Jaarverslag 2013
Jurriaan de Mol interviewt Margot Ribberink bij de eerste vaart van de Toeristische Pendelboot over de grote Gelderse rivieren.
ARNHEM RIJK VAN NIJMEGEN VELUWEZOOM BETUWE GELDERSE POORT LAND VAN MAAS EN WAAL DE LIEMERS
2
JAARVERSLAG 2013
In de Toeristische Herpositionering Rijk van Nijmegen worden de kaders geschetst voor een aangescherpte toeristische koers voor het Rijk van Nijmegen.
Inhoud Buitenlandse markt
12
Organisatie 4
Zakelijke markt
13
De toeristische marktpositie van de
Thematische projecten
15
6
Toeristische informatiediensten
20
7
Kennis, advies en corporate communicatie
22
Voorwoord
regio Arnhem Nijmegen
Binnenlandse markt
3
Drukwerken en beurzen
10
Pers en publiciteit
11
Overlegstructuren 24
3
JAARVERSLAG 2013
Voorwoord “Gelderland levert je mooie streken…. regio Arnhem Nijmegen!” Het Oosten van Nederland wordt vaak geassocieerd met bossen, heide en zandgronden. Niets is echter minder waar. De regio Arnhem Nijmegen, omzoomd door de prachtige bossen van de Veluwe en het Rijk van Nijmegen is het stroomgebied van de Rijn, de IJssel, het Pannerdensch Kanaal, de Waal en de Maas.
RBT KAN lanceerde in samenwerking met de Stadsregio het project “Gelderland, Nederlands mooiste waterkant”. De fietspendelboot kwam in de vaart en zorgde tijdens de mooie zomerwerken dat duizenden toeristen mèt fiets de regio Arnhem Nijmegen konden ontdekken via het water. De Fietspendelboot was zo succesvol dat deze in 2014 wederom in de vaart komt. Een ander voorbeeld van productontwikkeling; is de nota “Toeristische Herpositionering Rijk van Nijmegen” die in opdracht van RBT KAN is uitgevoerd. In dit onderzoek worden de kaders geschetst voor een aangescherpte toeristische koers voor het Rijk van Nijmegen. Dat betekent tevens dat er aanbevelingen gedaan worden om te komen tot een verbeterde toeristische infrastructuur. Met deze aanbevelingen kunnen we de regio aantrekkelijker maken en houden voor de nabije toekomst. Productontwikkeling, naast promotie en pr één van de kernactiviteiten binnen de (toeristische) marketing van de regio Arnhem Nijmegen. 2013 is ook het jaar van de grote multimediale communicatie campagne “Gelderland levert je mooie streken”. Op Nederland 1, 2 en 3 alsmede op Radio 1 en QMusic was het toeristisch aanbod van de regio Arnhem Nijmegen te bekijken en te beluisteren. In dit jaarverslag kunt u uitgebreid kennis nemen van alle ondernomen activiteiten.
Jurriaan J. de Mol Directeur Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen
Jurriaan J. de Mol
4
JAARVERSLAG 2013
Organisatie Het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen (RBT KAN) is de (toeristische) marketingorganisatie voor de regio Arnhem Nijmegen. RBT KAN verzorgt de marketing in binnen- en buitenland voor de domeinen recreatie, (zakelijk) toerisme en cultuur(historie). Daarnaast verzorgt RBT KAN het gastheerschap van de regio middels het merk VVV en UIT IN GLD. Het doel van RBT KAN is om door middel van (vernieuwende) marketing inspanningen, meer bezoekers te genereren die langer verblijven en meer besteden en tot herhalingsbezoek over gaan. Met de ambitie om het toeristisch marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen in het algemeen en dat van de diverse deelgebieden in het bijzonder te vergroten.
RBT KAN als gastheer – de VVV & UIT IN-functie In de regio Arnhem Nijmegen zijn verschillende VVV’s waar bezoekers diensten en producten kunnen afnemen. De VVV’s in de regio Arnhem Nijmegen vervullen de toeristische informatiefunctie voor RBT KAN. RBT KAN beschikt daarvoor over de door VVV Nederland uitgegeven licenties voor het gebruik van de merknaam VVV. De VVV’s zijn in verschillende typen onder te verdelen, te weten de VVV-vestiging, VVV-agentschap en VVV-i-point. Daarnaast wordt de VVV informatie ook via internet als ook een mobiele internetsite aangeboden en via de VVV-app waarvoor de voorbereidingen in 2013 zijn getroffen. De culturele en uitgaansinformatie wordt verstrekt via het online UIT-aanbod.
Visie De vrijetijdseconomie vormt een belangrijk onderdeel van de economie in de regio Arnhem Nijmegen. Het streven naar economische groei binnen recreatie en toerisme zorgt voor meer bestedingen en werkgelegenheid. Hierdoor ontstaat een kwalitatief goed verblijfsklimaat. Een klimaat dat uitnodigt om te bezoeken, in te wonen en in te werken. RBT KAN heeft de ambitie een belangrijke partner te zijn in deze regionale ontwikkelingen.
Stichting RBT KAN
Stichting Routebureau Arnhem Nijmegen
Stichting Liberation Route Europe
RBT KAN B.V.
Missie De missie van RBT KAN is het initiëren en aanreiken van een collectieve marketingaanpak die ingezet kan worden om duurzame groei te realiseren in de vrijetijdseconomie van de regio Arnhem Nijmegen. Daarvoor werkt RBT KAN intensief samen met een grote hoeveelheid aan partners binnen en buiten de regio.
RBT KAN als marketingorganisatie RBT KAN werkt samen met 21 gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen alsmede met de Duitse gemeente Kranenburg. Naast gemeenten werkt RBT KAN samen met vele honderden bedrijven uit de toeristisch-recreatieve sector. Teneinde zo veel mogelijk recht te doen aan lokale en subregionale belangen is het werkgebied van RBT KAN opgedeeld in een aantal deelregio’s: Arnhem, Rijk van Nijmegen, Veluwezoom, Betuwe, Land van Maas en Waal, Gelderse Poort en De Liemers. Elke geografische deelregio heeft een overlegstructuur met RBT KAN. Binnen deze overlegstructuur vindt afstemming plaats over het toeristisch marketingbeleid. Op pagina 24 treft u een overzicht aan van de strategische partners met wie RBT KAN structureel samenwerkt.
Financiën
Business Unit Toeristische Marketing • Marketing & Communicatie • Pers & PR • UIT in Gelderland
Secretariaat
Business Unit Projecten • Diverse projecten o.a. Spannende Geschiedenis, Gelderland levert je mooie streken, Toerisme rondom de Rivieren
Business Unit Informatiediensten
Business Unit Zakelijke Marketing
• VVV Informatiediensten • Reserveringen • Vierdaagsebed Nijmegen • Toeristische bewegwijzering
• Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen • Sales • Acquisitie
5
JAARVERSLAG 2013
Bedrijfsstructuur Bedrijfsstructuur
Directie
RBT KAN B.V. kent één aandeelhouder, de Stichting RBT KAN. De Stichting beheert de publieke gelden die vanuit de lokale overheden jaarlijks aan RBT KAN betaald worden. De Stichting RBT KAN geeft jaarlijks, na goedkeuring van het marketingactiviteitenprogramma, de B.V. RBT KAN de opdracht om dit marketingactiviteitenprogramma uit te voeren. De B.V. RBT KAN kent een statutair directeur. De Stichting RBT KAN kent een bestuur. RBT KAN wordt jaarlijks geadviseerd door een onafhankelijke Raad van Advies, waarin diverse partners uit het (toeristisch) bedrijfsleven gevraagd en ongevraagd advies geven. Binnen de regio Arnhem Nijmegen werkt RBT KAN samen met bedrijven uit de toeristisch-recreatieve sector. Tevens werkt RBT KAN in opdracht van de gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen.
Dhr. J.J. de Mol (statutair directeur)
Managementteam Mw. J.M.A. Oosting- Adriaansens (adjunct directeur) Dhr. M.E.J. Franken (controller)
Bestuur Stichting RBT KAN Leden namens Dhr. J.A. den Bieman Kamer van Koophandel Centraal Gelderland / Bedrijfsleven Dhr. H.B. Carlier Stadsregio Arnhem Nijmegen / Overheid Drs. Dhr. A.P.J.M. van Hooff Kamer van Koophandel Centraal Gelderland / Bedrijfsleven Dhr. P.J.J.M. Peters Stadsregio Arnhem Nijmegen / Overheid Mw. E. Tuijnman Onafhankelijk voorzitter Het bestuur werkt onbezoldigd, jaarlijks wordt € 300,- aan vacatiegeld per bestuurslid toegekend.
6
JAARVERSLAG 2013
De toeristische marktpositie van de regio De positie
Gelderse samenwerking
De regio Arnhem Nijmegen staat in de top vijf van toeristische bestemmingen in Nederland, gerekend naar marktaandeel toeristische overnachtingen. Zoals beschreven in de Strategische Marketingvisie voor de regio Arnhem Nijmegen 2013-2016 onderneemt RBT KAN samen met ondernemers en overheid tal van activiteiten om het (toeristisch) marktaandeel van de regio de komende jaren verder uit bouwen. Belangrijke items hierin zijn o.a. om de regio in te zetten als shortbreakbestemming en intensivering van Gelderse samenwerking. In het jaar 2013 werden goede resultaten geboekt als gevolg van sterke presentaties in de nationale en internationale media. De vele toeristische projecten die RBT KAN onderneemt zijn in veel gevallen de aanleiding tot die publicaties.
