terugdringen van juridisering. D. Organisatie ontwikkeling. Het streven naar een organisatie die effectief, efficiënt, flexibel, innovatief en klantgericht is. Gezien de steeds veranderende omgeving is hierbij sprake van een continu proces. E. Onderzoek en verantwoording. Het beheersen van de geldstromen en het bewaken van de juiste uitvoering van de begroting. F. Automatisering. Het aanbieden, beheren en onderhouden van een adequate technologie ter realisatie van een optimale informatievoorziening. G. Goede interne en externe communicatie. Heldere, open en proactieve communicatie naar verschillende doelgroepen (o.m. burgers, medewerkers, college en bestuur). H. Optimale huisvesting & facilitaire dienst. Het optimaal faciliteren van de organisatie op het gebied van huisvesting, service en middelen. I. Professionele uitvoering verwerkingsprocessen. Het juridisch en inkoop technisch verantwoord verwerven van noodzakelijke en kwalitatieve producten, diensten en werken tegen lage integrale kosten op langere termijn.

153

Jaarverslag 2015

Wat hebben we gedaan?

A. Optimaal personeelsbestand

HRM cyclus De kern van strategisch HRM-beleid is het te allen tijde zorg dragen voor de juiste medewerker op de juiste plaats. Met daarbij een gezonde mix tussen zelf doen en inhuur van derden. Met het helder formuleren van resultaatafspraken, verwachtingen en het geven van eerlijke feedback naar en goede coaching van de medewerkers, kan worden gezocht naar een optimale aansluiting bij de organisatiedoelen. Het vliegwiel voor dit beleid vormt de gesprekscyclus. Onze gemeentelijke organisatie streeft een zodanige samenstelling van haar personeelsbestand (zowel kwantitatief als kwalitatief) na, dat de vereiste taken op professionele wijze kunnen worden uitgevoerd. Om dit te bereiken hebben we ook in 2015 gezocht naar een goede mix tussen vast en tijdelijk personeel, en inhuur. Om inzicht te krijgen in de formatieomvang van onze organisatie in vergelijking met de organisatie van vergelijkbare gemeenten heeft een onderzoek naar de formatie plaats gevonden. Conclusie is dat de omvang van onze formatie zo klein is dat onze organisatie op onderdelen kwetsbaar is. Bij de kadernota in 2016 vindt daarom een gesprek over (de inzet van) de formatie plaats. Kengetallen Onderwerp Personeelsformatie (fte)

Begroting 2014 243,66*

Personeelsbezetting (fte vaste schil) Kosten tijdelijk personeel via payroll (x € 1.000) Inhuur A,B,C tlv P-budget (x € 1.000) Inhuur A,B,C tlv overige budgetten (x € 1.000) Gemiddeld aantal personeelsleden (vaste schil per 1.000 inwoners

Werkelijk 2014

5,3

Begroting 2015

Werkelijk 2015

262,34** 214,33

227,20

590

777

1.426

2.514

549

980

4,7

5,3

5,0

Gemiddelde diensttijd

14,59

14,23

Gemiddelde leeftijd

48,88

49,30

Loonsom*** (x € 1.000)

15.000

13.698

17.404****

14.175

Inhuurpercentage

10%

9,3%

10%

14,4%

Ziekteverzuimpercentage

4,5%

5,92%

4.5%

7,82%

Instroom (aantal personeelsleden)

6

23

Uitstroom (aantal personeelsleden)

4

8

Opleidingsbudget (in €)

322.070

340.491

415.500

345.500

* In de programmabegroting 2014 staat een formatie van 236,72 fte vermeld. Dit was de formatie exclusief de uitbreiding die de raad in de kadernota 2014 (20 juni 2013) heeft goedgekeurd. ** In de programmabegroting 2015 staat een formatie van 244,66 fte vermeld. Dit was de formatie exclusief de uitbreiding van formatie van Sociaal Domein die in de raadsvergadering van 30 april 2015 is goedgekeurd.

154

Jaarverslag 2015 *** De loonsom is exclusief gemeenteraad, college , voormalige wethouders , buitengewoon ambtenaren burgerlijke stand en overig voormalig personeel. **** De loonsom is inclusief de uitbreiding i.v.m. formatie van Sociaal Domein die in de raadsvergadering van 30 april 2015 is goedgekeurd. Het inhuurpercentage overstijgt de begrote 10%. De voornaamste oorzaken hiervan zijn de inhuur als gevolg van langdurig zieken plus de uitbreiding van formatie binnen het Sociaal Domein. In het beginstadium is genoemde uitbreiding gevuld met tijdelijk personeel. Opgemerkt dient te worden dat, ondanks dat het percentage inhuur 14,4% is geweest, de lasten binnen het door de raad beschikbaar gestelde budget zijn gebleven. Het verzuimpercentage was in 2015 hoger dan eerdere jaren. Deze stijging is grotendeels het gevolg van langdurige verzuim. In relatie tot de hoge werkdruk en de uitkomsten van de benchmark formatie, heeft de raad een vervangingsbudget voor ziekte beschikbaar gesteld. Dit budget ad € 148.750 is volledig ingezet. Het heeft er mede toe geleid dat de werkdruk op collega's niet verder is toegenomen. Het verzuim is iets afgenomen. Het opleidingsbudget is in 2015 niet volledig gebruikt. Door werkdruk en ziekteverzuim zijn onderschrijdingen op teamniveau ontstaan.

Formatie 2015 Directie Staf* Griffie Afdeling Beleids-en projectontwikkeling Afdeling Dienstverlening (incl. uitbreiding formatie sociaal domein) Afd. Veiligheid, Toezicht en Handhaving Afdeling Openbare Ruimte Afdeling Bedrijfsvoering*

Begroot 1,00 4,00 2,89 33,89 73,23 17,11 51,97 78,25

Werkelijk 1,00 4,75 2,89 30,02 62,56 13,33 50,07 62,58

Totaal 262,34 * In 2015 is formatie overgeheveld van afdeling Bedrijfsvoering naar Staf

227,20

Flexibele schil/inhuur derden Behalve het budget voor vervanging i.v.m. ziekteverzuim kent onze organisatie geen apart budget voor een flexibele schil. Inhuur derden wordt voornamelijk bekostigd uit personele budgetten (loonsom en overige personeelsbudgetten zoals bijvoorbeeld opleiding of reiskosten). In een enkel geval (niet structureel) worden materiële budgetten ingezet. De vaste schil van personeel bestaat uit de bezetting van medewerkers met een aanstelling in algemene dienst voor onbepaalde tijd bij de gemeente. Door daarnaast te werken met een flexibele schil kan de organisatie flexibeler inspelen op veranderingen. De flexibele schil kan uit twee vormen bestaan: 1. Tijdelijk personeel, medewerkers met een tijdelijk contract op reguliere formatie. Hierbij wordt veelal met payroll constructie gewerkt;

155

Jaarverslag 2015 2. Personeel dat via derden wordt ingehuurd voor een tijdelijke periode vanwege: - Inzet van specialistische kennis - Overbrugging i.v.m. een lopende werving & selectieprocedure - Moeilijk vervulbare vacature - Opvang piekwerkzaamheden - Opvang langdurig verzuim De tweede vorm (ad 2) is de inhuur, die valt onder de definitie: “het uitvoeren van werkzaamheden in opdracht van een bij de gemeente in dienst zijnde opdrachtgever, door een private organisatie met winstoogmerk, door middel van het tegen betaling inzetten van personele capaciteit en deskundigheid, zonder dat daar een arbeidsovereenkomst of aanstelling tussen de gemeente en de daarbij ingezette personen aan ten grondslag ligt”. Wij hebben bij de verantwoording in de financiële cyclus aan de raad over deze inhuur een onderverdeling gemaakt in drie categorieën: Inhuur A (beleidsgevoelige externe inhuur), Inhuur B (beleidsondersteunende externe inhuur) Inhuur C (inhuur ter ondersteuning van de bedrijfsvoering) Indicator inhuur derden

Raming 2015

Werkelijk 2015

10%

14,4%

De uitgaven voor inhuur derden door de gemeente Lingewaard mogen per jaar niet meer bedragen dan 10% van de totale personele kosten

Ambtseed of -gelofte Medewerkers hebben een bijzondere positie als ambtenaar. Inwoners mogen er immers zonder meer vanuit gaan dat de overheid betrouwbaar en integer is. Integriteit is een manier van handelen. Om die bijzondere positie te benadrukken leggen binnen onze organisatie medewerkers een eed of belofte af. In 2015 hebben vier bijeenkomsten plaats gevonden waarin onze nieuwe (tijdelijke) collega’s de eed of belofte hebben afgelegd aan de gemeentesecretaris.

B. Dienstverlening Publicatie decentrale regelgeving De website www.overheid.nl is de toegang tot alle informatie en diensten van de Nederlandse overheid op internet. Alle actuele verordeningen zijn en worden geplaatst op deze website. Algemeen verbindende voorschriften zoals verordeningen moeten verplicht via een elektronisch gemeenteblad worden bekend gemaakt, tevens ontsloten via www.overheid.nl. Dit is van belang om ze in werking te laten treden. Een bekendmaking van een verordening via HetGemeenteNieuws is niet voldoende. Daarnaast staan de gemeentelijke bekendmakingen uit HetGemeenteNieuws ook op www.overheid.nl. Publicatie decentrale regelgeving

Indicator

Plaatsen van alle verordeningen op de website www.overheid.nl

100%

Plaatsen van de gemeentelijke bekendmakingen op de website www.overheid.nl

100%

156

Jaarverslag 2015 Klantcontact Het jaar 2015 heeft met name in het teken gestaan van onderzoeken, voorbereiden en bedenken hoe dingen beter kunnen. Dit geldt niet alleen voor de directe publieksdienstverlening, want die is (zoals gebleken) goed op orde, maar met name ook voor de achterliggende processen. Er is bijvoorbeeld een 'toptakenonderzoek' uitgevoerd om te achterhalen waar onze klant nu echt voor naar de gemeentelijke website komt. Er zijn processen in kaart gebracht en verbeterd (bijvoorbeeld de melding openbare ruimte, digitale verhuisaangiften). En er is eind 2015 een compleet nieuwe website neergezet, waarop onze klanten veel beter kunnen vinden wat zij zoeken en veel makkelijker zaken kunnen doen met de gemeente dan voorheen. In 2016 zal de feitelijke implementatie van die verbeterde processen echt goed uitgevoerd gaan worden. Vanaf 2012 is er een redelijk stijgende lijn te zien geweest met betrekking tot het aantal bezoekers dat op afspraak aan de balie kwam. Dat is ook logisch, het kunnen maken van een afspraak was nieuw, het gebruik ervan moest wennen. Het percentage is gestegen van 30, naar 40, naar 50% in respectievelijk 2012, 2013 en 2014. In 2015 is nog slechts een minieme stijging zichtbaar van 1% ten opzicht van het jaar ervoor. Concreet zijn in 2015 14.340 bezoekers op afspraak gekomen, en 13.866 middels vrije inloop. Dit is 50,89% tegen 49,11%. Het blijkt lastig te zijn om bezoekers te “dwingen” om een afspraak te maken, dit kan ook nooit een doel op zich zijn. Mooier is het om bezoekers te verleiden om een afspraak te maken. Dit kunnen we doen door het makkelijk te maken om een afspraak te maken (zie de nieuwe www.lingewaard.nl ), of door er heel veel over te communiceren (kan nog beter) en door de voordelen te benoemen (geen wachttijd). Uit onderzoek is reeds gebleken dat het plafond op circa 70% op afspraak als er ook nog een mogelijkheid is tot vrije inloop. In 2016 is mogelijk nog een kleine stijging te verwachten, de indicator in de programmabegroting 2016 is derhalve op 55% gesteld. Doel

Werkelijk 2015 Juiste en Percentage bezoekers dat op 60% à gerealiseerd in 2015 betrouwbare afspraak komt voor een baliedienst = 51% op afspraak (49% informatie vrije inloop) Percentage meldingen dat binnen de 92% 92% à gerealiseerd in 2015 gestelde termijn is afgewikkeld = 92% Toelichting: het callcenter is uitsluitend verantwoordelijk voor de registratie van de meldingen (circa 3000 per jaar), de feitelijke afhandeling van de meldingen gebeurt door de vakteams, terugkoppeling aan de inwoners in toenemende mate door het callcenter.

2012 2013 2014 2015

Indicator

Vrije inloop 63,28% 60,14% 56,76% 49,11%

Raming 2015 60%

Op afspraak 36,72% 39,86% 43,24% 50,89%

157

Jaarverslag 2015

C. Omgaan met bezwaren, klachten en informatieverzoeken

Bezwaarschriften In 2015 zijn er 93 bezwaarschriften behandeld door team Juridische Zaken dan wel het secretariaat van de commissie. Uit 2014 waren er nog 15 bezwaren te behandelen. Het aantal ingediende bezwaren in 2015 bedroeg 95, waarvan er in 2015 78 zijn behandeld. Er zijn 17 bezwaren voor behandeling doorgeschoven naar 2016. Van de 93 bezwaren die in 2015 zijn behandeld door team Juridische Zaken dan wel het secretariaat van de commissie, zijn er uiteindelijk 34 ingetrokken, waarvan 1 pas na inhoudelijke behandeling door de commissie. Intrekking van de bezwaren gebeurt vaak doordat op voorspraak van het secretariaat en/of in overleg met, de vakafdeling contact opzoekt met bezwaarmaker. Het bezwaar is dan toch regelmatig ingetrokken. Dat kan zijn door een extra toelichting op het besluit of soms ook door intrekking van het primaire besluit en een nieuw besluit wat wel correct is. Ook in deze gevallen kost de behandeling van het bezwaar de nodige tijd. Er zijn in 2015 geen bezwaarschriften doorgezonden naar andere bestuursorganen of naar de rechtbank voor beroep. Feitelijk zijn aan de commissie in 2015 58 bezwaren voorgelegd voor advies, waarvan nu in 52 gevallen bekend is wat de uitkomst van de bezwaarschriftenbehandeling is. Ten aanzien van de doorlooptijd van de bezwaren kan het volgende worden opgemerkt. Bij de doorlooptijd wordt als uitgangspunt genomen het einde van de bezwarentermijn van zes weken, zoals dat is benoemd in de Algemene wet bestuursrecht. In 2015 werden de bezwaren gemiddeld na ruim 5 weken op zitting behandeld. Vervolgens kon de commissie gemiddeld binnen anderhalve week een advies uitbrengen over een bezwaar. Dit is relatief snel en ruim binnen de planning zoals we die binnen de gemeente hebben afgesproken. Nadat het advies van de commissie is uitgebracht aan het college, gaat de vakafdeling met inachtneming van dit advies een beslissing op bezwaar formuleren. Deze wordt dan voor besluitvorming voorgelegd aan het college of kan in sommige gevallen, onder andere bij teams in het Sociale Domein, in mandaat worden afgehandeld. Vastgesteld wordt dat de gemiddelde behandelingstermijn na uitbrengen van het commissieadvies zo’n 6 weken is, waarmee de wettelijke termijn van 12 weken gemiddeld gezien in een groot aantal gevallen niet wordt gehaald. Conclusie is dan ook na advisering over een bezwaarschrift gemiddeld genomen de uiteindelijke afhandeling via de vakafdeling en/of het college nog wat langer duurt dan gepland. Omschrijving Bezwaarschriften Bezwaarschriften doorgeschoven naar 2016 Besluitvorming nog onbekend Ingetrokken / commissie niet bevoegd Niet-ontvankelijk (Deels) gegrond (Deels) ongegrond Bezwaarschriften Afhandeling van de ontvangen bezwaarschriften binnen de gestelde 12 wekentermijn Afhandeling van de ontvangen bezwaarschriften binnen de gestelde 18 wekentermijn (na verdaging)

158

Aantal 2015 95 17 7 34 4 8 41 realisatie 56%

indicator 75%

88%

95%

Jaarverslag 2015 Klachten In 2015 zijn 24 klachten ingediend over het handelen van medewerkers of bestuurders van de gemeente. Doel is om deze klachten zoveel mogelijk snel via de informele fase op te lossen. Deze fase van klachtafhandeling vindt in de regel plaats door een manager of teamleider. Van de 24 klachten zijn er 4 voor afhandeling doorgeschoven naar 2016. Van de 20 klachten die in 2015 zijn afgehandeld zij er 16 in de informele fase opgelost, oftewel 80% van de klachten. In 4 gevallen is de klacht voorgelegd aan de onafhankelijke klachtadviescommissie. Deze commissie hoort dan zowel klager als de vertegenwoordiger van het college en brengt vervolgens advies uit aan het college om tot een uitspraak te komen over de klacht. Daarbij is in 3 gevallen geadviseerd om de klacht (deels) gegrond te verklaren. Klachten Percentage klachten dat informeel wordt opgelost

realisatie 80%

indicator 80%

WOB-verzoeken De wettelijke termijn voor het afhandelen van WOB verzoeken bedraagt 4 weken en streven is ook om binnen deze termijn, vaak in overleg met de verzoeker, de WOB-verzoeken af te handelen. Er is een mogelijkheid om deze termijn met 4 weken te verdagen. In 2015 zijn 39 WOB-verzoeken ingediend. Hiervan zijn er 2 digitaal ingediend, terwijl deze weg voor WOB-verzoeken niet is opengesteld. In die gevallen kunnen de verzoekers dit herstellen. Van de 39 WOB-verzoeken zijn er 7 ingetrokken, is er 1 doorgezonden naar een ander bestuursorgaan en is 1 verzoek buiten behandeling gesteld. Er resteerden derhalve 29 WOB-verzoeken. Daarbij is 7 keer gebruik gemaakt van de mogelijkheid om te verdagen. Dit heeft meestal te maken met de complexiteit van de vraag, maar soms ook met tijdgebrek binnen de organisatie. In 20 gevallen is binnen 4 weken een WOB-besluit genomen, 7 keer, na verdaging, binnen 8 weken en 2 keer buiten de termijn. Van alle verzoeken zijn er 17 zogenoemde “misbruik-verzoeken” te onderscheiden. Dat valt af te leiden uit de aard van de informatie die opgevraagd wordt en de namen, die inmiddels bekend zijn in Nederland en bij de rechtbanken. Met deze verzoeken probeert men dwangsommen of proceskosten op te strijken. Pas de laatste 2 jaar, wordt in de rechtspraak, voorzichtig, over misbruik gesproken. Tot op heden verwacht de rechter echter dat ook deze zaken correct en zorgvuldig worden behandeld. In 2015 is relatief veel tijd besteed aan het behandelen van bezwaar- en beroepszaken. Wob-verzoeken Percentage WOB-verzoeken dat binnen de 4 wekentermijn wordt afgehandeld

realisatie 69%

indicator 75%

Wet dwangsom De gemeente heeft gedurende het jaar een aantal ingebrekestellingen ontvangen in verband met het niet tijdig nemen van een besluit op een aanvraag of een bezwaar. Wanneer een ingebrekestelling binnenkwam is telkens snel actie ondernomen om alsnog binnen een termijn van twee weken een besluit te nemen, wat steeds is gelukt.