Gelderland is Nederlands populairste binnenlandse vakantiebestemming. De regio Arnhem Nijmegen is daarin een belangrijk gebied waar grote attracties, musea en evenementen, mooie buitengebieden en twee grote steden bij elkaar komen. De activiteiten in 2013 waren er dan ook op gericht het dagbezoek te verlengen naar een meerdaags bezoek, waarmee de regio Arnhem Nijmegen ook als verblijfsregio in de komende jaren nog verder kan groeien. De marktbewerking richtte zich niet alleen op de binnenlandse markt, maar ook op onze buurlanden Duitsland, België en Groot-Brittannië. Veel activiteiten worden door RBT KAN zelfstandig uitgevoerd, maar tevens werd er steeds meer samengewerkt met de andere Regionale Bureaus voor Toerisme in Gelderland, onder de noemer Toerisme Gelderland. Met het Veluws Bureau voor Toerisme werd de samenwerking geïntensiveerd, wat in 2014 zal leiden tot verdergaande samenwerking van RBT KAN en VBT in REGIOMARKETING GELDERLAND.
Betekenis De Regio Arnhem Nijmegen noteert jaarlijks ca 1,7 miljoen overnachtingen. Hiervan zijn circa 1,2 miljoen overnachtingen toeristisch van aard. Het totaal aantal bestedingen door toeristen in de regio Arnhem Nijmegen bedraagt circa 1,3 miljard euro. Toerisme en recreatie levert in totaal ruim 17.000 FTE aan werkgelegenheid op. Dit komt overeen met circa 24.000 banen, ofwel circa 7% van de totale regionale werkgelegenheid. Eens per twee jaar geeft RBT KAN opdracht voor het uitvoeren van een toeristische monitor.
De regio Arnhem Nijmegen staat in de top vijf van toeristische bestemmingen in Nederland.
7
JAARVERSLAG 2013
In 2013 kwam 16% van het bezoek op regioarnhemnijmegen.nl via een mobiel apparaat.
De activiteiten op de binnenlandse markt Uit de toeristische monitor blijkt, dat van alle toeristische verblijfsgasten in de regio ca. 11% afkomstig is uit de eigen regio, circa 66% uit de rest van Nederland en ca. 23% uit het buitenland. Belangrijkste bezoekmotieven zijn stadbezoek (met name Arnhem en Nijmegen), het fraaie landschap en de volop aanwezige rust en ruimte. Reden voldoende om in 2013 een veelheid aan activiteiten op de binnenlandse markt te ontplooien.
Online activiteiten op de binnenlandse markt Algemeen Internetgebruik in 2013 Maar liefst 92 procent van alle Nederlanders van 13 jaar of ouder had in 2013 toegang tot internet. In 2012 was dit percentage nog 90 procent. Naast het aantal mensen dat toegang heeft
tot internet is het gebruik van internet ook toegenomen ten opzichte van 2012. 12,5 miljoen Nederlanders maken nu ook daadwerkelijk gebruik van internet. Vooral vrouwen en 50+’ers zijn meer gebruik gaan maken van het internet. De gemiddelde Nederlanderse internetgebruiker zit nu 11 uur per week op het internet. 41,8 procent van de mensen die toegang hebben doet dit via zijn of haar smartphone. Dat is een derde meer dan eind 2011 het geval was. Internetgebruik op iPad’s en tablets is gestegen met 131 procent ten opzichte van vorig jaar naar 20,1 procent van de Nederlanders. Regionale portals Deze trends waren in 2013 ook goed zichtbaar op de toeristische portalen van RBT KAN. Het aandeel van smartphones groeit en ook het gebruik van c.q. het bezoek aan de mobiele website van de regio, m.regioarnhemnijmegen.nl. Zo kwam in 2013 16% van het bezoek op regioarnhemnijmegen.nl via een mobiel apparaat. Deze mobiele website werkt location-based, wat betekent dat de site via de mobiele telefoon of de tablet informatie geeft over de dichtst bijzijnde toeristisch-recreatieve voorzieningen in de regio Arnhem Nijmegen.
8
Het webportal regioarnhemnijmegen.nl heeft op jaarbasis ruim 1,1 miljoen bezoekers, waarvan 86% Nederlands en 14% vanuit Duitsland, België en Groot-Brittannië. In 2013 is flink geïnvesteerd in een versterking en verbetering van de SEO (zoekmachineoptimalisatie) van de belangrijkste toeristische portalen. De regio Arnhem Nijmegen is bovendien een prominente samenwerkingspartner van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC). Via de website holland.com (met ruim 6 miljoen bezoekers per jaar) en lekkerweg.nl (ruim 5 miljoen bezoekers per jaar) is de regio Arnhem Nijmegen goed in beeld bij de met name buitenlandse consument. RBT KAN leverde ook in 2013 continue de nodige content. Vanuit een van de samenwerkingsprojecten werd in 2013 een grote presentatie neergezet op verschillende thematische onderdelen van www.holland.com, met name in de hoofdstukken natuur en citybreaks. Sociale media Ook sociale media namen in 2013 een steeds belangrijker plaats in. Via sociale media geeft RBT KAN tips voor uitjes in de regio Arnhem Nijmegen of voor een (korte) vakantie. Deze platformen werden in 2013 steeds meer ingezet als marketinginstrument. Gebruikers van sociale media stellen vragen en verwachten binnen niet al te lange tijd een antwoord. Facebook wordt hiervoor het meest gebruikt, waarbij er voornamelijk vragen worden gesteld over openingstijden en overnachtingslocaties. RBT KAN
JAARVERSLAG 2013
bood in 2013 voorts diverse winacties, kortingen en speciale aanbiedingen aan, die waren samengesteld samen met de partners onder het toeristisch bedrijfsleven. Informatiezuilen Naast de reguliere toeristische portalen, mobiele websites en sociale media beoogt RBT KAN de toerist of recreant op locatie ook te voorzien van actuele informatie. Dit gebeurt door middel van digitale VVV-informatiezuilen. De informatie wordt, net zoals op de mobiele website, weergegeven op basis van de locatie van het informatiepunt. De zuilen staan in de regio op zo´n twintig plekken waar veel toeristen komen, zoals parkeergarages, hotellobby´s en stations. NDTRC Het belangrijkste toeristische portal regioarnhemnijmegen.nl is in 2013 verder geoptimaliseerd met een sterkere integratie van de Nationale Databank voor Toerisme Recreatie en Cultuur (NDTRC). Met name het zoeken naar evenementen, per dag of thema is in 2013 sterk verbeterd. VVV App In 2013 heeft VVV Nederland fiks geïnvesteerd in de bouw van een landelijke VVV App: een veelzijdige app, die zijn content ophaalt uit de NDTRC. De app werkt in de gehele regio Arnhem Nijmegen en toont altijd de dichtstbijzijnde stads- of dorpsinformatie. De app
9
JAARVERSLAG 2013
Regio Arnhem Nijmegen
Oud en nieuw leven hier naast elkaar
is gratis te downloaden vanuit de Appstores. RBT KAN heeft in 2013 gezorgd voor een optimale presentatie van de gegevens als ook fotomateriaal van de eigen regio. De app zal in het voorjaar van 2014 officieel worden gelanceerd.
rangementen van logiesaccommodaties werden gepresenteerd op blijfjeslapen.nl. En groepsarrangementen zijn gepresenteerd op groepstips.nl. Een drukbezocht internetplatform is lekkerfietsen.nl waar de consument onder andere gratis fietsroutes kan downloaden. In 2013 is dit portal voorzien van een nieuwe interactieve kaart waarmee de sitebezoeker op eenvoudige wijze routes kan uitstippelen, downloaden en printen.
Online thematisch RBT KAN presenteerde de regio in 2013 niet alleen in algemene zin, maar voerde de online marketingcommunicatie ook thematisch. De sterke punten van de regio werden in verschillende thematische websites belicht. Voor de presentatie van de websites werd intensief samengewerkt met het toeristisch bedrijfsleven in de regio. Verblijfsar-
Online reserveringen De afdeling reserveringen verzorgt de groeps- en verblijfsarrangementen die door de toeristische bedrijven worden aangeboden. Via regioarnhemnijmegen.nl, groepstips.nl en blijfjeslapen.nl worden de arrangementen door de bezoeker rechtstreeks bij de ondernemer gereserveerd. Via de meta -searchengine (zoek & boek module), op regioarnhemnijmegen.nl, wordt het voor de consument gemakkelijker gemaakt om een hotel of andere accommodatie te zoeken. De zoek & boek module zoekt aan de hand van één zoekopdracht naar beschikbare kamers op diverse boekingswebsites en presenteert de consument een overzicht van de mogelijkheden.
10
JAARVERSLAG 2013
Drukwerken en beurzen Drukwerken Voor Nijmegen werd een nieuwe stadsgids met stadswandeling op de markt gebracht. In de gemeente Rheden verschenen er twee brochures met wandelroutes. Voor Groesbeek werd een kinderkaart ontwikkeld. En voor Arnhem verscheen een evenementenkalender. Maar ook de jaarlijkse regiogids, twee recreatiekaarten, centrumplattegronden van Arnhem en Nijmegen en voordeelbonnenboekjes werden in 2013 uitgebracht. RBT KAN Folder Service verzorgt de distributie van toeristische folders van o.a. attracties, bezienswaardigheden. In het voorjaar zijn er circa 285.000 gratis folders bezorgd bij meer dan 350 hotels, campings, b&b’s, restaurants, bibliotheken, gemeentehuizen en VVV-kantoren. In de zomer werd een volgende distributieronde verzorgd.
Consumentenbeurzen Samen met de andere Gelderse Regionale Bureaus voor Toerisme Arnhem Nijmegen, is er op diverse toeristische beurzen een gezamenlijke presentatie neergezet in een ‘Gelderse Streken Paviljoen’. Belangrijke thema’s waren fietsen, wandelen en kamperen, maar ook dagjes uit of een weekendje weg. De volgende beurzen zijn gezamenlijk bezocht: • Vakantiebeurs Utrecht, 9 t/m 13 januari in de Jaarbeurs te Utrecht, ca.100.000 bezoekers • Vakantiesalon Antwerpen, 24 t/m 28 januari in Antwerpen, ca. 77.000 bezoekers • Reise & Camping Messe, 27 februari t/m 3 maart in Essen (D), circa 90.000 bezoekers Daarnaast heeft RBT KAN de regio Arnhem Nijmegen ook op de volgende beurzen gepresenteerd: • Fiets- en Wandelbeurs, 9 en 10 februari in Amsterdam, circa 20.000 bezoekers • Libelle Zomerweek, 13 t/m 19 mei in Almere, circa 90.000 bezoekers • 50Plusbeurs, 17 t/m 21 september in Utrecht, circa 97.000 bezoekers
50Plus Beurs
11
JAARVERSLAG 2013
Pers en publiciteit De activiteiten van de businessunit Marketingcommunicatie zijn er voorts op gericht zoveel mogelijk publiciteit voor de regio te genereren. Voor dat doel worden er stelselmatig persberichten over eigen activiteiten dan wel over belangrijke toeristische gebeurtenissen in de regio verzonden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een groot netwerk aan perscontacten in de landelijke en internationale media. In 2013 is veel tijd en energie besteed aan de verdere verbetering van dit netwerk en het vergroten van de efficiency. Bovendien is er geïnvesteerd in de organisatie en begeleiding van persreizen van nationale en internationale media. Opvallend was de uitverkiezing van de VVV-stadswandeling Nijmegen door de lezers van de gezaghebbende Britse krant The Guardian tot in de top tien van meest interessante tochten ter wereld! Nijmegen staat hiermee, als enige Nederlandse bestemming, in een imposant rijtje met St. Petersburg, Parijs, Londen en Moskou. Voorts is er veel publicitaire aandacht voor de regio Arnhem Nijmegen (en de andere streken van Gelderland) gekomen als gevolg van de intensieve radio- en tv-campagne die is ondernomen vanuit Toerisme Gelderland onder het motto ´Gelderland levert je mooie streken´. Er was zendtijd ingekocht in het tv-programma ‘Lekker weg’ met uitzendingen tussen april en juni. Gedurende de Vierdaagse van Nijmegen was er grote media-exposure en juist
voor de herfstvakantie werd een veelheid aan tv- en radioreclames (onder andere op Nederland 1, 2 en 3 en Radio 1, Q-Music en Sky radio) uitgezonden om het bezoek in die periode te stimuleren. Regio Arnhem Nijmegen in de media voorbeelden van publicaties: • Regionale media Dagblad De Gelderlander, bijlage de Ondernemer van De Gelderlander, Omroep en TV Gelderland, regionale huis-aanhuisbladen, Arnhemse uitgave van magazine Eigen!, Arnhem Business, Nijmegen Business, Radio TV Arnhem en Nijmegen • Nationale media Dagblad De Telegraaf, Dagblad Trouw, OntmoetNL bijlage van 100% NL Magazine, vakbladen Meeting Magazine, Eventbranche, Moto 73, luxe magazine Villa D’Arte, VABMagazine, B2B magazine Recreatie & Toerisme, Toeractief (ANWB), Go Cycling. • Internationale media Gazet van Antwerpen (Belgie), The Guardian (Engeland), NRZ (Duitsland), El Sol de Mexico (Mexico), Niederlande Blog (Duitsland), WDR West-Deutscher Rundfunk (Duitsland), Het Laatste Nieuws (Belgie), reisroutes.be (België).
ZATERDAG 7 EN ZONDAG 8 SEPTEMBER 2013
Amsterdam
Arnhem
NEDERLAND
Antwerpen
●● TEKST: CARINE TOLLENAERE - FOTO’S: JORIS HERREGODS
BELGIE
Interesse voor mode? Dan is Arnhem een interessante bestemming. De hoofdplaats van de provincie Gelderland profileert zich als dé modestad van Nederland. Je kunt er niet alleen mode kijken en kopen, je kunt er ook slapen in de mode, in designhotel Modez, dat origineel werd gedecoreerd door modeontwerpers met Arnhemse roots. Modehotel Modez oogt als een drieeenheid, zoals bij een herenhuis: een trappenhuis in glas verbindt het voorhuis, in steen, met het achterhuis, dat uit hout is opgetrokken voor een zachtere uitstraling. In de lobby, in geel en goud, waan ik me in een zonnig oord. De muze van Modez, of liever van mode-illustrator Piet Paris die het hotelconcept bedacht, is duidelijk blond en straalt. Zelf decoreerde artdirector Paris een suite met zijn schetsen. Op de muren zie je hoe zijn tekeningen tot stand komen en hoeveel tijd één creatie vergt. Voor de andere 19 kamers gaf Paris
modetalent dat in Arnhem studeerde, woont of werkt de opdracht om een totaalconcept te bedenken. Sommige ontwerpers lichten hun werk toe, anderen kleden een kamer aan met een ambacht of benodigdheden.
Sereen en gewaagd Het resultaat is origineel en verrassend: een kamer met knopen en ritsen op muren, met gebreide stoelen, gordijnen en kleerhangers of met vintage koffers als nachtkastjes en kindermutsjes van over de hele wereld. Gijs Frieling, die ook prints ontwierp voor de sobere, bijna Victoriaanse creaties
van Dries Van Noten, doet in muurschilderingen de kostuumgeschiedenis uit de doeken en laat zien dat mode al eeuwenlang bestaat. Niet alle kamers zijn zo sereen. Enfant terrible Bas Kosters hing kleurrijke plastic love dolls in een schreeuwerige kamer. De ontwerper voelt zich ’s nachts niet graag eenzaam. Ook de onschuldig ogende aankleding van Antoine Peters heeft iets ondeugends. Hij bedacht een moderne vorm van patchwork: een patroon van QRcodes op kussens, gordijnen en behang. “Alle QR-codes kun je scannen. Probeer maar”, maant hotel-
exploitant Kim van der Linden aan. Helaas heb ik geen smartphone. “Elke QR-code leidt naar een naakte dame”, verklapt Kim. Ongetwijfeld hebben heel wat gasten er al plezier aan beleefd. Opmerkelijk is de kamer van het bekende modelabel Humanoid, dat vrijheid en comfortabele luxe vooropstelt; niet alleen in zijn collecties, ook in zijn hotelkamer, die aanvoelt als een halte op een luxueuze kampeerreis. Een fiets, stoelen, klaptafeltje en kapstokken hangen aan de muur. Wie kleren wil ophangen, laat de kapstokken zakken door een touw aan een katrol te vieren. Het is eens iets anders dan een doordeweekse kamer in een dertien-in-een-dozijnhotel. Wellicht om die reden lokt Modez niet alleen fashionista’s maar ook heel wat zakenmensen. “Vooral op weekdagen, in de weekends hebben we voornamelijk toeristen: Belgen, Duitsers, maar ook Amerikanen en Aziaten. Die laatsten vinden dit hotel echt top.” Wie in Modez logeert, ziet uiteraard alleen de eigen kamer. “We houden alle gegevens bij in de computer. Gasten die terugkomen, probeer ik telkens een andere kamer te geven, maar ik heb
zakenreizigers die hier twee keer per week komen. Die hebben alles al een paar keer gezien”, lacht Kim die bij elke check-in het verhaal van de kamer vertelt. Mij wijst ze de kamer van Martine van ’t Hul op de eerste verdieping toe. “Onze bruidskamer”, zegt Kim, die mij aanraadt toch maar de lift te nemen. Het wordt een reis door de tijd. De lift, een waar minimuseum, stijgt traag, maar gaat toch nog te snel om de vele foto’s met bijbehorende tekst te bekijken. Mijn bruidskamer (mét bruidsjurk) is compact maar tegelijk ingenieus ingericht. In de kamer staan geen extraatjes als zeep, shampoo of douchegel, maar de aankleding oogt vrouwelijk en romantisch. De gordijnen en muren illustreren de moderne vormen van bruidsborduurwerk, geblazen glazen kralen incluis. In de hotelmap vind ik een pagina met uitgebreide info over het kamerconcept en ontwerpster Martine van ’t Hul. Niettegenstaande het hotel geprangd ligt tussen het spoor en een sociale woonwijk slaap ik heerlijk in het comfortabele Auping Essential-bed, standaard in elke kamer. De flatscreentv en het Nespresso-apparaat laat ik
onaangeroerd want het is zalig terrassen op het aanpalende Elly Lamakerplantsoen, een pleintje genoemd naar de intussen overleden oprichtster en hoofddocente van de gereputeerde modeafdeling aan ArtEZ in Arnhem, waar het in Modez geïntegreerde Café Caspar drankjes en lekkere slaatjes serveert.