159

Jaarverslag 2015 Verzekeringen Onderstaand is de belangrijkste informatie t.a.v. verzekeringen opgenomen. Aansprakelijkheid In 2015 is de gemeente 63 keer aansprakelijk gesteld door derden. Uit voorgaande jaren stonden er nog 24 aansprakelijkstellingen open. Het gaat daarbij om verschillende soorten schades, variërend van zaakschades tot letselschades. De meest voorkomende schades zijn veroorzaakt door substanties op het wegdek, gemeentelijke bomen en ongelijk liggende stoeptegels. Van de 87 schades zijn er 25 aangemeld bij Centraal Beheer en 62 in eigen beheer afgehandeld. Van de 73 in 2015 afgehandelde zaken was de gemeente in 12 gevallen aansprakelijk. Het door de gemeente uitgekeerde schadebedrag aan derden bedroeg in 2015 € 11.849,64, terwijl daarnaast door de verzekering ook nog eens € 26.883,09 is uitgekeerd aan de derden. Centraal Beheer Achmea is nagenoeg de enige aanbieder op aansprakelijkheidsgebied. Dit heeft gevolgen gehad voor de hoogte van onze premie, welke per 1 januari 2015 is gestegen met 114,58%. De enorme premieverhoging is landelijk doorgevoerd en heeft de nodige onrust veroorzaakt. De aansprakelijkheidsverzekering is door de premieverhoging aanbesteed, maar is toch door Centraal Beheer gewonnen. Schade aan gemeente-eigendommen, verhaald aan derden Alle schades aan gemeentelijke eigendommen worden in eigen beheer afgehandeld. Dat waren in 2015 13 nieuwe schadezaken en nog 3 openstaande zaken. Er zijn er 15 afgewikkeld in 2015. In 10 gevallen is de schade verhaald en in 2 gevallen is de schade hersteld door de veroorzaker. Van het totaal geclaimde bedrag van € 29.550,87 is € 22.651,67 binnengekomen. Het verhalen van de schade is in 2015 beduidend beter gegaan dan in voorgaande jaren, doordat de schades beter zijn onderbouwd. In 3 gevallen is de claim ingetrokken vanwege onvoldoende bewijs. Carverzekering De Carverzekering dekt de schade tijdens (bouw)werkzaamheden. De doorlopende Carverzekering biedt ook dekking voor schade aan en van aannemers en onderaannemers die werkzaamheden uitvoeren voor de gemeente. In 2015 zijn er 10 zaken ingediend. Er was schade aan particuliere woningen en een openbaar pand. De schade werd veroorzaakt door rioleringswerkzaamheden, aantrillen bestrating en dak werkzaamheden. Van deze schades zijn er 8 aangemeld bij de verzekeraar en zijn 2 zaken doorgestuurd naar de veroorzaker. In 2015 is door de verzekeraar € 4.602,00 uitgekeerd aan derden. Brandverzekering In 2015 kwamen er 9 meldingen binnen, naast de nog lopende 4 zaken. Het betrof schades aan of bij sportcomplexen en andere gemeentelijke eigendommen als de Kinkelenburg, de Tabaksschuur en Fort Pannerden. De schade werd veroorzaakt door wateroverlast/lekkage, inbraak/diefstal, storm/hagel en vandalisme. Van de 13 zaken zijn er maar twee toegekend. In 10 gevallen viel de hoogte van de schade onder het eigen risico. Alle zaken zijn gemeld bij onze verzekeraar, waarbij het eigen risico € 5.000,00 per gebeurtenis is. Het bedrag wat is uitgekeerd door de verzekeringsmaatschappij aan de gemeente is € 13,029,51.

160

Jaarverslag 2015

D. Organisatie ontwikkeling In 2015 is gestart met het onderzoek naar optimalisatie van de inrichting van de organisatie. Afronding van het onderzoek is in 2016. Verder zijn trajecten gestart voor het verbeteren van de inrichting van processen, en de veranderingen als gevolg van de kanteling in de samenleving die een andere manier van denken en werken van ambtenaren vergt. Directieleden zijn alleen nog op hoofdlijnen bij de inhoud betrokken. Intergemeentelijke samenwerking In oktober 2014 zijn de voorbereidingen om de te komen tot een intergemeentelijke uitvoeringsdienst voor de G5 gemeenten beëindigd. Dit omdat de haalbaarheidsstudie had aangetoond dat de organisatie in de beoogde omvang onvoldoende meerwaarde had. Een goede uitvoering van bedrijfsvoeringstaken kenmerkt zich door integraliteit, interactie en dienstverlening. Vanwege het ontbreken van aantoonbare meerwaarde is daarom besloten om de samenwerking voor wat betreft de intergemeentelijke samenwerkingsorganisatie te beëindigen. Per 1 januari 2017 loopt de dienstverleningsovereenkomst tot uitvoering van belastingtaken door de gemeente Arnhem af. De uitvoering van de gemeentelijke belastingen zal op dat moment op een andere wijze moeten zijn georganiseerd. Ter voorbereiding hierop is een verkenning uitgevoerd naar de mogelijke opties. Daarbij is gewogen op de componenten kwaliteit, kwetsbaarheid, kosten, klanten en personeel. In verband met kwetsbaarheid van het team automatisering werd samenwerking onderzocht. Het feit dat Lingewaard heeft besloten niet verder te gaan in de gezamenlijke uitvoeringsdienst met de G5 gemeenten geeft de verplichting om na te denken over de wijze waarop wij automatisering in de komende jaren willen vormgeven. Decentralisatie Vanaf 1 januari 2015 is de gemeente Lingewaard, net als alle andere gemeenten in Nederland, verant-woordelijk voor (zorg)taken die voorheen uitgevoerd werden door Rijk en Provincie. Het gaat bij de decentralisaties om de uitvoering van de Zorgverzekeringswet (de voormalige Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten is hierin opgegaan), de Jeugdwet 2015, de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Wmo 2015 (Wet maatschappelijke ondersteuning). Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor de Participatiewet, een samenvoeging van de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wajong en de WSW. In 2015 is naast de transitie van deze taken naar de gemeente tevens een start gemaakt met de transformatie van het sociaal domein. De transformatie gaat leiden tot een andere manier van denken en handelen, het uiteindelijke doel van de decentralisaties. De transformatie zal de komende jaren z’n beslag krijgen.

161

Jaarverslag 2015

E. Onderzoeken en verantwoording

Rekenkamercommissie en auditcommissie De rekenkamercommissie heeft in 2015 drie onderzoeken verricht, namelijk: • Onderzoek verbonden partijen. Het rapport van de rekenkamercommissie is vastgesteld in de raadsvergadering van 30-4-2015 en bevat 1 aanbeveling voor het college van B&W en 4 aanbevelingen voor de gemeenteraad. Aan de vijf aanbevelingen is inmiddels uitvoering gegeven (o.a. goede informatievoorziening aan de raad, opstellen checklist en één raadslid, namens de raad, aan te wijzen als rapporteur voor een verbonden partij). In dit kader is tot slot nog vermeldenswaard dat uw raad op 16 juli 2015 de Nota Verbonden Partijen heeft vastgesteld. • Het onderzoek naar de jaarstukken 2014. Teneinde een goede beraadslaging te bevorderen hebben wij een schriftelijke reactie gegeven op de aanbevelingen van de rekenkamercommissie voorafgaande aan de Politieke Avond op 4 juni 2015. Diverse aanbevelingen hebben een relatie met de voorgenomen wijzigingen van het Besluit Begroting en Verantwoording (commissie Depla). De auditcommissie is nadrukkelijk meegenomen bij de ontwikkelingen in deze. • Onderzoek garantstellingen. In het kader van een stageopdracht is onderzoek gedaan naar garantstellingen door de gemeente. Het rapport is op 18 december 2015 aangeboden aan uw gemeenteraad. Tevens zijn in 2015 door de rekenkamercommissie voorbereidingen getroffen voor een onderzoek naar het risicomanagement, dat in 2016 zal worden uitgevoerd. Het zelfde geldt voor een onderzoek naar meldingen over het openbaar gebied. Naar aanleiding van een verzoek uit het presidium heeft de rekenkamercommissie een advies uitgebracht over het inrichten van een onafhankelijke toezichtfunctie voor het sociaal domein. In de vergadering van de auditcommissie van 17 november 2014 is toegezegd door de wethouder dat deze commissie periodiek wordt geïnformeerd over de voortgang van de diverse onderzoeken van de rekenkamercommissie (onderzoeken vanaf 2011 worden gemonitord). Een overzicht van de stand van zaken is op 30 maart 2015 en 12 oktober 2015 besproken in de vergadering van de auditcommissie. De auditcommissie is vijf maal ter vergadering bijeen geweest in 2015. Met de vaste adviseurs zijn diverse onderwerpen besproken. Onderzoek artikel 213a gemeentewet Het beheer van de personeelsbudgetten is als onderzoeksobject gekozen. Met het (doelmatigheids) onderzoek wordt beoogd om inzicht te verkrijgen in de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de opbouw en beheersing van het personeelsbudget. Nevendoel is het verschaffen van inzicht in de aard en omvang van de externe inhuur en waar mogelijk een vergelijking te maken met omringende e gemeenten. Het onderzoek is in oktober 2015 gestart en zal in het 1 kwartaal 2016 worden afgerond. De rapportage en het plan van verbetering worden vervolgens ter kennisgeving aan uw raad aangeboden. Jaarrekening (accountant), tussentijdse rapportages en IC-plan Bij schrijven van 11 mei 2015 heeft Ernst & Young Accountants het verslag van bevindingen inzake de controle van de jaarrekening 2014 ter beschikking gesteld. De accountant heeft een goedkeurende controleverklaring verstrekt. Dit betekent dat het jaarverslag en de jaarrekening 2014 zijn ingericht in overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording en de in de programmarekening

162

Jaarverslag 2015 opgenomen balans en toelichting en rekening van baten en lasten een getrouwe weergave zijn van de financiële positie en baten en lasten van de gemeente Lingewaard. Tevens heeft de accountant een goedkeurende verklaring afgegeven met betrekking tot de rechtmatigheid. Dit betekent dat de baten en lasten en balansmutaties in de jaarrekening 2014 in overeenstemming zijn met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder gemeentelijke verordeningen en de “Beleidsregels toepassing Wet Normering Topinkomens”. Tot slot heeft de accountant geconstateerd dat zich bij de specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden hebben voorgedaan die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. In 2015 zijn vier tussentijdse rapportages aan uw raad voorgelegd. Hierin is gerapporteerd over alle in de programmabegroting 2015 opgenomen prestatiedoelen en budgetten (in 2014 betrof dit slechts 10 e door de raad voorgeschreven onderwerpen). In de 2 tussentijdse rapportage (zomernota) zijn de budgetten daadwerkelijk bijgesteld aan de hand van een begrotingswijziging. In 2015 is een jaarplan interne controle opgesteld. Daarin staat beschreven welke processen aan de interne controle worden onderworpen. Voor deze processen zijn deelplannen uitgewerkt waarin concreet staat beschreven op welke wijze de interne controle wordt uitgevoerd. Het jaarplan en de bijbehorende deelplannen zijn in overleg met de accountant tot stand gekomen en in de auditcommissie besproken. De accountant heeft in zijn verslag van bevindingen (d.d. 11 mei 2015) geconstateerd dat door de organisatie invulling wordt gegeven aan de aanbevelingen van zowel onze eigen interne controle, als de controle door de accountant.

F. Automatisering Informatisering Het Informatiebeleid en het Informatieplan zijn in 2015 vastgesteld. Daarin staat beschreven dat informatie en techniek ondersteunend zijn aan onze dienstverlening aan inwoners, bedrijven en andere belanghebbenden. De visie op informatievoorziening houdt rekening met het collegeprogramma, de landelijke ontwikkelingen zoals de decentralisaties in het sociaal domein, en maatschappelijke ontwikkelingen. Rond het beveiligen van informatie is in 2015 het Informatiebeveiligingsbeleid en – plan opgeleverd. Over informatiebeveiliging staat beschreven hoe we onze informatievoorziening zo toegankelijk mogelijk kunnen maken eventueel ook voor externen zonder ongewenste informatie-beveiligingsrisico's te lopen. Automatisering Elke inwoner of klant moet plaats- en tijdsonafhankelijk zaken kunnen doen met de gemeente. In 2015 hebben we verder gewerkt aan het fundament en technisch zijn we zover dat we het zaaksysteem kunnen implementeren. Daarnaast hebben we ervaren dat de investeringen die in 2011 in het netwerk zijn gedaan vernieuwd moeten worden om aan de eisen van de huidige en nabije toekomst te voldoen. Documentaire informatie De achterstanden in het archief zijn in 2015 weggewerkt. De bestaande documentstroom is onder controle. Daarnaast is, in samenwerking met het Regionaal Archief Nijmegen, het historisch archief van Bemmel en Huissen bewerkt en via de website van het RAN publiceerbaar gemaakt. Dit archief is

163

Jaarverslag 2015 inmiddels overgedragen aan de archiefbewaarplaats. Op basis van de Archiefwet 1995 kunnen belangstellenden inzage krijgen in het (overgedragen) archief in Nijmegen. Gegevensbeheer De gegevensuitwisseling in het digitale tijdperk moet betrouwbaar en authentiek zijn. Informatieveiligheid is in 2015 nadrukkelijk aan de orde geweest en is verder gewerkt aan het gereedmaken van basisregistraties en aansluiten op de landelijke voorzieningen. De "Baseline Informatiebeveiliging Gemeenten" (BIG) wordt binnen de gemeente geïmplementeerd in het project "Informatieveiligheid". Informatiebeveiliging Suwinet De gemeenten hebben samen met het UWV en de SVB vanuit de wet Suwi (Wet Structuur uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen) een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het in stand houden van de voorziening Suwinet. Suwinet ondersteunt de eenmalige uitvraag van gegevens door overheidspartijen, leidt tot een efficiëntere en effectievere dienstverlening door de SUWI-partijen en vergroot de kans om fraude te detecteren. De gegevens en informatie die geraadpleegd kunnen worden in Suwinet zijn privacygevoelig en zijn zodanig beveiligd dat alleen daartoe bevoegde ambtenaren hiermee kunnen en mogen werken. De groep ambtenaren die ermee werken is beperkt tot medewerkers van het team Werk & Inkomen die dit nodig hebben voor hun werkuitvoering. Om te kunnen voldoen aan de veiligheidsstandaard voor het omgaan met privacygevoelige informatie zijn een aantal normen van toepassing op het gebruik van Suwinet. In totaal is er sprake van circa 120 normen voor informatiebeveiliging Suwinet. 7 daarvan zijn fundamenteel. Uit onderzoek van de inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in 2013 en 2014 bleek dat de gemeente Lingewaard niet voldeed aan de 7 fundamentele normen voor een veilig gebruik van Suwinet. We voldeden in 2013 en 2014 aan 1 van die 7 gestelde normen (norm1.4). In 2015 zijn daarom alle zeilen bijgezet om te proberen aan al deze normen te voldoen. Daar was ook een noodzaak toe omdat staatssecretaris Klijnsma het escalatieprotocol in werking wil laten treden wanneer de gemeente niet aan alle 7 normen voldoet. In het ergste geval kan de gemeente ten gevolge van het escalatieprotocol afgesloten worden van het Suwinet of een bestuurlijke boete krijgen opgelegd. In 2015 zijn in het team Werk en Inkomen verschillende activiteiten ondernomen om de privacy en beveiliging van Suwinet verder te verbeteren. Zo is er in september 2015 een beveiligingsplan Suwinet vastgesteld waarin we zoveel mogelijk alle fundamentele normen hebben opgenomen en getracht hebben daaraan te voldoen. Opnieuw heeft de inspectie SZW een onderzoek gedaan in september 2015 (over de periode september 2014 tot september 2015). Inmiddels hebben we een definitief verslag van de inspectie SZW ontvangen (5 februari 2016) waarin de inspectie concludeert dat we dankzij de geleverde inspanningen voldoen aan 5 van de 7 normen. • Voor norm 2.3 voldeden we nog niet volledig aan de taken van de Security Officer: een jaarlijkse rapportage van de SO Suwinet aan het management ontbreekt • Voor norm 13.5 voldeden we niet omdat er nog geen feitelijke interne Controle heeft plaatsgevonden op de rechten en het gebruik van Suwinet. Inmiddels is er een jaarrapportage Suwinet 2015 vastgesteld door DT (17 februari 2016) en College (23 februari 2016) en is de IC op de gebruiksrechten Suwinet opgenomen in het controleplan 2016. Dit neemt echter niet weg dat er binnen de onderzoeksperiode van de inspectie geen verslaglegging heeft plaatsgevonden over de controles van het gebruik van Suiwnet-inkijk en er ook geen rapportage aan het management is gestuurd. Om deze redenen past de inspectie haar bevindingen en oordelen niet aan.

164

Jaarverslag 2015 De inspectie realiseert zich dat er veel werk is verricht om de structurele controle van Suwinet op orde te krijgen. In het licht van de relatief late vaststelling van het veiligheidsplan in september 2015 en de aanstelling van een Security Officer in april 2015 is er in korte tijd veel werk verricht. Ons voornemen om ook de verslaglegging van controles en rapportage aan het management te implementeren in onze reguliere P&C-cyclus, juicht zij toe.

G. Goede interne en externe communicatie In 2015 is gestart met een nieuwe benadering van Communicatie. Interne en externe communicatie raken steeds meer in elkaar verstrengeld. Hoewel het twee disciplines blijven, kan het een niet bestaan zonder het ander en kan in tijdspad geen onderscheid gemaakt worden. Dat vraagt ook een andere benadering van Communicatie. Geen intern en extern communicatieadviseur, maar het onderscheid in werkverdeling ligt nu op organisatie en bestuur. Deze stap is definitief gezet in 2015 en wordt verder uitgewerkt in 2016. Interne Communicatie Een goede interne communicatie, zorgt ervoor dat medewerkers zich serieus genomen voelen, waardoor de trots op hun eigen organisatie toeneemt. Het maakt medewerkers uiteindelijk tot goede ambassadeurs van de organisatie. Door goed en regelmatig in contact te zijn en blijven met het lijnmanagement, helpt Communicatie om het belang hiervan in te zien en te ondersteunen, signaleren en faciliteren waar nodig. Er is doorgegaan met de zeepkistbijeenkomsten en ook het wekelijkse blog van de gemeentesecretaris is gecontinueerd. Externe communicatie In 2015 zijn, afgestemd op de LTA, speerpunt projecten gekozen waar Communicatie haar prioriteit aan heeft gegeven. Hierdoor is de kwaliteit van het advies en ondersteuning verbeterd en is het aanbod van Communicatie meer afgestemd op de vraag van zowel bestuur als organisatie. Er heeft een proef plaatsgevonden met een collegenieuwsbrief; deze bleek echter niet succesvol door te weinig content. De nieuwsbrief is na een proefperiode gestopt. Het gebruik van de social media kanalen, met name het gebruik van Facebook is toegenomen. Het medium wordt meer gevonden zowel door collega’s als inwoners om in contact te komen met elkaar. In 2015 is de Toptakenwebsite gelanceerd. Een vraaggerichte site van de gemeente. Een belangrijke stap vooruit in de dienstverlening en daarmee de externe communicatie. Een belangrijk voorbeeld waarin we onze communicatie steeds meer afstemmen op de behoefte van de inwoner. Niet meer zenden en aanbieden, maar afstemmen op de vraag. Een belangrijk extern communicatiemiddel en dienstverlenings-portal is hiermee ontstaan.