Ontbijt in stijl Ontbijten doe ik in stijl, in een atelier van een bebrilde couturier die een jurk mouleert. Ook hier is de ruimte compact maar door de trompe-l’oeil van de muurdecoratie lijkt de ontbijtkamer volumineuzer. Aan het buffet staat een compleet Piet Paris-servies. Vrolijke modepoppetjes op hoge hakken sieren borden, koppen en mokken. De ranke figuurtjes en het modieuze vaatwerk kunnen mijn eetlust niet temperen. So what, een model word ik toch nooit… Hotel Modez, Elly Lamakerplantsoen 4, Arnhem. Kamers: van 99 euro tot 159 euro (suite) per nacht voor 2 personen, inclusief ontbijt. WWW.HOTELMODEZ.NL
Hippe adresjes IN KLARENDAL • Inge Uittenboogaard, Sonsbeeksingel 102. Stijlvolle kledij in organische lijnen (foto 1). • Marck en Mo, Sonsbeeksingel 107. Exclusieve vanity bags. • Hiernamaals, Sonsbeeksingel 96. Costumized vintage. Creaties op basis van nietalledaagse kleding. Een rennerstrui wordt jurk, een trenchcoat bontjas. • De Hoedenmaker, Klarendalseweg 32. Hoeden, petten, sjaals, handschoenen. • San Miguel, Klarendalseweg 525. Mexicaanse schoenen. • Rosanne Bergsma, Klarendalseweg 397. Handgemaakte maatschoenen vanaf 1200 euro. • Chris Meijers, Klarendalseweg 175 Casual chic, met een vleugje jaren vijftig.
01.
IN STADSCENTRUM ARNHEM
Op loopafstand van het Modekwartier Klarendal kun je heerlijk struinen langs kleine shops en grotere ketens in het autovrije centrum. Enkele leuke adresjes: • Humanoid, Weverstraat 14. Creaties van befaamd Arnhems modelabel gemixt met werk van ander bekend talent in 19deeeuwse protestantse kerk. • People of the Labyrinths. Kastanjelaan 22. Hippie chic, met wereldse inslag. • Sjaak Hullekens. Kerkstraat 34. Ontwerper van herenkleding met neus voor kleur, fijne materialen, details (foto 2). • Coming Soon. Kerkstraat 23. Initiatief van ArtEZ, Hogeschool voor Schone Kunsten in Arnhem. Werk van nieuw modetalent naast creaties van gevestigde namen.
02.
IN NIJMEGEN
In Nijmegen, op 15 km van Arnhem, kun je shoppen op twee niveaus in de Marikenstraat en Moenenstraat, waar vooral ketens gevestigd zijn. Maar je vindt er ook enkele originele adresjes: • Marzee. Lage Markt 3/Waalkade 4. Internationaal befaamde sieraadgalerie. De permanente collectie geeft een goed overzicht van de hedendaagse internationale sieraadkunst (foto 3). • Om de hoek kun je bekomen van alle indrukken in Restaurant Plaats 1, Franseplaats 1. Puur, ambachtelijk eten. Rustig terras op boogscheut van het centrum. • Cappello. Houtstraat 28. Grote verscheidenheid aan mutsen, baretten maar ook designerhoeden (foto 4).
03.
AFSTAND
Arnhem ligt op 160 km van Antwerpen. Meer info vind je nog op: www.vvvarnhemnijmegen. nl
04.
ZATERDAG 7 EN ZONDAG 8 SEPTEMBER 2013
6 REIZEN
Modebad in Arnhem
Wat doe je als een wijk permanent het nieuws haalt met vechtpartijen, drugsoverlast en prostitutie? Je maakt er een hip modekwartier van. Dat is het verhaal van Klarendal, de wijk waar modehotel Modez gevestigd is. “Klarendal was een homogene katholieke volksbuurt die een sfeer en cultuur ademde die neigde naar die van de Amsterdamse Jordaan. In de jaren zestig ging het arbeiders voor de wind en velen verhuisden naar randwijken. Klarendal verloederde en coffeeshops, antikrakers, werklozen en emigranten nestelden zich in de verpauperde panden. De ene na de andere winkel sloot de deuren want om de haverklap moest de politie hier ingrijpen. De achterstandswijk haalde geregeld de kranten, op het ‘hoogtepunt’ zelfs de frontpagina van The New York Times”, vertelt Berry Kessels, die als manager Wonen bij Volkshuisvesting Arnhem meehielp om Klarendal om te vormen tot modekwartier. Maar eerst wilde het stadsbestuur tabula rasa maken, de wijk slopen en hoogbouw aan brede wegen implementeren. “Dat was niet naar de zin van de Klarendallers, die in opstand kwamen.” Rond de eeuwwisseling ontstond een nieuw project, een samenwerking tussen bewoners, stad en wooncorporatie Volkshuisvesting Arnhem. “Bedoeling was de hoofdas Sonsbeeksingel/Karendalseweg weer tot leven te wekken door op zolderkamers onzichtbare ontwerpers van ArtEZ, de gereputeerde Arnhemse modeopleiding, een betaalbare winkel annex atelier en sociaal woongedeelte aan te bieden.” Wie kandidaat is, wordt gescreend. De selectie is streng. Dat werpt zijn vruchten af. Klarendal wordt beschouwd als een geslaagd voorbeeld van gebiedstransformatie. Vandaag worden de problemen er niet meer met de vuisten maar in het wijkcentrum aangepakt. “De hele modeketen, van eerste ontwerp tot productie en verkoop, is hier aanwezig”, zegt Berry niet zonder trots terwijl hij aan een kop koffie nipt op het terras van Goed Gevoel, een horecaconcept geïnspireerd op Brasserie Berlin aan de Kleine Markt in Antwerpen. Het verschil? Goed Gevoel zit in een iconisch gebouw, het oud postdistributiecentrum van Arnhem dat in 125 stukken werd gezaagd en in Klarendal heropgebouwd.
REIZEN 7
Van probleemgebied tot prachtwijk
12
JAARVERSLAG 2013
De activiteiten op de buitenlandse markten Naast de binnenlandse promotie wordt er ook aandacht voor de regio Arnhem Nijmegen gevraagd in het buitenland. Immers, 23% van de vakantiegangers in de regio is afkomstig uit het buitenland. Focus ligt hierbij op België (Vlaanderen), Duitsland (Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen) en Groot-Brittannië. Op de Duitse markt wordt ingezet op ‘Das Andere Holland’ en in Groot-Brittannië op ‘The Other Holland’. Met ruim 25 miljoen inwoners in Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen en 7 miljoen in Vlaanderen zijn deze “dichtbij” doelmarkten een groot potentieel voor de regio Arnhem Nijmegen. Door de relatief korte afstand is de regio Arnhem Nijmegen voor deze markten een perfecte bestemming voor een dagje uit, weekendje weg of vakantie.
Steeds meer Belgen en Duitsers weten inmiddels de regio Arnhem Nijmegen te vinden. De activiteiten van RBT KAN met het buitenlands marketingoffensief dragen hier hun steentje aan bij. De buitenlandse promotie van RBT KAN is in 2013 uitgevoerd in nauwe samenwerking met de andere Regionale Bureaus voor Toerisme in Gelderland, verenigd in Toerisme Gelderland, het toeristisch-recreatief bedrijfsleven en belangrijke partners en stakeholders zoals het Nederland Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC). Focus van de buitenlandpromotie lag op een cross-mediale aanpak waarbij zowel online als offline communicatiemiddelen ingezet werden.
Steeds meer Belgen en Duitsers weten inmiddels de regio Arnhem Nijmegen te vinden.
13
JAARVERSLAG 2013
De activiteiten op de zakelijke markt Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen De doelstelling van het Convention Bureau Zakelijke marktbewerking verzorgt RBT KAN onder de noemer Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen. Het Convention Bureau promoot de regio Arnhem Nijmegen als bestemming voor zakelijke en feestelijke bijeenkomsten, zoals vergaderingen, congressen, symposia, evenementen, incentives. Het Convention Bureau ondersteunt decisionmakers bij het vinden van geschikte locaties en initieert diverse projecten ter bevordering van de organisatie van zakelijke bijeenkomsten in de regio Arnhem Nijmegen, niet alleen op de binnenlandse markt maar ook steeds meer op de buitenlandse markten. De corporate markt in België (Vlaanderen), en op verzoek in Duitsland (met name in Nordrhein Westfalen), wordt geïnformeerd over korte, snelle verbindingen, de bereikbaarheid en de zakelijke mogelijkheden in de regio Arnhem Nijmegen door middel van salesbezoeken in samenwerking met geïnteresseerde partners onder het toeristisch bedrijfsleven. Voor de uitvoering van alle activiteiten voert het Conventionbureau de website conventionbureau.nl, is er een conventionbureau-magazine, zijn er nieuwsbrieven, beursdeelnames, powerlunches en salescalls. Bovendien zijn er vergelijkbare activiteiten op de Belgische markt waarbij sinds 2013 intensief wordt samengewerkt met Meeting Planner International (MPI) Belgium.
Netwerksymposium Landgoed Middachten, DGMR Adviseurs en Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen organiseerden in samenwerking met het netwerk Groene Vallei voor het vijfde achtereen-volgende jaar het symposium “Ondernemend Gelderland”. In 2013 was het thema “Lekker Gezond!” Het symposium is gehouden op 31 mei, met als locatie Kasteel Middachten. Het symposium werd bijgewoond door een
vijftigtal gasten en bood veel enerverende sprekers en was daardoor voor de bezoekers een waardevolle gelegenheid contacten op te doen.
Deelname aan vakbeurzen Op 27 en 28 maart was Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen samen met Congresbureau Veluwe en 10 partners onder de noemer Gelderland levert je mooie streken aanwezig op dé eventbeurs van Nederland: Event’13. Event’13 is de vakbeurs voor event- en meetingprofessionals die op zoek zijn naar de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van zakelijke en feestelijke bijeenkomsten. Gelderland levert je mooie streken heeft naast de 80m2 grote stand ook een lezing “Ambities Waarmaken” gesponsord om de aanloop naar de stand te vergroten. Tevens vond op 27 maart de “Let’s meet Gelderland” borrel plaats in de stand.
Andere activiteiten voor de zakelijke markt Contactdag voor receptiemedewerkers bedrijfsleven Samen met het Veluws Bureau voor Toerisme werd op 19 maart een dag georganiseerd voor receptiemedewerkers van het toeristisch bedrijfsleven. Als locatie was het 100-jarige Burgers’ Zoo gekozen. De dag werd bijgewoond door zo’n 130 frontoffice-medewerkers van VVV’s en verblijfsaccommodaties in de regio Arnhem Nijmegen en de Veluwe. De gasten werd een interessant programma aangeboden met een informatiemarkt, waar de grotere attracties uit de regio zich presenteerden met hun activiteiten voor het komende seizoen en er waren verschillende workshops die menigeen aanzette om met andere ogen naar het eigen toeristisch product te kijken.
14
JAARVERSLAG 2013
Het Convention Bureau ondersteunt decisionmakers bij het vinden van geschikte locaties en initieert diverse projecten ter bevordering van de organisatie van zakelijke bijeenkomsten in de regio Arnhem Nijmegen
Kennispas Alle deelnemers aan de receptionistendag hebben de mogelijkheid gekregen een kennispas aan te vragen. Die kennispas geeft de houder recht op gratis entree tot ruim vijftig attracties, musea en bezienswaardigheden in de regio Arnhem Nijmegen en op de Veluwe. Daarmee hebben de frontofficemedewerkers ook zelf kunnen constateren, dat de slogan ‘Gelderland levert je mooie streken’ een sterke lading heeft en dit nog beter kunnen overbrengen aan onze gasten..
Gelderse samenwerking De regio Arnhem Nijmegen als ook de andere streken van Gelderland zijn naast een toeristische bestemming ook aantrekkelijk voor het houden van zakelijke en feestelijke bijeenkomsten. De campagne ‘Gelderland levert je mooie streken, zakelijk’ presenteert de Gelderse streken op beurzen en andere evenementen. Partners van Convention Bureau regio Arnhem Nijmegen, Congresbureau Veluwe of Toerisme Gelderland participeerden in 2013 in diverse activiteiten.
Bewerking cruisevaarten touroperatormarkt RBT KAN is actief in de benadering van touroperators, rederijen en touringcarondernemingen in zowel binnen- als
buitenland, om de regio Arnhem Nijmegen en het specifieke aanbod in de regio, zoals cruisevaart Nijmegen onder de aandacht te brengen. Doel is de de regio onderdeel te laten zijn van het aanbod van de reisorganisaties ten einde meer (grote) groepen toeristen naar de regio te halen. Dit gebeurt zowel via beurzen en netwerkbijeenkomsten als middels gerichte acquisitie en 1-op-1 afspraken. Op B2B beurzen doen touroperators hun inkopen en oriënteren zich op interessante programma’s. Middels een stand op het Holland paviljoen neemt RBT KAN deel om het toeristisch product onder de aandacht te brengen bij rederijen en touroperators. Partners van RBT KAN kregen de mogelijkheid aan die beurzen deel te nemen. RBT KAN was voor Cruisevaart Nijmegen in 2013 op de volgende B2B beurzen aanwezig: - ITB Berlijn (maart) - RDA Köln (juni) - BeNeLux Roadshow Frankfurt en Köln (juni) - Travel! The workshop Brussel (oktober) - WTM in London (november) Kennismakingsreis voor Duitse touroperators RBT KAN organiseerde op 15 en 16 november een kennismakingsreis om touroperators te attenderen op de veelzijdigheid van het Rijk van Nijmegen. Vijfentwintig touroperators namen deel aan het programma. Zij waren afkomstig uit alle delen van Duitsland en brengen voornamelijk een- en meerdaagse busreizen en riviercruises op de markt. RBT KAN verzorgde een interessant programma, waarin de highlights van het Rijk van Nijmegen werden bezocht. Niet alleen de ruim 2000 jaar oude historische binnenstad van Nijmegen, maar juist ook de vele attracties en musea in de stad en in het omringende Rijk van Nijmegen oogstten veel waardering van de groep.
15
JAARVERSLAG 2013
Thematische projecten Liberation Route Europe (per 1 jan 2013 is de Stichting Liberation Route Europe opgericht met het werkapparaat gedetacheerd via RBT KAN) De bezoeker laten ervaren welke prijs is betaald voor een vrij Europa. De Stichting Liberation Route Europe (SLRE) doet dit door mensen in de voetsporen te laten treden van de geallieerden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. De route behelst ruim 3.000 kilometer en voert onder meer door de regio Arnhem Nijmegen. Dankzij samenwerking met partijen uit vijf Europese landen wordt inzichtelijk gemaakt dat leven in vrijheid niet vanzelfsprekend is. In Nederland wordt onder meer met luisterplekken gewerkt: grote veldkeien op plekken in het landschap die een voorname rol hebben gespeeld in de bevrijdingsjaren 1944-1945. Mensen kunnen hier een hoorspel downloaden met hun smartphone (ook online te downloaden), dat verhaalt over een bijzondere gebeurtenis van die tijd. In 2013 zijn er tal van nieuwe luisterplekken in de regio Arnhem Nijmegen geopend, waaronder in Berg en Dal bij Hotel Erica. Half september verscheen een uitvouwbare overzichtskaart van de Liberationroute die in een grote belangstelling van het publiek bleek te voorzien.
Beleef de Spannende Geschiedenis van Gelderland Spannende Geschiedenis biedt een kennismaking met 200 historische locaties in de provincie Gelderland. Bedoeling is de consument via routes en arrangementen kennis te laten maken met dit cultuurhistorisch erfgoed. De locaties bevinden zich niet alleen in de regio Arnhem Nijmegen maar ook op de Veluwe, in de Achterhoek en het Rivierenland. Regionale startpunten fungeren als ankerplaats voor het bezoek aan de vier regio’s. In 2013 is achter de schermen hard gewerkt aan de totstandkoming van het project, wat in het voorjaar van 2014 zal worden gelanceerd. Acht tijdlijnen geven straks richting aan het bezoek aan de Gelderse regio’s. Per tijdlijn is een aantal historische locaties gekozen. Op iedere gekozen locatie wordt een
Charles Reeves bekijkt aandachtig het eerste exemplaar van de overzichtskaart van Liberation Route Europe.
markering geplaatst met daarop een QR-code. Die code leidt, wanneer hij met de smartphone wordt gescand, naar een audio- of videoverhaal over de betreffende locatie. Dat verhaal is verwerkt op de mobiele website www.spgs.nl maar kan ook tevoren thuis worden beluisterd op www.spannendegeschiedenis.nl. Verschillende verhalen zijn gericht op kinderen. Het totale project is in drie talen: Nederlands, Duits en Engels. ‘Spannende Geschiedenis’ is een project van RBT KAN, Gelders Erfgoed en de andere drie Regionale Bureaus voor Toerisme in Gelderland. Mogelijk gemaakt met financiële steun van verscheidene gemeenten, de Provincie Gelderland en diverse Fondsen.
16
JAARVERSLAG 2013
De consument waardeerde de Toeristische Pendelboot met een 8.
Gelderland: de mooiste waterkant van Nederland Sinds 2012 werkt RBT KAN aan de bevordering van het ‘Toerisme rondom de rivieren’. Met als hoofddoel om de rivieren te profileren als toeristische trekpleister en landelijk meer bekend te maken. Voor dit project zijn zes struinroutes langs Waal, Rijn en Maas geopend: wandelroutes van 4 tot 6 km die voeren door de uiterwaarden en die ter plekke met paaltjes bewegwijzerd zijn. RBT KAN heeft handige routekaartjes uitgebracht, die de wandelaar nuttige informatie over de route geven. Iedere dinsdag van 2 juli tot en met 17 september maakte een toeristische pendelboot hop-on-hop-off-vaartochten over de Waal en de Rijn. Vanaf de boot, of naar de boot toe, kon je tal van fietstochten maken via het knooppuntennetwerk, of struinen langs de uiterwaarden. Het publiek en de rederijen waren zeer enthousiast over de proef. De consument waardeerde het toeristisch product met een 8. Daar waar het water zijn tol heeft geëist en stukken land en zelfs complete dorpen zijn verdronken, zijn twee fietsroutes ‘verdronken dorpen’ gemaakt. De locaties waar de route je langs voert, zijn gemarkeerd met panelen waarop gedichten staan. Routes die sinds 2013 ook digitaal te beleven zijn middels apps.