H. Optimale huisvesting & facilitaire dienst De vele jaarlijks terugkerende activiteiten werden door team Facilitaire Zaken met enthousiasme en naar wens uitgevoerd. Het verzorgen van recepties, doorkomst 4daagse, taken ten gunste van de raad en beheer/uitgifte van vervoersmiddelen zijn hier voorbeelden van. De stabiele bezetting, regelmatig werkoverleg en prima verstandhoudingen met als resultaat een laag ziekteverzuim binnen het team, dragen zeker bij tot het goede resultaat.

165

Jaarverslag 2015 In het kader van de taak rondom beveiliging en veiligheid zijn een aantal flinke stappen genomen. Zo is het interventieteam uitgebreid naar 20 personen en heeft men in het najaar een intensieve training gevolgd. Ook wordt de receptie nu bemenst door een beveiligingsbedrijf waarbij de taken beveiliging/ hospitality geborgd zijn.En is de receptie fysiek aangepast om de kwetsbare positie van deze specifieke plek te verbeteren. Qua huisvesting is de WarmteKoudeOpslag aangepast om de onbalans tussen de warme en koude bron beter in evenwicht te houden. We hebben het akoestiekonderzoek afgerond en omgezet naar acties waarbij het aanbrengen van geluidsabsorberende voorzieningen de voornaamste oplossing is gebleken. Ook is gekeken naar de indeling van het gebouw en de mogelijkheden om de werkplekken zo efficiënt mogelijk in te delen. Dit krijgt in 2016 zijn vervolg. De aanbesteding voor het WTB (werktuigbouwkunde) is afgerond en na afweging gegund aan de huidige partner Cofely die het ETB (elektrotechnisch bouwkunde) met veel lokale werknemers uitvoert. Het onderhoudsniveau van de gemeentekantoren is prima op peil. Een goede signalering en adequate acties dragen bij tot een prettige, veilige en goede werkomgeving. De ruimtes welke team Facilitaire Zaken beheert worden alleen aan derden in gebruik gegeven als er een breed maatschappelijk doel mee gediend is. Dit wordt per aanvraag beoordeeld. Zo is eind 2015 de stichting SWL in Huissen in de oude Raadzaal het gebruik van ruimtes op vaste dagen toegezegd.

I. Professionele uitvoering verwervingsprocessen De verschillende inkooptrajecten zijn juridisch en inkoop technisch verantwoord uitgevoerd. Daarmee is bereikt dat inkopen tegen zo goed en goedkoop mogelijke voorwaarden hebben plaatsgevonden. In 2014 is door de gemeente Lingewaard de inkoopportal gebouwd voor de G5 (Arnhem, Overbetuwe, Renkum, Rheden en Lingewaard). In 2015 is door alle gemeenten, behalve Arnhem, de portal in gebruik genomen. In 2015 is door het Team Inkoop de eerste stap gemaakt om de organisatie meer te adviseren op het gebied van aanbestedingen dan het daadwerkelijk uitvoeren van deze aanbestedingen. De inkoopportal heeft deze keuze voor een meer strategische rol mogelijk gemaakt. In 2015 is de inkoop app in gebruik genomen. Deze app dient om de kansen voor gemeentelijk opdrachten met lokale ondernemers te verbeteren en te bevorderen.

166

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.6 Verbonden partijen

Inleiding De gemeente Lingewaard heeft in diverse organisaties bestuurlijke bevoegdheden. Deze bestuurlijke zeggenschap brengt verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid met zich mee. Door bijvoorbeeld te participeren in een gemeenschappelijke regeling verbindt de gemeente zich aan de andere organisatie. Naast de mogelijkheden die deze bestuurlijke participaties bieden, zijn hieraan risico’s verbonden. Zoals beleidsmatige (verlies van eigen beleidsruimte, doelen worden niet gerealiseerd), financiële (opdraaien voor tekorten) of onduidelijke afbakening van verantwoordelijkheden (functievermenging). In de “Nota verbonden partijen” is onder andere een dwingend kader opgenomen voor de oprichting van en de deelneming in een publiekrechtelijke of privaatrechtelijke organisatie, maar ook voor de gemeentelijke vertegenwoordiging in deze organisaties. Bovendien geeft deze nota aan op welke wijze de interne controle, verantwoording en toezicht met betrekking tot de verbonden partij is geregeld. Het doel hiervan is de gemeenteraad zicht te geven op de mate waarin de beoogde doelstellingen binnen de verbonden partijen worden gerealiseerd, op goede borging van het publieke geld dat in de verbonden partijen omgaat en op adequate beheersing van de eventuele risico’s. De “Nota verbonden partijen” is in juli 2015 opnieuw door de gemeenteraad vast gesteld. De totaal bijdrage van onze gemeente aan de “Verbonden Partijen” bedroeg in 2015 circa elf miljoen euro. Een transparante, efficiënte en effectieve aansturing, beheer en toezicht van bestuurlijke relaties is daarom noodzakelijk. Het Besluit Begroting en Verantwoording stelt de eisen aan de wijze waarop in de begroting en het jaarverslag moet worden omgegaan met de verantwoording over de verbonden partijen.

De visie op verbonden partijen We beseffen dat, tegen de achtergrond van de steeds verdere uitbreiding en complexiteit, we niet al onze taken altijd meer zelfstandig kunnen uitvoeren. Samenwerking met andere partners, waaronder andere overheden, kan dan een oplossing bieden. Wanneer dit geformaliseerd dient te worden hebben we een voorkeur voor een publieke rechtsvorm (gemeenschappelijke regeling) boven een private rechtsvorm (NV, B.V. of Stichting).

Het beleid ten aanzien van verbonden partijen Wanneer we de samenwerking vorm geven in een Verbonden Partij doen we dat alleen na een zorgvuldige afweging en op grond van besluitvorming waarbij aan de onderstaande uitgangspunten, zoals vast gelegd in de Nota Verbonden Partijen, is voldaan. Uitgangspunt 1 Gemeentelijke doelen Het moet duidelijk zijn wat wordt beoogd met de Verbonden Partij, welke doelen uit de programmabegroting hierdoor gerealiseerd worden en welke resultaten of prestaties er door de

167

Jaarverslag 2015 Verbonden Partij worden geleverd. Op die manier is gemakkelijk na te gaan in welke mate en tegen welke inzet van middelen deze doelen gerealiseerd worden. Uitgangspunt 2 Afwegingskader Wanneer we overwegen om deel te gaan nemen in een verbonden partij, is het belangrijk om bij de start daarvan aan te geven op welke manier het realiseren van deze doelen het best gestalte kan krijgen. Daarom hanteren we daarvoor steeds hetzelfde afwegingkader. Uitgangspunt 3 Relatie- en toezicht arrangementen De manier waarop we de relatie onderhouden hangt af van de omvang van het bestuurlijk en het financieel belang. Op basis van een periodieke inschatting delen we het belang van de verbonden partij in drie categorieën, te weten: 1. minder belang 2. gemiddeld belang 3. groot belang Uitgangspunt 4 Rollen Verbonden partijen zijn geen onderdeel van ons democratisch stelsel. De democratische legitimatie van de gemeenschappelijke regelingen ligt bij de raden van de deelnemende gemeenten. Zij keuren de regeling goed en zij controleren of de regelingen bijdragen aan de gemeentelijke doelen. De gemeente heeft bij een verbonden partij altijd twee rollen, namelijk die van opdrachtgever en van eigenaar. De invulling van deze verschillende rollen kan leiden tot een spanningsveld. Het is daarom zinvol hierin zoveel als (wettelijk) mogelijk een scheiding in aan te brengen. Uitgangspunt 5 Invloed We beseffen dat we niet de enige opdrachtgever en eigenaar zijn. Dat betekent dat we altijd de invloed zullen moeten delen met andere partners. Het betekent ook dat een effectieve samenwerking met de verbonden partijen afhankelijk is van de contacten en samenwerking met de andere opdrachtgevers en eigenaars. Uitgangspunt 6 Bestuurlijke drukte Met een goede ‘formule’ voor de samenwerking - waarin het wat, voor wie en hoe helder geformuleerd zijn – kunnen we onnodige bestuurlijke drukte voorkomen. We realiseren ons dat afstemming tussen deelnemers die elk een zekere autonomie behouden echter altijd noodzakelijk blijft om tot resultaten te komen. Uitgangspunt 7 Evaluatie Deelname aan een Verbonden Partij is geen eeuwigdurende zaak. Regelmatig moet de noodzaak en doel van de samenwerking geëvalueerd worden. De frequentie daarvan verschilt per arrangement.

Algemeen Voor de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van samenwerking verwijzen we naar programma 10, onderdeel bestuurlijke samenwerking (10.4.4). In het overzicht van de verbonden partijen hieronder zijn per organisatie de belangrijkste ontwikkelingen aangegeven. Meer in het algemeen is in 2015 specifiek aandacht besteed aan de volgende zaken. − Nota Verbonden Partijen. In 2014 is een afwegingskader voor intergemeentelijke samenwerking opgesteld. Dit is de basis geweest voor de nieuwe nota Verbonden Partijen. De gemeenteraad is hier vanaf het begin bij betrokken geweest. Dit heeft in juli 2015 geresulteerd in de vaststelling van de nieuwe nota. Concreet is dit beleid uitgewerkt in een nieuwe opzet voor de paragraaf Verbonden Partijen voor de jaarrekening en de begroting. Daarnaast zijn de toezichtarrangementen uitgewerkt en onder de aandacht van de Verbonden Partijen gebracht. − Register.

168

Jaarverslag 2015 In september heeft het college het voorgeschreven register artikel 27 van de Wet gemeenschappelijke regelingen geactualiseerd. Dit is vervolgens gepubliceerd en ligt ter inzage bij de gemeentewinkel. Inwoners van de gemeente kunnen zich op deze manier op de hoogte stellen van de Verbonden Partijen waar de gemeente aan deelneemt. − Opheffing bestaande en oprichting nieuwe verbonden partijen. In 2015 is, vanwege de wijziging in de Wet gemeenschappelijke regelingen, de plus status van de stadsregio Arnhem Nijmegen komen te vervalen. Om te voorzien in de voortzetting van de samenwerking is eind 2015 het Gemeenschappelijk Orgaan regio Arnhem Nijmegen opgericht. Dit geldt tevens voor de aan dit orgaan gelieerde Stichting Economic Board regio Arnhem Nijmegen. Lingewaard neemt aan beide samenwerkingsverbanden deel. Omdat een Gemeenschappelijk Orgaan niet voorziet in de noodzakelijk juridische samenwerking voor het doelgroepen vervoer is hiervoor een Bedrijfsvoeringsorganisatie voorbereid. Deze zal in 2016 worden opgericht. Vanwege de oprichting van de omgevingsdienst ODRA is de gemeenschappelijke regeling Milieudienst Regio Arnhem Nijmegen in 2015 opgeheven. Bij al deze ontwikkelingen heeft onze gemeente een actieve rol gespeeld. Risico’s Er zijn drie Verbonden Partijen ingedeeld in categorie 3 ‘groot belang’. Met name de gemeenschappelijke regelingen Bergerden, Presikhaaf en ODRA. Omdat het GO regio Arnhem Nijmegen in 2015 is opgericht valt deze het eerste jaar automatisch in deze categorie. Dit betekent dat ook de risico’s van deze organisaties jaarlijks in beeld gebracht worden. Hierop wordt in de risicoparagraaf nader in gegaan.

Overzicht van de verbonden partijen De gemeente participeert in de volgende Verbonden Partijen 1. Gemeenschappelijke Regeling Euregio Rijn Waal 2. Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Overbetuwe 3. Gemeenschappelijke Regeling Onderwijszaken 4. NV Vitens 5. NV Bank Nederlandse Gemeenten 6. Nazorg Bodem Holding BV 7. Gemeenschappelijke Regeling Park Lingezegen 8. Gemeenschappelijke Regeling Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden 9. Gemeenschappelijke Regeling Bergerden 10. Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Midden Gelderland “Presikhaaf Bedrijven” 11. Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst Regio Arnhem 12. Gemeenschappelijke Regeling regio Arnhem Nijmegen 13. Gemeenschappelijke Regeling Milieusamenwerking regio Arnhem 14. Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Arnhem Nijmegen Een nadere toelichting op deze Verbonden Partijen staat hieronder. We volgen daarbij de indeling in de toezicht arrangementen. De financiële verantwoording van de verbonden partijen bevindt zich in de besluitvormende fase (maart/april 2016). Om deze reden hebben we nog geen informatie opgenomen bij het onderdeel "Financieel belang" en zijn de indicatoren nog niet ingevuld.

169

Jaarverslag 2015 Categorie 1: Verbonden partijen minder belang. Gemeenschappelijke Regeling Euregio Rijn Waal Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP

Openbaar belang

Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Bestuurlijk belang

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur

Financieel belang

Voortgang

Gemeentelijk belang/aandeel (als percentage) t.o.v. totaal Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat

Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd?

Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd?

170

Opgericht in 1971, publiekrechtelijk sinds 1993 Statuten in 2007 gewijzigd Programma 10 − 49 Nederlandse en Duitse gemeenten − 3 regionale instanties − 2 kamers van koophandel De Euregio Rijn-Waal heeft als belangrijkste doel de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van economie en maatschappij te verbeteren en te intensiveren Aangewezen namens de raad: T.B.M. Aaldering, H. Gertsen Aangewezen namens het college: T. Janssen Gemeentelijk aandeel is 3/134 Vanwege zijn samenstelling is voor de Euregio een afwijkende procedure van toepassing. De jaarrekening 2015 wordt pas op 19 mei 2016 door de Euregioraad vastgesteld. De begroting voor 2017 wordt op 24 november 2016 vastgesteld. Over de voortgang van de ontwikkelingen heeft de VP in het kader van de jaar- en verantwoordingscyclus aan het algemeen bestuur gerapporteerd (o.a. vaststelling jaarrekening en begroting). Alle activiteiten/doelstellingen zijn binnen de begroting gerealiseerd. Ja Ja Ja

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Euregio Rijn Waal Ontwikkelingen Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan? Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst?

Rapportages Interne organisatie

Jaarverslag 2015 Begroting 2017 Proces verantwoordelijk team

Verwezen kan worden naar het vastgestelde Interreg IV A programma Ruime EU subsidiemogelijkheden voor grensoverschrijdende projecten op het gebied van innovatie, duurzaamheid en gezondheidszorg. Zie opmerkingen bij financieel belang. idem Sociaal Beleid

Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Overbetuwe Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de GR is in werking getreden op 20 april VP 1972 Datum meest recente wijziging van de 16 mei 2013 VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de Programma 3 en 6 programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke Gemeenten Lingewaard, Overbetuwe partijen nemen deel in de VP en Arnhem Openbaar Welke openbaar belang wordt met de VP De gemeenschappelijke behartiging belang gediend? van de belangen van de deelnemende gemeenten op het terrein van de openluchtrecreatie en het toerisme in het gebied Bestuurlijk Namens het college is aangewezen: Deelname in Algemeen, Dagelijks belang bestuur T. Janssen (AB) Namens de raad is aangewezen: B. van Ottele Gemeentelijk belang/aandeel (als Gemeentelijk aandeel is 1/3 percentage) t.o.v. totaal Financieel belang

Voortgang

Ontwikkelingen

Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan?

€0 Eigen vermogen: € 0 Vreemd vermogen: € 6.850 €0 Geen Niet van toepassing Niet van toepassing Niet van toepassing Niet van toepassing

Recent is het Park Holthuizen van ruim 20 ha. verkocht. De nieuwe

171

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Overbetuwe

Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst?

Rapportages

Jaarverslag 2015 Begroting 2017

Interne organisatie

Proces verantwoordelijk teams

Gemeenschappelijke Regeling Onderwijszaken Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP

Openbaar belang

Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Bestuurlijk belang

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur Gemeentelijk belang/aandeel (als percentage) t.o.v. totaal

172

eigenaar is een particulier initiatiefnemer voor herontwikkeling van de voormalige boerderij en inrichting van het gebied. Ons college overweegt planologische medewerking en is in overleg met de initiatiefnemer. De herontwikkeling richt zich op een combinatie van wonen en publieke functies (ruimte voor expositie en educatie met terras/ theetuin) waarmee de toegankelijkheid van het groene gebied wordt gewaarborgd De verkoop van grond genereert inkomsten voor het recreatieschap. Deze zijn waarschijnlijk pas in de jaarstukken van 2016 zichtbaar 30 mei 2016 Gemeenten zijn alleen aandeelhouder van de NV Uiterwaard. Daarom wordt sinds 2000 als VP geen begroting meer opgesteld. Ruimtelijk Beleid en Sociaal Beleid

1 juli 2007 6 november 2014 Programma 1 Gemeenten Arnhem, Duiven, Rijnwaarden, Westervoort, Zevenaar, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rozendaal en Lingewaard Behartiging van de gemeenschappelijke belangen van de deelnemende gemeenten op het gebied van de volwasseneneducatie. Deze regeling kan daarnaast gebruikt worden voor andere onderwijszaken die afstemming behoeven in de regio Namens het college is aangewezen: H. Witjes (AB) 10% (één van de tien gemeenten) voor de twee genoemde percelen

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Onderwijszaken Financieel Bijdrage in de begroting van de VP belang Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Voortgang Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Ontwikkelingen Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan? Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst? Rapportages Jaarverslag 2015 Kader begroting 2017 Interne Procesverantwoordelijk team organisatie

NV Vitens Doel

Partijen

Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP

Openbaar belang

Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Bestuurlijk belang

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur Door wie Gemeentelijk belang/aandeel (als percentage) t.o.v. totaal

€ 3.148 Eigen vermogen: n.v.t. Vreemd vermogen: n.v.t. € 93.935 Geen resultaatbestemming bekend Kosten zijn voor ambtelijke ondersteuning gemeente Arnhem n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Geen Geen 14 april 2016 14 april 2016 Sociaal Beleid

2006 2 januari 2015 Programma 11 De gemeenten en provincies in het voorzieningsgebied van Vitens zijn de publieke aandeelhouders. Zij hebben geen directe bemoeienis met de dagelijkse gang van zaken binnen het bedrijf. Uitoefening van een publiek (drink)waterbedrijf, waaronder inbegrepen de winning, productie, transport en distributie van water Deelname aan de aandeelhoudersvergadering: M. Schuurmans- Wijdeven Lingewaard is houder van 37.387 aandelen (is 0,65% van het totaal).

173

Jaarverslag 2015

Financieel belang

Voortgang

Ontwikkelingen

Rapportages

Interne organisatie

Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan? Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst? Jaarverslag 2015 Begroting VP d.d. Tussenrapportages d.d. Procesverantwoordelijk team

NV Bank Nederlandse Gemeenten Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP

Openbaar belang

174

Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Deze vertegenwoordigen een waarde van € 6.081. n.v.t. E.V. 01-01 € 421.200.000 E.V. 31-12 € 471.700.000 V.V. 01-01 € 1.292.500.000 V.V. 31-12 € 1.242.700.000 € 55.400.000 n.v.t. Ja, er is € 108.796 aan dividend ontvangen waar € 96.000 was begroot. Ja, vorige regel Nog niet bekend Nog niet bekend

Nog niet bekend Nog niet bekend 22 april 2016 Niet bekend N.v.t. Financiën

26 november 1914

Programma 11 Aandeelhouders van de bank zijn uitsluitend overheden. De Staat is houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten, elf provincies en een hoogheemraadschap. BNG Bank is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. De bank draagt duurzaam bij aan het laag houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de inwoners

Jaarverslag 2015 NV Bank Nederlandse Gemeenten Bestuurlijk Deelname in Algemeen, Dagelijks belang bestuur

Financieel belang

Gemeentelijk belang/aandeel (als percentage) t.o.v. totaal Bijdrage in de begroting van de VP

Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar

Voortgang

Ontwikkelingen

Rapportages Interne organisatie

Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan? Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst? Jaarverslag 2015 Begroting 2017 Procesverantwoordelijk team

Nazorg Bodem Holding B.V. Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP

Openbaar belang

Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Vertegenwoordiging in de aandeelhoudersvergadering: Burgemeester 19.305 van in totaal 55.690.720 aandelen is 0,03% De gemeente Lingewaard beschikt over 19.305 aandelen in de Bank Nederlandse Gemeenten. Deze vertegenwoordigen een waarde van € 48.262,50 E.V. 01-01 € 3.582.000.000 E.V. 31-12 € 4.163.000.000

€ 226.000.000 n.v.t.

22 april 2016 Financiën

2007 Paragraaf grondexploitatie Aandeelhouders van Nazorg Bodem Holding B.V. waren op 31-12-2015 de gemeenten Arnhem, Beuningen, Doesburg, Duiven, Groesbeek, Lingewaard, Millingen aan de Rijn, Nijmegen, Rijnwaarden, West Maas en Waal, Westervoort, Zevenaar en het Waterschap Rivierenland. Nazorg Bodem is in 2006 begonnen met de afkoop en overname van nazorg- en saneringsprojecten. Als overheids-BV neemt

175

Jaarverslag 2015

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Ontwikkelingen

Rapportages

Interne organisatie

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur

zij de zorg voor een vervuilde locatie uit handen van overheden en particulieren. Vertegenwoordiging in de aandeelhoudersvergadering

Door wie?

Burgemeester

Gemeentelijk belang/aandeel (als %) t.o.v. totaal

118 aandelen, zijnde 2,8% van het totaal

Bijdrage in de begroting van de VP

Richtlijn voor het toekomstig dividendbeleid van Nazorg Bodem is, dat de komende jaren vanaf 2009 geen dividend wordt uitgekeerd. Eerst wordt gezorgd voor een verbetering van de vermogenspositie. Eigen vermogen per 01-01-15 € 342.636 Eigen vermogen per 31-12-15 € ….

Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van 2015 Rekeningresultaat 2015 Welke relevante ontwikkelingen zullen zich in 2016 naar verwachting voordoen?

Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen? Jaarverslag 2015

€ …. Nazorg Bodem, het Bodemcentrum, de Bosatex, de Stichting Bodemsanering Nederlandse Spoorwegen en het ministerie van Infrastructuur en Milieu willen samen gaan in de Stichting Bodembeheer Nederland. Na het due dilligence onderzoek wordt definitieve besluitvorming voor de overname van Nazorg Bodem verwacht in juni 2016. Nog niet bekend. Geen opgave ontvangen

Begroting 2017 Tussenrapportages d.d. Procesverantwoordelijk teams

Geen opgave ontvangen N.v.t. Projectrealisatie en Financiën

Categorie 2: Verbonden partij gemiddeld belang. Gemeenschappelijke Regeling Park Lingezegen Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP Openbaar

176

Welke openbaar belang wordt met de VP

1 december 2010 1 augustus 2014 Programma 6 Gemeenten Arnhem, Nijmegen, Overbetuwe, Provincie Gelderland, Waterschap Rivierenland Beheer van publiek toegankelijk

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Park Lingezegen belang gediend?

Bestuurlijk belang

Financieel belang

Voortgang

Ontwikkelingen

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur Gemeentelijk belang/aandeel (als percentage) t.o.v. totaal Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd?

Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan?

Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst?

groene ruimte (Park Lingezegen) tussen de steden, inclusief de financiering van dat beheer Aangewezen door college T. Janssen Gemeentelijk aandeel is 1/3 in DB, 1/6 in AB € 240.000 E.V. 01-01 € 25.063.000 E.V. 31-12 € 14.967.000 V.V. 01-01 € 2.337.000 V.V 31-12 € 1.024.000 € 8.230.000 € 235.000 Als gevolg van externe omstandigheden is noodzakelijkerwijs met de uitvoering van enkele onderdelen gewacht. Dit betreft de inrichting van een perceel waarvoor de verwerving nog niet rond was en de inpassing van de A15. Voor het overige zijn alle in Lingewaard afgesproken voorzieningen gerealiseerd Ja Ja Ja

Binnen de kaders van de gemeenschappelijke regeling is het projectbureau voor de realisatie begonnen aan de transitie naar een beheerorganisatie. Daarnaast is de gebruikersraad haar werk gestart als adviseur aan het parkbestuur. Dit gebeurt binnen de bestuurlijke en financiële kaders van de gemeenschappelijke regeling en heeft geen gevolgen voor de bevoegdheden van het Dagelijks en Algemeen Bestuur van de gemeenschappelijke regeling of voor de gemeentelijke begroting of de parkbegroting.

177

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Park Lingezegen Rapportages Jaarverslag 2015 Begroting 2017 Tussenrapportages d.d. Interne Procesverantwoordelijke teams organisatie

31 maart 2016 15 februari 2016 Ruimtelijk Beleid en Infrastructuur

Gemeenschappelijke Regeling Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de 2002: ‘Hulpverlening Gelderland VP Midden’ Datum meest recente wijziging van de 2011: ‘Veiligheids- en VP Gezondheidsregio Gelderland – Midden’ Bij welk onderdeel/onderdelen van de Programma 1, 2 en 10 programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere Gemeenten: Arnhem, Ede, publieke partijen nemen deel in de VP Wageningen, Renkum, Nijkerk, Zevenaar, Doesburg, Rheden, Overbetuwe, Duiven, Westervoort, Rozendaal, Scherpenzeel, Rijnwaarden, Barneveld en Lingewaard Openbaar Welke openbaar belang wordt met de − Publieke gezondheid belang VP gediend? − Jeugdgezondheidszorg − Brandweerzorg, ambulancezorg en rampenbestrijding Bestuurlijk Deelname in Algemeen, Dagelijks M. Schuurmans-Wijdeven (AB) belang bestuur openbare veiligheid Namens Lingewaard neemt burgemeester T. van Asseldonk van Overbetuwe het DB voor zijn rekening. J. Sluiter (AB) publieke gezondheid Gemeentelijk belang/aandeel (als 3% percentage) t.o.v. totaal Financieel Bijdrage in de begroting van de VP Gezondheidszorg: € 12,36 per inwoner belang Brandweerbijdrage: € 1.818.441 Omvang van het eigen vermogen en het E.V. 01-01 € 3.273.480 vreemd vermogen aan het begin en het E.V. 31-12 € 7.319.307 einde van het jaar V.V. 01-01 € 25.314.383 V.V. 31-12 17.784.212 Rekeningresultaat € 4.545.837 (vóór bestemming). Aandeel Lingewaard in het resultaat Resultaat brandweer naar rato van ingebracht budget. Resultaat gezondheidszorg naar rato van inwoneraantallen. Voortgang Heeft de VP haar aandeel in de De VGGM heeft de taken in het kader programmabegroting gerealiseerd? van de publieke gezondheid, jeugdgezondheidszorg en

178

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden brandweerzorg e.d. gerealiseerd binnen de financiële kaders en met realisatie van haar eigen doelstellingen en financiële kaders Doet zij dit binnen de financiële kaders? Ja Heeft de VP haar eigen doelstellingen Ja gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen Ja haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Ontwikkelingen Welke relevante ontwikkelingen hebben 1. De doorontwikkeling repressieve zich voorgedaan? organisatie brandweerzorg heeft plaatsgevonden. 2. De VGGM heeft per 1-1-2015 de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg 0-4 jr. (consultatiebureau) overgenomen van de STMG. De uitvoering is vooralsnog ondergebracht in de Stichting Publieke Gezondheid Gelderland-Midden. De overname is goed verlopen waarbij de continuïteit van zorg gewaarborgd is gebleken. In 2015 zijn de trajecten van integratie JGZ 0-4 en JGZ 4-18 jr. en de flexibilisering van taken tussen jeugdverpleegkundige en jeugdarts ingezet. Tevens is de overname per 1-1-2016 van JGZ 0-4 jr. van Icare (vier ‘West’gemeenten) voorbereid Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen De integratie van de JGZ 0-4 jr. met en voor de toekomst? JGZ 4-18 jr. zal op termijn zowel in de uitvoering als financieel (synergie) voordelen opleveren. Punt van aandacht is de huisvesting van de consultatiebureaus die zijn overgenomen op basis van huurcontracten (5 jaar) en waarvoor op termijn mogelijk andere locaties moeten worden gevonden Rapportages Jaarverslag 2015 22 juni 2016 Begrotingskader 2017 16 december 2015 Interne Proces verantwoordelijk teams Veiligheid, Toezicht & Handhaving en organisatie Sociaal Beleid

179

Jaarverslag 2015

Categorie 3. Verbonden partij groot belang. Gemeenschappelijke Regeling Bergerden Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP

Openbaar belang

Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Bestuurlijk belang

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur

Partijen

Financieel belang

Voortgang

Ontwikkelingen

180

Gemeentelijk belang/aandeel (als percentage) t.o.v. totaal Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan?

1 april 1999 De gemeenschappelijke regeling is, mede in verband met de fusie, herzien in 2004 en op 1 maart 2005 in werking is getreden Programma 4 Gemeenten Lingewaard en Nijmegen Het concrete doel is vastgelegd in de gemeenschappelijke regeling: het ontwikkelen en exploiteren van een kwalitatief hoogwaardig en uit financieel-economisch oogpunt aanvaardbaar intergemeentelijk glastuinbouwgebied (art. 4 regeling). Namens het college zijn aangewezen: Voorzitter AB en DB: M. SchuurmansWijdeven Dagelijks bestuur: M. SchuurmansWijdeven, T Peren Namens de raad zijn aangewezen: Algemeen bestuur: T. Aaldering, P. Hegeman 50% 50% Het betreft een grondexploitatie. Er is geen sprake van eigen of vreemd vermogen. Zie informatie bij rapportages. 50% Nee Nee Ja Nee

Uitgangspunt bij de begrotingen 2015 en 2016 en jaarrekeningen 2013 en 2014 was dat het lukt om de

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Bergerden

Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst?

bestemming van Bergerden voor een gebied van 27 hectare te verbreden naar agro gerelateerde bedrijvigheid (kan tegen hogere grondopbrengsten worden verkocht). De provincie heeft echter aangegeven hieraan niet mee te kunnen werken, omdat het niet is opgenomen in het Regionaal Programma Bedrijventerreinen. Doordat bestemmingsverbreding niet mogelijk is kan de provincie de begroting van de GR niet goedkeuren, want deze is gebaseerd op de verbreding. Doordat er geen bestemmingsverbreding wordt mogelijk gemaakt moet de grondexploitatie (afgekort: grex), die als grondslag onder de begroting 2016 voor Bergerden ligt, opnieuw worden geactualiseerd. Deze actualisatie is voorbereid en sluit, afhankelijk van enkele variabelen, op een verlies van circa € 24,4 miljoen (NCW). Dit is een voorzienbaar verlies en daarom moeten de deelnemers in de GR dit aanvullende verlies van circa € 14,2 miljoen nemen en verdelen. Voor beide gemeenten betekent dit een aanvullend verlies van circa € 7,1 miljoen. €7,1 miljoen aanvullend verlies voor Lingewaard

181

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Bergerden Rapportages Jaarverslag 2015 Begroting 2017

Interne organisatie

Procesverantwoordelijk teams

Het AB heeft de wenselijkheid van ontbinding GR uitgesproken. Daardoor ver-loopt het proces m.b.t. jaarrekening en begroting volgens een ander proces waarbij het voorstel tot opheffing in juli door de raad kan worden behandeld (en het liquidatieplan in december kan worden vastgesteld). De planning is als volgt: • Toesturen stukken AB in de week van 10 mei • Besluitvorming in AB in de week van 16 mei. • Collegestukken aanbieden: 24 mei • Collegebesluit: 31 mei • Stukken richting griffie en raadsbehandeling: 22 juni en 6 juli (Nijmegen) en 14 juli (Lingewaard) In dit schema lopen de jaarstukken mee. Dat betekent dat de termijnen conform de Wgr niet gehaald worden en de GR onder toezicht provincie blijft. Sociaal Beleid en Werk&Inkomen

Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Midden Gelderland “Presikhaaf Bedrijven’ Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de 1990 VP Datum meest recente wijziging van de 2001 VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de Programma 2 programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke Gemeenten Arnhem, Doesburg, partijen nemen deel in de VP Duiven, Lingewaard, Neder-Betuwe, Overbetuwe, Rheden, Rozendaal, Rijnwaarden, Westervoort, Zevenaar Openbaar Welke openbaar belang wordt met de VP − Uitvoeren Sociale belang gediend? Werkvoorziening binnen de Participatiewet − Tot stand brengen en beheren van het t.b.v. de uitvoering noodzakelijke SW-werkverband Bestuurlijk Aangewezen namens de Deelname in Algemeen, Dagelijks belang gemeenteraad bestuur Gemeentelijk belang/aandeel (als J. Sluiter (AB/DB)

182

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Midden Gelderland “Presikhaaf Bedrijven’ percentage) t.o.v. totaal 8,31% Financieel Bijdrage in de begroting van de VP 8.61% belang Omvang van het eigen vermogen en het E.V. 01-01 € 0 vreemd vermogen aan het begin en het E.V. 31-12 € 0 einde van het jaar V.V. 01-01 € 36.118.000 V.V. 31-12 € 35.067.000 Rekeningresultaat € 14.605.000 negatief Aandeel Lingewaard in het resultaat € 1.257.500 negatief Voortgang Heeft de VP haar aandeel in de Ja programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Nee. Het jaar 2015 zal worden afgesloten met een fors negatief resultaat. Heeft de VP haar eigen doelstellingen De algemene doelstelling van het gerealiseerd? verzorgen van Sociale Werkvoorziening en een aantal subdoelen wel. Nee. Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Ontwikkelingen Welke relevante ontwikkelingen hebben In mei/juni 2015 hebben alle GRzich voorgedaan? gemeenten besloten in te stemmen met een gezamenlijk voorstel n.a.v. een uitgebreid onderzoek en aansluitend advies van het bureau Berenschot. Dit betrof een strategische visie op de toekomst van Presikhaaf Bedrijven en de regionale samenwerking rond de uitvoering van de Participatiewet. Kort samengevat: gefaseerd “afbouwen en opbouwen” om de financiële, maatschappelijke en organisatorische kerndoelen te realiseren. Aansluitend zijn regionaal ambtelijk de gevolgen ervan verder uiteen gerafeld en vastgelegd in een “Dynamisch Programmaplan Uitvoeringsstructuur Participatie Arbeidsmarktregio Midden Gelderland”. Daarnaast heeft het Regionaal Portefeuilleoverleg Participatiewet (RPO P-wet), afspraken gemaakt over bestuurlijke taakverdeling en over de verdere implementatie van het geheel: maatschappelijk, financieel en organisatorisch (via Presikhaaf, het

183

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorziening Midden Gelderland “Presikhaaf Bedrijven’ nieuwe WSP en de gemeenten zelf). Intussen is bij de GR sinds september 2015 een nieuwe interim-directeur aangesteld en bij het te ontwikkelen nieuwe WSP sinds oktober 2015 een “kwartiermaker” begonnen. Zowel de directeur als de kwartiermaker zijn gestart met het opstellen van congruente bedrijfsplannen voor 2016 e.v. Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen E.e.a. moet leiden tot betere en voor de toekomst? beheersing van de uitvoering, vermindering van de bedrijfsrisico’s en daarmee tevens beperking van het negatieve resultaat. Rapportages Jaarverslag 2015 20 juli 2016 Begrotingskader 2017 Aangezien het Algemeen Bestuur eerst een keuze moet maken voor de variant waarmee uitvoering gegeven zal worden aan het BReSDO rapport kunnen er nu geen kaders voor de begroting 2017 worden opgesteld waarin alle effecten van deze keuze al verwerkt zijn. Het is belangrijk dat er een begroting komt die realistisch is en in meerjaren perspectief voor de gemeenten duidelijkheid geeft. Het voorstel is om de kaderstelling in de loop van het 2e kwartaal vast te stellen. Tussenrapportages d.d. Kwartaalrapportages 2015 1 t/m 3 e (jaarverslag 2015 is tevens 4 kwartaalrapportage) ontvangen. Interne Proces verantwoordelijk teams Sociaal Beleid en Werk&Inkomen organisatie Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de 14 november 2012 VP Datum meest recente wijziging van de n.v.t. VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de Programma 5, 7, 8 en 10 programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke Gemeenten Arnhem, Doesburg, partijen nemen deel in de VP Duiven, Lingewaard, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rozendaal, Rijnwaarden, Westervoort en

184

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) Zevenaar en Provincie Gelderland Openbaar Welke openbaar belang wordt met de VP Verbonden Partij is een belang gediend? uitvoeringsorganisatie voor vergunningverlening, toezicht en handhaving op het gebied van bouwen en milieu Bestuurlijk Namens het college is aangewezen: Deelname in Algemeen, Dagelijks belang bestuur Wethouder T. Janssen (AB en DB) Circa 19% Gemeentelijk belang/aandeel (als Financieel belang

Voortgang

Ontwikkelingen

percentage) t.o.v. totaal Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd?

Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan?

Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst? Rapportages

Jaarverslag 2015 Kader begroting 2017. Tussenrapportages d.d.

€ 345.300 E.V. 01-01 €1.484.000 E.V. 31-12 € 866.000 V.V. 01-01 € 3.604.000 V.V. 31-12 € 4.237.000 € 519.198 vóór bestemming € 30.416 Het aandeel in de programmabegroting is grotendeels gehaald. Op de onderdelen waarop dit niet is gehaald zal in 2016 een inhaalslag worden gemaakt. Ja. Ja. Ja.

In 2015 heeft een verschuiving van taken tussen gemeente en ODRA plaatsgehad: taken enkelvoudige kap en inritvergunning en invorderen dwangsommen en bestuursdwang is overgedragen aan ODRA en taak microplanologie is teruggekomen naar gemeente. Met de taak micro planologie is per 1-1-2016 ook één fte teruggekomen naar de gemeente. In 2016 is de bijdrage aan ODRA minder (1 fte) en zijn onze personele kosten hoger. 22 april 2016 22 april 2016 Elk kwartaal legt ODRA verantwoording af d.m.v. een partnerrapportage.

185

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) Interne Proces verantwoordelijk team Ruimtelijk Beleid organisatie Gemeenschappelijke Regeling regio Arnhem Nijmegen Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de VP Datum meest recente wijziging van de VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke partijen nemen deel in de VP

Openbaar belang

Welke openbaar belang wordt met de VP gediend?

Bestuurlijk belang

Deelname in Algemeen, Dagelijks bestuur

Financieel belang

Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar

Voortgang

Ontwikkelingen

Rapportages

186

Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan? Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst? Jaarverslag VP d.d.

17 december 2015 n.v.t. Programma 3, 4, 6, 7en 10 Gemeenten Arnhem, Beuningen, Doesburg, Duiven, Groesbeek, Heumen, Lingewaard, Millingen aan de Rijn, Montferland, Mook en Middelaar, Nijmegen, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rozendaal, Rijnwaarden, Ubbergen, Westervoort, Wijchen en Zevenaar Het gemeenschappelijk orgaan bevordert de beleidsafstemming tussen de deelnemende gemeenten op het gebied van mobiliteit, economie en volkshuisvesting Namens het college is aangewezen: T. Peren (AB) € 1,50 per inwoner. Het Gemeenschappelijk Orgaan is op 17 december 2015 formeel opgericht. Over het jaar 2015 zijn dus geen jaarstukken beschikbaar.

Niet van toepassing Niet van toepassing Niet van toepassing Niet van toepassing

Het gemeenschappelijk orgaan is eind 2015 opgericht als opvolger van de Wgr+ Stadsregio Arnhem Nijmegen De bijdrage voor 2016 is begroot op € 76.500 Niet van toepassing

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling regio Arnhem Nijmegen Kader Begroting 2017 Interne Procesverantwoordelijk team organisatie

20 juni 2016 Staf

Categorie 4: Verbonden partij in liquidatie. Gemeenschappelijke Regeling Milieusamenwerking regio Arnhem (MRA) Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de 1996 VP Datum meest recente wijziging van de In liquidatie vanaf 1 januari 2015 VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de Programma 6 programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke Gemeenten Zevenaar, Lingewaard, partijen nemen deel in de VP Arnhem, Doesburg, Duiven, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal en Westervoort Bestuurlijk Namens het college is aangewezen: Deelname in Algemeen, Dagelijks belang bestuur T.Janssen (AB) Financieel belang

Voortgang

Ontwikkelingen

Bijdrage in de begroting van de VP Omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Aandeel Lingewaard in het resultaat Heeft de VP haar aandeel in de programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Heeft de VP haar eigen doelstellingen gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Welke relevante ontwikkelingen hebben zich voorgedaan?

Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen en voor de toekomst?

€0 Niet bekend

Niet bekend. 11,1% Ja. Ja. Ja. Ja.

De MRA is per 1 januari 2016 geliquideerd. De vakberaden milieu die bestonden, worden voortgezet. Taak advisering externe veiligheid en beheer van RVMK (regionale verkeers- en milieukaart) wordt voortgezet door ODRA. In begroting 2016 is een bedrag voor vakberaden opgenomen, alsmede voor het beheer van de RVMK

187

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Milieusamenwerking regio Arnhem (MRA) opgenomen. Rapportages Jaarverslag 2015 Niet ontvangen Liquidatieplan Maart 2015 Interne Proces verantwoordelijk team Ruimtelijk Beleid organisatie Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Arnhem Nijmegen Doel Datum statuten, oprichtingsakte van de 28 juni 2007 VP Datum meest recente wijziging van de In liquidatie vanaf 1 juli 2015 VP Bij welk onderdeel/onderdelen van de Programma 10 programmabegroting hoort de VP Partijen Welke gemeenten en/of andere publieke Gemeenten Arnhem, Beuningen, partijen nemen deel in de VP Doesburg, Duiven, Groesbeek, Heumen, Lingewaard, Millingen aan de Rijn, Montferland, Mook en Middelaar, Nijmegen, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rozendaal, Rijnwaarden, Ubbergen, Westervoort, Wijchen en Zevenaar Bestuurlijk Namens het college is aangewezen: Deelname in Algemeen, Dagelijks belang bestuur M. Schuurmans-Wijdeven (College van Bestuur) Financieel Bijdrage in de begroting van de VP €0 belang Omvang van het eigen vermogen en het Niet bekend vreemd vermogen aan het begin en het einde van het jaar Rekeningresultaat Niet bekend Aandeel Lingewaard in het resultaat n.v.t. Voortgang Heeft de VP haar aandeel in de Ja programmabegroting gerealiseerd? Doet zij dit binnen de financiële kaders? Ja Heeft de VP haar eigen doelstellingen Ja gerealiseerd? Heeft de VP haar doelstellingen binnen Ja haar eigen financiële kaders gerealiseerd? Ontwikkelingen Welke relevante ontwikkelingen hebben Als gevolg van het vervallen van de zich voorgedaan? Wgr+ status is de stadsregio Arnhem Nijmegen per juli 2015 opgeheven en verkeert sindsdien in liquidatie. Verwacht wordt dat de definitieve opheffing in 2017 zal plaats vinden, nadat aan alle verplichtingen is voldaan.

188

Jaarverslag 2015 Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Arnhem Nijmegen Wat heeft dit voor (financiële) gevolgen Vooralsnog wordt er op grond van het en voor de toekomst? liquidatieplan van uit gegaan dat hieraan geen financiële gevolgen voor de gemeente verbonden zijn. Rapportages Jaarverslag 2015 Niet ontvangen Liquidatieplan Mei 2015 Interne Procesverantwoordelijk team Staf organisatie

Verenigingen en deelnemingen De gemeente participeert naast de bovenstaande gemeenschappelijke regelingen nog in een aantal verenigingen. Het gaat dan om: · De Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Lingewaard is, zoals alle andere gemeenten in Nederland, lid van de VNG. Via het college van Burgemeester en Wethouders zijn wij vertegenwoordigd in de algemene ledenvergadering van de VNG. In 2015 bedroeg de bijdrage aan de VNG € 56.243. Daarnaast zijn we ook lid van de afdeling Gelderland van de VNG. De contributie hiervoor bedroeg € 2.300. Gezien het karakter van het lidmaatschap (vertegenwoordiging en belangenbehartiging) en het ontbreken van enig financieel risico wordt de VNG over het algemeen niet beschouwd als “Verbonden Partij”. · De Vereniging Nederlandse Riviergemeenten. Dit is een overleg platform van gemeenten die aan de grote rivieren in Nederland liggen. We zijn in deze vereniging vertegenwoordigd door wethouder T. Peren. De contributie in 2015 bedroeg € 1.831. Gezien de genoemde criteria kan deze vereniging niet aangemerkt worden als een “Verbonden Partij”. · Rijn 6. Dit is een samenwerkingsverband met de gemeenten Arnhem, Overbetuwe en Rheden en de waterschappen Rijn en IJssel en Rivierenland. De samenwerking betreft de afvalwaterketen (dus met name riolering). In april 2013 is een samenwerkingsovereenkomst getekend (bestuurlijk). In deze overeenkomst is geregeld op welke wijze er samengewerkt gaat worden. De samenwerkingsagenda maakt deel uit van de overeenkomst. In deze agenda staat concreet beschreven op welke onderdelen samengewerkt gaat worden. Gezien de genoemde criteria kan dit samenwerkingsverband niet aangemerkt worden als een “Verbonden Partij”.

189

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.7 Grondbeleid

Inleiding 31 oktober 2013 is de Nota Grondbeleid 2013 gemeente Lingewaard vastgesteld. De Nota Grondbeleid is een strategische nota op hoofdlijnen, met een directe relatie met andere beleidstukken waaronder de Structuurvisie Lingewaard 2012 - 2022, de Economische beleidsvisie, de Nota Wonen en het Landschapsontwikkelingsplan (LOP). De nota vormt het kader voor het grondbeleid.

Jaarverslag bouwgrondexploitatie 2015 Ten behoeve van dit jaarverslag zijn alle grondexploitaties geactualiseerd. Bij de actualisatie van de grondexploitaties zijn de volgende kengetallen gehanteerd: Rentevoet Inflatie Opbrengstenstijging

: : :

4% 2% 0%1

In de financiële overzichten staan voor alle complexen in exploitatie de eindwaarden genoemd, zoals ze gecalculeerd zijn per 1-1-2015 en 1-1-2016. De gevolgen van de wijzigingen zijn weergegeven in de kolommen “Bijstelling verliesvoorziening”, “Algemene Reserve Grondexploitatie” en “Rekeningresultaat jaarrekening 2015” of “Algemene Reserve”.

Complexen in exploitatie Industrieterreinen

Bijstelling verliesvoorziening

V=voordeel N=nadeel

G.040 Agropark, Huissen G.043 Pannenhuis II, Huissen G.045 Houtakker II, Bemmel G.090 Herontw. veilingterrein, Huissen

Eindwaarde 1-1-2015 804.222 V 593.637 V 564.415 V 2.319 V

Totaal

Eindwaarde 1-1-2016 815.761 V 660.768 N 153.539 V 49 N

Algemene Reserve Grondexploitatie

Algemene Reserve

660.800

- 383.961

- 276.839

660.800

- 383.961

-276.839

1 Vanaf 2022 voor de bedrijventerreinen 2% opbrengstenstijging.

191

Jaarverslag 2015 Glastuinbouw

Bijstelling verliesvoorziening

V=voordeel N=nadeel Eindwaarde 1-1-2015 G.055 Bergerden, Huissen G.073 Glastuinbouw Huissen/Angeren

10.210 V

Eindwaarde 1-1-2016 p.m.# 125.106 V

Totaal Agrarisch

G.097 Bergerdensestraat 21, Bemmel

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

7.126.053

-7.126.053

7.126.053

-7.126.053

Bijstelling verliesvoorziening

Algemene Reserve Grondexploitatie

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

Bijstelling verliesvoorziening

Algemene Reserve Grondexploitatie

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

V=voordeel N=nadeel Eindwaarde 1-1-2015

Algemene Reserve Grondexploitatie

Eindwaarde 1-1-2016 261 V

Totaal Woningbouw

V=voordeel N=nadeel

G.032 Markt 20-24, Gendt G.042 Fitness Centrum, Huissen G.044 Sancta Maria, Huissen G.047 De Halden II, Haalderen G.051 Loovelden, Huissen G.066 Wijngaardenier, Huissen G.078 Vleumingen (11 woningen), Gendt G.080 Groenestraat 3, Bemmel G.084 Ceres, Bemmel G.085 Van Kleefstraat, Huissen G.088 Loostraat 55a-57, Huissen G.094 Burchtgraafstraat, Gendt Totaal

192

Eindwaarde 1-1-2015 493.658 V 85.325 N 129.977 V 227.066 V 11.669 V 52.685 N 8.239 V 11.150 V 6.803 N 207 N

Eindwaarde 1-1-2016 492.588 V 89.138 N 25.576 N 146.741 V 342.123 V 12.633 V 51.829 N 7.921 V 16.003 V 14.534 N 5.710 V 11.064 V

3.800 25.600

-3.800 -25.600

-800

800

7.700

-7.700

36.300

-36.300

Jaarverslag 2015 Functieverandering

Bijstelling verliesvoorziening

Algemene Reserve Grondexploitatie

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

Bijstelling verliesvoorziening

Algemene Reserve Grondexploitatie

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

V=voordeel N=nadeel

G.076 Munnikhofsestraat 9, Gendt G.081 Zandvoort 21, Gendt G.083 Nevelveld 8, Bemmel G.089 Kamervoort 25, Angeren G.091 Munnikhofsestraat 12a, Gendt G.092 Molenwei 33, Bemmel G.093 Smidstraat 1-3, Gendt G.095 Muntstraat 11, Huissen G.096 Doornenburgsestraat 28, Gendt

Eindwaarde 1-1-2015 9.917 V 1.892 V 6.624 V 83 N 4.946 V

Eindwaarde 1-1-2016 9.284 V 938 V 7.708 V 7.897 V 4.091 V

234 N

2.062 V 3.986 V 4.023 V 4.059 V

Totaal Centrumplannen

V=voordeel N=nadeel

Centrumplan Bemmel G.011 Loostraat / Centrumplan Bemmel

Eindwaarde 1-1-2015

Eindwaarde 1-1-2016

349.758 N

378.226 N

28.500

-28.500

28.500

-28.500

Centrumplan Huissen G.098 AH Huissen Totaal

12.582 V

193

Jaarverslag 2015

Complexen in voorbereiding Complexen in voorbereiding

Bijstelling verliesvoorziening

V=voordeel N=nadeel Boekwaarde 31-12-2015 Woningbouw G.063 Dorpsstraat/Oostervelden, Bemmel

Algemene Reserve Grondexploitatie

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

Marktwaarde 31-12-2015

462.735 N

Totaal De boekwaarde is het saldo van de gerealiseerde kosten en gerealiseerde opbrengsten per genoemde datum. In deze boekwaarde zijn ook de rentekosten en -opbrengsten verwerkt. De marktwaarde betreft de waarde van de grond in de huidige bestemming. Wanneer afgezien wordt van ontwikkeling is dit vaak een agrarische waarde.

Afgesloten complexen Afgesloten complexen

V=voordeel N=nadeel G.016 Nije Hof, Angeren G.028 Maliebaan- Roode Wald, Angeren G.033 Bloemstraat, Huissen G.062 Kersentuin, Angeren G.079 Zandsehof, Huissen G.082 Van Voorststraat 1, Huissen G.087 De Heister 2, Bemmel

Bijstelling verliesvoorziening 4.256 V 273.621 N 212.981 N 2.648 V 31.226 V 5.837 V 6.489 V

Totaal

-273.100

Algemene RekeningReserve resultaat GrondJaarrekening exploitatie 2015 4.256 - 521

-214.600

1.619 2.648 31.226 5.837 6.489

-487.700

51.554

Totaal bouwgrondexploitatie Totaal bouwgrondexploitatie

V=voordeel N=nadeel

194

Bijstelling verliesvoorziening

Algemene Reserve Grondexploitatie

Algemene Reserve

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

Jaarverslag 2015 Totaal bouwgrondexploitatie

V=voordeel N=nadeel Industrieterreinen Glastuinbouw Agrarisch Woningbouw Functieverandering Centrumplan Bemmel Centrumplan Huissen Complexen in voorbereiding Afgesloten complexen Totaal Bergerden Totaal overige complexen

Bijstelling verliesvoorziening 660.800 7.126.053

Algemene Reserve Grondexploitatie -383.961

Algemene Reserve

Rekeningresultaat Jaarrekening 2015

-276.839 7.126.053

36.300

-36.300

28.500

-28.500

-487.700

51.554

7.126.053 237.900

-397.207

7.126.053 -276.839

195

Jaarverslag 2015

Verliesvoorzieningen Voor exploitaties met een geraamd negatief resultaat op eindwaarde worden verliesvoorzieningen getroffen. Hiermee kunnen de toekomstige tekorten worden gedekt. Deze verliesvoorzieningen zijn een waardecorrectie op de voorraad gronden en worden op de balans hierop in mindering gebracht. Omdat de gemeente Lingewaard indirect via deelname in de gemeenschappelijke regeling Bergerden participeert, wordt de verliesvoorziening voor Bergerden niet op de voorraad gronden in mindering gebracht, maar op de balans opgenomen onder de reserves en voorzieningen. Daarom is de verliesvoorziening Bergerden een afzonderlijke voorziening. In onderstaande tabel worden beide voorzieningen weergegeven. Voorziening verliesgevende projecten per 31-12-2014 Mutatie 2015 (zie bovenstaand overzicht)

982.500 237.900

Voorziening verliesgevende projecten per 31-12-2015 Voorzieningen voor verliezen die ingebracht zijn in grondexploitaties

1.220.400 660.814

Totaal voorziening verliesgevende projecten per 31-12-2015

1.881.214

Verliesvoorziening Bergerden per 31-12-2014 Mutatie 2015 (zie bovenstaand overzicht)

4.973.947 7.126.053

Totaal verliesvoorziening Bergerden per 31-12-2015

12.100.000

Algemene Reserve Grondexploitatie Door de Algemene Reserve Grondexploitaties (ARG) worden de financiële resultaten en risico's van de grondexploitaties gescheiden van de financiële huishouding van de Algemene Dienst. De ARG vormt daarmee een buffer voor de financiële risico's die samenhangen met de grondexploitaties. Als onderdeel van het risicomanagement wordt een gewenste hoogte voor de Algemene Reserve Grondexploitatie bepaald. Bij het positief afsluiten van een grondexploitatie, wordt de winst toegevoegd aan de Algemene Reserve Grondexploitatie. Als op een grondexploitatie een tekort wordt verwacht, wordt hiervoor een verliesvoorziening gevormd ten laste van de Algemene Reserve Grondexploitatie. Mutaties in deze verliesvoorziening leiden derhalve ook tot wijziging in de Algemene Reserve Grondexploitatie. Algemene Reserve Grondexploitatie per 31-12-2014 Afname 2015 totaal bouwgrondexploitatie (zie bovenstaand overzicht) Afname 2015 nagekomen lasten G.034 (CPB MGZ/Assenburg Toename 2015 afwikkeling afgesloten grondexploitaties Algemene Reserve Grondexploitatie per 31-12-2015