Om het publiek enthousiast te maken om naar de waterkant te komen, is in 2013 een gratis kaart en kortingsboekje vol tips voor varen, wandelen, fietsen en struinen en combinatiemogelijkheden ervan uitgebracht.
Gelderland levert je mooie streken... Toerisme Gelderland is een samenwerking tussen de Gelderse Regionale Bureaus voor Toerisme (Veluwe, Achterhoek, regio Arnhem Nijmegen en Rivierenland). Doelstelling is de bevordering van de naamsbekendheid van de vier toeristische regio’s waardoor Gelderland als belangrijkste binnenlandse vakantiebestemming het marktaandeel kan uitbouwen. Toerisme Gelderland richt zich vooral op provinciebrede projecten. De gezamenlijke campagne ‘Gelderland levert je mooie streken…’ is daar een goed en actueel voorbeeld van. In 2011 door de vier Regionale Bureaus voor Toerisme gestart als campagne en anno 2013 uitgegroeid tot een nationale multimediale campagne, waarin het Gelders toeristisch bedrijfsleven en de overheid samenwerken. In 2013 is er een tv-commercial samengesteld die is uitgezonden op RTL4, SBS6, Veronica en Net5. Bovendien is zendtijd ingekocht in 12 programma’s van ‘Lekker weg in eigen land´, uitgezonden in het voorjaar van 2013 met herhalingen in de zomer. De regio Arnhem Nijmegen maakte deel uit van diverse
17
JAARVERSLAG 2013
programma´s. Voorts waren ´Gelderse streken´ partner van de Vierdaagse van Nijmegen, wat er toe leidde dat de Gelderse streken promotiecaravan op alle dagen langs de route stond en vast onderdeel uitmaakte van de reportage van het SBS6vierdaagsejournaal. Bovendien had RBT KAN tijdens dit grootste evenement van Nederland een grote informatiestand op twee locaties in het centrum van Nijmegen. Ten slotte werd in het najaar een groot offensief met radio- en tv-reclame ondernomen met uitzendingen op Nederland 1, 2 en 3, Radio1, Q-music en Skyradio. Tegelijkertijd is ook de website www.geldersestreken.nl voorzien van een nieuwe styling en andere inhoud.
UIT in Gelderland RBT KAN biedt in samenwerking met de RBT’s in Gelderland en de culturele aanbieders een nieuw webplatform aan. UITinGld.nl is het online uitplatform voor heel Gelderland. Een one-stop-shop met achtergrondinformatie over het uitgaan in Gelderland. UITinGLD.nl informeert de inwoners van de provincie over alle activiteiten op gebied van kunst, cultuur, uitgaan, evenementen, festivals, horeca, sport en recreatie. Kortom, de vrijetijdsbesteding voor de bewoners van Gelderland. De website bestaat uit een landingspagina voor Gelderland (uitingld. nl) en verschillende deelwebsites van gemeenten of regio’s zoals Uit in Ede, Uit in Nijmegen, Uit in Arnhem, Uit in Veluwe, Uit in Winterswijk. Elk portal communiceert vanuit een eigen identiteit. Daarnaast is de actuele content ook via een mobiele website te benaderen. Om de bezoeker/ gebruiker service op maat te geven zal in 2014 een inlog met facebook mogelijk worden gemaakt en worden gekeken naar nieuwsbrieven op maat – de voorbereidingen daarvoor hadden plaats in 2013.
Wandelroutenetwerk Heumen en Wijchen Speciaal voor de wandelaars is in de Overasseltse- en Hatertse Vennen, de Berendonck, Heumensbos en de uiterwaarden langs de Maas en Waal een wandelroutenetwerk aangelegd. De wandelaar kan op deze manier een eigen route op maat uitstippelen langs de mooie plekjes in dit gebied. Op de nieuwe website wandelenrijkvannijmegen.nl is een interactieve kaart te vinden met daarop o.a. de knooppunten, de bezienswaardigheden en horeca gelegenheden langs de route. Het wandelroutenetwerk is een initiatief van het Dorpsplatform Overasselt en is gerealiseerd in samenwerking met Gemeente Heumen, Gemeente Wijchen, Provincie Gelderland, Stadsregio Arnhem Nijmegen en RBT KAN.
Gastvrij Parkeren Arnhem In de gemeentelijke parkeergarages Musis, Rozet en Centraal worden jaarlijks ongeveer 900.000 parkeerkaartjes verstrekt. In het project ‘Gastvrij Parkeren’ wordt het parkeren in parkeergarages beloond met een korting zodat men meer consumeert in de stad en het parkeerkaartje een tweede leven krijgt. Op de achterzijde van de parkeerkaarten zal een verwijzing worden bedrukt naar de website UitinArnhem.nl. Het parkeerkaartje draagt bij aan de promotie van Arnhemse bedrijven, horecaondernemers en culturele instellingen met als doel meer consumptie en herhalingsbezoek aan de binnenstad. Project “Gastvrij Parkeren” is een coproductie tussen Parkeerbedrijf Arnhem en Uit in Arnhem/RBT KAN. Met financiële steun van Ondernemersfonds Arnhem.
Gelderse streken caravan tijdens de Vierdaagse
18
JAARVERSLAG 2013
De Liemers, helemaal goed! was aanwezig bij de Tour Culinair de Liemers
City- en regiomarketing De Liemers, helemaal goed Met de campagne ‘de Liemers, helemaal goed!’ willen de gemeenten Duiven, Rijnwaarden, Westervoort en Zevenaar gezamenlijk het gebied de Liemers te promoten, met als hoofddoel om bedrijven en inwoners trots te maken op hun eigen gebied. De domeinen wonen, werken, leven en recreëren staan hierin centraal. RBT KAN heeft in 2013 de opdracht gekregen om de campagne te coördineren en het draagvlak binnen de verschillende domeinen te vergroten. Daarnaast worden activiteiten die in de afgelopen jaren zijn opgezet gecontinueerd (co-branding beurzen & events, bijdrage clubkas, toeristische samenwerking, persbewerking etc.). RBT KAN heeft in 2013 voorts gezorgd via vertegenwoordiging op Gelderse Streken, maar ook op verschillende beurzen en events, voor de nodige landelijke aandacht. Bovendien heeft RBT KAN gezichtsbepalende partners de mogelijkheid geboden hun persberichten door RBT KAN door te laten sturen. Op 19 juni 2013 werd het verenigingsleven uit De Liemers verwelkomd voor een workshop Praktische Promotie. Bovendien werd publicitaire ondersteuning gegeven aan de Tour de Culinair de Liemers die eind augustus werd gefietst.
Made in Arnhem De citymarketingcampagne Made in Arnhem met als basiswaarden groen, creatief en (arnhemse) zakelijkheid is door RBT KAN geïnitieerd en uitgerold in opdracht van de gemeente Arnhem. Eén van de jaarlijkse activiteiten onder de vlag van deze
campagne is de uitreiking van de Made in Arnhem Bokaal. Deze bokaal wordt uitgereikt aan een persoon of instelling, die de stad Arnhem op bijzondere wijze (internationaal) heeft gepromoot. Jurriaan de Mol, directeur RBT KAN, ontving begin januari tijdens een drukbezochte bijeenkomst in het Posttheater de Made in Arnhem Bokaal 2012. Een aantal evenementen wordt gepromoot door middel van Moving Billboards aan de uitvalswegen van de stad Arnhem. Daarnaast is het voor Arnhemse partijen mogelijk levensgrote haken op een evenement te plaatsen ter promotie van de stad Arnhem. 2013 was het startjaar van de vernieuwde Made in [Arnhem] campagne waarin de lijnen zijn uitgezet voor de vormgeving van een aantal basiselementen. Belangrijk evenement was de UIT Boulevard die op 31 augustus en 1 september werd gehouden, waarbij RBT KAN verantwoordelijk was voor de organisatie en publiciteit. De Arnhem Uitboulevard is door zo’n 30.000 mensen bezocht. Het programma zat boordevol aandacht voor muziek, dans, theater, beeldende kunst, literatuur, mode en cabaret.
Herpositionering Rijk van Nijmegen RBT KAN heeft begin december 2013 op het gemeentehuis van Nijmegen het onderzoeksrapport gepresenteerd waarin de kaders worden geschetst voor een aangescherpte toeristische koers voor het Rijk van Nijmegen. Drie speerpunten worden genoemd: cultuur/cultuurhistorie, well-being, wijn en twee aandachtspunten: uniforme communicatie en investeringen in toeristische infrastructuur. Het voor het rapport benodigde onderzoek is uitgevoerd door Bureau Van Assendelft & Partners in opdracht van RBT KAN.