196

401.057 -448.761 -3.850 51.554 0

Jaarverslag 2015

COMPLEXEN IN EXPLOITATIE Industrieterreinen G.040 Agropark, Huissen Projectbeschrijving Het realiseren van een bedrijventerrein voor agrobusiness met een bruto oppervlakte van circa 22 hectare. De omzetting (op termijn) van een strook (glastuinbouw)grond, gelegen in het plan Bergerden ten behoeve van het bedrijventerrein voor agrobusiness met een bruto oppervlakte van circa 1,5 hectare. Het terrein wordt in twee fasen ontwikkeld: • fase 1 (bruto oppervlakte circa 9,5 hectare, waarvan circa 7,6 hectare uitgeefbaar) is geheel uitgegeven en bedrijfsrijp gemaakt; • fase 2 (bruto oppervlakte circa 14 hectare, waarvan circa 12,5 hectare uitgeefbaar) wordt vanaf 2008 ontwikkeld, de uitgeefbare percelen zijn in de verkoop. Wat hebben we gedaan in 2015 Eind 2014 heeft de raad een nieuwe ontwikkelingsstrategie voor de bedrijventerreinen vastgesteld. Een van de onderdelen betrof het om bestemmen van het bedrijventerrein Agropark II naar een regulier bedrijventerrein. Dit in combinatie met het om bestemmen van een deel van “Bergerden” van glastuinbouw naar agrobusiness. De eerste maanden van 2015 heeft hierover intensief overleg plaatsgevonden met de provincie Gelderland, hetgeen heeft geleid tot de bestuurlijke afspraak om deze om bestemming niet te laten plaatsvinden. Het bedrijventerrein Agropark II blijft derhalve een gesegmenteerd bedrijventerrein voor agrobusiness en Bergerden blijft als geheel concentratiegebied voor glastuinbouw. Wat betreft grondverkoop is ingezet op actieve, snelle en adequate benadering van potentiële kandidaten. Dit heeft geleid tot één grondverkoop (0,2 ha) en gesprekken met twee andere gegadigden, welke gesprekken in 2016 worden voortgezet. In 2015 is een parttime acquisiteur ingehuurd, die onder de vlag van “Next Garden Arnhem-Nijmegen” de acquisitie voor het tuinbouwcluster en het Agropark verzorgt. Hier zijn enkele “leads” uit voortgekomen, die in 2016 hun vervolg krijgen. Om de dienstverlening te verbeteren is een ambtelijk verkoopteam in het leven geroepen, specifiek om in het kader van een potentiële grondtransactie ondernemersvragen snel te kunnen beantwoorden. Enkele keren is een advertentie geplaatst in een regionaal ondernemersblad. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 4.059.660 N Looptijd t/m 31-12-2028 Grondbeleid Actief Totaal uitgegeven kavels 9,6 hectare Totaal uit te geven kavels 6,1 hectare Raming nog te maken € 3.345.254 kosten Raming nog te realiseren € 8.220.675 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 804.222 V

197

Jaarverslag 2015 Eindwaarde per 1-1-2016 Verklaring verschil Winstverwachting

€ 815.761 V De ramingen voor het bedrijfsrijp maken zijn bijgesteld € 815.761 V

G.043 Pannenhuis II, Huissen Projectbeschrijving Het realiseren van een bedrijventerrein met een bruto oppervlakte van circa 19 hectare, waarvan circa 12 hectare uitgeefbaar. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is een begin gemaakt met het verbeteren van het vestigingsklimaat voor dit terrein. Wat betreft grondverkoop wordt meer inzet gepleegd op een directe, actieve en adequate benadering van potentiële kandidaten. Dit heeft geleid tot een aantal nieuwe en intensieve contacten, maar helaas nog niet tot grondverkoop. Om de dienstverlening te verbeteren is een ambtelijk verkoopteam in het leven geroepen, specifiek om in het kader van een potentiële grondtransactie ondernemersvragen snel te kunnen beantwoorden. Enkele keren is een advertentie geplaatst in een regionaal ondernemersblad. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 8.677.141 N Looptijd t/m 31-12-2028 Grondbeleid Actief Totaal uitgegeven kavels 2,7 hectare Totaal uit te geven kavels 9,2 hectare Raming nog te maken € 4.960.780 kosten Raming nog te realiseren € 12.977.153 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 593.637 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 660.768 N Verklaring verschil In 2015 heeft er geen gronduitgifte plaatsgevonden, dit leidt tot een extra rentelast. In de geactualiseerde grondexploitatie is rekening gehouden met een grondprijsverlaging voor bedrijven I van € 143,50 per vierkante meter naar € 135 per vierkante meter en voor bedrijven II van € 130 per vierkante meter naar € 125 per vierkante meter. verliesverwachting € 660.768 N Dekking De te vormen verliesvoorziening van € 660.800 komt ten laste van de Algemene Reserve Grondexploitatie

G.045 Houtakker II, Bemmel Projectbeschrijving Het realiseren van een bedrijventerrein met een bruto oppervlakte van circa 17 hectare, waarvan 9,4 hectare uitgeefbaar. Op basis van een raadsbesluit van medio 2014 richt de verkoop zich alleen op de randkavels aan De Houtakker en de Karstraat, met een totale oppervlakte van 1,1 ha.

198

Jaarverslag 2015 Wat hebben we gedaan in 2015 Om de verkoop van de randkavels te stimuleren is in 2015 is een begin gemaakt met het verbeteren van het vestigingsklimaat. Wat betreft grondverkoop wordt meer inzet gepleegd op een directe, actieve en adequate benadering van potentiële kandidaten. Dit heeft geleid tot een aantal nieuwe en intensieve contacten en tot verkoop van een klein perceel van 0,07 ha. Om de dienstverlening te verbeteren is een ambtelijk verkoopteam in het leven geroepen, specifiek om in het kader van een potentiële grondtransactie ondernemersvragen snel te kunnen beantwoorden. Enkele keren is een advertentie geplaatst in een regionaal ondernemersblad. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 928.233 N Looptijd t/m 31-12-2020 Grondbeleid Actief Totaal uitgegeven kavels 0,6 hectare Totaal uit te geven kavels 1,1 hectare Raming nog te maken € 374.776 kosten Raming nog te realiseren € 1.499.985 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 564.415 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 153.539 V Verklaring verschil In de geactualiseerde grondexploitatie is rekening gehouden met een grondprijsverlaging van € 153 per vierkante meter naar € 135 per vierkante meter Winstverwachting € 153.539 V

G.090 Herontwikkeling Veilingterrein, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat de herziening van het bestemmingsplan waardoor herontwikkeling van het voormalig veilingterrein mogelijk is. Met de herziening wordt voorzien in een verruiming van de bestemming ‘Tuinbouwveiling’ naar een ruimere en flexibelere bestemming ‘Bedrijventerrein’ waar bedrijfsfuncties variërend van maximaal milieucategorie 3.1 tot en met maximaal milieucategorie 4.2 zijn toegestaan. Wat hebben we gedaan in 2015 Op 4 december 2014 heeft de raad het bestemmingsplan “Bedrijvenpark Lingewaard” (voormalig. veilingterrein) vastgesteld. Een hiertegen ingesteld beroep heeft geleid tot een uitspraak van de Raad van State op 23 september 2015, waarbij de Raad van State het raadsbesluit tot vaststelling van het bestemmingsplan heeft vernietigd. Met de eigenaar/initiatiefnemer is hierna intensief overlegd over de wijze waarop de intentie om het voormalig veilingterrein een nieuwe adequate bestemming te geven, kan worden geconcretiseerd. Dat heeft geleid tot de bestuurlijke afspraak om in te zetten op het implementeren van een groot deel van het terrein in het in voorbereiding zijnde bestemmingsplan “Bedrijventerreinen Veegplan”. Ten behoeve daarvan is door de initiatiefnemer opdracht gegeven een ruimtelijke onderbouwing op te stellen. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan wettelijke bepaling dat aangetoond er een “actuele regionale behoefte” aan nieuwe hectares bedrijventerrein is, hetgeen voor deze casus –

199

Jaarverslag 2015 mede gelet op regionale en provinciale discussie hierover - als een groot risico moet worden beschouwd. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 4.826 N Looptijd t/m 31-12-2018 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 15.635 kosten Raming nog te realiseren € 20.412 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 2.319 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 49 N Verklaring verschil Verliesverwachting € 49 N

Glastuinbouw G.073 Herstructurering glastuinbouw, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat de herstructurering van het glastuinbouwgebied Huissen-Angeren. Het doel van deze herstructurering is om: glastuinbouw in het gebied weer toekomstmogelijkheden te geven (schaalgrootte, bereikbaarheid, energie en water; het gebied voor de bewoners leefbaar te maken; en de ruimtelijke kwaliteiten in het gebied te versterken in samenhang met haar omgeving. De opgave die specifiek voor de glastuinbouw hieruit voortvloeit is: kansen voor tuinbouwbedrijven op het terrein van schaalvergroting, overeenkomstig de landelijke trend, benutten; verbetering van bereikbaarheid en ontsluiting voor vrachtverkeer; betere retentie van regenwater, conform de laatste inzichten en regelgeving; verduurzaming van de glastuinbouw, met name op thema’s energie en (giet)water; verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in het algemeen. Wat hebben we gedaan in 2015 Het Projectbureau Herstructurering Glastuinbouw Huissen Angeren heeft in 2015 een aantal concrete functieveranderingen begeleid in de extensiveringsgebieden Dijkzone en ‘t Zand. Op één locatie is daadwerkelijk het glas inmiddels gesloopt en vinden de voorbereidingen plaats voor de bestemmingsplanprocedure voor woningbouw. In het intensiveringsgebied de Leutensche Leigraaf is hard gewerkt aan de uitbreiding van een groot glastuinbouwbedrijf. Naast de functieveranderingen is ook ingezet op infrastructurele projecten en landschapsversterking. Zo is het beplantingsproject Huissen Angeren ’t Groen opnieuw opengesteld voor een groter gebied. Daarnaast is voor de doortrekking van de Steenbergerveld en aansluiting op De Geer de bestemmingsplanprocedure

200

Jaarverslag 2015 doorlopen. Voor de optimalisatie van de Rietkamp en aansluiting op de Clivia zijn de eerste voorbereidingen gedaan. Tot slot is vanuit de herstructurering een belangrijke bijdrage geleverd in de samenwerking en totstandkoming van de marktpropositie “Next Garden”, samen met Bergerden en Agropark. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 4.193.305 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Actief Raming nog te maken € 4.542.425 kosten Raming nog te realiseren € 474.226 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 10.210 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 125.106 V Verklaring verschil De grondexploitatie voor de herstructurering kent op grond van het Jaarplan 2015-2016 genaamd “Inspelen op nieuwe kansen en ontwikkelingen” een reallocatie van de resterende provinciale subsidie. Daarbij zijn de beoogde doelen en de haalbaarheid om deze voor eind 2016 te kunnen realiseren opnieuw tegen het licht gehouden en in de context van “Next Garden” geplaatst. Het geprognosticeerde saldo op 31 december 2016 komt na de reallocatie hoger uit dan daarvoor. Naast de reallocatie speelt bij de verandering van het saldo ook een nieuwe raming van te maken ambtelijke kosten en de kosten van externe adviseurs een rol. Winstverwachting € 125.106 V

Agrarisch G.097 Bergerdensestraat 21, Bemmel Projectbeschrijving Het plan omvat de uitbreiding agrarisch bouwblok. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is de overeenkomst over grondexploitatie is gesloten. De herziening van het bestemmingsplan is meegenomen in de actualisatie van het bestemmingsplan Bergerden, waarvoor de planprocedure in 2015 is gestart. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 4.069 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 3.970 kosten Raming nog te realiseren € 163

201

Jaarverslag 2015 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 Verklaring verschil Winstverwachting

€

262 V

€

262 V

Woningbouw G.016 Nije Hof (voorheen Viswei), Angeren Projectbeschrijving Het plan omvat de realisatie van 8 grondgebonden betaalbare (≤ € 172.000) eengezinswoningen, 4 grondgebonden vrije sector eengezinswoningen en 6 betaalbare (< € 160.000) koopappartementen. Wat hebben we gedaan in 2015 Begin 2011 is de oplevering geweest van het openbaar gebied. Omdat er enkele kadastrale onvolkomenheden zijn geconstateerd is de juridisch eigendomsoverdracht van het openbaar gebied uitgesteld. Deze onvolkomenheden zijn inhoudelijk opgelost. De juridische eigendomsoverdracht heeft in 2015 plaatsvinden. Het project is eind 2015 financieel afgesloten. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 4.256 V Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken €0 kosten Raming nog te realiseren €0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 4.655 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 4.256 V Verklaring verschil Winstneming € 4.256 V Dekking De winst vloeit naar de Algemene reserve grondexploitatie

G.028 Maliebaan – Roode Wald / Ontwikkelingsvisie Angeren Projectbeschrijving Het plan omvat de realisatie – op termijn - van 3 vrije bouwkavels op het voormalige kermisterrein in Angeren (plandeel Maliebaan), aangevuld met de ontwikkeling van 3 woningen in het plandeel Roode Wald. Wat hebben we gedaan in 2015 Op 16 juli 2015 heeft de gemeenteraad ingestemd met de verantwoording van de provinciale ISVsubsidie, ter hoogte van € 200.000,-,voor de bodemsanering in het plangebied Maliebaan-Roode Wald. Gedeputeerde Staten van Gelderland hebben op basis hiervan op 3 november 2015 besloten de subsidie definitief vast te stellen. Het project is eind 2015 financieel afgesloten.

202

Jaarverslag 2015

Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 273.621 N Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Actief/Faciliterend Raming nog te maken € 0 kosten Raming nog te realiseren € 0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 273.077 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 273.621 N Verklaring verschil Verlies € 273.621 N Dekking Voor dit project was een verliesvoorziening getroffen van € 273.100. Het verschil ad. € 521 komt ten laste van de Algemene reserve grondexploitatie.

G.032 Markt 20-24, Gendt Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van het voormalige gemeentehuis aan de Markt 22 en de aangrenzende woning aan de Markt 24 en de realisatie van een drietal kleinschalige appartementencomplexen met in totaal 15 appartementen en 2 penthouses. Wat hebben we gedaan in 2015 Nadat de gevolgen van de veranderde regelgeving met betrekking tot het bouwen op of nabij waterkeringen zijn verwerkt in de stedenbouwkundige visie / het globale plan voor deze locatie, heeft de ontwikkelaar het plan doorgerekend. Hieruit blijkt dat de stedenbouwkundige visie / het globale plan niet past binnen de eerder vastgelegde financiële afspraken en voorwaarden in de koopovereenkomst tussen de ontwikkelaar en de gemeente. De haalbaarheid van aanpassing van de koopovereenkomst en mogelijke alternatieven voor de ontwikkeling van deze locatie zijn en worden in 2016 verder onderzocht. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 108.110 N Looptijd t/m 31-12-2018 Grondbeleid Actief/Faciliterend Raming nog te maken € 184.466 kosten Raming nog te realiseren € 785.163 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 493.658 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 492.588 V Verklaring verschil Winstverwachting € 492.588 V

203

Jaarverslag 2015 G.033 Bloemstraat, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat de realisatie van circa 500 woningen in de nieuwe woonwijk Mea Vota, gelegen in bestaand stedelijk gebied. Het plan is verdeeld in 5 fasen. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 zijn voorbereidingen getroffen voor het in eigendom overdragen van de openbare ruimte van de ontwikkelaar naar de gemeente en het waterschap. Effectuering zal plaatsvinden in begin 2016. Het project is eind 2015 financieel afgesloten. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 212.981 N Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 0 kosten Raming nog te realiseren € 0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 214.520 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 212.981 N Verklaring verschil Verlies € 212.981 N Dekking Voor dit project was een verliesvoorziening getroffen van € 214.600. Het verschil ad. € 1.619 vloeit terug naar de Algemene reserve grondexploitatie.

G.042 Fitness Centrum, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat de verplaatsing van het Fitness Centre in het plangebied de Rietbaan-Zuid naar het sportpark Blauwenburcht. Op de vrijkomende percelen worden 4 of 5 vrije kavels uitgegeven. Wat hebben we gedaan in 2015 De bouw van het nieuwe fitnesscentrum op sportpark Blauwenburcht is eind 2015 afgerond. Deelgebied Rietbaan-Zuid De ontwikkelaar heeft eind 2013 een voorstel gedaan om het plan te herontwikkelen. Er is een plan bestaande uit 4 of 5 vrije bouwkavel voorgelegd. Dit plan is technisch uitgewerkt en vertaald in een conceptontwerpbestemmingsplan. In 2015 zou hierover besluitvorming plaatsvinden, er vanuit gaande dat de bouw van het nieuwe fitnesscentrum op sportpark Blauwenburcht in Huissen gereed zou zijn. Het fitnesscentrum op sportpark Blauwenburcht in Huissen is echter pas eind 2015 gereed gekomen, waardoor besluitvorming in 2016 plaats zal vinden.

204

Jaarverslag 2015 Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 156.195 V Looptijd t/m 31-12-2019 Grondbeleid Actief/Faciliterend Raming nog te maken € 545.084 kosten Raming nog te realiseren € 299.751 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 85.325 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 89.138 N Verklaring verschil Verliesverwachting € 89.138 N Dekking De verliesvoorziening wordt verhoogd van € 85.400 naar € 89.200 G.044 Sancta Maria, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van het hoofdgebouw en het bouwen van een aan de tijd veranderende zorgwens aangepast nieuw zorgcentrum. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is de planologische procedure voor het bouwplan gevolgd en zijn de overeenkomsten gesloten voor het plan. De gemeenteraad heeft op 19 november 2015 het bestemmingsplan voor de realisatie van het nieuwe zorgcentrum vastgesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 55.777 V Looptijd t/m 31-12-2018 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 87.089 kosten Raming nog te realiseren € 5.737 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 € 25.576 N Verklaring verschil In 2015 is de planologische procedure voor het bouwplan gevolgd en zijn de overeenkomsten gesloten voor het plan. Tijdens de procedure is extra tijd besteed aan overleg met de indieners van zienswijzen en de initiatiefnemers van het bouwplan om de plannen zo veel mogelijk te laten aansluiten bij de opmerkingen van de omwonenden. Daarnaast bleek de op te stellen erfpachtovereenkomsten meer overleg en afstemming tot gevolg te hebben om alle betrokken partijen op één lijn te krijgen. Als gevolg hiervan is er meer tijd besteed aan het project dan aanvankelijk was begroot. Verliesverwachting € 25.576 N Dekking Er wordt een verliesvoorziening getroffen van € 25.600 ten laste van de Algemene reserve grondexploitatie.