19
JAARVERSLAG 2013
Aanleiding voor de opstelling van het rapport was de wens van de stakeholders in het Rijk van Nijmegen het (gegroeide) toeristisch marktaandeel van de regio ook in de nabije toekomst te behouden. Hoewel het toeristisch product sterk is, is toch waakzaamheid geboden. Er is een grote concurrentieslag gaande op de toeristische markt. Oude en nieuwe aanbieders van diverse vormen van vrijetijdsbeleving strijden om de aandacht van de (potentiële) bezoeker. Het onderzoeksrapport adviseert dan ook het productaanbod meer onderscheidend te maken. Wandelen en fietsen kan men immers overal. De prachtige natuur en de sfeervolle binnensteden zijn op meerdere plekken in Nederland en de buurlanden te vinden. Wat maakt de toeristische regio Rijk van Nijmegen dan zo uniek? Het is de combinatie van natuur en cultuur en met name de overal aanwezige cultuurhistorie. De communicatie van dit (hernieuwde) productaanbod dient volgens het onderzoeksrapport eenduidig te geschieden onder de regiomerknaam “Rijk van Nijmegen”. In 2014 krijgen de communicatiemiddelen een restyling waarbij de hoofdthema’s cultuurhistorie, well-being en wijn leidend zijn. Voorts zal er een slag worden gemaakt in een professionalisering van de onlinecommunicatie van de stakeholders in het Rijk van Nijmegen. Bovendien wordt de herdenking van 70 jaar Operation Market Garden gebruikt voor de profilering. En ten slotte zal er worden geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van het fietsen als
ook het wandelen in het Rijk van Nijmegen. In overleg met de stakeholders zal RBT KAN in 2014 concrete plannen opstellen voor aanvullende activiteiten op middellange en lange termijn. Een vertegenwoordiging uit het bedrijfsleven alsmede vanuit de acht gemeenten in het Rijk van Nijmegen hebben hun handtekening gezet onder het plan van aanpak.
Tweedaagse Nijmegen De Nijmeegse Tweedaagse heeft vanaf september elk eerste weekend van de maand plaats in de binnenstad van Nijmegen. Dit houdt in: twee dagen lang cultuur, shoppen en uitgaan, met bovendien leuke kortingsacties. Ondernemers in de binnenstad bieden verrassende duodeals aan. Alle kortingsacties staan op het speciale Nijmeegse Tweedaagse duodeal kortingskaartje. Op vertoon van dit kaartje kan de bezoeker van de binnenstad profiteren van deze leuke acties. Het Nijmeegse Tweedaagse promotieteam deelt deze kortingskaartjes tijdens de Nijmeegse Tweedaagse uit in de binnenstad. Daarnaast liggen deze kaartjes bij de ondernemers in de binnenstad op de balie en uiteraard ook bij de VVV aan het Keizer Karelplein in Nijmegen. De Tweedaagse Nijmegen is een samenwerking van diverse partijen waaronder Huis voor de Binnenstad. RBT KAN voert de campagne uit.
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
UIt DE cOllEctIE vaN SJaak HUllEkES, ONtwORPEN éN tE kOOP IN DE aRNHEMSE BINNENStaD.
20
JAARVERSLAG 2013
Toeristische Informatiediensten Netwerk
VVV online
Het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen (RBT KAN) is verantwoordelijk voor het VVV-netwerk dat bestaat uit 10 VVV-vestigingen, 40 VVV-agentschappen en bijna 20 digitale VVV-informatiepunten. Daarmee zorgt ‘de VVV’ voor de promotie van de regio Arnhem Nijmegen en het verstrekken van toeristisch-recreatieve informatie van bedrijfsleven, overheden en streken aan bezoekers in de regio Arnhem Nijmegen. De VVV Arnhem en VVV Rijk van Nijmegen zijn de VVV vestigingen waar de medewerkers bezoekers aan de regio voorzien van toeristische informatie. In de regio wordt het uitgebreide VVV-netwerk mogelijk gemaakt door de medewerking van meer dan 120 VVV-vrijwilligers. Binnen de regio bieden zij bezoekers specifieke toeristische informatie van de lokale omgeving. In 2013 heeft RBT KAN i.s.m. provincie en gemeenten gewerkt aan de digitalisering van toeristische informatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de gastvrije en moderne nieuwe VVV Huisstijl die door VVV Nederland is ontwikkeld. Om bereikbaarheid van het digitale VVV netwerk naast diverse internetsites te vergroten, heeft VVV Nederland in de nieuwe huisstijl het VVV Agentschapsmeubel ontwikkeld. Hierin wordt offline informatie als brochures, kaarten en folders gecombineerd met uitgebreide digitale informatie d.m.v. een zelf te bedienen touchscreen informatiescherm welke is aangesloten op de Nationale Databank voor Toerisme Recreatie & Cultuur (NDTRC). RBT KAN heeft inmiddels verschillende van deze opvallende VVV Agentschapsmeubels bij diverse VVV locaties en informatiezuilen in de regio Arnhem Nijmegen geplaatst. In 2014 volgen er nog meer.
Naast het fysieke VVV-netwerk verzorgt RBT KAN 24 uur per etmaal, zeven dagen in de week online bereikbaarheid van toeristisch-recreatieve informatie via de VVV-websites (regioarnhemnijmegen.nl, vvvarnhem.nl, vvvnijmegen.nl, vvvwijchen.nl, vvvzevenaar.nl etcetera) en de verschillende thema-websites (lekkerfietsen.nl, spannendegeschiedenis.nl, liberationroute.nl, UITinGLD.nl etcetera). RBT KAN is in 2012 van start gegaan met diverse mobiele websites die locationbased werken. Dit betekent dat de site via de mobiele telefoon of de tablet informatie geeft over dichtst bij zijnde toeristisch-recreatieve voorzieningen in de regio Arnhem Nijmegen. Zie pagina 7.
Naast het fysieke VVV-netwerk verzorgt RBT KAN 24 uur per etmaal, zeven dagen in de week online bereikbaarheid van toeristisch-recreatieve informatie
VVV-formule, VVV-idee VVV Nederland is de franchise-formulegever van het VVV merk. Het VVV-merk is door consumenten gewaardeerd als het meest bekende en betrouwbare merk voor toeristische informatie. In de regio Arnhem Nijmegen is RBT KAN de VVV-formulenemer en exploiteert daarmee de VVV vestigingen, VVV agentschappen bij ondernemers (shop-in-shop) en de digitale VVV informatiepunten. Met het VVV-merk communiceert RBT KAN uiteenlopende toeristische informatie met consumenten zowel in drukwerk als online. Met het VVV-idee worden bezoekers geïnspireerd en verleidt naar de ‘geheime’ plekjes en/of activiteiten van de stad of streek. Een belangrijke ontwikkeling binnen de VVV-formule is de aansluiting op de Nationale Databank voor Toerisme, Recreatie en Cultuur (NDTRC). Door middel van dit digitale logistieke systeem ontsluit RBT KAN toeristische informatie over toeristisch-recreatieve bedrijven, attracties en bezienswaardigheden naar diverse online kanalen zoals de VVV website, de mobiele website, digitale VVV informatiezuilen.
21
JAARVERSLAG 2013
VVV Cadeaubon Als VVV-formulenemer van de VVV-franchiseformule verzorgt RBT KAN de aansluiting van VVV Cadeaubon wederverkopers en acceptanten en levert de VVV Cadeaubon direct aan het bedrijfsleven. In de regio Arnhem Nijmegen zijn bijna 800 winkels en horeca acceptanten aangesloten en ca. 160 wederverkopers. De VVV Cadeaubon is vrij besteedbaar bij landelijk meer dan 23.000 acceptanten en is onbeperkt geldig. Hiermee is de VVV Cadeaubon de meest favoriete cadeaubon van Nederland.
VVV-merk belangrijkste toeristische merk van Nederland
Via deze afdeling worden begeleide stadswandelingen in Nijmegen en Arnhem gereserveerd (door zowel particulieren als touroperators, cruisevaartondernemingen en bedrijven).
Uit onderzoek van het European Institute for Brand Management (EURIB) is gebleken, dat het VVV-merk in 2013 fier bovenaan staat als belangrijkste merk in de sector ´reisorganisaties´. Bovendien is het VVV-merk gestegen van plaats 88 naar plaats 76 in de lijst van belangrijkste Nederlandse merken. EURIB is een onafhankelijk kennisinstituut dat onder andere jaarlijks onderzoek verricht naar de Meest Onmisbare Merken in de Europese Unie. De verkiezing toont aan, dat we met de VVV-dienstverlening bijzonder relevant zijn voor zowel de stakeholder als de consument. Los hiervan heeft de Erasmus Universiteit kort geleden een rapport uitgebracht, waaruit blijkt dat een fysiek bezoek aan een VVV leidt tot 16% extra bestedingen in de toeristische sector. Wanneer beide rapporten bij elkaar worden gevoegd, mag met recht worden geconcludeerd dat het VVV-merk van hoge economische waarde is.
Toeristische Bewegwijzering
Vierdaagsebed Nijmegen
De Provincie Gelderland werkt aan één systeem van toeristische bewegwijzering met behulp van bruin-witte borden, zoals die in bijna alle Europese landen gebruikt worden. Gemeenten en ondernemers onderschrijven dit streven, waardoor de bewegwijzering duidelijk is en ‘verrommeling’ wordt tegengegaan. RBT KAN heeft bij gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen een inventarisatie gehouden waaruit bleek dat veel gemeenten interesse hebben voor dit systeem. In 2013 zijn er activiteiten uitgevoerd in de gemeente Lingewaard. RBT KAN verzorgt de uitvoering en het onderhoud van dit bewegwijzeringsysteem.