205

Jaarverslag 2015 G.047 De Halden-II, Haalderen Projectbeschrijving Het plan De Halden II behelst de voltooiing van het plan De Halden, waarmee in 1993 een start was gemaakt. Er kunnen in dit deel van het plangebied 108 woningen worden gebouwd. Deze zullen in 2 fasen worden gerealiseerd. Van de 108 woningen worden 65 gerealiseerd als betaalbare woning, 36 in de betaalbare huur en 29 in de betaalbare koop. Wat hebben we gedaan in 2015 Als gevolg van het herstel van de woningmarkt heeft de initiatief nemende partij eind 2015 in de laatste fase van het project 9 van de 17 woningen op de markt gebracht. De verwachting is dat in 2016 zullen de overige woningen op de markt zullen komen. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 392.864 V Looptijd t/m 31-12-2018 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 294.502 kosten Raming nog te realiseren € 48.379 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 129.977 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 146.741 V Verklaring verschil Er zijn minder uren aan het project besteed dan geraamd. Winstverwachting € 146.741 V

G.051 Loovelden, Huissen Projectbeschrijving De realisatie van een nieuwe woonwijk van 1.150 woningen met bijbehorende voorzieningen, zoals het Loopark en het Voorzieningencluster Plaza. Het plangebied bestaat uit verschillende fasen. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is de realisatie van woningbouw in Loovelden voortvarend opgepakt. In totaal zijn er 76 woningen opgeleverd. Deze woningen liggen met name in Tuindorp Oost en een klein deel in Tuindorp West. De aantrekkende woningmarkt is duidelijk herkenbaar in Loovelden. Het tempo waarmee in Loovelden de laatste bouwvlakken worden volgebouwd ligt hoger dan in voorgaande jaren. Ook de planvorming vindt versneld plaats. Tot slot is er in 2015 en start gemaakt met het onder de aandacht brengen van de Romeinse archeologische vondsten, en de planvorming om de bijzondere archeologisch site, gelegen aan de voormalige Romeinse grens (Limes) zichtbaar te maken. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 246.847 V Looptijd t/m 31-12-2021 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 2.302.642

206

Jaarverslag 2015 kosten Raming nog te realiseren opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 Verklaring verschil

Winstverwachting

€ 2.397.918 € 227.066 V € 342.123 V Er zijn minder uren aan dit project besteed dan geraamd. Als gevolg van de aantrekkende woningbouwmarkt zijn er meer woningen gerealiseerd. Hierdoor zijn er zijn meer exploitatiebijdragen ontvangen dan geraamd. De geraamde afdracht aan het fonds bovenwijkse voorzieningen in 2015 vindt een jaar later plaats. € 342.123 V

G.062 Kersentuin (Poelzicht), Angeren Projectbeschrijving Het plan omvat de realisering van een appartementencomplex met 9 appartementen, waarvan 6 in de betaalbare sector en 4 grondgebonden woningen op de locatie Poelzicht in Angeren. Wat hebben we gedaan in 2015 Eind 2014 zijn de woningen opgeleverd. De initiatief nemende partij heeft in 2015 het openbaar gebied heringericht. Het project is eind 2015 financieel afgesloten. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 2.648 V Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken €0 kosten Raming nog te realiseren €0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 265 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 2.648 V Verklaring verschil Winstneming € 2.648 V Dekking De winst vloeit naar de Algemene reserve grondexploitatie

G.066 Wijngaardenier, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat sloop van de bakkerij met bovenwoningen en twee aangrenzende eengezinswoningen en de realisering van een complex bestaande uit zes appartementen, commerciële ruimten c.q. dienstverleningsruimten op de begane grond met een gezamenlijke grootte van circa 460 m² en een ondergrondse parkeergarage met 17 parkeerplaatsen, 2 parkeerplaatsen op eigen terrein en 6 parkeerplaatsen in het openbaar gebied.

207

Jaarverslag 2015 Wat hebben we gedaan in 2015 De bouwvergunning is onherroepelijk. De ontwikkelaar wil in verband met de huidige marktsituatie nog niet met de bouw starten. De gemeente heeft uitstel voor de start van de bouwactiviteit verleend tot en met 2017. In 2015 is niets gedaan aan dit project. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 26.894 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 16.439 kosten Raming nog te realiseren € 2.179 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 11.669 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 12.634 V Verklaring verschil Winstverwachting € 12.634 V

G.078 Vleumingen (11 woningen, Gendt) Projectbeschrijving Het plan omvat de realisering van 11 betaalbare koopwoningen, waarvan 8 in de betaalbare sector en 3 in de vrije sector. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is gestart met het bouwrijp maken van het plangebied en vervolgens met de bouw van een aantal woningen. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 1.004 N Looptijd t/m 31-12-2018 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 50.825 kosten Raming nog te realiseren € 0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 52.685 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 51.829 N Verklaring verschil Verliesverwachting € 51.829 N Dekking De verliesvoorziening wordt verlaagd van € 52.700 naar € 51.900

208

Jaarverslag 2015 G.079 Zandsehof, Huissen Projectbeschrijving De realisatie van twee appartementencomplexen bestaande uit in totaal 27 appartementen in de betaalbare sector en 400 m² commerciële ruimte. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is blok 2, bestaande uit 12 appartementen opgeleverd en is het openbaar gebied heringericht. Het project is eind 2015 financieel afgesloten. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 31.226 V Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken €0 kosten Raming nog te realiseren €0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 28.250 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 31.226 V Verklaring verschil Winstneming € 31.226 V Dekking De winst vloeit naar de Algemene reserve grondexploitatie

G.080 Groenestraat 3, Bemmel Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van de bestaande woning en de bouw van een vrijstaande woning op het perceel plaatselijk bekend Groenestraat 3 te Bemmel. Wat hebben we gedaan in 2015 Er is nog niet met de bouw van de woning gestart. De bouw van de woning is gepland in 2016. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 8.001 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 400 kosten Raming nog te realiseren € 320 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 7.547 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 7.921 V Verklaring verschil Winstverwachting € 7.921 V

209

Jaarverslag 2015 G.082 Van Voorststraat 1, Huissen Projectbeschrijving De verbouw van het pand Van Voorststraat 1 te Huissen, waarbij de op de eerste en tweede verdieping gesitueerde kantoren worden verbouwd tot 12 betaalbare appartementen. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is het plan gerealiseerd. Eind 2015 is het project financieel afgesloten. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 5.837 V Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 0 kosten Raming nog te realiseren € 0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 5.072 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 5.837 V Verklaring verschil Winstneming € 5.837 V Dekking De winst vloeit naar de Algemene reserve grondexploitatie

G.084 Ceres, Bemmel Projectbeschrijving Het plan omvat de realisering van 6 betaalbare koopwoningen en 4 vrije sector koopwoningen. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is de bouw van de woningen afgerond en is het openbaar gebied aangelegd. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 28.743 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 13.890 kosten Raming nog te realiseren € 1.150 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 11.150 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 16.003 V Verklaring verschil Winstverwachting € 16.003 V

210

Jaarverslag 2015 G.085 Van Kleefstraat, Huissen Projectbeschrijving Het plan betreft een herstructureringsproject. Het plan omvat de sloop van 77 woningen en de realisering van 38 eengezinswoningen, waarvan 29 woningen in de betaalbare huursector en 9 woningen in de dure huursector. De realisering van een appartementencomplex bestaande uit 37 appartementen in de betaalbare huursector en de realisering van een appartementencomplex bestaande uit 9 zorgappartementen, 18 units voor de zware zorg met bijbehorende voorzieningen en 16 appartementen in de betaalbare huursector. Het openbaar gebied wordt heringericht. Wat hebben we gedaan in 2015 De bouw van fase 1, bestaande uit een bouwblok met 37 appartementen en 17 eengezinswoningen is in 2015 opgeleverd, in aansluiting hierop is gestart met de resterende 21 eengezinswoningen en het resterende appartementengebouw dat in gebruik genomen zal worden door De Driestroom t.b.v. ‘Begeleid Wonen’. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 5.056 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 25.934 kosten Raming nog te realiseren € 6.344 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 6.803 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 14.534 N Verklaring verschil Er zijn meer kosten voor het toezicht op het openbaar gebied besteed dan geraamd Verliesverwachting € 14.534 N Dekking De verliesvoorziening wordt verhoogd van € 6.900 naar € 14.600

G.087 De Heister 2, Bemmel Projectbeschrijving Het plan betreft de verbouw en uitbreiding van het pand plaatselijk bekend De Heister 2 te Bemmel. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is bouw opgeleverd. Eind 2015 is het project financieel afgesloten.

211

Jaarverslag 2015 Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 6.489 V Looptijd t/m 31-12-2015 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 0 kosten Raming nog te realiseren € 0 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 6.489 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 6.489 V Verklaring verschil Winstneming € 6.489 V Dekking De winst vloeit naar de Algemene reserve grondexploitatie

G.088 Loostraat 55a-57, Huissen Projectbeschrijving Het plan betreft de sloop van een voormalige winkel en de realisering van drie vrije bouwkavels ten behoeve van de bouw van drie vrijstaande woningen. Wat hebben we gedaan in 2015 Op 30 april 2015 is het bestemmingsplan vastgesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 8.845 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 3.841 kosten Raming nog te realiseren € 706 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 207 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 5.710 V Verklaring verschil Verliesverwachting € 5.710 V

G.094 Burchtgraafstraat, Gendt Projectbeschrijving De realisering van 5 betaalbare grondgebonden woningen en 30 betaalbare appartementen. Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 zijn de overeenkomsten gesloten, aansluitend zijn de planologische procedures doorlopen. Conform planning heeft de sloop en start van de bouw aan de Burchtgraafstraat in 2015 plaatsgevonden.

212

Jaarverslag 2015 In goede afstemming met de woonstichting is er een aanvang gemaakt met de werkzaamheden aan de riolering realisatie. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 108.646 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 103.243 kosten Raming nog te realiseren € 5.662 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 € 11.065 V Verklaring verschil Winstverwachting € 11.065 V

Functieverandering G.076 Munnikhofsestraat 9, Gendt (functieverandering) Projectbeschrijving Het plan omvat de bouw van een vrijstaande woning op het perceel plaatselijk bekend Munnikhofsestraat 9 te Gendt. De huidige agrarische bebouwing wordt gesloopt. Wat hebben we gedaan in 2015 Het bestemmingsplan is onherroepelijk. De kavel is al geruime tijd in de verkoop. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 14.917 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 6.230 kosten Raming nog te realiseren € 597 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 9.917 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 9.284 V Verklaring verschil Winstverwachting € 9.284 V

G.081 Zandvoort 21, Gendt (functieverandering) Projectbeschrijving Het plan omvat de realisatie van een vrije bouwkavel ten behoeve van de bouw van een vrijstaande woning op het perceel plaatselijk bekend Zandvoort 21 te Gendt.

213

Jaarverslag 2015

Wat hebben we gedaan in 2015 Eind 2015 is ter plaatse gecontroleerd of de landschappelijke inpassing heeft plaatsgevonden. De gerealiseerde woning moet in 2016 nog landschappelijk worden ingepast. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 6.892 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 6.230 kosten Raming nog te realiseren € 276 opbrengsten Eindwaarde per 31-12-2015 € 1.892 V Eindwaarde per 31-12-2016 € 938 V Verklaring verschil Winstverwachting € 938 V

G.083 Nevelveld 8, Bemmel (functieverandering) Projectbeschrijving Het plan omvat de realisatie van twee vrije bouwkavels ten behoeve van de bouw van twee vrijstaande woningen op het perceel plaatselijk bekend Nevelveld 8 te Bemmel. Wat hebben we gedaan in 2015 Het bestemmingsplan is onherroepelijk. De kavels zijn al geruime tijd in de verkoop. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 18.210 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 11.230 kosten Raming nog te realiseren € 728 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 6.624 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 7.708 V Verklaring verschil Winstverwachting € 7.708 V

G.089 Kamervoort 25, Angeren (functieverandering) Projectbeschrijving Het plan omvat de bouw van een vrijstaande woning op het perceel plaatselijk bekend Kamervoort 25 te Angeren. De huidige agrarische bebouwing wordt gesloopt.

214

Jaarverslag 2015 Wat hebben we gedaan in 2015 Het bestemmingsplan is op 18 juni 2015 vastgesteld. Het bestemmingsplan is onherroepelijk. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 9.217 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken kosten € 2.055 Raming nog te realiseren € 736 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 83 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 7.898 V Verklaring verschil Winstverwachting € 7.898 V

G.091 Munnikhofsestraat 12a, Gendt (functieverandering) Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van een voormalig glastuinbouwbedrijf en de realisering van een vrijstaande woning aan de Munnikhofsestraat 12a te Gendt. Wat hebben we gedaan in 2015 De overeenkomst over grondexploitatie is gesloten. Het bestemmingsplan is op 30 april 2015 vastgesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 6.004 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken kosten € 2.386 Raming nog te realiseren € 474 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 4.946 V Eindwaarde per 1-1-2016 € 4.091 V Verklaring verschil Winstverwachting € 4.091 V

G.092 Molenwei 33, Bemmel (functieverandering) Projectbeschrijving Het plan omvat de realisering van twee vrije bouwkavels ten behoeve van de bouw van twee vrijstaande woningen en de landschappelijke inpassing van deze woningen nabij het perceel. De agrarische bebouwing is gesloopt.

215

Jaarverslag 2015 Wat hebben we gedaan in 2015 De overeenkomst over grondexploitatie is gesloten. Het bestemmingsplan is op 21 april 2015 vastgesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 5.653 N Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken kosten € 4.036 Raming nog te realiseren € 445 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 234 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 2.062 N Verklaring verschil Winstverwachting € 2.062 N

G.093 Smidstraat 1-3, Gendt Projectbeschrijving Het plan omvat de wegbestemming van een voormalig veehoudersbedrijf en de realisering van één vrije bouwkavel ten behoeve van één vrijstaande bedrijfswoning. Wat hebben we gedaan in 2015 De overeenkomst over grondexploitatie is gesloten. Het bestemmingsplan is op 16 juli 2015 vastgesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 9.121 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 5.500 kosten Raming nog te realiseren € 365 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 € 3.986 V Verklaring verschil Winstverwachting € 3.986 V

G.095 Muntstraat 11, Huissen Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van kassen en de realisering van één vrije bouwkavel ten behoeve van de bouw van één vrijstaande woning.

216

Jaarverslag 2015 Wat hebben we gedaan in 2015 De overeenkomst over grondexploitatie is gesloten. Vervolgens is de planprocedure gestart. Het wijzigingsplan is op 3 november 2015 vastgesteld. Er is beroep ingesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 13.780 V Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 10.661 kosten Raming nog te realiseren € 904 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 € 4.023 V Verklaring verschil Winstverwachting € 4.023 V G.096 Doornenburgsestraat 28, Gendt Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van kassen en de realisering van één vrije bouwkavel ten behoeve van de bouw van één vrijstaande woning. Wat hebben we gedaan in 2015 De overeenkomst over grondexploitatie is gesloten. Vervolgens is de planprocedure gestart. Het bestemmingsplan is op 1 oktober 2015 vastgesteld. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 13.498 V Looptijd t/m 31-12-2016 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 10.524 kosten Raming nog te realiseren € 1.085 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 Eindwaarde per 1-1-2016 € 4.059 V Verklaring verschil Winstverwachting € 4.059 V

217

Jaarverslag 2015

Centrumplannen Centrumplan Bemmel

G.011 Loostraat / Centrumplan, Bemmel Projectbeschrijving Het plan omvat de ontwikkeling van een woon-winkelwand aan de Loostraat. Wat hebben we gedaan in 2015 De centrumontwikkeling in Bemmel richt zich op 2 locatie aan de Loostraat (inclusief de herinrichting van de Loostraat): Deelplan locatie Loostraat ‘Wapen van Bemmel’ Door het ontbreken van huurders voor de commerciële ruimte en kopers voor de woningen is de economische uitvoerbaarheid van het plan uit 2012 niet gegarandeerd. De planontwikkeling is daarom door de initiatiefnemers voorlopig gestopt. Deelplan locatie Loostraat uitbreiding Lidl Lidl heeft in 2014 als initiatiefnemer voor deze deellocatie de mogelijkheden onderzocht van een zelfstandige plan te ontwikkelen voor uitbreiding van de supermarkt. In 2015 is voor dit plan de procedure voor het wijzigen van het bestemmingsplan gestart. De gemeenteraad heeft op 19 november 2015 het bestemmingsplan die de uitbreiding mogelijk maakt vastgesteld. Tegen het bestemmingplan is beroep ingesteld. In 2016 zal dit beroep behandeld worden. Herinrichting Loostraat Na realisatie van het bouwplan voor uitbreiding van de supermarkt zal het plan voor herinrichting van de Loostraat worden gerealiseerd. Over het herinrichtingsplan heeft in 2015 inspraak en overleg plaatsgevonden. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja, zie hierboven Boekwaarde per 31-12-2015 € 26.230 N Looptijd t/m 31-12-2017 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 424.987 kosten Raming nog te realiseren € 72.991 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015 € 349.758 N Eindwaarde per 1-1-2016 € 378.226 N Verklaring verschil De plannen voor de Loostraat zijn geüpdatet met het oog op de afronding van de plannen in 2016/2017. Als gevolg van het tijdsverloop tussen het moment van gunning in 2011 van het herinrichting van het centrum en uitvoering van de laatste fase (Loostraat) zijn de kosten geactualiseerd. Daarnaast zijn enkele aanpassingen in het ontwerp doorgevoerd op basis van voortschrijdend inzicht (plein op één niveau, voorzieningen ten behoeve van het organiseren van activiteiten op het

218

Jaarverslag 2015

Verliesverwachting Dekking

doorgetrokken plein en extra maatregelen ten behoeve van de bereikbaarheid van winkels en voorzieningen tijdens de werkzaamheden). € 378.226 N De bestaande verliesvoorziening wordt bijgesteld van € 349.800 naar € 378.300.

Centrumplan Huissen Projectbeschrijving. Teneinde de koopkrachtafvloeiing vanuit het centrum van Huissen te stoppen het realiseren van een attractief centrum voor Huissen, overeenkomstig de vastgestelde centrumvisie. Van het plan maakt onder andere deel uit het realiseren van een uitbreiding van de aanwezige supermarkt. Wat hebben we gedaan in 2015 Met de vaststelling van de aangepaste centrumvisie Huissen in de raadsvergadering van 21 maart 2013 is het proces van kaderstelling van de centrumontwikkelingen in Huissen voor wat betreft de detailhandels-structuur afgerond. Er is een keuze is gemaakt voor het versterken van het bestaande winkellint Langestraat-Vierakkerstraat. Tevens is een alternatieve locatie aan de Langestraat aangewezen voor de vestiging van de AH-supermarkt. In 2015 is de aandacht gericht op de voorbereiding van de bouwplannen gebaseerd op deze nieuwe visie voor de supermarktlocatie en de upgrading van de bebouwing aan de Markt. Het plan voor het verbouwen van de locatie Markt om deze geshikt te maken voor de vestiging van de HEMA is in 2015 gerealiseerd. Vervolgens is in 2015 het bouwplan voor de nieuwe AH-supermarkt op de locatie Langestraat opgesteld en in procedure gebracht.