RBT KAN heeft ook in 2013 via de website vierdaagsebed.nl bemiddeld tussen deelnemers aan de 97e Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen en gastgezinnen in het Rijk van Nijmegen. De gastgezinnen bieden tijdens de Vierdaagse een goed alternatief voor de veelal volgeboekte hotels en pensions in de regio Nijmegen. Een service die, zoals uit onderzoek van de Vierdaagse Afstandsmarsen, hoog werd gewaardeerd door de deelnemende wandelaars. In samenwerking met hoteliers uit Nijmegen en omstreken biedt RBT KAN elk jaar tevens speciale Vierdaagse-hotelarrangementen aan. De VVV Rijk van Nijmegen was, net als andere jaren tijdens het wandelevenement, met een speciale Vierdaagse-VVVstand present op het Keizer Karelplein.
Reserveringen
De VVV in de regio Arnhem Nijmegen voorziet in een grote informatie behoefte van de consument, zowel fysiek als online.
22
JAARVERSLAG 2013
Kennis, advies en corporate communicatie Toeristische monitor
RBT KAN.nl
Voor de marktbewerking en innovatie is het essentieel om kennis te vergaren te analyseren en te interpreteren. Daarom zorgt RBT KAN regelmatig voor onderzoek, monitoring en productontwikkeling.
De zakelijke website RBTKAN.nl speelt een belangrijke rol in de communicatie van de vele activiteiten en projecten van RBT KAN met haar stakeholders. Het is een duidelijk en overzichtelijk portaal voor (potentiële) nieuwe relaties en bestaande relaties/partners. Per maand bezoeken circa 1500 bezoekers deze business-to-business-site met informatie over ontwikkelingen in de toeristisch-recreatieve sector in de regio Arnhem Nijmegen. RBTKAN.nl geeft tevens online toegang tot documenten als de Marketing Nieuwsmagazines, de Toeristisch Recreatieve Monitor Regio Arnhem Nijmegen, persberichten en de Strategische Marketingvisie van RBT KAN.
Kenniscentrum Kennis van de verschillende leefstijlen van de doelgroepen is cruciaal om vanuit deze kennis een vertaling te maken naar de regionale en thematische campagnes. De effecten van de vele verschillende promotie- en marketingcampagnes worden gemeten zodat inzichtelijk wordt wanneer en hoe eventueel bijgestuurd moet worden. Partners van RBT KAN hebben toegang tot cijfers en onderzoeken die betrekking hebben op toerisme en recreatie in zowel de regio als daarbuiten. Op rbtkan.nl/kenniscentrum zijn diverse onderzoeken te vinden, daarnaast zijn er onderzoeken op aanvraag in te zien.
Advies RBT KAN is als marketingorganisatie betrokken bij de ontwikkeling van het toeristisch beleid bij de overheid als ook bij het (individueel) toeristisch bedrijfsleven. Te denken valt aan advies ten aanzien van nota’s toerisme, hotelnota’s of optredens van RBT KAN bij debatten, discussies, workshops en brainstormsessies. Ook voor speciale marketingactiviteiten, marketingvisies en advies aan(commerciële) partijen met betrekking tot de mogelijkheden tot vestiging verleent RBT KAN zijn diensten aan de stakeholders.
Nieuwsmagazine en nieuwsflash Relaties van RBT KAN ontvingen in 2013 in het voorjaar, zomer en het najaar het Marketing Nieuws Magazine. Het doel van het magazine is alle relevante informatie over de activiteiten van RBT KAN in en voor de regio Arnhem Nijmegen en alle van belang zijnde ontwikkelingen in de toeristischrecreatieve sector te bundelen en te communiceren. Voorts brengt RBT KAN maandelijks een online nieuwsflash uit die aan alle zakelijke partners wordt verstuurd. Er verschijnen ook nieuwsbrieven namens het Convention Bureau, Toerisme Gelderland en er is een speciale editie voor de consument, die maandelijks aan ca. 19.000 consumenten wordt gestuurd.
Marketingactiviteitenplannen RBT KAN ontwikkelt en onderhoudt tal van marketing- en promotieactiviteiten ten bate van het toeristisch-recreatieve bedrijfsleven en de regionale overheden in de regio Arnhem Nijmegen. Daarbij wordt ingespeeld op actuele trends. Bedrijven actief op de toeristisch-recreatieve markt en de zakelijke markt kunnen deelnemen aan de activiteiten van RBT KAN door het afnemen van een marketingpakket. Voor
23
JAARVERSLAG 2013
Samen met de gemeente Doesburg werd een workshop toeristische merketing gehouden.
bedrijven die daar meer over wilden weten, was er op half september een informatieve bijeenkomst bij Hotel Papendal. De plannen zijn zowel gepresenteerd op www.rbtkan.nl/ deelnemen als in gedrukte vorm verstuurd aan alle mogelijke partners. Ook vanuit Toerisme Gelderland verscheen er een dergelijk overzicht en het Veluws Bureau voor Toerisme koos voor een zelfde aanpak. De vormgeving van alle producties was op elkaar afgestemd.
Mijn idee, een goed idee?! RBT KAN is betrokken bij Mijn idee, een goed idee?!, een project van onder andere de Kamer van Koophandel Centraal Gelderland en de deelnemende gemeenten. Het biedt starters en aspirant-ondernemers in recreatie en toerisme ondersteuning bij het omzetten van hun idee naar een
ondernemingsplan. In 2013 vond dit traject plaats in de Liemers en in Nijmegen. RBT KAN verzorgt de marketingworkshop en neemt plaats in de jury. De winnaar van het traject ontvangt de startersprijs waarin een bedrag aan promotie via de kanalen van RBT KAN is opgenomen.
Workshop Doesburg Samen met de gemeente Doesburg werd in november een workshop toeristische merketing gehouden. In de burgerzaal van Doesburg werd voor het voltallig college van B&W, tal van ondernemers en lokale stakeholders een workshop gehouden om met elkaar te bepalen welk merk aan Doesburg kan worden gehangen. De uitwerking gebeurt in 2014, samen met gemeente, VVV Doesburg en Hanzesteden Marketing.
24
JAARVERSLAG 2013
Overlegstructuren RBT KAN stelt de marketing- en promotieactiviteiten samen, in overleg met zowel het toeristisch-recreatief bedrijfsleven als met gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen en overige belanghebbende. Het overleg met het toeristisch-recreatief bedrijfsleven vindt plaats via verschillende overlegstructuren. • ondernemersplatformen in de regio Arnhem, De Veluwezoom, De Liemers en het Rijk van Nijmegen • Hoteloverleg regio Arnhem • Hoteloverleg Rijk van Nijmegen
RBT KAN wordt geadviseerd door: • Raad van Advies RBT KAN • Portefeuillehouders overleg Toerisme en Recreatie Rijk van Nijmegen • Portefeuillehouders regio Arnhem Nijmegen • Dr. Gert-Jan Hospers, hoogleraar Citymarketing en regiomarketing • Kamer van Koophandel Centraal Gelderland • Recron • Koninklijke Horeca Nederland regio Arnhem Nijmegen • NBTC Holland Marketing • VVV Nederland • Stadsregio Arnhem Nijmegen • Beleidsambtenaren overleg Rijk van Nijmegen • Beleidsambtenaren Provincie Gelderland • Beleidsambtenaren overige gemeenten
RBT KAN werkt samen of maakt deel uit van de toeristische platformen in: • Groesbeek, Stichting Toerisme en Recreatie Groesbeek (STER) • Heumen • de Liemers • Doesburg • Lingewaard (Gelderse Poort) • Millingen aan de Rijn • Mook en Middelaar • Overbetuwe • Rheden, Ondernemersplatform Zuid-Oost Veluwezoom • Rijnwaarden • Ubbergen • Wijchen
RBT KAN werkt ook samen of maakt deel uit van: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
ACBN – St. Nijmeegse Vierdaagsefeesten Arbeitskreis Via Romana Arnhem Ambassadeurs Arnhem – Nijmegen – Kleve – Emmerich am Rhein (ANKE) Büro 2-land De Romeinse Alliantie Euregio Rijn Waal Food and Health Gelderland Gelders Fietsnetwerk Groesbeek Museumlandschap Hospitality Sales & Marketing Association Inter national (HSMAI) KCG / Cultuurpact Arnhem Nijmegen Midden- en Kleinbedrijf Nijmegen Nederlandse Vereniging van Directiesecretaressen NORT Gelderland Ondernemers Kontakt Arnhem Open Monumentendag Provincie Gelderland RBT Rivierenland RGV Secretaresse Netwerk Stedelijk Netwerk Arnhem Nijmegen Stichting Achterhoek Toerisme Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem (SBA) Huis voor de Binnenstad Nijmegen Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen (SIVAN) Stichting Liberation Route Europe Stichting Ondernemers Sociëteit KAN Streek Commissie Rivierengebied Oost Toerisme Gelderland Veluws Bureau voor Toerisme (VBT) VVV Nederland Walk of Wisdom
RBT KAN is vertegenwoordigd in de volgende bestuursfuncties: • • • • •
Voorzitter Stichting Liberation Route Europe Bestuurslid VVV Nederland Comité van aanbeveling Streekgala Voorzitter Stichting Routebureau Arnhem Nijmegen Voorzitter Toerisme Gelderland
Feestaardvarken in de binnenstad van Arnhem ter ere van het 100-jarige jubileumjaar van Koninklijke Burgers’ Zoo.
Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen Dorpsstraat 14, 6661 EK ELST Postbus 156, 6660 AD ELST T. 0481-366250 E.
[email protected]
rbtkan.nl regioarnhemnijmegen.nl conventionbureau.nl uitingld.nl
Volg ons op: twitter.com/rbtkan