G.098 AH Huissen Projectbeschrijving De realisering van een supermarkt van circa 2.600 m² met een bovendekse parkeervoorziening met 70 openbare parkeerplaatsen Wat hebben we gedaan in 2015 In 2015 is het bouwplan voor de nieuwe AH-supermarkt op de locatie Langestraat opgesteld, zijn de overeenkomsten gesloten en is aansluitend de planprocedure gestart. Afwijking van programmabegroting 2015: Nee Boekwaarde per 31-12-2015 € 132.310 V Looptijd t/m 31-12-2018 Grondbeleid Faciliterend Raming nog te maken € 130.934 kosten Raming nog te realiseren € 11.206 opbrengsten Eindwaarde per 1-1-2015

219

Jaarverslag 2015 Eindwaarde per 1-1-2016 Verklaring verschil Winstverwachting

€ 12.582 V € 12.582 V

COMPLEXEN IN VOORBEREIDING Woningbouw G.063 Dorpsstraat/Oostervelden, Bemmel Projectbeschrijving Het plan omvat de sloop van de brandweerkazerne, de voormalige FIAT garage en twee woningen aan de Dorpsstraat en de herontwikkeling van het vrijgekomen gebied. Wat hebben we gedaan in 2015 Met Waardwonen zijn de mogelijkheden onderzocht voor de ontwikkeling van sociale huurwoningen op deze locatie. Hiertoe zijn verschillende stedenbouwkundige modellen verkend. Daarnaast is de mogelijkheid voor subsidie in het kader van het programma SteenGoed Benutten van de provincie Gelderland onderzocht, en een aanvraag hiertoe voorbereid. Afwijking van programmabegroting 2015: Ja Boekwaarde per 31-12-2015 € 462.735 Boekwaarde per m² € 230 Haalbaarheid Wordt onderzocht. Reëel en stellig voornemen Ja om in de nabije toekomst te bouwen. Aanvullende toelichting

220

Jaarverslag 2015

Paragraaf 5.8 Decentralisaties

Nieuwe taken Met ingang van 1 januari hebben gemeenten, in aanvulling op de bestaande taken op het gebied van werk, inkomen, ondersteuning en onderwijs, er een fors aantal nieuwe taken voor het sociaal domein bijgekregen. De gemeenten hebben daarmee de verantwoordelijkheid gekregen om een lokaal, integraal stelsel van maatschappelijke ondersteuning in te richten voor alle leefgebieden van mensen. Op 1 januari is Lingewaard gestart met het uitvoeren van de nieuwe taken terwijl duidelijk was dat daarvoor nog niet alle voorwaarden volledig beschikbaar waren. Goede ondersteunende informatiepakketten waren bijvoorbeeld nog niet beschikbaar; de nieuw ingestroomde professionals en organisaties moesten aan elkaar wennen en ook bleek in de loop der tijd dat het nodig was om beleid en uitvoering binnen de ambtelijke organisaties dichter naar elkaar toe te bewegen. Vanaf de zomer werken de teams in het sociaal domein steeds intensiever samen. In 2016 zullen ze ook fysiek in elkaar buurt gaan werken zonder de verbinding met bijvoorbeeld wonen, economie maar ook informatie uit het oog te verliezen.

Programmaplan Er is in deze eerste maanden van 2015 hard gewerkt aan het leveren van een voldoende goede dienstverlening aan onze inwoners. Door de ambtenaren van Lingewaard, de regiogemeenten waar we mee samenwerken én door onze contractpartners die net als de gemeenten ook veel aanpassingen moesten doorvoeren. In de tweede helft van 2015 is de balans opgemaakt en een programmaplan geschreven met een looptijd tot eind 2016 om gestructureerd de nog openstaande aandachtspunten op te gaan pakken. Dit plan is opgedeeld in een deel voor het afronden van de transitie en een deel dat zich richt op de transformatie. Transitie: Er is een inventarisatie gemaakt van wat allemaal nog gebeuren moest om de basis op orde te krijgen. Het gaat hier om een lijst van veelal praktische zaken die nog aandacht vragen. Dit heeft geleid tot de samenstelling van een zevental interne werkgroepen die nu aan het werk zijn: • (financiële) administratie • Informatievoorziening • Accountmanagement en accountantsprotocol • Monitoring • Rollen en verantwoordelijkheden • Werkprocessen • Communicatie De resultaten worden gemonitored en teruggekoppeld naar de verantwoordelijk bestuurders.

221

Jaarverslag 2015 Transformatie: De visie van Lingewaard is om een omwenteling/transformatie tot stand te brengen waarbij in plaats van regels en bepalingen in het sociale domein, de inwoner centraal komt te staan. Uitgangspunten zijn dat de inwoner zelf (waar mogelijk) de regie krijgt en eigenaarschap kan nemen over zijn leven en de ondersteuning die hij daarvoor nodig heeft. De gemeente wil de noodzakelijke ondersteuning zo organiseren dat steeds integraal gekeken wordt, dat maatwerk geboden wordt en aangesloten wordt bij wat mensen zelf kunnen en willen. Als gemeente willen we om dit dichterbij te brengen, een openhartige dialoog voeren met onze inwoners, met onze maatschappelijke partners en niet in de laatste plaats met onszelf. We willen de kracht van onze samenleving en onze inwoners erkennen en benutten en dat betekent voor de overheid dat we moeten leren om te durven loslaten in vertrouwen. Deze veranderopgave staat in de lijn van de Sociale visie Lingewaard 2022 en de vastgestelde Keuzenotitie Sociaal domein. In 2015 is de transformatie van het sociaal domein al in gang gezet. Deels is dit nog aarzelend: alle partijen zijn nog maar net gewend aan de nieuwe rollen en we praten al weer over doorontwikkeling ... Maar ook duidelijk is dat onze partners en inwoners heel goed begrijpen waar we samen naar toe kunnen en willen. De overleggen met de Denktank, het Bestuurlijk Platform maar ook met cliëntenraden, onze lokale organisaties en burgerinitiatieven zoals bijvoorbeeld "Zelf" en de Sportverenigingen zijn inspirerend en veelbelovend. We zien steeds duidelijker concrete constructieve samenwerking. Als het gaat over deze transformatie dan gaat het om een grote reikwijdte aan beleidsdomeinen en thema's: • Het gaat om wonen, werken, economie, volksgezondheid, leren, welzijn, zorg, samenleven, vrije tijd (sport en cultuur), veiligheid, publieke ruimte, enzovoort. • Het versterken van de sociale basis(infrastructuur) en een goede aanhaking tussen de sociale basis(infrastructuur) en het gebiedsgerichte werken. • Het opdrachtgeverschap van de gemeente in bijvoorbeeld subsidieverstrekking en verder door ontwikkelen van het gebiedsgerichte werken met generalisten die in het brede sociale domein ondersteuning kunnen bieden. • De doorontwikkeling van de organisatie naar een vorm waarbij optimale (mede)zeggenschap van inwoners gerealiseerd kan worden. • Het organiseren van een goede aanhaking met de tweedelijns ondersteuning en het uitwerken van de rol van de gemeente als inkoper en contractbeheerder van tweedelijns ondersteuning. • De verandering en inrichting van het interne gemeentelijke sociale domein waaronder de nieuwe organisatie als de nieuwe werkwijze (going concern) valt. • De veranderingsstrategie voor zowel de gemeentelijke organisatie als de partners in Lingewaard, inclusief de eerste slag in gedragsverandering. • Realiseren van de landelijke bezuinigingen en beïnvloeding beleid landelijke overheid (en andere relevante systeemspelers). Ook zijn hierbij vele spelers aan zet: De raad hebben wij in deze ontwikkelingen in 2015 steeds meegenomen, zodat ook zij een nieuwe rol konden gaan bepalen en nemen. Ieder kwartaal hebben wij een Inforaad georganiseerd en hen geïnformeerd over de voortgang van de transitie en de transformatie. In de gemeentelijke organisatie zijn in 2015 slagen gemaakt, maar de ontwikkelingen van buiten naar binnen gaan zo snel dat de organisatie zich constant zal moeten blijven ontwikkelen. We moeten

222

Jaarverslag 2015 steeds werken aan persoonlijk en excellent leiderschap en professionaliteit van iedere medewerker binnen de gemeente. Er moet voldoende flexibiliteit ingebouwd worden om voor alle vragen, opdrachten en ontwikkelingen de komende jaren een passend organisatiemodel te kunnen inrichten. Dit alles vraagt ook om de organisatieontwikkeling waarop in 2015 is ingezet.

Financiële opgave De financiële opgave die de transformatie behelst, gaan we structureel realiseren door een e e e verschuiving tot stand te brengen van 2 , naar 1 , naar 0 lijns ondersteuning en begeleiding. Dit levert niet alleen maatschappelijke baten op in de vorm van meer zelfredzaamheid en participatie van burgers en meer sociale kwaliteit, maar leidt ook tot een verminderde behoefte aan dure voorzieningen. Er liggen kansen op het terrein van beschut werken en uitkeringsonafhankelijkheid. In 2015 hebben wij de voordelen hiervan nog niet terug gezien. Er is gekozen om te gaan investeren in de sociale basis (0e en 1e lijn) en het gebiedsgerichte werken. Om binnen de financiële kaders te blijven, hebben we ingezet op een productiviteit die past binnen de eigen organisatie door het slimmer organiseren van werkzaamheden en het optimaal benutten van de kwaliteiten van medewerkers. Die verandering is inmiddels ingang gezet. Voorbeelden hierbij zijn de Denktank en het Bestuurlijk Platform Sociaal Domein. Bij de Denktank geven professionele organisaties en de gemeente gezamenlijk een invulling aan de wijze waarop zorg en welzijn georganiseerd kan worden en dit doen vanuit de verbinding. In het Bestuurlijk Platform geven de woningbouwcorporaties, politie, SWL, maatschappelijk werk en namens de gemeente Lingewaard de wethouder en 3 ambtenaren, invulling aan de veranderopgave van het sociale domein. Waar de decentralisatie bedoeld is om de bestaanszekerheid, autonomie, maatschappelijke participatie en cohesie van de kwetsbare inwoners van Lingewaard versterken, hebben wij natuurlijk rekening gehouden met kwetsbare mensen die ondersteuning en begeleiding nodig hebben. Budget deelfonds sociaal domein: In 2015 zijn wij binnen het deelfonds sociaal domein gebleven. Nog niet alle zorgaanbieders hebben alle gegevens aangeleverd waardoor nog aanpassingen gemaakt moeten worden.

223

Jaarverslag 2015 Budget deelfonds sociaal domein 2015 x € 1000

Uitkering deelfonds sociaal domein (sepcir 2014) Mutaties Uitkering deelfonds sociaal domein (mei en sepcir 2015)

Jeugd begroot

Jeugd werkelijk

Wmo begroot

Wmo Participatie Participatie werkelijk begroot werkelijk

7.813

7.813

4.800

4.800

6.085

6.085

-251

-251

-65

-65

35

35

91

14

185

52

7.653

7.576

4.920

4.787

6.120

6.120

226

232

142

145

39

27

0

10

Inzet nieuwe formatie 2015 structureel/incidenteel

469

469

657

657

204

204

Budget PGB Wmo en Jeugd Budget voor inkoop landelijke voorzieningen Budget specialistische begeleiding ZG Budget bovenregionale inkooptraject Budgetgarantie Bureau Jeugdzorg + LWI jeugdbescherming en -reclassering Budgetcliëntondersteuning MEE Budget inloopvoorzieningen GGZ Budget toegang specialistische hulp Budget Wtcg en CER Budget mantelzorgers/vrijwilligers Budget regionaal en lokaal inkooptraject

689 284

730 138

869

420

38

12

369

515

531

509 346 4

244

390 151 2.322

38 53 2.130 5.392 531

5.460 536

35

0

6.162

6.200

Te innen eigen bijdragen zorgvragers Totaal beschikbaar budget sociaal domein 2015 Raming/werkelijkheid budgetten deelfonds sociaal domein 2016 Budget innovatie 3% Budget algemene en overige uitvoeringskosten

22

5.025

30

4.639

Participatiebudget: WSW- Presikhaaf Particiaptiebudget: klassiek + nieuwe doelgroep Reservering algemene uitkering Totaal budg. deelfonds sociaal domein 2015

224

7.654

7.289

4.919

3.709

Jaarverslag 2015

Bijlagen

225

Jaarverslag 2015

Samenstelling gemeentebestuur Gemeenteraad

Mw. M.H.F. Schuurmans-Wijdeven Mw. M.J. Bouwmeister-Bremer Dhr. W.J. de Bruin Dhr. R.T.H.M. Derksen Dhr. H. Minkhorst Dhr. J.H.M. van der Welk Dhr. T. Anema Mw. C.B.P. Claassen Dhr. B.J.A. Claassen Dhr. A.A.A. Houtzager tot 26-03-2015 Mevr. M.A.C. Janssen vanaf 26-03-2015 Dhr. ing. H.J.J. Arends Dhr. H.G. Gertsen Mw. mr. J.J.A.M. Leenders-van Heck Mw. B.H.L. Raes Dhr. P.B.H. Geurtz Dhr. drs. P.A.T.W. Hegeman Dhr. F.M. Schut Dhr. mr. J.A. Wenneker tot 17-09-2015 Dhr. N.T.P. Hubers vanaf 17-09-2015 Mw. mr. M.J.A. van Aalten-Janssen Dhr. F.H. den Houting Dhr. J.G.T. Janssen Dhr. B.J.W.G. van Ottele Dhr. T.B.M. Aaldering Dhr. B.L. de Pauw Dhr. drs. M.M. van de Woerdt Dhr. drs P.M. Cuypers Dhr. A.H. Nijboer Dhr. S.J.H.G. Wannet Dhr. dr. M.J.A. van den Bos Mw. L.G. Duiven Dhr. Th.G.L. Greep

226

Voorzitter Lokaal Belang Lingewaard Lokaal Belang Lingewaard Lokaal Belang Lingewaard (fractievoorzitter ) Lokaal Belang Lingewaard Lokaal Belang Lingewaard SP SP (fractievoorzitter) SP SP SP CDA (fractievoorzitter) CDA CDA CDA B06-L2000 B06-L2000 B06-L2000 (fractievoorzitter) B06-L2000 B06-L2000 lingewaard.NU lingewaard.NU lingewaard.NU (fractievoorzitter) lingewaard.NU VVD VVD VVD (fractievoorzitter) D66 D66 D66 (fractievoorzitter) PvdA (fractievoorzitter) GroenLinks (fractievoorzitter) Raadsgriffier

Jaarverslag 2015 Presidium

Mw. M.H.F. Schuurmans-Wijdeven Dhr. R.T.H.M. Derksen Mw. C.B.P. Claassen Dhr. ing. H.J.J. Arends Dhr. F.M. Schut Dhr. J.G.T. Janssen Dhr. drs. M.M. van de Woerdt Dhr. S.J.H.G. Wannet Dhr. dr. M.J.A. van den Bos Mw. L.G. Duiven Daarnaast zijn in elke vergadering aanwezig: Dhr. Th.G.L. Greep Mw. J.A.T. Mommers

voorzitter Lokaal Belang Lingewaard SP CDA B06-L2000 lingewaard.NU VVD D66 PvdA GroenLinks Raadsgriffier Notulist

College van burgemeester en wethouders

Mw. M.H.F. Schuurmans-Wijdeven Dhr. J.H.A.P. Sluiter Dhr. Th.W.M. Peren Dhr. Th. Janssen Mw. drs. H.W.M. Witjes Dhr. drs. J. Wijnia

voorzitter wethouder wethouder wethouder wethouder gemeentesecretaris

227

Jaarverslag 2015

Kerngegevens Inwoners Aantal inwoners (per 1 januari) Inwoners < 20 jaar Inwoners > 64 jaar Personen met een uitkering (WWB-IOAWIOAZ) Aantal leerlingen per 1 oktober: - basisonderwijs - speciaal basisonderwijs - voortgezet onderwijs

2013

2014

2015

31-12-2015

: : : :

45.820 11.187 7.558 400

45.803 11.037 7.951 440

45.789 10.921 8.376 452

45.946 10.876 8.736 447

: : :

4.524 * 232 * 2.685 *

4.324 * 218 * 2.700 *

4.243 196 2.723

4.243 196 2.723

* Op basis van "Startnotitie Demografische ontwikkelingen Lingewaard, 5 oktober 2015"

2013

Fysiek Oppervlakte gemeente Oppervlakte land Oppervlakte water Aantal woonruimten (per 1 januari) Lengte van wegen** Oppervlakte openbaar groen (excl. sportvelden)

: : : : : :

6.918 6.215 703 19.208 359 224

2014 ha ha ha km ha

6.918 6.215 703 19.285 367 225

ha ha ha km ha

2015 6.918 6.200 718 19.217 369 228

31-12-2015 ha ha ha km ha

6.918 6.200 718 19.299 340 245

** De lengte van wegen is per 31-12-2015 een stuk lager omdat dit alleen de wegen zijn die in onderhoud zijn bij de gemeente en niet de provinciale wegen die wel op ons grondgebied liggen.

228

ha ha ha km ha

Jaarverslag 2015

Financieel

2013

2014

2015

Uitgaven Lasten

:

94.714.000

90.464.000

103.416.000

Inkomsten Algemene uitkering uit Gemeentefonds* Belastingen OZB Afvalstoffenheffing & Rioolrecht Precariobelasting Hondenbelasting Toeristenbelasting Reclamebelasting Overige inkomsten*

: : : : : : : :

35.653.000 10.394.000 6.629.000 213.000 84.000 71.000 41.649.000 94.693.000

37.509.000 10.239.000 6.943.000 510.000 214.000 107.000 67.000 36.595.000 92.184.000

51.670.000 10.690.000 6.687.000 1.062.000 221.000 90.000 67.000 23.373.000 93.860.000

Investeringen in vaste activa

:

10.185.000

6.306.000

4.219.000

Boekwaarde eigendommen / vaste activa : 117.622.000 117.173.000 109.977.000 Langlopende schulden : 83.964.000 78.735.000 76.006.000 Reserves (inclusief resultaat) : 53.876.000 52.393.000 42.836.000 Voorzieningen : 7.084.000 16.875.000 23.793.000 * Als gevolg van de decentralisaties zijn er verschuivingen tussen de ‘overige inkomsten’ en de ‘algemene uitkering uit gemeentefonds’

229